Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 16.

Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from

University of Toronto
http://www.archive.org/details/operaomnia16duns
JOANNIS DUNS SCOTI
DOCTORTS SUBTILIS, ORDINIS MINORTJM,
OPERA OMNIA.
EX TYPIS ClSTERCII
JOANNIS DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM.
OPERA OMNIA
EDITIO NOVA
JUXTA EDITIONEM WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANCISCANIS

DE OBSERVANTIA ACGURATE RECOGNITA
TOMUS DECIMUS SEXTUS
QU^STIONES IN QUARTUM LIBRUM SENTENTIARUM

o distinctione prima usque ad septimam.
PARISIIS
APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOI.AM EDITORl-LM
VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 1.')
MDCCCXCIV
THE INSTITLITE CF VZV'.n\'M STL'C:£3
10 El N- "LE/ FLACE
TORONTO 5, CANAOA.
0CT2 3 1S31
111
H
K. P. F. JOANNIS
D U N S S C T I
DOCTORIS SU15T1LIS, ORDINIS MINORUM,
QU/ESTIONES
IN LIBUUM QUARTUM SENTENTIARUM

CUM COMMENTARIO R. P. F. ANTONII HIQUÎ HlBERNI.
PR^FATIO AUCTORIS IN SUOS COMMENTARIOS LIBIII QUARTI SENTENTIARUM

DUNS SCOTI.
rrolixi hiijus oporis rationcm cxponere, illoruni crit, qui invito

neccssitatcm ejus acccptantli, et laborem imposucrunt; ita enim pla-
cuit Pvcverendissimo Patri Fr. Joanni P.aptistre a Campanca, Generali
Ministro totius Ordinis, et Patribus hnjus Collcîi, ut ego conatum ct
opcram applicarcm; excnsare Imporium itaqne secu-
debui, non licuit.
tus, si in lacto minus instructus depreliendar, non temeritatem ex
lacultatc, sed nccessitatem cx mandato, <nnquus rerum «Tstimator per-
pendet. Id enim ingenuc fateor opus esse majoris injjf.mii et facultatis,
prolixioris studii et temporis, quam ut vel mihi suppetit, vcl pr.-rscri-
l)tuin est.Scd ne vel facti curam omncni al\jecisse videar, aut de1)ito
vanam substniere excusationem, sujêrest ut miMJiodum suhjun;âm.
et quid fuerim conatus, non quid prfcstitei-im, exponam.
Imprimis secutus sum impressionem eorrectam .Vutverpiensein,
(luam Tllustrissimus Domiuus et obscrvandus Maîster meus, FrMtei"
llu<ô Cavellus, Primas llibcrni.T Armacanus, (MJidit, (\jus(iue parti-
tiones per Scholia, ut vcl sic per meiiibra et a!*ticulos ComiiKMitarius
distribueretur, Juxta ipsius t(^xtus divisionem, ne continua serie dedu-
ct"is, gravis liei'ctet prolixus. Ilic stylus m;\i::is placuit, (piia clnritnt»'
T(.m. xvi. I
2 PR^FATIO
praestat, ct commoda de Scholio in Scliolium explicatio subjecta Lccto-

rem continct, ne longius excurrcndum esset.
Deinde sccundiim cujusfnic Scholii materiam, per paragraphos varios
percurri, singulis propriam expositionem subjiciens, et initia singulo-
rnm littern cursiva adnotavi, ut etiam lectorem non oporteat divagari,
sed in ])romptu occurrat, quod compendio exquirit.
Tertio, ne Commentnrii stylum perverterem, aut prsescriptum tran-
silirem, visum est controversins omnes, quae vel cum hsereticis, vel in
Schola inter Theologos agitantur, ad ipsum textum Doctoris, in quo
ipsius resolutio magis expresse occurrit, revocare, ne si in diversum
tractatum referrentur sub variis titulis, in molem excrescerent, et non
tam expositioni textus, quam difFerenti argumento, et repetitioni
inutili ejusdem doctrmno, quod superfluum esset. Deinde, aliquas etiam
qusestiones ct dubia adjeci ad completum tractatumspectantia, qu?e in
terminis non disserit Doctor, quamvis resolutio principiis ejus inh?e-
rcat, et communi stylo in Scholis agitantur; ubi autem nulla occurrit
controversia aut obscuritns in ipso textu, sed communis et recepta
doctrina per recapitulationem, dicta Doctoris breviter subjicio; quod
aliquando etiam in controversiis prsestare oportuit, vel remittendo
tractatum in alium locum, in quo magis ex instituto disserit Doctor,
vel etinm quando varise opiniones circa idem occurrunt, quibus respon-
dendum cst, neque claritati aliter consuli potest.
Quarto, eam rationem interpretandi Doctorem secutus sum, quae vel
magis ex textu mihi congrua occurrit, vel qu?e magis communi sensui,
tam nostrorum quam aliorum, est consona. Quod si aliquando mihi
occurrat diversa interpretatio, ita inhsereo, ut aliorum non contem-
nam, scd hinc inde ad utriusque scopum principia, quantum licet, dedu-
co, ut penes lectorem sit electio. Quando autem inter ipsos Doctoris
discipulos aliqua est diflerentia, ut plurimum sequor judicium Illustris-
simi Cavelli in Scholiis, cnjns doctrinae et ingenio plurimum confido, si
aliunde non occurrat reconciliationis fundamentum, aut ratio probabi-
lis, quve utramque interpretationem foveat, quin etiam controversias
cum aliis Scholasticis, quantum licet, aufero, quae magis verbis quam
principiis inhserent.
Quinto, mei instituti fuit totum opus duobus tomis comprehendere,
sed non licuit, quia et opus ipsum tam ex textu Magistri, quam Do-
ctoris excrescit, et magna copia modernorum scriptorum, et crebra
impugnatio adversus principia vel placita Doctoris, et sententiam, ad
smgulos pene passus remoram injecit, ut necessario fuerit subsisten-
dum et insistendum longiori tractatu et circuitu nam et primus tomus
;
complectens tractatum de Sacramentis in genere, de Baptismo, Confir-

matione et Eucharistia, uUi'a distinctionem decimam tertiam nequivit
protrahi. Secundus tomus incipit a distinctione decima quarta, et com-
plectitur tractatum de Poenitentia, Justitia et Jure, extrema Unctione
et Matrimonio, et terminatur distinctione quadragesima secunda. Ter-
tius autem tomus reliquas octo distinctiones de Beatitudine et poenis,
PU/E1'ATI0 3
ct Iiuc spcctantibus usque ad finem ; neque aliter ad usum Commentarii

li.'uit mihi comprehensio.
Reliquum quid minus debite scriptum sit, ingenuus lector
est, ut si
corrigat aut suppleat; si quid vero ad normam, eo suo jure fruatur.
Aliquot subinde ex prselo irrepscrunt errata, qufe ex discursu facile
deprehendentur... Omnia judicio etcorrectioni S. R. E. libens subjicio.
Fr. ANTONIUS HIQU.EUS.
FR. JOANNES BAPTISTA A CAAIPANEA,

tolim Ordinis Minorum Generalis Minister ct serviis, dileclo in C/iristo P. Fr.
Antonio Ifiquceo, nostri CoHegii S. hidori in Urbe S. Thcolofjice Profcs.sori
emerito, scdutcm.
Nihil tain desideravimu'^, quaiu ut in quatuor Ilbro^ Sententiarum nostri Doi;toris Subtilis
iutegra prodireut Gommentaria, vel saltem compleroutur, quae prtetcrmisil noster pra^de-
cessor, Reverendiss. P. Franciscus Lyclietus. Id te p.a^stitisse est quod gratulemur, doctis
prsesertim nosti-i instituti viris laborein tuum collaudantibus. Primum itaque Tomum Iiunc
a te in quartum Sententiarum editum, et ab iis, quibus revidendum commisimus, appro-
batum, placet ut prselo committas, observatis Tridentini, ot noslris constitutionibus. Horta-
murque ut sedulo circa reliquos, qui supersunt Tomos, sedulam curani impeudas. Vale, ex
nostro Gonventu S. Mariie de Aracseli li. Maii 1636.
Fn. JoANNEs B.vpTisTA A Gampanea, Minisler Generaiis.
APPROBATIO.
Opushoc Gommentariorum in trodecim priores dislinctiones Doctoris Subtiiis in quartum
libiMim Sententiarum a R. admodum
Antonio Hiqufeo, Seraphici Ordinis, ot Regularis
P.
Observautiic alumno, ac ejusdem sacne ramiliie in sacra Theologia Pradecfore emerilo,

compositum, qua potui diligentia perlegi, nec quidquam reperi quod fidei, pietati, aut
bouis moribus dis-sentaneum sit, quin potius pro fldei mysteriis, quaj in Sacramentis rolu-
cent, elucidandis, ejusdem Subtilis Doctoris sentenliis explicandis, ac varii< nolis ac tricis
Thcologicis enodaudis, opus prado, et luee dignum ccusco, si ita videbitur Reverendiss.
P. Magistro sacri et Apostolici I'alatii, cujus commissione illud mihi examinandum tradilum
est. Romifi incoenobio H. Virginis Transpontinai Ordinis Carmolitarum, die 28. Julii 1636.
Masrisler
'o Fr. Joannes Haptista de L\z\na.
iMPniMATun
V\\. NicoLvus RiccARDius, S. Palvtii Apostolici Magisler.
CENSUHA OIWINIS.
Nos iufra cripti S. ThL-ologiiO Lector^s, Ordinis MinoiMm Regiilaris <)bservanti:i>, iii Gol-
legio S. Isidoriiii Urb3, ex co iiiuissiono Reverendiss. P. Vr. Joanuis Haptisli\) a Gampaiiea,
Ministri Generalis totius Ordinis, legimiis diligonler Tomum primuin Goinnuntarii, ([Uiiii
edidit R. P. Fr. Autonius IIi(iu;cus S. Theologiio Leclor ein^rilus, in quartuiu Seulentiarum
uostri Doctoris Subtilis, in quo uiliil fnloi, aut bouis moribus contrarium invcuimus; imo
doctissimum, et nostr;c schohe Proies.-oribus summe utilom judicamus, et proinde dignis-
simum, qui ad fructum aliorum, ot magiium rci Thcologiciu incremenlum publicotiir.
Datuiu iii priediclo Gollogio L ^Laii l(>:{(5.
Fa. JovNNEs V S. KuvNCisc.o, S. 'riiool()jî;o Leelor.
V\\. TiivDKus l)\i..i:us, S. 'riieolo^na; Loclor.
V\u 1'vTRicirs niiENVNUs, S. TljoolD^^Maj Loclor.

K
. •
DISTINCTIO I.
DISTINCTIO PRIMA.
{Texlus Mafjislri Scntenliarum.)
De Sacramenlis. Quo diffcranl signum ei Sacramentum.
Prooemiuni. Samaritaniis enim, vnlnerato Signorum vero alia sunt n«/M-

«
^"*""™ "•
''"''
'^'^^' appropians, cnrationi ejus Sacra- ndia, nt fumus significans ignem ;
mentornm alligamenta adhibnit, alia data » et eorum quae daia sunt,

;
quia contra originalis peccati et qujedam sunt Sacramenta, quae-

actualis vulnera Sacramentorum dam non. Omne enim sacramen-
remedia Deus instituit. De quibus, t(im est signum, sed non e con-
quatuor primo consideranda oc- verso. Sacramentum ejus rei si-
currunt. militudinem gerit, signum
cujus
Quid sit Sacramentum. est. « Si enim Sacramenta non Definitio
Quare institutum. haberent similitudinem rerum, menti.
In quibus consistat et conflcia- quarum Sacramenta sunt, proprie

tur. Sacramenta non dicerentur. » Sa-
Et quse sit distantia inter Sa- cramentum enim proprie dicitur
cramenta veteris et novse legis. quod ita signum est gratiae Dei
et invisibilis forma, ut gratiae
Quid sit Sacramcnlum. ipsius imaginem gerat et causa
existat. Non igitur significandi
B.
Dubiiiin 1
« Sacramentum cst sacrnn. i'ei tantum gratia
" Sacramenta institu- Lev ig.is.
August. 10. llebr. 9.
Civ. 5.
signum. » Dicitur tamen Sacra- ta sunt, sed etiam sanctificandi. 43.
Dan. 4. a.
mentum etiam sacrum secrelum, si- . .,. ,. ... Num. 10.
1.Tim, ?..
Qure enim signincandi gratia tan- 11.
Dubium
Au-. 2.
2.
d.)
cut dicitur Sacramcntum divinita- tum instituta solumsunt, signa Num.c.'':^"
i)oct. tis, ut Sacramentum sit sacrum sunt, et non Sacramcnta ; sicut ^*^','V^'
Chriiitian.
c. 1. signans et sacrum siijnalum nunc ; sed fuerunt sacrificia carnalia ot ob- ij)"'"j •;
Epist. 23.
ûb lineru. agitur de Sacramcnto, sccundum servanti.T c?eromoniaIos vctoris l]'''- -.; V'
l\Olil, tit 11.
quod est si(j7ium. Item « Sacra- :
legis, qurn nunquam potorantjus" '*"•''"'" '•
mentum est invisibilis gratise vi- tos faccre oirorontos ; quia, iit ait
sililis forma. »
Apotolus Sauffuis hircaruni c( lauro-
:
rum rl cinis vilnla' ((sprrsus inquin^ttos

Qiiid sil si(jnum. soncti/icabdl nd ctnundationem carnis,
non anima». Nnm iu(|uinatio ill.M
« Signum v(m'o est i'cs pr.Ttei- orat contactus mortui. Vui\o \u-
speciom, qunm ingci-it sensibus, giistinus : « Nihil .Mliiid int(Mligo
aliud ali(Hiid ox so faciens in co- ini/uiuatiniicni (luain ] ,r\ iniliid.Mt,
gitationem vcnirc » nisi contactum iiiortui humiiiis,

;
LII5.IV. SENTENTIAKUM
qiiem qiii totigernt imnnmdus erat pcre, nisi humanis excrcitatus.

seplem diehus; srd purilicabatur SC- Proptcr exercilationem similitcr in- Dnbiumid.
Dubium o cundum Legcm dic tcrtio et scpti- stituta sunt : quia cum homo otio-
mo, et mundus crat, » ut jam insus esse non possit, proponitur ei
trarct tcmplum. Mundabant etiam utilis et salubi-is exercitatio in
interdum a corporali lcpra illa Sacramentis, qua vanam et no-

legalia; sed nunquam cx opcrihus xiam dcclinct occupationem. Non
Dubium 6. Logis aliquis jnstificatus cst, ut ait enim facile capitur a tentatore,
Apostolus, etiam si in fidc et chari- qui bono vacat exercitio; unde
tate fierent. Quare ? quia imposuit Ilieronymus monet « Semperali- :
Epist.
ea Dcus in servitutem, non in quid boni operis facito, ut teoccu- ad
Rustic.
justiflcationem, et ut firjura fnturi patum diabolus inveniat. » in medio
epist.
cssent, volens ea sibiipsi potius of-
fcrri quam idolis. Illa ergo signa
De triplici genere exercitationis.
erant, sed tamen et Sacramenia([\cQi
minus proprie) in Scripturis ssepe
vocantur, quia signa erant rei « Sunt autem exercitalionum trcs D.
Hu-.
sacrae, quam utique non prsesta- species : Una
ad cedificationem animce de
Sacr p. 9.
bant. Illa autcm Apostolus opera pertinet; alia ad corporis fomentuui c. 2.
Act. 10.
Onus quod legis dicit, quae tantum significandi alia ad utriusque suhversionem. Cum Dubiumll.
In quibus
neque
nos, neque gratia, vel in onus instituta sunt. igitur absque SacramentiS; quibus consistit
Sacronirn-
patres
nostri por-
non alligavit potentiam suam tum.
tare
Dc cansa instilutionis Sacramentorum. Deus, homini gratiam donare
poluiinus.
posset, prsedictis de causis Sacra-
c.
Dubium 7
Triplici autem ex causa Sacra- menta Duo autem sunt,
instifcuit. « Dubium 11.
menta instituta sunt; propter hu- in quibus Sacramentum consistit,

miliationem, eruditionem, cxercitali- scilicet verha et res ; verha, ut invo-
oncm. Vro^pter humiliationem quidem, catio Trinitatis; res, ut aqua,
Dubium 8. ut dum homo in sensibilibus rebus, oleum et hujusmodi. »
quse natura infra ips\im sunt, ex

prsecepto Creatoris se reverendo
subjicit, ut ex hac humilitate De differentia Sacramentorum veterum
et obedientia Deo magis placeat, et novoruni.
et apud eum mereatur, cujus im-

perio salutem qu?erit in inferiori- Jam videre restat differentiam E.
In
bus etsinon fl6 27//.s, sed pcr ?7/rt a
se, Sacramentorum veterum et no- exposil. tit.
Deo Propter erucUiionem etiam in- vorum, ut Sacramcnta vocemus Psalm.

Dubium
7.{.
12.
Hug.
de stituta sunt, ut pcr id quod foris qua3 antiquitus res sacras signa-
Sacr. p. 9,
cap. 2.
in specio visibili cernitur, ad in- bant, ut sacrificia et oblationes
Dubiui.i 9. visibilem virtutem, quse intus est, ct hujusmodi. Eorum autem dif-
agnoscendam mens erudiatur. Ho- fcrentiam breviter Augustinus as-
mo enim qui ante peccatum sine signat dicens, « quia illa promit-
medio Deumvidebat, per peccatum tobant tantum et signiflcabant,
adco hebuit, ut ncqucat divina cn- linoc autem dant salutcm. »
DISTINCTIO
cunt, sacriflcia et oblationes eis

valuisse ad remissionem pecca-
De Circumcisione.
ti. Sed melius est dicere, illos
qui de Abraham prodierunt, per
Fiiit tameii inter illa Sacra-
F. Circumoisioncm justilicatos, mu-
Dubiuiu
Ad
I. mentum qiioddam, scilicet Cir-
licres vero per lidem et opera-
Valer. lib. cumcisionis, idem conlerens re-
2. de tionem bonam, vol suam, si
Nupl. et medium contra peccatum, quod adultse erant, vel parentum, si
("onuupisi:.
cap. II. in nunc Baptismus pi'a?stat. Unde
iine.
parvuloc ; eos vero
fnerunt qui
In ilidd,
Augustinus « Ex quo instituta
:
ante Circumcisionem parvulos in

Luo. 2.
est Circumcisio in populo Dei,
pos-tqiiam fidepar(mtum, parentes vero per
consum- qUcG erat tunc signaculnvt juslilice
mati sunt virtutem sacriiiciorinn, scilicet
d.es oclo. fidei, ad purgationem valebat ma-
quam intelligebant spiritiialitcr
gnis et parvulis oriLînalis vete-
iu illis sacriliciis, justilicatos.
risque poccati sicut Baptismus
;
Undc Gregorius « Qiiod apud nos :

oie-or. 4.
ex illo valere coepit ad innovati- T. .
• . , .
Moralc. 2.
valel aqua liaptismi, hoc egit '"
onem hominis, ex quo institutus ,

,
apud veteres vel pro parvulis

,. ,
illudJol). 2.
Nunc enim
est. Item Beda : « Idcm salutile-
Dul)iuni 2. sola ndes, vel pro majoribus vir-
rsB curationis auxilium Circum-
tus sacrificii, vel pro his qui cx
cisio in Lege contra originalis
Abrahse stirpe prodierunt, my-
peccativulnus agebat, quod Ba-
sterium Circumcisionis. »
ptismus agere revelatoe gratifie-
tempore consuevit. excepto quod l)c inslilulionc el causa Circunicisionis.
regni coelestis januam nondum
intrare poterant tamen in sinu ;
llic dicendum rst, in quo insti- jj
Dubium 3. Abrahfin post mortem beata re- tnta fucrit Circumcisio; et 7//f//r ; Q>'ie» ion.-s
Luc. Ii3. Oenes. \i.
quie consolati , supernso pacis ct cur Baptismum.
muiala i)er J".
.los. 5. 2.
ingressum spe felici expccta- Abraham primus.mandatum Cii- ,
i)n ium 4.
bant. aperte
» Ilis trnditur, por cumcisionis habuit ad probati- "iuua"
Circumcisionom cx quo instituta onem nec ei soli
obcdicntise ;
^s°"num
fuit, rcmissionem peccati origi- prcnecepta fiiit Circumcisio, sed ct (...l^^îjo",,
nalis et nctualis parvulis et ma- semini ejus, id cst, omnil)us lie- <-•*'»• ^- '>•
joribus a Deo prgestitam, sicut lirêis, qu<ne liebat seciindiim Be-

nunc per Baptismum datur. gem octava die lapidco ciiltro iii
carnc pr.Tputii. Data aiitcm fuit

De viris qui faerunl ante Circumcisi- Circumcisio pluribiis de causis,
oncm, el dc fieminis qnu' fuerunl anlc scilic(;t ut pcu" oiicdientiam iiian-
el posl. dati Abraiiain |)laccrct I)co, cni
pcr pr.-cvaricatioiKMii Adam displi-
etiam dc viris, (|ui

Qusorittii' cnerat. Data cnim fnit in sigiiniu
G.
opinion-s fuerunt ante Oii'Cumcisioncm, ct mai^m.-c lidei Abrah;c, (|ni (ircdidit.
^*
de fcx3minis, (|ua3 fueriint autc sc habitniMim lilinm. iii <|n() licrct
et [>ost, ((uod remodium (iontrn bcncdictio omuinm. Ocindc, ut

peccatuui habu(u*int? (îiidam di- hix: si'4U() a r;ctcris n;itionihus
8 IJB.IV. :5E.NTENTJAIIUM
I
(liscornGrctnr populns ille. In tate donat; quia quantumcumque
cnrnc vcro prseputii i<leo jussa per fldem et charitatem ante ha-
est ficri Circumcisic, quia in rc- bitam aliquis justus ad Bapti-
mediuin instituta est originalis smum accedit,uberiorem ibi re-^.iô^ ^
peccati, quod a parentibus trahi- cipit gratiam, sed non ita in Dubium 8.
mus per concupiscentiam, quse in Circumcisione. Unde Abralise per

parte illa mngis dominatur. Et fidem jam justificato sif/naculum
quia in parte illa culpnm inolie- tantum fuit, nihil ei intus con-
dientise primus Iiomo sensit, de- tulit.
cuit, ut ibi signum obedicntiae

acciperet. De parvulis defunctis ante diem ocla-
vum, fjuo fiebat Circumcisio.

Quare die oclavo, et pelrino cultro^.
Si vero quaeritur de parvulis, L.
lieda ia
I. Fiebat autem octavo die petrino qui ante diem octavum morieban- illud
Lue. 2.
Dubium tur, antequam flebat Circumcisio poitquam
6. cultro, quia resurrectione
et in
consumma-
„
ex TLege,
1
utrum salvarentur, vel 1
I .
•
^êt2i.
^'
communi octava setate futura per ti
petram Christum omnis ab ele- non, idem potest responderi, quod joan!
3.'^9.'
jjf7'5^%t ^'^"^"•^*-
babetur25.
absciudetur corruptio, et per
gj.jg
sentitur de parvulis
ante Bapti-
His ita
christi resurrectionem octava die
smum defunctis, quos perire con-
Dubuim 7.
factam circumciditur a peccatis stat.Unde Beda « Qui nunc per :
anima cujusque in eum credentis. Evangelium terribiliter et salu-

« Duae igitur res sunt illius Sa- briter clamat : Nisi quis renalus
cramenti. »
fuerit cx aqua et Spirilu sancto, non
regnum Dei ; ipse
intrabit in dudum
clamabat per suam legem : Anima,
Quare in Baptismum mutaln sit cir cujus prcepulii caro circumcisa non fue-
cumcisio ? ril, pcribit de populo suo, quia pactum
meum irritum Forte tamen
fecit.
K. Ideo autem mutata est Circum- sub Lege, ingruente necessitate

°*de"' ^' cisio per Baptismum, quia Sacra- mortis, ante octavum diem cir-
pTaT.S^g. iiêntum Baptismi et communius cumcidebant sine peccato fllios,
cst et perfectius, quia pleniori sicut modo in Ecclesia flt do Ba-
gratia accumulatum. Ibi enim ptismo. »
peccata solum dimittebantur, sed (Finis textus Magistri.)

nec gratia ad bene operandum
adjutrix, nec virtutum possessio
vcl augmentum ibi praestabatur, PR.EFATIO DOCTORIS 8UB-
ut in Baptismo, ubi non modo TILIS.
a-bolentur peccata, sed etiam gra-
tia adjutrix confertur, et virtutes Samaritanus ille (a) piissimus
augentur. Unde aqua refectionis di- spoliatum videns hominem et atro- y,,„il I. A.
citur, qu?e aridos fuecundat, ot citer sauciatum, miserationis afle- °
jam fructiflcantes ampliori uber- ctu compatiens, medicinam attulit

DISTINCTIO 1. 9
efflcaccm, qiia ciiratis ipsius vul- miorum, quae sunt jucundcC rcfe-
neribus, ac plena reddita sanitate, ctiones.
in sui principium, a quo descen- In prima igitur parte agit dc
dens ab Jerusalem dcviaverat, Sacramentis, per quse curntur
finalitcr reducatur. languidus a morbo culpre. In sc-
De ista sanatione sa-
saucii (b) cunda de praemiis, per quae libera-
lubri ac devii reductione finali, tur a languore poense. Et incipit
tanquam de pedibîs sedentis super secunda in principio dislincl. 43.
solium excelsum, Magister in lioc Posiremo, Prima dividitur in
etc.
opere finali determinat, ut sicut duas; primo namque determinat
ex primo et secundo claruit; Dcum de Sacramento in generali secun- ;
esse Alpha, tam in se ens inter do in speciali. Secunda m principio

oninia primum, quam omniuni dist. secundce Jam ad Sacramenla. :
aliorum originale principium; sic Prima dividitur in duas, in prooe-

ex lertio ei quarto appareat ipsum mium tractatum, qui
ct incipit
csse et Omega, tam in se flnem uiti- ibi : Sacramenlum est sacne,
Et etc.
mum, quam per
creaturae suse illa in quatuor, secundum quatuor,
seipsum in seipsum flnaliter redu- quae in prooemio proponit pertra-

ctivum. Hanc autem reductionem ctanda. Primum est, quid sit Sa-
flnalem prsecedit curatio semi- cramcntum. Sccundum, quare in-
plena, et plena curatio comitatur. stitutum, ibi : TripUci ex caum. Ter-

Secundum hanc distinctionem tium, quo consistat, ibi
in Dao :
2. igltur potest dividi quartus iste, auiem sunt, etc. Quartum, dc diffc-
Pei-re-ta
curalio dicendo, quod Magister primo agit rcntiis Sacramentorum, ibi Jam :
hoiiiiais
in de hominis saucii curatione salu- videre rcslat. Et ista in duas, in
duobus
coDsistit.
bri secundo, de hominis devii
; principalcm et incidcntalem, qu.T
reductione flnali curatur enim ;
incipit, ibi : Fuit tamen ; et ista
homo salubriter in susceptione incidcntalis in tres, quia priino
dcvota Sacramentorum veracium, agit dc Sacramento proecipuo lcgis
et reducitur flnaliter in pcrcepti- Mosaicae. Sccundo, quid sibi cor-
one jucunda pr.Tmionim ciielo- respondebat in lcge naturn\ ibi •
Quccritur autem. Tertio, i'(Mlit ad

stium. Sacramenta onim dispo-
declarandum quaHlam (liil)ia de
nunt et propparant, pr?pmia vcro
Circumcisione, ibi : Ilir diccndmii cst.
perflciunt ot consummant. Vcl
De Sacramcnto igitur iu coni- i.
potcst dici, quod primo ngit (\c
muni, hoc primo tan(|nani nolum Sacraineu-
tuin
curntione scmiplcna sou disposi- occui'rit considcrantibus Sncra- n.l
;;rutiiiiii
tiva; et secundo de curationc plcnn mcnta, quod Sacramcntum
scilicct unliualur.
scu pcrfectivn, ct utraquc divisio spccialitcr ad gratiam ordinatur,

rcdit iu idcm. Nam curatio scmi- qnod vcrnin gencrnle si pnrticii.
pk^na Ul pcr gratiam Sacramcn- larius ct clai-ius ct planius cx|)li-
toruui, qu.T. suut mcdicinac salu- cctni', patcbit vciMtas illorum,
bi'cs ;
plciia curatio seu fliaalis (|U<Ti (lc Sacrainculo in g(Mici"ali
reductio (it pcr collatioucin i»r<('- ctMninnnitcr iiKiuinintni". Scd au

.
10 LIB. IV. SENTENTIARUM.
ordo iste fucrit causse ad causa- B. Mariw, et aliorum Interpretum, apud

tum, vcl sij^ni tantum ad signifi- quos accommodatio legi polest, reddendo
catum, difflcultas oritur principa- SiUgula singulis.
liter ex duobus quoruni unum :

Homo descendcns ab Jerusalem, qure Acconimo-
datio.
est generale, scilicet de potentia inlerprelralur pacis visio, est Adam, cum
creaturse ad creandum gratiam; oinni sua posterilale, peccalo lapsus a
secundum est spcciale, scilicet cuhnine suaj innocenliae, in qua summa
^ ,
propriaratio et excellentia Sacra- pace fruebutur, ut Auguslinus lib. de Cor-
ciicendonimnienti ad sanctificandum animam. rept. et grat. cap. 11. et alibi sxpe docet. .Vn^ûslinus
hac dift. Secundum hoc igitur in prima Per Jericho significatur slalus peccati;
distinctione, (ubi de Sacramento Jericho enim inlerprelalur Luna, qujc
agitur in communi, et per conse- menstruis muLaLionibus, incrementis et
quens de ordine ejus ad gratiam) decremenlis subjacet, et proinde Eccle-

principaliter est tractandum. rii- siast. 27. comparulur ei slulLus seu pec-
mo quseritur in communi, an crea- calor. Latrones in quos incidit sunL Dajmo-

tura possit habere aliquam acti- nes, qui expoliaveruni eum graLuilis per
Ctelestinus.
onem respcctu termini creationis. peccatum. CoelesLinus 1. Epist. 2. cap. 4.
Secundo de propria ratione Sacra- TridenLinum sess. 5. can. 1. nempe justi-
menti et cjus institutionc. Tei'tio lia originaU, et aliis donis, quae bonitale
ex istis, si Sacramentum potcst sui Creatoris accepit, non propriis meritis;
haberc respectu gratise creand?e vulneraverunt eum in naturaUbus, quia

aliquam causalitatcm. secundum corpus et animam in deterius
commulatum. Arausicanum can. 1. Tri-
dentinum supra. Per Levitam et Sacerdo-

COMMENTARIUS.
tem, qui jacentem ei saucialum praeleri-
(a) Samaritnnus ille, elc. Hic Doclor erunt, designaLur lex Mosaica, ejusque
Parabola
assumens prcefationem Magislri in quar- infirmitas ad sanandum hominem a pec-
lum Senlentiarum, applicat eumdem or- calo, uL paLel ex Tridenlino sess. 6. cap. 1.
Inlirniitas
dinem, el dislribulionem operis totius ex- ct can. I. Samaritanus autem veniens, legis.
uferque ad parabolam Trident.

primens, alludit qui curam ejus gessil, inteUigitur fiUus
Samarita-
illam Samarilani, Luae 10. juxta myslicam Dei, quando venit pleniLudo Lemporis mis- nus
Christus.
interprelationem, quas accommodaLur lapsus a Patre misericordiarum ad homines,
suietredemplioni generishumani,ej!: com- ut Judseos, qui sub lege erant, redimeret,
rauni Palrum senlentia, Origenis homil. et GenLes, quse non secLabantur juslitiam,
Na/.iiinz. in Lucam, Nazianzeni Oral. 4. de Theolog. jusLiLiam apprehenderent, atque omnes
Masil.
Chrysosl. Basilii hom. in aliqua Sccripturse loca, adoptionem filiorum Dei recuperarent.
Amhros.
Uieron. Glirysostomi homil. in eumdem locum, et (b) De ista saucii sanatione, etc. Reddit 2.
Augiisl. Oido
Grgor. in homil. de Anathem. Ambrosii in Lucam, ralionem ordinis, quem sequilur Magister
Maoristri.
TJeda.
Theopliyl.
Ilieronym. Epist. ad Fabiolam, et in comm. in libris Sententiarum, juxta ordinem in
Bernard
cap. 20. Matthsei, Auguslini serm. 7. de genere, quo creaturse in Deum reducun-
têrbis Domini in Lucam, et lib. 2. quassl. tur, lanquam principium et finem, Alpha
Evangel. cap. 19. Gregorii lib. 20. Moral. et Omega, Apocalyps. 1.
cap. 27. Bedffi, TlieophylacLi in eumdem In primo lib. Sentent. agitur de prin- Prinius
liber
locum, Bernardi serm. 1. de Annuntiat. cipio ad' infra el extra, sciUcet de Deo in Senten-
.
DISTINGTIO II
tini-iim se trino et uno, ejusque perfeclionibus, prio genere, el in eam, qua reducilur
Je Deo.
de scientia tam possibiliuni quam futuro- in Deum, lanquam in finem in quo lermi-
rum, de aelerna praedestinatione et repro- nalur.
batione, et voluntate antecedenti et con- Servalur methodus requisila ad scien-

3.
sequenti, seu signi et beneplaciti, Deique tiam, quia sicut ex quaed. terlia Prologi Orilo
scientuu.
providentia in sua aeternitate. constat, Deus est subjectum Tlieologia;,
iecundns In secundo vero de eadem providenlia quantum ad veritates necessarias, quan-

(le
ovjdentia et crealione reruin in tempore, tam malum ad verilates contingentes.
ad
ex(ra. terialium quam spirilualium, de Angelo Primo ergo agendum erat de necessariis Veritales
Tlieoloj3'i;e
et liomine inslitutis, de lapsu Angeli et veritatibus, sive immedialis et habentibus qno.iiodo
reJucnnlur
hominis. evidentiam ex terminis in intellectu ap- in
Deum ?
Tcrtius In tertio de Mediatore inter Deum et prehendente perfecte terminos, sive ex
de
vleuiatore hominem, et de virtutibus, tam moralibus medialis, et per modum conclusionum.
el
irlulibiis.
quam infusis, de donis, de praeceptis qui- Sic in primo agitur de Deo et ejus per-
bus homo reducitur in finem ex gratia feclionibus, qua unus et trinus esl in se.
Redemptoris. Veritates aulem conlingentes reducuntur

^'erilates
In quarto de curatione hominis languidi ad idem suljjectum, nempe essenliam conlingea-
Qiinrtus les
de per Sacramenta, quam recte vocat semi- divinam, servato ordine inter ipsas ct)n- redncnnlur
;uratione. ad
plenam et dispositionem, quia est viatoris tingenles, quarum radix est divina volun- voluntatem
earumque
peregrinanlis per fidem, qui nondumasso- las. Sicut ergo illa voluntas prior est sub ordi)
cutus est finem aut plenam sanitalem, sed intenlione quam sub executione, et prius
luclalur cuui infirmitatibus, interne qui- consideratur, ut ab aeterno est sub actu,
dem in se patiens rixam carnis et spiritus, quam ul pro tempore iransil in efferlum,
ubi hera et ancilla, Sara et Agar dissidia inde poscit ordo, ut generaliter de ipsa
fovent in partes distractae ; exterius vero hoc modo agerelur in primo.
impetitus, cum Dajmone et mundo con- Succedit aulem in secundo consideralio

greditur, contra quos Sacramenlis muni- ejusdem, ut transil in effectum creationis
lur. Et hic traclatus de Sacranientis in rerum in genero, et in specie creaturai
genere et specie producitur usque ad spiiilualis, ut processit juxta prinuuvum

distinctionem 43. in hac autem el deinceps stalum et delerminationem a Deo ; deindo
agilur do plona curatione, nempe per supposito peccato, et recessu hominis ab
coUalionem prremii el gloria), qu;je excludit iU^» statu, in quo est condilus, de quo
ouiiiem miseriam et infirmilatem, et iii agllur in ultinia secundi.
qua creatura suo Creatori perfectissime fn terlio subjungitur ('onsideratio Modia-

et immulabilitor adhairet. toris, et juslitia.», quam coiumunicavit in-
UxQ. methodus considerandi Doum, qu.i trinsece, virtuluiu et donurum, vi.ilori.
M<>lhodiis
Ma<;i.-t i principium et finis est crealurarum, con- fn qwirlo laudem socpiilur de cau.sis
et
Vujju^lini. cordat cum illo ordine, quo S. Auguslinus extrinsecis consorvandi cl restiluondi
discernit diem cognitionis Angelica^ in canulom justiliam, ut suiit Sacramcnla,

lualurmani ol vosperliuiim. Malutinam ac domuiu ultimo do ii)slus juslilia' con-
dotorminat esso cam, qua Dous in s(» summatiouo pcr gloriaiu, ot de stabili
cognoscitur, ul fous esl et origo omniuiii. lormiui» croalurarum ce.ssaiilo deiiicops
Vespertinam dividil iii oaui, qua cogiiosci- luolii cl luulalionc.
lur crcalur.i, ul procedcns a Dco in pro- P()sl(|uam auloiu Doclor supposuil hanr
v> LJB IV. SENTENTIAKCM
^^.{- . generalem divisionem Quarli, landem di- quod incidenter et breviori resolutione
quarti vidil primam ejus parlem ex melliodo comprehendi possel. Agit ergo hic Do-
quoail {)i'i-
iiiam
nartein.
Magislri
^
bacramenio
in
m
.
duas, quarum
commuiu, el
... prior esl
liaec lcrmma-
de ctor de
essenlia et definitione.
Sacramento in
Item
communi,
de
ejus
efficacia
lur unica dislinclione, qux prima esl, ejus ad gratiam causandam in anima.
ubi e.xplicat primo, quid sit Sacramenluni ? Item, ut comprehendat, quai tangit Magi-
Secundo, quare instilutum? Terlio, in quo ster de Circumcisione et Sacramento legis
consislal? Quarto, quse sint differentije nalurae; et totum tractatum comprehendit
Sacramentorum? Subjungit etiam de Cir- septem quaistionibus, hoc ordine :
cumcisione et remedio legis naturae, et 1. An creatura possit habere aliquam

quijcdam dubia circa efficaciam Circumci- actionem respectu termini crealionis ?
sionis. Secunda aulem pars incipit a di- 2. Utrum recte definitur Sacramentum
stinclione secunda inclusive, usque ad qua- a Magistro ?
dragesimam terliam exclusive. De Sacra- 3. Utrum in qualibet lege fuerit Sacra-

nientis nova) legis in specie, et eorum mentum ?
efficacia. 4. Utrum possit causare gratiam

physice ?
5. Utrum possibilis sit virtus physica

DISTI^XTIO I. DE SACRAMENTO IN
supernaturalis ?
GENERE.
6. Quae sit ratio agendi physice in Sa-
cramento ? et, utrum Circumcisio causabat
^disUnctiT
^^*^^ distinctio comprehendit tractatum
gratiam ?
"^s, de Sacramento in genere, abstraliendo
7. Utrum legis naturee fuerit aliquod
contenta. ab iis, quae de Sacramenlis legis novse,
Sacramentum ?
ex conceptu proprio Sacramenti hujus
legis, in specie dicuntur eliam secundum
communem conceplum Sacramenli legis QU.T^:STIO I.
novse. Hinc fit, ut consideratio Sacramenti

in genere auctior sit apud Summistas An crealura possit habere aliquam acli-
(juam apud Sentenliarios, quia hi secuti oncm rcspeclu lermini crcationis ?
sunt ordinemMagilri, qui de conceptuge-

» nerico Sacramenti instiluit prsecise tracta- Alens. 2. p. q. 6. m. 2. art. 4. D. Bonavent. 1.
d. arl. 2. q. 1. Durand. ibi q. 4. D. Thoin.
1.
tum ;
alii vero quacumque ratione quid-
1. p. q. 45. art. 5. it 4. d. 5. q. 1. a. 3. Mag.
quid de omnibus, aut quibusdam Sacra- ibi c. ult. Hicli. art. 1. q. 4. Hcur. sum. ai-t.
25. q. 6. et quodl. 4. q. uU. August. Alhan.
mentis in communi dicilur, reduxerunl Prosp. Cyrill. Basil. citandi ult. Schol. vide
ad disputationem Scot. 7. Met. q. 2. 8. 9. iO. et 9. Mel. q. 11.

in genere de Sacra-
in solul. secundi princip. et in Thcorem. §
mento, qui stylus prolixitatem ingerit in Greans non esl nisi.
iis, quae iterum de quolibet in specie re-

sumi oporlet. Noster autem Doctor ex Ad primum proceditur et ar- sic
"^*"'
melhodo, ea in suum locum dimisit, ne gnitnr, quod creatura possit ha-
repetitio ejusdem inutilis videretur, prior bere actionem respectu termini
.
slylus claritati, secundus brevilati consuUt, creationis. Primo, quia Augusti-
uterque commodus, nisi quod aliqui ninus super Joan. honiilia 80. et ponitur
mium protrahant discursum, et ad tilu- in can. prima qmesl. 1. Deirahe Quw :
los et quaostiones cx professo revocent cst iata virtus w^/uw lanta, ut corpus
DIST. I. QU.ESTIO I. 13
fmujat el Sed nonabluitni'

cor abhiat? causa quam inferior, quia inferior
cor in anima nisi per gratiam ergo ; ostendit totam, ex quo non potest
aqua Baptismalis effective se ha- produci, nisi secundum totam po-
bet ad gratiam qna cor abluitur. tentialitatem ejus. Conscquens est
''Cr/' ^*^^"^ ^'^- ^^- ^"^^'^- ^?- ^^- Artifi- falsum, nam ex effectu perfectiori
artjfices
qq^ j(|gQ ^jg niliilo non possunt ali- plus relucet potentia causse.
ihiionihii quid fabricare, corpusquia
i
per
1 i
Item, agens creatum potest ali- Ar<ruin. 4.
facianl.
Videl. operantur; ergo per oppositum, quid annihilare; ergo crcare. Con- .1' jualis
Metaph. distantiu
o. 1~'. creatura spiritualis potest aliquid sequentia probatur, quia fequalis nihili
ad
de nihilo producere, quia non ope- est distantia a nihilo ad aliquid, aliquid,
et
ratur per corpus; et confirmatur, sicut ab aliquo ad nihil, ut patct e conlra.
lext.
quia sicut actio transiens requi- per Philosophum 3. Phijsiconnn :
com. 21.
rit passum in quod agit, ita vide- Eadem esl distanlia ab Athenis, etc.
tur quod actio immanens non re- ergo sequalis virtus potest supcr
quiritpassum; ergo agens actione hanc distantiam et illam. Probatio
immanente, potest agere, et non de antecedentis, tum quia agens cre-
aliquo passo, et ita creare. atum potest destruere formam na-
Item ratione sic Effectus non : turalem totaliter, ita quod niliil
adsequans virtutem agentis supe- ejus remaneat; talis autem destru-
rioris, potest ab agente inferiori ctio est illius annihilatio ; tum
produci; sed nullus effectus infe- quia quod potest esse causa effe-
rior suprem.a creatura adsequat ctiva unius oppositi (eo modo quo
virtutem Dei, nec adsequatione convenit sibi iiabere causam effe-
simplicitcr, quod patet, nec etiam ctivam) potest esse causa destru-
in ratione effectus, quia adhuc ali- ctiva alterius oppositi ; patet pro-
quid superius eo potest esse effe- pter incompossibilitatem opposi-
ctus Dci ergo quodlibet inferius
; torum; sed anima potest esse causa
suprema creatura potest ab aliquo infidelitatis, desperationis, et alio-
agento secundo produci aliquod ; rum peccatorum mortalium, quse
autem tale est, quod non potest repugnant gratiae et charitati; et
produci nisi per crcationem; ergo, hic causam dico eo modo quo istis
etc. Major probatur, quia si effe- convenit habere causam, scilicct
ctus in ratione effectus non adae- in delicicndo, patet enim, quod ista
quat virtutem agentis, ergo agens possunt inesse animfr, et non a
non scuundum totam potentiam Deo ut a causa, quia Deus non
suam producit illum, ct por con- est causa peccati ergo auima po-
; (^..lod
ini'i|x>ro
sequens minor potentia suniceret testessecausacorruptivalidei.spoi po'i'St
ad producendum illum. ct charitatis sive grati.T. Horum tantiiin |M-r

cri'alionoiii,
Et confirmatur ct probatur \\rcG autem omnium destructio cst au- dfînil

tjintuin
conscqucntia in probatione majo- nihilatio, sicut corum |)roductio nnnihilulio-

ii>'.
ris, quia si secundum totam poteu- est creatio. Univcrsalitcr cnim,

tiani produceret effectum inferio- quod non jôtcst produci nisi crc-
rem, ergo superior effectus non etur, uon dcstriiitur nisi anuihih'-
ostcndcret potcntiam majoi'cm in tur; quod autem lidc^s ct inli-
14 in. IV. SENTENTIARUM
dclitas opponnntur, ct spcs ct de- Contra Angustinus supcr Gen. lib. 4.

Ratio I
speratio, vidctnr nianirestnm. 9. c. 21. Anr/eli nullarn omnino possunt ad

opposit.
Consimiliter probatiir de gratia creare nalnram. Et ibidem cap. 22. Cre-
scu dc chnritate, et de qnolibet are naturam tam nullus Angelus polest,

pcccato mortali, quia amicitia Dei quam nec creare seipsum.
et inimicitia formaliter opponiin- Idem Damascenus cap. 18. Qui
tur; peccator est Ibrmaliter ini- dicunl Angelos esse creatores alicujus
miciis Dei, habens antem gratiam naiurw,sunt omnesfdii pati-is suidiaboH.
vel cliaritatem, est formaliter Item Augustinus 12. de civit. cap.
amicus, ergo, etc. 24. loquens de Angelis : Tam nec eos

Arsiiin. 5,
Item, catisa secunda plus potest dicimus creatores animalium, quam nec
in virture causae quam in virtute agricolas frugum. Item 3. Trin. cap. 8.
propria, alioquin non dependeret et 9. Ita non possumus dicere Angelos

essentialiter in causando a causa creatores fuisse, sicut nec pos.<iumus di-
prima, nec esset ordo essentialis crre homines esse segefum creatores. Et
causarum in causando, quod est post cap. 9. et 10. Non est creator nisi
inconveniens sed in quodcumque
; qui principaliter ista formabat, penes
ens producibile nonper creationem quem primitus sant omnium, quce sunt
potest aliqua causa secunda in mensurce, numeri et pondera.

virtute propria; ergo in terminum
creationis potest in virtute causae SGHOLIUM.
pi-imse.
Ponit rationes D. Thomse et aliorum, qui-
bus probant creaturam non posse creare.
Prima, qiiia terminus creationis est ipsum
COMMENTARIUS.
esse ut sic, quod soli Deo tanquam univer-
sali causie subest. Secunda, inter termlnum
a quo creationis qui est nihil, et ad quem
Ilanc quaesUonem movel Doclor bic, ul
qui est aliquid, est distantia inflnita. Tertia,
ex principio generali coUigalur, quid agens inferius supponit effectum agentis su-
efficaciae conveniat Sacramento circa perioris. Quarta, nullum creatum agens est
graliam, quse ex communi sentenlia anli- purus actus.
quorum creari tenetur. Eamdem etiam

tangit Magisler dist. 5. in fine, D. Tliomas In ista (a) qusestione Theologi
.5.
ibidem quaest. 1. art. 3. Richardus atH. 1, communiter tenent partem nega- Ratio i\
D. Thor.
quoest. 4. ubi agunt de eadem efficacia tivam. hoc ponuntur ra-
et ad 1. p. q 4!
a 5 2II
Sacramenli, unde non est extra scopum tiones ad prsesens quatuor. Prima phykx.;;
hic eam tractare. Divisiones et summa- sumiturex parte termini creati- Met*ap%
rium texlus liabes ex scholiis, ad quse le onis, quae talis est : Effectus uni-
remill circa hsec quae erunt dicenda. versaliores oportet in causas uni-
versaliores reducere; sed inter
SGHOLIUM omnes effectus universalissimus
estipsum esse; ergo est proprius
Auctoritatibus Damasceni
Augustlni et
effectus causse universalissimaB.
probat creare non posse competere ulli crea- Unde dicitur m lib. de Causis, quod
turae. nec Intelligentia, nec anima rati-
.
DIST. I. QU^STIO I. 15
onalis dat esse, nisi in quantinn etc. Probatio majoris, quia quan-
operatione divina. to distantia est major, tanto tran-
Ex hoc nlterins, cum producere situs est difticilior, et majorem
esse absolute (non inquantum hoc virtutem requirit in agente, quia
vel illud) rationem
pertineat ad videmus universaliter, quod quan-
creationis, ergo sequitur, quod to potentia plus distat ab actu,
creatio est propria actio Dei. tanto requiritur niajor potentia
Et additur, quod nec creatio in agente ad reducendum ad ac-
potest competere creaturjB mi- tum. Probatio minoris, quia omni
nisterialiter vel instrumentali- distantia finita contingit intelli-
ter. Cujus ratio est, quia cau- gere majorem; sed nulla major
sa instrumentalis non participat potest intelligi, quam illa quse
actionem causse superioris, nisi est inter nihil et ens. Et conlir-
per aliquid sibi proprium opere- matur etiam haec minor, quia
tur ad effectum proprium princi- inter qusecumque contradictoria
palis agentis. Probatio, qnia si est distantia sequalis; ergo est
nihil ageret secundum aliquid sibi aequalis distantia intcr nihil et
proprium, adhiberetur ad
frustiâ aliquid, et inter Deum et non
agendum, nec oporteret esse de- Deum; scd inter Deum et non
terminata instrumenta determi- Deum est distantia ergo inflnita ;
natarum actionum, quia seque inter alia. Item aliter confirma-

posset principale agens in acti- tnr minor, quia sequalis est di-
onem suam indifferenter pcr , stantia inter duo contradictoria
quodcumque instrumentum. et inter omnia; sed inter totum
CreaUiram
Hoc declaratur per exemplum ens et purum nihil est inlinita
croare de securi, qu£e per formam sibi distantia, eo modo quo possi1)ile
non {)osbe.
Beciiris propriam dividit et scindit ligna, ost sub ente crcabili contineri in-
an
Ecin.lit quffi est dispositio immcdiata ad finitas, in tantum quod supcr illam
j)e\-
for.nam formam scamni, quam intendit non potest nisi virtus inliuita ;
propriam ?
principale agens ; sed sic non po- ergo aequalis cst inter animam
test esse in creatione, quia crc- et non animam, sive intor quod-
atio non est ex aliquo praesuppo- cumque creabile ct ejus negati-
sito, quod possit disponi per ac- onem.
tionem agentis instrumontalis, Ex medio formatur ratio n. Thom.
isto
quia csse absolute, quod est ef- ad conclusionem aliter sic Non q."i.^. :
,,.
fectus proprius Dei creantis, pra»- est aliqua pi'opoi-tio nuDius po-i„"i;'-3.
supponilur omnibus aliis. tentice ad aliquam iôtentiani, "'"'^-
6. Secunda ratio principaliter su- sicut nec non cntis ad ens ergo ;
Rat 10
Henr. mitur cx distantia t(!rminorum, nec cst ali(iua proportio distan-
quodl. 4.
nlt.etKich. ot est talis supcr distantiam in-
: ivv., quae est inter potentiam et
in
irl 4.
2. (1.
i[.
1
4.
linitam non potcst nisi virtus actum ad illam, qwiv est inter
inlinita, scd iutci' tcrminos crca- nuUam potentiam et nctum; ergo
tioms a fjHo et ''"/ (piein, puta niliil non erit |)ropoi'tio virtutis, i\u:v
et ens, cst distantia inlinita; ci'go. potest supei' istam distautiaui ad

IC LIB. IV. SENTENTIAimM
virtntom, qunn potcst supcr illam; aliis, quos cital Scholiastes, quibus adjun-
ergo est infinita, quia omni finito gi polesL Occham in 2. gtiaesl. 7. quodlib. 2.
potest flnitum quodlibet proporti- guaest. 9. Caeterum alii posteriores Doclo-
onari. res, quos Tarlaretus h/c appellat moder-

Tertia ratio sumitur ex ordine nos Nominales, oppositum tenent, ut Ga-
^/i5id!
^"°'"-'i-''' causarum agentium, et est talis : briel in2. d. 1. qusesl. 4. art. 3. qui dicit Creaiuram
creare nor
Agcns inferius prsesupponit in de lacto creaturam non posse creare, posse.
agendo effcctum superioris agen- propter ordinem rerum constitutum ex-
tis.Patet inductive, quia ars prae- trinsecus a Deo causa prima, neque illud
supponit effectum naturse circa alia ratione probari quam experientia,

Petr de
Taranta qucm agit, ct natura aliquid po- qua constat de facto agens creatum de-
''''q.'3.*
'tentiale, scilicet materiam, quse peridere a subjecto in sua actione ; hoc
est effectus primi agentis. Si hoc ergo dato, vide.tur admittere simpliciter
VaiToiT.
requirit universaliter ordo agen- non repugnare creaturje creare. Cielc-
rura illa experientia nequit haberi in

tium, et non potest esse aliquod
agens creatum, quin subordinetur causis spiritualibus et remotis a sensu,
Deo in agendo ergo necessario ;

unde ratio diminula est, si ad solam
in agendo prsesupponit effectum experientiam, quae ex sensibihbus est,
Dei, et per consequens non potest reducatur. Durandus autem in 2. d. I.
agere nullo prsesupposito, ergo qusest. 4. sine formidine negat repugnare
nec creare. creaturaR aliquid creare, et solvit argu-
Qîarta ratio sumitur ex poten- menta, quse pro parte negaliva addu-
ylS îlbi
cunlur, haec quaeslio diversa est ab illa
uoliiî
tialitate agentis creati, et est ta-
4- '^-
lis : Nullum agens creatum est qua disputalur: an causa secunda sine
purus actus sive purum esse, ergo concursu primse possit producere effe-
purus, actus ctum, quia hoc etiam dato, illa produ-

nec actio ejus est
sed aliquid potentialitatis habens; ctio nun esset creatio, cum dependeret
talis autem non est sine motu a causa materiali. Agilur eliam hic de
et mutatione ergo nuUum agens creatione, non prout generaliler sumilur

;
creatum potest agere sine motu pro actione Dei ad exlra, qua3 etiam
respicil subjectum, sed qua est produ-
et mutatione; ergo nec creare,
ctio ex nihilo sui praêxislente, vel cerle,
quia creare est de nihilo, motu.s
ut explicat Anselmus in Monologio cap. 8.
autem in subjecto est.
ex nihilo, id est, ex nuUo subjecto.
Prima ratio pro conclusione , est
GOMMENTAUIUS. D, Thomse, et continet duo membra, Kati
D. Th.
nempe creaturam non posse creare ul a
priii
(a) Ista quaeslione Theologi communHer causam principalem, neque etiara ut caii&a
esse
tenent partem negativam , etc. Supposilis, causam inslrumenlalem.
ut solel, rationibus pro ulraque parte Primum patet, quia effectus universa-
qusestionis, hic aggredilur ejus in specie lis in causas universaliores reducitur,
resoIutionem,ponendo conclusionem com- sed ipsum esse est universalissimum in
munem Theologorum, quoe est negaliva, effectu; ergo est proprius effeclus causa)
quaiu docel Magister in 4. dist. 1. cum universalissim.ne, qui est Deus. Unde iu
DIST. I. QUiESTlO I. 17
libro de causis dicitur, quod nec Inlelli- nus creationis. Prima videtur
gentia, nec anitna rationalis dat esse, esse falsa, quia a quocumque ef-
nisi inquantum operatur operalione di- ficiente generatur
compositum,
vina ; sed creatio esl ad esse absolute, ab eodem effective est esse com-
non autem ad hoc, aut illud delerminate, positi sed aliquod compositum
;
ergo est actio propria Dei. generatur a causa aliqua creata,

Secundum membrum patel, quia in- nisi toUatur omnis actio creatu-
strumentum non parlicipat actionem cau- v^ ergo, etc. Probatio majoris,
;
sae superioris, nisi per aliquid proprium tum quia, secundum Philosophum, piijsic. et
operelur ad effectum causae principalis, generatio est ad esse tum per £?.*
; et 2!
quia alias frustra assumeretur, neque rationem, quia a quocumque ge-
essenl instrumenta determinata assumen- neratur compositum, per ejus ac-
da ad determinatas actiones, cum quod- tionem forma est in materia ; for-
libet indifferenler assumi possel. Exem- mam autem esse in materia, est
plum, securis assumilur ul inslrumentum compositum habeiê esse, quia si
scindendi ligna, quae est dispositio imme- non, aut ergo est esse sequitur na-
diata ad formam scamni quam inlendit turaliter ipsum compositum, quod
principale agens, nempe arlifex, sed est terminus gcncrationis, aut
creatio non est ex aliquo praesupposito, praecedet naturaliter; si pr?pce-
quod posset disponi, cum sil ad esse ergo prius est esse compositi,
dat,
absolute, quod est effectus proprius Dei quam ipsum compositum, quod
creantis, et reliquis praesupponilur ; ila non est intelligibile sequatur,
; si
format Doctor rationem D. Thomae, quam ergo sine contradictione posset
claritatis gratia resumpsi, ut examinetur compositum produci ad agente,
antequam ad alias rationes suo ordine absque hoc quod Deus daret illi
deveniatur composito producto esse, imo
simpliciter posset Deus non dare
SCHOLIUM. esse illi composito producto, cuin
non agat extra se nisi contingen-
Refutat primani ratioiiem D. Thoma;, ter. Nec valet fingere, quod esse
continentem has duas propositiones, scilicet non est a generante compositum,
esse simpliciter esse a Deo, et hoc ipsum esse et tamen necessario concomita-
terminare creationem. Relutat etiam claris-
tur ipsiim, qnin non concomita-
sime probationes, quibus D. Thom. suam
rationom condrmat, et explicat qiiid re-
tui' ut t(M'minus actionis gene-
quiratur ad rationem instrumenti, du quo rantis, per to. Si ergo uL termi-
agit q. 4. et d. 18. q. l. d. 0. q. 5. et d. 13. nus agentis primi. et non prnpce-
q. 1. ad 5. dens compositum, sequcns,
(M'go
et ita sine contradictione jiotest
7. Sed istcie rntiones (b) non viden- non sequi.
SlaruUu '^'''' necessario concliider(\ i'rim.a Item probationes illius pro- ^^^„^0
(c)
b. Thoni.
Y\on, consistit enim in liis dnahns positionis improbata> nunc non ri'i"i»i"f
propositionibus : esse simj)liciter vnlent, nam ratio nd hoc adducta i"»-
est pi'opriiis effectus l)ei. ct esse peccat secundum .'iMiuivocAtionem,

sim[)licitei' est proi)rius termi- vel altera pr.-TMnissjirum est falsa.
Tom.XVl.
, *
18 LIB. IV. SENTENTIARUM
Dupliciter cnim potcst intclli^n simus est nobilissimum creabile.

cansa nniversalior, scilicet secun- Si vero in majori accipiatur diffor-
dum virtutcm scn perfectionem, miter ratio universalis ex parte
vel secundum pr.-êdicationem ; ct causse et effectus, puta ex parte
similiter effectus potcst dici uni- effectus pro universaliori praedi-
versalior dupliciter, scilicet pra?- catione, et ex parte causse univer-
dicatione, et virtute seu pcrfecti- saliiis secundum perfectioncm, ma-
one. Universalius prsedicatione di- jorestfalsa, nam effectus univer-
Quid uni-
versaiiiis citur iUud, cujus
...
ratio dicitur de salissimus prsedicatione potest
one, pluribus; universalius autem per- esse a cansa imperrecta, quia sal
pt quid
universa- fectionc, cujus perfcctio est major vatur in pluribus cffectibus im-
lius
pprl^cti- in se, et pci^fectionum plurium perfectis.
one ?
contentivum. Si ergo in majori Alia probatlo (d), quae adducitur 8.
sumatur uniformiter universalius per auctorem de Causis, concludit

ex parte causae et eflfectus, concedo oppositum, nam non negat abso-
majorem, quia commnnior effe- lute ab Tntellio'cntia dari esse ali-
ctus potest rcduci in causam com- cui, imo magis aflirmat, quia di-
muniorem, et perfectior effectus cit, quod non competit sibi dare
requirit causam perfectiorem, (si esse, nisi inquantum operatur ope-
potest esse causa perfectior.) Sed tione divina. Si etiam adduceretur

Per hanc si accipiatur in majori utrobique ad propositum illud de Causis pro-
particulani, ,.
Primun
.
c l-
si potest universabus periectione, .Tquivoca- positione quarta, primum rerum crea- rerum
creatum
^sohunkir' tioest, vel minor est falsa; minor tarum est csse, non concludit, quod est e.-se
. • . explicalui
termmus
, ,
de^homrne sniin nou est vera nisi de univer- esse sit prsecise crcati-
qui est no- grîj
buissinius
secundum prsedicationcm, pa-
I '
onis, secundum aliquos ibi
quia
effectus, et
tet. Nou cnlm esse est perfectissi- sumitur esse pro prima Intelligen-
de Anyelo, '
supposiio museffectus, quia quod includitur tia proximaDeo; vel ibi accipitur
quod Deus
creat, ut in multis, non potest esse perfe- creatio extendendo ad primam
est niens ,. .,,
ctius quocumque iUorum, m quo
.
i t-
Doct. dist. productionem secundum rati-
includitur sequitur ergo conclu-
; onem, et primitas entis sumitur
sio, quod reducitur in causam uni- secundum distinctionem rationum
versalissimam prsedicatione. Scd formalium secundumin effcctu, et
tunc ultra Deus est hujusmodi,
: originem, non secundum perfecti-
falsa est, imo est causa universa- onem, ut sit sensns, quod eo modo
lissima perfectione; ens autem est quo esse in effectu distinguitur a
causa universalissima prsedicati- perfectionibus essentialibus, ipsum
one, et tunc non potest concludi, est tei-minus primse productionis
nisi quod esse non potest csse secundum rationcm.
effectus, nisi entis, et hoc concedo. Hic dicitur confirmando illamD. tik
Si ergo sumatur utrobique imiver- rationem de causa et effectu uni- "gôi^t^"'
salius in majori pro universaliori versaliori, quod debet intelli.gi
"^
^''»-
de sequac
1
secundum perfectionem, major est effectu universaliori per prsedica- ^•^jj.^s
vera, et minor falsa, ut patet ex tionem, inquantum hujus-

et hoc,
dictis, imo effectus sic universalis- modi ; nunquam enim effectus uni-
I
'
versalior prsedicatione (inquantum nisi a causa universaliori secun-

hujusmodi) potest esse nisi a causa dum perfectionem, toto esse crea-
universaliorisecundum perfectibili ; ex hoc non sequitur, ergo nec
onem licet enim homo possit esse
; esse hujusmodi creabilis potest
ab homine, non tamen inquantum csse nisi a causa tali. Patet enim secundum
Pi'0bat. U.
homo quod m illa ^ ,1
11
1 -11
•
L- t
potest esse, nisi causa
a illafcione est falla- xhom.
. . conlinere ,
perfectiori tota specie hominis; cia consequentis ergo secundum faiiaciam
;
ergo a simili, esse in quantum istam expositionem prima? rati- '^*^"^*^^"^'^"

hujusmodi, non potest esse nisi onis, vel qua^stio nuUa est;vel si
a causa universaliori secundum sit dubitabilis, et teneatur pars
perfectionem toto esse creabili; negativa, propter rationem sic
esse ergo, inquantum hujusmodi, intellectam, ratio erit sophistica
est terminus creafcionis unde ; secundum consequens.
prius dicfcum est, quod esse, non Quod si dicas, est considerare in e.
inquanfcum hoc vel tale, sed sim- isto producto esse hujus, et csse sim-
plicifcer, est terminus creationis. pliciter, et secundo modo est effe-
Ista confirmafcio non valefc. Hanc ctus Dei, vel causae universalis-
enim rafcionem ponit Doctor ille, simnn secundum perfectionem pri- ;
cujus est, in illa qua^stione, utrum mo autem modo, est effectus causae
solius Dei sit creare ? Suppono particularis. IIoc non solvit, quia
enim quod non intcndit quserere : esse simpliciter in isto, et hujus csse
utrum solius Dei sit creare omne non sic distinguitur, quod ab alia
creabile, quia tunc isfca quaesfcio causa esse possit esse hujus, quin
includerefc,an aliquid aliud a Deo ab eadem sit esse simpliciter, quod
possit creare seipsum, de quo nul- est in isto, quia sive sit distinctio
2. de
Anima.
lusunquam dubitare potuit, se- rationisin intollectu, vel qualiter-
text. 47. cundum Augustinum prinio de Tri- cumque, quod dat isti esse Iiujus,
nit. ergo intendit qua^rere
cup. 1. dat sibi csse simplicitcr, quod cst
nliquam qusestionem dubitabilem, in isto.
scilicet : An aliquid aliud a Deo Quod
^ ctiaui additur (e)'
^
de instru-
Prohatiol.
possit creare, saltem aliquid infe- mento, dico, quod major potest raii.MusD.
rius se, et sic intellecta quaestione, bone vel male intolligi non (Uiim ; iviuuiur.
tenet partem negativam propter debet intoUigi.quod instrumontum in^s\nnne*n7i

quulis t
rationem istam positam. Accipia- habcat actionem propriam, scd
turergo mnjor secundum expositi- quod ])cv aliquid sibi pro|)riuui
onem istam encctus universalis-
: agnt. hoc adducit j)roI)atio-
Kt i\d
simus pra^dicntionc, inquantum nos suas, (pinn possunt concedi, nec

hujusmodi, est a causa universnli Lnmon i)or ilhui proprium ngit, nisi
lio
80! I.
socundum perfoctionom rssr ost ;
in vii'tute priucipnlis agentis, quia
.t
hujusuiodi sequitur ista conclu-
;
iu (luacumquo actiono (lunm ha-
ac*
aer
sio, orgo essc, iu(|uantum hujusmo- ber(^t, non in vji-luto prinoipnlis
fte'
di, vel (ut (UHur ois ad pro-
i)lus agiMitis, in illn non t^ssct insti*u-
positum) ergo csse crcabilc, inquan- montum, sed principalo ngons ac- ;
tum hujusmodi, uon potest csso cipit orgo, qtiod iustrunKMitum

.
agit dispositivo. Qnod si intcllign- ris agit dispositive ad arcam,

tnr nniversalitor, falsnmest, nam quia est instrumentnm in inci-
D. Thom,
V. dVT' possibile est
secundnm ipsum ali- sione lignorum, quse incisio
qusest. 4. ' „,, ti j •
e •
•
Qaan<ioin-bi, instrumentum attingerc effc-

.
prfecedit mductionem lormae; si

struinen- . . , .
antem artifex uteretur securi

, . .
tnm ctum principalis agentis ct patet ;
adeSumin multis actibus artis, in quibus velalio instrumento in principali
'^Temr «'îHifex qunndoque per instrumen- actionc, non oporteret quod in-
non.^^Tidetum iuducit tcrminum principali- strumentum illud, inquantum est
6*
q! ter intentnm, sicut monetarius per instrumentum ad formam arcae,
ifd"
=>• et']-
1.
instrumentum iuducit formam in haberet aliquam actionem disposi- Ex majori
13. q.
et.d. 18. monetam, et sigillator m ceram; tivam. Ex talibus ergo exemplis, parliculari
JU 2. fig.
*^* '
nec unquam oportet instrumen- ubi accipit.quodinstrumentumdis- nihil
sequitvir.
tum ad cffectum principalem disponit ad terminum principalem,
ponere, nisi sit instrnmentum in non potest inferri hoc universali-
actione, quse disponit ad cffectum ter, nisi fiat fallacia consequentis;
istum, quod non est universaliter sed nisi accipiatur universaliter,
necessarium, sed solum quando non potest rcmoveri a creatura
sunt pluresactiones ordinatse, qua- ratio creationis, nam ex majori
rum una ad aliam disponit. .\bso- particulari in secunda figura, ni-
lute autcm potest essc instrumcn- hil sequiturpropter fallaciam con-
tum in principali actionc, licet non seqnentis.
concurrat in aliqua alia praeccden-
te. Non potest crgo major sua
COMMENTARIUS.
habere veritatem, nisi sic intelle-
cta, quod instrumentum per ali-
quid sibi proprinm, cansat dispo- Hanc ralionem impugnat | Sed istx
(b) 4.
Iinpugna-
sitionemadterminnm principalem, raliones elc. quoad primam parlem, con-
tur.
quando non potest virtute princi- sislil in duabus proposilionibus, quarum

palis agentis attingcre ad illum prima est : esse simpliciter esl proprius
terminum principalem. Et tunc effeclus Dei. êcMndidi \ esse simpliciter est
oporterct supponcre in minori, propriusterminus creationis.VTm-Am e^&e

quod creatura non possit in virtu- falsam probal Doctor, quia esse siinpli-
te Dei attingere terminum crea- citer est existentia rei, et opponitur esse
tionis, quse minor non estprobata, secundum quid, hoc esse non est a solo
nisi per rationem illam priorem de Deo, qui.i causce creatae agunt ad exi-
esse, de qua jam visum est, quod stentiam rei, quia generatio est ad esse,
ipsa non concludit. 5. Physicorum 1. de Generat. et 2. Me-
10. Ncc illnd exemplum de securi, taphys. Aliquod aulem compositum ge-
instrumen-
yg| probatioucs illac alife, quae ad neratur a causa creala, quia producit
artis quidducunturad hoc, quod instrumen- formam in materia, etc. consulp textum.
tnm liabeat aliquid proprium per Varie respondent Tiiomistse ad hanc
quod agat, probat universaliter Responsio
objectionem, asserenles Doctorem non pnma.
quod instrumentnm agat dispo- percipere mentem D. Tliom», quasi vellet
sitive. Ideo eniin prsecisc sccu- ipsi atlribuere quod asseruerit causam
;
DIST 1. QU^STIO I. 21
secundam non producere esse composili mus causas, elc. necesse el entis elemenla Senieniia
quod non est ex menle D. Tliomse, qui essn non secundum accidens, sed inquan- expircatur.
voluit tantum esse effeclus secundum tum enlia, unde et nobis enlis inquanlum
rationem communem tribui Deo, et non est ens, primas causse sunl accipiendx, etc.
causse secunda), et secundum ralionem ubi Doctor in Commenlario dicit quod
particularem produci a causa secunda. primsB causiB causent proprie ens inquan-
Explicant ergo illam proposilionem, in tum ens ; secundx causse iaferiores magis
eo quod esse secundum tolam latitudi- taleilaiem enlis. Haec principia autem tra-
nem sit primo, et per se objectum omni- dit Pliilosophus i)i 2. Melaphys. cnp. 2.
potentiae Dei, non sic causa; creata), aut ubi dicit principia sempilernorum esse
polentiae ejus sit objectum, sed tantum verissima, quia aliis sunt causae verilalis
esse parliculare et determinatum. Et quia et essendi, sibi autem non est alia causa
Deus solus non solum ipsum esse per prior essendi, aut suse verilatis, etc. loqui-
se primo producit, sed omnia perlinentia tur de subslanliis separatis seu principiis
ad esse, ut materiam etc, quam supponit inc&mplexis et extrinsecis. Unumquodque
agens creatum, et ex materia producil; vero, inquil, maxime ipsorum aliorum
creare ergo non est producere ens ma- durilur secundum quod aliis inest univoca-
terialiter, id est, in quantum est idem tio, etc. quod probat exomplo, quia ignis
cum hoc ente ; sed primo et per se for- esl calidissimus, quia esl causa caloris in
maliter, inquanlum est ens, hoc modo aliis, puta in aqua, et concludit : Quapro-
non producit ens causa secunda, sed pter scmper entium principia esse verissi-
lantum materialiter, (et inquantum est ma necesse est, elc. 7iec illis causa aliquid
idem cum hoc ente) et per accidens; unde est veri, ut sint, sed illa aliis, etc. quod
negalur consequentia Scoli. mox probat, quia non datur processus in
Feriariens. Ita Ferrariensis 2. contr. Gentes, c. 21. infinilum in causis per se ; el sicut unum-
.Cajeliin. . _
ex 60 Cajetanus \.p. quaest. 4o. arl. o. quodque se habet ad esse, ita ad verita-
qui ait ex identitate termini per se primo tem, inde probans ad Metaphysicam maxi-
creationis, quod est esse, ad hoc esse me spectare consideralionem veritalis,
delerminalum, recle inferri creationem quia considerat primas causas et princi-
j ^j^j^^jQ
esse propriam actionem Dei. Conlra, impia, per quap veritas inest aliis.
responsio- doctrina
primis Doclor non ignorat illam doctri- llscc ertjo peripaletica esl,
0.
nam, quam expresse tradit in quiest. 1. quam oplime declaral Doctor locis citatis,
a^°"j.o*n^ni
sed ad proposilum conducil propo- i""*êniem.
Prologi super 1. Melaph. responsione ad nihil
tertium, ubi haec verba Iiabet : Enlia non sitio D. Thoiiui' ad luec principia reducla,
solum sunt causata secundum aliqun />o- prout adversarii reducunt ; tum quia Phi-
CreaUinc losophus non adinilteret primam causam
secundnni
gigfiora ipsa
'
enlitdle, sed *
etiam secundum
'^'**°
suam cntitatem, ila quod in vausalis en- esseiidi aliis reltus omiiibu.s e.sse Doum
comniune
et litas est primum cansalum, per hoc tenet per creaiionem, prout nunc do ea agimus,
parlii:iil;ire.
ratio in principio quarti : Quoniam nutem neque etiam omiiia sic emanaiila Deo, ul
principia, o.Uwel univcrsatilrr trnct, quia omncs adniitlunl; negarel 1'hilosophiis
consideratur causa entis in rommuni cujus Deuiii posse se solo producere efleclum i>i'ii«
nrimus
'
cfTertus
'
esl esse, etc. ll;ec ipsa esl causa- iiifcrioris sine ipsa causa inferiori «>.''•'<• <•«
I'llllOM>phO
doctrina Pliiloso[)hi //i 4. ,1/f/. crt!/>. \. Quo- coiicurrenlc, iiuia posuit ordineiii cssen- no.|uit
pro<liic<T«
niam aulem principia cl extremas quojri- lialem causaruiii, et dirferonliam el varie- m »010
effectus tatem effecluum ex difformitale motus, se actionem, aut potentiam creandi. Sed
causye
sicut el contingentiam, qua) reducit in Tlieologi omnes, et ipse D. Thomas se-
inferioris.
causas inferiores, ncjn iii voluntatem di- cludere intendunt a creatura polentiam
vinam, quam posuit necessario agere ad creandi, el creationem stricte sumptam ;
extra, non jibere ; ad quod est conse- ergo ad lioc, ut ralio praedicta inferat
quens, Deum se solo non posse producere hanc conclusionem, necessario debet su-
effectus aharum causarum in specie tam mi esse simpJiciter in majori, ut dicilur
efficientis quam malerialis, sine ipsis, effectus Dei proprius, et in minori, ut
quia dalo quod necessario agal ad extra, dicitur terminus crealionis eodem modo,
et ahae causae concurrant ad eumdem et in eadem acceptione seu suppositione,
effectum, sequitur quod nequeat ahler ne propositio sit mulliplex et a^quivoca ;
agere, et quod effeclus ab eo solo ne- sic eliam debet uniformiler sumi ly crea-
queat esse sine ahis, tio in minori et in conclusione, pro crea-
Uniformilatem motus admittit Philoso- tione slricte sumpla, quae negatur creatu-
Uniformi-
tas
phus esse a Deo uniformiler agente,*va- rse, non aulem pro creatione late sumpta,
motus a
Deo rietatem, differentiam et contingentiam ut est dependentia creaturae ad primam
differt>ntia
ab aliis. attribuit inferioribus. Hinc omnipolentia, causam, quocumque modo producatur,
quam credunt Theologi esse Dei, et fides de qua nulla est quaeslio aut controversia,
docet, non admittit Philosophus, neque nempe, sic dici ad Deum per creationem
demonstratur, ut optime Doctor m 1. d. 8. passivam, a qua appellatur creatura. Er-
qusest. 5. et d. 42. et Quodlib. 7. Quidquid go optime intellexit Doctor illam rationem
ergo sit, an Philosophus agnoverit crea- D. Thoma^ ex instituto quaestionis, quae
tionem proprie dictam respectu aliquo- limitatur ad creationem stricte sumptam,
rum, saltem illam negavil respeclu effe- prouL excludit motum et mutationem ex
ctus dependenlis a causa materiali et materia, et concursuiu alterius causse ex-
efficienle, ex principiis ejus adductis et trinsecffi; ahter enim inlellecla juxta sen-
ahis, quibus brevitatis causa supersede- sum Philosophi, qua esse inquantum esse
mus. Quando dicit, ergo Deum esse cau- reducilur in causas universaliores, et pri-
sam essendi ahis ut sint, vel ipsum esse, niam, non facit, nec concludit proposilum.
ut esse, reduci in primas causas, non Unde recte procedit impugnatio Doctoris,
intendit universahler reduci per creali- quia perinde ex majori et minori sic intel-
onem stricle sumplam, de qua modo. leotis, per consequentiam mediatam in-
Crealio Unde sic argumentor, illae duse propo- fertur ; ergo causae secundse nihil efficiunt,
stricte
sumpta. sitiones, ad quas reducitur ratio D. Tho- sicut et haec, ergo creatio nequit conve-
mae, videhcet esse simpliciter est proprius nire crealune, ut causai efficienti. Proba-
q^,j^j ^jj
creatio
effectus Dei, et esse simpliciter est termi- tur consequentia, quia ealenus haic ultima ?
nus creationis, non inferunt intentam con- inferlur, quatenus creatio est productio
clusionem, videhcet, neutrum convenire tota, et lotaliter effectus in suo esse, in-
creaturse, nisi ut virlute exclusivam hanc dependenter ab omni alia causa, prseter
includunt, nempe soh Deo competere creatorem, a quo procedit productio lota
producere esse simpliciter, et solum crea- et totalis, atque ipsum esse tolum et totale
tionem esse ad esse simpliciter, ut ad effectus ; ergo si haec sit propria Dei, id
terminum, ac soli Deo competere creare. est, ut non solum nequeat alteri conve-
ac proinde nulh creaturae competere pos- nire quam Deo, sed ulterius, uL nequeat
'
DIST. I. QU.EST10 1. 23
Deus agere aliler ad effeclum, nisi per sali essendi, in qua cum allis convenit, sed
crealionem sic sumplam, (sicut in sensu etiam secundum omnem modum realila-
e.xclasivo el conlrario per se intento, tein essendi, quam dicit lerminus, quia
crealura nequit agere, nisi per mutati- est productio ejus lota et totalis, si crea-
onemexaliquo prtcjacente) optiine sequi- lio stricte sumatur ad sensum quaeslionls;

lur creaturaui niliil omnino agere, cujus si late, nihil realitalis esl hi effeclu, quin
contradiclorium probat Doctor, interimen- attinga'ur causa priina simul cum secun-
do illam majorem, ex qua inferri potest, da, quia dependet sub omni ralione en-
qua3 falsa est in eo sensu quem exigit lis a Deo essentialiter, et peifectius est a
conclusio, quain infert. Deo homo, eliam sub ratione hominis

Relellitur Ilesponsio autem Cajetani et Ferrarien- quam ab homine, et sic de aliis quibus-
solulio
Cajet. et sis declinat a scopo quaestionis, neque cuinque effeclibus quoad realilalem pro-
Ferrariens.
subsistit. Primo, quod dicunt esse inquan- priam cujusque. Ergo non tanlum esse in
lum esse, formaliter produci a Deo, sic quanlum csse formaliler est a Deo, vel
esse objeclum omnipotentice, non produci formaliter est terminus creationis, sed
esse inqHantum esse, furmaliter a causa etiam determinalum esse, et tale esse.
creata, sed malerialiler et per accidens, Confirmatur, quia croatio Adami distin-
examinando singula, niliil respondenl ad guitur specie a crealione coeli et An-
intentum argumenli, quod subsislat ex geh, nori ut procedit a Deo, ut, princi-
sensu quajslionis, imprimis sumendo esse pio eodem secundum rein et rationem,
absolute et simpliciter ; et inquanlum esse, sed ut est ad termiiium diversuin. Sed
vel sumunt esse, pr j praedicalo Iranscen- si esse in qnanlum esse, ut abstrahit a de-
dentali, quod de omnibus dicilur, et in lerminato esse, essel lanlum etYectus Dei,
omnibus includitur; vel sumunl in suppo- vel essel tantum terminus crealionis, nul- i:sse deter-
silione simplici, ut aiunt, et prajcise, ul la esset ratio dislinclionis specihca3, qua? ^sse u Ueo
abstrahit ab interioribus, de quibus dici- sumitur a delerminato esse. verbi gralia,
lur, vel personaliler, id ost, pro amplitu- .\iigcli. Eodeiii modo applicari polest ra-
dine essendi, et lola latitudine entis ia lio, sumeiulo crealionein eliam late, ut est
particulari. Si sumatur priino modo, sic aclio Dei ad extra respeclu otTeclus cau-
neque est lerminus creationis, neqoe sie secunda), quia omnis creatura, v. g.
Esse iran- effectus Dei, neque alicujus causa;, homo, sub rationesua delerminala ossen-
Bcendens
non quia abslrahit a causa et causalo, et r(?- (li, est crcatura, el non tanlum sub ra-
prodiicitur
uisi in de- pugnat ipsi produci, nisi quatenus in ali- tione communi ; ergo sic est a Deo eliaMi
terniin;ito
esse.
quo inferiori producitur, iii quo tantum producento sub delorminata ralione. Ex
est natum existere. Si sumatur secundo hoc ulterius deslruitur secunda proposilio,
modo, est falsa propositio, quia ct Dcus nempe quod esse inquanlum esse non sil a
comprehendilur sub lalitudine entis, (pu cawi'! sfrunda, nisi materialHer et per ac-
non esL creabilis aul faclibilis, cum sit iic- ciilens, quatrnus inclnditur in delerminato
cesse esse. Secundo, quamvis aliquiiJ ess<\ (juia (piid(|uid ost realitalis iii olTo- ^j^^^, „^
'••"••>«' «'î ••
posset creare, non sequitur polenliain ctu, ost \ causa secuiida, alias iion possel
««''"•hU,
crealivam sic respiccre omno esse ut ter- i)roducoro vcl
'
inrludoro in sua viilulo
ot
minuin, quia non respicit esse pi-oprium (lclcrininalum osso, nisi inrluderot iii sua «j"""'»"'"
creantis. Tertio, crealio non soluni esl ad virtulo omnein graduin esseiiLialom incln-
lei-minum productum sub ratione uiiivcr- suin in deloruiinalo cssc ; acproindc cssc
24 LIB. IV. SENTENTIAIUJM
in quanlum esse, ut bene probat Doclor in Dices, Philosophus supra, secundum s.
lillera replicando ad opposilum, explicans nos etsecundum Doctorem, dicit esse in- philoM-'"
proposilionem illam, quam adduclL 1). quanlum esse reduci in causas universales, P^*^*-
Thomas ex auclore dc Causis, qu« sup- intelligens primam. Ilespondetur, diver-

ponit Inlelligentiam el animam dare esse sum esse intenlum Philosophi, quia loqui-
alicui, ut operalur operatione divina, sine tur de esse inquantum esse, eo modo quo
qua non possel dare esse. effecLus universalis reducitur in causas
Dices causam secundam atlingere esse universales, non quod praecise sub ratione
Responsio,
m quantum esse, non absolute, sed ma- illa universali atlingalur a causa, ul pro-
terialiter et per accidens ut esL in deLer- ducilur in effectu, sed quatenus assigne-
minato esse, quod primo respicit causa lur correlalivum adgequalum in ralione
creata. causae adaequatae tali effectui. Unde quando
Conlra, quia esse in qiiantum esse, non Philosophus dicit esse inquantum esse re-
*
aliler etiam est attingibile a Deo, neque duci in causas et principia essendi univer-
aliter natum est esse absoluLe produci, salissima, quamvis ibi loqualur de enle,
nisi qua produciLur determinaLum ens. quod est objeclum Metaphysicae, ly m-
Unde sicut actio Dei est determinala re- quantum, sumitur non reduplicative, quia
Esse iu
speclu effeclus, ut ab eo procedit, sequi- sic faceret falsum sensum, quia sumerelur quantum
esse
tur quod primo determinat in effectu proposilio universaliler pro omni ente, effectus
Dei.
speciem, et quidquid est determinatum, et omne ens causaretur, etiam Deus, et
quam rationem communem, quia exi- daretur processus in infinitum ; sed su-
Esse
producHur stentia, quae est lerminus formalis, primo mitur specificalive, pro enle inquantum
in deter
minato et per se compeLiL deLerminaLo enli, se- est causabile, vel quod esl causabile,
ente.
cundario vero inclusis per modum praedi- cujus causa adaequata, hcet non prsecisa,
cati communis. Pi'seterea si actio Dei esl sil prima causa, non autem causa aliqua
ad effecLum primo sub ratione communi, determinala, quae limitatur ex forma sua
actio causae secundae sub ratione deter- ad certos effectus et determinaLos. Quili-
minata, sequerelur quod perfectius attin- bet aulem effecLus causabihs necessario
geretur effectus a causa secunda, quam est a Deo, et aliqui a solo Deo,
a Deo, sicut ratio delerminala est per- unde adaequat potenLia ejus toLum ens
Controver- fectior, quam ratio communis in essendo; causabile, immediaLe aLLingendo omnem
j^^^p unde Patres, quando haerelicos et Philoso- raLionem enlis per se et mediate, quia
^phHoso-^*
phos impugnant negando creationem esse qusehbet alia causa est participalio suic
pbos, ab aliqua creatura, loquunLur de creati- aclu primo in actu secundo
virtulis in ;
ac
hsereticos one entis determinati, v. g. hominis, vel aulem exigit ejus concursum, et series
animalis, vel corporis et hujusmodi, de omnium causarum ad ipsum reducitur,

quibus in specie tam Philosophi quam in quo solo est sLatus. Ad hunc sensum
hseretici loquebantur in extremo contradi- reducilur illa proposilio de Causis, quam
clionls ; intendebant ergo produclionem sancLus Thomas adducil.
delerminalam entis non praescindendo TerLium quod adjungit Gajetanus : ex y
esse in quantum esse, ab esse determinato, idenlitate scilicet termini crealionis ad ens [;J^''^,J,^"^'
ut terminat creationem. Videantur Pa- delerminalum, recte probari et sequl, t"""-
tres et expositores in primum Gen. et pri~ quod creatura non possit creare ;
peto
mum Joan. et contra antiquas haereses. unde id sequatur ? non aliunde, nisi
;
DIST. I. QUyESTIO 1. 25
quia necessarius est concursus Dei ad sumptum.esse lerminum crealionis,quam-

quodcumque esse, el esse quod ipse vis nequeat allingi per crealionem, ul
astruil, esse terminum crealionis, et a probatum est, nisi in delerminato enle

Deo lantum, includi in ente determinato. contraclum, sic dici posset altingi a crea-
Ratio ejus
ggjj Jjq^ non sequitur, quia in primis pelil tura in hoc limitato ente, non tamen in
conduiit. principium, quia propositio illa non est omni ente, quia sic est solius Dei- Sic
nota ex terminis, neque per notiorem pro- ignis generans hunc ignem, generat eliam
batur, quia non ostenditur, quod virtus rationem corporis elementaris, ut in hoc
creandi participata non possit communi- igne est, non tamen inde sequitur, quod
cari creaturae, sicut ex eo quod in Deo possit attingere ralionem corporis in quo-
Patet a
simili. sit virtus, qua immediate possit educere cumque alio ente. Similiter diceretur po- Nou iia
Deu8.
de potentia materiae quamlibet formam tentiam crealivam et creationem esse
educibilem, quam polentiam habet prinio solius Dei in ea perfectione et universali
et per se, non participatione. Non se- extensione, qua totum genus enlis com-
quitur tamen quin eadem virtus commu- prehendit quod primo et per se potest
nicari possit causaj secundcij, quam par- terminare actionem causae (quod dico
ticipat a prima ; et sicut Deus se solo po- propter respectus, et hujusmodi, quie
tesl producere effectum quemcumque emanatione producunlur ex suppositione

particularis caussB, non involvit alias im- allerius primo producti.) Sed neque hoc
perfeclionem, (quae argueret defeclum est notum lumine naturaH sic ei convc-
in causa) et lianc virtutem habet Deus nire, sed creditum, ut supra diclum est
primo et a se, non parlicipative, eam ta- ergo illae propositiones : ens absohde sum-
men potest communicare crealurae. Ergo ptum est terminus creationis, et ens abso-
similiter, licet potentia creativa sit Dei lule sumptum esl effectiis Dei, respective
primo et independenter ab alio, non se- ad lumen naturale, et principia Iradila
quitur quin possit esse crealurai per com- a Philosophis, sunl dc subjeclo non sup-
municationem, et participative a Deo. Et poncntc, si loquamur de creatione, ut
ulterius hoc salvat differonliani inter cst productio luta et totalis cujuscumque
creativam ciealurse et Dei, quod ha^cesset entis, ac proinde nequit ex eis probari
universalis independens a se, illa vero rcpugnare creaturae, neque constat termi-
Creatura • j •
i
cuicumquc
•
i i
limiiaiur particularis dependens et comnmnicata a num creationis ita idcnliticari
'"acUone.^' Deo ; sic etiam potenlia eductiva omnium cnti, nisi sermo sit de crcatione lato
formaium, et productiva omnium effe- sumpta, qna3 non infert intenlum.

ctuum, ita esl solius Dei, ut communicari rilimo landem cx illis principiis, ail
n.
nequeat crealura^, sicut neque continen- summuin liabcri potcsl quod crcalura3'"«"|iij^'«'"-
lia eminentialis el virtualis ad id requisila, ncqueal communicari crcatio, ut polcslp""l'aiioni9

'
ailvereie.
ob limitaticjncm sui esse, cujus mensu- convenirc Deo, neinpe sine dependen-
ram sequitur polentia productiva ejus ot tia cl concursu cujuscunuiue causa- cx-
aclio ; tamen connnunicatur ad certum trinsccic cliam eflicientis ; iKtn lanicn
gcnus formarum ct cffecluum huic ct probalur non posse c >mnuinican princi-
illi causa), non universalis, qua; csl solins piuiii produccndi indepcndcnlcr a inatc-
Dei, sed liinitata ; ergo idom possct dici ria ct sulijecto, dn qua crcalionc |)olissi-
de potentia creativa. mum hic agitur, quamvis illa |)roductio
10. Deinus eriro adversariis cns ab.solulc; essct eliam dcpendcns a causa prima,
26 LIB. IV. SENTENTIAKUM
I
ila ul ad lerminum creaUonis possil con quo perfeclior est causa saltem princi-
currere causa secunda, esset tamen vera palis producens, ut excludamus illam con-
creatio, quia productio ex nihilo ; nihil troversiam de virtute et activitate acci-
ergo obstat lerminum crealionis idenliii- dentis in substantiam, quae inferius Ira-
cari huic delerminato enti, quin esse de- ctatur suo loco.
I
torminatuni possil attingi a causa secunda His suppositis, respondef, si sumatur ResponsK
Doctorisai
independenter a maleria. Unde responsio ex parte suljjecti, et ex parte praedlcati, prsedictas
prohati-
Cajelani evacuatur. Recle ergo colligiL ly universalior , ut denotat perfectionem ones.
Committit
seqiiivoca- Doctor commilti sequivocationem in di- causae et effectus, majorem esse veram,
tionem.
scursu D. Thomae, vel alleram prsemissa- minorem vero falsam, quia universalissi-
rum esse falsam. mus effectus est quoad perfectionem cre-
(c) Ilem probationes illius propositioyiis, abile nobilissimum, ens nequit esse per-
12.
Rejicit etc. Ilic rejicit Doclor probaliones illius feclius positive licet permissive, id est,
(
probiti-
ones. propositionis, nempe esse simpUciter, cst uL superius ad Deum et creaturam esset
proprius e/jêctus Dei, etc. eslque duplex : perfectius )
quocumque illorum in quo
Prima est, qiiod effectus universaliores includilur. Si vero sumatur ly universa-
debent reduci in causas universaliores ad lior, tam ex parte causse quam effectus
quam respondet, quud ly universalior, in majori difformiler, ila ul ex parle
ex parte utriusque lermini intelligi possit causse denotet perfeclionem essendi, ma-
dupliciter, vel secundum virlutem, vel jor est falsa, quia effectus universalissi-
secundum praedicalionem. Si sumatur mus in praedicatione, polesl esse a causa
uniformiter, ut ponitur ex parle subjecti, imperfecta, quia salvatur in omni effectu,
et ut ex parte praedicati, id est, secundum eliam imperfecto, qui procedit a causis
perfeclionem et virtutem lantum, vel se- inferioribus secundum perfectionem.
cundum praedicalionem tantum, concedit Respondent Cajelanus, et Ferrariensis, 13.
Interpre-:
majorem, quia communior effectus potesL intelligi ly universalior difformiter, ut tatio
Cajelnni,
i-pduci in causam magis communem, per- denotat perfectionem in causa, communi- et Fer
effectus in causam magis perfe- rariensis
Gausa fectior talem praedicationis in effectu ; unde aliud
particularis
agit ad ctam, verbi gratia, ens causatum reduci est effectum universalem in praedicando
omnem
gradum potest in ens quod est causa, eslque esse per se primo a causa universali in
elFectus.
commune Deo et causa^ secundae, quae perfectione, aliud vero esse ab ea sola.
producit suum effectum, non solum sub Prima est vera, et sic intelligitur proposi-
ratione determinala, sed etiam sub rati- Lio D. Thoraae, secunda falsa, prout male
one entis et totius (juod includitur, quia intellexit Scolus. Addit Ferrariensis, quod
allingit quidquid includitur in suo effeclu, effeclus universaiissimus intelligilur esse
verbi gratia, ignis generat hunc ignem, a causa universali modo dicto, non so-
el rationem corporis, substantiee, entis, lum quoad illam praedicabilem rationem
ut includuntur in hoc igne, ut praedicala et quasi praecisam, sed secundum tolum
ejus essentialia ; nihil enim continet in ambitum omnium, quae illam ralionem
sua virtute individuum, quod non includit participant.
in sua virtule omnia ejus praedicata es- Ilaec responsio manet impugnata ex
sentialia, sine quibus nequit esse. dicLis, quia esse per se primo effectum
Altera etiam pars esl manifesta, quia universalissimum, id est, ens in quanlum
esse effectus participutur a causa ; ergo eus, a causa universaliori in perfectione,
DIST I. QLVESTIO 1. 27
ut dislinguilur ab eo quod esl non esse humanam ; sic etiani ens inquantuin cns
apugna- ab eo solo, vel denolal quod a se solo creabile, nequit esse, nisi ab ea qu;E ex-
liabeal polenliam illani, et non parlicipa- cedit totum genus entis creabilis. Sed
live ; crealura vero parlicipalive habel talem interpretationem non admittil qu.e-
virlulem creandi, sed lioc niliil est, quia stio ut recte Doctor Hic dicilur qu;e Species
( § )
siipponit
sic oninis polenlia acliva per se prinio est dc aliquo dubitabili ; nemo enim du- causAin
alterius
compelit Deo, participative crealurtc, cum bitat quin omne illud quod a se non ha- raiiouis.
quo stat, quod effectus sit a creatura, bet esse ex sua specie, recipere debeat
quod perinde affirmarelur de creationc esse ab alio quod excedit lolam speciem.
communicala, aut participata creaturai. cum species non dicat necessitalem es-
Vel secundo denotat universalitatem ex- sendi in uno individuo magis quam in
tensionis potenliae divinoe ad quodlibet alio, neque

^ unum individuum esse per
^ se , .
Inter
iiwrsaUs ^^^^ saltem creabiie, et lioc otiam non supponitur alleri, cum inter haec non de- iiuinidua
nonest
et!am
solvit argumentum, quia universalitas tur ordo per se, sicut inter species ; ergo ordo
Jiictua. potentias activae soli Deo competit, respe- ut qua^stio habeat locam, non qu«rilur
ctu cujuscumque entis producibilis, aliler utrum aliquid inferioris ordinis possit
quam per creationem, concurrente sub- creare aliquid superioris ordinis, ve!,
jecto, quod non loUit quin potentia edu- ulrum aliquid respiciat primo ens cre-
ctiva liujus aut illius forma) in particu- abile inquantum ens creabile, quod pro-
lari et limilata, conveniat creaturge, el ducens non continetur sub tali entc
potenlia producendi liunc vel illum effe- producibili, et iii illa universalilate, cx
ctum determinatum, quamvis non omnem ratione dicta, quia sic se ipsum pro-
effeclum, quia non sequitur : ignis non duceret ; sed an aliquod ens creatum
potest generare quodcumque generabile ; possit creare non ens inquanlum cns, in
ergo non potest generare i^nem, quia hoc sensu, sed hoc delerminalum ens, .nK/g^fods
cst fallacia consequentis, ergo similiter quod produci polest ab ;igente creato, cl
û^je^ljm^
hsec : (Irealura nequit creare quodcum- , cui non repugn;it terminare cre;itionem.
que creabile, vcrbi gratia, Angelum ; ergo Discursus autem seoundum hanc intcrpre-
neque aliquod, pula ignem. Vel tertio talionem commillit fallaciam consequen-
denolal, quod riiliil potest creare aliquod, tis, sicut et in hoc : Ilomo nequH generare
quod non possit creare omne creabile, el hominem inquantum homo est, id cst, su-
sic ad crcatiunem cujuscumque requiritur mendo praidicatum univcrsalitcr, ut com- Kaiiacia
„ ... notentia infinita, Sed haic intcrpretalio

'
prehendit quidquid participalione n;ilur;i! ,iJ
Petitio '
irincipii.
pgi^ji^ principium, quia est ipsa conclusio, humana) cst homo, quia sic generaret se
nempe soli Deo convenire creationem, i|)suin ; ('r;/o nequil generarc hunc homi-
([uod non probatur por idcm. Vcl quarto n"m, ncquit gcncrarc cns inqudntum ens,
dcnotal, quod esse in qnanlum esse, noii ergo ncque hoc cns, c\ (pio cvacualur so-
possit csse nisi a causa universalissim;i lulio Ferrariensis. Vel (|uiiito dcnolat in
in perfeclione, sicut, verbi gratia, homo, clTcclu (l;iri ralioncm liujus, scu dclcrmi-
quamvis generel homincm delerminatiim, n;ili cssp, et essc simplicitcr ct ;il)soIulc.
t.uv.cii liomo iiujuanlum homo, id csl, til Sccundo inodo cst ;i Dco, sou caus;i uiii-
iterpreia- <'omprchcndit totam speciem, et (juidquid vcrsalissima in perfeclione ;

primo modo ;i
''"•
participal speciem, non possit osso nisi c;ius;i dclcrmiiwila. S(mI lioc iinpugniil quon.l e^».«
ahwiluto, <*t
al) aUqua causa excedente loiani specicin Doclor, cx co (|uod h;i'i' dislinclio inter hocc&»«
.
est ab esse simpliciler et deterniinalum esse, ducere. Vel producere ens primo, et nullo j
eadem
causa
non sit sufticiens, ut secundum unam ra- pricsupposito, inlelligilur vel secundum
tionem sit ab una causa, secundum alte- speciem, vel secundum genus, vel secun-
ram ab altera ;
quidquid enim dat esse duin transcendens, el liic sensus esl fal-
hujus, dat esse siinpjiciter, et e conlra, sus, quia sic sequeretur quod Deus non inconve
quod dat esse simpliciter, dat esse hujus, posset creare unam materiam, aut unam qy^j
ut supra probalum est. animam ralionalem praeexislente alia, ^î"'^"
li.
Alii inlerpretantur illam majorem, juxta quia ralio speciei, generis et Iranscen-
Alia inter-
responsionem Divi Thomae ad primum, dentalis prseexisteret in priore.
pretatio
illius quam jani alligimus ex Doclore, interpre- Deinde quod dicitur, producens ali-
majoris
imjiu'gnat;e talione quarfa, quod creare est producere quod ens determinalum non producero
ens primo, et nullo ejus praesupposito, naturam specificam absolule, sed appli-
nam fieri per se primo effectui compelit, care ad individuum supponendo materi-
secundum illam praicise rationem, quse am delerminatam, per quam 6t individu-
non supponebatur, et quse non prseces- um (
quidquid de illa quaestione sit, ut-
sit; quod si prsecessil, non per se primo rum materia sit principium individuali-
fit, sed per accidens. Goncordat doctrinse onis ), falsum est quod generans indivi- Destruj-
univoa
Verba D. D. Thom. ^co /)rfl?/a/o, cujus verba sunt :
duum non generat in eo naluram, alias intei
Thom.
Dicendum quoi aliquod perfectwn partici- deslrueretur univocalio inler causam et eiVectu
pans aliquam materiam facit sibi simile, effectum, quse consistit secundum natu-
no7i quidem producendo absolute illam ram, et non secundum principium indivi-
materiam, sed applicando eam ad aliquid; duationis.
non enim hfc homo potest esse causa natic- Item, tolleretur vera causatio in creatis, i6.
ros humanas absolute, quia sic esset cama quse respicit naturam individui ut termi-
sui ipsius, sed est causa quod natura hu- num formalem ; sed quidquid sit de his,
mana sit in hoc homine generato, et sic solutio illa non currit in anima rationali,
pnesupponit in sua actione materiam de- et supposila variori sententia, in Angelis

terminatam, ppr quam est hic homo. Sio intra eamdem speciem multiplicatis, alias
Cajetan. Cajetanus qicasst. 44. art. 2. cum ignis, in- supposito uno Angelo, non posset Deus
quit, generatur ex aere, non fie.n per se creare alterum, aut supposila anima Ada-
corpus, neque elementum, sed hunc ig- mi, non crearet animam Evaj. I
nem; et sic asseril in factione rerum Ex quibus patet illam primam probati-
naturalium, esse a nuUo fieri per se pri- onem falsam esse ad scopum conclusi-
mo nunc, quoniam fit semper unumquod- onis intelleclam, vel, si vera est, nihil
Ralio 1 .
que ex alio ente, licet per accidens. probare, quia effectus universaliores re- taisa, »1 i
ronprc*. j
Contra, producere ens primo, et nullo duci in causas universaliores contingit impagiiorl
15. Caietari.
Impugna- ejus prsesupposilo, vel inlelligilur de aho modo, quem supra exposumius, oum
tur.
enle determinato, quatenus producitur quo n()n repugnat creaturam creare '
nullo subjecto prffisupposito, eo modo posse aliquem effectum determinatum. ;
quo maleria prsesupponitur productioni Sicut el illa etiam philosophia Cajetani

forma;, et hic sensus est verus ; sed sic falsa est, quando ignis generatur es. aere
eliam diceretur crealura producere, ut non produci per se corpus, sed per acci-
advertit Doctor, vel probetur opposilum, dens, quia ralio corporis sicut desinit
et negaretur convenire soh Deo sic pro- et corrumpitur, corrupto aere, in quo
DIST. I. Qri^STIO I. 29
existlt, ita eliam generatur producto igne, ales, quid per primam produclionem se-
ut ad ignem contrahitur. cundum ralionem.

rpus per Unde si quodcumque aliud corpus di- Pro cujus intelligentia adverlendum est 18.
!^'enerari Exponitur
lioc et versum ab igne, annihilarelur, adhuc in qusedam priora esse secundum ordinem responsio
illo. Docloris.
igne salveretur ratio corporis quoad exi- naiura^ seu originis el generationis, qua^-
stenliam; ergo illam quam accepit a ge- dam vero priora secundum ordinem per-
neranle ignem, ergo vel nuriquam ratio fectionis. Hunc diversum ordinem explicat
corporis nata est per se produci, vel per bene Doctor in 1. d. 3. q. 2. progressus
se producitur, quando quodcumque cor- secundum priorem est a potentia ad ac-
pus determinalum producitur ; mediante lum, et ab imperfectiore ad perfectius, e Ordo
nalurse
enim hoc aut illo, tantum competit exi- conlra procedit ordo perfectionis, nempe diversus,
al) ordine
stentia nalurae communi. Praeterea sicut ab actu ad potenliam, et ab eo quod perfecti-
onis.
se habet ad existentiam, ita etiam ad pro- perfeclius est ad imperfectius. Ens ergo
ductionem, qua recipit esse ; vel ergo secundum prioritatem natur?e et originis
corpus nunquam per se existit, sed lan- seu generationis est primum, uL ralione,
lum per accidens ; vel per se producitur aut ex nalura rei distinguitur a reliquis
ea productione, qua producitur Iioc et perfectionibus superadditis et essentiali-
illud corfius, quia nec aliter produci, aut bus, ut substantiae corporis, etc,
existere potest. Ex quo patet quid inlelligat per pnmwm 1'rimuin
esse. Per-
17. (d) Alia probalio quae adducitur per esse, nempe rationem entis ;
perfectiones lectiones
Alia essenliales.
robatio D
auctorem de Causis, etc. Ilic respondet essentiales, sunt substantia, corpus, homo,
Thoiuie.
Doctor ad alteram probalionem D. Tho- elc. Produclio ergo sic ut sequilur natu-
mae, qua probat illam propositionem, ram sui termini, ita potest considerari
nempe, esse absolute esse proprium effe- secundum varios ejus gradus essendi,
clum Dei, et terminum creationis, et re- quocumque modo distinguantur, sive ra-
ducit rationom in opposilum, ut patel ex tione, sive formaliter, et juxla diversum
liltera, adjungit aliam propositionem ex illuni ordinem, quo inter se gradus entis
lib. de Cnusis, qua^ est quarta, talem : comparantur ; hlc enim agilur de produ-
Primum rerum crcatarum est esse. Re- ctione malerialiter pro re acta, seu
Solv.tur spondet, vel secundum aliquos intelligi effectu ipso in fieri. Sicut ergo in faclo
primam Inlelligentiam proximam Deo, esse, res consideratur juxta diversum
vel sumitur creatio extendendo ad pri- illuin ordinem, nempe originis el perfe-
main ijroductionem secuuduni rationem, ctionis, in quo primum in uno, est po-
slremum in altero, sic eadem res in (ieri
ot primilas cnlis siimilur socundum di- l'ro>luclio
el produclione, ul Iransfertur de non secuiiiluni
stinctionem ralionum formalium in effe- nitiuucm
esse ad esse, admitlit uLrumque ordi- seu
ctu, et secundum originem, non socun- oriliiiem.
nom. ita ergo produclio secundum ori-
dum perfectionom, ul sensus sit quod eo
ginem esl primum ipsius esse, secundum
modo quo esso in effeclu distinguilur a
perfectionem esl primum esse determi-
perfectionibus essentialibus, ipsum est nali ; in priori sensu intelligilur propo-
lerminus prinue productionis secundum silio illa de causis : Primum rrruin cre-
rationem. llaic lillora vidclin* ali(|uanlu- nlarum est tj)sum csse, elc. videlicet lntclli(;ilur
ortlina
lum obscura, quid inlelligondum sil per ordine generalionis ; non inlelligilur au-
gi'iK«roli-
OIIIS
primum esse, q\i\d per per/ecliones essenli- lom abslracluin ol Iranscendens esse,
;
30 LIB. IV. SENTENTIAUUM \
secundnm quia sic non est terminus produclionis, principio agendi ordinatur ad producen-
rationem.
^^^ singulare entis, verbi gralia, in lio- duni sibi simile et ens determinalum
mine prius natura est singulare eritis quamvis, ul secundum appro-
dixi, haec
quam singulare corporis aut liominis, priationem vera sint, non vero secundum
juxta ea qua) Doctor infra delerminat proprietatem, accommodando sibi invi-
d. 8. qusesl. 2. explicans formam corporis cem causam et effectum, secundum pro-

Christi, ubi dicit quod ly hoc, supponat porlioneni cujusdam imitationis, ex quo
pro singulari entis, illudque demonslrat non liabelur, quod creatura non possil
el supponit prredicato : Corpics meum, el creare aliquod sallem determinatum esse.
pe^îj^de facit ad praesens, sive dicas cum Ex dictis palet reliquum quod sequilur
^"'fin-nia'
ri taniimi.
quibusdam nostrae scholae, quemlibet gra- in littera Doctoris, quia in praecedentibus
dum Mefaphysicum habere in quolibet eam in discursu explicuiraus,
propriam haecceitatem diversam ab haec- (e) Quod eliam additur de instrumento, j^.o,
ceilate alterius, verbi gratia, ens pro- etc. Ex ratione prtemissa D. Thomae, duae secmilar
priam singularitatem diversam a singu- conclusiones ab ipso eUciuntur. Prima onem

^''^"nein'
laritate animalis el hominis ; sive dicas est, nempe crealuram ut causam princi , D . Thor
per unam reddi omnes singulares, ut palem non posse creare secunda vero ;
volunt alii, quia sive sic, sive ahter di- est, quod neque ut causa instrumentalis.
catur, productio non respicit sigularita- Priina jam examinata esl, taiTi quoad
tem ut terminum formalem, sed naluram consequenliam quam quoad veritatem
et essentiara cui singularitas est conditio principii. Secûndam etiam conclusionem

essendi et agendi. hie rejicit quoad consequentiam, et rati-
19. Productio ergo secundum ordinem ori- ones, quibus probat, ul quod instrumen-
ginis respicit primo gradum «ntis, ut lum non participet aclionem causae prin- Ralio
D. Thomi
affectum singularitate, vel propria, vel cipalis, nisi agat per ahquod sibi proprium
communi, deinde reliquos gradus prout ad effectum proprium causae principalis;
accedunt ad ens. Haec autem productio et intelligitur de actione dispositiva, ut
dicitur crealio late sumpta secundum patet in exemplo adducto, de securi
appropriationem, non secundum proprie- disponente ad scamni form.am, sed in ^^^^ ^^

Ralio instrume:
generalis latem, quia ratio generalis in effectu creatione. quae nihil preesupponit, non
ellectus
magis appropriatur causae universali et datur aliquid quod posset disponi, quia creationi
appropri-
atur primoe, cujus actio dicitur crealio, quam non supponitur aUquod subjectam, quod
causis
generali- causae parliculari, non quod effectus in disponeretur, cum sit productio entis
bus,
et quare? se divisus sit, quia et gradus parlicularis primo et ex nihilo.
ejus est a causa universali, sicut etiam Respondet ergo Doctor inlerprelando
gradus universalis a causa parliculari, majorem, ita ut particula per aliquod
sed propter quamdam appropriationem, propriiim, designet actionem propriam,
quia gradus universalis in effectu magis et sic major esset falsa per rationem,
imitatur virtutem universalem et illimi- quam infra subjungit, quia in quacum-
tatam causam, eamque in modo essendi que actione, quam haberet non in virtule
communi et illimilalo magis adaequat per principalis agentis in illa, non esset in-
modutu objecti, seu termini, quam gra- slrumentum, sed principale agens, quia
dus particularis, qui sequilur naturam scilicet neque actionem ipsam, neque
causse delerminatse, quae ex fine suo et principium actionis participaret ab agente
DIST. I. QU^STfO I. 31
principali, el hoc denolat illa parlieula ille 'lispiitatione 2. hic dispnt. 176. cap. 2.
nstrnmeii- propriam acHonem, elc. et sic non esset et difficilem putant alii ralionem praj-
tum
ut agit inslrumentum, quod ul molum movet, missam D. Thomae, quin etiam Molina
actione
pi'opria neque liabel principium agendi in esse asserit ;egre responderi posse ad rati-
lon est in-
striunen- quielo, sed in acluali motione, loquendo onem Scoti. Hic prsecise tangam ip.sam
tum.
de inslrumento proprie, et non late, ut rationem Doctoris, remittendo in sua
exlenditur ad causam secundam respe- loca quae de instrumentis dicit, earum-
ctu Dei, vel ad accidens respectu sub- que actione, ut infra, hac ipsa quaestionc,
stantise. et quasstione 4. d. ^. q. 5.
21.
Intelligilur ergo quod instrumenlum Respondet Ferrariensis duplicem esse ^?
per aliquod sibi proprium agal ad effe- effecLum inslrumenLi et acLionem ; unum Hesponsio
ferranen-
ctum causae principalis, et lanlum dispo- qui proprius est ipsius inslrumenti, ex s's-
Duas
silive. Prima pars hujus copuIalivaB conforma propria et permanente ; alium qui assignai
actiones
cedi polest cum suis probalionibus ;
est effecLus et actio eius, in virtute insirumea-
ti.
altera vero, nempe quod agat disposili- agentis prmcipahs,
. . ,. .
per vnHutem agendi

ve, licet aliquando sit vera, universaliler superaddilam, et sic attingit aliquid su-
laraen intellectu ost falsa, quia per ipsum pra propriam virtutem, ila tamen ut sem-
sanctum Thomam in hac disl. quxst. 4. per agat aliquid ex propria forma, quod
instrumentum attingere potest effectum disposilive se Iiabel ad effectum causae
causai principahs ; et patet in mullis in- principalis, putat actiones has esse re-
strumentis et effeclibus artis, in quibus aliLer diversas, quia procedunt a diversis
Agit orlifex per instrumentum inducit formam principiis, el ad diversos terminos.

quamdoque
ad effectum
principalem, seu ulLimo intentam, ut mo- CajeLanus autem perinde eamdem do- Respousio
caus;'!
principalis.
nelarius Impressionem armorum in mo- clrinam sequitur, nisi (juod negel acliones ^''J'''^"''
nelam, sigillator in ceram impressionem esse diversas, sed eamdem, ut procedit

sigilli ; tunc ergo vera est major in iis a causa principali el inslrumentali, ila
instrumentis, quorum usus est respectu tamen uL procedat alj instrumento du-
alicujus aclionis prioris et subordinala) pliciter. Primo secundum propriam vir-
ad aclionem forma) uliimo intenta), ut tutem, quae influil in actionem quamdam

palet eliam in exemplo de securi, quod ejus modificationem seu modum, et se-
adhibei I). Tliomas. cundum prius naLura actio, ut modificata Ordo in
I
•
. )• ••• 1 • . .
eadein
Proposilio ergo universaliler sumpta est prior, et dispositio ad ipsam, ut osl acuoue.
e.>l falsa ex dictis ; sumpta autem parti- a principali agente; deinde procedil ab
Deficit
culariler, videlicet adjecta har, limita- inslrumenlo, uL allingit torminum prin-
probatio. tione, nempe quod insLrumentum per cipaliter intenLum, inquanlum elovatur
aliquod sibi proprium agat semj)er disper virtutem communicatam sibi ad hoc
po.silive ad effectum causic principalis, a principali agenle.
quando neciuit allingere eutndem effe- IJlerque ergo dicit inslrumontum sein-
ctum in virtuLe caus.-e principalis, non per liabere actionom propriam, (juam non
probalur, et sic etiam assum[)L;i minori habol iii virtuto agenlis principalis, sod
committitur fallaciii consequentis. Impu- ex propria forma, qua.' soinper ost acliva,
gnationem lianc aliqui approbant modor- alias fruslra assumorelur, el sic prima
Molinu, ni, ul Molina et Vasquoz 1. part. in j)ropositi() Doctoris corruiL cum sua pro-
Vatqufz.
dictam quuoslioncm, ct art. l). Tlwmx, batione. Secundo dicunl, quod aclio pro-
.
82 LIB. IV. SENTENTIAHUM
dispo- Alia eliam exempla in sentenlia D. Tho-

Rolvltnr pria inslrumonli univer.saliler e.sl
liilio
siliva ad effeclum causB principalis, et mte adducil Vasquez. in quibus ad effe-
DocloriB.
sic negalur secunda proposilio Docloris clum causae principalis, concurrunt m-

slrumenta sine uUa actione dispositiva
huic opposila, vel ejus consequenlia,
quia non sequilur : atlingit effectum pnevia ad effectum causse principalis, ut
causa) principalis ; ergo non dispositive, humanilas Ghrisli ad miracula, verba ejus
quia primo disponit, secundo attingit. ad infundendam gratiam Justificantem, ad

Alia
Exeniplum autem illud de seouri, quod tollenda peccata eliam physice, ut infra bimiiiter
urgeDlut
ut Dhnillunlur tibi peccata
impugnal Docfor, dicunt non adduci ad patebit, illa :
probalionem, sed ad explicaiionem tan- tua, etc. phantasma sic per eumdem,
quam magis notum. Alia etiam exempla, agit inslrumentaliter ad productionem
speciei intelligibilis, cujus nulla actio
aderemph Quibus Doclor probat instrumenta
allin-
pr.^missa.
^^^^ effectum causffi principalis, ut patet est praivia dispositiva, cujus terminus
de iinpressione sigilli, dicunt quod haec assignari potest.
etiam habent actionem propriam, quia Si dicas quod si Sacramentis et aliis Responsi
dividunt materiam, inquit Ferrariensis. instrumenlis supernaturalibus delur ac-
Contra, probatur prima propositio Do- tio physica, in qua perficiunlur, ut lotio
Probaiio cloris : hic agitur de instrumento pro- aquae Baptismalis, prolat.io verborum, etc.
pro-
priiiifc . •
posiiioms prie sumpto,

.
quod
,
movet
i
mquanlum •
conlra, hsec nihil faciunt ex natura rei
Impugna
ponsionem! motum, ot per virtulem receplam a causa ad graliam, quia perinde sine ipsis pro- tio.
principali, ul patel ex liltera S. Thomse. duci posset, et solum habet cum eis
Contingit autem, quod ahquid participet connexionem ex voluntate principalis
aclionem propriam alicujus alterius, non agentis, quae denotat institutionem et
virtute propria, sed inslrumentaliter, in- virtulem coramunicatam, sive physica

quantum agit in virlute alterius. sicut sil, sive tantum moralis, ut infm discer-
aer per virtutem ignis habet calefacere nelur ; ergo nuUam habent aclionem ex
et ignire, etc. Sic etiam intendunt aUi, propria forma disposilivam ad gratiam.
quos impugnat, nempe per virlutem Dices, ut quidam volunt, non requiri 24.
Responsi
communicatam inslrumentum agere, ut ul aclio dispositiva ex natura rei habeat impugn.
creaturam ad creationem, aerem ad ig- connexionem cum effeclu principalis

niendum et calefaciendum in virtute ca- agenUs. Contra, hoc destruit tolum fun-
loris, quem recipit ab igno. damenlum sentenliee opposiiae de inslru-
Hic autem aor nullum habet effeclum mentis, quia ideo assumuntur instrumen
proprium, sed mere malerialiter se habet, ta parUcuIaria, quia habent ex forma
sic Sacramenla, quse sunt, in sententia propria acUonem dispositivam ad effe-
D. Thomae, instrumenta physica gratire, clum causai principalis, alias frustra
nullam habent acUonem disposilivam as.sumorentur, inquiunt ; ergo necessa-
priorem et naturalem ex propria forma rium est instrumentum habere ex pro-
physica, quse sit disposilio ad gratiam, pria forma actionem dispositivam, ne Cur
uiril
Applican- quae eliam in sententia ejus croatur. frustra esset assumplum, sine quo alio- actio
a^clio"!i
Uir
exempla
Ergo, eliam idem dici posset de cre- quin absque tah ejus usu fieret effectus, s'i'"j^^^"
atura, in quantum ei communicaretur sequitur quod acUo illa sit eUam ex

virtus, qua atUngeret ministerialiter seu natura rei disposilio, alias si nihil ex
instrumentaliter effectum creaUonis. nalura rei conducit, fruslra requiritur
;
DIST. I. QU^STIO 1. 33
propria, et principium ejus in inslrumen- fluxum immediale impressum inslrumen-

to ex natura rei praorequisilum. to altingit effectum, instrumento defe-
Et si ralio reducatur ad exemplum renle influxum ad passuni, uL quando
propositum a D. Tlioma, de securi re- manus mediante calamo scribit. Deus
quisita ad dolandum ligna, ut disponan- autem cuiu causa secunda agens, non
lur ad formam arlificialem scamni aut influil in ipsam, sed coagit in passum
arcae, qu;L' nequit in rudi materia induci immediate, seu ad effectum. Et liic ser-
per artificem, quia coiro non potest in vatur major proporlio ad instrumentum
dispositione tali ad compagem roquisilam proprie, non tamen similitudo formue,
artificii ; lioc idem probare et intendere aut modi secundum univocationem.
constat, ergo non colueret doclrinae Tortio modo accidentia agunt in virLute Tei-tla
acceptio.
D. Thomafi, instrumentum universaliter substantite, disponendo ad formam sub-
non habere acLionem dispositivam ad slantialem. llic invenilur tantum subordi-

effectum agentis principalis ex propria natio actionis ad actionem, et dependentia
forma, ac proinde melius Doctor explicat formse accidentalis ad substantiam, in qua
illam propositionem ejus, quam jirnefati est, et a qua emanat sine concursu, el
quoad sensum, quo vera esse posset, motione actuali substantide respectu dispo-
quamvis nec sic infert intentum. sitionis inducta3 ; minor ergo proportio ad
Secundo confundunt doctrinam de in- iiistrumentum proprie dictum.
23.
strumentis, quasi universaliter idem sit Quarto dicitur instrumentum, quando Quarta
acceptio.
modus operandi omnium instrumentorum, a causis liberis applicantur acliva passivis,
quffi ne univoce quidem conveniunt, ad finem alterius effectus ab ipsis intenti,
neque secundum eumdem modum di- ut artifices applicant, talis est virtiis ignis
cuiitur instrumenta. Propriissime enim in excoquendis et macerandis metaUis

dicuntur instrumenta physica, ea qune hic autem minus servatur proprielas in-
sunt artis, alia per proportionem ad strumenti, quia nec ignis in virtute appli-
Duplex
genus in- ha3c, quia artis instrumenta habent sub- cantis operalur, neque recipit uUum in-
strumentO'
rum. ordinationem ad principale agens, a fluxum, nec actio ejus eidem subordinalur
Prima , . ,
• .•
acceptio inquo recipiunt principium actionis, et ex natura rei, sed tanlum quia utitur ejus
strumenti.
ipsam actionem, nempe molum, quia in- actione ad alium effectum intentum, dici-
strumento cooperalur iu motione actuali tur instrumentum. Quod ergo proprium
ad quemcumque effectum attingit. IIjec est instrumenti quarto et tertio modo, Iii
duo in aliis insLrumontis sinml non in- Doctores Iransferunt ad rationem commu-
veniuntur, sed separatim, et secundum nem inslrumenli, quod est agere ex pro-
Secunda proportionem, ut in causa secunda, qua3 pria forma, el disposilive ad effectum

acceptio
instrumen . dicilur instrumentum Dei, ot recipit a causu) principalis, quod est procedere ab
ti,
Deo virtutem cuin entitate, quam habcl uno aiquivocorum ad alia,
in esse quiclo, et ex pi-opria forma, in Probatur ergo propositionis illius falsi-
quo differt ab instrumento primo modo tas, in oa univcrsalitate, (sicut ipsi conclu- 2(5.
Rosponsio
sumpto, cujus virtus ost suptraddita in (luiiL ex forma activa iuslrumenti opera- niipuv,'na-
tui".
ipsa acluali motione ; et concurrit etiam tionoiu propriam ojus a sousu contrario)
Deus cum causa socunda in ipsa actuali ubi nulla cst foriua acliva instrumenti
operatione, sed alilcr quam principalis. propiia, luilla cliaiu est qjus operatio
cum instruiuonto artis, (juia hu3c per in- dispositiva ; sed instrumenta artis nullam
Tom. XVI.
"
Inslrumeii- liabenl formam aclivam propriam, ergo r;jm, ipsumque sic sensim et minutim
tiim
uon liabere noque act.ionem propriam el dislinclam, atterendo ; sed instrumentum non agit
aclionein
sallem realilor, ul dicil Ferrariensis, ne- aclionem disposilivam eliam per adver-
[iropriani.
que modaliler, ul Cajelanus. sarios, nisi inquantum movelur a princi-
Probatur subsumpLum, verbi gratia, in pali agente, ergo.
serra vel securi, in quibus praeter m.olum Tertio, alia est actio disposiliva inslru- 27.
Tertia
agenlis, nulla esl forma activa, quia in menti, alia qua attingit effectum causae probalio.
Cajetan.
ipsis est lantum quanlitas, figura et duri- principaiis, ul ipsi admiltunl ; ergo potest Bannes.
ties. Quanlitas non est activa secundum dicta virlute manere aclio pdsterior sine
omnes Pliilosophos, est namque expulsiva priori. Negant Gajetanus et Bannes con-
allerius quantilatis ex eodem loco. Figura sequentiam, quia actio illa disposiliva se
simililer non est activa, quia est terminus habet ex parte causai materialis, quara
quantitalis, et niliil superaddil superficiei Deus nequit supplere. Conlra, ma-
praiter respeclum parlium, qui non est gis influit in effeclum actio, inquantum
aclivus. Durilies et mollities non sunt ipse eflfectus altingilur in virtute causae
qualitates activae, sed faciunl tanlum ad principalis, quam illa quae est disposiliva
resislenliam vel non resistenliam in im- et extrinseca ; sed hanc Deus, supplere
pressione corporum, et exclusionem a potest, v. g. producere graliam absque
loco alterius advenientis, non cedendo, Sacramentis, vel aliud hujusmodi, potest
ut durities facit, vel cedendo duriori, 1'acere arcam sine serra auL securi, aut
sicut moUities ; ergo in serra non esl ali- omni acLione ipsorum ; ergo a fortiori
quod principium proprium activum, quod potest assumere instrumentum ad effe-
faciat ligni scissuram, ergo in instrumen- clum principalem, sine eo quod suppona-
tis proprie diclis fallit illa universalis. tur altera actio propria inslrumenti. l
Forma in- Aliud ergo est, inslrumentum habere Ilem, potest Deus supplere ipsam cau- Deuspotest
slrumenli supplere
ad quid propriam formam, qua^ faciat inquantum sam materialem respecLu formse, polest causam
facit materi-
?
mota ad effectum principalis agenlis ; inducere formam in materiam absque dis- alem.
aliud vero quod illa furma sit activa, nam posilione praivia, educendo ipsam for-
denles el subtilitas in serra conducunt ad mam immediate ex putenlia maleriEe in
effeclum, inquantum per impressionem instanti, sine prajvia dispositione acciden-
moventis facilius dividit, quominus habeat tali, quae requirilur tantum ad corrupli-
objectuni corpus, quod secundum mino- onem qualitatum formse praeexistentis; et
res parLes facilius cedit et comminuiLur, adveniente altera simul cum priori forma
quam secundum majores; facit etiam ad corrumpitur talis disposilio, qua in toto
inlentum artificis, quo forma artis induci- subjectatur, ex senlentia scholse D. Tho-
tur sic, et non aliter scindendo, secun- mae.
dum plures partes, quibus abscissis non Accedit quod etiam mediante causa 28.
haberet debitam proportionem et inten- secunda, polest eductio haec fieri de Potest
etiam
t4im, secundum quantitatem et figuram ad potenlia absoluta, absque praevia altera- actione
causse
compagem operis. tione per qualilatem, quamvis de potentia secundse
producere
Confirmatur, quia ceque inducilur etTe- ordinaria prius agat alterando quam igni- formam,
ctus sine prtevij
scissionis per serram, sive motus endo, V. g. ignis; ergo a fortiori potest alteralione
impressionis recipiatur in serram, sive in suppleri actio illa disposiliva instrumenti,
ipsum lignum, impingendo lignum in ser- quamvis materialiter se habeat ad effe-
DIST I. QU^STIOl. 3S
ctum causae principalis. Anlecedens pio- cursus, ut est forma propria instrumenti, ex propria
batur, quia siprserequiralur alteralio.potest et causa principalis imprimens impulsum, °""°'
divinilus induci in inslanli, et lunc causa ipseque impulsus. In eo casu ageret in-
secunda assumi ad productionem forma) slrumenlum per virlutem impressam ad
subslanlialis, sine praevia aclione alterati- effeclum principalis agenlis, quia quan-
va, quae sit ab ipsa, vel omnino non re- lum ad formam naturalem et entilalem,
Quando quiritur talis alleralio, nisi procedeudo mere passive se habet ;

quanlum ad vir-
Decessaria
est
per viam molus ex imperfeclione virtutis lulem receptam et motum principalis
altei-alio?
causai secundai. Ilaec aulem ralio desinit, agentis, necessario agerelur, et illa ne-
causa superiore supplente illum defectum, cessario ageret, quia solutn dependeret
et sic B. Virgo concurril in inslanli ad a virlute immanente agentis principalis,
generalionem filii, concurrente Spiritu ejusque influxu, ab inslrumento ut sub-
sancto, ut patet ex iertio d. 4. q. unic. Sic jeclo tanlum ; ergo in eo casu altinge-
infra, quidam dicunt cum S. Thoma quod ret effectum agentis principalis, sine acli-
materia in ultimo instanli alterationis one propria dispositiva, ac proinde ratio

specierum sacramentalium creala a Deo, corruit in eo quod exigat universaliter
informatur virlule causae naturalis appli- actionem pra^viam dispositivam instru-
calae in eodem inslanli. Major autem vide- menti.

tur connexio inter actionem alterativam Confirmatur tertio, ealenus prceexiget-e- 30.
, ,. ,. j- .• .V Goniirm. 3.
et substantialem causae secundae quam ,
tur talis actio disposiliva,

,
quatenus etfe-
inter disposilivam instrumenli, et eam clus causffi principalis ab eadem depende-

qua attingil effeclum causa) principalis, ret, vel quatenus inslrumenli forma ne-
ergo de polenlia absoluta illa potest sup- queat producere dispositionem, nisi in
pleri ; el tunc non probalur per illam pra^jacente materia.
ralionem, quin creatura possit attingere Primum est falsum, et polit principium, Toilitur
«i^pen^Jen-
effectum creationis. quia agitur de effectu creationis, qui nul-
29. Confirmatur primo per exempla prde- luin dicit ordinem, aut dependenliam a » '"=»ieria.
GonGrm. 1.
missa a Doctore, in quibus inslrumenlum materia, ut hic loquimur de creatione;
attingil causaj principalis effeclum, ut ergo minus ad dispositionem materialem,

sigillum bine prajvia actione dispositiva. quia haic per se non exigitur, sed inquan-
Uesponsio aulem Ferrariensis jam est tum est determinatio materia» ad recipien-
impugnata per ralionem de serra, quia dam formam, qua) primo et per se depen-
divisio materiai fit in virlute causai princi- det a maleria ut causa a disp )silione
palis per actualem impulsum, et per quan- tanluiu iii genero condili')nis toirenlis
litatem in materia ferrea, et dura sigilli impedimentum, quod obslat, ne inateria
aut chalybis, cui cedit materia moliis, ot sit in proxima potentia respeclu formre.
hic ipse est effcctus principalis. rrimum sul)movctur in effeclu crealionis,
Confirm. 2- Confirmatur secundo, quia potesl con- nempe miioria orgo ct secundum. Sicul ;
currerc cum causa principali motum in- ergo olYoclus n )n depcnderel a malcria,
slrumentum, absquo eo quod concurrat aut disp,)sitiono ejus, sic cliam neque
ad aliquam actioncm, qusc convcnial in- aclii), (|ua attingeretur ipse cffoclus, ab
strumcnto ex fi>nna sua propria, quia hx acliono (lu.i disponerclur malcria ; sublalo
Tollitui-
sunt dilferenlcs causx ordiiiaUc ad ditYo- iiamque ordine inlcr cITcclus, lollilur or-
nclio
ilibosiliva
renlcs formas, exigenlcs differenles con- d > qui csscl aclionum.
36 LIB. IV. SENrENTIARUM
Aclio \n- .•êcundum eliam niliil salval, quia non onalis, per formam naturalem disponat
stfuinenli.
inagis repugnat inslrumenlo agore ex corpus, deinde altingat creationem ani-
forma propria independenter a materia, m<e, tunc solvalur totum quod exigunl.
quam agere per virlutem impressam et Ex his ergo palel, propositionem illam
communicatam independenter a materia, Doctoris veram esse, quia neque instru-
Forma ideo namque primum repugnat, quia fornia mentum assumplum agit dispositive ad
naturalis,
inuata et propria inslrumenti, in esse eflectum principalem.
inipi-essa
et instru-
dependet a materia, vel quia est causa Easdem rationes faciunt contra Cajeta- Excluditur
menti modus
eodem creala, cujus aclio dependet semper a num, quamvis ille unam actionem consti- Cajetani,
modo
dependent subjeclo, sed primum deficit in instru- tuit, et efficaciam ac virtutera propriam
a materia.
mentis spirilualibus et subsistentibus, ut instrumenli intendere dicat ad modum,
Angelo aut anima separata, tamen modus ille separabilis est a sub-
31. Loquendo etiam de niaterialibus instru- stantia actionis, ut altingit terminum prin-
menlis, perinde concludit pnelensa ralio cipalem. Rectius philosophatur Ferrarien-
de aclione instrumenli disposiliva, eam sis, relinquo eliam quae ibidem particula-
dependere a maleria, ac de ea quse con- riler dicat Cajelanus, et sunt facilis im-
venit per virlulem impressam a causa pugnationis.
principali, quia hsec virtus inest et recipi- Alii aliter interpretantur praimissam ra-
tur in ipso instrumento, et quidquid reci- tionem D, Thomae, nempe actionem illam
Eodem
pilur in aliquo, per modum recipienlis dispositivam esse determinationem acli-
modo recipilur, nempe modo extenso et quanti- onis causaj principalis, et intelligi propo-
etiam
dependet tativo, et per niodum accideniis inhoeret sitionem de instrumento naturali tanlum ;
actio per
utrumque. inslrumento materiah ; ergo perinde repu- sed hoc ad intentum D, Thoma3 non facit,
gnat ipsi agere independenler a materia, qui intendit illam disposilionem factam Sensus D.
Thomse,
vel attingere effecluni sine tali dependen- ab inslrumento per formam propriam,
tia ; ergo fruslra recurrunt adversarii ad esse circa materiam, et non determina-
actionem dispositivam inslrumenti, ut sal- tionem aliquam circa effeclum aul acti-
vent ordinem ad materiam, cum in aciione onem causcc principalis, sed omnino prse-
altera, qua attingit effectum principalis viam, in quo neque Cajetanus mihi videlur
agenlis, idem servare debeant. recte assequi mentem sancti Docloris, qui
In utroque aulem petitur principium, inlendit ex praefato fundamento colligere
Frustra
assignari quia hcet instrumentum de potentia et non posse creaturam assumi, ut instru-
causam im-
possibilila- concursu ordinariis, nequeat habere effe- mentum creationis, quia instrumentum
tis.
clunfformae naturalis, demus talem esse, debet agere dispositive circa materiam ex
aut certe effectum attingere causjB princi- forma propria ; materia autera non sup-
palis{in quo proefati Doctores non statuunt ponitur ad creationem.
dependentiam ad materiam, sedrecurrunt
ad priorem, ut causani repugnantiae, qua SGHOLIUM.
sublata admittunt secundum) non sequi-
tur, quin in aho ordine causandi, et in Rejicit secundam rationem de infiuita di-
diverso concursu, qui dari possit de po- stantia, quia distantia tanta est, quantum est
mediura iuterjacens, vel si non est medium,
tentia absoluta, non possit aliter agore,
quantum est extreraum, et omue ens cre-
verbi gratia, si homo generans, ut instru- abile oppositum nihilo, est flnitim, igitur
mentum respectu creationis animse rati- distantia ejus a nihilo, flnita.
,
DIST. I. QU^STIO I.
37
ii. Ratio secimda (f) principalis, ergo minor sccnnd?o rationis fal-
seûnSm ^^^ vicletup concludere, quia quan- sa est, intelligendo distantiam infi-
num"T.' ^^ extrema sunt immediata, tanta nitam positive, hoc est, in inlinitum
pr?iecise est eorum distantia, quan- excedenteni onmem (initam distan-
tum est extremum alterum majus. tiam, et sic oportet intelligcre di-
Patet in simili, quia tanta est distantiam infmitam in majori, ad
stantia Dei a creatura, etiam su- hocquod vera; non enim potest
sit
prema possibili forc, qiiantus est alitcr concludi inlinitas virtutis
Deus, et ideo poneretur supre-
si agentis, quse potest super illam
ma creatura possibilis adhuc , distantiam.
Hinc forte
nerdum Deus distaret ab illa in infini- Prseterea, minor improbatur sic, Una
cSk tiim, quia est infmitus. Patet quia in una contradictione cst contradi-
ctio.
"m''in''
^ti^^^^ pe^' excmplum in oppo- major contradictio, nuam in alia, estmajor
sito ; in quantitatibus enim est quia plus distat Deus a non Deo,
distantia proptcr aliquod medium quam anima a non anima, quia
interjacens, ct ideo secundum nulLa virtus potest facere de non
quantitatem spatii interjacentis, Deo Deum, nec e converso, aliqua
est distantia illa quanta; ergo per autem potest faccre de non anima
oppositum, ubi non est medium animam; si autem quaelibet esset
interjacens, distantia non erit intinita, nulla posset esse major,
quanta, nisi secimdum qaantita- quia indnitum non potest excedi.
tem alterius extremi. Praeterea,illa virtus potest super
Tanta est
^^^ ctiam patct rationc, quia distantiam, quae potest super to-
distaniia,
quantum,
nihil aliud est distantia hic, nisi tum tcrminnm ad qucm illius di-
mediumvei excessus supcr alterum;unius stantiae, quia termino ad quem po-
60 ,
deficiente quaudo autem excedens est imme- sito, destruitnr tcrminus a quo
extremum. , . , , .
diatum excesso, quantitas excessus per terminum ad qucm succedcn-

erit secundum quantitatem exce- tem ; sed terminus ad qucm crcati-
dentis Supposita ergo majori, sc- onis est linitus ; crgo
potcst non
quitur quo(\ cum aftirmatio aliqua concludi ex hoc qnin snpcr ipsnm
entis crcabilis sit finita, quod di- possit virtus linita ergo ct snpcr
;
stantia hujus affirmationis ad nc- distantiam. PraUcrca 5. /V///a-/c. gc-

Text. 7.
gationem sit Qnita. Patet ctiam ncratio naturalis cst intcr j^riva- et inde.
quod ista distantia sit immediatn, tioncm et furmam; scd i^rivatio

quia per Philosophum 1. Postcr. inclndit negationcm, licct in sul)-
tcxt. 5. ConlradicLio csi opjwsitio cu- jccto, ct per
conscqnens, (inando
JKS non csl mcdium sccundum sc. transitui" dc privatione ad i'or-
(Juod si fmgas infmitatem ox mani, transitur a nogationc ad
partc n?7/?7, hoc nihil cst, quia niliil aflirmationcm; scd patct, (inod illa
non distat abaliqiio, nisi dclicicMi- gcneratio naturalis cst pcr virtu-
do; non jjIus aut(Mn dcficitnihil al) tcni crcatam; crgo illa distantia
entc, quaui cns iilud [ônat; hoc non obstat.
ctiam patct, quia coniparando iii- (îalitcr ci-go salvabjtnr dictuni
hil ad nihil, iiulla est distantia. Sic commun(\ qnod intcr oontiMdi-
38 LIB. IV. SENTENTIAHU.M
ctoria est distantin infinita ? Rc- tivum est majn.s in comparatione

spondco, simplicitcr falsum cst, ad negationem. Per idem patet ad
accipicndo indnitum pro exceden- aliam probationcm, quod totum
te simpliciter quantumcumque li- ens creatum plus excedit nihil,
Contradi- nituHi in infmitum. Scd alio modo quam anima exccdit nonanimam;
ctona
distans in mflnitum potcst accipi pro mdc- sicut totum ens creabile in se est
inlinitum
expiicatur.
, . , , .
tcrmmato, et sic verumest, nuila

.11 perfectius quam anima; tamen
enim distantia est ita parva, quin ?eque incompossibilis est non ani-
sufflciat adcontradictionem; quan- ma cum anima, sicut niiiil cum
tumcumque enim modicum aliquid toto ente, sed hoc non arguit pro-
recedat ab uno contradictoriorum, positum.
statim est sub altero, nec est di- Ad rationem juxta hoc factam.
stantia aliqua tam magna, etiamsi de improportione nullius potentia^
posset esse in inflnitum niajor ad aliam potentiam, concedo quod
maxima, quin ad illam et ejus ex- distantia nuUius potentise ad actum
trema se extendat contradictio; non habet proportionem aliquam
et isto modo accipiendo inflnitum ad illam, qu?e estalicujus potentiae
in majori, minor est falsa. ad actum, sed hoc est, quia una est
Ad probationes ergo minoris.Ad distantia positiva inter extrema
primam, cum dicitur quod non positiva existens , alia autem
contingit intelligere majorem is- non est positiva, quia ejus al-
ta, dico quod falsum est positive, terum extremum est nihil po- ;
verumest autem permissive. Hoc sitivi autem ad non positivum

estdictu, quod aliqua distantia po- nuUa est proportio, sicut nec entis
nit majorem remotionem quam ad Sed ex ista improportione Positivum
nihil.
iniproporti-
ista, et una contradictio quam a- non sequitur, quod virtus qu?e po- onum
esse alteri
lia; sedista permittit quamcumque test super istam, sit improporti- positivo, ex
sola
maximam, quia in maxima sal- onabilis virtuti, quse potest super infinitate
in altero
vatur. Exemplum, plus perfecti- illam, quia positivum non est provenit.
onis ponit asinus intensive quam improportionabile alteri positivo.
animal; tamen animal plus permit- nisi propter inflnitatem in altero ;
tit, sive salvari potest in aliquo in autem distantiis fuit im-

aliis
perfectiori, quam sit asinus, quia proportio, non quia fuerit inflni-
in homine, et quod sic est maxi- tas in altero, sed quia altera non
mum, scilicet permissive, non est habuit aliquam quantitatem, se-
formaliter maximum. cundum quam potuit proporti-
13. Adaliam probationemde quibus- onari. Exemplum hujus, punctus
cumque contradictoriis, dico quod est improportionalis lineae, quia
licet qusecumque contradictoria non quantus ergo virtus, qu»
;
sintaeque incompossibilia interse, potest super lioc, est impropor-

non tamen seque distantia; plus tionata virtuti, quoe potest super
enim distat Deus anonDeo, quam illudrnon sequitur, nam viitus et
album a non albo, sicut processit virtus natse sunt habere quantita-
prima ratio, quia extremum posi- tem virtutis, et per consequeus
.
DIST. I. QU^STIO I.
39
proportionem secnndiim virtutem, lloc principium non subsistere probaL 33

nisi ex alia
altera sit intinita ; Doctor, quia ut sit efficax ad inferendum ^'"P>'o'na-
lio.
autem partc est defectus propor- intentum, nempe excessum virtulis in po-
tionis propter defectum quantita- tentia, debet intelligi distanlia posiliva, Dei)et
tis in alio extremo. quia est excessus unius super altero ;

''Safui^J^
quando ergo exlrema sunL immediata, lan-
positiva.
ta est distanlia, quanta est quantitas seu

COMMENTARIUS. perfectio excedentis super altero. Probat
exemplo, quia tanta est distanlia Dei a
(f) Ralio secunda prindpalis non videlur creaLura suprema possibili, quanlus est
32.
Solviiur et concludere, etc. Rejicitur secunda ralio ipse Deus. ILem, in quantilate,
^ ubi est ^ ., .,
impugna- Quid sit
tur principalis, qua} in eo consistil, quod inler dislantia inter exl.rema raLione spatii et h;ec
secunda , .
ternnnos crealionis,
.• • , . , ., ., iistantia.
ratio. scilicet ens et nihtl, medii interjacentis, tanla est distantia
delur infinila distantia, ac proinde exigi- quantum est medium ; ubi ergo nuUum
tur ad superandam illam dislantiam infi- est medium, tanta est distanlia inLer ex-
nita polentia in virtute, quse nequit com- trema immediata, quanlum est extremum
petere creatura?. H;ec ratio est plurium excedens. Affirmatio autem entis creabi- Affirmatio
Doctorum, Alberli in 2. d. 1. arl. 7. Hen- lis seu perfectio eL entitas ejus, est finita;
^finftT^^^st"
Hendlui Y'ici ''/uodlibeti. qiiaest. ult. Ricliardi in 2. ergo et distantia ejus finita a negatione
Richardus. d. 1. art. 4. quaest. 4. Eamque D. Tliomas opposila. Quod vero affirmaLio et negalio
assumit 1. part. quEest. 45. art. 5. ad 3. opponuntur conlradiclorie immediate,
quam format aliter, quia nulla est propor- patet ex Philosopho 1. post 5. text. Si
lio nullius polenLiae ad potentiam ali- dicas ex parte negationis, seu nihil sumi
quam, sicut nec non entis ad ens ; er- distantiam, hoc falsum est, quia nihil non ^^^gatJo
liistbt ab
go nec est proportio disLantiaj, qmc est dislat nisi deficiendo ab ente cui opponi- arfirmati-
Ralio D.
Thoin inter polenliam et actum ad illam, qune tur; tantum ergo deficiL, quanliim altirma- deficiendo.
est inter nuUam polentiam et actum ; er- tio per opposilum ponil in essc, compa-
go non erit proporlio virtutis, qufe non rando enim nihil ad nihil, nulla est
polest in iilam dislanliam ad virLutem, distantia.
qUcB polest super illam ; ergo est infinita, Item, magis disLanl Deus eL non Deus,
quia omni finito potest quodlibet finilum quam anima eL non anima ; sumendo ergo ,i,sian\inm
proporlionari. disLanLiam posilive, proposiLio illa esL falsa-

proXcifva
IUud autem principium probatur varie, ariirmati-
AddiL prjeLerea ralionem a priori, quia illa
Principi- onis.
um. quia qualibel (inita di.slantia dalur major; virtus poLesL super dislanLiam, qu.e polesL
sed enlis ad maxima, ergo

nihil est super Lermiimm ; sed lerminus ad queni
infjnita. Secundo, quia inter omnia conlra- creaLionis csL finilu.s, ergo si croatura
dicloria est xqualis distantia, sed inter crearetillum, jjosset supra dislanLiam, nec
Deum et niliil datur infinila distanlia, inde sequcrelur virlus infinila in ipsa.
quia sub ente creabili pos.<ûnt esse in- Pi'a'terea generaLio naturalis cst int(M'
linita ; sed ex dictis, inter duo contradi- |)rivalioncm ct formain, jirivatio inrludit
cloria el onmia, est jcqualis distanlia, inter ncgationcm, licct in subjccto, cL pcr con-
quaelibet infmita, supcr hanc dislanliain scfjucns quando Iransilur dc privatione
infinilam non potesl nisi virlus infinila, ad formam, Iransltur dc ncLrationc ad af-
elc. lirmalioncm ; hic aulem Lransilus esl ii.i-

. .

turalis per vlrtutem creatam, ergo, elc. sed negatur inde sequi inler potentiam,
Quis sensus Hicc Doctor, .subjunsens illud vulgare : quaj potest in unum et alterum non posse
illius
principii. Intei- contradicloria esse inftmtam distan- esse proportionem, quia hac sunt positivaj;
Inter con-
tradicloria. tiam, siinplioiter falsum esse, si intelliga- inter positiva aulem non tolh-tur proportio,
etc.
lur de distantia perfeclionis, verum autem nisi quando alterum exlremum est infini-
est, si de distanlia indeterminationis, id tum, quod ita exigi ad creationem non
est, quoe excludit teriuinum, quia sicut probatur hac ratione, Exemplo declarat, ^pq"]p|^™
"^^^^-
nulla est communicatio inter extrema, ila quod puncti propter indivisibililatem,
qua',libet distantia sufficit ad recessum ab non est uUa proporlio ad lineam, quoe
uno ad allerum, neque distantia quanlum- est extensa, non recte infertur quod po-
cumque magna excedit extrema contra- tentiae, quae in utramque possunt, non
dictionis. slnt proportionatse, imo eadem in utrum-
34. Subjicit deinde responsionem ad illam que potest.
rationem, ejusque probaliones : NtUla Cajetanus contra hanc solutionem eni- 35.
potentia potest super distantia inftnita, tens, etiam rationem prseinissam confir- jnêrpreta
nisi potentia inftnita ; sed inter ens et nihil, mare pergit, advertens quod ratio non ho.
etc. Respondet Durandus in 2. d. 1. q. 4. fundatur super improportione extremo-

Responsio
Durandi,
el Gabriel ibidem q. 4. art. 3. duh. 1. rum, ut Scotus simulat, sed in principio
et Gabrielis
rejicitur.
negando omnem dislantiam inter ens et Peripatetico, ut quando sunt duo extrema,
nihit, quia pulat Durandus creationem quorum alterum crescit tantum, quanlum
non habere nihil, pro termino a quo, sed alterum decrescit ; si hoc decrescit usque
exire dicitur de nihilo, id est, de non ad non gradum, illud crescit super
aliquo. Verum frequens doclrina Patrum omnem gradum. Exemplum el probatio
^^ j um
esl, creaturam productam esse primum hujus sumilur ex 4. Physicorum text. 72. de motu.
ex nihilo, eamque esse ex nihilo, et sup- videlicet velocitas motus et corpulenlia

ponunt Scholastici terminum a quo cre- spatii sunt duo extrema, ita ut velocitas
alionis esse nihil.
crescat in motu, quantum corpulentia de-
Responsio Jdeo respondelur melius intelligendo
Doctoris. crescit in spatio ;
quod si haec decrescat
majorem de distantia positiva, minorem usque ad non gradum, velocitas motus in
falsam esse ex dictis. Ad primam probati- illo spatio augetur in infinilum. Super qua
Distantia onem minoris respondent, inter ens et nihil
mi;;ima regula fundatur processus Philosophi, ad
permissive dari distantiam maximam permissive, non probandum quod motus in pleno et vacuo
et positive.
positive. Ad aham patel contradicloria improportionales ergo
sint ; ita in pro-
queecumque eeque distare quoad incom- posito.
possibilitatem, non autem quoad exces-
Ad hanc respondel quidam, non esse
sum perfectionis seu distantiam positi-
infinitam dislanliammter motum in instan-
iêsponsioi
quorum-
vam; ex quo patet ad reliquum.
ti, etmotum faclum in tempore, sed differ-
^^'^-
Responsio
ad
Ad eamdem rationem, prout formatur re sicut diversae species ejusdem gene-
rationem, a D. Thoma quoad improbationem dictam.
utformalur ris; ex quo non sequilur infinitas virlutis
a D. concedit, quod nuUius polentia, ad etc. in eo, qui movet in non tempore.
Thoma
Proportio potentiam nulla est proportio, quia pro- doctrina vera est, inlelligendo an-
Ilccc
esl entium. Exponitur
portio esl entium, non autem posilivi tecedens sic, ut comparatio fiat motus
ad nihil, quia proportio attenditur penes
successivi et instantanei quanluin ad
quantitatem, quae non competit negationi, realitatem, non vero quantum ad succes-
DIST I. QU.ESTIO I. 41
sionem, quia eadem forma quaj produci- secundum eos, causa motus eral ex parle
tur successive, potest quanlum ad reali- medii, quod non impedil motuni. Argu- causa buc-
latem produci inslanlanee, verbi gratia, mentatur conlra eos Pliilosoplius, ac si
in^njou*
ignis producit in se ipso calorem sum- tota causa velocitalis essel ex parle medii,
mum in instanti, quamvis in passum ex- non autem ex parte mobilis, quod tamen
trinsecum, propter repugnantiam conlra- falsum est, etsecundum D. Thomam hic,
rii, nequeat producere calorem in infe- ut patet in molu corporum coelestium, et
vlotus com- riori gradu nisi successive, per motum secundum Doclorem nostrum in 2. d. 2.
parabiles • j- , -
quoad proprie dicLum ;

. ,
motus autem mslanta-

.
quxst. 9. § Ad quarlum argumenlum, qaia
non vero' ^^^^ ^^ successivus sunl incompnrabiles successio in motu est ex resistentia mobi-
^^ improportionabiles, sicut inslans et lis ad motorem, ut ibi recte declarat, ob

onem''
tempus, linea et punclum, quia nihil limitatam ejus virlutem et resislentiam
ipsis commune est quoad extensionem, medii ad utrumque, id est, mobile et
secundum quod invicem comparari pos- motorem.
slnt, et dividerentur in excedens el exces- Ad rationem ergo '^
Philosophi
r responde-
r „ ,.
Explicatur
.
sum, seu ipsum excedens in gradum tur ex Doctore ibi, vel probare contra l'i)iioso-
phus.
excedentern, et reliquum. eos, qui ponebant totam causam succes-
Scopus Pliilosophus ergo ibidem argumentalur sionis seu motus esse vacuum, et sic
.'hilosophi.
contra veteres, qui ponebant vacuum ob cohflerel expositioni D. Thomre praemissa^; Responsio
necessitalem motus proprie dicti, quorum vel tenendo rationem Philosophi esse
est illa ratio ex Philosopho, quia si non oslensivam, nempe primam de motu in
essel vacuum, non potest fieri locahs medio raro et denso, secundam per rcdu-
Sententia
motus aut augmentatio,
^'
quia plenum '11 alio ctionem ad impossibile.
veterum, corpore occupalur; duo autem corpora Uespondetur ex Doctoro, duplicem esse Re^nonslo
1 cum suo
successionem motu ^Jocions.
j.undameii- non possunt esse slmul, ergo motio localis in : aliam essenlialem,
Duplex
°' successio
I
non debet fieri per plenum, sed per aliam accidentalem. Essentialis esl, qu;c
in niolu.
vacuum, etc. Eodem modo de augmento, provenit ex resistentia mobilis ad moto-
quod fit addilione alterius corporis ; ergo rem; et hrec remanet, sive in spalio pleno,
in corpore, qucd augetur, debent es-;e sive vacuo, sive etiam neulro, quia move-
quicdam varuifates aut pori, elc. Vide lur successive, el secundum partem pri-
eum cnp. 7. Capile autem 8. docot per orem prius pertransiret quodlibet spalii,
motum non recte colligi vacuum esse, cum quam secundum posteriorem. Successio
polius sic toUatur molus. Argumenta qui- vero accidentalis esl ex impedimento.
Kationes bus hoc impugnat, magis sunt redargu- quod opponitur ratione spalii, ul (juia
iMiilosophi
qiiale.s tiones ex principiis eorum, quos impu- illud est densius vel rarius, elc. ot hinc
sinl?
gnat, quam demonstrationes veritalis. redundat illa velociias vel tarditas, (h^ (jua
:iG.
Quod do pncdicto argumeiito, quod Philosophus, lanquam qualilas motus ex
D. Thoin assumit Cajclanus, dicit D. Tliomas lect. impedimento spatii.
12. rejiciens interpretationem Commenta- Esset ergo proportio inler motum iii
37.
toris, asserensque ralionem Philosophi ad pleno et vacuo quoad successionom essen- Proporiio
nianol
conlradi.ênduiii induclam es.se, non ad lialeni, (|uia iilor.iuo essot succossivus, ul >|u.>a.i
domonstrandum siin[)Iicil(M'. Ponentes au- probal /i/c Doclor, et fusius Qitndlibrl 1 1 .

' ^^.",.'»1^'"
lom vacuum, hac de causa ipsum pone- art. 2. ct m eadem d. qu.v^t. i\. $ Conlra
''"''"'•
bant, ut non im|)edirelur molus, et sic primam posilionem arguo, in finr, ul>'
42 L1I3. IV. SENTENTIARUM
Accidenta- docet si grave moverelur in vacuo, moveri lium ex resistentia spatii, quamvis S. Tho-
]i.s
successio successive. Cum Doclore plures alii idem mas dicat esse redargutionem, non de-
non manet
docent. Non esset autem proporlio quoad monslralionem.
in vacno.
successionem accidentalem, quia ex vacuo Ex quibus patet ad argumentum Caje-

38.
nulla lalis esset, quia nihil ad aliquid non tani, servandam esse proportionem illani
Solvitur
est proporlio prsecise, ex Pliilosopho in inter duo spatia plena quoad tarditalem ratio
Cajelani
textu. et densitatem, secundum quae in gradu
Replica Dices, quid ergo urgent argumenta Phi- proportionato est promolio, aul tarditas
solvitur.
Vis losophi contra antiquos, quos impugnat? motus, secundum majorem aut minorem
ralionuin
Philosophi. Respondet Doctor : Ergo habet Philoso- resisLentiam. Sed falsum est, quod assu-
phics ex hoc conlra adversarium, dicenlem mitur, nempe si corpulentia decrescat Proporti
servatm
motum esse in vacuo, quod nullus molus usque ad non gradum, quod velocitas quoad
spatia
habens aliquam velocitalem aut larditalem motus in illo spatio augereturin infinitum; plena.
accidenlalem superaddilam essenliali, po- h«c accommodalio est fulilis, et non est
\
test esse in vacno ; el hoc non est inconve- secundum mentem Philosophi, neque est
niens, si ponerel prsecise motum esse in Peripatetica. Supponit enim resistentiam

vacuo, sed esset, si cum hoc poneret vacuum spatii esse infinitam ratione corpulenliae,
esse promotivum in motu (id est, sicut ut ea cessanle, et servala proporlione,
raritas spalii promovet motum, quod re- crescente velocitale, ipsa redderelur infi-
Destruili.
tardat densitas) vel medium necessarium nita ; destruit ergo primo suppositionem supposili
in motu, nempe ut docebant, quos

etc. suam, nempe talem esse proportionem
impugnat. Argumenlum ergo Philosophi accremenli in velocilale, ad decremenlum
tangit illam successionem motus, quae resislenliae medii impedientis aut corpu-
oritur ex impedimento accidentali spatii, lentife, haec enim finila est, alias nequiret
nempe densitate aut raritate. superari virtute motoris. Desinit etiam per
Molus;
Videatur Commentator in hunc locum partes actuales, ut vocant, seu non com- crescit \
partes
Philosophi, ubi ait motum et successionem municantes, (in quibus est terminus, alias actualefi
oriri ex resistentia mobilis ad motorem, nunquam daretur terminus molus,) non
ut contingit in motu corporum coelestium, autem per partes potenliales et coramuni-

Causje
successi- in quo nulla est resistentia ex parte spatii cantes, in quibus nullus est stalus ; ergo
onis.
impedienlis, vel ex parte spatii et mobilis etiam velocitas motus inde crescens erit
simul, ut contingit in animalibus, in qui- finita, et ejus accrementum erit per partes
bus contingit successio el molus ex pro- non communicantes.

portione motoris ad mobile et ad spa- Ad propositum ergo accommodando
Fallacij
tium ; et cessante impedimento, quod est proportionem illam, commiittit fallaciam rationii
prsemisst
ex spalio, adhuc remaneret determinata consequentis, quia non sequitur : motus
proporlio lemporis in motu, secundum non habet successionem ex resistentia
proportionem motoris ad mobile. spatii ratione impedimenti, quod nullum
D. Thom, Idem admittit D. Thomas ibidem, imo est ; ergo non habet successionem abso-
supponit, si molus fieret in vacuo, fore lute.
successivum secundum tarditatem, ideo- Falsum esl, quia habel successionem

queadmittit objectionem ad quam respon- ex resistentia mobilis ad motorem, quam
det Commentator, dicens argumenlum D. Thomas et Commentator vocant natu-
Philosophi locum habere in motu anima- ralem, nosler Doctor esseniialem; et se-
DIST. I. QUi^STIO I. 43
la cundum hanc molus in vacuo et spatio ciet ad supplendum concursum materite.

et
non resistente ex impedimento essent A simili patet in causa acliva inferiore, ex natm-a
C3U63B
do entitatem ex genere
comparaliiles, et servarent proportionem, qu;e magis intluit efficieniis
abi- /* P /j 1 j i-rt
quia maneret liinitata virlus motoris, et suo, quam maleria in effectum commu-
eadem resistentia mobilis ex propria for- nem, quse suppleri potest in delerminata
ma, ex quibus fieret successio, licet desi- activitate superioris agentis, verbi gratia,
neret succcssio accidentalis orta ex impe- motus, qui procedit ab aliquo agente per
dimento spatii. unam horam, potest esse media hora ab
39. Denique accommodando liinc inde me- agente, cujus in duplo virlus estfortior;
dium et conclusionem, quam inde proba- hinc patet ad illam elongationem aclus a
re contendil, nempe quantum decrescit potentia non exigi infinitam virtutem pro-
ens, vel in quantum accedit ad non esse et ductivam.

nihU, tantum crescere potentiam activam, Doctrina aulem, et responsio Doctoris 40.
Confirma-
qu,-» potest super non ens, quanto magis ad argumenlum D. Tliomae, fundatur in tur
ex Philoso-
non ens elongalius est ab aclu, etc. ubi Pliilosopho, hoc ipso capile, ex quo Ca- pho.
ponilur augmentum ex parte potentiai jetanus confirmat opposilum, quia dicit
activffi ; decrementum vero ex parte aclus quod ni/ul nulla est differentia ; et infra :
inquantum recedit ab esse, quod recipere Id enim quod excedil in excessian ipsum,
Gsse potest, lioc autem esse, quod nalum est et id quod exceditur, necesse est dividatur,
oitum
excedit recipere, est finitum ; ergo ex ejus de- etc. ubi assignatur rati.o, quare nulla sit
intiam
utam. cremento non sequitur in polenlia acliva, proporlio inler nihil et numerum, inier
. . r. . . .
Proportio
nisi nnita et proportionata activitas, quae vacuum et plenum in ratione spalii, quia ex
etiam debet esse finita, servata propor- unum esl privatio, aliud vero ens. Sic \mde'°
^""^'^"^'^-
tione ad actum quem dat, seu educit ex etiam neque linea puuclum excedit, nisi
nihilo actus ad esse. componatur ex punclis, quia linea divisi-

pugna-
tur Deinde id amplius declarelur, compa- bilis, punctus indivisibilis est, et compa-
iO prin-
t<palis.
rando actum, qui educilur ex potentia ratio debet fieri secundum extensioneni,
maleriaj ad se i])sum, aut similis perfecti- quiB participari debet in gradu excedenle
onis, uter educilur ex nihilo, id est, pro- et expresso.
ducilur non prnesupposito subjecto. Hic Nullius ergo potenliae ad aliquam po-
ergo actus, qui educitur ex nihilo, non tentiam, hac ratione non est proporlio,
elongatur a polentia magis quam alter, quia in nullo communicant, ut dicit bene
nisi inquantum supponitur concursus cau- Doctor cum Philosopho, non quod ratione
4icursus
aterise saj malerialis ad hunc, et non ad illum excessus et perfeclionis altendatur im-
^ fmitas.
(loquamur etiam de simili forma in spe- proportio, sicut contingit, quando com-
cie, quai vel creari potest a solo Deo, vel paratur infinilum ad finilum; el hinc su-
etiam educi de potentia subjecti ;) sed mit ralio illa D. Thomo) improportionem,
concursus caus» materialis, per quem (ne vel simulationem illam, quam adducit
unus ab allcro dislat et recedit vel acco- Cajelanus, adinitlanms) ut patot ox liltera,
dit ad potentiam, est finitus el Jimilalus; quia liajc propositio :_ Tanto major virlus
ergo suppletio ejus fieri potest per virlu- requirilur in agcntc, qnanto potenlia est
tem activam finitam. nequo requilur, ut magis remota ah actu, otc. oportel invol-
ex sublraclione materiin amplius croscat vat in ro ipsa, illam proposillonem : Di-
yirtus activa in agenle, nisi quautum sufli- slantia inlcr ens ct nikil ctigit in(lnitam
virlulem iii agente. Illa enim elongalio, auri, neque asinus perfeclionem hominis ; secundg
gradun
qu;B est inler potenliam et aclum, non est sic ergo neque virtus producens de poten-
aliud quam nihileilas, el omnis elongatio tia subjecli accederet ad perfectionem
est ratione dislantiae verse, aut imaginariae illius, quae de nihilo crearet, licethaec fini-
unius extremi ab ailpro. Unde idem pro- ta esset. Haec responsio vera esl, etsolvit
bat subjungens : Nulla est proportio nul- argumenlum, eslque secundum principia
liiis potentias ad aliquam potentiam, etc. nostri Doctoris variis in locis.
siciit non entis ad ens. Addo ulterius argumenlum illud ima- 42.
41. ginarium esse. Secum
Objicit secundo Cajelanus ibidem, quia respoiM
Objeclio,
ex opposito sequeretur, quod virlus pro- Primo, ex quibus principiis supponit et impn
naoo
ducens ex iiihilo, et virtus producens Cajetanus potenliam passivam subjccti illios
ratioo.
aliquam formani de potenlia subjecti, intendi et remilli ? si loquamur de sub- Potenl
pastiva
essent sequales, consequens esl absur- jecto simpUciter, quale est substantia, inteadit
Proporlio dum. Sequela probatur, virtus producens quae non suscipit magis et minus, sicut
nou
fundata. ex nihilo finita sit A, virtus producens ex neque quantitas, quod est secundariura
potentia subjecti sit D, prior virtus sit subjectum ; si autem intelligat illam mi-
perfectior hac in decuplo ;
potentia passi- norem, aut majorem potenliam recepli-
va quam respicit virtus B, sit C; tunc vam ralione impedimenti accidenlalis, ut
detur aliqua potenlia passiva, quae sit quia sub una forma sequitur major re-
minor C, in decupla proportione, tunc sistentia subjecti, quam sub alia, haec
sequitur virtutem illara, quae produceret impedimenta quandoque non exigunt

aliquid ex potentia illa minori, quam sit perfecliorem virtulis aclivae in causa, sed
passiva C, esse decuplo majorera, quam sufficit major virtus per accidens, ut
sit virtus B ; ergo erit sequalis virtuti A, ignis in maleria rara nequit producere
quae tanlum in decupla proportione exce- calorem in subjecto applicato, aut cora-
dit B. burere, quod taraen potest calor rainus
Vasquez Ilac ralione, inquit Vasquez, videlur inlensus in maleria densa, ut in ferro
responsio.
sibi Cajetanus de adversariis laudem re- existens.
portare, quse meo judicio non minus infir- Causani aulera materialem, quse sei-
ma est, etc. Ad eamdem bene respondet psam comraunicando causat, sequiparare
Vasquez ibidem, quia augmentura hoc, et mere causse efficienti extrinsecai, quae
decrementum, sicul et excessus aut defe- sola virLute altingit effectum, quoe virtus
Improp
aliquando crescere, aut decrecere potest ona'
Vitium ctus, qui ex eo redundant, non fiunt
proporti- conip:
onis secundura intensionera et remissionem secundum lalitudinem graduura, intra tio
prsemisrise,
graduum ejusdem formae specificae, secun- eamdem speciera, ut in quaUtatibus, vel
dum quas assignari potest, et debet pro- certe perfeclione essenliaU et intermina-
portio illa decupla. Hoc ergo supponit biU respectu causa3 inferioris, quse nun-
argumenlum, et male ; excessus ergo quam ad perfeclioneni superioris attingit,
attendilur secundum speciem, ad quam videtur novum, et praeter principia Peri-
species inferior quantumcumque crescat patetica.
inlra gradum specificum, nunquam acce- Secundo, ipsum argumentum Cajetani Argui n-
Proportio dit, sicut nec inlellecLus perfectionem respondet, et sequivocal. Nara causa tun
sibi
secundum seips 1
speciem unquam adaequare potest sensus, quan- creans non solum est tolalis respectu solv
sumitur,
non tumlibel perfectus, nec plumbura speciera effectus, saltem in genere efficienlis cre-
DIST. 1. QUyESTlO I. 45
ati, sed eliam supplet concursum cau;a) tulem activam infinilam in agente ; ergo
I
materialis, vel eum excludit ; illa vero ut hoc sit medium probandi infinitara
cau>a educens ex polenlia minori sub- virtutera ad creandura aliquid ex nihilo,
jecLi , in decuplo excedens alteram, debet sumi infinitas in ordine ad perle-

qua; ex polenlia majori subjecti in de- ctionem, uL aLLenditur substanLia effe-
cuplo educit formam, licet secundum cLus, eL non tantuin modus faciendi;
hanc proporlionem virtulis educliva^ su- negaretur major ilaque, quia finita virtus
peret allerara, taraen non suppleL ma- sufficerct ad educendum aliquid ex nilii-
teriam, sicut causa creans, ergo ipsi lo, infinila vero ad superandam infinitam
incomparabilis est in perfecLione virLuLis; resistenLiam positam ex parte subjecli
comparaLio tamen eL sequaliLas perinde ad educendam ex eo formain.
accommodatur a GajeLano, quasi ejUsdem Deinde supposiLio est impossibilis, unde Suppositio
iiiiplicans.
Dpositio perfecLionis et virluLis esset, sallem in nihil concludit, et ea data, ulraque virtus
alsa.
noslra sentenlia, et ex hypothesi respon- non esset coinparabihs, quia una exce-
sionis Doctoris, educere aliquid e po- deret in gradu excessivo infinilo inLra
leniia materiae, et creare, quod respon- latitudinem sui generis, nempe educlivo,
sio illa non supponiL, quamvis negeL ex nunquara tamen accederet ad perfecti-
improportione praefaia colligi infinitam onem creaLiva), quia somper dependeret
virtulem in polenlia activa, supponens a materia in acLione. Altera quidem esset
tantam esse debere, quantus est termi- finiLa in gradu, et e.vcederet secundum
nus productus, prout toLaliLer aLLingiLur speciem, essetque major, quia in se in-
a causa ; ad hoc auLem sufficiL uL sit cluderet* eminenter causam raaterialera,
aUerius ordinis superioris inLra geniis quam non includerel virLus eductiva;
I
enlis finiti. sive ergo sic, sive ahler fundetur ralio,
43. Ahi formanL isLam rationem D. Thomoe non concludit, neque licet ex conditi-
Ratio
Thom, aliter, verbi gratia, major virtus requi- onali illa de iinpossibili concludere ab-
ter ab
ritur ad producendum effeclum ex nihilo, solule de possibili.
aliis
rmatur.
quam ex potentia, quantumcumque illa
SCHOLIUM.
distet ab effectu ; sed si potentia distat
in infinitura ab effectu propLer impedi-
Tertiam et qiiartam rationes positas num.
menLa, auL aliam ob causam, requirere- -E^Mclii, rerutat exacto ju.vta
6. (nuc suiit
tur virlus infinila, ergo etiam ad crean- veram Philosopliiain.
dum ex nihilo requiritur similiter virLus
infiiila. Tertia ratio (g) principnlis 14.
\i\ 3.
sponde- Ad hanc bene respondet Vasquez non non conclndit, qnia aut intclliLri- ralionom
tur. qii:e pelit
esse eara rationem D. Tlioina), sed no- tui' in niajori, qnod agcns scciin- piiiji ipi-
UIII.
vam, quia S. Tliomas non procedit ex dariiiiu j^raesupponit clTcctum pri-
substantia facli, quasi esset infinitus ef- mi a;4"(MUis, nt passuni in (luod
fectus, sed ox inodo agendi, ut vult Ca- agat (^t tunc pctit principiuni,
;
preolus. ArgumenLuni auLem sic forina- scilicct quod onine aj4"(Mis aliuda
lum concludil infinitatein potcntia) ex in- Dco aît in passum pi\'rsupposi-
linitate elYectus, quia dislantia potentiic tnm. Aul intclli-^nt al)solutc, (luod
ab effectu propter impediinentura inlini- scilicct absolutc pr.T»sui)ponal cf-
tum exigit ex natura ij)sius effectus vir- Icctum primi agcntis, (piod con-
cedo, quia scilicet prsesiipponit fectum agentis immaterialis cre-

seipsiiin, sicut ngere prsesupponit ati ; nec materiale
sequitur, si
esse, et ipsum est effectus prinii praesupponat effectum Dei imme-

agentis. Ad illam introductionem, diate, in quod agat, ergo agens
quae videtur probare minorem se- immateriale, quod est superius,
cundum primum intellectum, di- nihil prsesupponit.
co, quod ars si potest in aliquam Quarta ratio (h) non concludit, 15.
Ad ral
tbrmam, non tamen nisi in acci- quia illa potentialitas, quae est sutjeci
potenl
dentalem tantum; accidentalis au- communis creaturae, sive intelli- alia
recepti
Quare tem necessario requirit substan- gatur objectiva, respectu esse cre- alia
inlijesi
arlifex
requirat
tiam pro subjecto; non sequitur atura?, sive intelligatur subjecti-
suhjectum epcro Qu od artifcx, (qi uia cst
» ^ '
ogens
^ va, recipiendum sicut poten-
ad i i
sui termini. ' ,
subordinatum,) requirat, vel prae- tiale, vel ad inhaerendum sicut

supponat effectum naturae, ut forma vel actus, non sufficit ad
pnssum suum, sed quia agit ad inferendum, quod actio ejus sit
talem terminum, qui requirit sub- cum motu vei mutatione sed ;
stantiam, in quam substantiam quod actio illa, si est immanens,

producendnm non potest ars. habet potentialitatem illam prae-
Quod autem hoc non sit ex or- dictam vel utramque. Si etiam
dine ngentium, pntet manifeste, est transiens, eo modo quo est
quia natura in actione sua prae- in illo, in quo trnnsit, ut in ter-
supponit effectum naturae, ut mino, habet potentialitatem alte-
passum, sicut in alteratione prae- ram vel utramque nec propter ;
supponit substantiam est ergo ; hoc est actus fluens, vel raptim
causa communis ex parte naturae transiens, sicut motus vel muta-
et artis in praesupponendo sub- tio.
stantiam, quando scilicet agunt
ad accidens, quod non potest pro- COMMENTARIUS.
duci nisi in substantia. Si autem
aliqua substantia corporea esset (g) Terlia ratio principalis non conclu- 44
immediate producta a Deo absque dit, eic. ^gidius quodl. 5. q. 1. et Pe- ?iior^t!'°
actione naturre, nihilominus pos- irus de Taraniasia in 2. d. 1. quseat. 3. sSrla-

set ars circa istud passum agere, probanL conclusionem ex eo quod ageus J^î
si esset capax termini artis, ac si inferius prsesupponal in agendo effecium
^"tl,';.!^'^
effectus naturae praecessisset in superioris, ul ars effeclum nalurae, circa Deu
eo. Similiter patet quod ratio ex quem agit, nalura vero aliquid poten-
isto ordine agentium non valet, tiale, scilicet maieriam, qu« esl effectus
distinguendo plures ordines agen- primi agentis el increati, et id exigit
tium nam in ordine agentium
; ordo agentium ; ergo agens crealum in
naturaliter potest inveniri agens agendo supponit effeclum Dei, et con-
materiale, quod est inferius, et sequenter maleriam aliquam, ex cujus
agens immateriale, quod est su- polenlia educit formam, ergo nequit cre-
perius; non tamen sequitur, quod are, elc
agens materiale praesupponat ef- Hanc rejicit Doctor primo, quia si in-
;
DIST I. QUi^STIO I.
47
esponsio, telligatur de praesupposilo tanquam passo cpali, niliilque habet maleriai, ut lignuoi
dpimnr ^"^ (lôd agat, petit principium ; vel si in- el lapides, unde aclive se habet ul ad
êi
V°V- telHgalur absolule de aUquo effectu verum formam, sicut i;aIor naluralis in sanabili
proposi-
egi^ quij^ agens creatum supponit sei- habet virtutem, qua reducalur sanilas
psum, qui est effectus primi agenlis, sicut el sic utroque modo loquitur Philoso-
agere praesupponil esse, sic aulem non phus de Arle 7. Melaph. cap. 9. texl. Philoso-
plius.
luppona^t
^^'^^^ ^^ intentum. Ad probationem illam com. 39.
ituram.
respondelur, quod ars supponat effeclum Sive ergo illa condilionalis denolel
naturse, quia si est activa, agit tantum ad speciem arlis, quae non est proxime di-
formam accidenlalem, quai necessario rectiva, neque acliva, sive etiam modum
supponit subjeclum subslantiale. Unde agendi artis direclivum tantum, qui non
Philosophus 12. Metaph. text. com. 15. facit ad intentum hujus quaislionis, recle
docet formas srlificiales, non esse a eam rejicit Doctor, quamvis respondeat
juomodo materia separabiles. Illa autem parlicula ad argumentum concesso eo quod assumi-
activa, si est activa, Tion tollit illam definitionem lur, et assignando disparitatem ex parte
6. Ethic. cap. 5. quia dicilur habitus cum effectus artis, qui est accidens depen-
vera ratione factivus, id est, cum recla dens a subjecto, in quo etiam commu-
rationes ut explicat Doctor in 1. d. 3. nicat ars cum nalura, inquanlum hiec
Ad auctoritatem Auguslini, elc. Sed quia est causa productiva formae accidentalis,
ars non est acliva ad propositum hujus quae necessario supponit subjectum sub-
argumenli, in quo per aclionem inlelli- stantiale.
gilur Physica per influxum, qua attingi- Ex scopo autem hujus quap.stionis quae-
lur immediale effectus, sed ars tantum ritur, non de forma accidentaU, qua3 ex
rt dirigit dirjorendo
o agit,
o et reliticando potentiam
i
natura sua inhjcret subjecto, sed de ter-
ooUvam '
aliam arliticis, verbi gratia, motivam, mino creationis, qui, ut omnes admit-
cujus est operari secundum arlem, et tunt, est aliquid subsistens, proprie lo-
allingere proxime effeclum ; si ergo ars quendo, vel per modum subsislentis ; et
pro habitu sumpla non est acliva, neque quamvis creatura posset producere ex
producit formam in subjecto. niliilo aliquod subsistens, non sequitur
Non
146. Potest etiam secundo dici, quod ars quod possel producere forniam acciden- sequilur ex
polenlia
'.hensiva, qusedam sit, quae sit apprehensiva recte talem propter dependentiani particula- crealiva
linil;c
|!|directiva agendoruin, non lamen directiva, ut ibi- rem ejus a subjecto, non autem ex modo produci
po-se
''*ûm.°"
<^d^ Doctor illam ponit in Deo, hanc non agendi caus;e cui communicaretur poten- accidens
exlra siib-
vemiis'
'''^' ^'^ ''^"' ^^ comparaLur ad hanc, non lia crealiva. Probatio ergo commiLtit fal-
jecluni.
est acliva, in ea proprietale, secundum laciam non caus;c ut oaus;i\ non ergo
quam sequeretur causatum ; sic eliam solius aitis est supponere effeclum na-
ars universalis non est praclica ;iut actura), sed eliam ipsius agenlis n;iluralis,
liva ul comparata ad parlicularem, ut si ralio effeclus id postulel.
idem docet quodHb. 8. Deindo pcr îccidens eliitm est, quod

Ars Suborilina-
j
Tertio, dici potest aliquando applicare subjeclum i)r;v>supp()silum supponalur,

applicat tio
aciiva ;u'tiv;j passivis, ut conlinjît in sanando ul productuin a n;ilur;i, ;uil solo Deo, accidenta-
paBsivis.
r 7
o I
;i
lis.
homino, et tunc non est in proprietate cum •jn\\xe ars possit ia ulruni(|ue indu-
activa, sicut (luando form;! artis induci- cere suum effocluni ; unde lollilur ordo
tur ab ipso arlilice, tanquarn causa prin- illc pricscriptus essenlialis in agondo in-
ter naturam el artem quasi luec semper rjHxst.

"
4. ex potentialilate agenlis creati, ratio
alioru
supponeret aclionem naturcC, et effectum nullum agens creatum esl purus aclus, solvitm
tanquam passum in quod agal. sive purum esse ; ergo neque actio ejus
Terlio, landem impugnat illam rali- est actus purus, sed involvens aliquid po-
uiius onem pelitam cx ordine essenliali cau- tentialitatis ; lalis autem non est sine mo- Actio
ralionis creator:
saqueia im- sarum ;
quia de facto invenitur agens lu et mutatione; ergo nec agens cre- est mot
pugnatur. . „ . . •. i . et mutat
maleriale quod est mfenus, et spirituale atum polest agere sine motu et mutati-
quod est superius, non sequitur quod one ; ergo nec creare, quia creare est de
materiale supponat effeclum ;igentis im- nihilo, motus autem in subjecto est.
materialis creali, nec si materiale tan- Kespondet Doctor haiic rationem nihil Respoiw
Doctori
tum supponat effectum Dei immediate, concludere, sive intelligatur polentiaUtas
quod immateriale quod est superius, objectiva respectu esse, sive existentiae;
nihil supponat. Utraque sequela esset sive intelligatur subjectiva ad recipien-
vera, si antecedens illud verum esset :
dum sicut potenliale, vel ad inhserendum
quod agens inferius semper supponat sicut forma et actus. De variis acceptioni-
effectum agentis superioris, in quod agat bus et divisionibus potenliae, habes ex

Replica. passum. Secunda sequela obscurior d. 20.
^^^ Doclore in I. d. 7. quaest. 1. et
y)\v\s,i
est, non videtur enim sequi, quod si qusest- 1. m 2. d. 12. q. I. et 9. Metaph. P°^'^*
causa materiahs agat circa effectum Dei g^ 2. Hic autem supponit illam divisionem
immediate, quod causa immaterialis nihil ejus, ut opponitur actui simpliciter, nem-
supponat, quia immaterialis supponit ef- pe esse, et dicitur objectiva, et ut oppo-
fectum Dei, qui est causa superior. nitur actui secundum quid, et dicitur
Solvitur. Respondetur, in eo tantum sequi, quod receptiva.

passum in quod agil causa inferior, in- Ulramque divisionem tradit Philosophus
terpretando principium illud in sensu quo 9. Metaph. cap. 1. et A. dicitur actus seu
concludit intentum, debet esse posterius forma esse in potentia receptiva ad ipsam
actione causae superioris. Data ergo hac inhaerentiam, quae est. dependentia ejus
universaliter subordinatione inter inferi- ad subjectum, et recipitur in ipsa forma.
orem causam et superiorem, si causa ma- Inha^rentia autem late sumitur pro unione
terialis ageret immediate in materiam, quacumque, et cujuscumque formae ad ^^^
quae est eiTeclus Dei, et qua3 non est materiam, quia sicut materia perficitur in recipros
^ n r-
maternet
aliud passum prius, et supponat actionem suo esse a forma, et ad eamdem dicit fom
causae superioris, sequeretur illam acti- dependentiam et inclinalionem, ita etiam
onem non coincidere in passum causse forma dicit appetitum formalem ad mate-
inferioris, quae esset materia, ac proinde riam, mediante qua perficitur, quod pe- j
esse ex nihilo, quia prius materia prima rinde verum est etiam in anima rationali, \
est solum nihil, ideo dicitur prope nihil quamvis in sua existentia non dependeat
ab Augustino ; ordo ergo causarum inter a subjeclo, quia dicit appetilum innatum
se non sic debet assignari ; vide Docto- ad corpus, etiam quando est separata, et
rem variis in locis, speciatim in 1. d. 3. q. ratione hujus appetitus est in polentia

9. § Intellectus est causa gignens noti- passiva, et perfectibili mediante unione.
tiam. Hoc ergo supposito, respondetur acti- soiviuar-
47.
(h) Quarta ratio non concludit, etc. Haec onem creaturae sive immanentem, sive ^"^!^^f •
Quarta xdX\o esl ./Egidii uhi supra, et quodlib. 3. transeuntem, dicere illam potentiahtatem. SUl
Aclio Dei sed negatur assumptum, quia eliam aclio
Iransiens
productio de nihilo, id est, post
esl Dei creativa el iransiens, dicit potentiali- niliil, non ordine durationis, scd
lentialis.
tatero modo dicto, quamvis non sit ex naturae, pi*out ipse exponit ibidem,
materia; idem ergo diceretur de creati- vel de niiiilo, id est, non de aliquo
one, ut fieret ab agente creato, saltem ipsius producti, scilicet praesup-
spirituali, non includente materiam. Et posito. IIoc modo
ponit ipse secun-
quamvis aliquibus placet hsBc ratio, quia dani Intelligentiam productam a
nimirum omnis creatura componitur ex Deo, et tertiam a secunda, nullo
potentia et actu, et modus agendi sequi- praesupposito, et post non esse,
tur modum essendi, aequivocai, quia illa ordine naturae, licet non durati-
Quffi poten-
tialitas
potenlialitas, ex qua universim dicitur onis, quia non ponit novitatem.
impedit
creati-
componi creatura, non est receptiva, qua3 Ratio pro eo potest talis colligi,
onem ?
impedit creationem, quam appellamus a causa omnino nna non est im-
subjeclivam, qua carent Angeli ; sed ni- mediatc effectus nisi unus. Proba-
hileilas ( de qua saepe Auguslinus ) et tio, quia aliter non erit ratio,
contingenlia essendi, et dependenlia a quare esset distinctio in effectu.
causa prima, ex qua inferlur ad summum (Juare enim illud productum est
non posse creaturam creare independen- aliud ab illo, si causa omnino est
ter a Deo, non tamen inferlur non posse una hujus et illius? sed primum
creare independenter a subjecto, illa sal- est omnino iinuin in se ; eriro cum
lem, quse in essendo non est dependens Intelligentirc sint plures, non
a subjecto. erunt immediate ab uno; ergo una
est ab altera, etsi Aristoteles hic
SGHOLIUM. concordaret cum ipso, in istis du-
abus propositionibus, scilicet, In-
Opinio Avicenn?e, primam Intolligentiam
telligentia est producta, id est,
esse increatani, sed hanc creare secundam,
ens ab alio, licet sine novitate; et
et secundam croare tertiam probat primo, ;
uniiis causte est unus enoctus; secnndo, per- non potest ab omnino simplici im-
fectionis est in natiira corporea producere mediate esse, nisi unum haberet
sibi simile ; ergo id couvenit Intelligentiis. concordare secum in conclusione.
Pro hac etiam opinione potest ^ ' .
'" proa-'m-
i. Met. nil
.
16. Pro opposita qu<Tsti-

pai'te (i) quia nrimo Mclaph. dicit
sic ariûi, rmein7.
eti;iuil'livs.
Vide Var.
102. qua-st. onis. vidotur esse opinio .\vicen- Philosophus Pcrfcclum rsl unumqnod-
: eu. de
1. et Henr, , -1 • • ! o 1
Anim. lia-
quodl. 1. q,
nre, qui concedit creaturam posse ([uc cnni polcsf prodnccrc siln similc. êd iKJiuri-lem.
7. et 8.
Opin. Avic,
creare, ut patet \). Mctanlii/sir. c(ij). Intelligenti.T, sunt longe perfccti-
de Inlclli. 4. ubi ponit Intelligentiam secun- ores substantiis corporalibus er- ;
genliis.
dam esse causam productivam go ciim corpus possit j)roducero
terti», et tertiam quartse, et sic corpiis, multo magis lutelligentia
deinceps. Illa autem Intelli^êntia, l)oterit i»roducere Inlelligentiam.
secundo v(d tertio producta, cre- ^va\ lutelligentia non potcst pro-
atura est et productio utriusque

; duci nisi creatione, cum non ha-
creatio est, eo modo quo ipse lo- beat materiam partem siii; orgo,
quitur de creatione et creatura (').
etc.
Mciaph. prout scilicet creatio est
Tom. XVI. *
50 I.IB. IV. SENTENTIAIIUM
formam, nec una, nec altera est de rati- Quomodo

COM.MENTARIUS. one materlae, neque eliam simul sunl in "abetâ"
materia, quia pro omni instanli quo nala ^0^^^"
esl inesse privatio, cum sil negatio in ^' ^"«ain,
(i) Pro parte opposfta quxslionis, etc.
48.
^^^^ slaluit oplnionem Avicennse circa cre- apto nalo, supponilur possibilitas forraae
tentia
Avicennce alioncm, quam etiam tangit in 1. d. 2. quanlum ad capacitatem subjecli, et si
creatione. qusBSt. 1. § Juxta illam viam efficientiai datur causa applicata, praevenilur ipsa
arguitur, et d. 8. quasst. 6. et in 2. d. 1. inexistenlia privationis ; materia ergo ne-
quxst. 2. quibus in locis, potissimum d. que ex se est privata forma, nempe for-
8. primi quxsi. 5. bene declarat quid sen- mata, sod non est ex se formata ; formata
serit Aristoteles de creatione, eumque vero est per causam extrinsecam.
r^-A-frm,i!.m
uieaiiuueiu agnovisse
o creationem convenire Deo, vide Sic in proposito : prima Intelligentia, 49.
^
AppllCatur
admuiit. sensum Avicennse
g^j^ qiiodlib. 7. sed haec quajstio non est juxta et Philosopho- docti-ina
1 ..1/.fa- rum, estijde M-i •.• -j 1
pnemissa
hujus loci. Avicenna aulem docuit de nihilo privative, id est, quan- ad pro-
P^^''"""-
cto secundam Inlelligentiam creare ter- tum esl de se non haberet esse, sed non
tiam, et sic ordinate ponens catenam, ut esse, nisi praeveniretur a causa extrinseca
vocant, auream, Theologi vocant hierar- dante esse; vide Doctorem m 2. d. \. q.
chiam naturalem ; sumit eliam creationem 2. § Respondeo creare est aliquid, etc.
ut est productio de nihilo, prout ly de, Consule etiam hic Tarlarelum, qui expli-
^3^.^^^,^^^
signat ordinem naturae, non durationis, cat illum errorem Avicennae, qui fundalur
îde Avicennam 6. Metaph. cap. 2 Parti- in hoc, quod a causa omnino una non sit
"^senteniia'
Avicenn;e. (,^|g^ eliam illa de nihilo, connotans pri- nisi unus effectus, quia alioquin non
Ex nihiio oritatem naturse, potest intelligi duplici- datur causa distinctionis in effectibus, si
videlicet positive el negative, ut causa est omnino una, sed plures sunt
intemii[tar ^^^^
posiiive,
quando iuest prius aUcui, et supponilur Inlelligentise, ergo non erunt imme-
ne-ative. enlilative, ei quod posterius est, ut est diale ab uno ; ergo una erit ab altera.
de animali et rationali in homine, de sub- Et si Aristoleles, inquit Doctor hic, con-

stantia et accidenle in composito per cordaret cum ipso in islis duabus propo- phibso-"
accidens, de materia et forma in compo- sitionibus, scilicet : Intelliqentia esl pro-
sito per se ; in quibus materia, vel quod ducta, id est, ens ab alio, licet sine novi- Avicennaj
habet rationem subsistentis, dicitur esse tale, et : Non potest ab omnino simplici
prius nalura altero, quod adveuit, et immediate esse nisi unum, haberet con-
eumdem ordinem servare etiam in tertio. cordare cum ipso in conclusione.
Quid Prius privatione est, quando secundum Hic insinuat Doctor, Aristotelem tam
in An pbiirj
prioritas sophusi
privatione. eutitatem nou prsesupponitur,
•. •
messet
.
conciusione
i
quam m prmcipns
,• ,
discordare admiserJ
tamen si per aliud non impedirelur, ab Avicenna ; et tangitur illa controver- onTm!
sicut si in maleria dicerelur prius sia, quid senserit Aristoteles de creatione,
nê°'^"j'j
nalura esse privalio quam forma, non an eam cognoverit. Negant
o plures,
r- >
scilicet Henncuif
Jandunus
quod insit, sed quod inessot, nisi agens Henricus quodlib. 8. quaest. 9. Gregorius Bessarior
Eugubiiu
prseveniret formam suum ines-
per in 2. d. 10. q. 1. Marsilius ibidem qusest.
se, quia ad habendum privationem, suf- 1. Jandunus 2. Metaph. q. 5. Bessarion
ficit entitas malerise cum negatione causae Cardinalis lib. 2. contra calumnial. Pla-
extrinsecae; ad formam vero, praeter ma- tonis, cap. 6. et alii. Videatur Eugubinus
teriam, requiritur causa extrinseca dans Ub. 7. Peren. Philosoph. Et adducuntur
I
DIST. I. QU^STIO I.
51
quaedam iridicia hujus, uL illud priucipiuui sive immediale, non referl ad veriLalem
ejnsdem : Ex nihUo ni/iil fit. El qma, uhi- illius assertionis, ex menle Pliilos jplii,
que polenliam aclivara definit in ordine nam 8. Physicorum text. com. 79. dicit Sententia
Aristotelis
ad materiam seu passivam, uL 5 Metaph. molorem infinilae virtutis movere coelum ile priino
niotore,
cap. 12. datahac sentenlia, diceret Philo- molu infinilo, non immediate, sed medi- et motu.
sophus Intelhgentias habere ex se necesse ale, ut explical Commentator 12. Melaph.
esse et incausatum, et sic intelligerelur com. 41. Unde perpeluilas in motu orilur
illud quod superius adductum esL, ex 2. a Deo, inquanLum dat esse, et virlulem
Metapli. prinripia sempiternorum non ha~ motivam InteUigenlia3 proxime motrici,
bere causas ; negaret ergo primam illam quam ipsi perpeluo influit, unde orilur
propositionem, perpetuitas ia motu ; finilas auten virtu-
50. CaiLerum alii docenL conLrarium, nempe lis, quae non est aha a natura Angeli, est
Hentenlia
affirmaliva, AristoLelem cognovisse creationem, et causa successionis in molu propter resi-
Doctor.
AveiToes. Deum esse causam immedialam rerum, stenliam mobiUs, quse resistentia, est im-
Aphroilis.
D. Thom. quod in primis ipse Doctor sentit in 1. d. proporLionala virtuti infinita^ ideo nequit
8. quxst. 5. ubi id probat, et quodlih. 9. immediale moveri a Deo necessario ai-ên-
in 2. (i. 1. quaest. 2. Idem asserit Averroes le, ul ipse aslruebat. IIoc ergo pra}nn*sso,
in 2. Metaph. com 2. et lib. 12. Metapli. non habelur Aristotelem asseruisse omnes
com. 44. et lib. de Substantia orbis, cap. IntelUgentias esse a Deo immediale, et
2. Aphrodisieus in iisdem locis, D. Thomas sic non constat an dissentiat ab eo Avi-
in comm. et I. p. quoest 44. et 2. conlra cenna ; dalo vcro quod sint per ipsum
Gentes, cap. 15. Ilanc senLentiam fuse immediate a Deo, negat utramque propo-
probat Doctur in 1. d. 8. quaest. 5. el in sitionem pnraiissam, ex quibus deducilur
quodlib. 9. in /Ine, contra llenricum, ci- conclusio.
tans varia loca et principia ejusdem Plii-
losophi et Commentatoris, et respondens SCnOLlUM.

objectis ab Henrico, quibus liic super-
Impugnatio Divi Thomic contra Avicen-
sedeo.
nam est, qtiod participans naturain, non po-
Dato ergo quod Pliilosoplms agnoverit
test seeundum eain producere, nisi applicet
creationem, adliuc est diflicullas an di-
eain ad aliud.
Ilanc rejicit Doctor, primo,
\n omnes scordaverit ab Avicenna circa ordinem, quia supponit nihil esse hoc, nisi per inale-
'
immediate
procedant an scilicet quaelibet procedit per ipsum a riain, q lod improbatum est 2. d. 3. q. 7.
1 Deo, vel Secundo, sequerotur quod nec ipso Deus
iiiina bo!a?
Deo immediale, an lanluni mediato reli-
possot crearc, quia participal naturam entis.
qua3, priina vero tantum immediala ? IIoc
dubium rclinquit Doctor indecisum in Gontra istain (k) opiniononi nr- 17.
Itef.Tt
prsefato quodlib. § Prxterea hxc est in- jîiitui' Participnns aiiqiiani
sio : quoiniKio
D. Tlioin.
lentio Avicennx, elc. ubi asserit Aristole- nntiirain non producit sihi similo oppU(;npl.
lem non explicuisse modum et ordincm, soc;ini(liiiii ill.-iin iiisi applifando Avic. 1.
il- parl.
q. 4."».
quo Intelligentiaj a Deo procedunl, quem l.iui adaliiid; (non cnini iôtost osse a. 5. ^(>il
illnin oppii-
l)()suit Avicenna, ideo eliani hic in te.rtu lionu) uaiisa natiii\T lnnnan.T abso- gniilionciii
roji. il.
loquitur indecise. Quod enim Philosophus lutc, (inia sic essct cansa sui, scd
variis in locis dicat oninia a Dco csse. ost causa (|iu)d natur.i litiniana sit
etiam sempiterna, ut IntelligcnLia', ct (mp- iii Ikx; lioiniuc t,''(Mioi'ato, ct sic
lum, sive ni.cdiante prima, sint ab ipso. pricsiipponit niatcriam; por (jiiani
est hic homo); qnoflcnmqne antem tnram participat eam, hsec non
creatnm participat natnram es- potest esse ratio, quia in ipso
sendi, qnia solns Dens est snnm agente non pra:^supponitur aliquid
esse; ergo nullnm creatum potest ipsi me, tnnc enim ipsnm produ-
producere aliqnod ens, nisi prse- cens non posset creari ergo nec ;
intelligatnr aliquid actioni suae, oportet in illo, quod assimilatur

per qnod productum sit hoc ; tale producenti secundum esse, ali-
autem non potest intelligi in suh- quod tale prsesnpponi.

stantia immateriali, quia ipsa est Item, ant esse participatur tan-
hoc per formam suam, per qnam quam actns aliquis alius, ab essen-
habet esse ergo substantia im-
; tia posterior, ant tanquam idem
materialis non potest prodncere ipsi essentise, ^sive primus actns
aliam substantiam immaterialem, rei. Si primo modo, non probatur
qnantum ad simpliciter esse ejns. productum non posse creari, quia
2. d. 3.
7.
Ista ratio (l) aliqualiter improba- etsi esse praesupponat in quo reoi-
ta alibi, praesupponit unum, scili- piatur, tamen essentia nihil prse-
cet quod non sit hic homo, nisi per supponit, et ita licet participans
materiam ; aliud, quod Angelus non creatnr secundnm e.sse, non
essc
per suam formam sit hic. Similiter probatur quin posset creari se-
quando accipit in majori.qnod par- cnndum essentiam, qu?e praesup-
ticipans aliquam naturam, non po- ponitnr Si secundo modo, minus
test producere, etc. Aut hoc est habetur propositum, qnin esse pos-
ideo, quia necesse est illam natu- sit creari, et ita a participante
ram participari a producto, et ex ipsum, sicut ab alio, quia in istis
hoc quod participatur ab eo, opor- inferioribns, quodlibet individuum
tet aliquid prcesupponi cui appli- participat naturam speciei, et ta-
cetnr, et tunc seqneretur qnod men natnra potest esse in uno
illa
Natura
Deus non posset creare Angelum, singnlari primus terminns pro- potest essl
principiunj
tum qnia Angelns ille participaret dnctionis et in alio singnlari prin- producti-
o.us,
esse, et per conseqnens oporteret cipium producendi. Si autem ibi et terminul
praesnpponere aliquid, cui applica- prsesupponatnr materia, hoc non ejus.
retur esse, qnod est contra ratio- est propter naturam illam parti-
nem creationis tnm quia ( ut;
cipatam, sed qnia forma illa, qnse
declarat probatio majoris ) por est pars naturae participatae, est
illud prsesuppositnm oporteret forma materialis.
productum esse hoc, sed per eos
Angelus non potest esse hic, per COMMENTARIUS.
aliquid prsesuppositum, quia per
formam suam est /t/c;non ergo po- (k) Conlra istam opinionem ai^guitur
51. f»
test major esse vera propterhoc, sic, elc. Adducit rationem D. Thomse Ratio Cj.(
ThoDisJl
quod natnra illa communicanda 1. p. g. 45. art. 5. resp. ad 1. quae coatrfl
Avicet,.-
participetur a producto. Si vero ratio in hoc versatur, quod participans nam.
dicatur major esse vera, propter aUquam naturam, non producit sibi
hoc quod agens communicans na- simile secundum illam, nisi appUcando
;
DIST. 1. QU/ESTIO 53
illam ad aliud, alias seipsum produceret, principio individuandi el delerminandi

quod repugnal; omne crealum parlicipal naluram essendi ad lioc esse ; ergo simi-
nalurara essendi, quia solus Deus est liler neque est necessarium aliquid prae-
suum esse, ergo nuilum crealum potest supponi in terlia Inlelligentia, qua; pro-
producere aliquod ens, nisi prseintelli- duceretur tanquam simile in esse per
gatur aliquid actioni suae, per quod secundam.
productum sit hoc. Ulud prsesupposilum Respondet Gajetanus, quod major in
Responsio
in materialibus est materia, per quam sit ipsa lillera probalur per reduclionem ad Cajplani.
hoc, in immaterialibus nequit esse Producens
ali- impossibile, quia si participans aliquam naturani
quod praesuppositum, quia per suam for- naturam, produceret eam absolute, et
abfolute,
proJunit
mam sunt hoc, per quam habent esse, non in Iiac, sequeretur quod causaret eam ia
omnibus.
ergo substantia immaterialis nequit illam in seipso, quia causa alicujus na-
producere aliam iiumaterialem quantum lurae absolute, causat eam universaliler,
ad simpliciter esse ejus. et consequenier in quocumque est par-
Ratio illa
(I) Isia ratio aliqualiler improbala alibi, Ucipala, et sic in seipso, quia est de
alias
impugnata.
etc. nempe hic in responsione ad primam nuinero participantium illam naturam.
ad impugnationem primae rationis D. Ad objectionem ergo ex eo quod unus oequeren-
tur
Thomse in locis supra citalis, et in 2. d. Angelus causaret alium, sequerentur duo duo contra-
dictoria.
3. guaest. 9. quanlum ad illa, quae sup- contradictoria, scihcet quod Angelus pro-
ponit de principio individuationis. Sup- ducendus habet aUquid praisuppositum,
Est ex ponit ralio controversa, nempe materiam et quod non habeat ; in eo quod sit si-
dubiis
priacipiis.
esse principium individuationis in mate- milis producenti, non habet ; ex eo vero
riahbus, el Angelos non posse multiplicari quod producens est ens per participati-
iiitra eaindem speciem, quia per naturnm onem, sequitur quod aliquid ejus prac-
specificam etiam constituitur quilibet in existat, quia ejus aclio non polest esse,
esse singulari, quae alibi disputantur, el nisi factio esse in hoc; neque est niirum
negat Doctor utrumque. hoc, quia antecedens implicat. Ex se-
laiproba-
Majorem etiam destruit per probationem quela autem unius contradictorii male
tur.
hic, quia sic Deus non posset creare infert Scotus non sequelam allerius, ex
Angelum, quia Angelus participal esse; impossibili autem utrumque sequitur.
oporteret ergo aliquid prajsupponi, cui Conlra majorem non probal ratio pra> r)3.
Impugna-
communicarelur esse, et per quod Ange- tonsa ejus in littera, quia datur me- tur.
ius essel singularis, quod repugnat sub- diuin inter ha)c duo : causare simiic sibi
sumpto et lermino crealionis, ergo non applicatido naturam alicui prxsvpposilo,
est vera illa major. Quantum ad parti- et causare naturam absnlute in quibus-
Tollit cipalionem intellectam ex parie lermini, cwnque fit per participalionem illam,
I
TPaliouem
Intelligen- si inlelligatur quod ipsum agens cro- (jua dicilur natura esse in individuo, qua?
tia;.
aluin parlicipet naturam, improbatur, quia est participatio ejus formalls per modum
est terminus creationis, vorbi gratia, lii- essentia; et dftinilionis seu deliniti, ex
telligeiitia secunda, de qua Avicenna qua causalldiie tanluin sequilur incon-
ergo niliil ojus prajsuppoiiitur, cui com- veniens allaluin, nempe sic causando
municaluin fuit csse, el consequenlcr nalurain uiiiversaliler in omnibus soqui
non parlicipat cssc hoc modo lanquam causaiii participantem naluram causare
applicatum alicui pra^supposito, tanquam seipsum.

Medium aulem est causare naluram in licipal esse commune in ratione praedi-
inter illa
extrenia. aliquo individuo per crealionem, niliil cati, quod non derogat virtuti crealivae
prajsupposito, alioquin repug-narel Deum ejus ; bene ergo infert Scotus non ex
posse creare nunc individuum alicujus sequela unius conlradictorii non seque-
speciei praêxistentis, ut ignis vel homi- lam alterius in materia prsesupposita.
nis, quod Theologus non admittit ; ergo Secundo urget Doctor : esse, quod par- 54.
Secunda
Producere si secunda IntelHgenlia sic produceret ticipatur, est aclus diversus ab essenUa,
ratio
naturam in Avicenna, non sequilur alque ipsa poslerior, vel idem essen- Doctoris
tertiam ut vult ipsi
hoc contra
individuo quod se ipsum produceret, quamvis non UiB, tanquam primus actus rei. Primum iiiam pro-
tanlum. bationem.
ageret aliquo prsesupposito ,
quia non non toUit creaUonem, quia praesupponeret
sequitur quod produceret naturam in esse, secundum hoc non crearetur, ta-
et
omnibus universaliter, a quibus partici- men posset creari secundum essentiam,

pari posset, aut parlicipelur, sicut non quae non praesupponitur. Secundum vero
sequitur, si Deus crearet nunc Angelum, minus probat, quia unum individuum par-
quod hac creatione crearet Angelos prse- Ucipans naturam speciei potest esse ter-
Deus
creando existentes aut possibiles, quibus hic esset minus primo productionis secundum na-
naturam in
uno non similis in essendo , et qui participatione turam in ipso ; eadem potest
in alio vero
creat in
esse immateriahs et creati sunt; ex quo esse principium producendi. Si autem ibi
omnibus.
sequitur malam esse deductionem illam prajsupponatur aUquid, ut maleria, non
utriusque contradictoriae prsemissae, (}uia est propter naluram iUam participatam, :
secunda non sequitur, quia si participatio sed quia forma producta, quae est pars
intelligatur in eo, quod Angelus produ- naturse participatae, est forma maleriaUs,
cens ratione ahcujus praesuppositi ad sui etc.
productionem a Deo (ut secunda IntelU- Primum membrum supponit modum Declaratur
j. j ... primum
gentia ex mente Avicennse producitur a
, ., ,
phnosophandi de essenUa
,. . .
et existenUa
,
m membrum
^'"""™*^°^*
Deo) participaret naturani essendi, ut schola D. Thomae, quo asseritur inter haec
appUcatam taU prsesupposito, sic Ange- disUncUo realis, adeo ut natura humana
lus producens non esset participatum, assumpta a Verbo, dicatur existere exi-
sicut neqiie secunda InteUigentia est sic stentia Verbi, et non propria, sicul sub-
parUcipala quia creatur taUs autem sisUt subsistenUa Verbi, quod supponit Sententia
,
;
' ^ ^^ D. Thoma!
parUcipaUo ex forma et materia discur- eamdem naturara in esse nalurae sinû-
°
de essentk
et
sus infert impotenliam creandi. laris produci vera generatione, quamvis existentia.
Si inteUigalur autem parlicipatio eo existenUa, qua exislat, non producatur,

modo, quo omnis effectus est participatio sed medianle unione communicetur na-
suae causse, vel creatura Creatoris, non turae extrinsece. Idem modus philosophan-
facit ad propositum, quia haec perinde di accommodari potest Angelo, ut dica-
manet, sive creetur secundus, sive non tur creari secundum naluram singularis
producatur ex aUquo praesupposito per aut eam, quae est prior existenUa, tan-
primum. Si denique inteUigatur parU^-i- quam subjectum reale ejus, quamvis esse
paUo formalis eo modo quo natura com- adveniens, aut praesuppositum, non cre-
munis essendi participatur ab omnibus, etur.
non sequitur iUa consequenUa, quia ad Argumentum ergo hac in parte, est ex
hanc parUcipaUonem modus producendi principiis adversae scholae, quam impu-
nihil facit. Adde quod ipse Deus sic par- gnat, ad quod aUter non respondet
I
;
DIST. I. OU^STIO I
55
Cajelanus, quam ad prius. Carpit lamen jn univocis, nihil refert od effeclum cau-
illani ulLimam parlem, qute prseoccupa- saj fequivoc?e, ciijus natiira non participa-
lionis locum lenel ; impugnalione enim tiir formaliter ah effectu, siciit indivi-
prsevenit Doctor responsionem, quae af- dnnm per individuandi principium (sitma-
ferri potest, nempe maleriam semper teria, sit aliud) participat speciem ; ergo
supponi in actionibus materialibus, tan- non soliim committeretur fallacia noncan-
quam principium individuationis, cui ap- s(B nt causcc in illa responsione, sed adaj-
plicalur natura. Quod arguens subdit, quatam causam non reddit.
inquit Cajetanus, quod apud nos subjeclum Quamvis autem juxta sententiam com-
non supponitur propter naturam agentis munem Theologorum, exigatur suhjectum
participatam, sed quia forma, quae est proesuppositum actioni causio creatoe cx
pars naturse parlicipatx, est materialis, modo agendi, et dependentia ipsius agen-
ipsse rerum actiones, et ratio in liltera ad tis a materia in agendo, hanc omittit
probandam majorem, allata ostendunt Doctor, quia in qutcstione versatur, et
rude esse, etc. eam assignando Omissio

peterctur priiicipium ; as-
hujus
55. Levis censura, unde habel Doctorem signavit itaque sufficientem ah omnihus rationis
Refellilur
ex
censura inlerpretem agere, qui in principio con- admissum, et non interpretatur mentem proposito
Cajet.
Sententia Iradictorio versatur, et supponit respon- aliorum, nec secundum asserta eorum
D. Thom. quam
materiam
sionem ex fundamento opposito, disscrit, sed ex principiis communibus
prsesupponi enim Thomas quod et admissis.
destruil ? Dicit D.
ut
jprincipium materia in actionibus malerialibus praesup-
individu-
ationis. ponilur, ut principium individuationis, SGHOLIUM.
cui applicalur nalura agentis creali par-
Refutat Doctor Avicennam, quia nulliis
ticipala. IIoc impugnat ex professo noster
actus accldontalis prtereqniritur nece.ssario
Doctor, asserens non praesupponi in euin ad producendaui substantiam, et Augelus
Aliam finem, seu ob eam causam, materiam in nihil potcst producere nisi per intellocti-
rationem onem vel volitionem, qu2e; accidentia sunt.
prsesunpo-
actione causaj educenlis formam, scilicet
nendi Ratio est, quia accidons, sicut requirit sub-
ad participationem naturaj communis ab
materiam
,
asserit
jectum in esscndo, ita et in oporando;et
I
hoc individuo producto ; sed quia forma,

Doctor. ostendit accidens non attingere producti-
quae est altera pars nalura3, esl malerialis
onem substantice, de quo latiiis infra d. 12.
et exigens materiam ex qua efûcilur; q. 3.
hoc dicerent Peripatetici, ut patet I. et
2. Physicorum, el ex 3. ex libris dc Ista erjô (m) ratione pr?ptermis- 18.
Generatione. sa, argno contrn Aviccnnam

sic
Forma Ilespondel ergo pro Philosophis, et re- extribus propositionibus, (luarum
materialis
requirit
sponsio vera est, el tam facilis probationis, prima est .\iilliis dcltis (irci<{cnl<ilis
:
maleriani
pra;suppo-
ul ei insistendum non sit. Quod enim ma- 7i(^ccssari() reqniritur in creanfe snhsfan-
bitani.
I
lcria sit principiam individuationis, i)arti(tiii, t(in(pi(iiii prior jvccssario ij)so fcr-
ticularis opinio est; quod vero exigatur iiiiiio rrcationis. Secunda est ista :
ad formam materialem, ut potentia InlcUrclio Angrli rst sihi nccidrntalis
prtpsnpposita, cst communis senieniia ex quibiis se(|iiitur, quod intelle-

omniuin Piiilosophorum ; illa ergo [)nrtici- ctio uon necessai'io i'equii'itiii' in
patio sic asscrta committit «o?t c«j<.sY/m ui .Vnj^êlo, pra^cedens substnntinm

causain, ct (pii(hiiiid hahcrct apparciiii;e crenndam. rci-tia [iropositio est
; L
56 LIB. IV. SENTENTIAUUM
ista : Ad quodcumqne prodiicendinn perfectiim ; si sequivoce, oportet

exlra Anfjelum, necessario requirilur quod sit perfectius.
inlelleclio Angeli ianquam prcema ; et Sed nunquam imperfectius (n) D.
19.
Thom.
scqiiitiir principale intentnm, sci- producere potest perfectius se.
licet quod niiUa substantia potest Rcspondetur hiC; quod accidens in
creari ab Angelo. virtute substantise, potest esse
Prima propositio probatnr, quia principium producendi substan-
actus necessario prsevius ter-
ille tiam, tanquam instrumentum sub-
mino creationis, aut requiritur stantise, licet non possit m pro-
tanquam actus productivus termi- pria virtute. Exemplum de calore,
ni; aut tanquam formale princi- qui est instrumentum animae in
pium productivum termini. Exem- generando carnem, 2. de Anima.
plum primi, calcfactio respectu Contra hoc' arguo sic Omne :
Test. 50.
caloris geniti in ligno. Exemplum instrumentum, vel agens in vir-
secundi, respectu
calor in igne, tute alterius, aut attingit effectum
calefactionis ligni. Non requiritur principalem, vel disponit ad prin-
primo modo, quia actus producti- cipalem terminum; sed in propo-
vus alicujus, et actus formalis sito neutrum potest dari, non enim
producti, sunt in eodem; ergo ad potest accidens attingere effectum
producendum aliquid extra, non principalem agentis vel producen- Accidentia
noa
requiritur actus immanens agenti, tis creantis substantiam, quia si attingunt
elfectum
tanquam actus productivus. Nec principale agens esset agens uni- principa-j
iem
sccundo modo, quia actus acciden- vocum, tunc non necessario requi- subslantia-
lem.
talis non potest esse formale prin- reret aliquid agens medium inter Scot. inf.
cipium producendi substantiam. formam suam et effectum; agens d. 12. q. 3.
Tum, quia accidens necessario re- autem sequivocum est perfectius

quirit potentiam receptivam in univoco ergo non necessario re-
;
essendo omnis autem forma re-

; quirit tale medium, et per conse-
quirens potentiam receptivam in quens non habet instrumentum,
essendo, si est activa, necessario per quod attingat terminum; nec
requirit potentiam passivam in potest accidens esse tanquam dis-
agendo, alioquin forma terminans positio prsevia, quia nihil prse-
actionem, esset absolutior a ma- supponitur creationi, quod dispo-
teria, quam forma
principians natur.
actum, quod est inconveniens, quia Conflrmatur istud, quia ubi acci- Quomodc
accidenti;
absolutio a materia perfectionem dentia sunt instrumenta substan- disponunt
ad substai
arguit ; sed formalis terminus tia? generantis, non attingunt tertiam ? —
actionis non potest esse perfe- minum principalem, sed tantum
ctior formali principio agendi. quamdam dispositionem prseviam,
ext. 2. et mium, • • 1 , •
e>
inde. quia accidens est imperfe- ut patet de qualitatibus alterativis

ctius quam substantia 7. Met. nihil elementorum, quse non attingunt
autem est formale principium pro- formam substantialem, alioquin
ducendi aliquid perfectius seipso qualitas esset principium activum
si enim univoce producat, est seque immediate in materiam recepti-
;
DIST. I. QU^STIO 1. 57
vam formse substantialis, qiiod est esse simpliciter, et de vcriori seu

inconveniens, cum non possit re- perfectiori esse hujus. Lapis enim
cipi, nisi in substantia composita in mente divina habet csse simpli-
in essendo nec ergo potest agere
; citer verius et perfectius quam
Hic accidens, nisi in substantiam com- lapis extra, quiaobjcctum ut co-
lolligitur
iccidentia positam, et ita non in materiam gnitum, dicitur haberc illud cssc,
jompleta
non primam puram. Perhocappa-
vel quod habet ipsa cognitio. Unde
[Ubjectari
amediate ret ad illud quod dicitur 2. de Ajii- secundum Augustinum super illud
i materia
prima ;
ma, de calore Calor enim dicitur
: Joan. 1. « Qitod factum esl in ipso, vita
licet
aperfecta instrumentum animse in generan- erat » res cognita cst in verho vila crea-
nsint, ut
privatio,
do carnem animatam, pro quanto trix, et hoc ideo, quia cognitio
{uantitas
itermina-
est principium alterandi in altera- ejus, est realitcr vita creatrix;
ta, etc.
tione prsevia ad generationem quod enim de cognito dicitur obje-
non autem quia in instanti gene- ctive, hoc in ipsa cognitione opor-
rationis attingat formam carnis, tet invcniri roaliter; hnpis tamen
tanquam tcrminum, sicut nec at- in intellectu divino non habet ve-
tingit materiam substantialem car- rius esse lapidis quam lapis extra,
nis tanqu am
passum. alioquin aliquid intrinsecum reali-
20.
Contra istam rationem instatur ter Deo, esset formaliter et pro-
Irext. 22. per illud 7. Met. cap. 5. Domus extra prie lapis.
IQuomodo
I domus fit domo in mente, et tamen domus
a Ad propositum, domus in intel-Donms ad
'
xtra fit a
intra
domo in extra habet verius esse domus lectu artificis dicitur habore illud perfeclior
mente.
domo ad
quam domus in mente, quia domus esse, quod formaliter habet ipsa extra.
in mente habet esse diminutum re- cognitio (lomus; sed ipsa cognitio
spectu domus extra, sicut ens co- est simplicitcr perfectior quam
gnitum est diminntum ens respe- forma domus cxtra ,
quia co-
ctu entis ergo imperfe-
realis ; gnitio est quEedam perfoctio na-
ctius, scilicet habens essc in co- turalis animrr; forma autem do-
gnitione, potest esse principium mus extra, vel non est i'ealis, vel
producendi perfectius. Et applica- si est multo cst imporfectior
,
tui" istud exemplum ad propositum quam illa cognitio. Sic ergo patet
An fipura
sic sicut se habet domus in men-
: ad argumentum, quia domus cxtra &it qmd
reaie, h{c
tc ad domum extra, ita se habct dicitur fieri a domo
mente, quia in nou
deterniinat,
Angobis cognitus in cognitionc fit a cognitionc domus in mento, ^^'^
inl.
d. h luU
Angeli, ad Angelum extra sed ; tanquain a j^rincipio forinali. (^t osse
secundum Philosoi)Iiuni a domo illa domus ost simplici-
cognitio quidreaie.
inmente, fit domus extra; ergo ab tcr iêrfectior domo cxtra ij^sa ;
Angelo cognito in intellectu alte- etinm domus iiitrn, pro ([uaiito

rius Aiigcli, potest fieri Angelus jiarticipat esse cognitionis, p(M'-
exti'a; non ergo accidcntalitas co- fectior cst seipsa extra.

gnitionis Angelica) prohibct sub- Kt cum dicitur, (piod cst ens
stnnticTO intellectre creationem. diminutum, ct domus extra cst ens
Ad primum dico, quod aliud ost rcnle, dico, (juod coguitio cjus est
loqui de veriori scu pcrfectiori ens realc et p(M-fectius cns quam

58
{lomus extra; domus ctiam in men-

LIB. IV. SENTENTIARUM
vetur ab ente vel quidditate in sen-

.,.,., V
Artifidaie
Don
4
L-n , • raovet
tc participnt nobilius esse reale, sibilibus, non movetur ab artmci- in«eiie. j
quam sit illud csse cxtra. Et sic ali, ut artificiale est, quia sic non '^^s"™*
'
intelligcndum est illud Augustini cst ens, ncc habct quid ; sed tantum ^^î""*'
<). dc Trin. 10. vd 11. scilicet quod domus est objectum, quantum nd '"St.™
supcrius habet nobilius essc in se, qunrn tertiam conditionem, scilicet ter-
in intellectu ; e converso autem inferius minare actuni ; et ista conditio objc-
habet nobilius esse in intellectu quam in cti non ostendit maiorcm perfec-
seipso. Hoc intelligendum est de illo tionem in objecto quam in actu.
esse, quod formaliter est ipsius co- Et si qussras, quid est objectum
gnitionis, et participative cogniti. causativum et mensurativum co-
Verum est tamcn, quod domus gnitionis domus, vel alterius arti- 1
extra habet verius essc domus, ficiati ? respbndeo, quod aliquod
quam domus in intellectu cujus- ens naturale, vel aliqua entia na K

cumque, sed hoc csse secundum turalia, ex quibus movctur intel-
quid, id est, esse tale limitatum ; lectus ad cognoscendum ordinem
nobilius autem simpliciter esse ha- vcl figuram, quam artificiale su-
bet in intellectu, maxime divino. peraddit naturalibus. Angelus au-
21.
Ex hoc patet ad illud argumen- tem est omni modo objectum in-
tum a simili. Nego enim illud si- tellectionis de se ipso in intellectu

mile, quia si cognitio domus sit alterius Angeli, et ideo potest do-
nobilior domo extra, tamen cogni- mus esse a sua cognitione, non sic
tio Angeli in alio Angelo non cst autem Angelus a sua. Ex hoc pa-
nobilior ipso Angelo in se, quia tet, quod istud argumentum non^°™^,'^^
accidens non est nobilius substan- valet Objectum cognitum habet «"j^^^"®'
:
Dubitalio. tia.Et si arguas, quod sit simile, esse diminutum; obiectum autem Angeius ""
sua.
quia objectum utrobique simili extra habet esse simpliciter et re-
modo se habet ad suam cogniti- ale ergo illud intra non potest
;
onem, quia natum est esse causa esse principium producendi cogni
cognitionis suse, ita scilicet domus tum extra; tamen ista ratio bene
cognitionis de se, sicut Angelus de concludit; si cognitio sit minus
se; causa autem (si est sequivoca,) nobilis quam forma
extra ergo ;
perfectior est suo effectu. Simili- cognoscens per illam cognitionem,

ter domus est mensura intellecti- non potest producere cognitum
onis de ipsa, sicut Angelus de extra.
ipso ; mensura autem est perfe-
ctior mensurato, quia mensura- COMMENTARIUS.
Text. 20. tum dependet a mensura. 5. Met.
°'^'*'*
non e converso. Respondeo, quod (m) Ista ergo ratione prcetcrmissa. ^g
imp."?"'
domus non est nata habere rati- Hffic est secunda pars hiijus qufestionis, in
onem objecti respectu suae cogni- qua Doctor procedit ex propriis impu-
ffnando errorem Avicennoe ex tribus prin- probatic
tionis, quantum ad istas conditi- Nonrequ
ones, causare, scilicet notitiam, vel cipiis. Primum est NulluS aCtUS acci- actum a
cidentalei
mensurare, quia intellectus qui mo- denlalis necessario requirilur
. .
m creante
.
priorem
.
DIST. 1. QU^STiO 1. 59
;rmino suhslanliam, '

laivjJiam prior neccssario ut dircctiva, volitio autem ut mclmativa principium
"^tantiali
. ,. . . . .. „ ,. ,
lormale in
laio in ipso tcrmiiio creationis, etc. Hanc probat, et applicativa principii lormalis producen ajênie per
33.tor6 •
Non *
vel ut actus productivus prcTexigeretur, di. Idem etiam de operibus naturalibus, onem'."
om°pro- sicut est calefactio respectu caloris pro- quse prticexigunt cognitionem, tam in ho-
tivum.
j^^^j j^ ligno; vel ut principium formale mine quam in bruto; homo enim gene-
producendi, sicut calor in igne calefacien- rat hominem; et equus equum, tam co-
te lignum ; non primum, quia producli- gnoscendo quam appetendo. Sed neque
vus alicujus, et actus formalis producti cognoscere, neque appetere sunt genera-
sunt in eodem, ergo ad producendum ali- re, neque princijîa formaha generandi,
quid ad extra, non requiritur aliquis sed applicantia aciiva passivis ; et idem
actus accidentalis immanens producenti esset de igne si generaret ignem, prrcco-
rlaratur per modum actus productivi, etc. Loqui- gnoscens et volens, etc. Ilanc responsi-
obatio. '
tur hic Doctor de actione, ut est m

.
passo onem approbant moderni quidam, respon-

vel in termino, scihcet de actione pro re dentes simiUter ad propositionem illam
acta; ideo non bene quidam putant Docto- Doctoris, secundum has instantias.
rem sensisse non dari genus actionis, Confirmatur ratio proemissa et explica- Rejicitur
... . . . .
1-. pradicta
diversum ab Actione prpedicamentali, ut tur : ilUi enim propositio universaliler sure<ponsio.
infra videbitur dist. 13. qucest. 1. mi potest, qua excludit prtecxigentiam
Non Secundum etiam dici non potest, quia actus accidcntalis in creante substantiam,
incipiur" îctus accideutaiis non potest esse princi- vel particulariter ad scopum opinionis,
roûcen-
pj^j^^ fomiale producendi substantiam, quam impugnat, qua3 est Avicennoc. lilam
quia cum inhteret, requirit potentiam re- concederet Avicenna, quia mediante intel- Dupiex
seiisus pro-
probatio- ceptivam in essendo; ergo in agendo, lectione. tanquam principio vel aclu pro- posiiionis.
, ,,. . • Eam
[
'
alias forma producta esset absolutior a ductivo, asserit pnmam Intenigentiam in- coucederet
,,. , 1 . •
r Avicenna
materia quam forma producens, quod est telligendo se creare secundam, et simili- ^^ propria
sententia.
inconveniens, quia sic perfectione excede- ter secundam sic inteUigendo creare ter-
ret principium productivum. tiam, lianc intelligendo se, creare suum

Secundo, patet idem membrum, quia orbem, et intelligendo quod sil dcpendens
Secunda
obatio.
7. Metaph. lext. 2. accidens est imper- a prima, creare animam sui orbis ;
sumcn-
r
foctius substantia, nilul autem est princi- (lo ergo illam proposidonem ad inlentura
pium formale producendi ahquid per- hiijus, et suppositis principiis ejus, con-
fectius se ipso; si enim univoce pro- cludit, quia pcr ipsum intellectio Intelli-
ducit, est seque perfectum ; si io(iuivoce, gciuiarum est substanlialis, et necessario.

perfectius; lo(iuitiir autem dc principio Priiiia producit per intellectionem secuii-
totaii ct non partiah sententia Philosophorum, ideocpie
dam ex
esponsio
Respondet Durandus majorem non pro- accidentalis
non prajexigitur iiilelleclio
)urandi. qui
bari, quia datur actus accidentalis
aut substanlialis pnrvia iii Intelligcnlia
jiriccxigitur ad terminum actionis, qiii
j^rodiicente, sivc \)vv modiiiu direclivi,
ne(iue sit aclus productivus, neîuc jtriii-
si\e Miliiit) jtcr inodiim applicali\i inlcl-
cipiuin produccndi formale, sed dirccti-
Iccliis prodiiccnlis, (piia iiitcllfclio illa
vus, vel inchnativus pro(hictivi ad termi-
Dari
medium num productuiii, ct respectu pnxhirtioiiis,
'
... iioii csl fallibilis, aut dirigibilis. Kallit cr- y^^^^^j^^ „i
ter actuin . .
go proj)ositi(), (iiiam assiimil Duraiidus, ^hiramir
iroducti- ut patct III omiii agentc por (•ogiiitiMnem
'
ctartcm, in (pin intcllcclio i^rcccxigitur, iii omiii agentc per cognilioncm pra'c\igl
^"t^'
cognitionem per modum directivi, secun- tur in primis de termino creationis, qui Expendi»
• • •. X X • propositi
dum opinionem Piiilosopliorum. sit
I 1
substantia, et de prioritate actus acci-
Si loquamur ctiam de cognitione, qute dentahs, qui necessario prseexigeretur ad
Destniitnr ponitur primte causse ad extra, in senten- ipsum tcrminum creationis, quia si nop.
ex Philoso-
phis. tia Pliilosophorum, qui statuerunt Deum exigeretur ex natura et dependentia termi-
et Intelligentias necessario agere ad extra, ni, non facit ad propositum quaestionis,
quia uJji est omnimoda determinatio ex Hanc prseexigentiain accidentis praesup-
ipsa forma ad effectum, non exigitur di- positi reducit Doctor ad duo illa membra,
rectio, qu?e tantum necessaria est respe- nempe ut esset actus productivus, vel
ctu contingentium, et ulji subest defectiiji- principium producendi, medium invenit
litas. Fallit etiam similiter, si loquamur de Durandus, scihcet directivi et apphcativi.
Directio est • •
> •
respectu operationiDus et productione ad mtra in Probatur ratione ipsius Doctoris, quam probt-
contingen- )• • • . •
n • , • ,...,.,. ^^^'o'"'
tis uivinis, ubi nulla intervenit dirigibihtas mfra apposuit : Inter principium activum
aut applicatio. Licet enim una productio perfectum in supposito perfecto, et sub-
supponai aliam, et utraque perfectam ope- stantiam terminantem actionem, non ne-
rationem secundum intellectum, et volun- cessario medial aliquod accidens ; ergo
tatem in Patre, dato, juxta nostram sen- accidens non supponilur necessario ad
tentiam, operationes esse diversas a no- terminum creaticnis. Antecedens declara-
tionalibus et actibus productivis; hsec tur : Primo dicitur principhim perfectum -
suppositio est ex ordine essentiah poten- activum, quod est immediatum respectu Deciaraj
tiarum tam in operando quam in pro- termini creationis, de qiio principio hic pnn'ip
ducendo, non ex aliqua directione aut agit, non dependet a maleria in agendo, âafva
applicatione. Si autem discurramus sive intrinseca a qua dependeret in es-
juxta Scholam D. Thomae, de produ- sendo, et consequenter in agendo, ut su-
ctionibus divinis, ut consistunt in ipsis pra prsemisit de accidente, cujus termi-
operationibus, minus habetur intentum nus productus nequit esse absolutior a
adversarii. Non faliit ergo universa- materia, quam sit ipsum principium in es-
hter propositio illa Doctoris, quam loco sendo, quia alioquin excederet perfecti-
majoris adducit contra Avicennam, neque onem principii terminus, et secuncjum ex-
i,on^™)jt
secundum principia Philosophorum, ne- cessum esset,' et non esset princinio,
a r ut prmcipm
1 form; '
que secundum principia Tlieoiogioe; fallit per se constat, esset ex suppositione ; non to'ai
autem contra universalis quam adducit esset autem, quia illeexcessus neque emi-
Durandus. nenter, neque virtualiter includeretur in
Si sumatur autem eadem proposilio principio dependente a materia, (quod
59.
Propo.i.io universaliter, ad probandum conclusionem proinde in proposito dici potest) sive
universali- .
.
ter principalem hujus qusestionis, nihil sup- etiam ab extrinseca materia, quia creatio
sumpta j
probatur. ponendo, sed tantum ostensive proceden- non supponit, neque dependet a materia.
do ex veritate ipsius principii, sic etiam Deinde intelligitur illa perfectio princi- 60
vera est propositio in se. Ideoque hanc cipii creantis, ut etiam excludit subordi- ^cr"earf
priie coeteris efficacissimam putat Gabriel nationem sui ad aliquod prius agens in subordi-
Vasquez ad probandum intentum, qui re- eodem supposito, aut etiam ad principium *'°"''*
effiTS J'^'^ responsionem Durandi ut frivolam, quodcumque creatum extrinsecum, quia

hccc subordinatio ejus ad aliud esset ra-
pendenda est ergo ipsa propositio. Loqui- tione effectus, quia prior esset dispositio
,
DIST. 1. QU/ESTIO I. 61
praerequisita, sicut generans prius agit Alterum quod additur est, ut sil in siip- 61.
per formam accidentalem in materiam, snpposito perfecto, quia acliones sunt paisS^^his
Non ipsam disponendo, quam per formam sub- suppositorum, ut principii quoJ, et ali-dPcSur.
uppoLiit
teriain. stanlialem ; in proposito autem non sup- quando ex imperfectione particulari sup-
ponitur ad terminum creationis, qui est positi, potest impediri virtus activa ab
ex nihilo, aliqua materia disponenda, ergo actione sua, quia deest aliqua conditio sal-
neque principium creationis subordinatur tem accidentalis requisita ad agendum,

alicui alteri prius agenti per modum dis- verbi gratia, ignis in materia rara ex dis-
ponentis. persione virtus nequit agere perfecte ad
tn subor- Vel denique hcec subordinatio esset ex suum effectum, sicut ageret in materia
clinatiir
causuj dependentia principii creantis, aut ipsius densa ; ne ergo ad hoc gcnus impedimen-
icreatie
ipeadenli
termini creationis ab aliquo alio creato ti recurratur, additur illa particula conno-
materia. perfcctionem suppositi. Totum hoc
tanquam causa principali, sed hoc non tans
subsistit quia tam terminus quam ipsum argumentum desumitur ex natura et es-
principium creans, absolvitur a materia ;

sentia potentise creativa;, ut dislinguitur
ergo etiam ab omni agente dependenter a a potentia productiva dependente a causa

materia, quale est omne agens creatum materiali et subjecto.
secundum virtutem innatam. Ex quo sic argumentor contra Duran- Pro'iatur

, . principium
m
. . , . .
on subor-
Vel esset tertio hcec dependentia ab alio uum
,
: Ipse primis admittit, quod
,
actus es dictis
dinatur tanquam applicante et hoc non, quia vir- accidentalis non pra3requiratur in creante Durandum.
;
pplicanti
tus talis principii est actualissima et pro- substantiam, vel ut actus productivus, vel
xima potentia respectu termini creationis, ut principium producendi formale ; sed
et in hoc excedens omnem aliam, quocde- probationem hanc dicit diminutam, quia
pendet a subjecto, aut alio extrinseco. potest proeexigi in agente per cogniti-
estque in se determinata ad effectum, et onem per modum directivi. Contra, ubi
Non
non indifferens indifferentia potentiae pas- nulla est defectibilitas, vel esse potest in p,.^,,.x,,r,
sivffi, quoe exigeret aliquam actualitatem actione et principio producendi f<ii'»iali,

m
"'j','''"^^^,'^.^^
aclu-
']8set
lissimuni.
superadditam, sive per modum condiii- non potest supponere actuni dircctivum^""'^'^''^'""
onis, sive per modum principii intrinscci ad operationem ; sed in polentia creativa
aut extrinseci, sive per summationem im- nulla potest esse defectibilitas in se ut
pedimcnti, quia nullum patitur impedi- principium est, vel in actione ut ab ipsa
mentum, a nulla conditione, aut princi- procedit, ergo non potest supponere
pio (lependet; et quamvis esset finita, non actum accidentalem per modum directivi.
patitur aliquam sphferam activitatis, per Major pcr se patet, quia sub objecto po-
(luam peteret applicari ad aliquod distans tentiac directiv.nc nihil continetur, nisi
in quod agerct, quia non supponit mate- quod est regulabile et dirigibilo, quia ne-
riam, quamvis in quolibet spatio di.stanti (luit transcendere suum objeotum.

forte non extenderctur, ut posset creare Minor probalur : IJirigibilitas est respc- nirJBibiU-
effeclum in quacumriue distanlia, sicut rtu effcclus, (jui potest laliter ct laliler at- te,TO„',*us.
causa universalis et prima. Ex quibus om- linui, id est, secundiim substantiam cum
nibus sequitiii' (piantiiin est e\ |)arte \ ir- omnibiis |)er se reqiiisitis pcrfecti()iiibus,et
tutis et principii, non mediare ali^jiiod ac- integre, vel ccrle secundiim siibsi;uiliaiii
cidens inter ipsam et elTcctum subslan- ctim defectii alicujus perfeclionis requisi-
tialcm creatum, dc quo hic agit Doctor. t;i' in cnectu ; lioc aulcm cotitingil, vcl
;
6^ LIR. IV. SENTENTIARUM

Ejus quia virtus non est sufficienter applicata, esset, posset communicari substantiae ina-
necessitas,
et funda- vel quia media per se requisita nonassn- nimatic et sensibili, saltem corpori sim-
inentuiii.
muntur, aut assumpta non secundum or- plici, quale est coeleste ex plurium sen-
dinem et modum dehitum applicantur, vcl tentia, tunc non supponeret cognitionem
quia impedimenta actionis et causoe ia ostensivam ; ergo ex natura sua, etiamsi

t.
contrarium agentes, non submoveren- detur creaturse spirituali, non bupponeret 1
tur. alium actum priorem ostensivum, sicut
Sed nihil horum contingit in potentia neque Philosophi admitterent in Intelli-

62.
Excluditur. creativa ; ergo, etc. Major patet, et minor gentia producente aliam; primus enira
probatur, quia virtus creativa nihil agit, actus ejus est intelligere se, qui est pro-
vel creatione agit, quse cst actus ejus se- ductivus alterius Intelligentise, neque
cundus, neque aliter est in actu secundo, Theologi in productionibus divinis, quce
qui tantum subesse potest directioni ; ergo sunt per intellectum et voluntatem, ali-
si agit, producit effectum totum, et totali- quam ostensionem, aut directionem admit-
ter ex nihilo, neque aliter applicari potest, tunt, quidquid teneatur an intellectio et
ergo quantum ad hoc non indiget dire- volitio sint actus productivi, an vero tan-
ctione, neque subest directioni. tum operationes essentiales.
Secundum non contingit, quia virtus Secundum etiam excluditur, quod Du- 63.
Non
creativa excludit omnia media et causas randus astruit de actu applicativo per vo- supponi
creatas, quae inefficaces sunt ad termi- kmtatem. Primo ex dictis voluntas nequit appiicai
num creationis, aut ipsius creationis applicare, nisi supposita ostensione aut ^"ei
*pp^'^"^^"
nullum est impedimentum per causas directione intellectus, hsec, ut patet ex
contrarias aut resistentes, quia Iise exe- dictis, non exiguntur in ordine ad poten-
runt suam virtutem circa materiam et tiam creativam, quia neque vitalis esset,
passum, vel conservando formam quse cum ageret actione transeunte extra sup- 2
inest, vel producentes contrariam formm positum, neque ullum patitur impedimen- I
intentse a causa, quoe impeditar ; in creatum actionis, quod submoveri posset a '
tione non supponitur passum, aut forma voluntate, a nuUo dependet quod applicari „ ^^
resistens, ut patet, ergo, quod est inten- posset a voluntate ; in sua actione nequit depende
' ^ avolunti
tum, potentia creativa nulli subest dire- moderari, quia vel nihil agit, vel totum,
ctioni, ac proinde hac in parte non suppo- et totaliter et indivisibiliter agit.
i
nit actum accidentalem directivum. Deinde non subesset voluntati directe
Responsio Dices, saltem posse supponere actum sicut potentia motiva, qupe de se nunquam
impugna-
tur. accidentalem ostensivum, contra, quia po- agit, nisi applicaia per appetitum, hoc
tentia creativa creaturse non est potentia enim non est de conceptu potentice creati-
operativa vitalis, sed est potentia factiva vse, ut patet ex opinione Philosophorum.
actu transeunte; ergo non dependet ab Item, illa potentia esset determinata per-
aliquo objecto intentionaliter applicato per fectissime et perfectius, quam ipsa vo-
speciem impressam, aut etiam expressam, luntas quoad actualitatem virtutis, quia
sicut neque potentia nutritiva, aut au- voluntas non agit, nisi ut mota a fine, et
gmentativa est potentia etiam agens non supposita cognilione, et ut substat impe-
supposita materia circa qiiam vel ex qua dimentis operandi ; creativa autem nihil
ergo non exigit ostensionem objecti, tan- horum patitur, ergo esset semper prseve-
quam materiam hoc modo; et si dabilis niens voluntatem, quia esset actualissima
D!ST. I. QUi^STIO I.
G3
determinata et necessaria, et nullum pati- cujus probatio prsemissa ex dictis constat.

ens impedimentum, et a nuUo dependens, Neque quidpiam valent in oppositum Soivuntur
•
, ,• r, j. . . .
inbtantiie
ut dixi. instantitc Durandi, quia propositio Docto- aiiata- a
^"'^'"^°-
Deinde ageret imperceptibiliter, cum ris prtccise tangit potentiam creativam,
ageret actione transeunte extra supposi- et non aliam, quoe dependet a materia,
tum, sine uUa mutatione prsevia supposi- a mediis extrinsecis a remotione impe-
ti in quo esset, neque prius ergo videre- dimeutorum, el bujusmodi jam dictis,quo-
tur fiendum quam factum; principia, qu(c rum unum est indeterminatio potentioe
imperceptibiliter agunt in supposito non proximoD executivoe, nisi applicetur per
subsunt voluntati, neque intellectui. aliquam superiorem ; talis est poteniia
Deinde voluntas, quamvis inter alias motiva, quoe intervenit in omnibus et sin-
naturales potentias liabeat dominium, non gulis actionibus, in quibus instat Duran-
sequeretur qucd in illam quae est superna- dus, ut in effectibus artis, et naturali ge-
turalis et potior ipsa voluntate, domi- nerationis, in

qua praecise generans est
nium haberet, quia ex natura sua ipsi non generans inquantum decidit semen. Dein-
subordinaretur, cum nullum ad eam per de probatum est, quod non in omnibus
se diceret ordinem ex modo agendi acti- operibus cognoscentis intervenit cognitio
one aut termino actionis, neque ordo sta- directiva, aut volitio applicativa ;
probet
tuendus est sine necessitate. ergo Durandus debere intervenire hujus-
Item, haec subordinatio non exigitur ex modi necessario et semper, actioni po-
raJicatione in eodem supposito, quia in- tentiae creativa?, si daretur, ut contrarium
tellectus et sensus non subordinantur vo- aut contradictorium statuat ejus, quod
luntati in suis actionibus, nisi ut sequun- assumit Doctor ; instantise enim parlicu-
tur voluntatem, non autem ut praeveniunt lares sunt, ex quibus non infertur uni-
illam, non ob boc praêxigunt actum volun- versalis.
tatis necessario ad suos actus. Demus eviso Deinde, ut jam diximus, alia est ratio G5.
et gratis, quod potentia creativa subesset veritatis in illis, quani fj^jractio
sit propositionis
voluntati, non inde sequitur quod neces- universalis, (luam supponit idem, (iuit3
'fansiens
» ' (leiiendet a
sario proeexigeret voluntatem aut actum
,
lalsa est, nempe Iubc, quod omnes acti- 'ôgnitione.
ejus, sicut neque alia? potentiic eum exi- ones, quae in materiam externam trans-
gunt, ex quo stat probatio Doctoris pra)- eunt ab homine agente, proxima executi-
missa. va illarum est potenlia motiva, (pnc ex
64. Instare etiam licet de nutritiva et au- se non habet delcrminalionem ad acti-
gmentativa, qua3 radicantur in eodem sup- onem, nequc ad modum actionis, sed ex
posito, et nullo modo dependeni a volun- detcrminalione potenli;c rationalis volun-

tate, nisi quoad applicationcm materiio, tatis imperantis et intollectus dirigcntis.
quai mcdiantc potentia motiva, (pi.ie su- Addo ulterius, (juod nciiiu: intellcclus,
i^„,io ;„
best voluntali, applicato alimento, agunt ne(iiic vohiiUas in creatis, habeant '"''"'''* "^°
diri-
tlin^Mt
dormiente voluntate ; crcativa vcro ncquc
*
gere aut applicare ad ullain actioncm suh- P"^'*.'""' »'*
.
nrioniMn
ab ipsa maleria dependet. stanlialem proxime, quia fonna artis sniiîinii.
nlt*ii) •
Concludo ergo majorcm Doctoris, (piod non cst substanlialis, et (hicisio seininis
ntillns actiis accidcntalis necrssa7'iu re- noii cst actio subslaiuialis, no^jue altera-
quirilur in creanle snhslanliam, lani/uatn tio scminis, aut generatio aniinaiUis dc-
prior necessario ipso termino creationis, iiiceps de[»cndct a voluntale, aut ab in-
tellectu, nutritiva
illis ; in aliis non

non dcpendet per se
est invenire extensi-
a!) Respondetur ad primum de causa par-
tiah ajquivoca, si sit superioris ordinis,
J
SolTuntor,
onem harum potentiarum ad actionem esse perfectiorem effectu, ut bene Doctor
substanlialem. in 4. dist. 49. quccst. 4. in qucesl. la-
Aliter Vas({uez impugnat responsionem terali, responsione acl 3. medium, el
Durandi, quia nempe in Angelo non da- qxcesl. 1. resp. 5, Idem asserit de causa
tur potentia executiva distincta a volun- partiaH minus principah, et ratio est, Causa
partialit
tate ; sed hic non est locus proprius hu quia cum effectus ex s[)eciah entitate exi- quan(loqa<
excedit
jus qurestionis, ideo remitto eam in su- gat influxum causa} superioris ordinis et efifectum,
um locum. Durandus etiam impugnat principahs, secundiim hoc potest excedere

Quando
minorem, quam assumit Doctor, sed in- causam minus principalem et secundari- excedit
causa
fra tractando de veritate propositionis, am. Potest, dico excedere, quia neque partialis.
ei respondebimus, hoc universahter e.st verum, objectum

Interim Occham, ut solet, contra pro- enim est causa minus principalis inteUe- Ratio
Rejicitar excessui
baliones illas Doctoris in discursu supe- ctionis, tamen non semper inteHectio ex-
riori prpemissas, formai suas consequen- cedit objectum, verbi gratia, substantiam,
tiunculas, alludens seu leniter potius quamvis inteHectio quahtatis materiahs

ilhidens ad hominem. Hse sunt verita- exce.dit ipsum iii perfectione. Oppositum
tes, quas impugnat: principium formnle hujus est in causa sequivoca partiah,
creandi substantiam nequit esse accidens, si sit superioris ordinis aut principahs,
tum quia imperfectius, tum quia termi- quia ihe excessus in effectu nequit esse
nus formahs productus nequit esse abso- ab ipsa, cum sit aequivoca et dissimiUs,
lutior a materia, cum sit principium pro- et infra suam enthatem influens in su-
ducendi formale ; item, quod absolutio a um effectum perfectionem, quod est de

materia arguit perfectionem, ratione causee sequivocse, neque potest
Objectiones Hoc impugnat Occham, quia causa par- esse idem excessus a causa partiah se-
Occhami.
tiahs, secundum Scotum, potest esse im- cundaria, quia non continet in se talem
perfectior effectu, ut albedo actu intelH- excessum.

gendi quem causat, et in generatione ver- Transeat ergo antecedens, et negatur
Respon
mis muUae causse concurrunt, quse non consequentia, quia causa creans ad effe- in forn
sunt animatee ; effectus autem est anima- ctum comparatur, ut totahs, non ut par-
tus. Item, quahtates primfB sunt princi- tiahs. Ad secundum et tertium ipse Do-
pium producendi substantiam. Item, coe- ctor hic, et infra dist. 13. negat antece-
lum, secundum Scotum, est magis abstra- dens universahter, quia accidentia non
ctum a materia, quam anima inteUectiva, producunt substantiam, neque vcrmis ut
et tamen non est perfectius anima, quia animatus, id est, secundum animam, est
non vivum non est perfectius vivo, se- ab ahqua inanimata, quae attingat proxi-
cundum Scotum. Item, intellectionem in- me productionem animse, sed a prima
tuitivam Angeh potest causare materia sola ; de hac qutestione loco cilato agitur,
aut forma, tam substantialis quam acci- Ad quartum falsum imponit, quia in 2. 68!
dentahs ; sed iha est absolutior a materia dist. 14. qucvst. 1. oppositum docet,
quam haec, ergo terminus formahs po- nempe coelum componi ex materia ejus-
test esse absolutior a materia, cum sit dem rationis cum sublunari, quamvis
principium formale producendi ipsum. Aristoteles et Averroes oppositum dixerint
1
DIST. I. QU^STIO I.
asserentes esse corpus siniplex expers cunt accidens in virtute substanlite pro-
materife, et potentioe passivoe ac compo- ducere substantiam, licet non in virtute
sitionis. propria, sed ut instrumentum; exemplum

Hoc dato, esset magis abstractum a de calore, qui in virtute animre producit
materia quam anima rationalis, quoe licet carnem, 2. deanima.
non habeat materiam ex qua, habet tamen Ilanc instantiam impugnat Doctor, quia Impiigna-
tur
materiam in qua, seu subjectum informa- ncqueattingere potest effectum principalis ad
propositum
tionis, ad quod dicit appelitum, et secun- agentis per creationem, ncque disponit ad quaostionis.
dum quem appetitum esset imperfectior ipsum, aliter autem nequit habere rati-
coelo, ille nempe appetitus esset quajdam onem instrumenti; non primum, quia si
anima3 potentialitas, ctiam passiva, quoe principalis esset causa univoca, non exi-
per agens extrinsecum tantum reduci po- geret aliquid medium agens inter formam
test ad actum. Ad quintum licet intellectio suam et terminum, si oequivoca causa,
sit magis abstracta a materia sensibili, et minus exigeret, quia hocc est perfectior
quanta(quod genus abstractionis consi- univoca. Ratio utriusque est, quia attinge-
Est perfe-
derat Philosophus in 4. et 6. Metap/i.) re immediate effectum, ex quo nihil im- ctionis
attingero
quam forma materialis, etiarn substanti- perfectionis in causani redundat, est per- eirectum
iinmediate,
alis, non esset tamen absolutior a male- fectionis, quia minoris dependentiu}, et et (juando,
et
ria, ut sumitur pro potentialitate et de- consequenter arguit majorem actualitatem quomodo ?
pendentia ad subjectum, quam excludit ex remotione medii, a quo dependeret;

creatio, quia magis dependet quodcumque potentia creativa autem esl actualissima et
accidens ad subjectum, quam forma sub- perfectissima, ergo potest altingere effe-
stantialis, ideo futiles sunt istoe objecti- ctum immediate.

mperfectio^îi^s- Qua^to euim magis unum recedit ab Secundum probat, quia accidens, ut dis-
perfeciio^'
extrcmo contradictionis, quod includit imponit proevie ad effectum, proeexigit ma-
abactu
|)erfectionem,' tantum accedit ad alterum, '
teriam, quoe hic intervenire nequit in ter-
sumitur. »
quud est perfectionis; potentia, ut oppo- mino et actione creationis. In conlirmati-

Accideos
nitur actui, connotat privationem perfectionem liujus adducit, quod accidens nun- non
attm^ît
onis, actus e contra perfectionem, ergo quam attingat productionem substantioe produi-ti-
onem
quanto magis aliquid est absolutius a po- intrinsece, sed aliquam ejus dispositioneni sul)>tanti:c.
tentia et dependentia, tanto est perfectius. proeviain et accidcntalem, alias (jualitas
Ilinc Piiilosophi ad removendam imperfe- esset principium immediatc activum in
ctionem talem negant in sempitcrnis dari materiam primam, quod est inconveniens,
materiam, quia ])Utant illa esse necessaria, cum ncqueat recipi, nisi iii composito.
Augustinus asserit materiam primam inter Iltoc ratio siipponit comniuniorem opi-
reliqua omnia esse prope nihil, Angclinn nioncm, (|ii;n docot accidcntia absohita
vero prope Deum; illud propter potenliam, non suhjoclari iii iiiateria piiina, sed in
hoc vero propter perfectionem et actum. composito; et dalo aniecodonle, C(»nse-
69. (n) Sed nunf/uam imperfcctius pofesl (juenlia est hoiia, pioptor ordinem essen-
iDBtaDliu , /. .
r. •
coniia produccrc pcrfcciius sc, etc. De veritatc tialem oi dobilain sotjuelain iiiter esse et
jrincipium hiijus maximin agctur ex prolesso in/ra, agoro o\ |)arlo foriinc ; si ergo dopoiidot Quare noa
poBsil
accideniis ^^'^^- ''^- '''^ autcin Doclor inciilcnter indi- (|iialil;is ;i composiio, l;ni(iii;im subjocto tK-ciilcns
ni:<'ri<
^^''' ''*' Iractat fusius. Insiat crgu proviino, sio no(]uit agore iii :ilit]iiid ]>rius iiniiii><lial«
'cendmn' '^l"''^
in
BuUunti- contra ilhim ox scntentia coruni, <iui di- oom]>osiio, t]ualis cst maloria ])riina. In-
'
am.
Tom. XVI.
6'6 LIB. IV. SENTExNTIARUM
maieriarn verteretui' etianfi ordo essentialis inter ac- qiiam ilhid ; sic domus in mente partici-
priinam. p .
u
ciclens et substantiam, quia lorma sub- pat csse cognitionis, qufe perfectior est
sianlialis supponitur essentialiter ab omni quam forma artificialis donius ad extra,

eo, quod essentialiter et per sc dependet quiie fit a domo ad intra, quamvis iioc
a constituto per ipsam ; compositum au- sit perfectius esse domus quam illud iii
tem sic se babet ad formam, ergo et ac- mente.

cidens, quod subjectatur in composito. Unde advertendum est, domum ad in-
eritnosterius essentialiter forma, acproin-

'
tra, et ad extra univocari ad invicem,
'
LnivocaOf
de neiiuit eam producere sicut exemplar et exemplatum, idea et lur
Opinio
Alii, qui docent accidentia omnia
...ideatum
sub- ;
. .
univocatione tamen incompleta,

.
,
incomplete
aliornm
de
su!'jectoaC'
jectari in materia prima, non m compo- qufB est secundum formam, non vero in
cideniium. sito, uegareut supposilum, sed infra modo essendi formae, proinde generatio-
agetur de veritate bujus. Accommodari nem istam domus ad extra, a domo ad in-
etiam potest ratio facta, quia si subjectan- tra, Pbilosophus 1. Metaph. texl. com. 30.
tur in materia prima, nequeunt respicere et 12. Metaph. lext. com. 13. vocat ali-
aliquid, quod ai)Solvitur a materia, vel quo modo univocam. In ratione ergo for- Deciaratol
est prius ipsa, quale est nihil. moe non est proprie differentia, neque univocatic|
70.
Secundo instat contra prfedictam maxi- improportio perfectionis, neque ordo es-
Se.^nnda
instantia ^^-^^^ gx 7. Domus ex-
Metftph.
'
cfm '
. o. sentialis, sed in modo essendi, quatenus
conlra
pi-.-emissam
maximam.
tra ru do)no in menle, et tamen domus
ci forma domus in mente artificis habet me
extra habet verius esse domus, quam do- cognitionis^^Jîn qua reprfesentatur et for-
mus in mente, quia illa est realis, domus matur, inde etiam habet >ationem exem-
in mente est ens cognitum et diminutum; plaris respectu ejusdem, ut est sub alio
ergo aliquid imperfectius, etc. ergo Ange- niodo cssendi, nempe extra in materia
lus in mente alterius potest esse ratio artificiali. Vide Doctorem qucest. 4. pro-
creandi se ipsum ad extra. lof/i in fine, ad secundum dico, | Con-

Esse Respoiidetur, negando utramque conse- tra istud arguitur, etc.
perlectius .
. , ,
... ,
idete quam qucntiam. Ad anteceoens dicit, quod ve- Dices, lapis in intellectu est terminus ^y
a» ea^'-
j.jyg g^ perfectius sit, absolute loquendo, et objectum intellectionis, et dicitur ha- <-^bjecticj
esse qcod habet domus in mente, quam bere esse diminutum, seu esse enlis ra-
illud quod habet extra ; loquendo tamen tionis ; ergo non est ipsa intellectio, neque
de esse artificiati, perfectius est esse domus existit existentia intellectionis. Respon-
ad extra in esse domus, quam esse detur, babere esse diminutum, ut conside-
ejus ad intra, mente habet ^^P^"®
quia in esse ratur secundum iilud essc, quod proprium
ipsius cognitionis, quod participat, ut pa- est, et cujus est solius, et ut comparatnr objectul
August tet ex Augustino lih. 5. de Gen. ad litte- ad esse proprium ut existit in re, et extra mentej
ram, cap. 14. et tract. 1. in Joannem, causas, tamcn ultia illud habet e«se par-^pr^pJ
Beda
dicente : Omnia fuerunt vita creatrix in ticipatum, ([uatenus est in suo reprsesen-
Rupertus. cognilione Verbi. Quod sequitur Beda, tante, et hoc est csse ipsius cognitionis,
Rupertus et plerique posteriores Latini inde qua Doctor hactenus, et convenii co-
terpretes. Lapis ergo in mente divina habet gnitioni formaliter ;
participative autem
verius et perfectius esse, (quia ipsius co- cognito, illud esse diminutum est pro-
gnitionis divinse,) quam lapis in se exis- prium ipsius cognili, ut distinguitur a co-
tens, quamvis hoc sit verius esse lapidis gnitione, neque est modus realis essendi,
'1
DIST I. QU^STIO I. 67
sed intentionalis, ac proinde nuUam ac- formaliter est, moveri intellectum aut
tionem, nullam relationem realem, secun- iiitellectionem mensurari, sed tantum ter-
dum illum modum essendi, potest funda- minari,cujus objectum motivum, et men-
re, quia tam relatio realis quam actio surativum est aliquod, vel aliqua realia,
exigunt existentiam realem lanquam ne- nempe objectum ex quibus causatur in-
cessariam conditionem in eo a quo sunt. tellectio, quffi tamen intellectio est men-
Objectum Caiterum secundum ilkid me ipsius sura et ratio faciendi domum ad extra, ut
scientiam, cogniliouis, et participatum, dicitur cau- contingit in omnibus artefactis, quantum

quomodo. âre, ut quando apprebensio objecti non ad ea quai ars superaddit naturoe, quod
existeniis causat compositionem, ne- cognitio sicut ipsa causat dirigendo, sic
que alio modo scientipe reales dicuntur etiam mensurat. E contra fit in cognitio-
habere veritates causatas ab objecto, aut ne, ut refertur ad objectum motivum, a Esempiar
ipsum objectum continere virtualiter ve- quo causatur, quse est doctrina Doctoris mente est
ritates formales scientiae, ad quas in in- hic, et aliis in locis, et ratio est clara, artefacii.
tellectu abslractivo, non refert an exisiat quia mensura semperest prior mensurato;
actu in aliquo inferiori. IIoc etiam modo ergo sicut cognitio artis, per quam for-
genus causse exemplaris reducitur a Doc- matur artefactum, est prior, ita etiam
tore ad causam efficientem ut dirigit ad mensura erit, quia ad imitaiionem ejus
extra, mediante cognitione. formatur domus ad extra, quia forma ut
Ex quo patet recte dici, esse cognitio- est in mente secundum perfectiorem mo-
nis participari ab objecto cognito, quod dum essendi, est mensura respectu parti-
probat optime Doctor auctoritate D. Au- cipantium illam in inferiori gradu essendi.
gustini, superias habel nobilius esse iu Sic etiam creaturjB in mente divina sunt
Responsio se, etc. Negatur ergo paritas inter Ange- exemplaria et j'ationes, secundum quas ideffisuni
rationes fa-
domum
.
,
onae^quens. lum cognitum ab alio Angelo, et proilucuntur ad extra ; in ([iia productione ciendorum.
ii'ur"esse i" "icntc, quautum ad hoc, quod utrum- cosrnilio divina habet rationem mensuriB
possit esse principium producendi et exemplaris, creatura vero rationem
^"ft^'' 'Î"^
artefacti. êipsum ad extra, quia Angelus in se mensurati et exemplati. Videatur Doctor
existens habet perfectius esse, (luam ut in 1. d. ari. 30. et d. 31). el ±. d. 1.
existit in intellectu alterius, quia esac in 4. (/. oO. quccst. 3.

substanliale spirituale completum habet
in seexistens ; in intellectu vero alterius SCHOLIU.M.
creati esse accidentale, depcndens et in-
completum, quod est long.; imperfcctius ;

Probat Angoliun nou intellijjere per suani
substanliain, qiiia suiiuerotu/ osso infiiiitani,
at e contra domus in mente h;ibet por-
(cuin infinifa synoategoremalico inlelligat)
fectius esse, quam illuil {\\uA foiMnnliicr
scd por intclleclionis aocidoiUalus, quoil tri-
in se habet ad extra, nempe (igune arlis,
plioitor piobat, do ([uo priino d. 2. ([. 2. num.
quod nullo modo est realc. 30. et 2. d. 3. q. 9. et 10. ot 3. d. li. .i. 2.
72. Dices, domus ad extra causat, et men-

iibjedio.
surat cognitionem sui ipsius, sicut Ange- Socundn i)ropo.sitio (o) |»rincip;\- 22.
lus; ergo erit perfcciior ad cxtra, (luam lis snpciMMs posita ostenditur sic,
in mente. quia lih. -^ dist. :\. </. \). 10. |)i'i)l)atur,
Uespondet Doctor, negando antccedcns ([uod non repu^niat intcllectui An-

olviiur.
negando ctiam ab artiliciali, (jua tale goli (listinctt; intellig(M'o (inodcum-
68 L16. IV. SRNTENTIARUM
que intclligibilo, etiamsi intc^lligi- j.3cta, ({uae posita sunt infinita dis- De hoc
Scot. 1. d.
biliapossunt esse inflnita et alte- parata ergo ubi sunt modo emi- 3. q. 2.§
;
Obtenso
rius rationis, etiain adeo dispara- nentiori, ibi oportet quod sit ali- proposilo,
et 3.
ta, quod nullnm eorum est princi- qua inflnitas, non extensiva, quia d. 14. q. 2.
pium cognosccndi alternm. Nam illam toUit unitas hujus in quo

istis positis ex parte intelligibilis, continetur, ergo intensiva. Secun-
non invenitur repugnantia ex par- do sic Omne intellifjere finitum de-
:
te intellectus, quin possit omnia tcrMninatur adcertum intelligibile,

ista, seu quodlibet istoruin distin- vel ad aliqua certa intelligibilia,
cte et perfecte intelligere. ita quod sibi ex se repugnat, quod
Angeli Sed repugnantia (p) est, quod sit aliorum ab illis, yel ab illo sed ;
inlellectio-
nem intellectus Angeli per unicum istud intelUfjere, si poneretur in An-
esse
accideiis, actum intelligendi distincte intel- gelo respectu infinitorum intelli-
non
snbslanti- ligat illa, si cssent infinita dispa- gibilium disparatorum, si essent,
am.
rata, modo' prsBdicto ergo non ; non sic determinaretur; ergo non
repugnat illi intellectui habere inesset finitum.
tellectionem aliam et aliam reali- Secundo probatur (q), ex parte
repugnet substantise ejus
ter, licet intellectus Angeli sic : Quorum
esse aliam et aliam realiter; ergo potest esse unum intelUgere, illa
non omne intelligere possibile illi possunt simul intelligi ; sed intel-
intellectni, potest esse idem illi lectus finitus non potest distincte
substantiae; ergo est accidens. simul intelligere infinita objecta
Assumpta videntur plana, prse- disparata, quia majoris virtutis
ter illud, scilicet quod unicse intel- est distincte intelligere plura dis-
lectioni finitse repugnet, quod ipsa parata simul quam pauca; ergo
possit esse distincte infinitorum simul inteliigere distincte infini-
objectoriim disparatorum. Hanc ta disparata, est virtutis infinitae
probo tripliciter Primo, ex fini-
: intensive.
tate intellectionis in se. Secundo, Ad istam tamen propositionem
ex finitate intellectus angelici. Ter- i'espondetur, quod intelligere non
tio, ex finitate essenti^B Angeli. est perfectius, quia plurium, nam
Ex primo probatur dupliciter, intellectio collativa lapidis ad li-
primo sic : unicum, si es-

intelUgere gnum, non est perfectior cogniti-
set intinitorumobjectorum dispa- one absoluta lapidis, et tamen in-
ratorum, includeret in se eminen- tellectio illa comparativa lapidis
ter perfectionesinfinitarum intelle- includit intellectionem
plurium,
ctionum, quse natse sunt haberi res- quia comparatorum. Haec respon-
pectu illorum objectorum; non au- sio supponit falsum, ex cujus im-
tem posset illa eminenter continere probatione patet propositum no-
in se, nisi esset infinitum iniensive; strum; non enim potest intelle-
quod patet, qiiia ubi iliae intellecti- ctus habere intcllectionem com-
ones essent secundum proprias ra- parativam lapidis ad lignum,
tiones, ibi esset infinitas perfecti- nisi habeat rationes cognoscendi
onis alterius rationis, propter ob- utrumquo objectum; intellectioau-
;
DIST. l. QUyESTlU I. (;o
tem absoluta iinius illorr.ni po- lum autem linitum potest esê
test haberi per rationem propriam prima ratio intelligendi infinitum
unius solius tantum;ergo intelle- objectum perfecte. Secundo, ([un.
ctio comparativa requirit no- nihil potest esse ratio cognoscen-
cessario perfectionem mnjorem di plura alterius rationis, nisi
in formali principio intelligendi, eminenter contineat in se omnia
quam intellectio ejus absoluta illa secundum cognoscibilitatem,
effectus autem non majorem peret per consequens secundum en-
fectionem requirit in causa, titatcm; ergo nihil potest esse
nisi in effectu major perfe-
sit principium cognoscendi infinita
ctio, saltem in effcctibus ejusdem disparata, si essent, nisi eminenter
rationis; ergo, etc. in se contineat illa ergo essentia
;
23. Tertio probatur (r) dupliciter Angeli cum sit finita, non potest
hoc 2.
]. qurest, ex parte objecti, sive rationis inesse ratio cognoscendi talia infi-
et 11.
telligendi. Primo una intel-
sic : nita omnia. Sic ergo supposita
lectio requirit unam rationem intam finitate intellectionis Ange-
telligendi objectivam formalem, et licae, quam intellectus ejusdem
unum objectum primum, quia si et essentire, et hoc ex flist. 2. primi
^"***- ^-
plura sint objecta prima, numera- q. fle unitate Dei, sequitur, quod in
buntur intellectiones secundum Angelo potest esse aliud et aliud

numerum illorum objectorum, si- infcllifjeve realiter, et non nisi uni-
cut mensurata numerantur nien- ca substantia; ergo ejus intellif/ere
suris numerati, propter dependen- non est idem suae essenti.T; ergo
tiam actualem; ergo istius int(d- est accidens.
lectionis unicae oporteret dare Tertia propositio (s) est concessa 21.
unum objectum cognitum, et unam ab Avicenna, ut patet secundum

rationcm intelligendi formalem; modum ponendi ipsius ihitlein, \).
non potest autem esse aliqua alia, Metfiph. r. 4. et tamen hoc potest
quam essentia Angeli intelligen- declarari, quia natura mere in-
tis; illa enim, ut patet, in intcl- tellectualis nihil jjroducit nisi in-
lectione sui est primum objo- telligendo et volendo, seu per ac-
ctum, et prima ratio intelligendi, tum intellectus vel Yoluntatis, vel
et si non sit similiter in intelle- alterum, vel utrumque, non curo.
ctione cujuscumque alterius, da- Tlndc etiam persona divina nihil
bis })lura prima objecta; orgo producit ad intra vel extra, sine
potost concedere plures intelle- actu istarum potentiarum; si t-nim
ctiones, vel oportet ponere, quod natura, ntest prior intelh»ctu, es-
cssentia ejus sit primum o])je- set principium producendi perso-
ctum, et formalis ratio intelligen- nam, csset in divinis alinua per-
di quodctimqiie quod potest in- sona producta prior Verbo, et sic
telligi ab ipso sed consequens
; (piatuor.
cst falsum propter duo Primo, : Si etiam (t) ponatur in Angelo
quia aliquod ens iulinitum est in- .'^liqna |)otentia tertia executiva,
telligibile ab isto intelleciu; nul- ct alia ab inteilectu ct voluntnte,
;
hoc non impcdit propositum, quia suam speciem, quam quse non
per illam nihil potest produci, nisi possunt, respondeo, quod imo in
in virtute intellectus et volunta- proposito imperfectiora, quia pro-
tis,pro eo quod omne per se agens pter perfectionem naturse est,
agit propter flnem quem cogno- quod non potest communicari,
scit, vel inquantum dirigitur a nisi ab agente perfectissimo, et
cognoscente, et ita omne princi- modo communicandi convenienti
pium per se activum, quod non soliprimo agenti perfectius ; est
est cognitivum, videtur dirigi in autem habere talem naturam sic
actione sua a principio cognitivo; perfectam, quse propter sui per-
saltem hoc planum est, quod illa fectionem non potest produci,
tertia potentia, (si esset) esset nisi ab ipso Deo immediate, quam
subordinata in agendo intellectui habere naturam possibilem com-
et voluntati, et sic non posset per municari a natura creata propter
ipsam aliquid produci sine actu sui imperfectionem.
voluntatis, vel intellectus, et stat
ratio.
COMMENTARIUS.
25.
Ad rationes (u) pro opinione
soiyuntur Aviceunse. Ad primam, illa pro- (o) Secunda propositio principalis, etc.
73.
Ayic. positio : A principio omnino uno» Primam prupositionem, quse est major in Probatic
niiaoris
n. ik non possunt esse immediate plura, discursu, jam probavimus. Secundam au- principali
coutra
falsa est, si intelligatur de omnino tem, quam loco minoris assumit supra, Avicennai
Intellectui
uno in re. Sufflcit enim in agente hic probare incipit, et est talis : InleUeclio Angeli
per intellectum et voluntatem di- esse omn
Angeli est sibi accidenlalis , etc. Probatio intelligibll
stinctio cognitorum sive distincta reducitur ad hoc, quod intellectus Angeli

creati.
cognitio plurium, ad hoc quod possit determinare intelligere quodcum-

plura immediate producantur ab que intelligibile, etiam si essent infinita
ipso, et ita sufflcit hic, si illa co- disparata in esse et ratione cognoscendi
gnitio est substantia cognoscentis, sed hoc repugnat per unum actum in-
et per consequens non numerata; telligendi, quia esset infinitus, ergo per
secus si non est substantia ope- aUam et aham, et consequenter non re-
rantis, sed est accidens et nume- pugnat ipsi habere intellectiones realiter
1 aLa> distinctas, hcet substantiam ejus esse
Ad secundam rationem dicen- aham et aUam realiter repugnet ; ergo non
dum, quod propositio Philosophi omne intelhgere possibile illi intellectui Ir.teliigtj
per
vera est in illis, ubi non repugnat est idem cum substantia Angeli. diversf!
actiis
naturae communicari a simili in Respondet Durandus, non sufficienter realiter
se, et
specie; sed non quodcumque per-
!
probari minorem quoad hoc, nempe velle Angel

Respon
fectum in specie posset commu- et intelligere Angeli esse accidentia ne- Duranc
nicare naturam, quia ipsa natura cessario ; et ad probationem hujus falsum
non communicabilis extra, ab
est assumimanifeste, nempeintellectum Ange-
aliquo simili in specie. Et si arli posse intelligere dislincte quodcumque
guas, saltem illa erunt perfecti- intelligibile, etiam si essent infinita et
ora, quse possunt communicare disparata, ita ut nuUa esset ratio cognos-
,
DIST. I. QlJiESTIO I. 71
cendi alterum, quia si essent diversjB etiam niillam earum esse de substantia distinoui
Inleliigibi- inteliectiones, essent etiam inriniloe, quod Angeli. Sequela patet, quia utrumque gu^,5j^„fj3
lia
non esse rcpugnat, quia intelligendo unum post simul e.sse de substantia Angeli repugnat
ialinita.
alterum, nequit devenire ad ultimum. hypotbesi, quia sic utraque esset eadem
Deinde si esset deventum, aliqua esset in inter se, per regulam : Qufvcamquc sinl
toto numero infiniia, quia qua^libet esset eadem iini lertio, ctc. sed nulla est ratio
alterius et alterius [)erfectionis, et sempcr quare una esset de substantia Angeli, ma-
proceJendo cresceret perfectio in infini- gis quam ahera ; ergo, etc.
lum. Si auteni Scotus intelligat non re- Negaret Durandus ( speciaiiler in 2. ix

,. . « \ . InteI!eclio
pugnare intellectui cognosceie qurccumque disl. ^. qucest. o. } minorem, ut quidam i
Angeli,
intelligibilia, supponendo quod sint finita, volunt, et insinuare videtur responsione sipsum
•^"&||°scit,
admittendum est ; sed non esset negan- ad primum ( licet non expresse ) ejus es-
dum, quin hoc fieri possit per unam inse sententia3, ut putet intelleetionem, qua ûij-^^l-intia-
tellectionem, quia Angelus bealus videns se ipsum AngeUis intelligit, esse de sub-
Deum, videt in eo omnes res crcatas et stantia Angeli, quamvis intellectiones,
creabiles, quoad species unica intellecti- quibus Cdetera intelligit sint ei acciden-
one, quamvis iila sitfinita; unde ex fini- tales.

nlellectio-
nein non Sed contra probatur, quia intellectio Impu-natur
tate intellectionis Angeliciie potest illa
initam non illa
j . , .
dislingui sufluienter argui, quin Anjêlus possit est actus secundus ejus;ergo ab ipso, senienii.i
a tiuu;
subslantia unica intellectione creata intelligere om- vel certe a creante ipsum, sicut disposi- videlur
Angeli. Duiandi.
nia, qui.e inteUectio sit sua substantia. tio coffiva substantice, dicitur a quibus-
7i. Contra hocin primis ratio est conclu- dam esse a generante substantiam ; vide-
oapugnatur
responsio. dens, quia repugnat mutahile et immuta- atur Doctor (y/Ôf/L lo. arf. I.| Ilic di-
bile esse idem, vel id cui repugnat termi- cilur, ad rcsponsionem Go/fredi, ergo
nare mutationem esse ejusdem existentiaj suspendi potest, et separari per causam
cum termino mutationis ; ergo et sub- primam, et consequenter distinguitur a
stantiam Angeli, quii3 nequit esse termi- substantia Angeli realiter. Deinde dato
Iliani
ab Angelo, ut insinuat Durandus,
nus mutationis cum iniellectione, quao quod sit
J' eclio-
terminus mutationis, per creationem, qua ipse Angelus nem

est facere idem in noii
non esse
substanlia. Si negaveris antecedens, pio- nroducitur, alias
'
non esset ab Angelo ;
p-^r
creat:oneni.
ba Deum esse immutabilem quoiul alicpia, ergo de potentia materiie seu subjecti, et Quo.i sit
.
accidens.
verbi gratia, actus ejus ad extia intenqxj- consequenter est alterius substantiir. Nam
re, si non repugnat mutabile et immuta- quod dependet a causa miteriali, (>t cui
bile esse idem in substantia. repugnat dependere a causa materiali vel
9up«rnalu- Deinde supernaturaliter saltem potest subjccto, repugnat ea csse ejiisdom sub-
raliter
pote^t
esse AngeUis, quin cognnscat ali(|U()d oli- stanliic aut cxistentiiX} cum omnis cau-
Aageliis
^
jectum ; ergo cognoscendo transit ue pii- sa essenlialiter diversa, (juie per se cl es-
esse sine
ognitione vatioiie ad formam, evj^ci non secuiKliim scntiidiier cxigitur ad efri-clum, ideo rx-
subslantiam sinun cogiioscit, .êtl mere igitur, (|uia ali^juid pe(uliare eidem in
contingenter ilUnl cognoscit. eriectu correspoiidet. (luod sine ipsa ne
Dislinclio Deinde dislinctionem cogniiioniim a I- (piit virliite causin cr*Mtii* Iiid)eii.

cogniiio
mittit Durandiis e\ distinctione objtMto- Dcinde omiiis iirlus secuiidus substan- ^,;
nuni
do complctir nccident.dis
rum ; ergosi re;ilit<".' disiingui cogniiioncs tiif crciUio el cst ;
^.^.'i'"*,,,
''i^^cli.s
«"''îaniiiv
i.ilert
a se invicem, rccte probat Doctor, prubat ergo et liic. ratet ronsequeniia, ([uia ea-
72 LllJ. IV, SENTENTIAHUM
creatse dem est ratio et causa ; substantia enim cet totam virtutem activam esse in intel-
semper est
accidens si creata propter Hmitationem et finilatem lectu, supposila tantum prsesentia object^
est
completa. suam in essendo, nequit habere perfecti- per modum termini aut causce materialis,
ones suas secundarias, quse consequuntur et inteliectum supposita exislentia rei in
tanquam aclus, inclinalionem activam aut Angelo intrinsece ex se cognoscere rem

passivam ex sua substantia, aut substan- existentem ; major videtur evidentior, et
tise ejusdem; sed tanquam aliquid super- patet, quia inlellectualitas Angeli inferioris Intellectua-
lilas
additum, in quo distinguitur a substantia non perfectius propriam attingit essen- superioris
perfectior.
increata et infinita, in qui". actus secun- tiam, quam intellectualitas Angeli superi-
dus propter infinitatem essendi nequit es- oris intuitive cognoscentis ipsam, quia in
se aliquid, le di§tinctum a substantia en- actu secundo non datur perfectior attin-
tis infiniti. gentia vitalis per cognitivam, quam sit
Idem est Deinde idem est modus intelligeudi An- intuitio.

modus
intelligendi geli circa suum objectum, ergo si circa In actu vero primo est excessus virtu- In cjeteris
Angeli. excedit
Divina reliqua intellectio ejus non sit de ejus tis in Angelo superiore, quantum ad ob- superior
intellectio Anselus.
circa se est substantia, sic etiam neque circa se; ante- jectum, non est autem objectum hujus
substantia-
lis,
cedens patet in omni ente intellectuali. essentia inferioris, aut illius primum in
ideo etiam Unde quia divina intellectio est sibi sub- ratione termini, neque primarium in rati-
est circa
reliqua. stantialis circa se^ ita etiam circa reliqua non mo-
; one perfeclionis aut motivi, alias
unde hoc proprium est solius Dei, intelli- verentur a caiteris objectis. Quod sit es-
gere intellectione substantiali, quod nequit sentia ipsius onerantis AngeU inferioris,
communicari creaturse, sicut' nequit ipsi non infert diversum modum operandi in
communicari, quin ejus intellectio sit potentia, neque majorem forte applicati-
proprie causata, et consequenter diversa onem ejus ad objectum in esse objecti. Et

in existentia ab existentia intellectus et dato quod sit applicatio major, ejus effe-
ApplicatioS
objecti ipsisque posterior. Unde heec Du- ctus est submovere impedimentum ope- diversa
quid iafertl
randi sententia novitalis ariiuitur a csete- randi, et inclinare potentiam ad actum,
ris, et est adeo libera, ut nulla subsit ra- non autem variare modum connaturalem
tio ejus probandie. operandi, neque tollere ab intellectione
Gonfirmalur, intellectus Angeli inferi- quod sit vere causata.
77.
Angelns oris circa nullum intelligibile potest habe- Ex hoc ergo quod intellectio sit vere
superior
intelligit
re perfectiorem actum, quam intellectus causata ab intellectu, ac etiam ab objecto
per Angeli superioris habeat circa idem ; sed saltem in genere termini et causse mate-
actum
distinctum superior intelligit Angelum inferiorem rialis, ut vult Durandus, sequitureiiam re-
a sua
substantia mere accidentaliter, id est, per intellecti- pugiiare ipsi esse eamdem substantiam
inferiorem.
onem, quae sit accidens, sive intuitive in- Angeli, sive sit ipsius circa se, sive
telligat, sive abstractive, ergo inferior ipsius circa alterum. Quod fortius probari
non intelligit se, nisi per intellectionem, potest quoad operationes voluntatis, rati-
quse sit superaddita,et accidens inhaBrens. one libertatis et inclinationis ejus, qute
Major probatur, quia Angeli superioris proinde nequeuntesse desubstantia Ange-

dem perfectiorest intellectualitas et intellectus, li ; ergo nec consequenter intellectio ulla.
de
interiori et perfectissime intelligit essentiam Ange- sed dicta sufficiant. Ideoque rationem Do-
sequitur.
Durandus li inferioris sibi prtesentem. Unde in opi- ctoris ut plurimum, tanquam probantem
negat
species. nione Durandi, qui negat species, ct do- intellectionem Angelicam non essedesub-
,
DIST. 1. QU^STIO 1.
stantia ejus, alii assumunt, quia procedit alterum; et supposito quod sit cognitio distinclio-
nem
per causam a priori. cujuscumque disiincta et sub ratione pro- ejub a
subblanlia.
Redeundo ergo ad rationem Doctoris et pria, non autem communi, vel secunduin
73
^°^ imnuernationein Durandi, illa maxima est ordinem aut attributionem eorum ad invi-
repugnare i o '
Angeio admissa ab omnibus, auod non cem, vel ad tertium.

yera, et
intelligere
Angelico intelhgere
.
Ratio est, quia

.
cum omnis
.....
distm-
ratio 79.
infinita. repugnat intellectui
Ratio
quodcumque intelligibile, etiamsi essent ctiva cognitionis talis, inveniatur in duo- distinctiva
in duobus,
infmita et disparata, adeo ut nullum eo- bus objectis disparatis, inquantum peti po- nisi
dislingual
rum esset ratio co^noscendi alterum ;
test distinctio ex objecto, nisi autem inde etiaiii
multiplicata
nam quodcumque intelligibile coniinetur sequatur ejus distinctio, quantumcumque non
sub objecto ejus primo, servatis servan- multiplicentur objecta ejus, non dislin- distinguit.
dis, nempe datis mediis cognoscendi, si guetur, cum multiplicatio ejusdem rati-
sunt supernaturalia intelligibilia. Et hoc onis distinctivse, nihil faciat ad effectum
etiam non repugnat nostro intellectui, qui dislinguendi, si in uno solo, ubi perfecte
est inferioris ordinis,ut probat Doctor va- invenitur, non inferat distinctionem.
riis in locis, speciatim in primo qucest . l. AUera ejusdem consequentia negatur, Secunda
consequen-
prolorji, el dist. 2. 3. ef 8. 2?i 2. dist. quia si procederetur in infinitum quoad tia
non infert
3. qucest. 9. et 10. inteUigibiha et inteUectiones singulorum, inlentum.
Responde- Ad impugnatiouem Durandi, primum non sequitur quod uUa particularis cres-
rcspondetur eam procedere ex defectu ceret in perfectione, cum esset objecti
\d rationes
dato enim quod essent intantum finiti, et sub ratione propria ejus.
inteiSo inteHigenliije ;
finita intelhgibiha simul ab Angelo intel- nuUoque modo extenderetur ad aha; se-
i"^^°est°°'^
jmocJssive. lecta, iUa ejus inteUectio non procederet queretur tamen quod tota coUectio esset
qugehbet a Ideret perfectionem
'
successive, sed tota simul reque primo infinita, si
inteUigerentur, sicut si possibile esset diversam in specie, et conscquenter etiam

sequeretur, quod inteUectus inteUigens
l)roduci infmitum in actu, hsec possibUi-
InQnitse
simul infinita illa distincte, esset infi-
tas non esset ad productionem successi- intellectio-
nes
lotam simul. nitus, et hoc ex ratione, qua utitur a-
vam, sed instantaneam et simul
arguuiit
Patet instantia in sententia eoruni, qui di- has Doctor, quia inteUigere duo arguit
inHnitiitem
majorem perfectionem in potcntia, ipiam mtelloctus.
cunl inteUectum humanum Christi inteUi-
gere omnia possibiha in Veri)o. inieUigere unum sohim; crgo iiileUigere
Neque hunc sensum facit propositio Do- infinita arguit infinitam perfcctionem.
ctoris,ncque quod omnia simul,neque seor- Ad aheram ejusdcm impugnationcm, 80.

jExplicatur ^Vcu:.!:»
sensus sim inteUigcrcntur, nisi inteUigassimuha- qua} est ex suppositione quod inteUigibi- oljt-o;:."»
Doctoris. Duran
ha ab Angelo sint nnita, non ropugnare
li
tc virtutis et potenlitc, non autem actus; joUiuir.

Angclo siiiuil ea intcUigtM'C, ct hoc, in-
sed quodhbct determinalum oi»jectum
distincte potest cognoscere inteUectus An- quit.concedendum esse Scoto,respondelur
gohcus.etnon per rationem aUerius. Quod conccssiontMii fulilem cssc, quia nec Sco-
autcm inteUigat duo hoc modo tantum, tiis itl intciulit, iicque conceilerct, ncc fa-
atl intcntum tliscursus ejus. Aliiid

;c(|ue facit ad intenlum Doctoris, ac si in- cit
tt.'Uigci'ct infinila, quia perindc concluditur enim est Angelum posse simul in 1.
t.mnia objecta linita, ijutjd ii'>ri i?'e- ';i

inuileclio-
dislinctiu inlcUectionis cx ipsis, tanquam
nis Scotus; aliud vcro an di-t'ncro
MrcB tinita
cx objectis formahbus disparalis, quorum
concludil
ncutrum posset cssc ratio cognoscendi ji'(:lt>iuiw inrcral di^tincliuncm cogniiionis
,
74 LIB. IV. SENTENTIRAUM

Suppositum Anffolic.ic. Probat quidem Doctor, unica essentialier ad ipsam cognitionem.
si Mul-
non
admiiiit inielleclione cosrnosceret Ancrelus infinita liplicato autem piiori, multiplicatur po-
Doctor. .
disparala ct diversa inquantum diversa, sterius, non e contra, et objecia formalia,
sequi quod iila intelleclio esset infinita^ ut Doctor infra subsumit, babent ralio-
Negant et repua,iiet Anaêlo
^ unica inlellectione nem mensura} respectu cognitionis ; mul-
Antielum ' »
inteiiigere intelligere infinita si essent, tam ex fini- tiplicata autem mensura, saltem quae es-
simul
infinita
.
tate intellectionis
,, . .
quam
....
potentiiB intelle- seniialis est, ct a qua dependet actu men-
sub •
i !• • ^^ i
ratione ctivai Angeh, quani eliam essenti.ie Ange- suratum, boc etiam numeratur, ut patet
Nequesi. !'• ^t communis opinio Tbeologorum ne- o. Melaph, et bene Doctor infra disl. 48.
mul
oninia
gat Angelum simul inteliigere posse qucesl. 2. ad 2,
inteihgibi-
omnia, ad quoe extendit se virtus sua Omissa itaque bac responsione Duran- 82.
intellectiva, quam docent Sententiarii in di, explicatur minor praemissa Doctoris,

2. quoisl. 8. 9. 10. D. Tbonias l. parl. et urgeaiur conira Philosopiios.
qucest. 8. art. i. ubi ejus expositores (p) Sed rcpugnantia est, quod intelle- Explicato
maxima.
(solus Ariminensis sequens Aureolum m ctus Angeli pcr unicum actuni intelligen-
Singuiaris
opinio
2. d. M .) ct Durandus (/. 3. qua^st. 1. di distincte intelligat illa, si essent infini-
Gregorii, tcnent contrarium, quoad objecta naturalis ta disparata modo dicto, etc. Sed respon-
Durandi. ordinis ; nullus tamen Durandum
proeter deret aliquis ex majori nibil effici, quia
dicit unica intellectione Angelum intelli- involvit impossibile, nimirum dari intel-
gere posse omnia illa simul. ligibilia infinita secundum Philosophos.

81. Neque ratio de cognitione Angeli in Ver- Contra boc est, quia Pbilosophi posue- pniiosoph:
posueriint
bo est certa, et ea data,scilicet quod vide- runt mundum, et generationem rerum ab mundum!
ab
ret in Verbo omnes species creatas et cre- ffiterno; ergo saUem infinita individua
seterno, i
abiles simul.saltem non intelligeret omnia transierunt in actu, quorum neutrum po- et
ingnitas
individua, neque etiam species, juxta sen- test esse ratio cognoscendi aliud ; indi- generalio-
nes
tcntiam, quae concedit in speciebus pro- viduum enim aliquid per se distincte co-
cessum in infinitam in perfectione, et gnoscibile est, quod ex sola cognitione
quidquid in hocdicatur, magna est dispa- speciei, aut alterius individui ejusdem
ritas de cognitione, qufe extenditur ad ob- speciei, nequit cognosci distincte. Hsec
jecta secuntiaria, a quibus non dependet autem necessario cognovit Intelligentia, Intellisjei
tia"
et cognitionem, utest primo ad plura qua- de sententia Philosophorum, quia ab necessar
cognovil
si primaria; infertur enim ex distinctione ipsa processerunt, et non tantum cogno- illas, quii
objectorum formalium, quse sunt causse vit confuse, eo modo quo cognito toto causavili
per
ejus priores, distinctio eius cognitionis. potentiali, cognoscuntur confuse par- Pbiloso-
pbos,
Disparitas Visio auteiii beatifica respicit essentiam tes ejus, vel etiam cognoscendo con- COi>niti<
coD fusa
visionem diviuam, ut oiijectum primarium et for- fuse totum actuale, ut importatur per et
distinctai
Verbo niale, tam in ratione motivi quam ter- nomen, cognoscuntur ejus parles con-
cognUio-
™i'âtivi; creaturas vero, ut objecta ma- fuse tantum, et non distincte, sicut co-
m ^^^
;.,
proprio
• terialia et secundaria, ideo pluralitas
'
ea-
'
gnoscitur per cognitionem definilivam
genere. rum et visarum in Verbo. potest stare tam totum quam partes ejus actualcs.
cum unitate intellectionis, qupe ab ipsis De utroque genere cognitionis habes ex
non dependet. Cognitio tamen eorum in Doctore m I . d. 3. qucest. 2. ubi optime
proprio genere est ab ipsis, ut objectis declarat ordine intelligibilium, | Ad se-
formalibus, et consequenter ut prioribus cundam qucestionem, et modum quo co-
gnuscuntur confuê aut distincte. hanc intenlionem Philosoplii dechirat,

Ratio Docioris procedit de cognitione lib. de subslanlia orbis, cap. 3. ubi dicil
83.
iieiiiffitur distiucta rerum in proprio genere, et quod Carpus cicleste non lanlum indtget
Doctoris supponit quodhbet horum objectorum esse virlule movenlc in loco, sed ctiam virlu-
ogniiione per se proprlum motivum intellectionis te largiente esse et substanliam ct perma-
listinota, ,. . « •> mi i •
et Angelicse, quod lacile a Theologo admit- nentiam celernam, etc. Et postea : Dixe-
ge^nere" tcretur ; sed non admilteret Philosophus runt quidam ipsum (supple, Aristotelem)
intellectionem novam esse in Angelo, non dicere causam agcnlem cnslum, sed
quia diceret intellectionem esse de sub- lantum causam moventem, el illud fuil
stantia Angeli, unde ratio superius facta valde absurdum, etc. ergo licet cochnn
contra Durandum, etsi probet secundum fuerit seque necessarium, ex sententia
Rationes
contra Theologos et ex creditis, non probat con- AristoteHs, quam InteUigentine moventes,
)urandum
^''^ Pliilosophos. Doctor enim in quodl. quia posuit omne sempiternum esse ne-
P roC"
l-heoiogis, cessarium, Meldph.
(.j7^,ô^ dicit quod Philosophus assereret 9. cap. 7. et 12.
>hilosophis intelleclionem esse de substantia An- Metaph. cap. o, admittit dependere in
geli. me a Deo tanquam causatum. Ipse etiam Aticenna.
Sententia Unde ad confirmationem hujus rationis Avicenna s?//)7'rt docet expresse Intehigen-
rum! °'et supradictorum, supponendum est, Phi- tias esse causatas, et Aristoteles 2. Me-
In^l^ênl iosophum non dicere InteUigentias ahas taph. snnpiternorum principia semper
J'f* a prima esse infinitas formaliter, ut male esse verissima, ubi supponit sempiterna
Urima non scntit Henricus quodlib. 8 q. 0. et ultima. habere principia, et 5. Metaph. cap.
e^se
linfinitas, scd fiuitas et causatas a 1prima Intelliijen- de Neccssario : nihil prohibef neccssario-
sed o
.
finitas. tia, nempe a Deo, ab eoque dependere, rum quorumdam, alleras esse causas, etc.
quod ex variis locis Philosophi probat Et, ut bene Doctor quodl. ". dicit hoc
Doctor quodlib. 9. et in 1. d. 8. qucest.i). esse demonstrabile, quia repugnat dari
ut patet 8. Physicorum text. com. 9. ubi duas naturas intellectuales simpliciter iii-
ostendit quod movens infinitte virtutis finitas. Videantur rationes, quibus prubat
non potest immediate niovere coolum, sed unitatem Dei disl. 2. qmcsl. 1 . qu;c in
mediante motore finita, quce est Intelli- ordine resolutionis est secunda.
geniia, ut patet ex Commentatore 12. Rene ergo Averroes 3. de anima com. 85.
'*-'^''""^*-
Hletaphijs. com. M. ergo supponit Intel- li. dicit nullam fnlelhgenliam essc libe-
ligcntiam proxime motricem esse finitnn ratam a potentia prwter primam, qiiod
virtutis et entitatis, 12. Metaph. te.rt, ideo esse verum prohat D, Thomas 1. p. D. Thom.
com. M . concludit unitatem universi ex q. 3. arl . 'i. q. o. arl. 2. quia quadibet
uiiitate finis; ergo unus est finis omnium est composita ex polonlia et ai-lii, essen-
secundum ipsum, sed ubi unus finis, ibi tia et esse, seu parlicipanic ct partici-
unum efficiens primum, quia (iiiis noii pato.

est causa, nisi in quantuni movet cfficieiis Sed meliiis Doctur in I. (/. X. ^. 2. iihi Triplex
'°'"''°*' '°*
nd rsse fiiiis, iit amatiis. adslruit tiiplex geiiiis compusiti(iiii>. Pri-
Ilunc spectant ejiis demonstrationes de in.i est e\ enlilate et |)rivatiune alicujiis

^'*-
primo mutore et primo cfficiente, ad qiiod giMiliis et perfeciiunis, cujiis capax esl
rcduritur urdo causarum inferioriim es- entitas absolutc siimpla, licci (|iin;id ii\\\-
sentialis. Ilas rationcs optimc dcducit (him specificuin creatiir:r ipsi rcpugnet.
Doctor 1. (//.s7. ^. quKst. ^2. et Averroes .\d islani cunsivjuitur cumpusiiio cx aclii
76 LIB. IV. SENTENTIARUM ^
et polentia objectiva; quidquid enim est secundum pro opinioiie, declarat, quid sit
Quid sit
ens, et caret aliqua perfectione enlis, est esse participaium : Dico, inquii, quod esse
simpliciter possibile, et terminus poten- participare esl idem quod partem capere, P^[i^'|"'
tipe simpliciter, cujus tcrminus non potest ita quod duplicem relalionem imporlat,
s\
esse ens simpliciter infinitum. Terlia el partis ad totum, et capientis ad cap-
compositio est subjecti cum accidente, ut tum. Prima estrealis, nec tamen sumitur
Ordo Angeli cum sua intellectione et volitione, ibi pars proprie, pro eo quod est aliquid
inter com-
positiones, qute sunt accidentia, etc. H«c ultima rei, sed extensive prout omne 7ninus dici-
Oido
ultimje cdmpositio supponit secundam, quia quod tur pars majoris; omne autem finilum
ad
secundam. non babet ex se esse, sed ab alio, non tale, esl simpliciter minus tale, si aliquid
habet etiam perfectionem essendi accidentale nafum est esse infinitum, quoelibet
talem quoad actum secundum, nisi in autem perfectio simpliciter nata esl esse
virtute alterius dantis esse simul cum ac- infinita; ergo ubicumque est finita, ipsa I
tu secundo, vel virtutem respectu aclus est miywr alia perfectione simili, et ita
secundi. pars extensive, etc. Sumit autem perfe-
Si primum, actus secundus, vel est ctionem simpliciter late pro omni infinito
idem suse substantiae, et producitur simul intensive etiam ente, quia eadem ralio
cum sua substantia eadem productione ;

currit, et objeciio cui respondet, concer-
vel ut aliquid superadditum, et realiter nit principaliter creaturam Angelicam, ut i
distinctum, ut est calor in igne, ut quiest participatum ens.

dam volunt a generante ignem ; vel ut Supponit ergo Doctor hanc doctrinam, g?.
Intellectio probabiliter sustineri potest, secundum quam alias locis citatis tractavit, nempe ,.^t^f^f^tg
sui
Doctorem in prcediclo quodlib. suppo?it*
concreata intellectio Anoêlum
o esse finitum in esse,' habere ^po-
Anselo. doctnna
sui in Angelo, quse est ipsi connaturalis, tenliam intellectivam finitam, habere in- Phiiosopho-
rum.
est a Deo concreata ipsi ; et sic S. Au- telleclionem finitam,et ex hac triplici sup-
gustinus variis in locis, docet Angelum positione procedit ab inconvenienti, quod
et primum hominem creatos fuisse in bo- sequitur : si Angelus per unicam intelle-
na voluntate, ut hsec denotat actum secun- clionem cognosceret on>nia intelligibilia,
dura. etiam infinita et disparata, sequeretur con-

Si secundum hoc diciitur, habetur in- tradictorium primi, secundi et tertii, quae
83.
C:nt!a tentum contra .\vicennam, iiifellectionem supponunt, et admittunt*Philosophi.
Av;cv.l-
nim. non esse substantiam Angeli, sed accidens Primum de intellectionis infinitate pro-
jntgHectio
''^^"'joi'"™
realiter superadditum et distinctum a bat duplicl medio. Primum, quia infinitte
substantia realiter, quia forma subsistens intellectiones disparatorum objectorum di- infinita.
nequitesse; si autem ipse Angelus pro- cerent perfectionem infinitam in genere

ducit suam intellectionem, sequilur idem, intellectionis, quia quselibet superaddit
qui.t actio dlversa est ad diversum reali- diversam ab ea, quam habet altera
;^r, quod r: ']:;* rdvenire Angelo, nisi formaliter, sicut est diversi objecti forma-
\.2V modiîi r I ;3 separabilis; utra- lis; ergc si unica intellectione intellige-
(lus a'i' 11 '). io supponit primam, rentur infinita illa distincte, heec in-
o'3se r!ind\'"t" -n !''nitata substantia An- cluderet eminenter totam colleciionem

eeli dôe'd^r;' pnnicipata a primo perfeclionis aliarum, et sic esset inruijta
enle, et "a'!?^ pvim.T infinita et ilHmitata. intensive, uon extensive tantum, quia ci-
Unde egregie Doctor responsione ad set unicus.

.
D^ST. I. QU^STIO I. 77
Ratio bona, quia sic colligunt Theolo- intelligendi utriusque, nempe species utri- nem
gi et Patres, in Deo esse omniscientiam, usque; ad inteilectionem aijsolulam alte-
tanquam perfectionem formaliter infini- rius non exigitur, nisi unica tantum spe-
tam, etiam ut extenditur ad objectum se- cies, ergo illa est perfectior.
onciudi- cundum. Hic autem actus unicus intelli- Patet etiam idem, quia posse conferre Coiiativa
tur
omni gendi bene dicitur a Doctore, eminenter unum ad alterum, est perfectio major in- apprehe'^V
iteiiigen- includere totam collectionem illam infini- tellectus supra sensum, vel si detur hcec inteiiectio-
tia.
^^-
tarum intelleclionum,quia sicutomniscen- potestas etiam phantasiae, est propter per-
tia Dei non dicitur infinita per additionem fectionis excessum supra sensum exter-
gradus ad gradum, sed unilive eminenter num ; collatio autem intellectus superad-
includens in simplici entitate expressi- dit, quod sit indicaiiva, quod non conve-
onem formalem omnium intelligibilium ;
nit phantasise, ergo etiam hoec perfectio
sic etiam ille actus non posset coalescere redundat in actum coUativum, ex cujus
ex differentibus gradibus, quia iliai intel- |)erfectione colligitur excessus in po-
lectiones nequeunt sic facere unum, cum tentia.
repugnet unam fieri alteram (sicutdis- Dices, intellectio alicujus per additum
positio transit in habitum, aut remissa est plurium, verbi gratia, relationis, ut ea
forma in intensam ) aut ex omnibus fieri intellecta cointelligantur exlrema, quod
unam ; sic illa intellectio unica esset tamen non arguit perfectionem ; ergo.etc.
simplex, et altioris ordinis, et aliioris ob- Respondetur, negando assumptum, Responsio.
jecti, eminenter includentis omnia objecta quia intellectio relationis per rationes co-
aliarum, gnoscendi extrema fit, ac proinde est
S«cunda
Secunda ratio ad idem est a sensu con- perfectior in genere intellectio, quam ap-
ratio
trario, ex determinatione intellectionis fi- prehensio alterius extremi absoluta.
id idem
nitoe ad finitum, aut finita objecta, ultra Dices, intellectus, saltem separatus, ^^.^
jeclio
quae repugnat eam transcendere mensu- potest intelligere relationem primo. solvitur.
ram; sed actus ille unicus Angeli, qui Respondetur hoc esse falsum, nisi ac-
poneretur infinitorum objectorum, non cedant rationes cognoscendi extrema.

sic determinaretur, ergo transcenderet Dices, includit rationem eniis, quod gg
Objectio.
genus finitse intellectionis. est objectum intellectus ; ergo potest mo-
,
^- (q) Secundo nrobatur ex parle intelle- vere intellectum.
secundum ^^' '
\
imedium ctus Annelici, etc. Ratio est clara, eaque Respondetur negando consecjuentiam, R^^sponsio.
contra
i Phiioso- siepius utitur Doctor aliis in locis. He- nisi accelat etiam motio ejusdem per
pbos. , ,
lesponsio. spondet tamcn ad utramque rationem, extrema, (juia sicut est ad aliud, ita eli-
j
negando intellectionem esse perfectiorem, am ad aliud inlelligitur, ((uoil ipsa rela-
'
eo quod sit plurium, quia intcllectio col- tio non includit in se, neque cniincntor, ^^,„^5^
lativa lapidis ad lignum non est perfe- iicuue virtualiter, iieîue formalilcr. cum n«q»'i P'''-
mo
ctior, quam sit illa qurc est absoluta lapi- sit posterius cl dcpeiulens ab exlrcmis, movere
inli-lleclum.
dis, quamvis illa sit plurium. Hanc im- laiKjuam priorihus cssentialiter, qune nul-
Impugna- ,
. .
quod non lam dicunt depciidontiam rclatione, sed

I
tur.
PerlV-clio
major
pugnat,
.
Miajor perfcclio
...
ex eo
in causa, nisi
requiiitur
proptcM- c contra ;
a
(piod crgo iiicludit aliud in esse
'
in^^caui^ majorcm perfectionem in effectu ;

iiitclligihili p(.'r inoduin objecli, dcbct
I
'".'«'t
majorem
ad intellectionem autem collativam du- modo diclo illud includcrc.
peneciio- memoria, ratio per se Sed adhuc inslabis intclliycre Dei, ul
opum^ requiritur in :
;
n
Objectio est ohjectorum secundariorum, non reci rum, et babet illum gradum determina-
"^
ex intelle-
ctione pit ab ipsis aliquam perfectionem, (|uam tum intelligibilitatis, nequit non sciri a
objeclorum . . . ^ . ..... p •
secunctario- vis sit innnitorum possihiMum et linito Deo.

'"""^" 90.
rum, aut infinitorum futurorum, ut co Ad secundum respondetur, visionem Ad
in
erunt iecundam
gitationum cordium, quae infinita Verbo extendi posse, ex perfectione sui,
objectio-
per totam seternitatem. Item, intellectio ad objecta secundaria, est perfectionis nem.
objectorum secundariorum in Verbo plu- unde si dari potest aliqua visio Dei, cui
rium non arguit perfectionem actus bea- repugnaret extendi ad secundaria, ut qui-
tifici; ergo intellectionem esse plurium dam adstruunt, non accederet ad perfecti- 1
¥
non est perfectionis. onem prioris, sicut et cognitio abstractiva,
Esleo^
Item tertio, non datur possibilitas inquam babuit Angelus in via, non solum ad '
objecta
finitarum specierum, sed tantum indivi- quia abstractiva, sed etiam quoad boc secundarii
Tisiunem,
duorum ; multiplicatio autem individuorum quod est, non extendi ad secundaria di-
arguit
non arguit perfeciionem in causa quoad stincte, deficit a perfectione, quam ba- pertecUo-
nem.
esse, quia alias ignis, qui posset produ- bet visio beata de facto; hgec autem, quia
cere infinita individua, esset infinitpe vir- facilisetclara est, et habet objectum per-
tutis quod est falsum ; ergo etiam non fecte applicatum, in quo csetera eminenter
arguit perfectionem intellectionis, eam es- continentur, ipsi secundum speciem
se plurium individuorum, quia intelligi- competit, ut possit extendi ad aliqua se-
bilitas sequitur esse. cundaria indeterminate, (
quidquid dicat
Scientia
Respondetur scientiam Dei non recipere Vasquez, ) quod autem actu extendatur
Dei nerfectionem ab objectis secundariis, sed continoênter et libere, competit ab obje-
non lecipit ' '^
' o i ' J
perfectio- tameu extcndi ad secundaria convenit ipsi cto libere movente, et eam extendente ;
a ex plenitudine proprife perfectionis et ex perfectione etiam entitativa habet una Hsec

Cl'G3tllI*lS
perfectio
objecti primarii quod comprebendit, est- visio supra aliam, ut possit ad plura se-
unde
que ratio perfecte repraesentandi secun- cundaria simul extendi, quam alia, quia sumatur.
daria, sic dicitur Deus in se ipso a Patri- perfectio et capacitas extensionis visionis
bus cognoscere objecta secundaria ; bsec adobjecta secundaria, sequitur mensuram
Exteniiiiur autcm exteusio arguit perfectionem in perfectionis et intensionis ejusdem, se-
ipsas ex scientia. Unde sicut si esset aliquod pos- cundum quam attingit objectum prima-
perfectione
îbile, quod uou continerctur sub obje- rium, de quo latius infra in maleria de
cto omnipotentise, argueret privationem Bealiludine.
Exempium. Unde Domini secundum
gj^g^ ^^^ ^^^^ ^^ potentia productiva visio Christi in- Perfectii
visicni;
illius coalescat omnipotentia, sed quia tellectum ejus creatum, sicut intensive Christ
creatse
infinita potentia debet continere in se excedit visiones aliorum omnium (ut quse
pra
sc|
quidquid potentia finita, sic etiam si esset est summa possibilis ) respectu objecti be- reliquas
Omniscien aliquod scibile, quod nesciret Deus, non atifici, sic etiam excedit secundum exten-
tia
in Deo.
esset omnisciens, quia scientia infinita sionem et capacitatem ejus reliquas. Ex
ejiis debet includere omnem scientiam his patet ad objectionem, videre enim
eminenter, non quod ex scientia hujus plura intra latitudinem capacitalis visionis
et illius coalescat ; unde quamvis scien- beatoe, non arguit excessum, quia exten-
tia alicujus quod futurum est, supposito sio actualis ad baec vel illa, est ex bene-
quod non esset futurum, posset non esse placito Dei libere moventis ; habere tamen
in Deo, tamen supposito quod sit futu- capacitatem extensionis arguit perfecti-
DIST. 1. QU^STIO I. 79
onem, utjam dictum est. Quomodo au- muliiplicato objecto multiplicatur intel-
tem fiat liiEC exteusio, suo loco declarabi- lectio, sicut mulliplicata mensura, multi-
tur. plicatur mensuratum ; objectum enim est
Ad tertium respondetur et breviter dico, mensura iiitellectionis, quia lioecest simi-
91 '^s ordine
espoiisio quod iu actibus intellectus potest dari in- litudo per '
expressionem et imitationem iiitelletio-
finitas specierum saltem, et niulti nega- objecti, a quo cssentialiter dependet; er nis
;rtiain
ad obje-
[pbjeclio-
nein.
rent antecedens absolute, sed transeat. go etiam istius intellectionis unicre Ange ctum
priuiuni.
Ad assumptum autem, concedo muliipli- li, oporteret dare unum et primum obje
cationem individuorum non arguere per- ctum; vel dato opposito, oportet e\ prin-
fectionem in causa producente, neque cipio assignato dare plures intellectiones
consequenler in eo requirere specialem sicut plura objecta prima.
virtutem, quia virtus ejus et potentia ac- Supponit Doctor hic essentiam Angeli suppositio
umenti'
'^'hitr""^
fiva, sumit speciem et perfectionem a ter- esse primum objectum, quo cognoscit se missa.
^^jjl'"?*^"''
pparatur mino formali per se et non a termino ipsum Ansjelus, ct id admittit Avicenna.
!ad .
•oductio- materiali, et per accidens; terminus contra quem disserit, asserit enim unam
nein, . .
aiitei- autem per se pi)tentice activie et lor Intelligentiam cognoscendo se, producere
l mtelle-
tliODem. malis, est natura, in qua assimilalur alteram inferiorem ; boc ergo ipsum com-
agenti, vel formaliter vel virtualiter, muniter supponitur quoad intellectionem
quod dico propter agens cequivocum, illam, qua cognoscit se ipsam. Admitlitur
Essentia
qiiod tale est virtualiter et eminenter,qua- etiam a Philosopliis, qui dicerent quod Angeli
est
lis est effectus formaliter. Individualitales cognoscendo se ipsam Intelligentia, co- unicuin
autem sunt conditiones a2;endi et termi- gnosceret omnia inferiora tanquam effe- «'li^ctum
nandi productionem, non autem rationes ctus, coffnoscit etiam superiora tannuam inieiietus
lyUrialiter
^ ,
, ., • ,•
•
per Hhilo-
ad tormales, ideo per accidens et materiaU- causas sui i|)sius cognoscendo se ipsum in sophos.
•oduclio-
nem. ter se habent, nain quod non possit pro- mtione effectus ; sic ergo eadem essen-
duci natura creata sine sui multiplicati- lia, ut relata ad diversa, nempe ad inferi-
one, impeifectionis est; quod autem iin- ora, ut ea causat, superiora ut ab iis
perfectionis est, cum procedit ex impo- causalur, est objectum unicum, et ratio
tenlia agentis, vel ex imperfectione et li- coirnoscendi unius intellectionis Ange-
mitatione termini, non cadit sub intenii- Iica3
Durandi
onem agentis, cum sit privatio perfecti- Hunc etiam modum imitatur Durandus sententia.
onis, ideo neque ad perfectionem ejus m ^. diat. 3. qiucst. 8. n. 1. iii respnnsi-
prmaliter facit. one ad dnhiiun, ubi dicit, (juod omnia
iiteliectio- C;eterum individua, ut lalia formaliter, naturaliter intclligibilia ab Angelo snb
nein
"t
cadunt siib objectum moiivum et lermina- uno ordine int«'lligendi ei repriosentanlin-,
livuin inlellecius et intcllectionis, qufo atl
nempe in ordine ad suam esseniiam, (|n;e
clum.
ipsa est non sub ratione naturie laniuin ;
talem gradum tenet in ontibus.
ac proinde muliiplicatio corum resjiective Impiif^na-
IIoc autem esse falsum probai Uoclor ;
lur.
ad intellectum est muliij)licatio objecti
tum (|uia ens inllnitiim cognoscilur porfe-
formalis, inferens mulliplicaiionem iiitel-
cte ab Intelligciitia, e\ o|)inione Philoso-
lcctionis formaliter.
92. phoriim, coiUr;! (iiios disseril; (piomodo
rertium Tnrlio probnlur, etc. Tcrtiiim
(r) me-
uediura (liuni, ciuod est ex nnrte obiecii, probatur
autcMu intellig;it Angelus Dcum, aut alia.
ntraPhi- '
. . ,, •
.
pcrfccle disseril ex propria senlcnlia in
•
'•1.
owphos. primo, quod iina intfllcciio exigat urnim
rationem seii objcctum primum sui, «piia dist. M. ipurst. 8. \). 10. et seq. Sed nul-
; .
80 LIR. IV. SENTENTIARUM i
lum finituin potest esse ratio intelligentli ctiva, et sic quoad talem cognitionem ob-
infinituni perfecte, id est, distincte et sub jectum primum esse ipsam essentiam
Nibil est ratione j»ropria, quod recte probat ratio Angeli.
ralio
perlecta sequens, quia nihil potest esse ratio co- Contra, Angelus haberet, etiam in sen- impapu
coenosceii' tar.
"di gnoscendi alia a se perfecte et disiincte, tentia Philosophorum, aliquam naturalem
aliud nisi
nisi eminenter contineat in se omnia illa beatitudinem, in qua perfecte quietare-
continât
ipsum secundura intelligibilitatem,et consequen- tur secundum intellectum, de quo vide Beatitnd
eminenter, natureli
aut ter secundum entitatem ; essentia Angeli Ci- Doctorem in 1. dist. 1. qucBsl. i. ubi dis- inteiiige)
virtualiter. tia.
nita est, ergo neque Deum, neque alia serit contra sententiam Avicennae, quam
quae non sic coniinent, potest repraesenta- hlc impugnat, probans late quod non
re tanquam perfecta ratio cognoscendi il- posset Intelligentia creata in alia creata
la. Videatur locis citatis, ubi hanc maxi- beari, sed nequit potentia quietari in
mam scepius applicat et probat ; reducilur aliquo, nisi in quo includitur ratio sui
autem ad illud, quod intelligere seu intel- primi objecti, neque consequenter beari
ligibilitas objecti sequitur ejus esse, quod ergo si essentia Angeli esset sunm obje-
est Philosophi. ctum primum et adaequatum principium
93. Hanc maximam admittuntetiam Theolo- intelligendi, sequitur quod in se ipso be-
Admittitur
a gi, ac proinde in supernaturalibus exi- aretur, quod falsum esse probat ibi Do-
Theolo?is.
gunt maxime ad cognoscendum Deum, ctor. Minor probatur inductive, quia id
propter talem excessum in entitate et in- patet in omnibus potentiis operativis, ex-
telligibilitate, superaddi diversum lumen perientia in visu, in voluntate, in appe-
supernaturale, ut fidei et revelationis, aut titu ;
patet in omnibus suppositis, ut in
gloriae; non ex alia ratione, si quaeratur Deo, Angelo, homine ;

patet ratione, quia
radix, nisi quia ex naturalibus non potest quietatio potentiae est, quatenus inclinatio
attin£:i, cum excedat in entitate et intelli- ejus innata est perfecte conjuncta suo
gibilitate. Loquitur autem hic Doctor de objecto primo et adaequato, quod est
Agitur cognitione perfecta et distincta Dei, sub perfectivum ejus per se, reliqua autem
de
cognitione ratione propria, non autem de conceptu ratione illius ; ergo si essentia Angeli
distincta,
et ejus sub ratione entis infiniti, aut causse est primum et adsequatum objectum, re-
sub ratione
propria. primse, aut omnipotentis, et hujusmodi, spectu sui intellectus, in ea perfecte quie-
qui licet sint eo sensu conceptus propiui tatur, non solum secundum intellectura,
Dei, ut nuUi alteri conveniant, ut objecto, sed etiam secundura affectura.
tamen non sunt ejus sub ratione propria Dices esse priraum motivum in rati- Resporj
Deitatis, et hujus entis, qua tale est, eo one principii, non tamen terminativum.
modo quo cognoscitur a Beato, vel juxta Instare etiam licet quoad beatitudinem
mentem Doctoris, ab Angelo viatore, naturalem, quara plerique Tiieologi ad-
per speciem concreatam, de qua m 2. raittunt, (quidquid dicat Vasquez in op Objecl
positum quam haberet moli\
creatura intelle
1
dist. 3. quaest. 9. )
non e
Responsio. Angelum non cognoscere
Dices forte, ctualis in statu puree naturee, earaque t^^''""
vum
Deum sub ratione propria hoc modo ex consistere in operationibus circa Deura, beatiiuMi
natur;
opinione Philosophorum, sedpriori modo, ad quas non moveret Deus, licet terrai-
ut statuunt Theologi, eum cognoscere ex naret in ratione objecti illas operationes

sua essentia, ut habet rationem imaginis, ad quas devenirent creaturse per viam
vel ut est effectus Dei, cognitione abstra- effectus, et a posteriorl ; ergo non est
de ratione objecti beatificantis et quie- motivi, quod per se respicil ; ad pure au-
tantis potentiam in determinato statu na- tem terminativum inclinatur, ut reducitur
turoe pura}, quem solum cognoscebant aliquo modo ad suum motivum.
Philosophi, ut moveat potentiam, vel sit Quia motio objecti respectu intellectus Motivum
91.
primum ohjectum, hoc modo.
Contra, repugnat objectum pure ter-
est naturalis, natura
dit
autem primo inten-
assimilare sibi passum perfecte forma-
intendit
assiniilare
sibi
1
inlelleclura
Impugna-
minativum, quo non includitur ratio primo.
tur. in hter, si potest; virtuahter autem assimi-
motivi, esse potentiae quietativum, aut lare seciindario intendit. lutellectio autem
etiam perfectivum ; exemplum est in cre- ipsius objecti formahs motivi est as-
atura, ut comparata ad divinum intelle- similatio formahs, alterius autem ab ipso
ctum, neque eam perficit, neque quietat. est virtualis tantum, sed passi inclinatio
Ratio assignari nequit, nisi quia non in- sequitur inclinalionem activam agentis,
Mere
chidit rationem objecti motivi, sic etiam mediante qua. reducilur ad actum ; ergo
lerminati-
Tum neque quietat, neque perficit per se per ce primo inchnatur ad formam, (juam
non est Inclinatio
quietati- beatifice intellectum beati, quia pure per se primo passivi
ter- intendit agens; hfec au-
vum. sequitur
minat, sic etiam objecta materiaha non tem est assimilatio formalis, quia omne incliualio-
nem
perficiunt, neque specifiant actum poten- agens, quod non agit in virtute alterius, activi.
tise. nequit habere effectum perfectiorem,

Hoc clarius patet in voluntate, qute (juam sit per formam, in qua magis ef-
Voluntas
quiescit
tantum
bono
in
non quietatur
quo uno quietatur
nisi in bono, neque
ultimate, nisi
in
in eo
ah- fectus assimilatur
Deus, noque aliquid aliud,

ipsi ageiiti, quia
potest conti-
nec
Nihil
I
kfinito.
quod includit totam rationem boni sine iin- nere emineiiter aliquid, quod excedit pro- coiitinet
aliud
perfectione, in cujus possessionc et fruiti- priain formam; nec virtuahter, quia htcc eminenter
aut
one cessat motus sui appetitus ordinati, continentia convenit illi ratione perfecti-
virtualiter,
quia nulla est ratio boni, quie in tali non onis, quani dicit formaliter ex sua propria quod
liropriam
contineatur perfectius, quani in propria forma, per quam dicitur sic includere re- formam
excedit.
specie, ac proinde neque aliquid quod liqua.
ordinate ultra illud appeti posset, sine Unde sequitur veritas illius maxima:',
ordine ad ipsum. quam adducit Doctor, quod omne objcc-
Idem est Id patet de intellectu a simili, sive ob- imn causans cognilioneni allerius, dehel
de
intellectu.
jectum ejus sit ens, sive verum, illud eiit includere, etc. Essentia autem Angeli
I
ultimum quietativum ejus, quod inclu- non includit omnem ratioiiem eniis, neijue Angelus
non
dit omnem ralionem entis, aut veri, sine omnem rationem motivi intellectus virtu- inciudit
totum ens.
imperfectione, et cum omni perfeclione : te, aut eininenter; crgo ne(piit esse ob-
ergo debet includere rationem motivi. jectum j)rimum et adaHiualum iiUelleclus

Proportio Patet consequentia, (juia, ut patet ex Do- Angelici in rationc motivi, ex dictis.
objecti
motivi ctore qH(esl. 2. prolofji, proportio objecti Per hoc patet etiam ad instanliam alla- •jj.
ad inteile- Uospon&io
ctum. ad intellectum est motivi ad mohile ; er- tam dc heatiiiuhne naturali Angeli, ho- ml
instnnliam
go illud cui repugnat movere intellectum, minis aut animjc soparata', cpiia si scchi- (l«
bcatitiuline
ne(juit esse quietativum ejus seciHuhim damus omiiia aiixilia exirinscca ;ih hnc naturali.
inclinalionem naturalcm, quia nimîuam statii ((|uod lamcn licri neqiiit, ut infni
l)olest educere ipsam de potcniia ad a- monstrabimns) pricler virtutcm causarum

ctum se ipso, ac proindc non incliiiaiur nalurahuni, el concursuin eis dchilum
potentia ad ipsum, nisi in virlute sui primi actualcm, el bccundum virlutcm inii;i-
Tom. XVI. «
82 LIB. IV. SENTENTIARUiM
tam, falsum assumitur, (luia sic nunquam pii. ct cognitio principiorum assensum
deveniretur in cogiiitionem Dei per cre- conclusionis. Di\i, ut movet in effectu,
aturam, nisi per viam dependentiae, ex non quod effectus secundum rationem ab-
qua procedit IMiilosophus. solutam eiilis causet cognitionem, sed
Cieaiura sjjc autcm coenosccndo Deum rion quatenus ex aliqua conditione effectus,
movet ^ * *
occasiona- niovet crcatura ad cognitionem ejus, nisi qua3 redundat in causam, ut dependentia
ad co-no- occasioiiaiive, tanquam ratio cognos- pervenitur ad cognitionem causre, quia
scendum
Deum.
...
cendi cognita, non
et
autem tanquam ratio

•
sic
rn
efiectus movet
"
•
iii
•
virtute causfe.
n-
Si
non cognita primo movens ad cogniti- dicas hunc modum sufficere ad beatitudi-
onem ejus; unde non cognosceretur nem Angeh, contra, hic modus cognos-
Deus esse, nisi cognosceretur dependentia cendi est per discursum, quem non ad-
creaturae ad ahquid, quod excedit totum mittunt Piiilosophi in Intelhgenlia, nec
genus entis creati. Neque motum, neque sufficit ad conchjsioneni inferemhim sola
ordinem causarum reduceret Philosophus apprehensio Dei, ut causfe primnc, a qua
ad aliquod ukimum, nisi ex cognitione terminatur dependentia Intelligentiae sine
creaturae, in qua non invenit aliquid per aiiis principiis. Deinde saltem ohjectum
se uhimum, quod causahtatis et motus motivum beatitudinis erit Deus, et con-
dependentiam ultimo terminaret. Et hoc sequenter distingueretur ab essentia An-
patet eiiam ex demonstrationibus, quibus geli, eritque causata quod est intentum.
Theologi probant Deum esse, sive morah- Ad confirmationem dictorum adduco ra-
96.
bus, sive Physicis et Metaphysicis, qu;e tionem Doctoris in{. d. 8. q. 2. qu;Te ex Ralio
Doctoris.
incipiunt ex creatura, ut cognita ; sublato dictis non est sufficienter declarata, est-
enim ordine essentiah causarum, tam que talis : Quia si inteUectio Angeli esset
quam moralium, aufertur me-
naturalium suum ease, non dependeret ab aliquo ob-
dium demonstrandi Deum esse ex cogni- ;
jecto, nisi a quo dependeret suum esse,
tione erffo creaturse assur2,it intehectus et ita nihil inferius se, neque etiam se
per varias coHationes et discursus ad for- posset intelligere in genere proprio, sed
fiatiUa mandum conceptum proprium Dei sub tantum in objecto superiore movente, vel
co£rnitio?
ratione entis infiniti, primoe causoe, ulti- causa producente; imo nihil posset aliqua
mi finis, etc. Habita autem inteUectione Intelligentia intelligere, nisi in Deo, vel
hac propria Dei, sicut via naturoe inves- per intellectionem productara ab ipso,
tigari potest, Deus ut cognitus habet ra- etc. supple, objecto movente.
tionem objecti motivi respectu intellectus Ratio hoec supponit, quod intellectio
et vohintatis in statu naturae, sicut proce- creaturae dependet ab objecto motivo suo;
dendo ad causam ex effectu, primum desi ergo intellectio ejus est sua substantia,
venitur ad cognitionem propriam causae, haec autem producitur a solo Deo, a quo
ex hoc autem deinceps proceditur a prio- solo dependet, sicut suhstantia ejus, cui
ri per causam ad effectum. est eadem a solo Deo dependet, ergo, etc.
Unde non soium objeetum dicitur mo- Ilic posset de facih impugnari Durandi
tivum, quatenus in se movet immediate, seiitentia de objecto motivo intellectus impugnatu
vel etiam in sua specie impressa, sed qua-

, ,. .
, ,
.
Angeiici, sed brevitatis giatia id remitti- Du.andi.

. ... sententia
tenus movet in effectu ad cognitionem mus in proprium locum sequeretur enim

sui, vel in specie expressa ; sic appre- quod Angelus intelhgeret per
;
accidens
I
hensiones causant cognitionem princi- tantum reliqua a se, si tantum sub rati-
DIST I. OU^STIO I. 83
one ordinis ea intelligeret, sicut toiice- ciionis, sicnt ponitiir fornialitor in Deo,
ptus Petri inquantum musicus est, est et nequeat convenire essentitc inllnitae
Ex ordine per accidens respectu Petri. Si autem di- iminediate, sed mediantihus alirihutiset
non
cat, (juod ratione hujiis ordinis includit proprietaiibus, l)ene sequitur qnod nec
sequitur
intuMilnm. absurdis-
reliqua quoad intelligibilitatem, naturas Angelicc conveniat producere,
simum est, quia sic sequeretur quod quce- nisi mediantibus dictis potentiis, earum-
libet res,cumdicat hunc determinatumor- que actibus necessario prffisuppositis.
dincm ad reliquas res universi, incUiderct (t) Sic eliom ponntur in Amjelo, etc. 98.
An sit
perfecte omnia .quoad intelligibiUtatem, Ilic tangit iUiim controversiam, an in in Angelo
potenlia
verbi gratia, asinus Angelum; ergo si Angelo detur potentia executiva seu mo- executiva
diversa
Angelus includat intelUgibiUtatem omni- tiva, saUem de Cacto diversa a sua \o- a
volunlate.
um, necesse est id reduci in aUam cau- luntate et intenectu, quamvis ipsis su- Seutentia
neiraliva.
sam diversam ab iUo ordine; si autem bordinata. Nogat D. Tbom. qiui^sl. 0. D. Thom.
(lapreolus.
inteUigat Durandus ordinem perfeclionis, d' Malo. arl. I. ad \\. Quodl. (1. arl. i>.
llervjeus.
restat declarandum quomodo AngeUis in- et insinuat I . p. t/ucesl. o\. arl. H. ct "9. I)urandus.
Ariênlni.
ferior incUidat superiorem, aut superior art. l. ad ?>. (piem seîuitur Capre- Hassolis.
Vasque/.
Dcum, per modum objecti inteUigibiUs. olus ia !2. dhi. '. ipucsl. :>. Ilerviicus
Qui voluerit, poterit huc revocare plures dist. {\. qiucst. l.a. \. Durandus m 2.
rationes Doctoris ex locis citatis. disl. 5. cjuaist. o. Argent. disl. H. rjuast.
97.
(f) Tertia propositio est concessa ah I. et noster BassoUs dist. i i. (jiufsl. 1.
Terlia
Avicenna, etc. Hic tractat tertiam propo- Vasquez supra.
propositio
AlTirma-
prsemissa sitionem siipra prtemissam contra Avi- Contrariam sententiam videlur suppo- tiva.
supra
probiilur cennam, qure est taUs : /lcZ quodcumrjue nere Doctor in 4. dist. 10. qiucst. 7. iii
contra
\vicennam. producendum extra Anrjelum necessario principio, ct in 4. disl. 49. qucvst. 14.
rcquirilur intcllcclio Anrjoli, etc. hanc ubi admittit potentiam molivam in anima
concedit Avicenna 9. Mctapii. cap. 4. sepaiata, aut communicata corpori glo-
ut visuin est supra ; et probatur, quia rioso diversam ab organica, quod perindc Tartaret.
dicendum videtur de Angclis, qni movent Mavron.
natura substantia inteUcctuaUs nibil pro-
.\urt'uiu8.
i
ducit, nisi per inteUectum aut voUmta- aUa corpora a se. llaiic tenet Taitaretus Ilenncus.
l'roljalur.
tem, aut utrumque, patet, quia persona A<c, Mayronis in i. disl. 43. quiesl. 4. Pla-
divina niiiil producit ad intra vel ad ex- cet (pUbusdain Thomistis ciiin .\ureolo
ti-a, sine inleUectu aut voUintate ; si in ^. disl. <S. et Ilenrico Quudl. i;{.
ûbstantia
itellectua- cnim natura esset priiicipium produccn- qucest. 0. et ratio est, (juiaactio loco inoli-
lis
producit
(U ad intra, darctur aiiqua persona prior va est distincta principio a volitionc, i\m\
per in-
lilio, siciit essentia in cssc natura3 est illa cst (r.ni;i(Mis, b.cc iinmancns. Dcindc
telleclum.
piior inteUectu, (pii cst principium pro- \ol(iiitas, si argiimcntari liln't c.v nobis,
duccndi fiUum ; crgo |)riiis ctiain produ- non agit actione trans(ninlc in acitis po-
cerct, et sic essct (piat(M'nitas pcrsonariim icniiariini, (pi.c iii (•.•idciii siibslanlia ra-
in divinis. .Vd extra ctiain nc^piit esse dicantur ; crgo cliam ne^pic iii matcriani
Voluntits
'
principiuin iinmediatum |)roduccndi, (piia cxlcrn.iin ayil. Aiii^ndiis

r<
miiIciii nioNci crenln
iKM) nf.'it
sic produccrct nccessario, ct non Ubcic, coipor:), (>i (piid(piid stalucndum csi prin- n tu
linui^sunlo,
(juia nc^piirct subordinari voluntati ct iii- cipiuin iiiodis aliorum a sc, csl cliam ut
priiu ipiiiin
(cllectui in prodiiccndo, ex rationc dicia. priiici()iuin movcndi sc in .\ng('lo. Iiciii
olii-itivuni.
Supposito crgo (piod producerc sit pcifc- (crtio, iioii vidctur major dciciiiiiiiiii.i li-
.
^4 LIB. IV. SENTENTIARUM
vel volitio efficax motus, sed imperium praemissa impugnatione responsionis Du-
supponit aliquam potentiam subjectam, randi, ubi probatum est non posse sic da-
cui imperatur; volitio efficax motus an- ri potentiam creativam mediam.

Confirmatio
tecedit motum, '
et fit sine motu sequente *
Hic etiam probari potest hac unica ra-
' '
responsio-
ut in spiritibus, qui detinentur in igne tione, supponendo hanc tertiam proposi- nis.
Inferni, datur voluntas intensissima motionem Doctoris, quia nuUa potest esse in
vendi se ex illo carcere, sine motu ali- natura intellectuah et immateriah poten- /
quo ; debet ergo motus provenire ab aha tia 'perfectior in esse, quam sit voluntas et
potentia, quae impediri potest, nam si intellectus, mediantibus quibus beatur, et
esset a
eum
voluntate,
actus praemissus, inquantum
videtur sufficere ad
de
quibus
^ rehquae -11 si quae essent, subordi- ^
Potentiae
est nantur ; sed hee agunt dependenter a sub- rationaies
. .
sunt
se efficax jecto, ergo et aha quaecumque. Mmor jam perfectissl
Quidquid de hoc sit, si ahquis statu- probala est abunde. Consequentia patet, potentiae.
99.
Transitus
eret in Angelo potentiam executivam di- quia modus operandi sequitur modum es-
ad versam a voluntate, subesset voluntati, sendi, et perfectio ihius redundat ex per-
scopum
principa- sicut executiva, et sic non posset sine fectione hujus, sed perfectionis est in quo-
lem.
actu voluntatis et inteUectus aliquid pro- cumque principio agendi effectum, agere
ducere, et stat ratio. independenter a materia ; hoc enim arguit
Sed quouiodo subsistit ratio, si suppo- ejus perfectam actuahtatem in essendo, indepen-
„ . denter a
nitur per se actus ille voUintatis solum, ergonequit convenire potentise
.
interiori et
.
materia
Objectio. estper-
tanquam principium producendi, vel tan- 1
dependenti
. •
a
1
voluntate, et quoe
I
habeat
.
fectiouis.
quam actus productivus ; hic ergo assi- ,. , ... Nou

rationem executivse, et applicabiiis per convenit
gnas medium inter illa, si daretur aliqua potentia
voluntatem, cum repugnet ipsi voluntati. inferior
potentia diversa a voluntate, quee esset Toluntal
Confirmaiur, quia si una potentia An- in
creatrix, hcet vohmtati subjecta sicut
geh agit dependenter a materia, omnes
executiva, quia actus voluntatis esset ap-
plicans imperans, non autem princi-
ita agunt; ergo nuUa in agendo absolvi- i
et ^ g
^^"^-
pium formale producendi, aut actus pro- tur a materia. Probatur antecedens, quia
ductivus contra dicta. actuahtas potentise in essendo est actua-
Respondetur, quod actus volunlatis es- htas subjecti, a quo non distinguiturreah-
Responsio. set principium, in eo casu, producendi, ter; ergo perinde quaehbet habet eam-
quia applicaret potentiam inferiorem. dem actualitatem, cum oeque omnes iden-
Deinde Doctor hic tantum intendit proba- tificentur eidem substantise immateriali,
•
re, dato eo, quod non admittit, necessa- et consequenter si aliqua non absolvitur
rio prsesupponi actum voluntatis et intel- in agendo a subjecio, sic etiam nulla ab-
lectus Angehci, in ordine ad quamcumque solvitur.
actionem potentise ab his diversse, quia Si autem dicas distingui has potentias
terliam propositionem probat, data etiam realiter a subjecto, idem a fortiori sequi-
potentia executiva diversa, quoe esset cre- tur, quia sic erunt accidentia inhoeren-
atrix ; hoc autem non proejudicat primse tia subjecto, ac proinde nuUa in actione (
propositioni ejus contra Avicennam, qui absolvi poterit a subjecto. Dato itaque ;
admittit creari InteUigcntiam per actum quod antecedat actus voluntatis et intelle-
intellectus, neque probationi, ut patet ex eri

...
m voluntate creataquam ...
impermm,
sit
j
\
DFST. I. QU^STIO 1. 85
actus, actionem potentiae cujuscumque in certum est quando ex propria forma efTe- in
causa.
Angelo, qui actus, e\ propositione secun- ctus limitatur, nihil inde redundaie in
da cum suis proliationibus, sunt acciden- causam ejus, quia non arguit minorem
tia, sequitur quod Angelus nequeat crea- virtutem in ipso, aut privationem causa-
re, quse est conclusio intenta contra Avi- litatis requisitae, sed incapacitatem in ef-
cennam. fectu.
, 101. (u) Ad raliones pro opinionc Aviccn- Ad secundam rationem, pcrfcclum esf
Responde-
tur nw, etc. Hic respondet fundamento Avi- ununiquoclque, etc. Loquitur IMiilosophus
fund;imen-
tis.
cennse. Responsio autem est faciiis ex lit- in iis causis, (pia.' propriam naturam com-
Avicennse.
tera. xVd prinuim, negatur antecedens, ad municare possunt; qiiando auiom nntuia
cujus probationem respondetur, quod in est talis in essendo, iit c\igai causam su-
agente per intellectum, sufficiat distincto- periorem in siii produclione, colligitiir in-
rum cognitio, ut immediato causet plura, de mnjor ejtis perfectio quam si a simili in
et sit muitiplex in causando, quamvis iu specie produceretur, quia, ui supra dictum

esscndo unum ; distinctio enim producto- est, excessus perfectionis in causa arguit
rum oritur ex ipsis productis, quia sunt perfectionem correspondentem in effectii,
Distinctio diversoe natura) et entitatis, non vero a si causa necessario exigitur.

effectus
oade est ? causa; et dato quod a causa, sufHcit obje-
ctiva in cognitione distinctio, ut patet in SGIIOLIUM.
ideis, quse sunt rationes faciendorum in
Pro resolutione notat diipliciter sumi cau-
Deo.
sam priiicipalem, et definit iustrumeutum,
Retorque- Et ratio hsec est ad oppositum conclu-
î est propric activum, debere agere ad ali-
tur
ratio sua
sionis, quam intendit, quia sive tertia
quam dispositionem prasviam termino prin-
in
Intelligentia producatur immediate a Deo, cipali; vel attingere ipsuin terminuui princi-
Philoso-
ptios.
sive mediate, non variat entitatem, ac palem, virtute tamen principalis causae. Hoc
proinde eodem modo distinguitur a secun- secundo modo, sigillator utitur sigillo. Ponit
moduin dicendi Varronis sui magistri, nempe
Instantia da. Exemplum est ail hominem, quia ani-
(le non posse probari ratione, crcaturam non es-
anima, qua ma, per ipsum producitur ab ultima In- item moduin dicendi Landul-
se creativam ;
maltiplica-
tur. telligentia in ordine, sed anima est multi- phi, qui oppositum tenet, sed non explicat.
piex. Addo, quod sicut secunda Intelligen-
tia intelligendo se, producit tertiam, qtiod Ad qnaestionem (x) ergo, qiiia lit
.\
26.
t;ere
Deus perfectissime etiam intelligat secun- (liflicuUas de creare inslrumentalitcr principali-
dam ; crgo potius est causa tertire qtiam el principaliter, idco priino scien"
Deus
immediate secundai, quia est prior et perfectior in- diim ost, quod nliquid R<i;oro princi-
causat
loteliigen-
telligens; unde nulla est ratio quin pro- paliter iôtcst intolli{.ii duplicitor.
liâ.
ducat tertiam sicut secundam, narri eadem TJno modo excludendo omnem cau-
imperfectio, quie redundaiet in ipsum, ex snni superiofom njêntem, ut sic
productione tertiio, perinde seqiierettir o\ a(/cre principalilcr sit .ii^êre indepen-

productione secumte, nempe limiiiitio et denter n cnusa superiore nênte.
finitas cffectus, quam reihicere solent Plii- Alio modo potest intelligi nr/crc
losophi in causam prnximam et partictda- principalilcr, id est, per formMm

In»perfectio rem, ideo(|ue negarcnt Dcmn concurrerc l)!'oiiiMam intrinsecnm a«?enti,
et
ellecttis
non iinmediate ad effectus suhlunares, aiit ;id li(;(^l in nêndo per (\nm sit subor-
rfiducitur
bcmper motum c(jcli ;
qtiio ratio frivola est, quia dinnta causm superiori ng(Miti. Si
86 LI15.IV.SENTENT1ARUM
contra cansam principalem primo plo, ubi talis esset repngnantia ad

modo dictam distinguatnr instru- agendnm.
mentum, sic omnis causa sccunda Kx hoc quod instrumen-
patet,
])otest dici instrumentalis. Si an- tum, si ponatnr proprie agere ad
tem contra secnndum modnm di- effcctum, vel habet in se formam
stinguatur instrumentnm, tnnc 11- activam in csse quieto ante moti-
lud potcst dici instrumentnm, oncm, sicnt causa secunda, vel sal-
qnod non habet in se formam acti- tem in motione actuali recipit for-
vam insuo ordine, otiam depen- mam activam, qna agit in suo or-
dendo in actione sna ab alio supe- dine agendi; et hoc vel ad termi-
riore, sed tantnm agit pcr actu- num principalem, vel ad aliqnam
alem motionem alicnjns nlterius dispositionem praeviam, nt sic uni-
moventis, ut patet de instrumentis versaliter sit ista propositio vera:
artificis, ut secnri, serra et hujus- Omne instrumentum, quod est pro-
omiie modi, qnia si instrnmentum po- prie activum, vel agit adaliquam
'\lhir natur proprie activumad aliqnem dispositionem prseviam termino
pemanen- terminum, necesse est ipsnm liabc- principali, vel per aliqnam for-
veiin'iieri
^"^ fomiam aliquam intrinsecam mam intrinsecam attingit termi-
qua agit.
activam, vel in cssc quieto ante num principalem, licet in virtnte
omnem motionemalterins agentis, principalis agentis et hoc sive ;
vel in fieri, quando totaliter move- illaforma intrinseca pr?ecedit mo-

tur a superiore agente; si enim tionem, sive tantum insit sibi,dum
neutro modo habeat formam acti- actualiter movetur.
vam, nullo modo prop)"ie aget. Ad propositum, patet. quod nihil 27,
Cum enim actus primus sit princi- aliud a Deo potest principaliter
pium actus secnndi, qnod nullnm agere in quacumque actione, su-
actnm primum habet in se acti- mendo principaliier primo modo, et
vum in suo ordine, in nullnm hoc planum est secundum Theolo-
actum secundum potest in illo or- gos, qui dicunt Deum principaliter
dine; alioquin quodlibet posset po- agere in omni actione. Sed snmen-
ni instrumentum respectu cujus- do secundo modo, triplex est mo-
libet, et posset quod Deus per
dici, dus dicendi Unus, quod conclusio ^
:
ji;t''i^|
muscam, ut per instrnmentum, ista negativa tenetnr sola flde, ^-^.p"'»
ratione
crearet Angelum, quod nihil est; propter auctoritates Sanctorum, "on
constare
si enim
.
alicui naturae repugnat nec potest ratione probari; non quod
.
quod sit principium activnm ali- „ • , , .

, , creare
enim patet evidenter quare repu- nequeat
quarum actionnm, non est possi- "^^^"™-
gnat ci'eaturae producere aliquem
bile, quod per potentiam quam- effectum totum et totaliter, nuUo
cumque sit principium illarum. ejns prsesupposito,
.cum quilibet
Caioi- nou Etsi cnim posset Deus absolute offectns sit imperfectior tali cau-
potesL „ .
esse causa creare irigns, non tamen posset sa agente, et per consequens pos-
tngom.
pg^ calorem, ita qnod calor sit in sit contineri in ea eminenter, ac
aliquo ordine causaactiva respectu per hoc virtualiter et active. Hoc
frigoris, vel in aliquo alio exem- patet explicando causas effectus;
DIST. I. QU^STIO I.
nam quod est perfectius for-

illud supra totum genus causre efficien-
ma, est etiam perfectius materia, tis, quia est agens illimitatum.
quia forma est perfectior quam Ratio ista licet dicat propier (piid
materia, 7. Meiaph. ergo si causa consequentis, (scilicet limitati-
Texl, 7.
potest habere in virtute sua actionem cfflcientis, qucT determinat
va formam, non videtur repugna- ipsum ad requirendum materiam
re perfectioni ejus, quod in virtute in agendo,) t.nncn istud propler qnid
sua habeat materiam, et sic totum non cst multum cvidentius conse-
cffectum. Si etiam plures Angeli cutione, ut patet intuenti.
possint esseejusdem speciei, ut di-
»ist.2.q.7. citur in secundo Ubro, non apparet CO.MMEMARIUS.
quare Angelus non potest Angc-
lum producere, sicut ignis ignem, (x) Ad quccsiionem crrjo, etc. H;pc est 102.
nam utrobique productum habot terlia pars principalis hujus qupcslioriis, pnndpalis
proportionem eamdem ad perfc- iu (lua
^
habetur resolutio principahs, eius-
h«.i"s.
1 j 1 ' qiuestionis.
ctionem producentis. que prohatio. Prpemissa duphci acceptionf
.anduiph. Alio modo ponitur, quod con- tam causaB principahs, quani instrumen-
i.di?t.i. clusio negativa potest ostendi per tahs, conchuht quan.lo insirumentum est
iiodi^*'"
rationem, et hoc universaliter de proprie activum, necessario hahere for-
qualibet creatura, quia sicut causa mam ahquam intrinsecam, per quam con-
materialis et forrnalis secundum slituatur per modum actus primi ad acti-
totum genus suum necessario re- onem, qucc est actus secundus, eamque
([uirunt se invicem in causando formam vel in cssc quieto, vel in fieri,
rem in esse, (nunquam enim forma id est, dum actu movetur, debere inessc, iii sirumen-
tuin
est causa formalis alicujus, nisi Ahas si non requireretur tahs virtus acti- '^îtivum
materia insimul sit causa materia- va, ut principium agendi, sequeretur quod iiahei-e
,,1 •
. • piincipiuni
lis ejusdem) sic totum gcnus effi-
. X
quodhl)et assumi posset ut instrumcnluin aciiouis.
cientis causa?, quod includit omno resjieclu cujushhet, ct posset Deus por
efflciens limitatum; habet necessa- muscam creare cochuii, quod est futih\
riam concomitantiam cum mate- quia si ahcui natur.ie repugnet, quod sit
ria qtiantum ad //>// rci; sicut cnim |)iin(ipium ah^juarum actionum, non est
forma et materia sunt causnn in possihik^ per qiiamcumque potentiam

csse, sic efflciens et materia in /icri adhihilam, ul sit principium earum, clsi
Impossibilc est ergo aliquod eni- possct Dcus absolute crearc frigus, non la-
ciens limitatum agere ad eflectuni incii |)er calorcm, iia ut cal(ir sit in ali(|U()
produccndum, nisi simul concur- ordiiK^ princii)ium activum fiigoris, id est,
i'at materia qtiasi principium rx in ordinc causa? principalis aut insirumcn-

qiio requisitum in /icri, in quo rcci- talis. causne naturalis aut supcrnaluralis.
piattir forma, quso est terminiis Ilinc liahes resolulioncm Doctoris circa Poteuiin
formalis actionis, ct ex qua ut cx potcntiam illam ol)(MlienliaIcin aclivain, lis

°
partc constituitur composituui, (piam statuunt (|iii(lam moderni in omni "Vi
quod cst primo productum Dcus ;
cntc pcr modiim virtiilis inchoaln', ut (|ui-
"""!'^'"*"'"'
autem nou requii-it in actionc siia dam voluiil ; cam ncgahis ex liis nrinci- **"""|""
materiam concomitnntem, quia ost piis, (piia nimis liherc, ct sinc urgcnti
; .
fundamento astruitur. Hanc tamen disser-

tationem brevitatis causa hic omittemus, SGIIOLIUM.
quia etiam concessa tali potentia obedien-
Ponil Doctor tres conclusiones. Prima :
tiali, non sequitur eam facere ad termi-
Spiritus crealus non potest principalilcr creare
num creationis, neque ut instrumentum
subslanliam, quia non potest producere nisi
disponens prfcvie, quia id repugnat termi- per intellectionem et volitionem, quse sunt
no creationis, ut supponat dispositionem accidentia. Secunda : Forma ivalerialis non
ex parte objecti, cum nullum praeexigat ;
est creabilis a creatura, quia non potest esse
si auteni ex parte agentis per moilnm prius natura quam informet, alioquin pos-
set separata a creatura cbnservari. Tertia :
alicujus determinationis prioris vel appli-

Forma materialis non potest creare, quia sicut
cationis, perindefieri potest a causa prin-
dependet a materia in qua sit, ita et ab ea- f
cipali, secundum virtutem innatam, et ta- dem, in quam agat.
lis dispositio non abstrahit a suhjecto
28.
ergo ad eam frustra fingitur potentia obe- Ideo (y) dici potest tertio modo, Conclus. 1
dientialis ex hoc capite. quod creatura non potest creare Creaturan:
spintualeo
103.
Supposita ita({ue ilia conditione circa principaliter, modo praedicto, sci- non
posse crear
formam activam instrumenti, ct communi licet per formam intrinsecam substaa-
tiani
sententia Theologorum, qua asseritur activam, respectii termini in sno
Deum agere principaHter in omni actione ordine agendi; et hoc probatur
causeo secundse, et hoc modo non posse per rationem, sed non communem
creaturam agere principaliter ad creationis omni creaturse, sed perplures de
terminum., id est, sine subordinatione ad diversis creaturis speciales, ut sit
Deum causam superiorem ; sumendo ta- prima conclusio ista : Nulla natura
men causam principalem pro ea, quae mere intellectualis creata potest creare
agit pcr virtutem innatam, cum subordi- Haec fuit probata supra
substantiam.
natione prcedicta ad primam causam, licet in improbando opinionem Avicen-
etiam neque agat ad lerminum creationis, nse, quia cujuslibet talis naturse in-
^^ aut agere possit, superest dubium, an hiec tellectio est accidens, et nihil po-
'^""slr'"
conclusio negativa teneatur sola fide, an test producere, nisi per actum in-
fiS"du ''lex
^^^^"^ raîone probari possit. Negat Varro telligendi et volendi, qui non esset
sententia. secundum m 2. dist. 1 qucpst. G. asserit necessario pra3vius, si posset crea-
negat. vero Landulphus m 4. disl. 1. qucest. l.et re stibstantiam. Nam inter princi-
^'*^^^- ^- ^^'^^ «icut formaHs et materiaHs
âmrmat."' pium activum pcrfectum in siip-
Fundamen- necessario se exigunt, ita etiam efficiens
tum posito substantiam
perfecto, et
secundfie Hmitatum exigit materiam concomitantem
sententite terminantem actionem, non neces-
ex agens Hmitatum est; Deus
r/./êri rei, quia
ordine sario mcdiat aliquod accidens se- ;
autem, qui est supra totum genus agentis
causarum
mutuo. Hmitati, non sic exigit materiam, quia
cus autem est de Deo, cujus intel-
eam in sua virtute incJudit. lectio et volitio sunt essentia ejus,
Dicit autem Doctor, quod Hcet hsec ra-
et ideo per intellectionem et voli-
Ratio
^^^ ^^° fundata in limitatione agentis creati, tionem potest substantiam produ-
Tm^^
sed non sit pcr causam, tamen non esse adeo nlus cere; creatura autem non sic.
maauebtior. .
^
notam in hac generalitate, quam sit ipsa Secunda conclusio est NuUa : Conclus.
Forma
conclusio, ideo tertium modum proponit forma materialis potest creari a niateria!]
|i
noii esi
ipse Doctor § sequenti. creatura, quse probatursic: Forma creativa
DIST. I. QUiESTlO I. 89
Formam quse creatur, prius naturaliter est suam, (accidentalem, vel substan-
aterialera
a a causa efficiente quam materiam tialem, non curo.) Nam materia
3reatura
Teabilem informet; forma materialis non etsi aliquod ens tamen ita in-
sit,
lon esse.
potest esse ab aliqua creatura, fimum est, quodnonest principium
prius naturaliter quam informet alicujus actionis productivse. For-
mnteriam suam, vel potentiale ma autem materialis non potest
suum; ergo, etc. Probatio majo- aliquid creare, nec per accidens
ris, quia si non prius naturaliter, aliquod potest esse principium
ergo non accipit csse a causa, nisi creandi aliquid, ex tertia conclu-
illa actione, qua subjectum infor- sione; ergo substantia materialis
matur, sed illa informatio est mu- nihil potest creare, ergo ncc im-
tatio proprie dicta, et ita non materialis, nec materia potest ali-
creatio. Probatio minoris, nuUa quidcreare, nec accidens aliquod
creatura potest formse materiali potest esse principium creandi, ut
dare esse absolutum in se, hoc est, dictum est ex tertia.
absque hoc quod informet suum Potest etiam specialiter proba-
potentiale, quia si posset sic dare ri, quia substantia materialis non
esse, posset et illud conservare, ut potest producere materiam, et per

maneret
realitcr virtute creaturop consequens nec totum effcctum pro-
in aliqua duratione talis forma ducere, nuUo pi'9esupposito. Hoc
sine materia. Formam autem ma- probatur sic: quia quando aliqua
terialem dico esse omnem illam, secundum totum genus suum ha-
qu3e ex natura sua necessario in- bent aliquem ordinem ad invicem,
clinatur naturaliter ut sit actus quodlibet unius habet similem ordi-
materiae, sive sit substantialis, nem ad quodlibet alterius. Exem-
sive accidentalis. plum, si albedo secundum totam
Tertia conclusio (z) est : NuUa speciem sit prior nigrcdine, et
:onrius. 3. forma materialis potest csse prin- quoelibet qualibet; sed quaelibet
cipium creandi aliquid, quso proba- formamaterialis secundum totum
tur, quia sicut in essendo prsesup- genus suum, estposterior origine
ponit materiam in qua sit, ita in tota materia sua recepLiva ergo ;
agendo proesupponit materiam in quaelibet talisforma cst posterior

quam agat, alioquin terminus ad quamlibet materiam; sed postc-
actionis ejus csset absolutior a rius origine vel generatione, non
materia quam ipsa forma. est i^rincipium producendi modo
1
29 Ex his concluditur propositum illo prius ; ci'go forma siibstantia-
sic Nullus Angelus potest sub-

: lis non potest crearc materiam.
stantiam creare (ex prima), ncc Confirmatur istud, (piia forma ma-
accidcns aliquod (ex sccunda), quia terialis dcpeiulet in cssendo a ma-
accidens a creatura crcari non po- teria; ergo in agondo non potest
test; ergo Angelus non [)otcst esse princijiium produccndi ali(niid
crearc, ncc substantia materialis ejusdcm rationis cum materia;
potcst aliq"id creare, quia non videturenim reimgnantia, (luod in
l)otest agcrc nisi per formam ag(Mido por se (U^pendeat al) aliquo
;
1
90 LIB. IV. SENTENT1A.RUM
ejnsdem rationis cum termino, licet hoc sit valde extensive.

quem prodncit. Auctoritas Philosophi non est
30. Si instes de forma substantinli ad proi)ositum, quia actus, qui
et qualitate consequente eam, quod est prior tempore omni potentia,
illa qualitas sequatur formam sub- non est aliquis actus materialis,
stantialem generantis, et tamen scd simpliciter immaterialis, ut
aliquo modo est causa formse sub- patet ibidem in fine capiluli. Ratio /
stantialis ipsius geniti; licet ergo autem procedit de illo actu, qui
forma substantialis et qualitas posterior est secundum genus
propria secundum genus suum suum totum ipsa potentia recepti-
habeant ordinem, quia forma sub- va; ideo non valet.Et iterum istud
stantialis est prior, non tamen de materia, et conchisio secunda
quselibet qualibet, imo tantummo- manifesta sunt apud Philosophos,
do in quocumque eodem, forma qui posuerunt ordinem secunda-
rum causarum
j
substantialis est prior sua quali- esse simpliciterne- .1
tate, licet in alio et alio possit cessarium, quod forma mate-

ita
Text. qualitas praecedei-e formam sub- rialis non potest ab alio agente
'^^^j-j^^g;
^^
stantialem. Et confirmatur per produci, nisi concurrente materia,
illud Philosophi 9. Metaph. c. 7. de tanquam causa necessaria prsesup-
potentia et actu, ubi vult, quod posita termino productionis.
actus simpliciter prajcedit poten- Siquoeras, an ex dictis possit ha-
tiam tempore, et tamen eodem, in beri propositum de anima intel-
potentia prsecedit actum tempore. lectiva? Respondeo, quidquid Phi-
Respondeo, quod quaelibet sub- losophi senserint de ea, an creetur
stantia ejusdem speciei prpecedit vel non, tangetur dist.de resurrcctio- d. 43. q. l
Animam!
qualitatem quamlibet, eo modo quo nc, sed ex conclusionibus prsedictis rationalen'
non ess€
substantia secundum totum genus ostenditur propositum de ipsa creabilen
a
suum praecedit qualitatem secun- non enim potest creari ab Angelo, creatura.
dum genus sunm, scilicet deflni- patet ex prima nec a quacumquc

;
tione, cognitione et tempore, hoc natura mere intellectuali creata,

Substaniia
prior
est, separabilitate, quantum in se patet per idem; nec ab aliqua cor-
accidente est, ct sic triplicitcr substantia porali substantia, sive per formani
triphciter. .
i-.
substantialem, sive per accidenta-
.
geniti prsecedit qualitatem gene-

rantis, licet non tempore, id est, lem, quia ipsa anima est nobilior
temporali vel actuali duratione quacumque forma substantiali vel
extra causam, nec sic intelligit accidentali; forma autem ignobi-
Philosophus, ut supponis. Et cum lior non est principium activum
dicis qualitatem generantis prsece- ad producendum nobiliorem sic ;
dere substantiam geniti, ut causa patet propositum, scilicet quod

effectum, falsum est sed solum ; nulla creatura potestprincipaliter
hujusmodi qualitas est causa qua- creare.
litatis disponentis ad formam sub-
stantialem, et pro tanto dicitur
quodammodo esse causa geniti,
DIST. I. QUyESTIO 91
Secundo, aliqui riegarent formam suh- Objicilur

Becundo,
COMiMENTARIUS. stantialem depenciere per se, ct nalura quod
forma
sua a materia, quia est per se exi- substaiilia-
(y) Ideo dici polesl tertio modo, quod stens, et proindc non tantum dependet, lis
lOi.
non
obanda crcalnra non polest crenre, etc. Hccc con- quantum accidens absolutum; hoc autem dependeat
niliisio a
iuctive, clusio Docloris quoad primam partem est ita dependet ut aptitudine, et non actu materia.
et
,
pecie.
communis Patrum et DD. quos vide cita- neces.sario dependeat, ut patet in acciden-
tos a Sclioliaste, sequenti scholio. Quoad te separato.
secundam partem statuit tertium modum, Teriio, ilia consequentia vel non se- Objifitur
tertio.
in quo differt a sententia Landul|)hi, quitur, vel si sequitur, non est inconve-
nempe prohari conclusionem ratione, non niens, quod producens independenter a
tamen generali, quee communis sit omni materia, possit etiam conservare formam
creatura), sed procedendo in particulari ut separatam a materia et subjecto.
Oltjicitur
et inductive, per omnia principia agendi, Quarto, contra majorem illam, videtur
quarlo.
et ev natura effectuum, ideoque illum de facto etiam prius naturaliter e.vistere
principalem reducit ad tres conclusiones forma quam informet, quia causa suppo-
in specie, quas ordine suo probat : nitur ad effectum ; informare est effectus,
Tima Prima est quod crealura spiritualis ne- deinde supponitur ad unionem existentia
iclueio.
queat creare substantiam. Hanc probavit formtB, quia est suhjectum ejus; unio au-
quod
eatura
rittialis
superius, quia agit mediante intellecti- tem ad informationem supponitur, ut in- I
equeat one et volitione, qute sunt accidentia, tan- hcerentia albedinis ad esse album.
reare.
quam principiis producendi, vel tanquam Respondetur, suppositionem illam abso- 105.
Rosponsio
prjBsuppositis necessario ad produ- lute admitti ab omnihus Philosophis, qui ad
primam.
ctionem. admiserunt genus causie materialis diver-
Secunda conclusio : Nufla forma mafe- sum a reliquis causis ; negatur autem as-
^cuntla rialis potesl creari a creatura, etc. Pro- sumptum, qnia agens potest dupliciter de-
flclusio
bat, quia prius naturaliter forma ut crea- penderc a materia. Primo rationc sui,
tur, est ab efficiente, (juam informet ma- quia aliter nequit agere ex genere suo. Duple^
depeiiden-
teriam, patet, quia producitur in esse sine Secundo ratione termini, nempc form;p tia
causie
dependentia a materia; ergo prius natura- productiTB, qu(c specialiter dependet a ma- secund;e
a
liter, quam informet materiam, et nisi teria ex se, naturaliler loquendo, a qua- materia.
produceretur alia actione pneter informa- cumque causa i^roducatur, verbi giMtia,
tivam, produceretur per mutationem pro- accidens. Supposito autem qiiod aliîua
Forma
muleriulis
prie dictam, ((uod est contra suppositum; causa secunda crearet, absolveretin* forma dependet
a
sed nequit forma materialis esse a creatu- a materia, quanliim ad dfpendeutiam malcria.
ra prius naturaliter quam sit informans fundalam iii ino lo causandi efHcien-
materiam. alias si posset in fleri dare tis, non autem quantum ad dependentiam
esse absolutum eidem a materia, j)osset fundatain iii jiropria natura formip,
etiam conservare eam in tali cssc. ncque sequitur, potest agens creittum
ODlra IliGC ratio supponit formam ir.aterialem producere aliipiid crt>aiulo, ergo poie<i
haac neipie
dependere a mal(;ria, sive accidentalis sit, creare accideiis ; sicui se(juitiir.
iitlusio-
nem sive substaniialis; videtur ergo l)eii-< polesl prtuluccre indepcndcnii-r a
i^cti |)riii-
jicilur
rimo. cipiutu, nam supposito, (|uo(l crearelur, maleria, ergo rcliitioiies et modos, ci liii-
jam tolliiur ilhi dcpendcntia. jiisinoiii, etiain potcst produccrc indepen-

dcnter a
gnantia
.. .
materia.
inest
,
Quando autem repu-
,
per piures causas, amotio

.
rimum,
,.
liter,
et
. ....
non per se requisila essentia-
ergo sicut potuit produci primum
Causaj
secundl
non
unius non removet repugnantiam, nisi effoctus absque ejus concursu, sic eiiam fonnai
^*'*"''"**'
secundum quid, scilicet inquantum in tali conservari manentibus causis per se es-
causa fundatur ; sic posita creatione tolli- sentialiter requisitis ad conservationem
tur dependentia, quse est ex modo agendi esse jam producti, ad cujus conservati-
causae, non autem illa, qua) est ex mate- onem non requiruntur tot, quot ad pro-
teria formae, ductionem, neque secundum potest esse a
Responsio Ad secundum respondetur ex communi causa secunda, quia solius Dei est supple-
Ejugg,.
ad
secundam Theologorum et Peripateticorum senten- re causam per se requisitam, qualis est .«st
objectio-
nem. tia, constare contrarium, nam si ideo tan- materia, sicut eam eminenter continere.
tum forma materialis siibstantialis dicitur Ad quartum negatur, simpliciter lo- Responj
dependere a materia, quia ex voluntate quendo, quia sicut forma educitur, sic in- quariu
agentis supremi conservatur et produci- format, cum existat semper dependenter

tur in materia, non quia id exigat per se, a materia ut causa priore. Hic autem su-
sequeretur quod nulla esset differentia, mitur informalio, non prout est prfficise
quantum est ex natura formae inter ani- effectus formae, quomodo anima etiam ra-
mam rationalem et animam bruti, quan- tionalis informat, quamvis non dependeat
tum ad immortalitatem, quod est absur- a materia, sed ut involvit eductionem et
dum. Unde quod forma sit absoluta, quod causalitatem materise respectu formee, ex
per se existens, non absolvit eam a de- quo patet ad reliqua.
pendentia a materia quantumlibet minus (z) Tertia conclusio : Nulla forma ma-
Tertl
dependet quam accidentalis, quse est for- terialispotest esse principiumcreandi ali- conclu
ma secundum quid, ut comparatur ad sub- quid, etc. quia in essendo supponit mate- mater
noDl
stantialem, quee dat actum simpliciter et riam ergo in causando, ut supra proba-
;
po^ "s"
per se. tum est de accidente, et deinceps appli- PreTiic
106. Ad tertium respondetur consequentiam cando dicta, ut patet, ex clara inductione ^p.^°'Î
Responsio
ad esse bonam, quia dare esse absolutum et concludit intentum. Subjungit specialem
° ^ substal
''
M
tertiam ob-
jectionem.
separatum a materia, est supplere mate- rationem, unde probat substantise materia- mater
riam in quantum ab ea dependet forma in li repugnare creationem aclivam materia}.
esse ex propria natura ;
quidquid autem Ratio est Quando aliqua secundum
talis :
sic potest absolvere formam a materia, totum genus suum habent aliquem ordi-
potest etiam conservare, utrumque repu- "em ad invicem, quodlibet unius habetsi-
gnat causae creatse, convenit soli Deo, niilem ordinem ad quodlibet alteriiis, etc.
quia causa creata non conservat formam forma materialis secundum totum genus
a se productam in materia externa, con- suum est posterior materia sua receptiva
servatione per modum influxus, loquendo ergo quoelibet forma qualibet materia est
de absoluta, quia cessat ejus actio ad pro- posterior ; sed posterius origine aut ge-
ductum in completa existentia, ut patet neratione nequit esse principium creandi
experientia; cessant etiam conditiones aliud, ergo forma materialis nequit creare
agendi, ut applicatio et hujusmodi, sine materiam. Ha^c ratio est evidens, nam Optl
rall
quibus primo non produceret, ergo etiam altera pars majoris, nempe secunda, in-
neque conservaret. Deinde est causa concluditur per se in prima, nam sicut parti-
tingens rcspectu effectus absoluti, ut plu- culare quodcumque includit in suo conce-
I
DIST 1. QU^STIO I. 93
ptu qnod ipsi competit, ut genus per piseviam, cum hsec ad creationem non re-
modum prebdicdti, sic per regulam Ante- quiratur ; nec attingere terminum principa-
lein, cum non praehabeat ad id virtutem
prtedicamentalem : Quando aliquid prce-
activam ex dictis. Scotus dicit hsec ralione
dicatur de aliquo, ut de subjeclo, quidquid
probari, sed forte non convincunt rationes
pra^dicatur de prcedicato, prfedicatur eti- allatee, nec ullae alise. Comraunis tamen
io<i per am de subjecto. Unde infertur, quidqiiid Sanctorum soli Deo reservat creationem.
se
Cyvil. lib. 2. Julian. Athan. serm. 3. contra.
Dnvenit inest secundum totum genus, inesse
aedicato, Adrian. August. 12. civit. 24. et 3. Trin. 8.
per quoad singulas species et individua, et ut
convenit
Dasil. lib. i. contra Eunom. Prosp. lib. Sent.
ubjecto.
ita dicam, distributive, Minor eliam est
S. Aug. sent. 146. Damasc. lib. 2. c. 3. com-
certa, nam hoc ipsum dicit forma mate- munis DD. Alens.2. p. q. G. m. -\ a. 4. et
rialis , quod est per se supponere et de- q. 9. m. 8. Albert. 2. d. 1. a. 7. D. Thom. 1.
pendere a materia, et conclusio bene se- p. q. 45. a. 5. (etsi oppositum habeat 2. d. 1.
q. 1. a. 3. et 4. d. 5. q. 1. a. 3.) Hichard. 4. d
quitur.
5. a. 2. q. I. est contra Suar. 3. p. 1. tom.
Confirmatur, quia forma materialis de-
d. 31. sect. 8.
pendet in essendo a materia ; ergo nequit
esse principium producendi aliquid ejus-
dem rationis cum materia, quia repugnat Dico etiam (b) quod nec instrii- 31.
Crealuram
quod in agendo dependeat ab aliquo ejus- mentaliter, ita quod sit instriimen- nec
instrumen-
dem rationis cum termino. Agit Doctor tum proprie activum. Quod pro taliter
creare
de dependeiitia per se, non per accidens, tanto dico, quia forte non omne posse.
qualis esse potest in causis univocis, in instrumentum est proprie acti-
quibus unum individuum per accidens ha- vum, ut dicetur inferius. Non
bet rationem causae, aliud rationem effe- enim potest esse activum, nisi vel
ctus ; unde hic ignis producitur ab aHo ad dispositionem prseviam, vel ad
igne qui est ejusdem rationis cum igne ipsum terminiim; in creatione ni-
quem producit, per accidens autem unum liil potest prsecedere, quod dispo-
supponitur ad aiiud, non autem per nntur; non potest autem agere
se ; unde recte Doctor ad exclusi- ad terminum, nisi habeat formam
onem hujus instantioe addit per se depen- activam in suo ordine, quae licot
deat, etc. Agit autem Doctor hic de ordine in virtute alterius possit attingere
essentiali, quod ampHus patet ex sohiti- ad totum effectum, ettotnliter, ta-
tione eorum quee objicit. Addit tandem lis autem non est aliqua virtus
comprehendi hoc discursu animam rati- activa alicujus creatura>, ut est
onalem, applicando eadem principia. Si au- supra ostensum.
Gratia
tem hic discursus non sit convincens, mul- Intelligendnm tamcn (c) cst pro creatur,
tiimen ex
ta principia revocantur in (hd)ium, (]ua3 opinionc Mnîstri dist. 5. quod si
pa to pelit
supponuntur a Philosophis ; coritra autem forma accidentalis creotur, (iit po- (li.^pu&itto-
nein
negantcm inincipia communiter recepta, nitur (ie f^ratia ot charitnte.) bono mbji-cli
pnuviain.
non est disputandum. potest aliquod subjectum pi\nncodo-
re, quod disponnt ad illuin termi-
num, sicutluc pr.Tcedit animn. Kt
SCHOLIUM.
licet in tali sul)jecto non possit os-
Negat creaturam, ut inUrumentum, posso so aliijua dispositio simplicitcr ne-

crearo, quia non polost agero dispositionom cessitans, tamon potest osso dispo-
94 LI3. IV. SENTENTIARUM
sitio necessitans seciindnm qnid, potest formalis ratio talis
esse
hoc est ex divina dispositione.
et acceptationis, utconceditur de cha-
Et sic potest exponi Magister, ritate ; quare ergo non ita ef-
quod Deus posset dare talem po- fectiva non
ratio acceptationis ?
testatem ministro, ut ipse aliquam videtur ratio. Secunda etiam non

dispositionem causaret in anima, valet, quia etsi agens primum non
qu9e esset necessitans ad gratiam, agat nisi propter flnem ultimum,
hoc modo, quod Deus disposuisset tamen oportct omne agens infe-
universaliter sic disposito dare rius in quacumque actione agere
organizatio gratiam. Sic etiam organizatio propter flnem inferiorem ultimo.
dispositio corporis est dispositio ad animam Angelus enim, si elicit actum bea-
necessitans
jntellectivam necessitans, et hsec tiflcum, non elicit propter flnem
animam
cre andam,
potestas ost supcrior, quam aliqua inferiorem ultimo ita ergo posset
;
seciis
doTcti')us
'"^^^^' qua? sit jam data ministro gratia immediate creari propter
ministd Ecclesise; nihilenim operatur mi-
*
flnem ultimum, et tamen ab agen-
respectu
gratije. nistcr in anima meiliate vel imme- te inferiori.
diate, ad quod simpliciter neces- Ad argumenta (d) principalia. Ad 32.
sario conferatur primum dicetur inferius in Ad arg^l

gratia, sicut in dist.
princir
alia parte de animatione. Nec isiaq.^. Ad secundum, dicendum,
oportet imponere Magistro, quod quod illaest aliqua causa, quam
senserit Deum posse dare minis- ponit ilugustinus, et manifestior,
tro, ut ageret ad gratiam, attin- sed non prsecisa. Ad conflrmati-
gendo istum effêctum, quia minis- onem dico, quod actiones imma-
ter non capax istius virtutis
est nentes habent aliquod passum,
activse, quia per gratiam vel cha- quia ipsamet potentia, cui imma-
ritatem, est anima formaliter ac- nent, est potentia receptiva ea-
cepta Deo acceptatione speciali, dem. V
tanquam digna vita seterna; crea- Ad rationem de adsequatione di-

.\d a
tura autem non potest habere vir- co, quod non arguitur de sequalita-
tutem activam, ut faciat aliquid te eflectus ad causam, quia impos-
dignum hujusmodi, vel sit acce- sibile est aliquem eflêctum esse
ptum Deo. Hoc etiam patet, quia aequalem Deo; sed adaequans po-
flnis et efflciens respiciunt se mu- test intelligi ibi secundum propor-
tuo, ita quod supe?'ius agens efflcit tionem praecisam, hoc est, eflectus
propter flnem superioreni; ergo habens talem proportionem ad
quod immediate disponit, vel ordi- causam, qualem nuUus alius po-
nat ad flnem ultimum, immediate test habere, puta, quia proximus
est a primo efdciente; hujusmodi possibilis ipsi causse ; si sic intelli-
est gratia. Conflrmatur, quia si gatur non adaequans in majori,
posset esse ab aliquo agente infe- nego eam. Tantum enim valet, ac
riori, videretur posse esse ad ali- sidiceretu r, effêctus inferior primo
quem flnem inferiorem. possibili potest produci a supre-
Sed istse rationes non multum mo quod ideo negandum
possibili,
cogunt. Prima non, quia creatura est. quia aliquis inferior non po-
;
DIST r. QU^STIO I.
95
test totus et totaliter prodnci, nima natnrali, patet dist. 1. 2. lib.

-si a supremo simpliciter. Ad pro- quia licet nulla
pars formcc mane-*
bationem majoris dico, quod non at, manet tamen aliqiiid fbrmê
secundum totam potentinm suam receptivum, quod fuit aliquid com-
producit; non enim oportel agcns positi. Ad illam probationcm de vinuteis
sccundum totam virtntem suam virtutibus, respondeo. ciuod nulla '"'"''*
producere, quantum posset secun- virtus infusa potest corrumpi in ''^'"'''*'*"'ê
diim illam producere, quando est nobis per aliquem actum nostrum, p"''i''"'
''"*''"*"
ngens libere, non necessitate natu- quasi per natiiram repugnantise,
rge. Et cum ulterius dicitur, tunc sed solum per causam demerito-
perfectior efFectus non manifesta- riam; anima enim peccans dcme-
^^
ret majorem perfectionem causse, retur, quod gratia non conserve-
as° concedo, quod quicumque effectus tur in ea, et sic in secundo instan-
iior
;r prodiictus totus et totaliter, mani-
:1S ti naturse, propter tale demeritum
lio
J.
festat sequalem potentiam causae; quasi praecedens, Deus non conser-
1
sed effectus perlectior eminentius vat gratiam, et sic annihilatur.

manifestat. Exemphun,
ab eo- si Ad probationes de amicitia
illas per
dem principio descendant multae et inimicitia, dico, quod per pecca- ^^''noi"'"
conclusiones ordinatae, tota vcri- tum non est aliquis formaliter ini- ^*"'""'*"'"
tas principii causa est veritatis micus, sed tantummodo demerito- '"'•'"«''t^'*-
conclusionis cujuslibet, et tamen

una illarum cst altera verior et
rie. Similiter ad illas probntiones
de fide et spe, dico, quo-l (ides et
I
euiincntius manifestat veritatem spes infusa^, non corrumpuntur
Piîncipii. per actum inlidelitatis et despera-
^^ Ad aliud de annihilare, dico qnod tionis, nisi demcritorie. Et si velis
lihiiare soHus Dci cst annihilarc, quia an- habere aliqiiid qiiod corrumpatiir
«luira, nihilnre non est agere positive, sed per istos actustanquam repugnans
iwre? non agere, id est, non conservare formaliter, dico, quod illud non
solius autem Dei est conservare est nisi fides et spes acquisita\ et
totam creaturam et totaliteret bene possibile est per actns no-
breviter, sicut quaelibet creatura stros induci aliquid repiignans
requirit causam concausantem in foiunalitcr illis habitibus ac(iui-
fieri, scilicet principiiim potenti- sitis.
ale, ita supcr illiid non potest de- Ad ultimum, cum dicitur in vir-
struendo, sicut nec producendo, et tute, etc. Ad iutellectum iiiijus a"'17.
per consequens necessario aliquid verbi et illoriim ([uaodicta siint de

relinqiiit, sicut necessario praesup- instruineuto, iutelligtMidum cst,
ponit. Sicut autem creatio proprie qiiod nihil potest agere in (luociim-
dicta est productiode nihilo, id cst, que ordine agendi, uisi propria vir-
non de aliquo, qiiod sit pars primi tute. Siciit enim dictum est su}tra, R«>pomie-
liir
prodiicti, et receptivum formae in- (|uod nisi habeat formaui activam
ductae, ita annihilatio est dcstni- et intriiisecam, iion potest omnino
ctio in nihil, utroque modo. agere, ita etiam nisi habeat pro-
Ad probationem primain de for- priam virtutem inti"insecam, qnia
;
96 LIB. IV. SRNTENTIARUM
*
illa forma est virtus. Qiiod si tionem actualem, et in motione
prins non habnit formam vel vir- formam per quam agit in suo or-
tutem, et nunc agit in aliquo ordine. Ex istis patet intellectus ma-
dine, oportet quod nunc de novo joris.Bene enim vcrumest, quod
habeat formam
virtutem in il-
et causa secunda et instrumentum
lo ordine; eadem enim natura ma- plus potest in virtute alterius,
nens absque omni mutatione, nul- quam propria (supple sola) prse-
Causa
lo modo est nunc activa, nunc scindendo virtutem alterius, quia secunJ
Ag-ens
deplndens ôu activa. Scd tamcu agens de- virtus ejus propria est diminuta ^"%q°
a£re'iii
ps^^^^^î^s ab agere in
alio, dicitur et subordinata alterius virtuti, ita cau'sL"
'^^^"tute alterius, quia virtus agen- quod sine illa altera virtuteagen- ^^
aitedus
tis dependentis non suflicit sine te, virtus ejus non potest in effe- J^y^
illa virtute a qua dependet. Ma- ctum; tamen non potest in virtu-
gis tamen dicitur instrumentum te alterius plus quam propria
in
agere in virtute alterius quam virtute, id est, aliquid ad quod
causa secunda, quia plus depen- virtus ejus nuUo modo se exten-
det ab agente superiori illud quod dit insuo ordine causandi. Nunc
non habet formam activam in esse autem minor, si accipiat virtutem
quieto, sed tantum recipit in actu- propriam, prsescindendo virtutem
ali motione, quam illud quod ha- causse superioris, falsa est, in ni-
bet formam activam in esse quieto. hil enim potest creatura sine vir-
Causam etiam secundam, id est, tute Dei principalis agentis, ideo
qu3e habet formam activam in esse non valet.
quieto, agere in virtute alterius,
non est recipere tunc aliquid ab COMMENTARIUS. «
illo altero, sed tantum habere or-
dinem inferiorem ad illud al- (b) Dico etiam quod nec instrumenta- lOf
Creat
terum agens, in suo ordine simul liler, etc. Hic respondet ad alleram par- neq
instru n-
Sed instrumentum, id est, recipi- tem qusesiti principalis, asserens quod tali
phys
ens formam activam in motione, neque instrumentaliter potest creatura concui i^
agere in virtate alterius, est tunc creare, ut instrumentum proprie acti- ac

creati< iB
actualem accipere formam ab eo vum, quae est communior opinio. Eam

per quam agit. que probat Doctor unica ratione, quia non
Ex hoc patet quodcausse primse ut prsevie disponens, cum ad creationem
Coatra
praedeter
causam secundam proprie di-
in nihil supponatur, neque est attingens
miuationem ctam quando similiter agunt, terminum principaiem, quia nequit agere,
Physicam,
quain non est influentia nova, quae sit nisi ut babet aliquam viriutem activam a
ubique ...
creatio
rejicii4. d. alicuius inhserentis causae qua ut causa procedit effectus ; terminus
q. 3. et d. secundse sed influentia est deter-
; autem principalis non solum procedit a
*^"
minatus ordo istarum causarum causa principali effective, sed etiam a
in agendo effectum communem. causa instrumentali, quse effectiva est.
Instrumentum autem quando agit, Sed nulla virtus talis potest communi- iâtico
'^^"*^'"
recipit influentiam proprieab eo cari creaturae, ut supra ostensum est, et
cujusest instrumentum, quia mo- probatur, quia vel essetinnata; sed hsec
1
nequit attingere terminum creationis ex tiationem pan's in corpus Christi sub spe-
rationibus allatis, de voluntate Angeli, clc ciebus, qupeproductio oequivaletcreationi.
potentia obedientiali, de forma substanlia- Res[)ondetur negando consequentiam.
li, vel esset assistens extrinsece ; sed hoc Antecedens autem falsum est, loquendo de Responsio.
non, quia assistentia illa vel se habet per attingentia physica, verum est de morali
modum applicantis et dirigentis, vel per iutellectum.
modum concurrentis, aliter enim intelligi Tertia ratio, ignis Inferni comburit dsc- Teriia
nequit mera essentia. Sed uterque modus mones sensibiliter et pliysice, ut instru- Respcmsô.
supponit virtutem activam in instrumento, mentum Dei, producendo in ipsis quaiita-

quia applicatio et directio connotat virtutem quamdam. Respondetur negando as-
tem activam, sicut et concursus ; vel deni- sumptum, ut infra suo loco latius vide-
que illa virtus esset recepta in ipso instru- bitur. Et dato antecedente, non licet inde
mento, et sic habet modum accidentis et inferre talem qualitatem posse creare,
dependentis a subjecto, ac proinde suppo- quia supponit ipsos spiritus tanquam sub-
nit subjectum in agendo. jectum.
Sententia Hsec conciusio non est adeo certa apud Quarta ratio, nulla apparet repugnantia o .r\i
contraria
)are po.se
po-s Theologos saltem quoad creationem formse in hoc, neque ratio in oppositum. Respon- y^^^J^*^^'®'
"*
tum^""^ccideMtalis. Unde Magister infra dist. 5. detur esse eamdem repugnantiam, qua»
forinam ^^P-
^*^^' ^'^'*^ ^^^^ "°" repuguet comiiiu- invenitur in eo, quod creatura ut est cau-
accidenta-
fijpfjpj îuistro virtutem ministcrialem et sa principalis attingat terniiiium creationis,
lem.
D. Thom. instrumentalem respectu gratioe creandte, ut patet ex argumento pro coiiclusione.
quem sequitur ibidem D. Thom. quccst.i. Rationes in oppositum plures adducttc
arl. 3. qucest. S.acl. 4. et aliqui ejus disci- sunt, quic, auctoritate Patrum adjuucta,
puli, ut defendant efficaciam physicam Sa- (jua ejusmodi repugnantia astruitur, red-
cramentorum, contra quos infra melius duntur eflicaces, nam reddunt rationem ta-
differetur ; interim rationes quibus addu- lem, qua) solvi nequit, nisi negando
cuntur nihil efficiunt, ut patet eas solven- principia, quod non est disciplinati.
do. (c) Intellif/enduin tamen est pro opini- 110.
onc "
109. Primo pbjiciunt, incarnatio est perfecti- Mcujistri, etc. Hic Doctor modeste in- ^t|'o*
hun amen- ^^ qugp^ crcatio, scd aliquod instrumen- terpretatur opinionem Magistii supra pra--
y^^^^^^^
IsoivJmtur
^"^"^ attingere potest incarnationem ; ergo missam, eain reducens ad sensum con-
obêaio
^^ creationem. Uespondetur distinguendo gruum. Asserit ergo, (piod si fornia acci-
Responsio. iâjorem ; incarnatio est perfectior ratione dentalis creatur, ut ponitur de gralia et
termini, concedo ; ratione modi agendi, charitatc, pr;nsupponi posse ali(pu»d siib-
nego, quia creatio est propria actio Dei, jcctuin disponens, non dispositione neces-
unio autem hypostatica educitur de po- sitante ex natura rei, sed cx voluntate di-
tcntia obedientiali subjecti, (pii modus vina et secundum (juid, seu e\ hypotlicsi
agendi non est soliiis Dei ex se, licet et pacto.
<luandoque iii specie ipsi conveniat soli, Exeniplo (lcclarat in naluralibus, sicut .\nimn
, . . ... . ratiiinnlia
ex pcciiliari ratione tcrmini, cl iiegatiir ad crealioiKMn animtc ralionalis sup[)oiulur i,imn.iiiur
8Uiii)i«iin
etiam minor loqueiido de iiisirumcnto cor|>us orgaiii/atuni actume agenlis creati, di^poMiiuuo
pbysico. ad (inod conse(iuiiur crcalio animjr e\ ,,ncio "doi.
Secunda Sccunda i-atio csl, qnia Sacerdos pcr pacto, (|uo Dciis auclor iialurje assi.slit
ob|(;clio.
verba consecrationis attingit Iransubstan- causis naturalibus, iion solum adjuvaiulo,
Tom. XVI.
;
sed etiam supplendo defectus ipsoi'iiin, potentiain superiorem omni genere causae
quoad eos effectus qui spectant ad perfo- creatic, ac coelum vel aniina iutellectiva,
ctioneni naturre, neque haberi possunt vel Angelus, qui eodem modo procedunt,
virtute causarum inferiorum. licet excedant in entitate materiam.
Sic etiam in ordine gratiae, ex pacto Subjicit Doctor exemplum hujus in 112.
Exempliun
Ministris et Sacramentis, ut iis pluribus conclusionibus subordinatis, quae in
assistit
quem
.....
eodem principio, ubi
coaclusio-
positis,
cant,
producat effectum
,
non quod sacramentum aut Minister

signifi-
»!• •
X
proceduntab
•
ritas
....
principu est causa veritatis in
.... tota ve-
sin-
mbus
subordin».
tis.
physice attingat aliquid in anima, vel pro- gulis, tamen una altera est verior et
ducat, sed disponat solum moraliter et ex eminentius manifestat veritatem prin-
pacto, cui assistit Deus. Nec oportet, in- cipii.
quit, imponere Magislro, quod dicat, Hoc exemplum dupliciter intelligi po- Dedaratur
1 • 11- duplei
quod Minisler attingat gratiam efficien- test, ita ut concmsiones sint subordinatae subordina-
do, cujus duas raliones subjungit, quas in ratione effectus, ut una prius altera
solvit ut parum efficaces, et patet solutio nata sit inferri, non tamen una in virtute
ex littera. alterius, ut quando plures passiones ema-

(d) Ad argumenla principalia, etc. Re- nant ab eodem subjecto, quarum quselibet
111.
spondet deinceps argumentis ad oppositum per definitionem subjecti demonstratur,
quaestionis in iimine propositis. Littera est ita tamen ut una prius altera insit passio,
Ad
arguiiienta plana in responsione ad primum et secun- ut esse volitivum medianle intellectivo,
principalia
respondet.
dum, cum sua confirmatione. In respon- non tanquam caîsa, sed effectu immedia-
sione ad tertium, ad probationem majoris tiore. Et hoc modo etiam servari potest
notanda sunt illa verba : Concedo quod proportio, quia utraque conclusio perinde
quicunique effectus productus totus et to- reducitur ad eamdem veritatem principii.
taliter manifestat wqualiter potentiam tanquam in totam et adaequatam causam ;
causce, sed effectus perfectior eminentius sed altera, quse immediatius se habet ad
manifestat. principium in esse, etiam propius attingit
Perleclio Ratio hujus est, quia perfectio causae ejus veritatem, et sic eminentius. Idem
duobus Altera sub
moilis aliquando ex perfectione elTectus, aliquan- exemplum potest proponi in conclusioni- ordinatio.
ex eliectu
coliiifitur. do ex modo causandi, et independentia bus subordinatis, quarum propinquior
Primus
modas coiligitur. Si primo modo, effectus quo principio esset causa proxima remotioris,
est
perfectio perfectior est in sua entitate, eo magis ut patet in scientia subalternante et su-
effectus.
participat causam, et eo magis accedit ad balternata, nam conclusio illius est prin-
causam, et sic homo magis manifestat cipium in hac, et sic etiam accommodari
perfectionem Dei, quam alia viventia potest exemplum, quia veritas remotioris
viventia autem magis manifestant quam etiam in virtute principii concluditur, ex
non viventia. quo conclusio proxima sortitur omnem
Secundus Si secundo modo, tunc perinde quilibet evidentiam sui. Uffic tamen eminentius
raodus
est ex modo effectus procedens secundum eumdem mo- includit veritatem principii, quia imme-
prcducendi.
dum causandi, aeque manifeslat perfecti- diatius et minus dependenter ab aliis ex-
onem causoe, et sic non attenditur res tra principium ipsum.
producta, sed modus producendi. Unde In responsione ad quartum docet, sicut 113.
r. • ,• . . Dei soliui
materia prima, quia procedit a Deo secun- Dei solius est
^
creare, sic etiam ejus esse
.
est
dum creationem, aeque manifestat ejus annihilare; et sicut creatio est productio aSLI
DIST. I. QU^STIO II. 09
totius et totalis, nihil supponens quod ne ipso in limine desultorie viderer opus
spectet ad entitatem producti, sic e con- hoc aggredi.
tra annihilatio est distractio totius et to-
talis, nihil post se relinquens, quod fuerit
de entitate annihilati ; hoc autem non QU./ESTIO II.
potest facere in materialibus, nisi causa in
cujus potestate est materia prima quan- Utrum hcpc sit ratio defmitiva Sacra-
tum ad esse et non esse. menti quam ponit Mar/ister Sa-
(a), :
In secunda probatione docet quod ne- cramentiim est invisibilis gratiae

que gratia, neque virtutes infusae physi- visibilis forma?
ce destruantur, sed demeritorie, quod
Virlutes variis in locis docet. Item, supponit dari Alens. 4. m.
p. q. 4. et q. 8. m. t. D. Thom. hic
intuste Richard. art.
habitus acquisitos dictarum virtutum, qui q. \. et 3. 1. q. 2. D. Honav.
demeritorie
dub. 2. lit.Suar. 3. par-t. iom. 3. d. 1. sccl. 4.
destruun-
per actus contrarios destrui possunt. Vi- Vasq. 3. parl. d. 127. Aug. 10. Cir. cap. 5.
tur.
Ilugo 1. de Sacr. p. 9. c. 1. Isidor. 0. elym. c. 18.
de ipsum in 3. d. 24. et sequentibns.
In responsione ad ultimum optime de-

Quomodo clarat quid sit agere in virtute alterius. Quod non videtur, qiiia defini- i_
cau.-a
secunda et quomodo causa secunda agat in virtute tio non est nisi ejns, qnod est î^f; "i*
suhordina
tur primae, non quod recipiat influxum no- per sc nnum,
Sacra- 7. Mcinph. êit.c. le
primDe.
vum a prima quando agit, sed quia ser- mentnm non est per se nnnm, qnia Met.t.c.15
vat determinatum ordinem ad primam, secnndum Angnstinum snper Jo-

et recipit ab ea esse et virtutem. Unde annem homilia 81. et ponitur 1.
non recte quidam citant Doctorem no- qu?est. 1. Detrahe : Accedit verbum
strum pro ea sententia, quae statuit ne- ad elementum, el fit Sacramentum ; sed
cessario causa secunda ad verbum elementum iion
et faci-
prreinitti
actionem influxum aliquem per

in
modum unt aliquid per se nnum, quia I

praedeterminationis prfleviae. Vidcatur eti- nnum cst permanens, aliud succes-
am in 2. dist. 9. qucest. 2. | Ad argu- sivum.
menta secundoe quoestionis, responsione Secundo, si est ibrmn, autcrgo.vrg
ad objeclionem, vers. Et cum addis forma, qnnn est altera pars, aut
quod unnm agil in virtute alterius, etc. forma exemplaris; scd non pri-
ubi hoc bene explicat, et in 4. disl. 43. mo modo, patct, quia Sacramen-
qucest. 3. | Tertia opinio est, etc. conlra tnm non cst pars grati.T; nec sc-
responsionem arcjum. 2. et in 1. dist. 3. cundo modo, quia cxemi)latum
qucest. 9. Quid autcm contra hoc faciant imitatur cxcmplar, ot participnt
qufBdam ejus loca disserendo contra Phi- ipsnm, non sic auteni gratia Sa-
losophos de iiberlate primre causa;, ct cramcntuMi,
rerum contingentia, non pcrmittit proli- '1'crtio sic, quin in quibusdnm (\rguni.
\itas liujus qu.iistionis disserere ct dc- Sncrnmentis non cst nisi vorlnun
clararc, alias id prwstabimus cum orca- tnntnm, qnod non ost signiim vi-
sio fcrct loni-riorem Iractatum. Inlcrim sibile, sod nndibilo tnntum, ut pro-
hic finilur qufcstio h.TC locuplcx ct vaiia, l)atur inforius in sncramonto Wn- I
quam, ut vcrum falcar, pr.Ttorirc volni, nitcnti.nn ot Mntrinionii; ergo ma-
nisi aliorum mc movcret anctoritas, ot lc dicitur visibile.
H
Argum. 4. Quarto sic, unius rei tantnm Nec quod non est
est ratio ejus,
Text. 16. et
I
est nna deQnitio i^ropria; Sacra- per se unum, ut patet ex 7. Mctaph. inde,
menti autem assignantur alise de- c. 3. argutum est ante oppo-

ut ut inquit
Aribt. 8.
finitiones, patet per Magistrum in situm. Intelligo autem per se unum, Met. t.
Quid per &e

15.
littera, et Ilugonem, et per illud scilicetquod est simplex, vel com- uauin ?
Augustini 10. de Civit. c. 5. Sacra- positum, quod est ex per se actu,

mcnlum est sacrce rci sigmim. et per se potentia. Nec ista unitas
Ratio
opposit.
Contra, Magister in littera et impedit, quod definitum includat
de Consecratione dist. 2. Sacrifi- aliquid tanquam terminum per
cium. se dependentiae, ut accidens in-
cludit subjectum, vel sicut aliquid
SGHOLIUM. quod simul est secum natura,
ut relativum includit correlati-
Ponit quinque conditiones, ut aliquid sit vum, sed prohibet quod nihil in-
vere deflnibile, Prima quod Secunda
sit ens.
cludatur tanquam per se pars
quodunura. Tertia, quod reale. Quarta, quod
in ipso, quod non se habeat ad
nou simpliciter simplex. Quinta, quod uni-
versale.
aliud in eodem, sicut per se actus
ad per se potentiam, vel pars ejus-
Hic primo videndum (b) est, cu- dem actus, vel ejusdem potentiae,
jus possit esse definitio, et cujus ad aliam partem.
non. Secundo ex hoc, si Sacra- Nec est tertio entis rationis,
Test. 14.e
menti possit esse aliqua definitio. quod est tantum ens diminutum, circ.
Text. 8.
Tertio si hreo, de qua quseritur. quia proprie quid, sicut et ens, non
Quantum ad primum, notandiim competit nisi enti reali, patet 5.
est, quod cujuscumque sive entis et 6. Met. Nec intelligo hic ens ra-
sive non entis, quod potest conci- tionis, quod est in intellectu ob-
pi et signiflcari, potest esse aliqua jective ( quia sic omne universale
ratio nominis, quse scilicet expli- est inanima ), nec illud quod est
Definilio Universalt
quid sit. cet explicite et distincte illud, quod tantum in intellectu subjective, non
esse a part
nomen importat implicite et con- (quia sic intellectio et scientia rei, de
quo 2. d.
fuse. Et quselibet ratio talis potest sunt in anima, quse tamen sunt q. 1. et (
dici definitio, extendendo nomen formae reales, et in genere quali-

deHnitionis sed dcfmifio proprie
; tatis) ; sed intelligo ens in anima,
dicta non cst nisi oratio vcrum csse tanquam secundo consideratum,
significans, secundum Philosoplium non tanquam primo considera-
Cap. 4.
1. Topic. et ideo non est quDecum- tum, ad quod considerandum mo-
que ratio nominis, sed ratio, per vetur primo anima a re extra, sed
quam distincte indicatur verum tanquam ensin primo considerato,
i
ciuid rei. Non est ergo proprie non inquantum consideratum et tale ;
Definitio entis ; et hoc, sive non ens accipi- ut in summa sit dicere, non est
quoruiu
sit. atur proprie pro impossibili, quod nisi relatio rationis, quia nihil
includit contradictionem, sive pro habet prsecise esse in considerato,
pura negatione vel privatione, ut considerato, comparatio nisi
quia non ens non habet quid est. qua consideratum comparatur ad
.
DIST. I. QU^STIO II. lOl
aliud per actiim considerantis ;

ei G. si adversus venditionem, Xuih. Sa- inemn.
ens ergo diminutum, ut hic accipi- cramenla puberum,Wieron. epist. 1. «</
^'^Te^riia"'
tur universaliter, est ens rationis. Ileliodorum, Tertullianus lib. ac/ J/«r/v-
'^ ^'^T'''^?''°"
yi'aria
Quarto, non est quid expressi- rcs cap. 3. Tertio significat arcaniim, sigmiiai.o.
bile per detinitionem, de quo non Tob. 12. Sacramenlum Rcfjis abscondere
potest haberi, nisi conceptus sim- bonum est, etc. Scriptura frecpienter re-
Text. 9. pliciter simplex, quia sccundum fert ad rem divinam et occultam, quaj
Philosophum 8. Met. cap. 2. De- Graecis [rjsr^p-.sv, Latinis muiuato vocabu-
finitio est ratio lonr/a et oportet ; lo, mijslerium dicitur a verbo [/jo), quod
terminum esse rationem longam esi claudo, ei a-6ij.x. quod est o.v, vel, ut
exprimentem quid et quale distin- ; aliis placet, a (ajcjtcTv, et Tvipsrv, id est, ab-
cte cnim explicfit, quod definitum scondere et servare, vel a s^,j£w, quod est
importat implicite; ergo oportet sacris initiare, \im\e '^.j^^xr^zsacroruman-

quod de deflnito possint plures tisles, ad Ephesios 1. Ut notum faceret
conceptus formari, quidditativus Sacramentum voluntalis suce, Sapient. 2.
scilicet, et qualitativus, per quos Nescierunt Sacramenla Dei, etc. Da- Sapient. 2.
• 1 ri »#•! • r> I I
Daniel. 2.
explicatur. niel. 2. 3hni Sacramentum lioc revela- Gypnan.
Quinto, non est singularis, quia tum est, Cyprianus epist. G3. dicit : Om-
non potest esse ratio omnino ex- nia Sacramenta, et testimonia Scriptu-
primens quidditatem ejus, quin illa rarum Christum proidixAsse
explicet aliud, quod non pertinet Ex usu Ecclesire hoec significatio an-
'^
**
q\,^j ad quod quid erat esse, ut patet 2. lonomastice restricta est ad res sacras
proprirt
deliniri
lib. dist. 3. q. de Individualione. Ex his et cseremonias significandas, quibus cau- Ex usu
possit.
sequitur,
i
quod
propria
i
dcfinitio ' ' satur sanctitas in homine, 'I (luam in se ^'^'';}^
,'K'rf'll'O'la-
dicta est entis positivi, per se insis

1
coiitinent virtute et practice.
'
Ita Ter- *"'"
..
pr:i'!ônti
unius, realis, compositi realiter, tuUianus lib. de ^
pra\<!criplionibiis
'
adver- matena.
Tertulhan.
vel quantum ad conceptus, univcr- sus hayreticos, cap. IG. ait : Ipsas res
salis et solius talis. Sacramenlorum divinorum diabolum
cemulari in ipsis idolorum ini/steriis, eo
COMMENTAUIUS. quod el ipso Baptismo quosdam lergat
et sif/net in fronlibus mililes suos, etc.
1 (a) Advertendum circa titulum et mate- Res sacramcntorum bic appellat sa-
Etymolo-
gia, riam hujus quoestionis quantum ad usum crum Haptisma et Confiiinationem . Vide
et ubiis
et significationein et etymologiam vocis Pamelitim rap. 'lO. nuin. il-V.l Cypri-
vocis
Sacramen- alias ad
lum. Sacramenlum, apud Latinos a Sacro di- anus lib. 3. rpisl. 3. '«3. (!a'-
ctum sigiiificabat enim pignus quod li- riliiim, ubi saniûinem Cbrisli vocmI Sa-
sig^nSio. ;
cramcniiim Calicis, rl lib. 2. rpisl. I. </// Cvpnnnns.

y,')'''°'
tii;antes apud Ponlilicem deijonebant in
I.:ii liinl.
Sennnda Sleplianum lib. t. episl. *.). «ul Miiipuiin, iiiinnns.

\qqq sacro,» (lamno nartis, qu.ne caiisa ca-
«ignificalio.
I ' 1 UuMon.
deret. Ita Varro de linrfna Latina, et alias <)G. Lacl.iniiiis hb. i. inslilul.
innuit Cicero epistola 110. Signilicat se- rap. r.l. Ililariiis in Psal. 101. AV abun-
cundo jiiramenttim, sicut sacramenttim ddlia dilii/rnlibiis Ir, clc. Ili(M'onymus in
militijc frequentcr apiid Ilistoricos, et fre- l]:rrliirlrin rap. \\. rl iii primum rap.
usus significationis Malarliiiv, rl in dialnipi mnlrii Lurifrra-

quens est biijiis iii
Sacramcnta, 22. niis. Auguslinus cpisl. IIK. »7 lib. 2. dr

jure, cap. si qiuc,<il. \.
Augustinus Doclrina Christiana cap. 3. et smpins in Cujus possil esse definilio, et cujus non. articuji,
Victor et
Papa. lib. conlra Donatislas et Pelagianos. Secundus : Utrum Sacramenti possit esse materia
Rituales. subjecta.
Lateran. Victor
Constanti-
Papa m eijist. ^2. Anastasius II. definitio. Tertio : An illa quam tradit Primus
articulus.
ens. in epist. ad Anaslasium, cap. 8. Addc Magister sit vera definitio. In primo do- Definitio
Florent. duplex.
Trident. antiquos rituales et Liturgias, ubi fre- cet definitionem sumi duphciter, proprie
quens est usus hujus significationis, La- et late, servata proportione.
teran. sub Innocentio III. Conslantiense. Definitio late sumpta est ratio nominis,
Florent. Trident. quorum auctoritHS suf- id est, oratio significans expHcite iilud,
ficit, ut omnis offensio tollatur, etiamsi quod nomen significat confuse et implici-
hoDC significatio ex usu Scripturarum te. Definitio hoc modo potest esse cujus-
non babeatur ; fundamentum enim ac- cumque habentis unum conceptum, et
commodationis vocabuli ad hunc sensum nomen significans sub ratione unius, sive
ex Scriptura est, et ea apud Ecclesiam au- iliud sit ens verum, sive negatio. Et dici- Definitio
late
ctorhas, ut rebus novis propria etiam no- tur definitio quid nominis, quia est ratio sumpta.
mina accommodet, quod permittit Cicero significans quid per nomen importetur.
lib. 1. Academicarum ; idque necessari- Ideoque eam vocat Doctor rationem no-
Ratioejus
um est, nisi elingues esse vellemus, cum minis, cui non supponitur necessario ali- requirit
ut
ut res fert, et Philosophus Elenchorum, quid in re ipsa, sed tantuni in conceptus, conceptus
significatusl
rebus quas coram afferre non licet, ver- ideoque, ut quidam volunt, non suniitur sit
unus.
ba substituamus, qua3 et conceptus no- personaIiter,sed materialiter;sumiturenim
stros inducant, et exterius communicent; non pro aliquo quod in re ipsa supponat,
hinc plures voces adinventce sunt decla- sed preecise inquantum concipitur et si-
randiB veritati. ut Theotocos, homoousion, gnificatur uno nomine et conceptu et de
;
et similia. hac definitione nominis Philosophus agit

Nicen. Grseci eadem significatione utuntur in 7. Metaph. texl. 16.
Basilius.
Origenes, verbo pLuu-cyjptov, quo Latini verbo Sacra- Definitio proprie dicta est oratio verum Phiioso-
Epiphan. phus
Castro menti. Nicen. can. 14. Basilius cap. 23. esse significans, ex 1, Topicorum cap 7. Metaph.
Bellarm. Definitio
Alanus.
Origenes homil. 5. in lib. Num. Epipha- 4. Exigit quinque conditiones, ut patet proprie
Hesius. dicta
Lynd, et
nius hoer. 40. llaeretici vero nunc negant, ex textu, ut sit entis positivi, per se requirit
nunc pro quinque

alii. arbilrio admittunt liunc sensum unius, realis, compositi realiter, vel quan- conditio-:
dictionis, contra quos noster a Castro, Bel- nes.
tum ad conceptus, supple objectivos uni-
larminus tom. 3. lib. 1. cap. 8. Alanus K1
versalis. Hsec omnia clara sunt in textu,
lib. de Sacrameiilis in genere. Hosius in probantur ex Philosopho.
confessione cap. 39. Lyndanus lib. 4. Pa- Dominicus Soto in 4. d. 1. art. 2.
W
noplioe. Ruardus in articulis Lovanien- Scotus
Doctorem preestringit, quasi Metaphysice
rejicitur.
sib. art. Sacramentum ergo hac ultima
1.
hanc tractet, quse parum referunt ad
acceptione facit ad scopum qutestionis
Theologum ; sed edisserat ipse, cur Theo-
praesentis et sequentium. Ilic autem sup-
logi definitionem Sacramenti inquirunt,
ponendo quid nominis, quseritur quid
vel inde leges bonse definitionis mutuare
rei, et primum : An defmitio assignata a
Magistro in littera bona, possunt, nisi ex Metaphysica et Logica,
sit ita ut sup-
pleri in aliquo non debeat, aut minui. vel ipse uodc fulciat definitionem Sacra-
(b) Ilie primo videndum est, etc. Quee- menti, quam assignat, nisi ex Philo.sopho,
3.
Tres stionem dividit in tres articulos. Primus ; applicando regulas generales bonee de-
,
.
finitionis, quas recte tamen contemnit, stoteles, quae alio genere sunt unum defi- reiiqua
quia non cohaerent, (ut videbitur) su(B do- niri posse, qualia sunt suhjectum et """sun^'"®
ctrinoe et definitioni, quam assignat Sacra- accidens, ut liomo albus, '
entia artificia- """"^
etiani
menti. lia, etiam qufe sunt unum moraliter, accidentali-
4. Cfeterum longius processit Vasquez ut Concilium, Ecclesin, etc. quamvis non «t

Vasquez. moraliter
Delinitio clisp. 129. in 3. p. c. 3. dicens nunquam primario, sed secundario, et sic intelli- secundario
quid j . rw r% ^ . definiri.
nominis. ante ipsum alios exposuisse Philosophum gendus est 2. Posler. cap. 2. (luando
sincerC; aut attigisse veritatem illius pro- negat definiri posse aliquid, nisi unum
Reliquos positionis, ens per accidens definiri non per se, etc.
omnes
refellit.
potest. Scotum autem manifeste docuisse Respondeo in eo solo Vasquem asse n.
Responsio.
contra Aristotelem, cum dixit accidentia cutum esse nientem Philosophi, in <iunn
et Sacramentum non minus definiri sim- tum dicit substantiae esse definitionem
pliciter posse, quam substantiam ; reli- primo et per se, aliorum vero secun-
quos Scholasticos, quos ibidem citat, ut dario, non itareliqua; et assertum Plii-
Nominales et Richardum non intellexisse losophi male applicat, et contra Philo-
Aristotelem, quod, et de caeteris exposi- sophum. Advertendum ergo Philosophum,
toribus perinde dicen''um est, si nullus text com . 12. inquirere, an aliis a sub-
eorum attingit sincere mentem ejus, et stantia convenit definitio ? resnondet du- Expiicatur
'
Pluloso-
omnes uno consensu affirment eniis per pHciter : Primo negative, asserens, quod pi'us,
et
accidens non dari definitionem, sicut soli substantice convenit esse quid, rejicitur
glo-sa
Resolutio Assumo tantum resolutionem ejus, qure aliis autem non quid, sed qnalc ; defi- Vasquez;
Vasquez
in hoc solo versatur, ut Philosophus as- nitio vero, qufe est^ratio explicans qnid
seruerit definitionem esse primo et per se sit, erit solius substantife. Ad eamdem
substantia3, secundario accidentium : Hhul qufestionem respondet secundo text. 14.
aiitem manifestumest, inquit Philosophus, aut definiiio sicut qiiod (juid est, mul-
quod primo et simpliciter de/initio, et tipliciter dicitur, etc. ubi dicit quod quid
quod quid erat esse substantiarum est, ac multipliciter dicitur, uno modo de sub-
cceteronim simililer esl, non tamen pri- stantia, alio modo de quocumque alioruni
mo, etc. Unde perseverans in eadem sen- Praedicamentorum, sicut ens (supple quod
tentia suhdit : Non enim est necesse si dividitur in decem Genera ) dicitur prinio
lioc ponamus hujus definitionem esse de substantia, secundario de aliis, et re-
quodcnmciue oratione, idem significat, sed solvit definitionem esse primo Substan-
quod aliqua orationc hoc autem si unus tijo, secundario aliariim Categoriaruin.
sit, non continuationem, sicut llias, aut Ad pnipositiim ergo Philosophus dicit,
qucccumque conjunctione, sed si qnotles quod siciit se habct ens, et qnod quid
dicitur unum, etc. Quod ita inlerpre- scu quidditas ad i\\'u\[i\i\, \Va et (lefinitio,
latur Vasquez, (juamvis definiatur noii cinf <•! depnifio, inquit,.v/''»/ et qnod qnid
solum substaiuia, sed cfetera, ut acci- rsf, mulliplirltrr dirilnr, (Mc. ct inox
deiitia, quamvis non (lu.Tecumque oratio dividit qnod qnid, sicut ct rns, {\i\iv eo-
idem significans, (juod nomeii, sit dofi- dem modo dicuntur de substanlia primji-
nitio, sed aliiiua pcculiaris, qujr signifi- rio, dc ;diis Prirdicameniis socundario.
cat unum non (;ontinuatione tomporis, ut Ergo di! (piocunKiuo, do (|iio noii diciiiir
Deliniri
Bulislan- Hias, neque (|Uod iimim cst sola con- rns ot qnid, (h; (piibus hic agit Pliilo-
liain
priniario junclione; quare, iiKjuit, non ncgat Ari- sophus, d(' codem non csl delinilio, sod
:
ens, de quo hlc Philosophus, est ens quid ; et per accidens, ita ejus erit defi-
quod dividilur in decein Genera, ut patet nitio secundum quid, et per accidens;
Dividi ex textu. IIoc autem cx lib. o. Metap/t. albi vero simpliciter et per se, sed non
ens per se
in est tantuni ens per se, non ens per ac- primo ; substantiae vero primo, et per se.
novem
genera, cideus, ut patct cup . de Ente lext. com. Ideoque in sequentibus ubi definit ac-
et substan- _ ,• ,•
m
, , . . •
tiam. 13. ubi primo dividit ens ens per cidens copulatum non definit compositum
se, et ens per accidens, mox dividit ens accidentale, sed formam in ordine ad
per se in decem Categorias. Ergo Phi- subjectum, tanquam additum, quia sic di-
losophus intendit hic inveniridefinitionem cit conceptum unum perse;ex quo patet
in aliis novem Generibus, quc'» quidem male interpretari Vasquem illud 2. Posle-
sunt accidentia inquantum sunt ens per riorum, quod definitio sit unius per se,
sc, non autem definiri compositum per sicut resolutio illa ejus opponitur Philo-
accidens.. sopho, ut patet ex dictis. Falsum etiam
6.
Hoc etiam manifestum est ex verbis imponit Doctori, qui niliil tale dixit, ut
quse adducit Vasquez, sed truncate : Non patet ex articulo primo et secundo. lUud
enim est necesse, etc. ubi dicit,({uod non autem quod dicit Sacramentum habere
omnis oratio explicans nomen, aut ipsi conceptum unum et per se, non infert
correspondens sit definitio, sed quod ali- esse quoque primo definibile, sicut sub-
qua, supple determinata oratio, et quid stantia, ut patet ex conditionibus, quas
requiritur, nempe ut sit unius non con- articulo primo requirit ad definitionem.
tinuatione, aut colligalione, sed unius per

AUegatio
manca. se scilicet, unde subjyngit: Sed si quoiies
SCHOLIUM
dicitur unum, etc, hic terminat Vasquez
Explicat quomodo q linque prsedictae con-
discursum Philosophi, nam subsumit ditiones rei definibilis conveniant suo mo-
Philosophus : unum vero dicitur sicut do Sacramento, licet in rigore videaulur tan-
ens, cns aulem hoc aliquid, id est, sub- tum convenire enti leali, ex 5. Met. text.
14. et 6. MeL texL 8.
Verus. stantiam, cdiud vero quantitatem, aliud
sensus
Philosophi qualitalem signiftcat, etc. quod est dice-
completur j c ,- , • • De seciindo (c) principali viden-
es re, dehnitio non est nisi unius per se, u-
diim est per ordinem, an aliqiiod
^^bus" ' '^'"'* V^^' ^^ toties dicitur, sicut ens per
istorum quinqiie excltidat a Sacra-
se ; ens autem per «e/Ucitur de Substantia,
mento habere defluitionem proprie
de Quantitate et de Qualitale, etc. Et
dictam. Et secundum hoc iste se-
sic correspondet textus ei, quod in prin-
cundus articulus habet quinque :
cipio prsemittit de divisione quid et entis
decem genera, ut probef defi-

Primum non impedit, quod osten-
per se in
do per conclusiones ordinatas. Pri-
nitionem non esse soHus substantioe, sed
etiam aHorum generum, sicut de ipsis
ma est ista: Possibile est Deum
aliquem effectum invisibilem crea-
dicitur quid et ens per se, et concludit
re pertinentemad salutem hominis
Quapropter erit albi hominis ratio et
viatoris. Hanc non oportet proba-
definilio, alio vero modo, et albi et sub-
re, quia Theologoest manifesta, ex
stantiae, etc. id est, aHter erit defini-
potentia divina.
tio albi hominis, aHter albi et substan-
tiae; albi hominis, si sumatur pro com-
posito, sicut est ens et unum secundum
. ;
DLbT. 1. QU^STIO m
Secnndo dico, qiiod possibile est gulariter cooperari, potest dici
Deiim imponere aliquod signum signumverax vel certum, ad dis-
ad signandnm istum effectum in- tinctionem signi incerti vel oequi-
visibilem. Hoc patet, quia nos pos- voci,quod sequaliter liabet secum
sumus imponere signa ad signan- signntum concomitans vel opposi-
Signum
dum quodcumque intelligibile a tum. Proprie tamendicitur signum efiicax
quid.
Signutn nobis. Cum autem dividatur in re- eflicax, si adliibito signo, sequitur
triplex,
"ememora- memorativum, quod est prseteriti; signatum ordine natur?e, et non e
tivum,
pronosti- et prognosticum, quod est futuri converso, quia si signum seque-
cum,
lemonstra- et demonstrativum, quod est prse- retur signatum suum ordine na-
tivum
sentis ; possibile est Deum insti- turse, etsi posset esse signum
tuere quodcumque istorum signo- certum, si nunquam careret illo
rum ad signandum suos effectus. signato prsecedente, non tamen es-

Quod etiam probatur, quia nospos- set efficax, quia nullo modo ejus
sumus quodcumque istorum signo- positio efficaciam haberet respe-
rum instituere ad signandum nos- ctu signati, sed e converso.
tros effcctus; sic enim instituta Ultimo quod est possibile
dico,
sunt a nobis juramenta, promis- Deum ad signandum effectum prae-
siones et signa hujusmodi obliga- dictum, et modo prnndicto, scilicet
toria.ad signandum nostrum elfec- certitudinaliter et efficaciter, ins-
tum futurum; vel assertoria ad tituere signum aliquod sensibile.
signandum effectum prjeteritum lloc npparet, quin et nos possu-
vel prsesentem. mus aliquod signum sensibile ins-
Ulterius suppono, quod possibi- tituere ad signandum elfectum
le est Deum
determinare se et nostrum cum illis conditionihus
disponere, ut cooperetur ad ali- pra3dictis ; nec solum potuit insti-
quod signum ab eo institutum ad tui unum solum signum scnsibile,
causandum effectum signatum, ni- sed etinm sensibile plura sensibi-
si impediat indispositio cjus cui lia includens in hoc vel ejus-
se, et
adhibetur. Patet, quia sicut esset demsensus, vel diversorum sensu-
possibile in nobis, quod aliquid um. Sicut enim ad signandum per-
instituens signum effectus sui, fectiouem divinam, qua^. estessen-
disponeret se semper cooperari tia simplicissimn, possumus ins-
hujusmodi signo, nisi impediret tituere istam orationem />n(s csi :
ille cui adhiberetur ; puta si quis infinHMs perfcrlc, qu<T coustiluitur

instituat pro signo pacis, vel be- ex multis syllabis audihilihus, ita
nevolentisG tnctum mnnus, vel cle- possumus instituerc, quod nlicjua

vationem digiti, v(^l hujusmodi, audibilin, et nliîun visihilin simul
posset instituens tale signum de- signarentconceptum nostrum, pu-
terminare se ad sempcr cooperan- ta quod nctum l)enevolentin» signa-
dum ad effectum signatum, nisi rent ali<|un vei'hn certa cum nli(|U0
indispositio ejus, cui adliiI)erotur nctu mnnus, vel osculo.
signum, impediret; tale autcui si- I*]\ istis scquitur ista conclusio,
r.-xl. 4.
gnum, cui instituens disponit re- quod istn orntio t<»tnlis nou est in
'
se falsa, eo modo quo Philoso- iit cumulus vel acervus ; secundvim Text. 13
phus loquitur de orationc in se dicitur proprie ens per accidens, Textiis

falsa 5. Melaph. cap. de Falso, scili- patet 5. Melapli. c. de ente et de uno', JfîJ' ri
cet : Signum sensibile fjratiam Dei, vel neutrum autem horum est proprie ^'^•^^
Definitio
Sacramenli
^jîg
•'
efrectum
" qratiiilum
-^
e.r instilutionc de.lnibile; primum non, patet 8.
non divina cfficaciter siqnans, effectum, in- Mctap/i. cap. 1. nec secundum, ut pa-
estoratioin
se ialsa. quam, ordinatum ad salutem hominis tet 7. Melaph. cap. 2.
viatoris. Patet enim ex prgedictis, Et dicitur, quod Sacramentum

quod nuUa particula istius oratio- proprie non habet unitatem, ideo
nis repugnat alteri non est autem ; non est definibile proprie; includit
in se ratio falsa secundum Philo- enim multa, (ut tangit primum ar-
sophum ibi, nisi partes inter se gumentum ad oppositum) ex qui-
contradicant. Ista ergo ratio non bus non potest fieri per se unum.
est pure non entis, puta, puri im- Sed contra hoc, licet enim unum ^^Tum
|
possibilis, quia nihil est purum acccidens esset in pluribus subjec- unum!«
plura
impossibile, nisi cujus ratio est in tis, nihilominus illud esset deflni- contineii
se falsa, ut patet 1. libro distinct. bile proprie, sicut aliud accidens,

2. q. 2. quia illa plura non pertinent per
Patet etiam, quod ista ratio non se ad rationem accidentis, sed tan-
est purse negationis vel privatio- quam additamenta in ista autem ;
nis, quia includit in se aliqua po- ratione nominis prsedicta, patet

.sitiva;quod supponatur istam
si quod illud quod dicitur sensibile,
rationem esse hujus nominis Sacra- ponitur respectu signi, sicut ad-
mentum, sequitur quod Sacramen- ditum ergo quantumcumque in
;
tum non est purum non ens, neque illo sit non unitas, dum tamen illa
sicut impossibile, neque sicut ne- alia, rationem
quse pertinent ad
Sacramen- . . . .
tum gatio. Quod autem ista ratio sit formalem nominis, non impediant
DOn GSS6
negationem hujus nominis Sacramentum, proba- unitatem per se, non propter hoc
privaiio- ri Hon potcst, sed oportet suppo- Sacramentum erit non definibile,
"®™" quod pluralitas, de qua argui-
nere ex usu loquentium de Sacra- ita
mento, sicut oportet supponere tur, est illorum, quge concurrunt

signata vocabulorum ex usu. in sensibili signante fundamentum
6. Videndum est ergo de secunda illius relationis formalis, quam
Ens per
accidens, conditione, scilicet, de per se uni- importat Sacramentum.
et ens
aggregatum tate, utrum impediat definitionem Dico ergo, quod cum in ratione 7.
differunt. In Sac
propriea Sacramento, vel ab ha- prsedicta, formale intelligatur esse ment
forma
bente hujus rationem nominis. signum, et etiam illa quae per se est sigm ,
Quod autem ens non unum per se, determin-ant rationemsigni,

^ cujus-
J
^^^.
sensibil
non sit definibile, potest intelligi modi sunt cx institutione et efficaciter, ,^t
eflecti
duobus modis, scilicet vel quod con- alia duo, quse sunt ibi, scilicet sen-aM\iaa^
sistat ex entibus ejusdem generis sibile et effectum Dci gratuitum, sunt
vel alterius, qusetamen non sunt ibi additamenta; primum ut
ut
nata constituere per se unum. Pri- subjectum, sive ut fundamentum;
mum tenet nomen entis aggregati secundum autem ut correlativum ;
;
pluralitas autem quaecumqne, vel proprie dictam, alioquin Logica

subjecti in se, vel correlativi ad non esset scientia. In talibus defi-
correlativum, non prohibet rela- nitionibus etiam invenitur Gcnus,
tionem esse definibilem simplici- Differentia et Proprium, eo modo
ter ergo nec excludit a Sacramen-
; quo Logicus loquitur de Genere,
to habere definitionem, propter Proprio, quia inve-
Difiêrentia et
non unitatem. Ita enim est iste nitur prsedicatum in rjuid et in qua-
conceptus per se unus apud intelle essentiale, et in quale accidentale,
lectum, signum ad placilum cfficax, convertibile, et sic in ratione prae-
sicut est conceptus paternitatis, et dicta ponitur s/^?i»m ut genus; ex
sic paternitas posset definiri pro- iiisiiiutione et efficax, ut dilferentia;
prie, non obstante non unitate per sensibile vero ut fundamentum re-
se subjecti, si paternitas esset in lationis ; oralia vero, vel e/fcclus Dei
duobus subjectis, et illa poneren- graiuiius, ut correlativum.
tur additamenta,
ut poneretur De quarta et quinta conditione,
etiam correlativum paternitatis; non oportet immorari; patetenim,
ita in proposito. quod Sacramentum secundum ra-
Tertio dico, quod in ratione notionem nominis prsedictam, non
minis prcTedicta includitur aliquid, habet conceptum simpliciter sim-
lalis sit
efililtio" quod dicit ens rationis, scilicet plicem, nec conceptum singula-
nramen
ti.
hoc, quod est siynum ex inslilulione rem, sed universalem.
nam illa relatio non consequitur
fundamentum ex natura quia rei, COMMENTARIUS.
etsi in re sit aptitudo ad signan-
dum effectum signatum, tamen ac- (c) De secundo principali, etc. Secun- 7.
SecunJus
tualis signatio non convenit sibi, dus arliculus declarat, qua ratione islte
articulus.
nisi per actum imponentis. Res- quirique conditiones possint applicari de-
tringendo ergo definitionem ad nnilioiii Sacrainenti, et subinoveri inipe-
qaid proprie dictum extra animam, dieniia; primo ex eo (piod Deus possit
ista non exprimit quid
definitio producere eff(.'ctuni Sacrainento signillca-
Condilio-
Sacramenti ergo non potest esse
; tum, et hujus effectus institucre signum nes
definitio, eo modo quo est ratio significans sensibile, et iiuic signo infal l)r;eiiict!o
coiueniunt
entis completi extra animam. Sed libiiiter cooperari positis ivquisitis. Patet saciamen
10.
eo modo quo definitio exprimit (juod ratio ista sigui sensibilis praclici
craoien
tum, unum conceptum per se in intei- causanlis graliam, etc. non sit ratio
omnia
^tjonis iectu, conceptus sit i"ei
sive ille faisa in .se, aut inipossibiiis. Secundi),
extra, sive rationis, benc potest ex eodem patet quod non sit negatio, aut
'P^S"®' definiri
seu
et lioc modo tantum, et
; privatio, sed aiiciuid positivum, quod non
iJnitione
late
non aliter, definiuntur omnes insit ens pcr accidens, scd per st\ ut
lumpta, tentiones Logicaies non eniri] si- ;
[)roi)at contra
proiât llicliardum, quia licet
lioet ma
ma-
"" deest
tertia gnant quidditates extra animam, teriaiiier indud.it plura in se formaiit.T,
onditio. i • • • •
, i
sed tantummodo conceptus in ani-
. i i i i
2xpiicat cst alKpiid simplex, non scciis (inam ultMu

rticul&8
i.utioni» ma, sed per se unos, ct sic iinbere accidens .si es.sci in plinibus subjcctis,
'"^""'""definitionom siiClicit ad scientiam ii.im raiio .v»V/n/ vx insiiiutoei ff/lraritcr,
I
108 LJB. IV. SENTENTIARUM.
etc. spectat ad unum per se conceptum, Augustinus, et similitudinem naturalem,

pluralitas se habet ex parte furidamenti, et institutionem, quae accedit ; et licet
vel termini, ut in sequenti declarabitur. heec potior sit, illa etiam ad effectum ins-
Resolvit denique quod h<BC definitio truciionis plurimum conducit, ut patet ex
'JeScit
a deficiat ab illa conditione, quod est ex- Patribus. Caste ergo loquitur Doctor, ap-
conditione
defmibilis phcare quid complelum eiilis realis, seu pellans illam similitudinem aptitudinem
stricti.
extra animam existentis, quia licet in re ad significandum, et ipsam ait significa-
sit aptitudo ad signandum effectum sitionem esse ex impositione.

gnatum, tamen ipsa significatio non com- Concludit ergo Doctor Sacramentum
petit ei, nlsi per actum imponentis, non definiri, sicut intentiones logicales, ea de-
autem ex natura rei. finitione, quoe sufficit etiam ad scientiam
Qiiid sit Aptitudo illaad signandum, quamliabet proprie dictam, ut quse sit per genus et
aptitudo rei
ad
'
res sensibilis instituta, attenditur penes differentiam, et habet proprietates conse-

significan-
dum ?
analogiam quamdam, quam habet ad ef- quentes et demonstrabiles ; aha autem
Augusti-
uus.
fectum quem significat, ut ablutio corpo- duo, quse impediunt definilioncm, ut esse
ris per aquam ed ablutionem significan- conceptum simpHciter simplicem et esse
dam animae a peccato per gratiam. Hinc singulare, removentur a Sacramento

Augustinus epistola 23. ail : Sacramenta
quamdam similitiidinem habent earum
SGHOLIUM.
rerum, quarum sunt Sacramenfa, quam
si non haberent, omnino Sacramenta non
essent, etc. et lib. de Catechizandis rudi- Resolvit Sacrarnentum esse deflnibile, ad
bus cap. 26. monet ut ex similitudine rei modum secundarum intentionum. Explicat
quEestionem non intelligendam de ac-
si est
catechumenus de effectu invisibili, quem
tuali.aed de potentiali existentia, et sic com-
significat, instruatur. Idem alii Patres
petere Sacramento. Ponit ordinem ejus quod
insinuanc, declarantes rationem, obquam dicitur per noraen, ad cognitionem siesl.
Sacramenta in rebus sensibiiibus institu-
tee sunt, esse, ut ex his ad intelligibilia Ex his prsedictis patet secundus 2
et invisibilia animus assurgat. Unde hanc articulus, quod Sacramentum,
Magister similitudinem analogam proportionis tam ( supposito quod ejus sit ratio no-
Hugo.
Magister quam Hugo in definitionem Sa- minis, qu?e supra posita est, ) po-
cramenti transtulerunt. test simpliciter et per se definiri,
8.
"Vasguez
Vasquez disp. 128. cap. 4. hanc inter- eo modo, quo intentiones secundfe
renuit. pretationem reprobat, quia Augustinus sunt per se definibiles, et quod ab-
non intelligit simultitudem naturalem, solute nihil repugnat, quin abso-
sed eam, quse est signi ex instituto, sed lute et verissime definiatur, nisi
nielius antiqui ; unde Augustinus subdit: quia proprium ejus formale est
Ex hac autem similitudine plerumque ens rationis, vel nisi quia includit
etiam tpsarum rerum nomina acci- aliquid, quod est praecise ens rati-
piunt, etc. et in alio loco citato : Dicen- onis. Ex isto articulo patet corol-
dum eliam, inquit, et quid significet, et larie, quomodo se habent cognitio
sermo ille, quem audivit, quid in illo qnid est et si est, ordinate. In cogni-
condatur, cujus illa res similitudinem tione namque si est, secundum quod
gerit, etc. utrumque ergo comprehendit prsecedit cognitionem quid est,noYi
DIST. 1. QU.^STIO I. 109
intelligitur dc actnali existentia, Sacramenti, iit patete.r2. articulo, Sacramen

ti.
alioquin demonstratio, (cujtis me- hsec est ejus definitio, scilicct si-
dium est definitio, ) non posset ha- gnumsensibile, gratiam Dei vel effectum
beri de non existente, cujus oppo- Dei graluitum, ex instilatioae dimna,effi-
situm vult Philosophus primo Poste- caciler significans, ordinatum adsalutem
''1'iorum, et 7. Metap/i. sed intelligitur hominis viatoris. Et in hoc efficaciter
xt 20
izi'^'
** ^^^' ^® ente, cui non repugnat includitur tam certitudinaliter
essein effectu. quam prognostice ; et hoc, accipi-
In prima conditione istarum endo prognosticum pro signo non
i
quinque, applicando ad proposi- tantum priori duratione signato,
tum, ostensum est de Sacramento sed etiam natura. IIoc probatur
si est modo, quia ostensum est
isto universaliter in his, quae possunt
Sacramentum esse tale, cui non habere deflnitionem eadem enim ;
repugnat esse in effectu, et hoc est ratio exprimens quid dicitur

supposito, inquirebatur in speci- per nomen, et vera definitio. Nam
ali, quid esset. Apparet etiam or- secundum Philosophum, 4. Metaph. Te^t. 28.
do cognitionis ejus, quod dicitur ratio quam significat nomen, est

per nomen ad si es/, quia in prima deflnitio hoc apparet per rati-
; et
conditione istarum quinque prae- onem, quia nomen imponitur ad
supponiiurquiddiciturper nomen, signiflcandum essentiam rei ergo ;
et ex illa ratione prfBsupposita ratio, qiiae exprimit quod dicitur
concluditur si est. Et licet idem sit per nomen distincte, et per partes,
.Q«'d quid nominis et quid rei in habentibus exprimit distincte per partes con-
"minis ' . • • T i
autem
. , j.
i.
est quid rei, tamen prius cognoscitur ceptus essentiae rei. Ista ra-
rminus
110 res aliquid esse quid nominis, quam quid tio, quse posita est, scilicet signum
nilicari
!,ut Primum enim cognoscitur co-
rei. scnsibile, etc. nomi-
est ratio hujus
110,
rei, gnoscendo illud nomcn esse intelli- nis Sacramentum, ut suppositum est
esse
gibile et significabile; secundum supra ex usu loquentium de Sacra-
mento; et Sacramentum potest ha-
I
rei
4 cognoscendo istud esse alicujus
possibilis esse in eifectu et ex bere doflnitionem eo modo quo cn-
^^
•xa
;
II'
ratione ejus possibili concipi et si- tia rationis deflniuntur; ergo ista
gnari, potest concludi aliquid pos- i'alio est ejus definitio sic ergo ;
se subesse illi conceptui, et per probatur quia ita est.

consequens illam rationcm expri- Qualiter autem lioc possit essc,
mere verum quid cst.
laciliter potcst paterc.quia ibi po-
nitur ali((uid iêrtincns ad gcnus
scnoLiUM. rclationis,quod est genus in illo
^ ., , „ .,. ^ ,. , ., gcnerc, eo modo quo in relationi-
Ponit donnitionom Sacramonti, ot oxponit "=•
. .
'
ejuspai-tic.las, nocdiaort in ro a dolinitiono

1>'1« ratlOUlS ponitur Gcnus Ct Spo-
Magi.stri, vol Catocliismi Tridontini. Facilo cics, putahoc quod cst signum ; et
otiam coinoidit cum oa, (luam Au^Mislinu.s, illud (k^tcrmiua tu 1* [)iM' (11 irenuitias
Hugo, ot Isidor. citati, assignant. hiljus ('reuei'is, scilicct .s''.7'i/, ([WIW
I. De tertio (d) principali diccquod sunt cr iufiiiiuiionc cl rf/irjciicr Et

,;elinitio
eo modo quo potcsL essc dclinitio ponuntur ibi duo adilita, sicuL uni-
versaliter in definitionibns relati- id^ ex insiiiutione, coxitvsi signnm si-
oniim ct relativorum, scilicet sub- gnificans natnraliter; et efficaciier,
jectum vel fundamentum, quod in- contra signum sequivocum, et si-

telligitur per hoc quod est sensibile; gnum sequens naturaliter signi-
alterum etiam, scilicet correlati- ficatum.
vum, quod notatur per hoc, quod Ad primum (f)argumentum' di- if.
Ad arg.j
est gratiam vel effeclum graluitum. co, quod licet fundamentum hujus
10.
Ex his patet solutio (e) qusesti- relationis plura includat, ex qui-
onis. Dicendum est enim qnod illa bus non fit per se unuro, ut proba-
ratio, de qua quseritur, (si recte tur de successivo et permanente,
intelligatur, et per alia non expli- tamen non sequitur quin Sacra-
cata suppleatur, propria ratio
) est mentum,quantum ad suam forma-
deflnitiva Sacramenti eo modo quo lem rationem sit per se unum. Et
Sacramentum est definibile. Est siarguitur contra hocquia relatio
enim illa ratio sic intellecta et non est per se una, nisi habeat fun-
suppleta eadem cum ratione prse- fundamentum unum, respondeo,
Quid
significet dicta.Quod enim ponitur forma, de- quod si forte hoc esset verum de
lorma.
bet intelligi pro signo sensibili» eo relationibus realibus, de quibus
modoquo imago Herculis dicitur est dubium, quia forte in multis
forma Herculis. Quod ibi additur trahentibus unam navem est una
visibile, debet intelligi pro sensibi- relatio trahentium ad unum tra-
liincommuni pro tanto debet
; et ctum, tamen in relationibus rati-
intelligi visibile poni pro sensibili onis, propositio est manifeste fal-
cujuslibet sensus, quiavisusest ex- sa, quia quantumcumque diversa
cellentior omni sensu, et plurium possunt concurrere in fundamento
diffêrentiarum cognoscitivus, se- unius relationis rationis, non
la proaem,
cundum Philosophum 1. Metaph. Po- enim oportet nisi quod multa ibi
nitur etiam ibi visibile pro sensibi- concipiantur quasi unum, in ordi-
li, sive uno, sive pluribus, et hoc ne ad aliquod signatum.Hoc patet,
pluribus pertinentibus ad eumdem quia hujus relationis unius, quse
sensum, vel alium et alium. Poni- est signare mustum bonum, bene po-
tur autem ibi gratia invisibilis pro test esse fundamentum totum
effectu Dei gratuito interiori, or- istud, scilicet circulus coopertus foliis
dinato ad salutem hominis viatoris. hederoi in cruce positus, etc.ita etiam
Utrum autem gratia ibi sumatur multae vel
orationes contextse,
universaliter pro gratia inhcTrente
una ratio ex multis syllabis, quse
animse subjective, an generalius,
nihil unum per se faciunt, sunt
In ut expressi supra, ut scilicet signi-
definitione fundainentum unius relationis hu-
dist.S.q. 1.
ficet effectum Dei gratuitum, etc.
jus, quae est signare Deo inesse aliqua
m materia de Eucharistia patebit,
quia ibi res Sacramenti non est
quce sibi intrinsece insunt, cum tamen
aliqua gratia accidentalis inhserens illudsignatum sit unum et idem
animae. Suppleri autem debent dif- simplicissimum.
Ad2. 3.
ferentiae specificantes signum, pu- Ad argumentum secundum et ter-

(
tinm, patet exdio.tis in explicati- Circa definitiones praedictas plura no- Primn
one deflnitionis Magistri. tant Doctores, quae brevitatis gratia oinit- '^per^'"
Ad qnartum, potest patere ex timus. lilad advertendum primam, quce îa't?onTm
quia quod una definitio non

illis, dicitur Augustini, prtefato loco, ab eo ^xaJaltiaV'
exprimit, alia exprimit, ut sic ex per accommodationem quamdam potius
omnibus colligendo, quod sparsim desumi, eamque tradit Magister hic ;
invenitur in singulis, possit liabe- non quod in eo forma, aut ex inslituto sit
ri una definitio completa, qualis Augustini, quia ibidem definit sacrifici-
um, de quo enim delegalibus Def'"'t

est illa supra posita. '^ agit
'^
;
'
agit
^ o :
sacrificiuni
Sacrificium erqo visibile, invisibilis .

^x
' "^
instituto.
COMMENTARIUS. sacrificii sacramenlum est, id est, sa- ôn esse
completam
crum signum. Recte etiam S. Bonaventu- sacramenii.
9. (d) De terlio principali dico, etc. Hoc ra putat per illam non definiri rationem
Tertius
ticulus. tandem articulo tradit definitionem Sacra- sacramenti complete, sed tantum genus
menti, eamque per particulas declarat. sacramenti, nempe esse signum sacrum,
Antequam ad explicationem et probati- quod competit multis aliis, ut sacrificio,
onem singularium veniamus, prsemittam quod adnotavit Vas(|uez, nisi per rem sa-
definitiones a primariis auctoribus datas. cram intelligatur gratia sanctificans, ut
*;finitio-
Prima est talis ex: Augustino 1. de Ci- videtur intendere Magister, sic erit, in-
nes
Sacramentuni bona neque ex usu,
.
vitale Dei, cap. 5. est sa- quit, definitio, sed

^ramenti-
uûsiin. cpfj>
rei sinnum.
"^
Secunda est Isidori lib.G. neque ex intentione Augustini, sic sumi-
jcunda
iidori. eli/mol. cap. 18. Sacramentum est, per tur res sacra ; in definitione autem opor-
Thjm. quod sub tegumenlo rerum visibilium di- tet exprimi distincte rationem definiti,
vina virlus secrelius salulem operalur, etc. quidquid intenderit definiens, quod non
Hanc Gratianus 1. quccsl. 1. c. Mul- fit vocabuio gcnerico, nisi aliud adjunga-
ti scecularium, etc. tribuit Gregorio. tur limitans, in ipsa definitione, sicut
D. Thomas vero in 4. disl. 1. qucest. 1. et contingit in sequenti.

10.
Augustino, reipsa utriusque dici potest, Definit ergo Doctor sic : Sacramenlum Delinitio
Doclons
licet quoad formam verborum sit Isidori. csse signum sensibile gratiam Dei, vcl propria
saoramenti.
'ertia
Tertia est Ilugonis lib. l . de Sacramentis effectum Dci graluitum ex inslilulione di-
Qnitio
igonis
p. d. c. 2. Sacramenlum est corporcde vina cfficaciter signiftcans,ordinalum ad
elemenlum foris sensibililcr propositum, salutem ho)ninis viatoris, etc. In hac de-
ex simililudine reprcesentans, ex instilu- finitione tres ilUe particulie signum, ex
lione significans, et ex sanctifcatione divina institutione,efficaciter signifcans,
conlinens invisibilem, ct spirilualem gra- denotant genus definiti. Illa particula
tiam, etc. Quarta est Magistri : Sacramen- S6'ns/6i7e, subjectum, illa particiila, gra-
Iuarla lum est liam seu cjfcclum Dci graluilum ordina-
giatri invisibilis gratice visibilis forma,
uinta
echiwni
^j^^sdem gralicc similitudincm gcrens, et lum, etc. denotat terminum, et sic dcli-
"^* causa exislens, etc. Ilaec sumpta est ex nitio est relativa, ut patet ex lextu, versu
Ilugoiie in Summa scnlent. Iracl. i. Qualiler aulcm ftoc possil. IIoc aulem
cap. Ab hac parum differt illa Cate-
1. am|)lius probatur per singula.
chismi Pii V Sacramentum est invisibilis

: In iiriiiiis saoramcntum dicitur esse si-
.
Q»(xl kil
yratice signum visibilc, ad noslram jusli- gnum, elc. (|uia constituitui in genere si- hio'num
, ,. . . proWur.
ficalionem inslilulum, etc. gni, ut pr;ninissic omnes dehnitiones
;;
docent ; et instituitur
ctum reprsesentandum, nempe

ad aliud a se distin-
sanctita-
ut Doctor, et
moralis, supponit
antiqui volunt, sive relatio
sacramentum ;
hccc au-
1
tem aliquam, seu effectum gratuitum or- tem dissertatio remittitur ad Metaphysi-
dinatum ad sanctificationem, in quo con- cam, seu ad libros Perihermenias de rati-
sistit ratio signi in genere, ex vulgata one signorum constituliva.

Auffustini de doctrina Chrisliana lib. 2. Hinc reiicitur Sotus art. 2. dicens deli.
n o • Senteatitl
c. 1. Signum est quod prceter speciem, hnitionem Sacramenti supponere pro re, scoti.
qiiam ingerit sensibiis, etc. in quo conve- connotando significationem, sicut artifici-
nit Sacramentum cum aliis signis. aha supponunt pro materia, connotando
Supjjonil Hinc sequilur primo, quod sacramen- formam, quia et hoc etiam falsum est;
in
recto pro tum supponat in recto pro ipsa relatione nam artificiale, ut artificiale in recto,
Refutatal
relalione
signi
signi in concreto sumpta, non secus ac supponit pro forma inducta per artem, a
in concreto.
definitiones Logicales pro intentionibus qua participat homen et esse artis; mate-
secundis, hoc modo sumptis ( ut bene Do- riale autem est a natura.
ctor in Logica, de quinque vocibus qncest. ^

Confirmatur, quia ars consistit in
...
imi-
Artefacli
de Genere, ) non autem pro re substrata tatione naturse ; hsec autem imitatio seu pro forrl
a rtlS I
patet ex definitionibus allatis supra, in simihtudo in ea fundata, est prsecise a suppoaij
quibus parliculoe differentiales, sunt rati- forma artificiah, sive inducatur per inci-
ones contrahendi genus signi, non autem sionem quantitatis, sive per juxtapositi-
rei substratoe. Nec refert quod in iis su- onem colorum et figurarum, ut patet in
Extrema
supponunt mantur nomina extremorum in recto, statua, quse in tantum est tjcesaris, in
pro
relatione.
etiam ut subjecti visibiUs formce corpora- quantum ipsi assimilatur per figuram et
le elementum, etc. quia in definitione formam artificialem, non inquantum est
supponunt pro ipsa relatione signi, quod lapis aut hgnum.

pecuhare est in relationibus, quce cogno- Secundo, Sacram^nfifm concipitur et de- Secun
raticl
scuntur per extrema tantum, neque ahter finitur in ordine ad ahud in recto ; ergo
cognosci possunt, ideo nomen subjecti ut supponit pro eo quod primo est ad ahud
additum requiritur. ine^ê; ahse autem rationes ejus, et per
Secunda
Secundo patet idem, quia insti tutio ui accidens ad ahud dicuntur ut subjectum.
ratio.
afficit rem est ratio significandi ; ergo Sa- Tertio, sic Patres loquuntur de Sacra-
Ab
Terl
institutio- cramentum, qua signum est,supponit for- mentis, ut signa sunt, qupe continent et
rati[
ne,
Tride
et ejus maliter pro ipsa institutione passiva, quse causant gratiam, quam significant, ut
eHectu.
RelatiO afficit rem, et qua praecise constituit, ip- Trident. sess. de Sacramentis in genere
est
ralionis. sum in genere signi. Hanc dicimus cum ergo ex sensu Patrum supponunt prima-
Doctore esse relationem rationis, quam rio pro constituto per formam, qua sic
sententiam tenent antiqui Theologi. Mo- convenit ipsis causare et continere, quce
derni autem quidam volunt esse denomi- est ipsa institutio divina adhaerens rei,
nationem extrinsecam, ex eo quod putent non aulem ipsa res. Unde etiam sic pri-
omne ens rationis esse per fictionem, sed mario cadunt in usum, tanquam media ad
fundamentum hoc falsum est, et quid- salutem, sic etiam spectant primario ad
quid sit de re ipsa, ad prsesens non refert; intentum et considerationem Theologi
pro significatione enim ipsa in concre- ergo etiam ad definitionem Theologicam,
to, sive sit relatio, sive denominatio ex- ac proinde res substrata habet tantum
trinseca,sive etiam dicatur relatio rationis, rationem connotati, et secundario consi-
.
DIST. r. QU.ESTIO II. 113
derari, non autem primario definiti, ac stitutum in materia sensibili; hanc re- 13.
proinde definilio supponit pro ipsa signi- quiri ad essentiam Sacramenti, ut est in- paTt^cuia
ficatione modo dicto et primario, pro re stitutum de facto, patet ex defiiiiiionibus *'g'i°'^
^^"sihiie.
autem tanquam connotato. jam allatis, et probatur : Sacramentum
. . Probatur.
^pntentia Seqnitur secundo minus verum esse, est signum, in (|uo maxime sit usus et
Siiarez
rejicitur. quod docet Suarez 3. p. tom. 3. disp. 1. exercitium reiigionis in communitate, sed
sect. 4. Sacramentum supponere pro toto, nuilum est usuale respectu communitatis
et lioc primo, nempe pro constitulo c\ hominum, pro statu naturae lapste, pro
rebus et significatione. Contrn, primo, quo est necessarius usus Sacramentorum,
quia alias non esset in se aliqua rotio una seu mediciniie, ratioiie infirmitatis, nisi necessitaie
conceptibilis, aut definibilis. .Tuxta Philo- sit sensibile, ob dependentiam quam ha- prl!ênUs
sophum enim 1. Metaph. ut patet ex bet intcllectus a sensu pro hoc statu, .
.î ..
primo articulo hujus : Non est aliqua ra- neque unus alteri potest communicare
lio ejiis quod non est per se unum; ens ostensive et exterius, nisi mediis sensibi-
per accidens aut aggregatum non habent libus. Ergo signa ad communem usum
aliquam ralionem distinctam ab extremis. corporis mystici spectantia, pro hoc statu
nsio Respondet sacramentum non esse ens debent esse sensibilia, alias neque mini-
Dicere
;initalem aggregatum, sed dicere unitatem ordinis sterium et dispensatio eorum posset com-
ordinis,
et
sicut exercilus, et habere unitatem committi Ecchsise, cum ei nequiret constare,
iiiliubitio-
positionis formaiis, quia tam res inter si ea fuisscnt applicata, sive non, si es-
I
nem.
iTipugna- se coilatce, si plures sunt, quam signifi- sent mere occulta, de quibus nequit illa
tur.
judicare.
,
catio ad res comparata, habent rationem

Necessitas itaque materiffi sensibilis in «Juare
quamdam actus et potentiaj. Gontra, acci- '
requintur
_ _
dentalis forma realis est perfeclior actus proposito ex (luobus oritur. Primuni est sensibiio
sacr.unen-
subjecti in ratione non solum rei, sed ad instructionem, ut assurgat homo ex tum?
actus informantis quam forma rationis, sensibilibus ad intelligibilia, propter sub-
quia illa re talis est, sicut est perfectio ordinalionem intellectus ad sensum,
subjecti informans, hsec autem tantum in per viam deveniendi ad cognitionem. Se-
intellectu sed cum illa non sit compofi- cundum autem est communicatio exlerior
;
tum per se unum, aut delinibile, ergo religionis in toto corpore Ecclesiae visibi-
neque cum forma rationis, dicatur sic, lis, quiE nequit fieri, nisi mediis sen-
vel denominatio extrinseca, ut ipse vult. sibilibus.
Piimam congruentiam assignal Diony- Ad

jecuncla Deinde quidquid non habct aiiam tiui-
in.^-lriiclio-
ralio
sitisc. l. de Ciidesli Hicrnrcliid: .Xrque n*ni.
co: tra tatem quam oi'dinis, ut unuin est, siip-
. ^ ., ,. , Dionysius
'umtlem enim (iliter fas crat infirmitiili noslnr
ex
ponit tantum pro ordine quo fit ununi,
unitate divinum tucere radiiim. nisi sacrornm
ac proinde pro sola ratione prioris ct
irdinis.
connotando variclatc voluminiim,quibus ad supcriora
posterioris aut simuUatis,
fcrremur. opcrlum, ct /lis quiv nobis fa-
sujjjecla, crgo simile contingit in propo-
-
sito exlrema enim connotata raihint in miliaria snnl provideutia palerwi nalu
;
riv mortalium sese occommodanlc vcsti -

definitionem per aiMitiim ex conditionc
relationis, noii aiiloin iit priediratiiin, him. Ei dc F.rclcsiastica Uicrarch. cap. I.
Vis'bilibus i'na(/inibus ad dirinas intclli-

autsubjectum (prKUritativiim (hifiniii.
(/cntias, pro viriuin nastrarum modo.

Sccunda particula ojusdem (b^rmiiioiiis
est, (juod ahsensibile, id est, signum in. consccndimus, c(c. U»am cliam congru-
Toni. XVI.
1
iU LIB. IV. SENTENTfARUM
Chrysost. entiam fusius prosequitur Chrysostomus

homil. 60. ad populain, 83. in Matth.
quie n^queunt convenire signo
rituaii, sicut nec efTectus assignati
mere
co.n
spi-
-
i
Si incorporeus esses, incorporea libi de- munionis et instructionis qui conveniun''
disset ipse[dona, quoniam aulem con- Sacramento, ex Patribus.

juncla est corpori anima tua suh sensibi- Sicut etiam in moralibus aliquid con- Exempluin
Medluin
libus, libi intellifjibHia tradit, elc. Dama- tingit esse medium in re quoad effica- se
efficax
scenus lib. A.de fide Orthodoxa, cap. iO. ciam, licet respectu cujuscumque operan- potest
alicui
Augusiin. el 14. Augustinus super epistolaniad Ga- tis non sit usuale, quia vel non est in incertum
et
laias, et Conc. l. in Psalm. 33. dicens : ejus potestate, vel si est in potestate, ne- iautile.
Omne sacramentum referendum esse ad quit psrfecte ab eo applicari ex defectu

contemplationem veritatis, ei 'honos scientise requisitoe, ita ut ipsi maneat
mores. dubium et incertum medium in ordine ad
Ilac tandem ratione : quidquid Deus finem, quod suFficit ad distinctionem mo-
dedit ad instructionem hominis, et dire- ralem ejus ab alio, cujus virtus et ap-
clionem e.xternam in suum finem, sensi- pHcatio est certa operanti.
bilibus signis compreliendit, ut divinam Sic etiam sacramentum in aliquo spi- Apoiicati
Scripturam, legem, Prophetas, pracepta i'ituali institutum, licet haberet in se
nunc rebus, nunc verbis agens. efficaciam, non tamen esset certum medi-
^
^^-
Secunda congruentia
s desumi potest ex "m operanti, quia nesciret an illud appli-
Sacramen- t
ûm Augustino lib. 19. conlra Faustum catum fuerit; si enim esset aliquid distin-
esse
sensibiie cap. 11, Ub. de vera religione cap.îio. ctum ab actu et habitu, esset pro hoc
ex
necessitate cx Chrysostomo"/iom27 39. in Genesim. statu ignotum, cujus existentia a priori,
communiO'
nis TertulHano lib. de prcescript. advers. aut ex se non cognosceretur, neque a
inreliîone
Au^^-uslin.
hcerct. c. 20. et aHis. Hinc unitas Eccle- posteriori, nisi ex effectu gratiae, quse
Chrvsost. non cadit sub cognitionem certam de-
Tertuilian.
sitfi sumitur etiam ab unitate Sacramen- et
torum, in quibus visibiHter communicant terminatam, quantum ad existentiam,

membra, et quibus per censuram privat; quia nemo scit an odio vel amore sit
hinc Deus, quando segregavit filios Is- dignus. Si esset habitus, solum ex actu
rael a Gentibus, dedit eis peculiaria sa- cognosceretur ; si autem in actu ordinis
cramenta et cferemonias (
quod perinde fa- supernaturalis, nec sic etiam ipse, aut
ctum constat in lege nova) in quibus di- distinctio ejus a naturali ita certa est ut
stinctio ab aliis qui foris sunt; et unio requiritur,quia requiritur ut constet saUem
membrorum inter se contingit. Ministro et Ecclesipe applicatum fuisse
Sentenlia Occham
nen-afivr.
Rejicitur ergo in 4. dist. mediura de se efficax, et sacramentum ;
Nominaies, qucest . 1. Petrus de Alianco ibidem art. 3. si in actu naturali institueretur, eadem
et alii. ^
Ratio ejus. Carthagcna de Sacramentis in genere, ratio currit. De actu autem interno homi-
asserentes ad sacramentum non requiri nis nullus cognoscit certo, nisi eliciens
esse sensibile, quia posset Deus rem spi- et Deus, vel cui revelavit, quod sufficit ut
ritualem instituere, ad cujus positionem Sacramentum sic institutum respectu sta-
causaret gratiam. tus praesentis, dicatur moraliter, et in ra-

Respondetur, definiri Sacramentum tione medii diversum a Sacramento sensi-
Responde- congruum hominis com-
tur.
^ statui viatoris et bili et congruo statui, quia Sacramentum
munitatis, cujus usus est visibilis, et per debet esse per se notum Ecclesiee.
dispensationem Ministrorum visibilem, Objiciunt prsedicli auctores, quod con-
; .
DIST. I. QU^STIO ri. 11
Fundamen^ tritio, characteres Eacharistioe sint sacra- Suarez autem dicit sect. 2, disp. 1,
tum
hiijus mentum, quamvis non sint sensibilia ; er- concl. 3, requiri ut conferat aliquam
Sfntentife
diluitur. go. Respondetur diversa esse ex sen- sanctitatem, saltem legalem et significet
su Theologorum, sacramentum tantum, veram,
rem tantum, rem et sacramentum simul Contrarium tenet Doctor, nempe requi- ^6.
Affirmativa
hic vero definitur sacramentum tanturn, n ut causet sanctrtatcm veram ; estque sententia
• GSt
quod spectat ad usum et ministerium Ec- sententia Magistri et Ilugonis, quibus Doctoris,
clesioe. Quoe adducta sunt, sunt tertii ge- accedit definitio etiam tr-adita Cateciiismi 'uu.^f.'
neris, ex qua distinctione antecedentis, Pii V. et alia quoe habetur cap. Multi, Rabanl^".
negatur consequentia, loquendo de sacra- qufB est Isidori loco citato,ci Rabani //6.1.
mento, juxta praesens institutum. de Inslitut. cler. cap. 24. Probatur :
Probatur.
15. Tertia particula definitionis praemissa Omnia quae in lege] veter-i fiebant, si-
Reliqiue
particulse est gratiam Dei, aiit effecttim ejits gra- gnificabant gratiam per Christum confe
lefinitionis
Duples tuitiim ex inslitulione divina efficaciter rendam, l. ad Corinthios 'i. quia otnnia
controver-
sia.
significans, etc. Circa hanc est duplex ipsis in figura contingebant. Ad Coloss. 2.
controversia : Prima, an institutio Sacra- ait Paulus legem fuisse 'umbram futuro-
menti sit solius Dei, ut non possit rum, iila autem omnia rion fuerunt Sacra-
committi creaturre. Ilanc infra commodiori rnenta; er-go significaiê sanctitatem per
loco cum Doctore expUcabimus. Jam vero aliud confer-endam, non est ratio consti-
supponimus ita defacto contigisse, omnia tutiva Sacr-amenti. Conlirmatur, Agnus
~
Sipn'ficatio
' speculativa
instituta esse a Deo, saUem in lege scri- PascUalis et Manna significabant
'-'
Euchari- "''P .
constituit
pta; an vero fuerit ahquod Sacramentum stiam, transitus mar'is Rubr'i er-at fisrur-a i>acrainen-
tum.
legis natunie, et an institutum a Deo, in- gratife baptismalis, serpens «xrreus pas-
fra, quKStione sequenti, disseretur. siiinis CUristi et redemptionis luiman{e :
An Circa reiiquum, an de ratione Sacramenti Omnes, inquit Apostolus, in Moysc bapli-

lacramen-
tum sitcausare veram sanctitatem, non conve- znti sunt in nube et in mnri ; omnes eam-
causet
iram saa-
niunt Doctores. Negat D. Thomas 3. p. dem escam spirilualem manducnverunt
titalem (
q. 60. art. l . et 2. qui statuit de ratione Item, omnia sacrificia, oblationes, expi- Caeremonito
K Thom. siirnilica-
seDtentia sacramenti esse ut significet sanctitatem ationes legis, signilicabant gratiam sacra- i)ant
legativa. Rraliam
/-11 •
P
veram saUem futuram, ideoque definit
1
merrtalem per CUristum conlerendam,

1
ut conferen-
,-,, . I . • -n • (lam,
esse signum rei sacrce hominem sanclifi-
,
doci^nt Ploi-enl. di decrclo unionis, Irr-

cantis, (ut compreliendat Sacramenta ve- dent. scis. 1. de Sncramenlis in generc,
leris legis, sub ratione univoca sacramen- non fuerunt tamen sacrainenla ; sic sacri-
ti) sive illa sanctitas causetur per ipsum Ircium AUtd, Abr-aUam, Mcli-liisedecU,
sacramentum, sive significetur ut causan- conjiigiuin primor'um parentuin, rnissio
da per aUiid, quern sequiintur ejiis expo- columbie super CUrislo Uapli/.alosignilica-
sitores prtedicto loco, et Sotus (/. 1 . 4. bat Spiriruin saiK-ium, sicut et ignis des-
Sotus.
aBque/..
Ganus.
r/r/.2,Vasqu6z t//.s7). 128. c, 5. Canus vero cen lens super Apostolos. Idein paiet ilc
illarinin
in relectionc de Sacramentis parl. I. cruce, et mullis aliis cjcremoniis in lege
Suare/..
negat de ratione Saci'amenti esse ut signi- nova insliiutis, (pne lamen non sunt Sa-
ficet, aiit confei-at sanctitatem sirnpUciier, cramiMita, iit oiiines adiniltunt.
Sacramentum
Kpspondent
...
sed sub (Usjiinctione vel hanc vel U^gahMn, re^piiri ad
quem scfjuitiir Bellarminus ///>. 1. de Sn- iit instituatur ad (•iiUuin roligionis, et si- itoponBi.i.
Iin|>iH!na-
cramentis in genern c. 12, prnpos. 2. gnilicet veram sanctilaiem. (iOntra priino lio.
. .
sacrificia legis naturse totum hoc liabe- tum, ea ratione qua est usus rei materialis 18.
Triplex
bant, non fuerunt tamen sacramenta, ut et externae ad effectum cultus, quem signi- ii.~us rei
materialis
ipsi concedunt. Antecedens patet de sa- ficat; hic autem est triplex in genere: Pri- ad
cullum.
crificio Abei, qui sicut gessit figuram mus est quando offertur Deo immediate in
Gliristi, ita etiam sacrificium ipsius, attestationem excellentiae suse et subje-
quod fuit placitum Deo, figura fuit sacri- ctionis creaturae ad ipsum ut sunt oblati-
ficii Christi. Idem patet de oblatione Isaac ones, sacrificia, templa, altaria, decimce, et
et vervecis, quem Deus substituit, in qui- hujusmodi. Secundus est, ut quando assu-
SecunJus
bus passio Christi figurabatur. niitur aliquid divinum in nostrum usum,
usus.
Item secundo crux, et multse caeremonise in quo subjicit se homo Deo, et hoc dupli-
legis novae, ut exorcimus, insufflationes citer contingit ut in juramento, quando
significant gratiam per Christum collatam assumitur Dei nomen ad confirmandam
et victoriam contra daemonem, sunt etiam veritatem, et sic sul)jicitur homo Deo, tan-
instituta in cultum ; ergo in his duobus quam primfe regulse veritatis, ex cujus
etiam conjunctim sumptis non consistit reverentia operatur. Secundus modus Usus sacra |
ratio specialis Sacramenti. contingit, quando assumitur aliquid divi- mentoramf
Conflrma- Confirmatur, nam S. Augustinus lib. 2. num ad nostram sanctificationem, ut homo

tio.
Au"ustin. de peccatorum meritis et remiss. magis dispositus et idoneus redditur ut ei
cap. 26. explicans illud 1. ad Corinth. 1. serviat, et hic usus est sacramentorum;
Alioquin filii vestri immundi essent, ergo sacramenta eatenus faciunt ad usum
nunc autem sancti sunt, respondet : JVon religionis, quatenus sanctificant hominem,
uniusmodi nam et cate-
est sanctificalio , sed non sanctificarent hominem, nisi cau-
chumenos secundum quemdam modum su. sarent sanctitatem in ipso; ergo hanc cau-
um per signum crucis et oralionem, manus sare spectat ad essentiam sacramenti, qua- Spectanlj
ad
im,positionem, puto sanctificari, et quod tenus ex sua institutione facit ad cultum cultum gi]
sanctitat<E|
accipiunt, quamvis non sit corpus Christi religionis, etsecundum hanc rationem tan- couterurj
sanctum est tamen, et sanctius quam citum est diversus ususeorum, et particula-
bi, quibus alimur, quoniam sacramentum ris, ut distinguuntur a sacrificio, et aliis
est, etc. Augustinus lib. 19. conlra Fau- quae instituta sunt in cultum religionis.
Lib. 19.
stum, cap. 14. inPsalm. 141. ita appellat Si autem loquantur praefati auctores de
contra Alia
Faustum signum crucis, et lib. 4. de Symbolo cultu religionis in genere, non facit ad instituta
in cultuDrl
Psal. lil, cap.i. exorcismos ; etc. quae fiunt ante propositum, quia multa sunt, quae sunt significaj
Lib. de sanctibi
Symbolo. Baptismum, sacramenta vocat. Vide Ra- institula in cultum hoc modo, et signifi- tem,
Rabanu? licet n(
D. Thom banum lib. 1. de Instit. Clericor. cap. 29. cant sanctitatem veram inliaerentem, aut sint
Alexander sacra-
L de unctione quae fit in vertice baptizati, et subsistentem. Unde sacrificium utrumque menta
Ambros.
Gyprian.
saHva mystica, et D. Thomam qucest. 91. continet, qiiia sacrificium altaris utrumque
Beruard. art. 30. Alexander I in epistola i. vocat habet et significare sacrificium cruentum,
aquam benedictam sacramentum. Ambro- et offerri in attestationem divinae excel-
sius lib. 3. de Sacramentis, cap. 1. Cy- lentiae ;
qua vero sacramentum.est ordina-
prianus in serm. de lotione pedum, Ber- tum ad sanctiflcandum, ut est in cultum
nardus in serm. de coena Domini, dicunt qua, inquam, sacramentum, ideoque bene
pedum quam Dominus
fecit lotionem Doctor in definitione illa addit illa verba :
Joan. 13. sacramentum. ordinatum ad sanctificationem hominis

Secundo, sacramentum spectat ad cul- viatroit
DIST, I. QU^STIO II. 117
^9 Respondet Suarez esse de ratione sa- firmatur, quia hfee seorsim sumpta non Ratio
si)ecitica
^SIT cramenti, ut saltem causet sanclitatem consiituunt essenliam Sacramenti, ut con- in
aliis
'egalem. Conira, hoec est evasio difficui- cedit; ergo etiam neque simul sumpta. •eorsim
Truienu
non
Fiorent. tgtig^ nequc habet fundamentum ex Pa- Probatur consequentia, quia ratio specifi- reperitur.
tribus, vel Conciliis, aut etiam ratione, ca nequit etiam seorsim sumpta in aliis
quia sanctitas in ordine, ad quam defini- reperiri diversis a suo constiluto, ne-
unt sacramentum, est sanctitas simphci- que ex diversis speciebus non subordi-
ter ; et novissime Tridentinum, et Floren- natis potest fieri una, nisi per aggrega-
tinum non sumunt analogiam inter sacra- tum.
menta vetera et nova, in hoc quod est Addo ukerius ex reguHs definitionis, Genus
et
causare sanctitatem secundum quid,ut illa proedicatum genericum nulii posse conve- difrerentia
causabant, sed in eo quod est significare nire tanquam ratio ukima specifica, neque se habent
ad alia.
sanctitatem sinipliciter, quam non confe- differentiam uUimam specificam aliis a
rcbant illa ; lieec autem sic. Legalia sua specie. Singula autem dictorum, nem-
autem dabant tantum sanctitatem exteri- pe ccmsare sanclilatem secundum quid,
orem corporis, quo possint sanctificati vel significare '
speculative sanctitatem
ingredi templum, admitti ad sacrificia. Un- sinipliciter, conveniunt aUis seorsim, tan-
de Paulus ad Hebrecos 9. Sanguis hirco- quam ratio specifica ; ergo non possunt
rum et taurorum, et cinis vitulce aspersus esse ratio ultima et specifica sacramenti.
inquinalos sanctificant, ad inquinationem Accedit ultimo, quod neutra illarum ra- Ill;eduie
carnis, non animoi, etc. nam qui mor- tionum dicat ordinem ad alteram, ex quo rationes
non
tuum tangebat, immundus erat, etc. ergo coalescere possint in unum significatum faojunt
unum
in ordine ad talem sanctitatem, non sumi- quasi integrale; minus vero in unum per
tur ratio Sacramenti, aut ejus definitio. se ex quasi actu et potentia, quia sancti-
concej.lu.
Immiinditia Nam immunditia legalis non habuit ali- ficatio legalis fuit expressum significatum
legalis,
ejus um effectum, quam illum quem habet ex- et practicum,, quasi dispositio per se re-
irreKiibri-
communicatio, et alioe irregularitates, quisita ad usum legis Mosaicsc, inqunn-
**'^^-
quibus quis excluditur sacramentorum per- tum erat cullus peculiaris Dei. Significare
ceptione, ingressu Ecclesiae, etc. Ab his vero sanctitatem simpliciter conveniebat
autem absolutio non est sacramentum, ne- mysticiB, vel ex natura actionis, vel po-
que ipsa addit sanctitatem significatam tius ex intentione instituentis, ut populus
^^„a i)er sacramentum. Item, aqua benedicta sensim ex pra?sentibus niaterialibus eru
ibenedicia.
confert aliquam sanctitalem expellendo diretur et erigeretur a<l spem futurorum
infestationes dijemonum ab anima, et sic et s|)iritualium ; Iutpc crgo diio, et in ipsa
de aliis sacramentalibus, quibus rcmit- formali significatione, et in re significala,

tuntur venialia,ut suo loco dicetur, quam- et in usu signi diversa erant.
Ex primo manet confutata senlcnlia M.
vis longe absint a raiione Sacramenti ; un- his
Rfju- tur
de sequitur hoc non posse esse rationem Cani. Nam, ut in initio diclum esl, usus ^••"«•'iiiin
Cani.
specificam Sacramenli, etiam ut pars intc- significationis snrramenti est in ordine ad
gralis, quod aliis a sacramcnto competat. saiictitatcm simpliciler ; uterquc tamcn
20. Per quod excluditur alia responsio, qua Auctor iii eo noslrtc scntcntiip favct, quod
Alia
--spnn>io dicit utrumque eortim constilucrc ralio- significare praclicc, scii caiisnre sanctita-
liiililiir.
nem Sacramenti, ncmpe causarc legalem tcm astruat essc dt; rationc sacramcnti.
et significare sanctitatem simplicitcr. Con- Se({uitur sccundo (]ui(l dicoiulum sit ad

Sacrainen- illam qurestionem, quam movent moder- mitatione, aut distractione nominis ; ergo
ta
novtfi et ni : Utrum, scilicet, sacramenta novce el suppotmnt esse univoca in ratione sacra-
veteris
]egis non vetcris legis conveniant univoce in nomi- menti.
convenire
univoce in ne et definitione Sacramenti. Respondetur Respondetur terminum aquivocum ex
esse natura sua verificari primo, pro omnibus Responsio.
sacramenti.
negative ex dictis, excludendo Circumcisi-
.„ . .
Termini
onem et remedium legis naturie, de qui- significatis, et (leque prmio, quantum est jequivoci
. .
,,., usus.
bus erit peculiaris qusestio; ita Doctor in- ex natura termini ponere quodiijjet suum
fra art. 4. significatum in oratione, nec recipere per
Ratio vero est, quia Sacramentum, ut se ullam limitationem aut distractionem,
distinguitur ab omni alio signo quod si- ut bene probat Doctor in primo libro
gnificat, aut significabatsanclitatem, cum Elenchorum. Et ratio est, quia limitatio

non distinguatur significato, debet distin- termini est secundum ahquam rationem
gui in modo significandi, reliqua signa, univocam et communem pluribus ad ali-
de quibus hactenus, significabant specula- quod determiiiatum ex ilUs, hinc nequit

tive sanctitatem coUatam aut conferendam terminus oequivocus modificari per hmita-
De Eadem
ratione
per Christum certo et infaliibiliter ; cum tionem. ratione Doctor«?i 1. d. 25.
sp^^ciali
ergo alius non sit modus distinctus eam- dicit terminum ajquivocum non numerari
sacramenti
est dem significandi, nisi practicus, eam sci- in suis a^quivocatis, quia sidus et animal
causare
significa- licet causando, sequitur hanc esse de rati- terrestre non dicuntur duo canes , distra-
tum.
one sacramenti, ut ab aliis signis distinctio etiam fit respectu unius et ejusdem
guitur. Sacramenta autem veteris legis significationis simpliciter, illam in parte
praeter jam dicta non ita causabant, et li- auferendo, ut homo secundum quid ; unde
cet significarint causandam per Christum, terminus sequivocus non est subjectum
non facit âd' rationem sacramenti, quia ejus, quia multiplex, et quantumlibet dis-
Baptismus etiam significat mortem Chri- traheretur secundum unam significati-
sti, apertionem januse (non in hoc tamen onem, non distrahitur secundum aheram.
est sacramentum, sed qua causat sancti- Respondetur secundo, dicta Concilia eo
tatem) Ad Rom. 6. seu futuram gloriam : ipso quod declarant Sacramenta veteris
Quicumque baptizati sumus in Chri- legis non causare gratiam, in re ipsa de-
sto, etc.si complantati sumiis similitudini clarare non esse Sacramenta simphciter,
mortis ejus, simul et resurrectionis eri- sed secundum quid et sequivoce.
mus, etc. Objicies dari ahtiua signa practica gra-

23.
Objicies, Patres vocare sine uila hmita- tioe, quse non suntsacramenta,Lucae 7. Re-
22.
Objectio. tione sacramenta ea, quae erant veteris le- milluntur tibi peccata, etc. quoe sunt ver-
gis; ergo definitio sacramenti ipsis com- ba Christi, et denotant sanctitatem inter-
petit. nam Magdalenae. Item Joan . 20. Accipite
Responsio
Respondetur, Patres plerumque uti no- Spirilum sanclum quorum remiseritis
mine sacramenti late, quatenus dicitur peccata, remittuntur cis, etc. ubi denota-
mysterium, vel rei sacrae signum, non ve- tursanctificatio Apostolorum. Item visibilis
ro ut constituit diversam speciem signi missio Spiritus sancti in Apostolos signifi-
sacri. cabat eodena modo gratiam. ; ergo, etc.
Objectio. Dices, Florentinum et Tridentinum lo- Respondent quidam, ut Suarez, per illa
quuntur de Sacramentis veteris legis in verba datam fuisse gratiam ; negat tamen
ordine ad sacramenta novae legis sine li- fuisse sacramentum, quia hoc est signum
DIST. 1. QU^STIO II. 110
Sacramen-gpatice stabili lege permanens; et liscc re- post mriHos hos dies, e.lc, quod magis est
lebet eise sponsio est D. Tliomre in \. disl. 11. 2. /;. secundum Patres et Doclores.
stabile. ^ , ^ • 11
qucest. 15 art. 3. ad 3. quantum ad illam Coeterum bsec objectio non habet pecu-
dijtinctionem sacramenti ab alio signo tiarem difficultatem conlra nostram sen-
sensibili quod pro tempore tantum durat; lentiam, quia de fide est.sacramenta novae
potuit ergo Christus polestate excellenlise legis causare gratiam quam significant ;
illis verbis conferre gratiam Magdalenai ; illa vero alia signa, ut de secundo et ter-
potuit etiam aliter, ita ut verba non essent tio magis liquet, licet causarent graiiam,
signa practica, sed demonstrativa gratiae fuerunl signa practicatransitorie, non per-
per poenitenliam et amorem perfectum manenier, quorum usus sit per determi-
causatae, ita ut necessarium non fuerit uti natum ministrum in ipsa communitate,
alio medio exlraordinario quam fidei et quod non conveniebat illis signis.
poenitentiie,quo indicant illa: di^nissasnnt Uliima particula e.st : ordinatum ad 25
ei peccata midta, qvoniam dileait mul- salutem hominis viatoris, patet et rcfer-
Gregor.
Caiius. tum, etc. unde Gregorius homil. 23. in tur ad terminum, seu significalum Eu-
fciolus.
Evangelia, ait: Amando vcritatem lavit chiiristife, et comprehendeie potest cha-
lacrymis maculas criminis, et vox veri- racterem. Ex his patent omnes f)artes
talis implctur ; dimissa sunt ei peccata definitionis assignatee a Doctore, quae ex-
multa, qnia dilexit muUum, etc. Negat plicile comprehendit, quidcjuid ad rati-
ergo Canus per illa verba fuisse aliquid onem Sacramenti explicilam requiritur, ut
causatum ; Sotus vero dicit quod fuerint quod sil signum sensihile c.r instilutione
signa gratise, non ex instiluto, sed ex divina cfficaciter significans, etc. quibus
natura. verbis exprimitur quidquid ad sacramen-
24 Ad secundum, admittimus etiam cum tum in recto pertiiiet, ut convenit, et di-
Ad
secu"diim Nazianzeuo orat. 44. Augustino tract. 14. stinguitur ab aliis ; excluduntur ergo signa
!:\azia"i/en. in J oanncm, datum fuisse Spiritum san- naturalia, instituta eiiamab homine, spe-
'
ctum Apostolis co tempore, sicut etiam in culaliva, roquivoca, incerta. Per alias par-
Chryso^"
i^yriii Hie-
I rosolym.
j| Pentccostes, '
ut omncs Patres docent; ticulas, ut (jraliani seu e/fcctuni Dei gra-
iNa/.ian/.en.
ciirYSOfctomus honi. 24. in Act. Cyrillus tuitum, elc. ponitur terminus et i-es si-
''
lAuffus-lin.
!
iiieron. liierosolvmitanus Cateches. 11. Nazianze-
"^
gnificata.
"-yrill.Alex. .
,,,»1
nus loco cilato, Augustinus serm. 1K5. de Frustra' autem ci)ntra hanc enitilur Oljectio
Soli
tempore, Ilieronymus epistola ad Ilibdi- Soto, objiciendo primo, quod non com- solvilur.
biana, Cyrillus Alexandrinus lih. 9. in prehendat vetera ^Sacramenta, a<l quod

Joan. et alii. Quoniam autem missio visi- jam responsum est. Secundo, (juod sit
bilis Spirilus sancti in signo sensibili, superfhia et longa. Resiionsuin habet
quandoque significat gratiam in fieri, ut ex dictis. Tertio, (piia adhuc dispiitatur
contigitin Apostolis, aliquandoin facto, ut utrum Sacram(>nta conferant gratiam, ac

quando descendit super Christum in .lor- proinde non di'huit hoc comprehendi in
dane, incertum estutrum hfccsigna fuerint dcfinilione ; (|iinp ratio si valeret, .se<pie-
practica, an vero indicanlia tantum, (juod i'elur iii (tiniii conti-ovorsia, non Hc^mv
interius per gratiam habilantem est opera- (|uiilpian> ;iffirmare nut definire de caiisa
tum. Verins sentio fuisse etiain practica, aliciijus ici, nisi (piod communiler snp-
juxta proprietalem vcrborum : Vos au- poniiur; «M respondeal, vol ipse (pii dcli-
leni baptizabimini Spiritu sanrto, non nil Saciamenium, cxcludendo illam par-
;
ticulam, quam nos et omnes

definitivam Sacramenti
antiqui ratione generica, sic
significata, in eo quod non
excludi sub ratione
efficiat suum
i
contendunt esse
signatum. neque consequenter ipsi suppo-
tanquam differentiam ejus.
(e) Ex his patet solutio qiicestionis, etc natur ut causa, eo modo quo Sacramentum
26
Ilic tandem respondet Doctor ad quaesti- supponitur suo effectui, sedefficiatur a si-
Delinitio
Magistri gnato. Responsio
explicatur.
onem principalem, nempe definitionem secunda.
Sacramen- prsescriptam Magistri esse bonam, si re Respondeo secundo naturaliter inter-
tum
dicitur cte intelligatur, et suppleatur per ea quse Pi'etari posse, ut etiam competit signis ab
forma
si;?nificati. in definitione prsemissa Doctoris expres- instituto, qua3 non sunt effectiva, sed de-
sa sunt,eamque exponit Doctor; dicitur monstrativa significati prsesuppositi, sic
Sacramentum forma modo quO imago columba descendens in Christum, signifi-
Herculis dicitur forma Herculis,sic signum cabat gratiam in facto esse, non in fieri
suo modo est forma significati, quia ipsi sic effectus miraculosus veritatem myste-
substituitur, perinde ergo est dicere rii, in cujus confirmationem palratur,
formam seu sigyium / îiciiuv visibilis, verbi gratia, existentise realis Christi in
Visibilis.
pro sensibilis in genere, vel per Synec- Eucharistia, signa, quse circa ipsum appa- Aliae
definitione
dochen, ut sit pars pro toto, vel ut rent et fiunt. Eodem modo possunt expH- explicatae
eodem
cari definitiones superius allatse, ut reipsa
magis juxta expositionem sonat, per An- modo
tonomasiam, quia visus est perfectissimus
sequivaleant, tam illa Doctoris quam reli- intelligua
tur
sensus inter externos, et plurium diffe-

quae, licet hsec Doctoris sit magis expUci- prajter
primam.
rentiarum cognitivus, ex Philosopho 1.
ta et minus ambigua.
Philoso-
phus Excluditur inanis ratio Sacramenti,
1. ]\Ietaph.
Metaph. in prooemio.
Item visibile, comprehendit tam unum quam hoeretici assignant dicentes : Sacra- 27.
Error hil
quam menta esse signa divinae benevoientise relicoraajl

plura sensibiha ad eumdem et
plures sensus vel proedestinationis, vel certe esse si-
spectantia, prout concur-
runt ad Sacramentum, verbi gratia, novce 8na et testimomum justititE acceptse seu
legis, ut res visibiles et formam ver-

fidei, quam excitant per modum signi
borum, externi rememorativi^ prout quisque ip-

Invisibilis
qu£e spectat ad-auditum; in-
gratia. visibilis gratice, etc. pro effectu gra- sorum de Sacramentis erionee dogmati-
zat. Iinpugni|
tuito ordinato ad salutem hominis via- tur,
toris.
Sacramenta indifferenter pro bonis et n()n sunl
signa
Supplenda autem est per malis instituta sunt; ergo non sunt signa divmje f
ifias particu-
ex inslilulione contra signum natura- pmedestinationis aut benevolentiffi spe- nevolentil
Supplenda 'as ,
in cialis divinse, alias ssnpe essent falsa in

defmitione
liter significans item per efficaciter, con-
iis, qui sacrilege accedunt, et quando re-
Masistri. tra signum (cquivocum, et signum se-
probi sunt
quens naturaliter suum significatum.
AUerum vero quod dicant esse sigil-
Objectio,
Dices secundum exemplum superflue Non esj
lum et testimonium justitise acceptffi per sigillu 1
poni, quia per particulam ex instilutione, et testii

fidem, plures involvit errores : primus niunil
jamexcluditur tale signum, quia omne si- iii .-eni
est, solam fidem justificare; secundus, eorunl
gnum naturahter sequens suum signifi- Vari
quod Sacramenta novse legis nihil habent errore
catum, videtur signum naturale.
efficaciae nec gratise, sed tantum exci-
Responsio
Respondetur dupliciter, primo, si intelli- tationis fidei, contra illud ad Ephes o.
prima. gaturdesignonaturali exemplum,licetprior Munclanseam lavacro aquce, etc. unde se-
particula ex institulione excladatur sub querelur in parvulis,in quibus fides actu-
DIST. I. QUiESTIO II. 121
alis non sit, Baptismum esse inefficacem, solum essent rememorativa justitite acce-
< ontra antiqua et moderna decreta fidei. ptce, aut excitantia, nihil aliud virtutis
Tertius error est, teneri utentes Sacra- conlinentia. Videantur auctores supra ci-
mentis, credere debere se justos esse, tati in expositione tiluli, qui hoc argu-
quod, nequit fieri sine divina revelatione menium fuse contra haereticos tractant.
nemo enim scit an odio vel amore di- (d) Ad primum arriumentum, etc. Ilic 29.
28.
fJ7lUS
Objicies,
sit.
ad Romanos 4. Circumcisi- tum, ciijus

...
respondet Doctor ad argumenta in opposi-
expositm est clara, neque
.
in-
argun.enta.
L)ub:um.
An leiaiio
Objectio
solvilur. onem dici signaculum justitice quoe fuit diget alia declaratione; solum dubitari ead.m
in Ahraham. Respondetur, sermonem es- possit circa illud quod dicit in responsi- ^'°-^'*^
se de fide viva, quse per dilectionem ope one ad primum, quod forte dubium sit,
|'unja"i®
tur ; de qua ipse Apostolus epistola ad an plura entia realia possiiit concurrere
Galatas c. 5. et Jacobus in &ua Catholica, ad fundamenlum unius relationis realis,
ircumcisio c«/) . 2. Dicitur autem Circumcisio signum ut forte contingit in pluribus trahentibus
i^nacu^
Big seu signaculum respectu Abraham, qui ob unam navem, quamvis ipse aliter respon-
""^"
fidem et obedientiam consignatus est, ut deat, etiamsi hoc negaretur in realibus, ta-
fieret pater multorum viventium ; et sic men sustineri in relatione rationis. ,
Re-'"i^»tur.
dicitur signaculum, in quo tam ipse quam Dicendum tamen in realibus, quando Spiralio
posteritas discernebantur ab aliis iii carne, illa plura conveniunt in una ratione, 'posse „ "chva.
Siniilitudo.
omne enim sigillum signum est. fundare unam relationem realem, ut pa- Forma.
, . .
Figura.
Basiiius. Hinc Basilius de Spiritu sancto cap. 12. tet de relatione spirationis activoe in divi-
lazianzen.
vocat
. r.
Baptismum
• ...
regenerationis lava- nis; idem etiam in creatis, dato quod una
crum et sigillum, Nazianzenus orat. 40. numero albedo esset in diversis subjectis,
dicit lavacrum esse, quia abluit, et sigil- fundarent eamdem relationem similitudi-
lum, quia significat dominationem. Unde nis ; sic etiam forma et figura sunt sim-
I
quando orat. 11. in laudem sororis Gor- plex relaiio fundata in multis iiiateriali-
Quomodo gonia^, dicit Baptismum non tam fuisse illi bus. Nec major est difficultas de relatione
{aptisinu.s '.
. .....
est in gratiam quam iii sigillum.per exagge- quam de
*
aliis accidentibus, utpote depen-
I
> t
..
Numerus.
'Sii(illuni. .
,. • -0
Hieron. ratiouem dictum est,qua signiiicarelur ma- dcntibus a subjecto. Numeriis autem jux-
'
gna ejus sanctitas, antcquam baptizaretur. ta sententiam eoriim, qui dicunt esse re-
'
Hieronymus super ad Ephes. 1. Signali alem, subjectatur in phirihus, ut teriia-
signo promissionis sanclo, dicit : Qui in rius in pluribus unitatibus. Itein, lequa-
,. ,
.
1 !• 1
.K'iualitns
regeneratione Spiritum promissionis ac- Iitas duarum quantitatum ad aha.s (hia.s i)ii„irii
!
ceperit, ab eo signatur, et signum condi- quantitates videtur uiia relalio. Itom.uhi- binorium.
toris accipit. Ita Origenes lib. 4. m epi- qualio phiiium corjôruiii in eodciii loco ^ "'l"»''°-
stolam ad liomanos, dicit : Sacramcnla totali vidctur iiitegrare unam relationcin

esse signa, qnatenus mysteria indicanl ; ul)i(iuatioriis jiassivjp, siciit materialia
signacula vero quatenus mysteria conti- iiiiaiii (|uanlitatem j)ermodum locaii uiiius
Augustinus nent. Augusiinus //6. 19. contra Fauslum, et ie(iualis loco
ea vocat signa et signacula, addens eo/'»o« Exemphiin vcro, (luod adducil Doctor, '-f*"'!^'"'"
' ' '
diflicilo.
mrlulem inenarr(d)ililer valerc pluri- hahct difliciiltatcni, (juia iii aliis causis lu-fpouMo.
mum. partialihus suiit (liversiv rclationc^ ; tra-
Ex ((iiibus patct, cisi Sacramcrita sint hentos autem niivoin \identur causio
signa ct signacula, non ita dici laiiquam l)ar-tialcs. Ilospondotur lamon, (juaiido di-
. ;
Quando versoD suntcausse partiales, quarum quae- Bonav. Inc a. 1. q. l.Richard. art. 1. q. 1. Gabr.
diversa est i-i . ,• ,- i

• • •• i
q. 2. Sotus q. I. arl. 1. Major. q. 4. Falufl. q. 4.
reiatio '''^G^ ^^ ratione sua parliculari exigiturau Suar. lum. 3 p. 3. d. 3. s. 3. etd. 4. s. 4. Vasq.
in 3. p. d. 130.
causis
effectum, ita ut quantumlibet una in pro-
Fr mio^ûe' r"'^ specie intendatur, non possit supple- Habito de Sacramenti qiiidditate,
est tunc esse diversas rationes
re alterani,
eadein. qiiaero de ejus institutione, ntrum Mag.^c.l
fundandi, et diversa fundamenta, conse- '^'^"'°*
pro tempore cujuscumqne legis a *
quenter diversoe reiationes quando vero

;
Deo datae, debuerit institui aliquod
non ita se habent, sed una accedit in
Sacramentn-m? Quod non,quia non
eodem genere tanquam perfectio intensi-
legimus de aliquo Sacramento in-
^ a alterius, constituunt unum principium
Una causa „
stituto a Deo pro tempore legis
perficit ct
,
fundamentum, ut patet m proposito
naturjft; Sacramentum autem non
in actu exemplo, quia virtus unius tralientis con-
secundo.
potest institui nisi a Deo, secun-
stituit cum altera aliquid intensius in
dum ejus deflnitionem ; ergo, etc.
eodem genere, cui ut causoe totali corre-
Confirmatur per GregoriuFn, Mo-
spondet effectus, non secus ac si applica-
ral. 4. ponitur de Consec.
libro, et
retur aliquid quod per modum unius con-
distinct. 4. quod apud nos valet aqua
tineret utramque virtutem ; illa ergo tra- Baplismi, hoc egit apud veteres, vel pro
ctio, quando talis est, ut per alterum parvulis sola fides, vel pro majoribus
nequeat fieri, nequit referri sub una ra- ergo non fuit apud
virtus sacrificii ;
tione ad unum, neque ad alterum, sed eos Sacramentiim. Sed majorvide-

simul ad utrumque ; sicut ergo ut termi- tur esse necessitas pro aliqua lege
uant relationem effectus sunt unum, ita
ratio Sacramenti contra morbum,
etiam ut fundant relationem causse, neu- quam aliquid aliud.
tra enim in genere principii est perfecta, Item, Deus non est causa, nec
, , , ,
Argum. . , .
neque altera accedens, licet sit in diverso dat directe occasionem errandi
supposito, addit aliquid diversum in ge- iiomini; sed in sensibilibus esse sa-
nere principii activi, sed ex utraque si- lutem est directe occasio errandi,
mul coalescit principium intensive suffi- quia scilicet credendi aliquid nu-
ciens ad actionem, quod argumento est, minis esse in talibus sensibilibus,
quia concurrentibus pluribus remissius et per consequens idololatrandi
quilibet agit, quam si soius ageret, iicet ergo Deus non instituit aliqnid sen-
actio sit eadem, seu motus , sed de exem- sibile, ut in eo vel per illud esset
plis non est adeo curandum. Quidquid di- salus quaerenda.
catur non est contra Doctorem, qui occa- Item, Deus non immediate, sed Argum.
sionative et incidenter loquitur, insinuans per ministrum aliquam legem de-
difficultatem et solvens argumentum in dit. Patet de lege Mosaica per to-
utraque parte. tum ergo ; similiter de lege Evan-
gelica videtur, quod institui potuit <
QU^STIO III.
vel Sacramentum
ordinari illud
Utrum pro lempore cujusque legis a per alium ministrum,et non neces-
Deo datce, debuerit imtitui aliquod sario immediate a Deo.
Sacramentum ? Item, cum plures leges fuerint
Arffum.
eo datse, si tempore
cujuslibet
Alens 4. p. <?.t. m. 1. a. 2. TTug. Vict. de Socr.
l>.
9. c. i. U.Thom. 3. p. q. 61. a. 1. et 2. D. fuerit Sacramentum a Deo institu-
DIST. I. QUyESTlOIIl. 123
tum, ergo aliud, et aliud; quia si hominem ad salutem, significnri

Sacramentum legis prioris reman- per aliquod signum sensibile, ut
sisset tempore legis posterioris, viator inquirens cognitionem ex
non fuisset aliud institutum pro le- sensibilibus, efFectum illuni invi-
ge posteriori; sed consequens est sibilem certius cognoscat. Nec so-
inconveniens, quiavox semel impo" lum con^rruit esse si^num hujus „
sita ad significandum, semper ma- effectus quasi speculativum, per 'nstiiui
net ejusdem; ergo

signincativa quod scilicet possit haberi conce- prarticum
cGrluni
multo magis signum semel a Deo ptus in intellectu de illo signato,ut ut
impositum semper manet signifi- homo signat naturam humannm, '"„visibiiis'

6"''*-
catum ejusdem. sed signum qunsi practicum, sci-
Ratio Contra, Augustinus contra Fnu- Hcet quod signat signntum esse
'°^^°^^^-
sium 19. Innullumnomen religio7iiscoa- vel Nec adhuc signum pra-
fieri.
fjulari possunt /wmines, nisi aliquorum cticum dubium seu aequivocum,

signorumvelut Sacramentorumvisihilium vel incertum, quia etsi per tale
consortio colligentur. signum duceretur homo in cogniti-
onem fieri hujus efiectus, non tn-
SGHOLIUM. ..11,
, .,• •
men appeteret illud signum sibi

Necessitas Sacramenti probari non potest; adhiberi propter incertitudinem
congruitas et atilitas ejus per rationem con- signi respectu fieri signati;ergO
stat; illud institutum esse, per auctoritatem
^^^^^^ effectum signari per signum
tantum habeiur. ^ ^ " , .
practicum certum et efficnx, fuit

Hic quatuor (a) sunt videnda. congruum, ut ct homo ex tali si-
2. Primo, quod Sacramentum nliquod gno effectum cognoscat, et in tali
fuit instituendum. Secundo, a quo, signo effectum ardenter quaerat.
quia immediate a Deo. Tertio, an Nec tamen congrnit signum il-
pro tempore cujuscumque status lud esse certum certitudine de-
viae post lapsum. Quarto, an aiiud monstrntiva, sed quasi ut in pluri-
et aliud pro statu alterius et alte- bus. Sicutenim in speculnbilibus
riuslegis? nliquod signum cstcertum, et ne-
De primo dico, quod Sacramen- cessarium aliquod, ut in pluribus,
tum debere institui,non potcst pro- primo Posicriorum, sic posset si- Text. 4:v
barinecessario, nequeapriori,qtiia gnum practicum liabere certitudi-

Deusextra senihil agit neccssario, nc^n (piasi necessarinm, si ipsum
nequea posteriori sicut afine, quia universaliter ct quasi necessnrio
absoluto possibile esset effectum concomitnrctur fwri elfoctus, vel
invisibilem habcri sine tali signo. certitudineui, tit in j^luribus, si ii)-
Sed quod congruum fuerit Sacra- sum concomitarctur eflectus, ut in

mentum institui, probatur ratione plur-ibus. Non fuit autom con-
simili illi,qu8e posita csiinpnccedrn- griium esse signumaliciuodccrtuni
te qua;sii(me, in prlmoarticulo, \)rohau- sonsibih^ primo niodo, (|uia cum
Sacramenti. Con-
te possibilitatom illud signuni sonsibile dcboat ndlii-
gruum enim est olfoctum invisibi- bori ab homino, scquorotur (|uo(l
. lem causandum a Deo, ordinnnteni in potostato iiominis essot signum

,
aliquod, ad quod Deus universali- omnibus viatoribus unius sectae,

ter causaret illum effectum invisi- aliquibus signis exterioribus com-
bilem, quod auferret a suscipiente municareet convenire, perquseeti-
debitam piseparationem; sufticeret am ab aliis alterius sectse distin-
enim sibi, quod qualitercumque in- guantur. Nam ex talibus signis nos-
dispositus illudsignum susciperet. cithomoquis est suae sect3e,et quis
Congruit igitur effectum talem in- alterius; hoc autem expedit, quia
visibilem significari per signum qui sciunt se ejusdem sect8e,juvant
sensibile practicum certum certi- se mutuo ad observationem ejus;
tudine ut in pluribus, id est, sem- et qui sciunt se dissimilis sectae,
per, nisi indispositio suscipientis vitant se matuo tanquam mutuo
impediat, et hoc signo naturaliter se impedientes.Tale autem signum
praecedente peri signati, ut sic su- unitivum edrum, qui sunt ejusdem
sceptio signi sit quasi dispositio sectse, etdistinctivum ab aliis, ex-
ad signatum. pedit esse practicum, respectu ali-
Has autem omnes conditiones, cujus effectus invisibilis pertinen-
quod scilicet sit practicumcertum, tis ad observationem sectae.
ut inpluribus, et prsecedens natu- Sic ergo patet, quod necessitas
raliter fieri signati, intelligo per probari non potest, sed congruitas
hanc conditionem efficax; tale au- probatur per rationem. Factum
tem signum non potest esse ali- autem probatur per auctoritatem,
quod sensibile signiflcans natura- ut tangetur in quarto articulo, quia
liter, quia nuUum sensibile habet auctoritates non loquuntuc de Sa-
efficaciam naturalem ad effectum cramento in communi sumpto.
invisibilem ergo congruit, quod ; sicut hic adhuc tractatur, sed lo-
sit signum institutum,
impo sive quuntur in speciali de tali et tali
Quare ^ habetur secundum
situm. Sic ergo
.
Sacramento talis vel talis legis.
congruit totam rationom Sacramenti, quod
Sacramen- p • r, • . •
tum congruum luitSacramentum msti- ,
COMMENTARIUS.
institui. . • , ... i •
i
tui propter cognitionem
.
et deside-
rium causandum in viatore, respe- (a) Hic quatuor sunt videnda, etc. 1.
Divis
ctu effectus invisibilis. Et hsec est Qucestio praesens absolvitur quatuor arti- qu«sli
in 4
ratio, quam tangit Magister in cuUs : Primus est, de convenientia insti- articul
littera, scilicet, propter eruditi- tutionis Sacramenti. Secundus, a quo in-
onem; duas rationes tangit,

alias stitui potuit. Tertius, an pro tempore
propter scilicet exercitationem et omnis legis et status vice; et hic respondet
humiliationem quam expositio- ; quaistioni. Quartus de distinclione Sacra-
nem tangit in littera, et istse tres menti pro statu diversse legis.
rationes concludunt rationem in- Circa primum articulum potiora quae
Necess"
stitutionis Sacramenti, ex parte notanda erant superiori qusestione dicta Sacrai! U
noi
cujuscumque personee privatse. sunt; dicit primo quod neque a priori, proba
ratior i
Qusere Est ctiam alia ratio, quae tangit neque a posteriori probari possit necessi- prio
Aug. contra • i . , , .
Faust. illam congruitatem ex partetotius tas Sacramenti, ejusve intitutionis; agit

^"'^'''
'
communitatis. Congruum est enim de probatione necessaria, et ex causa aut
DIST. I. QU^STIO III. 125
effectu ; a priori non est alia causa qiiam guendo certitudinem demonstrativam, et Disiinctio
e|US
Dei voluntas, cujus non datur causa, et certitudinem ut in plurihus ; intelligit a demons
traliva.
lihere se habet aJextra; nulla ergo ne- namqiie demonstrativam, rion ut est nota
cessitas fuit simpliciier ejus ad instituti- indicans praeseniiam effectus, per verbum
onem praemissam, ner|ue suppositionis, indicativum, sed ut sumitur demonstratio
quia priora decreta ejus circa salutem in Ubris Posteriorum, per causam prreci-
proedestinatorum et hominis lapsi per sam, et universalem, qnce de omni per se,
alia media, vel certe immediate, et alio et secundum quod ipsuni dicilur, ut patet
modo reduci possint ad actum seclusa 1. Poslrr. cap. 4. et 5. Ut triangulo com- Universale
pcitterioris-
institutione Sacramenti. petit ' habere tres angulos praecise ratione licum.
,
. Fundaiur
Sequit A posteriori nequit probari eadem ne- sui, sive sit in materia oenea, sive alia in
robari , . . •
•L-i adacquatio-
a cessitas, quia effectus quicumque Sacra- quoecumque, sic homini esse nsibilem ê
storiori
menti invisibilis, haberi posset simplici- per illam adoequationem causne ad effe- "i^ctus*.
ter absque Sacramento. Sicut enim divina ctum, ut impossibile sit salvari rationem
voluntas libere se delerminavit ad coope- causoD, ubi non salvatur ratio effectus, et
randum Sacramentis, sic etiam sine ipsis e contra.
eumdem effectum producere potest, nam Talis certitudo demonstrativa et infal-Certitudo

ut
etiam de facto non est ligata Sacramentis, libilis non competit Sacramento, ita ut inpiunbus.
quin possit sine ipsis operari miraculose, separari non possit a suo effectu ; sed cer-
verbi gratia, sanctificando infantem in titudo ut in pluribus, id est, quantum est
utero sine Baptismo, sicut alias pro tem- ex parte causoe, semper sequeretur effe-
pore legis sanctificavit Baptistam in utero ctus, nisi poneretur aliqiiod impedimen-
gnoscitur ante Circumcisionem. Institutio ergo Sa- tum ex parte subjecti cui applicatur vel
er
velatione cramenti habetur ex auctoritate sacroe tollatur conditio per se requisita.
Scripturoe, non a ratione necessaria. Hinc Ilugo de sancto Victore lib. 2. de

Supposita tamen revelatione, ejus in- Sacramentis part.ii. cap. 8. docet : For-
2.
Mi.]iosita
uone
stitutio probatur congruentia, quoo qua- mas sacramenfai'S Baptismi et Pcenitcn-
>atur
luliu
(h'uplex est, nempe causa instructionis, tifJB non actum aut eventum, sed virtntem
|iidluor humihationis et exercitationis, quoe tres suorum e/fectuum significarc, (juod est
jngruen-
tiis. congruentioe ad singularem cujusque per- dicere, eas denotare efficaciam respeclu
sonam spectant. Quarta est respectu com- cffectus, quantum est ex se. Sic Conc,
munitatis, quae consistit in unitate et di- Tiid. sess. 9. can. 17. Si quis dixerit
stinctione, quoe fundatur incommunione non dari graliam pcr /injnsmodi Sacra-
Sacramenti. De prima et uhima satis jam menta semper, ct omnihns, qnantum rst
ad- cx parte Dei, eliamsi rite ca snscipianl,
diximus supra ; secundam et tertiam
scd aliqnando et aliqnibns, annthmia sil.
duxit Magister in liiteia, quibus congru-
Quo canone patet Sacramenta, (juaiiium
iim addit motivum. Siicrninenta
est ex sua insiitulione et ex parte Uei, ha- ê »<• cert»
'.erlitudo
Circa primam congruentiam dc cffica- (jiiantuM)
,'nifi alio- bere efficaciam cau.san(hn graliip, (luam- ad
nis, cia Sacramenti, notanda sunt qiine dicit virlulein.
ut m vis eam iion sein|»er causont, ut in poneii-
pluribus. Ooctor : Nec tamen comjruit signum il-
iii)us obicem, ut patet ex canone prtcco-
Ind essc cerlum certitndine demonslrativa, (UmUc, vel deficieiilc inlentione reipiisita
sed quasi ut in plurihus, elc. Quie veiba iii Miiiistn), tit hahet C.anon II. vi-l ahis
ut in plnribus intcfiigenda sunt, pr ut iii particidari rt»(pii>îtis ad hoc, aiii ilhid
ipse optime dilvreca consequenlcr disiin- Sacramoutuin iii parlicuhtri.

12G LIB. IV. SENTENTIARUM
Non confjrnil aulem, inquit Doctor, ul in voce, quia negantes potestatem instituen-
Sacramenlum essct signum ccrtum primo di Sacraraentura non posse communicari, in-
telligunt per lianc, potestatem indepenclen-
modo, qiiia neinpe talis certitudo exclude-
tem ab alio quoad executionem.
ret in suscipiente dehitam dispositionem,
quod non congruit aliis regulis generali- secimdo (b) dico, qnod aliun-
T)e 4T
bus divinjB providentifc, qua homo ordi- de sigTiiim practicnm habet, quod
natur in suum finem mediante le2;e et signiflcet practice signatum, et
dispositione sui per exercitium iibertatis, aliunde quod sit certum signum,
retractan lo peccatum, ut debet, et expe- quod patet, quia possibile est quan-
dit, facien lo ])onum,et declinando a malo, doque aliquem non veracem uti
et operando suam salutem cum timore et illo signo, signationem enim habet
tremore. ex institutione sed quod sit cer-
;
Congruit igiiur, inquit, ui signum sit tum, non habet nisi ex determina-
cer(um,nt in pluribus, id estjSemper, nitione alicujus causae cooperantis
si indispositio suscipicntis impediat, etc. illi signo. ad causandum significa-
Tollitur calumnia, quoe prsetendi posset, si tum. Verbi gratia, si ab aliquo
effectus in hoc vel illc separareiur ex ineffi- legislatore instituatur in politia
cacia.aut inefficentiacausoequantum est ex sua pro signo pacis, tactus manus,
se.quia in proposito non itacontingit,quia vel hujusmodi, et si ex ista impo-
Sacramentum de se semper est efficax, sitione habet istud signum, quod
sed separatur ab effectu solum ex privati- practice significet pacem ; tamen
one alicujus extrinseci per se requisiti si non verax potest uti isto
alius
per modum dispositionis, aut certe appli- signo, istud signum non est cer-
cationis debita? ad subjectum; utrumque tum ex impositione legislatoris,
impedimenti nomine, expressit Doctor, sed remanet sequivocum, quando-
quod sufficit ad intentum ejus; reliqua que scilicet verum, quando habet
omnia suis iocis exponit, utvidebitur. concomitans signatum, quandoque
falsum. Falsus enim utitur isto
,^
SGHOLIUM. signo sine signato, sicut uteretur

signo speculativo benevolentise sine
Aliud esse signum practicum instituere,
signato, dicendo, concedo tibi di-
aliud, illud certum tacere. Homo posset ins-
tituere signum practic im gratiae, sed non lectionem meam, habens aliud, sci-
posset illud facere certum, nec posset Deus licet oppositum in mente.
ei talem institutionem positive committere,
Ad propositum, Sacramentum
nisi se astringeret ad causandam gratiam.
Hic videtur Doctor dicere potestatem insti- et practice signiflcat effectum pra-
tuendi Sacramonta non posst; communicari cticum causari in illo cui adhibe-
creaturse,'quod tenent Diir. 4.d.2.q.l. el Gab. tur, et sic signat, quod est signum
hic qusest. 2. Si enim Deus determinaret se
generaliter ad assistendum signo per me in-
certum ut in pluribus, sive regu-
An posl
stituendo ad causandam gratiam, et ego inquantum est

lariter, ex parte ejus. honul
instiluil
stituerem signum aliquod, adhuc institutio Quantum autem ad sio^nationem,
^
signunl
practicul
non esset a me, ut sit efflcax 'et infallibilis, . .
possibile esset quod institueretur gratia|

sed a generali Dei voluntate, et ego essem
praeco vel pro nulgator. Sed non apparet cer-
ab aliqua creatura, quia sicut pos-
to Doctorem hoc tenuisse, quia non est hic set homo imponere signum specu-
clarus, neque hic est in re controversia, sed lativum effectus Dei, ut patet de
DIST. I. QU^STIO IIT. 127
ista oratione : Deus causat fjratiam in institutio non est prsecisa imposi-
anima, ita posset imponei*e signnm, tio ad signandum practice, sed
qnod practice signaret Deiim mvi- cnm hoc determinatio signi ad
sibiliter agere, sed non posset dare veritatem et ad certitudinem hoc ;
illi qnod esset regnlariter

signo, modo ex institutione habet effica-
certum; non enim potest dare cer- ciam, hoc est, quod signatum con-
titudinem alicui signo practico, comitetnr istud signum.
nisi in cujus potestate est posse Et sicut in homine esset nlius
6.
causare signatum illius signi so- ; actus realiter, quo institueret Ad
signum
lus autem Deus potest se determi- osculnm, nt sit signnm reconcili- pruclicum
duo
nare ad causandum effectum sibi ationis; et alins actns, quo deter- a< tus
inipositorit
proprium; ergo solus Deus potest minaret voluntatem ad istud si- reqnirun-
tur.
;solo Deo
dare certitudinem signo practico gnatum cnusandum, signo exhibi-
;nslitui sui effectus. Sic ergo patet, quod to; ita est in Deo alins actus rati-
;
potesl
lcranien- a Doo solo potest institui Sacra- onis ad instituendum signnm sen-
tuni,
Dad cer- mentum, quantum ad signum cer-
I
.sibile, nd practice signandnm effe-

tudinem
tfeclus. tum; inquantum autem absolute ctnm Dei, et alius, qno determinat
est signum practicum, posset inse realiter ad cooperandnm tali
stitui ab aliquo alio, sed non con- signo regulariter, id est, somper,
gruit, quia institutio talis signi quando indispositio suscipientis
esset omnino frustra, cum ex im- non impedit. Isti tamen duo actus
positione nunquam sine aliquo insimul concnrrentes possunt dici
trinseco, posset habere veritatem, una Sacramenti institutio comple-
cum non sit in potestate imponen- ta, inqunntum est signnm ccrtnm
tis, nec utentis, nec congruit, quod et distinctnm a signo nequivoco.
Deus committat inferiori se in si- Quod si hoc est de ratione Sacra- Saoraniea-
tum
tuere Sacramentum, inquantum menti, uti videturex illn particula a sclo Deo
in^litui
certum signum, ne Deus esset efficax,seqnitur quod de rationo potest vel ,
ejus
approbator signi fnlsi vel aequi- ejns propric dicta est, quod a solo romniissio-
Deo ne
voci. Potest tamcn Sacramentum possit institui. Si nutom non cuni pacto
inquantum signum, et inquantum est de ratione ejns, qnia accidit de
causanda
'rin;,'eret
certum, ab alio a Deo promulgari, signo, ntrum signatnm concomi- k'""^'"-
ad
n.lum
ut a prnecone; sed ista promulgatio tetur ipsum, vcl non, saltom ipsa
non est institutio, sed pra^suppo- porfectio superaddita rationi Sn-
iMinn
i-ll is nit iustitutioncm. crameuti, (june est voritas vel con-
(">ssel. Ex an Sacramontum
isto pntet, formitas in signandoad rem signa- »1
II'
ex institutionc sua habeat (iflica- tnm, r(>qnirit nt instituatur a Dco,
ciam. Si cnim intolligatur institu- sivo (luod Dcus dotciMuinet sc re-
tio pr?ecise impositio ad signAn- gularitcr coopcrari illi signo.
dnm practice, dico qnod non, et
patct ex dictis. Si antem intelliga- COMMKNTAUIUS.
tur institutio detcrminatio qn.-c- (b) l)e aecundo dicn, olc Suppo.sila di- 4.
dam voluntatis ipsius institnentis sliurlione inlcr siLjrium corliiiii, ul iii plu-
ad cooperandum illi siguo, quao ribus, seu quaiiluiu Oiil Je so, el siâuiu
1

aequivocum, cui potest substilui falsum ut Ecclesiae data est potestas instituendi
quandoque, quandoque verum, affirmat ritus et solemnilales Sacramentorum, ita
Sacramentum esse certum semper, quan- potuit comrnitli potestas designandi mate-
tum est de se, proinde contineri sub pri- riam et formam, lamen inde non seque-
Certiludo
SaorameQti OTi membro. Unde autem habeat hanc cer- retur certitudo et efficacia signi inslituli,
(jivjna tiludinem expUcat, nempe a solo Deo sed ex decreto Dei, quo
^ delerminaret _ ..
Certitudc
^
'"^"^g1^'°'^® institulore, unde concludit Deum solum concurrendum infallibiter ad signa, hoc significaU
nis
CoiKiusio
articuli.
instituere posse
^ Sacramenta, ac proinde
^ modo instiluta, in ordine ad effectum. Ab essetaDe
Durandus. non posse communicari hanc poteslatem aUo ergo signa sic instituta haberent
' ^
Gabriel.
Vasquez. creatursB, quae esl conclusio hujus articuli, imposilionem ; ab alio suam verita-
vero
quam tenet Durandus in 4. d. 2. q. 1. tem, a crealura primum, secundum a Deo
Gabriel d. \. q. 2. art. 3. dub. 2. Vasquez haberent, et hoc modo alius esset actus
3. part. disp. 135. cap. 2. institulionis, ahus vero determinatae co-

Gontrarium autera docet Sotus in 4. d. operalionis
Conlraria
1. g. 5. arl. 4. Suarez iom. 3. d. 18. sect. Ad hunc posteriorem modum seu sen-
sententia. eadem D. Thomam, sum, reduci potest secunda opinio, quae
2. citant pro et D.
Solus.
Suarez. Bonaventuram et Richardum, quamvis (ut tantum intendit potestatem principalem,
bene notavit Vasquez) haec sit magis pro- et auctorilativam non posse communicari
pria modernorum sententia quam ante- creaturse ; ministerialem vero posse.
riorum, qui obscurius, aul alio sensu lo- Melius tamen dicitur, illam designati-
cuti sunt. onem materiae, esse incompletam institu-
Verum, ut Schohasles ait, est contentio tionem Sacramenti, de cujus ratione est,
W
Sacramen
tum de voce, ratio autem Doctoris manifesta ut sit signum efficax et certum, quod a
nequit
institaere quia de ralione Sacramenti esl, ut ab
est, nuUo potest participare nisi eo, in
creatura.
Probatio sit signum cerlum et infallibile de se cujus polestate physica est effectus Sacra-
efficaic.
ex inslitutione, et efficax, quam effica- menti, ejusque conjunctio ad ipsum Sa-
ciam habet per ipsam inslituUonem ; ergo cramentum in usu. i
illius solius est dare efficaciam et certilu- Neque auctoritas Augustini in opposi- 6.
dinem in ea fundatam Sacramento, in cutum adducta quidpiam urget. Talis est
jus potestate est conjungere physice effe- tract. 5. in Joan. Potuit auteni Dominus
ctum ipsi Sacramenlo, hoc autem est so- noster Jesus Christus, si vellet dare potesta^
lius Dei ; ergo et instituere Sacramentum. tem alicui servo suo, itt daret BapVsmum
5. Viam autem conciliandi has opiniones suiim tanquam vice sua, et transferre a se
Con^îliatio
opmionum Doctor in lillera expUcal. Quod si inslitu- baptizandi potestatem, et constituere in ali-
Dotfiore.
^'° sumatur praecise, ut est designatio quo servo suo, et tantam vim dare Bapti-
formae et materiae sensibilis, ut praescindit smo translato in servum, quantam vim
a certitudine et efficacia respectu effecius, haberet Baptismus dalus a Domino, etc.
sic posse talem potestatem'; communicari Respondetur, Christum non potuisse Expiical
senten
^''^^^^'^®- ^t hoc patet, quia sic aUqui sta- transferre a se potestatem, quae, ut Deus Augustj
Desi.^nandi
maienam tuuut romedium legis naturse fuisse instilu- erat, fuil in eo principaUs et auctoritativa;
potestas °
communi- tum, ut in potestate cujuslibet esset assu- neque eUampotestatem exceUentiae, quam
cari
potest raere quamlibet rem ad protestationem habuit ut homo, quia haecipsi conveniebat
CrG3 tlll*3P
fidei, sic Christus per potestalem excellen- et convenit, qua caput esl ; ergo Augusti-
tiae insUtuit Sacramenta qua homo ; et sic- nus non debet intelligi de translatione
DIST. I.QUiESTlO III. 129
hujus potestatis, etiamsi verba ejus praler conferri possit de potentia absoiuta puraj prcecellen-
tia
intentionem ad scopum hujus quKstionis creaturaj. Vasquez negat loco cilalo sub posset
cominitti
torquenda essent, et consequenter non de finem, quia nuUa pura crealura potest purjc
poteslate instituendi Baptismum, sed de crcatura».
liabere meritum condignum nostra re-
Senlenlia
potestale ministeriali et subauctoritativa demplione, neque proinde ipsi communi- uegativa.
baptizandi inteUigenda essent. cari tanquam condigne gratiam capitis,
Veriis Revera auLem intelligitur de Baptismo, quia requirilur uuio hypostatica ad ulrum-
insusejus
quatenus in nomine servi daretur, non que.
autem in nomine ipsius Chrisli, ideo sub- Oppositum esl S. Thomae 3. p. q. G4. Prselertur
alTirnialivn-
dit : Hoc noluit, ideo, ut in illo esset spes art. 4. et lenenda est juxta sententiam D. Thom.
baptizatorum, a quo se baptizatos agno- Docloris, qui infra loco proxime cilato,
scerent, noluit ergo servum ponere spem in docet potestatem excellentiae non posse
servo ; ideo clamabat Apostolus, cum vide- communicari Ecclesifc, saltem de congruo,
ret homines volentes ponere spem in se- insinuando potuisse absolule.
Ralio auteni Vasquez nuUa Responsio
dato
ipso : numqiiid Paulus pro vobis cruci/ixus est,
ad
est, aut in nomine Pauli baptizati estis, elc. quod praetendil, nimirum puriB creaturae opp isitum.
Clirislus
7. Ex his patel triplex potestas insliluendi meritum de potenlia absoluta non potuis- sine merito
Triplex accepil ->,
polestas Sacramenta : Prima est principalis et au- se esse condignum redempLioni nostrae, potestatem
a6tituendi excellentiffi.
.acrani en- cloritaliva, ex qua, velut radice, oritur quia poteslas ha;c praecellentia) data est
ta.
veritas et efficacia Sacramenti, et illa soH Cliristo independenler a suo merito, eo
Deo competere potest. Secunda esse po- ipso quo constitutus esl caput omiiium;
test cummissionis designandi maleriam, et quanquam concurril deinceps meritum
aut verba in specie ; haec delegari polest respectu nostrise habuit ut causa remota,
cuique in particulari, aut ipsi communi- et motiva seu impetratoria ob quam, non
tati, ut patet ex Doctore. Tertia est excel- aulem, ut ratio intrinseca potestaLis, quoe
lentiae, qu;c soH Christo compelit, inquan- independenter al) omni merito comnmni-
tum consliLutus esl mediator Dei et homi- cari potuit, et liabere eamdem efticaciam,
num, et meruit ussistentiam causa^ prin- quanLum ad insLilutionem S:icramenli.
cipalis signo a se instiluendo, sicut el Si enim Deus reduceret hominem per Poluit
esse,
potestatem Legislatoris ferendi legem, in Cln-istum, non per viam justitia». et salisfa- sine niprilo
oliam
quo essent media operantia et reducentia ctionis, sed misericordiae pura; et libera- cons«quen-
te.
hominem ad salutem. JiLalis, posset manere in Ghristo potestas
Triplex Ilaec distinctio inducilur juxLa modum, excellenLia; legislativa, et ordinandi ha;c
ciaviii.
quo infra Doctor cum aliis d- 19. distin- ipsa media ad salutem, qmv nunc ordina-
guit clavem, qmc designat polestatem, in vit, qua; eo casu non dependerenl a me-
principalem, quaj osl solius Dei ;

praiccl- rito ejus ex liypothesi ;
po.sset ergo simi-
lentiifi, qua; est Ghristi ; eL parLiciilarem, liter puric creatur.e, quamvis in ea non
qua; neque principalis est, neque pniiccl- csset condignitas causic meritori.T, imo
lcntiic, qua; est Ecclesiae. Eodem modo de indepcndenter ab omni ojus morito, com-
polcstate inslitucndi Sacrainentum disse- municari ha-c potestas logislaliva {'um
ritur. Videatur de potesLate judiciaria scienlia infusa el directiva, et rcliquis, Kl !tin(> ullo
niiTito.
Christi (i. 48. quccKt I. qu.c fucrunl in Chrislo, excoplo mcrilo; Ki oli iiio-
ritun punu
8. Sed adhuc do |)olestate illa prajcellen- dato ctiam exigi mcrllum, juxla scnlcn- irojluro.
An
potestas li;c, quam habel ChrisLus, dubitatur, an liaiii n >str;uschoUo, poluil esse condignuin
Tom. XVI. ^
;
130 LIB. IV. SENTENTfARUM
in pura creatura, ut patet in 3. d. 20. si sibile fuit necessarium, tanquam

ordinaretur caput generis liumani cum conferens ad salutem, removen-
gratia et poteslate et influentia capitis. do aliquod impedimentum salutis,
ut scilicet possit dici proprie me-
SGHOLIUM. dicina. An vero Matrimonium,
(
quod certum est fuisse in statu Disf. 25.
Pro omni statu post lapsum, congruum

innocentife ) fuerit Sacramentum,
fuisse institui Sacramentum, non tamen pro
statu innocentise vel patriae. Aiens. sup m. 2. de hoc inferius.
et communis. Et cum'Hug.
licet asserat ibi
lib. 1. de Sacram. p. 8. c, 12. i3. Matrimo- COMMENTARIUS.

nium in statu innocentioe esse Sacramentum,
intelligit de Sacramento secundum quid,
(c) De tcrlio arliculo apparet e.x pri- 9.
quatenus signiflcat quodcumque mysterium. Pro
mo, etc. ConcluSio hujus articuh est com- omai stat
vue
De tcrtio (c) articulo apparet ex munis, nempe pro omni statu vise, re- fui^se
sacrameD
primo. Nam pro quociimque statu gnante morbo fuisse remedium ejus tiim
post
in quo est morbus, necessaria est quod vero fuerit illud, et an proprie fuerit
lapsuai.
medicina, et pro quocumque statu Sacramentum in specie, declarabitur in-
vise maxime post lapsum con-

( ) fi-a. Sohim enim est controversia de re-
gruum est hominem manuduci ad medio legis naturse, an fuerit determina-

invisibilia per aliquod sensibile; lum ; et de Circumcisione fueritne per se
sed in omni statu via? maxime ( efficax, de quibus sub finem qucest. 6.
post lapsum ) morbus est in natu- et 1.
ra; ergo pro omni illo, congruum Per oppositum hujus docet in patria et la patria
in statu
est aliquod institui Sacramentum. statu innocentiae, in quibus non est aut innocenti:
non esst
In speciali autem, an plura pro fuit morbus, non instituenda esse Sacra- remedia.
tempore ejusdem legis, et quae, vel menta, quamvis in statu innocentise posset
quot, tangetur inferius; hic enim esse profectus instructionis et scientise ex

tantum quaeritur in generali de sensibihbus, non sufficit ad inslitutionem
quando, sicut de aliis conditionibus Sacramenli, cum ibi nuilum esset impedi- Quia
delicit
pertinentibus ad institutionem. mentum salutis, quod removeri deberet necessita
Ex hoc apparet, quod in statu per medicinam.

patrise nullum congruit Sacra- Hnec sententia communis est, eam tra-
D. Thoin
mentum, quia tunc non indiget dit D. Thomas in 4. rf. 1. art. 2. q. 2. Ri- Richard|
Gabrielj
homo sensibilibus, ut cognoscat chardus ibidem q. 1. Gabrieh q. 2. art. 2.
Paludani
Maior.i
intelligibilia pertinentia ad salu- con. 1. Paludanus q. 3. con. 2. Major
Soto.
tem suam; neque tunc indiget ex- q. 4. Soto disl. 1. q. 2. art. 2. Cajeta- Vasquea
Hu<'0.
citari ad quserendum pertinentia nus 3. p. q. 61. art. 2. et Vasquez
ad salutem, quia est perfecte con- disp. 130. cap. 2. 3. el 4. Hugo de
secutus salutem. Pro statu etiam S. Victore lib. 1. de Sacramentis, cap. 3.
innocentise non fuit congruum in- ei 5. et in sum. part. 9. cap. 1.

10.
stitui Sacramentum, sicut post Cseterum Suarez disput. 3. postquam Suarez.
Si Ghristi
lapsum, quia etsi tunc homo po- prsemisit sect. 2. fore ibi cultum visibi- venissff
non
tuerit ex sensibilibus cognoscere lem et sacrificium sect. 3. dicit, si Chri-
peccanb
intelligibilia, tamen nuUum sen- stus incarnaretur, Adamo non peccante, AdamO|
.'I
<i
DIST. 1 QU/ESTIO III. 131
fore probabilius etiam ibi fore Sacramenta, ut demus enim illam statum non dependisse
Euclia-
rifeUiO sacrificium et Sacramentum Eucharistiai, a Cbristo, neque venturum Christum, nisi
sacramen-
tum. quia hoc Sacramentum est maxime per se supposito lapsu Adami, non sequitur quin
appetibile, secluso ordine ad peccatum, aliquem effectum, (qui nunc post lapsum.
seclusa significatione passionis, qua^ tunc dependet a Christo, In statu
) tunc habuissent ho- illo
quamvio
non forct, mines, specilicative loqucndo, quamvis noii
veniret
Vapqnez Hanc impugnat Vasquez. Primo, ex eo non ut dependentem a Christo, quia habuis- <-'liristu.«,
impu,i;nat. . /^, • • . , essent
Chrjstus quod Cbristus non venisset, si Adam non sent gratiam et opera, qute nunc depen- grali-i et
non ^ , ii^ . . . „ opera.
veniret. peccassct ; ergo toihtur suppositio mte- dent a Ghristo, licet in eo sfatu non refer- Iilem (le
sacrameu-
rens connexionem extremorum, nempe rentur ad Christum, data hypothesi ; ergo tis,
Sacramentorum cum eo mediante si non

statu, si non repugnat statui, potuerunt etiam repULTnaut
adventu Christi, in Deo autem non fuit habere sacramenta, quoe etsi nunc, sup- .^tatui.
alia determinata dispositio distincta a de- posito lapsu, dependent a Christo, tunc
finitione ipsarum rerum, ex quibus alia non dependissent et habuissent eamdem
dependent, nempe ordinatio Sacramento- efficaciam, quantum ad sanctitatem cau-
rum ab adventuChristi, et peccato Adami; sandam, secluso ordine ad peccatum origi-
et quoestio est de Sacramentis, quce nunc nale et redemptorem, nam, ut in arliculo Essent
etlicacia
habemus. Unde sicut tunc, perseverante, prccccdenli dictum est, non a causa mcri- ex
divina
scilicet Adamo, Christus non venisset, sic toria liabent Sacramenta efficaciam, scd a institutio-
Sacramen- ne.
jg etiam nihil haberemus eorum, qme ex piincipali, qualis nequit esse meritoria, ut
meritls
"^^îîs ejus conccduntur, quia ablata cau- optime Doctorhabet infra clist. 48. qua'st.
CiiriBti.
sa tollitur effectus. Sacramenta autem, 1. in simili de dominio Christi, et pote-
quse jam insti.tuta sunt, ex Christi meritis state judiciaria.
ortum habuerunt, nec alia in eo casu Sa- Causa enim meritoria supponit semper Media ad
saluloni
cramenta instituta essent ; unde hae duaj principaiem, a qua impetrat, et quoe acce- po^sunt
es.se sine
sunt falsaj : Si Christus non venisset, el ptatejus merita, ob quje, tanîuam moii- deponden-
Duce . . • 1 •
1 I ,v tia
contradi- sttttus tnnoccnlice perscverasset, alia sa- va, incnnatur ad ponendum eilectum, (pu ad
Cliri^tum.
faisse! cramenta essent, etc. et : Si C/irislus non impetratur, et qui alioquin poni possel
I
venissel, et status innoccntioe perseverus- absque impetratione, et ev alio molivo,

,,
INon
set,' alia sacramenta
utrumquc horum fore et

non
non
'1
essent, etc. quia
fore determi-
cessante merito; in statuautem innocentia»
perinde Deus posset vel ex gratia operan-
^nnafif
connexio
nem natc sumpta luillam habet connexionem tc, vel per sacramentum instituluni redu-
cum
decreto cum conditionc illa, quod necessarium cere pneilestinatum ad terniiruim grati;e
posiU) et . .
,^ ••
ordinario. crat ut propositio cssct vcra. De alio au- |)roportionatum gloriic, ad (luani pra>dcsti-
non '-Gm decrelo Dei, quod tuiic habcret, nihil natus cst.
isappomtur.
y^^^^ assererc, sive in unam, sivc in altc- Dcinde mulli docent Cbri.siuni venlu- \2.
SenlfUti.i
ram paitem detcrminatc. rnm in eo casu, ut causam mcritoriam, probalulis.
Ilicc ratio ([iioad hypothe.siin de adven- vel certe ut linaliMn et exeniplarem, et sic
Rejicitur ^^ Christi non fore si Adain non peccas- ab eo dependisscnt sacraineiUa illius sta-
'Deiinr' ^^^» ^^^ probatur, ideo(iue non urget con- tus, si (|nio essent, vel |»iimo, vcl sccun-
hypothesis iikmIo, ct (•ons^viuenlcr habiiissenl con-
tra SuareiT). (itii conlrarium diceret, ct di)
I
quam '
' '
aAmitiit sunponit'
in suo discursu, neiiipo Cliri- ncxioncm ad ii)suin. Utruin honiin asse-
Suare/,. '
stum venturiim, si Adain non peccasset, laliir non est luijiis loci ; videatur Doctor
ne^jue adducta ad hioc probatio est vera ;
in 3. disl. 1. el Suaroi ipse 3. p. tom. 1.
m LIB. IV. SENTENTIARUM
disp. 40. etproleg. 3. de gralia, cap. 2. extrinsecus perficiens ; intrinsecus vero Diversum
molivum
in fine. est sanctificatio hominis, cui appUcantur, instituendi
Secunda sacramen-
Ex hoc etiam patet, secundam ralionem qui est effectus intentus ab instiluente et ta.
ratio non
obstat. Vasquez non urgere, qute talis est, nem- per se, et possunt manere secluso illo mo-
pe omnia Sacramenta qace nunc habemus, tivo extrinseco, sicut providentia seu de- Exempium.
esse ex meritis Christi ; ergo dato quod cretum ordinandi hominem in finem su-
Christus venisset, non veniendo in carne pernaturalem, ex opinione Vasquez, pree-

passibili, cessasset mors, et passio ejus, cessit ordinationem Christi, ut redempto-
ac proinde meritum, ex quo sortiuntur ef- ris. Ex quo decreto posset sufficienter
ficaciam Sacramenta, quia ablata causa in haberi motivum assumendi hoc medium
decreto Dei, aufertur etiam id quod ex sacramenti, itaque rationes istse non mul-
illa definitum est. tum urgent, sicut neque qusedam corol-
Solvilur. Respondetur, ad probandum esse Chri- laria ex iis deducta cap. sequenli, quibus
lc casu
veniret stum etiam ut venientem in carne impas- non insistimus ; melius ergo ipse Suarez
viator
Christus,
sibiU, juxta statum innocentim, viatorem, petit rationem ex conditione et natura illi-
juxta secundum corpus, quod licet fuisset imus status, unde non repugnare illi institu-
slatum
naturae. passibile jiixta conditionem status, tamen tio Ex quo statu nos
Sacramentorum.
Posset
mereri. non fuisset gloriosum, et nihil proinde torquemus argumentum in oppositum.
14.
habuisset repugnans merito ; ac proinde Probatur ergo conclusio aliter ex natu- Conclusio
probandum, inquam, erat non fore ut ra et conditione hujus status, ncm fore in communis
probatur
haberet influxum causae meritorise in eo instituenda Sacramenta etiamsi perse- conlra
Suarez.
electos per opera congrua illi statui. verasset, quia ut constat ex Augustino Augustia.
De corrept.
Sacranienti Secundo, probandum est quod unicum variis in locis, ( ut de corrept. et fjratia, et
motivum gratia
an ex et solum motivum instituendi Sacramen- cap. 1. 10. 11. 12. Enchiridii cap. 106. cap. 7. 10.
solo merito 11. 12.
Christi ?
tum, fuerit meritum ipsum, quia idem ef- dc natura el gratia cap. 48. //6. 6. co7i- Enf.'.iirid.
cap. 106.
fectus ex pluribus motivis extrinsecis ha- tra Julianum cap. 1. de Civit. lib. 14. de natura
ipse adventus Christi ex et
Incarnatio beri potest; sicut cap. 23. et alias scepe, ) status ille funda-
est gratia c. 48.
ex diversis variis motivis, et per diversa ratione debatur in justitia originali, neque patieba- lib. 6.
motivis.
contra
creta, est ordinatus, primo ut caput fieret tur difficultatem in operando, neque er- Juliaa.
cap. 1. de
et glorificator, et primogenitus omnis rorem in cognoscendo, quae duo secuta Civit.
lib 14. cap.
creaturse. sunt peccatum, tanquam poena, et profe- 26.
Status
13. Unde Concilium Trident. sess. G. c. 7. ctus ejus positus fuit in meritis liberi inoocentise
docet causas justificationis finales, esse arbitrii, cum gratia Dei, sine qua non. qualis
i-it.
fue-j
gloriam Dei et Christi ; et ut appareat hffic Unde Deus in eo statu reliquit hominem Ei non
congrue-
esse diversa ratio causandi, nempe finis
c""" ^^^^ S''^^^^ ^^^ ^^^^^^
^''^^' P^sse, bant
sacramea-
et causte meritori?e, infra dicit Christum
non autem velle et operari, ut videret, ta.
inquit Augustinus, quid posset liberum
esse causam meritoriam; in intentione
arbitrium^ qîd vero suce gralice benefici-
vero primum est finis, quam ordinatio
uin, justiticeque judicium; ergo tali con-
medii, qualis est causa meritoria, et me-
ditioni status non congruebant sacramen-
diator inter Deum et hominem, per quem
ta, Patet consequentia, quia in eo statu,
hic reduceretur ad finem, ad quem primo posita est gloria in meritis liberi arbitrii
est institutus.
cum gratia, quae dabat potestatem, et con-
Sic Sacramenta licet sint volita ex mo- sequenter alia media non expediebant,
tivo meriti Christi, tamen hic est finis neque compati potuerunt cum statu.
DIST. I. QU^STIO III. 133
Status Deinde eumdem statum habuit primus etiam divinoe excellentice et subjeclionis
Anyelorum
et homo in paradiso, qualem habuerunt An- creaturai perfecte fieret per actus proprios
hoininis
par erat. geh viatores, ut ubique Augustinus docet tam internos quam externos, unde ex fine
de utrisque disserens. Sed in Angelis fuis- intrinseco cuUus, non sequitur ibi neces-
se sacramenta nemo asserit; ergo neque sitas sacrificii.
in statu innocentise fuissent in homini- Non requireretur etiam ad distincti-

bus. onem, neque ad significationcm mysticam,
Clirislus Tertio probabiUus forte est et magis sicut et aha instituta sunt post lapsum ad
non
venisset conforme Doctori ejusque principiis, distinctionem populi fidehs, et ad desi-
ut
caui-a Christum in eo statu venturum, non ut gnandum sacrificium crucis ; item ad exer-
meritoria.
causam meritoriam, ex cujus meritis ho- citium, ne fideles in i(h:)loIatriam laberen-
mines haberent gratiam et valorem ope- tur.
rum ; ergo neque simiHter ab aliis causis ' Hsec omnia cessassent in statu innocen- Secunda
'"^^P""^"'-
extrinsecis et instrumentahbus congruum ti(ie, et dato antecedente, respondetur
erat omnes particiiâre gratiam ex opere secundo, negando consequentiam et pari-
operato. tatem, quia in hoc distinguitur Sacramen-

Cessasset Quarto denique cessasset finis intrinse- tum a sacrificio, ut ilhid sit in ordine ad
iinis
sacranienli. cus Sacramenti, quod ordinatum est ut sanctificationem institutum, sacrificium
medela infirmitatis, quia nulla fuisset in vero in cultum.
eo statu infirmitas. Hsec ratio supponit Objicies secundo ibi fore peccatum m it>.
,. ., , , . Secunda
Sacramentum institui debere ad salutem aliquibus, vel saltem potuisse esse; eigo objectlo.
hominis viatoris, ut constat ex definitioni- Sacramenti necessitas potuit esse et suffi-
bus supra exphcatis. Contra tamen hanc ciens eius motivum. Respondetur in pri- Respons-o.
"^
' ' Percatnm
conclusionem plura objici possunt desum- mis quantum ad peccatum veniale quod vt»nia.<j
DOll
pta ex statu innocentiai. potuit compati cum statu innocentiaj, ha- repufruaret
I.-). Objicies primo, ibi fuissent sacrificia bituali, ut tradit noster Doctor i» 2. d. '2[. itodor.
Prima
oJijectio. aliqua per cultum sensibilem; crgo poiu- quem seiiuitur Gabriel (/. !2-2. 7. l.nr/. \. Ma'|or.
Responsio.
In eo statu
non
erunt esse Sacramenta. Ilespondetur cuin diih. I. .Major fp(a>.^t. i. Bassolis ^jm'*-/. I.
^^î
^."''"'i-
esset cultus
probabiliter, negando
Soto t^ o antecedens ex
'
arl. i. cum reliquis
1
nostiw scholiB,» Al-
\ asquez.
sensibilis N^'" per
sacrificii.
variis rationibus, quarum h;fic una est, mainus 3. moral. cap. 21. '
et probabilem
'
surreptio-
quia finis sacrificii sensibilis tolleretur, tcnet Uichardus (/. 21. art. 3. q. 1. si- "em,
Ri-.l ex
quia cuin cultus Dei tam internus quam cut et Vasquez 1. 2. (/. liS. (jui male ta- iiiH-riaie.
,
Ailibiotior.
externus per actus anim;e et corporis suf- inen putatDottorem asseruisse, (|U()dcum-
ficienter et perfecte haberi possit sine sa- qne genus peccati venialis etiam per
crificio sensibili ; ibi sacrificium expiato- surrreptionem compaii cum illo statu,
rium non esset necessarium, quia non quod non est vcrum, ut j);itet ex verbis
foret peccatum; impelratorium vero noii <>jus, quva manifeslc hxpiunlur dc illo gene-
Tollilur esset, quia nulla esset indigentia ejus, si re peccali, quoii orlum haberet ex liberla-
nectissilas
sacrilicii
auxilia specialia cessarcnt, vel si essent ti?, sicut et Allisiodorensis do eodem lo-
in spi-cie.
ibi ali(pia beiicficia specialia vel cornmunia (jiiitur, admittens fuisse compatibile cum
Non esset
ad impelranda, ficret impetratio per orati- justitia originali 2. p. sum. Iracl. 10.
dialinclio-
nein, onem mcdiante fide, sjie ct charitatc, sic c.3. t/iia-st. ult. rl Irart. 2S. r. 2. qiKv.st. 3.
aut, instru-
ctiononi ctiam sacrificium latidis ficrct sinc obbtti- inrldnili ad \.
et
exercitiuu). one rei extermc et scnsibilis ; protcstatio li"(' atiifm peccaiiim pLM- .surroptioncni
1;M LIB. IV. SENTENTIARUM
non ideo negaret Doctor non conipati cum dit Pererius lib. 4. m Gen. qucest. de
illo statu, quia formaiiter e\ ratione ma- procreationc mulieris.
culae illi repugnaret, sed in causa, quia Il&ec tamen confirmatio ex Doctore ibi- Esset
potentia
nimirum ortum habet vel ex passione vel dem, non tolleret potentiam peccandi, sed peccandi.
ex ignorantia, quse ille status, juxta com- ita provideretur, ut actu non peccarent.
munem Augustini et Scholasticorum sen- Alii docent oppositum, quantum ad po-
tentiam non admiiteret m 2. d. 22. el tentiam peccandi, sed primam sententiam
alias scepe. Doctoris supponit Augustinus lib. 4. de Augusti-
nus.
Non fore Oppositum hujusdocet S. Thomas in 2. Civit. cap. 10. lih. 9. de Gen. ad litteram
veniale.
D. Tliom. (/. 21. et i. 2. cf((est. 89. art. 3. ubi cap. 3. lib. 1. Retracl. cap. 13. ubi im-
ejus commentatores. Sequendo autem phcat conditionem perseverandi in justitia,
lianc sententiam, nullum esset in eo statu necessariam fuisse ad obtinendam glo- 1
peccatum veniale, et sic argumentum nbn riam ; exponit proinde eos potuisse labi,
urget. Supponendo etiam pro nunc pri- et sequitur ex eo quod de facto est. Res- Pesponsio.
mam, (de quaestione non disputamus pondetur ex prima opinione evacuari ob-
nunc,) qUcB magis conformis est Augus- jectionem, quia Hcet maneret potentia
Augustin, tino 14. de Civit. cap. H. et lib. 41. de peccandi, tamen non sequerelur pecca-
Magist.
Gen. ad litteram cap. 5. et Magistro in 2. tum mortale ;
quod perinde supposita
Non infert d. 20. Respondetur ex peccato veniali, aut etiam secunda sententia, dici potest, quia
necessila-
tem potestate ad ipsum, non colligi sufficiens controversia est tantum, an haberent po-
sacramenti.
motivum instituendi Sacramenti, quia ne- tentiam peccandi, et an confirmatio eam
que de facto etiam Sacramenta sunt pri- tolleret, etiam remotam, ex ea autem ne-
mario instituta ad effectum deletionis pec- mo asserit fore, ut ahqui certo et cum ef-
cati veniahs ; sufficiebant ergo alia reme- fectu peccarent.

dia, quibus de facto extra sacramentum Dato etiam quod peccarent, ut si nasce- SuppositoJ
peccalo 1
deletur. rentur non solum prpedestmati, sed etiam reproboruiDl
, . • • 1 p o Don essent r
17. Quantum autem ad peccatum mortale, reprobi, non sequitur mde lore, ut Sa- sacramen-
Peccatum
mortale sequendo sententiam Anselmi lih. 1. Cur cramenlis adjuvarentur, sed desereren-
non esset.
Anselm. Deiis homo, si vicissent primi parentes, tur, sicutAngeH peccantes, et damnationis
sibi et posteris meriti essent in effectu sententiam acciperent slatim a peccato,
confirmationem, ita ut amplius non pecca- quia in utrisque par status erat; senten-
rent. Quae sententia cohseret ahquibus lo- tiam insinuant verba Augustini lib. 4.
cis S. Augustini, ut videre licet in jam de Civit. c. 10. Nec quisquam ex eorum
Soli
praedesti-
citatis supra. H£ec sententia supponit so- stirpe iyiiquitatem committeret, quce dam-
nati los prcedestinatos nascituros in statu in- nationem reciperet.
tunc
forent. nocentise, quod docet expresse Gregor. Quoad praedestinatos vero dico nullum
Gregor.
Doelor. lib. 4. Moral. c. 26. alias. 28. utrumque lapsurum, quia per media ilhus status si
Vincentes
primam sequitur Doctor in 2. d. 20. limitat ta- perseverasset, prout ordinatus est in pri-
teivtalionem
confirma- men illam Ansehni, ut intelHgenda sit de mo parente, pervenissent ad terminum si-
rentur.
Gabriel.
fihis, post etiam primam tentationem de- cut Angeli boni, sine lapsu.
Bassolis. victam, fore ut confirmarentur, quia non Obiicies tertio, saltem causa instructio-
Pererius.
essent mehoris conditionis quam primus
... „J^-.
Terlia
parens. Doctorem sequuntur Gabriel, Bas-

nis
. ......Sacramentum,
posse institui
sensibihbusintelhgibiliacognosceret, quod
ut ex objectio
^x
causa ,
.,,. . „ instructio)
solis, et ahi nostree scholae, quibus acce- non repugnat ihi statui ; ergo manet suf- nis
,
DIST. I. QUi^STIO 111. 135
p«i'
iacramen-
ficiens ralio instituendi Sacramentum. De qiiarto, (d) primo oportet ^.
ta. Patet consequentia ex iis, qua3 prsemissa Yidere, quomodo Sacramentum Sacramenti
sunt quceslione superiori art. 3. circa il- possit secundo ad

distingui, et
lam parliculam definitionis Sacramenti, propositum. De primo sciendum,
qua dicitur signuni sensibile. quod Sacramenlum uno modo distin-
Responsio, Respondetur, quod intelligibile quod cx guitur quasi vox in significationos,
Sacramento cognoscitur, est ipsa gratia in Sacramentum proprie et im-
quam confert et continet; unde Augusti- proprie dictum; alio modo distin-
Augusti- nus episl. 23. et de Catechizandis rndi- guitur quasi superius in inferiora,
nus.
[nslruclio bm cap. 2G. ad lioc genus significationis et hoc quidcm tripliciter. Cum
"
icrame nio relert instructionem, quse ex Sacramento enim sit sensibile signans aliquid,
liabetur ; et patet ratione, quia instruit vel potest esse aliud et aliud Sa-
prsecise, qua signum est, ct ducit in co- cramentum, quia aliud et aliud
gnitionem signati, ac proinde instructio sensibile ; vel aliud Sacramentum,
haec necessaria est, et tollitur sublato si- quia aliam signationcm habens,
gnificato ; in eo autem statu non esset gra- ethoc dupliciter vel simpliciter :
tia sanans per modum medicinoe, neque aliam respectu alterius et alterius
consequenter sacramenium per modum signati; vel secundum quid seu im-
signi instruentis, quod affirmat Doctor perfecte aliam, respectu ejusdem
illis verbis : Quia elsi tunc homo potueril variati secundum magis et minus.
Toililur inquit, ea7 sensibilibus cognoscere intelligi- Ad propositum dico, quod in omni^"lege
^ ^
»
lecessitas
ejus. bilia, tamen inteUigibile fuil necessarium quacumque lege potest inveniri luemnt
Sacramen-
fanquam conferens ad salutem, remo- Sacramentum distinctum primo la
propne
vendo aliquod impedimentum salulis, ut modo. In qualibet enim lege sicut .t
imprupi-it)
scilicet dici possit proprie medicina, etc. fuit Sacrnmcntum aliquod pro- dicta.
ex quo sequitur non recte pro opposito prie dictum ex tertio arliculo, sic
c!tari a P. Suare/.. Possunt hic phira dici fuit Sacramentum aliquod impro-
circa cognitionem iUius status, et modum prie dictum ; imo multa talia, puta
cognoscendi ex sensibihbus, quic satis a principio, genuflcxiones, incli-
controversa sunt, sed magis apte ad alium nationes et prostrationes nd ter-
JDCum ?pectant, nempc inateriam de au- ram, et hujusmodi, qua> possunt
xihis ;
quibus proinde supersedeo, donec generaliter dici sacra signa, et ita
opportunior locus offeiatur, et major improprie Sacrnmenta, liciec etiam
( ccasio quam sit textus pra^missus Do- poterant esse eadem, et multa alia
ctoris. in lege Moysi et Evangelii.
Sed loquendo de Saci-amento
pro])rie dicto, dico quod deliuit
SCIIOLIUM. nliud iu nlia et alia
esse aliud (^t
h^ge; et hoc non curnndo hic dc

Saoramentum proprio dictiim, id est, cau- nliis Sacramentis, saltem hoc fuit
sativuHi sraliir, vel dilolivum p.ccati, fuisse
congruum dc eo, quod institu(d)a-
aliud et aliud iu alia etalia lege, et explicat
tur ut medicina conli'n morl>uni
([uomodo. Kt ox Iiic dictis el dicendis q. 0.
colligitur Sacramonta lucc nova et vetera originnlis peccnti. l)(d)uit etinm
uuivoce participaro rationoni Sacramontl. csse aliud in ratione signi, et ra-
;
136 MB. IV. SENTENTIARUM

tione sensibilis instituti ad signan- gruum, sicut aliud imponi, ut pa-
dum. Primum probatur, non qui- tet etiam in signis practicis insti-
dem quod signatio esset simplici- tutis a nobis, quod rationabilius
ter alia et alia respectu alterius est ad significandum perfectiorem
simpliciter, nam ex quo in quali- effectum nostrum, et manifestius
bet lege fuit medicina contra eum- imponere novum signum, quam an-
dem morbum, non fuit simpliciter tiquum remanere, aut aliud prius
aliud, quod signabatur per tale impositum de novo imponere.
Sacramentum in alia et alia lege Ad argumenta. Ad primum dico, ^j
9.
.
sed debuit significatio esse alia re- quod Deus non erat causa directe, P'"'"cipau|
spectu alterius, secundum minus et nec occasio idololatrandi ; non e-
magis variati. Quod probatur, quia nim instituit illa sensibilia quasi in
in processu generationis huma- eis sit, velcrederetur aliquid numi-
nae semper crevit notitia veritatis, nis, sed instituit illa tanquam signa
ut patet |!er Gregorium super Ezc- effectus sui creandi, ex quibus co-
chielem ; ergo congruum fuit in lege gnitio et directio viatoris posset
posteriori signum institutum evi- haberi ad quserendam salutem. Ad
dentius signare signatum; lex au- secundum argumentum inferius
tem posterior semper fuit perfe- patebit.
ctior, quia Deus ordinate agens, Ad tertium dico, quod nullus,nnius q.uit.'
(lii|
procedit de imperfecto ad perfc- alius a Deo erat legislator, nisi soivendo

"^''"^'pi
ctum ; lex (e) autem perfectior sicut prseco prsenuntians legem,
requirio adjutoria perfectiora ad et ita potuit esse pronuntiator
sui observationem; ergo lex poste- Sacramentorum hujus legis, sed
rior debuit habere Sacramentum non institutor. Ad quartum, patet
signans perfectiorem gratiam. Sic ex quarto arliculo, quia aliud et aliud
ergo congruum fuit in alia et alia fuit institutum Sacramentum pro
lege esse signationem aliam et tempore alterius et alterius legis,
aliam manifestiorem in posteriori, saltem de illo sacramento, per
et respectu signati perfectioris. quod fiebat principalis distinctio
Ex hoc sequitur, quod decuit legis a lege, quia in illo delfberunt
esse aliud et aliud Sacramentum, homines ejusdem legis, et inter se
quantum ad sensibile signans, nam convenire, et ab aliis alterius legis
magis congruum est ad signandum distingui.
perfectiorem gratiam, et manife-
stius signandum, novum signum
COMMENTARIUS.
imponi, quam antiquum remane- De
re. Antiquum enim ex prima im-
,....'
(d)
primo
uistinguit
quarlo, etc. Huc quarto articulo
Sacramentum
.
in suas
19-
Articalll
quartil
positione nullo modo potuit aliud significationes et significata, qute est di-saci4mej
signare quam primo ipsum au- ; visio vocis oequivocee ; aliud ergo est im- ^<i"^^°'j
tem primum, seu idem sensibile proprie dictum, et sub hoc comprehendit
poni in secunda lege, ad aliud si- quidquid institutum est ad cultum, et
gnandum quam primo, vel alio non habebat efficaciam contra morbum ;
modo signandum, non erat ita con- ex quo satis aperte patet quod suj^ra ex
.
DIST. 1. QU^SriO 111. 137
mente Doctoris diximus de Sacramemis generationis humanoc, semper crcvit no-

veteris legis, non convenire ea univoce titia veritatis ; crgo congruum fuit si-
cum Sacramentis novse legis, exceptis iis, gnum institutum inlege posteriori cxpres-
quse erant efficacia contra morbum, et sius significare.
significabant practice gratiam. Ilcec ratio procedit juxta congruentiam

Jacnnien- Dicit ergo hoec Sacramenta plura esse illam, qua ex PatribusAu/^mostensum est,
ta
mproprie posse in diversa lege, ut genuflexiones, Sacramenta continereinstructionem, quam
aicta.
inclinationes, et hujusmodi, quse possunt congruentiam Doctor in prcecedentibus
dici generaliter sacramenla, id est, sacra tradidit ; inox subsumit, quod lev poste- y.s.
P •. e .• r\ perectione
signa, quia nempe significant cultum ; ita rior, semper iuerit iêrtectior, quia Deus ^
1^^,^^
S. Augustinus lib. 12. de peccat. mer. et ordinate agens, procedit de imperfecto ad i^°.fe^.tjor
Ûffustin.
remiss. cap. 2G. et lib. 4. de Symbolo perfectum.
fidei ad catechnmenos cap. 1 . exorcismos, Ilunc discursum probat Augustinus AuguBtin,
insufflationes, crucem, cilicia, et ejusmo- lib. 18. de Civit. cap. II. asserens legem
Basiiius. di appellat sacramenta; et Basilius //6. de appellari vetus Testamenlum, quia pro-
Spiritu sancto cap. 27. plura hujusgene- missiones terrenas haberet, et per .lesuni
ris enumerat. Christum futurum erat novum Testamen-

Divisio Sacramentum pioprie dictum est illud, tum, in quo regnum coclorum promitte-
acramenti
proprie quod supra definivit, et comprehendit re retur, hanc subdens rationem similem ei,
dicli.
medium legis naturse et Circumcisionem, (juam affert Doctor : Hunc enim, inquit,
et hujus potest esse distinctio, tanquam ordinem scrvari oportebaL, sicut in uno-
superioris in sua inferiora, tri[)liciter, quoque honiine qui in Deum proficit id

\
Divisio quia inferiora significant aliud et aliud, afjitur, quod ait Apostolus, ut non sit
formalis.
ut Poenitentia, Eucharistia, Baptismus, et prius quod spirituale est, sed quod ani-
hsec est distinctio formalis. malc, postea spirituale, etc. quod est
iiSecunda Secundo modo ratione subjecti, ut quia procedere ab imperfecto ad perfectum ex

livisio per
[|UtJectum. aliud et aliud sensibile, ut Circumcisio lege continente promissiones carnales et
et Baptismus, licet fuerint instituta contra temporales, ad legem, quse spiriiuale con-
peccatum originale, tamen distinguuntur tinet, nempe, vilic ccteriuc ct regni C(v-
subjecto. lestis.
Terlia Tertio denique modo secundum magis Ilincidcm Augustinus nhqua^st. 9. 2. iu

divisio
secunilum et miiius dislingui possunt, etiam in or- Kxod. Licet in veteri leye continebantur
perlectio-
neiii. dine ad significatum, ut quia vcl expres- prcecepta moralia, promissioncs tantum
sius significet, vcl majorom gratiani carnales el temporales fuisse, el (jujrst. 33.
conferat unum (piam aliud; utroque in Num. lib. 4. contra Fanstum, cl epist.
inodo distinguitur Baplisinus a Circtimci- 120. idem Beriiardus serm. 3. in Cantica : nemardus.
sione. Grave, in^juit, /(v//.v jur/nm, et vile prw-

20. Conclusio cst affirmativa, nemi)e coii- mi\im, nam terra est in pronîssitme, etc.
'onclu.sjo.
Diversa gruum fuisse alitid et aliud Sacramentum IFitMonym. cliam dialoi/o 1. cnntra /V/(j- ni,.ron>m.
lex
div.rsa fuisse alterius et alteriiis legis, et in ra- qianos, et Chrysoslomiis in Mnith. docehl clirybOkt.
eliaiii
liali.l
lione signi sensibilis et sigiii expressio- rcgniim cndorum primiiiu iii Kvaiigolio
sauraiiii-n-
ris, ctijtis congruciitiir.; ralio di)|)lex est, pricdicattim fuissi>; iiiidc (piiimvis ali-
la.
Ore„'or.
iit patet c\ littcrn. I»rima, (jtiia jiivla Gre- quando menlio rcgiii et c(L'lcstis vitm ha-
gorium homil. i. in Ezech. iii processu bcattir iii Scriplui;i, tit Tnli 2. l^snhn
i;]8 LIB. IV. SENTENTIARUM
418. Inclinavi cor meim, etc. 2. Machah. orem,et respectu signati perfeclioris ;
gra-
1. et alihi, non fait promissio hsec ex le- tiam autem uberiorem dari in lege nova,
ge qua lex erat, sed ex Patrii)us et Iradi- constat Joan 1. Gratia el veritas pcr
D. Thom. tione. Vide D. Thomam 4. 2. qiuxist. 99. Jesum Christum, etc.
arl. 6. Secunda etiam conclusio Doctoris est, 22.

Secuads|
21. (e) Lex aulem perfectior requiril ad- quod congruum fuerit aliud et aliud sa- conclutioJ
Lex In (iivenl
perfectlor jutoria perfectiora ad sui observati- cramentum esse in aUa et alia lege quoad
habet aiversiuil
adjutoria onem, etc. Patet ck Paulo ad Uehrceos signum sensil)ile, quia ad significandum sensibilc 1
periectiora saiTameil
cap. 7. ubi agit de translatione sacerdotii perfectiorem effectum,non conveniebat uti
tum.
Levitici et Testamenti veteris propter in- prioribus signis, quee ex antiqua imposi- Priiii»
ratio.
firmitatem, quam habebant ad sacrandum tione non possuntsignificare sic effectum,
in sacerdotium secundum ordinem Mel- neque congruum erat ut iisdem accederet

cbisedech et legem novam. Re- nova impositio; et hoc insuetum est in
prohalio fit prioris mandati propter in- poHtia humana, cui Deus legistator se ac-
firmilatem ejus et imhecillitalem, nihil commodat, quantum ad hoc, quod ex fa-
enim ad perfectum adducit lex. Ad Ro- miliaribus et consuetis homo deducatur

man. 7. Peccatum occasione accepta per ad superioria, ut patet in omni lege quam
mandatum seducit me, et per illud occi- Deus hactenus dedit.
dit, etc. Quia cum aliquid concupiscitur Deinde pareret confusionem usus Secuadil
ratio.
ctposteaprohihetur, concupiscentice ftam- ejusdem signi ad aliud, et aliter signifi-
Chrysost. mrt wirt^?s «ffo//z7?i/% inquit Chrysostomus candum.

homil. 12. inepist. ad Roman. Ex qui- Tertio, ex Augustino supra, debet sa- Tertia
ralio.
bus colligitur infirmitas legis, sicut et 2. cramentum habere similitudinem quam-
ad Corinth. 3. Liltera occidit, spiri- dam effectus, ad quem assumitur, si ergo
Augustin. tus autem vivificat, etc. Quod fuse pro- effectus est perfectior, debet etiam hsec
bat et declarat Augustinus lih. de Spi- similitudo in re sensibili esse aliquo mo-
ritu et liltera. Prsecepta autem con- do expressior.
tinebat, sed non dabat media, neque Quarto denique, quia id experientia Qnartal
ralio.
adjutoria illa observandi, quoe quantum constat, quia lex posterior sicut diversa
ex fide mediatoris fuerunt per Apo- fuit de facto, ita continebat aboUtionem
Exceclit stolum. Hinc lex nova non solum conti- prioris, et EvangeHca aboUtioncm veteris;
nova
veterem net prfficepta, sed fidem et spiritum. ideoque sacramenta in illa debuerunt es-
in mediis •
ipsumque auctorem gratise, Sacramenta se propria et diversa, tanquam media con-
virtutem sanctificandi habentia, non qua- ducentia ad finem.
lia fuerunt illa veteris legis, ex supra In responsione ad tertium, docet Moy- 23.
Moyw
dictis. sen non fuisse legistatorem, sed prseco- praeco fuj
non
Patet etiam ratione, quia media propor- nem legis veteris, Deum autem fuisse le- legislate
Clem.Rd
tionataad finem necessario sunt assumen- gislatorem, quod fuse probant Patres con- Irenfeu
Roman. Epiphai
da ; ergo quo lex perfectior est, et conti- tra antiquos hoereticos, Clemens
TridenJi
net altiora praecepta, eo etiam media de- lih. Q>. conslit. cap. 19. Irenceus /26. 1.
bent esse perfectiora. Unde recte conclu- cap. 10. 22. 29. Epiphan. hceres. 25. et
ditur intentum, nempe, congruum fuisse 26. Augustin. hceres. 40. et in lihris con-
in alia et alia lege, esse significationem tra Faustum, et Adimantum, contra ad-
aUam et aliam in posteriori manifesti- versarium legis el Prophetarum, el inlib.
. ,
DIST. I. QU^STIO IV. 139
de spiritu ct Hltera. Unde merito Concil.
Trident. sess. 4. definivit utriusque testa-

QU.ESTIO IV.
menti unum esse auctorem.
iicilur Rejiciendus itaque Tiraquellus in pras- Ulrum sit possibilc aliqaod Sacramcn-
ilsa
bQtio fat. ad Relract. n. 10. ubi negat prfecep- lum quantumcujnquc perfectum hahcre
quell.
ta legalia iilius legis fuisse juris divini, causalilatcm activam rcspcclu (jratia;
jeron
alias semper durarent et non essent mu- conferendw ?
tabilia.sicut et Salmeron dispuf. 61 et 62.

Alens. 4. ;;. q. 5. m. 3. a. 4. et q. 8. w. 3. a. 5.
in Acta, docet prsecepta coeremonialia non D. Bonav. hic 1. ;;. a. 1. q. 4. Richard. a. 4.
Thoin. q.i.et 4. et 3. ;). q. 62. a. 2. Du-
2. D.
esse jus divinum, nisi tuto modo, eo mo- (y.
rand. hic q. 4. 5. Gabr. q. i. Aureol. q. 1. n. 3.

di) quo lex lata ab homine, per auctorita- Sotus q. 3. a. 1. Suarez 3. p. lum. 3. d. 1.
Vasquez 3.p. d. 131. vide Scot. 4. Mctaph, q.i\..
tem, ut vocant, participatam a Deo. est
divina, ut jus Canonicum, et concludit Qnod sic, Augnstiniis supcr Joan. 1.
Magist. H
ipsum Moysen fiiisse legislatorem im- homil. 80. et 1. q. 1. Dctrahe : Qua^ Ar^riim. 1.
Vide \'3rr
mediatum ejus, quod merito omnes Theo- est virtus ista aquce, ut corpus lanr/at, rt 1. q. 4.
logi damnant. corabluat? Loqiiiturde aqua Bapti-

Quia Moyses proponit illa pra^cepta ut smali, ergo illa cor abluit; cor
revelata a Deo, et obligantia ex voluntate autem, id est, ftnima, non abluitur
Dei, et in persona Dei lata, ut patet cx nisi per gratiam, vel gratiae cau-
Pentateucho passim, Exodi. 28. et Matth. sam; ergo, etc.
1, el 15. ad Ilebr. 9. 1. ad Corinth. Item, Magister ponit in littera Argum. 2.
10. ad Galac. 4. cxpresse tribuitur Deo. rationem Sacramcnti, quod est si-
Deinde nulhis in iUa lege poterat dispen- gnum gratiop, ita ut ejus similitu-
sare, ut patet sajpe ex eadem Scriptura dinem gerat, et causa cxistat, et
et ex Evangeho, ubi Pharis;ei notantur a per hoc assignat dilTercntiam Sa-
Christo de transgressione legis ; hoc ta- cramentorum novre legis et vcte-
men falsum esset, si Moyses esset legisla- ris,quia illa vetcris erant tantum
tor ejus. Advertendum tamen Doctorem signa gratise; ista nov;p legis non
illic in genere loqui, quod luillus ahus sunt solum signa, sed caus?e; crgo
fuerit legisiator ilHus legis, sed ut prfeco, esse causam gratise est conditio
ut comprehendat non solum Moysen, completiva in dcfinitiono Sacra-
sed et Angelos, quorum ministerio mcnti perfccti.
data est lex, ad Galat. 3. et Act. 1. (jua. Itcm, in quadam oi-atiouc pcHitAr-um. 3.
cumque ratione intelligatur, sive qiioad Ecclcsia : Perficiant in nohis Ihnninc
totam, sive quoad partem cipremonialem lua Sacranicnln quw conlincnl. E\ llOC
et judicialem. Ad aha argumentn patet arguitur duplicitci- : Primo, quin

ex httera. petitur gratia, ct nou pctitur im-
possibilc; ergo cst possil)ih» Sacrn-
menta eflicere gratiam. Sccundo,
qnia innuitur Sacramcnta conti-
ncrc ([uod |)ctitur, scilicct gi*n-
tiam; non aut<Mn (;ontin(Mit cnin
formalitcr. patct; crgo virtunlitcr
aut causalitcr.
Ratio
ad
Contra, Bernardus in sermonc de qiiintam, quia resolutione etiam conjuricta
oi^posit. Coena Domini Sicul investilur canoni-
: est, et in ea quaerit, an possibile sit in
cus per librum, Abhas per baculum, Epi- sacramento esse virtutem sijpernaturalem
scopus per annulinn, sic divisiones gra- physicam causandi effectum.
tiarum diversce sunl tradilce a Sacra- Dividitur ergo in octo membra : Pii- Divis
mentis. Patet qnod illa, de quibus mum continet opinionem affirmativam mem
exempliflcat, sunt tantum signa, pro prima quaestione. Secundum conse-
et non causse. quenter affirmativam pro secunda ; utra-
Lib. 83.
qnrest.
Item, Augustinus : Quwdam sunf. que est D. Thomae. Tertium, impugnati-
q 53. qiics Deus efficil per seipsum, sicut est onem prioris. Quartum, impugnationem
illuminare animas ; ergo et sic causat posterioris, Quintum, resolutioneni pro-
gratiam. Item, si Sacramentum prioe sententise in primo queesito. Sextum
esset causa gratise, aut univoca, simihter resolutionem in secundo queesito.
aut sequivoca non univoca, patet,
; Septimum et octavum responsiones ad ar-
quia non potest esse gratia forma- gumenta utriusque qusestionis suo ordine
liter in Sacramento
nec sequivo- ; quo proponuntur. Vide Schohastem per
ca, quia causa sequivoca est sim- singula membra in Summario; in his se-
pliciter perfectior suo causato; quemur ordinem prsefixum textus.
nobilius autem aliquid vel eminen-

tius gratia non potest esse in re
sensibili, ut in subjecto ejus.
QU^STIO V.
An possibile sit in Sacramento esse vir-

SGHOLIUM.
lutem supernaturalem ?
De hoc tractat, in quaest. seq. n. 2. et refu-

Alens. 4. p. g-. 5. ?«. 3. a. 5. D. Thom. hic q. 1.
tat opin. D. Thom. de ea, num. 4. ponit
a art. 4. q. 1. et q. 6. de poteni. art. 4. et 3. p.
suam num. 12. et solvit argumenta hic po- q. 62. a. 4. Palud. /uc q. 1. Hervaeus 9. 1.
Ferrar. 3. contrn c. 56. Suar. 3. ;'. in art. 4.
sita num. 17.
q. 62. Pesantius ibi, qui ponunt virlictem ali-
quam supernaturalem in Sacramento, sed
varie explicant. de quo citati q. prxced. Vide
COMMENTARIUS. Scot. 9. Met. q. H.
1. Postquam qusestione secunda egit de Quod sic, per Augustinum au-

Argu
essentia et definitione Sacramenti, de cu- ctoritate supradicta Quce est ista
:
jus ratione esse docuit continere suum virtus aquce, etc.

Argu
significatum virtute et practice, qucestione Item medicina continet forma- 2-
autem tertia, de ejus institutione et certi- liter virtutem aliquam activam,

tudine in significando, et auctore. Item, respectu sanitatis; Sacramentum
quod in omni statu vise fuerit, et secun- est medicina animae et quidem
Argumea- dum divcrsas leges diversum Sacramen- perfecta ; ergo, etc.
lum
qiuestio- tum ; tandem qucestione quarta quserit, Item, nova relatio non advenit Argi
num.
utrum illa efficacia Sacramenti possit es- alicui sine novo fundamcnto, pa-
se physica respectu gratite. Quoniam au- quia 5. Physic. et 7. Iôn molus, Tes 10.
tet,
Tex 17.
tem efficientia et causahtas, cohigitur ex ncque mutatio ad relationem, nisi quia eli"-
principio formah causandi, sine quo ne- ad absolutum. Nunc autem illud,
quit subsistere, conjungit qusestionem quod ponitur signum sensibile in
DIST. I. QU.TISTIO V. 111
Sacramento, habet relationem no- tcllectualis creaturse, quod est in-

vam; ergo in illo est aliqua forma conveniens.
absoluta nova, illam dico super-
naturalem virtutem novam. SGHOLIUM.
Ad oppositum, si ponatur talis
virtus, non potest poni pertinere Ponitur sententia D. Thomse quoad pri-
omnis mam qu^st. harum duarum, et consistit in

ad aliquod tênus entis ;
'
^ ^ , , L •
i. 1
aliquot dictis. Primum : Sacramenla novoe
autem forma absoluta pertinet ad ^^^.^ ^^^^^ caus^ gratim. Secundum : Non
aliquOG genus entis; ergO. i roua- sunt causce sine quibus non, nec causce per
tio primSG; quia discurrendo per acddens. Tertium : Non sunt causa perfe-
Omnia Genera, non posset perti- c</ua, nec principaUs graticB. Quartum :
-^"^^ '«"^'^ imtrumentaUs ad dispositionem

nere nisi ad genus Qualitatis sed ;
prmviam ejus, quse in quibusdam est cha-

nec ad illud, patet, discurrendo racter, iu aliis ornatus, et sic causant phy-
per omnes species ejus non enim ;
sice dispo>itive gratiam.
est habitus vel dispositio, nec na-
turalis potentia vel impotentia, In istis (a) qusestionibus est una 2.
Opinio 1).
nec passio vel passibilis qualitas, opinio tenens partem affirmati- Thoni. in4.
(1. 1. q. 1.
nec forma, vel figura ergo, etc. ; vam. Quantum ad primam quae-
Praeterea, idem Sacramen-
ad stionem, dicit quod omnes co-
tum quandoque concurrunt di- guntur ponere Sacramenta novae
versa sensibilia, ut infra patebit legis esse aliquo modo causas
in multis Sacramentis novfe legis; gratiae ; tum propter auctorita-
sed idem accidens reale absolu- tem Sanctorum, scilicet Augu-
tum non potest esse in diversis stini adductam ad principale, et
subjectis ; ergo non potest esse aliorum; tum propter commune
aliqua una virtus, quse sic sit dictum, quod Sacramenta novse
forma absoluta realis in tali Sa- legis lioc efliciunt quod figurant;
cramento unius autem Sacra-
; et secundum istos, Sacramenta
menti est una virtus, etc. non possunt poni causa gratioe
Item, omne accidens reale su- sine qua non, tantum, quia causa
pernaturale est simpliciter perfc- sine qua non, qujB niliil potost
ctius quocumque accidente natu- facere ad erfcctum efiiciendo vel di-
rali.Probatur; quia in illud non sponcndo, niliil causnlitatis habct
potest causa naturalis, in istud supra reui, nisi sicut caiisa pcr
potest et ista impotentia, non
; accidens. Sacramentum autcni
videtur csse nisi propter emi- non est causa gratiae pcr acci-
nentiam effectus. Si ergo in Sa- dcns ; tum quia non iôneretur in
cramentis esset aliqua virtus su- cjus delinitiono, cum tamon liic
pernaturalis, illa csset simplicit(»r ponat Magistor iu doliuitione Sa-
nobilior omni qualitatc naturali; cramenti tum ; (luia illud (juod
ergo in Sacramentnlibus
vcrbis ost per accidcns, non pcrtinot ad
alicujus Sacramcnti cssct aliquod artom, in Porphyrio. Snncti nutom (lap. ilo
accidcns absolutum, simplicitcr de Saci*amcntis trnctantc^s, prno-

pcrfectius omni perfcctione in- cisc vcl prjecii)uc trnctnut do cau-
;
m LIB. IV. SENTENTIARUxM
salitate eorum respectu gratiae, attingat ctiam in virtute princi-

patet, quia per hoc Sacramenta palis agentis, sed ad dispositi-
novse legis et veteris distinguun- onem praeviam, quje in quibus-
tur, ut dicitur in littera. Si autem dam Sacramentis est character,
et liaec et illa tantum signarent in quibusdam est aliquis ornatus
gratiam, licet ista possent perfe- animae proportionatus characteri.
ctius signare quam illa, tamen Sic ergo Sacramentum instru-
non csset distinctio in ratione mentaliter non agit ad gratiam,
caus3e, et non causse; non enim sed dispositive, quia nec per acti-
esset distinctio, nisi per aliam et onem, quse est ejus tanquam in-
aliam rationem signandi, quod strumentum, attingit illam, sed
nullo modo rationem cau-
tribuit dispositionem praeviam. Et secun-
sandi. Qualiter ergo Sacramen- dum istos istud est consonum
tum sit causa gratise, ponitur sic : dicto Magistri in littera, qui dicit
quia efticiens distinguitur dupli- quod homo non quserit salutem
citer. Uno modo ex parte effectus a Sacramentis, quasi ab eis, sed
in dispositivum, quod inducit ef- per ea a Deo, hgec enim pra^po-
fectum prsevium, et in perfe- sitio a, denotat causam agentem ;
ctivum, quud inducit effectum per vero notat causam instrumen-

principalem. Alio modo ex parte talem.
efficientis, in principale et instru-
mentale. Instrumentum autem COMMENTARIUS.
duplicem habet actionem, unam
ex natura propria, aliam prout (a) In istis qiicestionibus est una opi-
g
motum est a principali agente nio, etc. Hic proponit Doctor sententiatn
et quando habet secundam, simul D. Thomee quoad primurn quaesitum, sicut
habet et primam, et per secundam et I sequenti exponit opinionem ejus
attingit ad aliquid ultra illud, ad quoad secundum. Lege schoUa in quibus

quod attingit per primam, alias recte compreheiiduntur conclusiones et
non esset instrumentum et illud ; asserta ejus.
ad quod attingit per secundam, Goeterum antequam ulterius progredia- ^^^^,
qu9e est ejus inquantum motum mur, exponendi sunt hreviter varii modi, ^^"'
est, vel instrumentum, aliquando quibus ilia causalitas physica Sacramen- ™c'-
est terminus principalis agentis, torum ab assertoribus defenditur, et redu- _

aliquando est tantum dispositio ad ci potest ad quatuor modos. Primus est D. p,. P
illum terminum. Thomse i?i 4. d. 1. q l. art. 4. et q. 27. d.'tp«.
secundum Ad propositum, aqua per for- de Veritale art. 4. ad 3. et eum expHcat

I
sacramen- mam suam naturalcm habet Doctor in Httera, nempe, Sacramenta cau-
tum . . . •
I
•
i.
esi operationem propriam, scilicet sare gratiam, non quod attingant physi-
insTrumen- ablucre vcl madefacore corpus. ce entitatem gratise quae creatur, sed pro-
Cai
I
re
^gj^' Ulterius autem inquantum est inducant aliquam dipositionem proeviam, Qi^^^
characte-
rem.
strumcntum divinse misericordise. quasi necessitantem ad gratiam, ut cha- ^^^^^
''^} habet effectum ulteriorem, non racterem in iis, quae charactercm impri- ^
ornatum.
quidem ad gratiam, tanquam eam munt, vel ornatum quemdam spiritua- o''"'"
P
.
DIST. 1. QU^STIO V. 113
icipiunt lem, hanc efficaciam habent Sacramenta imperium prrcceptivum agentis princi-
rtiitem
)ressam, per modum instramcnti, ut elevantur per palis, et inlimat i;i ordine ad effeclum.
communicationem virtutis impressai et Unde autem dicatur intentionalis et spiri-
receptoe in ipsis Sacramentis, qusc non tualis, nonsuppetit, nisi per ordinem ad
est permanens, sed transiens. intentionem principalis agentis, et ad
3. Hanc defendunt omnes antiqui Thomi- effectum qui spiritualis est.
udanus.
ireolus. stoe, usque ad Cajetanum, Paludanus m 4. Quartus modus defendendi est Suarez Qnarlus
rariens. 1110(1 us
d. 1. q. 1. Gapreolus q. 1. arl. 1. conclii- 3. p. t. 3. disp. 9. scct. 2. docet gratinm Suarez.
sione 3. Ferrariensis 4. contra gentcs, non creari, scct. 1. et deinceps improbat

cap. 57, Eamdem sententiam primam in- modum dicendi aliorum; dicit etiam pro-
lensis. venissc nostrum Alexandrum Alens. 3. duci physice instrumentahter per poten- Causare
per
part. q. 5. m. 3. art. 3. et q. 8. m. 8. tiam obedientialem, quae est virtus qute- polenliam
obedientia-
art. l. putat Soto citandus, sed male, quia dam inchoaia agendt in qualibet creatura, lem
prwdicto arl. 5. docet Sacramenta cau- qua subjiciiur primo agenti, ut possit
sare gratiam, non solum disponendo, sed assumi ad quemcumque effectum, (jui
efficiendo. alias non repugnat ; et hanc docet esse

ûndus Secundus modus defendendi hanc sen- principium agendi in omnibus instru-
lodus
quo tentiam est Soti 4. d. i. q. 3. art. i. qui mentis divinis, de qua fusius disserit tom.
mditur,
olus.
ut comprehendat duo extrema, nempegra- 1. in 3. partem, disp. 31. secl. o. Sunt
tiam non eJuci de potentia subjecti, sed et ahae sententioc in hac quocstione, quoc
creari, et Sacramenta habere respectu ejus videri possunt apud prrefatos auctorcs et
lusare causalitatem physicam, dicit Sacramenta alios, quos infra citabimus pro conclu-
atum
iie, seu causare gratiam, quia causant gratumesse sione Doctoris, et prout occasio dabitur,
ionem
I
intum
attingendo non ipsam formam, sed unio- eas exponemus; interim sequemur litte-
atise.
nem ejus ad subjectum, sicut homo gene- ram ut jacet.
rans alium hominem, non producit ani-

mam rationalem, quce creatur, sed ejus SGIIOLIUM.
unionem ad subjectum, ac proinde dicitur
Quoad secundani q. I). Thom. ponit ali-
generare hominem. Ilunc modum censet
quam virtutem supernaturalom per modum
probabilem Ledesma in i. p. 4. qiucst.
entis incompleti et iu fleri, in Sacramento,
3. art. 1. quae caasat intrumontalitor physice {,M'aliam,
4. Tertius modus est Cajetani 3. p. q. G2. modo explicato, quod variis exomplis de-
^tius
art. 1. et 4. ubi docet attingi ipsam enti-
clarat. Similem virtutem, sed diver>imode
lodus
etani. explicatam, ponunt DU. citati ad tit. hujus
tatem grali.ne, per Sacramenta, tanquam
quajst.
instrumenta physica causandi, non per
aliquam dipositionem prtcviam, neque Sccnnduin illani opiniononi di- .1.
n. 'riioni.
per virtutem receptam in ipsis, quu; sit citnr ad sccundani qu;rstionom, in \.
d. I. .1. 1,
usare principium actionis permanens aut tran- (juod in Sacramentis ost aliqua
per
)tum siens, sed [)cr motum recej)lum a cau- virtus supcrnaturalis, qu.r» non
!plum
tsam sa principali, per queni elcventur; luuic tantum est ordo ad onVctum,
liani.
motum 3. p. q. 18. ar/. H. ita demum quia virtus semper nominat prin-
autem explicat, ut sit intcntionalis etspi- cipium ageudi j)iMncii)ium autom
;
ritualis, non pcr modum usus irstru- actionis, ut prolâtur 5. lUnjsic.
menti, qua per actioncm naturalemdefcrt est aliqua forma absoluta. tiualis
1'.4 LIB. IV. SENTENTIARUM
Secundiim aiitem sit illa virtus, ostenditur quodam-
mce, ciiius conceptiones
D. llioni.
...
•'
' ^
ine.t
Sarrumen-
per distinctionem.
.
Nam virtus, modo exprimuntur per sermonem.
.
lis quae est prmcipium agendi, sem- Secundo sic virtus artis est :
virlus
supeinatu- per proportionntur agenti ; agens quodammodo in instrumento moto
raijs
qua autem principale agit secundum ab artificc. Tertio sic in motu :
i
causant
graliain. exigentiam suse formse; ideo vir- corporis ccBlestis est quodammodo
tus activa in eo est forma habens virtus substantise separatap mo-
completum esse. Instrumentum au- ventis, secundum Philosophos.
tem agit, ut motum ab nlio, et Quarto sic semen agit in virtute
:
ideo competit sibi virtus ut pro- animse, ut dicitur 2. de Animalibus,

portionata motui; motus autem et tangitur a Commentatore 7.
est ens incompletum, quasi ons Mclaph. cap. 2.
medium inter potentiam et ac-

Test. 15. ettum, 3. Phijsic. ct idco virtus in- SCHOLIUM.
idem'etîamStrumenti, inquantum est hujus-
Impugnat quod dicit D. Thom. ad primam
3. i'iiys-
niodi, habet csse incompletum,
qusestionem, quatuor rationibus. Prima, di-
non flxum in natura, sicut virtus
spositio ad gratiam est terminus creationis,
immutandi visum est in aere, sed secundum D. Thom. creatura creare
inquantum est instrumentum mo- nequit. Secunda, effectus Sacramenti flt in
tum a corpore; sed hujusmodi instanti, sed Sacramentum non potest agere
imperfecta, qufc sunt in nisi per motum. Tertia, in Eucharistia nihil

entia
est assignabile, a quo attingi posset trans-
fieri, solent intentiones commu-
substantiatio. Quarta, ponitur pluralitas sine
niter nominari, eo modo quo necessitate. Gratiain creari, prseter Scot. hic.
virtus in aere ad immutandura et d. 16. q. 2. tenent Alens. 2. p. q. 9. m. 8.
visum dicitur intentio coloris. D. Bonavent. 2. d. 26. art. i. q. 4. Richard.

Virtus ergo spiritualis, quse est ibi art. 1. q. 4. Capreol hic ad arg. Scot.
contra concl. Major. q. Palud.
in Sacramento, inquantum instru- 3. 1. q. 1.
Ferrar. 4. contra gent. c. 57. Cajet. 1. p. q.

mentum, est in eo quasi in fieri,
110. a. 1.
tanquam ens incompletum sive
intentionale. Contra istam (b) opinionem ;
4.
Et si arguitur, quod in corpore quantum ad illa, qu?e ponit ad a^'5?'i

• • SOlut. 011
primam
1 1
non potest esse aliqua virtus su- qusestionem, arguitur Grati
pernaturalis, respondetur secun- primo sic : Creatura non potest ergo*
dum dicta, quod licet non possit agere instrum.entaliter ad termi- sa^y
ibi esse virtus supernaturalis se- num creationis, secundum ipsum, p^^y^]
cundum esse completum ; potest et hoc, ut dicit alibi, maxime ve-
tamen ibi esse secundum esse in- rum est de substantia corporea,
completum per modum intenti- cujusmodi est Sacramentum; di-
onis, sicut exempliflcatur in mul- spositio autem proxima ad gra-

tis. Primo quidem, quia sic sermo tiam, qualem ponit, est terminus
audibilis, causa existens discipli- creationis. Minor probatur, quia
nse, secundum Philosophum m iUa dispositio est simpliciter for-
principio de Scnsu et Sensato, conti- ma supernaturalis, et quselibet
net quodammodo intentiones ani- talis seque non est educibilis de
DIST. I. QUiESTlO V. U5
potentia naturali subjecti reci- ex istis tribus probationibus, quod
pientis; aeque etiam subjectuni illa dispositio praevia ad gratiam,
est in potentia obedicntiali ad quam ponunt, inducatur, vel in-
quamcumque talem formam. duci possit in instanti. Sacramen-
Sacraiueiila
Juid etluci Item, ista (e) dispositio respe- ta autem non possunt liabere non
(le
possunt
polentia ctu gratiae, cum secundum ipsum, actionem suam in instanti, pro- habere
maleriu;.
actioiieni
sit necessitans respectu gratiae, batio, quia communiter
Sacra- in lustanla-
quando non est impedimentum in mentis requiruntur verba multa, neain.
suscipiente, sequitur quod simul ut patebit inferius ; illa autem

fiant in anima non indisposita non possunt habere esse in instan-
ista dispositio et gratia; ista ergo ti, ergo in tempore, quare nec
dispositio fit in instanti, sicut et agere actione sua naturali, ergo
Successio gratia. lloc etiam patet, quia non nec supernaturali, quia nec secun-
fonmc est successio in inductione alicu- dum quando instrumcntum
eos,
Qtroducti-
0!ie. jus formse, nisi penes partes mo- habet actioncm excedentem suam
jx duplici
capite bilis, vel penes partes ipsius for- virtutem, habet etiam actionem
provenit.
mse; neutrum autem est hic. Pri- propriam.
mum non, quia subjectum est Si autem (ingatur aliquam unam ^.
Secundum non, quia

indivisibile. syllabam totius orationis instru-
tunc gradus form?B non possent mentalis iiaberc csse in instanti
esse, nisi talis dispositio fieret (quod ideo lictio est, quia forma-
continue major et minor; sed tio hujus syllaba^. est cum motu
possibile est in aliquo suscipiente locali aeris et motus non est
Sacramentum, minimam disposi- in instanti), adhuc non salvatur c. riiysic
tionem mduci, sicut ct minimam propositum, quia aut illa esset

gratiam infundi; ad istam autem prima syllaba, aut ultimn, aut
gratiam non requiritur, nisi mi- intermedia ; (|ua3cumque ponatur,
nima dispositio; non est ergo ibi ex quo illa liabet actionem et di-
su(5cessio |)enes gradus, secundum spositiouem illam, quno causatur
quos dispositio successive indu- in instanti, et nulla alin, scquitur
catur. quod illa sola sufiiccret, ct inter
Patet ctiam tertio illa proposi- omnes alias haberct rationom Sa-
tio, quia instrumentum non agit, cramenti, quia omnos alia^ pr;rtcr
nisi in virtute [)rincipalis agen- illam, ncc instrumcntalitor, nec
tis ; crgo si instrumentum non quocumquc mo(h:) aguut dispositi-
potest agere, nisi in temiôi-o onem iUam ])ra3viam, quod cst
ad istam dispositioncm, sequitur, inconvcniens, quia in tn!i orati-

quod Deus agct in tcmporc, vcd onc Saci-Mmcntali. nulla syllaba
successivo eamdcui. (Jonse-
ad ponitur Sacramcntuin, scd tota
quens vidclur inconvcniens tum ; oratio.
proptcr inlinitatcm potcntijm agcn- Quod si ulti"a lingas uUimamsyl-
tis; tum propter summam cnpa- Inhnmcsso instrum ntum com|)lc-
citatem suscipicntis non haboutis livc, ct Mctioncm istam,
li.nl)(M*c
contrarium. Sic ergo supponatur (luro attribuitur Sacramonto, non

Tom. XVI.
. .
in virtute propria, sed in virtute substantiatione, et tunc in illo in-

omnium prsecedentium, sicut ulti- stanti esset panis, quia quando
I
ma gutta in virtute omnium prse- est dispositio, cst et ejus subje-
cedentium cavat lapidem8. Physic. ctum; simul ergo esset panis in
Text. 23. hoc nihil est, nunquam enim in eodem instanti, in quo est illa di-
Quomodo
uitiina
, ,
taiibus
. , ^
ultimum completive causat
, , . .
spositio et transubstantiatio, quod I

cailft efFectum in virtute praecedentium, includit contradictionem. Similiter
p-a^Sin- nisi quia prsecedentia derelique- pura flctio videtur esse, quod per
tmm Hoc est enim corpus meum,
? j.^j^|. aiiqîam dispositionem prse- ista verba :
viam ad illum terminum hic au- ; magis alteretur realiter panis,

tem syllabse prsecedentes, nullam quam per alia verba prolata, scili-
dispositionem talem relinquunt cet iste panis est albus, et hujusmo-
;
ante ultimam;ergo, etc. di, cum sontis non habeat virtu-
Item in aliquo Sacramento, sci- tem aliquam ad causandum alte-

licet Eucharistise, non videtur ista rationem realem in pane.
causalitas esse possibilis, et hoc Posset etiam argui ut prius,
sive loquamur de Sacramento ple- quia illa verba Sacramentalia
no, scilicet Eucharistia jam con- habent esse in tempore, ergo et
secrata, vel de ipsa consecratione actionem suam prsecise in temporc.
Sacramentali, quse est via ad Sa- IUa autem dispositio ad Eucha-
cramentum. primo modo Nam lo- ristiam, si fingatur, non potest
quendo, species illa panis non vi- poni causari in tempore, propter
detur esse causa instrumentalis similes probationes, quae supra
attingendo effectum, scilicet exi- tactae sunt in secundo argumento.
stentiam realem corporis Christi, In proposito etiam est ratio spe-
Nihiiest neque aliquam dispositionem ad cialis, quia verba consecrationis
in
Eucharistia illum efFcctum. Dc consocratione Eucharistiae non possunt habere
'^"posset"' etiam patet, quia illa verba pro- actionem respectu transubstantia-
stanSo, l^ta non attingunt transubstan- tionis seu dispositionis necessarise
^ "' tiationem, quse est terminus prin- ad transubstantiationem, quia non
physicce.
cipalis liujus consecrationis, cum prius agunt circa passum, quam
illa transubstantiatio non fiatnisi tangant ipsum secundum eos, et
virtute Dei infinita, quod seque secundum Philosophum 7. Physicor. xext. 2-
vel magis patet, quam de creati- de simultate agentis et passi. Nunc

one; neque attingit aliquam dispo- autem completse prola-
in instanti
sitionem prseviam ad illam tran- tionis nondum species illorum ver-
substantiationem, quia aut illa di- borum tangunt speciem panis,
spositio esset in pane,aut in Christi quia mnltiplicatio soni et sensa-
corpore, neutro modo potest datio nonfitnisi in tempore, secun-
ri. Non enim in corpore, quia jam dum Philosophum in de sensu et sen-
non esset dispositio; nec in pane, sato, dubitatione penultima; ergo per
quia, cum illa dispositio esset ne- tempus post instans ultimum com-
cessitans ad transubstantiationem, pletae prolationis verborum, non-
esset in eodem instanti cum tran- dum transubstantiatio facta est,
,
DIST. 1. QU^STIO V U7
nec dispositio praevia ad ipsam; ad effectum verae poenitenti<Te, alio-
ergo panis per totum ilhid tempus quin non oporteret talem ficte
permanet, qiiod est contra com- confcssum, de eisdem peccatis alias
munem opinionem de Eucharistia. conflteri; ergo in tali Sacramen-
Quarto arguitur (d), quod i^ta to nuUa imprimitur dispositio,
opinio ponit pluralitatem sine ne- quasi necessitans ad cffectum Sa-
k
cxt. 50.
'ext. 60.
'eit. 48.
cessitate,
nam
quod est contra doctri-
Philosophorum, patet primo
Physicorum de opinione Melissi, et
cramenti
COiMMENTAKIUS.
em 1. c.
L c. 35. ejus commendatione ultra Anaxa- (b) Contra isiam opinionem, etc. Im- 5.
lurulitas,
sine goram et 3. de Anima et 8. Phijs. quod pugiiait Doctor sententiam D. Thomae qua- pr.-emissam
icessitate- ''^"
in acJniit
natura nihil facit frustra. Scmper tuor rationibus. Prima cst, quod crea- >nma""
tenda ratio.
enim, sisufficit paucitas ad salvan- tura non possit creare, ne instrumentali-
dum apparentia, est magis ponen- ter qiiidem, etiam ex D. Thoma, ut patet
da sed talem dispositionem fieri in

; qucestione prima hujus ;
quoe propositio
Sacramentis, omnino videtur su- ex ratione speciaii extcnditur ad sub- Crealiira

neqiiit
perfluum nec hujus pluralitatis
; stantiam materialem, qure in essendo de- creare
ins^truinea-
videtur esse aliqua necessitas, ut pendet a materia, et cujusmodi est Sacra- taliter.
patet in Eucharistia, quia purissi- mentum institutum in materia sensibili;
ma fictio videtur esse, ponere ibi sed dispositio proxima ad gratiam, sive
aliquam dispositionem praeceden- sitcharacter, sive ornatus supernaturalis.
tem, vel intcr species panis, quao est terminus creationis, ergo non attingi-
sunt Sacramentum, et inter exi- tur a Sacramento. Minor patet, quia dis- Characier,
stentiam corporis Christi, qua3 positio illa est simpHcitcr supernaturaUs, ornatus
' '
... simpliciter
est res signata. quaelibet talis jfique non esl educibilis e supernatu-
. . rales.
In aliis etiam Sacramentis hoc potentia naturah subjecti, et aeque etiam
probatur, nam non

in illis, quse subjectum est in potentia obedientiali ad
imprimunt characterem, nuUa ne- quamcumque talem formam ; ergo est
cessitas videtur ponendi illam di- simidiciter supcrnaturalis. Additur autem

spositionem , quse dicitur ab illis simpliciter, ad distinctionem actus super-
ornatus. Primo hoc vidctur es- naturalis, qui licet sit supernaturalis.non
se contra communem
doctrinam tamen in eo gradu qiio h:il)itus, ut patet
Imisso Theologorum. In quibuscumque ex Doctore, in dist. \1. 7. 2. Dari

'oalu
Uicte cnim Sacramentis imprimitur di- ergo formam supernaturalon» quoad sub-
iDilens patet
spositio ad effectum principalcm, stantiam, non ncgavit Doclor, ul
lion
leretur
si propter obicem in suscipiente hic, et aUis in locis, ut 7. 1. prulogi
Inflteri
non causatur tunc effectus prin- § Ad (iiKrstionem, ct s;c|)e pcr lotam nan
cipalis, cessante obice, sufticit di- (jiiiestiouem, ct 7. \\. in 1. (/. 11. 7. i. super.">ai«-
spositio ad illum cffectum princi- xn 2. (/. 3. 7. y. "* 'J- d. "2J. ot deinceps ,„

»"»'*'""»•
palcm, (apparet in Saci*amentis usiiue ad 32. ubi agit de habilibus in-
imprimentibus characterem, qu;iB fusis in 4. </. V.). 7. H. Kt ne difllciiltas
propter hoc non sunt iterabilia) liat dc actii in 3. d. 23. g .Mitcr
sed in (icto puenitente, ccssante putct, i'ic. dicit actum fidfi iiifusre el
fictione, nihil est, quod sufliciat acîuisit.ii distingui esscniialilcr, el dist.

;
148 LIB. IV. SENTENTIA.UUM
24. idem asserit de actu charitatis infusre locis supra citatis, ubi exponit superna-
et acquisitoe, prout optime notavit Scholi- turahtatem respective ad agens Unde

astes,ad locum citatum in q. \. prolorji. mihi videntur quidam ex nostris, ut
Et de his actibus ac aliis habiluum infu- Tartaretus, et post eum alii, non recte
sorum, dicit ita eos fieri a suis principiis, interpretari mentem Doctoris hic, quasi
ut aho modo virtute naturali intellectus illa probatio minoris esset ex principiis
aut voluntatis produci non possint, unde assertis ejus, vel ex mente ipsius ;
vis
in hac qutestione non est controversia ergohujus rationis consistit ad hominem,

quantum ad mentem Doctoris. in eo quod quacumque ratione dicatur
Difficultas tamen offertur circa illam gratia non produci immediate a Sacra-
Explicatur
pi'obatio. probationem minoris, qua probat super- mentis, quia est terminus creationis
naturahtatem illius dispositionis, ex eo eadem ratio probat etiam ornatum illum

quod ad eara non sit potentia naturalis non produci physice a Sacramentis.
7
in subjecto, ex qua educatur, sed tan- Respondet Ferrariensis ex Capreolo in RespoD
Farrar.
tum obedientialis, quo repugnat ejus 4. d. 1. quod forma dicatur supernatu-
Capi
principiis, in iocis jam citatis, ubi ex- ralitas in duplici gradu. Nam quaedam
presse asserit, in nobis dari inclina- est talis, ut nullo modo attingi possit
tionem naturalem passivam, ad formas virtute creata, neque innata, neque su-
supernaturales gratife et glorise. peraddita, neque consequenter educi de
Duple
Responsio. Sed respondetur hanc probationem esse potentia materise, talis est gratia. Alius
gradi
lilitur
probatione ad hominem ex principiis concessis, nam autem gradus est, quando forma attingi supern;
ralis
ad
licet hinc inde utraque schola admittat potest, saltem virtute superaddita, ac
liominem
ex formas supernaturales quoad substantiam, proinde educi de potentia materise et
principio
asserto. et in ratione absoluta, per ordinem tamen hujus generis estcharacter. Disparitatem
D. Thom.
definit ad extrinsecum aliter et aliter definiunt assignat infra ex propria sententia, quia
iu
ordine illam supernaturalitatem. D. Thomas I. gratia est sapra totum ordinem naturae,
ad
subjectam p. q. i. a. i. q. 12. art. 5. q. 61. art. et conjungit nos Deo, ita a solo Deo
supernatu-
ralitatem. 5. ejusque discipuli docent illam superna- produci potest ; character autem, qui est
turalitatem desumi in ordine ad subje- dispositio ad gratiam, non est supra or-
ctum, quatenus non supponitur in ipso dinem naturoe, imo est infra aliqua mate-
inclinatio naturalis ad formam,sed tantum rialia sui generis, nempe, actum liberi
potentia obedientialis ; nos autem cum arbitrii, qui disponit ad gratiam, et est
Doctor Doctore id negamus, sed desumendam supra characterem perfectione, ideoque

vero
in oriîiie esse tam potentiam obedientialem, quam non est inconveniens, ut a Sacramento
ad
agens, noa supernaturalitatem formae in ordine ad instrumentaliter producatur, cum aliquid
ad
subjeclum.
agens, quia ergo illa controversia non sui generis virtute naturce producat.
est hujus loci, ideo sumit rationem su- Contra, hoec solulio quoad primum pe- InipaJ
tuil
pernaturalitatis ex mente D. Thomai, non tit principium, et distinctio adducta quoad
autem ex principiis a se assertis alias, evasionem conficta videtur, neque re-
vel secundum ipsa, ut patet infra dist. spondet ad probationem minoris. Qusero Pe
princi
|
14. et in dist. 49. q. 11. et in 3. d. enim unde colligatur supernaturalitas gra-
14. q. 1. ubi colligitur elevationem po- liae aliter, nisi in ordine ad subjectum, in
tentiffi non fieri per formam, qua forma quo tantum supponit potentiam obedien-
est, sed qua principium agendi, et in tialem, sed perinde character etiam, et
. .
DIST. I. QUiESTIO V. 149
Utraque ornatus ille supponit potentiam obedienli-

forma
culiari ratione produci a Deo solo, quia
perinde alem in subjecto, quia naturalis non adest primum subjectum ,
quod ergo gra-
upponit
otentiam mittitur ab ipsis, nisi ubi datur etiam tioe sic conveniat produci, non coUi-
ledientia-
lem agens naturale, quod educcre potest iilam gitur ex perfectione ejus, sicut per il-
solam
potentiam ad actum ; in reliquis conveni- lam, nec absolvitur omnino a subjecto,
unt gratia et characier, in esse forma) quiu ipsi insit per modum inhfcrentis,
spiritualis accidentalis in genere. et accidentis ; de reliquo nihil convenit
Unde sicut potentia obedientialis im- ipsi in genere, quod non conveniat cha-
mediate subjicitur Deo agenti et soli, lo- racteri in ratione formae supernaturalis.
quendo de ea quee est mere obedienlialis Et confirmari potest per exemplum da- Coniirma-
( ut excludalur instantia de potentia vi- tum, quia aclus supernaturales sunt per-
tali in ordine ad suum actuin superna- fectiores, quam character ; educuntur ta-
turalem, qua vitalis est et naturalis), ita men de potentia naturali subjecti, non ita
potentia obedientialis ad characterem soli character ergo non
I ; id est ex perfectione.
?oli Deo Deo subjici debet, sicut et qua) est ad
ibjicilur Deinde instantia de charactere et acti- y.
otenlia
edientia-
gratiam, quia perinde character dicitur a ,
bus,
,.,
libero
1
arbitrio,
-^ •
non
,1
est ad propo-
Instantia
de
Ijs. Deo produci et infandi sicut gratia, si
•
situm
.
agitur
•. ii^
•
enim de dispositione
-^-
natu-
L iispositione
; pei-
spectemus principia revelata, ut infra rali necessitante ad gratiam, qualis cst ]fbp\-os
patebit; perinde etiam gratia dicitur cau- esciuditur.
character ex praefata sententia, ad quam
sari a Sacramentis, sicut character. Ex non habet proportionem dispositio mo-
i-atione autem non suppetit aliquis diver- ralis et impetratoria, ut sunt actus, qui
sus et notus modus causandi utrumque; supponuntur ad justificationem, quia prior
ergo solutio proedicta videtur omnino li- dispositio majorem connexionem habet
bera, et merito a quibusdam discipulis cum forma quam secunda ; ergo magis
D. Thomre non probantur principia ad cxigit prcduci a causa producente ipsam
quae reducitur. formam, quam haec, neque consequenter
Deinde disparitas petita ab ipso Ferra- ex modo producendi hujus sequitur mo-
riensi, quoad excessum perfectionis, in dus producendi alterius esse idem.
sparitns
forma nihil concludit ; in primis non Consequentia patet quoad primam par-
signata
admittitur gratia esse supra totum ordi- tem, quia quod physice conjungilur cura
lernatu-
ralis
nem natura^, nc (juidem in genere for- forma, magis est ipsi conjunctum re et
jicilur.
mae accidenlalis, quia juxta principia no- causalitate, quam quod moraliter tantum
stra, gloria et actus supernaturalis fruiti- conjungitur. Patet eadem conse^juentia
onis in patria e.>t [)erfectior in entitate,
quoad secundum, quia dispositio natura-
et pcrfectius conjuiigit Deo, quam ipsa
moralis solum
lis et ffiquivoce conve-
gratia.
niunt, quia unum habct ea/ie tale ex
Ratio
Et dato etiam opposito juxta sentcnti-
natura rei, ct inferrc, nccessitando ad
ei:
fectione
am asserentis, et eorum (jui gratiam esse
formam, aliiid vero sccundum rationem
•etita (licunt participationem divini essc, et di-
1 valel.
tantum, et cx instituto infert formam
stirigui re a charitato, non probat inten-
sunt gra- Confirmatur ergo ralio Doctoris, quia Cniinna-
tum, f|uia ctiani (|u;o inferioris
dus, aliquando exigunt ex iiatura sua ncque Scnptura, neque Palres Iribuunt »>"" <ia'i
. orn;ilum.
superiorem causam, ot materia |)riina, ullam cfficaciam Sacramentis nisi respe-
qua) cst impcrfectior formn, petit e\ pc- ('tii giati.o aut characteris, in iis quce
;
imprimunt
*^
characterem ; ergo ornatus ille impedimento formpc ; ergo cum character, DisposiUo
. . noQ
sine fundamento asseritur. ut constat certo, compaliatur cum impe- compatitar
10. Dices asseri ornatum, vel dispositionem dimento, non est dispositio necessitans impedimen.|
Necesrius' aliam respectu gratiee, ut salvetur pro- physice.

ornatus.
prietas causandi in Sacramentis, ut Iribu- Quod si dicas disponere aliquo modo RespoQsio.
itur eis per Patres et Scripturam, quia moraliter ; contra, ergo Sacramentum pro- '"1"^.°*'
cum in eis nequeat salvari haec causali- ducendo characterem non producit phy-
tas per immediatam productionem gra- sice gratiam. Patet consequentia, quia ef-
tise quae creatur, debet saltem quoad ali- fectus mediatus nequit aliter reduci in
quid prius disponens salvari. causam remotam, quam reducitur in cau-
Impugna- Contra, ornatus et character sunt di- sam proximam, sed proxima est chara-
tur. tantum morali-
versae formae ; ergo nequeunt esse dispo- cter respectu gratise, qui Etfectus^
ia
sitio necessitans ad eamdem formam. ter causat proximam ; ergo Sacramentum causam
remotaml
Consequentia patet in Piiysicis, ubi in- nequit aliler causare quam moraliter, si-
mediate
producat physice proiimal
venitur semper dispositio unius rationis ve characterem, sive
reducitor I
ad formam unius rationis, qualis est moraliter tantum.
gratia. Confirmatur secundo, heec dispositio ad 12.

Nulla
Secundo, Patres et Concilia illam effi- gratiam vel exigeretur a natura formae, necessita I
dispositioj
caciam Sacramentorum exponunt in or- vel ex natura subjecti, vel ex natura cau- nis.
dine ad ipsam gratiam, ut terminum S9e efficientis instrumentalis. Non pri-
ergo si proprietas salvanda est, potius mum, quia in contritis perfecte etjustifi-
dici debet ipsa gratia immediate attingi. catis extra Sacramentum habetur gratia
Tertio, in Sacramentis quee imprimunt sine tali dispositione ; ergo non petitur
characterem assignantur tanquam diversi ex natura formse. Non ex natura subjecti,

effectus Sacramenti gratia et character, quia anima est de se capax gratiae, qua-
Florent. ut patet ex Florentino et Tridentino ci- tenus imago Dei est, capacitate physica,
Trident.
tatis, et in ordine etiam ad diversos efet recipit ssepe gratiam sine tali disposi-
fectus. tione, ut patet ex primo membro, quod
Ad Quarto, neque character, neque quodesset falsum, si taUs dispositio esset
gratiam proinde natu-
cumque aliud est dispositio ad gratiam physice necessitans, ac
nulla
forma raliter prius gratia tanquam forma poste-
necessitans physice ; ergo non salvatur
necessitans
physice. causalitas physica Sacramentorum respe- riori ; sed non datur posterius naturahter
ctu gratiee per ipsa. Antecedens probatur, sinesuo priori, ut patet ratione dependen-
quia character potest esse in ficto sine tiae, alias esset posterius naturaUter, et
gratia, et etiam cum peccato desinente non esset, patet in forma ignis et sua
gratia, sed ultima dispositio necessitans dispositione ultima, verbi gratia, calore
ad formam ponitur simul cum forma, et ut octo ;

gratia autem datur sine chara-
toUitur sublata forma; ergo character ctere vel ornatu.
nequit esse tahs. Tertium etiam dici nequit, quia nuUa
n, Dices quantum est ex vi characteris efficacia tribui potest Sacramento ut est
impugna°-* ultimo disponi subjectum, nisi adsit ali- causa gratias, nisi prout necessaria est ex
tur.
quod impedimentum , contra, ultima dis- parte gratiee ul formee producendae, aut
positio in gradu necessitante et simul- subjecti, ut disponendi ad talem formam;
taneo cum forma non compatitur cum ad neutrum horum exigitur universaliter
DIST. 1. QUiESTIO V. 151
talis (jispositio, ergo neque virtus produ- insit forma ad quam disponit, ut calor ut
ctiva ejusphysica. tria, sine igne, etc. Talis non est disposi-
13. (c) llem isla disposilio respeclu gratio hcec ad graliam, quia quicum(jue gra-
unila
; alio tice, etc. Hpec est secunda ratio Doctoris, dus formoe disponentis sufficit ad infusi-
iiicipahs.
^jjj^ summarie in hoc versatur : Illa dis- oncm graliic ; ergo potest simul dispositio
posilio ad graliam fit simul cum gratia, et gratia fieri in instanti, quod est inten-
atque adeo in instanti ; sed Sacramentum tum ejus.
non potest producere aliquid in instanti Tertio probat, quia instrumentum non 14.
physice, ergo neque illam dispositionem agit nisi in virtute causic principalis ; er-
producit physice. go si ifistrumetitum nequit agere nisi in
)ispo8itio Majorem probat tripliciter : Primo, tempore, Deus etiam non potest agere ni- In-
ronveniens.
mul cum quia dispositio necessitans, quando nul- si in tempore et successive ad effectum
igradu lum cst impedimentum in suscipiente, fit instrumenti, quod est absurduni ex du-
lecessitan-
gjjjjyj (.^j^ forma ;
gratia autem fit in in- obus : primo ex infinita virtute Dei, cui
jraiia fit
anima nullum est impedi-
gtanti, '
sed in '
nulla resistentia, et ex parte subjecti est
1 in
iastanti. mentum respectu dispositionis, ergo, etc. proportionata ; unde ex Philosophos<</)m
Causa Secundo probat, quia non est successio m 1. quceslione hujus citato, si Deus im-
uccessio-
j^ productione formte nisi secundum par- mediate moveret ccelum, moveret in in-
^6S mobilis, vel penes gradus, et partes stanti ob infirmitatem virtutis ; tum secun-
oduction*.
formco.
ipsius formae, id est, quia mobile habet do [»ropter summaiu capacitatem subjecti
diversas partes secundum quas aliter et non habentis conlrarium.
aliter applicatur ad causam cfficientem, Insinuat hic causas ex quibus contingit
vel quia forma est divisibilis, ex 6. Phi/- successio in motu, nempe ex repugnanlia
sicorum. Non primum, quia subjectum passi, et limitata virtute agentis, ad quie
hic est indivisibile. Non secundum, quia reducuntur reliqu.-e assignatoe a Commen-
ad minimam dispositionem induci potest tatore in capite de Vacuo, ut ipse rccte
gratia, etc. probat infra dist. 43. quiest. a.Vide etiam
xpiicaiur Pro intellcctione hujus minoris, non est ipsum in l.dist. 2. qu<rst. 1. ad ultiinain
ratLuT^ sensus Doctoris quod gratia non sit divisi- in 2. disl. 2. qwrsl. 0. ad \. Itein in 3.
iîsfbMis
'''^'^ '
^'^^ enim repugnat formcie homoge- dist. 4. § Maria fuit vere mater Dci, etc.
"^- fUiaa, quae potest intendi, ut est gratia per ubi optime exprimit (juomodo Maria co-
ipsuui in variis locis, ut patet de gratia operata fuerit in instanti ad illain acti-
Cliristi quam dicit esse intensissimam , et onem generativam Chri^ti secundiim car-
gratiam baptismalem infra docet majo- nem ex supervcnienle Sjiiritus sancti vir-
rem ct iiUensiorem esse, quam fuerit tute.
gratia data per Circumcisioriem. Lo(jiiitur Probata crgo majori, {)i'ohat minorcm,
Prolialio
de dispositione in ordine ad formnm, ad quia Sacramentum cst (juid successivum niinoris
pr>"^-ip»l'"-
(|uam disponit, qufc ali(piando in dctcrmi- ( ut includit saltiMn formani vcrbalem
iiato taiitum gradu int(Misionis disponit, successivam, ) crgo nequit esse aut agorc,
sicut calor ail igriein noii iii (jiiocum(|ue nisi in teinjiorc, actiono reali natiirali ;
gradu remisso disjioiiit, scd iii iritcnsu,- crgo ncquc a(Mione sujKMnalurali sccun-
(juaiido aut(Mn forrna disjioiKMis est talis (luru ips(»s, (piia Inec non comjietil instru-
jiotcst contingcrc ut secundiim ;jli(jiios iiKMilo, nisi ut simul Iiabcl aclionem iia-
gradus insit, ut i'cmissos, siiic co quod ttii'alem.

I
ut
Responsio. Si dicas unam syllabam posse esse in naturalcm est fundamentum proximum si-
si^nificat
gnificationis sacramentalis, sed prout ex ebt
instanti et causare illam dispositionem in
fundamen-
eodem instanti, hoc in primis est falsum, instituto significativa est; verba enim situm
significatio-
Impugna- quia etiam syllaba successive formatur gnificantia ex usu et impositione assumpsit nis.
tur. et virtutis
Successi- cum locali motu aeris ; et eo dato, vel es- Chrislus in formis Sacramentorum. Unde sacr;\mea-
vuin talis.
agit set prima, vel media, vel ultima, verbi Tridentinum scss. o. depeccato originalis Triilent.
successive
tantum. gratia, ct sic seorsim formata haberet can. 4. dicit formam Baptismi verificari
cumdem effectum, quod est falsum, quia in remissionem peccatorum in infantibus,
nec sensum sacramentalem, neque ora- alias esset falsa, si in eis non supponeret
tionis soia pars habere potest, neque di- peccatum originale. Idem Milevitanum
ctionis syllaba. can. 2. Africanum cap.ll .Diospolitanum Milevitan.

African.
Responsio. Si dicas in virtute prêcedentium causa- art. 5. quod argumentum mirum in mo- Diospolit.
re, sicut ultima gutta in virtute prfeceden- dum torsit Pelagianos, ut patet ex Augu-
tium cavat lapidem, ex Philosopho 8.

stino lib. 1, cle peccat. merit. et remiss. Augustin.
Impugna- Physicnrum, hoc etiam falsum est, quia ^«P- l'^- *8- ^^- ^' ^^- ê gratia
tur.
sic reciperet aliquam virtutemaprioiMbus, Chrisli hb. \. cap. 33.
vel certe relinquerent post se aliquam Hac ratione Florentinum docet Sacra- Fiorent.
dispositionem, in cujus virtute causaretur menta constare rebus et verbis, quse si-
gnificativa sunt. Ilinc Doctores universim Mutatiir

terminus.
forma
Argumenti Hoc argumentum torsit adversarios, et admittunt mutationem substantialem in ut
ditficultas signilicat
ad duo perinde concludit contra omnes modos forma quoad sensum, nullum facere Sa- Forma:
reducitur. judicialif!
prsefatos. cramentum ; hinc forma Poenitentife ex Demonslr
tiva.
Pro majori autem claritate et evidentia Tridentino ses5. 14. cap. 6. et can. 8. si- Deprecat,
va.
ejus, advertendum quod consistat in dua- gnificat actum judicialem per modum Sunt
affectioni
bus proposiiionibus. sententife ; sic dicitur forma Eucharistige
signilicatj
Primum. Prima est, quod ad causandum aliquid esse demonstrativa, Extremse Unctionis nis.
Existeatia
realis physice, requiritur existentia causae, ut deprecativa, etc. quas sunt affectiones for-
causse
requirilur per se notum est, sive in se ( ut exchida- mse, qua significativa est proecise.
ad
actionem tur controversia ) sive in alio, quod sit Quibus suppositis, sic argumentor : 17.
realem. Non fil
virtus ejus, vel quod in virtute ejus cau- Sacramentum non completur donec perfi- Sacram«|
lum
sat, sicut aliqui dicunt patrem mediante ciatur forma ejus quoad sensum com- donec 1
complea
semine generare, etiam quando non est, pletum et sacramentalem ; ergo ante pro- sensutl
[
formffil
et accidens separatum in virtute substan- lationem integram formae, nihil causat Completii
tige generare. Sacramentum, sive sit character, sive per
prolatioDJ
Secundum, Secunda propositio est, quod Sacra- ornatus, sive gratia ipsa ejus effectus inle^rarl
;
mentum nihil causat quando est, nihil sed repugnat compleri formam secundum
etiam substituit quod in virtute ejus prolationem integram, donec omnes par-
causaret, unde sequitur conclusio, quod tes substantiales se invicem determinan-
non sit causa physica sui effectus. tes ( ex qua determinatione, qu?e est affe-
Minor autem probatur ex ratione illa ctio vocis qua significativa est, consurgit
Doctoris, quia Sacramenti forma nequit sensus completus formre ) integre profe-
esse nisi in tempore. rantur. Hoc autem non contingit ante ul-
IG. Confirmatur itaque ratio hoc modo: for- timum esse formae, sed instans extrinse-
Confirm.
Forma ma non secundum sonum realem et cum prolationi ; ergo nullus effectus Sa-
DIST. I. QaiESTiO V. 153
cramenti ante illiul instans extrinsecum in esse, etiam ut prius natura gratia; si
completse prolationis habetur. Consequen- vero gratia proilucatur simul cum prola-
tia est manifesta, quia ante illud non tione successiva ultim.ie particul;B formse.
completur sensus formae sacramentalis. ergo sunt simul in fteri gratia et forma Doiiec
coinplealiir
••iiiiiuim Exempii gratia, in forma Eucharistire ipsa, quia donec compleatur prolatio for- fornia, non
est.
non ponitur corpus Christi sub speciebus m?c, nunquam concipitur forma in facto
panis, quando profertur, IIoc est prsecise, me, ergo neque ut causa prius natura suo
alias si obmutesceret Sacerdos ad reli- effeclu.
qua duo, vel non diceret ea sensibiliter, Imaginatio autem hoec, quae est de mo- 19.
Iniaginntio
adhuc consecratio esset facta, quod fal- tu, et suo termino ncquit trahi ad cau- lalla>c et
non
sum est, Item, in forma Baptismi, si pro- sam et effectum, quia sicut motus est cobjerens.
ferret minister illa verba, Baplizo te, si- actus productivus termini, sic etiam ter-
nc invocatione Trinitatis conferret grati- minus simul mediantc motu fit successi-
am baptismalem ;
quod nullus dicit, ex ve, sicut ipse motus, ut patet in calefa-
rationejam prscmissa. ctione et calore, quia motus noquit esse

is, Ex qua nuUo negotio evacuantur solu- aut concipi sine suo termino, a quo spe-
onsio
tiones adversariorum. Respondent enim cificatur ; causa autem supponitur ad ef-
quidam, quod gratia seu effectus Sacra- fectum in completo esse, nec ab eo speci-
menti, producatur pro aliquo tempore in- ficatur, neque dependet in ullo genere,
determinato ante instans extrinsecum,quo sed e contra.
.\lia desinit Sacramentum. Alii respondent pro Secundo peto quid salvct dicere gra- Solutionis
»sponsio. vanitas.
tempore determinato, quo ultima particula tiam produci in tempore determinato aut
prolationis verborum durat produci. Has indeterminato ultima? prolationis magis,
Vasquez responsiones bene impugnat Pater Vas- quam si dicatur produci toto tempore pro-
npugnat.
quez tom. 2. in 3. parle, dispntat. 132. lationis, atque per alterum ? perinde etiam
cap. 4. quorum impugnatio apud ipsum sequitur cffectum Sacramenti supponi ad
;ontradi-
videri potest. Nequeconsequenter loquun- formam, quia donec complcatur qutTlibet
clio.
tur qui dicunt gratiam creari, quia sic tota pars substantialis formfe, non est forma
simul producitur ; vel ergo tempore dein sensu sacramcntali, qiii iit completus
terminato vel indotcrminato ante instans pra?cxigilur ad effectum, quia, ut dicitur,
prolationis producitur gratia successive, significando causat et continct suum effe-
sicut sit ipsa prolatio formne successive ctum. Unde sicut ponendo corjius, nisi
et concomitanter se habcnt prolatio formfc ponatur anima unita, non ponitur homo,
quoad ultimam particulam, ct productio sic ponendo (juascum<iuc forniic particu-
gratiae. las doncc ponatur ultima substantialis,
Kvasîo Sed lioc in primis est falsum, quia om- non ponitur forma, ut cst causa Sacra-
e.ellitur.
nis effectus supponit suam causam ines- menli, alias cnim sublala illa particula
sc saltem pcius natiira ; forma autem iit manorct forma ct olToclus cjus. <piod cst
prolata iiitegre et sensibiliter, cst causa falsuin.
gratife ; ergo productio grati.ic ncquit se Seipicla tauKMi probattir, qiiia si gra-
habere concomitanter ad prolationcm for- tia prodtioilur, (|uoad ali<pi»Mu graduiii
niae secundum aliquam partinihitTi prola- sui, aut se totum anle(|uam oomploalur
lionis. Palct constiqiionlia, (iiiia doncc intoi,M*a prolalio, oi sit illo gradiis produ-
profcratuf integrc forma, n<H|iiit concipi clus iii prima parlc hMiiporis dclerniinati
.
154 LIB. IV. SENTEiNTlARUM

î.
aut indeterminati A, pars autem formoe, Respondent alii ad idem argumenturo
quse in sequenti profertur B; tunc A sup- concedendo totum (juod praetenditur, aiioium.
ponitur ad B, ergo subtracto B, manet A, nempe effectum Sacramenti causari in
et sic manet subjectum sanctificatum per instanti supposita prolatione, sed aliter et
illum gradum quantumlibet minimum; aliter. Nam quidam dicunt in instanti
ergo virtute forma? utrumque recte sequi- extrinseco, in quo verum est dicere, jam
tur, quod est absurdum ; unde sequitur prolatio non est, aut forma Sacramenli,
utramque solutionem magis ludere in ver- et ante hoc immediate fuit; et ita respon-
bis ambiguis desitionis et inceptionis endet Sotus m 4. distincl. 9. qucesl. 2. ar- ôto.
tis successivi, quam sustinere fundamen- ticulo 1. et declarat exemplo in genera-

tum oppositum, aut evacuare difficulta- tione substantiali ; nam calefactio, per
tem. quam producitur forma ignis, tunc pro-
20 Quod patet tertio, resumendo quod su- diicit formam ignis, quando in instanti |.
^'îbrmae^^
pra prsemissum est de significatione for- extrinseco jam non est motus.
siimif et
'^^®' ^^'^ ^'^^*' ô^r^î quoad sonum mate- Hanc responsionem non omnes appro-
"°". rialem,' (qui
^^
est fundamentum remotum bant, et merito, quia neque eiemplura
successiva.
significationis, et efficaciee sacramentalis, est verum, neque est par ratio, eo etiam \ioius m
quam habet ex instituto Christi,) sit suc- admisso; nullus enim ad hunc modum ^l^^
cesssiva ;
quantum tamen ad significati- philosophatur, ut motus sit causa effi- ^^™.""
onem complexam, quse est ex partibus, ciens alicujus termini, ut principium priQ"?iui
prout se mutuo determinant, non est suc- quo vel quod, sed via in terminum, seu Non
cessiva, ged permanens et tota simul, actus productivus; neque ullus unquam ffnnâ^^fgj
Sensus . . .^. . ... formam substantialem produci ner
formse non quia haec significatio propositionis non dixit '^ '
, R^'"
calefacti
est
significaiio est aggregatio partium seorsim sumpta- motum calefactionis tanquam causam effi- wm.
par mm. cieniem, sed vel a calore vel a forma
^^^^ quoad id, quod absolute signifi-
ignis generantis, juxta varias in hac
cant, hoc enim materiale est, sed con-
qusestione sententias ; et dato, ut dixi,
sistit in unione prsedicati ad subjectum,
opposito, motus calefactionis relinquit
secundum limitationes adjunctas et deter-
post se calorem in subjecto, mediante
minationes ; ergo non ponitur sensus
quo, (ut quidam vokmt,) efficitur forma
completus, qui est fundamentum effi-
tanquam virtute proxima, vel cer-
ignis,
caciae sacramentalis , nisi in instanti
te ut dispositione ultima necessitante ad
completse prolationis, in quo partes se formam ignis, determinatur ejus pro-
mutuo determinanfes integre receperunt ductio a quacumque causa fiat, sive uni-
esse, et pro quo sensus completus formae versali sive particulari.
haberi primum potest in aliis, et de quo Sed prolatio formoe praeterita nihil post
instruendi sunt recipientes Sacramentum, se relinquit reale, per quod causaret ef-
fectum, vel ad illum deierminaret ; et

ut supra exposuimus ex Patribus, quia
quod prseteritum est, comparatum ad
instructio, quse ex forma Sacramenti ha-
instans pra^sens producendi effectus per-
beri potest, tum primura incipit, quando
inde se liabet ac si nunquam existeret,
forma est complete prolata, tunc autem
quia tam proprie non est, sicut quod
non est forma secundum suum esse reale,
nunquam extitit, vel futurum erit quan-
quia transiit completa prolatione ; ergo tum ad praesens ergo etiam aeque repu-
;
nequit tunc causare aliquid physice ex gnat ipsi causare physice, sicut ei quod
majori supra praemissa. nunquam extitit.
D T. I. QUiCSTlO V. 155
22. tur; ergo

Respondent ergo alii, quod per instans si forma causat, ut sigiiificativa
lesponsio
ilioruin. prolationis intrinsecum produeitur gratia, est, repugnat virtutem causalivam formae
ut salvent aliquo modo existere Sacra- contrahi ad ultimum mutatum esse prola-
Produci mentum, quando producit effectum. Ad tionis.
ia
ultimo propositum hujus adducunt illud princi- Et si dicas, quod successivum existat ^'it'"ium
*
mutalo _
mutatvmj
esse pium philosophicum, nempe, quod in per partes tantum, nihil iuvat, quia nun- est
olationis. terminus
omni motu versus finem detur aliquod quam ahquis dixit motum esse per ulli- moiuB
,. Don pars.
mutalum esse, terminans motum, in quo mum mutatum esse, m quo verum est di-
ultima pars formae producitur in instanti; cere, jam non est motus, ante hoc imme-
sic ergo contingit in prolatione dari ali- diate fuit. Quod si etiam motus nihil post
quod mutatum esse ejus in qiio causatur se relinqueret, sed terminus ejus iransi-
gratia. ret cum ipso motu per illud ultimum mu-

npusna- Hanc responsionem fuse im|)Ugmt tatum esse, non esset verum dicere, aut
tur.
Vasquez supra ; nos brevius incedemus, motum aut terminum motus existere, ver- j;jen,piyn,
nam ipsa se prodit. Quare enim non bi gratia, si motus calefactionis, et calor
instans extrinsecum sicut prior, nisi productus transiret, manente tantum illo
quod putent necessarium esse, ut Sacra- gradu indivisibili, qui per mutalum esse
mentum existat, quando causat ? ergo si acquiritur in instanti, aeque falsum esset
illud mutatum esse, prolatio consonantis, dicere, quod calor ut octo existeret pro
aut ultimae litterse, modo haec ipsa fiat in illo instanti, sicut et motum pro illo ins-
instanti; ergo tota virtus causandi formae, tanti esse.
vel Sacramenti, est in illa sola littera; er- Sed ita contingit in molu locali, qualis
Appiicaiur,
go si sola esset, etiam causaret, quod est est verberatio aeris, et in sono causato,
paradoxum. Probatur utraque consequen- quae est prolatio formne, ut .simul iran-
tia, quia hgec sententia ideo inducitur, ut seat; ergo falsum est dicere formam, aut
salvetur causam existere, quando effe- Sacramentum esse pro illo instanti mutati
ctus causatur ; ergo quidquid non existit 'esse, quod terminat motum prolationis
Sacramenti, non facit ad actionem pro- extrinsece ;

quod confirmari potest ex
ductivam effectus, quia neque in se, ne- Philosopho de sensu et sensato, dubitali- pi,iiosoph.
que in aliquo quod post se relinquit tan- one pmultima, multiplicatio soni et sen- Muiiipi,oa-
tio
quam causato physico, quae esset virtus satio non fit nisi in tempore. Accedit quod Eoni in
'«"iporerit.
ejus. Sacramentum existat principaliter ante ii.
2.3. Dicere autem quod littera vel syllaba, lud mutntum esse, quia consistit in molu
(luse non sunt significativa, sit forma Sa- et in fieri seu usu, et tunc maxiine habet
cramenti, alienum est a sensu Ecclesia^; suum effoctum naluralem ; deinde lieri
redit ergo arg,umentum prius factum. potest ut foriua, verbi gralia, Baptismi,
Evasio
Completa significatio formfle non consurgit finiatur anle finitam lotionem. (juid lan-
nnn
onducit.
o.x illa littera, neque ex unica dictiono, dem fiet? Sed dieta sufficianl; inanct ergo
neque ad ejus substantiam inagis facit ui- ronsoquentia qu<id Sacramenta nequeant
)UKlil)i't liina quam prima, vel media dictio; undo l'hysice causare siiuni frr<*c(um, sil gratia,
par»
forin;p si fieret mutatio substantialis circn pri- sit aliud. Sequitur :
btlHiilin-
lis inam dictionem substantialcin, vcl non lti'm in aliquo Sarramento, scilicrt Eu- 24.
quiritnr.
proferretnr sensibilitor, quanlumcumfjue charisliiv. nnn videlur ista causalitas rssr IVrli.i
rnlii»
rcliqua manerent, nullus effectus seqiierc- ]U)ssihHis. P(ic. II.Tc c^t tertia ratio Doclo- pnncipah».
. ;
156 LIB. iV. SENTEiNTIARUM
ris contra prscdictam opinionem, quam quem transubstantialionis sub potestate
ipse clare deducit in littera. Respondet creaturae.
tamen Vasquez hoc argumentum non ur- Idem probatur de termino a quo, quia
Sp^^cialis gere, prout illud ex Ilichardo adducit, quia creatura nequit ageread corruptionem ali-
clidicultas
de nempe illi admittunt ornatum illum ne cujus,nisi inducendo formam incomparabi-
Sacraiiien-
to concedant Sacramenta concurrere ad gra- lem in eodem subjecto, et corrumpendo
Eucharistice
tiam quse creatur ; corpus autem Christi dispositiones, quibus conservatur forma
non fit in Eucharistia per creationem corrupti ; in proposito substantia panis et
Caeteruin ratio ut a Doctore exponitur, vini desinunt totaliter, quantum ad esse
est conveniens,, et tollit omnem causalita- substantiale, quse desitio sequivalet anni-
tatem physicam Sacramenti respectu ef- hilationi. Et si dicas per separationem
Transub- fectus hujus Sacramenti, quia transub- accidentium sequi hanc definitionem ex
stantiatio
similis stantiatio ceque aut magis exigit virtutem natura rei, parum refert ; nam prseter-
creationi.
infinitam, quam creatio, inquit Doctor; quam quod hoc falsum esse infra suo loco
ergo seque est actio Dei propria, sicut cre- probabitur, nihil juvat, quia separare ac- Separartl
accidens."
atio. Antecedens patet, quia dubium est cidens a subjecto, et conservare separa- et
conservarl
inter aliquos an possit creatura assumi ut tum in esse, ab ea causa solum fieri po-
separatual
solus DeDl
aliquid crearet, sive ut causa principalis, test, quse eminenter includit in sua potes-
potest.
sive ut instrumentalis, saltem indepen- tate genus causse materialis, et alias posset
denter a materia; sed de transubstantiati- sine subjecto producere accidens, sed hoc
one, nulla subest ratio dubitandi, quia est Dei ; nam ad hanc rationem ultimate
hsec nequit attingi ab aliqua causa, in reducitur fundamentum, ex quo negatur
cujus potestate non est terminus uterque creaturam posse aut principaliter aut ins-
a quo et ad quem. Neuter horum est in trumentaliter attingere immediate effec-
potestate creaturae, quia Christum ponere tum creationis.

indivisibiliter sub speciebus, nequit cre- Ex his ergo patet creaturam non posse 26.
atura quantumcunique elevata, quia virtus immediate Creatursl

attino-ere transubstantiationem
nequit
ipsi communicata est creata, et supponit actione physica; ad quod probandum suf- ia
transub-l
subjectum, et tantum agit ad modum na- ficit altera harum rationum, quia si nequit stnntiatid
nem.
turalem essendi effectus, vel agere potest attingere terminum ad quem, nequit at-
hic deest sui)jectum proportionatum, quia tingere terminum a quo, et si nequit
vel esset Christus secundum naturalem terminum a quo attingere, aut dare
modum essendi prsesuppositus, et hoc csse separatum accidentibus, nequit at-
non, quia ut sic, vel reproducitur totus, tingere terminum ad qucm ; ergo ratio
ut aHqui volunt sub speciebus, per acti- Doctoris optime concludit, ac proinde, ut
onem substantialem, quse actio sequivalet prsefati auctores salvent efficientiam Sa-
Excedit creationi quoad hoc, excedit quoad su- cramenti in genere, juxta sua principia,
crealionem
pernaturalem essendi modum, quem tri- debent recurrere in hoc Sacramento ad
buit Christo et indivisibilem; vel ageret aliquam dispositionem prseviam et ne-
actione adductiva, et sic nequit agere in cessitantem ad esse effectus sacramen-
subjectum extensum, nisi motu exten- talis ;
qua autem apparentia adstrui pos-
Nequit so per modum suscipientis recepto, et set talis dispositio, viderint ipsi, et quod
subesse Nnllal
creaturEe per mutationem prioris loci, ut per se ejus subjectum. In corpore Christi essc prcevij|
terminus dispositif
ad quem. constat; ergo nequit fieri terminus ad nequit sive secundum modum naturalem aut
;
DIST. I. QUi^STIO V. 167
ftrnatus essenJi, sive modum essendi sacramen- ponit pluralitatcm sine necessitale, etc. 27.
lecessitat Qu^rta
... . .
ad esse talem, quia primumest distans (non datur Hic ponit quartam ratioiiem conlra prce- ratio
jhristi in
aoramea- autem secundum ipsos actio in distans
,. ^
dictum ornatum et
....
dispositionem, quia
. principalis.
), ex
to.
^"'^^'^^"''^-
neque cum ulla apparentia id affirmari superllue ponitur contra doctrinam Philo-
potest, ideo non indiget impugnatione, sophorum 1. Phijsic. textu 50. et 3.
donec videatur ad qure principia talis de Anima texlu 60. ct 8. Plujsic. tcxlu
modus philosophandi reduci posset. 48. et 1. de Ccclo, tcxt. com. 32. Vide-
Nullum Non secundum, quia sic non esset tur,inquit,pura fictio talem in Eucharistia
subjecluni
assignari dispositio praevia nccessitans ad talem assererc. Iiem in Sacramentis qua) impri-
polest.
modum essendi qui est terminus ad quem munt characterem, sufficit ex communi
disponit; non in speciebus, quia sic esset opinione Theologorum ipse character, ut
aliqua qualitas materialis inhoerens ipsis recedente fictione detur effectus, et ideo
ut subjecto, ac proinde non necessitaret Sacramentum est initerabile ; in Po^ni-
ad separationem specierum a subjeclo, tenlia autem recedente fictione nihil est,
qui cst modus connaturalis essendi ipsa- quod det effectuni principalem, alias
rum ; accidens autem inclinatur ad suum non esset necessarium sic fictum de iis-
subjectum hoc modo, a quo dependet, dem peccatis iterum confiteri, etc. Circa
nonest substantia panis ex eadem ratione, hanc ultimam iiistantiam erit controver-
quia non necessitaret ad non esse panis sia infra in materia de P(rnitentia utrum
dispositio enim necessitans videtur sem- scilicet, Pccnitenlia sit valida informis?
per conjungi et perseverare cum termino Casus autem praesens formari potest cum
ad quem necessitat, ac proinde, si est circumstantia, quod non adsit bona fides.
accidens, exigere permanentiam subjecti Et supponendo, ex Tridentino et FIo-
a quo dependet, non essent veri)a conse- rertino, Sacramentum Poinitentitc prima-
crationis, quia illa sunt causa effectiva rio consistere in absolulione, qutt; est
in ordine ad aliud in quo producunt actus judicialis, de quo infra q. 14. q.
dispositionem illam, ut patet in aliis Sa- 4. eoincasu videtur,(|uod absolutio cau-
cramentis, juxta hanc sententiam. Dein- saret in ficto hanc dispositionein, etiam
de non sunt verba, ut probatum est accedente mala fide, (juia bona fides nihil
argumento prijecedenti, quia non sunt supplet per se reqtiisitum ad Sacramen-

quando dispositio illa causatur. tuin essentialiter, scd excusat a peccalo
Accedit ulterius servando proportionem accodentem cum defectu ; (jtiod crgo ab-
cum aliis Sacramentis, dispositionem cau- soltilio nata esset facere stante bona lide,
sari in subjecto, in quo recipitur ter- cum dcfectu videtur posse facere alias;
minus, (juod in hoc Sacramento nullum fortc casum non admittent adversarii.
est, quia terminus est subsistens ; ergo Lo(itiitur ergo Dticlor ex propria scnten-
repugnat in hoc Sacramento salvari ef- tia, quem alii etiam setiuunliir, ali;is
ficicntiam illam physicam respectu termi- tamcn facile h;cc raiio conlinnari polcst
ni.aut alicujus pnevii; sed iEqtie prof^rie ex significatione expressa et fonnali for-
Sacrainentum hoc causat suum effc- mne, qna absolvit a pcccato.îuia est niate-
(;tum sicut reliciua sacramenta, ergo ef- ria circa qtiain ver.s;aur, qui scnsns non
ficientia sacramentorum non est reducenda refcrtur ;id illtim oniatum tanttiin, (|iiia
ad physicam, hoc inodo. sic forma non cadcrct direclc, i;in(|n;»m
(d) Quarto art/uitur qnod ista opinio aclus judicialis super peccaluin; signili-
"
catio autem practica formoe colligitur ex quod habet aliquam virtutem ag-
significatione speculativa ipsius, quam gregatam ex multis virtutibus
habet ex proprietate verborum; ergo re- multarum partium, hoc improba-
fertur ad peccatum immediate, non ad tur per argumentum tertium con-
aliquid prius. tra opinionem ad quaestionem prse-
cedentem. Non enim esset dare,
SGHOLIUM.
quae istarum virtutum esset prin-
Refutat responsionern D. Thomae ad secun- cipium causandi illum effectum
dam qusestionem, quatenus ponit virtutem
spiritualem in anima nec vide- ;
supernaturalem in Sacramentis. Primo, quia

tur probabile, quod Sacramentum
illa non esset tota in toto, et qualibet parte
Sacramenti, nec tota in toto, et pars in parte. unum formaliter (cum hujus ratio
Secundo, non esset in qualibet syllaba, nec formalis sit ex ratione virtutis
in una aliqua determinata. Tertio, non est supernaturalis) habeat tot virtutes
assignare quando infunderetur, quia non in
supernaturales aggregatas.
applicatione Sacramenti, nec ante. Quarto,
Item, (f) qusero quando ista vir-
non sunt plura ponenda, quam quae fides vel
ratio docent.
tus supernaturalis causatur in illo ^^^-^^
sensibili pertinente
^ ad Sacramen- '^^J^
daretu
"O'
Contra (e) opinionem istam, tum? Aut ante applicationem ad a^te

applicat
aut m ipsa
. .
8. quantnm ad seciindam qiiaesti- actum, sive usum ; nem

Reprobat . .
th *
D.
opin.
Thom.
virtus
onem, arguo
,
tus supernaturalis
,
sic
T
primo
•
si sit
•!.
:
• o
llla vir-
in Sacra-
applicatione. Si ante, ergo causa-
...ejus
tio
,
est pure
miraculosa,
-1 nec pos
ti,
nXraiis mBnto, aut est ibi indivisibiliter, quia est per actum divinum, et
'^"e°.Tef
iJ est, aut tota in toto, et tota in non per aliquam dispositionem
in sacra-
Mento.
qnallbet
M parte,
r aut tota in toto, et
'
perpetuam, sive firmatam cum
pars in parte. Non primo modo, Ecclesia ; nam non sequitur ad
quia inter omnes formas perficien- aliquid, per quod possit dici quasi
tes materiam, sola intellectiva consequens naturaliter sine mira-
ponitur talis non secundo modo,
; culo, sicut de animatione. Si vero
quia tunc extenderetur per acci- causetur in applicatione ad usum,
dens in subjecto, quod est contra videtur inconveniens; nuUum enim
rationem virtutis spiritualis. instrumentum formaliter est ideo
Item, in Sacramentis communi- aptum ad usum, quia aliquis utitur
ter requiruntur verba multa (ut eo, ut instrumento. Patet hoc in-
patebit inferius), vel ergo in qua- ductive et ratione, nam idoneitas
libet syllaba esset eadem virtus instrumenti prgecedit naturaliter
omnino, vel in alia esset alia et usum instrumenti, ut instrumen-
alia virtus. Si primo modo, opor- tumost; non enim quia immergo
teret dicere, quod idem accidens puerum, sive utor aliquo sensibili
migraret de subjecto in subjectum, ad actum Sacramenti, ideo recipit
et maneret postquam subjectum illam virtutem spiritualem non ;
deficit. Si secundo modo, sequere- est ergo dare, quando recipiat.

tur, quod Sacramentum consistens Ultimo arguitur (g) sicut prius, f
*
non haberet ali-
in tota oratione, quod hinc ponitur pluritas sine
quam virtutem unam. Et si dicas necessitate; non enim patet aliqua
nisT. r. Qu^sTio v. 159
necessitas talis virtutis, quse fin- conceptus, ita quod facta immuta-
gitur in Sacramento, neque secun- tione sensus ab ipso sermone, et
dum rationem naturalem, mani- ulterius natura ejus,
intellecta
festum est, neque secundum fidem, inquantum talis natura est, intel-
quia sicut sequenti rationem natu- lectus cognoscens ipsum esse im-
:on sunt ralem non sunt ponenda plura, ^
positum ad signiflcandum talem
plura
onencia, nisi qusB ratio naturalis concludit, naturam, ex collatione ejus ad
am latio, . , •
-a i
ei lijes ita sequenti lidem non sunt ponen- illud aliud, intelligit illud aliud,
ioce.mt. i_ _i •!. z» 1 •
da plura, quamveritas ndei requi- non ita quod sermo per aliquam
rat. Veritas autem fidei non requi- formam caus conceptum de ali-
t
rit ponere talem virtutem super- qua re, sed sermo est pnnevius ad
naturalem in aqua, vel in verbis, conceptum de re, do qua causatur,
ut patebit nec aliqua
inferius ; per propriam speciem rei, vel
ratio cogit ad istam pluralitatem; phantasma in anima. Quod patet,
ergo, etc. quia quantumcumque sermo pro-
10. Exempla, quse adducta sunt de ferretur, si audiens non haberet in
Rejicit
xempia virtute reccpta in instrumento, se speciem rei prolatfe, nullus con-
ua n"3. non conciudunt. Primum de sensi- ceptus causaretur in eo de illa rc.
JflaTsatbili sermone accipit manifeste fal- Unde per voces non intelligimus
êtu sum, nam sermo audibilis non res, nisi quarum habemus species,
'-"^''-
habet in se formaliter aliquam sed quod actualiter eas conside-
intentionem animae; quod proba- remus, hoc propter collati-
est,
tur, quia sermo non impositus ad onem signi ad signatum.
signandum, nullam talem formam Secundum exemplum de instru- &=erra nihii
habet in se, patet hoc omnibus; mento artiflcis non concludit. ^'al- quod
quoZsit i
s>(Iectivain,
per impositionem autem non re- de enim improbabile videtur, quod quii
cipit aliquam absolutam formam, aliqua forma toties causaretur in ^haiT

nec relationem, nisi forte rationis. serra, quoties movetur ab artiflce, ljf,"S.
Hoc ctiam probatur aliter, quia ct totics desinat esse, quoties desi- ,^'^|||;,,
eodem existentc agente principali, nit actu moveri. Tortium exem-

et instrumento sufficiente, sequi- plum de motu non cogit, quia quo-
tur eadem actio. Sed si Latinus modocumquo substantiae causon-
proferat verba Latina Grseco, idom tur a C(jelo, saltem motus localis
est agens principale et instrumen- coelinon potest esse foruialo priu-
tum, quodesset, si loqueretur alii cipium producendi oas. Et simili-
Latino, tamen non scquitur effe- ter de quarto oxom[)lo de gonera-
ctus, quia nullus conceptus causa- tione animalium, qu.Tr*^ 2. lih.
tur Graeco audicnte; ergo ille

in (iisi. 18.
sermo non erat instrumentum ox Kst et nlia o|)inio nd priuinm n.
sc ad causandum animse concc- qu.Tstionom, qu.Trc in Ilenrico,
omo( (^
ptum in audiontc. Qiiodlih. W. (j. nlt,
«™°j Fallit ergo exomplum, pro tan- Nota <in<ul Urnricns, nhi snpm, tripli- AddiUo.
itat ad ° '
. .
cepiuin to, nuod scrmo audii)ilis cst si- crin opininiwin ponit dr Sacmmcntis in
*
rei .
iacare?gnum rcmemorativum rospoctu c<impnr<tti<mc <ul grati<im. Prima cst,

quod non est ponenda qnopcnmque virlus determinatione propricB voluntatis, qua
supeniaturalis in Sacramentis novce legis, disponil sic operari. llcec autem disposi-
ad creandum graliam ; sed Deus ex pacto tio manifestata Ecclesice, dicilur promis-
suis assistil Sacramentis, et in coUalione sio vel pactio ; nihil ergo aliud dicil ista
suorum Sacrameniorum per assistentiam opinio, quam illud de opinione alia, sci-
causat gratiam. Secunda opinio est, quod licet de pactione.
Sacramenta novue legis cooperantur ad
gratiam, non sicut per se agens, et per
roviMFNTAUIlIS
formam in se existentem, sed sicut in-
strumentum molum ab agente per se. Et (e) Contra opinionem istam quantum 28.
Iinpugij
his duahus opinionibus remotis, ponit ad secundam qucestionem, etc. Responsi- cont
S6C11QC
tertiam, quce sua est, et est talis : Sacra- onem D. Thomce, quantum ad secundam sentea
menla novoi legis dicuntur causa gralice, qutestionem, împugnat quatuor rationi- expres;
^'"""'
non quia causent cam ullo modo plus bus. Prima est, quia illa qualitas super
quani Sacramenta veteris legis, sed quia naturalis, vel esset tota in toto, et tota ^j^j*
sunt contentiva illius, quod est causa in qualibet parte, per modum qualitatis .'^"'''
gratice ; aut realiter sicut Sacramentum spiritualis. Sed hoc nequit dici, quia
Eucharistioe , in quo continetur recditer animse intellectivae sic tantum competit
humanitas Christi conjuncta divinitati, esse in subjecto materiali, vel esset to-
idco dicitur maxime conlentiva gratice, ta in toto, et pars in parte, et sic non
et effectiva ; aul virtualiter, sicut Sacra- esset qualitas spirituahs, quia extendere-
mentum Baptismi, quod scilicet in virtute tur per accidens ad extensionem subjecti.
sanguinis Christi, dicente Apostolo, Rom. Deinde si esset in subjecto hoc secundo
6. Quotqiiot baptizati siimus, in modo, repugnat ipsi producere per mo-
sanguine ejus baptizati snmus. Et dum causa? totum ornatum in anima, quia
dat exemplum de divinitate Christi con- ex Augustino 12. super Genesim ad lit- ^cr^^
juncta ejus humanitati, quce operabatur teram, agens est perfectius passo. Quod Pp^^^.
mirabilia, unde et huic dicuntur Sacra- ratione patet, quia agens est in actu, pas-
menta novce legis, vasa gratice. Eldiffert, sum vero in potentia et privatione ; unde
ut videtur, hcec opinio a prima, ad minus colligit Augustinus corpus non agere tan-
verbaliler, quia prima dicit per assisten- quam causam totalem in spiritum, et hinc
tiam graticB, hcec vero per insislentiam, concedunt Philosophi intellectum agentem
etc. in anima distinctum a possibili, ne ad-
Contra istam opinionem, Deus non est mittatur objectum materiale se solo agere
aliter sccundum essentiam, proesentiam immediate in animam. Quod vero talis
et potentiam, in Sacramento, quam in qualitas ponatur in Sacramento, vel hoc

alio corpore ; ergo si ponatnr aliter, hoc esset, ut sub illa qualitate esset causa
non ad aliquem effectum causan-
est nisi principalis, sicut aqua calida est causa
dum, sed quod sic sit ibi, non potest esse calefaciendi . Patet hoc, quia virtus illa,
per cdiquam causalitatcm Sacramenti. qua constituitur Sacramentum in esse acti-
Sacramentum autem nullo modo est causa vi, immediate se sola attingit ornatum
Deum delerminans ad causandum e/fe- illum per modum, quo causae secundae
ctum sibi proprium; ergo tantum est ibi attingunt suum effectum ;
nec refert quod
hoe modo, alitcr quam in alio corpore, ex illa non sit permanens, quia id ipsi com-
DIST. 1. QU^STIO V. IGl
petit tantum ex voluntate primi agentis, illum cffectum in anima, quod paiet ex
vel ex natura sujjjecti, (juod non est per- dictis.
manens, sed transiens. Et confirmatur, quia illa virtus non esl ConGim.
Unde si poneretur in Sacramento Eu- activa, ({UJi nunquam potest habere effe-
charistise, (quod solum ex reliquis est ctum ; sed virtus, (juaj esset in omni-
permanens,) illa etiam virtus esset per- bus et singulis pariibus formie, nun-
manens, quia per eam conservaretur rei quam liabet effectum, vel habere potest,
Sacramenti, verbi gratia, Ciirislus sub quia desinit antequam compleatur ultima
speciebus, qui effectu.s est permanens. parlicula prolationis, donec autem com-
Neque negari potest hanc continuatam et pleatur ultima prolatio forniee, non pro-
permanentem existentiam sub speciebus (lucitur effectus ejus ; ergo, etc.
esse dependentem a speciebus, quia ex Aliud etiam inconveniens adjungit Do- .io.
Alia ratio.
corruptione specierum tanquam causa, de- ctor, nempe improbabile esse Sacramen-
sinit Cliristus esse sub speciebus et con- tum unum formaliter habere tot virtutes
secratione specierum conservatur. supernaturales aggregatas ; et rationem
Ilffic ratio confirmabitur amplius per insinuat, quia constituitur formaliler per
sequentem; nihil enim juvat, si dicas il-
ipsam virtutem supernaturalem unum.
lam virtutem esse intentionalem, quia id Cujus rationis vis in hoc consistit : Sa- Conrinn.
Explicatur.
non tollit, quin sit extensa et materialis, cramentum
, ,.
formaliler conslituitur per vir-
. . .
ut opponitur spirituali, licet dicatur in- tutem, quam habet causandi effectum,
tcntionalis magis spiritualis ex distincti- quia est signum [)racticum ( loquendo de
one ad objectum cujus est in propria eo ex instituto praesentis qutestionis, ut
existentia. omnes admittunt, ) ergo debet habere
29. Secunda ratio, vel illa virtus ut affi- unam rationem simplicem causandi, sicut
Secunda
ratio cit formam verbalem Sacramenti esset est simplex effectus.
ad idein.
ôn etset eadem in (jualibet, verbi gratia, syllaba ;
Dices, quod materia Sacramenti habet Objeciio.
in
fornia
sed hoc non, quia sic maneret postquam virtutem causandi, et forma etiam aliam
ywbali.
desinit subjectum. et migraret de subje- virtutem propriam, et ex utroque inte-
cto in subjectum, quia desinente pri- gratur unum Sacramentum integraliter.
ma syllaba, maneret et transiret in sc- Respondctur quod hoc negari posset, ut solviiur.
cundam, nisi forte dicas toties desinere infra negat Doctor, probabiliter explicans
et reproduci, quoties oratio desinit, et definitionem Magistri, quam tradit de Ha-
producitur successive per t?uas part(is ptismo, ut supponit pro materia tantum,
transeuntes, quod est imaginarium, nihil- ut subjecto significationis sacramcnlalis,
que salval, ut probabitur. V(il esset alia rcliqua autem ut form.i e\iguntiir, ul
cl alia virtus in alia et alia syllaba, circumstanti.ie re^piisitnc. Sic etiam in Sa-
et sic non haberet Sacramentum aliquam cramento l>(cnitentiie significatio sacra-
virtutem unam. Si dicas esse unam into mentalis est in forma, qiiasi materia circa
leaponsio gritatc, contra facit argumentiim tertium quam acccdiint rt-liîua.

mpugna- M.
lur. contra primam opinioiiem, intcdligit ter- Potest ergo sic explicari hic passup, vel
tiam probationcm factam iii sccundo ar- ut tam verba (luam res per modum nnius
gumento, qufo perinde iii prujiosilo eam- fundamcnti concurranl, et signiliciitio i|)sa
dem habet elficaciam, (luia dignosci iion in se sit simplex, estquc conforme iis qu;e
posset quoe illarum virtutum causaret dicit 7. "2. /lujus^ nuin 1». g Ul(imi)
Tom. xyi. 11
.
162 LIB. IV. SENTEiNTIARUM
dico, etc. et infra, agens de definiLione sic frustra ponitur. Neque dici potest,
Baptismi, non quod sit alia significatio quod una particula permanens in virtute
partialis integralis in uno, altera in alte- allerius desinentis, causet effectum, quia
ro(quia sic unum sine altero conferret non in virtute illius est significativa, aut
eriectum, sicut in Sacramento Euchari- integrans formam, sed ex institutione et

stiai una species consecratur seorsim ;
ratione propria, cum sit aef{ue essen-
vel in extrema Unctione, quidam dicunt tiaiis ; ergo neque in virtute alterius
quamlibet integralem unctionem conferre causat.
suum effectum et diversum), sed quod in- Confirmari potest tertio totum argu- Confirma-
,
tur
tegrent unum materiale, ut subsunt eidem mentum, (juia, ut supra dictum est, ratio
n n • • 1 • praemissa
formali signilicationi, quod de facili sal- lorma ut est signihcans ex instituto homi-
vatur in nostra sententia , in sententia num, est fundamentum significationis Sa- Forma
,. " qua
tamen adversariorum non ita, quia 171 esse cramentalis,
,
m
.
qua consistit hsec virtus

• • 1 •
significati.
rei faciunt diversa, et non unum subje- causativa ejus ; sed fundamentum illud, non\st)
ctum, quidquid aliqui fingant de compo- nempe institutio humana non superaddit, ^"form^"'
i'oalis.
sitione quasi actus et potentiae inter res et nisi denominationem extrinsecam, vel
verba. aliquid rationis, et non reale, quidquid
Hoc ergo est quod putat Doctor impro- illud sit ; hoc autem nequit esse ratio for-
Yis
argumenti.
jjaijiie^ ncmpe diversas virtutes, et tot
malis subjectandi, aut fundandi aliquam
esse in Sacramento ex ratione jam proe-

qualUatem realem, quoe sit virtus Sacra-
missa quod necessario tamen dicendum menti.

;
est, si virtus hyec, in qua consistit signi- Deinde illa qualitas est una, quia prin- 33.
. . „ , 1 .- • Exdefeclu
ficatio formaUs Sacramenti, sit reaiis, cipmm tormale producendi unum et sim- virtutis
quia sic alia erit in verbis, alia, verbi plicem effectum in anima; sed oratio in
gratia, in aqua et lotione ; et sequetur, si esse rei et vocis, non est una, nequidem
lotio praecedat integram prolationem for- integraliter, quia quot sunt voces et soni
mse baptismalis, quod conferet effectum diversi, tot sunt entia diversa, quse nul-
gratiai et deletionis peccati, quia virtus lum ordinem ad se invicem dicunt, nisi
efficax non frustra applicatur, quod est tantum prolationis, qua una vox post
falsum, quia sine invocatione Trinitatis aliam edatur; et hic ordo non est essen-
nequit quis valide baptizari. Unde verifi- tialis, neque dependentia3 unius dictionis
catur illud vulgare Augustini : Accedit in esse rei ab alia; ergo solum dicunt uni- Accidens
supponit
verbum ad elementum, cl fit Sacramen- tatem significationis, quee unitas est rati- unitatam
sui
tum; antequam ergo accedat, non fit Sa- onis tantum, sed accidens supponit uni- subjecti.
cramentum. tatem sui subjecti, a quo dependet ; non

32. Responderi potest secundo, interpre- potest enim dependere simul a duobus
expl^caiiu-
^''^'ô Doctorem prsecise de ipsa forma, de naturaliter tantum, quod perinde etiara
qua disseril, in qua tot virtutes partiales verum est de potentia absoluta Dei ex
dare, videtur inconveniens ex confirmati- principiis Doctoris ; ergo in forma neque
one prflemissa. Deinde, ut supra praemis- materialiter, neque formaliter invenitur
sum est, in secundo argumento, forma ratio subjectandi talem qualitatem, de-
non habet effectum, donec compleatur structo autem subjecto, destruitur acci-
ejus prolatio; ergo quidquid est in ipsa, dens , ergo nuUa hic imaginari potest
prius desinit, quam habeat effectum, et cum fundamento quahtas supernaturalis
DIST. i. QUi^STlO V. 163
realis, qute sit principium agendi, sicut vum per virtutcm superadditam. recipe- Argumen-
nec subjectum reale ejus. re ipsam, antequam attingat effectum ,
estl'o"nira
34. (f) Item nucero, etc. H£Bc est tertia ra- alias non esset instrumentum hoc modo ;
®°^ ''"',
^rtiaratio .
' assenint
irincipaiis. tio Doctoris talis, vel illa virtus causatur si ergo antequam annlicetur et assumatur virtutem
^ '
'
siiperaddi
m signo sensibili ante usum et applica- ad usum, recipit illam virtutem physicam, in^fumen-
tionem ejus, vel in ipsa applicatione ; si causatur miraculo.se, quia ad illam nihil
primum, ergo causatio ejus est pure mi- disponit in natura. Hoc enim est causare 0'»ifi sit
, rw • • •
I
causare
raculosa. Patet consequentia, quia fit per aliquid miraculose, ut patet ex Doctore auacuiose?
actum divinum, sine prpevia dispositione in 3. (/. 24. ubi simili ratione impugnat
perpetua aut stabili cum Ecclesia, ad opinionem Henrici, (jui statuit lumen infu-
quam naturaliter sequeretur, sicut anima- sum medium inter lumen gloriae et fidem,
tio ad corpus. Si in ipsa applicatione, vi- ad cognoscendum crcdibilia, de quibus

detur inconveniens ; nullum enim instru- habetur fides, ubi ait : si Deus infunderet
mentum ideo est aptum formaliter ad ef- ilhid non in Baptismo, sed quando quis
fectum, quia quis eo utitur, quia aptitudo applicaret mentem ad studium Scripturae,
instrumenti prcecedit usum ejus naturali- quod infnsio ejus non est miraculosa :
ter ; non enim quia immergo puerum, si- Qunndo enim Deus assislit, inquit, ul r/c- guid sit
ve quia utor aliquo sensibili ad actum Sa- nernlis causa ad aUquem effeclum causan- miracuio-
''"^'
cramenti, ideo recipit virtutem, non est dum, si nalura disponil, non dicilur
ergo dare quando recipiat, etc. miraculose causari, ncc illud cnusatum
pbjectio. Videtur hoec ratio non concludcre, quia dicitur supernaluralc, scd mar/is, na-
etiam ipse Doctor admittit Sacramentum turalc, ut patet dc corpore orga)iico
esse instrumentum causandiE gratite, et cl infusione animce, etc. sic etiam in

esse dispositionem proeviam, vel causam 2. d. 0. qua^st. 2. negat agcns naturale
moralem gratioe, et sic ratio adducta, vel disponere posse ad formam supernalu-
non urget adversarios, vel perinde ad ralem.
eamdem respondere cogitur. Diceretur Suinit eodem modo hic productionem 36.
ergo quod sicut res illa scnsibilis ex na- miracnlosam simplicitcr supernaluralem,
tura rei, et secundum propria, non habet ad cujus tcrminum nihil disponit in na-
causare efTeclum supernaturalem , sed ck tura ; intelligit autem dispositionem lale,
virtute cxtrinsecus adveniente, sive mo- ppo omni elTectu priori, qui exigitur ad
raiissit, sive realis, perinde inesse unam posteriorem, sive ex natura rei, sive cx
etalteram, sive ante usum, sive in ipso dcterminatione causse, verbi graiia, Dei,
usu et quod dicitur dc una, dicetur de
;
^^ ^ sequenli, in rcsponsione ad primam
altera, excepta
'
realitate. .. . . j-
qua'stionem, patet, in /int'.
3.'). Uespondetur tamen rationem esse ur- ,, , , , ,
. . „«• .
^sponsio ,. . , .
unde excluduiitin- plures mstantifo, ^''"cius
" genteni, procedit enim de instrumeiito ûpernatu-
. . . . .
(luia Ln-alia sanclilicans nrima, sunponit '•''''*
...
, . , . .
, , i i
physico, et i^hysice causante gratiain, vel » i
non
„' • disnositionem hnc modo, nempe Sacra- ">"''<»l<>»>
, , . ,
eiTeclum supcrnaturalein pcr virtutem ' '
«ni.ponuni
superadditam. Uiul. argumcntum n„n

"HMUiiin ii. le n.-I ii, voto. cum actu per-
'"^J-;^«'<>-
<'«c^''' charilatis aiit coiitritinnis Hdos

est dirccte contra eos, qui ncgant talem ;
virtutem sup(!raddi, velcam esse iniialam, suppnnit doclrinam et |)r;iMii(\niioiiem ac
quam vocaiit potentiam obodicntialem ;

rcvclatiniiem objcclivam, aiigmenliim gra-
oportet ergo inslrumcntum, (juod fit acti- lijc et glnriie, in adultis mcritum prnj)ri-
um, justificatio in parvulis meritum ori, ut gloriam sine merito proprio, vel
Christi et Sacramentum. Christi.
instaniia Et si haec rejicias, responde ad instan- Per quod explicantur illa verba Docto- 38.
prodiK lione tiam de creatione animoe rationalis, quia ris in primo membro hujus argumenti,
animre
etsi
. ,
au eam detur
. ....
dispositio ex natura ubi loquens de illa virtute impressa si-
rationaiis.
E^^P^^cat^
rei, ut communiter dicitur, non est tamen gno
^ sensibili antecedenter ad usum : Non clausulaej
dispositio necessitatis pcr se ex natura sequitur, inquit, quasi ad aliquJd, per
rei, secludendo determinationem et pa- quod posset dici tanquam consequens na-
ctum causae primte, qute determinavit turaliter sine miraculo, etc. ly naturali-
supplere vires naturee, et assistere ei, ubi ter intelligitur, non quasi connexio sit
virtus ejus deficit, alioquin cum sit cre- ex natura formarum intrinseca, qualis
ata, non repuguat, supposito corpore in est inter formam ignis et caloris, sed ut
omni dispositione perfecta naturali, non includit dispositionem causee extrinsecae,
infundere animam, aut infusam separare et ordinem medii ad finem, ut facile ex Sacrame
sine pra3via corruptione corporis. responsione ad quaestionem intelhgitur, est
, . . ,. .^ .
,
disposilio.
37. Quod si dicas subjectum esse capax ubi sic dicit actionem sacramentalem esse
animae, non refert, quia sic ex Augustino dispositionem priorem ad productionem
et nostro Doctore, anima nostra dicit in- gralioe. Quando autem negat alibi cau- .]
clinationem naturalem ad formas super- sam naturalem attingere dispositionem
Disposiiio naturales, ut suo loco videbitur. Disposi- ad gratiam, aut simpliciter supernaturale,
^neces''^
''^^^ itaquc ex parte subjecti dicit determi- intelligit de dispositione priori modo ex na-
tans? nationem ejus ad recipiendam formam ab tura formarum, earumque connexione se-
agente, quia includit impedimentum, ideo cundum exigentiam physicam.

.autem dicitur necessitans respectu agen- Ad propositum itaque supponit Doctor 39.
Reducun-
tis, vel quia agens ex forma sua est deesse inconveniens, si virtus illa physica tur
dicla ad
terminatum ad actionem in subjecto capa- et activa, infunderetur signo sensibili an- proposi-
tuiu.
ci, et sine impedimento applicato, ut est te usum ejus, quia nempe productio ejus
agens naturale ; vel, si est liberum, jam esset miraculosa, et prseter cursum ordi-
determinatur ex suppositione prioris actus narium divinse providentiae, quia esset per
suse voluntatis, quee infert necessitatem actionem divinam, et non per aliquam dis-
secundum quid. Sicut autem Deus, ut positionem perpetuam sive firmatam cum
auctor naturse, ex pacto assistit causis Ecclesia, quod inconveniens est, quia mi- Probatiii|
'
inconveni-
naturalibus, ubi deficit earuni virtus et nisterium Sacramentorum spectat ad Ec- ens
. .
^^ . . . . . allatum.
Dispositio perfectio naturae, ut procedit a suo au-
clesiam. Unde sine intentione ejus, qufe
ad
salvatur in ministro, nihil fit, ut fides do-
supernatu- ctore, quse exigit formam, ita etiam, ut
ralia
cet, quantumlibet signum sacramentale
ex auctor supernaturalium, disposuit ordina-
divina quoad formam et materiam perficiatur et
providen- tc mcdia sublevaudi hominis ad suum
applicetur, quod falsum esset, si in signo
rinem, quibus simihter ex pacto assi-
sensibili antecedenter ad usum ejus infun-
stit. Et sicut in his ex providentise divinae
deretur virtus, quia causa efficax applica-
mera dispositione servatur ordo pri-
ta subjecto capaci, et sine impedimento
oris et posterioris, ita prius ad posterius causat suum effectum. Intentio autem Ec- inientiol]
disponit, ut non contingat de potentia

,
clesiae
.
seu
...
ministri, non antecedit usum,
anteced:
usum
ordinaria poni ipsum sine suo pri- sed concipitur simul cum usu, et exprimi- ti.
DIST. I. QU^STIO V. IG'
tur in ipso usu, quia est applicatio Sacra- ante usum, quia tunc non est, neque in ne
menti secundum institutionem Christi ad ipso usu, quia nondum est completa pro- propi^tio-
effectum suum; ergo eam antecederet ta- latio; deinde quia non est subjectum pro- "''*''•
lis virtus infusa ante usum, ac proinde portionatum virtutis, quoe sit qualitas
independenter ab ipsa inesset rei sensihi- realis, neque in re sensibili potest esse,
beaessetli. Deinde esset illa virtus in re sensibili seu in materia, donec per formam limite-
iadepen-
deus permanens, quia virtus instrumenti tran- tur.
virtus .
mpressa. siens cst taiitum m

.
usu
,.
et applicatione;
.
(ff) Ultimo arnuitur sicut prius, etc. *'•

Esset
?rinane ns, noc etiam cst inconveniens, quia et esset Quarto tandem argumentatur ex eo quod ratio
prjnoipalis.
et ., ., „ .
, ,
sujêrflue
superlluum, et nihil faceret ad efficaciam nihil superlluum sit asserendum, quando
sic
Sacramenti, neque ad finem intentum, ratio aut fides, non cxigit ponenda es.se
mpressa.
nempe salutem hominis, quam sub pote- plura. Uatio est clara in littera, infra in
state propria constituit, et ideo exigit ali- rcsponsione ad qufestionemconfirmabitur.

quam dispositionem priorem ad formas Subjungit impugnationem exemplorum ,
impugnatio
. . . priu.i
supernaturales, ut patet ex dictis, et se- quffi ad probationem oppositre sententife exempii.
cundum potentiam ordinariam. adducta sunt. Primum est in sermone aut improbatur
prajtensa
40 Ex quo patet ad rationem dubitandi su- voce, esse quamdam virtutem activam de- quaiitas
Kalio
lubiiandi pra allatam, quia in sententia Doctoris rivatam ab anima per modum intenliona-
supra
posita sufficil institutio prima Sacramenti, et lis qualitatis et realis, qua exprimat con-
solvilur.
voluntas Dei assistens, ut conjuncta ad si- ceptus aninifc. Impugnatio Doctoris est
gnum sensibile in ipso usu positis requi- clara, et secundum communem doctrinam-
sitis ad usum, ut intentione debita mini- IIoc idem impugnat m 2. d. 42. rrspons.
slrantis, et etiam consensu recipientis, si ad 2. ubi etiam explicat quomodo vox
adultus est, cum debita applicatione, qua3 causet conceptum, videatur etiam in I .
omnia consummantur in ipso usu, vel cir- d. 21. q. 2. I Ad (juccstioncm, ct 7. 2.

ca usum Sacramenti, unde sequitur virtu- hujus distinctionis.
tem illam non antecedere usum ex hoc Secundum exemphim '
non subsistit, , , .
'
Impnilinlur
'robaiur capite, et membro dilemmatis. Ex altero nuia
*
valde improbabile est, quod
'
aliiiiia seiundum
alteruni ' eicmpluui.
lenibrum autem supponi ad usum, quia instrumen- forma toties causetur in serra, quoties mo-
leminatis. , .
tum physicum debet habere aliquam

1,11 i. -
for- velur ab aitifice, et toties desinat, (pioties
mam (
per quam sif aptum ad usum )
prae- desinit moveri. Non loquitur hic de motu Dmiaratur
,
. . ralio
viam ; si ergo per illam virtutem consti- aut impuisu, quem recipil .sfrra a poten- pr:nuiKs.i.
luitur res sensihilis, ut apta ad usum, se- tia inotiva manus, sed de virtute, quii? es-
(juilur eam esse ad usum praeviam, quia set derivata ab arte, quiB esset principiiim
hfcc ipsa virtus est ratio formnlis, qua agcndi in serra, et antccedenter aiit con-
constituitur aptum in essephysico; quod comitanter ad molum et impulsuin .se ha-
non sequitur in sententia negante Sacra- beret, quia sic intcntlit I>. riiomas, iit
menta esse instrumenta per formam phy- patet supra ; et sie etiam farii ad proposi-
sicam, quia sufficit institulio signi cum tum cx(Mnplum allatiiin, iii accommodari
talibus circumslantiis, (\\\\v limitantui- ad possit et virluti, (pijr esi iii Sacraincnlo
usum. diversa ab cjiis iisu, ct virtiili sormonis
Adjungi potest confirmatio supra facla qiiic diversa cst por D. Tlininiun ah ipsa
lOnfirma-
'
lur ex sensu formai sacramentalis ot natiira forinationc vocis por niotiiin aeris.
a . .
Btructio- cjus, cui repugnat infiisio liiijiis virlutis Dices saltem ilhid inconvcnions, qiiod ObiccUo.
.
16(3 LIB. IV. SENTENTIARUM
insinuat Doctor, non videtur urgere, quia Est ct alia opinio ad prcesentem qua;- 43.
Opinio
niliil aliud sequitur, nisi quod illa virtus stioncm, etc. Hic insinuat opinionem Ilen- Heiirici.
fi
sit transiens, quod perinde contingit in rici Quodlibcto 4. q. 31. quam inta-
Solvitur, ipso motu. Respondetur ex principiis ctam relinquit, et merito, quia vel reduci
D. Thomoe, quse etiam approbat Doctor su- debet ad alterum extrenium, vel inteliigi
pra, q. 2. hujus dislinclionis , instru- nequit. Dicit enim Sacramenta esse instru-
mentum ideo assumi, quia habet formam menta creativa gratice, non quod aliqua Reducitur
ad
propriam, per quam est aptum, alias quod- sua actione attingant gratiam, sed quia alterutrum.
extremum.
libet assumi posset ad quemcumque effe- continent auctorem gratioe, vel realiter,
ctum, neque essent instrumenta particu- sicut in Eucharistia, aut virtuahter, sicut
laria artis. Sacramentum Baptismi, et per contactum 1

42. Hoc ergo supposito principio, quod Do- Sacramenti, Deumproducere gratiam. Ne-
ctor etiam insinuat hic, ratione 3. si in- gat rienricus esse aliquam virtutem su-
strumentum artis fit aptum, inquantum pernaturalem in Sacramentis per quam
ab ipsa arte participat virtutem derivatam producant gratiam.
per quam fit aptum ad usum, (qui usus Explicandus ergo est de causalitate mo- Explicatur
de
ejus est per motum,) sequi quod illa vir- rali, quanquam obscurum sit quomodo morali
causalitate.
tus non imprimatur instrumento ante mo- Deus sit in Sacramentis peculiari modo, Trident.
Unde tum ; hoc dato, non est fundamentum as- nisi ratione institutionis et significationis;
colligitur
virtus serendi ipsam esse transeuntem, sicut est ad quae Tridentinum de Sacvamentis in
transiens
instrumen- motus, quia a motu nullo modo dependet, genere, sess. 7. et de sacramentis in spe-
ti.
neque, ab usu instrumenti. cie, reducit continentiam virtualem Sacra-
Cur noa
Deinde Doctor non inducit hoc inconve- mentorum, ut sunt causse effectuum, quos immoratur
Doctor
Non negat niens, tanquam si negaret, ahquas for- significant. Hsec autem continentia, vel
in
aliqua sententia.
esse
mas esse transeuntes et dependentes a ad assistentiam Dei, et institutionem re-
transeun-
continuo influxu suse causse, qui paulatim ducitur, ac pactum, vel certe ad virtutem
tia.
subtrahitur, sed quia superstitiosum vide- ahquam, qua; inest Sacramentis, tanquam
tur asserere talem virtutem, qua3 nulla ne- principium agendi, quia ahud nequit com-
cessitate effectus ponitur, quia sine taP mode intelhgi ; ideoque circa hanc opi-
virtute ordo effectus ad artem et instru- nionem non immoratur Doctor.
mentum salvatur.
SGHOLIUM.
Ad 3.
Ad reHqua duo exempla ibidem respon-
eiemplum
de
det, quod neque motus coeli localis sit Sententia Doctoris quoad primam qusesti-
motu coeli.
causa effectuum sublunarium productiva, oneir. est, omnem dispositionem necessitan-
tem ad formam, quse non est ratio receptivi,
quia motus non est principium producen-
esse quodaminodo causam activam ejus in-
Applicat di, sed magis actus productivus et quia
strumentalem. Sic meritam est causa prsemii,
activa
passivis
iUe motus aut motor, ut eo pr.iecise mo- et motus termini, et idem est de Sacramen-
tantum.
vens, nihil producit in inferioribus, sed to, quia statuit Deus dare gratiam illud
Quartum inquantum apphcat activa passivis. Quoad digne sumenti. Sicut ergo serra dicitur cau-
exemplum sa scissionis, licet non
eam, sed tan-
efficiat
resolvit ahud exempkim sc remittit ad 2. disf. 18.
tum recipiat effectum ordinatum ad illam,
ubi expHcat quomodo semen dici possit
ita de Sacramento respectu gratiae.
virtus animtie per formam substantialem,
aut quahtatem consequentem ipsam. Se- Ad priraam (h)ergo qiisestionem, 12.
Resol. q.4,
quitur :
dico, quod cnm necessitas eorum. superioris.
DIST. I. QU^STIO V. 167
qiiae sunt sumatiir a

ad finem, aliquam mediam,
dispositionem
flne et secundum omnes loquentes
; scd solummodo ipsummet est di-
de Sacramentis, flnis Sncramenti spositio prsevia ad prremium, non
est gratia, vel aliquis effectus tamen sicut fatio receptivi. Aliud
Dei invisibilis, disponens homi- exemplum, motus aliquo modo
nem ad salutem; et iste flnis ponitur causa respectu termini, et
possit sufflcienter haberi eo modo vere et propric conceditur, quod
quo habetur per Sacramentum, per motum ncquiratur terminus,
absque hoc quod dicatur Sacra- et tamen motus non iiabet acti-
mentum habere aliquam actionem onem aliquam nd causnndum ter-
proprie dictam, sive respectu gra- minum, neque etiam dispositionem
tise, quam non potest attingere, intermedinm, sed ipsemet est di-
cum illa creetur, sive respectu dispositio proxima nd terminum,

spositionis supernaturalis praeviae, non tamen ratio receptivi.
quia illa etiam crearetur sequi- : Item, major eadem probntur ra- i:^.
tur quod non sit ponenda talis tione Quod est causa prioris,
:
actio, cumnec ista plura sint ne- non propter lioc est causa poste-
cessaria, nec manifeste ponibilia. rioris, nisi illud medium sit causa
Qualiter autem (i) cum lioc sal- tertii, et hoc aliquo modo in eodem
vetur, quod Sacramenta sunt cau- ordine causre. Agens causans di-
sa gratiae, non tantum per acci- spositioncm proximam nd for-

dens, et quod per Sacramcnta ha- mnm (secundum eos) conceditur
betur gratia, sicut Sancti loquun- esse aliquo modo cnusa respectu
tur. forma3 oportet ergo quod dispo-
;
Dico breviter omnis (k), quod sitio proxima ad formam rcdu-

dispositio necessitans ad formam, catur ad genus causrie efficientis
Oiioiniiilo
quae non est ratio receptivi, potest respectu formre. Est crgo modus S.icrainen-
tuai
dici quodammodo oausa activa, iste, quod susceptio Sacrnmenti cn II sat
^Tatian».
sive causa instrumentalis respectu est dispositio necessitans ad effo-
formae; ipsum autem Sacramen- ctum signntum pcr Sncramentum,
tum, sive susceptio Sacramenti, non quidem p(>r aliqunm formam
est talis dispositio et immediata, intrinsecam, per quam necessnrio
non causans aliam mediam inter causaret terminum, vel aliquam
se et gratiam ergo ipsa potest ; dispositionem prnevinm, sed tan-
dici quodammodo causa activa vel tum per assistentinm Dci cnusan-
instrumentalis respectu gratine. tis illum effectum, uon nocessario
Major probntur i)er excunjjln ot absoluto, sod nocossitato rospi-

per rationem. rrimum oxcmi)lum cionte potontinui ordinatnm; di-
istius est, quia

absolutc concodi- sposuit onim univorsalitoi', et de
iur, quod merita suut causa in- lioc Ecclcsiam cortiflcavit, ((uod
strumentalis rospectu pr.Tuiii, et suscipionti talo Sacrauioutuin, ipse
quod per moiuta ac(|uiritur pra>- conferret effectum signatum. Nec
mium ; ot tamon moritum uou obstnt (piod suscoptio Sacrameuti
causat active praMniuni in so, uoc est nli^piid circa corpus ipsius
'
suscipientis, gratia antem causa- mentum durum dividit ergo du- Serra
'
tur in anima, quia sufticit, quod rities, quae est qualitas, non est ^"'^pûr"
e (icit,
dispositio et forma sint in eodem formnle principium agendi. Ap- quam
supposito, et maxime quando di- paret tamen esse pro eo quod lignea.
spositio non exparte

est dispositio est qusedam impassibilitas resis-
rei, sed in ordine ad agens volun- tens corrumpenti; manente autera
tarie causans terminum. quantitate corporiset figura, non
14. . Ad intellectum (1) hujus scien- mutato alio, nec corrupto, si lo-
Iiislrumenti , , .
variaj dum, quod inslrumentum communis- caliter movetur, oportet quod ex-
^'^nes!^ sime acceptum extenditur quan- pellat aliud proportionatum quan-
doque ad causam secundam, ut titati et figurse, quod non oporte-
tactum est in prima qusestione. ret, si ejus quantitas non mane-
proprie autem ut distinguitur ret, sed cederet, sicut est de molli.
contra causam secundam; quando- Probaturetiampropositum, quia 15.
Nota.
que vero accipitur pro eo quod ubicumque est formalis incompas-
est pars, per quam totum agit; sibilitas in creatura, unum illorum
et sic loquitur Philosophus vocans non expellit aliud active, sed tan-
Text.6. et2. de Anima, organa sensuum et tum formaliter; agens autem indu-
aliarum potentiarum instrumen- cens unum effective, expellit aliud
ta, sive partes per quas totum effective; corpora autem videntur
operatur tales operationes. Alio habere incompassibilitatem respe-
modo instrumentum dicitur causa ctu ubi ejusdem, sicut qualitates
activa ad dispositionem praeviam. contrarise respectu ejusdem sub-
Tertio modo dicitur instrumen- jecti. Sicut ergo idem agens effe-
tum, sicut instrumentum in arte, ctive inducit calorem, ita frigus

et ab isto primo tractum est hoc expellit; non autem effectivecalor
vocabulum. expellit frigus, sed tantum for-
Vide De isto autem dubium est, an maliter.

com. 12.
Met. sit activum proprie ? et videtur Ita in proposito de expulsione Serra 1
com. 24 expellilil
probabilius quod non. Serra enim corporis ab ubi, per aliud corpus. aliud'
Instrumen
ta
non habet in se, nisi quantitatem, Divisio autem ligni per serram corpusj
artis formalitl
non e^se figuram, ct motum localem, de ^êlsecurim, non est nisi quaedam lantum
activa
quibus omnibus patet quod non expulsio partium ab ubi, ad quod
sunt formae activfe. Et probatur, movetur securis ab ipso artiflce,
quia aliter Mathematicus conside- cedendo.
rando quantum figuratum, non Tenendo igitur, quod instrumen-
abstraheret a motu. Si autem po- non sunt formaliter
ta artiflcialia
natur, quod durities sit qualitas activa, sed tantum sunt receptiva
activa, hoc nihil est, quia si Deus cujusdam effectus prioris ordina-
de potentia absoluta, aliquod quanti ad effectum ultimum, apparet
tum moUe conservaret in eadem magis propositum. quomodo Sa-
quantitate et flgura, movendo ip- cramentum potest dici instrumen-
sum localiter, aeque divideret ali- tum, licet non habeat virtutem
quod corpus, sicut modo instru- activam proprie respectu termini,
. ;
DIST I QU/ESTIO V. 169
sed sit quidam effectiis prior ordi- procedit, etc. Ilanc simul cum coiK-liisi- actio
n plivsica
i
Bfifectus natiis ad gratiam. Et si dicatnr one per sequf^ntes rationes conliraiabi- Sacrameo-
^''
J^rior
icitur
non esse simile, quia Sacramen- mjs.
causa
sterioris,
tum non siiscipit illum effectum Probatur conclusio, primo, quia Bapti- ^5.
Conlirnia-
superiorem, sicut securis recipit smus, verl)! gratia, non potest habere
motioncm, lioc non obstat, quia
. .
lectiorem modum
...
causanui gratiam
per-
et
lur
conclusio,
ei
sicut totum illud, quod recipiteffe- justificationem, quam habet Christus, sed prri-imssa.
""
ctum priorem, potest dici instru- sola moralis et meritoria convenit Christo, 'ut
mentum, ita et quodammodo iste ut efficiens est crratiae;

o ersfo
z^
phvsica,
r ^ qufc
'I ^
J",'*"^^,
moralis
instrumentum;
effectus potest dici est perfectior causalitas,
' '
non convenit Da- ''>'\'"n>''
gratiam,
vere enim potest dici, quod pcr ptismo. Patet major, quia Baptismus cau- Sacramen-
motionem serrse lignum dividitur; sat gratiam in valore operum Chrisli, cui i» virtute
.
,
operum
Sacramentum autem, sive susce- apphcata sunt per institutionem, ad Ro-
ptio Sacramenti, est cffectus ille manos
„
0.
_, .
Quicumque baphzah
... sumiis Anse;mus.
Chri^ti.
Origenes.
Augusti-
priorin proposito; ergo, etc. m C/irisfo Jesu, etc. (id est, in nomine nus.
Trident.
et meritis ejus, ut Origenes et Ansehmis)
COMMENTARIUS. 171 morte ipsins baptizati sumus, ctc. Vide
Augustinum Encliiridii cap. 52. Probatur
44. (h) Ad primam crgo qucestionem di- minor ex Tridentino sess. 6. cap. o. IIu-
ionclusio
co, c/c.ConclusioDoctoris in hac qurostione j"-^> iîpiit, justipcalionis cnnsce sunt, /i-
Doctoris
legaliva.
cstnegativa, quam in hoc saquuntur Du- nalis quidem gloria Dei ac Christi, et vitn
'UPandns.
Gabriei. randus d. l. q. l. Gabriel art. 1. concl. 1. a'terna; efficiens vero misericors Deus,
ominalos.
Bonav. et rcHqui Nominales, quin ctiam D. Bona- qui gratuito abluit et sanctificat, signans et
ichardus.
Mbertus. ventura«r/. 1. q. 3. Richardus art \. ungens Spiritu promissionis sancto, etc.
Alensi.-;.
Vureolns. q. 2. Albertus arl. 5. Alensis 4. Meritoria autem dilectissimus uniqeni- Causse
justili 'atio-
Vasquez.
Canus.
part. q. V>. m. 3. art. 5. | 3. 4, el 5, tus suus, Dominus nosler Jesus Cliri- nn.
..edei^ma
Aurcolus in 4. (/. I. q. 1. art. 4. Vasquez stus, qui cum essemus inimici, etc. sua
d. 132. cap. o. Canus relcctione de sa7ictissima Passionc /n ligno (jvicis no-
Sacramentis in generc 4. part. post. G. bis justificationem meruil, ct prn nobls

conclusioncm, Ledesma in i. part. q. 3. Deo Patri satisfecit; iîstrumenlalis au-
art. 1. est(jue communis omnium anliîuo- tem Sac7'amcntum Baplismi, qnod esl Sa-
rum, prjcLor jam citatos pro opposito cra7ne7itum ftdei, etc.
(piamvis in modo exphcaiidi, quo Sacra- Exponit ConciUum causas per se jnsli-
menla attingunt graliam, non conveniaiit, ficationis. Duplex autem genus causali-
conveniunt tamen in negaliva, nempe tatis tribuit Chrislo, neinpe finalis et
hanc attingcntiam non esse physicam meritori;n; cflicientiam autcm, iil di-
,
Ratio Suppositis autem pr«missis, (jiuo ad stiniiuitur contra meriloriam ot insiru-
^Docloiis
|ex Hiie. imj)ugnati(inem affirmativfR adducta sunl, mentalem, tribuil absolutc^ Deo ct siue
KiVif.-nlia
adjungit Docior hanc rationem, quia ne- limitatione ulla, (jiiam proinde inteliigil
lrii>uitur
cessilas alicujus colligitur e\ fiiie; fiiiis jdiysicam (Jii.t cst ('flicieiilia simjiIicitiM';
siiiiplicitiT.
aiilem institutionis Sacrameiitorum cst ergo talis ikmjuc Sacramento, iio(jue Cliri-
gratia aul effectiis aliqiiis iiivisibilis su- sto comjjclit. l»robatur conseîucntia, (jiiia
Ad Huiii
non IxMMiatiiralis, qiii |»cr Sacramenla halx^ri meritiim Chrisii dc(>larat cs^c in Passi-
1'quirilur
jiotesl, siiic aclioiie jjhysica, qua ab ij)sis one, pcr (juam i>nt uo\t'\< salisfccii in
Meritum Cruce, quce satisfactio non manet in ergo virtus quoe competit ipsis erit tan- moraiej
et ^^"'""•'
satisfactio propria existentia, sed solum in acce- tum moralis, quia nequit excedere suam
causte
moralis
platione divina per modum meriti et radicem et fundamentum in essc entis,
tantum. satisfactionis exliibitic. Sed satisfactio et quod morale est.
meritum Christi non excedunt genus '

Et si dicas non esse contra rationem Responeiij
suum agendo et influendo tantum mora- causa3 moralis, ut agat physice, quia
liter, neque jam possunt influere physice, Deus esl causa moralis, et voluntas, agunt
si alias id eis competeret, quia non tamen physice contra, hic agimas de impngnsl
Christus
sunt in propria existentia ; neque Scri- causa morali per
,.
;
...
participationem extnn-
. tio.'
causa
meritoria.
ptura aut Patres tribuunt Christo qua sece, Deus autem non sic participat, quia
est homo, aliud genus causaUtatis, quani actus ejus est essentialiter bonus ex se et
meritorioe. prima regula moralitatis. Voluntas agit

46. Respondent quidam Thomistse passi- moraliter, inquanlum tribuit fundamen-
Responsio.
Impugna- onem Christi etiam physice niinc movere tum libertatis; bonitatem autem et mali-
tur.
Sacramenta. Contra, hoc primo est contra tiam recipit ab objecto et circumstantiis,
principia, cum neque in se, neque in loquendo de morali,et perinfluxum, non

aliquo effectu suo realiter existat passio, realem aut physicum, sed moralem; quid- Ad 688(1
morale |
tanquam causato physice unde illa efficacia quid aliqui dixerint, saltem id constai nuiia
causa
Ex redundaret; deinde videlur contra Conci- neque Deum, neque voluntatem habere poteTt
Concilio.
lium loco citafo, quod reducit hunc effe- influxum physicum ad esse meriti, qua pUysice
ctum in passionem, ut habuit ralionem tale est formaliter, aut satisfactionis, (licet
-atisfactionis et meriti, sic autem non ad substratum influant), quia sic non est
excedit genus causiB moralis; solutio natum terminare influxum physicum, ut
ergo videtur verbalis et libera. in disputalione de bonitate et malitia hu-

Passio ut Quod probatur, quia passio Christi non manorum actuum fusius probavimus ; er-
exhibita,
et aliter influxit in justificatos, quantum ad go virtus activa Sacramenti, qua ad hsec
exhibenda
eodem modum causandi ut exhibita, quam ut reducitur, non potest esse physica.
modo
causat.
exhibenda, quia uniformis fuit Redem- Secunda ratio sit h-Ec, fides non est 48.
Secuadil
ptor et caput omnium, qui praicesserunt, reddenda obscurior, aut difficilior, ubi ratio,
redditu
et subsecuti sunt, ut probat Paulus, quia non exigit revelatio, aut mysterii reve-
fides
|
obscurio-
fides Christi, quce per charitatem opera- rentia, aut certe ratio ; sed causalitas phy-
tur, salvavit in lege, quia omnes bihe- sica Sacramentorum involvit majorem re- necessitat
runt de petra ; petra autem erat Chri- pugnantiam ad principia naturalia, quam
stm, etc. Sed tunc non habuit rationem moralis, ut patet ex impugnatione prae-
causse influentis physicae, quia opera missa Doctoris, et infra patebit ex sequen-
ejus non extiterunt; ergo neque nunc ti ratione, itnpugnando modum dicendi
agit physice, quia perinde tantum ut in aliorum in specie ; estque difficilioris as-
acceptatione divina extiterunt et existunt, sensus et conceptus, quam sit ipsa fides
habent rationem causse. mysterii. ratio deficit, neque suppetit
47 Confirmatur, opera Christi non ut ens
Confirma-
aliquod principium revelatum, ex quo
tur physicum causabant gratiam, sed ut deducatur; ergo non est asserenda. Major
principium
influendi habebant rationem meriti et satisfacti- per se patet.
in
oppribus onis acceptatfR a Deo, nempe ut erant Minor autem probatur quoad ultimam Fundam®|
Christi
bona ex objecto, fine, et circumstantiis; partem, quia ideo physicacausalitasSacra-
ii
DIST. I. QU^SriO V 171
mentorum adstruitur, quia in Conciliis quse non causant per influxum physicum
et Patribus, dicuntur Sacramenta causare hos effectus, ut in coufesso est ; ergo
gratiam, lavare animam, mundare cor, mundarc, sanare, vivificare, jiisflpcarc
et hujusmodi ;
quce formuloe cum i^roprie- consuetudine Scripturarum, iion deno-
tate intelligi debcnt et denotant causain tant causalitatem per inlluxuin pliysi-
efficieniem. cum.
Sed hic modus loquendi, neque consue- Item, quod nequc de rigore sermonis Causa
moralis est
tudineScripturarum, autPatrum, aut Con- etiam, ha3C denotant talem influxum, quia caiita
per se de
cilioruin refertur ad solam causalitatem dansconsilium,jubens. irritans,suadens, et
physicam , ergo, etc. Patet subsumptum, hujusmodi, quil)usquisdicitur causaoperis
quia et hoc munus primario dicilur in in aliis, quod inde sequitur, tam usu Scri-
Scriptura de sanguine Redemptoris, ut ptur<e quam legum, quam Doctorum et
causa magisprincipali, ubiquel. Joann. I, Philosophiê moralis, sunt simpliciter cau-

Apocal. 1. et 12. Ad Rom. 3. Item de ip- sffi operum quse sequunlur, unde da^mon,
so Christo et ejus passione ac morte, concupiscenlia, tentatio, passio, dicuntur
Mallh. 2". Marci lo. Lucoi 23. Joan- causare in voluntate peccalum sine inllu-
nis 19. Acl. 13. ad Rom. o. G. 8. cl i'i. xu physico; sic voluntas ipsa influit ut
1. ad Corinth. lo. 2. ad Corinth. o. 1. proprie dicta causa in actus potenliarum

ad Thessalonic. 5. et alibi. Scd Chiistus, inferiorum, una virtus imperare actum
ex Concilio supra, est causa meritoria alterius, intentio causa electionis, quae se-
nostrai justificationis, et tam passio quam cundum aliquos non inlluit cfficienter
sanguis, et alia ejus opera habent ratio- physice in elcctionem ; ergo nullo funda-
nem solum meriti et satisfactionis, ut pa- raento tribuunt adversarii causalitatem
tet ibidcm. physicam Sacramentis ex hujusmodi for-
Item, fides salvat Matth. 9. Lucce 18. mulis loquendi, si consuetudo Scripturie
dffimonia ejicit, serpentes tollit, segros sa- attendatur, si proprietas iocutionis. Exem-
nat, Marci Ifi. habet et dat vitam oeter- pla pniedictorum obvia sunt ex Scrip-
nam, Joann. 3. Act. 1. dicitur dare sa- tura.
nitatem, Act. 3. justificare, Gencs. lo. ritimo tandem possibilitas inlluxus 50.
Ullinw
ad fiom. 3. et 10. ad Philippcns. 3. mun- pliysici non salvatur per assertores affir- rutio.
Non
dare corda, fide mundans corda, dare vi- mativte sententia?, in primis, modus di- snlvari
intluvuin
tam, Joan. ll.de cujus virtute plura cendiantiquoruin satis impugnalur per ra-
pllV>l 'Ulll.
Paulus a<l Ifebra'os 11. Et eodem modo tiones Doctoris, ul iii ctmfesso est moder- Vat.'t
(libi-urren-
dc fide loquuiilur Patres et Concilia, sed iii>=, qni ad alios modos confugiunt ;
ot, «lo
p«r inodos
hoc nonconvenit ipsi per realem innuxum, ut cictcra omiltam, iinu videlur (iiia ra- i|uil'UA
e\pli.atar.
ut patet sccundum omncs, et Tridcnlinum tione convenirc possit cau.salitas physi-
sess. G. cap. H. /^rr pdcm, iiu\uh, Idco ca formfe verbali Sacramcnlorum ;

id.-m
justipcari dicimur, (/ula pdcs est hiiina- aiilcm inodus causandi coiivenit matoriic
me salutis initinm, fundamentum, ct ra- et form.p, quamvis id fatear «luod mco vi-
dix jnstipcali(mis, etc. Sic cliam li.i-c (jcri, causalilas p(!r iin|>ivssioncm virtiitis
cadein Iribuunlur in Scrijitura charilaii, Kupcradditie excogilata ah aniiqiiis, ma-

qua; nprril iiiulllludlnem pcccatoruin, gis accommodetur principiis naiuialibus,
(jua; dclcl percalum, mundat car, /iisti- qiiain id qiiod invciiiM-iini modcrni riio-
ficat; sic etiam opcribus, sic Pcrnitcmijo, mista'.
I
Modus Capreolus docet caiisalitatem Sacramen- rum, debet etiam expiicari respectu ipsius Concil!
rir'i.
impu^na- torum physlcam reduci ad gratiam sa- formGe, quam Patres dicunt causari, et non
*^"'"'
cramentalem, quam vocant, dumtaxat, respectu unionis tantum, quia lioc modo
non vero ad sanctificantem ; sed lioc non non salvatur Sacramenta attingere gra-
cohaeret Conciliis, aut Patribus, qui Sa- tiam ut terminum, sicut neque disponens
cramenta docent causare sanctitatem, et aut uniens animam rationalem ad subje-
remittere peccata^ ut patet de Baptismo, ctum dicetur producere animam.
impugnatio Poenitentia et exlrema Unctione, suo mo- Deinde cum unio gratiae se teneat ex l'nio
neqiiii
rum do ; nec placet modernis, qui dicunt gra- parte formoe, in qua est tanqnam in sub- jiliysici
eise 8
torqiieuir. îam sacramentalcm, quam constituunt in jecto, non apparet modus quo Sacramen-
Sacramt
auxiliis gratiee actualis, pro certo et con- ta eam producerent, quia sic agerent in to.
gruo tempore dandis virtute Sacramenti ipsam gratiam,, tanquam subjectum, quod
causari moraliter, non physice, quia neque proportionatum est, neque applica-
quando datur, Sacramentum non est. Sed tum agcnti materiali et totali. Deinde re-
hoc ipsum destruit fundamentum ipsorum deunt argumenta superius facta contra
pro altera parte, circa causalitatem gratiae antiquos.
sanctificantis ; tum quia hsec desinente Sa- Alio ergo modo, idem auctor videtur 52.
Alius
cramento causalur, tum quia idem estmo- explicare illud gralurn esse, quod efficiunt niodu
ejiisde
dus causandi Sacramenti instrumentalis, Sacramenta, quasi ipsum Sacramentum rejicitu
et ex o[)ei'e operato; ergo si respectu efficeret hominem gratum, quando appli-
unius gratiae est moralis, et habet rati- catur, unde movetur Deus ut infundat
onem propriae causae, cur similiter respe- gratiam, hoc graliim esse, sacramentale,
ctu alterius, sic etiam declarari non de- prius accidit quam infusio gratiae. Contra,
beat. hoc videtur improbabile. Peto enim qua

5t. Respondet ergo aliter Sotus, quem se- acceptatione dicantur Sacramenta grata,
Modus QuomcJ
Soti qui videtur Oxoniensis, Sacramenta cau- vel homo gratus Deo per Sacramenta ap- Sacranl
inipugna- ta
tur. sare gratiam, non quod attingant produ- plicata, ut excluditur effectus ipsorum, id acceptjJ
ctionem gratioe qute creatur, sed gratum est, antequam infundatur gratia ? non ge-
esse; sicut reconcilians amicitiam inter nerali, quia talis acceptatio non sufficien-
duos, dicitur causare amicitiam, et sicut ter determinat voluntatem divinam ad in-
homo causans unionem animae rationalis fundendum effectum; non speciali, nisi ut
dicitur generare hominem, sic etiam Sa- instituta sunt ; hoc autem tantum est mo-
Exempia cramenta, quia efficiunt hominem gra- tivum morale, nisi superaddatur aliqua
rejiciuntur.
^^^^^ q^q jjj primis, ppimum exemplum effieacia physica, quas competat ipsis, ut
non facit ad propositum, quia non denotat causis efficientibus, et sic non conside-
nisi causalitatem moralem, praeterea aliud rantur per modum formae, ut reddant
est attingere gratiam, aliud vero unionem gratum, sed ut instrumenta activa, ac
ejus. Concilia non loquuntur in concreto proindenequeuntredderegratum, ut praes-
de forma, sed etiam in abstracto, ut est cindunt ab effectu. Deinde loquendo de Sacrarr 1
ta
effectus Sacramentorum ; dicunt enim Sa- grato esse, ad scopum hujus quaestionis, noil
constitil
cramenta conferre et continere gratiam. niiiil aliud formaliter reddit gratum, nisi
formal I
ijralul
Moilus Si ergo ex rigore verborum, et modo lo- gratia, in qua fundatur jus adoptionis, et
loquendi
PaLrum, quendi Conciliorum et Patrum, inducitur quae excludit peccatum, quod semper
et
opinio de causalitate physica Sacramento- inest, donec infundatur gratia, verbi gra-
;
DIST. I QU^STIO V. 173
tia, in Sacramentis mortuorum ; ergo de- lis Sacramenti Deus infundat gratiam,
nominatio grati, qua3 est per formam gra- nequit salvari sic attingentia physica et
tiee, non competit Sacramentis, nisi in immediata gratioe per Sacramentum ut
genere efficientis, ut docent Concilia. Ne- causam productivam. Aliud per illa verba
que ergo sentenlia illa fundata est, neque nequeo concipere, neque concipi potest,
SpOIlFlO
n lacit ad scopum facit qucestionis, qua exami- servata communicalione vocis.
ad
ppum. natur efficacia Sacramenti, non effectus Quod appelletillum motum artificiosum, 54.
Examinan-
formalis ejus. debet salvari ipse motus, et ratio ejus tur
tennini.
53. Responsio Cajetani, modusque ejus in- qua subsit tali denominationi. Et ulterius
Jodiis
ijetani terprelandi causalitatem physicam, vix peto cur dicatur artificiosus? nisi inquan-
icitur.
intelligi potest ;
quomodo enim illesitar- tum verbis eludit difficultatem ; si vult
tificiosus et intentionalis motus, vel actus servare proporiionem instrumentorum ar-
productivus, si nullum supponat princi- tis ad effectum causie principalis, instru-

pium, autaclionem? jieque obscurum est menta illa ut sunt ab arte praecise non re-
scura
ipliora,
quomodo res quoelibet intimet impe- cipiunt aliud quam directionem, ab arti-
rium divinum agendo nisi agat. In primis fice vero applicationem per motum loca-
non est alius modus causandi immediate lem, vel impulsionem si sunt separata ;
terminum physice, nisi per virtutem et si conjuncta, moventur proxime ad mo-

actionem physicam, sicut non est alia tionem, verbi gratia, manus, et penna
0(1 us acceptio causoe, nisi in actu primo, vel in mota ad scriptionem ;
vel uno, vel altero
isandi
Modus
iplex. actu secundo, ut habet virtutem vel actio- modo sumpta, agunt per motum recep- agendi
inslruinen-
nem, loquendo de causa immediata ct pro- tum. Si autem loquamur latius de instru- torum.
xima, a qua est terminus; ergo si Sacra- mentis artis, quatenus artifex applicat ac-
menta causant physice, ideo causant quia tiva passivis, hoec instrumenta habcnt
habent virtutem et actionem respcctu virtutem activam in esse quieto, et anle
ne eo
"lueunt ejus.et consequentcr ille motusquocumque applicationem, ut ignis ad liquefaciendam
ramen-
ta modo vocetur, vel erit principium, vel ceram ; ergo quocumque modo sumat itis-
ysice
êre. ipsaactio; non principiuni secundum ip- truinenta activa, semper est assignare in
sum ; non actio etiam, quia ex principiis ipsis principium motus intrinsecum aut
receptis Philosophi motus, etc. motus est extrinsecum, atque ipse molus conseîuens
in eodem suI)jecto, in quo est terminus ;
ergo perinde assignari debet servata pro-
gratia autem qutc est terminus cst in portione in Sacramentis motus artificialis,
anima, et non in Sacramento, in quo est quo altiiigunt gratiam quain produouni,
ille motus. atque adeo princiiîuin producendi, (puu
53. Deindc secundo, ille motus si concipia- non admittit prasfatus auctor, (luamvis
iisactio
jponit tur per modum actionis, ut procedentis a velit ea esse activa.
lutem.
Sacramento, vel erit actio naturalis Sa- Tertium insuper (luod assprit, ncmpe
(>lid
cramenti, si quam habet, vel supernatu- motum illum esse intcntionalom, ut dis-
intcndat
ralis ; si naturalis, ncquit attingere pcr tinguatur a physico, oeque obscurum esl ;
l>««r
inulain
modum actus producentis effcctum supcr- iKuii rcferendo concrctuin ad abstractum, inti Dtiona*
loiii.
naturalcm; si supernaturalis, debct etiam intvnlionalc dicitur ab intentione, cujus Dui^lox

U.>'ll»
supponcre virtutcm supernaturalcm com •

iliiplex cst usus it) scholis, ct significal V' culiuli.
1'rntia
municatam Sacramento. Si autciu iiitclli- uiiivcrsim progrcssum ad terminum. Pri- (uTcplio,
gat quod ad prmsentiam actionis natura- mo signilicat tendeiiliam polenlio) opera'
kj
.
tivse in suum objectum, potissimum vero sumitur inilium processus. Ut ergo ape- Accomn
datar
cognitivce, sicut sagiltoo in scopum ; et hic riamus mysteria, in proposito nequit esse ad
propoai
est actus, quo unitur objecto, aut prin- alia intimatio, quam subordinatio illa,
tum.
cipium ejus, et distinguitur contra rem quam habet Sacramentum in genere in-
ipsam, seu objectum in quod tenditur. strumenti activi ad voluntatem divinam,

Hincilla qua^stioapud Animali&tas : Ulrum secundum institutionem ejus et assump-
idem possit esse res et intenfio simul, id tionem ad elTectum graliw. Jam quaeritur
est, species sensibilis et objectum sensa- per hoc quid recipiat Sacramentum ? Res-
Secunda tionis. Secutido significat progressum vo- j)ondet Cajetanus recipere elevationem ut
acceptio,
iîj^^gtj^ ji) finem, ut distinguitur contra agat physice. Contra, non recipit princi-
motum ejus in media, et alia qure sunt pium agendi, aut motum aclualem, aut
ad finem ; et sic distinguitur contra con- formam ullam physicam, alias physice
sultationem, electionem, executionem, et moveretur et moveret, et posito imperio
hujusmodi. In prima et secunda signifi- manent invariata in sua entitate Sacra-
catione non facit ad propositum ;
ergo menta, quoe etiam ex se non habent prin-
''^*d°iui™°
ad _ tantum tertia acceptio accommodari po- cipium talis actionis; ergo tam repugnat
proposi
tum test, quatcnus scilicet Deus assumit Sa- assertio quam quod aliquid sit productum
cramenta, ut instrumenta ad causandam sine causaproducente. Patetconsequentia,
gratiam, et sic omnia instrumenta mo- quia causa efficiens in actu primo consti-
ventur et applicantur intentionaliter ab ar- tuitur per virtutem agendi, qua destru-
tifice, ergo hoc non est peculiare in sa- cta toUitur omnis ordo causfe efficientis
cramentis ; omnia enim assumuntur ex et effectus.
intentione finis, ergo distinguendo in ipsis Hunc modum Gajetani assumpsit Sua- 57.
Modo
motum intentionaleni contra physicum rez, sed in parte emendavit, admittens in Suare
principium et actionem, nihil inveniet Ca- qualibet creatura principium actionis per-
jetanus, nisi motum moralis causfB, qua- manens, quam vocat potentiam obedien-
tenus ex sola Dei voluntate et intentione tialem, qua potest Deus uti ad quemcum-
assumuntur, et ad applicationem ipso- que effectum pro libito cum ipsa agens.
rum seclusa actione physica, ipse solus Impugnatio hujus magis spectaret ad
producit gratiam physice, quse in tantum alium quantumlibet hic tractari potest
ab ipsis dependet, inquantum habent sed quia qucestio est prolixa, breviter eam
annexam promissionem et institutionem ex instituto prsesenti attingemus.
Dei. Quidquid ergo sit an detur in rebus ta- Rejici
ex dic
56. Quartum vero illud additamentum de lis potentia activa, ad propositum effica- Sacrar
tal
termunis iutimatione imperii in rebus insensibili- cise Sacramentorum nihil juvat, ut patet causa
quando tt
''^'^nis^'*''
^^^ exigit magis interpretem quam im- ex argumentis supra factis. Primo Sa- suni
et ut
Q"."^
proprie sit?
.,, pusrnatorem,
' ^ '
nam si proprie loquamur,
' '
' '
cramenta causant quando non sunt. Se-
ex
si
non fit intimatio, nisi creaturse rationali, cundo, habent virtutem causandi, inquan- inslil
declarando rem ipsi alias ignotam. Dicitur tum sunt signa ex instituto ; ergo virtus
specialiter solemnitas qu?edam jure insti- causandi fundatur in ipsis, ut habent in-
tuta, qua intimatur lis, aut proeceptum in slitutionem ad quam sequitur, non vero
ordine ad scientiam et processum publi- ad entitatem, quoe independens est ab in-
cum, sive alias rem noverit is, cui inti- stitutione ; sed potentia obedientialis, si
matur scientia privata, sive non, et hinc datur, sequitur entitatem, etc. Haec argu-
aL
DIST. I. QU^STIO V. 175
inentajam fusius dedaximus contra alios, pe tanquani ex virtute propria actionem,

quae perinde concludunt de quacumque et ab ipso supposita vocatione ; definit
virtute physica, sive innata sit, sive su- enim liberum arhitrium esse polentiam
peraddita. activam, non passivam, et lihere coagere
ausant Tertio, causant Sacramenta in virtute assentiendo, quamvis dissentire posset,
rtute operum Christi ; ergo ab ipso participant quibus exprimitur modus connaturalis
hristT.
virtutem causandi et efficaciam, sed ne- agendi liberi arbitrii, sive in naturahbus,
queunt ab ipso participare aut recipere sive in supernaturalibus, scilicet cum do- Sacramen-
quidpiam, quod ipsis essentialiter, aut minio pleno sui actus. Sacramenta autem noî
per modum proprietatis inest realiter, non ita dicuntur agere in virtutc propria, 'propna*
cum non sit creator, qua homo est, sed sed in virtute participata a Christo, tan- ^°""'-
|j"j^y^"f causa meritoria ; ergo neque communicat quam instrumenta ejus separata; ergo
'^^^^, sic entitatem, virtutem, aut actionem se- ahter subordinantur Christo, et ejus me-
eutia. quentem. ritis in agendo, quam liberum arbitrium,
Dices, Christum meruisse ut Deus con- quod falsum esset si agerent per poten-
currei"et speciali- concursu cum potentia tiam innalam obedientialcm.
obedientiali Sacramentorum. Contra, hanc Ilic non ago de intelleclu ct voluntate, 59
solutionem in aliis reprobat Suarez, et ut subordinantur causfle primoe, et gratiiiD '^'[1^^,;"^^
locj.
quidquid sit de ejus veritate, inde seque- ejus, an sic agant ut poteniise obedien-
retur quod vSacramenta causarent non in tiales, quod infra resolvemus contra nio-
valore operum Christi, ut instrumenta, et dernos, in materia de Beatitudine. Quid-
causoe subordinatae ejus, sed in virtute quid enim sit in hac quaestione dicen-
propria. Probatur sequela, quia Christus dum, saltem non dicuntur instrumenta
meruit nobis omnem gratiam et ndjutoria Cliristi, ut causce meritoria?, licet gratia
specialia, sine quibus non contingeret efet concursus Dei specialis, (luil)us dis-
fectus, sed neque gratia spccialis, neqiie ponuntur et adjuvantur, sit ex meritis
voluntas, et intellectus noster dicitur in Christi ;
quod perinde de Sacramentis a
virtute Christi operari, sicut instrumenta fortiori dicendiim essct, si agerent me-
ejus, eo modo quo dicuntur Sacramenta diante potentia obedientinli.
agere; ergo, etc. Et confirmatur, quia ille concursus spc- Confinna-
Patet minor ex Tridentinosm.G. ca/). 1. cialis Dei cxhibitus potcntijB obedienliali, Quaris sit
'^*'"'^"'"''"'''
ubi in priina vocatione et conversione ho- vel est aliqtiod complementum ejus jn
minis ad fidem, distinguit id quod est actu primo, et per virtutem superaddi-
gratiae, et id quod nostrum est; et cano- tam, vel certe per inodum actionis si-
7ie 4. definit expresse liherum arhilrium multanetc. Non priinum, jiixta principia
coarjere Deo crcilanti, asncntiendo voca- hujus aucloris, ({uia aliocjuin non esset
tioni, sc (lispon^rc rt pneparare, etc. fingcnda potentia ohedicnlialis, si noces-
Quam actionem supponit esse ex propriis sario superaddi doberct aliqua virliis per
liberi arbitrii quamvis proerequirat voca- moduin principii, quia potiiis aclio debcrct
tionem et innuxum specialcin Dci prncvc- rediici in ill;iin virtutcm, ut causain tota- >^-^,„ „j
nientis per vocationein. Undenullibi assc- lem ; (^ quia sic pcrfectius salvaretur ra-
,^,j'^l|;J",*ii.
iiistrunKMiii Sacrainonto, ot ^-
rit aut insinuat hanc coopcrationem tio iii (luid-
provenirea lihero arbitrio taiiquain instru- (piid repugnarct virtuti .supcraddiiip, ut
mento Ghristi, sed contrarium esse, nem- causic lotali, pcrinde rcpuijnat virtuii par-
176 Lin. IV. SENTENTIARUM
tiali superadditfc, applicando inconvenien- solvemus cum Doctore, respondendo ad

tia, sive qufc idem auctor contra senten- argumenta contraria.
tiam antiquorum proponit, sive quae alii. Interim ut prosequamur quod reliquum
Si dicatur esse ratio simultanea, in tan- est, i-atio illa minoris, quam supponit Do-
sfsit
^""^^ ^''^^ concursus specialis, inquantum ctor communem omnibus antiquis, nempe
simuitane- gratiam produci per creationem proprie
j)gQs jjq^ coagit de potcntia et lege or-
eiit. dinaria potentite obedientiali, quod cessat dictam, ac proinde non posse attingi phy-
in proposito, supposita institutione Sacra- sice a Sacramento, patitur scrupulum.
mentorum, quibuscum concurrit de lege llanc rationem impugnant quidam mo-
ordinaria ; sequitur ergo illum concur- derni, ut Vasquez 1. pari. tom. 2. disp.
sum esse in sua entitate generalem, non 114. c. 2. Suarez disp 9. de Sacram.
specialem, quia potentia obedientialis in tom. 3. in 3. parte, et alii, qui putant
suo genere est completa, cum niliil ei educi gratiam 'de potentia animse ;
quidam
superaddatur per modum virtutis. Sed vero cum Cajetano dicunt concreari, non
liberum arbitrium in ordine a 1 actus su- creari simpliciter. Oppositum supponunt
pernaturales non sic est completum, quia omnes antiqui Scholastici, et noster Do-
pra3ter actionem Dei simultaneam, exigit ctor hic, et alias ssepe, ut m3. dist. 13.
aliquid per modum actus primi ; ergo in 2. disl. 23. 26. infra dist. 22. et dist.
Magis magis compelit Sacramento mediante po- 21. Vide alios citatos apud Vasquez supra.
Sacrainea- tentia obedientiali agere in virtute pro- Ceeterum videtur Vasquez insinuare
111 virTute P''^^

quam libero arbitrio, ac proinde ibidem fundamentum frivolum pro hac
propna,
[^^jqus subordinatur Christo, ut causoe sententia, quasi omnes antiqui in eo es-
voiuntaie meritoria?, tanquam instrumentum quam sent errore, ut putarent, si gratia educe-
eidem subjiciatur liberum arbitrium ut retur de potentia subjecti naturali conve-

excitatur per gratiam Christi. nire cum errore Pelagii, quod frivolum
Modus Deinde materia et forma, ut componunt esset dictu, et notaret in ipsis magnam
causandi ignoraniiam; neque cum eorum
Sacramcntum, causant effectum sacra- cohfleret
conditioae
coUigitur.
mentalem
effectum
;
communem,
inter illas autem, aut causant
sufficit secundum
.....
principiis, quia
tiam obedientialem
quidam admittunt poten-
tantum respectu gra-
eumdem et alios propinquitas quêdam tiie, et non naturalem ; alii vero, ut nos-
moralis, et non requiritur simultaneae ter Doctor (ut supra est insinuatum ûces^
existentise in omni rigore, sed successi- 1.) dicunt esse potentiam naturalem passi-
onis, et quasi continuata^ actionis ; eae- vam in anima respectu gratiae. Quod ergo
dem ut causent, dependent ab intenti- per actionem Deo propriam, educeretur
one Ministri, sed conditiones causandi gratia ex potentia subjecti, niliil faceret
sunt ejusdem generis cum ipsa cau- ad errorem Pelagii.

salitate ; ergo causalitas tantum erit mo- Unde recte noster Doctor in 1. dist. 17.
62 f
ralis, sicut et conditiones causandi. quoest. 2. § Contra istani conclusionem, Doci.
Remisi Hsec cx praescnti instituto. Alii fusius etc. impugnans opinionem quae imponi-
qutesôms
^^ impugnationem illius sententiae multa tur Magistro, argumento ex secunda via
locum
congerunt; sed hic non est locus singula desumpto, ex natura actus meritorii, ali-
tractandi, sufficit nobis quod per eam ter declarat crrorem Pelagii, ita habet :
non salvetur commode opinio contraria. Cum operatio meritoria sit voluntatis, vel
Fundamenta autem hujus sententiae infra hominis per voluntatem operantis, sequi-
. ,
DIST 1. OUiESTIO V.
lur quod illud quo merilorie agil, sil for- Patribus infra confirtnabitar ; ergo per
ma ejus; hoc aulem quo merilorie agil, actionem propriam Dei producitur ; illa
nonpotesl esse pura natura, quia tunc ex autem est creatio, patet consequentia,
solis naturalibus posset mcritorie agere, quia fit a Deo, ut auctore simpliciter
Error
quod videtur error Pelagii ; igitnr requi- supernaturali ; ergo sine concuisu ali-
Pelagii
ritur aliquid supernalurale, etc. Quibus cujus creatura}.
verbis supponit errorem, quem Pelagius Dices esse accidens, ac proinde potuis- Responsio.
docuit de viribus liberii arbitiii, et actu se educi de potentia subjecti, neque con-
bono seu meritorio,ad quem niliil facit mo- stare ita non fieri, imo magis congruum
dus producendi gratiam, sive per creati- esse, ut educatur de potentia subjecti,
onem, sive per eductionem ex subjecto. quia sic magis servatur modus connatura-
Infundi Quod autem quidam verba wScripturai, lis producendi ipsam, ct modus ordina-
et
creari in (juibus gratia dicitur infundi et creari, rius agendi, quem Deus ser,vat. Contra, Impugna-
graliam tur.
quomodo referant ad creationem ejus simpliciter, licet ita fieri pcssit absolute, tamen coii-
intelligen-
non ita intelligi debent, quasi similis trarium hujus docent Doctores ; neque ra-
duiu.
forma verborum non comprehendat etiam tio illa accidentis id convincit, quia
actus supernaturales, qui educuntur ex species Angelorum fuerunt ipsis concrea-
potentia subjecti, sed magis secundum tte, justitia originalis fuit concreata primo Accidentia
creata.
subjeclam materiam, ut id in rigore intel- homini, et utrisque tam homini quam An-
ligi debeat de gratia habituali. De aliis ve- gelo, fuit concreata gratia, quin et bona
ro quatenus speciali Dei dono fiunt et re- voluntas, ut interpretari licet ex Augusti-
ducuntur ad gratiam, vel actu, vel poten- Deum creas-
no, variis in locis, qui dicit,
tia, vel secundum directionem, finem et se tam primum homiaein quam Angeluin
imperium, denotando impotentiam liberi iii bona voluntate, et rectos secuiulum
arbitrii, ut denudatur gratia, vel auxiliis intellectum et voluntatem ; ergo neque
sequivalentibus, quibus suppletur ejus ratio accidentis, ncque etiam modus ordi-
activitas. Magis enim convenit interpre- narius producendi alias formas convincit
tari Doctores ex suis principiis alibi, quam gratiam, et quamcumque formam acciden-
notare de absurda intelHgentia Scriptur<c, talem educi de potenlia subjecti ; idem
quam ipsi non admilterent, quasi infusi- dici potest de luininc gloriie, et de luini-
onis, aut creationis vocabukim universa- ne prophetico.
liter de creatione in rigore dicta intelli- Confirmatur autem hoc de grali;e [tro- (U.
ConliriDa-
gantur. ductione ex speciali ratione, et secun- tio
vx
63. Quantum autem ad controversiam iii duiu legem ordin iriara, quia conservatio con>:ruon-
tia.
Resolulio
se, neutra opinio ex Scriptura aul rati- grati;e subjecta est libero arbitrio, rjusque Grnlias
pro parte
cont.ervalio
ai&rniativa demerito; ergo otiam ojus in-
one convinci potest, meojudicio. CjTete- merito aiit i>l
ilohitio.
rum communis Scholasticorum senlentia ce|)tio debet csse per creationem, quia ilc
in re obscura et ambigua prfpfcrenda est, lege ordinaria iiicei>lio et desilio rei pro-
ubi nihil in oppositum urgct. Et suadetiir portioiiantur.

|)emi'rilo-
primo : gratia est forma ordinis superna- Qnod vero desilio cjus sit |)or annihila-
rx'
turalis simpliritor, ad (pi;mi iiihil in ii;i- liiiiifni, ost omiiium (iuol(|Uoi dioiinl poc- p«<rdilur.
tura disponit per se ex natuia roi, iic- oatum, ct gnitiam moralilor t;»ntum, ot
quit etiam atlingi virtiile causu) crea- nnn e\ iiaiiiiM n-i opjMiiii. (|n;e esl sonloii-
lae propria, atîiio a Deo solo fit, tit o\ ti;i iiostno sohoho ct pliirium alioriim,
Tom. XVI. 1«
;
178 LIB. IV. SENTENTIARUxM
quia non est privativa, cum peccatum dem posset inesse ex communi et pro- a
subjeclo.
privative opponatur tantum justitiae actu- pria natura accidentis, et aptitudine inest,
ali, et rectitudini oppositae virtutis. Non non actu, quia aptitudinalis dependentia
contradictorie, quia peecatum. consistit in est proprietas acoidentis absoluti ; actu-
privatione, vel saltem eam includit. Non alis vero est ejus accidens et separabile
contrnrie, quia non sunt formoe maxime gratia vero, ex rationibus proemissis, di-
distantes sub eodem genere proximo ; una cit aptitudinalem, non actualem depen-
enim consistit in babitu, aiia in actu, aut dentiam, quam dicere posset, si Deus
quasi actu, sed de boc infra agemus dist. vellet sic eam producere, et hoc libenter
2. el n. admitto adversariis.
6:.. Ex dictis facilis est solutio ad funda- Unde sic interpretor rationem Doctoris Expiicatiij|
Fûiiilamen- Doclor.
tum mentum oppositJB sententiai qua dicitur in prima qua^stione hujus, quando dicit
oppositiB
sentenlies gralia nobis inbfcrerc, ex Tridentino sess. quod accidens riequit esse principium for-
solvitur.
Ad 6. Item, gralia inest per modum acciden- male creandi,quia dependet a sui)jecto ut
primum. intelligatur de aptitudinali, et etiam actu-
tis ; ergo inhserentis. Respondetur Conci-
lium per inhcercnliam intelligere justi- ali, quantum est ex se. Et quamvis vir-
tiam nostram nobis inesse intrinsece et tute creatoris non dependeat actu, non
permanenter,non autem esse intrinsecam, inde ipsi virtus creandi communicari
ut hgeretici docent; non ergo intendit potest, quia aptitudine dependet,
mAfemi/my>Mn sensu Philosophico. neque potest habereactionem ad ter-
Ad Ad secundum respondetur, si per inhoe- minum secundum perfectiorem modum

secundum.
renliam intelligas unionem forma^, con- essendi termini, qui non competit ei natu-
notando dependentiam ejus ad subjectum, raliter ; unde non admitteret Doctor acci-
negatur gratiam sic inhaerere, quia illa dens separatum posse producere formam
dependentia accidentis ad subjectum, separatam a subjecto.
Quomodo Qualiter autem cum hoc salvetur,
inliteret
quando est accidens absolutum suppleri ''i)
g^
gralia. quod Sacramenta causa SecuQdgj
potest a Deo solo supplente concursum ^
sint firatice, etc.
"^
conclusuP
subjecti ; sicut ergo potest separare tale HfBC est secunda conclusio hujus quce- Sacrame
accidens a subjecto, et creare etiam sepa stionis, nempe Sacramenta non esse cau- esse causiJ
ratum, sic etiam creare idem in subjecto, sas per accidens, sed esse causas per se se gratisJ
concreando ei unionem ad subjectum, gratioe, ut dicunt Sancti Patres. Ex qua caiumnia]
quae in eo casu exigitur ad communican- primum evacuatur calumnia moderno-

dum effectum formalem, non ad termi- rum, qui citant nostrum Doctorem, qua-
nandum dependentiam, quod contingit in si asseret Sacramenta esse causas tantum
proposito; non dico ergo gratiam prius per accidens, quorum fundamento infra
produci extra subjectum, deinde uniri, ut respondebimus, nam ex ipsa conclusione
dicit Scotus, sed creari simul et uniri, de faciii convincitur contrarium.
concreando eidem unionem sui ad subje- Excluditur etiam duplex modus dicen- Rejiciuntf
ctum. di, alter Nominalium, qui dicunt esse ,iicendi^
Neque inde infertur hanc formam exi- causas per accidens, alter Durandi, qui ^Q^^rfe^
66.
Gratia dicit eas esse conditiones sine quibus
siere per se, sicut formce substantiales, j^y^HlH
non
per quia non, non vero Videatur Duran- Marsiim
existit quod sic existat, provenit a virtute causas.
se,
quamvis cauScB primse creantis et proevenientis dus in 4. d. \. q. 5. Gabriel art. \.
DOn
dependeat dependentiam ejus ad objectum, qua qui- concl. 7. Occham q. 1. Aliacensis ihi-
I
DIST. I. QU.^PISTIO V. 170
dcm arl. i. concl. 3. Marsiliiis q. 1. turalis inventionis tliesauri, alias semper

arl. 3. parl. 5. Supponit Doctor e\ ad eam sequeretur velut in piurimum, ne-
sanctis Patribus Sacramenta esse causas que causa a proposito, quia non prteces-
per se gratice, ct hoc infra declarat, sit scientia, aut inventio thesauri in fos-
alias autem opinioncs et modos moder- sore ; sed Sacramenta dicuntur continere
norum non impugnat, quia tum non effectum, et sempcr offorre (juantum est
fuerunt in usu ;
et quidquid sit de in- ex efficacia Sacramenti, ut Tridentinum
Probatio
tentione horum Doctorum, modus lo- sm. 7. can. 1. dicuntur instrumenta,sana-
conciuMo-
quendi non est proprius, neque cohferet re, mundare, nutrire, ahsolvere a pecca-
Fioient. Sanctis, ad quos se remittit Doctor. In tis, etc. sine ulla limitatione aut distracti-
XXI iclll*
primis Florenlinum et Tridentinum de- one, qure suiit notae causfc efficientis per
finiunt Sacramenta nova3 legis contine- se ; ergo non sunt causae tantum per acci-
re et causare gratiam quam significant, dens.
et in hoc distingui a Sacramentis veteris Contra Durandum prohatur consequen- ^9.
,._,.,.
legis. Tridentinum ses^s.
^
0.
_
cnp. 1 enu-
.
lia,
,,
quoad alteramejus partem, quia con-
Noa esse
tanium
merat Baptismum inter causas per seju- ditio sine qua non exigitur ex nccessitate nes.
Sacramen- stificationis scss. 7. 13. 14. '24. docet causfe, non vero ex necessitate effectus,
esse liusas '''^"^

^^"'' '" gencre quam in specie, de quia est determinatio requisita e\ parte
^proprie!*
omnihus et singuHs Sacramentis, tribu- causse, ut possit exire in actuin, noii ve-
ens eis effectum grati.ic in anima, et ro principium aliquod per se inHuens iii
appellans eas causas illius sine Hmitati- effectum, ahas haberet rationem causcO, et
^n,\'iioi?s
one aut distractione, qu.-B locutio, cum non conditionis ; omne enim illud a quo *» ^""sa.
sit dogmatica, intelligi debet in rigore dependet effectus ut principio,est ejus pcr
et proprietate sermonis ;
ergo Sacramen- se causa, prohatur exemph) approxima- Kxcmpium.
:
ta non sunt causte per accidens, aut con- tio cau.sai efficientis ad passum, est con- eSe.uis.
ditiones tantum. Antecedens patet et conditio requisita cx parte ejus, oh hinita-
sequentia pro))atur. tam virtutem, quse non potest in (juod-
68. Quoad primam partem contra Nomina- cuinque distans; ah hac tamen non
sint^^" "^S' ^Î^'^ effectus non dicit dependenti- dependct edectus ahsolutc, nisi ut est a
laccldenr
^"^ P^'' ^® ^^ causam per accidens, ne^pie lali causa, qure ad sph;oram limilatur, (iiiia
in ea continetur virtute, neque causa per a perfectiori causa potest produci idcm in
accidens sempcr hahet effectum ; et si majori (iislantia, et a causa qujD cst illi-
habet illum, hahet omnino per accidens, mitata ad (luamcumqiie sphjcram potest
ut natet 2. Physicormn. duohus mo- Nam ubicumfuie produci sic apprchensio linis
Quid .'
sit
^ .
causa per (Hs (licitur causa pi^r accidens primo e\

.
,
est
.....
conditio requisiia
;
ex p;irle causiB fiiia-

Condilio
liuaiis,
accidons.
conjunctione
........
ad principiiim,
i)rinci|)n
:
iit
|.
lis,
. ...
unio, cdiKlitiocausariim inlrinserariim
. . el
inirins.^.-a-
(luaiuh) musicus dicitur sanar(\ iiuiuan- ct non r.ilii) foriniilis priiicipii, Idcin pa- ( „1,1,110
"""•''""•
[
didUiv^ tum mediciis per S(», ut inquaiitiiin i(!t iii inoiMlibus, in quihus condilio «li-
;causa lun- i
• ,• i i .
• •
,v •
accidens. niusicus (lenomiiiativc ; vcl sccundo stiiiguilur a caiisa pi\r sc clToclus, verbi
ex conjunctione cffcclus ad effcctuin for- gratia, conscnsus adulli cst conditio ma-
tuita et casuali, ut fossionis ciim invcnli- tcri.dis in adiiho bipiizanfjo, ui rccipiai
one thesaiiii, qucm ncque fodicns scivit elTectum Hiiptismi, iion aiitcm rc(|uisi(a
ne(|ii(! inteiidit, licet e\ providentia IJoi simplicitiM" e\ pirle Sacramenii, (luod cf-
sequatur. lliid(! neque fossio est caiisa na- fectuin communicat iiiranii, siiic lali
:
consensu. sed ex regula generali, qua statuunt Concilia et Patres. Unde falsum Objectio
Durandi
Deus voluit salutem adulti dependere a li- est quod Durandus asserit, nempe Sacra- falsA.
bero suo arbitrio. menta a Patribus non vocari causas, sed
Item, prsesentia Parochi est conditio a Magistro Sententiarum ; loca enim quae
respectu contrahentium, ut consensus adducit Magister in littera clara sunt, et
teneat matrimonialis, post Tridentinum, proprie intelhgenda secundum subjectam

ubi saltem est receplum. Item, intentio materiam, ad quae se remittit noster Do-
mhiistri est conditio requisita, ut vSacra- ctor.
mentum subordinetur causse principali Quando autem Patres dicunt gratiam a Explicatio
Deo produci, non excludunt causam Patrum.

per modum applicalionis instrumenti ad solo
effectum, licet sit principium in ipso Mi- moralem et instrumentalem, ut patet ex

nistro. Tridentino, sed physice influenfem et
70. Ex quibus colligitur muUas esse condi- principalem ; hinc moderni interpretantur
tiones, ut apphcationem materite et formae prsefatos auctores in re ipsa non differe a
in Sacrameniis, quibus non tribuitur nostra sententia, sed in modo loquendi

efficacia aut causahtas effectus sacramen- êt exphcandi causahtatem Sacramen-
taUs, qui dicitur esse ab ipsis Sacramen- torum.
tis, tanquam causis per se; ergo non con- (k) Dico breviter quod omnis disposi- 71.
Modus
funduntur cum conditione sine qua non in tio necessitans. etc. Quoniam Sancti et causandi
Sacramea-
genere. Ecclesia, ut patet ex Tridentino, Sacra- torum.
Almsns Si autem distinguat Durandus conditi- menta nunc appellant instrumenta gratiae,
vocabuli.
onem sine qua non, contra causam influen- nunc causas activas, ideo Doctor id sup-
tem physice in effectum, abusus erit ter- ponens hic, docet modum, quo salvari
mini,quia sic excluderetur a ratione causoe possit. Dicit ergo dispositionem necessi-
Dispositiol|
per se, causa quaecumque morahs et ariifi- tantem ad formam, quse non est ratio re- prjfivia
est causa. I
ciahs, quod necPhilosophi admittunt, quia ceptivi, posse dici quodammodo causa
artifex est causa per se ; meritum est activa et instrumentahs; talis est Sacra-
Ad
causam causa per se ; fides justificat, quae opera- mentum seu receptio ejus, eaque imme-
^requirUur
^^''
P^^ charitatem ;
mundat a peccato, diata,non mediante aha forma inter ipsum
influxus
pnysicus
gjgy^ gj 'poenitentia ;
'
a domo ad intra fit et gratiam ; ergo, etc. In majori additur,
EsplicaticJ
«jus. domus ad extra ; cognitio practica est quoe non sit ralio receptivi, quia ta- littera.
causa effectus ; voluntas est causa actus lis dispositio, ut quantitas et extensio in
imperati in potentiis inferioribus; fomes et materia, reducuntur ad genus causoe ma-

concupiscentia causa peccati, sicut su- teriahs. Item, ipsum subjectum et mate-
adens, impellens causa effectus, in quem ria, quse supponitur ad formam, sic est
non influit physice ; causa exemplaris dispositio prior necessitans agens materi-
et idea causat ideatum, finis effectum, ale. Dicit, quodammodo, id est, sei-vata,
quamvis non habet influxum proprium proportione inter Sacramentum, quod

distinctum a causahtate efficientis. morahter disponit, et non physice, et
Soivitur Ex his patet ad lationes in oppositum, aha, quse physice disponunt, sicut calor
fundamen-
tum quse fundantur in abusu termini, vel in ad ignitionem.
oppositce ...
sententia;. lalso principio, quia vel restringunt cau- Dicii in minori susceptionem Sacramen-
sain per se ad rationem suoe speciei, vel ti esse dispositionem immediatam ad gra-
toliunt efficaciam Sacramentorum, quam liam, ut excludat modum, quo calor in
. .
DIST I. QU/ESTIO V 181
igne, et alia quaedam instrumenta physica sed efficienter, ideo Sotus reprehendit
disponunt, quoe non attingunt effectum contrarium in nostro Doctore.
causse principalis, sed producunt aliquam Sententia ergo Doctoris est, Sacramen- Vera
causali>as
formam mediam, quae necessitatad poste- ta, ut hahent institutionem divinam an- Sacramen-
riorem. Id autem declarat infra, dicens nexam, causare gratiam, et patet, quia torum
salvaliir.
quod Sacramenlnm non sit dispositio voluntas, qua Deus instituit Sacramenla,
( supple activa, de qua loquitur )

per for- ut signa practica et certa, includit virLute
mam inlrinsecam { supple pliysicam )
voluntatem causativam signali ; ergo Sa-
causanlem terminum, scd ex Dei assi- cramenta, ut includunt illam voluntatem,
stenlia, qui disposuit de polenlia el lec/c includunt eliam voluntatis sequentis ef-
ordinaria suscipienii Sacramentum fectum et actionem ex divina dispositi-
( supple debite ) conferre effectum sione. Sed Sacramenta, ut hahent rationem
(jnaium per Sacramenlum inslrumenli, et ut habent ralionem dispo-
Majorem probatexemplis, qusc, ex com- sitionis necessitantis adgraliam, includunt
muni consensu, dicunlur ita reduci ad illam voluntatem, quia in esse rei talis ef-
causam efficientem, quamvis in se sint ficacia eis non competit ; ergo recte per
dispositiones immediata). Primum est me- hoc explicatur eorum efficacia. Ut clarius
riti respectu prtemii. Secundum motus autem id fiat adducemus impugnationem
respectu termini. Tertium est ex opini- quorumdani, (jui hunc modum explicandi
one anti(iuorum et D. Thomae, quam su- causalitatem Sacramentorum improbant.
73.
pra impugnavit ; estque ratio a priori, Vasquez disputatione citala ad conrlu- Objectio
Vasque/.
quia causa prioris non est causa po- sionem principalem cap. 1. objicit quod
sterioris, nisimedium sit causa tertii, et dispositio consistat in aciihus iiumanis
hoc aliquo modo in eodem genere causae. suscipientis, sacramenta in rebus et ver-
Sed causans dispositionem proximam ad bis consistunt ; ergo non sunt dispositio.
formam, secundum Doclores citaios cau- Respondeiur nimis stricle sumi disposiii- Solvitur.
sat effective, (juia sic exponunt sacra- onern ab hoc auctore, (juamvis illa sit dis-
menta causarecharacterem, aut ornatum, positio et pru3paratio ad justificationem, ut
qui sunt disposiliones necessitanles ad procedit ab operante, non lamen esi dis-
gratiam, ac proinde causare gratiam ;
positio, quiB ex opere operalu facit ad ju-
ergo etiam ipsa dispositio in genere cau- stificaiionem. Doctor aulem sumit liic dls-
sse efficientis, causat gratiam secundum positionon pro eo quod esl prius necessi-
ipsos. tans ad forniam, quo sensu Dhilos(q)hi ot
Sic etiain in sententia D. Thoma^, ut pa- auctores,quos pro opposita seiitentia ad-
tet ex prima qufE.stione hiijus, causa inducit, Io(|uuntur. Et certe dis|)osiiio illa,
slrumentalis hahei cx jji-opria forma acti- (luam iulentlii Vasîuez, est laiitum dis-
onem prajviam, qiia disponit ad formain positio ex ordinatioiiti di\in:i, (|uaie!ius

l)i-|>(>KillO
et effecium causa; principahs ; hiiic negat Dfus acceptat ei ordiiiavit, vorhi graiia, t'\ Dei
Tolunliit)*.
creaturani agere posse instruinentaliter poMiitentiam adulti, antcquam ei remitioiet
ad effectum creationis, ciuia iiihil suppo- pcccatum ; orgo etiaiu eadom propiielale
iiitiir, (|uod sic disponi jiotest pcr iiisini- iccopliu Sacramcnti cv ordiiiationo diviiia
mentum. Ueceptiiiii est etiam iii schola instituti por modum iiistruiiionli oi catisu)
D.Thoinjc formamconlrariam.iiiductaniab justificati(»iiis, vocari potost dispositio,
agenle, expcllcrc aliaiii, noii foniialilor, roipic nKigis (|Uo magis corto iiiforl cl
182 Llli. IV. SENTENTIARUM
necessitat ad effectiiin, quam dispositio materia nomen disposilionis, ex commu-

aliqua poeniteritis, ut attritio, quce sine ni Tlieologorum, non accommodari solis
Sacramento est inefficax ; non ideo eniin actibus suscipientis Sacramentum, sed et
aliqua forma disponit ad aliam, quia pro- characteri, qufje est dispositio necessitans
ducitur a tali, aut tali causa, sed quia di- ad effectum gratite sacramentalis rece- Character
(lispositio
cit ex se talem connexionem, sive ex na- dente ficlione, non ex natura rei, sed'ex
tura rei, sive ex ordinalione causae ex- divina ordinatione. Item, secundum
trinsecae. principia aliorum et ejusdem alibi, radix
Generaiis VideantuF qu8e supra prsemisimus, cir- libertatis esr, in intellectu, ita ut quamdiu
disponit ca dispositionem utroque modo neces- manet judicium intellectus indifferens
infusLiein sitatem, atque adeo quomodo agens respectu mediorum, verbi gratia, nequeat
^^^*^^"^^- creatum necessitat ad infusionem animce sequi electio unius determinati medii in vo-
rationalis, ex pacto Dei generali, non ali- luntate, donec determinetur respectu ejus
ter. Vide Doctorem in 3. dist. 16. | Ad primum intellectus, et hoc non obstante judicium
secundam, versu : Respondeo ,nullu dispo- actus intellectus per eumdem non influit fnrenect™!
sitio inducta ah agente naturali, etc. ne- physice in actum voluntatis, quamvis dispositioi
°scessitanj
cessilat ad infusionem animcc raiionalis. actus intellectus necessitet ad electionem
Quod ergo dispositio, quai consistit in determinati medii stante intentione effica-
actibus adulti,sit ab ipso,per gratiam Dei, ci finis ;
quomodo autem necessitet, nisi
ex ordinatione Dei est, qua voluit ipsi per modum dispositionis necessitantis?
non remittere delictum, nisi poeniteret Idem etiam negat voluntatem iuiperare ^(.tuspnoi
eum peccasse. proprios actus ;
cseterum stante actu pri- ^°e"pectu
74.
Huic fundamento demum supersedificat ori voluntatis, ex suppositione necessita- po^tenori^
Censura dictus Auctor ut tandcm colllgat hanc con- tur ad actum posteriorem, quoe necessitas
Retorque- scquentiam, nempe, frivolum esse recur- etiam in Deum cadit; cujus actus est im-
tur.
rere ad dispositionem, iit salvetur effica- producibiHs. Item, actus voluntatis per
citas Sacramenti. Sed ipse
'
male discurrit, eumdem et alios, non influit phvsice in
'
imperans
_
" respectu |
quia nec in schola D. Tiiomse, neque no- actus aliarum potentiarum, quamvis ad imperati.i
stra,
..... ...
neque inter Philosophos vocabulum
disposittoms nccessttantis, de qua hic
, .
eas
,
cedens
necessitet,
;
.
sic
.
tanquam
etiam supposito amore
.
dispositio ante-
et prae-
respectui
delectatioj
nis.
Doctor, neque dispositionis simpHciter sentia objecti, sequitur dilectio necessario

soU poenitentia3, aut cteleris actibus ho- quse est actus elicitus voluntatis, juxta
minis justificati, attribuitur. Ei loquendo placitum scholoe D. Thomce, quod ipse se-
de necessitante, si sequeretur doctrinam quitur.
Tridentini a quo modum loquendi mutu- Item, quid magis vulgare in Philoso-
avit, de facili inveniret sess. 6. cap. o. phia, quam formam priorem, qure non
6. 7. et potissimum octavo, dispositionem influit physice in posteriorem, qupe ad
de qua loquitur Concilium, non esse ne- eam sequitur, ut quando ab eadem causa
cessitantem sine Sacramento, imo Sacra- proveniunt duae fornife cum subordinati-
mentum inducere necessitatem justificatione actionis, ut prior, inquam, dicatur
onis ex efficacia sua, quia nequc fides, dispositio necessitans.
neque opera, qua^ ipsam justificafionem Quid ergo si talis dispositio necessitaiis
/0.
antecedunt, ipsam juslificationis gratiam reducatur, communi sensu Theologorum ^c''°™'^°
promerentur. Inveniret etiam in hac ipsa et Philosophorum, ad genus causce effici- ad

.
DIST I. QU^STIO V. 183
proposi- entis? Quid, inquam, absurdi sequitur cum gratia, supple physicam. Respon- Doctoreni.
tuin.
Responsio.
appellare Sacramentnm, ejusque recepti- detur recte dici dispositionem, quia neces-
onem dispositionem necessikmtem ad gra- sitat ad gratiam ex ordinatione causae
tiam,ex divina ordinatione et institutione, produccntis gratiam modo dicto, sicut
qute ordinatio el institutio est divina vo- meritum causat Ijoc modo, et disponit ad
luntas anlecedens alligata Sacramento, pra^mium ; sicut actus adulti, qui antece-
continens virtute posteriorem, qna poni- dunt justificalionem, vocat Tridentinum Trident.
Di.opositio
tur gratia in effectu. dispositionem ad ipsam, quamvis non ex e\
liivina
Causn Et id mirum est, si id in propiia sen- natura rei necessitent ad justificationem, ordinatio-
Inioralis ne.
irejiciliir
tentia abnuat, cum doceat nobiscum Sa- sed ex ordinatione divina prajsupponi de-
acl
!
jmoduin
cramentum esse tantum causam moralem bent in adulto. Yiderit Suarez an recte et
i;aiisandi
caiisa
gratia}, nam illam virtus moralis super- proprie loquatur Concilium et Doctores
j
hysici:e addita Sacramento, quid superaddit preeter Theologi universim, qui idem diciint.
id quod Doctor asserit? Reducendo autem Objicit secundo dispositionem recipi in Secunda
ol)jectio.
servata proportione causam moralem ad eodem subjccto, aut supposilo, in quo
modum causandi ciuspb physicoe, ut com- est forma ; sed formee, saltem Sacramen-
muniter omnes reducunl, sicut speciem torum, non recipiuntur in eo, cui appli-
inferiorem ad superiorem, et secundum cantur Sacramenta, neque cum sit Eucha-
qiiid, ad simpliciter (eo modo quo ipsum ristia, forma recipiturin panc, aut in cor-
ens morale concipitur et intelligitur suo pore Christi, Item, ipsa Eucharistia non
cramen-
tuni
modo ad instar entis physici, vel saltem recipitur in homine, ({uando manducatur,
Miiliitiir
respective ad ipsum (tanquam perfectius,) ut in subjecto, sed applicatur illi. ILtc
!^;.(ISlti-
111
certe ad nullum genus causai physicre non sufficiunt ad appellationem disposi-
-itan-
tclll. secundum proportionem imitationis in tionis, alias applicatio caus;e ad passum
causando, magis proprie reducilur hic vocari posset dispositio et causa per se.
modus, quo Sacramentum causat gratiam, Item, alias setjueretur, quod (|uid(juid ex
quam ad illud quod vocatur dispositio nedivina ordinatione necessarium esset ad
cessitans ad effectum. aliquem effectum, ita ut illo positostatim
"Niiri!/,
Ilinc insurgit Suarez 3. parf. fo»). 3. poneretur effectus, et non alias posset dici
,:ilu
, rela-
disput. 0. srcf. 5. impugnando tertium (lispositio ullima ad talem effectum, ut si
r
'
1 1
ii-li<reiii
inodum explicandi causalitatem Sacra- Deus statueret me loquenlc, creare Ange-
.
mentorum, confundens Doctorem nostrum lum ; hoc autenj impropriissime diccrelur,

cum Durnndo in reipsa. Quamvis Scotus Prajterea, non minus imj)roj)rie Scotus
77.
inquit, modum loquendi dissimulet. quon vocat Sacramentum instrumentum j)er se,
variis, inquit, conjecluris phUosophicis ef
cum nihil inHuat, nec sit aliud (juam con-
r.xemplis expJicaf, qu<v non oporfet rc- ditio requisita ex ordinatione Dei, ad cu«
ferre. Duo tantum exempla adducit no- jus pr.Tsentiam Deus producat graiiam.
ster Doctor, allerum Philosophicum de nio- Itcm, ad homitiem reducit argumenlum,
tu, alterum Theologicum et morale de (juia alias malc negat Scotus dari j)ossc
merito ; adjungit autem rntionrm, (juam iiislrumontum creationis. Iiein, non coha^-
dissimnlat Suare/., el recto, (piia ex sensu iiMit interse Sacramenta esse disjiosiiioncs
inriusque est probans. tillimas ad gratiam, et esse instrumenla,
Objicil primo, (|Uod ne(|iiit dici disposi- (jiii;) (lisjxjsilio imn habct actionem rcsjie-
M.ji. il
;ontra lio, quod cx se nullam Iialxjt connexionein ctu formic, instrumenla vcro sic. Con-
kl
cludit tandem Scotum non loqui in rigore gratia et libero arbitrio, quod disponitur
philosophico, sed hite appellare Sacra- per gratiam.
menta dispositionem, et instrumenta, hoc Ilespondetur tertio, ad majorem discus- Respoiibio
3.
est, morali modo. sionem ilHus propositionis, quam ipse
Respondetur, Doctorem loqui de dispo- tanquam notam supponit, distinguendo
Responsio.
Ad sitione moraU, non physica ut patet ex majorem in physicis, transeat, in mora-
...
;
primum. ,. . . „ ,. ,., .-..,.,

Dispositio dictis, et sic appeUare Sacramenta dispo- libus el artihciahbus negatur ;
quia m ju-
ri6C6SSlt3IlS
noa sitionem, ut habentannexam institutionem diciahbus prtemittuntur plurcs dispositio-
seniper est
in eodem j^^j ^^ primum quod objicitur, respon nes et solemnitates lege praescriptse ante
Dispositio
^"30^°' *^'Gtur primo negando majorem semper, sententiam, sic etiam in contractibus, in hatens
connexio-
supposito etiam quoad dispositionem physicam, quia artihciahbus simihter plures dispositiones neni
nioialem
forma. in communjori opinione Philosophorum, circa conversionem unius materiac in a- tantuin.
accidentia absohita non insunt mate- ham apphcando activa passivis. Item dis-
rifle, sed vel formae vel toti, quo suppo- positio requiritur in forma et figura ins-
sito, dispositio antecedens formam sub- trumenti, ut patet, Sacramentum est dis-
stantialem, qufe dicitur ultima necessitans positio moralis.
ad ipsam, neque est in eodem subjecto Respondetur quarto, quando ultimate
Rosponsic
aut supposito cam forma substantiali se- disponens habet rationem formse, transeat 4. et 5.
quente, quia calor, verbi gratia, est in major; quando vero est extrinsecum quod
ligno, forma ignis adveniens est in mate- applicatur tantum, negatur ; hujusmodi
ria prima, quse deinceps spectat ad sup- est Sacramentum. Quinto denique negatur
positum ignis, non autem ligni. minor in iis Sacramentis, quce consistunt
Respondetur secundo, transeat major in usu, quia neque materia sola, neque
Secunda quoad dispositionem physicam, quae se sola forma causant gratiam in sententia
responsio. '
i-
Dupiex tenet ex parte causcfi materialis per mo- adversarii, sed compositum ex his, nempe
isposi 10.
j^^ necessitantis ad formam ; negatur Sacramentum integrum, quod aliqua sui
de dispositione. quse est ex parte causfB parte consistit in actione, quoe recipitur in
efficientis necessitante ad actionem trans- subjecto, cui applicatur, utablutione, un-
Guntem, verbi gratia, igni? in stupa, et ctione, tnctu, etc. Sufficit autem ad inte-
N sit ns
^'^
quaecumque materia rara, non est disposi- gram denominationem, ut successivum
materioe, et tus ab intrinscco ob dispersionem virtu- secundum aliquam sui partem insit, quam-
ex
parte tis, ut agat perfecte aquam vel
in li- vis secundum omnes non insit, sicut et
efficientis. ,. , , /> •
gnum, aut aliud quodcumque lortms re- secundum partes existit, et non perma-
sistens; in materia tamen densa est dispo- nenter, et vera est hsec : Baptismus fit,
situs ex collectione suse virtulis, ut agat. licet sola ablutio secundum aliquam par-
Loquor de dispositione in sensuadversa- tem tunc existat.
rii, quatenus est ultima limitatio causac Quod ergo urget proefatus auctor de 79.
ad actionem, vel passionem, neque sola forma Sacramenti, si vellemus ad alia ejus
causa materialis dicitur disponi ul re- principia idem torquere, perinderesponde-

cipiat, sed etiam causa efficiens, ut re cogitur, quia non magis est de ratione
Disponitur
etiam
causa
eiTiciffns.
•.,•
agat.
liDus,
Quod maxime verum
ut omncs latcntur
iguorantia et concupiscentia, ut sunt cau-
S8e iiumanorum actuum,
.
in
et in
est in
materia de
materia de
mora- dispositionis inesse
'
contendit
quam de ratione formae esse m
est forma,
.
materia cum qua componit. Suarez autem

formam
eidem subiecto,
et
•
,
materiam Sacramen-
r,
in quo
.
Sicul
(lisposi;i
I
; .
DIST I. QUiESTlO V. 1S5
ita torum facere unum per modum actus et nunquam est in potentia proxima agendi,
forma,
inest polentiai, jam inveniat nobis modum, quo respectu formoe posterioris, donec ponatur
bjecto. . .
Sacramenti forma per modum actus insit forma prior in esse, etsic per formam pri-
materioe, ut potentiae cum qua componit, orem positam, determinatur active, ut
et sic facilis erit solutio sui argumenti ex ponat posteriorem.

propriis. Sic in proposito Deus alligavit virtutem
Explicalur.
oivitur Interim dicimus de ratione signi pra- suam activam Sacramentis, ea instituen-
bjeciio.
^^j^j ^gg^^ ^^ verificet suum signatum do, ut certa signa gratice positis requisi-
circa subjectum, et hoc modo applicari tis ; his ergo applicatis determinatur ad
formam sacramentalem verbalem circa causandam gratiam, et hoc modo intelli-
subjectum, in quo operatur effectum, non git Doctor Sacramenta esse dispositionem
per contactum physicum, sed ex vi ver- necessitantem ad gratiam. Ex hoc solo pa-
borum, et sic applicatur forma consecra- tet ad reliqua omnia quae prtcfatus auctor
tionis circa materiamEucharistiae; quomo- congerit.

do autem cum hoc erii dispositio neces- Nam quod addit de applicatione, sic vo- Responsio
ail
sitans ? cari posse causam per se, sicut Sacra- reliqua
Kst Respondetur esse dispositionem, non mentum, respondetur naturam causte per Cnusa
'
isposilio per se
.•essiians per modum materiahs, ut toto suo argu- se definiri debere juxta materiam subjec- definitur
forma n ,• r i
juxta
isecraii- mento alludit praefatus auctor, sed esse tam, alitcr autem sumitur causa in mate- maieriam
>• subjeclam.
dispositionem respective ad causam prin- ria
rr,i
morali et Theologia, aliter
, •
m materia
. •
cipalem, nempe Deum, per qiiam appH- physica, et ubique pro eo quod influit
catur ejus voluntas posterior et executiva esse in effeclum. Applicatio in physicis Applicaiio
ad causandum effectum Sacramenti in eo, non dicilur causa, quia spectat ad actum j,i,J."ci8
non
cui applicatur ( sive per actionem sensibi- primum, et non per modum principii, scd
est causa.
lem, sive per modum significandi verbo- per modum conditionis in rigore physico
rum connotantium ipsum subjectum in in moralibus autem per solam applicuti-

quo, vel materiam circa quam, ut contin- oncm, quandoque communicatur esse
git in consecratione )
qua3 voluntas conti- morale ;
Sacramenta autem continent effe-
netur virtute in ipso Sacramento, ut ha- ctum ex sui institutione modo dicto mora-
bet annexam promissionem, pactum et liler, ct applicant divinam vohmtatcm.
institutionem sui per modum signi sensi- Unde ipse Suare/. in line admiltil, quod
bilis practici. id quod physice est condilio, aut causa
Nam, ut bene Doctor, causa prioris, per accidens moraliter, possit esse causa
80. non est causa posterioris, nisi meilium sit pcr se ; nos autem alitcr dicimus nullo
'
r,!iusa
jiiioris aliquo modo causa posterioris ; dispositio modo Sacramcnto dici causas per acci-
uiinioilo
( l rausa autem nccessitans ad formam eatenus ne- dcns, sed causas per se.
4''rii)iis
{
cessitat, fiualenus per eam positam, non Unde nolandum ost, quod Sacramcntum, St.
Quiil sit
solum subjcctum fit capax sublalo impe- aut actio [ihysica Sacramenli, e\ inslilu-
oonilitml
In^tilutio
dimento, ut recipiat formam postcriorem, tione ctiam divina possit suppoiii ail cre-
(lli:i'
iFornia
oramenti
temiinat
(luia sic
scd
priT}cise
in(|uanHmi cst
...
non esset necessitans,
determmatio qujrdam
ationcm gralitn
Priiiio modo, ut
in anima diiobus
scmpfr
modis.
pra'e\igerclur,
trilHiercl
Sinrainen-
to
•''^*'*
ânsam . ,. •
II
rinci|)u- agciitM, ut ponat lormam ad

,
(jinim (lispo- ila iit alit(M' D«uis iioii causarct, msi ilio coniiiiioniB
lem ,
iiit. Quando enim agens

.
agit
II-
cum subordi- siipposito, qtiamvis iioii (lclcrmiiian-l IJcus
, ,,
l.inlnin.
scmptM' ccito, posita aclionc physica.

natione addiversas formas, (M cum ordine, ci
.
186 LIB. IV. SENTENriAUUM
verbi gratia, ablutionis baptismalis et pro- propositum, explicat quomodo Sacramen-

lationis formae producerc gratiam,' sed tum sit instrumentum hoc modo, licet
tantum eam non producere nisi illis prae- non agat pliysice, sed prsesupponitur ad
suppositis ; et hoc modo institutio illa gratiam in suo esse pliysico et morali,
magis proprie tribueret Sacramento esse tanquam effectus prior, ut provenit a vo-
condilionis sine qua non, quam vera3 cau- luntate divina instituente, et a ministro
soe. appHcante; ex quo patet ad illud, quod
Exempium. Exemplum est in consensu adulti prse- Suarez deinceps opponit ex natura instru-
requisito ad receptionem Baptismi, qui menti, quod debet esse activum, hoc enlra
licet semper preeexigatur, non est causa negatur, loquendo de actione physica.
per se gratiae, sed conditio etiam ex insti- Minus urget qcod arguit idem auctor
tutione divina. Et ratio est, quia licet quasi ad hominem male, Scotum negare
proerequiratur, non tamen habet efficaciam dari posse instrumentum respectu creati-
inferendi effectus. onis, aut termini ejus, si instrumentum

Quid Secundo modo institutio Sacramenti non est activum. Respondetur, Scotum
sit causa ?
prout contingit de facto, est, et habet vo- non negare dari instrumentum morale,
kmtalem determinatam et efficacem pro- quia id concedit de Sacramento, sed ne-
ducendoe gratioe annexam, quantum est ex gat dari instrumentum ex natura rei dis-
natura institutionis, et determinatione positivum, aut quod certe attmgeiet
Inslitutio
prsesens
causce principalis; et sic non solum est ipsum effectum creaiionis
dat conditio, sed ratione talis et institutionis Circa iilam propositionem Doctoris Ubi
:
83.
esse causse.
virtute continet effectum, quantum est ex esl formalis incompossibilitas in crealu-
se, et positum in debita apphcatione ra, unnm illorum non expelUl aliud acli-
illum infert. ve, sed tantum formaliter, etc . Contro-
Ex quo patet ad instantiam de creati- versia est Philosophica, quidam enim di-
Responde-
tur one Angeli ad locationem Petri, quia spe- cunt active formas contrarias se expellere
ad
instantiam ctandus est modus, quo Deus supponeret a sul)jecto, sed mehus Doctor, quia una Formie
de contrari
locationem Petri ad talem creationem, ut forma non expellit aliam, nisi propter in-
se
creatione
Angeli eodem qua formalib
casus declaretur secundum principia posi- compatibilitatem in subjecto,
expelluD
ta. Distinctio prsemissa quantum ad se- subjectum est, ideo specificatur eorum
cundum membrum est Doctoris, | Ad oppositio in ordine ad subjectum commu-
qucestionem secundam, ubi dicit veritatem ne. Sicut ergo formre, qua formoe sunt,
Sacramenti esse veritatem ejus practicam, comparantur ad subjectum per modum
seu conformitatem ad signatum ; et re- actus ad potentiam, sic quod illis compe-
sponsione ad primum et secundum, tit in ordine ad subjeclum, competit ipsis
ibidem. quatenus sunt formae et actus subjecti, ac
(1) Ad inlellectum Imjus, sciendum proinde formaliter, et sic etiam omnis

82.
quod inslrumentum, etc. Hic Doctor va- alia oppositio attenditur formaHter, ut
rias acceptiones instrumenti assignat. privativa, contradictoria, et etiam relativa
deinde subjungit dubium de instrumento suo modo.

artis, an sit activum. Cujus probatio est AHud ergo est considerare hanc expul-
clara ex littera, quia neque durities, neque sionem, ut reducitur ad agens mediante
forma, aut figura instrumenti artificiali forma, ut suo effectu, qua sic ab ipso est
sunt activa. Deinde accommodando ad mediante actione et termino ejus, ac pro-
DIST. 1. QUiESnO V. 187
inde active, quia quidquid est ab agente, neretnr, aliquid causaretui' in ani-
est ab ipso active, et qua est agens. Aliud ma, nec cnnsaretur ijjsa regulari-
veru loqui de eadem expulsione, ut est a ter, nisi cx pactionc divina cum
forma ex incompatibiiitate, quia non vir- Ecclcsia, et sic sine tot superfluis
tualiter includit talem incompatibilitatem, in aqua et anima intermediis, po-
sed competit ei ratione sui esse formaiis, test salvari quod pactio divina sit
et per differentiam specificam, quse ex se immediata, respectu effectus con-
primo est talis, non parlicipaiione ab alio ferendi et recipiendi Sacramenta.
formaliter, unde perinde eidem conveniret Si tamen fiat altercatio pro])ter
talis incompatibilitas, etiamsi esset im- auctoritates de isto vocabulo cir-
producta. llinc Doctor, variis in locis, di- (i-ts, potest dici, quod virtus uno
cit agentia virtualiter opponi ratione effe- modo, est ultimum de potentia,
ctuum, effectus ipsos, seu formas opponi primo Cceli et mundi. Ultimum autem Text. 116.
Qua; virliis
formaliter. Si comparetur forma in rati- potentise signi practici est quod Sacranu-n-
one effectus, et ut subest virtuti eflicien- significet efticaciter, lioc est, prse- liil
tis ad aliam formam, sic dici potest ali- vie et certitudinaliter; nam non
quo modo effective se habere, sed ut posset signo, inquantum i^racti-
comparatur in esse causoe formalis, for- cum est, competere major polen-
maliter expellit. tia. Tamen talis virtus potest con-
Aliud superest dubium : An corpora cir- cedi esse in Sacramento; sed ista
ca idem, ubi opponantur formaliter, vel non est aliqua forma absoluta, sed
virtualiter ? Quod infra commodiori loco tantum relatio conformitatis signi
tractabilur in maleria de liealiladine el ad signatum. Et sive ista pertineat
ejus dotibus, et de impeneirabilifaie ad essentiam Sacramenti, (et tunc
dist. 44. oporteret, quod Sacramentum non
tantum includat rationem signi,
SCHOLIUM. cum suis differentiis, sed etiam

aliquam rationem conformitatis
Ad secundam quaestionem respondet con- ad signatum, qua3 dicitur veriLas
sequenter, nuUam virtutem physicam po- in signo; ct patet quod istarum
nendam iii Sacramento, propter rationes relationum una accidit alteri, et
aUatas. Sumendo tamen mrlafem pro uUimo quasi posterioi* fiindatni' iu a!ia
potentiiG signi praclici, admittenda est in
priori ; conformitas enim in signo
Sacramentifj, quia tantum est significarc
efflcaciter, id esl, prtevie et certo. Solvit
fiindatur, et posset esse signum
argumenta pro IJ. Thom. adducta num. 2. ot sine ea) sive ista non pertiueat ad
priucipalia q. 5. rationem Sacramenti, s(n1 sit acci-
dcns concomitans, iit in [iJuiMhus,
Ad (jiia^stionein (m) seciindam. saltem ista i-atio est illud iillimiim
patet per idem quod nec mauifeste de potentia signi jiraclici, et sic
possil)il(\ n(^c necessariiim est po- virtns.
nere illam virtutem, qua> sit for- A(l primum (u) aut(MU dico, (|iiod 17,
ma r(%alis in Sacramento. l't qiiid a(|iia al)liiit cor, id (>st, animaiii,

(Mnm toties generaretur et cor- nou (piidem caiisando (lisjiositi-
riiinper. hir? Nec pcM* illani, î |to- onein meiliam in((M' ipsam ct gra-
tiam ablucntem, sed abluit tan- illud. Iloc modo est in proposito.
quam dispositio proxima et imme- Ad illa quae adducuntur in prima ^g
diata gratiam, eo modo quo

ad opinione, patet ex istis : Sacra- j.^-V^
dicitur quod merifcum inducit bea- mentum enim non est tantum cau- l^-.p
titudinem, vel quod sectio, sive sa per accidens, sicut nec ipse
alia hujusmodi prseparatio inducit poneret ornatum vel characterem
sanitatem. Si enim causaret dispo- esse causam per accidens respectu
sitionem ad gratiam, et sic dicere- gratise, imo sicut poneret illud
tur abluere, adhuc oportet illam causatum a Sacramento esse per
dispositionem immediatius ablue- se dispositionem ad grafciam, ita
re, sicut argutum est supra, de dico,quod Sacramentum, vel ejus

ordine causarum respectu tertii. susceptio, est dispositio proxima
Ad secundum quod Magi-
dico, ad gratiam. Et per hoc patet, quo-
ster in definitione Sacramenti, per modo ponitur in definitione ejus,
hoc quod addit, et causa exislit, nihil et quomodo pertinet ad artem tra-
aliud intelligit, nisi quod est si- cfcantium de Sacramentis. Si enim
gnum efficax, per quod intendit aliquis consideraret incisionem,
i
quod sit practicum certum et ve- vel aliquid hujusmodi, inquantum
rum, et prsevium naturaliter ad ordinatur ad sanitatem humanam,
suum signatum. definiret, ipsam et differentiamas-
Ad 2. Per idem dico ad illud de distin- signaret per ipsum ordinem, licet
Diversitas .
^ .
sacram. ctionc Sacramentorum novse legis ipse ordo accideret naturse rei in
nJvfe'ieg. ct vetcris non enim distinguuntur
;
se. Hoc modo Sancti et Doctores,
causTndo per illud, quod neutri illorum po- non curantes de Baptismali ablu-
gratiam.
^ggj. (jonvenire, scilicet active age- tione, quantum ad naturam in se,
re ad aliquid spirituale in anima; non magis quam de natura balne-
sed ista novae legis grafciam cau- ationis cujuscumque per se, con-
sant,tanquam signum efficax, illa siderant illud inquantum ex insti-
autem veteris legis non, loquendo tufcione divina habet ordinem ad
de Sacramentis, id est, de caeremo- gratiam, et ideo sic definiunt, et
niis illius legis. De hoc patebit in differenfcias assignant.
sequenti qusestione. Ad primum argumentum secun- Ad
19.
arg
Ad 3. Ad aliud dico, quod si motio da3 qusestionis, patet quod virtus
serrse essefc dispositio proxima ad illa est efficacia signi respectu
inductionem alicujus formse, efc signati, quae efficacia non est for-
non ex natura alicujus motionis, ma realis, maxime absolufca, sed
sed ex dispositione alicujus agen- est veritas signi virtuaiiter prse-
tis simul cooperantis, posset ra- cedentis signatam.
tionabiliter peti ab illo agente, Ad secundum, si sanitas non pos- Ad 2.
quod illa motio perficeret id quod set nisi ab agente voluntario indu-
confcinet, hoc est dictu, quod sicut ci, et ab ipso institueretur aliquod
continet illud tanquam dispositio signum, quod esset efficax, seu
prsevia, sic hoc
perficiat illud; dispositio necessitans ipsum ad
cst, ad ipsam immediate sequatur inducendum sanitatem, iilud si-
.
I)!ST. T. OU^STIO V. m
gnum esset medicina virtuosa, non efficacia enim Sacramenti est ex pactione
tamen per aliqnam formam abso- divina cum Ecclesia. Et si contendatur de
Intam, qnae esset principinm sa- virtute propter auctoritates Sanctorum et
nandi, sed tantum per ordinem Ecclesire, quae dicit Sacramenta includere
efficacem ad sanitatem. virtute suum efrectum, potest dici (su-
.d3. Ad tertium potest dici, quod mendo virlutem cum Philosoplio 1 . dc
quoties Sacramentum est novum, Ccelo el mundo, pro eo quod est ultimum
toties fundamentum est novum, ct potentiai) quod sic virtus Sacramenti est
tunc non est nova relatio sine
ibi esse signum efficax gratiae, et aliam vir-
mutatione fundamenti sed illa ; tutem non posse eidem competere.
mutatio non est ad aliquod abso- Dicit ergo Sacramentorum conformita- Virtiis
Sacram«n-
lutum in fundamento, sed ad esse tem cum suo signato esse hanc virtutem, toruin.
fundamenti. quatenus ut prius naturaiiter illum certo

Vel aliter dici potest, quod rela- significat et infert. Ilsec omnia clara sunt Dubium.
tio rationis potest esse nova in ex dictis. Dubitat Doctor, utrum relatio
aliquo, absque omni novitate abso- conformitatis Sacramenti ad suum signa-

luti in ipso, sufflcit enim nova tum, sit de essentia ejus? Respondetur soivitur.
aliter
)eus
comparatio absoluti ad alterum esse differentiam Sacramenti ex iis, qure
uirit per actum intellectus; hoc modo .«w/jm diximus de definitione Sacramenti,
tiones
novo. potest Deus dici Dominus de novo, ex ipso Doctore, qui negat potestatem in-
sine novo absoluto in ipso. Vel stituendi Sacramenti posse convenire cre-
magis ad propositum potest num- aturae, et fundatur in certitudine signifi-
mus dici pretium de novo esse ; cationis sacramentalis, qua} fundatur in Efpliiatur
Doctor.
enim pretium non dicit nisi rela- assistentia divina. Unde quando hic sepa-
tionem rationis, sicut nec esse rat a relatione signi etiam practici illam
commutatum pro alio esse enim ;

conformitatem, noii loquitur de Sacra-
commutatum non magis dicit re- mento complete suh omni ratione sui, sed
lationcm realem, quam esse da- tantum suh ratione generica et incom-
tum datum autem
; manifcstum (ut pleta.
est, cumdicat habitudinem objecti His ergo suppositis circa resohitionem 85.
ad voluntatem) non dicit nisi ra- utriusque qunestionis per Doctorem, cpian-
tionis relationcm in ipso dnto, tum ad efficaciam et virtutcm et modum

sicut nec intellectum esse in obje- causandi gratiam per Sacramcnta, adjicio
cto intellecto. hanc confirmationem ex sanctis Patrihus, Conlinnntio

dictoruni
ex quorum modo loquendi facihs est, ct es
snui-tis
COMMENTARIUS. verax resolutio Doctoris
Patribus.
Cyprianus, scrmo do Raptismo : ncmis-
\i.
blutio (m) Ad qufjeslioiicm seciindnm patPl pcr sio pcccatorum, sivc pcr liaptismum sivc
Jtionis
atse. idem, etc. Hic respondet ad (piuistionem pcr alia Sacramcnta donctur. propric
clusio
ativa. secundam, cujus conclusio est : Nullam Spirilus sancti est, et ipsi /lujwi cf/icicn-
virlutem phijsicam supcraddi Sacramcu- tia' pririh'(/ium mant'1. Vcrb(trum solem-

to, ncc possibilem cssc talcm, id est, non nitas, ct .wcri invocalio nominis, cl si-
ostendi per rationes, aut aiictoritatem il- gna instltutionibns .^postfdicis Sarerdo-
lam inesse, ct nulla necessitate adstrui, tcm ministcriis attrihuta, visihilc cclcbranl
;
190 L!B. IV. SENTENTIARUM
Sacramentum ; rem vero Sacramenti Spi- ab originali, quod contraxit ab Adamo :
ritus sanclus format ct efficit, et conse- Nisi quis, inquit, renatns fuerit ex aqua
crationihus visibilibus, invisibiliter ma- et Spiritu sancto, Aqua igitur exlti-
etc.
num totius auctor bonitatis apponit, et bens forinsecus Sacramentum gratice, et

plenitudinem gratice unctionis divina^ Spiritus operans intrinsecus beneficium
pinguedo sanctificationihus officialihus graticc, solvens vinculum culpce, reconci-
infundit, et rem Sacramcnti cnnsummat lians bonumnaturce, regenerans hominem
et perfcit, etc. Christo, elc. Sacramentum gratice, id eM,
Ambrosius. Ambrosius lib. 1. de Sacramentis, signum exhibet, aciua forinsecus, benefi-
cap. 3. discernens inter ea quce videntur cium gratire operatur intrinsecus Spiritus
in sacro mysterio Baptismatis, et ea quoe sanctus, et lib. 15. de Trinit. cap. 26.
non videntur Ingressus : cs, inquit, vidisti negal eadem, ratione discipulos Christi
aquam, vidisti Sacerdotem, vidisti Levi- dedisse Spiritum sanctum : Orabant, in-
tom;etinfra : Vidisti, quce videre potuisti quit, ut veniret in eos, quibus manus im-
oculis tui corporis, ct humanis conspecti- ponebant. Item, Hieronymus, Isaire 4. Ilier
bus, non vidisti illa quce operantur, cpiia tractans illud Matth. 3. Ego vos baptizo
non videntur, illa multo majora sunt in aqua, etc. Ex hoc, inquit, dicimus
quce non videnlur quam quce videntur, quod homo tantum aquam trihuat, Deus
quoniam, cpue videntur temporalia sunt, aufem Spiritum sanclum, etc.
quce non videntur ceterna, etc. Per ea Accedunt et Patres Grceci, explicantes
autem quibus tribuit op-Brationem, et illud Joannis 3. Nisi quis renatus fuerit
non videntur, intelligit Spiritum san- ex aqua et Spiritu sancto, etc. purgati-
ctum cui tribuit operatijnem gratire in onem a culpa tribuunt Spiritui; et quia ho-
anima, ut patet cap. o. ubi adducit exem- mo compositus est ex anima et corpore,
plum Naaman Syri, ejusque purgationis aquam corpori sanando, Spiritum animfe
in Jordane, alludens ad ea qufe visibilia accommodant. Nyssenus in lib. de Bapti-
sunt in Sacramento, et alia quse non vi- smo circa initium : Hoc autem, inquit,
dentur, sicut aqua Jordanis fuit visibilis, beneficium non aqua largitur {esset enim
et Naaman, sed non virtus sanativa, qua omni creatura sublimior), secl Dei prcece-
mundatus est a lepra : Vidisti, inquit, ptum, et Spiritus, qui mystice ad nostram
aquam, sed non omnis aqua sanat, sed Hbertafem venit accessus; aqua vero sub-
aqua sanat, quce habet gratiam Christi servit ad ostendendam purgationem ; et
aliud est elementum, cdiud consecratio, infra : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et
cdiucl opus, cdiucl operatio ; aqua opus Spirilu scmcto, etc. Quare hina ilhi, et
est, operatio Spiritus sancfi est, etc. Et non solus Spirifus sufficiens cxislimatus
lih. 3. cap. 2. dicit ad invocationem Sa- est ad complelionem baptismatis? Re-

cerdotis infundi Spiritum sanctum bapti- spondel : Compositus est homo, et nonsim-
zato, quse invocatio ad genuscauspe mora- plex ut certo scimtis, atqnc idcirco dupli-
lis reducitur. ci conjuncloque cognata similiaque ele-
86. Item Augustinus epistola 23. ad Boni- menta acl curationem destinata, afcpic
Augustin.
facium, docens peccatum parentum non attribufa sunt ; corpori quidem quod ap-
posse nocere infanti offerentium ipsum paret, nqua qune sub sensum cadif, animce
idolo; non nocere, inquam, quantum ad vero quod visum effugit, Spiritus qui non
culpam, ut qui baptizatus est et purgatus apparet, qui fide vocatur, qui infallibili-
DIST I. Or.^STIO V.
191
izianzjn, fer accedil, etc. Idem docet Nazianzenus iiUelligi debet ex sensu Concilii et Patrum
lyrilltis.
lieros. oralione in sanctum Bapiisma, Cyrillus de efficientia simplicitei' physica, nam et
lyriilus
lexand.
Ilierosolymitanus Calechesi 3. Cyrilius Christus quem docet esse causam merito-
lulhym.
'aniasc.
Alexandrinus, et Euthymius in Joannem, liam, si loquamur de morali eflicientia,
Damascenus lib. 4. fidei Orlhodoxce, est perfectior causa efficicns quam Sacra-
cap. 10. Tertio denique adduci possunl mentum, quod in virtute operum Clnisti
omnes expositoies in illud Mallhoii 9. et passionis ejus ac Crucis, operatur se-
Marci 2. super illud : Quis potest dimit- cundum Patres ; ergo quod dicaiur instru-
tere peccata, nisi solas Deus ? ubi docent mentaliscausa, non infertur esse instru-
communiter ex remissione peccatorum, menium ex efficacia physica attingens gra-
Christum ostendisse se esse verum Deum; tiam immediate, ({uod perinde concludit
ergo ad solum Deum id spectat, physice si respondeas, quod etiam Christi iminani-
loquendo, ad alios autem moraliter, et po- las per modum instrumenti j)hy!>ici attin-
testate communicata, qute non excedit gebat opera miraculusa, (juia eadeni est
moralem, impetratoriam aut ministeria- difficultas, et suo loco ex Patribus opposi-
3testas lem, aut certe meritoriam, quia variis tum probavimus in tractatu de Incarna-
littendi
icatum modis hoec potestas communicari potest ;
tione.
/arie
Tirauni-
et de facto communicata fuit Christo qua Ad hsec ergo loca et similia, respondent ^
rata.
homo erat, ut capiti, Apostolis ut mini- adversae sententiiic assertores denotari ^"^'ousio
adversarn>-
stris, Sacramentis ut instrumentis, quoe causam principalem tantum. Sed htec re- ""'"•
,. . .
II- ,. Inipugaa-
non exccdunt genus causa3 moralis, quia sponsionon tollit difficultatem.quia de hoc tu»'-
si physice, ut ita dicam, communicaretur nemo unquam dubitavit, aut dubitare po-
virtus dandi Spiritum sanctum pcr gra- tuit Deum esse auctorem, et causam prin-
tiam et remissionem peccati, quse de fa- cipalem salutis ; ergo quando Patres ex-
cto annexa est gratise, videtur argumen- cludunt a Sacramentis efficientiam, tri-
;umen-
tum colligendi Deitatem Christi ex ejus- buendo eam soli Deo, debet intelligi phy-
tam.
truDi,
modi operibus, esse satis ambiguum. sica simpliciter, cum tribuant effectum
quo
ligunt Unde Nyssenus dicens aquain Baptismi Sacramenti Deo tanquam causLe ; et cum
ristuni
Deum non largiri hoc bencficium, sed Dei pric- colligant divinitatem Christi ex tali elle-
seaus.
ceptum, et Spirituii!, etc. subjungit ra- ctu, supponunt non posse procedcie phy-
lionem, essel enim omni crcatura subli- sice ab alio principio.
mior, sup|)le, aqua, si daret gratiam, quod Confirmari potest ex iisdem Patribus, (k)niinna-
intelligi debet physice, si attingeret pio- contra Pelagianos, quia licet triltu.uu Deo k< modo
ductionem gratite ; ergo si Christus (pia principalem eflicientiam, explicando Pau- "\itrum
homo habuit iôtestatem j)hysicam d;uidi him circa bona opera liberi arbitrii, tamen ivi«ginno«.
gratiam, unde coUigeretur ex hoc cffectu reservant libero arbitrio suum innuMim
eum esse Deum, argumento quod est a vitalcm ct physicum in eadem (»j>er;i. i(;i
posteriori, ct tanîuam ab cflectu ad cau- tamen ut subsit gratije Dei pncvenienli

sam, ct quo utuntur Patres, sicut non se- et adjuvanti, disjônenti ct priojtaraiiti ad
quitur, producit calorem, crgo est ignis, consensum, et opcris boni jiros^^cutionem,
qute est fallacia conse^jueiitis. Akjuc idein nt jiatct novissime ex Trideiitino srss. (>.
colligitur recte ex TridciUino suj)ra, assi- ((ip. .'). (•/ ().
gnando causas per se justificationis, ad Aliier aultMii Itxjunntiir dt^ eflicieniia
Deum solum reduccrc efficientiam, (JU^mI giati;i' j)cr aquam et Sjiiritum, excludon-
;

tes eamdem ab aqua, et tribuentes eam Ex quibus patet resolutio Doctoris in utra-
soli Spiritui, quod pbysice intelligi debet que quaestione.
sic eliam loquuntur de operibus miraculo- (n) Ad primum autem dico, quod aqua 90.
Satis
sis, ut procedunt a Sanctis, quibus tan- abluil cor, id est, aiiimam, etc. Hic re- argun:
tis.
tuiri adscribunt fidem, orationem et im- spondet Doctor ad fundamenta oppositae
petrationem, et soli Deo operationem sententia3, nempe D. Thomse, et in primis
pbysicam miraculi. ad illud Augustini hom. 80. in Joannem :
Dices hoc argumentum tollere a Sacra- Quce est ista virtus aquce ul corpus tan-
Responsio.
Impugna- mentis etiam efficaciam moralem, et fave- gat, et cor abluat ? Et habelur 1. quoest. 1.
tur.
Etflcacia re hiBreticis. Contra, quia banc ipsam de- capitulo detrahe, etc. His verbis Augusti-
SacrameD'
ti.
notant Sancti locis prasfatis, cum dicunt ni adjungunt similia loca Patrum moder- Trid<
Deum ministrato foris Sacramento inte- ni, ac tandem Tridentinum sess. 6. cap. "i.
rius operari, et designant connexionem ubi enumeratur Baptismus inter alias cau-
illam, qufe est ex pacto et promissione, cas justificationis, sed cteteroe sunt causa3
inter aquam, verbi gratia, et Spiritum proprie dictie ; ergo et Baptismus. Addi- q^^^j
in ordine ad sanctificandum hominem, tur Senonense Conc. cap. 10. ubi tribuit
quorum verba satis concordant modo, quo eidem efficaciam respectu gratiae. Mo- mq»,
noster Doctor explicat et defendit effica- guntinum cap. 11. vocat Sacramenta in- '^'^
ciam Sacramentorum ; et de facih concor- strumenta et remedia.

dant ipsi Sancti, quando negant effectum Respondetur ex dictis illa omnia verifi-
^
Sacramenti procedere ab eo quod exterius cari de Sacramentis tanquam causis mo- ^^*'
mol
datnr, intelligi per efficientiam physicam, ralibus, et non physicis. Abluit ergo aqua instiia
quia sic est solius Dei proprie ;

quando cor, quatenus habet annexam assistentiam
vero dicunt Sacramenta causare effectum Spiritus et Dei pactum. Enumerat Tri-
intelligi de efficientia instrumentali et dentinum causas per se et proprias justi-
morali. ficationis, quarum una est Baptismus, al-
Neque ad defensionem doctrinoe Catho- tera etiam merita Christi, et principalior
licae, advocandoe sunt novce difficultates et quam Baptismus, qujje non causant physi-
philosophicae, cum idem modus loquendi ce suum effectum.
sit Scriptura), quoad alia, quibus nequit Perinde etiam illa loca referuntur ad pn"
convenire aliud genus efficacioe quam quemcumque effectum, qui ex virtute Sa- exy
Error moralis. Quoad hsereticos autem nihil cap- cramenti confertur, qualis est gratia actu- '
haeretico-
rum. tare possunt, imo magis et facilius con- alis effectus gratioe, quem recipit fictus
vincitur eorum error ; negant enim dari recedente fictione, ex efficacia Sacramenti
proeteriti, aut certe characteris, uterque
gratiam per receptionem Sacramentorum,
effectus competit Sacramento, ut causse
sed ea esse signa rememorativa aut exci-
morali. Quando etiam confertur mediante
tantia fidem, et nihil conferentia de novo,
Baptismo, verbi gratia, effectus aliquis
I
sive physice illud causarent, sive tantum
miraculosus, ad virtutem Baptismi refer-
moraliter.
tur, quoe erit tantum moralis. Superius
Quoe controversia omnium consensu etiam ostendimus per eamdem formam
aliena est a quajstione fidei, et versatur verborum in Scriptura exprimi efficaciam
circa modum quo Sacramenta causant fidei, poenitentite, charitatis, etc. quibus
gratiam, quam dari per ipsa est de fide. moralis efficacia competit solum. Adducta
;
DIST I. QU^STIO V. 193
sunt etiam alia exempla, quibus satis quaest repugnantia ex parte subjecti in ordi-
drat auctoritas Bernardi, quam adducit nc ad eam causalitatem, non ita in hu-
Doctor pro opposito. manitate Christi, quod fuit subjectum per-
Adjicere licet aliquos Patres tribuere manens; deinde Sacraroenta in virtute
banc virtutem sanctificandi acjuis, ex meritorum Christi,quaienus ea applicant,
contactu carnis Christi in .Tordane, ut sunt efficacia, ut patet ex Trid. sess.
Shrysost.
Chrysostomus homilia 2o. in Joaii. Beda 0. can. 5. ubi dicit originale remitti, (jua
Beda.
lib. \. in Lucam, cap. 10. (juamvis tamen meritum ChristiappHcatur perBa|)tismum,
nullam virtutcm superadditam reccpit ac proinde non possunt excedere causali-
aqua, sed designata tantum fuerit tatem operum Christi, qua3 morahs est.
materia Baptismi, et inchoatc sanctificata Ad rehquii argumenta f). Thomre, sicut
per contactum carnis Christi. et ad argumenta, qu.ie adducta sunt
91. Prneterea objiciunt proprietatem verbo- in oppositum pro utraque qua^stione,
Arn-um.
rum servandam esse, formam pceniten- responsio Doctoris est clara, et hactenus
ti;ie significare Hberationem animtie a sufficienter declarata,ulterius proinde non
peccato, quod nequit fieri, nisi Sacerdos est immorandum. Controversia cum h(e-
conferat gratiam mediante ipsa, ergo phy- reticis tangenda erit de Sacramentis in
Solviti*-. sice. Respondeo, concedo majorem et specie, ne eadem contingat repeti, et
minorem, et nego consequentiam, quia (juia in hac quajstione eani non tangit
•uo modo verba verificantur juxta materiam suh- Doctor, supponens fidei principia, de qui-
et
forma jectam ; verba autem nequeunt participare bus tamen nulla fuit controversia eo lem-
'jenitentiae
delet talem virtutem, aut efficaciam physicam, pore in Ecclesia.
leccalum.
habent efficaciam per modum actus judi- Superest tantum ut breviter adjiciam 0;{.
^''
cialis, et supponunt auctoritatem absol- quid nomine f/ralice sacramcntalis (cujus ^"',''
vendi in Sacerdote, quam tribuit ei mentionem fecimus in Commentario) in- sa.iamL-n-

talis.
Ecclesia,cujus exercitium sunt illa verba : telligantDoctores. Alensis 4. part. qucest . Aiensis.
D. Honav.
Ecclesia autem nequit transferre per ap- 0. m. 4. art. 2. § l . D. Bonaventura Richardus.
probaiionem Confessarii in ipsum auclo- dnit. 1. qmest. G. et Richardus asserunt

ritatem, quoe habeat efficaciam i)hysi- gratiam sacramentalem differre ab habi-
cam, sed moralem duntaxat ; conscquen- tuali iu ratione effeclus, quod illa scili-
tia ergo opposita sequitur ex pricmissis, cet dctur per hoc aut illud Sacramentum;
neîue ex vi solius ordinationis sine ap- ad finem specialem Sacramcnti, ut per
probatione Ecclesiai valide absolvit. Baptismum per modum rcgcncrationis

92. Tcrtiodenique objiciunt, quod Christus per alia Sacramenta eodem modo in ordine
4. Arg.
Dominus mediante sua humanitate tan- ad suos fines; ne(jue apud Doctorciu invc-
gendo, ct hxjuendo coiiforcbat physice nio aliain mcntionem grati;e sacrain<Mila-
gratiam, opcrabatur effectus miraculosos; lis, qiuc ab hac dilTcrat.

ergo idem sentiendum de Sacramcntis. Pahidanus dist. "2. quicst. .). dicil sa- i>.,i,„i.inus.
Ucspondetur, negando antecedcns, quan- cramentalcm divcr.sam esse ab liabiliiali
tum ad modum causandi, quia contrariiim donis ct ornatu. ci in (juotpie Sacramen-

docent Patres, ut suo loco videri potcrii. to dui piopriam cl distinrtam ad finoin
Ei dato aniecedcntc, necratur consiNiucii- Sacraincnti. Capiv.olus eodcm modo dicit ^

" ' '
Uiprcolui. ,
tia primo, quia in Sacramcntis, (pi;('

: esse distinclam ab omiii alia qii:dit;ile ;
transeunt, anlcquam cffectus causatur, iiilclligcrc aulcm vidciiir <iu;ililatcm o.sse
Tom. XVI. 13
diversam et permanentem, qiite disponat catoris, ex Tridentino scss. 14. cap. 3. 95.
ad effectum peculiarem Sacramenti. Sotus quae fit etiam per habilualem, interdum pcanitenti
Sotus.
interpretatur eum inlendisse cliaracterem autem in viris piis, et cum devotione hoc
in Sacramentis, qure characterem impri- Sacramentum percipientibus, inquit Con-
munt ; in aliis vero ornatum, de quo cilium, conscientiw pax et serenitas, cum
sicpra egimus. Moderni autem ThomistcC, vehementi spirilus consolatione, consequi
ut Suarez, Vasquez, Ledesma et ahi, solet, etc. Haec autem refundi potest in
Suarez. asscrunt conferri virtute sinffulorum Sa- '-'
gratiam actualem, qui tamen effectus non
Vasquez.
Ledesma. cramentorum auxilia specialia gratioe est regularis in omnibus, saltem in eo
actualis, qu;E consistunt in piis impulsi- gradu perceptibih, quamvis neminem esse
bus et inspirationibus datis ad finem cu- putem, qui accedat cum fide et devotione
jusque Sacramenti. ad Sacramentum, quin in eo acquirat pa-
94. Res autem constat,varios

est incerta, id cem conscientice, Posset proeterea dici,
Resoiutio.
essefines Sacramentorum, an autem ad eos dari in hoc Sacramento gratia od opera
gratia habituahs, circa quam Sacramenta satisfactionis et mortificationis, quce exci-
primariam habent efficaciam, sit suffici- tant etiam ad frequentem usum ipsius Sa-
ens, ut dicunt primi auctores ? an prsete- cramenti ex affectu satisfactionis, et vin-
rea dentur hsec auxilia artualis gratiie re- dicandi in se peccati.
gulariter, certo constare nequit, univer- Tridentinum sess. 13. cap. 2. effectum oratia
saliter loquendo, quamvis in specie forte Eucharistioe statuit in
Eucharist |
eo, ut et sit cibus ca.

magiscoUigaturin quibusdam Sacramentis
animarum, quo alantur et confortentur
Gratia quam in ahis. In primis effectus Raptismi,
viventes vita illius, et sit antidotum a
^^hs!'"^ qui est regeneratio hominis, et translatio
culpis quotidianis, et a peccatis mortali-
ab eo statu, in quo quis nascitur filius
hus serventur, etc. Reducendo hunc ef-
Adam, ad statum adoptionis fihorum Dei,
fectum prcBservationis a mortahbus ad
haberi potest per habitualem gratiam; et
de hac solum loquitur Tridentinum, et alia
principia communia de gratia Dei, et au-
Concilia,quando agunt de effectu hujus xiliis, certum est hunc effectum, quem
Sacramenti de gratia' autem actuah non
;
omnes tribuunt Eucharistiae, provenire a
loquuntur, et forte sufficit character pro gratia actuah prpeveniente, quse necessa-
dispositione hujus Sacramenti, inquantum ria etiam est justis et sanctificatis, ut evi-
M
e^t permanens, et quantum est de se neces- tent peccata, ex epistola Innocentii 1. ad
sitans ad effectum Sacramenti. An praete- Concil. Carthaqinen.
•^
et alia eiusdem "^
ad innocent.
GEelestin.
rea dentur auxiha ad observandam legem Concil. Milevitan. epistola Caelestini 1. Miievitail
Arausicail
generalia, et professionem status, quem can. G. ex Milevitan. can. 4. et 5. Arau- Trident,|
bapiizatus assumit, exuens veterem homi- sicanocap. 10. et supponit Tridentinum

nem, et induens novum ; item ut redda-
sess. G. cap. 16.
tur homo magis dispositus ad dignam re-
Idem diccndum videtur a paritate, de 96.
ceptionem Sacramentorum, incertum est
Sacramento Confirmationis, cujus effectus coafirma|
ex Conciliis, quamvis de bonitate Dei, et
est tribuere robur et constantiam ad pro-
misericordia praesumi possit; id autem
fiiendam fidem, et superandas tentationes,
constat saUem ratione Raptismi, et cha-
et pericula seducentia, quod debet fieri
racteris, baptizatum acquirere protectio-
nem specialem sui contra diabolum et per gratiam operantem, quae est actua-
invisibiles potestates. iis.
Poenitentise effectus est reconciliatio pec- Item, res Sacramenti extremse Unctio-
DIST. I. QU^STIO VI. 105
Gratia nis, ut docet. Trident sess. 14. de eodem

extremse
Uiictionis. Sacramento, gratia est Spiritus sancti, cu- QU^STIO VI.
jus unctio delicta, si quae sunt adhuc ex-
pianda, ac peccati reliquias abstergit, et
Ulriim in Circumcisionc ex vi ejus col-
fegroli animam alleviat et confirmat, ma-
lata fuerit gratia ?
gnam in eo divinae misericordife fidnciam
excitando, qua infirmus sublevatus, morbi
Alens. 4. p. q. 7. m. tnlum. D. Bonav. hic
7. iêr
incommoda ac labores leviiis fert, et ten- 2. p. art. 2. q. 3. Richard. arl. 6. 7. 1. Gabr.
tationibus dasmonis, calcaneo insidiantis, 0. 4. Rubion. q. 5. Mayron. q. 2. Major. q. 5.
Durand. q. 5. IJ. Thom. 3. /). 7. 7(1. a. 4. Sua-
facilius resistit ; hpec autem magna ex rez tom. 3. p. 3. d. 5. sect. 1. Vasquez 3. p. d.
165. Vide Scot. de primo princ. c. 3. i)i Tlieo-
parte fiunt per gratiam actuolem. rem. §. twn potest probari.
Gratia Eodein modo de Ordine, cujiis fine et

Ordinis.
ministerio et dispensatione congrua, pro- Hsec est (a) pars incidcntalis i.
Mairist. F.
babiie est dari graiiam actualem, idque hiijns distinctionis, in qua Magi-
exigit finis ejus et pericula emergentia, ster determinat de Circiimcisione,
et rectus usus. circa qiiam qiireritnr -.
Utrnm in
Gratia
Item, in Sacramento matrimonii exigi- Circnmcisionc ex vi cjns confere-
llatrimo-
nii.
tur similis gratia ad sublevanda onera batnr gratia? Qnod non, probatnr.
matrimonii, et educandam prolem, et ad Rom. 4. Sitjnaculiim accepit Circumci- Argum. 1.
vincendam concupiscentiam, ciijiis mo- sionis. Glossa : Peccata ibi solum dimit-
deramen Augustinus lib. 4. conlra Jnlia- icbantur, secl gratia ad bene operandum
num cap. 2. reducit ad gratiam operan- adjutrix non prcestabatur
tem, quae datur tempore congruo. Videtur Item, Augnstinns in Psalm. Ut Argum. 2.
hi ex]>03.
ergo sententia ultima certa esse in qnid Deus repulisti in finem, illa, in- tit.
Psahn. 73.
quibusdam Sacramentis, in aHis proba- qnit, de Sacramentis veteris legis
bihs. tantum promittebant et signabant;
Antiqui autem Scbolastici, ut plurimum hrec antem dant salntom, scilicet
loquuntur de effectu gratite sanctificantis, Sacramenta novse legis.
quse etiam ad finem cujusque Sacramenti Item, Circnmcisio non aperiebat Argum. 3
datur. Ilaic autem gratia sanctificans po- jannam, sicnt vnlt Reda snper illnd
test dici finisgratise actuahs, quce ad ejiis Luc. 2. Postquam consummnti sunt dirs
conservation^îm ordinatur ; unde dici po- octo habenti gratiam patet janua
;
test virtute in ea contineri hoc modo, et regni, qnia ejns est IinRres, sccnn-
etiam habitualem, tanquam formam prio- dum Angnstinum de Trinit. lib. 15.
rem ad eam disponere moralitcr, prout ex cap. 19. Ipxa dividit intcr /ilios rogiti rt
fine Sacramenti datur; agunt ergo Do- prrditionis.
ctoresantiqui de illa, qu.icconfertur siatim Item, i)er rationein sic : Sacra- Ar;;iiin. l.
pcr Sacrarncntum, ct iii ordine ad quani mentnm non cansat nisi (inod si-
verificatur Sacramcntum, (pi.e est habi- gnat; Circnm<;isio tantnm signat
tualis, et forma Sacramonti dc prfcsenti et ablationem. et non aliqnid positi-
practice. vum, (piia non est ibi nisi ablatio
partis a toto; crgo, ctc.
(ônf ra Angnstinns llh. ^2 dr .V(//>/. U.-iti >
nil i')itHMil.
clconcup. ct ponitnrt/^' Ctm.secr. dist. r*|i. II.

et ^- 4. Ex quo
^
inslUula est Circumcisio in tnr, quod patet per auctoritates
contra
Donat. 24. populo Dci, ttd puvfjationcm hujus pec- Sanctorum. Et ad hoc est ratio
cati veteris, valehal magnis et parvis, congrua, quia Dens nullo tempore
siciit Daptismus valere ccepit ex quo in- reliquit genns humanum sine re-
hoc non osset, nisi ibi
stitutus est; medio necessario ad salutem, ma-
conferretnr gratia, ergo, etc. ;
xime illos, quibus ipse legem dedit,
Item, Beda siiper illud Lucse 2 : nt per ejns observantiam pertin-
Poslquam consummati sunl dies octo. gerent ad salutem. Frustra enim
« Idem salutiferce curationis auxilium Cir- fuisset data talis lex, sine tali re-
cumcisio in lege agebat, quod Baptismus medio ; ergo tempore legis Mosai-
tempore gratice agere consuevit. » cae dedit aliqnod tale remedinm
observantibus ^hnjnsmodi legem,
COMMENTARIUS. Non possunt autem attingere ad
salutem sine deletione originalis
1. (a) Hcec est pars. Hic Doctor tangit par- cnlpae,quod snpponitur ex secundo ^^^l^f^'
Ordo
etTtivTsio tem incidentalem distinctionis. Primo dis- libro ergo in illa lege instituit
;
qutestionis.
serit ex more pro utraque parte qufes- aliquod remedium contra ilh^m
tionis; secundo doce Circunicisionem de- culpam; istud,et non alind, videtur
levisse peccatum ;
tertio, an posset Deus esse ibi institutum, tanquam tale
de potentia absoluta delere peccatum ori- remedium contra illam, jnxta illud
ginale sine infusione gratim ;
quarto, an (xenes. 17. Masculus, cujus prceputii
etiam de potentia ordinaria ; et ultimo caro, etc.
tandem respondet ad argumenta oppo- Et si quod Circumci-
objiciatur,
sita. sio sit ex Patribus, non ex lege,
quia data est Abrahse Circumcisio,
SGHOLIUM. et hoc per mnltos annos, scilicet
quadringenti antelegem Mosaicam
Resolvit ex auctoritatibus Gircumcisionem
datam in monte Sinai, hoc non
delevisse originale. Ita Augiist. citatus, et obviat quin remedinm contra
sit
lib. 3. contra Julian. c. 18. et lib. 5. c. 9. et originale peccatum. Qnod autem

in id Gen. 17. masculus cujiis, elc. et 4, de Deus voluit illud institnere ante
Bapt. c. 24. 13. Civit. cap. 26. Gregor. 4.
legem Moysi, arguit quod non sit
Mor. 2. et 3. habetur cap. Qiiod autem, de
Consecr, d. 4. Prosp. lib. de promission. 1.
remedium prsecise hujusmodi le-
p. cap. 14. Cyprian. de Cardin. operibus. gis, sed nec lex illud evacuavit,
Isidor. lib. in Geu. c. 3. Beda citatus. Ber- sed confirmavit.
nard. serm. de Circumcis. habetur. cap. 3Ia- Sed inquirendum est (c), an ex
jures, de Bapt. Alens. 4. p. q. 7. m, 7. D- Thom.
isto supposito, sequatur necessa-
3. part. q. Gi. art. 3. et q. G2. art. 6. et omnes
rio gratiam in Circumcisione con-
communiter. Quaerit Doctor an hoc potuerit
fleri sine gratiae infusione, et qua potentia,
ferri. Et qnia dimissio culpae, et
ordinaria, vel absoluta ? coUatio gratiae, sive conjunctim,
sive separatim, non respiciunt nisi
Hic snpponendnm (b) est tan- potentiam divinam aliqnid autem ;
qnam certnm, qnod per Circnmci- dicitur possibile Deo dupliciter,

^'gl?^
sionem peccatum originale deleba- scilicet secundum potentiam abso- potentia.
DIST. 1. QUiESTlO VI. 10/
lutam vel ordinatam ideo primo ;

tei- regnum et infenium post mortem, nec
videndum est, an possibile sit Deo inter filium regni et gel)ennu3 in vita
de potentia absoluta delere culpam mortali. Hsec, inquam, impugnatio de-

originalem sine infusione gratiae; sumi potest ex Augustino lib. 1. dc pec-
secundo, hoc sit sibi possibile

aii catorum merUis, cap. n. 18. -20. 30.
secundum potentiam ordinatam. el 34. ubi redargiuintur Peiagiani, (jui
locum mcdium et statum inter regnum

coelorum et damnationem statuebant
COMMENTARIUS.
parvulis non baptizatis decedentibus ex
via.
I)e (b) Ilic supponendum esf, etc. Ut hic Secunda sententia docet in Circumcisi- Seciinda
etCicacia senlentia.
Circumcibi-
comprehendamus varia placita tam anti- one datam fuisse graliam (luoad effectus
onis.
quorum, quam etiam modernorum circa ef- privativos, non autem positivos ;
per pri-
ficaciam Circumcisionis, (piam supponit vativos intelhgere vidctur remissionem
Doctor ex auctoritate Sanctorum fuisse culpae et poenaB ;
per positivos vero reno-
respectu peccati originahs delendi saUein, vationem interioris iiominis, Dei fibum,
immorari paululum oportet, ne toties ad et anucum constituere. Ilaic sic exphcata
idem digrediendum sit. nihil differt a praicedenti, ac proinde ex
Priina Prima ergo sententia est Magistri jam diclis rejicitur.

senlenlia. 2.
Maîbtri et
dist. 1. in fine, et glossfc in cap. Quod, Tertia sententia est, datam fuisse gra-
Terlia
Glosste. per «ententia.
autem, de Consecratione, dist. -4. tiam virtute Circumcisionis qujc suflice-
Circumcisionem solam culpam fuisse deret ad remissionem culpte, non tamen
letam et nuUam coUatam gratiam. quantum ad vim et eflicaciam superandie
Impugna- Iloec sententia invoivit repugnantiam concupiscentiffi, et merendi vitam cieter-

tui'.
Non Jari ad principia fidei, eanKjue im()ugnat Do- nam. Cilatur D. Tbomas in 4. disp. 1. 1). Thoni.
slatum 1). Donav,
me.liuin
ctor, quia de facto non datur status me- ijuccst. 2. art. o. quccsliuncula 3. et vide-
inter
dius inter amicum et inimicum, et nun- tur D. Bonaventurjie qucvsl. ullima di-
peccatoivui
et fiiiiini. quam remittitur peccatum originale aut centis, non suffecisse eamdem gratiam ad
mortalc, nisi per cohationem graliie, ut profectum. Quam sententiam uterque de- Alensis.
patet ex materia de justificatione, et docet sumpsit e\ Alensi \. part. quivsi. 4. m.

Quicl Tridentinum sess. G. cup. 1. definiens ]. art. -4. § "2. ubi distinguit gratiam
justificalio
continet. justificationem continere ha3C duo, nempe sanctificantem a gratia, (ime sit princi-
remissionem peccati, et renovationem in- pitim operandi meritum.
terioris bominis per gratiam. llanc sententiam iiiq>ugn;it Suare/.

Suiifez .
iluiuivalenter videtur damnata in Pela- lispul 10. sect. 1. prinM», (|iiia omnis Iinpu^nn-
lur.
gianis, et contrarium definitum. Illi do- gratia, (iui.e constituit liliiim, ei gratum,
cebant, pressi auctoritate Scriplunc et «luantum est ex se, est sufli* ions ad meri-
Ecclesiic, gratiam Chrisli consistcre in lum; secundo, quia talis gratia semper
Auûstin. sola peccatorum remissione, ut lialict babet adjunctam cliarilatcm, ergo snfli-
Trideiit.
Augustinus lib. decjratia Christi, cap. 38. ciens ad superandam concupiscentiam,
Milevitan.
ct 3i). Delinitur contrarium can. II. Tri- (juia amor Dci est ex so foriior omnilius,
dentini et Milevitani ejus etiam iiiipii- 1. .loiin. 3. Omnis (pii in co tniuicl iion
;
1. Joan 3.
gnatio, juxta rationem praMuissain Docio- liiTcal. olc. fjni nalus csl c.r Ih-a. pccca-
ris, cv eo (piod non sit status mcdius inlum non facil, elc.
Rejicitur Sed hsec impugnatio est inefficax et in specie datum fuisse uHum fructum
impugaa-
tio. falsa, quia gratia sanctificans, si, (ut sup- graliae per Circumcisionem.
ponit impugnatio, sit diversa forma a Quantum autem ad modum causandi Demo-io
causandi
charitate,) non est principium operandi, gratiam per Circumcisionem, an ex opere grotiam
in
adjuncta etiam cliaritate hahituah, nisi operato, an ex opere operantis, variant circumcisi-i
etiam Doctores. Distinguit Paludanus du- °"^'

adsit gratia actuaUs, est inefficax; alias 1
gratia excitans et adjuvans non exigere- pUcem modum causandi gratiam ex opere
tur in homine justificato ad superandum operato. Primus est per efficientiam phy-
fomitem, et vincendas tentationes, quod sicam, et sic causant Sacramenta novae

Necessitas est coutra canoues fidei. Potuit ergo Cir- legis gratiam. Secundus per modum con-
graticC
actualis. cumcisio conferre gratiam sanctificantem, ditionis, et sic causat Circumcisio.
et nuUum auxihum gratise actuahs ad D. Thomas 3. part. qucest. 02. art. 6. ad 3.

*
superandam concupiscentiam, et sic inter- et in 4. clist. 1. qucest. 2. art. 4. et 6. 'sotus.
pretari potest hsec sententia. Sotus qucest. 1. art. 4. et aUi, negant de-
Ex quo patet ad rationes in oppositum, disse gratiam ex opere operato.

Responsio
ad
dari sciHcet per gratiam sanctificantem Sententia Doctoris est, dalam fuisse 4.
objecta. ^. • •
^ • Sentenlia
sufficiens principium meriti, quantum ad gratiam per Circumcisionem, et etiam ex Docioris.
dignitatem et statum personte, et quan- opere operato, quem sequitur Gabriel Durand.
^'robatio.
tum ad hahitum, non 'âutem quantum ad qucest A.art. 1. Durandus et omnes Do-
adjutoria necessaria ex parte operis ad ctores nostrfe scholse in 4. disl. 1. idem
^ \
3
Quarta
excitandam voluntatem,
Quarta
^ sententia
.... est, in
'
et adjuvandam.
Circumcisione, '
tenuit Alensis supra,
tus. Prohatur primo,

et Paludanus
quia Circumcisio
cita-
sententia. aut, afiis vetcris legis Sacramentis nullam fuit instituta ut remedium peccali origi-
Bellarm. ^
Aianus. gratiam fuisse coHatam, sed totam gra- naUs, ergo ex divina institutione habuit
tiam correspondere fidei et meritis. Hanc efficaciam ad iUud delendum ; sed quod
docet Bellarminus lib. 2. de Sacramenlis fuit efficax ad delendum peccatum, fuit
cap. 13. et sequentibus, Alanus, et muUi efficax ad ponendam gratiam, et conse-
aUi, ut defendant distinctionem inter Sa- quenter ex opere operato.
cramenta novse et veteris legis, quam in Primum antecedens probatur ex Cypri- Cypnan.
hoc statuit Tridentinum et Floreniinum, ano de cardincdibus Christi operibus, ,.
ut iUa causant graliam quam significant; cap. de Circumcisione ; expressa est Au- Augustin.
hsec autem significarint tantum, et non gustini multis in locis lib. 3. contra Juli-
causarint, sub qua distinctione compre- anum cap. 18. Ub. 5. cap. 9. lib. 2. de
gratia et peccato origincdi, c. 30. et 32.
liendi volunt Circumcisionem, et citatur
lib. 2. de nuptiiset concupiscentia cap.W.
D Thom P'"'^
^^ ^- Thomas qucest. 62. art. 3.
et n. lib. 4. de Baptismo, cap. 24. /«6.2. 4
qiicest. 10. art. 4.
conira litteras Petiliani, cap. 21. lib. 15. /
Hanc sententiam Umitant aUqui, ut ve-
de Civit. cap. 16. lib. 16. cap. 24. et lib. -|
ra sit in aduUis, non autem in parvuUs auctor Hypo-
;
de Poen. medicina cap. 5. ^^^,ctor
sed hanc Umitationem non omnes admit- gnostici lib. 5, circa medium, quibus in Hypogno*
tici.
tunt, quia auctoritates, quibus fulcitur locis (equiparat Circumcisionem Baptismo,
h.iec opinio, comprehendit tam. adultos ut erant remedia peccati, et ex necessi-
quam parvulos, et negant vel generaUter tate utriusque probant veritatem peccati
per Sacramenta veteris legis, vel etiam originaUs. Unde lib. 4. de Baptismo,
DIST. I. QUÊSTIO VI. 199
caj). 24. Cur, inquit, prceceplum esl Ahra- Dices correspondere fidei parentum ; con- Responsio.
hce ut parvulos circumcideret, nisi quia tra, pactum initum est cum Abraham ra- ''"y[|^'"'*-
ipsum Sacramentum per seipsum mullum tione Circumcisionis, ut patet Gencsis 11.
valet. deinde necessitas Circumcisionis oslendi-

Gregor. Augustinum secuti sunt posteriores Pa- turibidem, et non fidei ;
poenam commi-
Prosper.
tres, Gregorius 4. Moralium, cap. i. el natur Deus omissioni Circumcisionis, non
3; et hajjetur cap. Quod aulem, de Con- autem fiJei, ergo efficacia data est ij)si
secrat. dist. 4. Prosper m epislola quce Circumcisioni, non fidei ; neque responsio
est 84. apud Amhrosium, et lih. de pro- quadrat Augustino, aut aliis Patribus, qui Patres.
[sidorus.
Beda.
missionihus Dei, 1. part. cap. 14. Isiilo- de Circumcisione loquuntur per modum
Bernard. rus lih. in Genes. c. 13. Beda lih. 2. in remedii sensibilis.
Magist.
nnocent. Lucam cap. ct liomil. de Circumcisione, Secundo, vel fides haberet illum effc-
Bernardus serm. 3. de Circwncisione, ctum ut meritum de condigno, vel de con-

serm. 2. de Assumptione Virginis, et u- gruo; uon ut meritum de condigno, quia
niversi Scholastici cum Magistro disf. 1. id solum convenit operibus Mediatoris, ut
Innocentius III. cap. Majorcs, dc Baptis valeant aliis de condigno; non ut meri- Efiicacia
mo,aequiparans illa verba Joan.3.iV/si quis tum decongruo, quia parentes possantes- parenium.
renatus fuerit ex aqua et Spiritu sanc- se in peccato, et fidesetiam ipsorum vitia-
t.o,eic. cum iliis Genesis 11. Mascuhis ck- ri, tamen non suspendel)atur effectus Cir-
jus prceputii caro, eic. quantum ad neces- cumcisionis, cjui fuit infallibilis. Meritum
sitatem utriusque perinde interpretatur. autem de congruo non infert effectum in-
Hinc aliqui putant priorem sententiam fallibiliter, nisi habeat adjunctam specia-
absolute prolatam non solum esse falsam, lem Dei promissionem ;dehac promissione
sed ctiam temerariam ; sed supersedendo niliil habetur in Scriptura, nisi quando
censurae, antecedens supponamus ex tan- fides operatur per charitatem, et hoec
ta Patrum auctoritate. Consequentia au- promissio est respectu ipsius operantis
tem est manifesta, alias non esset Circum- quoad justitiam propriam, non autem ut
cisio remedium elficax. Subsumplum impetraret alteri infallibilitcr justiliam,
patet cx principiis fidei prremissis, quia quia soli Christo reservatum est, ut audi-
originale non dimittitur de facto, nisi per retur pro nobis pro sua reverentia, et in-
gratiam; consequentiam autem negat Bel- fallibiliter.
larminus, et varie torquent hinc inde dis- Tertio, fides parentum non fuit effica- ,-,.
cipuli S. Thomoe. Contra nellarminum cior in lege scripta (piain iu lcge Kvange- *Vge'"
sufficienter probata est ex antecedente. lica, in qua est perfcctior. et magis cx- ^Seciior"
Bespondent autem qnidam, Circumcisi- plicita, et perfectius inniiitiir operihus

5.
e;ponsio ,
oncm causasse gratiam ex opere operan- Chrisli exhibilis, quam fidcs |)riorum,
tis, non aulem ex opore operato, quia quic innitcbalur exhibendis, ncque fuit
inpugna nori causat physice gratiam. tam explicita; seil nunc non habcl illum
H;pc ralio
lur.
effcctum iufallibilcm rcspectu pcccali in
superius rejecta est, quoad suppo.situm dc
parvulis, (piibus ne^juit applicari in casii
efficac.ia physica Sitcramcnlorum novjc ie-
gis Ha|t(ismus, crgo mNpi'' tum- liabuil.

;
pr.-cterea illud causat ex opcre opc-
Major palcl, (piia noii miuus iii lcgc
rato, quod non correspoudet ujcrilis, aut i..„„.j,.„
nova iribiiiliir saliis fidci. cl justificnlio,

bono motui oiêrantis; sed talis fuit cffcc-
,/^"1,^;;!,_
lus Circumcisionis in [tarvulis; crgo, etc. (piMiii iu Ifgc aiitiipi;!, nt |);il<M passim c\
; ;
Apostolo ad Romanos, ad Galalas, ad IIc- IIoc esl pactnm meum, etc. Circumcide-
brsBos, et ex Evangelio ; unde distinguit lur exvohis omne masculiiium, eic. Infans
ipse ubique legalia, legem, et remedia oclo dierum circumcidetnr in vobis, etc.
ejus contra fidem, qune sicut justificavit Masculus cujus prasputii caro circumcisa
Abrahamum, sic etiam per ipsum valet non fuerit, delebilur anima illa de popii-
in lege nova. lo suo, quia paclum meum irritum fecit.
Non fuit Praeterea in lege nova non fuit deroga- Qufe comminalio comprehendit infantes
derosatuin
fidei, tum efficacise operum, quam habebant in unde Septuaginta addunt : cujus prceputii Septuagl
ta.
aut
cperibus. veteri lege ex promissione Dei, ut patet caro octavo die circumcisa non fuerit ,
de charitate et poenitentia perfecta, quse Genesis 21. Isaac circumcisus fuit : Et

eamdem vim juslificandi retinent in lege circumcidit eum die octavo sicut praecepit
,
nova, quam habuerunt in veteri; ergo Dominus. Idem confirmavit lex Levitici
idem dicendum de fide. 12. Quomodo âutem infans octo dierum
Quarto, patet ratione Doctoris, quia lex pactum irritum faceret, nisi ratione pec-
vetus ordinavit sufficienter ad salutem cati originalis, a quo per Circumcisionem

ergo habuit remedium peccati originaHs liberabatur. Unde Augustinus lib. 3. con-
in lege autem non fuit aliud quam Cir- tra JuUanum cap. 18. Responde, inquit,
cumcisio, ergo, etc. Consequentia proba- si potes cur ipse Isaac, nisi Baptismatis
Cum tur, quia nequit existens in peccato ori- Christi signo circumcisus octavo die fuis-
peccato
originali
ginali esse ordinatus ad salutem, quia set, periisset aninia ejus de populosuo?
non est
salus.
inscriptus est in civitate diaboH, quamdiu explica si potes, cur tanta poena plectere-
obnoxius est tah peccato ; hinc fiUus Dei tur, nisi ab hoc tanto Sacramento libcra-
venit redempturus a peccato originali rclur, etc. quod in locis jam citatis sse-
primario, ergo lex, quse non habet reme- pius repetit.

dium peccati originalis, non sufficienter Unde audiendi non sunt, qui hanc com-
ordinat ad salutem. Subsumptum patet ex minationem extendunt solum ad adultos,
communi interpretatione Ecclesi*, quia ut patet ex lectione Septuaginta retenta
nihil aliud in lege habuit illam efficaciam in editione Sixtina, qua utitur Augustinus AugastiJ
Augustii
prseter Circumcisionem ; ergo si in Cir- locis citatis, Ambrosius epist. 1". Orige- Ambroij
Oriffenel
cumcisione non remittebatur, neque in nes lib. 2. in epist. ad Romanos cap. 3.
iege remitti potuit. unde intefiigitur de pacto irrito in Adamo

7.
Confirmatur, per Circumcisionem in- per peccatum, quod per Circumcisionem
corporabatur infans Synagogfe seu Eccle- deletur, ut Auguslinus, Isidorus, Beda in-
sise; ergo delebatur etiam peccatum ejus. telligunt; ex quibus sequitur Circumcisi-
Dices, deletum fuisse virtute fidei qua) onem. non ut conditionem requiri, aut
appHcabatur per Circumcisionem, contra, fuisse, sed ut signum sacramentale et
fides non erat efficax sine Circumcisione ;

efficax delendi originalis.
Circumci-
ergo Circumcisio ex institutione divina Confirmatur secundo, fides nequit esse 8.
Remedio
sio.
exigebatur ad deletionem originalis. Di- Sacramentum proportionatum viatori per debuit
per se
sensibili
requisita. ces requiri ut conditionem. Contra, quod se; ergo exigebatur signum aliquod sen-
directe cadit sub prsecepto, et commina- sibile. Hoc fuit Circumcisio, quia erat in-
tione divinpe poenee, per se intendebatur; corporatum in Synagoga, unde Paulus
talis erat Circumcisio, ut patet Genesis 17. ait quod circumcidens se est debitor uni-
ubi Circumcisio statuitur ut pactum : versce legis, loquens de Judseis. Fuit etiam
.
DIST. I. QU/ESTIO VI. 201
distinctivum scminis Abrahte, tam rigo- et sanctitas ministri, eadem congruentia

rosum autem proeceptum compreliendens ne remedium peccati originalis esset du-
infantes octo dierum, non congruebat di- bium, aut in certum in Synagoga, non
vin.ne clementioe inferre, nisi ex necessita- debebat dcpendere a fide interna ministri,
te fructus spiritualis adjuncti ex divina aut parentum, de qua non potuit judi-
instituiione. Deinde Circumcisio valebat care Ecclesia seu Synagoga, neciue effi-
omnibus parvulis ex semine Abrahoe, sed caciam inde participare, neque remedium
multi ex his defecerunt a fide ; ergo non commune dependere a fide privata, sed
in fide parentum Circumcisio in eis erat ex solis meritis Christi.
efficax. Dices forte eodem modo, quo Durandus 10.
lege Moysi Respoiisio.

Accedit quod in ipsa cir- loquitur de remedio legis naturoe, quod
cumcidentes infantes,non omnes habebant Circumcisio, ut habet annexam fidem pu-
fidem explicitam Mediatoris, et vaHde cir- bHcam Ecclesite, virtute ejus habuisse. Iinpuj;na-
tur.
cumcidebatur infans, eo ipso quod ad efficaciam. Contra,sacrificia etiam habue-
praecepti impletionem Circumcisio fieiât, runt eamdem fidem annexam, tamen non
absque alia fide explicita. Ilinc Gregorius poterant subvenire parvulo, respectu cu-
lib. 4. Moral. c. ^2. Quod apiid nos, inquit, jus Circumcisio habuit necessitatem medii
vcdet aqua Baplismi, hoc erjit apud vele- post diem octavum, ut patet ex Augusti-
res, vel pro parvulis sola fides, vel pro no, et cap. Majores, de Baplismo, et ahis
majoribus virlus sacrificii, vel pro iis, Patribus citatis ; ergo efficacia delendi
qui de Abrahce slirpe prodierunt mysle- originalis peccati non fuit ex sola fide
rium Circumcisionis, etc. Ecclesite, sed ex institutione ipsius Cir- Circunicisio
habuil
Sequendo ergo doctrinam Augustini et cumcisionis, quod et comminatio priemis- nec sîla-
teni
Patrum, qui eamdem receperunt, sequi- sa de parvulis intellecta declarat ipsam medii
tur Circumcisionem habuisse hanc effica- Circumcisionem habuisse ex divina insti-
ciam ex divina institutione, ac proinde ex tutione necessitatem medii, ac proinde ex

opere operato. Accedunt congruenti;e, opere opcrato ratione suie institutionis,
ongruen sicut congruum crat sacrificia sensibilia ct conlinebat in se ratione institutionis

ticC.
hujus legis determinari per ipsam legem, fijem Christi, et opera, ex quorum va-
a foitiori magis fuisset congruum, illud lore participabat efficaciam, tanquam a
quod erat remedium peccati originalis, causa meiitoria; non secus ac alia reme-
statuere in aliquo sensibili, quia per illud dia in virtute eorumdem operum sortiun-
sensibile, (juod consistebat in Circum- tur efficaciam, (juod magis consentane-
cisione, erat in Judieis fundamentum, um est dictis Augustini, quam (juod in
et quasi janua, ct professio legis, indu- fide parentum, aut ministri, fueril efli-
cens obligationem ejus observanda), ad cax, (iu;e non [totuit dare certitudinem
Galatas 5. Teslificor rursus, in(|uit, omni et infallibilitatem effectus, sicut neîuc
circumcidenli sc, quoniam debitor cst
illa, (luibiis Ecciesia jam applicat fidem
univcrsie ler/is facienda', etc. ct ad ilo- et saiictitatem suam, haboiit iiifallibilcm
manos 8. dicit: Eloquia JJei, id est, effcctum, sicut Sacramenta hahent.
01>jeclio.
legcrn, fuisse credita Circumcisioni. Objicit Bollarminus conlra hanc com-
Accedit muiiem sontenliam ioca l\\iili, ot plura
Secundo, ipiod sicut ad eriicaciam Sa- loca I*atriim, (|ua.' videiitur ncgaj'C Cir-
lia <()n-
1'uenlia. cramenli novic legis non exigitur lidos cumcisioui oflicaciam ull;iiii rosjicctu i)ec-
.
202 L1I3. IV. SEN TENTIAKUM
cati delendi, aut conferendoe gratise, sed efficaciam delendi peccati, et ad omnes
tota reservatur fidei, ad Romanos 7. 2, effectus, sive consignationis et segregati-
ad Corinth. 3. ad Galal. 3. el 5. et onis generis Abraham, et significationis

alibi. mysticflo gratiee Baptismalis, et Circumci-
11. Utramque sententiam quidam conciliare sionis spiritualis, quos ipsi exprimunt,
Responsio
aliorum. contendunt, ex quo quod Circumcisio ex fructus ejus arctant, excludendo csetera.
peculiari institutione non habuerit illam Respondetur ergo, aliter Judseos posuis-
12J
efficaciam, sed inquantum aequivalebat se omnem iustitiam esse ex solis lesre et Resp
a_
Alia remedio Circumcisione, nullam aliam admitte-
Jegis natura^, vel ut includebat et objecUij
responsio. . . nem.
, ,
fidem parentum, vel denique quia Circum- bant redemptionem, aut necessitatem Error
cisio, licet habuerit illam efficaciam, non ejus. Messiam expectabant ut instructorem
fuerit ex primaria ejus institutione, quce et Doctorem, et qui eos liberaret a servi-
respicit segregationem Judseorum, aut tute temporali, de qua intelligebant omnes
stirpis Abrahse ab aliis, per hoc signa- promissiones redemptionis et libertatis a
culum, et inquantum significabat futuram peccato, quas promittebat Scriptura fore
gratiam Baptismi, et Circumcisionem per Messiam, sicut et regnum ejus fore
spiritualem conferendam per Christum. temporale, et restaurationem regni Israel
Verum si auctoritates contrarige aliquo- temporalis.
rum Patrum, et ipsius etiam Pauli in su- Hoc patet ex epistolis Pauli, disserentis
perficie et forma verborum attendatur, contra Judseos et judaizantes, pro fide Jesu
et non secundum subjectam materiam, Christi; et hoc est argumentum ipsorum, ;•
et intenlum primarium ipsorum, neulra ut explicant omnes expositores. Patet eti-

responsio satisfacit ; videntur enim Pa- am Act. 15. Et quldam descendentes de -
tres nihil conferre Circumcisioni, et om- Jnclcea docebant fratres, quia 7iisi cir
nem ejus fructum evacuare, quantum ad cumcidamini secundum morem Moysi, non
justitiam et deletionem peccati. potestis salvari, etc. Surre.xerunt autem
Irenaeus. Irenaûs lib. 4. cap. 3. asserit datam quidam de hceresi Pharisceorum, qui cre-
non ut consummationem jiistitice, sed ut diderunt, dicentes, quia oportet circumci-
Origenes. cognoscibile perseveraret genus Abrahce, di eos, prcecipere quoque servare legem
Chrysost.
CyriU. Origenes lib. 2. contra Celsum, fuisse Moysi, etc. Contra hos disserit Paulus, Scopus
Theodor. • ,•,• . Pauli.
Tertuliian.
carnalem, Chrysostomus homil. 27. in asserens omnem justitiam esse ex meri-
Genesim, Cyriilus lib. 10. in Julianum, tis Christi, et salutem esse per fidem et
negat valuisse ad justitiam, Theodoretus redemptionem, quce est in Jesu Christo,

q. 67. in Genes. Tertullianus contra Ju- neque legem quidquam valere, neque Cir-
dceos cap. 2. et alii, quos ibidemcitat Bel- cumcisionem, eo nempe sensu, quo Judsei
larminus, et omnes pene Gra3ci Patres salutem ex Circumcisione, et littera legis
Ex Latinis etiam addi potest prseter Tertul- solum esse adstruebant, et repromissiones
lianum, Cyprianus lib. 1. contra Judceos sibi factas esse ex meriio utriusque et
Cyprian. cap. 8. lib. 3. epist. epistola ad Fidum, 8. sanctitate.

Ambros.
Hieron. Ambrosius epist. 72 ad Roman. 4. Hiero- Non negabat ergo Paulus Circumcisi- 13.
nymus in cap. 3. ad Galatas. onem nihil valere adjunctis meritis Chri-

Hi omnes vel excludunt fructum justi- sti, et eodem modo de lege, in quorum
tiee a Circumcisione, vel effectum et utili- virtute per gratiam, quse in Christo daba-
tatem ejus declarantes, tacent Iianc ejus tur, valebant. Unde ad Romanos 2. ait :
;
DIST. 1. QUiESTlO VI. 203
Circumcisio quidem prodcst, si lcgem tera legis, in (jua coiifidel)ant .luehei, se-
observes, etc. deinde ad Koman. 3. osten- cludendo ornnem aliam redemplionem et
dens legem non justificare, quia cx lcgc gratiam, preeter solam Circumcisionem et
lanlum cognitio peccali, quia ex operibus legem, tandem docet eumdem Deum Ju-
legis non justiflcabitur omnis caro coram doeorum et Gentium esse, qui justipcnt
illo, per legem enim cognitio peccati Circumcisionem ex fide, et prceputium
nuncautem sine lege justitia Dei manife- pcrfidem; salus ergo per ipsum fuit in
stata est, testificata a lege ct Proplie- Circumcisione ex fide, seu adjuncla fide,
tis, etc. Ubi per justitiam intelligit grati- id est, in virtute fidei et grati.e Dei, ac
am Dei, et eamdem condistinguit a littera redemptionis per Christu*m, ac proinde

legis, cui Judtei tribuebant efficaciam sa- concludit fidem non destruere legem, sed
lutis. Et subdit : Justitia aulem Dei per statuere, ut quia per eam fuit efficax ad
fdcm Jcsu Ckristi in omnes, el super salutem.
omncs qai credunt in eum, non enim est Capite etiam sequenti impugnat Judieos,
Arnfumen-
distinctio (supple personarum,) Judcci, inquantum asserebant repromissiones tiiin
cnpitis
aut Gncci, etc. et ratio est : omnes enim fuisse ex Circumcisione et lege, non au- quarli.
Repromis-
peccaverunt, et egent gloria Dei. Justifi- tem ex fide, probans repromissiones factas siones
fnisse
cati estis ( non ex merito scilicet naturae, Abrahai, non ex operibus nalura}, aut
ex (icie et
legis, aut Circumcisionis, aut operum) per etiam ex Circumcisione, sed cx fidc, ut non
Circumci-
redcmplionem, qum est in Christo, quem esset pater omnium credentium, etiam iis, sione.
proposuit Deus propitiationem per fidcm qui sunt ex Circumcisione, inquantum se-
insanguine ipsitis, adoslensionemjustiticB ciantur vestigia fidei. Sic etiam ad Ga-
s?<re(supple grath-e, quoe intelligitur justi- lat. 2. et 8. servat eamdem contrapositi-
tia, per quam justificamur )/5ropfer remis- onem legis, quoad liltcram, et prwcepta,
sionem prcecedcnlium dclictorum, ul sit ad fidem et gratiam. Quam disiinciionem Distinctio

litterie,
ipse justus, et justificans eum, qui est ex sequilur Augustinus variis in locis contra et
crraii.T.
fide Jesu Christi. Concludit : Ubi est crgo Pelagianos, et speciatim libro, quem in-
gloriatio tua ? exclusa cst, per quam le- scvipîl Spiritus et littcra, explicans illud
gem ? factorum ? non, sed per legem fidei, Pauli : Littcra occidit, spiritus autem vi-
quia nempe tollitgloriationcm hominis, si- vificat, extendens idipsum ad quamcum-
ve per legem, sive per opera naiurae, ut que legem, etiam moralem, inquantum
non glorietur omnis caro in conspectu hneret in mandatorum corlice, ei non in-
eûs ; ei VRiionemsuhdil: arbitranvirenim cludit spirilum gratiic, per quam fit, ut
justificari hominem per fidcm sine operi- operere compleatur; ac novissimc tandem
bus legis. An ct Judccorum Deus fantum? Tridentinum scss. (>. c. 1. camdem se«pii- Trideni.
imo ct Grntium. Qiioniam quidem units tur, aiserens (piod ncipie (lenles per vim
est Dcus, qui justifical Circumcisioncm nalunc, ne(pie iMiam JudaM pcr ipsam
c.jc fidc, cl prccputium per fidcm. Lcgcm etiam lilteram legis .>h)ysi liherari pdtue-
destruiiniis pcr fidcm ? absif, scd legcin rinl a jjeccato. Et canonc 1. idem dollnil,
slaluiiNUS, etc. (>t (juod supra appcllavil htteram lcgis, in
Post(iuam ergo I*aulus (hjcuit salutem eodem canone dicit doclrinam h^gis, (pi.o
esse non ex littera legis, neqiic ex operi- consistil in iiuda ostcnsiune ct mandato.
hus nostris, sed ex fide, gratia et redem- Distinxcrunt ct antiîua Concilia contra Knilcin
uno (li^tiiu-lio
''••
otione Jesu Chrisli, h;cc distingucns a lit- pchgiiim, et sectalorcs, graliam a dnclri- rocopln
204 LiB. IV. SENTENTIAKUM
111
na, et litteram cujuscumque mandati et postquam adimpleta veritate, et prfedica-
Conciliis
anliquis. legis. ConstituebaL nempe Pelagius gra- to Evangelio, non solum facta sunt mor-
tiam, vel in natura et viribus liberi ar- tua, sed etiam mortifera, quia Palres
bitrii, vel in legis doclrina ; de ipso enim cum se referant ad loca Pauli, non de-
Augustin. Augustinus lib. de Graiia Chrisli in bent latius interpretari eorum sententia,
EiTor
Pelagii. principio cap. -^. ait : Nam cl (jraliam quam locutus sit Paulus de Circumcisi-
Dei, ct. adjutorium, quo adjuvatur ad one et legalibus.
non peccandum, aut in nalura et Et quando per oppositum, dicunt sa-

libero ponit arbitrio, aiit in lege et lutem esse ex fide Jesu Christi, sequen-
doctrina, videticet, cum adjuvat Deus ho- tes Paulum, intelligunt etiam ea, quibus
minem, ut declinet a malo, ct faciat bo- applicatur fides et merita ejus, in quorum
num, revelando, et ostendendo quid fi- virtute habent efficaciam, sic Circumcisio
eri debeat, adjuvare credatur, non etiam et remedium legis naturse valebant in fide
cooperando, et dilectionem inspirando, Christi, id est, virtule operum Christi,
ut id quod faciendum esse cognoverit, non autem in fi le quoe sit actus ministri,
Diospolit.
Milevitan.
faeiat, etc. Quod damnatur art. 7. Dios- aut applicanlis ha3C remedia. Sic enim
Trident. politani canone Milevitani, quse secu-
4. non loquitnr de fide Christi Paulus. ne-
tum est Tridentinum canone primo supra. que in eo sensu fides pro virtute sumpta
15. Ex quibus patet sensus Pauli contra ad salutem sufficeret, sed nomine fidei
Verus
scopus Judfeos quem assecuta est Ecclesia contra comprehendit merita Christi, et Redem-
Pauli.
Leifeni Pelagianos. Quando ergo dicit Circumci- ptionem, ex quorum motivo, tanquam
iuutilem
esse ut
sionem et legem non justificare, eo sen- ex merito prteviso, Deus instituendo hiec
excludebat
su intelligit, quo contrarius error Judse- remedia, concessit illam efficaciam Cir-
gratiam
et iitlem, orum impugnatur, nempe, ut excluditur cumcisioni.
et
opera gratia et redemptio facta per Christum, Asserere ergo alierutrum, vel omnes
Cliristi. CeHi.
sicut et valor operum ejus in quorum vir- Patres ante Augustinum impugnantes Ju- Retotl
t,
tute Circumcisio valebat; non autem lo- dêos fuisse in errore, vel Augustinum Pa.ri
quitur de Circumcisione et lege ut inclu- cum omnibus seciuentibus, quorum non

debant gratiam ex operibus Christi prte- est minor auctoritas, accedente definiii-
visis, et adjutoria necessaria collata, quo- one Ecclesise, et communi consensu Scho-
rum unum fuit Circumcisio respectu pec- lasticorum, fuisse in errore intelligentiee
cati originalis, Deinde speciatim loquitur Scripturee, major error est.
aliquando Paulus de lege jam abolita, Interpretari ergo debent Patres ante-
contra jam judaizantes, quibus ne tum riores ex subjecta materia contra Judce-
quidem valebat lex abrogata per verita- os, et ad sensum Pauli, alioquin plura
tem, ut infra videbimus. loca eorum, et raliones quibus impu-
Idem In sensu et mente Pauli locuti sunt gnant Jud«os, habebunt parvam effica-
inlendunt
Patres contra Judoeos quandoque simpli- ciam, nisi supponant eorum errorem,
citer in extremo contradictionis, scilicet, salutem nempe ex sola lege et Circum-
prout Judeei sanctitatem, justitiam, repro- cisione sperandam esse, sicut et repro-
missiones esse ex lege et Circumcisione missiones.
tantum adstruebant, non autem ex fide Justinus probat Circumcisionem datam JlK
R
Jesu Christi, aut redemptione et gratia ; esse in signum, et non in justitiam, quia
quandoque etiam loquuntur de iisdem, Abraham ex fide justificatus est, et ge-
L
:
DisT. r. on^sTio vr. 205
nus muliebre non erat capax circumci- erant, si erant ex genere Abraham, qnibus
lian. sionis; sic Tertullianu? dicit neque Aiiam, sua inruielitas nocuit, el non de infaniibus,
neque prolem ejus, neque Patriarchas non inde sequitur non [)rofuissc Judffiis
us(jue ad Abraham fuisse circumcisos, modo dicto.

'8"- sic Cypi-ianus lib. conlra Jiidceos simili Alii aliter loquuntur de Circumcisione Basiiins.
T •
m •
1 T^ • •
r»
Kpiphan.
argumento utitur, quo Justmus et Ter- respective ad Baptismum^cujus erat ngu- Cyniius.
tullianus. ra, sicut Basilius lib. de Spirilu sancto,

Ex qnibus non licet absolute inferre cap. 14. Loquilur in genere de legalibus,
flilur
Circumcisionem non justificaro, quia ne- Epiphanius hcercsi 8. Cyrillus lib. 10. in
que etiam baptizati fuerunt, cam tamcn Joannem ; et sic Circumcisio in compara-
inde non sequitur Baptismum non justifi- tione Baptismi quasi nihil erat, sicut figu-
care. Valet tamen illa consequentia ex ra et umbra respectu veritatis quam si-
^^j_
suppositione erroris, prsedicti, nempe non gnificat, niliili reputatur, quod non tollit
i''it
in sola Circumcisione, et seclusa fide Be- quin sit utilis. Jam quid sibi vult, dicet
siti- demptoris, qnam implicitam habebat, da- aliquis, inquit, Circumcisio ? (prremisit de
e .
ris. tam fuisse justitiam ullam per Circumci- Baptismo in igne et Spiritu) respondet
sionem, cujus contrarium Juddci adstrue- Bona sane est et ntilis, si typus esse cre-
bant, ut visum est supra, vel certe fidem datur rei spiritualis.
nihil sine Circumcisione valere, ut novitii Ex quibus patet ad fundamenta Bellar- ig
Pharissei baptizati contendebant. ^^sponsic
'
mini genere. Patet
in ^ etiam ad fundamen- ad
aliorui:
Alii autem, ut Hieronymus in cap.ii. ad ta aliorum, quia negant hanc efficaciam ^^ki^'^^-
)n.
cen
Galat. Damascenus lib. 4. fidei orthodo- Circurncisionis ex propria institutione,
Dst.
xai, cap. 26. Chrysostomus hom. 27. in sed ex fide, quia si haec referantur ad ver-
Genesim, explicant effectum explicitum borum superficiem, qtiiTe ex Paulo desu-
Circumcisionis, et magis notum, nempe muntur de eflicacia fidci, a^que conclude-
eam datam esse in signum distinctivum ret de facto, Sacramenta nova} legis non
pci- generis Abraham, ne commisceretur Cen- habere efficaciam de facto per se, sed ra-
in- tihus, ac proinde illi dicunt, in deserto, tione (idei, quod omnino falsum est.
[_
ubi hnec commixtio esse non potuit, quia Pauhis enim loquitur universaliter, Paulusuni
. .
viTSHiler
erant soli, Circumcisionem cessasse. quod sola fides Jesu Chiisti faciat ad salu- trib lit
,
. , saluttini
Quod vcrum est ex speciali Dei indulto, tem, quod permde verum est ante et post luiei.
quia alioquin proeceptum erat ut octavo Baptisinum ; unde et hunc modiiin loqiien-
die Circumcisio fieret, hoc non obstat di retinuerunt (juidam Palres de Baptismo,
quin etiam Circumcisio ex institutione Dei per eum salvari infantes in fid(^ aliorum.
fuerit remedium, quia ex fide salvabat, Justintis MavlxvqtKvst.
'
06. ad orlhodo.vos. , ..
Justinus.
juxta Iâulum proderat observanti legcm : Augustinus ///;. { . de peccatorum mcritis A"t?nsu
Ullit.
ei credita sunt eloquia Dei ; habuit ergo et remission. cap. "1. lib. dc rcra ct fulsa
rei. alios clfectus proiter expressum. Thcodo- ptrnitcntia, cap. 2. rpisf .
'2'.). ct 10". ol
Modus
retus dicit Idumfeos, Ismaelitas et alios, alibi .Sfepe, qtiod iiuelligi debel non de lidc idlMU
qui dcfecerant a fide, circumcisos fuisse, explicila ministri aut aliorum, scd quia nl"iiMno.*
iiiliil(|ue illis prodcsse. Hoc quidem recte Baptisintis est i^rofessio fiijci (ihristi, ideo-
quanttmi ad vanitatem Judieortnn, qui in (pip diritiir Sacramentum fidei. ul appcl- r.ir.nm.i-
lur. ipsa gloriabanttir ; ct intolliii-endiim est lal rndfnliniiiu .V''.v,v. (>. cnj). 1. Pcr ciim- in.i» i-t.«t
li I II
eliain quoad adultos, (jui in iiilidelitate diMii modum sicul Circumcisio ex dicli.s .m«,s-i.<-
n
206 LIB. IV. SENTENTIARUM 1
apud Judaeos fuit. professio legis ex Paulo, tium, atque etiam definitionem Ecclesice circuti
sic etiam includehat fidem implicitam in capitulo Majores, de Baptismo, quam ei
Messioe, qu<ie tum saltem requirebatur, ampiexi sunt etiam Scholastici ;

quod est ^^]^^\
cujus erat protestatio suo mocio, et in prseter stylum Conciliorum revocare in

gô®^*
virtute ejus delebat originale ex institu- dubium, quod jam definitum est, aut defi"'^
tione divina, alioquin lex illa non sufli- cernere contra Augustinum, Gregorium
cienter ordinaret ad salutem, cujus in- et alios sequentes, quin etiam contra
corporatio et professio nihil conferret communem Scholasticorum.
contra peccatum, deficientibus necessa- Loquuntur ergo Concilia in stylo et
riis ;
quomodo alioquin salvabantur in- verbis ipsius Augustini in Psalm. 13.
fantes, quibus nihil in lege succurrere Sacramenta yiovi Teslamenli dant salii- Aug«
nu!
potuit, prseter Circumcisionem et reme- tem, inquit, Sacramenta veteris Testa-
dium legis naturoe, menti promlsemnt Salmtorem, etc. Et

19. OJDJiciunt denique Florentinum et Tri- epistola 19. ad Hieronymum : Cur non
Fiorent° et dentiuum, qu£e negant efficaciam omnem dicam prcecepta illa veterum Sacramen-
RSjons?o. Sacramentis veteris legis, quae praenun- mentornm nec bona me, quia eis non
menorum^" tiabant gratiam futuram,

et non confere- justificantur homines? umbrce enim sunt
bant. Respondetur, errorem fuisse Arme- prcsnunticmtes gratiam qua justificamur.
norum, Sacramenta novse legis esse nuda Item lib. 19. contra Faustum, cap. 13.
tantum signa, neque habere aliam effica- similia habet. Sicut ergo Augustinus
ciam, quam habuerunt Sacramenta illa ipse loquitur de Sacramentis veteris legis,
veteris legis, quse fuerunt nuda tantum non comprehendendo Circumcisionem,

signa. ita etiam Tridentinum et Floreniinum de
Luiheri, et Hunc errorem assumpsit Lutherus et iisdem agunt, quse erant propria veteris
Sacramentarii, qui efficaciam Sacramen- legis, alioquin non recte Circumcisio sub
torum novse legis reducunt ad nudam ejusmodi comprehendebatur, quae etiam
excitationem signi, sicut Sacramenta ve- aliis valebant descendentibus ex genere
teris legis excitabant ad cognitionem gra- Abraham, et viventibus extra legem ;
tife futuree, non eam causabant. Contra ergo non fuit propria legis, nec sic com-
illos processit Florentinum, contra utros- prehendi debuit sub propriis Sacramen-
que Tridentinum, retenta eadem definitio- tis ejus secundum rigorem. Alias etiani
ne Florentini. Per Sacramenta veteris resolutiones assignat Doctor infra, quas

legis inteiligunt illa, quae erant nuda si- suo loco tractabimus, et respondent qui-
gna et propria legis, non autem Circum- busdam objectis, quibus hic supersede-
cisionem, quse est ex Patribus, et non ex mus.
lege. Dices, Concilia comprehendunt (c) Sed inquirendum est, an ex isto
Objectio. etiam omnia Sacramenta recepta per le- supposito sequatur, etc. Suppositum prte-
gem, et pro tempore ejus currentia; ergo. missum est, conclusio Doctoris, nempe,
Res onsio
Respondetur negando antecedens, nam Circumcisionem fuisse remedium contra
in ipsa Scriptura Joannis 1. negatur Cir- peccatum originale. Quterit, an inde se-
cumcisio data esse a Moyse, et per le- quatur contulisse necessario gratiam ex
gem, quia ex Patribus est, quasi vero occasione opinionis, qua3 imponitur Ma- u m
Concilia haec vellent damnare sententiam gistro, nempe valuisse contra peccatum °retti
^"
expressam Augustini et Patrum sequen- originale, non tamen contulisse gratiam ;
P°^*
I
DIST 1. QU^STIO VI. 207
Igratia quaerit ergo an de potentia absoluta potuti ergo, etc. Et hoc est, qnod Aii-
tafusa.
remitti originale, aut etiam de facto pos- gustiniis cnlpa et
argiiit, qiiod
sit sine coUatione gratiae infusie et sanc- gratia opponiintur, sicut tcnebra
tificantis? Item, an de potentia ordinaria et lux in aere.
id fieri possit? Tertia ratio
Culpa non potest :
âtio 3.
Iloec quoestio diversa est ab illa, quam deleri, nisi toUatur deordinatio
infra tractat dist. lo. et dist. IG. et cdihi, ut non iniputetur ad poenam; si
an scilicet possit remitii culpa peccatori, autem deordinatio ejus maneret,
sine alia in eo transmutatione per formam necessario imputarctur ad poe-
novam. Hic autem quairit de peccato ori- nam, quia ipsa manens non potest
ginali determinate, an possit de potentia aliter ordinari, quam per puenam
absolula, vel certe ordinaria, remitti a Deo inflictam ergo culpa dimitti non
;
sine infusione gratise sanctificantis, (juam- potest nisi deordinatio ejus tol-
vis illa remissio esset per infusionem alte- latur; illa autem nontoUitur nisi
rius formae, verbi gratia, justitia origina- per gratiam ergo, etc. ;
Ralio
lis.
Quarto, si culpa dimittitur, di-
vina offensa remittitur; ergo pec-
SCHOLIUM. cator Deo reconciliatur ergo per ;
consequens a Deo acceptatur; nul-

Sententia asserens repugnare peccatum lus autem a Deo acceptatur sine
toUi sine gratia, quatuor rationibus suade- gratia, ergo, etc. V.t conlirmatur,
tur.
quia si non est inimicus, crgo
amicus.
3. Quantum
ad primum, viden-
(d)
e.^^Ji^J^tur aliqui dicere, quod non. Et si

COMMENTARIUS.
«ham rationesconcludunt, videndumest.
iodi.^5.
prima est talismon potest de ani-
(d) Quantum ad primum, etc. Sentenlia
''• 2. ma peccatum deleri,nisi de immun-
<!•. Seiitenlia
^
uarti. negativa est Hicliardi hic arl. G. cuius ra- npptiv*
da fiat munda sed hoc non potest
;
tiones quatuor proponit Doctor, et infra Occiiam,

fleri nisi per aliquam mutationem 1 • ,, , , .
,
«t alii.
solvit. Laiiidem tcMieiit alii, ut Occiiam D. Tiiom.
factam in anima. IUa autem mu-
Quodlibeto o. (juicst. 4. Idem docent (juot-
tatio aliquam
erit necessario ad
t|uot tenent peccalum noii posse reinitti
formam positivam repugnantcm
per purain condonaiioneni cxtriii.socain
culpo^, et hoc absolutam, quia ad
Dei, et ex alia parle juslitiam origiiialeiu
relationem non est motus nec
con.sistere priuiario in gratia sanctificanle,
t. io_
mutatio. 5. Physic. hujusmodi for-
(jufe est sententia I). Tlioma', iit (juidam
mam absolutam repugnantem cul- volunt, vel certe in gratia fuisse radica-
pae in anima dico gratiam; ergo,
tam, contra quos non esl dispuiatio prte-
etc.
sens ex instiiuto, sed coiilra Hicliarduin,
Socunda ratio talis cst : In pcc-
.tio2. ut inox dcclarabitur.
cato deformitas opponitur grati<T,
ut privatio ha1)itui; sed privatio SCIIOLIUM.
non potest lolli a subjecto nisi Origiiialo esl i-omissibilo do potontia ab-
per collationem habitus oppositi ;
soluta siui' gratia intriusoca, (juia rootilmlu
. ;
208 UB. IV. SENTENTIARUM

naturalis ei repugnat. Nec gi-atia ei magis quocumquc; scd forma non habet
repugnat post, quam ante lapsum, quia quod gggg alterius rationis in subjecto,
pra3cesserit peccatum, non mutal naturam
ex hoc quod ejus oppositum prse'
gratise. De hoc Scot. 1. d. 17. q. 2. et 2. d.
cossit in eo, ut patet de frigore et
37. q. 2. § Ex ista solut. et 3. d. 23. ad arg.
et infra d. 15. q. i. a. 2. fin. et d. 16. q. 2. calore circa aquam ; ergo forma
quibus locis probat ex natura rei non esse non habet aliam inseparabilita-
repugnantiam inter peccatum et gratiam. tem a quocumquc, per hoc quod
ejus oppositum prsecessit in sub-
Contra istam (e) conclusionem jecto; sed rectitudo naturalis, si
arguo primo sic Qusecumque sibi : non prsecessisset suum opposi-

invicem repugnant circa idem, tum, posset separari a gratia, per
mutuo se excludunt circa illud te ; ergo.
ergo cui plura repugnant circa Item, qualemcumque secundum 3.
Qualei
aliquod subjectum, illnd potest formam absolutam potest Deus potest D
homim
per quodlibet illorum excludi ab hominem creare, talem et prse- crear
talen
illo subjecto ; sed culpse originali cise potest reparare post cul- potes
repugnat rectitudo in puris natu- pam, secundum formam abso- repara
ralibus, etiam sine gratia. Et lutam; sed in pura rectitudine

po"set P^tet de facto secundum Magi- naturali potest hominem creare ;
natura esse
recta sine
g^^j,,^j^ uonentem hominom a Deo
i
ergo, etc. Major probatur, quia
gratia, iiecgic
esset ei
conditum. Patot etiam de pos- culpa non facit naturam esse
naturaiis, sibili, ratioue, quia si non posset aliam iii se ; ergo nec quin sit
et loqucr
de natura fieri recta rectitudme na- capax ejusdem, cujus fuit prius
rectitudine , . , •
, .
•
naturaii turali, ot sino gratia, tunc gratia capax. Agens autem divinum po-
Tapsu? esset naturalis, licet non naturae test illi imprimere quodcumque,
lapsse, tamen naturse in rectitu- cujus est capax, et hoc sine quo-
dine propria institutae ; illud enim cumque, quod non includitur in
est naturale, consequitur quod ratione illius impressi, et ma-
naturam secundum se ergo se- ; xime non inclusum sit po-
si id
quitur, quod per solam rectitudi- sterius ipsa forma impressa; gra-
nem naturalem, et sine gratia tia est hujusmodi respectu ju-
potest culpa expelli. stitise, vel rectitudinis naturalis,
Si dicatur quod rectitudo abso- ergo.
lute potuit esse in natura absque Si instetur contra majorem, se- An lis
pos
gratia, tamen post culpam non cundum Hieronymum, quod Deus repa «
\irgi n.
potest restitui, nisi coUata gratia. non potest de non virgine facere
Contra istud, et simul ad conclu- virginem, et tamen a principio
sionem principalem, arguo sic : potest creare virginem respon- ;
Forma non habens esse alterius deo, acc-ipi in majore qualem-

rationis in subjecto, non habet cumque secundum formam abso-
inseparabilitatem aliam a quocum- lutam, et sic non est instantia, I
que, quia enim est talis forma, quia accipiendo quodcumque ab-
et tale esse habens ideo est , solutum importatum per virgini
separabilis vel inseparabilis a tatem, sive sit perfectio in mente,
DIST. I. QUyESTIO VI. 209
sive dispositio in carne, totum ergo gandiiim essentiale est de

potest Deus reparare ; sed ultra bono positivo, imo maximo, tamen
ista virginitas dicit negationem non est inconveniens iiltra illnd
quamdam actus prseteriti, ut scili- addi aliquod gaudium accidentale
cet nunquam cecidisse mente, vel de negatione, cui opponitur affir-
carne in peccatum carnis ; ex quo matio odibilis. Multum enim addit
enim actus prseteriit, non potest de gaudio non cecidisse in culpam
Deus facere, quin prseteriit. Unde ultra id, quod aliquis habet de hoc,
dem 5.
»ys. text. Pliilosophus 6. ^'//acor^m c. 3. com- quod post culpam surrexit ad
;om. 7.
mendat dictum Agathonis recte di- gratiam.
centis : Hoc solo privatur Deus ingenila Concedo ergo (f) conclusiones
facere, quce facla sunl. Et ratio est, ultimariim rationum, quod de po-
quia nuUa factio potest esse non tentia absoluta posset Deus di-
entis, de aliquo non ente, quia mittere culpam originalem, non
(maxime extendendo factionem) conferendo gratiam, et hoc ma- tia noa
orati
qujTplibet est vel cntis de non ente, xime, cum gratia non opponatur "J^rmrhter
vel non entis de ente, sicut in an- formaliter peccato originali,
^- ^ nec pei^.cato
ongmali.
nihilatione, vel entis de ente ; prse- modo dimittatur illud peccatum
teritum autem non est ens, et per coUationem gratise, nisi quia
ipsum non praeteriisse, est aliud gratia includit sequivalenter in
non ens ergo non potest ex prae-
; acceptione divina justitiam ori-
terito fleri, quod non sit prseteri- ginalem, quse formaliter opponi-
tum. tur peccato originali.
6. Si objiciatur, si Deus totum il- Ad argumcnta (g) pro opinione 7.
lud absolutum, quod est in virgini- pra3cedente. Ad piumiim concedo, Adraiiones
Ricliardi
tate, potest restituere, ergo et auquod potest fieri de immunda adducus
reolam reddere, namaureola vide- munda, miinditia opposita, si re- Aai."
tur correspondere alicui perfecti- stituatiir jiistitia originalis, quam

oni absolute in virginitate. Potest privat pcccatum originale, siv(^
Quid dici, quod aureola virginis est gau- illud sit doniim superadditum iia-
.ureola.
dium accidentale de sua innocentia, turse, sive sit rectitudo natiiralis,
id est, de nunquam cecidisse in scilicet pra^scindens omnem de-
illud peccatum, ad quod commu- formitatcm peccati.
niter natura prona cst, maxime Ad scciindum iiatct, quod falsa Ad 2.
Siinutur
in adolescentia. cst propositiode opi)Ositione istiusjxi-tina non
pro dono
Et si quod ista nega-
objiciatur, culpa> ad gratiam, imo sic oi»po- i.ai.iiunii,
tio non est materia gaudii multuin nitur culpa isLa justitim originali, r<îitndm«
excellentis, vel .spocialis. respon- et non gratino, iiisi (luia ipsa in i„it|^'''Vui
deo, sicut aflirmatio est ingibilis accoptione diviua mîuivalet Justi- on'^^"i,\"^
seu odibilis, sic negatio amabilis; tine originali, srd nullo modo ''j''*^,*"
sicut ergo cxcellcns odibilo (^st, o|)|)onitur gratia" iit pi'oj)rie et

fiiisse lapsum in tale peccntum, j)r,Tcis(^ l»rivatio ejiis.
itaex charitnto nuinbiie et d(>lccta- ;\.d tertiuiu dubium (\st, utrum ^*' ^-
bile est, nuntiuam cecidisse. Etsi possit non imiûtari ad paiimiu,

Tom. XVI. u
deordinatione ejus non ablata. Sed habendi rationem

eam, complet
hoc concesso, opposita deordinatio peccati illiiis originalis ergo sim- ;
ista potest anferri absque collati- pliciter necessarium est propaga-

one gratiê. tum ab Adam habere peccatum
Ad4.
Ad quartum concedo, quod divi- £)riginale, si non detur originalis
na offensa placatur, et iste, cui justitia in se, vel in aliquo aequiva-
dimittiturpeccatum.reconciliatur; lenti.
sed non sequitur, ergo est acce- Item, disiinct. 17. primi lib. nroba- Wem infa
• dist. 19.
ptus Deo ista acceptione speciali,

.
tum 4. u
est charitatem esse
L
m
• •
anima q.2.
qua est acceptus per gratiam. Ho- per mutationem illam, quae fit in
mo enim in puris naturalibus est justiticatione peccatoris; si autem
placitus Deo, non tamen acceptus possit justificari seu reconciliari
specialiter, hoc est, dignus vita Deo, sine mutatione ejus, illa me-
geterna; pax enim et reconciliatio dia non concluderent, ergo dicendo
non dicunt, nisi Deum nolle vindi- consequenter his, quse dicta sunt
care culpam istam ; sed acceptare ibi,necesse est ponere, quod pecca-
plus dicit, scilicet istum ordinare tor non possit reconciliari Deo, si.
tanquam dignum vita aeterna. Pa- ne mutatione ad formam absolu-

tct etiam in nobis, possum enim tam, et illa repugnabit termino a
alicui, qui offendit me, placari, ut quo, et per consequens erit gratia,
non sim sibi inimicus, neque velim sicut prius est argutum.
vindicare commissum, absque boc Primum argumentum requirit
quod recipiam eum ad amicitiam difflcultatem tangendam inferius Peccatun
... .
, .... tolli po»
specialem, secundnm quam ordi-
,
dtstinci. 14. an scilicet peccatum absque
netur ad aliquod bonum speciale. possit deleri absque productione mutatioii

'^^"*
An Deus Scd adhuc restat dubium (h), formse novse in anima ? Quod si
dimiuere utrum Dcus do poteutia absoluta poneretur quod sic de originali,
peccatum i- •li. „*™-
possct dimittore peccatum origi-
, i.
originaia sicut forte ibi dicetur de actuali,

coiiauone uale, absque collatione cujuscum- posset dici ad argumentum, quod
contraHi, ^"6 positivi rcpugnantis illi pec- non omnis propagatus ab Adam,
oliinahs* ^*''^' puta justitise originalis, vel (
quia propagatus est debitor )
alicujus hujusmodi. p]t videtur justiti?e originalis, sed cum hoc,

quod non, per tres rationes prius qniaDeus vult talem teneri ad il-
factas de privatione, et mutatione lam justitiam. Potest autem non
et deordinatione, et specialiter per velle istum teneri ad illam justi-
hoc, quod homo non habens justitiam, absque mutatione aliqua po-
tiam originalem, necessario habet sitiva et absoluta in isto, ut
carentiam istius justitise, et etiam tangetur ibi.
debitum habendi, si estprop aga- Ad secundum, juxta hoc conse- iij«sti
tus ab Adam. Hoc probo, ideo est quenter potest dici, quod in jus- duasm
mutati- 1
enim debitor hujus justitise, quia tificatione peccatoris est una mu- oaes.
accepit in Adam debitum, ab ipso tatio privativa, qna de inimico

naturaliter propagatus; sed ca- fit non inimicus. Est etiam alia
rentia hujus justitiae cum debito positiva, qua de indigno vita seter-
..
DIST. I. QTJ^STIO VI. \\\
na, fitdignus vita aeterna, et denon probabiliter, sequens sententiain anliîao-

potente meritorie agere, fit potens rum lu 2. dist. 20. et reducens illam
agere meritorie. Licct crgo cx sentenliam Ilenrici ad congruum sensum.
prima miitatione non possit con- Ita Alensis 2. pîrl. rpuesf. 0. m. 1. c/ 2.
Alensis. D.
cludi aliqna formanova in jiistifi- I). Bonaventura m 2. dist. 29. rirl. 1. Honavent.
Richardus.
catione, tamen cx secunda potest, qucesl. 1. e^ 2. Uichardus ((|uem ex ins-
et sic argutnm est ibi, disi. \1 primo. tituto bic Doctor impugnat) eadem dist.
q. 2. Non enim est nunc dignus dc novo qufvst. 1. et dist. 21. rirt. i. fjurrst. 1.
vita feterna, nequc nunc de novo qui negant Adam fuisse creaium in
potcst mcritorie agere, nisi for- gratia, sed in sola justitia originali.
mam aliquam novam habcat, qua Quibus adjungi possunt, qui etiam negant
sit dignus, ct qua possit agere. Angelos creatos fuisse in gratia, ut .Egi-
dius m 2. dist. 4. rûcest. I. art. 4. Ar- .'Egidius.
Argentin.
gentinas qurest. I. art. 2. Accedit Marsi- Marbilius.
COMMENTARIUS. Durandus.
lius m 2. quoist. 18. Durandus f/w/. 20. Gabriel.
Major.
qucest. o. Gabriel dist. 30. qucest. 1. Ma- Bassolis.
Rul)ion.
(e) Contra islam conclusionem anjuilur jor quccst. 2. et primum universim nostri Mayron.
|Dpugna- D. Thom.
tur. pnmos/t, ctc.DuabusrationibusagitDoctor Doctores, quorum alii[ui banc quoestionem
contra priorom sententiam : Piima est, disserunt in 4. /lac disl. ut Bassolius,
quod rectitudo naturalis opponitur pec- Rubion, Mayron. Ab his dissentire vide-
cato originali, qua posita deleri po- tur D, Thomas tantum in eo, quod asserit
test. Secunda est, sicutDeus potuit primo justitiam originalem fuisse radicatam in
constituere hominem rectum secundum gratia sanctificante.
justitiam originalem, et in rectitudine Distinguit enim 1. 2. q. 109. iutregri- KlTeclus

ju.-liti;o
naturali, sic ctiam potest lapsum rcs- tatem naturse, et gratiam sanctificantem. originalis.
taurare in eamdem rectitudinem. Patet etiam ex effectu justitire originalis,

yjaslitia Ad evidentiam horum, in genere ad- qui fuit ordinatio potentiarum iu operan-
|'iginaii8.
vertendum esl ( omissa senteutia moder- do delectabiliter, secundum rectam ra-
norum )
justitiam originalem ab antiquis tionem, et circa rebellionem aut fomitem
Scholasticis constitui in integritate et re- Ilanc ergo sententiam, qiue est Richardi,
ctitudine naturali et habiiuali natune, si- supponit Doctor. Quid autem senserint
ve illa fuerit vifôr ipse naturtc ct liberi moderni circa originalem justitiam, non
H[a^8ter. arbitrii, ut Magister dist. 24. insinuare est hujus loci disseren,', et an ab iisdom
videtur, cui superaddit gratiam sine qua dissentiat nostor Doctor ex prti|iria sen-
non, non autem dona, aut gratiam san- tentia.
ctificantem ; et ex parte videtur consentire Alterum suppositum Dortoris est pec- AlttTum
liU|l|>0(>i-
Henricus.
Ilenricus QuorlHhcto 0. qua'st. 1 1 . eam catum origiiialc ex sciitentia Anselmi lum.
Ori^'inalo
fuisse rectitudinem voluntatis, qu.o oppo- lih. dc Cjmccptu rinjiudli, cup. 20. el
consi^lerc
nitur curvitati, qu;e est sicut qualitas in lih. dc pccrato orijiufdi, cssc privalio- m
itrivationo.
quantitate, per quam distinguitur natura nem justitiio originalis, quam socpiitur O. Tliom.
AltMihis,
iiistituta a se ipsa post lapsum, siveetiam Doctor in 2. disf. '.)\. ivlicpii Senlenti.nii
fuerit doniim aliquod su|)eradditum et (//67. 30. Schola 1). Tbom.p 1 . 2. 7»/(r.?r ;>!
supernaturale, ordinans liominem ad (i- nrl. .">. ail 2. fl iiuivsl. S2. a. 2. rf 3.
nem suum natiiralem, prout tenet Dortor Alriisis 2. purf. quivsf. 122. (iiKtcumqnc
:
modo explicent justitiam originalem. Ex; ficantem dumtaxat, quse ordinat ad finem
his duobus suppositis manifestce sunt ra- simpliciter supernaturalem.
tiones Doctoris, et maxime contra Richar- Minorem probat Doctor, tum &uctoritate Minoris
probatio.
dum, quem impugnat. Magistri, qui posuit hominem a Deo sic
Prima Prima ratio declaratur, qua3 taHs est creatum, quem sequitur etiam Kichardus
ralio.
Qucecumque sibi invicem repugnanl circa (quem impugnat Doctor) ut visum est in
idem, mufuo se excludunt circa illud ; noiabiU supposito, et patet ex argumento

ergn, etc. Sed culpce originali repugnat sequenii, quod est ad hominem, ut ipse
rectitudo in puris naturalibns etiam sine indicatin fine. Respondet Richardus, quod
Responsio
Declaratur. gratia, etc. intelligit sinc gratia sancti- rectitudo absolute in natura posset esse
ficante, de qua est qufp-stio, non autem sine gratia, nequit tamen restitui sinegra-
de dono gratuito supernaturali, in quo tia. Contra arguit Doctor, quia rectitudo Impugna-
tur.
constituit justitiam originalem, in 2. naturalis, seu justitia originalis, quam Formam
non variaj
dist. 29. qmest. unica ; per oppositum per rectitudinem intelligit, non habet esse in se.
hujus intelligitur m puris naturalibus alterius rationis in subjecto, sive prceces-
In puris comprehendendo etiam illud donum, qua. serit ejus oppositum in subjecto, sive
naturalibus
ut suinitur. tenus rectificat naturam ad finem suum non, ut patet de calore et frigore, quffi
naturalem tantum, id est, respectu cujus- formte non variantur in suo esse naturali,
cumque objecli et operationis perfectivte sive sibi succedant in eodem subjecto, si-
naturte, secundum rationem rectam, quan- ve non ; ergo neque separabilitatem et in-
tum ad voluntatem, in qua statuit justi- separabilitatem a gratia habet justitia

tiam originalem primario, quamvis acces- originalis, ex eo quod prcecesserit ejus
sorie admittat etiam donum infusum in oppositum, vel non prsecesserit.
appetitu sensitivo, quo subdatur perfecte Patet consequentia, quia haec com- 25.
Probatic
voluntati, et distinguit voluntatem in pu- petunt formse per suum esse, et ratione conseque
tiae
ris naturalibus, a seipsa, ut^jelevatur per alicujus pr?edicati intrinseci, per quod a pnon
gratiam sanctificantem ad finem simplici- dicit connexionem ad aliud, tanquam ad
ter supernaturalem. prius vel posterius, si connexio sit intrin-
24. Ex quo obiter admonendi sunt, qui aliis seca, et ratione sui esse, vel ex concomi-
Modus
loqucndi in locis calumniam inferunt Doctori ex tantia causarum utriusque in actu et si-
familiaris
Doctori. hoc modo loquendi, ut infra dist. 14. mul, si connexio est extrinseca, ut
qucest. 2. I Z>£? secundo principali ad 3. contingit in relativis, qua3 sunt simul
ubi dicit quod voluntas existentis in pec- natura et cognitione.
cato potest cum communi influentia mo- Hic non est concursus talis causarum.
veri ad poenitentiam, ubi non excludit quia Deus, qui estcausa tam gratisse quam I
adjutoria, quse per communem influen- justitise originalis, agit libere. Supposito
tiam comprehendit, sicut ibi latius expli- ergo priori, nempe inter utramque formam
cabitur, sed intelligit voluntatem in natu- non esse ex natura ipsarum, seu per prse-
ralibus ut excludit charitatem habitualem, dicatum intrinsecum aliquam connexionem
et gratiam sanctificantem, eo modo quo inseparabilem, neque etiam illa erit sup-
hic loquitur de voluntate in puris natura- posito quocumque extrinseco, quod non
libus, quamvis comprehendat donum jussit causa ipsarum. Oppositum autem jus-
titice originalis, (juod ipse docet esse titiiie originalis prfesupponi in subjecto,
infusum a Deo, et excludit gratiam sancti- non denotat causam, aut causalitatem ejus
;
DIST 1. QUi^SnO VI. 213
respectu ipsius justitioe vel gratise; ergo Aliqui ciiant Doctorem, quasi fuerit in 27.
Senlentia
neque iriseparabilitatem ejus a gratia, eadem sententia cum Magistro, quam- .Mu^'ii>lri
palet.
quin seoisim sine ipsa possit, supposilo plures alii tenent, estque probabilis, fun-
Cyprianus.
etiam peccalo, poni in essc, de potentia damentum liabet in Cypviano epistoln li.
absoluta. Sed rectitudo naturalis, inquit, ubi intelligit illud Genesis : el spiravit in
si non prcecessisset suum oppositum in faciem ejus spiraculnm vita', etc. de gra-
sui)jecto, posset a gratia separari per te, tia sanctificante, asserens prius fuisse
id est, qui sequeris sententiam Magistri creatum primum bominem, quam accipe-
ergo etiam post peccatum. IIa}c raiio ret spiritum vitoe ; et in .Vugustino 13. dc
Augusti-
facit etiam ad conclusionem principa- Civit. cap. ^\. intelligens prius fuisse nus.
lem. creatum j^rimum bominem, ct per spira-

26. Secunda ratio est, quia Deus sicut po- culum vitce intelHgi animam rationalem,
Secunda
)robatio. tuit creare boininem s^cundum justitiam quod confirmat verbis Pauli l,adCorinib.
originalem sine gratia, potest etiam de io. Factus esl primus hoino Adaniin ani-
potentia absoluta eumdem restaurare in jnam viventem, iiovissimus Adam in spi-
justitia originali, quia non deficit potentia ritum vivificantem, sed non prius quod
e\ parte Dei, neque possibilitas ex parte spiritalc esf, quam quod animcde, etc. et
Nihil
obstare forma?, noque capacitas in natura tollitur de Genesi ad litteram contra Ma-
Uh. ^.
quin
estaurari per peccatum ad eamdem formam, cujus nicbfcos, cap. cS. sequens eamdem inter-
posset
justitia. prius fiiit capax ante pcccatum, quia pec- pretationem : Nondam tamen, inquit, spi-
catum non facit naturam esse aliam, ne- ritucdem hominem dehemus intelliijere,
que proinde tollit ejus capacitatem. Agens qui factus est inanimam vivontem, sedad-
autem divinum potest imprimere naturoe huc animalem; func enimspiritualis cffc-
omnem formam absolufam, ciijus est ca- cfus cst, cnmin Paradiso, hocest, in heata
pax sineomni eo quod non est de ratione vita cojisfifulus, principinm etiam perfc-
formse impressaj, maxime si sit posterius ctiords accepit, uf verho Dci consumma-
ipsa,talis est gratia respectu justitise oriretur, etc. Ft lih. 11. de civif. cap. 13.
ginalis, nem[)e in sententia Magistri et dicit justum viaiorem post bipsum esse
llicbardi, qui sentiunt bominem fuisse beatiorem Adamo, quantum ad speni vi-
creatum non in gratia, sed in sola justitia tJB aiternae, quod non esset verum, si A-
originali, quamvis postea ei fuerit collata dam babuisset dona supernaturaliter si-
gratia per ipsos. mulcum justitia originali.

islantia, Subjicit instantiam contra majorem, Videtur etiam tunc congruenter fuisse
28.
et ejus
quam mox solvit, in littera est plana, ex- distinctionem intcr opera nalura\ et opcra Congruen-
BOlutio.
tia.
plicans quare nequit fieri, quin pr?eteri- gratiaj ; et sicut de facto adultus non jti-
tum sit prfcteritum, optimam rationem siificalur sine propria dispositione, ita
a priori subjiciens. Item, quid sit virginitas Adam, qui creatus est cum plena liber-
et qua ratione |)ossit restaurari a Deo, et tate, et relictus in manu cousilii sui, \i-
si restauraretur non deberi ipsi aureolam, detur sine propria dispo.silionc non rece
quic esl gaudium de innoccntia non te- pisso gratiani, ui Doclor in siniili dicit dt'
quo
In
8(;ita
merala, aut violala et amissa. Ilem, (|iia Aiii,'-''loriim mora, tit iii priiiio iiiscuiii <-r<>iiti
Ani-vli.
rationc possit gaudium esse de neg.tlioiu^ furrint crcaU iii naliir;dil)Us ; iii scciiiido
excludcnte imperfectioneni, siui ariirina- collata fiieril gralia ; in tertio vero bi inc-
tionem odibilis. ruerint, illi demcrili sint ; in (piarlo fii-

erint in termino, et hoc ideo, quo omnem tia, qua: sunt poense peccati, in quibus
statum cxperirentur. Vide ipsum in 2. constituit Augustinus et Concilia, potissi-
dist. 3. qitcesl. 1. et potest sumi fuiidamen- mum primi hoininis integritatem et re-
tum iiujus ex Augustino lib. i.' de Gen. ctitudinem, quibus accedente gratia, sine
ad lilteram cap. 4. Ilanc ergo dispositi- quanon(quam sic vocat Augustinus 11-
onem potuit liabere mediantibus adjuto- lam, quae data est primo homini ) et ad-
riis gratioe actualis. jutoriis, homo etiam in ordine ad super-
Quamvis autem frequentius naturalia opera constitutus est rectus, et

„ ,.
Exphcantur
.
^ Patres ^
Patres. intelligant illa verba Genesis Fa- inchoative ad gratiam habitualem, ad
ajiter :
ciamus hominem ad imaginem et simili- quam se mediante actuali disponit. Qui
tudinem nostram, etc. per imaginem in- ergo sic voluerit nostrum Doctorem in-
telligentes naturam et capacitatem ejus, telligere, ut fuerit in hac opinione, nihil
per similitudinem donum et virtutes, in- sequitur incommodi, quia est frequentior
telligi possunt quoad consummationem antiquorum.
operis, quse tunc finem accepit, quando Cseterum non mihi occurrit funda- 30.
Dubium
homo recepit gratiam et dona, non quod mentum, unde dicam eum in ea esse Doctor
fuerit in ea
simul cum natura omnia sint perfecta in sentenlia, quia quid in hoc senserit, non sententia
cum
executione, sed tantum secundum inten- invenio ab eo determinate expressum. antiquis,
Scopus
tionem quse successive completa est, Et
Hic, ut notavi, argumentatur contra prsesens
ejus.
quamvis Augustinus intelligat hominem Richardum ex propriis ejus principiis,
creatum fuisse in bona voluntate, et re-

et supponendo hanc, quam Richar-
cta, 14. deeivit.cap. 11. et 21. decorrept. dus tenuit cum Magistro ; in 2. autem
etgralia cap. 10. et frequentius per bo- dist. 29, loquitur praecise de justitia ori-
nam voluntatem intelligit charitatem con- ginali, ut erat propria illius status, et
tra Pelagianos. constituebatomnem tranquillitatem inho-

29. Respondetur, inquam, Augustinum per mine operante secundum rectam rationem
Explicatur .
August. bonam voluntatem et ciiaritatem frequen- sine fomite; et prtecise loquitur de hoc
tius inteingere,quemcumque actum bonum dono, uterat in voluntate et appetitu sen-
virtutis procedentem a gratia, et adjuto- sitivo, quamvis ad eamdem spectabat
rio Spiritus sancti, sive sit actus charita- etiam donum, quod fuit in intellectu, ex
tis, aut poenitentioe, aut aherius virtutis, cujus privatione in posteris per ipsum se-
qui actus recte dicitur charitas per accom- qîûr ignorantia et error, quse est doctri-
modationem, quatenus procedit ab adju- â Patrum et Conciliorum.

Actus torio Sniritus sancti, cui annropriatur In 2. dist. 5. qucest. 1. quamvis pro-
virtutis ' It 1 Resolutio.
dicitur charitas et bonitas ; estque medium et dis- blematicus sit circa illud, an Angelus fu- ejus.
cnaritas.
natura primum, et
. .
positio ad charitatem, eo modo quo cha- erit creatus in pura
ritas dicitur plenitudo legis a Paulo. Ac- non in gratia ? videtur tamen magis m-
cedit quod per bonnm voluntatem intelli-
clinatus in eam sententiam, qua dicitur
git actualem, non habitualem et adimple- creatus in gratia, § Ad inquirendum de

tionem legis, cujus praecepta omnia ad isds, etc. propositione 6. quod perinde de
charitatem disponunt. Adamo, cujus status uniformis erat,quan-
Hominem Quando autem Scriptura dicit hominem tum ad electionem, dicendum erat.
creatum
esse uisse creatum rectum, intelligit sine obli- Supponendo ordinem etiam preedestina- Ordo prj
rectum. destinali
quitate aut macula, fomite, aut ignorant- tionis per ipsum assignatum in l.disLAO. onis.
.
DIST I. QU^STIO VI. 215
et 41. el in 3. dist. 7. qmcst. 3. qua di- § Ad qiKsslionem tamen dico, etc. ubi di-
cit electuni ordinatum esse ad gloriam cit fidem infusam datam esse a Deo, ut
prius, deinde adlgratiam, ei disl. 44. de perficiat animam in actu primo : Quia
lege universali omnem glorificandum Dciest, inquit, perfecte perficerc quando
prius esse gratificandum, dist. 46. circa perficit, unde quando sanat aliquem se-
Lom. 9.
illud Apo.stoli, Dcus vult omncs homincs cundum corpus, p^rfccte sanat pro statu
salvos fieri, intelligendum esse de volun- in quo est, ita etiam secundum animam ;
tate antecedenli et distributive. et quia in anima cst imago Dei secun-

31. Sic etiam supposito, quolfinis princi- dum tres potcntlas, quce deformatce erant Dei
Ireatura perfecta
ationalis palis crealionis creatura3 rationalis fuerit per peccatum, ideo Chrislus rcformando, sunt opera.
1 gratia
:ondita gloria, a 1 quam determinavit Deus meri- sient pcrftcit voluntatem pcr charitatem,
ta tanquam medium, qufe supponunt sic intcUectum per fdnn, etc. Sicut au-
neeessario gratiam sanctificantem, qute tem Deus perfecte restaurat secundum
est gratia adoptionis, non videtur ratio prresentem et mortalem statum, qui esl
unde Adamum et Angelum non diceret per peccatum, ita instituit liominem per-
creatos in gratia fuisse, atque ut ipse in- fecte in statu primnevo cum mediis per se
fra negat de potentia ordinaria dari sta- requisitis ad finem.
tum medium inter juslum et peccalorem, Et si objicias hic rcsponsione ad 2. Ri- Objectio ex
sententia
lon dari post lapsum saltem quod addere videtur chardi, et in 2, dist. 31. eum constituere
( ej us de
meflium
peccato
inler ne priBJudicet opinioni Magistri), neqne peccatum originale non in privatione gra- originalis.
licnm et
)eccato- posse dari tale medium secundum leges tiaj, sed justitia^ originalis ; ergo censet
rem.
divina^ sapientia), ita eliam neque ante graliam non collatam fuisse Adamo simul
lapsum datum fuisse tale medium, magis cum justitia. Respondetur extra dubium
Responsio.
consentaneum est ejus principiis assertis, esse apud omnes Theologos communiter,
sicut in legibus divinre sapientia^, quibus Adamum ante lapsum fuisse in gratia
Neque status glorige et reprobationis regulatur, sanctificante ; si autem non fuit collata
inter et
ectum, non datur medium inter electum et re- cuin justitia, sed ex dispositione propria
reproba-
probatum fuit personalis, et non iransfunderetur
tum.
Sicut ergo creatura rationalis fuit creata in posteros, vel si teneatiir etiam sen- Oratiam
amitti
secundum voluntatem universalem in o:- lentia eorum, qui dicunt gratiam poluis- potuisse,
»>ine
dine ad gloriam et finem supernaturalem se amitti sine juslitia originali, el sic con- amisîone
jusliti.e
principaliter, et hoc secundum leges divi- ligisse in Eva, quie peccavit antc virum, ori;,'iualis.
nfe sa[)ientifc statuentis media ordinata ad ne(pie amisit justitiam origin.dcm, doiicc
talem finem, vol sufficientia vel efficacia; Adam peccavit, f.icile erit distiiigiiere
ita etiam debuit fuisse creata cum bis pri\ationem jiistitiir originalis a |)rivati-
Legos mediis secundum easdem leges, (piarum one gratiiP.

divjnte
determinatio non vid(;tur admittere sta- Dicendo vcro jiistiiiam originalcm, iil :13.
apientiic
IU'S|>onvio
fine de-
tum medium purie iiaturoe, qui non con- aliqui otiiim diciiiii, non fuisse aliani ab ex ilorlrina
rmiaalM;
nliorum.
ducit ad fincMii priofixuin ct viderotiir sii- ipsa gralia .sancliHcantt^ qiii ex cmintMili
1>. Thom.
pci fluus. (piodam niodo cjiis, in illo stalu fiiit colla-
32. Sic ergo interpretor secundiim lianc tus ('ff(Mtus, qui diciliir justitia origiiialis,
JOgruen-
tia. partem ea qu.ie in infia balxH ^ l)e potoi- ad quod forte alludit D. Tbomas 1. parl.
tia vero ordinata, etc. conducil nd hoc quast.^l. ari. 1. ad 3. asserens graiiam
congruonlia, (piam assignat in 3. (//.s7. :23. recupcrari pro boc slatu, quantum ad r.'-
.. ,
missionem culprB, et meritum gloriae, non ut velit, et tantum velit, tantoque ardore
vero quantum ad effectum illum immor- dilif/at, ut carnis vohmtatem contraria
talitatis, quem habuit in statu innocen- concupiscentem voluntate spiritus vin-
tiae. cat, etc.
Tunc ergo diceretur peccatum originale Hoec gratia distinguitur prcefatis in lo- Dibtinct:
gralia
esse privationem gratiae, non secundum cis a rectitudine et potentia liberi arbi-
primifi
communem rationem ejus pro hoc statu, trii, quod nuUam patiebatur rixam aut dif-
rectitudi
naturae
et statu innocentiac, sed secundum ratio- ficultatem in operando, quamvis sine ea
nem illam particularem. liberum arbitrium non posset habere me-
Responsio Respondeo tamen tenendo justitiam ori- ritum, aut stare in bono, quod est mereri
propria
Oratia ginalem fuisse donum diversum, et cum vitam eeternam, quamvis per eam non
forma
communis, hoc gratiam fuisse collatam Adamo con- dabatur ipsum opus. sed posse ad opus
non
comitanter, gratiam non fuisse propriam meritorium. Distinguitur etiam a gratia
propria Distinct
formam ilHus status, sed communem omni Christi, id' est, secundi Adam, quantum ej usdem
gratia
statui ( loquendo de sanctificante ) tam in- ad rationem peculiarem ejus, quia hsec Christ:
nocentifB quam post lapsum, quam glo- datur ut non solum possit,sed etiarrii velit,
riae ;
justitiam propriam illius status in- et per eam superatur voluntas carnis et
quantum a cseteris distinguitur, fuisse con- tentatio, et quodcumque aliud repugnans;
stitutam in sola originali, de qua initum est et hsec consistit in adjutorio actuali ex-
pactum primo et per se, ut est forma dis- citante et adjuvante, quod etiam justis
tinctiva status illius ab aliis, et rectitudo pro hoc statu necessarium est ad bene ope-
propria ipsius. randum.
34. Unde Augustinus de correptione et Gratia ergo illa sine qua non quae fuit 35.
Gonfirma- In quo c
tio gratia, c. \\. postquam asseruit hominem primi hominis cum det tantum posse, sistebf
ex doctrina grab
Augustini. et Angelum in bonis fuisse creatos, quo et non velle, non in aliqua actuali sta- illa
Primu
primum ostenderet Deus quid posset li- tuenda videtur, sed in ipsa habituali, homo E
indigel
berum eorum arbitrium, deinde quid suae quoe praerequiritur ad meritum, quia pri- auxili
special
gratise beneficium, aliquos lapsos fuisse mus homo in ea potestate liberi arbitrii
per liberum arhitrium, alios stetisse per et rectitudine justitiae originalis, non
liberum arbitrium, et bona merita eo- indigebat aliqua excitatione, quia non
rum fuisse opera liberi arbitrii, pro eo fuit in eo error secundum intellectum,
statu, addit rectitudini ipsius status gra- aut ignorantia, neque aliquis fomes,
tiam Dei et adjutorium, sine quo non aut rebellio in voluntate et appetitu, quia
possint per solum liberum arbitrium sta- sunt ex peccato contra qure excitari
re, unde distinguens tale adjutorium a petit voluntas, et roborari per gratiam
gratia Christi : actualem, ut patet ex Conciliis et Patri-
Tale quippe, inquit, erat adjulorium bus contra Pelagianos. Recte ergo intel-
Distinctio
gratiee quod desereret cum vcllet, et in quo per- ligitur gralia sanctificans, quae in omni
primi
hominis a mnneret si vellet, non quo fcret ut vel- statu ad justitiam de qua loquitur Augusti-
gratia
Ghristi. let. Hcec est prima gratia quce data est nus, intelligitur necessaria, nempe perse-
est primo Adnm, sed hocc potentior esf verandi in bono accepto.
m secundo Adam ; prima est enim qua Accepit ergo illam primus homo
fit, ut haheat homo justitiani si velit; creatus rectus, tanquam formam, sine
secunda ergo plus potest, quce etiam fit qua non vellet meritorie et perseverando
DIST. I. QUiESTIO VI. 217
in bono, quod accepit in sui creatione, cum illa non restituatur, privatio aulcm
et qua3 in omni statu ad perseveran- solum tollitur per habitum oppositum.
Respomle-
tiam requiritur ad salutem in justo, non Respondctur, hanc privaiionem esse lur.
vero tanquam propriam et peculiarem moralcm, non physicam, ct fund;ilur in
,'eccatum illis status. Unde satis commode ex debito justitioe conservandce, quae perdita
iriginale . ... ,,. .
opponi doctrma Augustmi mtelligitur peccatum est demeritorie per peccatum Adami,
iusUtite. originale opponi rectitudini pcculiari quamvis iliud opponebatur rectitudini
'oncomi-^
''^''is status primo et per se; secundo virtutis in spccie. Debitum autein illud
vero opponitur gratiae liabituali, nam, ut morale, seu ex paclo habcnd;r. justitiae
âtko Priv.itio
Gratia Doctor hic originalis, sufficienler ordinatur per gra-
asserit, crratia
° continet emi- lisec
Dctincans '
funilatur
.^ . .
erfectius nenter rectitudinem iustitioe

-^
oriffinalis,
o '
tiam sanctihcanlem restitutum, quie emi- in dehiio
jontinet . ,. niorali.
,
jstitiam tanquam perfectius ordinans ad finem. nenter continet rectitudinem naturalem, Gratia
1 ordine • • • ordinat ad
dfinem. Lnde patet
i
quomodo onginale per gratiam
i
non m sua specic, se

1
I in perfectiori,
e .• •
nem- fmem
tollatur, tanquam per formam oequiva- pc supernaturaUs ordinationis ad finem '"'"sjltâ*'
lenten", et perfectionem, sicut ipse finis supernaturalem simplicitcr, ad quem re- '"^Jia'»-
supernaturahs, ad quem ordinat gratia in mote, et ut medium ordinabat rectitudo

seipso continet eminenter perfectionem justitioe originalis. Quod autem proxime
finis naturahs; sic etiam gratia de facto attingit finem et efficaciter, continet in se
remisit peccatum Adte in specie, contra CDquivalenter, et emiuentiori modo perfec-
ahas virtutes, ut intemperantioe et hujus- tionem medii remoti et subordinati, ilhid-
modi, quamvis illud sit privatio rectitudi- que supplet; privatio autem justitiie ori-
nis temperantia3 in specie. ginahs naturalis et physica, scmpcr ma-

"ransiret
Patct etiam quomodo
t aratia
o sanctificans net, neque habet rationem peccati
i i
. posleros
cum iri posteros transfunderetur, perseveran InteUigo autem cum Doctore ordinnlio- Duplex
jastitia. ordinatio.
te Adamo, ad communicationem justitijc, nem non physicam, et operaiionis, sed
tanquam per se adjutorium necessario ordinationem moralem secundum legem,
concomitans jusiitiam originalem. Qui institutionem et acccptationcm Dci ; cx
autem velit oppositam sententiam secun- quibus tam gratia qnam justitia origiiialis
dum mentem Doctoris tenere, non repu- opponuntur pcccaio saitcm gravi, (juai
gno, et suppetit ei fundamentum ex obest offensa simpliciter, quid^juid sit an

jectione ultimo allata, quia tamen aliqui justitia opponebatur lioc modo veiiiali.
37.
variant de mente ejus, ideo pro utraque (f) Concedo errjo, etc. Ilic ponit landcm
Coni-lu6io
parte proposui ea, quaimagis mihi occur- conclusionem suam, ncmpc do poteniia prDpria.
ruiit accommoda. absoluta posse rcmitti peccatum oiigiiiali'
36. Sed tenendo primam sententiam, et non iiifusa gratia, ct maxime, quia
prfcfata argumenta auctoris non solum non oppoiiitur gratia formaiiter pcccato
contra Richardum, sed alios, qui statuunl origiiiali, scd a^qiiivalcnter, justilia au-
justitiam originalom saltem primario in tcm originalis formalitcr. C.ontra, gratia < >l>|..(ii«.
gratia, cssct rcplicnndum contra eoriim non compatitur ciim pcccalo originali, aiit
solutiones, (juod in proprium lociim diffc- cum uHo gravi, sic eijam nciiuo jusiiiia
bject 10. limiis. .lam patct ex dictis rcsponsio ad originalis; crgo perindc (qipoi.itiir iilra-
illud quod principaliter objiciiint, ncm|)C qnc pcccalo originali f(.iinalii(-r, \A ikmi-
si pcccatiim originale esset jtrivalio jiisli— tra.
tiac originalis, sequi non tolli dc faclo, llcspoiidetur gratiam oppoin p^.rciio no^,K)n.io.
.
originali ex communi ralione, qua illud liter, sicut neque rectitudo actualis ope-
facit filium gehennac, et excludit a regno, rum Christi traiisfunditur in justos, sed
graiia vero dat jus ad regnum. Justitia dona habitualia, quoe nobis meruit.
Peccatum origiualis ex sua ratione specifica opponi- (g)
u/ Ad arnumenla
./
pro
r oninione,
i
etc. 38.
onginale • •
i
\d fun
opponitur tur peccato origmah, quud est privalio Respondet fundamentis Richardi. Prima mentuj
utrique .
.
. . .
, . , . Richar
aiiter, et ejus primo, et per se, ratione pacti, quo- ratio est, quod nequeat anima de immun- pnm
ad posteros debitum ejus transivit, atque da fieri munda, nisi per mutationem po- "^^^'^
adeo ipsa jusiitia, quam in primo parente sitivam, inducendo formam absolutam,
receperunt, perseverante Adamo transis- repugnantem peccato, heec autem est
set. Et hanc inteiligit Doctor oppositio- gratia de facto. Respondetur, quod fieret
nem formalem, quoe nempe est inter immunda munditia opposita peccato, id est, solvitu
mediate opposita privative. per formam oppositam, si justitia origina- peccati
Peccatuni Si autem loquamur dc justitia originali Hs infunderetur, sive illa fuerit donum " '^^[^jj"
Adami Quatenus fuit in Adamo personalis, qui eam superadditum naturae, ut ipse censet m2. J"'^*''^'
demerito-
gjj^j ejiam acccpit in urdine ad perfectio- disf. 29. sive rectitudo naturalis, scilicet
''îfshTie^'
nem proprii suppositi, et non solum ul ca- proescindens omnem deformitatem pecca-
originaii et put reliquomm ;
peccatum actuale ipsius ti, ut sensit Richardus et Magister.
non fuit oppositum justiiioe originali so- Secunda ratio, quod peccatum opponi- Secun
lum, sed et actuali formaliter, quia fuit tur gratiae; sicut privatio habitui ; sed
privatiorectitudinis debitse inesse in actu, privatio nequit tolli a subjecto, nisi po-
consecutive vero et demeritorie, ftiit pri- natur habitus, etc. Respondet, negando
vatio justitife habilualis, quoe non com- majorem, loquendo de oppositione prseci-
patiebatur cum peccato. sa, propria et immediata, quia sic pecca- Respon
Ex quibus patet differentia inter peccatum originale opponitur tantum jastiiise sequlvai
tum originale in nobis, et actuale et liabi- originali, oequivalenter autem gratioe se- grati;
tuale Adami, quia Adamus non transfer- cundum acceptationem divinam.
Rectitudo
ret in nos iustitiam actualem seu rectitu-
dmem opens,
• •
sicut neque Christus trans-

••,.•,,••
nisi
Tertia ratio, non nosse peccatum
toUatur ejus deordmatio, qua impu-
•
tolli, Terti
ratic
°[j.Tn5i^gJ"
fert, sedtantum rectitudinemhabitualem et tatur ad poenam, quia ipsa manens non
mposteros. potest aliter ordinari, quam per poenam
JQstitiafjj qQjjQ vocatur originalis, quoeqae ;
cum nativitate transiiêt adposteros et ori- hcec autem deordinatio tollitur per gra-
^°*^'^
gine, ideoque in nobis peccatum est ejus tiam tantum. Respondet, dubium esse,
privatio. In Adamo vero peccatum actuale utrum possit non ordinari ad poenam,
fuit transgressio illius rectitudinis, quam deordinatione ejus non ablata, scilicet
in specie Deus per mandatum determina- reatu aut dehito poenae ; loquitur autem
vit,quoecumque illa fuerit ; habituale vero de potentia absoluta, de qua est quoestio,
peccatum fuit quidquid ex actuali manere an posset Deus non punire actu peccatum
^"J'^
dicitur, quod infra c/<'.sf. 14. explicabitur, manens quoad reatum poinoe. Responde- pu"
^
Unde non recte quidam moderni volunt tur de potentia absoluta id posse, ut patet man.
peccatum originale esse in nobis privati- in peccatis damnatorum, quoe novam

onem rectitudinis, quoe debebat esse in poenam non habent, sicut neque bona
actu Adami, quia, ut dixi, illa rectitudo opera beatorum novum proemium, Dei sa-
non debebatur nobis, neque etiam trans- pientia sic statuente; potuit ergo absolute
fundereturin nos habitualiter aut actua- etiam non punire actu peccatum viatoris
. .
teiiigitur manens, et dignum poena, et intelligilur Iiini in beatitudine naturali in \ia, (iua> sunt
*^°"-'""''^"
seasus. dcpoena sensus. De poena autem damni esset secundum jusliiiam originalem. non
Quid
icendura videtur magis dubium, et dependet ab elevando ipsum ad finem supernaturalem,
lammT '"s» qucestione, an de potenlia absoluta ordinare etiam media, quibus illajustilia
nequ
neauir'
po^set conferri beatitudo existenti in pec- amissa reparari possit per poenitenliam
orificare
ggjQ habituali, (luia de actuali sunnonilur
'
aut aliud remedium. In eo casu posset re-
(stentem ' » '
in certum esse, quod non. Non videtur au- conciliari homo Deo per missionem pecca-
ibituali.
tem posse, quia stante peccato liabituali, ti, sine eo quod accceptaretur ad gloriam.
stat dignitas ad poenam, qu?e non compa- Illa verba ejus : pax cl reconciUalio nnn 40.
titurcum gloria, quoe excludit miseriam, dicnnt aliud, quaui Deum nmi velle vin- '''tur""
pru-dicta
neque cum justitia Dei. dicare peccatuni illud, etc. Intellige de verba.
Dices non esse oppositionem physicam nolilione, qua3 includit remissionem et
inter peccatum liabituale contra aliquam delelionem peccati ; bic enim agit de
rectitudinem moralem et naturalem, atque remissione peccati originalis per restilu-
visionem et fruitionem beatificam; ergo tionem justitiae originalis oppositoe, et sic
non excedit casus potentiam infinitam, non remaneret peccatum. De alia autem
ad cujus ostensionem posset dare gloriam remissione, absque collatione alicujuspo-
isti, cessante omni motivo justitiae et mi- sitivi rcpugnantis peccato per solam ex-
sericordiae. trinsecam condonationem agit in sequenti
)Ivitur, Hespondetur, Deum non posse faccre I Crebro.
contra ordinem justitioc; contra autem or- (h) Sed adhuc reslat duhiuni, etc. Ilic
dinem justitioe esset, salvare manentem in
...
quseril incidenter
.
an possil remilti de po-

... An
sine
posîl
uUius
peccato, et inimicum fieri amicum ma- tentia

, ,
absoluta peccatum
....
origmale sme
inliisioDe
remitii
nentem in olTensa et inimicitia; boc infusione alicujus foriiKTi positivjc repu- A°mnnaiur.
enim e.st contra bonitatem et rectitudinem gnantis ipsi in anima? Kesolvit autem te-
divinre justitioe, et etiam misericordi^. nendo parlem affirmativam, per hoc quod
Sicetiam Deus non potest mentiri, quam- Oeus tollat debitum justitioe originalis ab
vis homini non repugnet mendacium, ne- aliqiio deleri peccatum originale, (piia
que potest causare peccatum, quia nequit scilicct tollendo debitum, desiiiit negaiio
agcre dcfectibililei Licet ergo posset formae esse privatio, sine mulatione posi-
salvare peccatorem dimisso ejas peccato, tiva.
non potest eum salvare manente peccato, Concedit prioterea tres mutationes ?\cv'\
Tres
quia sic inordinate ageret contra altribu- in iustificationc ;
unam i)riva(ivam, por "'"tiiionos
•^
'.
, .
in nulillca-
tum justitiie. condonationcm rulpir; aliiim, qua lii di- iione.
Quarta ratio, non posse remitli pecca- gnus viia ioUrnn; fertiam, (iii;i li;il \n\-
juarta
ratio tiim, nisi quis reconcilietur Deo, sed |)er (eiis mereri ; has diias csse posilivas, ot
•Ivitui
solam graliiiin fieri potest talis reconcilia- secundtim has inlcllig^mdas esse r.itioncs,
tio ; ergo. Hcspondetur, hanc reconcilia- qtiibus imj)tignaL opinioncm, (piip impo-
tionem dicere remissionem peccati tantum iiitiir Miigistro in I. di$l. 11. ipnvxl .
'2.
et sublationem offei»s!p, et totum hoc coii- (irl. .'V Dc Iiac (itiirslione fiisius agciur
tingeret per justitiam originalem ; non iiilVii de rcmissione peccati acliialis ci ha-
enussii)
(aii, «'i inde seciuiiur (jiiod homo esset acccptaliis biltiiilis, idco hic non protrahemus dispii-
leptatio
gloriam
.
ad vitain, Io(piendo de potentia

11
al)S(iliilii. lalioncm.
itrioBece Potuit enim Deus ordinassc homincm so- Scd qiioad piimiim modiim rcinissidnis
2:0 Lllj. IV. SEiNTENTIARUM
ablationem debiti justltiae, petes quo- effectum legis pro tempore consequente
Quomodo P^^
^^^^^ ^°^ debitum posset auferre Deus ? dispensationem. Ex quo patet ad objecti-
debrtum
jusiiiise et quomodo peccatum sic desineret ? Re- onem. Intelligi eliam potest Doctor de
^°^^^ '
spondetur breviter, sicut potuit de poten- debito, ut includitur in ipso peccato.
tia absoluta eximere a lege universali et
pacto, in quo posteri Adami includuntur, SGHOLIUM.

aliquem ex ipsis eximisse, ita ut non in-
cluderetur, ita etiam inclusum in dicto Sententiam asserentem de facto Circum-

pacto, post incursum debitum, potest a cisionem delevisse originale sine gratiae
lege absolvere dispensative, comprelien-

infusione, refutat. Primo, quia de facto non
datur medium inter filium regni et perdi-
sum in ipsa lege, sicut potest damnatum tionis. Secundo, principalius intendit Deus
de potentia absoluta salvare, ut dicit Do- gratiam dare, quam peccati expulsionem.
ctor m i. rf.43. qufvst. Mw{ca,qua dispen- Tertio, Sacramenta impropria legis veteris
satione posita, tolleretur debitum legis, dabant gratiam ex opere operantis ergo ;
quse est ejus obligatio propria dabant ex operato. Solvit loca in

respective ad di-
contrarium, quod procedant de impropriis
spensatum. Ex hoc patet ad secnndam
Sacramentis legis veteris. Quod si aliqua
petitionem, quia originale, licet sit priva- loquantur etiam de Gircumcisione, triplici-
tio justitise origiiialis, in tantum est pec- ter respondet Quod vere Circumcisio
ad ea.
catum, inquantum fundatur in debito mo- causabat gratiam, tenent Alens. D. Bonav.
rali, ex obligatione pacti et legis babendi Richard. Dicrand. Mayron. Gabr. Rubion,
Major. Suar. citati et Abul. Jud. c. 13 q. 41.
justitiam ; sublato ergo hoc debito, desi-
Matth. 3. q. 46. SA. 4. d. 2. q. 1. a. 4. licet
neret privatio in esse peccati, et maneret
ipso et Suar. in verbis differant ab aliis.
tantum in esse negationis, quia desineret
ejus debitum. De potentia vero ordinata (i)

9.
Dices, jam incursum est peccatum, ut ponitnr, qnod etiam de facto in Mairist.
4. '^dist.
Rupponitur, neque dispensatio illa impe- Circiimcisionc delet ciilpam origi- cap.uHii
Varr,
dit quin fuerit incursum ; ergo semper nalem sine infusione gratiae, pro- dist. 41.
q. 2.
maneret, donec remitteretur ipsum pec- pter aiictoritates Sanctorum, quse
catum directe. Respondetur peccatum non videntur negare gratiam a Sacra-
solum in /«er?, sedetiam in sui permanen- mentis veteris legis, ut deductum
tia dependere a lege divina, et ejus deest opponendo. Alii dicunt, quod
bito; unde eo ipso quod jam desinat per principaliter instituta fuit propter
dispensationem consequentem peccatum dimissionem originalis, ex conse-
incursum persona comprehendi sub lege, quenti autem ad gratiam confe-
desinit etiam debitum, in quo fundatur rendam; et pro tanto dicitur non
etiam peccatum, quia illa dispensatio exe- conferre gratiam, quia non ex
rit vires respective ad legem, etiam pro principali institutione, sed conco-
tempore incursi peccati, in ordine ad re- mitanter.
laxationem ejus, quantum ad omne debi- Quoad hoc teneo quod non est
Rpsolut
tum quod inducit, et quod ex efTectu legis possibile de potentia ordinata,
incurritur de facto ; et sic etiam erit re- culpam originalem, nec aliquam
missio directa peccati, quia per dispensa- aliam mortalem dimitti sine infu-
tionem ilhm non fit homo obnoxius sione gratise, quia licet absolute
deinceps legi, vel quoad se vel quoad sine contradictione possit esse
DIST. r. QUyESTIO VI. 221
medium in specie humana, inter a lepra, et aliis huiusmodi. Erant .

"'etens
fllium regni et filium perditionis, etiam ibi Sacramenta improprie âc'jaineii-

ta.
scilicet homo in puris naturali- dicta, alia ab istis, tamen plus
bus, tamen secundum legem sa- accedentia ad perfectionem, cujus-
pientise divinae, post lapsum nul- modi erant oblationes hostiarum;
lum est medium intergratum, qui hsec enim pertinebant ad cultum
est fllius regni, et peccatorem, qui latrise pro tempore, in quo Deus
est fllius carceris. Ncc potest es- voluit sic coli ; hsec et illa, scili-
se loquendo de potentia ordinata, cet purgationes et sacriflcia si-

id est, conformi legibus a sapien- ve oblationes, dicebantur caeremo-
tia et voluntate divina deter- nise et improprie Sacramenta.
minatis, et ideo nullum îbcrat, Et de istis concedo, quod non
nec sic liberare potest a culpa, nisi causabant gratiam tanquam signa
cui dat gratiam. efflcacia respectu givatioe, eo modo
iratiae
Addo ctiam contra secundam quo expositum est in deflnitione
lio
incipa-
llUS
jnditur,
an
' '111
opinionem, quod principaliter in-
tenditur gratia in Circumcisione,
Sacramenti; sed tamen in illis
conferebatur gratia per modum
eccati quod probo, quia agens secundum meriti, licet aliqui negare videan-
rectam rationem, principalius in- tur, quod in talibus ex charita-
tendit perfectionem, quam caren- te factis conferretur gratia. lloc
tiam defectus, sive imperfectionis, enim videtur nimis durum, sci-
quia non intendit illam carentiam, licet quod aliquis ex cliaritate
nisi propter perfectionem. Deus servans Dei prae-
et obedientia sit
ergo in instituendo Circumcisio- ccptum, et non mereatur. Hoc
nem (cum agens secundum
sit etiam videtur irrationabiliter dic-
I
rectam rationem principalius )

tum, quod Deus alicui dederit
intendit perfectioncm positivam, prgeceptum, observantem
nolens
puta gratiam quam carentiam pncceptum mereri, (luantumcum-
imperfectionis, id est, peccati que ex charitc et obedientia obser-
originalis, varet; nunc autcm de istis cnQre-
iio.
(j) Tcrtio, propter conflrmatio- moniis, tam purgationibus ([uam
nem primse opinionis, et auctori- ol)latiouib praecepta data crant
!s,
tates Sanctorum, decLaro qualiter in illa lege. Patct in multis locis,

Sancti intelligunt Sacramenta ve- (5t quandoque videtur ex textu,
|irt. 3. teris legis non contulisse gratiam. quod sunt pr.Tcepta necessaria ad
Sacmmentum cnim, dictum est(iit salutem, i)Uta: Qni pi''i'tcricril sc lus- Numer. is.
prius,) potest accipi impropric et trari de (Kjua prcvdtcla, prrd/it annna gioes. jbi.
proprie; et quidem in illa k>ge fu- illa dc populo suo; (luao comminatio
erunt multa dicta improi^rie Sa- nunquam ponitur, nisi ad desi-
cramcnta, scilicct purgationes ab gnandam transgressionem pcccali
immunditiis contractis sccundum mortalis; ergo Judieiex charitate j.,^r„,„^„,
• etlegem, ut patet in Lovitico, de pur-

u. observantes Sacramentn impro- j •f,,„i^
jjriflcil^gatione a tactu morticiui, \)cv a- pi-ic dicta, uuM-ueruut gratiam, vcl

J;«';^^
r" (luamexpiationis, ct dc purgatione augmentum cjus, si eam jam ha- ''«i^î

. ;
m LIB. IV. SENTENTIRAUM

gratiam ex bebant, sed non propter lioc illa posset, nec intendendo, nec indu-
opere
operantis. erant proprie Sacramenta. Sacra- cendo, et ita si tantum gradum
Qiiid
conferre mentum enim ex virtute operis o- inveniret in suscipiente, nihil sibi
gratiani ex
operato perati confert gratiam, ita quod conferret et iste ultimus modus
;
non reouiritur ibi bonus motus in- apparet esse de intentione Masris-
^
circumc
SIO
•
•
1 X •
T>>- •
terior, qui mereatur gratiam, sed tri. Dicit enim c. penult. qnod so- minoren
sufficit, quod suscipiens non ponat lum peccata ibi dimittebantur, ^daiS!
obicem. Sed in illis actibus non nec gratia ibi dabatur. Et subdit BaJSi
conferebatur ex hoc solo, quod statim ut in Baptismo, et modum
offerens non poneret obicem, sed statim exprimit, quia quantum-
tantum conferebatur ex virtute cumque justus accedat ad Baptis-
boni motus interioris, tanquam mum, jiberiorem ibi recipit gra- 1
meriti. tiam ;unde Baptismus generaliter

11. Sed praeter ista (k) in illa lege intendit ibi gratiam jam habitam
erat Circumcisio, qu8e fuit proprie vel inventam; sed non est ita in
I
Sacramentum. Unde et Magister Circumcisione. Unde Abrahsejam
ab illa universali AugustinisM/)er justificato, signaculum tantum
Circumcisionem;
Psalm. 73. excepit fuit; nihil enim sibi interius con-
hsec enim per modum Sacramenti tulit, quia Abrahae jam gratia
contulit gratiam ex virtute operis attigerat, vel transcenderat illum
operati, non tantum ex virtute gradum, ad quem determinata fue-
operis operantis, scilicet ex motu rat Circumcisio; et intelligo, nihil
interiori. Et tamen si sint aliqua ei intus contulit per modum Sacra-
dicta Sanctorum, gratiam negan- menti, sive virtute operis operati

tium ab illis Sacramentis, loquen- sed credo, quod ei contulerit per
Ad aucto- do non tantum de caeremoniis, modum meriti, sive virtute operis
ritales,
quse sed etiam de Circumcisione, res- operantis, quia credo, quod actus
videntur
negare pondeo, dupliciter potest intelligi, circumcidendi se ex obedientia
Gircumcisi-
onem vel quia parvam gratiam contulit Bei, et ex charitate procedens, ei
dedisse
gratiam
Circumcisio respectu Baptismi, fuit meritorius, sicut et immo-
cujus ratio dicetur 1. qncest. dist. latio Isaac.
sequeniis ; vel quia non contulit Et si quod Circum-
objiciatur, 12.
gratiam ut dispositionem imme- cisio non est proprie Sacramen- ^^^

diatam ad gloriam, quia non ape- tum, quia non est certum signum, j-^^j^ ^J
ruit januam, sed hoc non fuit ex quia non semper
^ ^ habet collatio- «i^T
gratu
defectu ejus, sed quia fluxit tem- nem gratise concomitantem ex vi
pore, quo pretium non fuit solu- operis operati respondeo, quod ;
tum. satis certitudinaliter significat

Vel tertio modo, non contulit vel gratiam tunc in fieri, "is non
gratiam, quia non universaliter sit obex, vel tunc in esse ; sicut si
cuicumque suscipienti; determi- Beata Virgo fuisset inconceptione
nabatur autem forte ex institutio- fllii in summa plenitudine gratiae,
ne sua ad certum gradum gratiae, ad quam Deus disposuit eam per-
ita quod ultra illum gradum non venturam, si postea fuisset bapti-
DIST. I. QU^STIO Vr. 223
zata, nuUam
gratiam recepis-
ibi ta, quse summovet declinans ab extremis
set de novo; tamen Baptismus vitiis, quoe opponuntur virtuti ;
pi'incipa-
non fuisset in ea signum falsum, lius intendit medium virtulis, quam fu-
vel incertum, quia gratiam signi- gam extremi, et lianc eligit ex motiva
flcaret, vel tunc fleri, vel prius virtutis et mediocritatis, quo assequatur
datam tunc in esse. medium ; finis etiam pr.ijcepti negalivi

est affirmatio opposita.
COMMENTARIUS. Patet etiam in proposito in supernatu- Patet in

,..
ralibus,
•II-
quia deletio et reniissio
• •
peccati
• supernalu-
raiibus.
^°*'
42. (i) De potentia ordinata, etc.Prfemittit intenditur propter salutem et vitam ut rc-
ntentia
agist.
sententiam Magistri, (juam ad initium moveatur impedimentuin ; hinc poeniten-
Alia
rroais.
hiijus qutestionis impugnavimus, et eam tia concipitur ex niotivo chaiitatis, ut
ipse hic impugnat. Item sententiam Var- patet ex Tridentino scss. 0. cap. 1. et
ronis sui priEceptoris, qui asserit in Cir- prteexigitur in eo qui est in mortaU ad
cumcisione gratiam non intendi principa- receptionem et ministrationem Sacra-
liter institutione Circumcisionis,sed dele- mentorum.
tionem peccati originalis ; secundo autem Deus ergo instituendo Circumcisionem
et concomitanter per eam datam essegra- (cum sitagenssecundum rectam rationem)
tiam, et pro tanto dicitur a Sanctis non principalius intendit perfeciionem positi-
conferre gratiam, quia non ex principali vam, puta gratiam, quam carenliam
instituto id habet. imperfectionis, id est, peccati originalis,
clusio. Conclusio Doctoris est de polenlia or- quia perfectio positiva magis et propin-
dinaria non remitli peccaluni originale quius accedil ad finem electionis et
sine infusione rjralice. Ratio est jam su- gloriae, quam remissio peccati ;
quod pa-
pra tacta, quia non dalur, nec potest da- tet per Tridenlinum sess. C. cap. "J. decla-
ri de potentia ordinaria, et secundum le- rans : j>(s(ificationeni includerc )ion so-
ges fixas divinoc sapientiae status medi- him remissionem prccali, scd sanrtificati-
us inter fihum regni et peccatorem post oncm ct renovationem intrrioris /lontinis
lapsum ; hoc supra probatum est in initio per voluntariam susccptioncm (jrati(c ct
quoestionis. donor u m, elc. Et subdit causam seii rati-
unda Addit, contra secundum opinionem, gra- oncm : Unde, inqiiit, /lomo c.r injusto /it
^lusio
itiam tiam principahter intcndi per Circumci- justus, ct c.v inimico amicus, at sil /uprcs
eodi
Mpali-
sionem, quia agens secundum certam ra- sccundum sprm vitce (vtern(v, etc. Ileri
tionem principalius intendit perfectionem, ergo h;eredein vitte Jjetern.e, (juod tribuit
quam carentiam defectus seu imperfccti- gratue, cst hiiis remissionis peccati ;
onis, quam intendit [)ropler perfectionem utiius(pi(^ autem, ut ibi seijuitur, finis, est
positivam, et magis terminum ad quem, gloria Dei et Christi, ac vita ajterna ; hiec
quam terminum a quo, quia ilhim intondit intelhgenda sunt de fine extrinseco Sacra-
per accidens, hiinc autem per se. mcnti, non vero de (ine intrinseco.
ii in lluec ratio patet in naturahbiis, quia (j) Tertio proptrr confirnuttioncm pri- 4;i.
njirali-
illS causa priinario iiUendit assimilarc sibi nur opini(mis, ctc. Priinam opinionem
f -1 in
ilnis. passum. Patet etiam iii morahbus, (juia appellat communcm, (juie ditcet in Circiim-
intendens finem, j^rincipaUiis operatur cisiorn' (leleri peccatum originale, oi do-
propter (inem, quam propter impedinKMi- iiic(«ps respondet ad auctorilatcs Sancto-

;
Sacramen- riim, qui videiitur negare Circumcisionem quia loquitur ad Gentiles, de quibus dicit:
ta
veteris ^^sc remcdium pcccati originalis . Suppo- sed lunc quidem ifjnoranles Deum, his
contuii"se,'
"'^ ^^ primis quuedam fuisse Sacramenta qui nalura non sunl Dii, serviebalis; et
ôLr^ inveteri lege improprie dicta, ut purgati- subdit : Quomodo converlimini ilerum
operantis. ones, et baptismata ab immunditiis lega- ad infirma et egena elementa, quibus
libus, oblationes et sacrificia ; asserit au- denuo servire vullis ; et subdit : dies ob-
tem illa non contulisse gratiam ullam ex servatis, el menses, et tempora, et an
opere operato, contulisse autem gratiam nos, etc.
per modum meriti ex opere operantis Tertullianus lib. o. contra Marcionem, 44.
TertuUiar
tenet ergo contra extremas sententias cum cap. 4. intelligit Sacramenla vetera. Huic inteiiigi
^ ,,. Sacramen
communi. iavet
,
quod Paulus etiam
,
.
m initio illius ta
veleris
Sententia Hugo de Sancto Victore lib. i. de Sa- capitis comprehendit se etiam fuisse sub legis.
Hug-onis.
crament. part. 9. cap. 1. et part. 11. elementis, intelligens legem : Ita et nos,
cap. 5. part. 12. cap... ct in summa cum essemus parvuli, sub elementis mun-
part. 4. rap. 1. asserit omnia illa contu- di eramus servientes, at ubi venit ple-
i
lisse gratiam ex opere operato, quod ad- nitudo temporis, et misit Deus filium su-
mittit etiamS. Bonaventura dist. 1, q. 5. um factum ex muliere, factum sub lege,
D. Bonav.
quamvis illam efficaciam refundat in fi- ut eos qui sub lege erant, redimeret.
dem, et non in ipsa Sacramenta ratione Deinde Paukis cy instituto retrahit Gala-
sui. tas a Judaismo, quem sub hac meta-
Durandus. Durandus distinguit inter ea quse fiebant phora videtur intelligere.
expiationem quorum Hieron
in legalem, et ea Sed Hieronymus, Anselmus, Chryso-
Chrvsos
usus non fuit sine gratia ; illa non confe- stomus, Theophylactus, D. Thomas inter- Theophy
rebant gratiam, htec autem sic, ut conse- pretantur locum de legalibus jara mortuis, D. Tho
cratio Sacerdotum. Paludanus etiam in eo sicut ad Hebrêos 1. Reprobatio autem fit
Paiudan. statu admittit matrimonium fuisse Sacra- prioris mandati propter infirmitatem
mentum ; noster Rubion id admittit de ejm, et inutilitatem. Hic locas facit
Poenitentia. etiam ad propositum, sicut et illud ad

quidem prius {m^-
...
Sententia Altera autcm sententia imponitur Ma- ^QhviQQ^ ^ . llabuit et
Magistri. \ /> •
i
Fior. et gistro, ncmpe ex opere operantis nihil ple Testamentum) justi/icatwnes cut-
Trident. ,.
Prima sen- contulisse Sacramenta legalia. Contra il- turce, et sanctum sceculare, etc. si enim
pugnatu?* lam militant Florentinum et Tridentinum sanguis hircorum et laurorum, et ci-
^pfuîs*!* jam citata ; statuunt enim illa non con- nis vituke aspersus, inquinatos sanctifi-
tulisse gratiam, sed significasse confe- cabat nd emundationem carnis, etc. cui
rendam per Christum. Augustinus in opponit sanctificationem animae factam
Psalm. 73. epist. 19, ad Ilieronymam, per sanguinem Christi.
et aliis locis citatis, adducuntur loca Contra alias opiniones circa illa par-
Pauli, ut ad Galat. 4. Quomodo conver- ticularia Sacramenta legis, pugnat Tri-

Tridel
timini iterum ad infirma et egena ele- dentinum sess. "i. can. 1. ubi definit
menta, etc. Sed hunc locum in eamdem omnia legis novae Sacramenta fuisse
^Pi^^t-olam intelligit Augustinus de idolis instituta a Christo, contra aliud id definit

E^TicatiTr
locus Pauii gentium, quae etiam Judoei adorabant, 24. cap. et can. 1. contra Rubionem
de idolis. T^ 1 !•
sicut et Solem, Lunam et stellas ;
cui in- sess. 14. cap. 2. contra Durandum, licet
terpretationi favet proemissa clausula, non ita expresse, sess. 22. cap. 1. Quo-
I
,
DIST. I. QUiBSTIO VI. •225
7iiam sub prlori Teslamenlo, tesle Apo- bantur, sine quibus in nulla lege valet i jbej.t3ggj
stolo Paulo, propter Levitici sacerdotii quis mereri. Si enim ex lege data recte 't^'1
•^
probatur.
imhecillitatem, consecratio non erat, probant Patres libertatem voluntatis no-
etc. de quo agemus infra suo loco. strce ad bonum et malum, sine qua ni-
Altera sententia Magistri recte impu- hil conduceret lex, aut praeceptum, ita
[mpugna-
tur gnatur a Doctore hic asserente nimis du- etiam ex lege divina, recte probatur po-
ientenlia
Maâstri.
rum esse, quod proeceptum Dei, ejusque testas merendi et demerendi. meren^di.'
xpiicatur
Qpyg g^ charitate et obedientia factum, (k) Sed prceter ista, etc. Docet Cir- 46.
nus. ... . Circumci-
nihil conferret ad salutem, quamvis Au- cumcisionem dedisse gratiam ex opere sio
gustinus episl. 19. ad Hieronymum dicat operato, per modum bacramenti, et non operato
illa prcecepta, etsi non mala, non ta- tantum ex motu interiori. Hanc supra gra^tSm.
men bona fuisse, quia eis homines non probavimus in hoc commento. Respon-
justificabantur, intelligendum est de ju- det autem ad loca Patrum in genere quoe
stificatione, qua3 efficacia ipsorum Sacra- asserunt Circumcisionem nullum habuisse
mentorum oriretur, non autem de justi- fructum, aut effectum justiti» in Circum-
ficatione, qu(e ex fide et religione et cisis. Respondet, quod Circumcisio par- adâTS
obedientia legis unde infra cum Paulo vam gratiam conferebat respective ad ijapttsmum
''II
11»
;
ad Romanos 1. dicit legem

'^
fuisse san- gratiam baptismalem, et
^ '
sic, nuasi ner
'o'»?'»'"''^^,
quasi nilul
ctam, et niandatum sanctum et iustum, antithesim comparata ad Baptismum, nihil ^'^'-
, j.
Hinc
etbonum ;
illud explicans concludit quo- conferebat, quia gratia per eam collata in soivitur.
modo lex, et quibus fuit bona, quibus comparatione gratiae baptismalis, quasi
autem mala : Hos errjo damnabiliter nulla reputatur intensive et extensive. Et
inquit, esse sub lege, quos reos facit lex, hoc modo intelligi possunt loca Basilii et
non implentes legem, dum non intel- Cyrilli, et Origenis hom. 3. m Genesim,
ligcndo gratice beyieficium ad facienda Athanasii oratione in illud : Omnia mihi
Dei prcecepta, quasi de suis viribus su- tradita sunt, etc. Epiphanii haresi 3.
perba elatione prcesumunt;plcnitudo enim et aliorum, qui explicant utililatem Cir-

legis charitas, etc. cumcisionis in eo quod fuerit umbra et
Quae verba, et confirmant qufe supra figura Baptismi ; figura autem ad figura-
adduximus circa intelligentiam locorum tum relata, quasi nihil est rei, sed me-
I*auli de legalibus, et probant proecepta rum sigiium. Sed dices illos Patres ex-
legis ex fide et gratia et charitate facta cludere omnem justitiam a Circumcisione.
fuisse proficua ad salutem ;

quod et Pu- Respondetur, ut supra ad Apostolum.
tres passim contra ManiclKnos docent, et Respondet secundo, vel (|uia non con- Socunda
,. ,. . ,. interprela-
alios anteriores hfcreticos reprobantes tulit gratiam ut disposiiionem iminedi- uo
legem. atam
II- II
ad gloriam, sed hoc, iiKpiit,
•.
non f
luil
•. ralruni.
itio. Lex Kt ratione patet, quia omnis lex divina ex defectu ejus, sed ([uia lliixit lcmpore,
ad salutcm vialoris, et in ca (|Uo pnMiiiiii iioii fiiit solutiiiii. Iloc idein

liSem^'^ ordinatiir
lege fuil cultus religioiiis congruus illi declarat iiilVa, irsponsionc ad "2. § se-
tempori, ut fcrt Augiistinus supra, et cx qiienli.
traiisgressione ejus incurrcbatur prrna ct Rcsnondet lcrlio, (luod Ciirumcisio 47.

... , ,.
T.Tlift
peccatum, habuit etiam suas repromissi- cateiius diciliir iion dedisse gratiam, (juia ,„i^rpr«u-
ones ; ergo ft mcritum, qiiando lid(>s ct non uiiiversaliicr ciiililiet recipicnti oonfe- ii,i,m",|p.
charitas, obcdientia et rcligio sufiVaga- rcbai. Deteriuinabatur forlc ;id «vriuin

''"^l,^;"
15
Tom. XVI.
226 I.IB. IV. SENTENTIARUM.
gradum gratioe, ultra quem non erat effi- Hinc Scliolastici plures docent, hanc Aiensu
cax, et ita si tantum gradum inveniebat missionem in eis fuisse per modum Sacra- boctor
in suscipiente, non dahat ei gratiam ; et menti Confirmationis, Aiens. 3. parl. '°"|n

'^^^^ *^^
per hoc explicat Magistrum, caj). pcnnl- D.TIiomas 3. qucest. 12. art. 4. ad. 3.
timo /lujus distinctionis, ex ejus verbis. noster Doctor in 4. dist. '. ubi ahi, ut ibi-
D. Bonav. Eadem est sentenlia D. Bonaventura) dem tractabitur. In his autem missio visi-
in exposilione litlerce, part. 2. dub. 8. blHs Spiritus sancti significavit gratiam in

Fundatur primum. Haec solutio
^f qu(cst. uUima cid /Zeri.Missio super Ghristo in Jordane signi-
pi-etaiio in fundatur in verbis Pauli ad Romanos ficavit gratiam
° in facto
'
esse, neque
'
inde
Paulo.
4. qui dicit justificatum fuisse Abraham fuit signum falsum, ut recte D. Thomas
per fidem, cujus signaculum accepit Cir- in l. dist. 11. 2. part. dist. art. 2. re-
Exempli
cumcisionem ; hinc ei Circumcisio nihil spons. ad nllimum. Sic etiam Christus
contuht ex opere operato, sed ex opere sumpsit in ultima Coena Eucharistiam sa-
lamen operantis per modum meriii ac- cramentahter, cui non dedit gratiam, quia
cepit graliam; neque hoc negavit Paulus, eam supponebat, non fuit inde falsum
quamvis si interpretari eum hceat secun- signum ; sic forma Baptismi significat re-
dum superficiem verborum, et prout missionem peccati, et collatus baptismus
quidam inteUigunt, neque sic valeret justo, non est signum falsum, quamvis
Circumcisio Abrahfe, quod non quadrat non deleat in eo peccatum, ut com-
reguhs communihus meriti et boni ope- muniter Doctores de Baptismo et ab-
rio, atque adimpletionis legis et mandati. solutione, quae dantur justificatis, noster
Onjeciio. Sed contra objicit Doctor, quia sic Cir- bocior in 4. dist. 8. qucest. 6. dist. li.
jJ^^^Thc
cumcisio non esset certum signum, qucest. 4. dist. 29. qucesl. 2. ad 2.
quia in aduhis justis non habuit effectum, Alensis 4. part. qucest. 8. m. 7. art. i.
48. Respondet negando antecedens, quia 5. 6. D.Thomas ju4. dist. 18. qucest. 1.
Solutio. .^
m y-
. . • • •
1
Signum significaret gratiam, vel /i"ri, si non art. 3. ad ^. 3. part. qucest. 68.
ortum
habet esset obex,
,
vel
1
m z'
lacto
,
esse,
•
sicut
. •
si art. 1. ad 3. D. Bonavent. in 4.
BonaveiJ
D.
Beata Virgo recepisset plenitudinem gra- dist. 6. qucjest. 2. ubi leliqui. Ratio est, RatioT
fmril^vei in
lacio esse.
^j^g ji^ conceptione filii, ad quam Deus quia Sacramentum proprie dictum, ut Ba-
e.im destinavit, non recepisset gratiam ptismus, non delet peccatum, neque signi-
I
si postea fuisset baptizata, quamvis Ba- ficat gratiam, nisi practice, qua exercet
ptismus fuisset respectu ejus verum si- virtutem et efficaciam respectu eorum ;
gnum, quia significaret vel gratiam in ideoque recte Hugo de S. Victore lib. 2. Hu?c
Exenipium. fieri, vel in facfo esse. Quod patet in si- deSacram. part. 14. cap. 8. docet formas
mili, quia missio visibilis Spiritus san- sacramentales Baptismi, Poenitentise, et
cti significat gratiam, ut Doctores in dist. sic de aliis, non actum, aut eventum, sed
IG. et n. talis fuit missio ejus in Apos- virtutem suorum effccluum signiftcare.
tolos in die Pentecostes, ut patet ex Item Tridentinum sm. 7. de Sacramen-
Chrysost. Cbrvsostomo homil. 24. in Acta, et ho- tis in genere, can. 7. definit Sacramenta T^^^^'
omncs dare gratiam, quantum est ex parte Dei, s'oae

Hierosoi. ^'^'^- ^- supcr iUud . Repleti sunt
meron.' Spiritu sancto. Cyrillus Hierosolymitanus et ipsorum, et ihi et alias, hanc signifi-
Coniirma- hom. 30. in Acta, cationem efficacia ipsorum
Catcchesi \1 Qvea:or
^ . . statuit in :
tio
Apostoio- Hieron. epist.
'
ad Iledibiam, et alii quod ergo conferant gratiam in actu, seu
rum.
Patres. eventu, non est de ratione Sacramento-
I
rum, supposito quocumque statu el in- Responderi etiani posset juxta alias Secunda
capacitate subjecti, vel quia habet obicem prtemissa, Paulum non loqui quacumque responsio.
peccali, vel quia jam est in termino, ut ratione de justitia absolute, ut denotat
amplius non possit crescere in gratia, sic- gratiam tantum, sed etiam de ipsa, ut
ut fuit Cbristus, et in casu esset Beata liberat a peccato, et qua includitur in ju-
Virgo, si admitteretur casus, de quo hic stilicatione ; et sic Circumcisio non justi- Dabat au-
gmentuin
non disputamus. ficavit x\.brahamum, sed fides, quam ^rratia?.
Quoraodo
uomodo Dicitur autem Sacramentuni in eo casu habuit ante Circumcisionem. Non inde fuit si;îia-
nificat culum
cranien- signiOcare gratiam in faclo esse, ex eo sequitur, quin Circumcisio ipsi valuit ad in
tum Abraham.
clum in
quod gratiajam prcesuppositam, quantuin augmentum justiticT, si non ut Sacramen-
esse
LO ?
est ex propria efficacia, conferret, eamquc tum, saltem ut opus meriiorium, ut di-
contineret in sua virlute, quantum est do ctum est; et sic non fuit nudum signacu-
se ; in fien vero gratiam significat, quan- !um, quanium ad peccatum, quod
nisi
do eam confert per suam actionem pra- supponit remissum per fidem. Adde Cir-
ctice, qualiscumque sit illa aclio, sic ergo cumcisionem nihil valuisse in eo sensu,
se habuit Circumcisio in justificatis per quem intendebant Judoei, quos impugnat
fidem, sicut fuit Abraham. Apostolus.
50. Sed objicit Bellarminus et Vasquez, si Objicies, sahem sequeretur si Circum- 51.
jeclio Secunda
arm. et Circumcisio conferret gratiam ex opere cisio remittit peccatum ex opere operato, objectio.
jquez. Vasquez.
Tilur.
operato, quod eam conferret cuicumque quod adukus accedens ad eam cum sola
Ik
eam recipienti, et non ponenti obicem. attritione, justificaretur virtute ilHus, ita
Respondetur distinguendo sequelam ex Vasquez. Item, quod facta ab inlideli cum
dictis, in ficri vel in faclo esse concedo, intentione legitima, valeret iiifanii, quod
\n fieri semper, nego. Sed unde id colli- est contra omnes, nisi lides applicaretur
lamen-
gis ? Respondeo, ex fundamentis supra Ministri, quam non habet inlidelis, nihil
um positis, me colligere Circumcisionem ha- ideo conferret.
)<(tionis.
:itil
buisse efficaciam ex institulione sua de- Respondetur, concedendo primam se-
lendi peccatum originale, quod non quelam, et contra cam nihil cogit, nam
potuit fieri post lapsum sine graiia. Col- ([uae de necessitate poenitentije et lidei ad
ligo ex Paulo Circumcisionem non contu- jusiificationem, docet Scriptura et Palres,
lisse justitiam Abrahamo, quam antea in eo casu verificaretur, sicut verificalur

lci- supponebat ex fide datam. Ex his duobus in a(.'cedente ad Baptisinum et PuMiilen-
colligo hanc conclusionem, Circumcisio- tiam cum sola attritione, quidquid aliîui
Bbat
ii«m nem non habuisse ullam efficaciam pcr dixerint de Poenitcntia necessaria ad Ba-
tm.
modum Sacramenti, nisi ut conferret gra- ptismum, ((uasi deberet esseconlritio per-
liam primam pniecise, qua prima erat, et fccta ; op|)ositum ciiiin verius esse suo
non gratiam secundam, seu augmentum loco ostendemus.
gratiee, ut conferunt nostra Sacramenta Respondctur ad sccnndam sc(|UoIam,

R<<spon.5io.
Baptismi et Poenitentiie. Ki hic est certus eam admilt(>iid(>, modo Circumcisi)) tion
ille gradus grati;e, ad (picm limitabatur exigobat aiiîucm (leterminalum minis-
Circumcisio ex nostio Doclore, Alcnsi, et tinm, H iiegamus csse oonlra oinncs ; ne-
aliis jiixta intentioiiem Magislri, (piem bic gatiir oliam su|>positum, ncmpo lidoin
inlcrpretatur Doctor cuin I). Bonaventura miiiisiri iiooo.>sariara esse, si aliitquin in
supra. co saivatur logitima inlcnlio, ((uia por

eam fides Ecclesiae, quis tum erat Synago- alicui apcriri janua, qui non fuis-
ga, applicatur recte inediante Sacramento; set baptizatus, sed solum circum-
et ut supra ostcndimus, illa est quae exi- cisus, et in gratia ; baptizato vero
gitur et includebatur in Circumcisione, defuncto ante passionem, non pa-
non vero fiJes parentum, nisi iila intelii- tuisset janua pro tunc.
gatur universaiis jam dicta, non autem yVd ultimum (m) dico, quod Bap- Ad A.
particularis et personalis ipsorum, qu;e tismus quantum ad actum exterio-

particularis non conducebat, maxime rem, non significat nisi quamdam
quando Circumcisio per alios fiebat. deletionem immunditise corpora-
lis et tamen nullus negat aliquid
;
SGHOLIUM. esse ejus effectum positivum.

Dico ergo ad niajoi*em, quod
Recapitulat solutiones datas, quie assigna- Sacramentum magis })roprie si-
ripossunt muitis auctoritatibus, quae objici trniflcat illum effectum in anima.

po^sunt et auctoritas PP. adducta n. 1. et ad quem confertur
;
gratia in Sa-
D. Greg 4. Mor. cap. 2. et habetur eap. quod
cramento, quam signet ipsam
auterr>, de Gonsec. d. -4. et D. Bernard. ep.
gratiam. Unde gratia existente
77. cum d. c. Majores, ac ratione Tlieologica
allata n. 2. fundant bene has solutiones,
una in anima, Sacramenta tainen
quia Patres Patribus, sicut jura juribus, diversa distinguuntur penes di-
concordandi sant. Alii respondentomnia illa versa signiflcata propria, quse sunt
loca agere de Sacraaientis legis Mosaicse, diversi effectus ejusdem gratise,
Gircumcisionem vero esse legis natura^ vel ^-^^^^ tamen
;
dicetur po^t ; effectus
ideo dicunt Gircumcisionem non dedisse
,., ,
., „,
gratiam, (£uia de per se instituta tuit ad
. ,. gratise
^
.
_
tam m .
Circumcisione
signandum populum ; causatio gratise ante q'iam in Baptismo propriUS, est
eam erat, per remedium legis naturcne, et ablutio animse a peccato, licet
sic quoad hoc dicitur nihil fecisse, quia concomitetur alius, SCilicet accep-
aequebene causaretur gratia, etsi instituta tatio ad vitam seternam.
uon esset, per remediura antiquum.
Ex istis ad omnes au-

patet (1)
COMMENTARIUS.
13.
^*
'^'êri', Citoritates, arguendo ad principale.
Vel enim loquuntur de Sacramen- (1) Ex istis patet ad omnes auctoritates, 58
tis veteris legis improprie dictis, argiiendo od principale, etc. Respondet ^^^
scilicet de cseremoniis; vel si ad argumenta posita ad initium qupesti- pi''n<='
loquantur de Circumcisione, quae onis. Littera est plana ; ad primum, patet
fuit proprie Sacramentum, negant ex dictis. Ad secundum, responsio est
eam gratiam conferre secundum clara. Patet de S. Joanne Baptista, qui
aliquem intellectum praedictum. sive baptizatus fuerit, sive non, Baptismo
Afi 1. Ad tertium de apertione januse, Christi, saltem vitam consummavit mar-
cmn.isiodico, quod non fuit defectus Cir- tyrio, praeter alias prserogativas, ac
aperiebat cumcisionis, quod nou apcruit proinde decessit sine ullo peccato, aut de-
bito poenae, ut supponit Augustinus
ie^ni'? .i^^nuam, sed quia cucurrit tempo-
tract.
re, quo pretium non fuit solutum, 84. in Joannem et, 13. de civit. cap. 7.
Gi»
nam post solutuin pretium, potuit Clemens lib. 5. conslitut. cap. 1. Cypria- hab;'ii»
I
.

Vugusti- nus epist. 73. et alii, qui tamen non infirmitatem et robur confesslonis
nus.
fidei co-
llemens. travit in coslum ante consummatam redem- ram Tyranno. Gratia
]ypriaii. lia)>itualis.
ptionem, neque anima ejus fuit beati- Nam eo ipso quod gratia virtute Sacra- unitione
finis trahit
ficata. menti, verbi gratia, Eucbaristiao, ut dicit secuin
niedia
(m) Ad ultimum, etc. Respondet quod Doctor, causetur, quatenus babet ordinem
graliie
aflualis.
Baptismus, etiam quantum ad actum ex- ad perseverantiam, ef vincendas tentati-
teriorem, non significet, nisi ablutionem ones, concomitanter trabit secum media
ab immunditia corporali, etc. Intendit si- ordinata ad perseverandum, quse consi-
gnificationem naturalem ablutionis, et spe- stunt in gratia actuali excitante et adju-
culativam formae, quam babet ex instiiuto vante secundum naturam et exigentiam
bumano, non autem significationem pra- prrecepti, et tentationis seu operis in spe-
cticam invisibilem et sacramentalem, quam cie requisita, nam soia gratia babitua-
babet ab institutione divina. lis etiam intensa nequit dare liunc effe-
icramen- ctum, sicut ex Patribuset Conoiliisconstat,
ta
In responsione ad majorem asserit Sa-
;ni(icare cramenta magis proprie significare effe- contra Pelagianos, etiam justis et perfe-
atiam ha-
itualem ctum peculiarem ad quem instituuntur, ctis necessariuni esse adjutorium gratire
quam gratiam, unde eadem gratia est in actualis et specialis, ad vincendas tenta-
specie, quoo tribuitur in omnibus Sacra- tiones et implendam logem.
mentis, quantum ad rationem formre in Ilinc perseverantiiie donum cst peculiare Trident.
se ; Sacramenta autem sunt diversa in et diversum a gratia babitnali, Trident,
quantum quodlibet significat effectum seaa. 0. cap. 13. can. 22. ^/20. Datur au-
diversum ejusdem gratife. tem bfec gratia etiam virtute Sacramenti
,
Finis Loqnitur de gratia babituali qu[G com- modo dicto, quantum est ex parte Sacra-
iversus.
munis est oninibus Sacramentis; hoec menti, nisi recipiens ipse sibi, et gratifc
causatur a Baptismo per modum regene- Dei dcfuerit, non acceptando, neqneetiam
rationis, ab Eucbaristia per modum nu- seipsum applicandoet disponendo ad ejus Potesf poni
ol)ex
tritionis, et sic in c.ieteris connotat diver- receptionem, nam sicut effoctus principa- f;rnli.o
actuali, es
sos efTectup, et intendit effectum, quem lis Sacramenti non cst ita infnllibilis, quin renusi>ione
nostra.
statim et de prsesenti confert Sacramen- dependeat a dispositione requisita ex parte
tum, dft quo, ut plurimum loquuntur Do- rccipientis, qui eidem potesf ponere obi-
ctores antiqui, et de effectu principali, cem, ita etiam buic effectui grafifP actua-
qui semper dalur, secluso obice. lis potest similiter ponere obicem.
53. An pr.Tterea detur aliquis effcctus gra- vSed objicies contra Docforem, ipi;e ili-
t)li|eclio
liomodo iieinpo
tifc actualis tempore congruo, neqnc xit contra Varronoiii, in r.irciiiii- rtMilra
{eratia
dii'tu.
bitualis
asserit expresse, necpie efiam negat. Pos- cisione inlendi priiuipalius gr;ili:im. qii;iin
iagitur
Sacra- set tamen ex diclis ejus inferri talem of- rcmissionem peccati , sed significalio se-
Dento.
fectum dari, de quo snpra diximus, non (piiliir instifiitioncm ; li;i'C aiitem p«'rfici-
qtiod Sacramentum proxime et immediate ttir atit determin;iiiir per intcntiononi in-
attingat illum effeclnm qui datur, desi- sfitiientis;ergo esl magis ad significandani
nente. Saci'amcnto, sed remote, mediantc grali;iin, qunm cffccfiini pcculi;ucm, vcrbi
effectu proximo gratijo babitnalis, ut da- gratia, rcmissionis pccrati. (pind cst cnn-
tur ad finem peculinrfm bujiis vd illiiis tr;i bic dicta.
Sacramenti, verbi gratia, in Eiicliarisii;i Ili's[ii»iidefur, supr;i ctiiii Itxpii dc intcn- H.->iHmîo.
ad finem luitrifionis, in Confii-inafiono ;id liunc n(M, iil r:itio cjus subjccla pn»bai,
qu8e primario respicit gratiam ; significa- lagiani, ut constat ex Augustino lib. i. de Constanti
nopolit.
Sacranien- tio autem Circumcisionis et Sacramenti peccal. merit. el jêmiss. cap. 11 . 'iO. 30.
respicit cujuslibet iu specie, ex fine intrinseco et alias soepe. Patet ex symbolo Constan-
trinsecum. rcspicit suum effectum determinatum, tinopolitano : Confileor unum Baplisma
ex fine vero concomitante et extrinseco, in remissionem peccalorum, etc. et bic
gratiam, cum qua babet connexionem, et ejus effectus exprimitur ad Tilum 3. ad
per quam datur. Colossen. 2. et 1. Pelri 1. ad Ephesios. 5.
Dunlex "^*^ rationem autem dubitandi respon- Hinc etiam Patres vocant Baptismum
56.
Yoiuntas in Jetur, dupliccm esse voluntatem in Deo, mortem peccati, ut Leo Papa epist. 4. et Bapt. mo
p'ccati.
aliam universalem, aliam particularem, 5. ad Episcopos per Siciliam; pnmam LeoPap
Origene:
Oriireae;
aliam finis, aliam medii. Universalis res- post naufragium tabulam ex illo 1. Petri Augusti
picit gratiam primo ;
particularis vero 3. Quod et vos similis forma salvos
'
fecit ^
'
°"^:
Gregonu
,
summotionem impedimenti, qualeestpec- Baptisma, etc. Origenes hom. 2. in Hieroa
catum, sic etiam voluntas ejus, qua est cap. 6. Genesis, Augustinus lib. 12. con-
finis, respicit gratiam, qua est medii, tra Faustum, cap. 14. lo. 38. 39. et lib.
Significatio
jji^j^^JQjjgj^-, peccati. Insfitutio Sacramenti, 29. cap. 12. Gregorius hom. 12 in Eze-
Sacramenti ' '
specificatur gt eius
j
siffuificatio
-j
specificatur
r a vobin- chielem, Hieronymus 1. contra Jovinia-
a voluntate
pErticuiari. tate particulari, et medii intrinsece, ex- num epist. 57. in dialogo contra Luci-
trinsece vero a voluntate universali, et /eri!'«?ios; ergo liberatio a peccato ejusque
etiam particulari finis, quae est gratia, naufragio, est expressa significatio Bap-
55. His positis, probatur conclusioDoctoris: tismi in recto, atqae adeo proprius ejus
conciusi- est autem controversia, ut plurimum de effectus ad quem ordinatur.
°^^^'
Sacramento instituto contra peccatum, ut Patet consequentia ex Florentino decre- rioreL
4 • • r<M- ^ • •. ; • Eftect
deBaptismo, Circumcisione,P(xnitentia, in to unionis : hffectus, mquit, hujus sacra- Bapiist
quibus ''plures negant significationem Sa- menti (id est, Baptismi) est remissio om-
cramenti in recto, esse remissionem pec- nis culpcB originalis et actualis, omnis
cati, sed gratiam remissivam peccati, quoc[ue pa^nce, quce pro ipsa culpa debe-
Forma quantum est de se. Oppositum colligitur tur, etc. Sed elTectus Sacramenti
Baptismi
est si-
datur in prinio dc Baptismo, quia ablutio et ma- gnificatum in recto ejus, qua practice si-
remissi-
onem teria baplismalis illud significat primo, gnificat ; ergo remissio peccati est illa.
peccato
rom. quod determinatur per formam Baptismi, Neque est dicendum, quod Concilium non
sed forma Baptismi datur in remissionem explicet effectum proprium et primarium
Diospoht. peccatorum ex Diospohtano art. 5. Mile- qui convenit Sacramento in recto, cum
Milevitan.
vitano cap. 2. illis verbis : Unde ft con- definitive et ex instituto declaret ejus es-
sequens, ul in eis ( supple parvulis ) for- sentiam, sicut et in aliis Sacramentis id
ma baptismatis in remissionem pecca- prsestat per effectum proprium.

torum, non vere, sed falso intelligatur, etc. Neque valet solutio, si dicas cum aliis,
m
nempe si traxerunt peccatum originale ex gratiam remissivam peccati intelligi, quia
primo parente. omnis gratia ex se habet incompatibilita-
Conciiia Hic idem canon resumptus est a Conci- tem cum peccato, et a quocumque fiat, eti-
Africana.
Trident.
i--.n.-
lns Atricanis, ct
..
novissime a
m-i-
Tridentmo am delet peccatum, verbi
i- -.ibona
gratia, si
sess. o. de peccato originali cam. 4. et fide et cum contritione quis accedat ad

habetur capitulo placuit, de consecratione Sacramentum Eucharistiae, remittitur ei Vii
dice •
dist. 4. Et hoc argumento pressi sunt Pe- peccatum, juxta communiorem sententi-
DIST. I. OU^STIO VI. Oni
infM iiist. ani^ quse asserit Sacramenta vivorum novationem interiorem per gratiam. Et
9.
cum bona fide et altritione suscepta, dare secundiim Angustinum, justitia nostra
gratiam, (\uvo de se remissiva estpeccati ;

principalius consistit in rcmissione pecca-
ergo Baptismus amplius habet ex instituti, quam in collatione gratife, et, prout
to, et significatione propria, quam dare infra dicetur, peccatum rcmitti posset de
Baptismi
effe.;tiis
gratiam remissivam peccati, cum etgratia potcntia absoluta sine gratia, qure ei non
Droprius,et
hoc ex se habeat, (juandoquidom det jus opponitur ex natura rei, sed ex ordinatio-
diversus
ab aliis. ad gloriam, et omnia Sacramenta novne nedivina; ergo hoec remissio peccati po-
legis conferant gratiam, sequitur quod test esse effectus alicujus Sacramenti pro-
Baptismus ex ratione generica tantum, proinde non
prius, sicut est Baptismi, ac
haberet illum effectum, non autem speci- recte confunditur cum collatione gratii«,
fica, et ex statu subjecti competeret ei
tanquam una et eadem mutitio, licet de
remittere peccatum, nempe si insii, quia facto concomitanter se liabeant, et utraque
dat gratiam, qure est incompatibilis, non fiat per Sacramentum, quamvis illa sit
autem ex efficacia propria super remissi-

expressior ejus significatio, et magis prin-
one peccati, quod falsum est.
cipalis.
Probatio Probatur consequentia,quia aHoquinnon
Secundo probatur idem de P(rniter)tia. r.O.
«nsequen- Posnitenli-
videtur cur Baptismus conferri possit
institutione Joannis20. Ar-
lia Primo ex ejus .nm
ab incon- (lari
venienti.
alicui existenti in peccato magis, quam cipitc. Spirilnm sanclum, quorum rcmi- priinario
in retnis-
Sacramentum vivoi'um, verbi gratia, in-
srritis peccata, etc. Item Tridentinum SlOIUMll
sine dispositione pin:calO-

fanti, ulla ejus, nisi can. 3. defiui-
sess. li. cap. o. ctCt. ct riiin.
alioquin Baptisma ex propria et determi- Trident.

tur csse actus judicialis absolventis a pec-
lon
nata efficacia haberet delere peccatum. et liganlis ad pfcnam temporalem,
cato,
Ad hoc autem non sufficit habere effica-
quod etiam patet ex aliis locis cjusdem
ciam dandi gratiam, qufie de se remissiva ostendctur. Subje-
sessionis, ut suo loco
est peccati, sed requiritur ut Baptismus inqunntum pec-
ctum est reus et peccator,
primario remissionem peccati respiciat. materia circa quam, v.d super
cator,
gratiam vero inquantum annexa est ei re-
êntentia, est peccatum. Huc
^^^^^ ^j^jjj
missio peccati ex quo sequitur remissio- ((in-
etiam spectant actus ponnitentts,
;
tif
nem peccati esse proprium ejus, et expres-

ttitio, ([Ufo cst detestatio peccati, confes-
sum signilicatum conferre autem gratiam,
sio, informatio judicis, satisfaciio, (piae
esse sigtiificatum concomitans, in^pian- tcmporalis p(im;p, in qiiam

est ordinatio
tum ipsi connexa est talis rcmissio, ttt
commutalur iBtcriia ; crgo cffectus .>jits
dicit Doctor. hominis a peccato, ut dccla-

est absolutio
L 58. Ilinc illa duo, remissionem pcccati, cl
rat Florcniintim; rccoticiliatio, itt (lcfinil
iAini^îo
peccnli coUationcm fjratias, tan(|uam diversa (lic(^t
Tridcntintim, qii;i> lii [H-r fomissioncm -'f- Flor.-nl.
collati)
rriifiU.
graliio concomitanter se habent ) explicant Pa-
fen.s.o.
(fiversa.
lilevitan. trcs. Hinc Milevitantim cap. 3. damtiat his patct veritas sentcnti.i' prjpinis-
Trident.
Ex
Pelagium asserentem gratiam ad solam s.r, ncque ci obslant qii;i'ilain nbji-ctiuncs
peccatorum retnissionem, qiun jam com- nlioriiin. ul quod pcccatiim non rcmiii:»lur
missa sitnt, pcrtinere ; ot Tridcniinttin (jo factn, nisi confcrcnilo grnliaiii. (piod
.sv.s.f. r». can. II. ct cap. (>. (locct jitsiifi- SactMinciita n()V;c Icgis c\ TridoiitinM sr.^ts.
causcnt cf confinc;»nl grali;im; criô

cationem peccatortim iitrumqiie lioritm 1.
contincre, et remissioncm peccali, et re- sipnificnnt gialiam iirimario. Uc^pMiidctur,

;
Soivuntur negando consequentiam. Ad primum patet certum signum sensibile ejus. Ratio, quia
objecta.
^x dictis, Sacramentum Baptismi et Pocni- nunquam reliquit Deus populum sine reme-
dio salutis, ita Aagust. 3. contra Jul. 7. et 19.
tentioe conferregratiam practice, sic etiam
contra Faust. Cyprian. serm. de Circumc.
alia Sacramenta causant eamdem gratiam,
Hago lib. 1. de Sacram. p. 11. cap. 1. Innoc.
ut ei est annexus effectus specialis Sacra-
cap. Majores. communis B. D. Alens. supr. D.
menti, ut patet discurrendo per singula ;
Thom. 3. p. q. 70. art. 4. ad 2.
tamen ut habet annexam remissionem pec-

cati, est sub hac formali ratione eam cau-
Respondeo, (a) nullo tempore !
sant, ex quopatet ad ,secundum.

dimisit Deus cultores suos sine re- *i"g^s"
medio necessario ad salutem sed ; "^JS*

omni tempore post lapsum, fuit
QU^STIO VII. ''^Sntra"
p^ccatuni
necessaria ad salutem deletio ori- ongmale.,
ginalis ergo quocumque tempore
;
Utrum tempore legis naturce fuerit aliquod remedium efficax ad hoc,

aliquod Sacramentum correspondcns et si potuit deleri in adultis per
Circumcisioni ? motum bonum intrisecum, tamen
in parvulis, in quibus talis motus
Alensis 4. p. q. 5. m. D. Bonavent. Inc a. 1.
1. e( 3. non potuit deleri
fuit impossibilis,
Richard. art. 2. D. Thom. q.
q. 1.
art. 2.
q. 2.
et 3. p. q. 61. art. 1. ei 3.
1.
Suar. ibi
per actum suum proprium ergo ;
disp. 4. Durand. hw q. 2. et 6. Gabr. q. 2. per actum aliquem aliorum circa

ipsos, vel ad relatum. Sed
ipsos
<• , Videtur qnod non, deconsec. d. 4. non poterat esse certum, quod
Mag. G. H.
I. K. Quod apud;ei est Gregorii,Aioral. 4. actus alterius relatus ad parvu-
Argum. t. Ti >^ , . -^ ,
llD. Quod agtt apud nos aqua Baplisnii, lum sufflceret sibi, nisi hoc esset
hoc egit apud veteres pro parvulis sola institutum a Deo. NuUus enim
fides, vel pro majorihus virtus sacrificii potest esse certus, quod per ali-
non ergo Sacramentum. quid attingat ad salutem, nisi sit
Argum. 2. Item, Sacramentum non potest certus, quod Deus acceptavit illud
institui nisiimmediate a Deo, pa- tanquam sufficiens ad talemfinem.
tet in qusestione de Sacramenti Cum ergo non solum adultis
institutione; sed non legitur Deum cultoribus suis providerit Deus
tempore illius legis (saltem usque de remedio necessario ad salutem,
ad Abraliam) instituisse aliquod sed etiam parvulis eorum (et hoc
Sacramentum. de remedio, de quo parentes pos-
Ratio ad Contra, Augustinus 19. contra sunt esse certi pro parvulis), se-
opposit.
Faustum : M nullum nomen religionis quitur quod tempore illius legis
possunt homines colligari, nisi aliquorum naturae, erat a Deo institutum
signorum velut Sacramentorum visibi- aliquod remedium, vel signum
lium consortio colligentur. certum et efficax deletionis ori-
ginalis peccati.
SGHOLIUM. Et magis probabile est, quod
per aliquod signum sensibile,
In lege naturae fuisse Sacramentum contra quam per aliquod signum intelli-
originale, etsi non constet fuisse aliquod gibile tantum, quia pro toto sta-
DIST. I. QU^STIO VI. 2.]3
tu naturse lapsse, congnmnt ho- tione fecissent, tum Oen. \. de

mini signa sensibilia respectu olati Abel et Cain, tum ex
one
spiritualium ergo rationabile
; oblatione Noe, postquam exivit de
est aliquod Sacramentum, saltem arca Gen. 8. tum ex oblatione Mel-
contra originalc, fuisse in tempo- chisedech, qui erat Sacerdos ex-
re legis naturae. Si autem aliquod celsi Dei, ut dicitur Gcn. W. tum
aliud,puta Matrimonium, vel ali- ex oblatione Abrahae, dividentis
quod correspondens alicui Sacra- vaccam; ergo.
mento novae legis, fuerit illo tem- Et istud fuit rationabile, quia
pore, de hoc inferius in tractati- liomines temporis illius fiierunt
bus de illis Sacramentis. proni ad idololatriam, ut patct
3. Ad primum argumentum dico, ex tanta multitudino, quse tempore Esse
arg. Sacrainen-
quod Gregorius non intcUigit so- illo defluxiteam. Fuit ergo
ad tuin
noij est
lam fidem, pro solo habitu, nec congruum in remedium, ne ad contra
rationein
forte tantum pro actu interiori, istam defluercnt, quod Deus suis sacrilicii.
sed pro actu exteriori sensibili cultoribus institueret sacrificia

protestante fidem. Ille autem actus sibi offeronda. autem Possibile
sufficienter potuit habere rati- est, quod aliquod determinatum
onem Sacramenti, et sic distin- sacrificium foret Sacramentnm;
guitur fldes sola, id est, fides so- non est enim contra rationem sa-
litaria sine sacrificiis, contra (i- crificii, quod ipsum vel oblatio
dem in sacrificioprotestatam; ot eius sit Sacramentum, et tunc
primum posuit ipse suflicere pro (licet indistincte) habetui- de tali
parvulis; forte autem ista prote- Sacramento in diversis locis Scri-

verbo aliquo invo-
statio fiebat in ptur?e, quod sit institutum a Dco
candi Deum, vei offerendi parvu- in lege naturse.
lum Deo. Secundum autem, scili-
cet fidem cum sacrificiis, pro COMMEiNTARIUS.
adultis fuisse nccessarium posuit.
Ad2. Adsecundum potest dici uno mo-
do,quod potuitDeustaleSacramen- (a) ncitpnndeo nuUo (cnijwrr, elc. Il.rr ost l.
Fuifse Sii-
tum revelasse alicui Patrum, cum conclusio Doctoris, nempe in statii lciîs
crainentiini
in lejre
quo tunc frequentius loquebatur, naliH-a} Deum instituisse aliquotl Sacra-
natune.
licet cui et quando, Scriptura non mcntum in remeilium pcccati oriijiiMlis.
dicat, quae ab Adam usque ad IIoc idem docuit supra (]U(Psf. 3. nrf. 3.
Abraham satis succincte pcr- |\ati() est, ipiia Dcus numpiam dcrfliiiuit
transit. honiinem post lapsinn sinc rcme lio ad
Vel potest dici, quod expresse salulem necessario, qualc est illuil, quod
4.
Porte
habetur cx Scriptura, quod pro delct oricfinale; ct patet hoc, quia le\ na-
aliquod
acriiieiiiin
S";^^'^nempore illo placuerunt Deo sa- turi« ordinabai liominem ad salutcm, erijo
'«""'^«"-ciuficia, quod non esset, nisi a Deo liabuit mcdia nccesâria. Secundc, quia Pro!«ti(i
*
tuin wnrlun-
fuissent institnta, iino repntarcn- in illo staiu fuii v.M-a Kcclcsia, fucrunt onu.
turfatui ct prrrsumptnosi, si talia cl.Mti, fuii lidi-s fuii justilicaiio, quia
sine divino |)r?ecepto vel ins[)ira- .\l»rali;im secimdun) Apuvi,.|nin fuii jusii-
234 I.IB. IV. SENTENTIARUM
ficatus ex fide ; fuit etiam sacerdotium et ex eo quo 1 homines illius temporis fueriiit
plura sacrificia, quse placuerunt Deo, proni ad idololatriam, qua ratione etiam
ergo remedium ahquod delendi origina- Patres docent in lege veteri institutum
le.
et
Patet idem ex ordine divin?e prseJe- esse cultum in sacrificiis hostiarum, ne

I
stinationis, quo statutus est Christus Re- populus ad idololatriam pronus dilabe-
demptor generis humani, ex cujus meritis retur ex privatione immolationis hostia-
prsevisis Deus semper pro omni terapore rum.

et statu peregrinationis Ecclesire, et electo- Hsec ergo est resolutio Dortoris, certum
rum contulit beneficia salutis invocanti- esse datum fuisse remediiim originalis in
bus se. Hoc etiam supponunt Patres. statu legis naturre. Secundo, certum esse
An luerit Dubium autem est, an tale remedium fuisse tale institutum a Deo, alias non ha-
verum Sa-
cramen- fuerit verum, et proprie dictum Sacra- beret efficaciam. Tertio, probabilius esse
tum.
D. Bona-
mentum ? Negant D. Bonaventura hic fuisse aUquod sensibile, sive fuerit fides
vent.
Sotus.
art. 1. qucest. 1. Soio dist. '2. qua^st. 1, exterior cum oblatione parvuH, vel ali-
Durandus. Durandus qucest. 8. quia Sacramentum quod sacrificium quod simul fuerit Sa-
debetesse aliquod signum determinatum, cramentum, vel quid aliud speciale, de
quale non fuit remedium legis naturee, quo ex Scriptura nihil constat.
vel ut aliqui volunt, ex fide parentum, Fuisse signum aliquod determinatum 3.

Fuisse
salvabatur infans. sensibile magis concordat verbis Augu- siirniin;
sensibiJi
Doctoris Doctor autem docet illud fuisse neces- stini Hb. o. contra .Tulianum, cap. 9.
sentenlia
affirmati- sario ex institutione divina signum cer- Nec ideo tamen credendum est, inquit,
va.
tum et efficax, qualecumque fuerit ; el ante datam Circnmcisionem famulos
deinde dicit quod probabilius fuerit ali- Dci quandocumjne in iis ineral mediato-
quod sensibile signum quam intelligibile, ris fldes in carne venturi, nullo Sacra-
quia ita magis congruit liomini pro statu menlo ejiis opilulatos fuisse parvulis suis,
vise, et responsione ad primum Gregorii quamvis quid illud essel, aliqua necessa-
lih. 4. Moralium. Et habetur de conse- ria causa Scriptura latere voluerit, etc.
Quod apud, etc. di-

cratione dist. 4. cap. Simile habet lib. 5. de Nuptiis et con-
centis Quod agit apud nos aqna Baptis-
: cupiscentia, cap. 12.
mi, lioc egit apud veteres pro parvulis Ad probationem autem hujus faciunt Coafirni
tio
sola fides, vel pro majoribus virtus sacri- ea, quoe dicta sunt de efficacia Circum- ex cong
entiis
ficii, etc. interpretatur de actu exteriori cisionis in commento preecedentis qutes- supra
aliatis
et sensibiU fidei, qui actus safficienter tionis in initio, quia eeedem congruenlipe
potuit habere rationem Sacramenti ex ibi adductoe, huc etiam spectant, ut quod
institutione divina. Quod autem dicat Ecclesia in statu naturse fuerit visibilis
sola fides, intelligitur privative ad fidem et una ; ergo non solum unitate fidei,
protestatam in sacrificiis, non autem ad sed ritus, et maxime hujus Sacramenti,

eamdem in actu externo et sensibili. in quo discerni posset membrum a non
Responsione autem ad secundum dicit, membro, et Eccleside constare posset de
Quid fuerit
illud
tale Sacramentum fuisse revelatum Patri- remedio certo adhibito parvulis. Unde
remedium.
bus, et potuisse esse aliquod sacrificium, verba illa Gregorii sola fides, intelligi
quod simul etiam fuit Sacramentum, quia possunt de fide alligata signo sensibile,
Scriptura dicit sacrificia qufedam illius le- quod ad hoc Deus instituit, quoniam ver-
gis placuisse Deo ; et congruitatem adjicit ba sequentia denotant idem, nempe vir-
DIST. I. QU^STIO VI. 2.35
lus sacnficii qxiod profuil adultis, qiiam aliani instructionem aut traditionem suffi- Neque
ndu»
ioili
habebant e\ institutioneet acceptatione di- cienler reijulare
o^....^ naturain
..e.v^......, in lis qu;e pnvatus
suificiei)at.
vina. erant ordinis siipernaturalis, ut experien-
4. Quod autem quidam referant electio- lia constat, de lapsu hominum illius sta-
lcrificia
iblata nem et oblationem sacrificiorum, eorum- tus in idololatriam et vitia. Quod si erat
ex
titutione que designationem ad instinctum inter- divinus, non sufficienter etiam regularet
ivina.
num cujusque, vel ad ipsius Ecclesioe de- Ecclesiam, quixi fide et cultu visibili, et
terminationem pro illo statu, non recte universali uniri debuit, quia instinctus
videtur fundatum, quia in eo statu sicut particularis ad hcec non sufficit, neque
fides et cognitio Dei fuit minus explicita, potest sufficienter disceriii, si sit securus,
itanon expediebat homines committere nisi ex regulis certis et universalibus
sibiipsis, in iis potissimum, quse erant fidei regiiletur.
necessaria ad salutem, et ut rite fierent, Verum de statu legis naturre non est
Cur
stitutio supponenda erat Dei acceptatio et insti- hujus loci disserere, alias autem data occa-
)ei, et
velatio
tutio juxta rationem Doctoris, qurc non sione id fiet. Alia plura hic dispiitari so-
essaria.
potuit alitcr, quam per revelationem et lent de Sacramentis in genere, qn.x infia
institutionem haberi ; magis ergo pericu- (ie singulis in specic tangentur; hic eniin
lum erroris fuit in eo statu, quantum ad lcgem commenti sequimur, prout textus
hgec, sine revelatione divina, quam in Doctoris subministravit materiatn, quam-
aliis sequentibus statibus, in quibus co- vis plura incidenlcr illata ex consulto
gnitio veritatis crevit. pra3terire libuit, ne occasionem magis
5.
Quod si ille instinctus erat natutâliter, quterere, quam rectum cursum sequi vi-
itinctus
ituralis certum est non potuisse ex illo principio, deremur. Plura de Sacramentis novjc le-
non
iciebat. lumine naturae cognito, post lapsum circa gis in genere in sequenti explicabuntur.
DISTINCTIO SECUiNDA.
{Texlus Magistri Scntenliarum.)
propter rcmedium, sed ad Sacra- .^^.^ ^ .
Dc Sacramentis novce lcgis. mentum et ad officium »; post Ge"^ 2.1
peccatumvero fuit ad remedium

A. Jam ad Sacramenta novae legis contra carnalis concupiscentise
Numeriis
sacramea- acceaamus, quae siint Baptismus, corruptelam; de quo suo loco tra-
Dubkm'i. Conflrmatio, Panis benedictio, id ctabimus.
est, Eucharistia, Poenitentia, Un-
ctio extrema, Ordo, Conjugium;
quorum alia remedium contra De Baptismo.
peccatum prsebent et gratiam ad-
jutricem conferunt, ut Baptismus; Nunc vero de Baptismi Sacra- p.
alia in remedium tantum sunt, ut mento videamus, « quod inter no- ?oan'.T
Conjugium; alia gratia et yirtute V9e gratise Sacramenta .primum ^^^"^;
nos fulciunt, ut Eucharistia et est. Baptismum Christi Joannes
^^'^^JJ:
Ordo. suo Baptismo praenuntiavit, QîIa Jj*
Quare mox post hominis casum non

nrimus
^
.....
baptizasse legitur, sed in et is.
Matlh.3
aqua, non m Spiritu, sicut ipse Marc. 1
fuerint instiluta. ait : Ego baptizo vos in aqua in pa^ni-
tentiam. Sola enim corpora ablue-

B.
Hug.lib \.
Si vero qua^ritur, quare non bat, a peccatis vero non munda-
p. 8.
Dubium
c. 3. fuerint hsec Sacramenta instituta bat. »
2.
mox post hominis lapsum, cum
in his sit justitia et salus, dicimus,
non ante adventum Christi, qui De differentia baptismi Joannis et Christi.
gratiam attulit, gratiae Sacra-

menta fuisse danda, quae ex ipsius
morte et passione virtutem sor- Baptismus Joannis erat in poeni-
tita sunt. Christus autem venire tentiam, non in remissionem Ba- ;
noluit antequam homo de lege ptismus vero Christi in remissio-

naturali et scripta convinceretur, nem, quia Joannes baptizans ho-
quod neutrajuvari posset. mines ad poenitentiam vocabat,
et quos baptizabat poenitere doce-
bat, secundum illud : Veniebant ad
Quod Sacramentum Conjugii fuil ante
Joannem in Jordanem, confitentes pecca-
peccatum.
ta Sed in Baptismo Joannis
sua.
c. Fuit tamen conjugium ante pec- non dabatur peccatorum remissio,
Idem
catum institutum, « non utique quge data est in Christi Baptismo.
.
DISTINCTIO II.
237
tem Joannis m nomine vcnluri tra-

debatur. Unde Ilieronymus super
Quid lUilitalis habebal Baptismus
Joelem « Qui dicit, se in Chri-
:
Joannis ?
stum credere, et non credit in
Spiritum sanctum, nondum liabet
E. « Ad quid ergo utilis erat Ba-
ûseslio
claros oculos. Unde baptizati a
de ptismiis Joannis ? Qiiia homines
lomine.
Joanne in nomine venturi, id est,
iisu baptizandi praeparabat ad Ba- ^l" • • r • ,•
klth. 21,
,. rû •
T- o A -, Domini Jesu, quia
^ dixerunt Scd
I
25.
2
um
ptismum Sed quseritur,
Christi. »
ibi 4 neque, si Sj)irilus sanctus est, audii'i-
quare dictus est Joannis Baptismus,
mus, iterum baptizabantur, imo
sicut Veritas dicit Baptismus Joan- :
verum Baptisma accipiebant. » Illi

nis unde Quia ibi Joannis
est ?
vero qui spem non posucrunt in
operatio visibilis tantum erat ex-
Baptismo Joannis, Patrem et et
terius lavantis, non invisibilis gra-
Filium et Spiritum sanctum cre-
tia Dei interius Sed
operantis. Hic non
debant, non post baptizati fuerunt, tenetur
tamen et illa Joannis operatio a Magist,
sed impositione manuum, ab Apo-
Act, 8,
Deo erat, et Bnptismus ille a Deo
stolis super eos facta, Spiritum
erat, non ab homine, sed hominis
sanctum receperunt. Alii vcro,
dictus est, quia nihil ibi gereba-
qui non ita credebant; baptizati
tur quod non ageret homo.
sunt Baptismo Christi, ut pracdi-
In epiat.
ctum est. Unde llieronvmus ; aJ
Si fuit Sacramcnlum baptismus ille. O.ean. de
« Qui Spiritum sanctum nescie- unius
uioris viro,
bant, cum Baptismum a Joannc posi med
Act. 19.
Si vero quseritur, an Sacramen- acceperunt, iterum baptizati sunt •>
c. 3.
in
tum fuerit, satis potest concedi nc quis ex Judaeis vel (lentibus princ.
ex eo sensu, quo legalia signa di- putaret, aquam sine Spiritu san-
cuntur Sacramenta. Signilicabat cto ad salutem posse sufiicere. Dc
enim Baptismus Joannis rem sa- hoc etiam Aiiibrosius 1, Ub. dc
cram, scilicet Baptismum Ghristi, Spiritu sancto : « Quidam negavc-
qui non tantum est poenitentia\ runt se scire Spiritum sanctum,
sed et remissionis peccatorum. cum baptizatos se dicerent Joan-
nis Baptismo, qui in advenientis
De forma Baptismi Joannis, et de bapti- Jesu, non in suo, baptizavit nomi-
zatis ab eo. ne. Isti ergo, quia nec in Christi
noinine, nec cum llde Spii'itus saii-
Hic considerandum est, si ba-
P. cti baptizati fuerant. non potiie-
be ptizati a Joanne iterum baptizati
iteratione, 1'unt acciperc Baptismi Sacra-
deinde sunt Baptismo Christi, et qua
ê forma. mentuiu ; haptizati sunt i^Mlur in
)Qbium 5. forma verborum usus sit Joannes.
ict. 10. 4. nominc Christi, nec iteratum est
]om. ad 2. Illi qui baptizati sunt a Joanne,
c. io fine.
iii his Baptisma, sed novatum. »
nescientes, Spiritum sanctum es-
se, ac spem i)onentes in illius {Finis 7\:rlus Mat/istri.)
Baptismo, postea baptizati sunt
Baptismo Cliristi. Baptismus au-
;
Tn prima distinctione egit Magi- ctos, illa tantum promittobant

ster de Sacramento legis Mosaicffi gratiam. Non ut exhibita, quia
et legis naturae; in hac secunda tunc Baptismus et Eucharistia
distinctione incipit agere de Sa- non haberent efflcaciam per eam ;
cramentis novae legis. Hsec pars erant enim instituta ante passi-
dividitur in duas partes. Primo onem Christi, ut patebit inferius.
namque determinat de eis conjun- Ttem, aut ab tanquam a cau- Argum.
illa 3
ctim, secundo de singulis separa- sa principali, aut tanquam meri-

tim ibi Nimc vero de Baptismi. Pri-
: toria. Non primo modo, quia
ma habet duas partes, secundum nihil potest esse causa principalis
quod primo determinat, qu?e et Sacramenti, nisi quod potest esse
quot sint Sacramenta novae legis ;
causa principalis effectus signifi-
secundo de tempore institutionis, cati per Sacramcntum; sed hoc
et efficacia eorumdem, ibi : Si non potest esse, nisi solus Deus
vero qucerilur. immediate. Non secundo modo,
quia respectu gratise nulla est cau- i
sa meritoria; si enim est ex meri-
QU.ESTIO I.
tis, jam non ex gratia, Rom. 9.
Ttem, si ab aliqua passione, hoc Argum. 4
Ulrum Sacramenta novce legis habeant maxime fuisset a laterali vulnere,

efficaciam a Christi passione ? per illud Augustini 15. de Civit.
c. 26. ubi loquitur de arca Noe,
Alens. 4. p. q. 9. m. 1. D. Bonav. hic, dub. 2. dicens quod Ostium in latere arcce,
et arl. 1. q. 1. D. Thom. 3. p. q. 62, art. 5.
et q. 64. art. 2. 3. Vasq. ibi d. 135. Vega
profecto illud est vubius, quando latus
lib. 7. in Trident c. 18. Crucifixi perforatum est lancea. Ifoc
quippe ad illum venientes ingrediunlur,
Circa hanc (a) distinctionem quia inde Sacramenta manarunt, qui-

1.
Mag. A.B. qusero Utrum Sacramenta novse
:
Sed ab illo vul-
bus credentes initiantur.
nere non potest aliquod Sacra-
Argi?ni. 1. legis habeant efflcaciam a Christi
passione v Et videtur quod non, mentum habere eflicaciam ergo, ;
quia 5. Metaph. et 2. Physicorum di- etc. Probatio minoris, quia illud

Text. 2.
Text. 37. vulnus fuit inflictum corporijam
citur, quod Causa in actu et effcctus
in actu simul sunt, et non sunt ; sed mortuo, ut patet Joan. 19. Ad Jesum
passio Christi non est in actu er- ;
autem cum venissent, et vidissent jam
go nec effectus aliquis in actu mortuum, etc. sed corpus Christi

ergo, etc post mortem non erat causa me-
Ttcm, aut ab illa, tanquam *
prse- ritoria alicujus gratise.
Argum. 2.
îsa futura,aut ut exhibita;non Contra, multipliciter in littera, Ratio

prj4redi'ta.
opposit.
primo modo, quia tunc potuissent et Augustinus de Civitate, ubi prius.
Sacramenta veteris legis habuisse
COMMENTARIUS
efflcaciam per eam; tempore enim
illius legis illa passio fuit praevisa (a) Circa hanc distinctionem, etc. Hoec
1.
et praecredita. Sed consequens cst distinctio in duas partes principales di- Divisio
dislincliO'
inconveniens, quia secundumSan- viditur, quarum prima agit de instituti- uis.
.
DIST. II. QU^STIO I. 239
one Sacramentorum novse

que nuinero ;
legis, eoruiu-
secunda vero de Baplismo

l)erfectissimo,scilicet statui fmalis
beatitudinis ; ergo competebat ho-
I
Joannis. Et ju\ta hanc divisionem prie- mini in statu illius legis, perfectis-
raissam a Doctore in expositione lit- simis adjutoriis ad gratiam prae-
lerce Magistri, proponit ipse duas quoesti- parari, cujusmodi sunt perfectis-
ones, quarum prima est jam [)roemissa ;
sima Sacramenta; ergo, etc
secunda vero tangit Baptismum Joannis, Item probatur secundo sic :
Caufa
Perfectissima meritoria
et ejus efflcaciam et fructum. causa meritoria Sacraiuen-
VISIO In hac ergo quaestione primo arguit ad gratiae, quam Trinitas disposuit torum
OD-e
lionis
oppositum. Secundo agit de perfectione dare generi liumano, fuit Cliristus pertectior,
quain
Sacramentorum novce legis, et radice la- complens cursum suum in Imc vi- antiquo-
rum.
lis perfectionis, quae fuit passio Christi ta nobiscum; causa autem mcri-
exhibita. Tertio de instituente et causa me- toriajuste inclinat Deum ad con-
ritoria. Ex quibus concludit duo corol- ferendum bonum illi, pro quo
laria: Primum quomodo misericordia et ju- talis causa meretur causa etiam ;
stitia concurrant simul circa institutionem illa exhibita plus impetrat, quam
Sacramentorum. Secundum est, quod pas- promissa ergo per passionem
;
sio Christi fuerit magis efficax iu lege Christi exhibitam et conlirmati-

EvangeHca, quam in lege veleri, aut an- vam legis novse, congruum fuit
tea. Quarlo respondet ad argumenta. maxima adjutoria ad gratiam ho-
minibus pro tempore
conferri,
SGHOLIUM. illius legis observandae ergo, etc. ;
Conditio ista (c) perfectionis ho-

Congruum fuis.se institui Sacramenta in rum Sacramentorum exponitur
lege nova, qiiia est caeteris perfectior, qiiia perfectissime, et quantum ad in-
in profectu posterior, et quia ejus causa
tensionem perfectionis, et quan-
raeritoria est perfectissima, scilicet Christus
complens cursum suum, et exhibens pre-
tum ad extensionem. Primum,
tium. Expiicat pulcherrime, et partim per quia perfectio Sacramenti consi-
simile, intonsivam et extensivam novorum stit in perfecte signilicando yQva,
Sacraraentorum perfectionem. quantum cognitionem, et in
ad
gratiam perfectam causando er- ;
Respondeo (b) hic, prima con- go Sacramenta nova^ legis (U4)ue-

clusio sit hnoc : quod legem Evan- runt esse perfectissima primo mo-
gelicam congruum fuit Sacra- do, quia est lex veritatis, secuu-
mentis perfectissimis adornari. do modo, quia est lcx gratia?. Tn-
Pi'obatio, ha:^c est lex perfectissi- de Joan. I. (imlin ct vcritas pcr Jcsitm
ma, quam Trinitas disposuit dare ('/irislion farla est
homini pro statu viae est enim ;

Secundum, scilicet pfM-lectio ma-
de
bnav, ultima, secundum illud Matth. 2(). xima quantum ad (^\t(Misionem
lios.
l\uvi el (vlcrni Tcslametili, id est, post (h^claratur, quia sicut in vila na-
quod nullum aliud est futurum. In tui'ali, primum est generatio, dein-
processu autem ab imperfecto ad de seîuitur uutritio et robo-
perfectum, posteriora sunt |)erl'e- ratio, et sanitatis perditan rep.ira-
ctiora; istud etiam est proximum tio, et lianc quatuor p(M*tinent ad
quamlibet personam singularem; finalem prseparationem; Matrimo-
praeter hoc autcm requiritur ali- nium ad multiplicationem in esse
quod pertinens ad communitatem, naturae vel carnali et Ordo ad ;
quo aliquis constituatur in gra- multiplicationem in esse gratiae

du necessario ad aliquem actum vel spirituali.
Quinque
necessarium communitati. Ita
adjiitoria
congruit
spiritualiter ad completam perfe- COMMENTARIUS.
dari ctionem extensive, oportet esse
sinsfulis in
lege nova. adjutorium aliquod pertinens ad (b) Respondeo hic, prima conclusio
generationem spiritualem et se- ;
sit hcec, elc. De hac conclusione aUquid
cundo aliquid pertinens ad nutri- dictum est supra in qucestione 3. Probat
tionem tertio pertinens ad robo-
;
Doctor, quia hoec est lex perfectissima,
rationem; quarto ad reparationem quam Tiinilas disposuit dari homini pro
post lapsum. Prseter lisec autem stalu vioe. Hciec patet ex illo Joannis 1.
quinto requiritur aliquid esse, quod infra subjLcit: Lex per Moysem dala
quo exiens finaliter praeparetur, est, gratia et veritas per Jesum Chris-
quia vita ista spiritualis quaedam tum, elc. Rom. 8. F\on accepistis spiri-
via est ordinans, ut bene vivens in tum servitutis in timnre, sed accepistis
in ea, de ipsa sine impedimento spiritum adoptionis filiorum, in quo cla^
transeat ad aliam, pro qua pra3- mamus, Ahba, Pater. 2. ad Gorinlh. 3.
paratur. Hsec ergo quinque re- dicitur, lex scripta in corde ; ad Galat.
quiruntur tanquam adjutoria ne- Non estis sub lege, sed sub gratia, etc.
cessaria personse cuicumque pro Hsec itaque lex, ut patet ex diclis, habet
se. vim justificandi ; ad Romanos Evan-
1.
Finis
septem Ad bonum autem communitatis geliiim est virlus Dci in salutem omni
Sacramen
torum. observantis istam legem requiri- credenti, etc. et cap. 3. vocat eam legem
tur et multiplicatio carnalis, quia fidei, per quam excluditur gloriatio noslra. Antitbl
legii ni
ista praesupponitur bono spiritua- Unde ut ex praemissis Joannis primo di-
ad ali
I
li, sicut natura gratise, et multi- stinguilur a lege Moysi, in eo quod haec
plicatio spiritualis aliquorum in principaUter includit spiritum gratiae, et
ista lege ; sic ergo congruum fuit ipsam veritalem, dans non solum prsece-
septem adjutoria conferri obser- pta et consilia, sed etiam adjutoria, per
vatoribus legis Evangelicae, in quse adimpleanlur, quse propria sunt hu-
quibus esset perfectio, non tan- jus, Ucet enim in Mosaica el lege nalurae
tum intensiva, sed etiam extensi- dabantur adjutoria, ea lamen respeclive
va, et sufficiens ad omnia necessa- ad legem novam, et merila sui auctoris
ria pro hujus legis.
observjintia Chrisli, quem conlinet, dabanlur. In iUis
Hsec autem sunt,(ut dicit Magister fuil promissio venturi Kedemptoris, in
in littera,) Baptismus pertinens hac ipsa veritas adimpleta est, ideo prin-
ad generationem spiritualem; Eu- cipaliter conUnet gratiam et fidem et veri-

charistia necessaria ad nutriti- tatem.
onem; Confirmatio ad roboraLi- Ilem, sicut ad Hebraeos 9. infirmitatem
onem; Poenitentia ad lapsi repa- veleris legis colUgit Paulus, ex eo quod

rationem Extrema Uuctio ad
; hai)uit Sacramenta, quse justiQcabant tan-
DIST. 11. QUyESTIO I. m
tum ad emendationem carnis, et mundi- mo 109. Tu es Sacerdos in xternum secun-
tia legali ; ex opposito sensu lex nova, dum ordinem Melchisedech.
quas est justificans, liabere debuit Sacra- Qudlis aulem est lex, tale est sacerdo- 4.
Lex et
cramenla, quae justificant per Spiritum tium et sacrificium, et translato sacerdolio sacerdo-
lium
gratise a peccato, et sic recte dicetur in necesse est ut legis Iranslatio fiat nd correlativa.
hoc excedere velerem legem, sicut veritas Ilcbr. 7. ubi propter infirmilatem sacer- Sacerdotii
Levilici, et
promissa typum. Videalur Augustinus lib. dotii Levitici, quod non consummabat ad lepis
inlirmilas.
de Spiritu et littera, c. 4. 8. 14. 17. 18. perfectionem, sicut nec lex vetus consum-
contra duas epislolas Pelagianorum lib. 1. mabat, nihil enim ad perfeclum perducit
c. 7. el 21. lih. 1. de peccatorum meritis, et lex,mulalum est in sacerdotium ChrisLi
remiss. cap. 11. epist. 157. secundum ordinem Melchisedech, quod
Probat autem Doctor illud antecedens, eral mansurum in aeternum, et consum-
xplicatur
)oclor. quia lex Evangelica est ultima, secundum maret omnia quantum ad perfectionem.
illud Malthsei 26. Novi et seterni Testamen- Ideoque ad stabililatem ejus premitli-
ti, id est, posl quod nullum aliud est futu- tur : Juravit Dominus, et non poeniteb/l
rum, etc. apud MattliEeum non legitur illa eum, id est, non mulabit institulum. Vide
particula Merni, neque apud alios Evan- Augustinum lib. I. contra adversarium AuijustiD.
Trident.
gelistas, aut Paulum 1. Corinth. 11 posita legis et Prophet. cap. 20. et lib. 17. de
autem est in forma consecrationis calicis, Civit. cap. 17. et qusest. 121. in Exodum.
qua utunlur Latini ; quem autem effectum Tridenlmum sess. 22. cap. 1. et sess. 23.
iCterni habeal, infra dicemus. Irrepsil ergo illa c. 1. Accedit Lucae 1. Regnabit in domo
non
legitur
parlicula, xterni, non est autem Docloris Jacob in aeternicm, et regni ejus non eiît
apud Unde
Irangelis-
illa additio, sed alicujus scriptoris. fuiis; et Danielis 2. In diebus regnorum
stas. infra ipse Doctor dist. 8. qusest. 2. fatetur iUorum suscitabit Deus cceti regnum, quod
plura verba illius formae non inveniri apud in oeternum non dissipabitur, quod recle
Evangelistas, ubi Iractant de myslerio in- eliam de Ecclesia intelligilur : et regnum
slitulionis Calicis. Vel dicendum est cita- ejus alteri populo non tradetur, etc. Dan.
tionem irrepsisse, licet novi Testamenli, 7. Potestns ejus potestns xterna qux non
inveniatur apud Maltliaeum et Marcum. auferetur, et regnum ejus quod non cor-
Vel lertio dicendum est, particulam rumpetur, elc. Sicut ergo finis legis esl
illam dictam esse a Christo in forma, justificatio hominis, quae perfecle con-
quam tradit Matthffius et Marcus, licet suramalur per legem nt)vam, ita loliil
fueril pnclermissa ab Evangelistis. El Do- omne motivum sUii)iliend;v allerius, ;mt

Iinocent. clor secutus est definitionem Innocenlii innovanda'.
ill. cap. Cum Marthae, de celebrat. Missa- Novum ergo Testamentum recto dicilur
rum, ubi asserit Ecclesiaslicam Iraditi- xlernum, quod per sanguinem, el mor-
onem docero illam dictam fuisse a Chri- tem testatoris Clirisli ronlirm;itum esl ;
sto ; Gl recle subintolligi per novi Tfsta- unde redemplio ;i!terna a()pellatur ;i P;ui-
menli, quia Paulus nd Ilebrxos 13. vocat lo, eodem modo novi feslamnUi. Subindu-
sanguinem (Ihristi, sanguinem Teslampnti cit aliam parliculam ./'êr'"»", quia Ptsi novi
ieterni ; et Aiiocnli/ps. 1 1. dicitur Evange- Teal amrnl i i\osi<xnnre possel, (]ui;i ronovat
lium aelernum, quia p(»st illud non esl por grati;uii, Pt spirituni liominem inle-
heodor.
ypseltnuB. futurum aliud, ut ex|)onunt Thoodorfitus grum. px Augustino tract. 03. in Joan. Au.,Miiitin.
C.Nrillu».
ct Anselmus, et ipsa fides ; undo Psal- rccto ctiam "')'"/ j^ro novissimi, posllivum
Tom. XVI. 18
pro superlativo intelligitur, eo modo quo gralise, et consequenter perfectissima
Cyrillus lib. 9. in Joannem cap. 23. inter- Sacramenta, illud enim est perfectissimum
preLatur, mandalum novum do vobis, medium, quod proximum est fini ; ergo,
Joan. 13. pro uUimo, quse interpretatio etc.
recte cohaeret antecedentibus et conse- Secundo principaliter probat conclusi- Recunt

probati
quenlibus et circumstanliis narrationis. onem, ex eo quod in lege nova sit per-
Hora Sic in parabola de conducente operarios fectissima causa meritoria, quam Trinitas
undecima
quae ? in vineam hora undecima, quae designat disposuit dare generi humano, elc. Cliri-
missionem Aposlolorum sub Christo, et slus autem et opera ejus, el passio, in
vocalionem genlium in lege nova, dicilur lege nova fuerunt, etc. Eadem passio
hora novissima, id est, ultima, sicut et 1. ut exhibita fuit magis efficax, quam ut
Joannis2. Micheae 4. Actorum 2. ad Gala- promissa, ac proinde magis efficax moti-
tas eliam 4. appellatur pleniludo lemporis, vum, vel incUnans Deum ad dandam gra-
id est, consummalio. Ex quibus patet ht- tiam, etc. Haec ratio patet ex dictis, quia
tera et ratio Doctoris quoad probationem in hoc potissimum perfectio legis novae su-
anlecedentis. perabundat ; unde Paulus ad Hebraeos 5.
Probatio Subsumplum etiam patet ex dictis, quia Exauditus est pro sua reverentia, etc. iit
subsuinpti.
providenlia divina sic processit ab imper- consummatus faclus est omnibus obtempe-
fecto ad perfectum, a lege naturae ad rantibus sibi causa salutis aeternae, etc,
legem scriptam, a lege scripta, in qua, quod inlelligitur ex sequentibus de infir-
tanquam in semine, et umbra includeba- milate legis, sacrificiorum et sacerdotii
tur nova {quid est, inquit Auguslinus, lex Levitici.

Augustin,
vetus, nisi novas legis occultalio? quid est (c) Conditio ista perfectionis Sacramen- 7.
Perfec
lex nova, nisi veteris legis revelatiol) ad torum, etc. Perfeclionem Sacramentorum Sacram
toriiD
novam legem, ab hac tandem, quae, ut novffi legis coUigit, quantum ad inten- novse li
cluplei
comparatur ad gloriam, in parte est, ad sionem, et quantum ad extensionem. Pri- Perfecf
ipsam gloriam, quse est terminus peregri- mum propter perfectam significationem, inteDsi'
nationis electorum, qui processus est ab quanlum ad cognitionem veritalis, et pro-
imperfecto ad perfectum. pter efficaciam causandi gratiam ; utrum-

6. Secundo probat Doctor idem anlece- que horum supra probavimus ex ipso, et
Lex nova
proxima dens ex eo quod novum Teslamentum ex Patribus, debere convenireSacramento
perfectissi-
nio. sit proximum perfectissimo, id est, statui quaest. 2. ulroque autem modo Sacramen-
beatitudinis. Hsec patet ex dictis, estque ta novae legis debuerunt esse perfectissi-
Êst^^*
medium nionvsiide Rcclesiast. hierarch. cap. 5. ma, quia est lex veritatis et gralise, Joan. 1.
mter
veierem, ujjj dofet Evaugelicum staLum participare Lex per Moysem data est, gratia et veritas
et gloriam.
de uLroque extremo, tanquam medium per Jesum Christum facta est, etc. Hoc
inter statum veteris legis, et gloriam, ut patet ex commento ad primam rationem.
Perfectionem extensivam pulchre de- 8.
communicat beatitudini, participat justi-
Necessi) |
tiam et veritatem ; ut autem communicat clarat, supponendo Sacramentorum ne- et

numer 1
veteri legi, participat in signis et figuris cessitatem, eorumque finem, qui est, ut Sacrara
toruil
per cultum exlernum sensibilem et visibi- remedium adhibeant morbo et inhrmitatl. novte le
lem; quatenus ergo est proximum ad glo- Declarat autem explicando necessitatem, ta
primq personalem cujusque servata pro- ^^^'^^^^

riam, et tanquam ultima disposilio, con-
'êcessii
veniebat in eo esse perfectissima adjutoria portione ad vitam naturalem, in qua pri-
DIST. II. QU.ESTIO I. 213
em mum est generalio ; deinde nutrilio ; ter- Domini. Respondetur fuisse lalo modo Sa- qî\,]
-ona-
tio corroboratio ;
quarto sanitatis restau- cramentum, non autem signum praclicum ^lolô**
ratio, et sic se habent ad vilam spiritua- gratiae ; fuit signum humilitatis et cliari- f|^*f,"7a
lem cujusque Baptismus, qui est rena- Coen«.

; tatis Chrisli. Significabat etiam mystice
scentia, et regeneralio liominis in Christo ; lotionem spirilualem, quse fieri debet per
Eucliaristia. ut nutrimentum ; Confirmalio, poenitentiam el abstraclionem a lempo-
ut corroborans ; Poenilenlia, ut reslaura- rahbus, et purgationem, quae facienda Cyrilius.
.unt tio sanitatis amissae per peccalum mortale, erat per passionem, ut docel Cyrillus
nque
post Baptismum commissum ;
quinto loco in eiimdem locum , ideoque Paulus 1. ad
Extrema Unctio, ut recte disponat exeun- Corinth. II. agens de probatione requisita
tem ex vita mortaU, ut transeat in aliam, ad Sacramentum, inteUigit poenitentiam :
quse est promissa, immortalem ; et haic Probet aulem seipsum homo, nihil de lo-
sunt adjutoria personalia. tione pedum ibi agitur; unde recte ac-
Duo reliqua Sacramenta respiciunt com- commodatur illud Cliristi, non lotis 77iani-
munitatem, ejusque mulliphcationem, vel bus (adde etiain pedibus) manducare

in fihis spiritualibus et cultu, ad quam panem, coinquinat aniJiiam.
•do, inslitutus est Ordo ; vel in esse naturae, ad Neque unquam Ecclesia Iradidit ullam
rimo
im. quod instilutum est Matrimonium. obligalionem lolionis pedum anle sum-
lije Alias congruentias addunt Doclores ptionem Eucharisliae ; neque proponitur
ruen-
hujus numeri septenarii Sacramenlorum, ibi ulla necessitas ejus, quia comminatio
ut quia septem sunt vulnera, vel quia facla Petro fuit in pcenam inobedientiae. chrvsost.
septem sunt virtutes, vel quia numerus ut in illum locum docet Chrvsostomus ^^y'''"».
Basilius.
septenarius est completus et approbatus et Cyrillus, Basilius lib. 1. de Baplismo,
in Scriptura. Sed prior congruenlia est
c. 2. Neque eliam ilia lotio habel effica-
frequentior, et sumilur ex fine Sacramen- ciain delendi peccata venialia, ahoquin
torum, et sententia Patrum et Concilio- Ecclesia non conlemnerel illam, et enu-
rum, ut patebit in specie. meraretur inter caeremonias sacras, essel-
on Nec plura, neque pauciora esse proprie que in usu quolidiano. Cyprianus et
dicta Sacramenta novae legis, tradunt
Jj^' Bernardus inl.elliguiit fuisse Sacramen-
lora.
ojyijies Doctores cum Magislro in hac di-
signum expialio-
tum, id est, quolidian.-e
slinctione, per quadragintos, et amplius
nis, qua) debet fieri venialium peccato-
annos, secundum consuetudinem et fidem Ambrusius per
rum. Sanctus intelligit
Ecclesiae. Definit novissime Florentinum et
Sacramentum caeremoiiiam sacrain, qu;e
J-ent. Tridenlinum, quae supponimus quoad praj-
fuit in usu. et eliani
in aliquibus Ecclesiis
sens ni specie de suiguhs actun latius
contiiigit iii aliquibus Ueligionibus exer- i5i,u«
irmin, contra haereticos, quorum vertiginem be-

ccri. Juxta rilum autem IIumana'Ecclesia«, recvMtndum
ne nolat Bellarminus to77}. 2. lib. 2. cap.
iioii fit aiile communionein in feria (juinla
J"|;,'"^"
23. ibique enumerat eorum errores et dis-
posl meritliem, ad
in Cocna Dumini, .sed
sidia tam inter se, quam cum Ecdesia.
recolenduin ot exoinpluiii Cljristi
m facluiii
tio.
Sed objicies lotionem podum factam Doinini, (juod non lierel. si esset efficax
a Christo Domino in uitima Cocna fuisse Sacraiiioiiluin remissionis peccatoruiii.
ifi
Sacramentum, juxla Ambrusium lih. 3. de
hros.
'A htn. Sacram. cap I. Cyprianum in serni. de lo-
m lard.
asio. tione peduin, Bernarduni serni. ae Ccetia
veris, etc. Ista enim potestas non

SGHOLIUM. erat principaliter dimittendi pec-
cata, quod est Dei proprium, sed
Septern nova Sacramenta ab ipso Ghristo arbitrandi de dimissione peccati,
institata fuisse, et adducit testimonia Scri-
arbitrio approbato a Deo sic au- ;
pturae de singtilis. Habetur in Trid. sess. 7.

contra
tem arbitrari est in foro Poeni-
can. 1. vide Aug. ep. 118. c. 1. et 19.
Faust. 13, Ambr. 4. deSacram. 4.

tentise solvere vel ligare.
De Extrema Unctione dicitur,
Ext
Secunda (d) conclusio hic decla- quod Jacob. 5. Infirmatur quis in vo- Uncl
Institutio
omnium
randa, Omnia instituta
sit haec : bis, etc. Sed licet ibi promulgave-
Sacramen- sunt a Ghristo vel a Deo pro tem- rit illud Sacramentum, est melius
torum.
pore istius legis. Quod breviter dicere, qyod fuerit institutum a
ostendo hic, quiade singulis in locis Christo. Legimus
enim Marci 6. V
eorum propriis plenius apparebit. quod Apostoli ungebant oleo mul- Ma
d.
De Baptismo patet, quia fuit insti- tos infirmos, et sanabantur. Con- cap.
Baptismi. Huf
tutus a Christo vivente, quia disci- stat quod hoc non fecerunt, nisi t
Sa(
puli baptizabant, ut patet Joan. 3. in virtute Christi, qui instituerat P'
ca'
et praeceptum fuit ut publice prse- illam unctionem virtuosam. Mat:
ex l!
dicaretur, Matth. ultimo Iie, do- : De Matrimonio apparet Matth- -
G<l
ceteomnes gentes, haptizantes eos, etc. De 19. Nonlegistis (ait Christus) quiamas-
Euchari- Eucharistia patet ejus prsedicatio cnlum el fceminam fecit eos, supple
stise.
diffusa, Joa7i. 6. sed institutio in Deus, et dixit, supple per os Adae :
Coena Matth. 26. De Confirmatione Quamobrem relinquel homo, etc. ubi

Confirmati-
onis. patet institutio, Joan. 20. Accipite Christus approbat et ratificat id
Spirilum sanctum, etc. vel in die Pen- quod Deus in statu innocentise
tecostes, Act. 2. per os Adae publicavit.
De Poenitentia dicitur, quod est De Ordine, Matth. 26. IIoc facite in Or
Poenitentiae
instituta Jacob. 5. Confitemmi alte- meam commemorationem, et Joan. 20.
Vide rutrum, hoc non videtur
etc. sed Quorum etc Hsec
remiseritis peccata,
Alen. 4.
part. tract. probabileexprocessu litterse, quia enim duo pertinent ad ordinem
de
Conf.q. 9. statim sequitur : Orate pro iiivicem, sacerdotalem, scilicet potestas re-
etc. Manifestum est enim, quod per spectu corporis Christi veri, et
illud sequens non intendebat ali- potestas respectu corporis Christi
quod Sacramentum instituere, nec mystici, ut dicetur in materia de
promulgare; nec etiam erat apud Ordine.
Jacobum auctoritas instituendi Quod autem hsec omnia a solo
aliquod Sacramentum, sicut post Deo fuerint instituta, patet per
tangetur in ratione ponenda ad illud quod tactum est in generali Int
istam conclusionem. Melius ergo de institutione Sacramenti. Nulli

est, ut dicatur institutum fuisse, enim competit signum instituere ord
n
Joan. 20. Accipite Spiritum sanctum, practicum, nisi vel respectu ali- ab
quorum remiseritis peccata, etc. et cujus actus sui proprii, vel respe-
promissum Matth. 16. Tibi dabo ctu alicujus, qui subest sibi, quan-
claves rerjni coelorum, quodcumque liga- tum ad illum actum; Sacramen-
.
DIST. II. QU^STIO 1. 245
tum autem est signiim practicum quia id perinde de Exlrema Unclione

respectu efFectus Dei proprie, et verum esl ; tamen Concilium definil fuisse
Deus non potest in actu sibi pro- a Christo Domino instilutam, insinuatam
prio alicui alii subesse; ergo, etc. Marci 6. commendatam et pronmlgatam

Jacobi 5. prout etiam Doctor affirmat in
liltera. Ratio autem Doctoris superius trac-
GOMMENTARIUS. tata est in dist. prgecedenti guaest. 2. nem-
pe solius Dei esse principahter inslituere
Eiti
10. (d) Secunda conclusio hic declaranda sit Sacramenta, quia illi soll subest effeclus
Ssse
tituta haec. etc. Determinat omnia Sacramenla Sacramenlorum. Accedit quod in lege
Ihristo
ediate.
legis novae fuisse institula a Christo iin- veteri Deus instituerit Sacramenta ; ergo
ident.
mediale. Haec est de fide, quam mox a fortiori in nova idem magis congruil.
definivit Tridentinum sess. 7. c. 2. Si Nihil occurrit circa litleram, quod in spe-
guis dixeril Sacramenta novas legis non cie tractari non debeat suo loco fusius.
fuisse omnia a Jesu Chrislo Domino no-
stro instiluta, anathema sit, etc. Et quam- SGHOLIUM.
Hlf.
vis haec instilulio intelligi posset facta a

insus
Christo mediale vel immediale, ralio Deum solum causam principalem et
esse
nonis
quein physicam Sacramentorum Christiim vero
;
Doctoris probat esse immediatam. Et hic,
licuit.
qua homo, esse eorumdem caiisam merito-
)ctor ut opinor, est sensus canonis, quia eum riam, seu moraleiu eflectivam, quia omnia
supponunt verba ejusdem Concihi sess. remedia nostraad salutem sunt pra^mia ope-
21. cap. 1. ubi a potestate, quam habet rum ejus. Trident sess. I.can. Flor. in decret.
Ecclesia in Sacramenta, excipitur eorum Eugen. Sotics d. 1. q. 5. a. 2. et Durand. hic

substantia, et nulla fuit necessitas expri- q. 1. putant non esse hreresim dicere Uncti-
onem Gonflrmationem non esse instltutas
et
mendi in Canone ipsam particulam omnia,
a Christo favet Ilug. 2. de Sacram. D. Bonav.
;
quia nemo dubire potuit de inslitutione d. 7. art. 1. q. 1.

mediata, quamvis aliqui dubitaverint de
Of
institutione immediata Poenitentia} et Ex his (e) duabus conclnsionibus
Extrema} Unctionis, prout Doctor in liUora patot solutio qucTstionis, exposito
insinuat et reprehendit, quasi hffic inslitu- priuio intcllcctu qurrstionis, quia
la sint Jacobi 5. Confitemini, etc. Infirma- Sacrnmentum Imbcre cfficncinm
tur quisin vobis, etc. haec tamen infra sess. est ipsum habere regulnriter orfc-
H.docet Concilium fuisse instituta imme- ctum sip^nificntnm concomitnu-
dlale ab ipso Christo cap. 2. de Poeniten- tem ergo al) illo hnbet orilcaciam
;
tia, et cap. l. de Extrema Unctione. a quo est, quod cnectus concomite-

)batio Patet etiam a ratione, quia non fuil tur.
a
ione. ratio, unde Christus qua^dam Sacramenta, Quod nutcm sic concomitctur,
Sacra-
9uta,
et non omnia institueret; instiluil expres- potest esse nb nliquo duj^liciter;
oruin
lilulio
se quaidain, ul palet do Raptismo, ./oa/mjs vcl cansa piuncipnli
tnnqiinm n
ett
:5. Matthsei uliimo, Eucharisliain in ultitiKi principnliter causante hujus con-
ressa.
« Irema Ccena, Ptjciiitenliam Joannis 20. Noque comitautinm; vcl tanînam a causa
octio
«ediate refert quod in Scriplura instilutione ali- meritorin, (jnn^ scilicet mcretur
a
ri&to (|uorum non haboalur tam expressa, iiisi ut sit tnlis concomilnntin.
ituta.
adjungatur traditio et delinitio Ecclesiie, Kt sccundnni hoc dico, ([Uod Sa-
Soius Deus cramenta novse legis a solo Deo (Ulectse, qiiam tota commvmitas
causa
principaii» liabent efficaciam, tanqiiam a cau- illa.quoe offendit, per universalem
torum? sa Christo autem
priuidpali; a offensam, fuerat vel debebat esse
patiente, sive a passione Christi, cara, si non offendisset. Talem
habent efficaciam tanquam a causa personam sic dilectam non potuit
meritoria. Primum istorum pro- genus liumanum ex se habere,
batur ex secunda conclusione prse- quia totum fuit inimicum de una
habita. Solus enim Deus instituit massa perditionis; ergo disposuit
hsec Sacramenta, et efficacia Sa- Trinitas personam sic dilectam
cramenti non potest esse abalia sibi, dare generi humano, ac ip-
causa inferiore, eam instituente. sam ad hoc inclinare, ut ipsa of-

Hoc etiam patet sic, solus Deus ferret obsequium pro toto illo
determinat se ad effectum causan- genere. TaUs persona non est ni-
dum sibi proprium; si enim posset si Christus, cui non ad mensuram
ab alio determinari ad agendum, dedit Deus Spiritum charitatis et
jam esset causa secunda respectu gratiae, Joan. 3. et tale obsequium
ejus ; effectus autem significati est illud, in qiio maxima apparet
per Sacramenta sunt proprii soli charitas, quod est offerre se usque
Deo; ergo solus Deus potest deter- ad mortem pro justitia; ergo Tri-
minare se ad causandum effectus nitas nuUum adjutorium pertinens
Ouid ett Sacramentorum, regulariter con- adsalutem contulit homini viatori,
sacramen- comitautes Sacrameuta. Hoc est nisi in virtute hujus oblationis
torum?
.^y|.gj^ Sacramenta habere effica- Christi in cruce factse, et a per-
ciam, scilicet habere effectus re- sona dilectissima et ex maxima
gulariter concomitantes ergo a ; charitate. Et per hoc passio illa
sola voluntate divina habent defuit meritoria causa, respectu bo-
terminate Sacramenta efficaciam, ni meritorii collati homini viatori.
tanquam a causa principali.
1-
Cnristum
Secundum patet ex distinclione 19. COMMENTARIUS.
esie tertii lihri. Et quantum ad prsesens,
merUonam brevitcr osteuditur sic : Homini (e) Ex his duabus conclusionibus, etc. u.
Sacramen- r» . tn • • • • i Deu!
torum. facto Dci inimico per culpam, Ilic tandem respondet ad qusestionem, et
insHtu
remedia disposuitDcus uon remitterc illam dicit duo. Primum, Deum esse .causam Sacran
ta.
saiutem
culpam, ueque aliquod adjutorium principalem insliluendi Sacramenla, a Eoroi
eficaci»'
propter
Gnristum
^^^^Q ad talcm remissionem, sive qua parlicipant suam efficaciam, quod Chrisio,'
caus.i
nobis ad consecutionem beatitudinis, ni- probat ratione pramissa, et alias supra merilo
dantur, -i •
i i
eorumque si pcr aliquid sibi oblatum, quod deducla. Secundum est fuisse efficacia
causa gratius acceptaret, quam offensa per Cliristum, lanquam per causam me-
mentoria. ^.^.
.^^^ ^^^^^ (ijgpii(3gng^ yoI ingra riloriam. Quod probal ex necessitate
ta ; nihil autem potest inveniri Incarnationis, secundum legem stalutam
gratius Trinitati, quam sit tota ad salvandum liominem, quse desumitur

culpa et offensa generis liumani ex doctrina fidei et Patrum, ul fuse tra-
displicens vel ingrata, nisi sit ctalur in materia de Incarnalione ; et
aliquod obsequium personae magis concludit omne adjutorium datum iiomi-

.
ni post lapsum tuisse ob merita Chrisli, qnium. -Tustiim enim est acceptare
et passionem, quae fuit magis grata obseqiiium persoiicip tam dilecta?
Trinitali, quam fuerit gravis offensa gene- pro illo, pro quo offert obsequium.
ris liumani. Maxima etiam fuit misericordia
Supra probaia est secunda conclusio, in persona offerente, sic se offerre
nempe Sacramenta habuisse efficaciam pro inimicis Trinitatis, quam
a Clirislo, lanquam a causa meritoria, summe dilexit, sed etiam maximae
dist. prsecedenti guaest. 4. et 5. Notandum justitisp, tam in comparatione ad
hic, quod Doclor per hoc quod dicat Deum, quam ad hominem lapsum,
Deum esse causam principalem efficaciae quia non videretur maxime dilige-
Sacramentorum, non excludat potestatem reDeum et proximum, nisi pro tan-
excellenlifB a Christo, quam infra tractat to bono communi, scilicct beatitu-
in materia de clavibus ; sed agit tantum dino hominis, ad quam Deus pra?-
de causa, in quam certiludo et efficacia destinaverat eum, et disposuerat
significationis sacramenlalis refunditur, eum, non perventurum,
aliter
lanquam in efficientem, et sic Clirislus quam per istud obsequium, vellct
Dominus, inquanlum Deus, efficaciam istud obsequium exliibere.
hanc Iribuit Sacramentis ; inquantum Ex istis patet aliud coroUa- 9.
Ctiiistus
homo vero potuit moraliter et non pliy- rium, quod suppositum fuit in cnusu
inpi-jtoi-ia
sice tribuere eamdem efficaciam, appli- quaestione de Circumcisione, quia S;i(-r;im«r.-
loniiii
cando sua merita, et prout habuil con- passio Christi, cum esset causa veterum,
seil
comitantem voluntatem divinam, et pac- meritoria respectu efficaci?e Sa- perrectiui
novorum.
lum, seu acceplionem, qu» ipsi compe- cramentorum veterum, et etiam
tebant, ut medialori et capili. respectu gratiae collatae antiquis
Patribus, tamen majorem eflica-
SCHOLIUM, ciam habet respectu nostrorum
Sacramentorum et gratise nunc
Remedia salutis simul esse ex misericor-
conferendae, quam tunc; quia juste
(lia et justitia, item Chrlstum causam esse
meritoriam veterum Sacramentoruni, sed
obsequium exliibitum ad bonum
perfectius novorum, et utrumque explicatur niajus acceptatur, quam pr.TVl
clare. sum. Trinitas autem nunc confert
tanquam propter passionem Chri-
8. llic sequitur (() corollarium, sti exhibitam, etiam a nobis cre-
uomodo
«media quomodo in coUationc talium re- ditam, ut exhibitam; tnuc autem
Salutis
unt cx mediorum necessariorum generi contulit, ut projttor eam a seipso
«eriroi--
(lia
Iiumano, concurruntct misericor- ])ra3visam, et al) aliis lidelibus
et ex
dia et vcritas. Maximse enim mi- |)rrrcreditam, ut exliihendam.
iiBtitia
Ounre
opus cst, liomini ini-
sericordifie etiam appai'et (luare Wti-
Ilinc lUiitiaiiiuB
mico tanta remcdia concedere, sed ptismus aperuit januam, non au- «|>eruit
laiiiiniii,
etiam maximre justitia) est, i)ro- tem Circumcisio uon quidem ex; noii
Cir umci-
pter obsequium tam gratum per- parte meritorum. sed iiuia (luan- •io.
sona> tam dih.^ctffi, tantuni reme- tumcumtiiic majûa ;^ratia collatA

dium conferre illis, pro (|uil)us fuisset in virtute passionis Christi
illa persona obtulit illiid obse- prreviarp, non conferehatur ut
efficax ad finem gratise, scilicet ciam quam post ejus passionem,

ad beatitudinem, nisi prius obse- et tamen non fuit inconveniens,
quium illud esset solutum; minima quod instituerentur ipso vivente,
autem, si conferretur nunc in quia erant instituta, non ut pro
virtute hujus obsequii jam soluti, tunc, sed ut pro tempore post
conferretur tamen ut sufficienter ejus mortem habitura principa-
disponens ad beatitudinem. Exem- lem efflcaciam.
plum in nobis, majus bonum con- Ad tertium dico, quod intelle- 11.
Ad 3.
ferimus propter obsequium exhi- ctus Apostoli est, quod gratia Gratia
intuitu
bitum quam. speratum. non habet causam meritoriam de nostri
gratis,
Ad
10.
arg. 1.
Ad primum argumentum dico, condigno, in iilo cui confertur, Christi
vere, e:
quod etsi passio Christi non sit tamen potest habere causam me- justitia
nunc in effectu, est tamen in ac- ritoriam de ^congruo in eodem, et datur.
ceptione divina. et hoc sufficit ut causam meritoriam de condigno

sitcausa meritoria. Patet enim, extrinsecam, maxime si illa cau-
quod nos conferimus multa pro- sa meritoria extrinseca gratuite
pter aliquod bonum non prsesens sit data iili, pro quo est causa
in se, sed prsesens in memoria no- meritoria, ut sit ei taiis causa.
stra, si sit prseteritum, vel in opi- Et si Gratia data pro
objicis :
nione, si sit futurum. tali causa condigna, non est gra-

Ad
Nova
2.
Sa-
Ad secundum potest dici, quod tia, quia aliquibus meritis est de-
cramenta omnia Sacramenta novse legis habita, non meritis recipientis.
etsi
etiam ante
bent a passione Christi, ut exhi- Nihil
passionem Posset dici, quod in universis ope- omnino
instituta,
habent ab bita, efficaciam, non quidem in ribus Dei; non fuit aliquod opus cratis a
ea, Deo
ut exhibita, actu exteriori, sed interiori ex- mere gratise, nisi sola incarnatio datum, n
vim suam. incarnati
hibitam. Ab enim con-
instanti ad illam nuila
Filii Dei, et lioc si
ceptionis Christushabuit meritum merita prsecesserunt, quod utique
passionis, et in illo interiori actu verum est in ordinatione divina
consistit principalior ratio meriti, de illa Incarnatione. Quia si tem-
et ideo quidquid instituit tempore pore conceptionis prsecesserunt
vitse suse, potuit etiam habere aliqua merita Marise, tamen non
tunc efficaciam a passione volita erant bona absolute, respectu incar-
perfecte ab ipso ChristO; in qua nationis, sed forte accelerationis,
volitione erat principalis oblatio, ut impleretur illa incarnatio prae-
et principalis oblatio grata facta ordinata. Bene ergo ait Augusti-
Deo. Nec potest dici, quod sic pas- nus 13. de Trinit. cap. 19. /n rebus
sio illa accepta fuisset ante in- per tempus ortis, illa summa gratia est,
carnationem vel passionem, quia quod homo iri unitale personce conjunctus
etsi Deus eam praevidit, non ta- est Deo.
Quoraod
men fuit obiata actu interiori, ne- Ad ultimum dico (g), quod si illud Sacrami
ta
que exteriori. vulnus fuit inflictum Christo post fluiis»
Vel potest dici, quod Sacramen- mortem, (ut narrat Evangelium) dicuntu
a
ta novse legis vivente Christo, Sacramenta non fluxerunt ab illo, vnlnen
laterit
pmnia minorem habuerunt effica- tanquam a causa meritoria sed ; Cbrif
;
DIST. II. QUiESTlO 1. 24a
dicuntur specialiter inde fluxisse, Domine, etc. Videatur Doctor infra dist.
propter quauidam similitudinem 40. qusest. 3. 3. et 4. Mlsericordia de-

expressiorem eorum, quse ibi monslralur respective ad hominem la-
fluxerunt, ad sensibilia, quse sunt psum, cui collata sunt hajc beneficia
in quibusdam Sacramentis. San- justitia vero respective ad personam Cbri-
guis enim specialius assimilatur sti merentem. Vide Paulum ar/ /?o??i. 4.
speciei, sub qua est sanoûis

" et Secundum corollarium, quod passio 13.
* ^ Secunilura
Eucharistia, et aqua specialius Chrisli prajvisa habuorit efficaciam re- coroiiar.
assimilatur materiae Baptismi, spectu Circumcisionis el gratiie collatai prx-tVga.
quge sunt duo principalia Sacra- antiquis Patribus ; et lunec minor fuit, exhibiu
menta. Et iste intellectus potest quam efficacia respeclu Sacramentorum accS^,

haberi Extra. de celeb. Miss. in fin. novac legis, quia passio, uL exliibila, est
ubi dicitur, quod in illis duobus, prastantius obsequium in esse merili et
scilicet aqua et sanguine, duo ma- salisfactionis, quam obsequium in opini-
xima Sacramenta redemptionis one vel prajvisione. Ilajc veritas decla-
et regenerationiS; relucent. rata est supra ad inilium hujus qussti-

onis.
COMMENTARIUS. Ad primum in contrarium, ad initium Adpnmum

responuet.
quaestionis, dicit passionem Christi praj-
12. {{) Ilic sequitur corollarium, ctc. Subji- teritam non esse praesentem in re phy-
cil duo coroUario. Primum est, quomodo sice, sed in acceplatione divina quod
misericordia et justitia concurrant in sufficit ad causam meritoriam ; est ergo
collalione horum remediorum generi praesens, quanlum ad medium jusliliae,
liumano. Adverlendum ergo ex ipso in et pacti et completa; salisfaclionis, qua

>tentia dist. qu8est...%.... quod sicut potentia et sustuUt chirographum peccali per abun-
et
pientia sapientia Dei in creatione combinantur dantem redemptionem, sic solulio debiti
in
eatione
et manifestantur, sic etiam misericordia semper ex lege esl prresens, eumdem et
nifesta-
et justiUa in operibus redemptionis, et eiTeclum habet secundum jusUUam, quem Passio
U. exhibita
sericor- administraUone creaturae raUonalis, si- habuit quando in effeclu posila esl. Sic semper
dia
justitia miUter concurrunt ;
quam concomitan- eUam peccalum pncteritum semper ma- ^^^^^'.^^
in
lemptio- Uam notat eUam AugusUnus, hb. 2. de net, quoad realuin donec dolealur, sic efiicaciam.
ne.
peccat. meriUs et remission. cap, 19. opera Justorum semper suiiL pnesenUa,
Misericordiam et veritatem diligit. Psal. quamvisin re praeterita. Unde illud : Beati
83. Misericordia et veritas obviaverunt morlui, qui in Domino moriuntur, opera

sibi, etc. et Psal. 84. Universae vise Do- enim iUorum scjjiuuntur illos, eLc.
mini misericordia et veritas. Idem c. 24. Secundum argumonlum peUt dilToren- li.
FA quis explicel, inquit, quam crebro hxc Uam intei- SacramenLum liircumoisionis serundum
duo conjuncta divina Scriptura comme- et HapUsmi, ct EucharisUie saltom, de 'ûm!'""

I^«'»l'0"»'o-
moret? aliqnando etiam mulatis nomini- quiljus cunstat luisse insULuUi anle pas-
bus, ul (jratia pro misericordia ponatur, sionom exhibitam; ergo non fuil magis
unde est, et videmus (jloriam, yloriam eflicax rcspoclu liorum, quam Circum-
sicut unigeniti, plenam (jralia et veritale; cisionis. Uespondel primo DocU)r, ab in-
aliquando pro veritate judicium, sicut est : stanli concepUonis pa.ssionem fuisso pric-
Misericordiam et judicium cantabo tibi senlem, quantum ad acceplalionom cl

oblationera internam per voluntatem ad passionem et mortem Christi posilam,
Christi, in qua primario consislit fun- a cujus exhibilione dependebanl.

damentum meriti ejus ; non sic aulem Hsec solutio sic intellecla, miligat sen-
fuisse prsesentem ante Incarnationem. tentiam quorumdam Palrum, qui negant
Passio Unde patet qua ratione passio habuerit Baptismum Christi, seu illum, quo ute-
prsesens
quantum influxum diversum in Baplismum ab eo, bantur discipuli dedisse spiritum ; de
ad
obiationem, quem iiabuil in Circumcisionem. llflec quibus
^ infra dist. sequenti
^ quaest.
^ 4. Et fapiisn
dependf
ajcepta- solutio est magis ex senlenlia Doctoris quamvii forte ex sentenlia ipsorum, non •>.
pasiioi
tionem
^g institutione Baptismi ante passionem, fuerit institulum ante passionem ; rati- posita
^'^ ^^^tincUone sequenti qusest. 4. et palet ones tamen, quibus inniluntur, favent
IncavnaiL-
°is. ex eo, quod meritum Christi positum in prsesenli solutioni, quia nempe Baptismus
esse ante passionem habuerit valorem me- Christi a passione, morte et resurreclione
rendi et satisfaciendi, cui innilerelur ef- non solum praevisis, sed positis in esse,
ficacia quaecumque Baptismi, tanquam virlutem suam et efficaciam muluabat.

causae positae et acceplatse et superabun- Unde Leo Papa epislola 4. cap. 3. post- Leo Pa
communi dogmale fidei

danti, ut palet ex quam dixit formam et potestatem bapti-
circa valorem operum Christi in utroque zandi traditam fuisse discipuhs post re-
genere. Unde in Extravag, Unigenitus, surrectionem, subdil : de quo ulique eos
una gutta sanguinis ejus fusa
etc. dicitur ante passioneni potuisset tnstruere, nisi
ob unionem hyposlaticam suffecisse pro proprie voluisset intelligi regenerationis

redemptione totius mundi ; hoc aulem gratiam ex sua resurrectione coepisse, eic.
contigit in Circumcisione ejus, quse prse- et Rupertus eamdem rationem adducit Ruper
cessit institutionem Baptismi. Accedit lib .3. in Joan. Suppnnunt Chrysoslomus, ^fJljVify
quod ipsa passio jam in acceptalione Eulhymius, Theophylactus et anliquior ^^^''°ij|''
posita fueril, et inchoative ; unde Bapti- Terlulhanus lib. de Daptismo cap. 11. cui
smus ab eodem muluare posset effica- favent illa Joan. 7. Nondum Spiritus erat
ciam et signiflcationem mysticam, ut re- datus, quia Jesus nonduni eral glorificatus;
cte baptizati in morlem Christi, et passi- sed magis loca Pauli, quae dicunt bapti-
onem dicerentur tingi. zari nos in mortera Christi ad Romanos 6.
^
15. Secundo insinuando aliam solulionera etalias- Itera, ad Romanos 4. Qui traditus
hecunda
respondet, quod Sacramenta novae legis
responsio. est propter delicta nostra, et resurrexit
Quod «a- ,
^
cramenta instiluta, viveute Christo, minorem ha- propter Justiftcationem nostram, etc. qui-
ante
passionem buermt
.
efficaclam, quam post ejus pas- bus ostenditur dependentia justificationis

luerint .
siouem,
.
tameu non est

, .
mconveniens, ut nostrae a morte et resurrectione.

minoris
â.caciae.
fuennt tunc instituta, non pro tunc, sed
Quamvis ergo teneatur sententia oppo-
post ejus mortera habitura principalem
sila et communis de institutione Baptismi
efficaciam. Ha^c solulio anle passionem, sustineri eliam polest et

intelligi potest,
vel de efficatia respectu gratise, inquan.-
ralio prioris senlentiae jam praemissa cum
tum non causarent omnem graliam, quan- illa limitatione, ut gralia
^ quidem fuerit Applic
dictor'
lum ad gradum perfectionis et intensi- semper data per Baplismum a sui institu- ad
.. , . ,
EOUUlOI
onis ante passionem, quamvis virtute
tione, sed ante passionem propter de-
conlinebant, ratione suae institulionis, ef- pendentiam ab ipsa, ut causa posita in
ticaciam eamdem, cujus effectus abun- effeclu, non fuisse tam abundantem, ac
danlior et perfeclior suspendebalur usque fuerit adimplela causa, nempe passione
et morte, in quibus principalius et com- supposita sententia Doctoris in 3. disl. 7. ENiensio

plele merilum Ctiristi consistit, qui recon- guaest. 3. nempe incarnandum filium Dei, illius
princjpii.
ciliavit nos in sanguine suo. etiamsi non peccassel Adam, quem se-
Alia
iterprela-
Alio modo intelligi potest dicla solulio quilur Suarez m 3. par/. tom. l. disl. 12.
tio. non de effectu gratiae sanctificanlis, sed et prolegom. 3. de gratia, cap. 2. in /ine,
de aliis, ut est aperlio januas, tanquam dicendum est, omnia dona, sive naluralia,
disposilio ultima ad gloriam, de quo su- sive supernaturalia, fuisse ex Cliristo ca-
pra ; hic autem effeclus non conveniebat pite, quia ad Coloss. 1. Ipse est primoge- Oinnia
dona ex
1
Baptismo, nisi post passionem exhibitam. nitus omnis creaturae, quoniam in ipso Clirjsto.
16. Ad tertium respondet, graliam nobis condita sunt universa in ccelo et in terra,
Gratia'"
conferri gratis respeclive ad merita no- visibilia et invisibilia, siue throni, sive do-
'^CTatis'°
^^^^' ^^ loquilur de gratia prima et justifi- minaliones, sive principatus, sive pofes'a-
•^*'^- cante, non tamen respective ad merita et tes, omnia per ipsum, et in ipso creata
passionem Ghristi, qui eam nobis meruit, sunt, et ipse ante omnes, et omnia in ipso
,
et in priori sensu mlelligilur Apostolus constant, etc. Ralio est, quia naturalia ad
ad Romanos 9. Addit infra nuUum fuisse supernaturalia reducunlur, ulraque pro-
in operibus Dei aliquod merae gratiae prse- pter praedestinatos, praedeslinati propler
ter soiam incarnalionem. Christum, Christus aulem propter Doum,
Ixplicatur Loquitur de operibus supernaLuralibus i. ad Corinth. 3. Omiiia eiwn vestra sunt,
de
Dperi^bus
prsedestinalionis et vocalionis, et reliquis sive Paulus, sive Apollo, sive Cephas, sive
,^^ disponenlibus ad
'^ vilam, non aulem de vila, sive mors, sive praesentia, sive futu-
salutem.
naturaUbus, quibus nomen gratiae non ra, omnia vestra sunt, vos autem Christi,
ir-j
accommodatur, quando non conferunt ad Christus autem Dei, elc. Clirislus ergo
Tiioin. salulem, ut recle D. Thomas I. 2. qusest. habuit influxum capitis secundum omnia
ugusin.
^^^ ^^^ ^,\]X patet ex Auguslino lib. de dona concessa, ejusque inluilu concessa
praedest. Sanct. cap. 5. episl. 93. et 105. sunt, et ila non gralis dala, sumendo
incongrue enim gratia dicuntur, slylo graliam late, ut excludil omnem causam
Scripturarum, licet gratis denlur, id est, extra Deum, ul sa^pius sumilur, qualenus
sine meritis nostris, et etiam sine disposi- opponitur non solum debilo juslitiiu et
tione nalurali prsevia, ut patel ex epistola legis, sed causae et eliam nalura*.
95. citata. Et ita sicut Chrislus fuit instituLus caput
17.
universorum, Ucet ipse gralis dalus Quale
Intendit Loqiiitur eliam de operibus in cxeculi- est,
1'uerit
etiani dobituin
quoad one et effectu, non autem se(!undum rcliqua tamen in ipso taiiquam capile do-
donorum
ûsmcumque actum internuin divime vo- bebanlur, el dopemlonlor ab eo collata in
BcIiUone"! Chrislo.
lunlalis, quantum ad intentionem, quia sunl. Debontur orgo in ipso dobilo fidoU- Kxplicalur
illud
per ipsum eleclio ad gloriam non sup- talis el |)acti, quod soluin cadil in Deuiu deliituin
vnriis
ponit merita, eslque omnino graluila hoc rospective ad croaluram. Sic debolur Ec- • xeniplis.
modo ; agit ergo de ipsis operibus ad clesia; diroclio modianle Vicario Chrisli,
extra, el supposito lapsu. Quid(iuid ergo et P( Iro, cui facla est promissio ; sic me-
facit ad salutem, dalum est nobis pro- rito iioslro dobolur pnumiuin, sic modi-
pter Chrislum ejusque merita el passi- anlibus Sacramonlis dobolur gralia (>x
onem, ut Scriptura el Palres dorent con- promissioiio Doi, eliamsi inslilulio oorum
tra Pelagianos. Quod si aiiiplius hoc non liorol inluilu morilorum Chrisli. Quod
principium latius inlcrprelari volueris, si in oo slalu gratia ol intluxus capiLis
Debitum non applicaretur membris per merita qua fuit conlroversia cum Pelagio, atque
in capite
moraii. ejus, tameii necessario applicar^nlur ab adeo de gralia Redemploris. Unde Ec-
non salva- clesia sic inlerpretalur in suis Collectis et Eccipsia
ipso, ut causa morali, alioquin
relur influxus capitis, neque institulio, si oralionibus, quas per Christum dirigit ad temporah
per
nullus essel ejus influxus in membra. Deum, sive lemporale, sive spiriluale, Gbristum
Sic quidam explicanl eleclionem ad sive nalurale, sive supernaturale postulat,
ah^*iMjm? gloriam fuisse sub ratione praeniii depen- omnia in nomine ejus petit, juxta illud :
denler ab operibus, non quidem sub rati- Quidquid pelierilis Palrem in nomine meo,
one merili formaliter, sed sub ratione etc. omnia in nomine meo petile, etc.
causse moralis, quidquid sil de veritale Altera assertio Doctoris est, incarnati- 19.
Imjus asserli. Sic etiam Adam constituLus, onem fuisse omnino gratuitam, et inde- assertio
Do?toris
n vtnm
ueDiium
^^^ caput naturae propagandae -
in poste- pendenter ab omnibus meritis, sive ipsius Euor
Oriênis
lustuiae ut licet meri- Oppositus error
j.Qs '
(j^j^ j
jusUtia originali,
o »
Christi, sive aliOrum. tri- Anrmam
origmahs. meruisse
tum ejus non transirel in posteros, tamen buitur Origeni, lib. 2. Periarchon, quod incarnati(
si perseverasset juslitia, erat debila po- asseruerit animam Christi fuisse simul photnms
'^^^
steris, ita ut non gralis communicala di- cum Angelis creatam, et merito virlutum ^-
Merita ceretur, hcet non ex merito Adami in unionem hypostalicam. Photi-
oblinuisse ^
Auami •'
personaiia posteros transiret, sed ex primo pacto, nus pro eodem errore citalur a D. Thoma
fuerunt.
quod ab ejus perseverantia dependebal; 3. p. q, i art. 11. asserens Christum ho-
merita nempe Adami non erant commu- minem prsecessisse, et meruisse unionem
nia, sed personalia, quia opera fihorum cum Verbo accidentalem, cum dislincti-
ab ipsis non dependerent, sicut nec acce- one supposili, ut asseruit Nestorius.
plarentur a Deo, sicut opera justorum Pro Iioc errore Auguslinus, Philaster et Au-ustic
Philastei
post lapsum et salisfaclio acceptantur in ahi anliqui, non citant Photinum, cum Enor
operibus ChrisLi, ut docet Tridentinum polius tenuerit cum Sabellio, negando
Ti-ident.
sess. 15. cap. 8. Non habet homo inde Trinitalem, et cum Paulo Samosateno as-
glorietur, sed omnis glorialio nostra in serente Christum fuisse purum hominem.
Christo est, in quo vivimus, in quo mere- Cseterum, quidquid sit de Pholino, non
mur, in quo satisfacimus, facientes fru- videlur contemnenda sententia Cassiani
ctus dignos pcenitentiae ,

qui ex illo vim (Ucet non inveniatur ab Augustino, el ge-
habent, ab illo offeruntur Patri, et per gtjg Ecclesiasticis expressa) lib. 5. et 7.
illum acceptantur a Patre, etc. ^q incarnatione, asserentis Nestorianam

18. Quod si amphus dicaLur, quod etiam hseresim a Pelagio prius fuisse conce- J^|';'o^.
Pelagn.
Christus veniret, ut causa meritoria, hcet piam, qui pulavit Chrislum primum fuisse
non ut satisfactoria, quia satisfaclione non hominem purum, deinde pure et integre
indigeret ille status, magis salvatur prae- jta vixisse, ut meruerit hberi arbitrii Dei-
dicla doctrina. ficationem ; hinc Nestorius subsequens
Ouidquid autem sit de illa qusestione, duo in Christo supposita cum unione ac-
^ ^ ...
Forte ad hanc historiam
Nestonu
cui supersedeo, saltem de facto potest cidenLali asseruit.
eliam illa docLrina inLeUigi universaliter allusit Prosper in Epitaphio de ulraque
^"^^tio"^^^^'
quoad omnia dona, el hoc verba Pauli hseresi.
Patrum. autem Nestoriana lues successi Pelagianae,
sQnanl. Patres in illa epistola 95.
et alias contra Pelagianos, intelligendi Quatamen est utero progenerata meo.
sunt de gralia salvante el justificante, de Infelix miserdd genitrix et filia natset

;
'
DIST. T. OU^STIO I. 2.53
Prodiviisxipso germiney quod peperi, atura, dubitari solet. Raliones quorum- 21.
etc. dam circa praecedens, non solum toUunl ^^.'^'de'"
bnciusio. potentia
Conclusio prsedicta Doctoris est com- actum, sed et potentiam, ideoque com'
absoluta
munis omnium, quantum ad meritum ip- muniter asserunt de possibili quidem dari potuerit
prie-fssisse
sius Ghristi in 3. dist. 2. et 3. part. quasst. non posse meritum de condigno Incarna- s^^ntentia
negant.
2. aH. 11. est Augustini in lib. de dono tionis in pura creatura. Ila Vasquez .'{.
persev. cap. 1. de corrept. et gratia. cap. part. disp. 22. cap. 1. Suarez disp. 10.
11. Videatur de dono persev. cap. ultimo sect. 5. ex parte concordat, nempe non
lib. 2. de peccator. meritis et remiss. cap. posse dari meritum ex toto condignum,
17. lib. 13. de Trinit. cap. 17. serm. 9. in Cabrera dist. 4. in arl. 11. quseslionis 2.
Evang. Matth. serm. 8. de verbis Apost. in D. Tliomae S. partis, Lorca dist. 21. Favet
Enchiridio cap. 38. ni cap. 40. Aliqui con- ratio D. Thoma}, nempe meritum de con-
trarium docent esse contra fidem, alii digno esse aequale praemio, incarnationi
esse errorem. Augustinus cap. II. de cor- nihil esse asquale in pura creatura. Allera
rept. et gratia, supponit esse fidei verita- ratio est ex hypolhesi incarnationis,
tem, quod verissimum puto, maxime si prout est de facto radix omnis meriti
loquamur de merito anlecedente. principium autem meriti non cadit sub
20. Asserit praeterea Doctor, Patres eliam, merito, sed supponitur sicut causa ad
Tertia
assertio. ac B. Virginem non meruisse Incarnati- effectum.
AtTirmati-
onem, nisi forte ejus accelerationem, Contrarium docet Medina in prajfatum
va.
Meilina.
quantum ad meritum de condigno, id articulum D. Thomse, Suarez etiam in
Suarez.
doceni omnes, quia merita Patrum non parte accedit, et solum asserit merilum
sunt ordinata ad illum effectum. Secun- illud purae creatunB deficere a mensura
do, quia ipsa et omnis gratia eorum fuit seu lotalitate condignilatis, quia non
ex Incarnatione, tanquam radice : Pm- esset ffiquale, quae est ratio D. Tliomie.
cipium autem meriti non cadit sub merito. Ilaec sententia magis est socundum prin-
Nulluin Tertio, nullus meretur gratiam primam cipia Doctoris, licet in reipsa nihil differat
Magis
merituin
dft sibi de facto, neque auxilia, neque do- de praemissa qunestione in specie, quia contorims
condigno
raecessisse num perseveranliae
...
mmus ; ergo fncarna- ubiquo ad merilum de condigno nihil
Doctori.
'°"
""neaT. tionem, ex qua illa redundant. Quarto de- exigil praiter slatum |)ersona\ el pro-
nique, quia ipse sibi Ghristus de facto non missionem Dei, cum conditione operis.
meruit incarnalionem. Quinto, quia ex Et docet principia contraria fundamenlo

ipso, tanquam capile, omnia emanant in primic senlenliiu in '.\. (iisl. 20. ^
reliquos; ergo saltem, ut Doctor in textu, Contra, ul)i negal vilam liumanam
B praeordinatio capitis praicessit omne me- Cliristi fuisso honum infiniluiii, et idom
rilum previsum in aliis. Ultlmo, ordinatio negat de operibus, et § //» ista qu.v-
Cliristi Iledemploris facta fuil nuUo proe- stione et responsione ad 2. comparat iiiHni-
viso merito post lapsum, aut capacitale lalem actus ex objecto et fine ad infinila-
merendi ob peccalum, ut de fide constal : tem, (\\xwi (licilur peccati ; et responsione
Qui proplcr nos homines, et proptrr no- ad 1. docel si (]lirislus spcundum porti-
slram salulem descendit de cip.lis, et incar- onem lantum infcriorem meruoril, pr;i'-
natus est de Spiritu sancto, etc. mium collalum fuisse excedons merilum
An potuorit aulem Je potoiUia absolula ejus, noinpe perfecliono specitlca, (luia
dari meritum lacarnationis in pura cre- spoctat ad portionem suporiorom ; si au-

254 LIB. IV. SENTENTIA.RUM
tem meruerit secundum portionem supe- te militem, et divite praemianle paupe-
riorem, meritum Ghristi excessisse. Dein- rem mercenarium, in quibus servalur
de negalmeritum debere esse aequale proportio requisita juris ad condignila-
praemio, sed esse inferius, quantum ad tem et debitum.

Secundo probatur, quia merilum ordi- 23.
«fiqualitalem rei ibidem. Tenendo ergo Sftcundi
haec, conclusio praemissa sequitur ; et nalur ad praemium, ut ad finem ; omne prob&tio

Priemiui
quoniam in terminis non datur a Do- aulem ordinatum, ut ad finem perfi- esse fim
meriti.
ctore, non erit alienum a proposito illam cientem, quale est praemmm, est imper-
fectius ipso ; hanc tangit Doctor loco ci-
probare.
aequalilas inler
lato. GonfirmaLur, omnis ordinatio secun-
22. Probatur ergo, quia illa
Probalio
rem praemii et meriti, non requiritur ad
dum rectam rationem et prudentiam,
affirmativa.
est inferioris ad superius et perfectius, OrJiaat
meritum de condigno duplicem enim ; regulat
quod eliam inoperibus Dei observatur, est
slatuunt praefati Doclores, primam inter inlerior
merentem et praemiantem secundam ;

sic lex vetus ordinatur ad novam ; haec ad
superiu.
praimii et meriti. Aliqui dicunt

vero ad gloriam, ex Dionysio d" Ecdes.
Noa requiri
inter rem
sequalita- non requiri ut sit formalis aequalilas, sed hierarchia, cap. 5. sic virlutes omnes
tem
prEeteniam. sufficere ut sit virtualis, ita ut merilum ad charilalem, sic praedestinati ad Chri-
modo sequale praemio; hinc gra- stum, ex Paulo, GhrisLus autem ad Deum,
lioc sit
tia, quae est semen gloriae, dat operi sic juslificatio a peccato ad haereditalem,
bono, ut sit aequale glorise. et patet in caeleris ; recta namque ratio
His suppositis probatur antecedens, ordinat secundum exigentiam rerum in
quia datum fuit meritum de condigno seipsis, sed ex inlenlione recta tam prae-
in Angelis, quorum gratia non depende- mianlis, quam merentis ordinale agen-
Tollilur bat a Chrislo per ipsos, et quoscumque tium, meritum ordinatur ad praemiura, ut
sequalitas
persona- negantes Incarnalionem fuisse primum de- ad finem; ergo prsemium est perfectius,
rum.
terminatam independenter a praevisione alias nisi praemium excederel, non recle
peccali, sed inter ipsos et Deum prae- commutaret merens suum merilum pro prae-
miantem nulla fuit aequalitas persona- mio, neque alliceret praemians merentem
rum idem patet etiam de merito justo-
;
proposiLo prseraio, nisi esset majus bo-
rum, ergo prima a^qualitas non requiri- num in aestimatione.
tur. El quamvis dicerelur graliam esse Dices forte, praemiantem intendere Responsj
quamdam participationem Dei, perquam meritum, propter quod commulat prae- tur.
constitueretur illa aequahtas, cerlum est mium, etiam prudenler. Gonlra, non in-
non posse esse participationem in sub- tendit meritum, nisi ut est medium ac-
slantia, neque per eam constitui aequale quirendi finis extrinseci, et principaliter
secundum medium justilise commulativae, intenti, quod excedit tam merilum quam
et proportionem Geometricam, alias non praemium, alias cerle imprudenler ageret.
.(Equalita-
teni
esset ratio cur negaretur, puram crea- Hinc Deus inlendens per meritum Ghri-
noQ esse ex
gratia
turam non posse de condigno satisfacere, sti praemium nostrum, intendit per me-
sanctilican-
te.
medianle illa gratia, pro peccalis, prout ritum nostrum, proposito praemio gloriae,
ipsi negant, et confugiunt ad inaequali- primario manifestationem gloriae suae,
tatem personarum satisfacienlis creaturae, justitiae et bonitatis, qui est tinis omnium
Exempla et Dei offensi. Palet etiam inslanlia de operum Dei ad exlra, et illa excedens
Rege praemiante subdilum, duce praemian- intendit gloriam Ghristi principahter tan-
DIST. II. QUy^STIO I. 255
quam finem juslificalionis nostrae, ut do- imperfecla sunt, adveniente eo quod per-
cet Trid- seas. 6. cap. 1. sic Princeps, feclum est, id est, gloria. Videmus nunc
solvens et prsemians militem, intendit per speculum in senigmale, id est, per
salutem publicam, quae praeponderat fidem, quaj obscura est, tunc autem co-
).
praimio. gnoscam sicut et cognitus swn, etc. Nujic
3'i( Deinde patet exemplo, quia gloria, quae manent fides, spes, charitas, tria haec,
jloria
lli «oedit est praemium propositum, excedit meri- major autem horum estcharitas, etc. quae
ili iritum
viae tum noslrum in via, quod est condignum manet in patria, secundum Apostolum,
respeclu ejus ; ergo stat inaequalitas cum charitas nunquam excidit, etc.
condignitate meriti. Patet antecedens, quia In his tribus consistit quanlum ad Justitia
viatoris.
perfeclius altingit finem, quae aulem re- habitum justilia viatoris, ex Trident sess.
motiora sunt a fine, sunt imperfectiora. 6. cap. 7. quam vocat veram, Chrislia-
essus
Prseterea palet auctoritate : Non sunt con- nam justiliam, ac stolam primam {pro illa
seniii
dignsp- passiones hujus temporis ad futu- quam perdidit nobis Adam per pnccatum,
upra
f.tum. ram glortam, quserevelabiturinnobis, etc. efinobedientiam) cnndidam, immaculatam,
Nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in quam jubentur renati conservare.
cor hominis intravit, quse praeparavit Deus Unde sic argumentor, licet manet in 25.
Argumen.
diligentibus se, etc. Momentaneum tribula- patria charilas, est principium perfectioris tum
ex
tionis nostrx aelernum glorise pondus ope- actus, quam sit in via ; excidunl fides el prccmitsis.
ratur, etc. et plura similia, in quibus su- spes tanquam imperfecta, succedentibus
perabundantia praemii supra meritum de- aliis perfectioribus ; ergo comparando
claratur, atque perfectionis excessus in gloriam ad merilum in ratione actus, non
Scriptura. est aequalitas, sed excessus, tam quoad
Et quamvis utrumque consistat in aclu, principia operandi, quam quoad ipsum
tamen praemium excedit in modo et sub- opus. Si aulem addas graliam saiiclifican- Occupalur
stanlia. Neque satisfacit reponsio pra^mis- tem ab his distinctam, quoe sit in essenlia re^ponsio.
sa de a^qualitale, quae staluitur ex parte animae, non est principium meriti, sed
meriti, qua procedil ex gratia sanctificante conditio et stalus persoUdB pr.erequisitus ;
( de qua jam non dissero, ne omnia ver- et quidquid dicatur abslinendo ab ulte-
tatus
iraper. •
tamus in dubium, an scilicet ex natura riofi qu;estione et controversia . illa ma-
;tior
talu rei sit talis, an ex ordinatione divina, vi- net etiam in patria cum excessu priemisso,
)ria;.
deanlur dicenda infra d. 16.) quia stalus neque ipsi compclit constitucre aiqualila-
peregrinalionis nequit comparari in per- tem merili ad gloriani, in quam non in-
fectione ad slaLum glori.e et comprelien- tluil, scd potius aMiualitatem in persona
sionis, secundum Scripturam et Patres. mcrente, alias secjuerelur (luod (imnia
Grntiii noa
Quod probalur discurrendo Tlieologica mcrila Juslorum cssent ctiam a>qualia, ^tiltUlt
balio u><{ualita-
nediis ratione per singula, quia lumen gloriic cum pcrinde prajrequiranl hanc gratiam, lein
isqiie. inter
excedil fidem cui succedil, tcntio spem ;
quod nemo admillit si ergo inler mcrita,;
morila.
hajc duo, nempe fides et spes, excidunt quoB consjslmil in opcro in via, inler
in palria, ex Paulo I. ad Corinlli. 13. Ex so ne^juil statuere aiiiualilalcm, minus

parle enim cognoscimus, et ex parte pro- staluit a>,(|ualilatcm inter gluriam, quaj
phetamus, cum autem veneril quod prrfe- consislit etiam iti opcre, cl ipsum opus
ctum est, evacuabitur quod ex parte est, mcrili, cx iisdcm cniin piincipiis hinc
elc. Evacuabitur ergo spes ot fides, quae indo sumilur fundamciilum inaNiualilalis,
256 LIB. IV. SENTENTI\RUM
quas major est inter merita et gloriam, fit processus ab impefecto ad imperfectum R^tio
quam inter merita inler se coUala. in esse,ei a minori bono, ordinando ipsum ^^f'^"^
26. Tertio idcirco requireretur ad meritum ad majus bonum. Meritum autem Chri-
lertia
probatio. de coudigno talis aequalitas ad praimium, sti non ordinatur ad praemium personale,
Ex
prseteiisa ut servaretur medium juslitiae inler dalum sed ejus praemium est gratia et gloria
'^^justitice!^^
et acceptum, sed non magis requiritur ad aliorum, ad quae non ordinalur tanquam
hoc aequalitas meriti ad praemium quam ad finem ultimatum, sed tanquam ad
praemii ad meritum, ut servelur mutua finem sub fine ; opera enim Christi sub-
proporlio secundum aequalitatem ; sed ordinata sunt ad justificationem nostram

polest praemium excedi a merito sine of- ex occasione peccati, et non primario et
fensione justitiae; ergo et meritum excedi ultimate, sed ad gloriam Dei et ipsius
a praemio in perfectione. Patet subsum- Cliristi, quae sunt finis nostrae justificati-
plum, quia meritum Gliristi Domini ex- onis, ut definitTridentinum sess. 6. cap. 7.
cedit praemium pro ipso constitutum, in Hoc ergo modo bonum perfectum quan- Quaijs
quo tamen servatur debita proportio ju- doque referlur ad minus perfectum, non '^^^^
stitise. tanquam finis operis, sed tanquam finis P^'''*'
Illud quod dicunt de virtuali aequali- operantis. Unde quamvis omnis virtus, impen
tate meriti vialoris ad praemium, non sicut et tota lex refertur ad finem charila-
videtur adeo emim vir-
fundatum ; haec tis inducendae, aut conservandae, aclus
tualitas non consistit in alio, quam in eo tamen charitaLis referlur quandoque ad
quod connotet dignitalem personae me- finem poenitentiae, ut quando ex motivo
rentis per gratiam sanctificantem, de quo charitalis concipitur, ut declarat Tridenti-
jam dictum est, vel certe quia meritum num sess. 6. c. 6. quae relatio non est ex
est causa praemii. Sed hoc etiam est satis fine ultimato operis, se i ex fine operantis
debile fundamentum, qui a praemn est proximo et subordinato.
causa tanlum moralis, ut includit pro- Objicies secundo, inter meritum et

^
Secun
missionem et pactum Dei, quod perinde praemium servatur medium juslitiae com-
conveniret in casu proposito merito purae mutativae, sed haec exigit sequalitatem in
creaturae. dato et accepto ; ergo inler merilum et
n^ Objicies primo, meritum Christi Domi- praemium. Respondelur, servare medium Solvi
Objectio ni excedere praemium ipsi destinatum, secundum proportionem, quae in hoc con-
quod est justificatio et gloria nostra. Re- sislit, ul quantum intensive et extensive
Soivitur.
spondet Doctor meritum excedi a praemio, crescat meritum, lanlum eliam augealur
quando quis meretur sibi, non autem el debeatur praemium, non aulem aliter,
quando alteri dislinctio a se. Secundi quia inflmumsupremi excedit summum in- I
generis est meritum Christi, qui ali- fimi, ut gloria infanlis in coelo, meritum '°l
pe^souaTe is, uou sibi meruit. Dices hoc videtur
cujuscumque puri viatoris, juxta illudMat- ^^^^^
meHtira li^êre diclum. Respondetur negando as-

thaei 11. Inter natos mulierum, non surrexit
praet
personaia. sumptum, quia
^ illud vulgare : Deus prse-
Meritum ^ '
. „. .
j major Joanne Baptista ; qm autem minor
excedit miat ultra condiflnum, mtelhgitur de
est in regno coelorum, major esl illo, etc.
^daujm" merito et praemio personah ; disparitas
alteri.
guiem est sumenda ex principio Doctoris Quam clausulam inLelUgunt Augustinus
jam prsemisso, quando enim merilum est lib. 2. contra advsn. legis, Hieronymus
Aug
personale, ordinatur ad praemium, utadfi- et Beda in eumdem locum de Be;itis. hh
Bi
piem, ac proinde praemium est excedens, et Quidquid sit de 'aliis interpretationibus,
\-\
•
DIST. II. QU^STIO I

257
senlenlia est vera. Dixi puri vialoris, ceptata sunt opera justorum, quod haec promissio.
quia meritum Christi (quantum ad actus acccptatio ex motivo
sit justiliai, et per ^'Pulô"
internos, in quibus primario consistebal, modum meriti, quia vila a}terna proposi-
et secundum portionem superiorem, ut ta est justis et filiis, ut bene deolarat Tri-
probabilius judico, etiam ex mente Do- dentinum sess. G. cap. 16. Atrjue idrohene
ctoris, quia ex perfectissima cliaritate. operanlihus usque in ftnem, et in Deo spe-
cipitur ut commendat Scriptura, pracessit) exces- ranlibus (loquitiir de justificalis) proponen-
eritum
risti.
sit praemium cujuscumque alterius in da est mla sstema,
lanquam gratia ftliiset
Sô^î^ Dei per Christum Jesum misericorditer pro-

29. Objicies lertio meritum de congruo promissa, el tanquam merces ex ipsius Dei
rertia
yectio. non distingui a merito de condigno, nisi promissione bonis ipsorum operibus et me-
vitui".
ralione illius a^qualilatis ergo. Piespon- ritis ftdeliter reddenda,
;
etc. Vita aulem
detur, negando anlecedens, quia idem aeterna non promitlilur poccatoribus, et
actus continuatus potest esse meritum de quamvis dispositionem perfectam per
condigno, et meritum de congruo ob di- contritionem infallibiliter consequalur ju-
versum statum elicientis, ut quando at- stificatio. Haec tamen fit gralis per redem-
tritio seu contritio, infusa gratia continua- ptionem qvae est in Christo Jesu, et miseri-
tur. Differentia aulem sumitur ex eo quod corditer, el non per merilum proprie
jrentia
nter meritum de congruo sit dispositio ad dictum, sed congruum, quic congruitasîn
irituin
de gratiam, ut fides et opera qua) anlecedunt Dei bonitate fundatur, qua"! respicil vere
digno,
et
justitiam ; neque accepletur ad prsemium contrilum et conversum a viis suis pra-
sngruo,
sicut meritum de condigno, quod proprie vis, non m merito ipsius, licet eadem Dei
est meritum, et secundum justitiam, eo bonitas et misericordia respiciat gradum
modo quo intervenit justitia inter Deum et mensuram .sua^ conversionis infunden-
et creaturam. Contra, contritio perfecta do gratiam, ut doccl 'Indent sess. 0. c. 7.
jplica. habet annexam promissionem Dei, est- secumdum propriam cujusque dispositi-
Trident.
s«
que aclus et bonus et supcrnaturalis se- onom, etc.
Sl.
cundum inclinalionem charitatis ; ergo Ex quibus palet differenlia pncmissa, niiitVeniila
differentia non recte fundatur. tani inler promissiones factas, quam inler d"Hm-aiur
Ilespondetur, negando consequenliain, ipsos aclus, quia ilia qutie anne.xa est
W.
?itur.
quia fundatur in Paulo et Conciliis, qua nierito, est ex medio et molivo jusliliae,
tritio
e dicunt nos justificari gratis, et non ex et pacto, quamvis admixla misericordia
>^nio
tificat, uicrilis, utdocet Apostolus ad Ilomanos 4. Dei, sed qua) anncxa est contrilioni, est
lare.
poiit. Justiftcati gralis per gratiam ipsius, per ex mera misericordia ; uims aclus se
vitan.
dent.
redemvtionem, quse esl in Christo Jesu, etc. habel, ut disposilio, cl iKm ut meri-
quae est definilio Diospolitani conlra Po- luiii; alLcr autem ut mcrilUMi Ao con-
lagium art. 12. Milevitani ran. '.i. 0. el 8. digao, (ic (|uo l(»([uimur. El (|uamvi3
unde Tridentinum sess. G. cap. 8. (.'ratis appellari possit disposilio ex Duclure
aulem ideo justiftcari dicimur, quia nihil disl. prxcedenti q. i. est lamon disposilio MiTitnm
eorum
. -rf , •
quae jvsliftcationem prsecedunt, sivr

I t • II.
ad gloriain; rontrilio
. .
aulciii peccatoris
dlilWl^lllO
nd
'^''"'•""*
ftdes, sive opera, ipsam justiftcaiionisgra- dispositio ad juslilicalioiicm el rcmissi-
tiampromerentur, elc onem p(H'cali, (jua- lit gralis, el qua
1'romissio facta contritioni ita(jue in ac(juirilur capacilas mcicndi gloriam pcr
hoc dilTert a promissionc, (]ua ac- giMiiaiu sanclilicanlem , quic facit do
Tom. XVI. 17
injusto justum, et de filio gehennse filium opinio antiquorum Theologorum, Alensis d. xhc
regni, cui facta esl promissio haereditalis. 3. part. qusest. 8. m. 3. D. Thomae in 3. \,f^^
His suppositis, quantum ad meritum de dist. 4. D. Bonavenlurae eadem dist. art. 2. 9^^"*
An possit AlmaiQ
i^°ctot
merrtum
condigno, superest quid dicendum sit Richardi art. 3. quaest.
^ 1. Gabrielis art. 3.
nostr;
^^ de merito de congruo,
o qnantum
i ad po-
r dubio 3. Pdmdiim q.
^ 1. dub. 1. quibus
^ ac- «choia
coagruo '
Sotue
Incarnatio- tentiam absolutam, et quantum ad ordina- cedunt nostri in eadem disl. Sotus lib. 2. Pnm
nis? probati
Depotentia riam, el id quod in facto contingit. Quoad de justitia et Jure, q. 4. art. 3. con. 3.
absoluta
poste dari. primum, non est controversia poluisse Patet primo, quia eadem est ratio de
dari meritum de congruo respectu Incar- merito condigno et congruo, quantum ad
nationis, quia in hoc deficit illa conditio dependentiam ab Incarnalione, tanquam
praescripta aequalitatis, quam exigunt Do- principio, quod utrique supponitur ;
prin-
ctores, quos impugnavimus in praecedenti cipium autem meriti non cadit sub me-
dubio, necessariam esse ad meritum de rito, sicut neqile causa a suo effectu de-
condigno, non autem de congruo. Nos pendere potest, sive remota sit, sive
autem affirmamus cum Doctore ad neu- proxima ; omnis autem gratia Sanctorum
trum horum exigi; ex utraque ergo sen- Patrum processit ab Incarnatione et me-
tentia sequitur, non esse implicantiam ritis Christi.
Imjus meriti de congruo, quantum ad Secundo id supponunt verba Auguslini Augusi

poteatiam absolutam. citata, aeque enim excludunt utrumque
32. Quanlum vero ad ordinariam, seu de meritum cap. 1. de dono perseverantiae :
Quid de
ordinaria facto , aliqui asseruut Sanctos Patres Eadem, inquit, gratia fit ab initio fidei
sententiae. meruisse de congruo, non solum cir- homo quicumque Christianus, qua gratia
Gabrera! cumstantiam, sed et substanliam Incar- ab initio homo ille factus est Christus, etc.
Suare-j.
natiouis ; pro hac citatur Cajetanus 3. p. Ante fidem non datur meritura de con-
q. 2. art', 11. et quidam recentiores, inter gruo, quia illud esset solius arbitrii sine
quos Cabrera id asserit dist. 5. concl. 5. fide et gratia ; fides autem et vocatio
Suarez vero disp. 10. sect. 6. admillit antecedunt omnia merita. Deinde de
meritum de congruo praecessisse ia Pa- corrept. et gratia, cap. 11. negat meri-
tribus quoad execulionem, non tamen tum etiam impetratorium et congruum :
quoad praedestinationem, quia nempe Unde meruit, inquit, quod ejus bonum
haec prae lestinatio praecessit quoad sub- qualecumque praecessitl quid agit ante?
stantiam et circumstantias Incarnationis, quid petivit ut ad excellentiam ineffabi- 3^
meritum Sanctorum Patrum, executio lem perveniret, etc.
Tertia subsequitur. Alii docent eos non me- Et quamvis Augustinus loquatur de
seutenl;a.
ruisse substantiam Incarnationis, sive in merito elicito ab ipso Christo, perinde est,
intentione, sive in executione, bene quia si excludatur meritum Christi, a for-

Vasquez. tameu circumstantias quoad utrumque maxime ex ratione Augustini,
tiori aliorura,
sententia. ordinem. Hanc defendit Vasquez disp. 22. quia nempeprius assumpta fuit humani-
^^^"
cap. 4. Quarta sententia est nuUam eliam tas quam operata. Sic etiam prius fuit ,
^
circumstantiam quocumque modo et ordi- ordinata Incarnatio qnoad intentionem et praeces
oran
ne eos meruisse,ne quidem ipsam accele- et executionem a Deo, ut esset princi- meriti
prsevis
rationem ejus.Lorca(/2sp. 22. 8. parl.a. 11. pium omnis meriti et boni operis, ac gra- in alil
33. Conclusio Doctoris est rneruisse solam tiae in caeteris, quam praevisum fuerit
Coaclusio.
Aiens. accelerationem, et haec est frequentior aliquod bonum in caeteris, quod esset
DIST. II. QIJ^STIO I. 2 -.9
ugustia. ineritum ejus. Unde idem Auguslinus 13. nulla promissio facta operibus, nisi ex-
de Trinit. cap. 15. asserit Incarnalionem hibitis aut exhibendis, antequam jus ali-
fuisse summam gratiam inter reliqua quod acquiratur praemii, et anlequam

opera Dei, quod non solum intelligi ipsum pni^mium detur. Palet in disposi-
debet, quantum ad excellentiam et per- tione peocatoris ad gratiam, in meritis ^^Hûr!^
,
feclionem, sed quanlum ad modum quo justorum respectu praemii, sibi, vel aliis
''"'"•
ex mera Dei bonitate processit, et gra- impetratorie dandi, vel etiam de con-
tuite absque omni merito ex parle no- digno, quoad proprium fruclum et per-
stra; quod plures rationes Sanctorum fectum. Patet ex promissionibus absolute
Patrum probant, quae pro congruentia factis in lege et Evangelio, ex commi-
facti suo loco adducunlur. nationibus et etiam praeceplis, quae sup-
'gumen- Sicut ergo vocatio ad fidem non supponunt vel exigunt exhibitionem operis,
tuin
siinili. ponit aliquod meritum, ac proinde dicitur et non solam praevisionem ; ergo cum
gratuila respeclu vocati ad fidem, radix Incarnatio in acceptatione et ordinatione
et principium ejus, sicut et ipsa fides divina antecedat tanquam causa, et prin-
cceterorum, quae in justificatione subse- cipium, quodcumque bonum opus no-

quuntur ; ita similiter dici debet a for- slrum, sequitur non dari meritum ejus.
iifl
tiori quoad Incarnationem, cujus ordi- Dices, unde luec cognoscatur cum po- Objectio.
natio in massa perditionis nihil potuit tuerit de potentia absoluta saltem cadere
supponere boni prseter solara naluram, sub merilo de congruo, et secundum nos
quse peccato fuit universim vitiata. de condigno.
ponsio Et si dicas quoad intentionem id verum Ilespondelur, quod sicut non adinitti-
j^^g asio.
pugna-
tur.
esse, non quoad executionem, contra, tur meritum de condigno ejus de faclo,
Incarnatio ut determinate ponenda in sic paritas rationis exrludit quodcunique

esse, et sic etiam ul determinata a Deo, meritum ejus de congruo, quod perinde
fuit causa omnis gratiae et boni in ho- a radice Incarnationis est, sicut et me-
mine, et sic et non aliter fuit causa vo- ritum de condigno. Et documenta Scri-
cationis et fidei; si ergo hrpc non suppo- pturarum sequenda sunt, qu;i! non ad-
nunt meritum ex parte nostri, aut bonum, miltunt meritum aliquod consequens in
et dependent ab Incarnatione in re de- Deo de facto, licet ft)ret possibile, ul
terminate ponenda, supponunt in Deo alias in tractatu hujus materiiv dispulavi.

non solum ejus ordinationem quoad in Rejicienda est ergo sententia asseren- potentia
tentionem, sedetiam quoad executionem; tium incertum esso, ne(iue posso dici
"îwêT
ergo quidquid ex his procedil, nempe a asserlive quid
^ Deus de faclo ordinaverit, ,/"*^''*
colligenila
fide et vocatione, suppoimnt Incarnali- (juia nemiê niodus ordinarius agendi
onem ordinalam et pracvisam in cxecu- divinie voluntalis satis ex Scri|)lura li-
lione. quet ; neque alius modus supponendus

5.
Gonfirmatur, omne meritum noslrum osl pnuler consuetuin. qui ex Scriplura
firnia-
iur.
quod acceptat Deus de facto, sive sit patel, quia, ut dicil .\uu'ustinus, epislo-
'itum •Vuijustin,
de condigni, sive congrui, est anlecedens la 108. Son nmnia, qux fada sunl, scri-
ege
oaria el independens a suo praunio lainiuam pl(i invniiunlur, rerumtumen fncta esse
cedit
uium, causa antcriore, ul i):ilel univcrsim ex ex cxteris documentis probantur, elc.
Scriptura, in (lua nulluni invcnilur me- Loquilur dc naplismo .Vpostolorum,
riluin a Deo pnemiatum, nisi antecedcns, quo ipsi baplixali sunl, (lui Ilccl scriplu-
36. non inveniatur, tamen ex iis, quse de sum) quae necessaria erant ad salutem
Exempluin
applicatur. Baptismi praecepto traduntur in Scriptura, ipsorum ; tamen ex operibus Ghristi prae-
Uade
colligitur coUigitur factus. Eodem modo licet non visis non receperunt praemium comple- i
non
prsecessisse inveniatur revelatum in specie, quod tum antequam fuerunt exhibita in reipsa.
meritum. Cur, e
Deus non acceptarit meritum aliquod Et Ucet habuerit illam efficaciam quoad inquaott
acceptal
de congruo respectu Incarnationis, ta- sufficientia et necessaria pro statu viae, et
men ex documentis eorum, quse de In- sic fuerint acceptata quoad haec praecise,
carnatione ipsa liabentur ex Scriptura, non tamen erant efficacia, quoad prae-
coliiguntur, quia de pleniludine ejus mium completum et ultimatum, antequam

omnes accepimus, est radix et principium exhibitum fuit completum meritum in
nostrae justitiae, fidei et vocationis, qua3 passione ; ergo sequitur Deum non ac-
evacuant omne meritum ex parte nostra, ceptare meritum praevisum purae creatu-
et ex altero documenlo Scriplurffi, quo rae, cum non acceptarit meritum Ghristi,
reperimus omne meritum tam spirituale nisi tantum quoad necessaria ad salutem
quam temporale esse independens a suo praedestinatorum in via, quibus aUter per
praemio; occurrit, inquam, ex liis duobus Ghristum subsequenlem, vel in ipso non
sufficiens documentum, unde coUigamus fuisset provisum.
accedente sententia Magistrorum scliolse, Hse raliones probant contra Suarez, la
executi(
quod principium meriti non cadit suh quod nec Patres meruerint substantiam nullu
merito, unde evacuemus omne meritum meru
Incarnationis, etiam in executione. Ne- substa
respectu Incarnationis. que refert dicere quod nuUa sit repu- tian
Incarn;
37. Accedit etiam quod Deus de facto nul- gnantia, quia licet non de potentia ab- nis.
'Peccatum
prievisum lum peccatum praevisum nostrum per soluta id verum sit, quoad ordinariam
non puniri.
anlicipalionem puniat, nuUum opus bo- lamen, et regulas divinae sapientiae po-
num proemiet per anticipationem ; sed sitas, non est verum, Ucet enim prae -
aequalis est ratio utriusque apud ipsum, cesserit opera bona in Patribus Incarna-
qui singulis partitur prout gerunt in cor- tionem factam, subsecutae tamen sunt
pore suo, sive bonum, sive malum ; do- eamdem in prajvisione quoad executi-
Error ctrina enim falsa fuit Semipelagianorum, onem et dependenliam causalitalis, at-
Semipela-
gianorum, praevisum motum llberi arbitrii praemiari, que principu quod toUil ordinem meriti
Regula
tenenda. aut puniri a Deo. Unde ab hac universaU et praemii inter ipsa.
regula non est recedendum, nisi ratio Gonclusio prsedicta etiam probatur quo- .S8
Accele
aUqua suadeat exceptionem, quae in pro- ad inclusivam seu affirmativam, qua di- one
fuisse
posito nulla est. cuntur Patres meruisse accelerationem meri
Quod urgeas merita Patr
si Cliristi prsevisa Incarnationis, quia Sancti Patres orave-
Objectio.
Solvitur. acceptata fuisse et profuisse Palribus, runt pro acceleratione Incarnationis :
Opera respondetur, id verum esse, sed singu- Ostende nobis Domine misericordiam
prsevisa
Ghristi
lare in Ghristo Domino , qui est caput tuam, el tuum da nobis, Psalm.
salutare
acceptata,
Gonlirnia-
universorum, imo confirraat propositam 84. Emitte Domine agnum dominatorem
tio
conclusionem Doctoris, quia Ucet opera terrse de petra deserti, Isaiae 16. et plu-
Doctorum,
Chrisli praevisa influxerint in praedesti- rima similia. Sed h;ec non solum decla-
nalos, qui eum antecesserunt, gratiam, rant desideria Sanctorum, sed etiam ora- Ora!i
Patr
fidem et remissionem peccati (alias non tionem, quse non fuit temeraria, sed ex ei li
fuisset eis sufficienter in Ghristo provi- instinctu Spiritus sancti, ac proinde quod
;
DIST. II. QU^STIO i. 261
petebat, impetrari potuit ex opinione et enim exigit pactum et legem, de quibus

fiducia oranlium Patrum. Ilinc Danielis 9. non constat adeo ex Scriplura.
Sepluaginta hebdomadas abbreviatx super Uesponderi potest secundo, licet prae- Secunda
-11 /. ... re»pou.-io.
populum tuum, ut ungalur Sanclus San- cesserit
.
lUa prsdefanitio
1 .
absoluta,
,
quan- Ktiam
Puerunt ctorum,
kaudita.
etc. ubi acceleralio impetrata tum ad intenlionem, nihil obstare, quin prielinUum
1
videtur, et Psalm. II. Propter miseriam in executione circumstantia illa cadat sub P°!**'^
cailere
inopum, et gemitum pauperum, nunc ex- merilum, cujus ipsa nullo modo est prin- ^"^ nierito.
urgam, dicit Dominus, etc. quod etsi de cipium ; sic elecli prajordinati sunl ad
redemptione a caplivilale temporali inlel- gloriam, quanlum esl ex vi electionis
ligi polest, potest etiam de redemptione efticacis, ante prajvisa merita ; haec tamen
simpliciter intellio-i, consuetuo stylo Scri- in executione sunt causa ejus, et secun-
plura), quse plura mysteria unica senten- dum Augustinum Deus facil, ut petanms
lia nonnunquam comprehendit. quaj ipse facturus erat. Non obstal ergo
'ecnnda Secundo, non sequitur Iiinc aliquod decretum intenlionis execulioni, quin hujc
ro alio.
inconveniens, ut neque illud, quod de- dependeat ab aliqua causa, a qua non
ductum est contra priorem sententiam, dependel execulio, per quod solvitur
quia Incarnatio secundum substanliam quodcumque inconveniens quod polest
suam, est principium meriti et gratiae objici, quia etsi intentio determinet rem
Sanctorum Patrum, et non secundum quoad esse, executio lamen superaddere
hanc circumstantiam ;
quod enim fieret polest aliquam determinationem ulteri-
hoc aut illo lempore, derogat, aut su- orem, quoad extrinseca, ut moralibus
DMI
peraddil ejus valori, ergo hajc circum- exemplis et obviis de facili potest demon-
Pollitur stantia cadil sub meritum quod procedit strari.
pedimen-
tufti, ex substantia Incarnalionis, sine eo quod Dices, circumstanlia temporis non cadit 40,
el Objectio.
)Ugnan- principium meriti cadat sub meriium. sub meritum, quando substantia operis
tia.
ojeclio. Dices Deum praedefinivisse omnes cir- non cadit sub merilum, sed subslanlia
cumstanlias Incarnationis, quando ipsam Incarnationis non cadil sub merilum
Incarnationem praedefinivil ante pra3visa ergo neque circumstantia ulla ejus. Ue-
merita Sanctorum Patrum; ergo et hanc spondelur negando majorem, quia cir-
^^••••jpon'!*-
(;ircumslanliam praedefinivit. cumstantia temporis quandoqup superad-
Ilespondetur, negando antecedens. dit aliquam bonilalem priLMuio diversam.
39.
iponsio. quia Incarnatio praidefinila fuit anlo ul si debitor anliciparit solutionem credi-
prtevisum peccalum ex nostrae schohi) lori ob aliquod ejus speciale obsequium,
senlenlia ;
prajviso aulem peccato, mo- ad quam anticipalioncm alias ex paclo ot
dus Incarnalionis in carne passibili et lege non tenebatur. Ex quibus patel con-
ad finem redemptionis est ordinatus, sic clusio.
ergo et haj et illui circumslantiu) (quid- Disputalur cliam do aliis circumslanliis ^,. ^, ^j^.^
quid (lo priori dicatur quod exempli Incarnationis ;

potisslmai sunt doscenden- oumst«i>ii:i-
Inciirnatio»
loco adducitur) exlrinseca; Incarnalioni lia secundum carnem ex l*alribus Abraha- ni«.
non necessario praefinitae sunt sinml cum mo, Davido el aliis, (|uil)us promissus est
ipsa , ac proinde potuorunl esso ex (Ihristus, an illam moruorinl. Ilcm, do cir-
merito Sanctorum Patrum iinpelratorio cumslanlia Matornitalls. an oam moruoril

saltem, de quo agitur, naiii do condi- Hoata Virgo de congruo vol condigno.
gno non ila suppetit fundamentum ; hoc Itcm, de clrcumslanlia vidcndi ol aimun-
;
2GVI LIB. IV. SENTENTIAKUM
tiandi Ciiristum i carne, in quibus variant dus est textus ut supra praimissum est. El Pro
altera
Doclores. Eas autem in suum" locum re- ad rationem jam adduclam diceretur suf- parte.
mittimus, quia textus liasc explicare non ficere scienliam illam, quam liabuit ex
exigit, licet.forte per conseculionem ex- lege et Prophetis, quye promiserunt na-
cludat ad liaec merilum praecessisse, cum scendum Messiam ex Virgine, cum prae-
solum doceat sub dubio meritum accele- rogativa bonorum operum, quae fuerunt
rationis respective ad Patres, etiam ad in Virgine, quamvis ea specialiter non

Virginem ; loquitur tamen de Incarnatione direxeriL in eum finem, ul in seipsa pro-
quoad substantiam, et ea quae proxime et missio compleretur; direxit tamen sua
intrinsece ipsam afficiunt in effectu, non opera orando, ut promissio facta comple-
autemde exlrinsecis, quae spectant ad cau- relur, quod sufficil ad meritum in ipsa
sas ejus. salvandum, sicut salvalur in ea meritum

41. Quidquid dicatur, textus non repugnat respectu accelerationis ejus, etc.
de merito si enim dicatur nullum pnccessisse meri- (g) Ad ultimum dico, quod si illud vulnus
Beatse Error.
Virginis
tum, responderi polest speciatim ad illa fuit inflictum, etc. Quidam dixerunt, ut
loca, quse pro merilo Beata^ virginis affe- Pelrus Joannis, vulnus laterale Christi in
runtur, quibus dicilur digna fuisse ut vita ei fuisse infliclum, ac proinde verba
fieret mater Chrisli, intelligenda esse Joannis per recapilulationem dicla non
quantum ad dignilatem excellentige et servare ordinem narralionis. Definitum
perfectionis, ad quam partim ex meritis, est in Concilio Viennensi Clementina de *-'^^^'^fj°*]
parlim ex privilegiis collatis absque merilo Summa Trinitate, et fide Catholica, Joan-
'
coQtra
num.
pervenlt, non aulem de merito rigorose nem servasse ordinem gestorum sua nar-
sumpto, quod supponit pactum et acce- ratione, ac proinde vulnus laterale post
plationem specialem aut generalem re- mortem inflictum fuisse. Haec definilio
spectu talis praemii, quia illud pactum conligit post mortem Docloris, anlea au-
praecessisse non constat, aut scientiain tem illa interpretalio falsa licet, videtur Espiicat
ejus, quod ex modo Incarnationis et fuisse tolerala, vel saltem non fuit in ter-
Annuntiationis atque colloquio cum Angelo minis ab Ecclesia damnata. Itaque illa .êritatt
raagis liquet : Quomodo ftet istud, quoniam particula si, non dubilative intelligitur,
virum non cognosco, etc. Cogitavit qualis es- sed permissive, atque ad excusandum
set illa salutatio, elc. Et quamvis in Prophe- tractatum, qui ad hunc locum non spectat,
tis legerit, quod Vir^ô foret materChristi ;

quia Doclor infra dist. sequenti quasst. 3.
Ecce Virgo concipiel et pariet filium, etc. responsione ad uUimum, supponit contra-
humilitas ejus non permisit ut id in rium cum Innocenlio, quod perinde hic
complendum fore priEsumeret sine etiam insinuat in illis verbis, itt narrat
seipsa
quam non Evangelium, supple Joannis, de quo infra

speciali revelatione ejus, vide-
loco prsedicto : Et qui vidit, leslimonium
lur habuisse ex prsedictis Evangelii ver-
perhibuit veritati, etc. supponit ergo ordi-
bis ; sine autem speciali scienlia non po-
nem servasse narrationis.
tuit habuisse meritum explicitum respeclu
talis praemii, atque ad ipsam directum,
cum fuerit particulare, et non lege statu-
tum.
Quod si teneatur oppositum, explican-
DIST. II. QUvESTIO II. 263
SCHOLIUM.
QUiESTIO II.
Respondet affirmative ei c. Alixtd, de
consecr. d. 4. et August. citato, et ex illo
Ulrum haptiralus Baptismo Joannis, ne- Joan. 1. Ego baptizo in aqna. Ratio est,
quia Baptismus Joannis non fuit Sacramen-

cessario tencbalur baplizari baptisnio
tum, de quo dedit Christus praeceptum, de
Christo ?
quo habetur Act. 19. Trident. sess. 7. c. i.
Vide Nazianz. oratione 39. in sancta Lumi-
Alens. 4. p. q. 9. m. 7. D. Thom. 3. p. q. 38. art. na, Chrysost. hom. 10. et H. in Matth. Uie-
6. et q. 66. arl. 9. D. Bonav. hic art. 2. q. 3.
Richard. arl. 2. q. 4. Durand. q. 4. Gahr. </.
ronym. dialog. contra Lucifer. c. 3. et in
2. Bellarm. lib. 1. de /laptismo, cap. 20. et c. 2. JoeL Ambros. lib. L de Spiritu sanclo
tribus seqq. Abulens. in c. 3. Melapli. a. q. 36.
cap. 3. Vide Coccium Tom. lib. 5. art. 6.
-.i.
citantem pro hoc PP. Graecos et Latinos,

conlra hsereticos novos et veteres, opposi-
t. Videtur quod non, quia Magister tum tenentes.
;. D. E,
\rgum.
in lit/era cap. ultim. dicit Qui spem :
^-
non posuerunt in Baptismo Joan- Respondeo (a), potest intelligi
nis. et Patrem et Filium et Spi- dupliciter Joannem baptizavisse.
ritum sanctum credebant, non Uno modo in forma Baptismi
,
lemti sunt postea rebaptizandi. Christi, quam potuit sciro a disci-

cuoli
Item, in receptione Sacramen- ab aliis audion-
pulis Christi, vel
riia
torum, quod datur non est ite- tibus hos baptizare et tunc ,
randum, sed si aliquid omittatur, non diceretur proprie Baptismus

caute cst supplendum Extra dc : Joannis, nunc non dicitur
sicut
clerico per falsum promoto, cap. unico, Baptismus Petri vel Pauli. Istum
)lia I
ct de Sacramentis non iterandis, cap. 1. enim orrorem repreliendit Apo-
sed in Baptismo Joannis dabatur stolus 1. Et si isto
ad Corinth.
De;ii
ablutio exterior; ergo si defuit modo baptizaret Joannes, planum
«rili
interior, illa fuit supplenda, sed est quod talis non esset iterum
non exterior itcranda. baptizandus.
tio ad Contra, dc conscc. dist. 4. Alind; Aliomodo (b), potest intolligi Jonnnet
pOBit.
ct accipitiir ab Augustino supcr Joannem baptizasse non in lorma bHi.iiM»it
Joan. liom. 5. Si quos baplizavit Baptismi Christi, sed vel in ali- chrisn.
Joannes, itcrum sunt baptizandi, planc qua alia forma proj^ria, ^cilicot
ilcrum, sed non itcrato JUiplismo ; cpios in nomine venturi, vel absquo ali-
enim Judas baptizavit, ct Chrislus; quos qua forma; ot de sic baptizato
baptizavit .Joannes, non, etc. Item satis videtur manifestum, tniod
Angustinus de Baptismo contra erat baptizandus Baptismo Cliri-
Donatistas lib. 5 Christus laU Dapti- sti, tum, proptor i»roRc»^ptum ojns
smo mundat Ecclcsiam, quo acccplo, generalo obligaus oiudcs, quod

altcrum non crat neccs.mriuni. Joannrs pra?ccj)tum non implevorat ba-
(lutem tali Jjaptismo pcrlinijcbat, quo ptizatus a Joanno (istud autom
accepto essct liaptisi/tum dominicum nc- l)i\Tceptum jj:ontM-alc fuit ratioim-
cessarium. bilo, tiiiia rationabilo fiiit omnes
obligari ad hoc, qiiod essent mem- argumentiim, quod sumitur ex Ac- i. Rejk
bra Ecclesise, et ad suscipiendum tibus 19. concludit. Verum enim

signum illud commune omnibus est, quod non habentes fidem fu-
ingredientibus Ecclesiam); tum, erunt baptizandi Baptismo Chri-
quia medicina prseparativa susti, sed non sequitur, ergo ha-
scepta, congruum est recipere bentes fldem non erant postea
medicinam curativam; dispositi- baptizandi. Iste modus arguendi
one etiam inducta, congruum est non tenet, nisi in causis prsecisis.
adhuc induci formam principa- quod non est in proposito. In-
Baptismus lem ; scd iUo Baptismus Joannis fidelitas enim non
causa erat
Joaanls . . .
medicina mcre prsepa-

crat sicut dispositio prsecisa rebaptizationis Baptismo
pi'2eparati-
va, rativa ad Baptismum Christi, ut Christi, imo
magis, quia prius
Christi
curativa per illam ablutionem facilius non receperant gratiam Baptismi.
inclinarentur homines ad susci- Ad secundum argumentum dico,
piendum ablutionem sibi saluta- quod major est vera, quando ali-
rem, nec esset molestum ipsis quid Sacramenti Baptismi con-
jam ad simile exercitatis. Et hanc fertur; in Baptismo autem Joan-
rationem innuit Joannes Baptista, nis nihil Sacramenti Baptismi
Joan. 1. Bapiizo vos aqua, (supple conferebatur ablutio enim exte-
;
tantum) medius autcm vestrum stctit, rior, sine determinatis verbis et

quem vos nescitis, qui (supple) ba- determinata intentione prolatis,
ptizat vos non in aqua tantum, omnino Sacramenti Ba-
nihil est
sed in Spiritu et veritate. ptismi, sicut nec qusecumque alia
Si dicatur (c), quod Magister balneatio.
loquitur de Baptizatis a Joanne Et si objicias, ubi ergo habet
primo modo, utente scilicet for- veritatem illa maxima Ubi omis- :
ma Baptizando, hoc
Christi in sum est aliquid, caute supplendum est ?
non potest stare, quia infldelitas Respondeo, vel non potest habere
suscipientis Baptismum, non est locnm Sacramento vere uno,
in
causa sufflciens, quod oporteat quia duobus concurrentibus ad
eum alias baptizari, dum tamen istud Sacramentum, alterum sine
adsit intentio suscipiendi illud, altero nihil est Sacramenti, quia
quod confert Ecclesia. Et si ergo alterum sine altero nec signiflcat
a Joanne baptizatus non habuisset
gratiam, nec efflcit, et tunc expo-
fldem Trinitatis, dum tamen in-
nenda est illa maxime de diversis
tenderet recipere illum Baptis-
Sacramentis ordinatis., cujusmodi
mum, quem Joannes intendebat
sunt ordinatio in Diaconum, Suh-
dare, (qui sic intelligendo, pote-
rat esse verus Baptismus Christi) diaconum et hujusmodi, et de
non erat iste postea bapti- talibus est ibi sermo. ^êl si pos-
zandus, cujus oppositum dicit
sibile est Sacramento
in aliquo
Magister de postea baptizandis. vere uno, unam partem esse sine
Ad primum argumentum dico, alia, puta in Eucharistia, (loquen-
Ad argum •
quod non tenetur Magister, nec do de speciebus panis et vini,)
DIST. II. QUiflSTlO 11. 205
Kejl
ibi locum habct illud, quod omissum ro, etc. Athanasius qusest. 134. Baptisma Athanas
esf, est supplendum. Joannis hilroduclorium appellal ; Rasilius CvniiÂie-
Sed in proposito non, quia ab- exliorlalione ad ""^'"inus.
Baptismum,
^ initiatorium
'
' Uaniasc.
liitio Joannis nihil erat Sacra- Cvrillus Alexandrinus \\h. 1. in Joannem Gyiinao.
menti Baptismi; ideo non valet. cap. 26. prwparativum, ei lib. 2. cap. 57.
introdudorium, sicut et Damascenus lib.
COMMENTARIUS. 4. fidei orthodoxae, rudimentum, etc. Deni-

que Cyprianus de Baptismo Christi, et
Respondeo potest
manifestatione Trinitatis : Prxparabat
(a) intelligi dupliciter
viam Domino Joannes lavando exterius
Joannem baptizasse, etc. Ilic agit Doctor
corpora, ut prsecederet exterius lavacrum,
de Baptismo Joannis respective ad tilulum
prajfixum ex principali institulo secuturum Baptisma in quo conferretur
; inciden-
ter autem plura breviter dicil, quic ad
animarum ablutio, et peccatorum remissio,
AJI elc. Augustinus in Enchiridio cap. 49. Xon Augu&tin.
qucBstiones diversas et titulos revocantur a
renascebantur qui Baplismate Joannis ba-
Doctoribus. Quoestio ergo est : An baptiza-
tus Baplis)no Joannis tenebalur ad Bapti-
ptizabantur, etc. sed quodam prxcursorio
smum illius ministerio, qui dicebat Parate viam
Christi? Quod duobus modis intel- :
Domini; huic uni, in quo solo renasci po-

ligi potest, nempe si aliquis baptizatus
terant, parabantur, etc.
fuerit a Joanne in forma Baptismi Christi,
Gregorius Magnus hom. 7. in Evanr/. cregor.
id est, in nomine Trinilatis, quain formam
discere poLuit a discipulis Ciiristi, eo casu
idem docet, et ahi, proinde recte Doctor
ille Baplismus sic datus non essel Bapti-

significat usum Baptismi .loannis in hoc
solo fuisse, ut disponeret ad Baplismuni
smus Joannis (cujiis neque promulgalor,
Christi, tuin. exercitando per ablutionem
neque institulor fuit) sicut neque est
Petri vel PauU, vel alterius ministri, 1. ac^

aquê externam, tum etiam pra>dicando
ioatio Corinth. 1. Ilic autem casus non est ad fidem et pcenitenliam peccatorum. appro-
"""'"• pinquante regno ccelorum. el gratia nov»
scopum qUcEStionis, quia ille reciperet
Baplismum Christi, qui non est iterabilis. legis ; sul)jicit mox senlenliam Magistri,
Secundo modo intelligitur de Baptismo eamque impugnal. Ilis positis (juanlum

i.
•nstis
tentus Joannis, quo ipse ulebatur, vel in forma ad suminarium et divisionem, (lifticullales
et controversias .breviler perslringam suo

iciusio" pi'opria, scilicet in nomine venturi, vel
raaiiva.
gjj^^ ^jjj^ forma. Ad qu;i;stionem hoc modo ordine, resumendo membra ipsius qu;ps-
inlellectam, respondet affirmative, pro- lionis juxla consuelum slyluin.
pter pricceplum generale, quod prajce- llic supponit Doctor opinionem verio- 3.
plum fuit rationabilc, tum ut baptizatus rem circa institutionem Baptismi Christi 4»>po«'i'o-
fieret membrum Ecclesite ; tum, (juia reci- ante passionem faclam, quam el inferius
piens medicinam pneparativam el (Hsposi- (locet, nempe discipulos Chrisli non fuis-
tivam, congruum erat ut rociperet purga- se usos aUo Baplismo, (juam instilulo a
tivam ; Baptismus Joannis fuil pneparali- Christo, cujus fonnam a discipulis potuil
vus, et ut dispo.siUo ad Baptismum Christi. Joannos discere.

Origenes tomo 8. in Joannem : Ut prtrpa- Cieterum Joannem non fuisso u.sum .iptnnMii
igenes. .V .. «11 • • 1 . non fuiti»e
rem, iiKjuit, veluli populum instrwtum. Baplismo Lhristi, sea suo, .supponunl „,„„,
ego veni, ct ad pneparandum locum re- onmes P:itres, noîue allo(juin minislo- 'SJ|"{"°
sipiscentix pcr 1'aptismum post me ventu- rium Jdannis, (pio ul precursor fungoha-
tur, permittebat ipsi congrue usum alte- ponit;primum autem, scilicet baptizasse
rius Baptismatis sacramentalis instituti in determinata forma, ut in nomine ventu- £f"!^°*'*
a Christo, sed servato discrimine inter ri, ita sentit Hugo de S. Victore lib. 2. de ^'{\^"^\,
utrumque, soli Cliristo, et ejus discipulis Sacram. part. 6. cap. 6. Magister

^ in hac Magiffll
Alensu.
proprium esse debebat, quamquam si- dist. cap. uUimo, quem sequitur commu- D. Tho
Concursus i"ul pro aliquo tempore concurrerent, nisopinio praeter citandos. Alensis i.part. Ambn
utriusque.
^^ pgiet Joaunis 3. et 4. Baptismus autem qusest. 6. in 3. art. I. D. Thom. 3. part.
Joannis unum annum circiler, vel paulo quasst. 58. art. 6. ad 5. et noster Doctor
amplius duravit, donec missus est in car- tanquam magis receptam eamdem primo
cerem, et tunc extinctus est usus Baplis- loco staluit, cui favent multi Patres, Am-
mi Joannis, quod a solo ejus ministerio brosius lib. 1. de Spiritu sancto, cap. 7.
pendebat, ut probat Augustinus tiâct. 4. Joannes quidem in advenientis Jesu, non in

in Joan. Casus ergo proposilus est spe- suo baptizabat' nomine. Augustinus lib.
culativus, et non facli, et sic etiam disse- quaestionum novi Testamenli, quafist- 29. Auûsiin
HierOQ.
rendi gratia a Doctore proponilur, non dicens Baplismum Joannis non fmsse sine
vero asserendo. mentione Christi. Divus Hieronymus in
4. (b) Alio modo potest intelligi, elc. Hic illa Joelis 2. Effundam de Spiritu meo,
utriusque docet distingui Baptismum Clirisli a Ba- etc. Item Aclorum 19. Joannes baptizavit
Erro™' ptismo Joanuis. Oppositum errorem do- Baptismo poenitentiae, dicens : in eum qui
Petihani. ^^-j^ Petilianus, eumdem scilicet fuisse erat posl ipsum ut crederent, etc. ubi
Baptismum Christi et Joannis, in quo videlur hsec forma insinuari.
distinguebat tres gradus; unum qul fuit Oppositum liujus etiam insinuat Doclor
f^^^^^
in aqua, et hic fuil Joannis; secundum, ut probabile, quem secutus est Durandus "
Doctor
in spiritu, et hic fuil Christi ; ter- in hac dist. quaest 3. Gabriel quaest. 2. art. Duraad.
Sotu».
tium in igne, et hic fuit Paracleli ; vide 1. Sotus quxst. 2. arl. I. et aUi. Et patet
AuguBtin. Augustinum lib. 2. conlra litteras Petilia- congruentiis, quia locus ille Actorum
TQovato- ni cap. 32. 34. et 37. Idem docent hseretici habet commodam interpretationem ex
rum.
hujus temporis, nullum discrimen agnos- superficie verborum, nempe ex eo quod
centes inter ulrumque Baptismum, nisi Joannes dum baptizaret, instruxerit eliam
quod Baptisma Joannis fuerit efficax in de fide venturi. Secundo, quia forma illa
virtute Christi exhibendi in Cruce, Baptis- esset falsa, cum Christus jam venerit, ac
na Christi in virtute jam exhibiti. Vide proinde non erat venturus, et idipsum
Beliarm. eadem etiam
gellarminum lib. 1. de Baptismo, cap. 19. scierit Joannes. Terlio, quia
Hsec hffiresis damnala est ab omnibus forma baptizando Christum proferretur
Palribus. Vide citatos, et quos refert falso ; Joannes aulem idem Baptisma
Scholiastes. Damnatur sess. 7. de Baplis- Chrieto el ahis ministravit, quia Baptis-
Trident. ^^0, a TridentinO' : Si quis dixerit Baplis- ma Joannis non conferebal gratiam ;
ergo
ma Joannis habuisse eamdem vim cum Ba- non dabalur sub aUqua forma verborum
ptismo Christi,'anathema sit, etc. delerminata, quia heec tanlum datur in
5. Jonnnem baptizasse, etc. Maleriam Ba- Sacramenlis novse legis ad significandum

ptismi Joanuis fuisse aquam et ablutio- effectum interiorem gratite. Ad funda-
ifsusforma.
nem, habemus Matth. 3. Lucae. 3. Marci menlum opposilse intelligendi sunt Pa-
1. Joan. 1. ef 3. et 3. Act 1. De forma non tres, sicut et locus Actorum, ad quem

ila constat, ideo Doctor alterutrum sup- alludunt, jam prsemissus declaratur.
DIST. II. QUiESTlO II. 267
Prseferenda tomen magis est prior docet necessario baptizandos esse Baplis-
tenUa'
sententJa, cui magis favent Patres et mo Clu-isti, alios vero non posuisse spem
feren-
(.jLa^ Magislri scholae, ac proinde negalur in praedicto Baptisnio, et liabuisse tidem
quod primo adducitur, quia interprelatio et cognilionem Trinitatls, ac proinde ter-
dictorum Patrum et Doctorum sic inlel- tiae personse, et hos non fiiisse baptizan-
ligit, illo loco designari formam Baptismi dos Baptismo Christi, sed recipiendos per
loannis. Ad secundum, negatur antece- manus impositionem.
Stfun-
lentis dens, quia venturi inlelligitur respective Assertio Magister intellecla juxta pri- Senientia
^nd» , „ . , . , j . „ . ^'agiBlri
sntise. ad manitesLationem, et munus baptizan- mum modum, quem adducil Doctor in ijoipugna-
di quia Joannes disponebat baplizando littera, quasi aliquando baptizaret Baptis-

ad Baptismum Cliristi, quod non fuit tum mo Christi, hoc etiam casu dato,est falsa,
inslitutum, saltem ante Cliristum bapti- quia infidelitas suscipientis Baptismum

zalum. Ad terlium, patet per idem. Alii non evacuat Sacramenlum, ita ut iterari
dicunt Joannem non usum fuisse illa debeat, modo adsit intentio illud susci-
forma baptizando Chrislum, quia per piendi cum reliquis, deficiente sola tide.
revelationem eum cognovit, ita Paludanus; Ilunc autem casum non intendit Magisler,
alii, ut Mayron, usum esse alia forma. qui loquitur de proprio Baplismo Joannis,
Ad quarlum, negatur consequentia, quia quem distinguil a Baptismo Christi, et so-
forma illa potuit habuisse effectum inlum juxta mentem et errorem haeretico-
structionis de Christo venturo, quem rum casus hic admittltur in praxi, quia
sola ablutio nou sufficienter indicaret. non distinguunl inler Baptismum Chrisli,
Unde Augustinus, Joannem ait fecisse et Baptisinum Joannis.

mentionem Christi inter baptizandum. Secundo modo intellecta sentenlia Ma- 8.
Notatur
Potissima ergo ratio hujus sententise, ex gistri rejicitur ab omnibus, estque erro- erroris.
Prieceplum
lioc eliditur, de falsitate scilicet formac nea, quia praeceptum generale Baptismi generkle
praescripta;, quia praedicatio Joannis erat Christi comprehendit baptizatos a Joanne,

de Chrislo venturo, et venturum designa- s\Q.Mi et ca^teros, el a fortiori baptizalos
bat : Qui post me venit, Joan. 3. quod in- jj Joanne magis, quam circumcisos, quia
telligitur de adventu secundum manifes- Circumcisio conferebatgratiam, et delebal
llod tationem, ut dixi, non secundum Incar- neccatum, non ila Baplismus Joannis.
non
nalionem, alias praedicatio illa non esset Deindc propter characterem, ct consigna- Bspiisnius
. , _ Qinsti ob
vera ;
quod porinde de forma dicendum tionom, et initiationem in lege nova re- coiisijfunti
oncui
est, quia illa forma non vindicat majo- quiritur Baptismus Clirisli, etiain respeclu
rem, aut certioreia gradum veritatis, cum eoruin, (lui habuerunt fidem ct justitiam.
Uo
Pra«- Terti.^.u<
iion fuerit practica, quam ipsa inslructio Teilio, quia Baplismus ille fuil
paratorius ad Baplismuin Chrisli, cui su-

n«iioue
ot praedicatio Joannis de Christo venluro,
non fuisset et intclligilur bordinabatiir lan(iu;iin dispositio vol in-
quaj falsa,
modo jam explicato ejus voritas. troductio et exercilatio, ut conslat cx Pa-
(c) Si dicatur quod Magister intelligiitur Iribus et Scriptura Malth. 3. dicil Joan-
llatia
de haptizntis a Joanni prinio modo, elc nes ad PIiarisaM)S ut SadducaJos a se ba-
IKri?
Magistor hac distiiictione docuil alios plizatos : Ego baptizo vos in aqua, clc.
baptizatos esse a Joanne, ({iii ponebant qui autem post me venturus est, eto. ille
spem in illo suo Baptisino, nequo co- vos bnptizabit in Spirilu sanclo, el itjni,
sanctum hos ctc. Ilem, (juia intor eos qui bapUzali

gnosccbant Spiritum ; ct
sunt ab Apostolis, Act. 2. et 4. praesumen- fidelis est baptizandus ; tenet tantum in caiw
dum est fuisse aliquos baptizatos a Joan- causis prajcisis, in quibus sicut affirmalio înteTm
ne, quia loco citato Matthxi, dicitur tota est causa affirmationis, ita eliam negatio
Jerosolyma, in qua baplizarunt Aposloli, est causa negationis, propler mutuam
frequentasse Baptismum Joannis. adaequationem causae et effectus, ut est
Et quidquid sit de hoc, doctrina de inter definilionem et proprietatem subje-

Baptismo, ejusque necessitate proposita a cti, quai adasquatio in hoc salvatur, ut
Petro Act. 2. non excipit baptizatos a Joan- ubicumque salvelur unum, ibidem salve-
ne ; quae doctrina universafis fuit, respe- tur et alterum extremum. Auctoritates
ctu totius popuU, in quo fuerunt bapli- autem Hieronymi et Ambrosn a Magistro
zati a Joanne, neque respondere licet adductse designant tantum infideUtatem

fuisse etiam in populo Baptizatos a Gliri- esse sufficientem causam applicandi Ba-
sto. Respondelur enim illis necessitatem ptismum, non solam, neque praecisam. Et
Baptismi, ejusque susceptionem non fuissi objicias, inquit, illam maximam, ^bi
^^^^^
se propositam, quia jam initiati sunt et omissum est aliquid, caute supplendum .pi-îd^
inslructi, antequam ad Baptismum admissi esse, etc. non inlelligi de partibus essen- ment
sunl. Respectu ignorantium Baptismum tiafibus ejusdem, quia si deficient, nihil
loquitur ex subjeclo argumento Petrus, fil ; deficil enim fundamentum significa-
et inlerrogantium quid facere deberent. lionis sacramenlaUs, sed inlelligendum

Augustin. Conclusionem hanc tradit S. Augustious esse in Sacramento Ordinis vel Eucha-
tract. 5. in Joannem; et habetur de con- rislise, quod ex diversis integratur,
secr. dist. 4. cap. Aliud est, etc. et lib. 5. seorsim poni
quorum quodfibet
contra Donatistas de baplismo.
potest. Habetur illa maxima cap.
9. Fundamentum Magistri nulium est, ut
unico de Clerico per saltum ordinato, et
^'^"tum^'^' respondet Doctor in fittera, quia infide-
de Sacramentis non iterandis, cap.
ôhitm- ^^^^^ ^^"^ ^^*' praecisa causa suscipiendi
1. Qui voluerit, circa hanc materiam
Baptismum; quamvis ergo infideles bapti-
znadisunt, non tamen sofi. Et iste modus de Baptismo Joannis legal Alensem cita- ^,g,
D Tl
argumentandi non concludit, verbi gratia, tum, el D. Thomam 3. p. quaest. 38. el se-
infidefis baptizandus est, ergo solum in- quenti. Hajc ex instituto praisenti sufficiant.
.
DlSTINCTro III.
Q69
DISTIiNCTIO III.
{Textiis Magislri Sentenliarum.)
ti pertinentia. De substnntia hujus

De haptismo, quid sit. Sacramenti sunt verbum et ele-
mentum, caetera ad solemnitatem
A. Post hsec videndnm est, qiiid sit
lium 1. ejus pertinent.
Baptismus, et qiiae sit forma, et
quando institutus, et causa insti-
De forma Baptismi.
tutionis. Baptismus dicitur intin-
ctio, id est, ablutio corporis exte-
rior facta sub forma verborum Sed quod est illud verbum, quo r.
praescripta. Si enim accedente ad elementum, fit Sacra- ^''"y. ^^

(iat ablutio
sine verbo, non est ibi Sacramen- mentum? Veritas te docct, qua^ *^7*'
,V.^t
tum, sed accedente verbo ad ele- hujus Sacramenti formam tradens '« Sy^ô^ô
mentum, fit Sacramentum; non ait discipulis : Ite, docele omncs gen-
tes, baplizaiitcs cos in
Jiiuni 2. utique ipsum clementum fit Sacra- nomine Pafris et
Ibt. 30. Filii et Spiriliis
loan. et mentum, sed ablutio facta in ele- sancti. Invocatio
lin. (le
mento. Unde Augustinus igitur Trinitatis verbum dicitur,
laclys. « Verbo :
3.
Baptisma consecratur quo Baptisma consecratur; et hc^c
lium 3. detrahe ,
verbum, ct quid est aqua nisi cst forma verborum, sub qua tra-
aqua? accedit verbum ad elemen- ditur Baptismus. Unde Bonifacio

tum, et flt Sacramentum. Unde Episcopo Zacharias Papa ait :
est hsec tanta virtus aquae, ut cor- « Firmissime praeceptum est in

pus tangat et cor abluat, nisi fa- Synodo Anglorum, ut quicumque
ciente verbo? non quia dicitnr, scd sinc invocatione Trinitatis mersus
quia creditur. Nam et in ipso ver- fuissct, quorl Sacramentum rcge-

bo aliud est sonus transiens, aliud nerationis non habcrct ; (juod
est virtus raanens ».duobus
In
omnino verum est, quod si mcr-
ergo consistit Sacramentum Ba- sus in fontem Baj)tismi (piis fucrit
ptismi, scilicet verbo et elcmcnto. sinc invocatione Trinitatis, pcrfe-
Er^ô etsi alia desint, qu3e ad deco- ctus Chi'istianus non cst, nisi in
rem Sacramcnti instituta sunt, nouiiuc Patris ct ViVu ct Spiritus
non ideo minus est verum Sacra- sancLi fiierit baptizatus ».
mentum et sanctum, sl verbum sit
Quod Apustoli in C.hrisli nominc hapiizfi-
ibi et elcmcntum. Nam ct in hoc
verunt.
Sacramento et in aliis qunedam
solcnt heri nd decorcm ct lione- tamcn
Lcfiritu!" in nctihus Apo- ^..j ^ ,a
statcm Sacramonti, qiiaMlnm .'id stoloruin, Apostolos l)ai»ti?:assc r/i '-''' *• '^*
SpiP. Mll.l.
substantiam et causam Sacrameu- ,., . ,
nounnc (./irisli ; scd iii hoc uomino,

.
,
''-'• 'i»-
cons. ^dist.
y^ exponit Ambrosius, tota Trini- Filium et Spiritum sanctum dicas,
quodam tas intelligitur « Intelliffitur et Patris et Filii et Spiritus sancti
Dubium 4. '^ ° :
Gap.przeai-enim, cum
Christum dicis, et Pa- minuas potestatem, vacuum est
legalis.
ter, a quo unctus est, et ipse qui omne mysterium. Cum dicitur m
unctus est, et Spiritus sanctus, nomine per virtutem nomi-
Christi,
per quem unctus est ». Unde Nico- nis impletum est mysterium nec ;
laus Papa ad consulta Bulgaro- a Christi Baptismate Spiritus se-

rum « A quodam Judaeo multos
:
paratur, quia Christus baptizavit
baptizatos asseritis ; et quid inde in Spiritu ».
agendum sit, consulitis. Hi profe-
cto, nomine sanctae Trinita-
si in Qucestio Amhrosii.
tis, vel in nomine Christi, sicut in
Actibus Apostolorum legimus, ba- « Nunc consideremus, utrum d.

.._,,..
sicut m Christi
. 1 •
X-. Ambr.
ptizati sunt; unum enim idemque nomine legimus Ba- i. c
est, ut exponit Ambrosius ». ptismi plenum esse Sacramentum, sanc?^
ita etiam Spiritu sancto tantum nun- Aft°'i(

Si in nomine Palris tanlum, vel Spiritus cupato, nihil desit mysterii
ad j^^^\
sancti, possit tradi Baplismus. plenitudinem ? Rationem sequa-
mur : qui unum dixerit, Trinita-
c. Hic quaeritur : An Baptismus tem signiflcavit; si Christum dicas,
Amb. lib. ^ S
1. de
^
esset verus,
.
si
,.
diceretur
^
m nomi- et Patrem, a quo unctus est Filius,
sancrc.'9. ne Patris tantum, vel Spiritus et ipsum qui unctus est Filium,
sancti tantum, ut cum dicitur et Spiritum, quo unctus est, desi-
m nomine Ambrosius vi-
Christi ? gnasti. Scriptum est enim hunc :
detur dicere, si flde mysterium Jesum a Nazareth, quem unxit Deus Spi-
Trinitatis teneatur, et una per- ritu sancto. Et si Patrem dicas,
sona tantum nominetur, plenum Filium ejus Spiritum oris ejus
et
esse Sacramentum ; et e converso, pariter indicas, si tamen id etiam
si tres nominentur, et non recte corde comprehendas. Et si Spiri-
de aliquo illorum sentiatur, va- tum dicas, Deum Patrem, a quo
cuum mysterium. Ait enim
fleri procedit, et Filium, cujus est Spi-
Dubium 5.
€ Ubi non est plenum Bapti- Unde, ut rati-
sic : ritus, nuncupasti.
smi Sacramentum, nec princi- oni copuletur auctoritas, Dominus
pium, nec species aliqua Baptismi dicit : Vos autem baptizahimini in Spi-
sestimatur. Plenum autem est, si ritu sancto ». Ex quo indicat, nos
Patrem et Filium et Spiritum san- recte posse baptizari in Spiritu
ctum fatearis. Si unum neges, sancto.
totam subrues. Et sicut unum in
Dubium 6. sermone comprehendas, vel Pa- Perstringit prcemissorum intelligentiam
post! wtrem, vel Spiritum

Filium, vel cum determinatione cujusdam dicti.
AcV. i^s. sanctum, flde autem nec Patrem,

nec Filium, nec Spiritum sanctum Ex his aperte intellexisti in no-
abneges, plenum est fldei Sacra- mine Christi verum Baptisma tra-
mentum ; ita etiam licet Patrem et di ; ubi nihilominus insinuari vide-

DISTINCTIO III. 271
tur,verum Baptisma dari posse in Alii dicnnt institntionem Baptismi Mattb. 10.
5.
nomine Patris tantum, vel Spiri- factam, cum Apostolis dixit : Iie,
tus sancti, si tamen ille qui bapti- docele omnes genles, baptizantes ros in
Z8il,fidem Trinitatis teneat, quae nomine Palris et Filii et Spiritus sancti.
Trinitas in quolibet horum nomi- Sed hoc dixit eis post resurrecti-
num intelligitur. Si autem aliquis, onem, prsecipiens eis de vocatione
perverse credens et errorem indu- gentium, quos ante passionem bi-
cere intendens, unum de tribus nos et binos miserat ad pra^dican-
!'ruat
tantum nuncupet, non implevit dum in Judaea et ad baptizandum,
^_mina. mjsterium. Quod vero ait, nomi- dicens : In viam gentiuni ne abieriiis. Dubium
1.
natis tribus, vacuum esse myste- Jam ergo institutus erat Bapti-
rium, sibaptizans minuat potesta- smus, quia baptizabant simul et
tem Patris, vel Filii, vel Spiritus praedicabant.
sancti, id male sentiat de po-
est,
tentia alicujus horum, non credens
De fo7'ma, in qua baplizave7-u7it Apostoli
Soli
unam potentiam trium; intelligen-
Act.l a7ite passioneni Cliristi.
Psil dum est hoc super eum, qui 7ion
Acl
intendit 7iec credithSiî\zB.re, qui non
tantum caret fide, sed etiam inten- Si vero quaeritur, in qua forma G.
Matlh. 3.
tionem baptizandi non habet. Qui tunc baptizaverunt, sane dici po- 10.
Trinitatis, scili- Ded. k.

cons.
ergo baptizat in nomine Christi, test : in nomine
baptizat in nomine Trinitatis, quae cet in ea forma, in qua baptizave- Nunquam
aquae
ibi intelligitur. Tutius est tamen, runt postea gcntes ; quae ante pas- Aug. serm.
2. dom.
tres nominare, ut
personas ibi sionem potest intelligi fuisse tra- intra. oct.
Kpiph.
dicatur innominePatriset Filii et
: dita, licet non sit scriptum. Non Ali.i opinio
Magistri.
Spiritus sancti non in 7ioniinibus,
; ergo tunc illam formam Christus
sed in nomiîc, id est, in invocatione prius tradidit, cum
ad evangeli-
vel in confessione Patris ct Filii et zandum gentibus misit sed quam ;
Spiritus sancti ; invocatur enim ante tradiderat, mittens eos in

T. lib.
de ibi tota Trinitas, ut invisibiliter Judseam, post iteravit, cum ad
irit
i'."c.*3. ibi operetur per se, sicut extra gentes misit. Commodios ergo di-
visibiliter per ministrum. Si au- citur institutio facta, quando Chri-
tem dicatur in iiominibus, non est stiis a Joanne baptizatus est in
ibi Sacramcntum, quia non serva- Joi-dane ; (juod dispensavit, non

tur forma Baptismi. quia mundari volucrit, cum sino
peccato fuerit, sed quia « contactu
De instilutione Daplismi.
mundaecarnis sure vim regenci'ati-
vam contulitaciuis •>, ut (pii postea
P. De institutione Baptismi, quan- immergeretur, invocato uomine
3mpore
lituu'."' do cueperit, variae sunt anstima- Trinitatis, a pc^ccatis purgarotur.
uL' tiones. Alii dicunt, ba|)tismum Tuuc igitur institutus ost Bapti-
JTs. tun •
osse instittitum, cum Nieo- smus Cliristi, iii (luo Trinitas, cu-
''•
^^- d(>mo Christus ait : Msi ipiis ro7\atus jus mystoriuiii ibi innotuit, iuto
fuerit ex aqua el Spirilu sancto, ctc. rius hominein baptizat.

mus ». Secundum hoc licet non

Quare in aqua tanlum fiat ? modo ter, sed etiam semel tantum
mergere. Ibi tamen dumtaxat
autem hoc Sacra-
Celebratiir semel mergere licet, ubi consuetu-
H.
Joan. 3. mentiim tantum in aqua, non in do Ecclesise talis existit. Si quis
Ambr. c. 6. ,. ,. ., ^, .
iniiiud alio liquore; ut ait Christus

, ,
: Nisi vero id facere incipiat, ubi con-

Rom. 15. T
suetudo talis non est, vel semel
.
^ 1
Itaetnos quis renatus ex aqua, etc. Ideoque

noviâte uuiformiter aqua
id fieri in prseci- tantum mergendum asserat, re-
vit£e.
pitiir, ut intelligatur, quod « sicut prehensibilem se constituit. Unde
aqua sordes corporis ac vestes Haymo « In suo sensu abundat
: In iUi
rtom.
abluit, ita Baptismus maculas ani- Cyprianus, cum semel mergebatin Unusqi
que
mse sordesque yitiorum ernundan- Baptismo parvulos; qui quod inin sen
suo
do abstergitVel ideo, ut nul-
». telligebat studiose implebat, bonis abund
lum inopia excusaret; quod posset operibus abundando, licet in hoc
fleri, si in vino et oleo fleret, et ut nescius delinqueret. Sed quia bonis
communis materia baptizandi inoperibus abundabat, postea cor-
veniretur apud omnes. Quod aqua reptus a Beo, abundavit altiori
signavit, quse de latere Christi sensu, ter illos mergendo
Ecce ».
manavit, sicut sanguis alterius habes, quia deliquit qui semel mer-
Sacramenti signum fuit. Non igi- sit; sed hoc ideo, quia aliter se
Dubium 2.
iûP jj^
c^\[q
liquore potest conse- habebat illius Ecclesise consuetu-
crari Baptismus nisi in aqua. do, vel quia unam tantum facien-
dam mersionem asserebat. Be tri- Habetu
cons.
De immersione, quoties fieri deheal. na mersione Augustinus ait 4. : (
Postqu
t Postquam nos credere promisi-
I. Be immersione vero, si quaeritur miis, tertio capita nostra in sacro
^fib.'^'i.* quomodo fleri debeat prsecise; re- fonte demersimus, qui ordo bapti-
haSr de spondcmus Vel semel, vel tertio, : zandi duplici mysterii signiflca-
rDetnJaP^^ vario more Ecclesise. Unde tione celebratur. Recte enim ter-
immersi- Qregorius « Bc trina immersione
: tio mersi esfis, qui accepistis
one.
Baptismi nil verius responderi Baptismum in nomine Trinitatis.
potest, quam quod vos ipsi sensi- Recte tertio mersi, quia accepistis
stis ;
quia in una flde nihil offlcit Baptismum in nomine Christi, qui
Ecclesise sanctse consuetudo diver- die tertia resurrexit a mortuis.
sa. Quia enim in tribus subsisten- IUa enim tertio repetita immersio
tiis una substantia est, reprehen- typum dominicae exprimit sepul- Rom«i
sibile esse nuUatenus potest, in- tura3 ». Constat ergo, baptizandos

fantem in Baptismo vel ter, vel tertio debere immergi; et tamen
semel immergere, quia et in tribus si semel tantum immergantur,
mersionibus personarum Trinitas, verum Baptisma accipiunt. Et qui
et in una potest divinitatis singu- semel immergit tantum non pec-
laritas designari. Nos vero, qui cat, nisi consuetudo Ecclesise ob-
tertio mergimus, etiam triduanse sistat, vel hoc modo tantum, debe-
sepulturae Sacramentum signare fleri asserat.
:
DIST. Ili. QUyESTlO I. m

sent. Res igitur hujus Sacramcnti
Quanclo Circumcisio amisit vim suam ?
justiflcatio est.
Solet etiam qiiaeri, si Circiimci- {Finis lexlus Magistri.)

K.
an. 19.
insumma-
sio statim vim suam ab
amisit
tum institutione Baptismi. Acl quoddi-
cst. Supra Magister (a)egit de quo-
Mth. 26. cimus, in Christi morte terminata
iruc. 22. dam prseambiilo ad Bnptismum
ilarciii. osse legalia omuia. Ex tunc igitur
|oan. 13. . .
i-
. 1- L Christi; hic agit de Scramento
Circumcisio perdidit vim suam,
Baptismi. Kt dividitur in duas, in
ita quod postea non profecerit;
prouemium et tractatum, qui in-
potius obfuit observatoribus suis,
cipit ibi : Buplismus dicitur. Prima
sed usque ad oblationem ver;e
dividitur in partem principalem
liostia? potuit prodesse. Si enim incidontalis
et incidentalem, qua?.
ante passionem legalia finem ha-
incipit capite 4. Principalis dividi-
buissent, non, ea imminente, vetus
tur in tres partes: Primo agit de
pascha cum discipulis manducas-
partibus intrinsece pertinentibus
set.
ad Baptismum. Secundo de susci-
piente Baptismum 4. dist. Tcrtio
Dc causa inslilutionis Baptismi.
de ministro dist. 5. Post hoc sciemlum.
Prima, quae pertinet ad pnnesen-
Causa vero institutionis Bapti- tem lectionem dividitur in tres :
smi est innovatio mentis, ut homo, Primo, agitdequidditate Baptismi,

qui per peccatum vcius fuerat, per sive quid sit Baptismus. Secundo,
gratiam Baptismi rcnovetur, quod de forma ejus, ibi : Sed quid est il-
}& fit depositione vitiorum et colla- lud verbum. Tertio, de institutione

tione virtutum. Sic enim fit quis- ejus, ibi : Et in illa
De instHuiione.
([WQnovus homo, cumabolitis pecca- tertia parte interserit de materia

tis, ornatur virtutibus. Abolitio Baptismi, ibi Cclebratur autcm ctv. :
peccatorum pcUit foeditatem, aj)- Circa istam distinctionem ter-

positio virtutum decorem,
affert tiam, qusercniluui est dcMiuatuor
et hnec est res hujus Sacramenti, Primo, de Baptismi dclinitione,
scilicet interior munditia. an illa propria sit ejus, (luam
ponit MagisttM' : llaptismus est li/ir-
id est, ablutio corporis e.rterior,

Quwritur an liaptismus apcruil ca'lum, tio,
forma rcrborum prwsrripta

'.'
rpiod non aperuil Circumcisio ? facta sub

Secundo, de forma l^nptismi. ;»u
h;rc sit pr.Tcisa forma rjus /^//'//"
Et
M. Si (lua^ritur, utriim Baptismns :
abium 3.
uominr Patris rl Fllii e( Spiri-
aperuit cueluni, quod non apernit :.t> tc in
Circumcisio dicimus, ;
(juia n(^c lussaurii Amru. Tertio, dc matoria.
sola natui';ilis pui';i sit
Baptismus ncc Circnmcisio adi- ;ni ;i(|n;i
tuni regni nobis apcrnit, scd iiostia mnt(MMa convoniens P>;ii»tismo.
Salvatoris, qu;e si tomi)orc Cir- Quarto, i\^'' institutiono, utrnm

fuissct, illins iiistitutio B;)ptisnii ovacuet Cir-
cumcisionis obhit;»
!,cm[)oris homines regnum inti';is. (..nmi-isionom.
18
Toni. XVI.
Contra, Magister in distinctione

COMMENTARIUS ista.
In hujus qusestionis
solutione
Supra Magister egit, etc. Hic exponit potest procedi sicut supra distinc-
Ordo dis- (^)
tinctionis. tione prima «.2. de definitione Sacra- ^
Doctor ordinem. Poslquam enim tractavit *
Declaral
de Sacramentis novae legis in genere,

menti. Supponendo enim ex usu quid
1 . .
o • •
. • • Dominis
subjecit etiam tractatum de Baptismo loquentium, signincatum nominis BaptisnK
Joannis, tanquam praeambulo ad tracta-

Baptismi, scilicet quod Baptismus
tum de Baptismo Gliristi, quem explical

quoddam speciale Sa-
signiflcat
in liac distinctione. Ejus argumentum cramentum, ut si Baptismus signi-

Ejus
comprehendit Doctor quatuor quaeslioni-
ficet ablutionem, sicut apud Ju-
divisio.
daeos erant Baptismata corporum
bus, hoc ordine : Primo explicat quid
rei per definitionem, quae supponitur in
et vasorum, in est, ablutiones,
tunc hoc quod erit Sacramentum
qualibet scientia. Secundo exphcat partes
Baptismi, ( intelligendo ibi cons-
Sacramenli Baptismi; in secunda quaes-
magis principalis
tructionem intransitivam) signifi-
lione formam, quse est
in composito ; in tertia vero qusestione^

cat Sacramentum speciale, et
hoc tam specificando signiiicatio-
agit de materia ; in quarta vero, de insti-
tutione ejus per ordinem ad causam effi-

nem effectum signiflcatum, puta
et
puriflca^tionem animae a peccato
cientem, et de promulgatione et concur-
rentia ejus cum Gircumcisione.
originali, quam speciflcando fun-
damentum talis signiflcationis et
relationis.
QU^STIO I.
Ex
hoc, inquam, supposito, ap- Baptismi
paret qualiter Baptismus potest con£o
An illa definitio Bdptismi sit propria,
habere deflnitionem, cum enim de- JfL ,
definibu:
quam ponit Magisler, scilicet Bap- :
oporteat esse ens positi-
finibile J^^t»
dicta d.
tismus est tinctio corporis exte- vum, per se unum, et reale, et com- q. 2. n.
rior, facta sub forma verborum mune, ut habetur supra, Baptis-
prsescripta? mus non est pure non ens, sicut
impossibile. Et probatureo modo,
Hugo 2. de Sacram. p. 6. cap. 2. Alens.
Vict.
4. p. q. 11.
lif).
m. 2. et 3. D. Thom. 3. p. q. 66.
quo supra de Sacramento, quia ra-
tio ejus non est in se falsa; nulla
i
art. 1. {ubi Suar. et Vasq. ) ei hic q 1. art. 1.
D. Bonav. a. i. q. i. et 2. Richard. a. 1. q. 3.
enim est repugnantia, quodcum-
que sensibile, vel quaecumque sen-
1.
Mag. A. Ad primum arguitur (b), quod sibilia institui a Deo ad signi-
Argum. 1.
non, quia pars non prsedicatur de ficandum efficaciter ablutionem
suo toto; ablutio est pars Sacra- animse a peccato. Neque etiam
menti Baptismi, quia secundum est purum non ens, sicnt negatio
Augustinum qua>st. 1. Detrahe : Ac- vel privatio, patet. Est etiam per
cedit verbum ad elementum et fit Sacra- se unum, quantum ad illudquod
mentum. principaliter significat, quod est
Sacramentum ergo sicutnon est talis relatio signi ad tale signifi-
verba, ita nec ablutio ipsa. catum.
.
DIST. III. QUyESTIO I. 275
Nec hiiic quod connotat

obstat; posita circa definiLionem Sacramenli,
correlativum suum et fundamen- de quibus ibi sufficienler egimus.
tum, quia sic relatio qu?ecumque Patres autem varias Iradunt appellatio- Variee
appellalio-
connotat; nec quod in fundamento nes hujus Sacramenti, ut Nazianzenus nes
hujus Sa-
sunt multa connotata, quia, ut orat. in sanclum liaptisma quaa esl 40. cramenti
Nazianzen.
dictum est supra, una relatio Clemens Alexandrinus lib. l. Psedagog. Clemens.
rationis potest fundari quan- cap Alexand.
in G. Basilius homil. 13. qux esl exhor- Ras-ilius.
tumcumque distinctis in re. Talis talio ad naptismum, Clirysostomus homil. Chrysost.
Damasc.
|->ola
Istanlia tamen connotatio bene prohibet ad baplizandos, tom. 5. Damascenus Sepullum,
ISuitul' crucilixio.
Ifimo. habere deflnitionem primo nihil ; lib. 4. fldei Orthodoxae, cap. 10. Neque Circumcisio
lavacrum.
enim habet definitionem primo, secus in Scriplura variis appellalionibus illuminatio.
Appeliatio
nisi substantia, quse non deflnitur dicilur, ad Romanos 6. Haptismus, vulg-aris
et propria.
per aliquod additum, neque sicut sepultura, crucifixio ; ad Coloss. 2. Cir-
correlativum additur in deflnitio- cumcisio ; ad Titum 3. Lavacrum seu
ne correhitivi, nec sicut subjec- abluiio et balneum ; ad Uebvxos 6. el
tum in definitione accidentis, 10. illuminalio.
IL 18. talia enim habent definltionem, Ilas autem appellationes praeler Bap-
sed non primo, patet 7. Met. tismi et lavacri seu ablulionis, desumun-
§ Ilbul aulem palnm. tur ab effectu seu a significalione
V
Sola ergo tertia conditio, scili- myslica ; vocabulum autem Ihiplismi

cet quod oportet definibilc esse ens est commune, et in usu omnibus ut,
reale, Sacramento
excludit a Joan. 3. et 4. Matthosi ultimo, Act. 2. et
Baptismi, quod non habeat omnino per totum ; esique ex usu Patrum
perfectam deflnitionem; habet ta- Latinorum et omnium Conciliorum el
men eo modo quo secundse inten- Scholasticorum, et desumitur ab intrinseco
tiones vel quaecumque relationes Sacramenti, atque ab eo quod continel
rationis definiuntur, quod sufficit in recto, sive ut totum fundamentum
quantum ad intelloctum habentem significationis sacrainentalis, juxta opi-
scientiam per definitionem ; eo- nionem quorumdam, vel certe, ul pars
dem enim modo est definitio, sicut fundamenli juxta aliam, ac proinde
illa cui correspondet quidditas magis proprie ex[)rimit myslerium, quam
in re. caitera, qua; sunt aîpellativa ab cflectu
hoc vel illo [)articulari, vcl cerlc a si-
COMMENTA.IUUS gnificatione myslica et simililudine pro-
portionis, ut quando dicilur sepultura,
(b) Ad primum arguitur, elc. Adducta vel crucilixio, etc.
ratione dubilandi, m\i\ion\i quid nominis,
tam quoad formale Haptisnii, quod est SCHOMUM.
signiticatio practicM, quam quoad materia-
le, quod est fundamentum talis signifi- Post (loclaratuin qnid iinminis et rei
iii Kaptisnio, ponit tliiplicem ojtinionom ;
cationis, juxta alias pra-missa dist. I.
iina ail abhitionuin t-t vurbu es8o rnndainen-
qu.Tst. 2. K.K /loc suppusil) deducit, (lua
tiiiii relationis Mnplisimi, ot 8ooun*luin liauo
ratione potesl dclinitio convenire Hapli- lalsa orit ileflnitiu Magistri, ob priinum ar-
smo, .juxta principia in eadom ([uassliono giiinoiitiiin; nlturn ponit solnin abltitioncm,
sed circurastantionatam verbis, ut funda- sicut nec ipsum in concreto prse-
mentura, et secundum hanc, teneri potest
dicatur de parte sui subjecti, sed
definitio Magistri. Priraa magis placet;
parva vis
de toto, non esset Baptismus, sive
est utra teneatur.
Sacramentum Baptismi, ablutio,
Secimdo principaliter (c) est sed ablutio et verba simul. Sicut
videndiim, an hsec sit ejus defini- e converso, non esset Ba-
ablutio
tio, qiiam ponit Ubi
Magister. ptismus, quia ablutio sola non est
notandum est, quod duobus modis subjectum vel fundamentum hu-
potest de fundamento relationis jus relationis, sed ambo simul,
poni, quam importat Baptismus. scilicet ablutio et verba
ergo nec ;
Uno modo, quod fundetur in illa alterum eorum denominatur per

toto isto, scilicet ablutione simul se ab alio.,
et verbis, tanquam in uno funda- Si autem secundum poneretur,
mento et hoc est bene possibiU^,
; tunc sicut de ablutione denomina-
non obstante unitate ejus, cum tive praedicaretur definitio Bapti-
sit relatio rationis. Alio modo, smi (licet illa ablutio intelligatur
quod ejus fundamentum sit sola circumstantionata multis relati-
ablutio, sola, inquam, id est, nihil onibus talibus, ad hoc ut sibi con-
aliud fundet, neque ut totum fun- veniat illa relatio), sic et e con-
damentum, neque ut pars funda- verso in definitione hujus relati-
menti sed non sola, id est, ipsa
; onis in concreto acceptse posset ,
sine quibuscumque aliis imo ; poni ahlutio solummodo in recto, et

oportet eam habere multa alia omnia alia in obliquo, cum qui-
concomitantia, ad hoc ut fundet, busdam determinationibus signifi-
scilicet et quod sit a tali minis- cantibus determinare, sive cir-
illa
tro sic intendente ; nec istud cumstantiare ipsam abhitionem.
est inconveniens, quod respectus Istorum duorum primum vide-
tales pr?ecedant in fundamento retur verius, quia verba non viden-
relationem rationis, tanquam tur esse simpliciter necessaria, _
prsesuppositi illi relationi ratio- nisi essent signum, vel pars signi i ;
nis. Et sic in ista ablutione si tamen diceretur, quod essent

praecedit habitudo ad verba con- quaedam determinatio ipsius a-
comitantia, et ad personam sus- blutionis, quse est signum, et suf-
cipientem aliqualiter consentien- ficit illud ponere signum, magis
tem, et sic in omnibus relatio- quam duo, quando in uno potest

nibus talibus prnecedentibus in inveniri ratio sufflciens signifi-
fundamento sic relato per ipsas, candi, ablutio autem exterior sa-
posset poni reLationem significatis potest poni significare abluti-
tionis illius, quam importat Bap- onem intcriorem, hocponendo, li
tismus, fundari. posset poni talis ratio Baptismi,

Si primum istorum ponerfeiur, quod Baptismus est ablutio hominis
tunc cum in definitione accidentis aliqualitcr consenlienlis, facta ab alio
in concreto, ponatur totum suum in aqua, sitnul verba certa cum intenti-
subjectum, et non pars praecise. oiic debita proferente, significans effi-
DIST III. QUyESTIO I. 277
caciter ex instilulione divina ahlutionem tum autem, quia res rationis,

animce a peccalo. assimilatur Sed hoc
artificiali.
Quod teneatur alia via, scili-
si nihil est, quia pars materise non
cet, quod verba sunt pars 1'unda- prcTdicatur de artiliciato ( non
menti, tunc posset poni alia ratio enim domus cst Inpides, sed ad
Alia
finUio. Baptismi, quod Daptismus est Sacra- esse domus requiritur aliud cum
mentum ablutionis animce a prccalo, lapidibus), quia, ut dictum est
consislens in ablutione hominis aligua- prius, nihil ponitur in concreto,
liter consenlientis, facla in aqua ab alio in defmitione accidentis concreti,
ablucnte, et in verbis certis simul ab nisi illud de quo accidens p!*?pdi-
eodem abluenle cum debita intenlione catur in concreto; nullum autem
prolatis. prsedicatur de parte sui subjecti.
4. Qualiter autem particulse positse Oportet ergo dicere sustinendo
in utraque ratione sunt necessa- defmitionem Magistri, quod a-
rise ad rationem Baptismi, bene blutio non est pars fundamenti
patebit specialius de singulis, in relationis, quam includit I>npti-
qusestionibus sequentibus. smus, scd est totum fundamen-
^ Nec est differentia inter istas tum, licct remotum, inter quod
rationes, quin eadem secundum et relationem signi mediant quae-
utramque sint necessaria ad Ba- dam relationes rationis, ut dictum
ptismum sed una ponit in defi-
; est.
nitione ejus solam ablutionem in Si objiciatur, quod neque sic
recto, alia ponit et ablutionem et neque sic, potest describi, quia Articuli.
verba ex sequo ad ejus rationem formaliter importat relationem

pertinere, quse differentia consur- rationis; illa auteni non est ali-
git ex diverso opinnndi modo de quid reale, neque illa realia; ergo,
fundamento hujus relationis, an etc Respondeo, sicut relatio ra-
*
sit sola nblutio circumstnntiona- tionis in concreto dicitur de i-e

ta, an simul ablutio et verba. extra ,
quemadmodum h.TC est
•
Alias
aliqua alia.
esol. Patet ergo solutio quaRstionis, vera : haec vox homo est nomen.
lout.
quia Magister videtur loqui so- vel signum naturae humanne, ita
cundum iUam opinionem, quod c converso, in delinitionc^ talis
ablutio circumstantionata sit Tâ- concreti potesL poni res extrn, ut

ptismus; et sic ponendo, tangit ndditum, tanquaiu rundnnuMitum
ca qune principnliter pertinent relationis, i(hô non vahH. Sic de
ad rationem Baptismi, licet multa primo.
concomitantia debeant intelligi,
qufic exprimit rntio illn : Ablutio
COMMENTAUIUS.
hominis, etc.
Ad argumentum (d) quod
dicitur,
Sccnndo prinriputilcr rsl riJendum, o
Si.de re artificiali bene pnrdicatur (r)
Iradila a Ma-islr.),
lius." innteria, cum sit tota substantia (.lc.DoliniUo H;i|)lisiiii
J,''"",;V„°
quod id ahliilio
artificiati;unde arca non tantum csl, sil inlinrlio, cal, ^\'j;;jj,""-
est lignea, sed lignum; Saoramen- rorporis r.rtcrinr faclo suh formn \>erbO'
rum praescripta, etc. Aliam assignat Hugo Sacramentum, et designet totale funda-
lib. 2. Sacramentis part. 6. cap. 12. Dap- menlum non esse solam ablulionera, sed
tismus est aqua diluendis criminibus simul accedere verba, ex quibus con-
sancti/icata per verhum Dei, etc. Haec surgit integrum fundamentum. Prior au-
definitio reipsa coincidit cum priori, tem staluiL inlegrura fundamenlum re- utnW
'^^^"'tioa
quia ultima verba denotant ablutionem, lationis sacramentalis seu significationis
et ut sic applicata, idonea est abluendis in sola ablutione, cui accedunt verba
criminibus. Aliam ipe Doctor assignat per modum conditionis specificantis et
infra, quse est magis explicita, et deno- determinantis ad fundandam significati-

tans quidquid per se exigitur ad consti- onem sacramentalem.
tuendum inlrinsece Baptismum, et res- Ha3c varietas oritur ex diversilate modi ^-
Funaami
Definitio pecLive ad intrinseca concurrentia, quae sentiendi circa illud,
^"
quod Sacramentum ,
tum
quam divers4ta
Doctor talis est: Baptismus est ahlutio hominis importat in recto, tanquam fundamen- Vana
assigna .
aliqualiter consentientis, facta ah alio in tum significalionis practicse. Alii dicunt "
de
aqua, simul verha certa cum dehita solam ablutionem seu materiam , esse sl^cjnm^
signifi(
tionis
intentione proferente, signiftcans efftcaci- essentialiter Sacramenlum, non autem
ter, ex institutione divina, ahlutionem formam, sed esse requisitam lanlum,
animse a peccato, etc. Aliam adjungit : quamvis nihil efficiat aut significet pra-
Altera Baptismus est Sacramentum ablutionis ctice. Alii dicunt utrumque specLare ad
animae a peccato, consistens in ablulione essentiam Sacramenli in recto et siraul
hominis aliqualiter consentientis, facta inslituta esse ad causandam gratiara, per

in aqua ah alio abluente, et in verbis modum unius Lolalis signi sacramentalis.
cerlis simul ah eodem abluente, cum Prima definitio est secundum priorem
debita intentione, prolatis. sententiam ; secunda vero secundum po-
3, Haec differt a priori quod illa sit Sa- steriorem. Primam tenet Magisler, se- Magis
^p?S° cramenli, ut est signum, et in genere cundam D. Bonavenlura dist. 3. art. 2. ^^^^Z
deaaitionis. s*^^"'"^'
relativi, et datur per extrema, nerape quxst. 1. ubi verba significare princi-
fundamentum, quod esl ahlutio (juxLa palius gratiam docet. Utraque est pro- P|;«'^^[
opiiiionem, quam primo loco explicat babilis ex Doctore, sed secunda magts
Doclor, ut probabilera) cum conditioni- probabilis, quia alioquin non viderentur
bus fundandi, et per lerminum, qui est exigi verba, nisi speclarent ad signum
ablutio animae apeccato. Gonditiones au- sacraraentale. Haec ratio declaratur, quia
tem fundandi sunt, ut sit aliqualiter con- ablutio exterior habet de se sufficientem
sentientis, quod intelligilur de adulto, proportionem similitudinis ad ablutionem |

quamvis etiam possit extendi ad eos, qui interiorem, ut eara significet quantura
in seipsis nequeunt habere consensum, ad naturam ipsius actus, sicut circumci-
ut infantes, habent tamen in alio, nempe sio in carne ad significandum circumci-
in Ecclesia, quae pro ipsis spondet, ex sionem cordis, quam sine verbis adjun-
Augustino variis in locis. Itera, requiri- ctis, accedenle sola inslitutione divina,
tur ut sit ab alio habente debitam intenti- significavit.
onem el proferente simul verba forraa3, Non minor est proportio ablutionis ad verbs
^'^'^"
ut infra declarabitur. Secunda aulem internam; ergo verba adjuncta non spe u
definitio^. definitio in duobus differt, nenipe quod cificant, neque determinant ablutionem l^^^l
^^'"^'
detur per genus proximum, quod est ad ahquam majorem proportionem et
ki
.
DIST. III. QU^STIO I. 279
specificam institulionis, quia solum de- mentalis autem sit minister, qui tradit
notant ipsam actionem in fieri : Ego le exterius Sacramentum, si exprimitur ac-
baptizo, etc. Quae ablutio seipsa perinde tus, qui per ipsum exercetur minislrum,
sensibiliter manifeslalur ex nalura et ap- cum Sanclx Trinilatis invocalione, per/i-
parentia ipsius actus, qui tactu et visu cilur Sacramentum, etc.
comprehendi potest. Invocalio autem Cseterum qui sequitur sententiani pri- Soivuntur
Sanctissimse Trinilatis non continet de- orem, responderet intelligi causam prin- eipUcantur
^'^'''cu.
lerminalionem, quae accedat ablulioni cipalem gratiys, eo modo quo Tridenti-
per modum specificanlis, sed denolat num sess. 6. cap. 7. dicil esse Deum,
auctoritatem et potestatem ejus, in quo qui operatur interius gratiam physice,
fit interna ablutio, ac proinde magis neque aliud intendere Florentinum. Pa-
inslitutionem divinam et efficaciam ab- tres vero ut plurimum, quando dicunt
lutionis externai ex ipsa redundantem. aquam sanctificari per spirilum, iiitelli-
non aliquam specificalionem abiulionis gunt invisibiliter, ut Iremeus lib. 3.
in se ; ergo sequilur hanc formam non cap. 19. Cyrillus Ilierosolymilanus Ca- Triient.
Irenoeus.
esse conditionem specificanlem solum, techesi 3. Basilius lib. de Spiritu sanclo Cyrill.
Uierosolvin
sed parlem essentialem et fundamentum cap. 15. Nazianzenus oratione 40. Nysse- Ba^îiius.
,, „ Na/.ianzen ,
significationis practicae. nus oratione in sanctum liaplisma, Cy- Nvssenus
Patet consequentia, quia intentio mi- rillus Alexandrinus lib. 2. in Joannem, Aiexandri-
lutio
cienter nistri et consensus baptizandi, sufficienter cap. 42. Theophylactus ad cap. 13. .loan-
Theophyia-
per
speci- determinarent illum actum ablutionis, ad nis. Terlullianus lib. de Baptismo,
^ cap.
^ 4. ^, 1'V,^
atur. lertullian.
significationem sacramentalem, seclusa Confirmatio etiam peti potest ex iisdem Coniirma-
tur
forma, si essentialiter consisteret Sacra- Palribus liujus senlentia), quia loquentes prima
sentenli.i.
mentum in sola ablutione, quia intende hoc Sacramento tribuunt vini sancli-
tio ministri est conditio ultimo specificans ficandi aquis et ablutioni, ac si in iis
i.i
Seii tam formam quam materiam Sacramenti, consisteret in recto Sacramenluni, ut

eei:
B
ad hunc sensum practicum, sine qua videre licet in jam citatis, quibus addi
nihil omnino fieret, quibuscumque alias potest Auguslinus tract. 80. in .lonnnein :
Aug:ustin.
positis ; ergo hsec sufficienter delermina- unde ista lanta virtus aquse, ut rorpus
ret ablulionem, si in ea sola consisteret tangat, et abluat, nisi facientc verbo, etc.
fundamenlum significationis. ubi efficaciam abluendi cor tribuit aquae
5. Favent eliam Patres, qui dicunt pcr in recto, quamvis non sine verbo. Et
edunt
Ires. invocationem Spiritus dari vim sanctifi- epistola 23. ad Bonifacium : Aqua exhi-
candi aquis, quam invocationem inlelli- bens forinsecus Sacramenlum gralia?, et
gunt per formam Sacramcnti invocando spiritus operans intrinsccus benr/icium
Trinitatem, ut intelligere videtur Nicc- grntix.

7.
cen. num Concilium lib. 3. de sancto Bapti- Ad ralionem etinm superius pnrmis- Soliitio
60 1. r.itioiiis
smo ; et favet Florentinum in decrcto sam responderi potest, (juia Baptismus |ir;fini^^;i<
Unionis, naiii, cum ostendissct in forma est iniliatin hominis Chrisliani, al(|uo
("«vorom
11)
«••unJ'»'
alterutra, vel Lalinorum, vel Orairoruin adeo Sarramentum tldoi, ul Tridenlinuin
srnlenti.i'
rite et valide celebrari Sacramenluni, suprn appolial, (U sujpius Au.u'uslinus,
subdit hanc rationem : Quoyiiam cnm ri'((uiri invocationoin Sanclis8ima« Tri-
principalis causa, ex qna Baptismus vir- nitntis, rujus fidoin in Sacramonlo ba-
tutem habeal, sit SancJa Trinitas, intru- ptizalus profitelur. Kl ul oxplicotur cnusa
.
principalis salutis, ut dicit Florentinum, ahlutionem ammae significans, etc. non

sicut et ministri actus, qui est causa sunt determinaliones ipsarum in esse na-
inslrumentalis, boc non lollil quin lola turali et fundamentali tanquam naturales
sacramentalis significatio fundelur in ipsa specificationes in esse rei, sed in esse for«
ablutione, quamvis ex divina institutione mali, qucG continent et significant effe-

requiratur forma verborum, sicut et plura ctum gratiae ; ergo sic supponunt in hac
alia, quse non fundant relationem sa- definitione formaliter, id est, pro signifi-
cramentalem. catione sacramentali in concreto, sicut
Communis Ilaec sententia est communior antiqui- peculiare est relationi, ut definiatur et
antiquio-
rum. orum cum Magistro, qui sustinent defi- intelligatur per exlrema. Unde definitio
D. Thom. Magistri ad hunc sensum, quem
D. Bonav. nitionem ab eo traditam, D. Tliomas 3.
implicite
Paludan. reducenda
part. qusesl. 66. art. 1. D. Bonaventura includit, est, ahas essel falsa
Richard.
Major. in 4. dist. 3. qnasst. 1. Paludanus art. 1. aliter intellecta. Vide quae dicta sunt in
Doctor.
Bassolis. Richardus eadem. Major toto art. 1. commento qusest. 2. dist. 1. art. 2.
Tartaretus.
Gabriel. qusest... eamque tenet Doctor ut proba- Sotus reprehendit hanc definitionem 9.
Nisa. Sotus
Suarez. bilem ; aliam vero ut magis probabilem, assignatani a Doctore, quasi suffarciat inipusDi
Vasquez. delinitio
quem sequitur Bassolis qusest. 1. art. I. aliqua non necessaria, sed hsec verba
sunt melius praecidisset argumento quod praemissi
Tartaretus super textum. Gabriel quaest. 1. :
Nisa tract. Q. part. 3. qusest. I. et alii; superfluum esl. Definitio enim non com-
frequentior etiam modernorum, qui uni- prehendit aliud quam fundamenlum et
versaliter tenent materiam et formam terminum, et rationes fundandi essentiali-

esse de essentia cujuslibel Sacramenti 3. ter requisitas, sine quibus significatio
part. qusest. 60. art. 8. Suarez disp. 2. sacramentalis non subsisteret, aut Sacra-
sect. 1. sub calcem, Vasquez disp. 129. mentum. Definilioni autem relationis in
eap. 3. concreto addere conditiones, et rationes
His quoad ulramque sententiam dictis, fundandi, non est contra arlem definiendi,
Suppositio restat inquirendum pro quo supponat quse specifica et propria exponit et conver-
deiinitionis
Prima definilio. Quidam dicunt supponere pro titur cum definito ; ergo ut converlatur, et
sententia.
ablutione, quia in materia sit propria, debent necessario addi tam
est tota ratio
arlificialibus
compositi, ut praedicatur ex parte subjecti, quam praedicati specifi-

I
de toto recto. Alii dicunt supponere pro catio ad hoc requisita, nisi dicas bonam
composito ex materia et forma verbali. esse definitionem Platonis, qua definiisse
Secunda Sententia Doctoris est, supponere pro dicitur hominem quod fuerit animal im-
sententia
Definilio significatione sacramentali in concreto, plume bipes ; unde licet definitio debeat
supponit
pro signili- atque definitionem esse per additamen- esse ratio brevis, debet tamen esse speciei
catione
in tum ; definitur enim Baptismus ul est expressio et convertibilis cum ipsa.
concroto. 10.
signum efficax gratise, abluens animarn, Ut amplius ergo id ipsum declaretur, pefinit
etc. Sic Palres, sic Concilia, sic Scriptura, sumendo definitionem traditam a Magislro, j^^"®"
agit de Baptismo, et spectat ad conside- juxla significationem tantum explicitam, *"P^''^^
rationem Theologicam. Unde non sola non soli Baptismo sacramentali competit,
ablutio physica, ut dicit prima sententia, ut si quis baptizaret canem, vel animal, ut
neque verba prsedicanlur de Baplismo, de roalefici quandoque faciunt cum prsescri-
ablutione et verbis, loquendo materiali- pta verborumforma, non essetablutio ba-
lor. Aliae vero illae determinationes, ut. ptismahs, quamvis essel exterior corporis,
m'. I
DIST. Ifl. QU^STIO I. 2si
cum p^âescripta forma, recte ergo Doclor insit, quse sunt sub specie, quod esl ler-
dicit ablulio hominis, si invitus bapliza- tiuin genus; niliil esl bis positum, aut
retur, non esset baptismalis, recte ergo frequenter diclum, quod esl quartum
addit aliqualiter ronsentientis ; si a seipso, genus ; non additur aliqua pars ad lolum,
non esset baplismalis simililer, recte ergo quod est quialum genus. Delinilio deni-
addit ab alio facta; si esset in alio liquore, que est ex prioribus ec notioribus et imme-
non essel bapi.ismalis, recte ergo addilur diatis, ex quibus sequitur artem definien-
in a/7«a ; si joco et sine intenlione fieret, di observasse Doctorem quoad definili-
non esset baptismalis, recte ergo addit onem.

cum debita intentione. Verba illa certa (d) Ad argumentum dicitur, etc. Hic 12.
Ad
verba proferente, admittit Sotus esse de rejicit solutionem Uichardi, qui dicit ma- argiimenta-
ratione Sacramenti, ejusque definitione. leriam aut subjeclum, pnudicari de artill-
Item, si non significaret efficaciter ex in- cialibus in recto; lioc verum esse, si su-
stitutione divina, etc. ablutionem animae a matur tota materia, aut subjectum, non
peccato, etc. non esset baptismalis, neque aulem pars. Supponit autem sententiam
dit1:"erret a Baptismo Joannis, qui fuit ex Richardi, asserentis formam verborum
instilutione divina, Lucne 3. Factiim est esse de materia Sacramenti, seu essentia
verbum Domini super Joannem Zacharise et fundamento relationis sacranientalis ;
fUium in deserto, et venit ia omnem regl- domus non dicitur esse lapis. Adverlen-
onem Jordanis praedicans Baplismum pce- dum insuper illud non esse peculiare
nitcnliai, etc. et Joannis 1. Qui misit me enti artinciali, quia de omni concreto acoi- Quomodo
Bubjectuin
baptizare, ille mihi dixit, etc. Cyrillus dentali pnedicatur subjectum suum totale, praeilicatur
de toto.
lib. 2. in Joannem, cap. 2. et 3. ait hajc quod importalur per pr.edicatum ex modo
dixisse Joannem. ne sua sponle prsecurrere significandi in concreto, saltem secunda-
videretur, qui non suae voluntatis, sed divi- rio, bene enim dicitur, currens est Petrus.
ux dispensationis minister fuit, etc. Au- Et hajc est ratio quare subjeclum entis
gustinus /e6. 4. de Baptismo, cap. 22. artificialis priBdicelur de ipso in concrelo,
idem docet. Fuit etiam Baptismus Joannis qua) praedicatio essel falsa, si sumerelur
sub determinata forma verborum, ut forma artificialis in abstraclo ; non suflicit
supra vidimus sed non fuit in remissi- enim, ul forma insil, nisi ex modo signi-
onem peccatoruin> in quo dilTert a Bapti- ficandi denotet suum inesse, alquo illud
smo Cliristi. cui insit, importet. Ilatio ergo^quorum-

li. Quaelibet ergo particula in illa defini- dam, ut Soti, jam pruMnissa. ot falsa est,
I^moven-
tur tione posila, adjunclis aliis, vel omnes et commitlit non rausain ut causnm, quia
IJuoqûe
upecies
simul ila determinant naturam specificam nec lota quiddilas ot ratio enlis artificia-
|)perflui.
Sacramenti, ut simul sumpl;c : Omnibus lis, ul arliliciale esl, est sua maleri.i. nc-
non insint, vel simpliciter qu.v sunt, vel iis que si esset, inde sumerelur fundarnrti-
quaesub nodem gencre sunt drftnilnjûm, c\c. luni prauUcandi, sod ox oo (juod in con-
quod osl primum genus superflui in defi- creto por altorulrum, sivo fornjam, sive
nitione tradiluiu a Philosopho G. Toj>ico- matoriam impDrlatur roli(juum ;

lota cnim
rum. cap. 2. Qualibot etiam sublata, non ratio iiominis ost humanilas, sod non rorle
manet definitio piopria Sacramonti, qu<»d (.h' ipso |ir.«dicalur sic in abslracto, sod
est secundum genus superflui ibidcm ; l;inlum in concrolo.
null;i particula exprimitur, (|uin omnilius

ptizantur; non autem servant no-

QU^STIO II. stram formam, sed hanc : Bapiize-
tur servus Christi in nomine Palris et
Filii el Spiritus sancti.

IJtrum hcec sit prcecisa forma Baptismi :
Ego baptizo te in nomine Patris Item, secundum Priscianum, Arg„m.
et Filii et Spiritus sancti. verbum primse personae dat intel-

ligere Nominativum ergo ; suffi-
ceret dicere, Baptizo absque hoc te,
Alens. 4. p. q. 13. m. 3. pe.r qualuor art. D. Bonav.

htc ort. 2. per totum. Richard. arl. 2. q. 3.
Pronomine, quod est ego. Et con-
D. Thom. q. 2. e< 3. p. q. 66. art. 5. wi«Suarez firmatur per illud. Extravag. de Ba-
disp. 21.
ptismo, et ejus effectibus : Si quis,
ubi dicit glpssa, quod pronomen M
I. Ad secimdum (a) principale, sic non est de substantia formse, quia
B.tfl^D. proceditur, et arguitur, quod haec plenum sensum generat hsec vox
Argum.î. iioii sit forma Baptismi : Egobaptizo haptizo, sine pronomine.
te in nomine Patris et Filii et Spiritus Item arguitur, de consecr. di- 2.
^ '"°""'
sancti. Primo, quia cujuscumque stinct. 4. Betulerunt, ubi dicitur : Si
habentis materiam et formam, quis dicit te baptizo, etc baptizatus
forma ejus est in materia; sed est, ex quo baplizare intendit, sed ibi
hsec verba non sunt in aqua, nec in non ponitur Pronomen.
ablutione, ut in subjecto, patet. Item, Ambrosius de Consecratione
Argum. 2. Sccundo, quia Christus Matthcei distinct. 4. A quodam : Si in nomine
exprimens formam Bapti-
ultimo, Trinitatis, vel in nomine Christi hapti-
smi, non expressit istam; sed ab zati sunt, non dehent rebaptizari, quia
ipso habetur forma Sacramento- sic Apostoli baptizahant, ut habetur
rum, qu3e instituit; ergo, etc. Act. 2. 10. et 19.
Argum. 3. Tortio, si ista est forma, aut ut Item 5. de Trin. cap. 7. Idem e*^ Argum.
vera, aut ut falsa. Non ut falsa, Patrem esse, et genitmn ; geque ergo
quia nihil falsitatis est in Sacra- esse valeret dicere, in nomine ge-
mentis veritatis. Non ut vera, quia nitoris et geniti, sicut Patris et
veritas ejus sequitur ordine natu- Filii.
rsecollationem Sacramenti Bapti- Item Ambrosius de Spiratione
smi; veritas enim orationis sequi- Spiritus sancti, cap. 4. et ponitur
tur meejus, quod significatur per in littera : Si ftde mysterium Trinita-
ipsam. Ista autem oratio significnt tis tenetur, et una tantum persona nomi-
collationem Sacramenti Baptismi; netur, plenum est Sacramentum.
forma autem, eo quod est forma, Item 2. Perihermenias c. 1. nomina Argum'
non est posterior eo cujus est foret verba transposita idem signifi-
ma naturaliter, sed prior, 7. Me- cant ergo aequivaleret, si ista
;
taph. text. 7. verba cssent transposita; ergo ista

Ar^ûm. 4.
Itcm, de partibus istius formse forma non est prsecisa.
arguitur, primo sic Grseci vere : Contra, de Baptismo, et ejus essc, Ratk
baptizant, et baptizati ab eis, Extrav. Si quis Si quis puerum ter :
^'^ °PP°'
quando veniunt ad nos, non reba- in aqua merserit, in nomine Patris et

.
DIST. III. QU^STIO II. 283
Filii et Spiritus sancti, amen ; et non lationis. Venimtamen, si in fnn-

dixerit : Ego haplizo te in nomine damento isto sint pliira, ex quibns
Patris et Filii et Spiritus sancti, amcn, aliquo modo fit unum Sacramen-
non est puer haptizalus tum, qua? non omnino sequalitei*
se habent, sed alterum sit quasi
COMMENTARIUS. praevium et determinabile, alte-
ruro. quasi posterius et determi-
(a) Ad secundum principale, elc. Ilac nat . j prsBcedentis, primum potest Prima
1. inter partes
)rdo quaestione Doctor explicat ea, quae ad for- dici quasi materia, per quamdam fundamenli
et (lici
visio mam Baplismi spectant. Primo, quomodo similitudinem ad materiam, et al- I)Otest
itioais materia
forma el materia, et secundum quam terum forma. Materise enim est respectu
Eequentium
proportionem inveniantur in Sacramenlis. pr.Tcedere secundum originem, et
Secundo, de forma necessaria necessilate determinari formse autem sequi,
;
praecepti. Terlio, de forma necessaria et determinare. Similiter illud

necessitate Sacramenli, id est, sine qua quod est principalius et actualius,
nihil fieret, et de ejus variatione, quantum potest dici forma, respectu poten-
Aclualius,
ad substantiam. Quarto, de variatione ejus tialioris. Similiter quod est spiri-
(licitur
secundum quanlitatem. Quinto, de va- forma respectu

tualius, potest dici fornia, res-
pectu
rialione ejusdem secundum qualitalem. ejus, quod est minus spirituale. potentialio-
ns.
Sexto denique, de variatione secundum Ad propositum, in fundamento
ubi; et respondet ad argumenta posita in relationis Baptismi concurrunt
principio quaestionis. ablutio et verba, sive tanquam
partes fundamenti, secundum
SGHOLIUM. unam opinionem, sive tanquam
fundamentum, et circumstantiae
Proprie loquendo, relationem signi esse
'
fundamenti, secundum aliam.
formam cujuslibet Sacramenti, et fundamen- Si primo modo, pars principa-
tum hujus ejus materian taraen comparan- ;
lior in signilicando sunt verba,
do partes fundamenti inter se, illa quae est
quia secundum Augustinum 2. de
actualior et magis doterminans, est forma
doctrina Christiana, cap. 1. Vcrha
respectu aliarum, et ideo verba in omni
Sacraraento, in quo interveniunt, sunt for- inlcr /lomincs ohtinucrunf pri)icipa(um
raa, quia seundum August. 2. de Doctr. in si(/nipcan(lo, et siuiilem sententi-
Christ. t. obtinent principatum in signili- am dicit, l."). de Trin. tunc Jiropter
•^^^ô- istam princij)alitatom, verba pos-
sent dici forma, respeclu altei'ius.
3.
Hic primo (b) videndum est, si Secundo modo patct, quod V(M*ba
''orma aliqua verba possunt esse forma sunt determinnntia respcctu ablu-
iranicnti
ipsa Inijus Sacramenti. Ilbi adverten- tionis, et sive sic, sive sic, pnt(»t,
;elatio
ligni, diim est, quod (proprie loquendo quod verba sunt maf?is sjîritualia
nia alia
sunt de forma, prout est altei'a jârs al)lution(\ Sic erp:o secunduni istas
naieria.
compositi,) fornia Sacramenti est metajjliorns pr.Tdictns, jâtet qiiod
ipsa relatio si^mi, qna formaliter ubi alifjiiod sipfniim concurrit sen-
est tale Sacramentum, et materia sibil(> in 1'undaiiiento nlic.njus ri'-
est totum fiindamentum ipsiiis relationis Sncramcnti, ct ali(jua xry.

Quare ba simul, verba semper dicimtur Alio modo sumitur materia per modum
verba secun!
dicantur
forma in
forma. H£ec de primo. determinabilis, et forma per modum de- pro^^Set
Sacramen- terminantis, vel secundum aliam propor- ef^det*"
tis.
tionem ; et hic est sensus Concilii. Maie ^l?^
COMMENTARIUvS. Non
autem quidam volunt servari hic compo- servai
rigore
2. (b) Ilicprimo videndum est, etc. Floren- sitionis rigorem aut proportionem, quia, composi
Florent.
Re? «t tinum definit Sacramenta novse legis, per- sive loquamur de ipsis, ut praescmdunt
verba in
in Iribus, rebus, tanquam materia, ab institutione divina, sunt condistincta,
Sacramen- fici
tis
verbis, tanquam forma, et persona mini- neque unum dicit ordinem ad aliud per
novae legis.
stri, habente intentionem faciendi, quod modum partium, verbi gratia, ablutio et
facit Ecclesia. Hoc ipsum docent Schola- forma verbahs, Ego te baptizo, etc. sed
stici, et Tridentinum supponil ubique alterum polius est signatum ut ablutio;
agens de Sacramenlis in specie ;
peculiare verba autem Sunt signum actionis, quae
est in Sacramentis novse legis, quia cir- habet rationem signati ; unde non sic
cumcisio non constabat verbis. Durandus ordinanlur per modum compartium ejus-
Durand. negat id universaliter verum esse in Sa- dem signi.
cramento matrimonii, quod celebrari po- Si autem loquamur de iisdem, ut sunt
lest nutibus, absque verbis. Favet ipsum instituta a Deo, faciunt unum signum to-
Verba in Florentinum dicens : Causa efficiens ma- tale, quando utrumque spectat ad funda-
matrjmonio
non trimonii regulariter est mutuus consensus, mentum significalionis practicae, neque
requiri.
per verba de prsesenti expressus, etc. par- unum significat ratione alterius, sed
ticula regulariler, insinuat casum, quo utrumque per modum unius totafis funda-
per nutus absque verbis celebrari matri- menti, el aeque primo. Quod si alterum
monium contingit. Sed alii respondent horum habeat rationem solius circumstan-
Verba
aquivalen-
nuLus sequivalere verbis, et non intelligi liae, prout in praecedenti qusestione verba
ter
dicuntur
verba in rigore, sed vel sic, velsecundum se habere ad ablutionem, sustinendo de-
signa aequivalentiam in caeteris aulem Sacra- finitionem traditam a magislro exponit
;
per nutus.
menlis maxima illa locum habet, sed noii Doctor, sic minus potest habere, id est,
ita, quin aliquando verba etiam habeant ralionem partis componentis, cum non
rationem materise, ut in Poenitentia con- fundet signifieationem sacramentalem.
fessio verbalis exigitur regulariter et ex- Secundo, debemus interpretari hanc 4.
Quomt
tra casum. notionem materise et formae, juxta natu- servat'
propor
In Sacramento aufem materia et forma ram earum rerum, in quibus consistunt. hsec
3.
niateri
Duplex dupliciter sumi potest. Primo, ut servalur sed in aliquibus, res, quae dicitur mate- et rorn
acceptio
materite proportio ad compositionem, et constilu- ria, vel cui accommodatur hoc nomen,
et tbrmte.
Prima lionem, et sic materia est quodcumque nequit esse materia compositionis, verbi
acceptio.
Pro institulum ad causandam gratiam sive gralia, in Eucharistia panis et vinum sunt
fundamen-
sint verba, sive res. Forma vero est, ipsa materia, quse non sunt materia significati-
_to
sis;nificatio-
nis.
ratio formalis significationis practicae con- onis sacramentalis per modum componen-
veniens ex institutione divina, per quam tis, cum deslruantur per formam conse-
illis competit continere et causare effe- crationis, neque ergo in fieri, neque in
ctum gratiae, vel quicumque sit Sacra- facto esse ; in fieri enim forma habet ra- j^
menti; et hoc modo non loquitur Conci- lionem causae effectivae, non actus infor-
^"^f^^^.
hum de materia, et forma. mantis aut quasi inforniantis, et ex vi ver- est
DIST. III. QU^STIOII 285
,
ctiva, borum desitio panis et vini fit, sicut et fessarius cognoscit, et salisfactio per mo-
quasi
•mans. Corpus Cliristi praesens. In poenitentia, dum ordinationis judicialis invenilur ; in
j'j litentia tanquam materia sunt actus poenitentis, his enim duobus Sacramentis, loquendo
«ctu» nequitesse composiLionis, quia significatio de Eucliaristia in lieri, exercelur potestas,
»„.m'^''"^
sacramentalis fundatur in forma seu abet hoc per formam. Si loquamur de Eu- .
D! solutione, quaj est senlentia judicialis, et charistia in faclo esse, non invenitur for- forma Ku-
charutiae.
exerciliura clavium, ut suo loco dicelur. ma verborum, quia hsec consistit in fluxu,
ilicalur Materia itaque et forma dicuntur se- ac proinde nequit esse de ralione per-
3portio
usque. cundum quamdam proportionem, qua su- manentis ; species autem sunt Sacramen-
mitur hasc melaphora; quae proporlio re- tum, quse sunt res sensibilis, et non ver-
cfe declaratur a Doctore, in eo quod res ba. Unde recte Concilium Florentinum
quae dicitur materia in Sacramenlo, est dicit, perfici Sacramenta rebus et verbis,
prior et supponitur formse, quia sacra- etc. abslinendo ab eo quod est de con-
mentalis actio incipit plerumque a re, stitutione intrinseca Sacramenti, ad quod
vel eam supponil, vel quia habel rationem aliquando spectat sola forma, aliquando
determinabilis respectu verborum in si- sola materia, aliquandu utraque, juxla
gnificando, estque indifferens, donec per varia placita Theologorum.
verba (
quae principalius et expressius si- In Sacramenlis ergo, in quibus exerce- 6.
N'aleria
gnificanl, ex Augustino 2. de doctrina tur potestas, seu quaj in exercitio potes- eiica quam
1 , -1 . ,. '" quibus
igustiu. Christiana, cap- 1.) adjuncta delormina- tatis consistunt, probabile totam signihca- inveaitur?
tur ad supponendum pro effectu, quem tionem practicam consistere in sola for-
forma exprimit, et connotando materiam ma, ut in Poenitentia, Eucharisti.Te conse-
ad effeclum ipsum refert, sicut forma Ba- cratione, Ordine ; in his enim materia
ptismatis ablutionem fieri ad effeclum per ci>'ca quam invenilur, ut declaralum est
invocationem Trinitalis designatum, et in in duobus primis. In Ordine conferlur

hoc sensu illud vulgare Augustini : Acce- polestas exercenda 'circa corpus GhrisLi
dit verbuni ad elemjntum, et fit Sacramen- verum et mysticum. In aliis Sacramenlis

tum, etc. verificatur. Alio modo dicitur invenitur materia, in qua exercelur actiu
materiale, per opposilionem ad spiriluale, ipsa sacramentalis, el probabilius est u-
sic res opponitur intentioni et verbis tan- trumque spectare ad essentiam Sacra-
quam magis abstrahentibus ab esse, et menli, licel in Baptismo suslinendo deti-
materia sensibili, qua sunt signa ex insti- nilionem Magisiri, probabile sil sacra-
tuto. mentalem signilicalionem fundari in sola
5.
Advertendum pra^terea, non eadem materia.
7.
Non maleriani per oppositionem (^)uud si urgeas, Confirm;itionpm esso (Juid
e dem P'''^?'^^''^!'^"^
Brt
de
[troporiio ad formam, vel e contra, dici in singulis exercitiuin putestatis ot Ordinis, respon- ^(-^'s!^^^,.
pteriio in
""'""**
jinguiis. Sacramentis, nam in f|uibusdam Sacra- deri potesl, in ea adhiberi malcriam in
montis maleria, circa quam operatur for- qua exercetur actio sacramentalis, qu;e
ma per modum effectivi tantum, inveni- denolitur per furmam, por illa vorba :
tur, ul in Eucharistin, panis et vinum, in Con/lrmo te Clirismati' sdlutiit, ctc. noijuo
Poenilenlia, peccata el actus poenilenlis minisleriuin hujus Sacrampnli ita conno-

diverso modo, ut contritio modum
per xum esso characlori Episco|);»Ii, quin do-
dispositiimis, confessio per modum inf(jr- iegari pussil otiam non Episcopo, ut suo
matlonis el accusationis, do quibus con- loco dicolur; forma ergo ips;» exprinnl
Ordinem ad materiam, non ita in ordine, cerdotum ministeriis attributa, visibile effi- Augas
de quibus in specie agendum erit. Sic ciunt Sacramenlum, etc. Vide Augustinum
etiam in Extrema Unclione : Per hanc sa- epislola 118. et lib. 19. contra Faustum,
cram Unctionem, etc. magis exprimilur cap. 16. et lib. 3. de Baptismo cap. 10.
efficacia materioe quam formae, quae est epist. 23. lib. 7. de Baptismo cap. 47. et
deprecaliva ; in matrinionio consensus 53. lib. de unitale Ecclesise cap. 19.
mutuus, vel quidquid ponatur, sicut per Contrariam hseresim docuerunt PauU- <}.
Hser*
se exigitur ad contraclum legitimum, ita tiani, ut refert Euthymms in 2. parte contra
quomodocumque explicalur, sive in rali- Panopliae art. 21. qui non requirebant ali- Novato
one formae sive materiai, perinde fundat quam materiam, sed verba. Item haeretici tempor
relationem sacramenlalem. hujus temporis, qui negant requiri aliud ^gj^?
8. Occurrit controversia cum haereticis cir- verbum, nisi concionatorium et doctrinae,

An materia „ j? i • • -,
et
ca lormam et
. i
materiam hujus Sacramen- quia hoc solu^ necessarium est ad exci-
^"dSTnita"*
î et reliquorum, utrum sint definita et tandam fidem. Objicit autem Galvinus,
VeHtas
d6te™inata ? Verilatem affirmativam sup- nuUa conventio Christi ad Behal ; sed
fi^f, 3'!^™ ponit Doctor hic, et in quaestione sequen- magi utuntur certis carminibus et rebus
Doctor. ti, et in prima qusestione hujus, per illam ad maleficia, ergo haec non debuerunt
particulam ex divina institutione signifi- admitti in Sacramentis.
cans, et in explicatione definitionis tradi- Respondetur, si argumenlum quidpiam Respoi
tae a Magistro, et dist. 1. quaest. 2. per valerel, inferret neque in lege veteri
totum ; eslque verilas fidei definita in Deum instituisse caeremonias cerlas, qui-
Trideut. Tridenlino, ubicumque agit de Sacramen- bus coleretur, neque usum fuisse sacrifi-
tis in specie, et sess. 7. can. 13. de Sacra- ciorum in lege naturae approbatum.
Florent. menlis in genere, et in Florentino supra, Secundo objicit illud Augustini tract. SecuDi
objectii
et cap. Ad abolendam, de haereticis. 80. in Joannem : Unde ista virtus aquae,
Patet quoad praesens, Joannis 3. ubi de- ut corpus tangat, el cor ablual, nisi fad-
signatur materia Baptismi, aqua ; Matthaei ente verbo, non quia dicitur, sed quia cre-
ullimo ejus forma, sicut et Matlhaei 26. ditur ? nam et in ipso verbo aliud est so-
Dionys.
ôrma et materia Eucharistise ; Dionysius nus transiens, aliud virtus manens, hoc
de Ecclesiastica hierarchia cap. 1. Primi est verbum fidei quod prsedicamus.
sacerdotalis muneris duces visibilibus si- Respondelur Augustinum interpretari 10.
gnis coelestia Sacramenta texuerunt, et illud Joan. 10. Jam vos mundi estis pro- ^âra
parlim scriptis, parlim non scriplis insti- pter sermonem quem locutus sum vobis, ^^f^-
tutionibus nobis tradiderunt, etc. Augusti- etc. unde loquilur tam de rituaU seu sa- ^^ 7.«'
rituali i
Augustia. nus de unico Baptistno, c. 8- dicit Sacra- cramentaU, quam de doctrinali; ita qui-
menta Christi debere ritu Evangelico ce- dam cum Bellarmino, quem sequitur
lebrari, et lib. 3. de Baptismo cap. 15. Vasquez. Sed melius referlur auctoritas
debere celebrari verbis Evangelicis, et ad solum rituale ex contexlu Augustini,
alias saepe hanc veritatem docet. Tertul- et dicilur verbum fidei, qualenus credilur
rj;.gj.,uUjj^^^ lianus de Baptismo cap. 13. Lex tingendi ab Ecclesia ejus virtus ad mundandum,
imposita cst, et forma prsescripta. Cypri- el quia est invocatio sanctissimae Trinita-
Cyprian. ^^^^ serm. de Baptismo Christi : Verbo- tis, id esl, verbum, quod est objectum
rum solemnitas, et sacri invocatio nominis, creditum, non a suscipiente, quando est
Qt signa Apostolicis institutionibus, et Sa- infans vel infideUs, quamvis habeat con-
.
DIST. iri. QU^STIO 11. 287
AajB
sensum recipiendi Sacramenli quod Ec- De secundo (c) videndiim cst, 5.
clesia ministrat, sed ab Ecclesia. qiiae verba sint forma isto modo. dupSer
Unde in fine sic subdit : Mundatio igitur Ubi sciendum est, quod in Sacra- necesta-
rium
nequaquam labili tribueretur ele- Sacra-
mentis est aliquid necessariMm niiientis.
fluxo et
mento, nisi adderetur in verbo. Hoc ver- simpliciter; scilicet ex parte Sa-
bum fidei tanlum valel in Ecclesia Dei, ut cramenti, quo scilicet non existen-
per ipsum credentem, offerentem, benedi- te, omnino non est Sacramentum.
llsn
centem, tingentem etiam tantillitm mundet Aliquid est necessarium aliquali-
contn
Eiitli
infantem, quamvis nondum valenlem corde ex parte ministri, sine
ter, scilicet
Xoiati
liuji credere ad jusliiiam, aut ore conflleri ad quo minister dispensando Sacra-
teiii|ii)i
ODJt(
salutem, etc. Unde Baptismus est Sacra- mentum, non potest vitare pec-
Caivi
mentum fidei, el in ejus forma exprimi- catum.

tur articulus primarius, et objectum for- Si qua^ratur de forma sccundo
male fidei, inde forma ipsa recle dicitur modo necessaria, hoc est, de for-
verbum fidei, ab x\ugustino. Ullima autem ma necessario observanda a mi-
argui-
ur verba citata deslruunt conclusionem Cal- nistro, dico quod in tota Ecclesia
vinus
3X
vini, qua vult celebrari Baptismum ex hac Romana forma necessaria haec
'USt.
auctoritate Auguslini, in verbo conciona- est, de qua quaeritur, forma neces-
torio, extante fidem, cum in infante nuUa saria scilicet ministro, et hoc lo-
Retjd
possit esse fides ; virtutem mundandi a quendo de ministro, cui compotit

peccato originali tribuit Auguslinus ipsi ex ofticio baptizare. Quis sit illo,
verbo, quod nequit esse concionalorium, dicetur disiinct. 5. nam istum non
quia saltem nihil in infante valet. potest ignorantia excusare, quia
Unde, ut notat bene Anselmus in 1. ad tenetur scire illa quae sunt sui
Seciklmus,
l^tisant
Corinlhios 1. multos esse ministros Sa- officii, ad quod deputatur. Proba-
;ui
ieunt cramenti, qui non sunt idonei ad concio- tur, quia quilibet minister in Eccle-
onari
osius nandum, quod maxime apparet in casu sia Romana tenetur necessario 11-
npla
pta. necessitatis, ubi baptizatur infans ab ob- lam formam servare, qunm talis
stetricibus. Ambrosius advertit etiam Sa- Ecclesia imposuit ministris; hu-

cramentum perfici verbis solemnibus, et jusmodi cst ista, de qua quaeritur,
Pelrum prius docuisse Gornelium, pra^ce- ut patet Exirav. in arûcndo, scili-
Rei[i pisse mox, ut a ministris baplizaretur. cct ad oppositum in illo capitulo :
Beia
Paulus docuit Gorinthios, sed neminem Si quis.
Inli
(lei
baptizavit, quia evangelizaro missus est, Si quaeras de forma (d) ncccssa-
riluii
et non baplizare. ria ministro apud (xraecos, dici
potestquod quantum ad aliqua
SGHOLiUM. verba, non princii^nlia in Corma,

scilicet illn, quibus cxprimitur
De necessitate praecepti formam consue- suscipiens, etnctus, sive minister,
tam Baptisini esse necessariam, n(3C ordina- Ecclcsia Grapca quandoquc non
riurn ministrum exciisari ignorantia. Kor-
voluit forinam istam sorvare, cu-
mam vero (jra^coruin olin» fuisse licitam, ot
jus causam tnn<j:it Apostolus j^ri-
juste in ea non exprimi personam rainistri,
nec constare quod nec modo apud eos sit ma> (.yorintli. \. fioc auinn dico, (luod onrv.-.
""^
licita. unusquisque vcslrum dicit, cgo quidem
.
2S8 '
LIB. IV. SENTENTIARUM
exprimeba- suni PauU, fyloriabantup enim
tur
etc. ^ tali permissione seu licentia stan-
baptizans de ininistris baptizantibus, quasi te, in Conciliis suis particularibus, Mini
m fonna ? . Sacra
eis adscriberetur Baptismus; et ordinaverunt inter se talem for- t-jr
tene
redarguit eos, et istam eorum mamesseservandam, videtur quod su
Eccl
contentionem, dicens : Divisus est minister eorum tenetur eam ser- inoi
seq
Chrislus ? vare, sicut stante ista permissi-
6. Et propter hoc, ortum fuit inter one Ecclesise Romanse, quod ali-
eos schisma et ordinatum fuit cubi flat trina immersio, alicubi
inter eos, ad istud schisma tol- una, in illa Ecclesia, quse deter-
lendum, ne minister exprimeretur minavit trinam immersionem ser-
in propria persona, nec actus in vandam, sic faciendum est, et est
indicativo modo, sedoptativo, quia de necessitate ministri, praece-
tunc minister non significatur esse ptum et modum proprise Ecclesiae
auctor Baptismi, sed tantum mini- servare. Hsec de forma necessaria
ster desiderans et orans effectum ex parte ministri.
Baptismi conferendum a DeO; et
sufflciens etiam non exprimeretur GOMMENTARIUS.
in secunda persona, sed in tertia,
quasi non prsecise reciperet, quod (c) De secundo videndum est, etc. Pri-
Obli
recipit ab aliquo sermone sibi di- mum docet in Ecclesia Latina teneri mi- i
roii
rigente. Verumtamen melius po- nistrum ad formam prsescriptam, et ma- fori
tuisset suscipiens fuisse expres- xime si ex offlcio minislrat Sacramentum,

sus, quam per hoc servus Chrisii,
:
quia lenetur scire quod est sui muneris,
scilicet nomine proprio. Nonenim el conformari rilui suse Ecclesiae, maxime
jam servus Christi baptizatur, sed Romanae, quae illam formam prsescribit,
baptizatur ut sit servus Christi, et veram doctrinam de Sacramentis Ira-
loquendo de servitio spirituali, dit, cap. Ad abolendam, de haereticis. Prfe- Fc

Ecc
quo Christianus est servus Christi. scribi autem praefatau! formam in Ecclesia La
Forma De hac forma potest dici, quod
Grsecorum Romana, patet ex capilulo allegato, et
fuisse oiimquamdiu tolerata ab Ecclesia
fuit aliis sequentibus extra tit. de Daptismo,
licitam, ^
.
et Romana, licita fuit eis, et pro el ex ritualibus, el communi Tlieologorum.

forte modo a • •
i. . /. •
apud ipsos. tempore, pro quo mstituta fuit, (d) Si quaeras de forma necessaria mi-
rationabilis fuit durante causa nislro apud Graecos, etc. Dicit Grsecos C
schi!
prsedicta; sed cessante illa causa, non uli forma, qua Latini utunlur ; et
fo:
rationabiliter potuit forma com- causam subjungil ex schismate orto inter partii
Gr»-
munis fuisse eis imposita. Vel Gorintliios 1. ad Corinth. 1. in quo glo- D.'
ergo Romana Ecclesia prohibuit riabantur de ministris baplizantibus : Ego D.
Ricb
)
illam formam, quantum ad eos, sum Pauli, etc. Hinc ordinatum est iio Ga
Va
et timc peccant servando (quod minister suum nomen exprimerel m dul
expresse non invenitur in aliquo forma. Idem docet D. Tliomas 3. part.
capitulo, specialem mentionem qusest. 66. art. 6. D. Bonaventura art. 2.
faciente de eis), vel si permisit, quxst. 3. ad 9. Ricliardus art. 2. quasst. 3.

sive conccssit, licitum videtur eis Gabriel art. 2. con. 2. quos sequuntur po-
illam formam continuare : Et si steriores. Vasquezautem id revocai in du-
DIST. III. QU^STIO li. 289
biura, quia nerao antiquior diclis Scho- nomine Chrisli ; et ita slatuit faciendum
laslicis, id dixil; secundo quia non coUi- cum alhs, ut ex veritate, quam tenenl,
âi
gitur ex textu, Corinlhios fuisse in eo corrigatur error inaliis, adduceiis exempla
errore, quasi virtutem Baptismi tribuerenl de Judaeo et Gentili.
n ministris, sed tanlura gloriatos esse de Augustinum sequilur iisdem verbis Be- 1*-
lie.la.
magislris suis iu fide ; nullus autera ex da in I. ad Corinth. I. Eosdem errasse Primai-ius.
...... ., ^ Setlulius.
,.
m
.
, ,
interpretanlibus, sive GriEcis, sive Lalinis, suppomt Primasms, ibidein, Sexluhus

docet eos fuisse in illo errore. illud : Gratias ago Domino Deo meo,
13. Caeterum tenenda est senlenlia Scho- quod neminem vestrnm baplizavi,elc. Idcir-
ilentia
lolasti- lasticoruni, quara apud hisloricos GraBCos co neminem vestrum baplizavi, ne quis
)runi
enda. reperiri docet Gornelius a Lapide, eam- me putarel in meo nomine baptizasse, nisi
•neluis
<i
demque causani exprimendas sic formae Crispum et Caium, qui se non dicunt
pide.
baplismalis, non expressa persona mini- in mco nomine baptizalos, etc. Asserit
stri, simul cum aha haeresi, quae in llieronymus in epistolam ad Tttum asse- iiieron.
n)iud
Oriente contigit, quiB majorem fructum ruisse ex hac occasione ordinatum esse, Se.iuiius.
Baptismi a meliori ministro dari conten- ne duo Episcopi sinl in eadem civilate;
debal, fuisse docel Pelrus Arcudius Grae- sed et Petrus Lombardus iii illa, divisus r.ims
LiiniharJ.
etrus cus lib. 1. de Baptismo, cap. 8. est Christus: Adeo enim, inquil, errabant
:udius.
rasse Errasse aulem Corinthios circa Baptis- isti, ut putarint gratiam dari ab homine,
'inlliios
;irca
mum, est expressa sentenlia Auguslini, non quasi minisiro, sed auctore, vel puta-
tiaiiiutn
lib. de unico Baplismo cap. 5. tempore banl Christum in Bapiismo magis operari
igustin.
Apostolurum, qui dicebant : Ego quidem per meliorem baptistam, et minus per mi-
sum Pauli, etc. quamvis non per impio- nusbonum;el infra : Vehementer erra-
rum, sed Sanctorum nomina, ipsi lamen bant isti, quia ostia sibi prxler Chrislum
impia schismala faciebant, hoc ipsorum constituebant, et fundamenla deversa, etc.
eral delestabile vilium, etc. Vide quoi Quin etiam Chrysostonms hom. 3. in illa :
Chijsost.
sequunlur, el cap. 11. Nec illos Corinthios Aut in nomine meo baptizati estis, necdixit:
arbitror quos in schismata dissiluisse re- numquid Paulus baptizavit, baptizavit
^:
darguit, veram fidem habuisse quod dice- enim multos ; sed non erat id quod quxre-
bant : Ego sum Pauli ; hoc enim falsum baiur, a quonam baptizali essent, sed in
erat,verumtamen Baptismum habebant, ex cujus nomine essent baptizali, nam quoniam

cujus veritate, ut istam corrigercnt falsi- hxc quoque erat causa schismatis, quod
tatem, ab eo ipso audiunl : Xumquid Pau- vocarentur ab iis, qui baplizarcnl, elc.
lus pro vobis crucifixus est ? aut in nomi- Quamvis autem his verbis nun insinuat eos
ne Pauli baplizali estist \y\v\i etiam eos fuisse in illo errurc, infra tan.en tiicil pe-
habuisse errorem, (juamvis crediderint nculuin ejus fuissc, nam si cum vites et
Clirislum resurrexisse circa resurrectionem abjecti, et qiii iiullius sunt e.rislimalionis
mortuurum, quem Paulus ex resurrecli- honunes baptizarent, orta esl hxresis; si
one Christi conlutat : Si mortui non resur- ego qui annuntiart Baplismum mnltosba-
gunt, neque Christus resurrexil, etc. cun- ptizassem, verisimile esset futurum fuisse ^
fulans errorem eorum ox veritale, quam ut convenientfs, non so/uni »«j mro nnmine
lenebal de resurrectione Chrisli, sic elium vnrnrentur, sed tnihi qunque fiaptismum
errorem de Baptismo in nomine ministri Iribuerrnt, elc.
confutavit, ex veritato de Baplismo in iloi- i|)Sii:ii |i(M-icultim sufli(-iebal. iil
Toni. XVI. ly
taceretur persona ministri, ne Baplisnius personam ministri, ne scilicet in seipso
in nomine ejus viderelur dari, et haeresis glorielur, aut Baplismus ab ipso virLutem
mox subsequens in Oriente, quae Baptis- ullam sortiri inlelligatur, tanquam a cau-
mum ex merilis ministri metiebatur, sa principah, quia imperativus modus
Verbui
eamdem causam subministravit. Ex qui- designat auctoritatem minislri; depreca- imperati
aut
bus patet Vasquem non recte id in du- tivus aulem non ita, sed magis auctorita- deprecal
prolatu
bium revocare, neque bene, et ad sentem causae principalis, a qua Sacramen- sufficit
Secund
sum Augustini explicuisse, quse dixit tum habet suam efficaciam, licet ministe-
modu
tractatu 5. in Joannem, ut patet ex alio rialiLer sit a conferente. Imperium etiam
pjus loco jam citato. Quod aulem fuerit sive dirigatur ad effectum Sacramenti,
a^mulalio el zelus Corinthiorum circa ma- sive ad personara ministri, non tam pro-
gistros, verum est ; sed non solum in hoc prie, quia neque sibi proprie quis im-
terminalus fuit error, qui de Baplismo peral, neque effeclus, qui est a causa su-
emersit, quem Paulus confutat, gralias periore, cadit proprie sub imperium in-
agens se paiicos baptizasse ; ut quid ferioris, maxime quando non fundalur,
enim tanta dissereret de Baptismo Pau- in polestate jurisdictionis communicatae,
lus, nisi causa subesset ? sicut effectus poenitentiae, quiprocedita
Ulerque modus acLum ablulionis ex- potestate clavium. Sed quidquid sil, uter-
ig^ primendi habetur ex Scriplura, vel active, que modus significat ablulionem in fieri,
'modur ^** fsiciunt Lalini, ex Matthaei ultimo : quod sufficit et requiritur ad verum Ba-
habetiir
Baptizantes eos in nomine Patris et Filii, plismum, qui consistit in usu, et ideo
Scnptura. etc. ubi traditur forma Baptismi, ut Pa- forma qua uiuntur nunc Chaldaei per ver-
tres docent ; vel etiam passive, ut Mat- bum praeterili baptizatus est, invalida cen-
thaei 3. Venit Jesus, elc. ut baptizaretur, setar, quantum ad rigorem verborum,

etc. Ego a te debeo baptizari; et Actorum 2, nisi prseleriluin pro praesenli apud ipsos
Baptizetur unusquisque vestrum in nomine in usu sit.
Jesu Christi in remissionem peccatorum

SGHOLIUM.
vestrorum, etc. Et utrumque modum pro-
ferendi approbat Florentinum, sive dica- Hsec littera tractans de forma necessaria,
necessitate Sacramenti, continet aliquot di-
tur baptizalur sive baplizelar.
cta. Primum, minister et ly ego non
Gseterum apud Graecos, ut refert Arcu- necessario exprimuntur. Secundum, actus
dius, indicativum seu enuntiativum ver- et suspiciens necessario exprimuntur. Ter-
bum est in usu, ut baptizatur servus, vel tium, quoad mutationem substanticB verbo-
rum, si ponatur aliud verbum, idem eadem-
serva Dei, etc. Verbum autem baptizetur,
que ratione significans, valide flt. Quartum,
quidam imperative dictum interpretantur, non Baptismus datus in nomine genitoris,
D. Thom, quidam deprecative. Primum docet D. etc. nec Trinitatis. Quintum, baptizatus in
nomine Ghristi, dubius est de suo Baptismo

Richardus. Thomas, secundum autem noster Doctor ;
olim tamen licuit sic baptizaro, ex Arabr.

hic, Richardus art. 2. art. 3. ad 9. et alii,
adducto a Magistro hic ; et coUigitur ex Act.
licet neuter modus sit secundum usum c. 8. 10. et 19. ubi est mentio de Baptismo in
formae Graecorum, quae est indicaliva ;
nomine Jesu Gtiristi, sine ulla Trinitatis
expressione, itaMag. hic. Alens. 4. p. q. 8.
uterque sufficit ad veritatem Baptismi, et
m. 3. art. 3. D. Thom. 3. p. q. m. art. 6. ad i-
secundus modus magis congruit, retenta Alb. hic. art. 2. Bonaoent. p. 1. art 2. q. 2.
ratione, ob quam Graeci non exprimunt Richard. art. 2. q. 3. ad 10. cum Scoto hic
;
DIST. Ul. QU/ESTIO II. 201
et aliis. Est contra Suar. supra s 3. Canum Sic secundum ista vorba,
potost '" foi-ma
6. de loc. cap. 8. ad 7. et ali03, qui putant /. • ...
1 ,... Sacramen-
ueri quadruplex variatio, scilicet torum.
Apostolos nunquam baptizasse in nomine
secundum substantiam, alia verba po-
Ghristi.
ncndo pro istis, vel aliud verbum
Tertio (e) de forma necessaria pro isto sccundum quantitatcm, [{[^-
;
rol
ex parte Sacramcnti, patet, qiiod ponendo, vel subtrahcndo, ct si
ista non est talis qiiantum ad apponendo, vel anteponondo, vol
omnia verba, ex hoc quod dictiim postponendo, vel interponondo
est, quod Grseci vere haptizabant, sccundum qualitatcm, scilicet aufo-
non tamen sub eadem forma. Unde rcndo aliquam requisitam tcrmi-
advertcndum est, quod in ista for- nationem ad congruam locuti-
ma sunt verba principalitor per- onom; sccundnm uhi, transponendo.
tinentia ad eam; aliqua autem Et de quacumquo istarum va-
non principaliter pertinent, quia riationum, dico, quod si varinns
exprimunt ministrum, actum et intcndit uti vcrbis, quibus utitur
suscipientem. Ministrum enim tanquam forma Ecclesia', pra»ciso,
non est simpliciter necessarium non baptizat, quia doftcit sibi in-
lister
laoa aliquo verbo exprimi neque pro- tentio utendi verbis, quibus utitur,
Issario
|'imitur nomine cujuscumque personae, tanquam forma Ecclesise; intendit
jia
|[)tismo
quia non est in verbis Christi, enim uti illis verbis nliqualitor
p ^'i^- Matth. ultimo. Alia autem duo, sci- variatis, tanquam forma pra^cisa
licet actum et suscipientem, ne- Baptismi.
cessarium est exprimi, sed non Supposito ergo, quod non doti- s.
determinate eodem modo quo istis ciat intentio, quaeramus ex partc

verbis exprimuntur, scilicct actus verborum in se, qua? istarum va-
verbo modi, ct susci-
indicativi riationum potest stnre cum forma,
piens pronomine secundre perso- et quae non? Et hoc dc singulis
nse; sed potest actus exprimi verbo per ordincm.
alterius modi, et suscipiens verbo De priinn dico, quod potest iu-
alterius personae ut Graeci expri- telligi quod aliud
du[)licit(M', vcl
munt. Ratio autem necessitatis, verbum secunduin quid ponntur
quod illa diio sic vel sic cxpri- ' in loco alicujus verlôrum illo-
iias et ^
|ipiens mcrcntur, sumiturex illo Matth. rum, puta nliavox. tnmon id(Mn
jrimi r> . . i •
ent. ultimo lJapti:a7ilrs eos,

: etC UDl et sub oadom rnticuc siiruili-
exprimitur actiis et suscipiens. cans ; vol nliud vorbum simi)Iici-

De verbis autem (f) principalitor, scilicet alia vox aliud signi-
bus quae sunt : fn nominc Patris ol licntum secundo
habens. Et si
Filii et Spiritus sancti, au ista sint modo, ndliuc dupliidter, quia vel
prrecise pcrtinentia nd formam? illu(i sigiiillcntum ost oninino di-
Ad hiijus intcllectum advertondnm sj)nrntum a signilicato vocis, pro

cst, (luod socun(him Pliilosophum ([11« pouitur, ut si iôuorctur lapis
t. 7. 5. Phijsic. quadruplex cst mutatio, loco liujus, (|Uod est patcr : vel est
18.
ladru- scilicct socundum substantinm, siguilicntum conveniens omuiiio.
)lex
autatio qualitatcm, quantitatoui, ct ul»i. Iinbeus idcm su))strntuui iu re. Kt
1

hoc contingit dupliciter, -vel quia strentur in Latino Grammatico;
exprimi distincte tres personas et hoc rationabiliter, quia istud
dispar
siib aliis rationibns significatas, distinctius potest scribi et pro-
quam sigtniticantur per hoc : Pater ferri. De omnino impertinente
ct Filim, et Spirilus sanctm, et sic patet, quod omnino forma non
est de istis nominibus geniioris, servatur.
geniti et spirati ; ista enim signifi- De nominibus (g) significantibus BapUs
cant personas sub ratione pro- proprietates, et non personas, ut genit!
etc. n
prietatum, non autem sub ratione genitor, etc.dico, quodnon servatur cont
subsistentium et hypostasum. Vel in eisforma, quia Christus voluit '^^^^^
illse person?e signiflcantur impli- personas vocari nominibus perso-

cite, et hoc vel tantum in toto narum, et rationabiliter secundum
collectivo, quomodo significat eas illud, quod tactum est m primo libro
hoc nomen sancta Trinitas ; vel im- disi. 2. ut sicut Judseis datum erat
plicite, ut in quodam importante aliquod nomen significans essen-

personas correspondentiam
per tiam divinam sub propria ratione,
effectus ad causam, et sic impor- quod ipsi vocabant nomen Dei
tantur per lioc nomen Christm. Tetragrammaton; ita Christus de-
Ghrisliis Hoc enim nomen significat Filium dit Ecclesiae nomina significantia
quomodo
iinporlat
secundum naturam humanam, qui personas sub propriis rationibus.
tres
unctus est et dat intelligere Pa-
; Si etiam non sic dederit, tamen
personas ?
Mutalio trem, a quo unctus est,et Spiritum bene probabile est in aliqua invo-
nominis
quotiiplex sanctum, quo unctus est. Sic ergo catione, nomen personse habere
esse potest
habemus quantum ad istud mem- aliquam efflcaciam, quam non ha-
brum, nomen tantum se- aliud bet nomen proprietatis personse;
cundum vocem, vel nomen, aliud petendo enim aliquod donum ab
habens signiflcatum omnino di- aliquo pro amore Joannis, citius
sparatum, vel nomina signiflcan- impetraretur, quam si loco no-
tia tres personas, non sub ratione minis proprii poneretur nomen
personarum, ut genitor et geniliis, significans proprietatem suppositi.
vel nomen signiflcans ista coUe- De nomine quod
Trinitatis patet, Bxptii
, . • . n • t •! in no
ctive, ut Triniias, vel nomen con- Christus intellexit illas personas Trini
DUII
notans personas, sicut effectus explicandas; in hoc autem nomine
causam. Trinitaiis, tantum importantur im-
De quinque, de primo patet,

istis plicite; et ideo quod dicit illud ca-
quod manet eadem forma, quia in pitulum A quodam, Trinitas debet
:
qualibet lingua potest fleri Ba- intelligi explicite pro tribus per-
ptismus; forte tamen non licet sonis.
^^p'"
baptizanti ex officio et solemni- De quinto, scilicet de nomine nom
^^^'
ter, uti verbis cujuslibet linguse, Christi, patet, quod aliquando li-
olimli
sicut nec in confectione Eucha- citum fuit baptizare, Aci. 2. 10. de ^^

3. J
p.
ristiae, quia ordinavit Ecclesia Cornelio,et 19. Sed an (h) modo 66.
Nu
Romana, quod officia Ecclesiasti- esset baptizatus, si sic traderetur, iiiiciti
ca dicantur, et Sacramenta mini- dubium est. Videtur quod sic ba- dubi
.
DIST. III 0U.1':STIU II. 293
ptizans peccaret mortaliter, imo qno r.rtrav. de Baptismo, ct ejns ef-

omnino non baptizaret. Primnm fectu, de quibus dubium est, an
probatur, qiiia legem siiperioris baptizati fuerint, baptizentur ver-
niilliis inferior potest revocare, bis istis praemissis : Si hapiizaius
nec simpliciter, nec ad tempns; es, non haptizo te ; sed si non es hapli-
lex de baptizando in ista forma zatns, er/o lc haptizo in nomine Patris et
communi : In nominc Patris et Et universaliter in omni-

Filii, etc.
Filii , etc. promulgata fuit a bus dubiis quantum ad materiam

Christo Matth. ultimo\ergo eam et formam, sunt tres maximae :
pro tempore, pro qno Christus Prima est ista : .S« /)o«s?6j7i7fl.9 ad^st, xres
non revocavit, nuUus alius potest via tutissima est elirjenda. Secunda :
"I"sacra-
Si non adest possihilitas, ™e"toruni.
revocare. Sed licet dispensaverit vice tuiis.sinue
in illa lege, pro tempore primitivae pro.rima est tenenda. Tertia est ista :
Ecclesise, quia fuit ratio dispen- Ccssante impossibilitaic, caute est sup-
sandi, ut divulgaretnr nomen Chri- plendum, quod impossihilitas prohibehat

sti, tamen illa ratione cessante,
non dispensavit ergo nullus in- ; COMMENTAKIUS.
ferior pro tempore illo posteriori,
potest aliqualiter a lege illa absol- (e) Terlio de forma necessaria ex parle 17.
^P^'^®°*
vi. Sacratnenti, elc. Conclusio Docloris esl,
10. Consimiliter probatur secun- ad neccssilaleni Sacramenli requiri, ul |j"apulinr
dum, quia forma tradita commu- exprimalur aclus baptizandi, et susci-
niter semper manet forma nisi per piens cum invocatione sanctissimae Tri-
form.ie institiitorem pro aliquo nitatis, non tamen persona minislri .• esl
tempore fiat aliqna dispensatio. doclrina communis, qua? habelur ex ca-

Sed forma non f\iit dispensative piiulo, Si gufs, etc de baptismo, quod
tradita nisi pro tempore pro quo est Alexandri lll. Si guia puerum ler in
fuitdispensandi ratio, scilicet in aquam immerserU in nomine l'atris el

Kcclesia primitiva, ut nomen FHu et Spiritus sancti. .imen. el non
Christi divulgaretur ; ergO tempo- dixerit : Fgo le bapUzo in ndmine Palns
re illius dispensationis cessante, et Filii et Spiritns sancti. .\mcn, nnn esl
forma illa sola manet, qure fuit pner baptizatus.

forma ex institutione. Hla autem baptizo tc nMiuiruulur ad
.\i tu»
An
Quid ergo? Non audeo dicero, expressionem actus haptizandi, î 'P-'^"'"
pn
"'j,",','J,îjug"
tizuliis
quod baptizatus hodie in nomine suscipientem, non .ilit-M-, <piia pers.ma
I »111111«
isli ni Christi, esset baptizatus, sed nec minislri non necessario ex|)rimitur. ut
iza.u^?
audeo dicere, quod non esset bapti- paiot ex f.rma r.ra^corum, et alia per
zatus, quia non lego ubi fuerit illa baptizatur et bnptizetur ; (juam tormam
dispensatio revocata. Tn hoc ergo ralam hahel Concilium Kloronliiium iii
i casu reputo dul)ium an talis sit decreto Uiiionis .Xrmenorum dc hor Sa- Kiur*ui.
baptizatus ? (•ramenlo. uNi triplii-e:u modum oxpri-
Circa istum autem tale nMne- mendi formam valiilam Sacrameiili dc-
dium habendum est, sicut univer- claral. IMinius est. Fgo te baptizo : so
saliter in aliis dubiis adhili<nur, de cmidus, imptizniur icrvtts chri.<iti, vu-.

291 LIB. IV. SENTENTlAIiUM
Triplei sive baplizeLur servus Chrisli manibus denotatur verba illa Matthaei, ex quibus vasqu.
nioilii» ei-
primendi nieis, etc. Cujus rationem subdit hanc : colligilur expressio actus, expressio Requfd
quae
lormani
valide. Quoniam cum principalis causa, ex qua non exigeretur, nisi importaretur actus, P^êstion
Ratio defi
Baptismus mrtuteyn habet, ut a minislro alioquin tribueretur ^
nitionis sit sancla Tri- est, .«^'
miniBtr
fidei.
nitas, instrumentalis autem sil minister, tota actio Deo, et denotaretur ministrum
qui tradit exterius Sacramentum, si ex- nihil concurrere, neque consequenter Sa-
primitur actus, qui per ipsum exercetur cramenta a se daia esse causam gratiae,
ministrum, cum Sanctse Trinitatis invoca- sed solum Deum.

Eiprimen- tione perficitur Sacramentum, etc. Quam- Consequenter dicit illam formam, quam
da
persona vis autem Concilium hic non declaret approbat Sotus, non esse validam, quia
baptizati.
suscipientem esse exprimendum, illud reservat nihil ministro ; tum quia non
supponit, quia tam forma quam ablutio competit Deo baptizare in nomine Patris
seu actus, ut importatur per formam, ve- et Fihi et Spiritus sancti, quia hic modus Fund»m
rificantur circa subjectum ablutionis. Et denolat auctoritatem, quam non habet Vasqut
de hoc nulla fuit controversia, aut di- Deus in se, sed in ministro, cujus acti-
versitas in ritu quoad subslantiam, licet oni recte additur illa particula in nomine.
quoad modum grammaticalem exprimen- Secundo sequitur si forma per modum
di suscipientem fuerit varietas, qui in imperandi proferatur, ita ut actus ille
forma Latinorum in accusandi casu, in exprimatur, ut ministri, vahdam esse,

forma Graecorum in nominativo exprimi- quia sic auctoritas per Prosopopoeiam di-
tur ; exprimitur tamen persona subjecli rigitur ad effectum, sicut si quis ex fide
in utraque, et significalio formae practica imperet arbori transplanlare. Tertio se-
ad ipsum dirigitur. quitur, si proferatur deprecative, nihil
Concilium autem declarat varietatem, fieri, nisi denotetur per verba adjuncta
quae contingit circa expressionem vel actio, ut procedit a ministro, quia sic
suppressionem personae ministri, in qui- rejicitur tota actio in Deum. Unde haec
bus fuit diversilas ritus inter utramque invalida esset : Baptizetur servus Christi
Ecclesiam. Conclusio etiam patet Malthaei in nomine Patris et Filii el Spiritus sancti,
ultimo : Baptizantes eos in nomine Patris si deprecativa est. Haec autem vaUda :
et Filii, etc. ubi traditur forma baptizan- per istam ablutionem remittat tibi Deus
di, vel jam tradita exprimitur juxta sen- peccata tua, sicut in Sacramento Uncti-
sum communem et inlerpretationem Ec- onis : Per islam sacram Unctionem remit-
clesiae. lat tibi Deus, etc.
Dubiuni. Dubitatur autem circa modum expri- Respondetur tamen in forma non ex- 19
Conli
mendi actum baptizandi, an debeat exprimi necessario actionem, ut est a mi- riuti
T-v . •
r^ T^ defendi^l
primi, ut actus minislri, ita ut si ifa nistro ; est
.
Doctoris, D. Bonaventurae, d. Boi
restringatur, ul supponat verbum pro hic in 1. p. dist... art. 2. quasst. 1. Ri- Durâ^nci
actione Dei tantum, ut in hac baptizel chardi loco citato, Durandi quaest. l. Pa-
^Q^Jbr
te Deus, sit valida forma ? Respondet ludani ibidem, Gabrielis art. 1. Adriani A.driaD,j
Soto in haec dist. qusest. unica art. 5. in 4. quaest. \. Ad videndum,

% etc. et
requiri, ut non excludalur, quamvis non omnium, qui formam Graccorum intelli-
exigitur ejus expressio, ac proinde illa gunt deprecative, in qua non significatur
iorma esset sufficiens. Gontrarium docet actio ut ministri, vel ut est a ministro ex
Vasquez disp. 142. cap. 2. tum, quia illud vi verborum.
DIST. 111. QU^STIO II 20r,
Qrequin Quia baptizalur et b aptizetur non de- primere causam ut influil, et ab eo effe-
ipressi-
Diiem notant personam ministri, cum sint verba ctustit; ergo, etc.
us ut a
ainistro
passiva, sed subjeclum, in quo est aclio Deinde exprimendo influxum causaB 20.
Eitpressio
.
est.
per modum passionis; implicite autom principalis, ut agit medianle mstrumento, oaus;e
, . , f.,. • . .• . • . . • .
pnncip.-ilis
connotat agens correlativum, serlusa sufhcientor nnportatur aclio mslrumenli, denotai
alia parlicula, qua? ipsum exj^rimeret, ut ab inslrumento, ex praiscripto ordine '"''tunT.*"'
sicul correlativa sunt simul cognitione, causarum et influxus. Sed exprimilur in
ut est actio et passio. Unde in forma forma deprecativa in verbis prajscriptis,
Grajcorum nulla parlicula expriniit per- Deus causa principalis, ut influens me-
sonam ministri, neque aclionem explicite, diante Sacramento sensibili, quod ponitur
ut a ministro, per ministrum, et consistit proxime in
Quamvis autem P^lorentinum addat ma- aclibus ejus sensibilibus ; ergo sufficienler
nibus meis, id declarationis gratia fuit, importalur per hoc solum actio et con-
non necessitatis, cum Graeci illam non cursus ministri, sine aUa expressione.
Tertio deninue, quia ex natura rei, Toriia
exprimant, Neque ratio hujus usus ba- ratio.
ptizandi per Gra^cos introducti, aliam accedente institutione divina, forma et Ev conjun-
clione
expressionem permillil, unde ut recte Ar- maleria ab eodem mmislro debent apph- uiaterite et
. . . , , j. formfe
cudius, 'j.-n^hxz, vel Si hxi, id est, a me, can, ita ut si altera haruin per diversos respective
ve\ per me, recle subintelligilur, et ralio ministros apphcelur, forma per umim, niimstrum"
facta convincit importari implicite per- materiaper alterum, non integrentmateri-

sonam ministri, ul exercet actionem ba- am, seu fundamentum significationis sacra-
ptizandi externam. mentahs, neque sacramenlahter apphcen-

Ralio eliam Florentini pra^missa ideni tur ; ergo ex conjunctione harum ad in-
supuonit, docens non iiecessario exprimi vicem, recle designntur ablutio esse a
causam instrumentalem, sed actio ut a proferente verba, et ulrumque ab eodem,
ministro ealenus necessario exprimenda seclusa aha quacumque parlicula id ex-
esset in forma, quatenus ipse minister es- primente ex inslitutione item divina, ex
set exprimendus, hoc autem non requi- ordine formse ad materiam , lanquain
irmiere
'ionem,
ritur per ipsum Vasquez. Probatur ante- compartem apphcatam ab ipso proferente,
it a
nistro.
cedens, quia ideo exprimeretur per ipsum ex natura tam actionis ablutiviB quam
ipsuin
istruni actio, ut est a minislro, quatenus con- prolationis verborum, ex ordine abhilionis
ruuere.
cursus causae instrumentahs seu minislri receptfE in subjocto. et signala^ per for-
mam, ex subordinalione Sacramenli et
exprimendus sit, ne ahoquin denotarelur
ministriad causam principalem ; suflicion-
solus Deus esse causa graticC absque
t(>r, inquam, denotatur adio, ut est a
uiiihstro, et consequenter absque Sacra-
ministro, vel esse ab ipso, ac proindo su-
mento, ut ipse infert ; concursus autem
>
pertluit omnis additio ad ilhid exprimen-

ininistri nequit expriini, nisi expriinalur
duin, (lunindiu pr;p,dicla salvanlur-
ipse minister, (luia esi actio, ut tluit a
Poto onim quid designet ipsam formaiu n.
virtute agentis. Sed Concilium dicit suffi-
esse a ministro? an eliam ad hoc requir.i-
cere, ut exprimatur aclio, ut est a causa forma, qu:r id <lesi-
tur parlicula uil.-? in
principali, et non instrumenlali, quia ex- gnet ? et hoc non, ut per se p.ilet ;
ergo
primere causam respective ad effectum in nihil aliud h >c exprimit, pncter ipsain
fleri, ut continL'it in propnsitn, ost ex- prolalionom ojus, qua' fll a minislro. Ko-
2'.)6 LIB. IV. SENTENTIARUM
dem modo actus ablulionis factse a mi non quod hoc debeal necessario exprimi
nistro designal seipsum, ut dicil ordinem per ipsa verba formae, quae veriQcatur
ad ministrum, et ministrum, ut ab eo fit speculative et practice circa subjeclum,
visibiliter; expressiuS ergo designat mini- et non circa personam ministri necessario.
Ablutio
seipsam
strum in reipsa, quam si per verba expri- Negalur ergo prima sequela, ex jam
desiunat meretur, Hinc itaque ablutio designat mi- dictis, nempe denotari actionem illam
visibiliter,
et nistrum, hinc forma, qufe connolat ablu- esse solius Dei, privative ad causam in-
miiiistrum.
tionem fieri hic et nunc circa subjectum strumentalem utramque, tam ministrum
et personam suscipientis, estque tanlum quam Sacramentum. Neque illam doctri- ô^^^rl
illa, qu<ie fit a ministro, sufficienter deno- nam admitto, quam ex Alensi pro funda- admititi
tant actionem fieri a minislro, aut ut est a mento staluit, nempe per actionem mi-
ministro, neque alia ejus expressio requi- nistri recte designari actionem Dei, ut
ritur. causse principalis, non e contra, quia re-
Forma Eu- Magis mirum est quomodo praefatus lativa eodem modo se habent ad invicem,
cliaristise
noa auctor velit etiam in forma consecralin- quot enim modis dicitur inslrumenlum,
desiijnat in
iiiolIo si-
nis, denotari actionem, ut a ministro est, tot modis etiam causa principalis. Licet
gnificandi ergo de potentia absoluta
ministrum.
seu exprimi, cum minister non proferat Deus possit
formam in persona propria, sed in persona gratiam conferre sine ministro et Sacra-
Ghristi, neque ullum sit verbum,quod ex- mento, tamen de potentia ordinaria, ut
primatur practice autspeculative in ordine agit mediante Sacramento, agit mediante
ad personam ministri; vel sieo quodsacer- ministro, ut instrumentali causa ; et hoc
dos proferat verba consecrationis in per- modo actio Dei mediante Sacramento,
sona Christi, denotat se habere auctorita- quae explicatur in forma praedicta, impor-
tem consecrandi, quare etiam, ut profert tat actionem rainistri conficienlis Sacra-
formam Baptismi, ut minister Christi, non menlum.

denotet se esse ministrum, quamvis non Neque Patresagenles contra Donatistas,
exprimatur ex vi verborum explicite. dum negarent ministrum sanctificare, vel
Neque fundamenta, quae adducit con- dare effectum Sacramenti, quem Deo re-
SolvuiUur
fundamen- tra Sotuin, sunt magni ponderis, haerent servant (ut infra videbimus), ex forma, por ma nilla
la
Vasquez. enim in superficie verborum, vel proce- et modo est
loquendi, excluduntactionem mi- gxdusn
dunt ex supposito non admisso ; concedi- nistrl inslrumentalem, multo minus cxclu-
mus enim Sacramentum Baptismi consi- ditur perillam formam, quae exclusiva non
stere in fien, denolare ablulionem in est, ex vi verborum et modo significandi,
usu elexercilio, ut esl infliixu, ac proin- licet exprimat tantum causaTi principa-
de, ut est a proxima causa. Ethoc deno- lem, ut agentum per Sacramentum ; et
tatur per formam quamcumque, quae ex- ex his negatur altera consequentia.
primit actum baptizandi de praesenti, Ad formam illam, quam reprobat, re- . , ^h
cum persona suscipientis, et invocalione spondetur esse bonam. Ad improbati-
^
sp'indei|
Majo
Trinitatis ; quia ergo materia Baptismi est onem, respondetur expressionem majo- expres
De>ignari ablutio in fieri, et forma jam praescripta, rem alicujus in forma non vitiare ipsam,
actionem,
ut a ut est in prolatione acluali non interru- sicut quando dicitur : Ego baptizo te Pau-
ministro,
non pta, et supponunt ex ordinatione divina lum, ubi pronomina subintellecta expri-
exprimi
per
intentionem minislri, cujus est haec appli- rauntur ; et si addatur istis .•
Spiritus
formam. care, denotatur actio ut a ministro est sancti ab utroque procedentis, etc. neque
: ;
DIST. III. QU^STIO II. 207
illa est interpretatio congrua illius formjB, quantum ad significalum, quia exprimunt
quam ibidem subjungit, quasi invocalio causam principalem a qua esl effectus ;
Trinitatis referatur ad Deum, vel bapli- aha vero subjeclum, in quod reoipilur,
zatio ministerialis, tanquam a Deo facta, etactum exteriorem exercitum a ministro,
sed ad minislrum deprecantem Deum, ut vel ipsum effeclum inleriorem causalum

conferat effectum per invocationem trium in anima ; et hanc langunt auctorilates
personarum, factam in forma a ministro, Palrum, qui dicunt in nomine, et invoca-
sicut ssepe invocamus Deum, ut per no- tione Trinitalis sanctificari nos per Bapli-
men sanctum suum sit nobis propilius smum.et supponit Florentinum supra.
Deus in nomine tuo salvum me fac, etc. His itaque suppositis, Doctor hic deter- ?.5.
Ue
Neque eliam recte interprelatur illud in minat de variatione facta in forma, et de vnri.iiione
formae.
nomine, quasi designaret auctoritatem verbis prcBcise requisitis ; supponit ergo, .Mulatio
qnadru-
baptizandi, quam habet minisLer, quia ex Philosopho, quatuor esse in genere plex.
designat polius poteslatem Dei, et uni- mulaliones. Prima, quse fit in Substantia ;
talem personarum respective ad baptiza- secunda, quae in Quantitate ; tertia, qua;
tum et effectum ablulionis anima? a pec- in Quahtale; quarta, quae spectal ad Ubi
cato. Caetera, quaB ibidem adducit contra et servala proportione totidem modis
causam praetensam a Scholasticis mutali- posse formam Sacramenti rautari; et idem
onis formae faclse in Ecclesia Graeca, jam dico de materia. Ex iis ergo, quae hic Ira-
impugnavimus. dit Doctor de varialione circa formam

(f) De verbis autem principalibus, etc. Baptismi, applicando princlpia generaliter Vari»
24.
rpgul?e.
cipTiia,
'" forma distinguit Doctor, quoad ea ad formam ahorum Sacramenforum, sta-
""";'* etiam quse essentialia sunt, quaedam ver- tuo has regulas :
C)pali;i. ^ ^
ba principalia, et qusedam minus princi- Prima regula : Mulalio formx per verba 2(5.
.... i*rima
palia. Principalia continent invocationem synonima ejnsdem, vel diversi idwmatis, rejrua.
Trinitalis; minus principalia sunt verba, non est snbstanlialis, sed accidenlalis, <?/cidc!niaii's.'
quibus exprimilur aclus baplizandi, et sic rite conficitur per talem formam,
persona suscipiens. patel in exemplo de forma Baplismi apud
HfEC distinctio non sumitur in eo sensu, Graecos et Lalinos.
licatur
inctio. quasi si deesset ahquod verbum, quod Secunda regula : Illa esl mutatio sub-
Seouiida
dicitur minus principale, perficeretur for- stantialis in forma, quae destruit sensum re;,'ula.
ma in sensu sacramenlali, in quo perinde sacramentalem. Pro quo advertendum esl, g'„b.stauii.
forma dependet a^que ab omnibus, quia illum dcpendere a quibusdam parliculis ^j,,",',"!;,,,!
'"''''"• "^
deficiente quocumque, nihil fit, et sic formai, et etiam dispositione earuiu, (pue
eoruiu i-on-
nci)aiia
Quaftcumque sic sunt principalia. Dicitur se mutuo determinant, unde consurgiit »«•»'"'>».
isensu
ppgQ principalo, primo quantum ad mo- sensus formae, verbi grali;i, iu forina Ha-
dum significandi expresslus et magis plismi, ut diclum est, requirilur expressio
proprie ; et sic invocalio Trinitatis debel aclus el .suscipienlis cuin invocalione Tri-
fieri nomiuibus propriis ; alia verba per nitalis, si liaM* manoitl, (|uamvi.s mulelur
ffiquivalontiam, licet non adeo propria, forma GranHnatlcalilcM-, non inulalur .sub-
possunl suppleri, modo exprimant actum, stantialilor in sensu Theologico ; estiiue
ut abluo, immergo, et hujusmodi, vel valida. Ilis mutatis conlrariuin conliiigil,
suscipientem, ut Paulum, servum Chri- (|ua' autoin vorba, (jua^ disposilio sil sub-
sti, elc. Secundo dicuntur principalia slanlialis hoc iiiodo, depeudel a iraotatu
298 LIB. IV. SENTENTlAHUiM
in specie de singulis Sacramentis. sensum ejus intendat minister, valide per
28.
Tertia
Tertia regula : Mutatio facta in forma eam conficere Sacramenlum ; si autem
regula. animo inducendi errorem, modo illa ma- sensum falsum intendat, nihil facere, non
D. Thom.
Richard. neat, qnoad sensum substantialem, non solum ex defectu intenlionis, sed etiam
Aliacensis.
Adnanus. est substanlialis. Est conlra D, Tiiomam formae. Contrarium probatur ex diclis, ^'|"j'^'^|
Durand.
Soto. qusest. 66. art. 8. Richardum hic art. 2. quia formiE significatio dependet ab insti- insniut«|
Error par-
ticularis
Aliacensem quaest. 2. Adrianum el alios. tutione et acceptatione communi, si lo-
non
annullat
Probalur, quia Grseci, ut refert Durandus quamur de humana, quae est per aucto-
Sacramen- eorum,
tum,
et Sotus, vel aliqui ut moderni ritalem publicam ; unde inlentionem in-
modo adsit apud Arcudium supra ; et aliqui ex anti- terpretamur per verba, non e contra, et
intentio.
quis apud Innocentium, ita uluntur forma in contraclibus et transactionibus stalur
Baptismi, ut eam esse omnino
putent verbis, non inlentioni, quae nequit ahter
necessariam, et formam Latinorum nul- cognosci qua^m per verba. Sicut ergo
lam, tamen valide baptizant, modo salve- intenlio privala non dat significationem
tur intentio, quae si deficiat, nullitas non verbis, ita neque suppositionem, (licet
est ex defectu formse, sed intentionis. enim in ordine ad seipsum posset hoc vel
Responsio. Respondet Durandus et Sotus, id verum illud intendere per verba.) verba tamen
Impugna-
tur. esse, modo ritus ipsorum toleretur ab dant intelligere hoc, quod important per
Ecclesia, secus si contrarium contingat. communem impositionem et accepta-
Sensus Contra, quod ritus toleretur, vel non, non
formffinon
tionem
dependet facit ad essentiam formae, quae non de- Eadem ratione patet significationem
ab
Ecclesia. pendet in sensu suo ab Ecclesia aut mi- practicam, quae ex institutione Christi, non
nistro, sed a sola institulione Ciirisli ; ergo dependere ab intentione proferentis pri-
quamdiu manet forma quoad requisita a vata, ac proinde intentio accommodata

Cliristo instituta, sempererit de se efficax, formae in sensu sacramentali non est pri- iiitectioj
commccl
quanlum ex parte formae, quia alias esset vataintentio ministri, qualitercumque con- formal
signum ajquivocum et fallibile, sicut au- cepla, sed intentio communis quam
tem institutio formae non dependet ab habet, ut minister Ecclesiae et Christi,
Ecclesia, sic nec sensus ejus substantialis quae salvari potest, manente privata cor-
et sacramentalis. rupta per errorem. Hoc non esset verum,

Objectio. Objicies responsionem Zachariae Papse si intenlio pvivata ministri posset distra-
de Consecrat. dist. 4. c. Retulerunt, circa here aut determinare formam quoad seii-
baptizantem in nomine Patria et filia, etc. sum, nam Arianus ex errore (quem tamen
qui Baptismum decernit esse validum, in forma non exprimil) in forma Baptismi
modo non animo inducendi errorem sic intendit Filium non esse consubstantialem
baptizaverit. Respondetur defectum, qui Palri, neque particulam in nomine signi-
tum contingeret, esse ex defectu inten- ficare unitatem trium personarum, quae
tionis, et non formae. intentio ejus non distrahit formam a sensu
29. Quarta regula : Significatio formae non sacramentali, modo intendat conferre Ba-
Quarta
regula. dependet ab intentione ministri, ila ut per ptismum Christi; et hoc ideo, quia forma
Suarp/,
E)ns eam reddatur valida, quas alias fuit inva- in sua significatione non dependet ab
senteiilia.
lida, vel e contra. Haec est conlra Suarez intentione ejus privata. sed ab institutione
tom. 3. in 3. p. disp. 2. sect. 5. ponit enim Christi.
30.
casum, si forma sit ambigua, et verum Ad propositum ergo inquiro, an forma
.
DiST. III. on^^Tio II. 290
ambigua faeiat determinate sensum sacra- per valide fiet Sacramentum, quantum-
mentalem ex vi verborum, quanivis ad cumque per privatum errorem aut mali-
alium sensum, eliam quovis niodo tor- liam intendat sensum disparalum, el sic
queri possit? si sic, valide conficit, modo toUitur casus. Si autem non habeat praedi-
adsint reliqua, ut intenlio ministri ; si ctam universalem aut particularem, ad
contrarium, nihil fiet, quantumlibet mini- faciendum Sacramentum, ille defeclus esl
sler intendat sensum sacramentalem, nam intentionis et minisLri, non autem deter-
prseter intentionem ministri requiritur minationis in forma, qua3 utcnmque fuerit
forma ex vi verborum Unde significans. determinata, non appUcatur nisi per in-
si quis intenderet per hanc formam ba- tentionem ministri.
ptizare : Ego le baplizo in nomine Palris, Aliud autem est formam esse sufficien-
et caetera, per particulam et castera inten- tem de se, aliud esse applicatam ab inten-
dens reliqua quae supersunt, nihil faceret; lione minislri, recipit determinationem,
per hanc : hwc est vera oratio, baptizo te quanlum ad sui applicationem, non tamen
in nomine Palris et Filii et Spiritus sancti, quantum ad significalionem ; et per hoc
nihil fieret, quantumcumque haberet in- patet ad illud quod objicitur, ex illo cap,
tentionem baptizandi, quia illa prolalio Retulerunt.

form», vel forma sic prolata, non suppo- Sed dices, forma illa : in nomine Patria 32.
nil pro sensu sacramentali, sed pro sub- et filia, etc. continet in se verba omnino J^^^^^s^^cap.
Iêtuleruni.
jecto praemisso : talia enim sunt praedica- diversse significationis ab iis quae inslituta
ta, qualia permitlunlur a subjectis ; et sunt ; ergo quoad formam erit invalidum
forma hoc modo recitalive dicitur, et non Sacramenlum, nisi possit recipere iimi-
significative, quia sic proferens formam, lationem a proferentis intentione. Respon-

non profert ut minister Sacramenti et detur in eo contexlu non esse diversae
practice, sed ut Theologus, aut dialeclicus significationis, neque verba significata
in ordine ad enuntialionem speculalivam, sua, alias propria possunt supponere, quia

et si intenderet conficere, nihil fieret ex forma debet facere sensum aliquem ra-
defectu form.ie. tionabilem et humanum, alias non haberet
Prailerea nulla est forma, quin aliqua rationem signi ; talem autem sensum in
31.
0QV6ni-
ejus verba possint torqueri ad sensum proposito nequit alium facere quam sa-
•ns
iilius
PRquivocum, saltem in sensu tropico et cramentalem, ideoque unusquisque int?l-
tentiae.
figuralo, ut absolvo te, supple a vinculis ligit ad eum lantum sensum referri verba
materiaUbus, aut ab excommunicatione, el esse corrupta quoad termiiiationem
et censuris, vel certe recitative vel signi- finalom, cum alium sonsum non faciant.
ficative proferri potest, hoc est speculalive qui sit in usu, ac proinde intelligunt ibi
vel practice ; ergo si minister dobeal, non esse verba alia subslituta, sed eadem
excludendo sensum ambiguum, quacum- ipsa form.e, corruj^ta iii terminatione
que ralione supponi possit, determinare finali
sacramentalem significationem , sa^pius Dices, quid or\zo duhilnt PonlitVx. an

committit Sacramentum nuUum, quando animo iuducendi novi rilus erronoi id
non reflectit. fecerif* Hospondolur, quia in eo casu
Dices, sufficere inlenlionem unlversa- forma supponoret pn) vorbis non cnrru-
tponsio lem, qua; determinat ad sensum sacra- plis. ot sic non facerol sonsum coni,'ruum ;
•pugn.-i-
'lur. mentalom. Contra, ergo, salva illa, sem. undo iiilolligonda cssot forma in sonsu
300 LIB. IV. SEN"rEN'nAKUM
Fch-ma disparato, poluit autem ita conlingere ex variationem dictionis. Primo modo, ut sit
Gnoslico-
rum. malitia ministri. Unde Gnostici apud Ire- variatio secundum sonum dumtaxat, et
Irenseus.
naeum lib. 1. cap. 18. in nomine (seu in non quoad significationem, aut modum
nonien, ut apud alios legitur) Patris ignoti, significandi, et haec variatio non ofQcit.
et verilatis matris omniuni, descendentis Alio modo ut variatio sit quoad significa-
Jes7t, etc. baptizabant. Quse forma tam tionem vocis, et significatum, vel omnino
disparala videtur, quam prior, etiamsi in disparatum, et sic nihil fiet, vel conve-
sensu inLelligeretur diverso ab eo quem niens in re, sed aliter significans, et sub
jam explicavimus. alia ratione quam formam praemissam
33. Quinta regula : Eamdem esse formam et exprimitur, verbi gratia, si explicentur
Quinta
regula. materiam Sacramentorum per universam tres personae per dictionem collectivam
EiTor
Canonibta- Ecclesiam,eamdem dico quoad substantiam Trinitatis, vel per proprietates notionales,
rum.
et essentiam, Haec est de fide, et contra ut genitoris, genifi et procedentis ; vel in
quosdam Canonistas in cap. 1. de Bapti- aliquo per modum effectus denolans Ires
smo, qui putanl in Ecclesia Greeca suffice- personas, sicut Christus denotat ungen-
re preescriptam formam baptizetur, etc. si tem, qui est pater, unctum, qui est ipse,
quis tamen in Latina ea uteretur, nihil et unctionem, quae significat Spiritum
Fundamen- faceret.
tum
Ratio veritatis esl, quia Sacra- sanctum. Ac tandem resolvit quid sit
prtemisste menta quoad substanliam non subsunt tenendum circa illam formam : Baptizo te
reufulse.
Ecclesiae, sed quoad dispensationem et in nomine genitoris et geniti, et proceden-
ritum accidentalem seu extrinsecum, ut tis, etc.
supponit Tridentinum sess. 21. cap. 2. Dicit ergo formam illam non esse suffi-
3.1.
Conclus
Fuerunt et alii errores circa substan- cientem, qufe est communis. AUisiodo-
nHjrativi
Tridenl.
Varii tiam formae baptismalis, ut illorum qui rensis lib. 3. Summae tract. 3. cap. 4. Altisiodo
Alîisif
errores et
corruf.telê,
in nomine trium Patrum vel trium Pa- Alensis 4. part. quasst. 8. m. 3. art. 3. D. ThoD
D. Botit
racletorum, tempore Apostolorum bapti- D. Thomse 3. part. qusest. 66. art. 5. adl. Sotus.
Suarez
zabant, de quibus canon 48. vel 49. D. Bonaventurae cum reliquis Senlentiariis
Apostolorum. Marcionitae, qui et Gno- in hac dist. Sotus autem negat in praxi
slici, negabant Deum Patrem, quem esse sequendam contrariam ;
quidquid sit
annuntiarunt Scripturae et Prophetae esse de veritate ejus speculativa, quam pro-

patrem Domini nostri, quia bic notus esl, babilem etiam censet Suarez disp. 21.
ille vero ignotus, ideo utebantur forma secl. 4. non in ususequendam. Contrariam
prsemissa : In >iomine Patris ignoti, etc. amplectitur Cajetanus super art. 5. D.
Paulianistae eliam non servabant veram Thomse loco citato, et Victoria de Bapti-
Prubii
formam, sicut el Cataphryges 1. q. 1. smo % 14. Probatur ratione Doctoris sen- coiicliii
onis.
Nicen. can. 19. Ariani etiam corrumpebant tentia communis, quia sicut Judseis datum
formam, Arelatense I. can. 8. Nicephorus est nomen Jehova, Tetragrammalon, quod
lih. 13. cap. 35. Eunomiani quandoque significHt Deum sub ratione essentiae pro- Conrrru(
non baptizabant in nomine trium perso- priae, et cujus essetusus invocando Deum, tia
apposit
narum, sed in Domini morte, Socrales et prolestando fidem unius Dei, quse fuit
lib. 5. c. 23. Can. 50. Apostolorum. explicita in omnibus et singulis illius
(g) De nominibus significantibus proprie- legis, ita etiam. cum fides Trinitalis sit
34.
tates, etc. Proposuit quinque modos, qui- explicita in populo Chrisliano, ad quam
bus mutatio fieri potest in hac forma, per omnes tenentur, sicut ad invocalionem
DIST. m. QU.ESriO 11. ]0l
piiri in- \}q[ jn tribus personis ; con^ruum fuit ut Hoc ipsum declaratur exemplo, verbi
|atioiiem
^m per- Ghristus exprimeret, sicut expressit, no- gratia, iu maleria Euciiaristiae institutus
»narum
Qoiione mina propria trium personarum in ordine est panis usualis ; hinc in pasta nequit
ppositi. , , ^ ,
ad protestandam fidem et invocationem consecrari, quamvis specie physica non
Dei, seu trium personarum in una essen- distingualur a pane, nempe panis
quia
tia, quia, ut inquit, quando exprimilur non est usualis, licet quantum ad effectum
persona alicujus, cujus inluitu postulamus nutritionis, panis dici possit, respectu
gratiam, per proprium nomen, facilius ejus, cujus stomachum non offenderet.
impetratur quod pelitur, quia nempe ex- Ita in verbis contingere poiest, ui ea
primilur perfectius molivum sic, quam si quorum usus est communis et accom-
per aliquam proprielatem exponeretur, modatus captui omnium congruum fuerit
verbi gratia, si dicatur per filium Zebedaji, institui, non alia, licet respectu aliquo-
vel hujusmodi, intelligendo Joannem. rum sint oequivalenlia, nempe Theolo-

36. Cum in Baplismo itaque per invocati- gorum,non tfamen respectu omnium qui-
onem Trinitalis, et fiat protestatio fidei in bus accommodari debuit forma, sicut et
facie Ecclesiae, et petatur gratia regene- potestas ministrandi Sacramentum ad
rans in Ghrislum, congruum fuil, ut invo- eos fuit translata.
calio inslitueretur personarum sub pro- Fundamentum ergo primarium est in- 37
priis nominibus, prout Ghristus expressit stitutio Christi accedente usu et inter- rejfcilur!
Malthsei uUimo, et Ecclesia semper tenuit pretatione tam Ecclesiae, quam Doctorum.
in usu tam professionis fidei, quam invo- Vasquez disp. 144. cap. 3. putat Do-
cationis divinarum personarum, edocla ctorem deficere in suo discursu, quia
lam ex loco praedicto, quam ex aliis : non assignat rationem, quare invocatio
Quidquid pelierilis palrem in nomine meo. personarum sub nominibus propriis fieri
Nemo novil Patrem nisi Filius, etc. Pater debeat, et non sub pequivalentibus, quod
clarifica,eicel uhlqae in Testamenlo novo docere, inquit, deberet ipse, et alii quos
hic modus exprimendi personas est in rejicit. Sed non integrum Doctoris dis-
usu, quo utitur Ecclesia in Symbolis, et cursum ponderat ; illa enim est conclu-
orationibus, et benedictionibus ; eslque sio 'communis, quam probationis loco
magis accommodatus captuiomriium, quia noii subslituit Doctor,sed assertionis. Eam

non omnes intelligunt notiones divinarum probat ex ratione f,r<emissa, sumpta
personarum, aut inlelligere possunt. congruentia ex modo invocandi Dciim,
Sicut ergo forma Baptismi ita est tradi- et significandi usu Synagog;x3 per nomen
la, ut sicut ministerium Sacramenli fieret Je/iova, Tetragrammaton proprium Dei.
commune cuicumque quantum ad valo- Congruum erat etiam Cliristum sic insli-
rem, tam viris quam mulieribus, tam fide- tuisse fonnam Baplismi sub invocatione
libus quam infidelibus, qui conferre pos- personarum sub nominibus propriis, quia
sunl Sacramentum valide in omni casu, et talis invocatio proponit motivum expres-
licite in casu neccssilalis ; ita etiam con- sius, ex quo reildatur inagis efficax in-
gruum fuit, ul fieret per propria nomina vocalio; lotum autcm refertur ad insli-
personarum, quibus fides explicita Tiini- lulionem, quia non observahalur in illa
tatis, et secundum oaplum cu-

invocalio, (jcniloris et gcniti, etc. forma in.sliluta
jusque exprimeretur, et non per alia qu» a Cliristo. (>oniprehendit eliani Dootor suh
caplum excedunl vulgarem. invocatii)ne trium pcrsonarum, non soiuni

expressionem causse pryicipalis.sed etiam notat actum ministri, et invocationem

professionem fidei, prout omnes suppo- Sanctissim.e Trinitatis, ut causae princi-
nunt, cum Baptismus sit Sacramentum palis; ergo id sufficit. Respondetur eum^®^P°°"'
fidei, et professio legis Evangelicce, et intendcre, illam invocationem, ut tradita
*
ad utrumque deservit expressio persona- est in formis, quas approbat, non aliter,
rum sub nominibus propriis. sufficere ; abstinere autem ab incertis
Negat etiam sequivalentiam utriusque opinionibus, quia illam quam defendit
formse, quantum ad modum significan- Cajetanus et Ledesma 1. parl. 4. ^. 1. Ledesm

Glossa
di speculative, et quantum ad signifi- art. 5. ut probabiliorem docet Glossa in
cationem practice seu efficaciam. Com- cap. Mulli, de consccrat. dist. 4. tan-
prehendit ergo in re quidquid superad- quam legitimam, et hoc ante Eugenium.

dit Vasquez, quamvis tantum deelaret Objicit quarto, quod illa forma sit
40.
invocationem respective ad effectum Sacra- sequivalens, sêd hoc ex dictis negatur, Quarfc
objecti
menti ut est expressio principalis causae quia licet cequivalens aliquo modo spe- soivltu
^"^re;
sanctificantis,prout etiam est ex usu Con- culative, ut quidam volunt, non tamen
ciliorum, speciatim Florentini ac Patrum, practice, quia id dependet ab inslituto.
contra Donatistas et alios heereticos jam Melius negatur etiam primum ex Docto-
prcemissos. re, quia notiones non designant personas,
38.
Objicit Cajetanus in cap. A quodam sed proprietates. Sed urget Suarez, quod Pater
_, „ ,. -t' • stanti'
Cajetan.
Judceo, approbari Baptismum in nomine etiam Pater lormahter signihcat proprie- sumiti
Prim i
objectio. Trinitatis, vel in nomine Christi coUa- tatem. Respondetur negando antecedens,
tum, ergo a fortiori in prsedicta forma quia non sumitur Pater denominative in
collatum, quse magis accedit ad formam hac forma, sed substantive, prout sub-
ordinariam, et continetexpressam invoca- sistit, licet importet sic constitutivum su;;
tionem Trinitatis. Respondetur per Trini- notio autem significat proprietatem, nam
tatem intelligi explicitam invocationem licet in re sit eadem cum paternitate,
Solvitur, per propria nomina, sicut dictum est. tamen significat actum notionalem, ut
Quantum ad secundum, de Baptismo col- est ad terminum per modum actus pro-
lato in nomine Christi, respondebitur in ductivi, et non constitutionem personce
sequentibus. Ita Doctor. sub illa ratione et modo significandi vo-
Secunda Objicit secundo Ambrosium lib. 1. de cis ;

paternitas autem significat subsi-
objectio.
Spiritu sanclo, ubi dicit per nomen stentiam per modum constituentis, sic er-
Christi dari intelligi Trinitatem, quia un- go differunt illae voces in modo significan-
gentem, unctum, et unctionem; ergo di, etiam speculative. Vide Doctorem in-
constat invocationem implicite Trinitatis fra respons. ad 1.
Solvit ur. sufficere. Respondetur negando conse- Objicit quinto exempla, ut, Ego bapli- Quii
objec!
quentiam,et declarabitur antecedens infra. zo te in nomine Patris, et Jesu Christi, Respoi
Objicit tertio Eugenium IV. in decre- et Spirifus sancti ; in nomine Patris et

39.
Tertia to fidei, licet posuerit invocationem Tri- Filii et Spiritus paracleli. Respondetur
objectio.
nitatis sub propriis nominibus in forma, primam formam non esse validam, secun-
non reprobare aliam, quse aliter per sy- dam autem validam esse, quia mutatio
nonima exprimeret mysterium, et insi- illa est solius epitheti, non substantiae,
nuat in ratione, quam adducit pro forma Spiritus enim significat personam ; unde
Grsecorum, et ejus sufficientia, quia desi tollatur epithetum, valet secundum
, .
DIST.lIl. QU^STIOII. 303
aliquos, vel saltera si mutetur in aliud, Ephesios 4. Unus Dominus, una fides,
quod soli personae competit, nihil obest. iinum baptisma, unus Deus, etc.
Sequitur ex his minus valere invocati- Recte itaque confessio unius fidei, in 43.
Magister.
onem Trinitatis implicitam, per nomen qua vocantur et uniuntur in Baptismo fi-
ormam
' invoca- collectivum, ut bene Doctor, cujus oppo- deles, per illam particulam datur intelli-
ionem
plicitam situm docet Cajetanus, nam ubicumque gi, prout multi Scholastici post Hugonem
1 valere.
dicitur Baptismum debere fieri in nomi- intellexerunt, ut Magister in littera expo-
mine Trinitatis, intelligitur explicile in- nit in nomine, id est, invocatione vel con-
vocatio personarum, prout Christus ex- fessione, Alensis, D. Bonaventura,Gabriel, D. Bonav.
Gabriel.
pressit,'estque ex usu Ecclesiae. Paludanus. Favent loca Augustini, quibus Paluiian.
41. Dubitari solet quid designet illud i)i dicit Baptismum in fide EccIesijB valere,
nomine
qui'l nomine positum in forma, et an sit parti- quod perinde est ac confessione Ecclesiae;
'
;si'niet
cula substantialis? de quo nihil Doctor in non recte ergo Vasquez reprehendit hanc
praesenti qutcstione. Supponit Doctor interpretationem Hugonis et antiquorum.
Rejicitur
I De terlio, etc. quarla mutalio, ubi insi- quasi duram et extortam. Negat etiam Vasquez
nuat designare unitatem trium persona- Baptismum datum in fide et confessione
rum ; aliqui putant intelligi fidem et con- Patris et Filii et Spiritus sancti, esse va-
Ingo. fessionem. Hugo de Sancto Victore lih. 2. lidum, qiiia, inquit, baplizans, verbi gra-
de Sacramentis, part. 6. cap. 2. Alii tia, potest errare in fide Trinitatis, ne-
autem intelligunt exprimi Deitatem, au- gando consubstantialitatem trium perso-
ctoritatem et potentiam cum unitate. Am- narum, ut si sit Arianus. Sed hoc nihil
mbros. brosius lib. 2. de Sacramentis cap. 1. est, qaia non intclligitur illa particula in
zianzen
lieron. Nazianzenus oratione 40. Hieronymus m fide vel confessione, de fide j^rivata mi- In fide
igustin. Trinitalis
illud ad Ephesios 4. Unus Dominus, etc. nistri baptizantis,sed de fide Ecclesire, cu- baptizari,
quod
Augustinus lib. 3. conlra Maximinum jus est minister; sicut neque intentio idem
in nomine.
cap. 32. Supponit idem Doctor dicto ejus privata officit, etiam ex errore con-
I de Tertio, etc. quarta mutatio insinuat cepta,modo servet communem intenti-
designarc unitatem trium personarum. onem quam habet Ecclesia. Et si intelli-
Respondetur utrumque recte designari, gatur particula de fide objectiva articuli,
nam in Sacramento exprimi debet causa vel de ipso actu publico et externo, in
principalis, qui est unus Deus, unus in quo ejusdem fidei protestatio lit, conno-
substantia, et trinus in personis, et hujus tando etiam intcrnum, quo creditur con-
professio publica in facie Ecclesiaj per formiter ad Ecclesiam, perinde est, atque
Sacramenti susceptionem fit, quantum est a3 juivalet, quia tam actus internus quam
ex natura et institutione actus. externus supponunt i^ro objf^cto, non se-
Idem designat fides Ecclesiflc, per quam cus ac signum vocale, cpiia [lon minus
ministratur Sacramentum, et invocatio ex vox supponit pro ()i)jccto (piam conce-
eadem lide ;
qui enim non confitetur Pa- ptus ; ct enuiUiatio primario invonilur in
trem esse Deum, et reliquas pcrsonas es- mente, secundario in voce.
se eumdem Deum, non invocat Trinita- IntcUigitur autcm fidcs ct confessio
lem. 1'na ergo est fides et confessio pcrfc- iion in omni sua extcnsione ad articulos
cta divinarum personarum, sicut et una matcrialcs <iuoscum(pie, scd prtBcise, ut
Deitas, per quam convenit ipsis sanctifi- limitalur pcr vcrba se(jucnlia Patris el
carc ; unde ista conjungit Apostolus ad Filii, ctc. ad lidcin ct confessioncin mv-
sterii Tnnitatis,quod proponitur ia forma; Quam formam loquendi expressit Pe-
ideoque Magister in littera invocationem trus Act. 2. IJaptizetur unusquisque ves-
et fidem seu confessionem Trinitatis Irum in nomine Domini noslri Jesu Cfiri-
synonyme, et non sub disjunctione aut «ê.etc.ergo eodem modosignificat polesta-
diversitate sumit ;
quod Ambrosius ab eo- tem, et nomen Palris et Filii et Spiri-
dem citatus facit, et Allisiodorensis tract. tus sancti, etiam sub ratione unitatis seu
3. cap. 4, qucest. 4. fidem et unitatem uiiius, etiam de rigore sermonis quoniam
Dei debere exprimi in forma Baptismi, sine differenlia, et uniformiter ad tres
sumens illa synonyme, nempe fidem et personas refertur, et supponit pro potes-
unitatem, cui consentiunt Patres citati. tate, quam in re ipsa habent unam ;
Ex his patet ad secundum, illam parti- nec requiritur expressio unitatis aliter
culam, vel in se, vel sequivalenter ex- quam implicite, quia particula in nomine,
pressam, esse substantialem ; unde qui eo ipso quod in singulari ponitur, arguii
diceret innominibus, in auctoritalibus,in unitatem ex modo significandi singula-
potestatibus Patris et Filii, eic. mhWlA- riter, non exprimit institutione prima
ceret. vocis. Hinc Athanasius in Symbolo : Athat
siu»
44. Sed quid dicendum, an particula m Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiri-
vel per sufficienter denotet unitatem per- tus sa7ictus, non nugatorie subjungit ex-
sonarum ? ut si quis baptizet in Patre plicitum conceptum unitatis, 7wn tres Dii,
et Filio et Spiritu sanclo? vel per Pa- sed unus est Deus : Omnipotens Pater;
trem et Filium et Spiritum sanctum, etc. omnipotens Filius, etc. ?ion tres omni-
Vasquez. quod perinde est. Vasquez et alii moder- polentes, sed unus omnipotens, etc. et
ni videntur negare Baptismum esse vali- Hieronymus ad Ephesios 4. Unus Do-

dum, quia debet exprimi unitas divina- minus, etc. non baptizamur in nomi-
rum personarum in forma. Respondetur nibus Patris et Filii, elc. sed in no-
Responsio. tamen, salvo meliori judicio, in illa forma mine uno quod intelligitur Deus, etc.
sufficienter exprimi unitatem, qui expri- Huic sententiiB favet Tertullianus lib. 45i
Tertul
mitur in ea causa principalis sanctificans de prcescriptionibus adversus haereses.
et illse propositiones i/i et prr designant cap. 20, Jussit gentes baptizari, inquit,
auctoritatem et potestatem trium perso- (supple Christus) tingenPalremet i.esin
narum unam. Unde Apostolus ad Roma- Filium et Spirilum sanctum. Et lib.
nos 6. Quicumque baptizati sumus in contra Praxeam, cap. 26. Mandans, ul
Christo Jesu,etc. adGalatas 3. Quicumque tingercnt in Palrem et Filium, et Spi-

in Christo Jesu baptizati estis, etc. ad rilum sanctum, elc. Hieronymus, dialogo Hier
Ephesios 4. Nolite contristare Spiritum contia Luciferianos, cap. 3. Cum in
sancturn Dei, in quo signati estis, etc. Patre et Filio et Spiritu sanclo bapli-
ad Coloss. 2. in quo circumcisi estis, etc. zatus homo templum Oomini fiat, et ca- Canoal
stoloi
Quibus in locis particula in ex modo non Apostolorum 49. Qui non baptiza- I
Resp<[
loquendi Scripturse designat potestatem verit in Patrem, et Filium, et Spiritum
et auctoritatem trium personarum, maxi- sanclum. Respondet Vasquez, Tertullia-
me juxta expositionem eorum, qui negant num agere de prcecepto baptizandi, non
fuisse aliter datum Baptisma, et perinde de forma Baptismi. Contra, TertuIIianus
Impu
est dicere baptizari in Christo Jesu, ac non solum prfficeptum tradit, sed etiam tu
baptizari in nomine Christi Jesu. formam ex Matthffio ; ei sallem contra Pra-
I
.
DIST. III. QUiESTIO II. 305
xeam id verum est, cum ex ipsa forma hcBc qnidem fuiatis etc. aed ahsohili estis,
probet contra eumtlem, Patrem distin- sed sanctificati esf.is, sed justificali estis
gui in persona a Filio; unde subdit, 7ion in nomine Domini noslri Jesu Christi,
m wnwm (supple quoad personas); na>n nec et in Spiritu Dei tiostri, eic. id est, per
scmel ,scd per singula nomina in personas Spiritum sanctum, ut exponunt Cliryso-
singulas tingimur, ubi et ritum et for- stomus, Theophylactus, (Ecumenius, et
mim Baptismi designat, ut recte etiam ahi. Loquitur autem Apostolus de ablu-
advertit Pamclius annotatione prima in tione et sanctilicatione baptismali. Et pri-
libro ejusdem TertulUani de Baptismo. mo loco dicit in nomine Domini nostri
EoJemque modo canon proefatus Aposto- Jcsu Christi ; in secundo autem dicit in
lorum tradit formam baptizandi contra Spiritii Dei nostri, etc. uhi propositio in
h.iereticos baptizantes in nomine trium sumitur sequivalenter pro in nomine.
principio carcntium, ut trium Filiorum, De quinlo, scilicet dc nomine Christi, 46.
De
vel trium paracletorum. Quamvis autem patet quod aliquando licitam fuit, etc. Baptismo
'"
II nouiin
"°'"'"«
versio Latina, tam Dionysii Exigui quam baptizare scilicet in nominc Chrisli. Ha;c Mirisli.
^^"'•^"•'a
Seutenli;
Gratiani, vertat in nomine Patris ct Fi- est sententia communis omiiium Scholasti- conimunis.
'^'"'^/'''*"-
lii, etc. non sic continetur in textu Grrn- corum, quos citat Schohastes, et aliorum
co, sed m Palrem et Filium, '
ut recte prfEter solum Armachanum lib. 8. de <"'iiuis.
Suarez.
notavit ipse Vasquez, quamvis non re- qucestionibus Armenorum cap. 3. quem Soius.
Vaaquez.
sponJeat nisi ad Tertullianum.Canon au- sequitur Canus et Suarez citati, et Sotus
tem ita habet : Si quis Episcopus, vcl art. G. hujus distinctionis, et Vasquez
Prcsbijlcr, juxta Domini ordinationem disp. 143. cap. 3. et \. qui certe ma-
non baptizaverit in Patrem et Filium ct gnis conjecturis oppositam sententiam
Spiritum sanctum, sed in tres principio probant, et nunquam fuisse in usu ba-
expertes, vel tres Filios, etc. deponatur. ptizare in nomine Christi, non expressa
Hic ergo canon tradit formam contra ha3- invocatione trium personarum.
relicos reprobatos, sicut et canon sequens Conclusio cominunis variis modis de- ,, V- ,.
\arii nioili
ritum trinae immersionis, contra eos qui fenditur. Alensis cum ahis sequentibus, expiicau.ii
sententiim
unam tantum dabant in Domini mortem, docent dispensative in principio per spe- comuiu-
nc m
subjungens rationem : non enim dixit cialem revelationein concessum esse Apo .\lensis.
nohis Dominus, in morte mea baplizalc ,

slolis, ut nomen Chrisii contemptibile
sed eunles docete omnes genles baptizati- apiid .Iuda>os et Gentiles reddertHur glo-
tes eos in nomine Palris, etc. Unde colli- riosiim, cum per invocationem ejus dare-
gere licet huic fequivalere formam su- turgratia baptismalis, et Sjiiritus sanctus;
periorcm, ex sensii utriusque canonis, et cum hac moderalioiK! limitant usum
cum in suj)cri()ii tradat vcram formam illius forma) pro illo taiilum tempore, do-
corrigens errorein huereticorum, ct iii hoc nec nomen Christi ox fructu innotuil.
siipponat eamdem cx \Ialtha3i ultimn, Cajetanus tamen in arl. 0. quwsi . 06. (".ajeian.
.\(lriauu8.
conlra bapiizantcs uiia iinmcrsione in I). rhom;n, et Adrianiis in quartum, di-
Christi moitcm; qua autem ralione id iin- ciint formam cilra (lispensalionem vali-
|)roheliir, (licctiir in sequenti (piicstionc. (lam cssi! pro ipi()ciim(|ue tompore ; quibus
Prima forma (latiir per [)articulaiu pcr, favciil .Vmhrosius, Nicolaus P;i|»a, cap.
cui !fiqiiivalet particula in. .1 iiKodfdii Judico. ct >I;igist('r iii lillcr;!,
Conlirmari potest, ad Coi-inlhios <>. Kt el lliigo de Sanclo Victore lib. "i. dr Na-
Toiu.XVl.
Ambros, cram. part. 6. c. 2. qui sine limitatione niam Act. 8. et 19. habetur v.<; cvcpLa, si-
Nicolaiis.
Magist. loquuntur, et prohabilem esse docet Le- cut et Matthsei ultimo; neque dubium est
Ledesma. desma 4. 1. parf. qu(est. 7 art, 6. Cse- idem dici atque inteliigi Acl. '2. et iO.
terum omnes conveniunt in eo, quod ubi exprimitur in nomine, et 8. et 19.
forma fuerit'in usu. Probatur autem hoc ubi dicitur in nomen, ideoque eodem mo-
Probalio
communis ex Act. 2. liaptizetur unusquisque ve. do vertit Latinus interpres utrumque, sic-
sentenliie.
strum in nomnie Jesu Christi, in remis- ut et Matlhaci ultimo dicit in nomine, et
sionem peccatorum; et cap. 8. Baptizati non in nomen, et ut in prajmissis dixi-
tantum erant in nomine Domini Jesu, etc. mus perinde significant.
et cap. 19.j His auditis baptizati sunt lu Quod secundo loco additur, non subsi- 49.
DilTeren
nomine Domini Jesu. stit, quia Baptisma Joannis etficacia et prieten;
superflu
48. Respondent aliqui primo, hoc idem es- forma distinguebatur a Baptismo Christi. I
Responsio
se in nomine Domini Jesu, quod in au- Actorum auterii 2. satis declaratur Bapti-
cloritate et potestate Jesu Cliristi, id est, sma Christi dare remissionem peccatorum
Baptismo, quem instituit Christus; qua et Spiritum sanctum, ex aliis verbis ad-
ratione distinxit Lucas ibi hoc loquendi junctis, ut patet ex illis, in remissionem
modo, Baptismum Christi, a Baptismo peccatorum vestroruyn accipietis donum
Joannis; ita Sotus et Canus. Et primum Spiritus sancti. Actorum autem octavo
confirmant varis testimoniis Scripturae, et decimo, non fuit necessitas explicandi
Marci ultimo : In nomine meo dasmonia differentiam inter Baptismum Christi et
Rejicitur ejicicnt, etc. Contra, hoc modo etiam Joannis, quia neque Samaritani, neque
ei modo j.^.
siinili ^^^^^^ ^^^,1 ]îat,ti,gei ultimo, ubi est (ieniiies fuerunt baptizati baptismo Joan-
loquendi. sed soH Judsei, ad
simiHs forma h^quendi, et Patres interpre- nis, quos missus est
tantur dari formam i)aptizandi ; intellige- Joannes, Parate viam Domini, etc.
retur etiam auctoritas baptizandi conces- Bespondet Vasquez ilia loca inteiHgi Respo»'
Vasqu
sa Apostolis per institutionem Sacramenti invocato etiam nomine Jesu, vel quia in
cujus ministerium ipsis collatum est, non forma apponebant non solum nomen Fi-
auteni forma intelligeretur baptizandi ;

lii, sed simul Jesu Christi, exprimendo
ergo spectando praecise modum loquendi etiam simul distincte reHquas personas;
Scripturae, non colligitur magis ex prcB- vel quia persona Jesu Christi exprimere-
cepto baptizandi in nomine Patris et Fi- turnon sub hoc nomine, sed solum sub
lii et Spiritus sancli, formam tradi ba- nomine Filii, quae eadem est persona.
ptizandi, quam ex modo loquendi, quo Contra primum, non congrue invocaretur Im|1ufl
turr
usus ejus et exercitium declaratur factus Jesus Christus adeffectum Baptismi, ita ut
in nomine Domini Jesu, declarari formam in nomine et invocatione ejus diceretur
in qua Apostoli et discipuli ministrarunt baptizari in remissionem peccatorum, si
Baptismum. solum adjiceretur formae institutae, in
Alia Alii respondent ex textu Grceco colligi cujus efficacia datur reraissio peccatorum,
responso.
impugna- divcrsum modum loquendi, quia Mattheei et non ex efficacia adjuncti, quse nuUa
tur.
ultimo habetur Uq oô\).ol, id est^tnnomen; est ex sententia opposita.
Act. vero secundo habetur im xw 6v6[j,ai:t;

Haec ergo locutio baptizari in nomi- 5C
ne Domini Jesu in remissionem peccato-

id est, in nomine Contra, hoc nihil est,
ut bene advertit etiam Vasquez, quia rum, etc. facit hunc sensum (ex stylo
aequivalent htec etiam apud Greecos, quo- Scripturee, et modo interpretandi Patrura
.
DIST. III. QU^STIO II. 30 ;
alque Ecclesise, sicut illa quae de invoca- medium applicari non contingit, utdelege
tione Trinitatis liabentur Matthaei ultimo, ordinaria est status infantum.
nempe remissionem peccatorum dari per Praeterea si quis nunc baptizaret in .'il.
Fonna
invocationem ejusmodi, non expressis nomiae Pnlris, el Jesii Ckristi el Spiri- falsa
iis, quse sunt de essentia formee,prout non tns sancti, ille Baptismus non esset va-
exprimuntur in dictis. Sed lioc non solum lidus, quia secunda persona non expri-
esset improprie dictum, sed esset omnino mitur proprio nomine, ut subsistit in
falsum, quia illa invocatio nominis Jesu Deitate; ergo etiam tum non valebat talis
sic intellecta, neque sic esset de substan- Baptismus sub illa forma, seclusa dispen-
tia formse aut Sacramenti, neijue haberet satione, quoe perinde affirmari potest fa-
efllcaciam respectu talis effectus ; ergo cta in forma illa, quam docet commu-
interpretatio pruemissa minus quatn reli- "i=, tum fuisse validam.
quae, quaJrat Scripturee, aut doctrinae Secunda etiamjuterpretatio non conso-
receptoe circa formam Sacramenti, quia nat proprietati locutionis et Scripturae,
vel viliaret illa additio formam, vel om- quianon est dubium, quin Petrus eamdeni
nino superllueret, quia instructio prae- acceptationeni appellationis servarit hic et
mitti solita, ante lotionem sufficeret. in praecedentibus, priiedicando Cliristum
imfirma Confirmatur, quia, ut colligit Triden- Judieis, ubi sumitur appellatio Christi
tur.
tinum cum Milevitano et Patribus, adver- Jesu, secundum primam insiitutionem
sus Pelagianos, si non esset peccatum nominis, ut patet ex toto decursu ser-
originale in infantibus, forma Baptismi monis Petri.
falso enunliaretur in remissionem pecca- Quantum ergo ad argumentum ex Scri-

torum. Enuntiatur autem in remissionem ptura sistendo in proprietate vocis et
imniiatur peccatorum, quatenus potissimum expri- litlerae, nihil haberi potest praedictis repu-
lOrma ia
""'
•,
causam principalem ex i m
Horentmo, gnans, nam quod Matlh(ei uUimo dicitur
remissi-
ouem
lisccalo
ut visum est; ergo Baptismus tantum da- de forma Baptismi, inlelligi potest de le-
rum.
tur in remissionem peccatorum (quod sup- ge, illam esse formam ordinariam et ne-
ponit et contendit sententia opposita) in cessariafn ; de hoc autem in nomine Chri-
invocatione causae principalis, id est, Tri- sti, saltem pro tempore, fuisse dispensa-
nilatis; ergo falso enuntiatur Baptismus tionem, quam e\ facto colligimus, et
in remissionem peccatorum in nomine prout illis in locis declaratur; certum

Jesu Christi, si haec invocatio non fuit enim est Aposlolos recte niinistrasse Ba-
inefficax. ptismum, sive per se, sive per alios.
[«t dd se
l*emissa
Palet consequentia, quia ad veritatem Objicies quia Aclorum Id. colligitur
Oljeclio.
jeccaii.
f()i-rnj,e non magis requiritur, ut supponat Apostolos baptizasse in nomine S()iriius
peccatum remiltendum iii infantibus, saacti, (jiiod intelligi noii de!)et, (juasi in
quam quod ipsa forma sit remissiva pec- solo noinine Spiriius sancti baptizassenl,
cati, cujus remissioncm enuntiat; iino sed simul aliaruni personarum ; ergo simi-
hoc magis exigitur, (juia forma verilicari liter non est intelligoniluin cos bapti/.asse
potest circa subjectuni, iii (pio non est iii solo noiniiie Clirisii, non iiivocata Tri -
peccatum, et semjêr est remissiva pecca- nilate, jnxti iiistitutum Cliristi, Ma(-
ti, quanlum esl de se ;
(}Uod autem actii Ih ri -JS. Anicce lens palel, (|iiia P.iulus in -
reiuittat peccatum, aut sup|tonal remilten- terrogavit (|Uosdam discipiiios (Ephesi : Si

diim, cst ex statu subjecli, cui aliiid rc,- Sj)iri!uin sanrlum accepistis credcnlcs '
:

responderunl, ncque si Spiritus sanclus buscum loquitur Paulus) Baptismus da- InstructK
praemilti-
est, audivimus ; subdit Paulus: in quo tus etiam in nomine Christi hoc impor- tur
ante Bapt
ergo baptizati eslis? quasi supponeret, tat ; deinde requirit etiam ut praemitta-
smum.
si baptizarentur Baptismo Ghristi, fore ut tur instructio de necessitate et fructu
Spiritum sanctum recte nossent ; non Baptismi per collationem Spiritus sancti-
alia ratione,^quam ex forma Baptismi, in ficantis, ut Petrus Actorum 2. preestitit
qua invocaretur, ergo hoc supponit Ba- Baptizetur , inquit, unusquisque vestrum
ptismum in invocatione trium personarum in nomine Domini Jesu, in remissionem
fuisse ab ApostoHs, non aliter datum. peccatorum vestrorum, el accipielis do-
Atque sequitur aUerius declaratio et in- num Spirilus sancti, etc. IHa ergo dis-
telligentia praedictorum locorum, in qui- positio in adulto requiritur ad Bapti-
bus dicitur Baptismus datus in nomine smum, ut patet ex scrutinio quod semper
Christi, quia hoc ipso loco inferius dicitur, preemittitur ex usu antiquo Ecclesiê, de
et his dictis baplizati sunt in noniine Do- quo optime PameHus annotatione prima
mini Jesu, etc. cum primum insinuasset in Hbrum Tertuliiani de Baptismo. Potest Pamelii
Tertulli;
Paulus formam Baptismi dari in invocati- ergo interrogatio PauH respective etiam
one Spiritus sancti, nempe simul cum ali- ad efficaciam Baptismi Christi inteUigi,
is personis. et Spiriium sanctificantem, de quibus in-
Respondet Vasquez ex hoc loco id non struendi erant baptizandi, sicut de fide
Responsio,
intelhgi efficaciter, quia licet baptiza- Trinitatis ; supponit enim fuisse baptiza-
rentur in nomine Christi solum, jam per tos et instructos, quod d^notat particula
instructionem prseviam et catechesim credentes, si Spiritum Sanctum accepi-
deberent noscere Spiritum sanctum, stis credentes? Vel sicut in Greeco legitur
quamvis non invocaretur expresse in ipsa xi(7T£U(javT£;, postquam credidistis? Et fi-
forma. Paulus autem interrogando an re- nis interrogationis fuit, ut impositionem

cepissent Spiritum sanctum, intendit re- manus acciperent, si nondum fuerit eis
ceptionem ejus visibilem per impositi- data, id est, Confirmationem, per quam
onem manus in Confirmatione, ut patet visibiHter Spiritus sancti dona commu-
ex verbis subsequentibus, baptizati sunt nicabantur.
in nomine Domini Jesu, et cum impo- Unde secunda interrogatio locum ha- 54
suisset illis manus Paulm, vcnit Spiri- buit (iUis dicentibus, neque si Spiritus
tus sanctus super eos, etc. Contra urgent sanctus est, audivimus ) respective ad
ahi ; ergo interrogatio, seu illatio PauH, Baptismum Ghristi, qui in Spiritu sancto,
non esset idonea, nisi supponeret ex com- et igni baptizabat, Actorum 1. sive sub
muni modo loquendi, eos baptizari debe- forma hac vel jHa conferebatur et respe-
re in Spiritum sanctum, quem non au- ctive ad Baptismum Joannis, qui fuit in
dierunt. aqua tantum, non in Spiritu, atque ad
Respondetur tamen iilam solutionem ejus differentiam ; ahus autem Bapti-

53.
Confirma- bonam cum Baptismus ex com-
esse, quia smus in usu non fuit, qui fidem Christi
tur ^ '
responsio. muni sententia, quam tradit CyriUus Ale- liaberet annexam. Facit ad hoc quod sub-
xandrinus lib. 11. in Joannem cap. 16. jungit Paulus : Joannes baptizavit Bapti-
supponit fidem expHcitam Trinitatis, et «"^» poenitentice populum, dicens in eum
instructionem circahunc articulum, quoad qui venturus esset post ipsum, ut crede-
adukos (quales fuerunt iHi discipuH, qui- rent, hoc est, in Jpsum, etc.
m
?
DIST. III. OU^STID II. 309
Ex qaibus verbis, (ut supra ostendi- Spiritus mncti fuerit coUatnm. Cscterum
mus, in qusestione ultima proecedentis di- non ita Cyprianus intelligit Stephanum, ut
stinctionis) colligunt Doctores Joannem patet in epistola ad .hibaianum, quem

baptizasse in illa forma. Illa prseterea proinde impugnat, saltem apud Gentes Ba-
particula m quo baptizali, etc. in Graeco ptismum asserens ex Matthajo, fieri debe-
neutraliter ponitur el? -ri, id est, m û/f/ re in nomine Patris et Filii ct Spiritus
ac proinde non refert personam Spiritus sancii : Docele omnes Gentes, baptizanles
sancti, sed potius Sacramentum, vel Ba- eos in nomine Patris, etc. et ibidem sup-
j)tisma, sicut et responsio accommodata, ponit apud h.iereticos Baptismum datum
v.q 10 Iwavvsu par-isixa, id est, m Joannis fuisse in nomine Domini Jesu : Qnomodo,
Baplisma. Et dato etiam quod masculi- inquit, non cognito, sed blasphemalo Deo
ne poneretur, non semper denotat inno- Patre, qui apud hcereticos Christi nomine
vationera, sicut neque ejus responsio baplizati dicuntur peccatorurn remissam
apposita, ut volunt adversarii; et patet consecuti judicanlnr? ti magis expresse
Joannis primo : Ilic est qui baptizat in inferius Quomodo ergo, inquit, quidam
:
Spiritu sancto, ubi denotatur fructus diciinf, etc. modo in nomine Jesu Chrisli
Baptismi Christi sanctificantis. ubicumque et quomodocumque Gentilem

0.). Secundo, h.nec interpretatio illorum lo- baptizatum remissionem peccatorum con-
i5e;!Uii(la
ratio.
corum fundatur in sufficienti auctoritate sequi posse, quando ipse Christus Gentes
Patrum et Scholasticorum, qui ita intelli- bapHzari jnbeat in plcna et adnnata Tvi-
gunt prsedictas Scripturas. Citatur pro ea nitate?
Athanasius orat. 2. contra Arianos, ar- Hunc locum citant auctores oppositae 56.
guens Divinitatem Chrisli, ex forma Ba- sententi.t), sed mihi incertum est, si illis
ptismi ordinaria, et sermone seqnenti. faveat Cyprianus, qui videtur hac in (luac-
Citatur etiam Cyprianus epistola ad Quiri- stione obscurus, et impugnare Stephanum,
jjpnan. tium, quae nihil tale continet, sed in epi- ea ratione tantum, qua apud Gentes illam
stola ad Jubaianum et Pnmpeium, citat formam valere dicat, non vero apud Ju-
pro hac sententia Stephanum Papam in lit- d;pos ; nam postquam apud Marcionistas
teris ad se missis, circa controversiam de negat esse verum Baptisma, quia non
rebaptizandis haereticis, in qua erravit Cy- fuit apud eos vera fides de Patre, ant aliis
f)rianus. In prima sic subdit : Cum eadnn personis, maxime circa humanilatem et
epistola animadverterim etiam Marcionis personam Christi, aliaque mysteria Be-

fieri mentionem, ut nec ab ipso venienles demptionis, in qnibus scojius dissertali-
dicat baptizari oportcre, quod jam inno- onis versatur, concludit in hunc inodum :
niine Jesu Christi baplizati esse videan- (him ergo ox ipsius (^hristi }>ra'dic(itiouo
iur, etc. et in epistola sequenti : Cur in et contestationc Palcr (inir cognoscendus

tantum Slcphani fratris nostri obstinalio sit, qiii inisit. lunr dciiidr Chrisius. qui
dura prorupil eliam de Marcionis Bapti- missus est, nrrpossil cssc spes sahilis. nisi
smo, etc. et illic: Innomine Jesu Chrisli duobus simul rognilis: quomodo non ni-
dicat remissionem peccalorum dari, elc. (piilo. imo rl bldsphriualo Dro Polrr, qiii
Vuftusli-
Ad hoc tacile respondet Augustiinis (ipiid hirrclicos, Christi noniinr bapliidli
lih. 8. de Baptisino rap. 1.'». Marcionis diriinfiir, percalonnn rrmissain ronsrrull
Baptismum fuisse validum : Si vrrbis judiranlur? r\ staliin occnrrens l.icitir
cvangclicis In nominc Patris ri FHii rl obicclioni, seu fuiidanicnlo Stej)li;iiii, quo

:

Baptismus adstniitur datus in nomine extra fidem veram, et contra fidem, ut
Christi, Act. 2. per Antithesim loquens de fuerunt Gentiles extra, et haeretici contra,
Judaeis et Gentihus, atque de forma hapti- ex sententia Cypriani, qui constituit Ju-
zandi utrosque, videtur admittere sic daeos intra Ecclesiam, nempe Synagogam
fuisse Baptismum datum mnomme C/jrwî per veram fidem legis Moysis, et anti-
Judaeis, Gentihbus vero in plena el adu- quum Baptisma, supple Circumcisionem.

nata Trinitnle. Verba ejus sunt: Alia Advertenda etiam illa particula modo, quae
enim fiiit Judceorum suh Apostolis ratio, detiirmitiat tempus praesens controver-
alia est Gentilium conditio ; illi quia jam siae, et impHcite supponit alias baptizatos
legis et Moysis antiqnissimum baptisma fuisse Judaeos in nomine Jesu Chrisli so- Baptismi
fuerant adepti, in nomine quoque Jcsu \nm, ei non inploia ef adunafaTrinitate, m nomii
^-'^''^*'-
Christi erant haptizandi, secundum quod sicut ex praecepto Christi baptizari debent
in Actis Apostolorum Petrus ad eos lo- Gentiles ; tantuhi ergo est, ut non modo
quitur, et dicit : Poenitemini, et baptize- non adversetur Cyprianus hoc loco, quem
tur unusquisque vesfrum in nomine Do- pro se adducunt adversarii, ut magis fa-
mini Jesu Christi, etc. Subdit deinceps veat nostrae sententiae.

Item, Hilarius in de Synodis circa 58.
verba Petri, et subjungit: Jesu Christi lib.
Hilariajl
mentionem facit Petrus, non quasi Pafer /inem, ubi contendit non esse mutandas
omitteretur , sed ut Patri quoque Filius Scripturas, licet aliqui eas sub contradi-
adjungeretur, etc. ctione, in ahquibus intelHgant ex pravo

Quae verba sic ex scopo Cypriani intel- sensu. Inter alia exempla adducit hoc :
57
ligenda mihi videntur, ut non de omissi- Pereant quoque, inquit, si vid^^tur {quod
^ntluies"!
posita a
gne, qufB fiebat in forma baptizandi, sed non ego dixerim, sed respnnsionis neces-
Cypriano. ^ r '
de omissione spectante ad cognitionem sitas) omnia divina illa, el sancta Evan-
Patris, de qua in superioribus tractat, su- gelia salutis humnnce, ne se invicem con-
mantur, alioquin non ,

servaretur anti- traria dictorum opinione compugnent, etc.
thesis, neque dilferentia illa inter Judoeos et infra: Ne postremo Apostoli reperiantur
etCentiles, et formam baptizandi utrosque, in crimine, qui haptizare in nomine Patris
quam statuit a principio ; neque altera et Filii et Spiritus sanctijussi, tantum in
pars adversa illius antithesis, quoe sub- Jesu nomine baptizaverunt ? Agit contra
sequitur, recte cohaereret, qnae est talis eos, qui homoousion non retinendum cen-
Denique ubi post Resurrectionem a Domi- sebant, quamvis aliqui dubitent de inten-
no Apostoli ad Gentes mittuntur in no- to Hilarii, asserentes neutram partem ab

mine Patris et Filii et Spiritus sancti eo hic definiri; mihi tamen videntur illa
baptizare Gentiles juhentur. Quomodo verba expressa esse pro nostra sententia,
ergo quidam dicunt foris extra Ecclesiam, quia ciausuia iila, tantum in Jesu nomine
imo et contra Ecclcsiam, modo, in nomi- haptizaverunt, est exclusiva et adversati-
ne Jesu Christi uhicumque, et quomodo- va priori, in qua exprimitur mandatum
cumque Gentilem baptizatumremissionem baptizandi in nomine Patris et Filii et
peccatorum consequi posse? quando ipse Spiritus sancti, etc. neque contradictio,
Chrislus Gentes haptiznrl jubeat in ple- aut repugnanlia proponitur in hoc : An

na et adunata Trinitate. scilicet jusserit Christus baptizari in no-
II la verba, extra Ecclesiam et contra mine Trinitatis, et an Apostoii baptizave-
Ecclesiam, ianlumdem significant hic, ac rint taiitum in Jesu nomine?quia utrum-
il
DiST. Tir. ou.t:stio ii. 311
que horiim asserit. Sed ambiguitas tat invocationem seu auctoritatem et
statuitur in eo, an scilicet Apostoli bapti- enicaciam ; in mortem auteni Chrisii, si-
zantes in solo nomine Jesu, peccaverint militudinem quamdam analogicam imita-
contra praeceptum datura ? alioquin, si tionis. Tercio lespondei aliler, et ut

Terti
intelligeret non baptizasse contra praece- Cliristi nomen in seipso continet, et Pa- responsio.
ptum, non esset locus dubitandi. Nec Hila- trem ungentcm, ct unctionem Spirilum,
m Filium unctum, Supponit ergocura
rius
solo
dicit,
nomine
quod
Jesu,
legantur
quacumque
baptizasse
ratione in-
....
et
Ambrosio hanc
etc.
invocationem
. ,„ .
rnnitatis
. .
Sequitur
Ambros.
terpretari hoc debeat, sed assertive asserit aequiv^lere, vel simpliciter, vel pro tunc,
eos sic baptizasse m nomine Jesu, et fa- etBaptismum ab Apostolis datum in no-
ctum praBcepto opponil, non autem mo- mine Jesu comprehendisse hoc modo in-
dum loquendi Scripturae, quo sic baptizas- vocationem Triiiitatis in ipso nomine
se dicuntur. inclusam, alioquin hoec responsio non es.
59. Praeter haec concedunt ipsi adversarii, set ad propositum quffislionis; Jminus
nbrosiiis.
Becia. Ambrosium, Bedam, Nicolaum I. Ber- autem interpretatio quorumdam circa hunc
colaiis I.
rnarJus. nardum, Hugonem, Magistrum, et reli- locum, quasi id non intenderit Theophy-
Huô.
^gister.
quos antiquos Scholasticos esse in eadem lactus, qui tres diversas responsiones cle-
holaÛci.
leopliyl.
sententia, quod verissimum est; quibus dit ad propositum, et haec est tertia ;
quae-
adjungi posset, et Theophylactus in caput libet ergo satisfacit ex mente ipsius.
ultimum Lucae tertia responsione, ad quse- Tertio tandem, congruentia daiidi Ba- ^-
stionem proposilam, qucC talis est : Quo- ptismum
^ in nomine Cluisti pro illo tem- conciusi-
onis
modo aulem Baptisma in nomine solius pore, quara adducunt Doctores, non vide- ex rougru-
entia.
Christi fieri intellif/emus, proesertim cum tur contemnenda, nam et sermo Petri
Prima
alias doceamur baptizare in nomine Pa- Actorum 2. ad hoc dirigitur, ut exaltaret
sponsio.
Iris et Filii et\ Spirifus sancli. Respondet nomen ejus et Act. 3. et 4. Non est
;
primo, quia Baptisma Christi spirituale aliud nomen sub coelo datum hominibus
est, non Judaicum, ita dici, non quod in in quo oportet nos salvos ficri, etc. Ac-
fellituiv ea forma sine invocaiione Trinitatis fue- toriim 8. Aperiens Philippus os suum, cl
rit concessum. Haec autemj responsio incipiens a Scriptura isfa, evangelizavil

excluditur, quia Baptisma Christi esse illi Jesnm, etc. Ecce aqua, qîis nv pro
spirituale satis declaratur ex verbis subse- hibet baptizari ? di.cit aulem Philippus,
quentibus Petri : /n remissionem, inquit, si credis e.v toto corde, licef ; cl rcspan-
peccatorum veslrorum, et recipictis donutn dens ait, credo Filiutn l)ci css'' Jesutn
Spiritus sancti ; priora ergo verba non ad Christum, etc. et bapliznvit cutn. Kl ante
id spectant, sed ad formam et invocali- (licitur de Philippo, (juod [.raedicabat Sa-
onem Christi ; si autem referantur verba inaritanis Christum, et in nominc Jesu
ad Baptismum, quo ipse Christus baptiza- Chrisli haptizabantur riri nc mnlicres.
tus est, non facitad interpretationem, cpiia Huc etiam spectat insiriiciio ei sermo
in Aclis agitur de Baplismo collato aliis Petri ad Corneliuin et donium ojiis Acto-
171 remissionem prccaforum. rutn U). <iui sic cl.iudiiiir : Huic otnncs
'êcunda Secundo respondcl in )iomin>' (Ihristi l^rop/iefii' tesfitnnniinn prrhibrnt rcmissi-
;»pon.»i().
irellitiii-. intelligendum esse pro eo, qiiod est in oiieni pcccnforuin (Hfiprrr jirr nntncn rjiis
morfcm Chrisfi. Sed neqiie Ii.tc (ieclara- otntics qui crrdutxt in cum, (ic. Ki cum
tio recte quadrat, quia in nominr deno- ad h :i'C cecidisset Spiriius .sanclus in cos,
;
jiissit eos baptizari Petrus in nomine Jesu qua daretur Baptismus in nomine Christi,
Christi, etc. Ex epistohs eliam Pauii plu- non esset falsa, quia denoiaret causam
ra designant Baplismum datum in nomine meritoriam, ex qua liabet efficaciam et fi-
Jesu, et salutem per ipsum consequi, quse nalem, ad quam refertur Sacramentum; et
brevitatis gratia omitto. Unde sequitur connotaret causam principalem pliysicam

modum illum baptizandi, et formam con- imphcite per nomen Christi, ut prceter
gruere doctrinse et praedicationi Apostolo- Ambrosium admittit Basilius lib. de Spi-

rum, quse prsemittebatur ante Baptismum, ritu sancto cap. 12. Iti solo-Christi nomi-
sicut et illis verbis Pauli 1. ad Corintii. 1. ne professionem totius Trinilatis conti-
Numquid innomine Pauli baptizali cslis? neri. Ireneeus lib. 3. de fide cap. 20.
gratias ago Deo, cjuod neminem vestrum His congruentiis potuit Baptismus in
baplizavi, etc. ne quis dicat, quod in no- iUa forma dispensative conferri sine ullo
mitie meo baptizati estis, etc. et infra, errore in forma practice aut specuiative
quantum ad doctrinam et praedicationem : ita autem factum esse ex modo loquendi
Nos autem prcedicamus Christum crucifi- Scripturee, et auctoritate tot Doctorum ful-
xum, Judceis quidem scandalum., Genti- citur, non ratione.

bus stultitiam, etc. Adversa sententia nostri Armachani et
Ex prsedicatione autem nominis Christi aliorum, non videtur meo judicio minus
facile cognoscebatur et persuadebatur Tri- fundata, cui tantum tribuunt cseteri, prae-
nitas personarum, quamvis assumptum ter Magistrum, qui in toto secutus est
fuerit prsedicare Christum esse Fihum Dei, senteiitiam, quoe Ambrosio imponitur et
et in nomine ejus dari redemptionem et Bernardo, ut talem Baptismum, conlra

remissionem peccatorum, ac Spiritus san- formam evangelicam prcescriptam, non
cti dona. admittant factum, sine speciali dispensati-
Congruentia speciaiis fuit apud Judoeos one et congruentia illius temporis, non
dari Baptismum in remissionem peccato- vero permanenter ; ita omnes, praeter Ca-
rum sub nomine Christi, qni negabant ne- jetanum, Adrianum et Ledesmam.
cessitatem redemptionis et Redemptoris, Praeterea fatentur invocationem Trinita-
ponentes salutem ex iege sola, Apud tis esse de essetitia formse sub propriis no-
Gentiles non defuit similis congruentia, miiiibus. Accedunt Patres, et potissimum
Anirus'
qui ex mirabilibus, quoe fiebant in nomi- Augustinus lococitato, et in omnibuslibris
ne Christi, (ut Simon Magus Actorum 8.) contra Donatistas, qui non agnoscunt ali-
credebant, ac proinde etiam congruum um Baptismum validum, nisi in nomine
fuit, ut baptizarentur in nomine ejus, in Trinitatis. Canones etiam EcclesiiE hanc
quem credebant. formam, ut necessariam retinent, Latera- Laten
Flore
61. Addi potest et alia congruentia ex natu- nens. sub Innocentio III. cap. Firmiter;
Alia con-
^'^
.• \-
actionis, quia licet Christus
.. r<i j. p
non fuent et Florentinum, cap. Primum, de Bapti-
gruentia.
causa principalis physica gratise. fuit ta- smo, cap. Multi sunt, cap. de trina,
men principalis et unica causa meritoria, cap. Si quis Presbgter, de consecratione
et justificatio iiabita per Baptismum, non dist. 4. et alii plures. Ca3terum quia prior
solum refertur ad ipsum, ut causam meri- eliam sententia est communior inter anti-
toriam, sed etiam ut causam finalem, ex quos, respondendum erit parti adversse.
Trident.
THdentino sess. 6. cap. 7. Causa fmalis Objicies primo duos Canones Apostolo-
63.
gloria Dei et Chrisli. Si ergo illa forma, rum supra citatos, qui pro incorruptis re-
: ,
DIST. III. QU.ESTIO II, 313
Prima tenti sunt a Patribus et Conciliis, ex his Ecclesia, ut supponit etiam Tertullianus Tertulliao.
)jcclio.
videtur traditio petenda, in quibus prohi- lib. contra Praxcam, cap. 26. sicut et
beturahter baptizari, quam in nomine Pa- trina ipsa immersio intermissa est pro-
Ins et Filii el Spiritus sancti ; ergo non pter Donatistas, ut patet ex Toletano IV.
fuit alius usus baptizandi tempore Aposto- et refertur can. Propter, de consecrat.
lorum. Et verba illa secundi Canonis, sci- dist. 4. ideoque ex his Canonibus non pro-
licet 49. extrema hoc clare insinuant batur intentum. Potuit tamen fieri, ut illa
Non enim dixit nohis Dominus, in morte forma baptizandi in nomine Christi clari-
mea haptizatc, secl, euntes docete omncs ficato jam ubique ejus nomine, et subor-
(jentes, haptizantes eos in nomine Patris tis hoereticis cessaverit ; tum quia causa
ct Filii et Spirilus sancti, etc. dispensationis cessavit; tum quia hsereses
Sed respondetur, hsec dici contra hae- obortoe ex ea quserebant umbram sui er-
reticos, qui neutra forma utebantur in pri- roris. Sensus Canonum amplius declarabi-
mo Canone, qui est 48. In secundo etiam tur qufestione sequenti.
<'.5.
damnari eos, qui in mortem Christi ba- Objicies secundo Patres, qui vel hanc
Secunda
ptizabant cum una immersione, animoin- formam simpliciter tradunt in nomine Pa- oliiectio.
Clpinens
ducendi et exprimeni-li errorem suum cir- tiîs et Filii, etc. vel cerfe ita necessarium lioin.
Justinu8.
ca Trinitatem ; unde recte convincuntur putant, ut aliter non valeat Baptismus, Origenes.
Dionys.
ex verbis evangelicis, ubi forma regula- ut Clemens Romanus primum docet lih.']. Didyinus.
ris proponitur, et lege statuta. Si ergo Comtilut. c. ^3. Justinus in Apologia 2.

forma Baptismi invocationem Trinitatis supponit Dionysius cap. 3. de Ecclesia-
continet expressam, debet esse in nomine stica hierarchia ; Origenes lih. 5. in epist.
Patris, non in nomine trium principioca- ad Romanos cap. 6. Qniciimque in Chri-

rentium, et Filii, non in tres Filios, ct sto Jcsu haptizati estis, etc. supponit
Spiritus Sanctiy non tres Paracletos, quia Baptisma solum in nomine Trinitatis da-
haec forma hGereticorum falsa est, et metum valere ex Matth. 28. Didymus lih. 2. I)on<asc.
Terlullian.
rito reprobatur; et hic sensus primi Cano- rlc Spiritu sancto, inter opera Uieronymi
nis, qui adversando exprimit formam, qu;e tom. (>. Damascenus lib. 4. fidci Orthodo-
hfereticis fuit in usu. xae, explicans haptizari in Christum, ni-
84. vSecundus etiam Canon exprimit magis hil aliud esse, quam credendo in ipsum
errorem, quem in materia immersionis tingi ; Tcitullianus etiam locis supra cita-
prcetendebant, quacumque illi forma ute- tis docet, Baptismuui invocatione trium
bantur, ut excluderent Trinitatem perso- personarum, et cum Iriiia immersione ce-
narum, et Deitatem Cbristi. Et si dicatur lebrari ; citatur ctiam Cyprianus, quem

eos usos fuisse forma in nominr Clirisii, supra explicuimus.
(le quo nihil constat, saltem illa forma, Respondent, qui docent Baptismum in ()i).
R«h|)(>iisio
iit esset vera, non debuit habere excliisi- nomine Clirisli dalum iiMjuivalere, (Hiam alioruiii.
vam personariinj, (pias implicite Bapti- .ukmIo id colligi cx Scriplura supra citala,
smus in nomine Christi importat; hanr noii rctpiiri invocalionem cxpliciiam Tri-
aiitem exclusionem cx inlentione hnereli- nilalis, iit colligiint ex aliis Palribus, scd
coriim importabat, sive fiierit expressa iuiplicilam sub nomiiic Cliristi, illos aii-
verbis, sive pnr iinioam illam immersi- tcm Palrcs bciiigiKi iiiterprci.uidos, aliiid
onem, et hiiric errorem corrigit Canon. niiii iiKeiidisse. Sed nielius rc.spoiidclni-, I\i'>pi)nbiu
iiiîK<s
Usus trinoc immersionis inductus est in Patrcs, iiui loqiiiiiiliir siinpli('iler, vd cum conijTua
314 UB. IV. SENTENTI.^RrJM
limitatione, intelligere formam, vel quae habetur) respondet de haereticis, qui ba-
regulariter tradita est. et secundum le- ptizabantur in nomine solum Christi,
gem ordinariam, non autem casum dis- et baptizabant una solum mersione.
pensationis, vel loqui etiam evacuata jam Forte autem aliquid adjiciebant formae in
dispensatione, quae non debetextra statum professionem erroris,quem per unicam
et tempus currentis necessitatis protrahi, mersionem designabant, nam et hoc fa-
manente in reliquis lege et institutione miliare est hsereticis, quando deveniunt Hsereiid
ordinaria. in profundum, ut patet de xVrianis ex formam.
67. Verum est aliquos non posse hac gene- Concilio Arelatensi primo, qui jubentur p,i,nuni.
Tertia
objectio. rali interpretatione comprehendi, ut est proinde baptizari, quia vitiabant forraam ^tvitar
Fulgentius lib. de Incarnalione et qraiia, in sui erroris majorem expressionem. Sed
et Damascenus, qui explicant baptizari in dices, unde id colligis? Respondeo, ex
nomine Christi non debere sic intelligi, verbis citatis illius epistolae non colligi,
ut omissa fuerit unquam invocatio Trini- caeterum magis id praesumendum est,
tatis. Sed his opponimus, qute dicta sunt quam admiltenda correctio Decretorum,
pro sententia Ambrosii, Hilarii, Stephani et contrarietas in materia fidei, et essen-
Papse, atque Cypriani, Nicolai I. Bedae, tialibus Sacramentis. Et sicut Nicolaus

Bernardi et Scholasticorum, qui aliter illa non recte dicitur contra Pelagium do-
loca intelligenda docuerunt. gmatizasse, sicetiam neque Pelagius dicen-
Objicies tertio contrarium definitum dus est contra Stephanum aliquid deter-
esse a Pelagio Papa, in epistola ad Gau- minasse, qui, ut docet Cyprianus, asse-
dentium Episcopum, docente eos, qui di- ruit Baptismum collatum in nomine Jesu
cunt in nomine solius Christi, et una im- non esse iterandum, quia neque Cypria-
mersione se fuisse baptizatos, denuo esse nus maligne interpretatus est Steplianum,
baptizandos in nomine Trinitatis ; et Za- quasi imponeret quod alias Stephanus
charias epistola 1 1. ad Theodorum Archi- non scripsit, neque etiam dicendum est
episcopum, confirmans quae definita sunt eum non intellexisse decretum Stephani,
in Synodo Anglicana, ubi est determina- quod in hoc ex parte impugnat. Stepha-
tum Baptismum. sine invocatione trium nus autem inhaerebat consuetudini et tra-
personarum esse nullum, et si quis dicat ditioni, decernens niliil innovandum esse
Nicolaum I. aliter decrevisse in capite A prceter id, quod traditum est. Contra,
(/Moâm /udfpo supra, sicut et Stephanum Cyprianus non consuetudini, sed Scriptu-
apud Cyprianum. ris, quas pr se loqui putabat, inhaeren-
Responsio Respondent hinc inde quidam auctores dum docuit ; ergo Stephanus supposuit
alioruni.
nuncNicolaum errasse, nunc alios anleri- ex traditione retinendum esse Baptisma
ores, Pelagium et Zachariam, etrespondis- datum in nomine Christi.
se ut Doctores privatos, vel certe (ut mi- Stephano accessit Concilium Nicenum,
tiusquidam[respondent) nihil definivisse, quod decrevit non esse rebaptizandos
sed respondisse juxta diversas opiniones. hpereticos, praeter Cataphryges et Paulia-
RespoiiJe- Respondeo in primis diversos esse casus. nistas, et ut Doctores interpretantur,

tur
alitt','.
Pelagius in illa epistola (quam citat Gra- quia illi nnn utebantur aliqua forma, hi
Gratiiuus.
Ivo.
tianus can. Multi, et Canone Sirevera, vero formam falsabant; quod perinde de
de consecrat, dist. 4. et Ivo in suo De- istis, de quibus Pelagius in suo Decreto
creto cap. 261. apud alios autem non agit, praesumendum magis videtur, quam
. ;
DIST. III. OUyESTIO III. .115
quod aliqiiid decreverit contra traditi- tis, et sequendo opinionem praescriptam

onem a Stephano et Concilio Niceno as- Patrum, potuit esse in ea sententia, ut
sertam. putaret Baptismum aliter datum, esse
J8. Hoc ergo posito id non potuit prsesu- nullum simpliciter ; et e contra, Nicolaus
mere Nicolaus de Judgeo, qui fidem Chri- sequendo Ambrosium et Stephanum jux-
sti non habuit, neque proinde adhaerebat ta modum interpretandi Cypriani fuit in
ulli particulari errori, contra veritatem opposita opinione. Contradictio ergo De-
Sacramenti, quem in forma exprimeret cretorum reducitur ad opiniones contra-
et sic respondet Pontifex absolute juxta rias, quarum neutra definita est ab hoc
sententiam Stephani et Ambrosii, quae vel illo, et in quibus etiamnum graves
traditione et definitione Ecclesia3 fulcie- Theologi haesitant non obstantibus qui-
batur. Hsec responsio magis quadrat sen- buscumque determinatis ab Ecclesia cir-
tentise asserenti etiamnum Baptismum, ca ministerium, et essentialia Baptismi
sub praefata forma, datum valere. quantum ad valorem Sacramenti.
Respondetur tertio, nihil definitum esse Eodem modo respondetur ad locum Za- 69.
ertia Explicalur
lonsio. a Pelagio, sed decrevisse tales hsereticos chariai, eum nihil definisse, sed secutum decretuin
Zachariie.
esse rebaptizandos, quamvis hoc decretum fuisse regulam Canonum, in quibus proe-
supponat Baptismum eorum fuisse invali- scribitur, ut Baptismus fiat sub invocati-
dum, et baptizari debere sub invocatione one Trinitatis, sic etiam respondet Bellar-
Trinitatis, ex mente Pontificis. Hoc autem minus nuUum ex his tribus Pontificibus
non derogat quin Baptismus dispensative aliquid definivisse.
ab Aposiolis fuerit datus in Christi nomi- Forte etiam et diversus est casus pro-
plioa ne, ex motivis supra expressis. Dices, in- positus Zacharige, quamquam enim in ini-
curritur idem inconveniens, quia sic Pela- tio probat determinationem Concilii Angli-
gius decrevit contra Stephanum, et tradi- cani circa formam Baptismi, illnd non fuit
tionem firmatam in Niceno. Respondetur quod potissimum in quaestione versaba-
vitur.
Pelagium secutum fuisse regulam evange- tur.
70.
licam, de qua constabat, et elegisse qiiod Sed qiiid agendum esset, de iis qui
tutius erat in casu proposito, in quo baptizati sunt a quibusdam sacrilegis sa-
etiam probabiliter interprctari potiiit, ne- cerdotibus, qui etiam idolis sacrificabaiit
que Stephanum, neque Concilium aliud et dubitahant plures superstites si in no-

intendisse, quamvis Cyprianus intellexerit mine Trinitatis fuerint ab eis baptizati ;
Stephanum juxta modum loquendi Lu- nulla autem fuit qiiiBStio an sub nomine
:onoili- CfB in Actis Apostolorum. Verba tamen Christi baptizati eraut, illa autem ver-
atio
wreto-
Stephani admittunt eumdem modum ba : Ul r/ui vel unain de Trinitate persn-
ram.
interpretationis. quem admittit Scriptura, nam in Haptismnm non nominaret, HIikI
et quem secutus est Augustinus, et po- Baptisma esse ntm posse, etc. Videnlur
steriores, pr.ieter jam citatos, et quem Ec- siibindicare diibiiiin exortum fuisse, an
clesia habuit in praxi ; in ministerio au- b;i|)tizaulcs in forma siij) iiivocaiioiu' Tri-
tem Sacramentorum tutior pars .sequenda nitalis, recte protulerini formam, \tl ex
est. Dices, ergo debuit adjicere conditi- ignorantia, vd incuria, vel certe supersti-
onem. Respondetur negando consequen- tioiie affeclali erroris. v<'l ali(|iiid xitians
tiam, (p)ia stante regula evangelica de sensiiin adiiinxeriiit ; nam ex igiiorantia
dando Baptismo sub invocationc Trinita- i.atini sennonis Ba|)tisma oollaliiin in nn-
.
m LIB. IV. SENTF.NmilUNf
mine Patria et FHia, etc. putavit Bonifa- cessaiite ratione non dispensavit. Secun-
cius esse iterandum, quod Zacharias pro- do forma communiler tradita semper ma-
liibet, si abfuit intentio erroris inducendi. net, nisi per institutorem pro aliquo tem-
Similis casus in prsedictis Sacerdotibus pore liat dispensatio ; sed alia forma non
contingere potuit. Motivum autem dubi- fuit dispensalive tradita, scilicet baptizan-
tandi non declaratur ex eo, quod sciri non di sub invocatione Christi, nisi pro lem-
potuerit status rei. pore, pro quo fuit ratio dispensandi ; ergo
Quarta Possunt etiam intelligi Pontifices ex eo, 60 cessante cessat forma baptizandi in no-
responsio.
quod cessarit Baptismus collatus ex dis- mine Christi. Quid ergo? Respondet mo-
pensatione in nomine Christi, sicut di- deste, non audeo dicere, etc. sciHcel an
ctum est supra probabiliter. Varias expii- sit baptizatus, quia rationes dictse obslant,
cationes afferunt Doctores circa reconcilia- neque quod non sit baptizatus, quia non
tionem horum extremorum, de quihus lego ubi fuerit dispensatio revocata ;

non
videri possunt moderni. Quaeslio satis per- dicit ergo Doctor, ut Vasquez putat, non
pleva est, pro qua hinc inde graves aucto- fuisse revocatam dispensalionem, sed
res et Patres differunt, quorum opinioni se non legisse illam revocalionem, ac
nihil proejudicare expedit; itaque relinquo proinde nihil affirmare de ea.Dubium hoc
discussionem ejus uiteriorem magis instru- de revocatione dispensationis, propter au-
cio. Flsec pro opinione Doctoris sufficiant, ctoritatem Magistri et Hugonis, Nicolai
qui etiam perplexus est in illa qurestione, Papee et Ambrosii sententiam fundatur,
an hodie taiis baptismus valeat coUatus in quivaluisse etiamnum illam formam vide-
nomine Christi, et non audet affirmare tur asserere,quibus non vult praejudicare
vel negare; supponit autem fuisse in usu Doctor. Et si etlam verba illius absolute
primitivse Ecclesiae, de quo hactenus. intelhgere lubet, illa revocatio non vide-
71. {^)Sed an modo esset baptizatus, si sic tur in terminis legi, quia neque Canones
Vasquez.
traderetur, etc. Vasquez cap. i. supra ci- eam liquide exprimunt, referentes se ad
tat Doctorem nostrum valde inclinatum legem et formam ordinariam, quam pro
fuisse in affirmativam, quia nonconstat de omni tempore valuisse contendunt, neque
revocatione dispensationis factse Apostolis. exprimunt casum dispensationis, aut tem-
Eam tenet Magister, Cajetanus, Adrianus. pus, sed illam formam per invocationem
Cajetan.
Adrianus. Probabiliorem censet Ledesma ; favent Trinitatis esse, quam in usu communi, et
Ledesma
Ambrosius, Ambrosius, Nicolaus Papa, Bernardus. sub praecepto generali Christus tradidit,et
Nicolaus.
Beda. Cseterum incHnatur Doctor magis in nega- de eequivalentia utriusque formoe adhuc
Bernard.
Explicatur tivam, quiE est communior antiquorum, disceptatur.
Doclor.
quia inchnatio ejus ex discursu colligi de- Dictum autem est supra, probabiHus
bet : primo asserens sic baptizantem pec- forte sub tempore Apostolorum, obortis
care mortaliter; secundo, videri nullo mo- hseresibus, cessasse dispensationem, id
do baptizare vaiide, quia lex communis tamen non est adeo certum, ut absolute
de forma Baptismi in nomine Trinitatls Sacramentum sic datum censeatur nul-
est data Matthaei uUimo; nullus autem inlum. Sufficiens tamen ratio subest, ut
ferior eam revocare potest, neque simpli- censeatur dubium, prout dicit Doctor as-
citer, neque ad tempus ; in hac autem le- signans tres regulas, quibus regulari de-
ge licet Christus ipse dispensaverit exi- bet quilibet casus circa Sacramentum du-
gente ratione in primitiva Ecclesia, eadem bium, unde baptizari deberet sub condi-
DIST. III. QUi^STIO III, 317
tione. Hanc sententiam etiam sequitur Ri- tinentis non jndicatur quin pos-
chardus art. 2. quoest. 3. ad. 10. set prior sermo continuari ,
consimiliter nec debet in propo-

SGHOLIUM. sito judicari, utpote si quis in-
ciperet orationem, et diceret,
Si addatur repugnans verbis

aliquid Tacete vel non propter
recedite,
essentialibus formse, vel diminuens illa hoc esset necessarium incipere

ut ponendo conditionera non existentem, orationem; sed non obstante tali
nihil fit. Idem est, quando interponitur interruptione posset eamdem
aliquid etiam non repugnans, si discon-
continuare et complere.
tinuat sermonem; subtrahere verbum prin-
cipale, annuUat subtrahere syllabam, non.
;
De subtractione vero, si subsi verbum
aliquod
,
trahatnr aliquod verbum de non pdncipaie

., , 1 • . j.
• sul)traha-
11. De secunda (i) variatione prin- prmcipalibus, dictum est prius. tur
iiatuoi"
;noilis cipali, scilicet, secundum Quan- Si autem de principalibus aliquod IS^tl
mtatur
tbrma titatem, dico quod si aliquid ad- subtrahatur, nihil fit, quia quod-
cunduin
lantit^" datur repugnans verbis principa- libet verbum illorum est per se
™in libus formse, vel diminuens verba necessarium ad formam sed si ;
)trahen-
^^^^ quia non servatur
îhil flt, subtrahatur aliqua syllaba per
erponen-fopma, VCrbi
do,
gratia, de primo,
>, syncopam, non propter hoc des-
minuen- si sic dicatur In nomine Patris : truitur forma. Non enim voluit
majoris, et Filii minoris, etc verbi Deus omnino determinare homi-
gratia, de secundo, si prsemitta- nem ad verba in Sacramentis,
tur vel disjungatur vel interpo- ultra illum modum, quo verba
natur aliqua conditio, quse non sufficiunt ad exprimendum conce-
existat, utpote Si ego sum omni- : ptum; sed cum syncopa bene in-
potens, ego te baptizo, etc. vel si telligit audiens conceptum loquen-
sit aliqua oratio disjunctiva con- tis. Hoc autem magis cavcndum
tra rationem formae, quia dis- est in vei^bis sacramcntalibus,

junctiva non ponit determinate quam in aiiis verbis, propter re-
alteram partem, et eodem modo verentiam Sacramenti. Nec tamen
de similibus. Similiter si ante- auderem dicere, quod non vi-
ponitur vel postponitur aliquid tans eam peccet mortaliter, si
non repugnans, fit; si aliter, non vitat, non ex contemptu, sed

non. ex quadam intirmitatc vcl incon-
e •.nterpo
De interpositione tamon, esto sideratione humana, qua> non
sitione.
quod non sit alicujus distrahen- pr.iecavet omnibus quantum pos-
tis vel repugnantis, est speciale set.
hoc, quia si interrumpat unita-
tem debitam formae, non manet CO.MMt:.NTAI\lUS.
forma. Quando autem talis uni-

tas necessaria interrumpitui", ju- {\)De sccnnda variationc principali, elc. 7«.
SîMinda
dicatur c.x. aliis actibus liumanis. Hic docet, si additio re[)Uj;net sensui for- Tari:ilio
ff riUiO.
Quando enim ex communi lo- mjo, vel diminual, id est, distrahat a sensu
quela, ex iuterpositionc impcr- sacrameniali, niliil lieri ; excm[>lum ponii

.
in littera, in tiomine Patris majoris, etc, ejus orationis ad sensum alienum, seu
Hic addit.ur particula repugnans unitati diversum; potest tamen esse tanta, ul
personarum in essentia et potestate ;

di- toilat colioerentiam partium discontinu-
ininui potest preeponendo, disjungendo, ando eas ab invicem, ut consueto modo
interponendo aliquid ;
primo modo : si loquendi non faciant unam orationem,
ego sumomnipolens, te baptizo, etc. quia ut si quis dicat : Ego baptizo te, et sub-
est cnnditio non subsistens ;
disjungendo, jungat interponendo orationem Domini-
ut si dicatur : Ego te haptizo, vel interfl- cam et Credo, antequam proferat reliqua
cio in nomine Palris, etc. quia disjuncti- formse. Si vero interposilio sit taiis, ul
va non ponit determinate alteram partein, consueto modo loqaendi non interrum-
seu disjunctuin determinatum ; forma pal notabiliter formam, non officit, ut
autem Sacramenti ex rigore verboruin desi dicat : Ego baptizo te (tace te, vei
terminate significat. Hinc sequitur si ali- expecta) in nomine Patris, et Filii , etc
quis baptizet : In nominc Patris, et Filii, Subtractio contingit, vel detrahendo subtrac
et Spiritus sancti, et Beatce Virginis, non aliquod verbum, quod non est de sub-.
esse validum Baptismum, quia de rigore stantia formae, et hoc non officit, vel
sermonis particula in nomine, eodem aliquod substantiale, et sic nihil fit. Si
modo refertur ad personas, et ad Vir- autem per syncopen detrahatur syllaba

ginem. Aliqui non videntur recte tene- non officit, quia ut Doctor ait : Deus
re contrarium, quia neque rigor sermo- non determinavit formam ad verba in
nis ab intentione privata proferentis de- Sacramentis ultra illum modum, quo
pendet, sed ex institutione publica, alias sufficiunt ad exprimendum conceptum,
Ariani intendentes suum errorem per for- cum quo stare potest syncopa, ut expe-
mam non recte baptizarent, si forma de- rientia constat. Vitanda lamen est pro-
terminationem in significando reciperet pter reverentiam Sacramenti, ^
si ex con-
ab intentione proferentis, ac proinde in temptu fiat,erit mortale peccatum; si vero
forma illa ex intentione proferentis, non ex infirmitate, non erit mortale, licet
refertur parlicula in nomine ad Virgi- non ponatur oranis sollicitudo, cum qua
nem, aliter de rigore sermonis, quam evitari possit.
ad personas. Ex his sequitur quod Baptismus datus 74.
CODtl
73.
Item, si additio fieret in principio, ut in nomine solius Patris, aut cujuslibet Magistr
!•• Ambros
si diceretur, in nomine Beatce Virginis personae, non expressis ahis, esset
,
expUcai
el Patris, Filii etc. aut interpo- D. Th.
et si nuUus, quia forma data sub invoca-
neretur dicendo in nomine Patris, et tione explicita Trinitatis, debet exprimere
Bealce Virginis, et Filii, etc. forma esset omnes personas sub nominibus propriis.
nulla; ergo similiter si postponatur, Heec est communis contra Magistrum.
quantumlibet proferens intendat aliter Contrarium imponitur Ambrosio, ut com-
invocationem Beatse Virginis, aliter per- munis schola eum intelligit cum Magistro,
sonarum, si non distrahit additio sensuni et aliis anterioribus; quidam pie interpre-
formse non derogat, ut si addatur, et tantur mentem ejus, alii autem nulium
sis salvus, et hujusmodi, quod non esse locum interpretationi contendunt,
distrahit sensum formae preemissae. Cseterum mihi videtur interpretatio
Interposi- Interposilio quamvis non distrahat D. Thomae qmcst. 66. art. 6. ad "^ . el Z.
tio.
sensum form.e, determinando particulas magis accommodari posse, quae est, ut
DIST. 111. QUi«:STIO 111. 319
nihil assertive dixerit Ambrosius ; sed per potestatem, sive rectam, sive falsam ; un-
illam rationem, qua ostendit Baptismum desiveunam, sive plures personas expri-
datum in nomine Christi in primitiva mat voce, modo fides interior sit recta, ple-
Ecclesia, continere professionem Trinita- num esse fidei Sacramentum, quia in esse,
tis, sicut et nomen Christi, ut etiam alii etoperatione una, creditur inseparabilis ab
Patres loquuntur, sic etiam, inquam, Ba- aliis expressis in sermone, et corde credi-
ptismum datum in nomine Spiritus san- turpersona, quae non exprimitur, et inten-
parabi- cti, continere professionem imphcitam tione per verba importatur. Si autem sit
litas
aaruiii Trinitatis ; et in primo occurrit objecti- erronea fides, negans interius unitatem, et
rsona-
um. oni, quae fieri potest, quia Baptismus est minuens potestatem, licet sermone omnes
professio fidei Trinitatis, ideoque dicitur personae proferantur, vacuum est omne
Sacramentum fidei. Hanc autem professi- mysterium, quantum est ex parte profe-
onem etiam salvat Ambrosius in Baptismo rentis, qui separat personas in esse, et in
dalo in noraine Christi, prout datus legitur operari. Agit ergo de Sacramento, ut sub-
in Actis ; et ex similitudine rationis idem est fidei et intentioni particulari confici-
contineri in Baptismo, qui daretur in no- entis ipsum. Et hoc modo loquitur Atha-
mine unius personae, ut Spiritus sancti. nasius serm. 2. et 3. contra Arianos. Sic Athanasi
Inlendit namque Ambrosius probare ex Cyprianus in epist. ad Juhaianum de Ba- cypi^lan.
instituto unitatem et inseparabilitatem di- ptismo, ut subest fidei ministri. Non vi-
vinarum personarum, alque adeo Spiritus detur Ambrosius loqui de Sacramento ab-
sancti a Patre ; et respondet objicientibus solute, et quoad omnia essentialia ad effe-
htfireticis loca, quoe faciunt mentionem ctum, sedpneciseutconlinet professionem

Patris et Fihi, tacita Spiritus sancti perso- fidei.quoe est in ministro; certum est enim
na, dicens subintelligi, sicut e contra ipsum, ut infra videhimus, docere sancti-
loca, quae exprimunt tantum Spiritum san- tatem, et lidem ministri non exigi ad ef-
ctum, etiam important reliquas personas, fectum Sacramenti

Inducit aulem et sermonem de Baptismo Item, tradere videtur ad formam Bap-
dicens : Plenum esse Daptismum si Pa- tismi in ordine ad effectum necessa-
trem et Filium et Spirilam sanclum fate- riam esse invocationem Triniiatis sub
aris unum
; si neges, tolum subrucs ; et propriis nominibus, lib. :2. de Sacram.
quemadmodum si unum in sermone com- cap. ii. et 1. lib. de iis qui initianlur,
prehendas, aut Patrem, aut Filium, aut cap. 4. Non agit ergo de Baptismo, (jua
Spiritum sanctum ; fide autem nec Pa- est efficax ad salulem, sed qua est pro-
trem, nec Filium, nec Spiritum sanclum fessio fidei, qu.ne non permittit separari
abncf/es, plenum est fidei Sacramenlum ; divinas personas,licet voce non expriman-
ita etiam quamvis et Patrem ct Filium tur, et potissime ut est professio lidei
et Spiritum sanctum dicas, et aut Palris quam iiabet ministrans. Unde Alhana-
aut Filii, aut Spiritus sancti^ minuas sius etiam hoc modo dubilative hxjuendo
polestatem, vacuum est omne mysle- de Baptismo Ariaiioruni loquilur, (|uaii-
rium, etc. tura scilicet ad intentionem, (juic fun-

Videtur ergo loqui de Baptismo, quate- datur in fide ipsorum, an sit legiiima.
nus includit mysterium fidei trium perso- Si quis (licat hanc exposilionem esse
narurn, et prout habet annexam fidem duraiii, rc.spondetur id (juidein vcruiii es-
miiiisiri, id est, mediante ipso Baptismo se, sod cominodius applicari exiiosilionem
;

duram loco ambiguo et difficili, quam concipiunt quid volunt dicere,
admittatur sensus erroneus; neque prae- etiam qiiantum ad singiila verba.
dicta expositio ita est dura, quin verba De quarta (l) variatione princi- 13.1
discursus Ambrosii Del

et eidem possit ac- pali, scilicet Ubi, dico quod ali-
variati
commodari, Htectantum insinuaverim non qua transpositio omnino variat secun
ubi.
repugnando communi sensui aliorum, qui sententiam, ut diceretur siEffo :
Ambrosium aliter intelligunt, quia vi- Patris haptizo te in nomine Filii, etc.
detur niagis evpedire, ut benigne pro Aliqua autem transpositio permit-
reverentia intelligatur, prout alii pie tit transposita teneant quasi
ut
eum interpretantur, sicut Aitisiodorensis, eamdem virtutem in ipsa forma,
D. Tliomas, et Bonaventura, Richardus et ut si diceretur In nomine Filii el
:
alii, quos videre licet apud alios. Pater Patris etc Et prima transpositio Prolal
pereonj
Vasquez omnem interpretationem ejus ex- impedit, quia aufert conceptum rum
secund(
cludit, alii Doctores, ut noster Doctor cum orationis, ut instituta est. wSecun- suum
oi-dine
reverentia prsetereunt, et dissimulant dif- da non impedit, quia etsi con- an
essentia
ficultatem, tractantes quaestionem juxta gruum esset servare ordinem
communem decisionem Ecclesiae. proferendo personas, qui est per-
sonarum secundum originem, et
SGHOLIUM. necessarium sit hoc quantum ad
ministriim, tamen non videtur
Incongruitas in flne verborum, si singulo-
rum verborum conceptus capi possunt, non
omnino necessarium ex parto
annullat,et idem est de transpositione Sacramenti, quia personae quo-
mutante conceptum orationis. cumque ordine nominatae, sunt
unum efflciens principale in
12.
Quse
De tertia (k) variatione princi- Baptismo, invocantur.
et ut sic
corruptio
verburuin
paU, quantum
ad Qualitatem, Ad primum argumentum patet 14-
.
Ad arg j
anauiiet id ost, terminationes, quse per- ex primo articulo, quid sit pro-
formamt .• . .,
, , , ,
tinent ad congruitatem, patet prie forma hic, et qualiter verba

per illud, capite de consecr. dist. sunt forma.
. 4. Reiulerimt, ubi Papa respondet Ad secundum patet ex secundo Ad :
de Sacerdote qui baptizavit in articulo, quod Christus expi"es-

nomine Patria, et filia, et spiritu sit verba, quae sunt principalia
sancta. Quod si hoc fecit ex im- in forma illa, et quae non princi-
peritia linguse Latina), non inten- palia, scilicet actum et suscipien-
dens inducere vere errorem, tem; sed in potestate Ecclesise
baptizavit. Quod intelligendum fuit determinare quibus verbis
est, quando est talis incongrui- primae secundae personae, et
vel
tas in fine dictionis, quse non indicativi vel optativi modi expri-
prohibet quin possit capi con- merentur suscipiens et actus
ceptus significatus per dictionem. et Latina elegit expri-
Ecclesia
Et quomodo hoc sit possibile, mere suscipientem in secunda
bene experiuntur aliqui audientes persona, et actum indicative et
quosdam illiteratos, quiloquun- rationabiliter, ut notaret ininis-
tur incongrue, et tamen bene trum vere conferre Sacramen-
^
;
DIST. III. QUyESTIO III. 321
tum. Ecclesia aiitem Grseca elegit ligit, quod

idem est genitor et
aliter et rationabiliter pro tem- pater quantum ad hoc, quod est
pore, ut dictum est, ut auferre- dici ad alterum, sive importare
tur schisma gloriantium dc bapti- proprietatem ejusdem personae
zantibus ministris. sed non sunt idem quantum ad
.d 3. Ad tertium potest dici, quod ])rimum conceptum signilicatum
divisio non est sufticiens, quia utrobique, quia Pater signiflcat
bene possibile est, quod verba primo, et per se suppositum in
aliqua materialiter sumpta sint natura divina; aliud autem si-
ibrma in aliquo Sacramento, gnilicat primo, et per se proprie-
imo potuit Deus instituisse ver- tatem et non est cadem vis no-
;
ba non signilicativa pro forma. minis proprii ot proprietatis

torina Aliter potest dici, quod oratio nominis, in invocatione facta ali-
îsel ut
vnie ut vera, non pro tempore pro- cujus persona^ ad aliquem effec-
fst/ 2'. lationis, sed pro ultimo instanti tum.
''•^'
complente prolationem, sicut di- Ad ultimum dico, quod propo- Ad S.
cetur inferius in materia de Eu- sitio Pliilosophi vera est absolu-

cliaristia tunc cum arguitur,
; et te de nominibus transpositis, sed
ut vera sequitur actum rei, verum non sequitur quod conceptus to-
est, quod consequitur ipsam ablu- tius orationis ex talil)us nomini-
tionem, et ipsa ablutio importa- bus sic et sic transpositis, sit
tur por lioc verbum bapiizo, ct idem forma autem non consistit
;
tunc non erit sensus bapiizo, id tantum in signilicatione incom-

est, Sacramentum Baptismi con- plexorum, sed in significatione
fero, sed bapUzo, lioc est, abluo. totius orationis.
4. et5. Ad quartum de Greecis patet.
Ad quintum de pronomine e//o, COMMENTAniUS.
verum est quod non est simplici-
ter de necessitate formae, neque (k) De lerlia variatione principali
77.
expressum, neque ut implicitum fiuanlum ad qualitatmi, etc. Intelligit

in verbo primcifi pcrsonse, sed qii;ditatem non Logicaliter, quia sic at-
quantum ad Ecclesiam Latinnm tenditiir seciindiitn afrirnialioneni et ne-
(ad minus post tompus Alexan- gationein, sed (iraininaticaliter, jiixta va-
dri) necessarium est ministro ex- rias terininationes vocis; casuin siipra
primere «(jo et glossa illa, .Si

;
explicuiinus, eslque clarus ex texlu.
quis, cum probatione sua. {liciuU:- (I) De (juarta variatiane prinripa-
runi) potest intelligi pro tomporc^ li, etc. Si variat sensnm substaniialem,
praecedent(^ illam constitutionem corrumpit forinain. Kxemplum clarum est
Alexandii 111 Si (piis. in textu, ut: AV/o l*atris baptizo tr in no-
15.
Ad illud (le Trinitate ot (Jhris- n:ine hllii ; si aiitem transpositio non
•* ^- to, patot in dictis dc pi'ima va- variat sensiim form;e, non tollit eflica-
riationc verborum. ciam ejiis, til si dicatiir in nominr Filii,

id 7. Ad illud dv, (/cniforis, etc. dicon- rt Patris, eic. peccat (ainen minister sic Iiiv«'r(.io
orilii)!*
dum, (luod Augustiuus ihi intol- inverlens, quia tenetiir 11011 in\eiirro >L*i-uuduiu
Toui. XVI. 5Jl

originem ordinem originis in forma, quamvis id esse efficacem, ut subest institutioni Chri-
non vitiat
formani. non tollal, quin forma etiam sic prolata sti, et prout ab ipso tradita est Matlhm
sit sufficiens. ultimo, sic autem tradita servat ordinem
Contrarium hujus tenet Alensis 4. 'part. originis ; ergo sine hoc est nulla.
78.
Sententia qucesl. 8. m. 3. arl. 3. quem sequitur Respondetur negando consequentiam; Fidet.
opposita. expliciti
Alensis.
D. Bonav,
Doctor m Reportatis dist. 3. Sanctus ta- quia institutio formae sumit explicationem Trmitatj
Forma men Bonaventura hac dist. part. 1. dist. seu interpretationem a fide explicita, necessari
inversa
exprimit qucest. 3. arl. 4. tenet praemissam con- quam debet habere tam minister quam
causam
principa- clusionem Doctoris. Et ratio facit, quia recipiens Sacramentum; haec autem est
lem.
sufficienter illa forma exprimit causam illa qua credat tres personas esse unum in
principalem quod exigit tantum Concilium essentia, diversas in persona quia id tan-
Florentinum ; estque per eam expressa et tum accommodatur communi captui or- ;
propria invocatio Trinitatis sub propria do autem originis et modus procedendi

appellatione personarum, quod exigunt personarum excedit captum communem ,
tantum Patres. et simplicium, et vix a doctis capitur,
Accedit et ratio, quia Ires personoe qua neque exprimitur aliter in forma, nisi
Secunda
latio. sunt unum in natura, et potentia, et au- quatenus in proiatione personarura serve-
ctoritate, sunt causa principalis sancti- tur ordo, qui est secundum processionem
ficandi, non autem prout dicunt ordinem earum; quod non sufficit ut interprete-
originis inter se ; unde si essent impro- mur hoc esse de necessitate formae, cujus
ductae et subsistentes in eadem natura. usus et fides debet esse communis tam
adhuc retinerent eamdem potentiam, et doctis quam indoctis ex institutione Sa-
auctoritatem, quse competit Patri, non cramenti, prout Ecclesia declarat.

Limitet
quia producit, sed quia est Deus, neque Hic casus inlelligitur, quando non in
tenderetur error in forma, quo Objecti
FiHo inquantum producitur, sed inquantum ^ neâretur
° solvitur
Deus. Comparantur autem ad extra se- ordo originis per talem transpositionem,
cundum quod unum sunt in potentia, et ut dicit Doctor. Sed dices, etiamsi inten-
essentia inseparabiliter et indivisii)iliter deretur talis error, adhuc de se est vali-
in essendo et operando, quoJ exprimitur da; ergo modo tahs intendat errorem ex
per illam formam, licet non sit secundum privata intentione, et adhuc salvet inten-
ordinem originis, qui respicit personas tionem universa!em, forma adhuc esse
ut comparantur ad invicem, et ad intra, valida; et sic exceptio seu hmitatio ad-
non vero ad extra. jecta per Doctorem est inutilis.
79. Sicut ergo in creaturis modus commu- Respondetur, dato quod forma esset va-
nicandi principium actionis agenti, non lida, adhuc exceptio locum habet, quia
attenditur quantum ad influxum, neque posset esse defectus intentionis requi-
variat ipsum influxum principii, sic etiam sitoe, et non servari etiam universalis
in divinis modus participandi aut commu- intentio, qufe ad minimum requiritur

nicandi divinam naturam supposito prout applicatio formfe in causa ministeri-
ducto, non variat influxum ejus, quia ali. Respondetur secundo formam non
licet filius generatione recipit naturam esse vahdam, quia licet ordo originis non
divinam, non tamen ad extra agit per requiratur servari in forma, tamen re-
modum naturae, sed voluntatis, sicut cse- quiritur ut non e\cludatur. Exclusio
terse personae. Quod si dicas formam autem ejus sufficienter est expressa in
DIST. Iir. QU^STIO III. 323
forma per talem inversionem ordinis, viim passivo ad faciendum talem

et redditur forma falsa, si inversio fi- separationem ergo aqua artifl-
;
at ad expressionem erroris, quem eti- cialis potest esse aqua elemen-

am forma nata est indicare, juxta eo- taris, separata a mixto.
rum sententiam, qui putant formam (yOnlirmatur
per illud Exod. 7. Confirma-
accipere determinaiionem ai) intentione de ranis, ubi ars da^monum adhi-

proferentis, quando facit varios sensus. buit activnm passivo ad produ-
Prior responsio magis quadrat dictis cendum statim ex aqua fluvii
supra, regula ultima data circa mu- ranas; ergo aeque possibile est
tationem forma^. c converso per artem exhiberi
Secunda Kesponsiones argumentorum sunt cla- activum passivo, ut fiat separatio
esponsio.
rsD, et satis manent explicata^ per de- elementi a mixto, maxime cum
cursum totius commenti suis locis. resolutio sit facilior quam gene-
ratio vel compositio.
Item, quantum ad illam parti- Argum. 4.
QU.ESTIO III. culam pwra, aqua naturalis ex
secundo Meteororum c. 1. est subtilior
An sola aqiia naluralis pura sit con- quam usualis ; et patet per ex-
veniens malcria Baptismi ? perientinm, quia per dccoctionem
vel depurationcm separatur terra
Alens. \. p. q. 13. m. 2. arl. 1. D. Bonav.
hic p. 2. a. i. q. 1. Richard. art. 3. q.
ab aqua usuali, quse residet in
2. el. 3. D. Thom. q. 1. arl. 3. et 2. fundo.
p. q. 66. art 3. et 4. Suarez ibid. 30.
Item, ex latere Christi fluxit Arc
rffum. 5.
aqua, qua institutus

in est
Ad tertium principale sic pro- Baptismus secundum illud Extrav.
ag. H.I.
rgfum. 1 ceditur, et arguitur, quodnon de cclebrationc Missarum, cap. In
solum aqua naturalis pura sit quadam. Sed illud, quod ibi fluxit,
conveniens materia Baptismi, non fuit aqua elementaris, scd
quia aqua artilicialis habet ea- phlegma, quia in corpore mor-
dem accidentia cum aqua natu- tuo non statim est aliquis hu-
rali, scilicct humiditatcm, frigi- mor, qui sit aqua elomentaris,
ditatcm, perspicuitatem, et hu- nec pcr vulnerationcm cxiit ali-
jusmodi sed cx accidcntibus
; quis huinor, uisi (lui tcuipore
ixl. 12. cognoscitur substantia, ex proa>- apcrtionis crat in corporc scd ;
mio primi de Anima. tunc non erat in corporc aqua

rgum. 2. Item, mixtum cst grossius aqua pura crgo, ctc.
;
elcmcntari; aqua aulem artifi- Oontra, .Toau. ;{. AV.v/ ipdx rrualits
Ratio n>l
cialis cst suhtilior, vcl saltcm fiirrit ex arpKi rf Spiritu sanctn, etc. (ipposit.
Jo.iii. 3.
non grossior crgo non ost ali- ; lt(nn, pcr .Vviccnnam : Scianl ar- lial)t>tur
'"
quod mitxum crgo elcmentum, ; li/irrs alr/ii/miir sprrirs pi-r arlem pcr- *^"'\[.'".
et non nisi aqua crgo, ctc. ; miitari uoii i)i>ss\ Kt PhiloSOpilUS

'gnm. 3 It(!m, miscibiiia possunt sepa- ctiam Mrtrorornm
'(. (M'go non ;
fxt. 38.
rari a mixto, primo de Gcneraliono ; possunt mixtuin resolvcro in i>u-
ergo ali(iuis potcst adliibcre acti- ram aiiuam.
bilis, ipsa enim cum verbis tan-

COMMENTARIUS. quam signuin proximum signifi-
cat effectum Baptismi. Et ideo
In hac qiitcslione agitur de materia non urget nos illa dubitatio,
Vide inffi
Ordo prima q. 1. Detrahe, ne forte d. 6. q.
qufostionis Baptismi, tam remota quam proxima, Fuit illa
divisionis.
qua3 est altera pars Sacramenti, juxta asinus bibat Sacramentum, quae dubitatio
Gandulphi
sententiam prremissam, in' prima qute- vere est dubitatio asinina, quia ia g\ossB
ibi.
stione, vel totum fundamentum juxta illa ablutio non durat nisi in
modum exponendi sententiam Magistri. fieri, et quantumcumque aqua
Primo suppositis argumentis ad opposi- posset bibi, vel huc vel illuc
tum explicat materiam utramque. Se- transfundi, ipsa ablutio non

cundo conditiones requisitas ad materi-
Et intelligitur (b) ablutio hic,
am remotam, et respondet argumentis,

non tantum sicut aqua dicitur
lavare corpus quasi formaliter,
sed homo dicitur
sicut lavare
SGHOLIUM.
corpus cum aqua, quasi proprie
active. Nam solus contactus cor-
Aquam esse materiam remotam et lotio- poris ab
aqua, quse est quasi
nem proximam Baptismi, ex Joan. 3. et ablutio formalis, non est institu-
Matth. 3. Trident. sesss. 7. can. 2. Flor.
ta tanquam signum, vel pars
decret. Eugen. Laieranen. cap. Firmiter,
signi, sed ipsa lotio etfective
de Sum. Trin. et ponit congruentias
optimas talis institutionis. Proprius ta-
facta ab aliquo abluente. Nec
men loquendo, totuiu fundamentum rela- oportet, quod sit ibi ablutio prout Lotio ejj
materiaf
tionis est materia, ex qusest. praeced. distinguitur contra lotionem, et proximal
uon abluj
num. 3. includitamotionem sordium a gb ea
distiactal
corpore per contactum aquse,
Hic dicendum (a) est proportio- sed sufticit lotio in communi dic-
2.
Materia
nabiliter ad illiid, quod dictum ta corporis ab aqua, alio lioc
Baptismi
proxima,
est in principio praecedentis agente, quod nihil aliud est, nisi
abhitio ; quaestionis. Materia enim, pro- quod oportet istum contactum
remota,
aqua. prie accipiendo, sicut illud in corporis ab aqua fieri, ab alio
quo est forma rei, est totum causante contactum istum.Et isto
illudquod est ibi sensibile, in modointelligendo ablutionem etlo-
quo fundatur relatio signi, quod tionein, lotio est materia proxi-
est formale in Baptismo sed ; ma, quasiper se fundamentum, vel
sicut in illo toto sensibili ali- pars fundamenti istius signitica-
quid est principalius, ut ultima- tionis aqua autem est materia
;
te determinans, et ideo dicitur reinota, quae applicatur corpo-

forma, ita aliquid est minus ri in ista lotione.
principale vel determinabile, et Et hujus probatio (c) non est Quinqil
illud dicitur materia; sed tale alia, nisi quia sic institutum propriet
tes
potest intelligi vel proximum est, ut patet Joan. 3. et Matlh. 3. congrue
tes
ad significandum, vel remotum. Quare autem sit sic institutum, materi
Baplisn-
Proximum est ipsa ablutio visi- sunt apertae congruentise, quia
,
DIST. III. QUiESTIO II 323
aqua est frigida, fluida, Incida, metaphorice intelligendam putabant, Joan-
necessaria et communis. Et hae nis 3. Nisi quis renatus fuerit ex oqna
omnes proprietatc^s conveniunt et Spirilu, etc. ut alias quandoque su-
humori, in quo debet fieri

illi mitur in Scriptura : Exibunt de veutrc
Baptismus, qui est ad reprimen- ejns ftumina aquce vivce. Erramnt tamen jacobiue.
qui non aqua, sed in igne

dum sestum concupiscentise, ad Jacobitfe, in
Baptismum dabant, impresso stigmate

flectendum rigorem inobedientise,
in formam Crucis ferro candente.
ad illustrandum claritatem lidei, fronti
Sanderus de visibili Monarchia,

ad introducendum in viam salu- lib. 3. ganderus,
Prateolus verbo Jacobit.a;.
tis; et hoc est commune omni- hceresi 113.
Qnidquid de cferemonia, fuit error

bus, sicut lex ista, cuius hoc sit ^,ror
Seleuci, et
Sacramentum est initiativum, Seleuci, et Hermfe Galatarum. Herina.
Kundamentum hujus erroris fuit, quod

communis est omnibus ad salu
Christus dicitur baptizare in Spiritu san-
tem.
cto et igni, Joannes autem in aqua, }fat-
thcei 3. Luca>, 3. Joannis et Marci 1. Act.

COMMENTARIUS. 1. Fuerunt et Flagellantes, qui errabant
Flagellau-
per vicos, et flagellis seipsos concidcntes les.
(a) Hic dicendum est etc. Pra^missa Baptismum in sanguine fieri contendebant
Tomo de Sa- Wiiclefus.
acceptione materise duplici, sive in Witclef apud •
Waldensem \\ aliiens.
ordine ad verba, quse hal)ent rationem cramenlalibus , illud Joan. 3. Nisi quis
formfe, sive in ordine ad significationem renatiis furrit ex aqua, etc. significare
ut formale consistcns vel dividendo dicebat |)assionem Christi, propter aquam

ipsam materiam, ut condistinguitur qupc exivit de latere ejus; apud Luthe-
contra verba, in proximam et remo- rum in Symposiacis, id est, colloquiis Luiherus.
tam. Conclusio Doctoris est, materiam convivialibus, cap. 11. incertum est an
Conclusio
Docloris. remotaiTi modo sumptam
Baptismi hoc aqua, vel cervisia loco aqua? sufficiat,
esse aquam naturalem, proximam vero ut refert Bellarminus f«V>. l. do Baptismo, nMai- uun
ablutioncm. cap.^
Circa materiam remotam fuerunt aH- Conclusio tamen posita est de fide, do- 2.
Condusio
Errores quot errores. Gnostici negabant aquain finita a Tridentino sess.l. dc Ihiptismo , li(l.'i.
circa ,-,. ., I Trident.

irideni.
sensil)ilem esse materiam Baptismi, vel cin. 2. Lateranen. ?/i rap. hirmitcr, dr ..te.an.
materiam ,
Sacrameii- ^''"'•eDt.
adhibendam in mysterio. Iren.ieus /jrr- Summa Trinilate, rt fidr Catholica.
ti.
Onostici, et
resi 1. lib. 18. Idem dicobant Seleuci- Florentino in dccrrlo unionis .irmeno-
alii.
IreiKous.
ani apud Augustinum hfcresi 50. Pauli- rinn palct Joannis a. Nisi quis rcnalus
;
Augiislin.
Eutliymius. tiani, ut refert Euthymius 2, paW. Pano- fuerit etc. ct cap. i. Acl.S. Eccc aqiia.
Auiûatm.
plifc tituloîX. qui proinde solis verbis quis prohibrt mr baptizari. Acl. 10.
bapti/.abant ; eumdem docebant Manich;pi .\umqiiid aqiiam quis prohibrrr potest,
ut Augustiniis ait h(cresi 40. asserentes ut non baptizenhir hi, qui Spiritiim san-
aquain a m:ilo Deo fuisse crcatam; et rlinn acccprrunl, sirul rf ntix. olc. ad
licet id prinium docucrint Marcionislio, Ephesios "). .yiiindans rnin Ittrnrro atpnv
aquam tamen ex piwceplo ipsi adlii- vrrbo riliv. olc. ubi omnos intorprolos oi
ThPo.iorct. bebanl ut asserit Tlieodorotus lib. I .

Pairos oamdem voriialom dooiMii. C.lo-
hccretic. fabularuin. IUi priorcs aquam mcns Uoiiianus o;)/.s7f</.'; '». Jusiimis (iv<it.
.
H
Clem.Roui. ad Antoninum Pium, Irenceus lib. 3. (b) Et intellifjitur ablutio hic, etc. Dicit 3.
Justinus. De
Irenseus. contra hccreses, cap. 19. Clemens Ale- ablutionem formalem non esse mate- ablulione.'
Clem. Ale-
xandrinus. xandrinus PaxJaf/ogi, cap. 6. Origenes riam proximam Sacramenti, sed activam.
Origenes.
hom. 14. in Lucam, Nicenum Concilium Ahcjui inde sumpserunt occasionem inter- Ouaenara
CoDcil
ablulio est
Niceuum.
Cyrillus ,Je- lih. 3. de sancto Bapiismate. Cyrillus pretandi ipsum, quasi asserat fundamen- materia.
Suarez.
rosolymit.
Basilius.
Jerosolymitanus Catechesi 3. Basilius lib. tum signihcationis sacramentahs consiste-
Nazianz. de Spiritu Sancto, c. 14. et 15. Nazian- re in ablutione qua est actio, non vero in
Chrysost.
Damasc. zenus orat. 40. Chrysostomus soepe ho- ablutione, qua est passio, et recipitur in
Marlialis.
Papa. mil. 25. in Joannem. Damascenus lib.îl. subjectum ; itaSuarez intelHgit Doctorem,
Tertuilian.
Cyprian. de fide orthodoxa, cap. 9. Ex Latinis Sed hanc quaestionem infra dist. 6. q. 2.
Melchi-
ades. Martialis Papa epist. ad Tolosanos, cap. 1.
I Ex illo, definit Doctor magis consi-
Hilarius.
Ambros. cf4. Tertuliianus lib. de Baptismo,cap. A. stere in passiva ablutione, qua recipitur in
Hieron.
Cyprianus epist. 65. et 76. Melchiades subjecto, quod pronrie abiuitur tam ma-
Augustin.
Gregor. Papa in epist. ad Episcopos in IJispania, teriahter quam etiam spirituaUter intel-
;
Hilarius in Psalmum 65. Ambrosius lib. ligitur tamen passiva, ut est ab agente.
2. de Pcenitentia, cap. ^. serm. 31. in Hic autem intendit tantum ablutionem Eadem
ablutio
Lucce 22. de Sacramentis, lib. 1. cap.A. necessario esse a ministro, sive concipi- active, et
passive
de iis qui initiantur, cap. 3. et cap. 9. atur hoc vel illo modo, nam si contin- sumilur.
Hieronymus in epist. ad Oceanum, quce gat fieri ah alio quam a proferente verba,
est 83. Augustinus tract. 80. in ,Joan- nihil fit ; et ablutio passiva etiam hoc
nem, et alibi ssepe, Gregorius lib. 4. mo- modo est activa, nam licet passive suma-
ralium, cap. 3. et reliqui omnes tam Pa- tur, ut refertur ad subjectum recipiens,
tres quam Doctores. tamen ut est ab agente active sumitur ad

Quod autem delirant Seleuciani de igne differentiam ejus, quse per aham fieret,
tanquam materia Baptismi ex Malthiei aut per casum. Et in quoestione prsece-

3. etc. non intelligitur ignis elementaris, dente responsione 2. ad. 3. dicit quod
sedSpiritus sanctus, qui,ut Patres dicunt, verbum baptizo non significat ipsum Sa-
sanctificat aquas. Alii vero intelligant de cramentum, sed ipsum actum ablutionis,
missione visibili Spiritus sancti in Apo- nempe ut est ab agente in subjectum.
stolos in die Pentecostes, ut significatur Perinde tamen est, sive active, sive
Act. 1. Alii de missione etiam invisibili passive proferatur verbum haptizo, aut
per Baptismum in Spiritum,quo distinctio haptizetur, ut proferunt Grseci, quia
denotetur inter Baptismum Christi et Jo- utroque modo denotari potest actus, ut ab
annis, qui fuit in sola aqua. Aquam etiam agente est, hic et nunc proferenle formam
sumi allegorice seu mystice in illo loco et exercente actum. Significatio sacra-
Joannis 3. est erroneum, et contra sen- mentalis consistit in ablutione subjecti
sum totius Ecclesiae et Patrum, nam ab agente vel ageniis circa subjectum ;
cap. 4. baptizabant discipuli Christi in utrumque ergo horum pertinet ad ma-

aqua, non aho Baptismo quam Christi, ut leriam Sacramenti, ut ablutiosit transiti-
inquaestione sequenti videl)ifur; et ideo in va, et importet utrumqueordinem, tam ad

aqua naturali, quam hanc ipsam designa- abluentem quam ad subjectum quod
vit Christus Joannis 3. docens necessita- abluitur.
tem Baptismi a se instituti, et materiam Dubitari solet, an ritus baptizandi trina 4.
in qua institutus est. Dubium.'
immersionespectetad essentiam Baptismi?
... .
DIST. 111. QU^STIO III. 327
)e trina et an una immersio snfficiat ? Supponi- que designari docet Augustinus ultimo
iinmersi-
one. mus quantum est de necessitate ministri loco, et Gregorius Magnus,
secluso casu, eum teneri ad ritum prse- Quamvis autem aliqui Patres trinam
Sufficit
scriptum suse Ecclesiai. Trina immersio, immersionem ad traditionem Apostoiicam ,
""a
ad valorem
ejusque usus frequens est apud antiquos referunt, non ita iiiteiiiGrendum
® est, ut Sacramen-
ti.
Canon Patres; eam tradit canon Apostolicus 49. necessitate Sacramenti exigatur, quin una Schoiastici.
^postoli-
inter Canones Apostolorum, et habetur de immersio, seu etiam aspersio, vel infusio
... D.Thom.
cus.
Cypnan.
Dionys. consecr. dist. 4. can. Si qnis Fpisco- sufficiat; est communis Tlieologorum in
Irigenes.
kthanas. piis, eic. Dionysius Areopagita Ecclesin- liac dist. et cum S. Thom. qmesl. 66.
Gyrill.
rosolym, slicoc hierarchice, c. 2. Origenes Hb. 2. de arf. 1. docet Cyprianus episl. "i. alias. 16.
Basilius.
Vf senu?. pnnc?'/)t?.9,Atlianasius^/<cPsf. 124. Cyrillus qui aspersionem et profusionem tanquam
Synod
)nstanti- Jerosolymitanus Calechesi 2. Basiiius sufficientem docet ; supponit Tertullianus
nopol
hrysoit. lib. 2. de Spiritii sancto, c. 15. Gregori- lih. de pcenitentia, eap. 6. definit Grego- Tertuiiian.
us Nyssenus ornlione Catechislica, gorius Magnus ?n epist. ad Lenndrum, â!,^°^g"
cap. 3o. el oratione de Sacro Baptismate, quce est lib. 1. epistolar. 41. et habetur
supponitSynodus Constantinopolitana pri- canone de Trina, de consecrat. dist. 4.
ma can. T . docet Chrysostomus homil. qui utrumqiie ritum, seu una seu tribus
de fide in Patrem et Filium et Spiri- immersionibus baptizandi approbat, quem

tum sanctum, et homil. 24. in Joannem. senuitur Toletaniim IV.
'
Non esse vero _
Tolet. IV.
iimasc. Trisagio, et lib. 4. fidei orthodorce, cap. trinam immersionsm nfcessariam ex m- Can. Apo-
;rtullian,
canon 49. Apo-
;
}
.mbros. 10. Ex Latinis Tertullianus, lib. de corona stitutione Christi supponit
lieron
mililis cap. 3. et adversus Praxeam, stolorum, qnia Trinitatis invocationem'
cap. 16.Ambrosius lib. 2. de Sacramen- docet necessariam ex institutione Christi
tis, cap. 1. Hieronymus dialogo adver- Matthcei ultimo, quamvis reprehenderit

sus Luciferianos, cap. 4. et in cap. 4. iinam immersionem factam in mortem
ugnstin. ad Ephesios, Auguslinus serm. 19. de Cliristi, et trinam fieri priEcipiat ; insti-
Leo 1
elagius. tempore, ct serm. 201. el homil. 4. Leo 1 tutionem Christi refert ad Baptismum in
iregor.
lagnus. epist. 4. cap. 3. Pelagius cap. Midti, de invocatione trium personnriim, nnii iii
?let.IV.
icuinus. consecratione, dist. 4. Gregorius Magnus trinam immersionem.
)octor.
epist. 41. Concil. Toletan. IV. cap. 1. Al- Sic etiam Pelagius Papa snpra citalus, ,;
Pe'oK'"«-
cuinus de officiis Ecclesiasticis, cap. 10. et agens de eo quod necc-sitate Sacramenti
alii posteriores. Noster Doctorm Reporta- inslitutum est, docet baptizari debere in
lis quoBst. 4. hujus, docet eam necessa- nomine Trinitatis, quamvis immersionem
riam esse necessitate ministri, expiicjins trinam fieri debere supponat, non tamen
varios casus, in quibus alioquin excusa- refert eam ad Christi iiislilutionem, sicut
lur. Ibidem etiam tradit myslerium hu- revera in ea non inveiiitur, nec Joannis 3.
jus triuie immersionis esse, quia baptiza- ncc Mattliici iiltimo, nc(iue ullibi cx sa-
mur in Christi mortem et sepulturam, qua cra Scriptiira colligitur necessario fa-
triduo mansit in sepulchro. Hanc signifi- cienda.

"cationem Iradit Cyrilliis Jcrosolymitanus, Qliod aillplilis csl Achn-iini '1. imn ilic Kx^mi.In
lcatio.
Bolin!<
.Nyssenus <n'al. dc Sanclo liaplismale. I);q)ii7,ali sunt tna iniili;), (pin i iu:i:j:is pr;r- agpersioni.s
Ambrosius, Leo Papa et mulli alii. Trini- siimiiiir lactum |t(M- .ispcrsioiKMii, qii;uii
tatis mysterium significare docet Diony- p(M- trinam immersionem. (iiiia t(Mupus
sius, et Origenes, et Hieronymus; ulrum- noii siippel(^bat [lost hoiain diei scxlam.
328 UB. IV. SENTENPIARUM
Idem, in actis Laurentii martyris legitur Respondetur ex dictis, dari Baptismum Respow
aspersione baptizasse instante suo mar- una immersione, et in nomine Ciiristi
tyrio. mortui, seu in mortem Christi fuisse re-
Congruen- Acccdit denique ratio et congruentia, probatum ; tum qui.i forma subverte-
quia ideo Baptismus institutus est in aqua batur, quse fuit MaUhwi iiltimo, et hanc
ut materia ejus propter necessitatem es- rationem damnationis adducit canon
set pervia, dala est cuilibet potestas ba- Apostolorum ;
tum quia ritus novus indu-
ptizandi valide ex eadem ratione ; sed cebatur ad finem erroris, ut Eunomiani
multi sunt casus propter infirmilatem, aut faciebant, qui negabant Trinitatem, et ad
defectum aquee, in quibus trina immersio professionem talis erroris utebantur lan-
non esset possibilis, ergo non fuit con- tum una immersione, sicut postmodum
gruum ad eam ligari Sacramentum. Ariani trina ad professionem erroris et
Deinde sive dicatur denotare tres per- sepaiationis trium personarum in natura Gregori
sonas, sive etiam sepulturam Christi, non et consubstantialitate, ut refert Gregorius

requiritur, quia tres personse perfectius Magnus supra.
et expressius per formam Baptismi, quam Hinc Synodus Constantinopolitana do- 8.

.
Synodi
per trinam immersionem denolantur ; et cet Eunomianos redeuntes ad Ecclesiam constar
"''^
ipse actus baptizandi sub invocatione esse baptizandos. Unde illa una immersio
trium personarum sufficienter significa- Eunomianorum non fuit baptismalis, quia
tur per formam. Ex Apostolo desumpta non recipiebat determinationem per for-
similitudo mortis et sepulturse Christi mam legitimam, aut etiam validam. Quia
sufficienter denotatur per unam immer- licet dicamus Baptismum datum in no-
sionem, quia maxime intelligitur de morte mine Christi valere etiamnum, ut qui-
peccati, et resurrectione ab ipso, ut ipse dam volunt, vel certe pro aliquo tempore
Pauius insinuat ad Romcm. 6. ergo nulla valuisse currente motivo, ut causa dispen-
congruitate trina immersio poni potest sationis factse, non est idem baptizare
ad essentiam Sacramenti spectare. in nomine et potestate Christi, ac bapti-
7. Neque obstat epistola Cornelii apud zare in mortem Christi, vel in Christum Ditiereo
ôivunuir.^ Eusebium de Baptismo Novati sub una rediiplicative, inquantum mortuus erat et
condem
mersione, revocantis in dubium Bapti- sepultus. Licet enim Baptismus reprse- ^
'^^•'''
smum ejus''
: Si modo, inquif, ialem ho- sentet analogice mortem et senulturam «"["•»
prieced
. . . .
minem Baplismum accepisse dicendum Christi, ex his tamen non sumit effica- exjiiici
mus
sit, etc, quia de ritu non dubitat, sed de ciam, sicut neque Christi meritum ad
fructu Baptismi in homine perverso. Obji- mortem et sepulturam extenditur ; et
citur etiam canon praefatus Apostolorum, sicut natura humana desiit per mortem
ubi reprobatur unica immersio in mortem destructa unione animae ad corpus, sic
Christi, sicut et canone 1. primae Synodi etiam neque Christus fuit, id est, Fihus
Constantinopolitanae damnantur Euno- subsistens in natura humana subsistente
miani, quod in una immersione, et in ex parlibus unitis durante morte et se-
mortem Christi non invocata Trinitale pultura.
haptizarint ; de quibus Theodoretus, seu Particula vero m nomine refertur a I
de eorum auctore Eunomio dicit, quod Cliristum subsistentem, sicut et potestas

sancti Baptismi ritum a Christo et Apo- designata, invocatio 'etiam Trinitatis im-
stolis traditum subvertit. plicita in nomine Christi, de qua Ambro-
DIST, 111. QUyESTIO 111. 3S1
sius siipra, requirit Christum subsisten- rium Magnum, qure consuetudo tunc in
tem, forma autem Baptismi exigit ex- aliquibus Ecclesiis est abrogata ad repro-
pressionem causre principalis, ut sit bationem erroris, qui per eam a schisma-
valida ex Florentino, et connotat princi- ticis et hrereticis intentatus est, atque ex
pium, a quo est sanctificatio ; unde si di- aliis congruentiis. Factum approbat Pon-
sequitur Toletanum IV, neque Tolet. iv.
Foriiia catur : Baptizo le in ccternitatc Patris tifex quem
ivalida.
et Filii et Spiritus sancti, non esset enim constat.
legitima forma, quia non quaecumque Sed traditio Apostolica, sicut in illis
iusenam invocatio expressa trium personarum exi- Canonibus apparet, passim comprehendit,
ivonatio
quiritur. gitur, et sufficit ad Sacramentum ; sed non solum qure a Christo ordinata sunt,
illa, qua denotantur esse causa principalis tanquam necessaria, sed quse ipsi Apo-
sanctificationis, ut supponit Florentinum stoli per assistcntiam Spiritus sancti or-
in ratione proedicta, qua declarat per se dinarunt observanda, tanquam tempori
spectantia ad formam substantiaiiter, ut congrua et statui fidelium, quarum ali-
bene Vasquez coliigit disp. 140. cap. 4. qua differentia casus et circumstantiarum
sub finem, hoc non denotat seternitas, omittenda exigebat. Alia vero retenta sunt
neque immensitas trium personarum. quac omni tempori deserviunt, nam ea-
10. Ad propositum ergo applicando pra^- dem potestas ad successores transivit,
dictam doctrinam, lisec forma : Baptizo ut possint etiam circa Sncramenla, salva
tc in morlem Chrisli, vel in Chrislnm eorum substantia, ea ordinare, qufB uti-
morluum reduplicative, quse est sequi- litati fidelium et ipsorum Sacramentorum Trident.
valens, non denotat causam subsistentem reverenti.To cedunt, ut recte Tridentinum
et principalem, sive meritoriam, quge est sess. 21. cap. 2. determinat. Alia qure
Christus subsistens et instituens Sacra- ad lianc materiam ablutionis spectant, in-
mentum, sive principalem physicam, fra tractabuntur ex occasione in seqiien-

qua3 est Trinitas, ut importalur per no- tibus
men Christi modo explicato, ac proinde (c) Et hujus probatio non est alia, etc. 11.
defuit sufficiens forma, per quam deter- Supra dist. 1. quoist. 2. art. 2. probavi-
minaretur illa ablutio, ut fieret baptisma- mus Sacramcnta debere simililudinem
lis. earum rerum habere, quarum sunt Sacra-

Hunc eumdem errorem esse euni, quom menta, sicut causam instructionis ex ea-
damnant Apostoli, constat ex tenore Ca- dem similitudino, seciinduiu pi-oporti-
nonis, quem Eunomius postea a.ssumpsit, onem (iesumptam, (piio ratio fiiit ut Sa-
estque secutus. llinc sequitur hos Ca- cramenta in robus et vorbis institueren-
nones non pra;judicare opinioni com- tur ex Dionysio, Chrysostomo, ot alii.s
muni, quam supra defendimus. Sequitiir citalis. Iliuc Doctor ex proprietatibiis
Jiiamdiu pcrinde ex prfodictis non haberi trinam nipiii! naturalis doclarat oongruontiam,
Vlplit
trina immersionem spectarc; ad necessitatom undc Saoramoiiiiiiii na|ilisini iii ;iqua, iH
"nmersio,
Sarramcnti, sed fuisse introductain prr noii iii alia qiiavis maliM'ia fiii-rit iiisiitii-
modum ritus, in cpio magis explicite de- tum. Easdem oongruenlias Iradit Aleii-
clararetur mystcrium Trinitatis, vel certe sis 4. parl. qu<vsl. H. m. W. art. 2. § 1. .\iens.
yUouuxs
.,,..,
in <hsf. quir.^l
•>
A.
.> r>
parl. ly \umay.
'1'iiom.
similitudo Baptismatis, ad tridiianam se- \). \. ,\. .\.
pultiiram Christi ; ot vigiiii iii Koolesia quicsi. i\i\. nri. A .

H. Honaviuitiira /v^- "'»'"•
Oricntali et Occidentali, usiiuc ad Crcgo- dem disf. :\. pari. 2. <irl. I. quir.si. I.
Vide Hugonem lib. 2 (le Sacramenlis media determinata ordinata. Istse

part. 6. cap. 4. etiam universaliter fiunt per acti-
SGHOLIUM. onem ignis decoquentis et resol-
ventis ; ignis autem non videtur
Aquam non esse materiam Ba-
artificialem
ptismi, quia, est tequivoce tantum aqua,
esse sufticiens in virtute activa
quod probat dupliciter, et impuritatem non ad corrumpendum vel converten-
obstare, modo maneat apta ad lavandum, et dum qufocumque mixta in aquam
substantia aqua). De prima parte habetur in elementarem, propter quod uni- Aqut
Florent. decret. Eugen. et in Trident. sess. 7.
versaliter concedi potest, quod arliticii
non po
can. 2. et c. Firmiter, de Sum. Trinitate.
aquseillae, quse dicuntur artificia- esse
materi
3. Quod aiitem (d) in qusestione les, non sunt conveniens materia Baptisi
Aqua
artificialis ponitur 7iaturalis ad distinguendum Baptismi. quianon in specie aquae
iequivoce
aqua. aquam artificialem, respondeo, elementaris.
quod aquse illse, quse communiter Quod additur in qufpstione pw-a,
dicuntur artificiales, sunt corpora quod impuritas
est intelligendum,
quaedam mixta, et non dicuntur in aqua potest intelligi duobus
aquse, nisi sequivoce; quod patet modis. Vel propter mixtionem,
primo, quia ita est ex qualitati- secundum juxtapositionem, ut
bus consequentibus totam speciem, aqua lutosa dicitur impura; vel
quod una qualitas similis non con- propter mixtionem alterantem a
cludit identitatem substantiae, sed specie, sicut humor mixtus dicitur
una dissimilis in tota specie con- non esse aqua pura. Et prima
Una cludit aliam esse substantiam. Tllfe quidem impuritas non prohibet,
quaiitas
dissimilis
autem quae dicuntur aquse artifi- dum tamen non excludat ab aqua,
in tota
speeie
ciales, habent a tota specie ali- quin sit conveniens ad lavandum
arguit
substantia-
quam qualitatem dissimilem aqu?e vel abluendum; nec est alia ratio,
lem elementari. Hoc patet secundo, nisi quia sic institutum est. Unde
specificam
differen- ex modo generationis istarum, aqua inhibita farinse in pasta, vel
tiam
nam impossibile est toti naturse in spongia,dum ibi est,velimbibita
creatse ex uno generare aliud, in spisso luto, et sic de aliis, si
nisi servando determinatum pro- contingant carnem, non sunt con-

cessum, per media determinata; veniens materia Baptismi tales
tota enim natnra creata non aquae, quia talis contactus non
posset ex aceto generare vi- est lotio, sed tantum contactus
num statim sed oportet redi- aquse fluidse liberse conjungentis
re ad materiam primam com- se cuti, vel separantis inter cu-
munem eis, quse est aqua, (luse tem et aliud corpus.
attracta in stipite vitis tandem in In secundo modo, dico quod ali-
uva convertitur in vinum; et ista qua impuritas potest esse manente
Text. li. sententia ponitur a Philosopho 8. aqua intra speciem, sicut forte si
Metapliysicce, et patet ad sensum, incipiat inspissari tendendo ad ge-
quod ita est. Sed istse aquse arti- nerationem elementi grossioris,
ex quocumque sint, fiunt
ficiales ista non prohibet, dum tamen sit
non servato processu naturse per fluida. Quod pro tanto dico, quia
DIST l\\. OUyESTIO III. 331
IX,
;ies,
in glacie, nive et grnndine, qiise ta- Ad primum argumentum
' ^ dico, .,
Ad
^.
arg. 1.
ndo,
on
men sunt imperfecta, vel in via quod aqua artittcialis, etsi habeat
ciunt ad mixtionem, dum talia sunt, aliqua accidentia similia, tamen
Ba-
inum. non potest in eis fieriBaptismus, aliquod vel aliqua dissimilia habet
quia ibi non est lotio, sicut nec a tota specie, ex quibus sequitur
in duro. distinctio substanti.v..
Siautem per illam alterationem, Ad secundum dicendum, quod Ap2.
jam sit extra speciem aquse, om- etsi aliqua aqua artificialis viden-
nino non est materia Baptismi et ; tur subtilior quam clementaris,
de quibusdam alterationibus satis quia magis penetrativa, ista ta-
patet, quia constituuntalteratum men subtilitas non est subtilitas
extra speciem aquse, puta de hu- simplicitatis, sed virtutis activsr,
moribus naturaliter resolutis per et hoc modo vinum est subtile
digestionem, ut saliva, urina, et vel subtilius aqua ; subtilitas nu-
hujusmodi, juxta illud Exlrav. de tem conveniens aqune elementari
Baptismo el ejus effeclu Non ul appo-
: est subtilitas simplicitatis, eo mo-
neres. do quo elementum est simplicius
hard. De aliis autem non est ita ma- mixto.
3.
: 3. puta de decoctionibus
nifestum, Ad tertium concedo, quod pos- Ad 3.
astio,
(iia et admixtionibus secundum sensibile esset Angelum bonum vel
lata,
n sum, in quibus non apparet evi- malum, adhibere aliqua activa
ciant
d denter, quod sit alterata species, mixto, ut passo, per quse resol-
smum veretnr ab eo aqua olementaris.
ut patet de brodio carnium, et
farinata, et hujusmodi, et cervisia, Non enim negavi aqunm nrtilicin-
et medone, Non enim manifestum lem esse aquam elomentarem,
est, quod sit ibi aliquod activum quia ai's ibi concurrit (quia non
corrumpens speciem aquse, tamen concurrit producens terminum,
hoc discutcre non pertinet nd sed ut adliibens activum passivo ;)
Theologum determinantem mate- sed dico, quod nuUa ars potest
riam Bnptismi, inquantum habe- adhibere idem activum, i)uta
ri potest ex Canone Bibli?p, ne- ignem, quantumcumque diversis
m«;" ex
quc nd Canonistam determinan- mixtis et passis, ita quod i)er illud quaulunivis
» ' '
_
tem conditiones materisp, prout a":ens, liat immediate resolutio in div.M>i^,

non |iot'-8t .
doterminantur nb ordinatione Ec- aqunm, scilicet elementnrem, quia la.ero

clesine ; sed ad Philoso-
pertinet illud idem ngens non jôtest lin-nahSm.
phum Naturalem, cujus est inqui- bere virtutc^n, ut sit sinc foi-mis
rere, quae alteratio transferat
intermediis niutandi, ncMiueetiam
aquam a specie sua, ct qua3 non. eumdem
itn taliter div(M'sn in t(M'-
(iuod si de aliquibus sit dubium, et
minum (!ori'umpendi.
in talibus fueril B^nptismus factus,
utcndum est ibi illis tiibus maxi-
Adnuartum, patet (>\ dictis de .''.\
^'''^"
imnuritate ixm- juxtapositioneni. "M"»
mis positis in solutionc prnRceden- ' I .' I
tUlvil
to.
tis qusestionis de remediis ndhi- Ad (luintnin i-osnondct Innoccn- de i.ii.t..
Chrii.li.
1 11 1
bendis circa eos, de quibus ])rol)a- tius ibi, (|Uod illa nqna, (|n;c lln- vi.i.- rn.i.
biliter dubitatur. xit dc latcrc Salvatoris, non fnit 'T":,""

phlegma, sed vera aqna. Quod pro- ablutionem, sic neque aqua in spongia,
bat ex verbis Evangelistse Et gui : seu pasta, non est apta materia donec
vidit, tcstimonium perhihuit veritati. exprimatur, sicut neque nix, neque gla-
Profecto non aquam, sed phlegma cies donec resolutione fiat apta lotioni.
dixisset, si non fnisset aqua, sed Excludit etiam humores, ut salivam et
phlegma Probat etiam a poste-

. urinam. De aUis alterationibus ut brodii,
riori per materiam Sacramenti farinatse, cervisia, medone, Hxivio; non
Baptismi Nec in hoc, inquit, ve-
: est adeo certum ad sensum, an varient
rum regenprationis Sacramentum fuisset speciem ;
quod Philosophi Naturalis de-
ostensum, cum per Sacramentum Ba- terminare est, non Theologi, neque Ca-
ptismi, non regmerentur in phlegmate, nonistee.
sed inaqua. Probatetiam por aquam Quod si de aliquibus, inquit, sit du- 13
miscendam in Sacramento Eu- bium, servahdce sunt rcgulce superius

charistife. Probat etiam quarto datce circa formam in qucestione prcece-
per flguram, quae prsecessit super denti. Aliqui autem Doctores dubitant de
hoc, in veteri Testamento, quando his, aut quibusdam ex ipsis, ut de brodio,
Moyses percnssit silicem, et ex si nimiam habeat admixtam substantiam
ea non phlegma, sedaqua manavit. carnis decolatam, de cervisia etiam vide-
Ad probationem respondet ibi, tur plane diversa; de lixivio etiam,
quod vel illa aqua fuit ibi de novo quando trahit secum qualitates cineris in
creata miraculose, de componenti- perfecto gradu. Considerandee ergo sunt
bus resoluta. Sed qiialitercumque qualitates prcedoniinantes, et an nomen

dicatur de aqua lateris Christi, mutet ;
gravissime peccaret, qui illis ute-
qnia fluxit sicut sibi placuit, non retur, et Baptismus esset dubius, et sub
propter hoc ibi Sacramenta susce- conditione iterandus,
perunt efflcaciam, ut supra dictum Sicut autem ejusmodi liquores habent

cst, sed propter quamdam simili- differentes gradus, ita Philosophus de ip-
tudinem perfectiorem ad Baptis- sis judicaret ex natura accidentium. Ad-
mum et Eucharistiam. Certum vertenda illa ratio Doctoris, unde colligat
est tamen, quod Baptismus non aquam artificialem non esse naturalem,
potest fleri, nisi in aqua usiiali, quia ars ex mixto non potest immediate Mas'
quia Christus hoc instituit. transformare elementum, quia agil motu

ordinato per medias formas, sicut pro-
COMMENTARIUS. ducendo mixtum, ita etiam resolvendo,

ideoque soepe non contingit mixtum re-
12. (d) Quod auf.em in qucestione ponitur solvi in idem elementum, ex quo fit, sed
Quaenam
aqua naturalis, etc. Excludit aquam artifici- in aliud mixtum, ut lignum in cineres.
requintur?
^ • ., ,. ., ^ ,.
alem, quse communiter dicitur talis, et Hfec maxima videtur etiam currere in
fit per expressionem aut distillationem Angelo, qui mediante igne, verbi gratia,
mixti, quoe non est aqua naturalis, aut nequit statim convertere mixtum in aquam
elementaris, sed substantia mixti ex- elementarem, ideoque, quod dicit de An-
pressa, vel quid aliud tertium. Littera est gelo bono vel malo, intelligitur juxta il-
clara. Exchidit etiam infra aquam mixtam lam maximam; et loquitur de conversione
seu impuram, ea mixtione, quai vetat mixti in aquam elementarem, quoe con-
DIST III. QU.EST10 IV. 333
versio nequit esse prima resoluiio talis renatus fuerit ex arjiia, etc. ergo I^Si'
^j ^^'ôsit
mixti per ignem, ut patet ad sensum per ptismiis post suiinstitiitionem erat Joan. 3.
experientiam. Sed quidquid sit, non est simpliciter necessariiis ad salu-

liujus loci, in quo agiiur prsecise de aqua, tem ergo Circumcisio est cva-
;
quse instituta est materia Baptismi. cuata, quia non simul concurrunt
duo remedia necessaria et suffi-
cientia contra idem.
QU^STIO IV
Item, ad Galat. 5. Si circumcida-
mini, Cliristus vobis niliil proderit.
Utrum insfifutio Baptismi evacuet
Circumcisionem ?
COMMEiNTARIUS.
Alensis 4. p. q. 7. m. 9. D. Bonav. htc 2. p. a. 3.

q. 2. Richard. d. 1. a. 6. q. 4. et hic a.
1. et In hac quoestione supponit primo Ba- Ordo et
„ divisio
5. q. 2. et 3. D. Thom. d.
. . .
1. q. 10. et 3. p.
piismum luisse institutum ante mortem qufstionis.
q. 66. a. 2. Suar. 3. p. iom. 3. disp. 31.
Christi. Secundo, institutum Baptismum
Ad quartum principale, sic profuisse prius sub consiiio antecjuam fuerit
K.
ceditur et arguitur, quod instiLu-
.
M. sub preecepto. Tertio, docet Circumcisi-

iin. 1,
tio Baptismi non evacuavit Cir- onem non fuisse evacuatam ;
quoad fru-
ciimcisionem, quia Matth. 5. Nou ctum antequam Baptismus fuerit solemni-
veni solvere legem, sed adimplere. Sed ter promulgatus in die Pentecostes.
Circumcisio erat prsecepta inlege, Quarto, diversa tempora et status Circum-

Genesis 17. ergo Christus non eva- cisionis et legis exponit. Quinto, exponit
cuavit eam instituendo Baptis- controversiam de legaUbus inter Petrum

mum. Confirmatur, quia ipseChri- et Paukun, inter Ilieronymum et Augu-
stus in se ipso eam suscepit. stinum, et respondet argumentis ad hmen
ua. 2. Item, Gencs. 17. data fuit Abrahse quocstionis propositis.
Circumcisio in foedus sempiter-

num; ergo ad semper permansu- SGHOLIUM.
rum, alioquin non fuisset sempi-
Raptismum fuisse institutum ante passio-
ternum. nom, et-i non certo coustet quando, quia
un. 3. Item, nullus inferior hal)et au- (iiscipuli Chinsti baptizabant ante ejus mor-
ctoritatem revocandi legem insti- tem, et baptismo Christi, non Joannis, nec
alio, ut tenent D. Thoin. 3. p. q. GG. a. 2. lii'
tutam asuperiore; sed certum est,
cliard. hic a. 1. q. 1. D. Bonav. 2. p. a. 1. q. I.
quod Dominus instituit legem Mo- liabotur
Aiujmt. tr. 13. in Joan. et tr. 5. et
saicam et Circumcisionem, et non cap. Aliud, de consoc. d. i.
invenitur ubi eam revocaverit,

etiam in novo Testamcnto, imo Ista qu3estio(a) supponit Baptis-
Christus toto tcmpore vitcie siiao mum institutum iuisso in legc
mortalis, enm servavit, etiam nova, ([uod veiMim ost et ra-
ante coenam comedendo agnum tiouabile. Verum, ex sicut patet
Paschalem discipuli autcm noii
; multis auctoritatihus novi Tcsta-
habuerunt auctoritatcm revocan- menti, et Ciiristi, ct Apostoloruin,
di ; ergo, ctc. iu ([nibus proliatur necossitas Ba-
Contra .loannis tertio : Nisi (juis ptismi, (j[Uod non esset, nisi esset
:
334 LIB. IV. SENTENTIAIIUM
institutus in lege illa legitime. tione, qnia ista est lex veritatis
Quando tamen (b) primo fuit in- evacuans umbram. Et debuit esse
stitutus, dubium est, non quidem copiosum in ratiae collatione, quia
quando Christus baptizabatur a hsec est lexgratise, Joan. 1. Graf/a e^
Joanne, quia ille non fuit Baptis- veritas per Jesum Chrislum facta est.
mus Christi, id est, in forma Chri- Debuitetiamesse facile, quia jwr/wm

sti, sed in forma Joannis; tamen Christi suave est, el onus ejus leve,
Christus dedicavit tunc aquam Matth. 11.

tanquam materiam idoneam suo Item debuit esse commune, quia
Baptismo, ex contactu suse mun- Deus ad legem Moysi elegit unum
dissimfe carnis, quia in legislatoi'e populum tantum, sed ad novam
conflrmatus est usus aquse, id est, legem totum mundum omnem
: In
ut ministerium. Nec etiam in illo terram exivit, etc. Hsec quatuor in-
verbo Joan. 3. dicto Nicodemo : veniuntur in uno, scilicet in ablu-
Nisi quis, etc. quia non est verisi- tione cum verbis, quia hoc evi-
mile tam necessarium Sacramen- denter significat mundationem ani-
tum in conclavi coram persona mse, quse est effectus principalis,
privata institui, quse non debuit et dat gratiam copiose. Unde m
esse prseco institutionis illius. Ne- Psalm. dicitur aqua refectionis
que etiam differebatur institui, Super aquam refectionis educavil nie. Psalm,
usque ad tempus ascensionis, Est et facilis, quia nuUo modo

Malth. ultimo, nam discipuli Chri- periculosa, sicut fuit Circumcisio,
stiante passionem baptizabant Ba- et communis omni sexui et aetati.
ptismo Christi. Joan. 3. dicunt
discipuli Joannis ad ipsum Rabbi :
COMMENTARIUS.
cui testimonium perhibuisti, ecce ipse
baptizat, et omnes veniunt ad eum ; et (a) Ista qucestio supponit Baptismum 1
Instil
sequitur cap. sequenti : Quamquam institutum fuisse in lege nova, quod ve- Bapt
ia 1(
Jesus non baptizaret, sed discipuli ejus. rum est, etc. Definitur in Florentino in
Convincitur ergo tempus institu- Decreto unionis, et in Tridentino sess. 1.
tionis fuisse ante illud tempus, dd Sacramentis in genere canone primo ;
quo dicipuli Christi baptizabant, colligitur Malthcei 3. Lucce Z. Joannis i.
licet prsecise hora institutionis Marci 1. ex iis quoe Joannes de Baptismo
non legatur in Evangelio. Christi docuit, accedente interpretatione
3, Istud etiam suppositum est ra- Ecclesise et Patrum. Item, /oan/i/s 3. ef 4.
tionabile, quiaSacramentum prin- Matthcei ultimo, ex variis locis Actorum
cipale legis Evangelicse, per quod Apostolorum et epistolai-um Pauli, in qui-
scilicet intratur in ejus observan- bus ostenditur necessitas et fructus Ba-
tiani; debuit esse novum et pro- ptismi.
prium illi prius dictum est

legi, ut (b) Quando tamen, etc. Hic tangit con- 2
Non
in qusestione de institutione Sa- troversiam illam an fuerit institutus ante institi
an
cramenti in communi, distinctione vel post passionem Christi? Partem nega- passif "•
Chri
prima. Debuit etiam istud Sacra- tivam, scilicet non fuisse institutum ante Leo ll»
jnentum esse evidens in significa- passionem, expresse docet Leo Papa

'
DIST. 111. OUyESTlO IV. 333
epist, 4. cap. 3. Domi7iiis, inqml, Jesus acceperunt aliud, inquit, (supple Bapti-
poslquam resurrexit a mortuis, discipu- snia in aqua sensibile) 5ec/ hoc primum,
lis suis, in quibus omnes Ecclesiarum erat enim novum, nec erat opus alio si-
prcesules docehantur, formam et potesta- gno; et clare /iomiV. 1. in Acta super illud:
lem tradidit baptizandi, dicens : Euntes Daptizabimini in Spiritu sancto, etc.
ergo nunc docete omnes gentes, baptizan- Sed quomodo,[nqmi, dicit, baptizabimini
tes eos in noniine Patris et Filii et Spiri- cum aqua non esset in crenaculo ? respon-
tus sancti. De quo utique eos ante passi- det Qunniam in Daptismo proccipua
:
onem potuisset instruere, nisi proprie pars est Spiritus, per quem ct aqua fil
voluisset intolligi regenerationis gratiam efficax. Itaque quemadmodum et ipse di-
ex sua resurrectione coepisse, etc. citur unctus, quamvis nequaquam unclus
Idem tenere videtur Optatus Milevita- esset oleo, sed accepisset Spiritum san-
tatus
ivitaii' nus lib. 5. contra Parmenianum : Cum ctum, sic et baptizati dicuntur discipuli.
Joannes, inquit, infinita millia hominum Est et alia interprelatio : comperire licet
haptizaret, jam Christo proesente opcra- illos fuisse tinctos, idque diversis lempo-
batur servus, et vocahat Dominus ante- rihus (
quaj verba non denotant ex men-
quam baptizandi daret formam ; pera- te Chrysoslomi iteratum, aut multiplica-
ctum est non modicum tempus, millia ho- tum Baptismum Apostolorum in aqua,
minum in poinitentia et remissione tincta sed diversis temporibus recepisse abluti-
snnt pcccatorum, sed nemo tinctus fu- onem in aqua, et Spiritum sanctum, ut
crat in Trinitate, nemo adhuc noverat patet per verba subsequentia ), in nohis
Christum, nemo audierat esse Spiritum enim utrumque fit pariter, tunc vero dis-
sanctum. At uhi venit lempus plenitudi- junctim, siquidem ab initio a Joanne
nis, certo tempore dedit leges Daptisma- baptizati su7it,etc. Negat ergo ipsos bapti-
tis Filius Dei, et dedit viam qua iretur zatos fuisse Ba[)tismo Ohristi, sed Joan-
I» regna coelorum,dum prcccepit, dicens: nis, ut dicit Tertuliianus ;
quod supponit
Ite, docete omncs gentes, baptizanles Baptismum Christi non fuisse institutum
ejs, etc. etin sequentibus idem docet sup- ante passionem,alia usus ejus esset potis-
ponens Baptismum Christi non incepisse simum in discipulis, neque alio fundamcn-
ante datam formam Matt/uei ultimo. to asseritur instituiio Bapiismi, quamex
4. Eamdem supponit TertuUianus lib. de \\\o Joannis, 8. ct 4. Primo loco declara-
uUian
ysost. Daptismo cap. 1. ubi docct discipulos tur ejus necessitas, sed non institutio ;
Christi Joan. 4. baptizasse baptismo Jo- secundo vero loco pigesumitur tantum
annis tantum ; Chrysostomus liom. 28. fuisse diversum Baptisma discipulorum
in Joan. asserens Baptismum, quo bapti- Christi a Baptismo Joannis, quod ncgant
zabant, fuisse Spirilus expertem, sicut j)raBdicti Patres.
fuit Baptismus Joannis, nullum fructum Eamdem tuetur Uupertus lib. 3. in Jo- Rupeiiui.
]
thym. diversum habuisse, quem sequuntur Ku- annem. Magister in 4. disl. .\. probabi- ^{'le,','!,*,^
0|«byl.
thymius ct Theophylactus in Joannem. lem docet,contrariam vero probabiliorem;
Idem etiam Chrysostomus homil. 24. in eamdem se^piitur Alensis 4. part. q. H.
Acta, docet missionem visibilcni Spiritus VI. ''2. art. 3. (picm moderni notant ob-
sancti Baptismi loco Apostolis, no(|ue ali- scuritatis, sed clarissime hxpiitur. Unam
um reccpisse, cihomil. 4. in illud : He- vis cnim dicat plurcs Baptismi instiiuti-
pleli sunl omnes Spirilu sancto, ctc. Non oncs fuissc, primum in Jordane per desi-
3:J6 LIB. IV. SENTENTIARUM
gnalionem materiae, et sanclificatis aquis ad quem plures conveniebant, quam ad
in Jordane per Spiritum sanctum descen- Baptismum Joannis 4. Verba ergo ejus
dentem super Christo, et per contactum in prcecedenti (omo,se\i capite intelligenda
Christi; et hanc vocat materialem, aliam sunt aliter quam sonant, ita enim ha-
formalem, per traditionem formse Mal- bet : Cum ergo ipse tum non baplizarit,
Ihcci ultimo, hanc simpliciter inteiidit es- sed aliis cesserit hanc provinciam, quo-
Canus. modo cum
se institutionem Sacramenti. Canus lib. 8. accesserit juxta Mcdachioe vati-
de locis cap. 5. et plures recentiores cinium baptizaturus est ? et respondet.
docent hanc sententiam ut probabilem ;
iyitur Christus in aqua non baptizat, sed
D. Thom, S. Thomas 3. part. quoesl. 13. art. 5. discipuli ejus, sibi ipsi reservans Dapti-
ad. 4, eam ut probabiliorem videtur |)ri- smum in Spiritu sancto et igni, etc. Qufe
ma responsione amplecti ; cavendus pro- verba non referuntur ad exclusionem
inde modus loquendi, et prompta censura Spiritus dati per Baptismum Aposlolorum
quorumdam qui hanc sententiam damnant quasi in sola aqua esset sine sanctificati-
7.
Conclusio tamen Doctoris est magis one (cujus contrarium prioribus verbis
Conchisio eam defendunt
recepta ; communiter docet), sed ad missionem visibilem Spi-
Doctoris.
Magisler. Scholastici cum Magistro in 4. dist. 3. ubi ritus sancti post Ascensionem . Idem
D. Thom.
D. Bonav D. Thomas, D. Bonaventura, Richardus^ docet Cyrillus Alexandrinus in Joannem Cyril
Richardus.
Alexa
Augustin. et reliqui oinnes, prseter citatos. Eam lib. 2. cap. n. et cap. 18.
Orin-enes.
tradit Augustinus tract. o, in Joan. Secundo heec sententia magis fundatur 8.
Secul
Iract. 13. et 15. et epist. 118. Origenes in Scriptura, quia ipse Joannes Matth.S. probsl
coucluE I
tom. 1. in Joannem quamvis verba ejus Luc . 3. Joan. ct Marci 1. prsedicavit exl
Script
quoedam sint ambigua, ut magis pro pri- Baptismum Christi fore in Spiritu sancto I
ori sententia facere videantur, tom. ta- et igni, non in sola aqua ; unde sumunt
men 8. hanc sententiam docet : Lava- Patres communiter differenliam inter Ba-
crum aquce, inquit, symbolum etnota ex- ptismum Christi et Joannis (
quam supra
istens puri ficalionis animce ablutoi ab tractavimus ), sicut et Paulus Acto-
omni sorde malitioe, nihiloniinus ( etiam rum 19. Item Joannis 3. Christus ipse
ex se) esse principium ac fonlem mune- docuit necessitatem et efficaciam sui Ba-
rum divinorum propter potenliam invo- ptismi, /oa/i>i/s autem 4. Baptizabat ipse
catioyiumadorandcG Triadis ei, qui se ex- Christus, seu discipuli ejus, sed non Ba-
hibuerit Deitati, etc. Et iiifra : Quin et plismo Joannis, neque alio Baptismo va-
hoc insuper notandum, quod Joannis cuo, qui in sola aqua fieret ; ergo proprio
Baptismus Jesu Baplismo, qui dabatur Baptismo, qui dabat Spiritum et remissi-
per discipulos ejus, inferior erat, etc. onem peccatorum. Probatur subsumptum Baptii<|
ChrJ
quod probat ex ^côrw?n 19. cum consequentia, primo quia Baptismus Joaa.|
et'
Hoc loco exponit differentiam, qua? datus a discipulis Christi , sive Christus
fuit inter Baptismum Joannis in Jordane, manibus propriis baptizavit aliquos, sive
et Baptijmum, quem dabant discipuli non ; tribuebatur Christo auctori, Joan-
Christi ; supponit proinde integram insti- nis 3. cl 4. quia ejus auctoritate fiebat,
tutionem Baptismi pra^cessisse, et quoad aliterenim non ministraretur a discipulis,

materiam et quoad formam ; tractat enim et si Baptismus Joannis erat de coelo,
de controversia et cemulatione orta ex ut supponit Christus, quanto magis ille
occasione Baptismi discipulorum Christi, Baptismiis, qui miiiistrabatur a discipulis

:
DISTIII. QU^STIO IV. a3'i
Christi, et ipsi Ghristo veraciter tribiiitur ritu sanclo, ctc. Quibus verbis ostendit
tanquam auctori? renascentiam seu regenerationem ex Ba-
9. Non fuit Baptismus Joannis, ut intelle- plismo per aquam et Spiritum, esse ja-
)iscipuli
lon iisi xit Tertuliianus, quia secundum Patres, nuam et ingressum in regnum Dei, quod
sunt
l^ptismo et ut bene advertit Cyrillus, ille Bapti- est Ecclesia, vel certe ad fidem seu co-
1
oannis.
Jon fuit smus Joannis ab ipso solo dabatur, non gnitionem veram Ghristi, qui (ut quidam
ngruus
usus ab ejus discipulis ; neque congruum erat, intelligunt cum glossa ordinaria) est visio
aptismi
jannis a
ut Christus, (luem pra^dicabat Joannes, verilalis, et reqnum Patris. Nicodemum Error
, ,. '
, ^, • Nicodemi.
scipulis.
venturum et baptizaturum in Spiritu san- enim humiiiter de Christo sensisse con- chrysost.
"
cto assumeret ministerium Joannis, sed stat ex Cln^sostomo homilia 23. in Joan-
potius ministraret proprium simul cum nem. Augustinus tractatu 11. putavit eum
prsedicatione veritatis, ne videretur potius esse purum hominem, ideoque proponi-
agnoscere Joannem superiorem et docto- tur ipsi necessitas regenerationis spiritu-
rem, cujus Baptismum assumeret mini- alis per Baptismum ; et hoc ipsum ex de-
strandum. cursu litterce patet, et compreiiendit re-
oa sunt Praeterea si vel ipsum Joannis Bapti- sponsio Ghristi ad interrogationem Nico-
usi
«aptismo smum ministraret et pra^dicaret ( Bapti- demo. Su[)ponitur ergo Baptismus, cujus
yacuo.
smus enim quem ministrabant Apostoli, necessitatem docet Christus, fuisse insti-
non fuit sine instructione) vel alium in tutus.
sola aqua ministraret ad evacuandam de- Nam, ut bene Doctor in conclavi et ho-
ceptionem signi falsi ; necessaria etiam inini privato non primum proponenda erat
erat instructio de hoc Baptismo, quatenus doctrina, est institutio Sacramenti, quod
:
iconveni- vacuus erat Spiritu (
prout Joannes etiam ordinatum est respectu communitatis ; er-
enlia
rgentur de suo docuit esse solum in aqua ), et sic go hic ipse est Baptismus, quem in illo
contra
primam si diversus esset a Baptismo Joannis, et capite et sequenti ministrarunt Apostoli Dortrina
ntenliara, Christi
sine Spiritu, enervaret testimonium Jo- seu discipuli cx auctoritate Christi ; et incepit
cum
annis de Christo, et ejus Baptismo in Spi- hoc congruum erat, ut vocatio ad fidein
Haptismo
ritu per remissionem peccatorum, cum Gliristi, quem pra)dicavit Joannes ventu- ojus.
videretur Ghristus in effectu, nihil aliud rum, et baptizaturum in Spiritu sancto,

suo Baplismo conferre ; evacuaret etiaiii, inciperet cum Baptismo, qui conlinebat
quai Christus ipse docuit de necessitate et regenerationem in Christo,et professioncm
efficacia Baptismi sui, quem conjunctum (idei et lcgis novie.
esse cum S[)iritu docet illis verbis Msi : Deinde |)atct ex verbis illis discipiilo- 11.
quis renatus fuerit e.c aqua et Spiritu rum Joannis : liabbi, qni erai tccuin Irans
sancto, etc, haec enim dicta sunt, cuin Jordanem, cui tu leslimonium pcrhibu-
Christus baptizaret et |)raedicaret, et signa isli, ecce hic baptizat, et omnes veniunl (ul
faceret, ut patet ex circumstantia lit- euin ; et cap. \. Ul en/o coijnovit Jesus,

tera). quod audierunt Phnriscci, quod Jesus
10. IJnde advertenda sunt illa, (juibus pri- plures discipulos facil, rl bapliial, quaiii
mum rcs|)()n(let Nicodemo consulcnti de Joannrs, etc. Unibus verbis dcnolaturcon- ( ausa
,
via salutis
.
:
,
Amen, Amcn
,
.......
dico nisitibi, cursus omniuiii
.
11.-
;nlBa|)tismum
M
(.liristi,
• • fn-iiuonlio-
n»
quis renatus fueril denuo, non potesl vi- iiiidt! iiidicatur causa, (juia nempc (lal)alur '
*„,!
dere rc(/num Dei, qiiod infra d(!clarat tioii iii iiiida a^pia, sed iii Sjiirilu snncto,
^*i-j||.^"i"'"
Nisi quis rcnalus fuerit cx aqua ct Spi- ui Joanncs priudi.\it, et iii icmissionoiu
Tom. XVI. 22
peccatorum, ideoque e\ fructu Baptismi osl. et ut ibidem dicitur, sub sacerdotio
omnes concurrebant ad ipsum, visis etiam Levitico populus legem accepit, ita etiam Dehuiil
signis, quae in confirmationem suse do- sub sacerdotio secundum ordinem Melchi- preire"s|
''^''^"^""'
ctrinee et Baptismi Chrislus faciebat, quas sedech accepit legem evangelicam, quae
rationes attingit supra Origenes; sequitur est reprobatio prioris mandati ob infirmi-
ergo intentum, nempe illum Baptismum tatem, et hoc in passione et morte legisla-
esse Baptismuin Christi, et^verum Sacra- toris, qui consummavit omnia, qute de
mentum ab ipso institutum. ipsodixerunt Moyses et Prophetae, et figu-
12. Prfeterea utomnes Patresdocent, Bapti- ravit lex; sed in ultima coena instituti
Baptismus „ .. . . . . ,
^
Joannis suius Joannis luit dispositio atl Baptismum sunt Apostoli Sacerdotes et ministri legis
ad^Bapt? Christi mox subsecuturi; ergo non debuit Evangelicae, ergo tum primum subsistebat
'^"^*'"
esse ministerium solius aquse, sed veritas ipsa lex, et porta per quam ad legem fuit
rei, ad quam .Toannes prseparando ûo Ba- ingressus, quse est ipse Baptismus, et
ptismo praeivit, cum figuram veritas ipsa sine quo lex evangelica esset simpliciter
semper subsequatur. Unde tollitur ratio infirma, neque posset incorporare Christo
Soivitur Tertulliani, qua putat causa disciplinoe professores suos per regenerationem, quae
Tertuilian. tautum baptizasse Christum, et discipulos est translatio ab eo slatu, in quo quis na-
ejus, ut facilius reciperetur verum Sacra- scitur filius Adam ad statum adoptionis
mentum, quia, ut dixi, operis ipsius, seu Filiorum Dei. Tridentinum sess. 6. cap. 1. Trideul
Sacramenti reci[)iendi, cujus tantus esset In tota lege non est aliquod remedium
fructus et necessitas, non fuisset difficul- efficax originalis, quod sit proprium ip-
tas, cum talis non fuerit, quoad Bapti- sius legis, praeter Baptismum, ergo de-
smum Joannis, qui erat poenitentise, et buit fuisse institutus antequam conferre-
quia ipse Joannes sufficienter disposuit tur sacerdotium ; hoc autem in ultima
populum, et quia fides necessaria ad Ba~ coena collatum et institutum est, ut patet
piismum, cujus professio exigebatur pri- ex Trident. scss. 2:2. cap 2. Hoc denique Trideil
mum in adultis Actornm 8. sic facilitabat confirmatur ex natura sacrificii, tum in- "uo."
ad receptionem Sacramenti ; otiosus ergo, stituti, quod nulli prodest, nisi incorpora-
quoad hoc, foret Baptismus discipuloriim. to per Baptismum ; ergo nulla congruen-
debuit ergo prffidicatio Evangelii incipere tia differri posset institutio Baptismi us-
cum Baptismo, qui est proprius ejus, et que ad resurrectionem.
ingressus ad ipsum, ut distingueretur a Hinc rejicitur ratio quam adducit Leo Solvitl
Baptismo Mosaico, et Baptismo Joannis, et Papa supra, quamvis enim Baptismus ins- LMmj
ut succederet figurae veritas, et in propri- titutus esset ante passionem, non sequi-
is Sacramentis et mediis subsisteret. tur quin vere ad passionem et mortem
13. Tertio accedit, quod ita ordo rerum Domini ferretur, sicut et Eucharistia ad
pHndpalis? exigit, ut sicut sacerdotium Leviticum sacrificiuni Crucis refertur : Hoc facite
Ex ordine in meum commemoralionem, quamvis
et
supponebat Circumcisionem, quse fuit in-
couuexione
corporatio hominis circumcisi in Synago- ejus institutio proecesserit.
sacerdoLii.
gg, ita etiam sacerdotium novi Testamen- Deinde, ut docet Tridentinum sess. 13. i4_
ti supponeret Baptismum, per quem est cap 2. in fine : Eacharistia est Si/mbo- 2,^"^,^ j
huic lum unius illius cornoris,' cujus ipse symbon

ingressus, et incorporatio debita • •' ' corpoi
caput (supple Christus) cuique nos ™ysti(
leari. Sicut enim translato sacerdotio ne- est
cesse est ut legis translatio fiat, ad Hebrce- tan-/uam membra arctissima fidei, spei
DIST. III. QU/ESTIO JV. 339
et charitalis connexione adslriclos essc Ecclesia,ex lociscitaliSi4cior?<w 10. eM9.

voluil, etc. quod et Patres docent, Chry- Praeter duas priemissas scntentias aliam ir..
hrysost. sostomus liomil. 61. ad pop. Antioch. lego apud auctorem Commenlarii iii epi- seQtentfa.
jniuntur Augustinus Iract. 21. in Joannem. Hoec stolas ad Romanos, quic est inter opera
nembra „ ,. ••
m
. .
. , r> •
. i
per Ba- autem unio fit nobis mediante Bapti- Amljrosii, non tamen est ipsius Ambrosii,
smo, ut docet Tridentinum supra, et sess. ut bene probat Bellarminus, et alii de
24. cap. 2. explicans differentiam Ba- Scriptoribus, sed vel Ililarii Diaconi, qui
ptismi Poenitentice ; sicut ergo unionem descivit in schisma ad Lucifcrianos, vel
corporis mystici per fidem, spem et cha- cerle, ut alii volunt, Remigii Lugdunensis;
ritatem significat Eucharistia, qua3 unio ille ergo auctor quicumque sit in cap. 5.
fit mediante Baptismo, et supponitur per epistolce ad Romanos, in illa verba : Non
se ad- Eucharistiam, lanquam dispositio autem scriptum cst tantum propter ipsum
prsevia, recte sequitur Baptismum fuisse solum, quia reputatum cst illi ad justi-
institutum ante Eucharistiam, idque ne- tiam, sed et propter nos, etc. Ante pas-
cessarium fuisse ex prtefixo ordine signo- sionem cnim, inquit, qui haptizali sunt Baptismum
rum, et significatorum, quoniam Eucha- solam remissionem acceperunt peccato- dedisse
'^'""^'°"
ristia solum nutrit vitam concessam per rum, quorum zclo Satanas occidit Sal- neni
sine Kratia.
Baptismum, quod est lavacrurn regenera- valorem, post resurrectionem tam ii, qui
tionis in Christo dans vitam. prius, quam qui postea baptizati sunt,
ip. FaciUs est responsio ad fundamenta omncs juslificati sunt per dalam for-
icta in opposita3 sententioi, quia illa hica, qute mam fidei Triaitatis, acceploque Spiri-
positum. ,. ^, . , . . _ . .
dicunt Ghristum baptizaturum in Spiri- tu sancto, qui signum est credentium,

tu sancto et igni, non solum referuntur quod sint Filii Dei, elc.
ad plenitudinem Spiritus reccptam in Hic ergo videtur separare remissionem 17.

"'
Pentecoste in linguis igneis, sed etiam ad peccalorum in effectu a justitia, quod er- '^"'u"
erronea.
ignem charitatis, et ad Spiritum sanctum roneum esse supra docuimus de Circumci-
invisibiliter datum. Itcm, quod dicitur sione, nisi forte intelligendus stt, iliam
)abatur
jpintus
Joannis 1 . CiQ SinvMu,
1 '
am 1
)iondum fucrat '
remissionem non fuisse datam virtute
Chrisio datus, quia Jcsus nondum erat glorifi- Baptismi, sed Pocniteniite, aKiiie adeo in-
ssionem. catus, intelligitur non de S[)iritu invisi- tendere Baptismum Joamiis, (jui fuii Poe-
biliter dato, alias quomodo Magdalena, nitentiie iii remissionem pcccatorum, ita
Zachteus et Matthfcus, aliujue fuerint a ut alius Baptismus non fueril in usu an-
Christo justificati? Ucinde sacerdotium te rcsurrectioncm. Sed iicscio quare se-
receptum in ultima coena, et Eucharistia parct justificationem a remissione pecca-
sic nihil conferrent Apostulis neciuc Joaii- ti, sivc per piciiiteiitiam, sive aho inodo
nis 20. per iUa : Accipile Spiritum san- habiiam ; ipiidquid sit, auctor est suspc-
cfum, etc. quidquam receperint contra ex- clie fidci, at^pie iii hoc ipso forle denolat
posiiionem communem Patrum , luec t.i- jiistitiam esse in sola remissione peccaio-
men iiisuniatio Ciiristi iu Apostolos cum i iim, ut IViagiiis docuit, ideoquc sus|)ecla
veri)is priudictis priecessit missioiiem illam mihi suiit illa vcrba ultima cjus : Quod
visibilem Spiritus sancti, quam piomisit, Spirilus saurlus sif sif/ni(m, quod sint
ad quam alludit ilii Joaniies, et postea rcrii>irufcs filii l)ri, ciim polius consiiui-
communicata est Apostolis, et successivc at lilios l)i'i, ct intclligcre videtur dc Spi-
aliis credcnlibus, ut patet in primiiiva riiii invisibiliter dato ptM- formain Bapti-
, ;
smi, Unde colligi posset constituere justi- Post autem Baptismum receptum a Jo-
tiam in remissionem peccatorum, sicut anne, et jejunium et lentationem, coepit
Pelagius, atque separare eam a gratia. Christus docere et vocare discipulos ; ergo Confiro
Locus mihi obscurus est ; alii viderint, et tunc simul cum legis novse pr;»- institut
•Sacrame
quis sit sensus ejus idoneus. dicatione instituit Baptismum ; ergo non debet es
18. Quando tamen primo fiiil institulm in Jordane. Confirmari potest, quia in- ^-on fu
Pe tempoi-e
iustitiiti- ( supple Baptismus ) dubium esl. etc. stitutio Sacramenti debuit esse publica, ei novaâr
onis.
Conclusio Hic agit de tempore, quo institutus est a respective ad Ecclesiam, in qua supponi P''*^^^^^*
Doctoris,
Christo, et conclusio ejus est, quod ne- debuit instructio et fides ad recipiendum
que in Jordane, quando ipse esl haptiza- Baptismum, qui est proprium .Sacramen-
tus, neque Joamiis 3. in illis verbis ad tum ipsi cum lege datum, sed ante prae-
Nicodemum, et coUoquio, neque Matlhosi dicationem Chpisti, et vocationem discipu-
ultimo, sed aliquo tempore intermedio lorum nulia fuit Ecclesia congregata sub
inter Baptismum Christi in Jordane, lege nova visibilis, et sub Sacramentis
el missionem discipulorum ad baptizan- ejus; ergo neque Sacramentum ejus pro-
Gabriel dum. Idem docet Gabriel hac dist. qucest. prium institutum ; et quod magis est nul-
S. Bonav, unica, art.Z. dubio ultiyno ; ei eamdem lum subsistit motivum ejus prius institu-
Richardus,
in reipsa videtur docuisse S. Bonaventu- endi pro tempore et statu, in quo nuUus
ra ead. dist. part. 2. art. 2. qurest. 1, potuit esse usus ejus, aut fides prsevia
ad ultimam, Richardus art. 5. qujest. i. requisita, neque instructio. Accedit quod

dicunt enim, quod Christus facto insinu- Joannes post se venturum Ghristum, et
avit Baptismum fore in aqua per desi- baptizaturum promisit, quod intelligitur
gnationem materise. Secundo, verbo, in de manifestatione ejus per doctrinam et

colloquio ad Nicoilemum, Tertio, instituit miracula, et vocationem Judseorum ad
cum ipse baptizare coepit ;
quod intelli- viam salutis in lege nova.
20
gunt circa id tempus factum, quia insti- Peto igitur, quis finis tum esset insti-
Finis
USl'
tutio debuit fieri antequam discipuU jussu tutionis, aut cui facta et revelata esset
Sacrar ili
ejus baptizarint ; et hoc est, quod intendit institutio? si enim nemini revelata est, suppd
.
prsedic lO-
Doctor. non fuit institutio publica, quse convenit nei

e
19. Gongruentige Doctoris recte probant fa- Sacramento; si autem revelata fuerit ali- vosatljni
Probatur ad le, n
ratione ctum, quia ita ratio poscebat, quia Sa- cui, non videtur fundamentum illud asse- nova.
congruenti.
cramentum legis novse, quiB est janua, rendi ex Scriptura, sed potius contrarium,
et professio ejus incipere debuit, quando quia tunc Joannis Baptismus non cessavit
ipsa lex nova incepit prsedicari a Christo, qui fuit dispositio ad Baptismum Christi
et per vocationem discipulorum congrega- cessavit autem cum coepit Christus bapti-
Baptismus ri Ecclesia ex Judeeis. Hac enim ratione zare, neque Joannes fuit de lege nova,
institutus,
quando negant communiter omnes Christum insti- sed praecursor ejus ; et supposita insti-
coepit
Christus tuisse Baptismum antequam fuerit ipse tutione Baptismi videtur promulgatio ejus
docere.
baptizatus a Joanne, quia antea non ince- alteri facienda, debere fieri alicui qui es-
pit docere ; ergo congruum fuit Bapti- set minisf-er et cultor legis, pro qua cur-
smum tum primum institutum fuisse, rit Sacramentum tanquam proprium ejus.
quando incepit habere discipulos, quibus Neque etiam videtur hoc notum fuisse
ministerium et usus Baptismi committe- aliis, quiadiscipuli Joannis zelabant pro
retur ex auctoritate instituentis. magistro, Joannis 3, et zelus ipsorum
(tl
.
DIST m. QU/ESTIO IV. 341
supponit Baptismum; si antea fuit insti- fluenta aquariim, trihuem eis virtutem
tutus a Christo, fuisse eis ignotum, alius regenerandi hominem, Hieronymus in
non fuit, cui icl revelaret Christus, quia Matt/uei 3. similia habet; simiHa habet
r, nondum habuit sequaces. Non fuit etiam Hilarius in canone 2. super Mattluewn,
'
Non fuit
congruum ut usus Baptismi Christi fieret
"•institutus
Nazian/.enus orat. 28. omitto Damascenum
.*' ante ab alio antequam ab ipso Christo, aut per lib. 4. de fide, qui putat Christum bapti-
j' 'manifesta-
''f
tionem se, aut per alium ejus prnecepto et jussu zatum fuisse proprio baptismo. Sed hse
Chriirti.
31
fieret,quiaaHas hoc inferret dubium aucto- locutiones nequeunt salvari nisi fuerit
rem, si Baplismus Ciiristi ante manifesta- aqua mundata, sanctificata, per instituti-
tionem ejus daretur ab aliis, quod probat onem Sacramenti; ergo, etc. Accedit quod
institutionem non debuisse fieri a Christo, Juannes tunc baptizatus fuerit a Christo,
ante sui manifestationem, per doctrinam ut quidam volunt ex Hieronymo in Mat-
et opera, quia supposita institutione Sa- thcei 3. Item myslerium Trinitatis tunc
cramenti jam potuit usus ejus fuisse legi- revelatum est, quia vox Patris intonuit,
timus, ab ahis ante Christum. et Spiritus sanctus descendit in forma co-
Quod si dicas in Jordane fuisse mani- lumb.TB super Christum.
festatum Christum per vocem Patris, 22.
et Respondetur haec non urgereplurimum,
Non
descensum Spiritus sancti in specie co- quia Patres dicunt contactu sanctissimre intelligi da
inslitutione
Manifesta- lumbae, respondetur haec tantum .Toanni, carnis Christi fuisse mundatas aquas et Sacrainenli
tio
Christi et non aliis patuisse; fuit ergo privata, sanctificatas, non autem institutione Sacra-
in
Jordane, et non pubiica manifestatio, quai require- menti ; et inde jus induisse purgandi, seu
qualis
fuerit.
batur ad institutionem legis et Sacramen- sanctificandi, quod non intelligitur de ipsa
ti. Et quidem pater Suarez licet conclusi- instituiione Sacramenti, sed de sanctitate
onem cum aliis, in explicatione
teneat ex contactu, per quem acjua dedicata est.
ejus concordat cum Doctore disp. 19. et designata, ut fieret materia Baptismi, Desiijfuata
est soluni
sect. 2. prse aliis liquoribus seu rebus, in quibus materia.
21. Contrariam sententiam docuit Magister inslitui potuit Sacramentum.

iSenlentia
iMagistri, in liac distinct. nempe Baptismum fuisse Perspicuum enim est ex dictis, Tertul- T'robatur
D. Thom. interjirela-
Cajetan. institutum, quando Chrislus baptizatus est lianum, qui hoc modo loquendi utitur, in tio
Sotus. ex
I Olossa. in Jordane; D. Thomas 3. part. quoist. GO. contraria fuisse sentententia, quia ut su- Tertulliano
Vasquez. et aliis.
Institutio-
art. 2, ubiCajetanus, 'ôin^.dist.^.quKst. perius allegavimus coni. prcvredenti,
nem nullum usum admisit,
faisse in
unica, art. 2. glossa super capitulo : Pcr Bajitismi Christi
Jordane. aquam, de consecrat. neque institutionem ante passionem,
(//s/. 4. Vasquez <pjin
TerluUian.
Ambrosius, probabiliorem censet. Ilicc fundatur in ctiam ea, (juai de Baptismo discipulorum
Augu.stm.
Aquaiii sententiis Patrum. Tertuliianus adversus habentur .foannis 3. ct i. inlerpretnlur
sanctifica-
tam .fudccos, c. 8. dicit Christum suo Baplismo (lo Bii|)tismo Joannis, ct noii Chrisli. Sic-
per
contactuiii .sanclificasse aquas, Ambrosius lih. 2. in iit, et alii Patres, quos siqtra citavimus.
Chri.sli.
iJeda.
Lncam cap. ultimo, (piod mundavit cupias (\\\\ negaiit Ba|itismum Chrisli fuissc iiisti
Hieroii.
Hilariup.
ut jus huptisnmtis haherent. Aiigustiiuis tutum ante mortem et rcsurrertion^Mii, al»
Nazien/en ctiam sermcme 30. (/(• fcmporc, similia ha- iiioilo lo(|ueiidi d<' SMiictitlcatioiie
ho(-
Daniasen.
bet,dicens: Undam, quia hirii ^lhrislum, aipiarum j)er contaciiiin Clirisii iinii .ih-
mundalam esse, nos sancti/icare, et rece- horrent.

pisse ffccundilatem ul f/ic/ncret fdios ('.oiiimiinis modiis loiHKMnli i';iiniiii c^t ?:r
Slllli-llllf!!-
(Uiristo, Bcda in Mattlicni 3. Sancli/ic-assc sanctilicari ct piirgari aipias pcr lionctii- lio
; .
342 LIB, IV. SENTENTIAHUM

aquse p er ctionem Sacerdotis, anteijuam in iis fiat Quod adducitur etiam pro Baptismo 24.
benediciio- Abulens
nem Baptismus ; de qua Clemens Uomanus Christi suscepto a Joanne, res est om- Cajetsn
Sacerdotis. Baptista
Clem. lih. 7, Conslitut. Apost. cap. 44. et lib. 8. nino incerta, neque fundamentum habet non
Rom. suscepiss
Dionys. cap. 9. Dionysius Areopagita ^'cc/es. hie- ex Patribus. Abulensis proinde qucest. 18. Ba[)tii-ni
Tertullian. Sacrame
rarchice, cap. 2. Tertullianus lib. de Ba- in Mattcei .3. verisimilius ait non fuisse tuni
Hieron.
ptismo cap. Omnes aqwe de prislina
4. baptizatum ; sic Cajetanus in 3. p. Dainasc
Nazianzei
originis prairogaliva Sacramcntnm san- D. Thom. qucest. 38. art. C. ait baptiza-
ti/icalionis consequimlur invocato Deo tum in Spiritu, quod et asserit Ilierony-
supervenit enim statim Spiritus de ccelis, mus in 3. Matlhcei. Damascenus lib.
et aquis superesl, sanctificans eas de sc- citato dicit, imposita divino Domini ca-
metipso, et ila sanctificatce vim sanctifi- piti sua manu suo etiam cruore fuisse
Cyprian. candi combibunt, etc. Cyprianus episto- baptizatum. Nazianzenus orai. 39. dicit
la 70. Oportet ergo mundari et sanetifi- suo cruore baptizatum, atque etiam Ba-
cari aquam prius a Sacerdote, ut possit ptismo flaminis; hunc fuisse Baptismum
Baptismo suo peccata hominis, qui ba- ejus docet Nicetas prcefato loco repetitis
Ambros. ptizatur, abluere, Ambrosius lib. l. de verbis Damasceni. Et videtur magis fun-
Augustin. Sacram. cap. 5. Augustinus lib. 50. ho- dari in Scriptura haec conjectura, quia
mil. 27. et lib. 6. contra Donatisl. Christum prsesentibus aliis verisimile est
Rabanus. cap. 2o, Rabanus Maurus de institutione fuisse baptizatum a Joanne, atque adeo
Cleri, lib. cap. 25. Videantur rituales Ec- discipulis. Si autem Christus tunc reci- Conjeclu
ex
clesiarum in quibus benedictio fontis et procum Baptismum Joanni tribueret, non Scripturi
aquse baptismalis invenitur. esset fundamentum querelffi discipulorum
Ex his ergo colligitur sanctificationem Joannis de Baptismo ministrato a Christo,
et purgationem aqufe, ut vim^sanctificandi cum jam viderint ipsum Joannem bapti-

combibat, non intelligi solum de sancti- zari a Christo, vel certe intellexerint ab
ficatione per institutionem Sacramenti, ipso Joanne et aliis.
sed etiam de dedicatione ipsius aquse, et

SGHOLIUM.
benedictione prsevia, ut Patres loquuntur.
Figuratum ergo fuit mystice Sacramen- Baptismurn non obligasse ante solemnem
ejus promulgationem in die Pentecostes, et
tum Baptismi in illo Baptismo Christi in
prius fuisse sub consilio, postea sub praece-
.Tordane, tam quoad formam quam quoad
pto, et explical utrumque. Ita cum Doct.
materiam, et utraque designata facto, ut Aiireol. hic, q, 4, Rubion 3. art. 2. Gabr.
q.
dicit S. Bonaventura supra ex contactu d, L q. 4. Suar. 3. p. tom. 3. d. 27. sect. 4,
Aquse san- carnis Christi sanctificata aqua, ex appa- et omnes Scotistse hic, contra D, Thom. sup.
ctificatEe.
rentia personarum, designata forma. et L 2. q. 103. art. 3. et sequaces, asserentes
Baptisinum et totam legem novam fuisse sub
Materia Hsec autem sanctificatio aquse recte
Sacramenti preecepto, statim a morte Christi, sed eo us-
designata. dicitur dedisse jus mundandi a peccatis,
que sub consilio.
non quod tum fuerit institutio Sacra-
menti, sed dedlcata materia ejus in con- Hoc ergo siipposito (c)tanqnam
tactu carnis Christi, ex quo etiam aUae vero et rationabili, videndnm est
res sanctificabantur ex contactu ejus ; et primo, nnde erat snsceptio Bapti-
ipsa aqua designata est, ut fieret materia smi simpliciter necessaria. Se-
Sacramenti pro teropore institutionis cimdo, an ex eodem fuerit Circum-
ejus. cisio evacuata?
^f
I
I
DfST. ni. QUyESTIO IV. 343
Qiiantum ad primiim dico, qiiod promulgaretur per modum consi-

institutio praecessit promnlgatio- lii, propter duo Primo, quia lex :
nem non enim promiilgatnr lex,

; Evf.ngelica, quae est perfectissima,
nisi primo sit determinata a legis- non debuit prsecipitanter imponi,
latore, a qvio habeat firmitatem, sed homines primo ad illam allici,
(et determinatio potest dici
ista cadentem adhuc sub consilio, ut
institutio) nisi etiam ab ipso sit postea exercitatis posset sub prse-
revelata alicui tanquam prseconi cepto imponi. Secundo, quia lex
solemni, et hoc si per praeconem vetus non erat mala, sicut est ido-
illam voluerit promulgari. lolatria, et ideo non debuit subito
De hac institutione, dico duo :
repelli, inhoc enim fuisset repul-
Primo, quod propter eam non erat sa quasi mala. Sed debuit Synago- .•yna;,'Oga
debuit
necessarium simpliciter baptizari, ga cum honore sepeliri, ut ostcn- sepelliri
ciim
quod patet Joan. 15. Si non venisscm deretur fuisse bona pro tempore honore.
et locutns eis non fnissem, peccatum non suo. Impositio autem Baptismi
«X ante haherent. Ex
quo dicto accipio per modum praecepti evacuatio
romiilL'a- . . ...,, , #. . , ,^ • ...
Circumcisionis, saltem quan-
,
,,
tioner^ istam propositiouem quod nullus ,
fuit
)n ii-at.
^gjigj^ypad aliquod praeceptum ditum ad necessitatem. Debuit au-
vinum, nisi per aliquem idoneum tem aliquando sequi promulgatio
et authenticum sibi promulgetur, per modum prsecepti, quia aliter
vel fama veridica et testimonio nunquam haberet lex ista iirmita-
bonorum, cui debet quilibet ratio- tem, vel necessitatem, saltem
nabiliter credere; et hoc intelligo quantum ad illud Sacramentum.
de lege positiva, qu?e non est nota Et notandum generaliter, quod Consiliiiin
Dei
interius in corde. Non ergo per promulgatio facta de consilio di- obligal ad
ncn
solam istam institutionem prsece- vino, obligat ad non contemnen- conti'mnen-
dum,
dentem promulgationem obligatur dum. Qui enim consilium con- prjeceptum
ad
populus necessario ad Baptismum, temnit contemnit consulentem, obêrvan-
,
et hoc maxime de isto prsecepto, inquantum consulentem, ct ideo duin.

quia erat tantummodo positivum ; nolens servare consilium divinum
illud autem positivum quod pr?e- Evangelicum quasi contcmnens ,
cessit do Circumcisione, non debuit illud tanquam irrationabik^ ot

statim dimitti, ex quo ccrtum fuit, infructuosum, jêccat mortaliter.
quod a Deo fuerat institutum, nisi Unde videant mordentcs pauiuM--
etiam certitudo lieret illud sccun- tatem Evangelicam,ne forte (cum
dum fuisse datum a Deo ; ha>c au- nolint servare, (juia non est ne-
tem certitudo de secundo non po- cessarium) contemnant, quia tales
terat haberi sinc promulgationo contemnontes vel i)arvii)(Midentes,
authentica. contemnunt ('<hristuin. (pii hanc
5
Secundo dico, quod promulgatio suasit observari tnn<|uain iiKM-ito-
'™'^' liujus Sacramonti i)ot(M'at poni riam et utilem ad vitam .TlriMiain,
Haptisnii
(innlox, una p(M' moduni consilii
'
; \\\ hab(>tur in (>. /'/'. '/»• rcrh. .îiin.
duplex, '
•II
ooBuitiva alia per moduni prreccpti. Ilocau- moduin
riomulgatio autfMu p(M'
ixceptiva. tem fuit congruum, ([uod i^rimo pr.Tcepti oblignt non sidum ad
non contemnendnm, sed etiam ad et commune omni populo, non sicut lex
observandum, si est affirmativnm, Mosaica fuit populo Judoeorum soli
Yel cavendum, si est negativum. tradita. Movet deinceps duas quoestiones ;

Dufil
6. HsBc autem dixi dc consilio et prima est de necessitate Baptismi, et unde qusestJ
^homims,'" praeccpto divino, quia secus est de redundet illa necessitas. Secunda, an in-
^^^^"'Jj^j^Jgn.
humano, etiam loquendo de consi- stitutio Baptismievacuet circumcisionem?
dum. lio seu prsecepto hominis superio- Primam qusestionem hoc | resolvit, alte-
ris seu Prselati. Licet enim tam ram in sequenti. Primo dicit, nuliam
consilium quam. prseceptum alicu- legem positivam Dei ante promulgati- Null
lex aa
jus superioris contemnere, id est, onem sui obligare, quod colligit Joan- sui
P''°"^"'^
irrationabile et infructuosum ju- nis 15. est commune ; vel enim nromul-
dicare, sed nonlicet, dum est Prse- gatio spectat, secundum aHquos, ad es- ^^^^s^
latus, contemnere non observan- sentiam legis,' vei certe est conditio per
do, quia dicitur Matth. 13. Super se requisita, ut lex obliget secundum
cathedram Moysi sederimt, etc. Istud aHos. Videantur Doctores tit. de legibus
de contemptu consilii vel prsece- et constitutionibus.
pti superioris, probatur, quia non Ratio est in promptu, quia lex non est
tenetur aliquis necessario habere ex regula faciendorum, nisi proponatur, et
falsam opinionem de suo supe- deveniat in cognitionem, hoc autem con-
riore sed monitio ejus vel prsece-
; tingit per ejus promulgationem. Hinc col- j. .
ptum potest in se esse irrationa- ligit Doctor per prsecisam institutionem.

'
promu
ant
.
bileet infructuosum, et rationabi- ante promulgationem, neminem fuisse tiont

. nor
liter et utiliter tunc laborandum oJDHgatum ad Baptismum, ex ratione uni- obiiga
est ad ejus revocationem, et ad versali praemissa; tum etiam, quia prae-
correptionem vel amotionem talis ceptum de Circumcisione, quod erat divi-
Praelati fatue prsecipientis ergo

; num, non debuit intermitti antequam
non tenetur subditus reputare constaret Baptismum fuisse institutum in
prseceptum ejus, tanquam rationa- remedium peccati, quse certitudo non

bile et fructuosum, sed potest op- potuit esse ante solemnem promulgati-
positum reputare, sicut est, et sic onem. Hanc sententiam supponit (ut re-
contemnere non approbando. Hqua omittam) Tridentinum sess. 6. c. 4.
Sic ergo patet, quod prima obli- Ilcec translatio (inquit, post Evangelium
gatio Baptismi per modum consi- promulgatum sine lavacro regenerationis,
lii, obligavit omnes ad non con- aut ejus voto fieri non poterat, etc.
temnendum. Secunda antem per Ex quibus verbis insinuatur distinctio, 2(
modum praecepti obligavit omnes, quam Doctor subjungit de promulgatione julTccilio

dat;
ad quos legitime venit, ad susci- Baptismi sub consiHo tantum, et de pro- usqu kd
mor
piendum. raulgatione ejus sub praecepto. Sub consi-
ChrJ.
Ho fuisse Baptismum usque ad mortem
COMMENTARIUS. Domini omnes conveniunt; congrue au-
tem debuit primum proponi per modum
(c) Hoc ergo supposito tanquam etc. consiHi, quia non debuit praecipitanter,
25.
nempe institutione Baptismi, et quod sed mature induci lex nova, qua? est,
sit proprium legis novee Sacramentum, perfectissima . Secundo, quia neque lex
. .
PIST. III. QU^STIO IV. 345
vetus, quoe proecessit, et a Deo lata est, dicitur qiiod tempns, qno Rapti-
,^ -bat
Iraque debuit etiam pracipitanter abrogari, sed smus sub consilio, erat a pri-
fuit
nova et
velus. sensim, et supposita debita instructione ma publicatione ejus, usque ad
de ejus adimpletione, completa veritate, Christi passionem, et hoc non
quam obscure figurabat. Tertio addi po- evacnavit Circumcisionem, etiam
test, quia non erat tam facilis transitus a quantum ad necessarium illo ;
lege veteri ad novam, et a Circumcisione enim tempore necessarium erat

Sic
igruebat
ad Baptismum quoad JudaBos, qui Patrum JudoBO circumcidere parvulum
luilais. traditionibus inhserebant ; his autem pri- suum, quia nondum fuit illa lex
mum propositus est Baptismus, non de- revocata, sicut nec alia imposita.
buit ergo prsescribi sub praecepto, sed sub A tempore autem passionis usque
consiho. ad tempus publicationis Evangelii,
n (lebet Hoc tamen consilium divinum nequit, fuit Circumcisio licita, sed nec
ontemni
)nsilium inquit Doctor, contemni, licet non obli- necessaria, nec utilis, quia inChri-
(viauni
get, sicut neque consilium EvangeHcum, sti morte legalia sunt consumma-
quia semper est rationabile, et de mehori ta.Quod probaturex illo .Toan. 19.
bono, non sic consilium hominis, quando morte imminente dixit Jesus :
mper est est irrationabile, etiamsi esset Prselaii, Consiimmatum Et si quferitur,

est.
jonabile,
aon ila sed cum debita moderatione debet, quati- quid erat parvulo Judaei in reme-
imanum.
tum fieri potest, irritari et contenini, dium contra originale, a pnssione
I
quantum ad usum ejus, quod intelligit, usque ad publicationem Evangelii ?
quando ipso facto cunstat de incongruitate dicitur, quod non Circumcisio, sed
et nocumento talis consilii ; non autem si fides parentum, ut tempore legis
onsilium est consihum probabile, aut dubium, naturae. Tertio vero tempore post
'rselati
uoniodo quia in dubiis prsevalet sententia Prselati, publicationem Evangelii, Circum-
iuendum.
et si addat preeceptum, est sequendum, cisio fuit mortifora, pro quo tem-
quia est in possessione auctoritatis et poreloquitur Paulus ad Galat. 5.
juris in subsidium, quia ei debet defer- Qund si circumcidamini, etc
re, eiiam in rebus indifferentibus suh- Contra primum arguitur sic : Pvetellitur
senlenlia
ditus. Si unum pr.Tceptum impositum Hiclinrdi.
totaliter revocat aliud, consilium

SGHOLIUM. seu monitio de uno facit aliud non
necessarium, quia cujus actus
Sententia D. Thom. 3. p, q. 66. art. 2. ot
2. q. 103. art. 3. Baptismuin fuisse
pr.Tceptum est alterius prohibitio,
1. s ib
I
consllio usque ad pas.sioiiom, ot postoa .sta-

ejus actus consilium est licentia
tira sub proeccpto ; CircMmcisionem vero de non obscrvando roliquum; ri'go
usque ad passionem nocessariam fuisse, indo si prrpceptum de Uaptismo orat
ad Pentecosten licitam, sed inutilem, a Pon-
prohibitio Circumcisionis qtian-
tecosto aulem mortiforam. Hanc refutat
Doctor quoad singulas ojus partes, satis claro.
tum ad fructum, ot consilium do
Rnptismo orat reihlens Circumci-
7. De sccundo (d) [^rincipali, scilicet sionem non noc(»ssariam.
^llicharcl.
c iirl. :{. an ex codem fucrit Circumcisio Iloc conllrmatur, quia si antc S.
q.4. el
Puor
iileeuin evacuata, ex quo fuit suscoptio passionem nliquis .IiidnMis ad prn»- lia|ili/jitu!«
.'iiito
dicationem Chrisli vd \\Av\ pnr

diat. 1.
q. ult. Baptismi simpliciter nccessaria. jiii^.înncm,

346 LIR. IV. SENTENTIARUM
non
circiimci-
viilum snum baptizasset, et non dudim damahal per suam legem, ma-
sus. circnmcidisset, siparvulus fuisset sculus, cujus prcepuUi caro circumcisa
salvaretur.
mortuus, salvatus fuisset, quia non fuerit, peribit anima ejus de populo
recepit gratiam in Baptismo; a suo. Sed Circumcisio habuit vim Genes.
prima enim institutione Baptismus obligandi usquequo revocaretur;

contulit gratiam. ergo per idem liabuit vim medendi
Et si dicitur, quod verum est, usque ad illam revocationem. Sed
quod parvulo suffecisset Bapti- persolam Christi mortemnonest
smus, sed pater peccasset non aliter revocata, quam prius, ut
circumcidendo, contra, quia ante patet ex ratione praecedente, quia
octavum diem potuit baptizare nulla lex est aliter promulgata;
parvulum, et ex quo ille habuit ergo, etc.
jam remedium contra originale, Item, post mortem Christiusque
et hoc credidit pater nam credi-( ad promulgationis tempus, Judsei
dit Baptismum efficacem ad hoc), tenebantur circumcidere parvulos
tunc videtur quod non tenebatur suos, quia nuUo modo constabat
necessario providere parvulo de eis derevocatione Circumcisionis;
alio remedio. non autem contulerunt eam par-
Judaei ad (e) Contra secundum, quod dici- vulo, nisi ut utilem et necessariam
Baptismum
et tur de tempore inter passionem sibi ad salutem, quia tenebantur
circumcisi-
onem Christi, et promulgationem Evan- ponere spem inea, sicut et prius;
non
aliter gelii, arguitursic, quia nuUus ali- ergo tenebantur de necessitate ha-
se
habuerunt
ter se habet nunc, quam prius ad bere falsam opinionem de Circum-
post
aliquam legem, nisi quia est sibi cisione quod nihil est dictu, quia
;
passionem,
usque aliter promulgata, sed post passi- Deus nullum decipit, nec obligat
ad
|Penteco- onem Christi, antequam Apostoli necessario ad decipiendum.
sten,
quatn ante. Baptismum prsedicarent, non fuit Item, nunquam fuit homo reli-
Baptismus promul-
aliter populo ctus sine remedio certo, et de quo
gatus quam ante; ergo non aliter non esset certus, quod erat reme-
obligabatur aliquispost passionem dium certum; sed in illo tempore
ad Baptismum quam ante, nec per post passionem, ante publicatio-
consequens ad Circumcisionem nem, nullum fuit aliud certum no-
aliter se habuit. vum remedium datum eis, quia nec
Item, ab eodem habent prsecepta publicatum; ergo remansit idem
(scilicet Baptismus Circumci-
et quod prius, et seque certum reme-
sio)vim obligandi et medendi seu dium; ergo seque Circumcisio re-
curandi; patet per Bedam super mansit sicut prius.
illud /oan. 3. et ponitur in littern, Contra tertium, quod dicitur de
dist.l. IVisi quis renalus, etc. Qui minc, tempore post publicationem Evan-
per Evanr/elium suum clamat ferribililcr gelii, apparet Act. 21. cap. ubi le-
et salubriter, Nisi quis renatus , etc. gitur de Paulo, qui ascendit Jeru-
(terribiliter dicitur propter nr- salem, et ibi de consilio Jacobi et
ctam obligationem salubriter,
, aliorum fratrum, post quartam
propter efficacem medelam ) ille Synodum habitam in Jerosolymis,
DIST. III QU^STIO IV. 347
piirificatns secnndum legem ascen- mortem Cliristi, et tunc Circnmcisio fuit Tna
lempora
dit templiim, et obtiilit pro se non solum sub consilio, etiam inslituto Circumcisi-
• • 01118.
r» •
sacriflcium, quamvis solemniter 1

Baptismo, sed etiam sub proecepto, quia Circumci-
1
ante jam ibi fuernt Evangelium nondum fuit abrogata lex. Secundum fruciuosa
;. de publicatum. Patet Act. 21. cap. tempus fuit Circumcisionis usque ad pro- ad mol'tem
ssione
ilri, et quia ibidem dixit Jacobus Vidcs : mulgationem legis in die PentecosteS; et
*-''"**'•
foan.
ip. 8. fraler, quol millia sunt in Judceis, qni pro illo tempore fuit Circumcisio inutilis,
crediderunt, et omnes ivmulatores sunt quia lex vetus fuit abrogata in morte
lenis;ergo
^ stante tanta publica- '
Christi, sicut et Circumcisio, qu;^
'
tamen "^''nceps
usqiie ,nd
tione Evangelii ibi, et in ipso usque ad Pentecosten fuit licita, quia renieco-
sten
Paulo, et in Judseis conversis ap- nondum promulgata erat lex Evangelica. licita.
.. de probatur observatio legis et ipse Tertium tempus fuit Circumcisionis dein-

;
satione
alium, Paulus ibidem inter tot Christia- ceps post promulgationem Evangelii, in
p. 15.
nos opus legis implevit. quo fuit mortifera, et sic loquitur Paulus ^"^^ ^'^"*
1 » tecoslen
Uiler
detur
Quo autem tempore facta fuerit de Circumcisione ad Galatas 5. Quod si mortitera.
cot. ista Pauli purificatio et oblatio circumcidamini , etc. Ilanc sententiam

nerare,
undum secundum legem, conjici potest sequitur Sotus de Justitia el jure, lib. 2. Sotus.
jistrum Ricliard.
itoria- partim ex textu Actu\im, et par- qucest. 5. art. o. et htc qucest. unica,
um.
tim ex Magistro historiarum. art. 2. Richardus dist. 1. qua^st. ultima,
Istud enim fuit ante captionem ct prrpsenti dist. art. 5. qucest. 3.
Pauli per septem dies, sicut patet Verum, ut tria hoec seorsim dissera-
Act. 21. illa autem captio fuit circa mus, nempe de Circumcisione usque ad
principium regni Neronis, quia mortem Christi, de eadem post mortem,
tertio anno regni Neronis venit et tertio post promulgationem factam in
Romam secundum Magistrum

, die Pentecostes, respondendum erit seor-
historiarum; Nero autem incepit sim ad singula. Prremittendum lamen est nissertaiio
,. • .•. Doctoris
regnare circa vicesimum annum r^
I < ^ ,
hic Doctorem non disserere ex mstituto non esi
post Christi passionem. In tanto contra D. Thomam, (juamvis contrariuin i)'°j'i,y|ii

*'''^
autem tempore videtur ?]vange- interpreten'ur utriusque schohi} Auctorcs,
Uugonem.
lium satis publicatum fuissc, et sed contra Hugonem de S. Victore, cujus
maximc in Judaea, ubi tamen sunt ea, qujc adducit Doctor quoad sin-
Paulus observavit legalia. gula asscrta. Unde non existimo Docto-
rem aliud docere de Circumcisionis pr;p-
COMMENTARIUS. cepto, quam D. Tbomas docuerit quoad

hoc punctiim, ul iiifra sub calce Commen-
27. (d) De secundo principali, etc. D. Tiio- tarii osteiidain ; iiileriin tamen evplicaho
Thom.
ejus mas distinguit duo tempora Baptismi 3. difdciiltatem ju\t;i comiiitinem interpreta-
ilenlia.
part. qua^sf. 06. arl. 2. et I. ^.qiimsf. 103. tioiirin, iit lib''niin sit Icctori, hoc vcl
)uo
mpora
'
ini.
art. 3. Primum tempus fiiit Raptisini, ul illiid seqiii.
crat sub consilio, et hoc duravit usque ad Ouoad priiniim tempus, CirciimrisionrMn 2.S.
i>
mortcin Christi, Secundum tempus, in (pio

,.
liiissr
.
III pr;«'cepto,
.
iKtii
!..•.•.
ohstanto institu-
Onom<li«
K circumci-
';
fuit sub pivnccpto, ot hoc inccpit st;Uini tione el consilio H;q)tismi siisci[>i»MuIi,
f"°
a morte Chiisti. Tria pncterea tempora siipponit non fuisso morluain (iiioad fni-
P'*:rc|.('i.'»,
primum usque ad clum ejus, dc quo supra disseruiiiius. So- inutuoMi.

statuit Circumcisionis,
lum ergo controversia praesens est de Baptismo, sed omnes concedunt praece- Impng
respo
coutrover- prsecepto, an baptizatus illo tempore, te- ptum de Baptismo sustulisse ex toto obh-
^'^'
nebatur ad Circumcisionem, si antea non gationem Circumcisionis ; ergo et consi-
fuerit circumcisus. Partem affirmantem lium. Major probatur, quia praeceptum de Prse
plum
docuit S. Thomas, quem in hoc sequuntur Baptismo, quantum est ex natura actusnon indi
repuL
omnes discipuli ejus, tam antiqui quam addit repugnantiam uliam ad Circumci- tw
actu
moderni, et hic, el in \. 2. qiucst. 103. sionis proeceptum, sed addit obligationem ma
qui
ubi Suarez de legib. lib. 9. c. 12. Vasquez ad actum Baptismi, neque in se formali-
consi
disp. 180. cap. 2. Medina et alii in art. 3. ter, neque virtualiter est revocatio Cii-
D Tlômffi.
^' Thomfp. Capreolus in 4. dist. 3. quoest. cumcisionis ex vi prsecepti, aut actus sub-
Suarez.
nYiica ad 1. coutra 1. conclusionem . Palu- strati prsecise, quia in lege nova potuit
Vasquez.
Medina. jgnus qucBsl. 6. ouibus accedit D. Bona- etiam continuari Circumcisio cum suo
' '
Capreolus.
Paiudan. ventura qucesl. 2. art. 3. et Richardus. praecepto, et^Baptismus sub suo praecepto.
D. Bonav.
Richard. Oppositam .teuet Doctor hic, quam se- Peto ergo, unde Baptismus sub prge-
31]
Baptismo quitur Gabriel dist. i. qucest. 4. art. 3. cepto sustulit ex toto Circumcisionem ? Cur
cepll
et Rada tomo 2. Controversiarum art. 2. non aliunde quam ex mente Chrisii legis- Bap/
SUSlJ
^^cSsh' ^^ reUqui ejus discipuli. Hanc probat Do- latoris, qua voluit Baptismum succedere Circl
necessitas siodI
q^q^ §
@ Contra rprimum arquitur
^ sic,> etc. Circumcisioni, quatenus Baptismus est
Oircumci-
sionis. ex 60 ouod
i
prseceptum impositum de Ba-
i i
professio legis novee, et ingressus ad
Praeceptum
Bapiismi ptismo evacuat Circumcisionem quoad Evangelium fidem explicitam Christi con-
Circumci- fructum et obligationem ; ergo consilium tinens, et veritatem figuratam per Cir-
sionem. • t^ .
n- i i- • /t • • • » i i
de Baptismo toliit obligationem Circumci- cumcisionem ; totum hoc habetur ex vo-

sionis. Antecedens admittunt omnes. luntate Christi instituentis Baptismum, et
Consequentiam probat Doctor ratione mo- consulentis ejus receptionem et transitum

rali, desumpta ex natura legis et prsece- ad legem novam inchoative ; ergo perinde
pti, quia quando una lex seu prseceptum institutio publica Baptismi, de qua agi- Evail
Cir.j
de aliquo tollit aliam legem et prseceptum tur, et consilium quod secum ferebat usus siorl
insti'
de alio in toto, consilium etiam de altero, ejus, tollit obligationem Circumcisionis,
Bap)
tollit obligationem alterius. sicut et prfficeptum. El ponit etiam repu-
necij
Responsio Ad hauc ratioucm respondent adversarii gnantiam inter Circumcisionis obligati- t
^Quaîido primo, admittendo hanc maximam, quan- onem et necessitatem, sive ut medium
incompossi-
^^ actus suut talcs, ut uou possiut simul erat, sive ut prceceptum habebat , hoec
'^'•^*' consistere, sicut est consilium de virgi-
° autem repugnantia erat ex motivo intrin-
consihum
de uno nitate, quse cum matrimonio consummato seco institutionis Baptismi, quatenus
evacuat
neressiia-
tem
aiterius.
ncquit consistere^ non
. ....
Baptismus, quia simul consistere possunt,
ita Circumcisio et utrumque
ris ; Baptismus
cadit sub intentionem legislato-
ergo toUit obligationem

sicut ante mortem Christi compatiebantur Circumcisionis, antequam etiam datus est
prceceptum de Circumcisione, ei consi- sub proecepto pro illo tempore, quo fuit
lium de Baptismo. Admittit autem Doctor sub concilio.

utrumque fuisse proficuum pro illo tem- Ex quibus patet, instantiam illam de
ergo non repiignabant eorum actus. Im
pore ; virginitate et matrimonio, si sumantur
Contra, praeceptum de Baptismo non indu- in oppositione morali, et non solum phy- insl
cit simpliciter majorem repugnantiam in- sica, confirmare propositum, quia volun- m iliS'
ter actus, quam consilium legislatoris de tas instituendi Baptismum habuit opposi-
DIST. 111. QU^STIO IV. 349
t.ioriem ad Gircumcisionem, inquantam ge veteri est prcescriptum et promis- lex vetus

*
erat sub prcecepto. Sic etiam movens, sum. Tenebantur etiam Judaei recipere
de aut consulens aliquid fieri, quod alias non et acceptare Christum promissum in
"^*''"
licet, si est superior, habens facultatem sua lege, eumque sequi ; ergo et ac-
dispensandi, censetur dispensare tacite in ceptare Baptismum, et doctrinam ejus,

Jn-°''^
ut Pontifex det benefi- juxta illud Joannis 10. In propria ve-

^^S® opposita,
si
Sm°'
!CI
*P''' cium illi quem novit esse irregularem, nil, et sui euni non rcceperunt ; rjuot-
vel prcecipiat comedere carnes die, quo quot autem rcceperunt eum. dedit eis
scit esse prohibitam comestionem carnis, potcstatcm filios Dei ficri, et cap. lo.
Innocentius cap. Veniens. de fil. Presbyt. Si non venissem, et loeutus eis fuissem,
); cat. Panormitanus cap. Cum in cunctis, de peccalum non habercnt ; ergo peccatum
oruiit.
;arr•us elcctione, et cap. diversis, de Clericis habuerunt audiendo, neque recipiendo
iii
nina conjurjatis, Navarrus proeludio 9. n. 13. Christum, et doctrinam ejus.

orius.
ef cap. 23. /i. 14. Azorius /om. 1. /«6.3. Quae autem docuit et instituit Chri- Dontrina
.miit
^^^P- ^^- W^^f- *^- Armilla verbo dis- stus, erant adimpletio legis, et perfectius ^dimpSo
mon'^'
P^'^'^^-
Silvester ibidem, Aymon cons. 93. attingebant finem ipsiu-;, ut cultum Dei, ^^»'®-
iilcTio
et
, Sanchez lib. 8. de Matrimonio, disp. 4. et sanctificationem hominis, quam ut in
uetudo
•ogant cum coramuni. lege preescripta erant, quod abunde de
Item ratificatio supposita scientia Prin- Baptismo constat, ut comparatur ad ip-
cipis, et consuetudo contraria tollunt vim sum, tanquam figura ad veritatem, ipsa
iegis propter voluntatem tacitam et repu- Circumcisio, et ut comparatur ad Chri-
gnantem Principis annexam ;

quod ergo stum tanquam ad finem legis; finis aulcm
facit consilium et monitor quoad effectum lerjis Christus, inquit Apostolus.
dispensationis respectu privati seu rati- Si etiam consideremus Circumcisionem, Baptismus
ficatio et consuetuJo respectu legis, ut erat professio
...
legis et
i«
hJei
1
•
I
per le- circumcigi-
adimi)let
., • , onem,
quam vel in toto vel in parte evacuat, gem pr;escriptoe, nempe Messiai(qua ra- etiinem
*J"*"
quantum ad vim obligandi, hoc facit lex tione plerique oppositai sententiae docent
contraria in exercitio posita sub consilio, eamvaluissc, ut includebat fidei prote-
ad finem derogandi priorem, antequam stationem, non aliter (quoad hoc munus
itigmus, etiam prsecipiatur. Talis est lex nova re- Baptismus non solum ijequivalet, sed eti-
inova spectu vcteris, prout sensim inducta est a am supereminct, quia habet annexam \\-
^ll^^
Christo, et speciatim lex de Baptisrao re- dein explicitam, non solum implicitain,
lain"'
sp^^ctu Circumcisionis ; ergo Baptismus ut Circumcisio, item lidem Christi sub-
lerem. non autem tantum. Si
positus et institutus sub consilio. evacua- sistcntis, futuri
vit Circumcisionem quoad obligationem. consideramus cannlem, utdenotat Circum-

32. Confirraatur, qui vovet opus bonum ut cisionera spiritualem, Iwec etiam perfecti-
lur™*' i"gi*essum religionis laxioris, illud adim us denotatur per Baptismum, m qun cir-
plet ingrediendo strictiorem et perfecti- cumcisi eslis per Circumciswnfin non

orem, ut constat ; ergo Judicus professus mann factam, etc
fidem Evangelii, et secjuens Christuin, Prieterca, si lotpiamur de (iircumcisi- n.i.
recte adiinplebit quidquid ei per legem one, ut fuit data .Vbraluo et Patribus, nc „iv,vi',',s
^''•^"""^'*'
veterein prujscriptuin erat. Probatur con- cominiscereiitur |)oslcri eorum aliis pro- 01118
icili') tiiia
sequcntia, quia lex Evangelica continet |>ter r<!vercnliam Chrisii, qui ox semine Q';;;^;;|Jf
.rfectius
mpletur pepfectc et ex[)licite quod ligurate in le- ejus erat venturus, vel propter signuou-
1
in lum fidei, et discrimen populi fidelis ab retinuerit efricaciam, donec sensim abo-
Baptismo.
idololatris, cessavit primus fitiis adveni- leretur lex, et hoc sufficiebat ad effectum
ente Cliristo, et secundus instituto Bapti- prcefatum, quamvis non maneret obliga-
smo, quia Baptismus ut dixi) quoad hoc tio praecepti respectu baptizati.
i
(
prsefertur Gircumcisioni, et praeter effe- Ex his ergo omnibus patet desilio Cir-
Neqi
ctum fidei explicitse, ejusque professi- cumcisionis quoad praecepium respectu lex neq
fini
onem, consignatio est ovium per chara- baptizatorum, quia nec lex illa compre- conipre
dit
cterem in anima, de quo inferius : haic hendit baptizatos, neque ratio, neque fi-
baptizat
autem signatio longe perfectior est, quam nis legis, ad quos autem hsec non exten-
illa quse flebat in carne, ut vocant Pa- duntur, non extenditur ipsa lex. Sequitur
tres, more pecudum. secundo, quod etiam universim desierit
Si denique asseratur quod Circumcisio ipsa obligatio preecepli positivi, de quo

fuit professio legis Judaicee, et incorpora- hic agitur, quia cessante fine legis in uni-
Cessar
tio in ipsam, et per legem confirmata fu- versali, cessat ipsa lex, ut communior fiae le
ia
erit, tanquam initiatio, et Sacramentum fert opinio, quam tenet noster Castro lib. univer
cesK
Gircumcisio ejus, contra, quia fuit ex Palribus, et 1. de poteslate legis pnenalis cap. 5. do- ipsa 1(
es Castr
Patribus, reteuta in lege, non ergo incepit sub le- cumento 3. Medina 1. 2. qucest. 90. art. Medii
nonexlege. » •, • »• •
c Sylve
ge, luit incorporatio in Synagogam, ra- 2. ad 4. Sylvester verbo Lex, qucest. 9. Solu
SotQS de Justitia Regu
tione remedii peccati originalis, quibus lib. 1. et jure, qiioest. 1.
juris
aliud non suppetebat extra casum neces- art. 3. Et ratio est, quia res, per quas
sitatis. Hinc Paulus ad Romanos 3. Quid causas nascitur, per easdem dissolvitur,
Eicredita crgo ampHus Judceo esl? aut qucjc utiUtas de regulis juris 6. Si autem lex inutilis
eioquia Circumcisionis ? multum per omnem mo- esset, a principio esset nulla, redditur in-
Dei
dum. Primum quidem, quia credita sunt utilis deficiente ejus fine et ratione ; ergo
illis eloquia Dei, etc. Eloquia ergo Dei, etiam deficit. Unde D. Thomas qucest. 90.
D. Tb
id est, lex credita est Gircumcisioni, quse art. 2. qucest. 96. art. 6. ait, quod lex
primum fuit sub praecepto et lege ex Pa- intantum habet vim, inquantum est uti-
tribus. Unde Apostolus ibidem probans lis bono communi.

salutem esse ex ftde, concludit eumdem Item, ex cap. Cum cessante de appel-
Cessai
Deum esse Judceorum et Gentilium, quia lationibus, cessante causa cessat effectus, cau!
cess
justificat Circumcisionem ex fide, et prce- finis autem legis, qui est intrinsecus, est effect
putium per fidem; lex ergo Mosaica licet sua causa ; ergo illo deficiente cessat. In-
credita fuerit circumcisioni, Gircumcisio stituto autem Baptismo cessavit finis
non fuit ejus professio specialis, quia et prsecepti de Circumcisione, maxime ad-
filii Esau tenebantur ad Gircumcisionem, mittendo Circumcisionem, non fuisse re- Gircuir
et Ismaelitee; ergo non fuit signum distin- medium peccati originalis, nisi ratione solul
valel
ctivum legis, sed commune legi et aliis sua particulari, ex institutione propria, ut ratio
fide
Quomodo, existentibus extra legem- Eatenus itaque plerique docent eorum, qui in opposita jux
opinio
rationeîd ci fuit crcdita Icx, quia fuit signaculum sententia sunt. Et dato etiam quod fue- pluri'
verum est
.|^jjgj^ ct remedium peccati originalis, ad rit remedium ex institutione propria, ces-
quod tenebatur Judseus ante institutionem sante necessitate ejus, cessat preeceptum^
Baptismi ;
post autem institutionem Ba- quia ipsi additum fuit, inquantum erat
ptismi, quia fuit figuratum Circumcisionis, medium unicum pro masculis, unde prse-
jam non manebat sub proecepto, quamvis fati Doctores (ut supra visum est) negant
DIST 111. QU^STIO IV. 351
quidpiam contulisse adultis, institutum Malt/i. 2S. //UCfp 5. dixit Christus mun-
etiam Baptisma sustulit illam necessi- dato leproso :
Offer pro enmndalione
tatem. taa sicut pra^cepit Moyscs. Item cap. il.
35 Adde juxta opinionem probabilem, pr>Tccepit ut alii mundali se proescntavenl
quam insinuat Doctor, eam dedisse gra- Sacerdotibus. Idem patet ad Ilebroeos 1.
tiam in determinato gradu, quo supposito de translatione Sacerdotii, et confirma-
nihil conferret. Unde ex interpretatione tione Testamenti per sanguinem et mor-
umcisio plurium, non dedit gratiam Abrahamo, tem Cbristi, et cap. 8. et l). ubi signili-
abal
)lum quia supponiteumjustificatum per fidem, catfuisse consummatum Testamentum
imam
tiaiii.
unde colligunt efficacem tantum fuisse vetus in morte Christi, et similibus, ubi
in infantibus. Ad quod consentaneum est ostenditur lex mansisse usque ad mor-
fuisse limitatam dandum sokim pri-
ad tem Ghristi saltem ; ergo omnia pnecepta
mam gratiam, non augmentum ejus. Sup- legis manserunt, ergo et praeceptum de
posita, inquam, hac opinione, Gircumcisio Circumcisione.
etiam concurrens cum baptismo pro eo Respondetur, negando consequentiam 37.
tempore, baptizato infanti nihil conferret, Ilesponsio,
ultimam . Ad antecedens respondetur, le- Pro quibus
et sic quoad fructum ex propria institu- gem sumi pro tota collectione contenlo- supponit
lex ?
tione convenientem, fuit evacuata quoad rum in lege, sive fuerint propheti», sive Hieron.
baptizatos infantes, licet fuerit efficax in instructiones et consilia, sive praecepta,

iis, qui non fuerunt baptizati ; ex quibus sive c;firemonialia ; et ita sumit Ilierony-
sequitur intentum, quia quoad reliquos mus epist. ad Algasiam, interpretando
fincs, qui designantur, patet etiam ex di- illa, sicut scriptum est in lege eorum,
ctis non fuisse utilem. quia odio habuerunt me gratis, etc.
Dixi superius cessassejprseceptum Cir- Quamvis hoec proplietia non inter proece-
inodo
nsit" cumcisionis; positivum, ad excludendum pta, aut legem receptam a Moyse, sed in
jraie uaturale, quia illud mansit sub disjuncti- Psalmis habetur. Sumendo auteni sic le-
imcisi-
nis.
^^^^^^ etiam instituto Baptismo, respectu gem, non fuit tota consummata in morte
ejus qui non assumeret Baptismum, nec Christi, sed partim in morte, partim post
vellet sumere ; alterum enim remedium niortem, partim ante mortem. Unde Lu-
ex duobus tenetur assumere, et contempto cw 'ii. dixit discipulis: hcec sunt vcrba
Baptismo, tenebatur ad Circumcisionem, quce locutus sum ad vos, cuni adhuc cs-
quia aUud remedium non suppctebat sa- sem vobiscum, quoniam necesse est im-
iutis infantibus masculis , ila Doctor I se- pleri omnia, <iute scripta sxnt in Jcgc
quenti, primum lempus et secundum, ex Mogsi, ct Prophrtis, et Psalmis de
eo ergo tenebantur parentes pra^cepto me, etc. quod mox subjungit aperiendo
divino naturali aliquid horum appli- eis sensum, et Scripturas dicens : sic
care. oportuisse Chrislum pati, ct rcsurgcre a

6. Objiciunt adversarii, (juia usîue ad morluis tertia dic, ct pncdicari in nomi-
•itna T<«mpu8
iclio. niortem Cliristi saltem tcnebantur Judioi ne ejus pcenitcnliam. Intclligitur ergo illa ron>uinma-
uisse tionjs l<>gis.
;em ;ul legem Mosaicam, ut patet ex variis consumniiilio (pioad totuni teni|)us, quo
e a<l
)u^m locis Scriptunc : X(ni v:-)ii solvcre lcgem, Christus fuit in tcrris donec ascendcril ad
scd adimplere, Mattluui 5. Super cathc- Patrem, ct promissum Spiritum sanotum
dram Moysi sedcrunt scrihir, etc. miserit Apostolis. lnt(!lligitur etiam prin-
Qucccumque dixerint uobis facite, etc. cipalitcr de ejus mortc ct passione, in qua
; ;
consummata est redemptio generis huma- evacuatum fuisse prceceptum Circumcisi-

ni, et finis adventus Ghristi in carne onis adimpleta veritate.
passibiii. Intelligitur de consummatione Kesponderi potest etiam secundo, intelli- 39.
Tempus Secur
consuinma- legis, quantum ad sacrificia et oblationes, ffii
° consummationem legis
learis
o in morte, ejus-
eius-
J
respon
'
lio Sacran
ejus quoB figurabant mortem Christi, confirma- que permanentiam, quoad praecepta quae ta
quomodo P''0P'
facta ?
tionem Sacerdotii, et Testamenti novi, propria
1
erant legis, eo
• 1
modo quo supra, consum
per mortem testatoris, et completa an- cum communi schola, explicatur, Sacra- i„ mo
Chris
tiquatione prioris tabernaculi, Testamen- menta veteris legis non contuHsse gra-
ti et Sacerdotii Aaronici, saltem in tiam, ex definitione Tridentini, sed signi-
causa ; et de his loquitur Paulus, non ficasse conferendam per Christum, intelli-
autem quoad singula, quasi tum pri- gi de Sacramentis, quse erant proprie
mum impleta essent omnia in lege da- iHius legis non autem de Circumcisione,
ta, quse sensim, et successu temporis aut remedio iegis naturee, quse erant ante
adimpleta sunt adveniente veritate, et legem. Unde Levitici 12. continuatur
completis mysteriis. prseceptum de Circumcisione, Genesis 11.
38. Ad primam consequentiam, negatur, datumtanquam foedus sempiternum Abra-
Lexmansit,
et si ali- quia non est necessarium ut lex maneat hse, et semini ejus. Hinc Joannis 1. dici-
quod Circuil
ejus
prseceptum
quoad omnia praecepta, et singula, ad tur Circumcisio esse ex Patribus et non ex on
fuerit
hoc ut lex simphciter manere dicaiur ; Moyse, et loco citato ad Romanos 3. Cre- e;
abrowatum.
Patri
potest enim derogari in parte quoad ali- dita fuisso eloquia Dei Circumcisioni,
qua contenta, ipsa adhuc manente ;
potest quod supponit obligationem Circumcisi-
quoad aliqua supposita etiam ex privile- onis pr^Bcessisse ; retentum autem esse in
gio principis derogari, quamvis quoad iege, non ex prsecepto proprio ipsius,
reliquos maneat. Accedit, (ut infra dice- quod frustraneum esset priore nondum
tur) quod neque lex nova, tum complete revocato. Per hoc intelligo, quod supra
fuerit introducta, quia neque resurrectio, asserit Doctor, fuisse confirmatam Cir-
neque ascensio Domini, neque promissio cumcisionem in lege, quia nempe ei credi-
Spiritus sancti facta, neque prseceptum de ta est lex et eloijuia Dai; potuit ergo lex
Baptism.o datum, neque poenitentia insli- remanere, desinente obligatione Gircum-
tuta, ut Sacramentum, neque Ecclesiae in- cisionis, ex prsecepto proprio, quod non
stituta, datis clavibus Petro, monarchia. fuit legis. m
Non potest ergo intelligi illa consumma- Dices, ergo lex non obligaret sic, quia
Obj
tio de adimpletione legis tum completa non obligavit nisi circumcisos ; ergo obli-
facta, neque de revocatione mandatorum gatio fixa legis supponit obligationem Cir-
ejus, ac proinde consequentia in hoc fun-

cumcisionis, donec lev revocetur. Re- S6
data, quasi eousque manserit

spondetur primo, negando secundam
lex, et non
consequentiam, vel eam distinguendo
amplius est nulla.
negari enim potest respectu baptizatorum
Referendo etiam consequentiam illam
quia est de subjecto non supponente,
ad causam in qua fundatur, de adim-
quia neque lex obligavit baptizatos, qui
pletione legis et figurarum consummata ob
translati sunt in legem novam per Bapti-
veritate, oppositum sequitur, quia ante stnum, ut supra dictum est in confir- ^^
in
mortem Baptismus, cujus figura fuit Gir- matione; non obligavit, inquam, in sensu
ficWi
cumcisio, erat institutus ; ergo sequitur figurali, quia cultus ejus in eo sensu
. ;
DIST. III. QlJiBSTIO IV. 353
esset falsus jam, postquam venit Christus; Resolutio ergo est, pra^ceptum Cir- Obiigatio
tum quia in legem novam, quam figuravit, cumcisionis inansisse respectu communi- ^"^0"^!^^''
translati, observant illam in sensu spiri- tatis, in qua excipiebaniur illi ad quos i„norantia
quse ejus observan- devenit notitia Baptismi, "lîipiismi.
tuali, est perfectior aut ejus insti-
byrillus. tia, quia secundum veritatem ; ideoque tutio ; in his autem cessavit quoad in-
Cyrillus 9. contra Julianum : Transitus ad fantes, qui poterant baptizari, quae Cii'-
veritatem ab umbris, legem Moysis non cumcisione ei-at perfectior et eminentior.

tollit, sed mani festiorem ejus menlem Cgetera pi-oecepta legis non concernebant
exhibel, etc. quoe in nobis impletur jux- infantes praeter unicum illud pricsenta-
ta spiritunlis cultus modum, etc. Vide tionis eorum in templo, et oblationis.
heoreto Theodoretum ad Philipp. 3. Bernardum Ab hoc potcst dici fuisse exemptos in- -
Jernard.
hom.\. super Missus est. Hoc potissime fantes, sicut et ab ipsa Circumcisione
verum est quoad infantes; adultos autem vel certe si teneatur oppositum, quia
potuit obligare ratione scandali, vel quia parentes tenebantur jam circumcisi, ut
jam supponuntur circumcisi, circamci- supponilur, ante Baptismum, et debitores
sus autem debiior est universse legis, adimplenda) legis, donec r'evocai"etur
)bligatio
jcumcisi" e\ Paulo ad Galatas ; vel per accidens tunc per accidens tenebantur circumci-
onis
per
infantes etiam obligabantur, seu paren- dere infantes ex praicepto illo obiationis
tccidens.
tes ipsorum ad Circumcisionem, non ex faciendifi, non ex prsecepto Cii"cumcisi-
praecepto Circumcisionis, sed quia debe- onis.
bant ipsos prcesentare in templo ex De rêliquo non subsistit illa suppositio 42.
prfecepto legis, quia non poterant ad- consequentis r-espectu aduhorum, qui jam
mitti nisi circumcisi, ideo ex preecepto cii'cumcisi erant, juxta pri.eceptum legis,
legis per accidens tenebantur parentes (lic octavo. Si autem casus daretur, ali-
infarites circumcidere, sicut qui est in quem adultum tunc non esse circumci-
peccato mortah, potest obligari per ac- sum, dico non teneri eum ad Cir'cum-
cidens ad confessionem, ut si ministret, cisionem, si Baptismum susciperet, ne-
aut recipiat aliquod Sacramentum ; hoec que etiam ad legem, quie solos circum-
cisos obligabat. Aliud est de infantibus
obligatio non est es. priccepto confes-
sionis, sed ex pr;ecepto Sacramenti, e\ obligatione parcntum circumcisorum,
quod ministrat aut recipit, hinc, non se- quia tcnebantur ;ul lcgcin circa se ol
quiiur respectu baptizati manere oljliga- suos iiif;mtes observanlam. Disparitas
tionem Circumcisionis. autein est, (juia lex noir obligabat nisi

41.
Dbligatio Potest etiam dici, quod contempto Ba- circunicisos ; desincnte ergo hac obligali-
8Ul)
plismo, tenebantur parentes providere de one in adulto b;ipti/.al(), desinit ctiam
liquncti-
One. obligatio universie legis, desinit illa rece-
remedio Circumcisionis, (piod tum etiam
valebat, nori cx pryecepto positivo, sed pto Baptismo.
naturali ; et hie(; oblig.itio fuit non deter- K\ (piibus patet ad primam conseijuen-
minata, sed indetcrminata, quatenus hoc tiam, fpiic cti;im n(\gatur, (jui;! ahlata
vel aUud, applicare debcbani. Accedit obligatioiic Circumcisionis, potuit mano

ulierius, (piod prieceptum Circumcisionis rc ol)lig;ilio legis rcspcctu eoriim, (|ui;i
adhuc (piibus anlca fucr;tnt circuincisi, ut (liclum csi.

respectu eor'um maiic.bat,
non fuit nota institutio Baptisini ;
Ikx! l;i- .Vdvcrtciidum ultcrius, (piod ilht obligalio
men per accidens, ratione ignoi-antia;. lirtusentandi parvulum in lcmplo, lantuin

Tom, XVI . i4
concernebat primogenitop, non alios, ne- secundo tempore Circumcisionis, dicit ip-
que foeminas, unde minuitur vis argu- sam fuisse utilem currente Baptismo tan-
menti,quod tantum formari possit casusin tum sub consilio, non vero necessariam
primogenitis infantibus, quantum ad obli- determinate, sed necessariam sub disjun-
gationem propriam legis, quse concerne- ctione, vel ipsam, vel Baptismum,
44.
bat infantes, aut parentes ratione infan- Loquitur Doctor de prsecepto Circum-
tum. Ex quibus patet ad omnia funda- cisionis in ratione medii, quod desinit
menta aliorum, tenendo sententiam Do- obligare determinate sicutprius, quia pro-
ctoris juxta interpretationem communem, visum est de alio medio efficaci respectu
quam Doctores citati et ejus discipuli ejusdem effectus, mansit tamen sub dis-
adhibent. junctione et indeterminate obligans ; est

43. Caeterum nescio cur ita Doctorem inter- enim de natura proecepti generalis, utsic
Sententia
utra pretari cogamur, cum mens ejus ex dis- vel sic obliget mutata natura et statu
Doctoris.
cursu colligi debeat, qui agit de Circum- mediorum ad finem ;
prseceptum procu-
cisione, ut erat necessaria necessitate me- randse salutis oblisrat ad medium unicum
dii, ad tollendum peccatum originale, et tantum et determinate, si aliud efficax
ad summum de praecepto annexo, ut ha- non suppetat, si tamen alia suppetant,

buit hanc necessitatem, quod fuit divinum obligat sub disjunctione. Tale est prsece-
naturale ex suppositione institutionis ejus ptum divinum naturale procurandse salu-
ut medii necessarii ad hunc effectum, tis, quod ante institutionem Baptismi li-
non videtur autem agere de prsecepto le- mitabatur ad Circumcisionem masculi, in

gali et positivo. Duplex enim prseceptum illo populo, die octavo determinate ; in-
fuit Circumcisionis, aliud datum Abrahoe, stituto vero Baptismo sub disjunctione et
ex quo induit necessitatem medii ; aliud indeterminate obligabat, quamdiu Ba-
vero legale, quo credita sunt ei eloquia ptismus mansit sub consilio ; evacuata ex
Dei, ut dicit Paulus, et ut ait Doctor, con- tolo Circumcisione ad solum Baptismum
firmata est per legem LevUici 12. Hoc limitatur, quoad materiam peccati origi-
prseceptum legale mansit, quamdiu ipsa nalis; et incorporandi se Christo, et legi
lex obligavit, primum vero specificans ne- novae, in qua sola datur salus, ad Bapti-
cessitatem medii, instituto Baptismo, ces- smum, inquam, vel in re, vel in voto de
savit,et dehocsolum agit Doctor. Unde in lege ordinaria. Non agit ergo Doctor de
confirmatione subjecta dicit, si parvulus prsecepto positivo Circumcisionis, quod
baptizatus moreretur absque Circumcisi- confirmari potest ex hac distinctione in
one,quod salvaretur,unde colligitCircum- Reportalis qucest. 5. ubi hanc materiam
sionem ei non fuisse necessariam. Et re- tractat | Circa qucestionem, etc. Diipli-
spondendo ad replicam, dicit quod paren- ciler, inquit, fuit promulgatio facta
tes infantis tantum tenebantur ei provi- Baptismi. Uno modo per modum consi-
dere de remedio necessario. Item infra iii, Christo veniente in carne, sed non
contra secundam assertionem argumento per modum Primo modo non
proecepti.
tertio, sumit argumentum ex obligatione, fuit necessarium recipere Baptismum,

quam habebant Judsei circumcidendi usque quia liinc imponehalur necessario Judceis
ad tempus promulgationis Evangelii, Circumcisio usque ad passionem Christi,
quia non constabat de revocatione Cir- et leges Mosaicce, etc. Infra autem impu-
cumcisionis, etc. Et | «eq^Me/ifi agens de gnat dicentes necessariam omnino fuisse
DIST. 111. QU^STIO IV. 355
Circamcisionem, necessitate salatis, per consueludine, inquit, abhorreret ) di-

rationes sapra allatas, dicens Baptismum stinctione qaoad fractum, ac proinde
quantum ad effectum salutis saffecisse par- mihi videtur esse in sententia Tertalliani,
vulo ante passionem Cliristi Unde colli- Chrysostomi, et Leonis Papoe. Quidquid
Vasquez.
gitur in priori parte agere de Circumcisi- dicat Vasquez citans eum in cap. (5. se-
one ratione proecepti positivi, ut fait legis quenli, ubi distinguit inter Baptismum
nondum revocatoe. In secundo loco agii Joannis et Christi, quod ille fuit Sacra-
deeadem, ut fait medium ad saiutem ef- mcntum tantum, Christi Baptisma con-
ficax, et utile pro tunc, non tamen neces- ferebatur cum Sacramento, id est, cum
sarium instituto Baptismate sub consilio, signo i;es ipsa, et remissio peccatorum,
nisi sub distinctione. quia ibi loquitur de Baptismo post com-
^^-
, , Sed quid
^ ista Doctor ? quia D. Thomas,
•
pletani ejus institutionem, et prout erat
)ncoruat
cuin quem
^ hic videtur impusrnare,
r n '
loquitur
n iri exercitio post antiquatam legem, nt
Tlioiua,
lem non dc nccessitate Circamcisionis ex priccepto nunc est in Ecclesia.
iipujrnat, . . . .
S8(i positivo, non autem de necessitate ejus, Unde in verbis proefatis refert institu- 4G.
ugoneni.
^^ ^^^^ medium efficax concurrente etiam tionem generalem Baptismi ad tempus
Baptismo sub disjunctione. Responde- post resarrectionem ; infra autem dicit,
tur, Doctorem hic non disserere cum quod nova inchoala sunt ante passionem
S. Thoina, a quo non videtur dissentire, ad. consuetudinem, quod perinde est ac ad
meo judicio, sed contra Hugonem de S. Vi- usum, non ad fructum ex mente ipsius; et
ctore, quem citat iii Reporlalis ; is enim postea, et in isto medio tempore ( supple
lib. 2. de Sacramentis part. G. cap. 4. utriusque concurrentis ante passionem )
ubi agit de tempore, quo institutum est quo fuil Baptismus cum Circumcisione
Baptisma, citat varias opiniones circa hoc. (d) inchoalione sua, usque ad passionem
Prima fait, qua) dicebat Joannis 3. Ba- Christi; hoc fuit Circumcisio cnm Bapfi-
lenlentid
leterum.
ptisina in illis : Nisi quis renalus fuerit, smo post passioncm, usque ad illud tem-
etc. fuisse institutum; alii Maitluei ultimo: pus, quo ipsa Circumcisio coepit prohi-
Euntes, docete omnes gcnles, etc. et alii bcri, etc. Dicit ergo Circumcisioncm in
quando Joannes cocpit baptizare, alii in morte Christi finem accepisse,

•
e( aate ^
Lomparnlio
passione, quando dixit Christus : Con- illud tempus ita Baptismum se habaisse Hapiismi,
. . . . . . . et Circum-
summalum est, etc. veteris Testamenti ad Cn"cumcisionem, sicut Circumcisio cisionis
Propria Sacramcnta fiaem accepisse, et Novi ex- post mortem

/11 •
Chiisti se habebat
• III ad Ba-
I .» (luoad
.UvcrMi.
leDtenlia
lugouis. ordium, putant. Subjicit propiiam opini- jitismum ; ergo sentit mm fuisse fructu-
onem.dicens : Commodius /(ufcm videfur, osum Baptismuin aiile passionem, (luod

ut dicamm Ikiplisnium prius per Joan- clarissime, prosequendo eamdein compa-
nem, et deinde pcr ChrislHm, sive pcr rationem, docet, asserens, sicut Circum-
discipulos Christi aliquamdiu, solum nc cisio in suo statu ante passioncm ad sa-
a consuetudine (d)horreret in usum pro- lutcm suscipicbatur, neiiuc licuisse
ductum ; novissime autem quando uni- Baptismum corUemiii, sic posl mortem
versum mundum prccdiratcres baptizîn; Chrisii Baplismiis iii siio slalii suscipic-
missi sunl, (/cneraliter instifutum. etc. batur nd sidiitiMii, ii(>(|ae dcbuit aiit li
Qaibus verbis nihil disceriiit iiitei- B,\- ciiii ('()nt(Mnni CiivMimcision^Mii doix^c
ptisinum .loannis, et (|U(Mn dabant disci- prohibcbatur ; ac taiidem compaiando

puli Chiisti [aliquamdiu siduni nc a iitriim(|ae dicit : Uursus qucmadmodum
;
Baplismus a Joanne secundum solam erim ex reverentia Scholae, et speciatim

IUuslrissimi Magistri mei, qui in Scholio et
Sacramenlum dabalur ul ii, qui bapti
zandi usum non noveranl, erudirentur ;
marginalibus communem interpretali-
novissimo a quibusdam ftdelibus onem sequitur, quam in Scholis semper

sic in
dictavit.
Circumcisio dispensatorie secundum so-
signum exter- (e) Contra secundum, quod dicitur de

lum Sacramentum ( id est,
qui circumcidi tempore inter passionem Chrisli, et pro-

num ) suscipiebatur, ne ii
consueverant, scandalizarenlur, etc. ubi mulgationem Evangelii, elc. Secundum as-
serlum Hugonis de inutilitate Gircumcisi-

de Baptismo Joannis loquitur, perinde ac
utebantur discipuli onis post mortem Ghrisli, hic impugnat
de Baptismo, quo
4. quia eumdem Doctor, sicut et tertium assertum de pro-
Christi Joannis 3. el
cum Tertulliano, et hibilione Gircumcisionis promulgato Evan-

plane sensit fuisse
consuetudinem, gelio. Rationes Doctoris satis clarae sunt,
aliis supra, ad usum et
easque in sequenti § examinabimus expo-
non ad fructum ullum.
nendo conclusiones.
Hanc doclrinam impugnat Doctor, nem-
pe qua tribuit necessitatem medii ad sa-
lutem soli Gircumcisioni ante passionem SGHOLIUM.

Christi, et instituto Baptismo ; et opinio
illa, quam hic citat Doctor, quoad orania Ponit quoadBaptismum duo tempora. Pri-
est Hugonis, quam eliam secutus est mum, usque ad promulgationem solemnem.
Secundum, postea quoad Gircumcisionem
Alensis citans Hugonem 4. parl. quaest. 8. ;
vero quatuor tempora statuit. Primum, ne-

m. 2. art. 3. % et%2. ubi idem docet.
l.
cessitatis, usque ad institutionem Baptismi.
Contrariam senlentiam probat Doctor Secundum, concomitanti?e cum Baptismo,
utroque loco, eL rationes ejus eo tanlum usque ad Pentecosten. Tertium, concurrit
spectant, neque agil de derogatione Gir- cum secundo tempore Baptismi, quoad Ju-
et praecepti ejus, nisi ut fuit
dseos, pro aliquot annis, saltem usque ad
cumcisionis
initium imperii Neronis, quod fuit 20. ann.
medium necessarium salutis. Quando au-
post pa-!sionem, quia tunc Paulus purificavit
tem instilutus est Baplismus, non fuit
se, Act. 21. nam venit Romam
anno 3. Nero-
medium necessarium determinate, sed in- nis secundum Mag. historiarum. Quartum,
determinate et sub disjunclione, ut vi- quando omnino fnit illicita. De hac contro-
dere licet ponderanti rationes ejus, et versia Hieron. in epist. ad Gal. 2. et ep. 89.
quam infert Ergo, ad Aug. et ipse Aug. ep. 19. acerrime dispa-
consequentiam illam, :
tant.
inquit, sipraeceptum de Daptismo erat pro-
hibitio Circumcisionis, quantum ad frw
ctum (id est, evacuatio Gircumcisionis Quantum ergo ad istum arti-
(f)
alludit enim ad verba et rationem Hugo- culum, dico quod in Baptismo non
est distinguere, nisi duo tempora,
nis), et consilium de Baptismo erat reddens
non necessariam, etc scilicet tempus quo erat sub con-
Circumcisionem
supple quoad fructum determinate, quia
silio, et tempus quo erat sub
infra dicit sub disjunctione fuisse neces-
prsecepto ; et primum duravit a
sariam. Palet idem ex confirmatione ejus, principio,ex quo praedicabatur
ut legenli apparet ; hoc videlur ergo mihi Evangelium, vel Baptismus per
institutum Docloris, non illud quod com- Chinstum vel Apostolos, usque ad
pro ea disseru- prsedicationem solemnem et au-
muniter imponitur, licet
DIST. III. QU^STIO IV. 357
thenticam ejnsdem post Ascensi- consulebatur Baptismus, non fuit

onem Christi, ita quod primnm Circumcisio necessaria volenti ba-
tempus nuUam habet diflferentiam ptizari, sed tunc cucurrit utrum-
per mortem Christi, nec post eam, que sub disjunctione, ut .Iud?eus
ex hoc solo quod aliter cucurrit elifêret quodcumque vellet. I.icuit
post Baptismus quam ante. Secun- enim et profuit ibi circumcidi, si
dum autem tempus, (ut credo) voluit (nec enim fuit tunc revocata
incepit in die Pentecostes in Je- quantum ad utile, nec quantum ad
rusalem, quia usque ad illum diem, licitum), licuit etiam sibi, imo lau-
Apostoli non prsedicaverunt publi- dabilc fuit baptizari hoc etiam ; et
ce, juxta illud verbum Christi satis congruum fuit, quod in tem-
Luc. 24. Vos aulem sedele in civitale, pore intermedio inter duas leges,
donec induamini virtnte ex alto. Sed in quando non subito prima tollitur,
die Pentecostes misso Spiritu san- nec secunda imponitur illo, in- ,
cto, solemniter prsedicaverunt, et quam, temporc.simul currant am-

apposita sunt illo die circiter tria bae sub disjunctione.
millia,etbaptizati sunt,/lcL 2. Inde Tertium (h) autem tempus C i
r- circumcisi-
Tempus
autem ad alias civitates, secundum cumcisionis cucurrit cum secundo ,„it°"fiikita
ecunduin
iaptisini,
ordinem, cuilibet loco, vel genti, tempore Baptismi; et hoc quan- ^'J,'™^^^^^'
uccessive erat tempus secundum, quando ibi tum ad Jud.TOs, usque ad illud ^
«^^"'
quoan
ocipiebat
iriis locis< publice et solemniter praedicaba- tompus Pauli, de quo arfûtum
' & est '
1
•lud.-pos
saltem.
tur lex evangelica, ita quod tem- prius imo verisimile est, quod
;
pus non incepit simul apud quos- bene ultra, quia tcmpore purifica-
cumque, sed de Sion exibat lex, et tionis Pauli videbantur fratros in
Isaiae 2.
Verbum Domini de Jerusalem, juxta Jorosolymis approbare obsorvan-
prophetiam Isaise et quibusdam
; tiam legis, et de ea consulere Pau-
mcepit tempus secundum ad menlo. Scd quantum ad (lontilos con-
sem post Pentecosten, et ali()uibus versos ad tidem, secundum tempus

ad annum, aliquibus ad decem an- Baptismi ot quartum Circumci-
nos, ct sic deinceps, sicut eis prre- sionis simul concurrerunt, saltem
dicabatur. post quatuordecim nnnos a passi-
12. Sed quantum (g) ad Circumcisi- one Christi, vel circiter, quando
Quatuor
tempora onem, distini^Mio ([uatuor tcmpora. scilicot Paulus asccmdit J(M*osoly-
lircumcisi
onis. Pro primo erat necessaria; pro mam ad soniores, supor illa qufie-
secundo utilis, non necessaria; pro stione consulens, (\v (pia Iiabotiir
tertio nec utilis, nec necessaria, Acluum cap. 15. ubi primo allogat
tamen licita; pro quarto omnino Petrus factum (ôrucdii, do (luo i.oquiiur
illicita ot mortifera. liabotur Actuum 10. ct doindo Jaco- ,';™^^^^^^^^^^^
Primum tcmpus Circumcisionis bus tauquaju Kpiscopus in Jeroso- '•""'jjjj'*'""-
utrumquc tompus Hai^ti-

prfTiccssit Ivmis nrof(M't sontontiam sociin- r'-''^<'i'.
smi. Secundum tompus ('ircuni- dum Mapfistruin liistoriariiiii, di- s.nt.i

'•''
s,-<.i.
'"'•'•
. . . "•
cisionis comitabatur primum tem- CCMIS : /••7/" judicn non iui/uictari cos, liuut mt,
nuiiti(.H
pus Baptismi, nam sicut ar.i^nimon- ijiii c.r i/fnfihiis innrrrliinliir iid ncinn, Jd.-.ibi osm.
ûlnlllt.!)
tuui fuit prius, cx quo priuio srd srribrrc iid rns. iit iilislinciiut sc a I'i«tri.
OKQ SENTEN rrARUM
LIB. IV.
coiUcDninalionibus , etc et de illis lempus primum, quo Baptismus erat .sub
qiiatiior, duo, scilicet abstinere ab consilio, el quando incepil esse sub prae-
idololatris et fornicatione, sunt ne- ceplo ; inter haec enim in re non fuit me-
cessaria,et ideo specialitereis scri- dium tempus ex natura rei, supposiJa
benda, qnia de illis gcntes miniis instilulione Baptismi, ut duraret usque
curabant.Duo alia,scilicet quod ah- ad finem mundi, sicut lex nova, cuius est
sfineant a sujfocato et a sanguijie, non proprium Sacramenlum, sic est duratura.
Acl. 1."
Non Baptismum usque ad mor-
erant necessaria, sed bene congru- obligasse ^.
ebant, ut gentes conversae ab ipsis tem Cliristi, est communis sentenlia The- o!î'gavi
Baptismu
abstinerent, ne essent abominabi- ologorum : an aulem post mortem slalim, "sque »
inorlem
les Judaeis ; sicut in societate bene et ante Penlecosten, est controversia. Christi.
Propter quod homo abstineat a qui-

(lecet, U. rnomas asserit m morle, seu post
sUnemium busdam qu9e sunt abominabilia mortem Christr, obhgasse Baptismum in

quandoque „•• i-j. •. i--. •
aiicitfs. sociis, non smt simplicitei

licet 4. dist. 2. qusest. 1. art. 4. quaestiuncula 3.
illicita ; ergosecundum tempus Ba- et dist. 3. quxst. 1. art. 5. quaestiuncula
ptismi, a principio sui totaliter 3. et 3. part. quaest. 66. art. 7. (fuem se-
fecit Circumcisionem illicitam, quitur Richardus dist. 1. qusest. 6. Duran-
quantum ad gentes conversas, vcl dus qusest. 9. Soto supra citatus, quos
Richardu
saltem post tempus tertii Concilii plures etiam moderni supra sequuntur. Du.aadu
Jerosolymis, de quo nunc tactum Contrariam sententiam tractal Doctor Senientii

.1
est, ae quo seniores decreverunt
•
, ,
Doclorisi
/ifc, quem sequuniur reliqui ejus discipuh; d. Borwi
'^""^"'"^
legem non debere imponi gentibus est D. Bonaventurse m /iac disl. I.p. dist. Ru''ion
Gabriel
conversis decimo quarto vel deci- quxst. 2. Aureolus quaest. 4. Rubionis Suarez
mo quinto anno post passionem <?Ma?s<.3. ar^. 2.Gabrielis cf. 1. g. 4. Suarez.
Christi. tom. 3. in 3. parte disp. Tl. sect. 4. de
Sed quantum ad Judseos conver- leg. lib. 10. cap. 4. citantis ahos in ejus
15. sos, secundum tempus Baptismi, favorem. Et hanc sententiam sequuntur

nec a prmcipio sui, nec post Con- Patres, qui negant dalam esse formam Ba-
cilium illud tertium Apostolorum, ptismi ante Matlhaei ultimum, ul Leo Papa Leo Pap
exclusit omnino Circumcisionem et alii, quos supra citavimus, quam tenet
tanquam illicitam, nec alia lega- etiam Hugo jam citalus, quia instituti-
lia, sed multo post tempore licite onem universalem Baptismi ad illud tem-
servabantur. pus refert, ibique factam docet.
Probalur, quia Baptismus non ahter 49.
„ . . ,. . . Baptismti
fuit ]ndictus posl morlem, aut per ipsam non i
COMMENTARIUS. mortem Christi, et resurrectionem, quam usque a
fuerat datus ante morlem, sed ante mor- \ecoste*
tem fuit sub consiho tantum, et non sub

48.
Duo (f) Quantum. ergo ad istum articulum, praecepto ; ergo el rehquo tempore. Se-
Bapt^smî
^^^' ^^^ tempora Baptismi discernit. Pri- cundo, quia lex nova non coepit obhgare.
mum, ut erat sub consiho ; secundum, ut sicut neque uUa lex ante promulgationem
erat sub praecepto.
Utrumque tempus ad- Baptismi, neque in ipsa morte, neque
millunt communiter Theologi, sed con- post mortem ; licet dalum sit prfeceptum
troversia est, quando fuit terminatum ejus novissime ante ascensionem, lamen
DIST. 111. QUi^STlO IV. 359
non fuit promulgatum, ut conslat ex Tertio ad nullum effectum serviret illa
i4cior. 1. et Lucse 24. quia reliquo tempore revelatio pra^cepti facta Apostolis, quia
non prsedicarunt Apostoli, sed jejunio et nuUum obligaret, nisi ipsos Apostolos,
orationi incubuerunt usque ad adventum qui, juxta communiorem sententiam Au-
Spiritus sancli, quo recepto, tum primum gustini et Theologorum, jani fuerunt ba-
coeperunt prsedicare, /Idor. 2. ulrectedicit pLizati, ad alios autem non exlendilur.
Doctor. Quanivis autem Joannis 3. in illis : Si dicas non fuisse praeceptum compre- >i.
lequi:'i
Jmulga- Nisi quis renatus fuerit, etc. declaratur hendens illos ad susceplioneiu Baptismi,
ionem.
necessitas Baptismi, lamen non est fun- sed ut ministrarent Baptismum, vel publi-
damenlum colhgendi illum obligasse, an- carent, contra, non publicarunt ante
tequam prseceplum ejus est latum, ut Pentecosten ; ergo signum est, non fuisse
omnes supponunt, el refertur ad tempus, pra3ceplum pro illo tempore obhgans, aut
quo necessitatem habilurus erat ex prae- ad pubUcationem, aut ad observanliam
cepto, sicut et ea, que de Eucharislia sui. Neque primum dici potest, quia prae-
habentur Joannin 6. et ejus necessitale, ceptum de Baplismo, de quo quajritur,
referunlur ad lempus fulurum, in quo fuit universale respectu omniura tam Ju-
ipsa instituta et prsecepta fuit, dseorum quam Gentilium, atque adeo
50. Kespondent aliqui, ut Vasquez, legem comprehendens universum orbem, sed
lesponsio
le^'em divinam non exigere promulgationem sui, ahud prcBceptum datum a Ghrislo, quan-
ivinani
inexigere
conlra, quia lex divina nequit obligare do missi sunt ad praidicandum, nempe :
'omulga-
ionem.
ad impossibile ; ergo lex divina, quse in fn viam Gentium non ahierilis, etc. et,
p,.^,.epiun,
.'asqiiez ordine ad homines ferlur, debet intimari quo vetitum est, ne praedicarent Genti- u„\?P,p*a7
Qpiiyna-
tur. et pubHcari, antequam sit regula facien- bus, non fuit relaxatum in morle, vel
dorum, obligans communitatem homi- post resurrectionem Christi, usque dum
num, Alii cum Soto, dicunt legem de Ba- dictum est Matthaei ultimo : Euntes, docete
ptismo non obligasse per modum legis omnes Gentes, baplizantes eos, etc. ubi tam
ante promulgationem, sed per modum prajceptum
^ ^
de Baplismo
^ ministrando uni-
Dero-avit
pra3cepli, quod revelatum est Aposlolis. versim omnibus, ejusque susceplione da- aiteri
.,, parlii-ulari,
quam etiam pnmum
, ,
Sisrentia Gontra, licet in eamdem materiam cadunt tum est, illud relaxa- quod
legis et eousque
(TSBCeptl. et pra3ceplum el lex, vel cadere possunt, tum, ju\ta communem Inlerpretum ; ergo •luravil.
nequeunt esse idem, quia prseceptum est non fuit antea dalum praeceplum Apostolis
respeclu personae particularis, lex respe- de Baplismo, minus autem aUis de eodein
ctu communitatis ; ergo pra^ceplum illud suscipiendo.
non fuit obligans communitatem, sed de Exempluin autem, quod pra'fali addu- 52.
hac obligatione quajritur, Re'""t«'»<*
^ non de privata.
^ cunt, '
nihil facit ad propositum, dicunt
exempluu).
llj;„.,tjr, Deinde sicut pneceplum non obligaret enim sicut Princeps domeslicis suisaliquid
l.t,
'iiuifit privalum, cui datur, nisi supposila ojus injuiigit, dicens, ut ipsi id prinunn facianl,
|r(Mniil;.5a-
hioneni.
cognitione, neque haberot vim prtecopli (leinde aliis facieiidum public(Mil, sic fa-
rospectu ejus, sequitur quod pnecepluiii clum de pr.eceplo Baplismi. Sed hoc niliil
Baptismi per modum legis obllgaiis om- e.st, quia ilhid, ul dixi, iion accommodatur
iies, nequeal hab(>ro vim legis, iiisi sup- Apostoiis, <|ui jam baplizati eranl, neque
posita promulgatione et notitia publica ;
idem sunt maiidaro ul i|)si faciaiil rl
'lo hoc autem qua-ritur, nnmpo quaiidi) publicent faciondiim aliis, id osl, commu-
sic obligalio Baplismi data est. iiitati, quia priimnn haborol ralioiiom pra'-
;
360 Lin. IV. SENTENTIAKUM

cepti, sicut et allerum de publicatione, suis epistolis, cessasse velerem, novam
ut vero primum publicatum est, respectu obligasse in morte Clirisli.
communitatis, sic est obligans, si esset Kespondetur per illud Consummatum j>sponi|
lex, et non prius esl, si referalur ad legem vetereiu inlel-
^^^^J*
Verilas ex Neque video cur ad revelationes incer- ° quoad
ligi obligaiionem ad summum, non 'ô".
^ " quomod
cerlis
petenda. las et dubias recurrendum sit, cum ex vero quoad fructum deinde si negelur ;
intei^»
ipso Evangelio loco citato veritas habea- cessasse ex toto quoad obligationem, Consum
tur, quamvis ibi datum praceptum lunc prout multi probabililer docent, illa verba ;„ c„u«a
quidem liabuit vim obligandi, quanlum intelligenda esse quoad cessationem in
est ex delerminatione voluntalis Chrisli, causa, quia ex morle Christi cessavit, tan-
sed non pro tunc, quia sic etiam tene- quam ex causa motiva et finali, quia illum
rentur Apostoli praedicare, quod est con- figuravit ; non tamen cessavit quoad obli-
tra alia constiluta a Chrislo, ut manerent gationem pro tunc, sed pro tempore con-
expeclantes, donec induerentur virtule gruo deslinato per divinam providentiam,
ex alto, per adventum Spiritus sancli prout utilitati congruebal Judaiorum, qui-
ergo vim obligandi pro futuro supposita bus data est; et sicul fuit pubHce data, sic
promulgatione. etiam publice debuit derogari. Ilaec solu-
Uernartl.
Tertio eadem est senlentia expressa tio in reipsa est S. Bonaventurae et Docto-
Trident.
S. Bernardi epfsl. 77. et eam supponit ris in Reporlalis.
Tridentinum sess. 6. cap. 4. diceris, Ba- Si inlelligalur consummatio respectu Plura
ptismum promulgato Evangelio fuisse ne- legis novae, non fuit in toto complela pro le^j^s^^^na
cessarium, ac tandem, ut in praecedenti tunc, sed in causa, nempe morte Christl,

fue°„at
el redeinptione generis humani, quia plu- 90'"P'et«
commento dictum est, plura legis novfc
mysteria adhuc non erant completa in ra mysteria adhuc erant complenda. Intel- Ghristi.
morte et resurreclione Christi, ul inslitu- ligitur eliftm consummalio quoad ipsam

tio capitis in Ecclesia, quss facta est post redemptionem, passionem et mortem Chri-
Ratio ex resurrectionem ; congruum aulem erat sli, quae in lege et Prophetis sunt praedi-
congrui-
hierarchiam Ecclesiaj ordinare, antequam clae et figurala}.
tale.
darelur lex ipsi de observantia Baplismi Ex quibus palet ad illa, quae adducta .|Yideai
obligans. Aliae congruentia; adduci possunt in probationem antecedentis, et ne- Bemardi
sunt, sed dicta sufficianl, ex quibus re- gatur consequenlia ex Tridentino et
sponderi potesl fundamentis contrariffi Bernardo, el aliis supra adductis. An

partis. autem cessaverit lex vetus in rnorte Chri-
sti, quoad obligalionem Circumcisionis,

53. Objiciunl quod lex velus fuerit consum-
Ohjectio infra dicemus ; an quoad reliqua, non
prima ex mata in morte Chrisli; ergo debuit lex
consumma- esl hujus loci tractare. Videantur auctores
lioiie nova incipere obhgare, et potissitnum ad
le^MS. cilati in materia de legibus. Illud lamen
Baplismum, qui Janua el ingressus est
esl quod conteriditur, nempe, non ex ces-
ipsius legis. Antecedens patet ex Paulo, satione ojus quoad oblig.ilionem, inferri
locis supra citatis, ad Ilebrujos, ubi agil cessalionem quoad fruclum, aut ex usu
de translatione tabernaculi, el Sacerdotii, concurrente logis novaj in parte sequi
et legis, de confirmatione 'i'eslamenti in obligationem pnclensam Baptismi.
sanguine lostatoris atquo morto. Sic eliam Secunda conclusio Doctoris est, post .">'*
Pr;fceptii
intelligunt Augustinus et Hieronymus in promulgationem Evangelii solemnem, tum uapiisn)
.
•ssive prseceptum Baplismi oblinuisse, ei sequi- dalur sufficiens tempus, quo publicari o^gn-,
luit.
tur ex priori. IlaBc autem promulgalio possint in provincia, anlequam obligent,
^^J^^f^^
sicut successive fuit in diversis partibus quanto magis in lege Dei id faclum inler-
orbis, ita etiam praeceplum Baptismi suc- prelabimur, qui magis compalitur infirmi-
cessive etiam obtinuit, primum Jerosoly- tali nostrae. Neque valet quorumdam re- Esciuditur
mis ipso die Pentecostes ; secundo in aliis sponsio dicenlium, quod acceplalione ^^XegT"
civitatibus provinciae, quando illuc notilia populi, seu instilutione, id contingat in °exi^!*
ejus pervenit, in Samaria quando ibi humanis legibus, quia poleslas legislatoriSp^j,'^^"^;,^^^'
proi
lionein
praedicavit Philippus, et sic de rehquis, a populo dependet, non ita poleslas Dei;
positivse.
quia non major obUgalio fuit suscipiendi haec, inquam, responsio nulla esl, quia
major Baptismum, quam fidem Chrisli ; imo ma- saepe non dependet talis potestas a popu-
gatio
tifini,
jor erat suscipiendce fidei, quia haec non lo, quando ab eo non derivala, ut si jure
lidei
fiiit sub consilio, sicut Baptismus, sed belh, aut alio titulo oneroso redactus est
cipi-
doe.
semper in praeceplo, ul suprainsinuavimus in servilutem, vel quando poteslas deri-
ex /ortn;i2s 15. ideoque peccaverunt Judî vatur immediale a Deo, ut est poleslas
non suscipientes Ghrislum, neque creden- Pontificia ; sed praedictum spatium exigit
tes in illum. Sed praeceplum fidei non lex ipsa naluralis, et condilio hominis,
obhgal, nisi praesupposita nolitia ejus, qui ad nihil obligari polest, nisi supposita
quia fides ex auditu ; auditus autem per notitia sufficienli, vel debito ejus, contra
verbum Christi. Item, quomodo credent, quam nequit obtinere ulla lex positiva, ne
nisi audiantf quomodo audient nisi mit- quidem ipsius Dei.
lanturl etc. Ergo praeceptum Baptismi, Unde sicut ignorantia fundata, el invin-
tum non obligavit Judaeos in diversis cibilis juris in foro interiori excusat a
parlibus orbis existentes, sicul neque culpa privatum, sic eliam ignoranlia in-
praeceplum fidei explicilae in Chrislum; vincibilis publica aufert obligationem legis

•ponit haec enim supponilur ad Baptismum adul- a f ortiori, quae per suflicienlem et ido-
.'inaiii
torum, ejus enim praeceplum non obliga- neam promulgalionem non est proposita;
vit neque Judseos, neque Gentiles, nisi unde nequit dici ignoranlia proprie, sed
Lfiris
supposita sufficienti instructione, quia qui nescienlia, qua) est negalio notiliai legis, iKuidum
promul-
cilo credit, /evis est corde ; et, ut dicit non autem privatio, quia nullo modo ITilllB
id nee noa
Ilugo supra citalus, neque pdes, neque humano est debita scientla ejus per pro- ^^^^
ralio admittunt vepentinas mntationes. mulgalionem in cerlo loco, ex quo ne- 'S"°|'"|''"''
lisdem eliam congruentiis fulcitur ha^c cognilionem aliorum nescieniia.

nova
queat devenire in
iviler conclusio, quibus oslenditur in ipsa Ju(ia>a magis, quam si in pectore adhuc roside-
lucta
Ghristum docuisse Baplismum sub consi- rol. Ea ergo pronuilgalio. por quam luoc
lio, quia lex nova non debuit temerarie el habet, ut sil puhlica agendorum regula,
pnecipitanter induci ; hoc enim esset con- requiritur et sufticit ad legem, ul vim ohti-
Ira suavem Dei providenliam, ol natura) noal in comumnitale.
hominum accommodalam, el inducere ju- Ila'c sentontia ost Hornardi quanlum ad
.V.
gum amarum el rigorosum, atque onus ol)ligalionem et piomulgationom logis
gravo, et non leve. novae. ol ilugonis, eamquo tonot Suarez

I Unde in ipsis legibus humanis saltom loco cilalo, ot (piotquot recjuirunl promul-
. IIS
pnccoptivis (quidquid sit do irrilantil)us) galionom logis in provincia nocossariam
lu 1 il I
li^'ati- posl promulgationom carum in melropoli essc, ul lex obligol, (piod porindo diccn-
dum est de lege nova, quia, ut inquit tet ad fundamentum aliorum, quod est
Doctor, de Sion exivit lex, et verbum Do- illud jam impugnalum.

viini de Jerusalem, Isaiae 2. unde conclu- (g) Sed quantum. ad Circumcisionem 57
Q'iat
dit, quibusdam prseceplum Baptismi et dislinguo qualuor tempora, etc. Pnmum temp
Evangelii post mensem, aliis post annum, fuit ante inslitulionem Baptismi, et sic oni:
aliis post decem annos incipit. fuit necessaria .ludaeis ; secundum autem
Hinc rejicitur sententia singularis Soto est post institutionem Baptismi, usque ad
Sotus.
Medina. lib. 2. de Just. et jure, qusest. 5. art. A. promulgationem ejus, et sic non fuit ne-
Nulla l'uit
obiigatio quem sequitur Medina 1. 2. quaest. 103. cessaria, sed ulihs. Loquitur autem Doctor
Baptismi
ante jirae- art. 3. asserentes Gentiles fuisse obliga- de necessitate medii, prout supra expli-
^^^ "' '
tos suscipere Baptismum, si crederent in cuimus ejus mentem, in prima exposi-

Ghrislum, ante etiam Baptismum promul- tione ; adde etiam, si secunda magis pla-
gatum ; nuUum enim est fundamentum cet, fuisse necessariam necessitate prae-
asserendi Baplismum propositum simpli- cepti posilivi, ubi non fuit Baptismus pro-
citer sub consilio Judaeis obligasse sub mulgatus. Tertium tempus fuil ejus post
prsecepto Gentiles credentes in Christum, promulgationem Baptisnii, et pro illo non

quia neque Evangehum tum directe prre- fuit utilis, aut necessaria, sed licita. Quar-
dicalura est Gentibus, neque discipuli tum fuit, quando jam fuit mortifera, et
missi ad praedicandum et baptizandum non tolerata.
Matlhaei 10. missi sunt ad Gentiles, sed Secundam conclusionem Doctoris de Circur
prohibili sunt ad eos ire : In viam Gentium utilitale Circumcisionis post mortem Chri- fui?
ne abieritis; et Matthsei 5. Non sum missus sti usque ad promulgalionem, impugnant ^^^^^
nisi ad oves, quse perierunt domus Israel ; Doctores, quibus jam respondimus, qui'^''"™"
et illud : Non est bonum sumere panem putant legem novam obhgasse in morle^^-^'^"
filiorum, et mittere canibus, etc. Cliristi, vel certe in resurrectione, el ab
Si ergo Evangelium non proponebalur eo tempore Circumcisionem fuisse licitam

Gentiles ad
iihini iion tunc geutibus, ut patet ex dictis, sed solis quidem, sed invalidam et inefficacem,
oblifiâban-
tur
,,.....
Judaeis, etiam ita neque remedmm ejus
,.
quia succedente obhgatione Baptismi,
^ceptum!" potest obligare Genies per modum legis, sublata est ejus virlus. Eam probat Doctor
quae primo respicit communitatem, neque in % prgecedenti quatuor rationibus, et se-
per modum prsecepti privati, quia non quitur ex jam diclis, quia tum primum
aliter proponebatur ipsis quam Judaeis. coepit Circumcisio esse invalida, quando
Dices, quod Judsei habebant remedium Baptismus positus est in prsecepto, et hoc
Re.sponsic.
™tuf"'*" Isgis, id est, circumcisionem, ideoque supposito :
^vTiebaT non obligabantur ad Baptismum ; hoc non Prima ratio est : Nullus aliler se habet 5î
PrJi
7e'!!fst'er habuerunt Gentes. Sed hsec ralio non va- ad legem nunc, quam antea se habuit, ratio
ap"ptcaiu'm let. quia plures alii, et filii Esau, et Ismae- nisi quia est ei aliter promulgata ;
sed non novan
Bapti"mo. litse habuerunt Circumcisionem, tamen fuit Baptismus aliter promulgatus sub prae- îîsi
inter Gentes computabanlur. Deinde re cepto post mortem Christi usque ad Pen- p,.omi
medium legis naturse valebat Genlibus, tecosten, quam fuerat antea promulgatus
sicut Circumcisio Judaeis. Accedit quod vivente Chrislo, lunc fuit sub consilio, et
Gentes polerant circumcidi et recipere Circumcisio fuit valida ; ergo etc. Hanc
legem, vel tieri proselyli. Ex quibus pa- rationem jam in praecedenti commento
DIST III. OU^STIO IV. 363
fetigi, et impugnata est responsio adver- mortem Christi, et errorem practlcum, ap-
sariorutn, qui negant rninorem. plicando ipsam ut remedium salutis, quod
iinda Secunda ralio : Ab eodem habent Cir- non fuisset, si esset inutiUs; Deus aulem
io.
cumcisio et Baptismus vim obligandi, a neminem decipit, neque obhgat ad dece-
I
quo habent vim medendi et curandi, pa- ptionem ; ergo , etc. Ad hoc responderi Responsio
qaod error
tet ex Beda in Joannis 3. Sensus hujus potest non esse inconveniens Judaeos ex
culpa esset
proposilionis est, quod Circumcisio et fuisse in illo errore ex culpa sua, quia judêorum.
iraiur. yâptismus inquanlum erant obligantia, non crediderunl in Christum ; credendo
habuerint vim medendi pro tempore suae namque ipsis esset sufficienter nota de-
obligationis, et denolat connexionem obli- sitio Circumcisionis in morte Chrisli, el
galionis et efficacice; Circumcisio aulem omnia legalia fuisse adimpleta.
non est aliter revocata post mortem Contra, quia non omnibus eliam cre- impugna-
lur.
Christi, et pro illo tempore, quam fuerit dentibus fuit lioc notum, ut patet ex Error esset
inviacibilis.
raiio ante mortem revocata, el habuil vim obh- Aclis
.
m
. , ., ,
pluribus locis, ubi conversorum

. , .
irmal
.sitio- gandi antequam revocarelur; ergo, etc. ad Christum zelus legis exponitur, imo
6rn
lam Videtur liic supponere Circumcisionem neque ipsis Apostohs et discipulis fuit
inilo
5,
rahabuisse obhgalionem prsecepti positivi, notum, quia sensus Scripturarum non
"" quod non fuil revocatum, usque ad profuit eis apertus usque ad resurrectionem,
rau!^.
tnulgationem Evangelii, juxta secundam Imc» 24. Siergo Scripturas, quaideChristo

expositionetrt, quam supra prsemisi, et idetn loquebantur, non intellexerunt, minus in-
videtur supponere etiam in sequenti ar- lellexerunt cessationem Circutncisionis et
gumento; ideoque sequendo hoc, expli- legalium, quod coUigitur eJ7 i4c/or. lO.e^ 11.
cantur ea quae dicit ibidem de Circutn- nam cum disceptarent, qui de Circumcisione
cisione, docendo non fuisse necessariam, erant, cum Petro, dicentes, quare introisti
inteliigere in ratione medii concurrente ad viros prseputium habentes, et mandu-
Baptistno, sicut antea fuit necessaria jux- casti cum ilUs? etc. respondit ex visione
ta primum tempus ejus ; et etiam de prve- quam habuit, et secundum ordinem ge-
cepto nalurali redundante ex necessilale storutu in domo Cornelii, non autem ex
medii sub disjunctione obligante, vel ad peculiari revelalione habita in tnurte
Baptismutu, vel ad Circutncisionem. Quod Clirisli, cujus non est vestigium in Evan-
si cotniuunis exposilio tnagis placeat, geliis, patet etiam ex Actorum 15. Neque
dicas hic eum argutnentari ex principiis ergo Christi morte hoc fuit promulgalutn
supposilis et admissis, Latti ab Ilugone Apostolis, ut potuissent devenire in publi-
quam a 1). Thoma, non vero ex propria cam notitiam ; ergo minus fcli(|uis.
opinione aut assertione. Confirmatur ergo ralii) Doctoris, quia Coniirina-

lio.
Tertiaratioestetiam clara de obligalione, sicut promulgatio se habet ad conmiu- uevooniio
,0.,
)rtia
({.uatTi habebant ,lud;ci circumcidondi pue- nitatem, ita eliatn et revocalio legis por BXeqm-n-
io ex
rore orgo publicatio
ros, usque ad promulgationetn Evangelii, subscquentem , .sicut le- ,,p,„!i"Vs8e
-tico,
|)I;ma, i'">'l>'"-
'
"â"^"
quia iiullo inodo constabat eis illam fuisse gis Mosaicic fuit |)ul)lica el ila
Kinin
ber.s revocatam, ipsisque necessarium orat el revocatio ojus poi- Ioi,'(Mii Evangolicain
ponore speiu in Circumcisione, ut rctne- publicata, dobuil osse publica, et pivedi-
dio utili ; ergo lenobantur noccssario cari necossitas Ba|)lisini, sicut pnedicavil
habere falsam opinionem de (lircumci- 1'etrus ot Apostoli .lerosolymis. Doiiide, ut
siono, quanlum ad ejus officaciatn posl Doctor ait, sinc culpasua obligaro Synago-
364 Lin. IV. SENTENTIARUM 1
gamaderrorempraclicum,ininedioneces- Haec tamen responsio el Hugonis de S. 62.
Hugo,
sario ad salulem plurimum derogaret Viclore, et Alensis locis citalis, quae mi-
Aleas
divinffi providentiae, quod non esl admit- nus quadral senlenliae communi de lali
lendum, ideoquequsecumqueratio suadet remedio ejusque materia, quia maleria
Baptismum congrue dalum esse sub con- (ut dicunt) taHs remedii erat fides externa
antequam essetsub prsecepto, eadem

silio,
parentum applicata ad aliquod signum
suadet non fuisse revocatam Circumci- sensibile ; sed perindehaec fides applicari
sionem quoad ulililaleni, anlequam Ba- posset, et protestari per oblationem
ptismus oblineret vim praecepli decla- parvuU in Circumcisione, sicut in ahis,
rantis ejus necessitalem, sicut et transla- quia non determinabat certam materiam.
tionis legis veleris in novam. Plerique autem ex schola D. Thomae do-
Quarta ratio pro conciusione est, quod cent Circumcisionem non habuisse aliam
60.
Quarta efficaciam, nisi rationefidei proteslatae, et
ratio.
Deus non dereliquit communitatem ho-
Deus nou minum in statu viae, sine remedio ad ut includebat remedium legis nalurae ; er-
derehquit
communi- salutem necessario, de quo esset certum, go sicut fuit hcila pro illo tempore, ut
tateni,
sine sed non fuit certitudo Judseis proposita omnes concedunl, sic etiam erat valida,
remeclio
efficaci de alio, quam de Circumcisione, quam si remedium legis naturse fuit validum,
certo.
Responsio habuerunt ante et post legem ; ergo re- ac proinde salvat Soto et alii, quod evi-
Soti.
mansit, donec aliud fuera' publicalum. tare conantur, dicendo tale remedium
Respondent Soto, et quidam ahi, salvari fuisse vahdum, quod non cohseret cum
potuisse infantes per remediam legis na- necessilate Baptismi pro illo tempore, aut
turae pro illo lempore. ConLra, perinde abrogatione Circumcisionis quoad fructum.
Impuo-na-
tur. sublatum est hoc remedium, per neces- Respondet Vasquez, non esse incon- 6!
ReSjH
sitatem praescriplam Baptismi, sicut et veniens, ut in casu suppeteret aliquod V.sq,
Circumcisio, deinde non tollitur inconve- remedium pro parvulis, per accidens.
Requiri ut niens, quia remedium legis naturae, abro- Contra, hoc est contra communem Theo-
reinedium
etlicax,
gata Circumcisione, fuisse efficax aeque logorum, et suavem dispositionem divi-
sil eliam ignotum fuit Judaeis, sicut et ipsa abroga- communiler Ecclesia,
nae Providentiae, ut
noluui.
tio Circumcisionis; remedium autem esse qualis fuit tum Synagoga, ante promul-
de se efficax nihil conducit, nisi constet galionem Evangelh sufficienlem, in qua
de ejus efficacia, ut appHcari possit ; me- fuit fides el cullus veri Dei, derelinque-
hus ergo diceret, Baptismum fuisse effi- retur sine ullo remedio, respectu parvu-
dere
cacem in resalvandis pueris, imo etiam, ut lorum, cum errore practico et invincibili, D<
Eccii
ipse vult, fuisse necessarium, quam sal- quem habuit citra culpam et negligentiam si
rea
varet Dei providenliam per remedium suam, quae imputari possit, quia seclusa
legis natura3, quod ex lege non licuit pubhca revocatione Circumcisionis, non
applicare parvulo, nisi in casu necessi- lenebalur aliud remedium quaerere, quod
talis anle octavum diem ; ergo sicut sup- eousque fuit privatum. et nulla lege sla-
ponit spectasse ad Dei providentiam, et lutum. Melius ergo dicitur, non fuisse
misericordiam non dereliquisse pro eo obhgalionis COQ

uUam ralionem lam immaturae
tempore Synagogam sine remedio, quod Baplismi pro tunc, donec promulgaretur,
applicaret practice, et de cujus efficacia (juae esl sentenlia S. Bernardi, quam sup-
constaret, sequitur nullum aliud fuisse ponit Tridentinum .sMjt?m,- hoc enim ipso
praeter Circumcisionem. quod Baptismus habuit totam necessita-
DIST. 111. QU.^STIO IV. 365
tem post promulgationom Evangelii, sup- sent quoad fructum. Judicialiaeliam illius
ponit non fuisse ante necessarium, ac legis, qufi diutius manente republica
proinde aliud remedium, quod fuit lege Judaeorum, observanda erant, hanc tole-
statulum, mansisse validum et utile. rantiam et usum legalium cseremoniarum

Ex quibus patet sentenlia et conclusio exigebant. Hanc conclusionem docent Conrlusio
communis.
Doctoris, quse intelligi debet juxla sen- Auguslinus et Uieronymus cum omnibus
tentiam ejus de obligatione Baplismi, expositoribus in illa loca Actorum et ad
ejusque promulgalione, quae sicut suc- Galatas 2. ubi Beda, Hugo de Sancto Vi-
itas cessive facta est, ila et fructus Gircum- ctore supra citatus, communiter Theologi
incisi-
mis cisionis etiam successive quoad Judseos in dist. praesenii, cum Magistro, et Alensis
ssive
iait. desivit, quando ad eos pervenit notilia supra citatus cum D. Tlioma, et reUquis
Evangelii et Baplismi, aut pervenire po- ejus discipuUs.
tuit, nam sicul obligatio Baptismi fuit Observandum tamen, hanc observan- Usus
^ legalium
.11
,. . . .
evacuatio Circumcisionis quoad fructum tiam pluribus modis fien poluisse ;

pri- quaiis lum
licitus, aut
et obligalionem ( tenendo lianc mansisse, mo modo, ponendo spem
,
m lege et permissusT
donec publice fuerit revocata in diversis Circumcisione, sine uUa fide aut depen-
provinciis, promulgatione Baptismi requi- dentia ad Redemptorem, et liic modu s
sita), sic etiam tunc primum cessavit uti- utendi legalibus, tanquam ex proprio
litas Circumcisionis, quando incepit ne- habere ulililatem, et non ex fide et ope-
cessitas Baplismi; quod docet etiam Sua- ribus Chrisli, nunquam fuit licitus, sed
rez loco ciialo, el alii, et Augustinus sup- damnabilis, quia continebat in se erro-
ponere videtur epislola 9. rem et hseresim ; et sic Paulus damnat usum

(h) Terlium autem lempus Circumcisio- legalium in epistolis ad Ilomanos et Ga-
imoisi- nis, etc. llaec conclusio Doctoris sequitur laias, et post eum omnes Patres contra
lem
tuam ex praecedentibus, nempe Circumcisi- Pelagianos, novissime Tridentinum sess.Q.
pore onem, licet evacuata fuerit quoad fru- cap. 1. can. l. Secundo modo poluit esse ^^,2^?*
noa
iferam, ctum tamen fuisse lici-
et obligalionem, usus eorum in fide Chrisli venturi, sic
j^î^Hjj^g^
tam aliquo tempore post promulgationem uLebantur eis Judaî non conversi, neque
Evangelii, quod patet iic/orwm 15. et 21. cognoscentesvenisse jam Chrislum, el sic
ubi agitur in primo de exemptione Gen- etiam fuit error quidem, sed particularis,
tiura a legalibus ; in secundo loco de pu- sicut est eorum qui ex errore parlicula-
rificalione Pauli Jerosolymis ex consilio ri concipiunt intentionem minislrandi Sa-
seniorum patet etiam Actorum 18. ei cramentuin, verbi gratia, Baplismi, ut

;
aliis locis, quia Judaii ex ipsa lege per Ariani, servantes tamen intentionem uni-
instructionem ejus sensim orant reducen- versalem, et quai institula sunt, et sic
notant plures expositores cum non derogant efficaci;c Sacramenti.

di, ut
io ei Ciirysostomo et Beda, quos infra citabi- Judaei ergo, qui pulabant Chrislum non- 74.
livum Krror
inisbio- mus. Fuit etiam aliud molivum ejus, ut dum venisse, et utebantur Gircumcisiono privatu*
ooit
118.
cum honorc sepehretur, et tanquam quai in (ide venturi, v.»Hdc quidem circumci-
ilcroifiil
iâonunoa
suo lemporo a Deo data, cultuni cl debanl, quanluni ad fruclum Sacramonli,
fidem ejus continebat ; ex quibus moti- qucm cx inslilutione divina hal)uil inde-
honeslus, ctpoluit pendcnler aberrorcillo parliculari, (juain-

vis actus eratlicilus ol
diu hiec cfHcacia duravii. Iloc dixcrim
esse utilis ex opere operantis, quamvis re-
media illius legisex opere operatocossas- ad conllrmationem eorum, qua) supra dis-
serit Doctor de efficacia Gircumcisionis a 3. Major. q. 2. Solo 2. de just. q. 5. a. 4.
ex opere operato dist. l. hujus guaest. 6. ad. 3.
Girciinici.sio Nam ex communi senlenlia omnium, tam

Si objicitiir (i), qnod Paulus re-
valuit 13
usque ad Patrum quam Scholaslicorum, Gircumci- Repr*
mortein stitit Petro in Antiochia, nt ipse sic
sahem sio ante morlem Gliristi valebat etiam

scribit Gal. 2. Cum venisset, inquit,
Pet
a Pa
instiluto Baptismo sub consilio ; valebat,
Cephas, in faciem ei resliti, quia repre-
inquam, quoad ea, quajipsi conveniebant,
hensibilis Et reddit causam
erat. :
quantum ad fructum, qualis fuit remissio

Prius enim quam venissent qiddam a
peccati, juxta senlentiam Augustini et
Jacobo, edebal Petrus cum Gentihus. Cum
Scholasticorum ; quod esset falsum, si
autem venissent, subtrahebat et segrerja-
ratione fidei tanlum liaberet illam effica-
bat se ab illis, timens eos, qui ex Circum-
ciam, cum fides venturi non fuerit vera,
cisione venerant, et simulationi ejus con-
Quod ex
opere neque supernaturalis, cui nequit subesse senserunt coeteri Judcei. Sequitur ibi-
operato
patet. falsum, postquam Ghristus venit in car- dem reprehensio : Si tu Judwus cum
nem ; ergo illa efficacia delendi peccati sis, genliliter, et non Judaice vivis, quo-
non conveniebat ipsi ratione fidei mi- modo Gentes cogis judaizare ? Istud
nistri aut Synagogae, quas erat in Ghri-
autem non erat diu post illud ter-
slum venturum, sed ex propria inslitu-
tium Concilium in Jerosolymis, ut
tione ; Judaei autem credentes in Ghri-
patetsecundum Magistrum histo-
stum non poterant uli Gircumcisione hoc
riarum nam quarto Claudii anno
;
modo.
venit Petrus Romam ; et in illa
Terlius Tertius ergo modus utendi Circum- via versus Romam, cum transiret
raodus
cisione ex usu credentium fuit,qua-
uteiidi
Antiochiam, facta sunt ista; hoc
legahbus.
tgjjus erat hcitum et honestum ea autem erat satis cito post Conci-
uli, etiam quando evacuatus est ejus lium supradictum, quod fuit de-
fruclus, ex rationibus et motivis prae- cimoquarto anno vel decimoquinto
missis, quia nondum erat prohibita, sicut post passionem Christi.
neque lex iJla revocata. Quamdiu autem Respondeo, quod de isto facto
hic usus Gircumcisionis et legis fuerit Petri, si peccaverit, vel non, vide-
protractus, incerlum est, quia ex Scriptu- batur controversia inter duos egre-
ra non constat, ut in fine § sequentis do- gios Apostolos, scilicet Petrum et
. cet Doctoi, immediate ante argumenta; Paulum, et postea inter duos Do-
de hoc ergo ibi aliquid dicemus, estque ctores famosos, Augustinum et
quartum tempus Circumcisionis, in quo Hieronymum. Salva reverentia
fuit, est deinceps morlifera. aliorum, teneo cum Paulo et Au-
gustino licet enim Apostoli in
;
SGHOLIUM.
actibus, vel verbis, quse dixerunt
Explicat causam reprehensionis Petri a ut homines, potuerunt errare,
Paulo, clare demonstrans legalia fuisse lici- tamen nullus Apostolus vel Pro-
ta longe post Pentecosten, quod August. pheta, inquantum scriptor alicu-
supra contra Hieronym. convincit, quem
jus partis Scripturse, aliquo modo
sequitur communis DD. D. Thom. 1. 2. q. 103.
erravit, quia secundum Aiigusti-
ai^t. 't. ad 2. ubi Cajet. et alii D. Bonav. hic
2. p.art. 3. q. 2. Richard. d. 1. a.6. q. 4. Du- num in epistola ad Hieronymum, Idein
-2.
rand. ibi q. 6. Paliid. q. 6. a. 5. Gabr. q. 4. et ponitur in Canone dist. 9. Si ad prol.
DIST. I!I. QU^STIO IV. 367
3. Scripturas divinas admissum fuerit ali- conversa in Judsea observabat lc-

ttatur, quod mendacium, quantumcumque par- gem, Act. 21.
el
)sum vum seu officiosum, nihil remanel in ea Nec vidctur quod reprehensibilis
laciiiin
in
solidce veritalis, qua convincatur adver- erat, quia sic observabat legcm,
i
P'"'!^' sarius. Quidquid enim contra ipsum alle- scilicet in discernendo cibos, quia
ndum gatum fuevit, respondebit illud mendaci- et hoc non magis fuit mortilerum,
ter esse dictumjocose vel officiose, ut est quam alia legalia,scilicet purifi-
illud aliud, quod conceditur ita esse di- catio et hujusmodi.
cinm. Unde dicit ibidem Augusti- Vel ergo dicetur reprehensibilis 13.
Duplex
nus : Uis solis libris scriptorum, qui fuisse, quia in illo actu observa- caiisa
repreliensi-
Canonici nominantur, hanc didici ferre bat legem, subtrahendo se a Gen- onis
1'etri.
reverentiam, quod nullum eorum in scri- tibus in cibo et potu quod hoc ;
bendo errasse, firmissime credani. Cum non erat faciendum, videtur prius
ergo Paulus ad Gal. 2. quse est pars sibi fuisse dictum a Deo Act. 10. de
8criptur3e Canonicae, hoc scribat :
Cornelio, vel quia prius non obser-
In faciem ei restiti, quia reprehensibilis vans legem in hoc coram Genti-
erat, et subdit : Cum autem vidissem, bus, postea venientibus Judaeis,
quod non recte ambularel ad veritatem etiam in hoc observabat; et utrum-
Evangelii, necesse est dicere ista que istorum duorum posset poni
verba esse simpliciter vera, vel multipliciter.
totius Scripturse auctoritas aufer- Primum enim poterat dici repre- Causa
retur. Quserendum est ergo quis hensibile, quia ad quamcumque Eccle- reprehensi-
onis
sit intellectus istorum verborum, siam veneris, illi te conformes, ait Am- Petri,
examinatur
ut vera sint, uon enim potest dici, brosius Augustino; ergo repre-
quod tunc reprehensibilis erat, hensibile fuit in Ecclesia Gentium,
quia servabat tunc legem nam ; non conformare se modo eorum
post illud factum, etiam Paulus vivendi, vel quia in hoc dabat occa-
pter
van circumcidit Timotheum istud ; sionem Gentibus servandi legem.
l
am
gis enim factum cito post ter-
fuit vel quia ostendens facto illud esse
fi{®°"
tium Concilium, Barnaba adhuc necessarium, vel saltem ncccssa-
">'»•
existente cum Paulo in Antiochia, rium ad hoc ut conversi ex Judneis
post reversionem eorum de Jeru- vellcnt commuuicarc cum eis, et
salcm, ut Magister historiarum ssepe infcriores facerent aliqua
narrat,quando scilicet Petrus per- ne excludercntur a com-
dinicilia,
gens Romam, transivit per Antio- munionc supcriorum. Ad istum
chiam. Paulus autem circumcidit intcUectum potcst rcfcrri illa rc-
iilus
Timotheum post separationem
jj^jjj^
,
prehensio Pauli : (Mcnfes co(/is judai-
'°^^- ejus a Barnaba, quando sumpto
zare, iialat. 2. cap. \q\ ostcndendo
ncii. Syla profectus est ad visitandum
cis exemplo, ncccssarium simpli-
iius fratres, quil)us prius prredicave-
citcr fore cis servarc lcgcin, vel
flrtfus rat, ut patct Act. 16. Post illud
'''
ad quatuor forc ncccssariuiu cis, ut sint digni
etiam tempus, bcnc
annos, Paulus purihcatus est sc- conununionc Jiid.porum fldclium,
cundum legcm, et tota multitudo vcl saltcm laudabilius cis forc
exempla majorum imitando, quam lum Judaeorum vitandum, quia

foret oppositum. non erat ibi materia scandali per-
Secundum etiam potest intelligi, fectis, neque parvulis, sed tantum
vel quia simulabat, non reputans Pharisa3is; de quo scandalo non
hoc corde esse faciendum, quod fe- esse curandum docet Christus,
cit in opere. Ex primo enim facto, Matth. 15. cui cum dixissent disci-
quod fecit in absentia nuntiorum puli ; Scis, quia audito hoc verbo Phari-
Jacobi, apparuit quod non sensit fo scei scandalizali suut, scilicet de CO-
reabstinendum a Gentibus conver. medendo absque lotione manuum,
sis ad fldem; et in secundo facto respondit, fjuod enim intrat in os, Matt|
ostendit, quodhoc esset faciendum. non coinquinat hominem, etc. quasi

Et ad istum intellectum potest re- diceret, non curetis de illo scan-
ferri illud verbum Pauli : simulaiioni dalo : Sinite illos, cceci sunt, et duces
ejus consenserunt coeteri, Vel Galat. 2. ccecorum. Tale autem scandalum
Aifa^causa posset sccundum dici reprehensi- fuisset hoc, quia ex genere actus,
'^Ponb
"''"
bile, quia non utebatur auctoritate nuUus debuit scandalizari, nisi ma-
Prselati. Cum enim esset superior le sentiens de libertate Evangeli-
illis nuntiis Jacobi, magis debebat ca. Nec per similem rationem de hoc
Au"
ipse veritatem constanter tenere scandalo vitando, potest excusari hi
in opere, et eos adducere ad rectitu- Paulus in circumcidendo Timo-

dinem suam, quam propter timotheum, vel purificando se, quia
rem eoru.ii flecti ad illud, quod nullum illicitum est committen-
erat eis placitum, vel magis acce- dum, propter scandalum quodcum-
ptum ; remissio seu timi-
et talis que vitandum. Unde Extrav. de regu-
ditas Prselati est pro tempore lis Qui scandalizaverit, uiilius
juris :
reprehensibilis et ad istum intel-

; scandalum nasci permittitur, quam veri-
lectum^ potest referri, quod nit las relinquatur. Ad minus hoc verum
Paulus, Galat. 2. Segregahat se ah est pro veritate vitse in praeceptis
aliis, timens circumcisos. Non enim negativis semper pro semper, et
erat ibi vere timor, quia simplici- et in aflirmativis pro tempore,
ter licitum erat Judaeis nonserva. pro quo sunt adimplenda.
re legem, et maxime quando erant Breviter ergo Paulus licite inter
inter Gentes ; et hoc debuit Petrus Judseos servavit legalia, etiam
1
exemplo suo ostendere nuntiis multo tempore post tertium Con-

illis, tanquam suis inferioribus. cilium, et hoc fuit licitum, dumioJ
*6-
De singulis istorum quatuor pos- tamen ipse non poneret in eiSprJ
set discuti qualiter, vel quantum spem, licet non esset utile, nec
esset reprehensibile; et si possint necessarium.
verba Pauli in Scriptura salvari Inter Gentes autem Gentibus se
ibidem cap. melius est dicere, quod conformavit, quia licuit sibi legem
quocumque istorum ibi fuisset non servare, pro illo secundo tem-
Cuipam potius fuissG vcniale quam mor-
Petn tuisse ^ pore Baptismi. Petrus autem in
veniaiem, talo. Nec potcst cxcusari Petrus, Jerosolyma servans legem, non
si aliqua j i, r-
fuit. quod noc laceret propter scanda- ,
peccavit, quia licuit Judaeo, et

;
DIST. III. QUiESTIO IV. 369
inter Judseos legem servare tunc. illam damnalam hceresim incidamus,

In Antiocllia autem inter Gentiles quce perperam affirmahal cum lcrjem
conversos, non servans legem, non Evamjelio, ci Circumcisionem cum\Ba-

peccavit, sed se conformans eis in piismo servandam. Non autcm vide-
cibis et potibus, non peccavit, sibi tur, quod Ecclesia lioc Judicaret
enim licuit non servare legem h?eresim, ex sola omissione Judae-
peccavit autem postea segregans orum qiindam necessitate disper-
se ab eis in cibis et potibus, pro- sionis, seu hujusmodi non servan-
pter aliquam quatuor rationum tiiim legcm, sed videtur quod hoc
praedictarum, ut verba Pauli prse- fuit propter aliqiinm revocati-
dicta salventur. onem simpliciter factam a Dco.
(k)Et si quaeras, quando fuit Cir- Ad argiimenta pro opinione prae- 18.
Ad argum.
cumcisio simpliciter illicita, etiam cedente.Ad primum, cum dicitur, num. 7.
poiiila.
Judfeis conversis? quod Circumcisio non fiiit nnte Circunici-

sio
Non Respondeo, qnod*
tempus illud mortem Christi revocata, vcrum ante
nstare, ^
passionem,
aando non habcmus in Scriptura aliqua, est tanqunm inutilis et illicitn, sed relaxala
non
sperunt quia liistorica Scriptura non per- bcne tanqunm relaxata, ut jnm renovata.
(It
'
AgRg
jicita. ducit Ecclesiam ultra quintum non esset necessaria, quia consi-
annum NeroniS; scilicet, non ultra lium do alio rcmedio rclaxavit
trigesimum annum a passione prgeceptum de priori. Ex quo enim
Christi, et toto illo temporc etiam secundum fuit remedium simplici-
Judsei conversi observabant le- ter, ct consulebatur, licuit, imo

gem, quod eis licuit. Nec credo, laudabiliter licuit, non uti reme-
quod hoc fuerit omissum usque ad dio priori circa idem.
eversionem Jerusalem, sive ad Ad illud Joan. 19. Consummalum Conaunima-
tuin
dispersionem Jud.Torum cum Gen- esi, dico quod hoc intcUigitur de est.'
explicalur.
tibus, inter Judseos conversos; his, qu.T scripta sunt de lilio homi-
tunc enim forte conformabnnt se nis, juxta illud Lucne 18. Ecce ascen-
Gentibus, inter quas erant disper- ditnus Jerusoiyma)n,' et consuinmabunlur

omnia quce scripla siint pcr Prophetas de
si, et sic paulatim cessavit ctiam
apud eos observatio. fdio hominis. Vel si illiid rcforatur
Vel potest aliter dici, quod Deus ad antiquain legcm, sic dehct in-
per Apostolos, vel successores lclligi : Consummatum est in cau-
eorum, detcrminato tempore, sim- sa, nnm mors Ohristi causn erat
pliciter prohibuit legalia servari, conhnnationis lcgis EvangclicfB;

licet de lioc non habeamus in Scri- scd illn non fuit confirmata tnn-
ptura, quia historia Scriptur,T. non (inniu nccessnria ad observandum,
datur, vcl dnrat usque nd illud nnt(^ pr.Tdicationcm c.jus pul)li-

^nu^c^
:aiia noQ tempus. Istud nutem est iî-obahi- cam, (|ii;t' non inccpit iu iiassionc,
MS6
iiiicita le. qiiia Kcclesia tcnet, ([uod Ii3e!*c- s(m1 in Pcntccostc tcmpore cnim
;
iutcrincdio scdcriint in ('(iMiaculo,

ut. sis cst dicere lcgalia currcre cum
ncmiui solemniter vcl puhlicc prao-
legc l']vangclicn, ut hfihclur Exirar.
de fiaplismo et ejns efferfii, c. Majorrs, dicnntes.
ubi dicit Innoccntius : Aljsii ni in Ad arguincnta principalin. Ad
Tom. XVI.
;

19- primum dico, quod in lege erant latriae, fidei, spei et charitatis in
aro-um. 1. moralia, sive legalia, judicialia Deum; et haec sunt completa,
Triagenera . ,.
quantum ad jam
, ,
,
prsecepio- ot caeremonialia ; et hostia illa oblata, et per eam
inkge. quodlibet istorum, potest intelligi peccatis purgatis, et mentibus in
verbum Christi : Non veni solvere, cultum Dei directis.
etc. quia Decalogus simpliciter Dico ergo, quod non venit solve-
manet, sed perfectius exponitur, re legem, vel Circumcisionem,
quam Judaei intelligunt, ut patet quantum ad fructum, ad quem erat
Matth. 5. Audistis, quia dictum esl an- instituta,imo perfecit eam, co-
Matth. 5. tiquis : Non occides. Ego autem dico piosius remedium et longe per-
Chi-^tus* 'ôbis : Quicumque dixerit fratri suo fectius instituendo, ut dictum est
non^soivit
j{(^^q(j^^ qIq g^ .
jvbn mcechabcris, etc. in declarando suppositum istius
veterem? £gQ autcm dico vobis : Quicumque vide- qusestionis,
rit mulierem ad concupiscendum eam, etc. Adconflrmationem, cum dicitur,
20
judiciaiia autem manent, non in
Judicialia Christus in se fuit
circumcisus, AdcoD
*^"nun?^° se, sed in sequipollenti, quantum Respondeo, non oportuit legisla-
;^^Ws"3. ^^ flnem. Finis enim judicialium torem statim circa nativitatem
^- ^^- erat paciflca cohabitatio homi- suam legem ferre, et ideo in prin-
num ; mores autem Evangelici cipio sui temporis lex prior adhuc
plus valent ad paciflcam conver- duravit; unde et illa, quse fuerunt
sionem, quam lex talionis, magis legis naturae, fuerunt observanda
enim servatur pax, si non percu- circa Moysem, usque ad tempus
tias percutientem, quam si oculus dationis legis in monte Sinai; ita
pro oculo, et dens pro dente redda- hic.Et eodem modo potest dici de
tur. Unde breviternuUum judiciale agni Paschalis comestione in coe- In n 'it
Chii
illius legis (quia illius legis) ligat na, quia in morte Christi causali- caus: *:
cess
nunc, licet tamen bene Principibus ter expiravit lex vetus, licet non lei
nunc statuere aliqua, quse erant in pro tunc, sed pro tempore publica-
lege Moysi; et illa ligant auctori- tionis hujus causae et legis Evan-
tate Principis, nunc statuentis, gelicse, et ideo usque ad mortem,
non auctoritate legis veteris. Sicut potuit Christus licite illa caeremo-
licet uni Regi in regno suo statue- nialia servare.
re legem, quse est in alio regno, Ad secundum, potest exponi foe- Acl
Circu
sed illa non ligat ibi,quia lex est dus sempiternum, in se, vel in oni
alterius regni, sed quia instituta sequivalente, vel forte magis ad fu. 3
foe»
semj
hic ab isto Rege. intellectum litterse, quod erat foe- ni,
Jr-
Cseremoni- Cseremonialia autem non ma- dus sempiternum inter Deum et dupl
expc
manentin ucnt iu sc, scd iu suis signiflcatis, Abraham, et specialiter ejus se-
igniStis. quia umbra transiit, et veritas men, quia numquam fuit aliud si-
successit. Omnes enim illse puri- gnum specialiter inter Deum et
flcationes signiflcabant puriflca- illud genus, tamen futurum
et
tionem a peccato, et illse obla- erat aliquod signum foederis, inter
tiones flgurabant oblationem per- Deum et totum genus humanum
fectam Christi, et actus quosdam et melius erat semini Abrahse
1
DIST III. QU/ESTIO IV. 371
transire in iliud foedus communo, runt caeten Judaei, ila ut et narnabas du- cjin^^
quam remanere sub signo
^ foederis cerelur ab e/s in illam simulationem. êrf
-^>-i*
'î"'^'."'°^'-
onis.
^
specialis, quia melius est partem cum vidissem quod non recle ambularent
esse in toto, cui simpliciter bene ad veritatcm Evangelii, dixiCephse coram
sit, quam esse distinctum a c?ete- omnibus, eLo. subjicilur ipsa reprehen-
ris partibus, ut sibi aliqualiter sio : si lu cum Judaeus sis, genliliter vivis,
bene sit, et aliis male. et 7ion judaice, efcc. nempe conversando
id3. Ad tertium patet, quia quantum et edendo cum Genlibus, anlequam ve-
ad Gentiles conversos, prgeceptum nirent nunlii a Jacob : guomodo Gentes
de Circumcisione erat revocatum cogfs judaizare ?
in tertio Concilio, auctoritate Pe- llejiciunlur in primis Ilector Pintus in 7(3,
tri et Jacobi, imo Spiritus sancti, Danielis, cap. I. qui negat hunc Gepham ^"'%\o^*^"
quia ait Jacobus : Visnm est nobis, et fuisse Petrum, sed unum ex disciDulis
'^
<i"p»"n»-
dam
Spiritui sanclo. Quantum autem nd ilhs sepluaginta Petri, Gentilem, ot sic rejicitur.
M Judseos, supponitur aliquando re- appellatum, seculus Eusebium lib. 1. histo-
Yocata, licet tempus revocationis riar. cap. 12. citantem in eamdem sen-
non fuerit simpliciter explicitum lenliam Glemenlem Alexandrinum lib. 5.
in Scriptura. Ilijpolyposeon, quam lenet Dorotheus in
Synopsi. Hanc sentenliam merilo rejicit
COMiMENTARIUS. Hieronymus, et communis, quia in illo
capite, cum Jacobo et Joanne, lanquam ,^!°"

fuisse
Ih.
(i) Si objicitur quod Paulus restitit Pe- columnis modo Petrus dicitur, modo Ge- i-epreheu-
suin
trover-
tro, elc. Ilic Iractat Doctor controversiam phas, quod nequil convenire alteri ; ne- aiiquem es
si%.
sepluai.'inta
illam, qua3 fuil Antiochi;c inter Petrum el que etiam alms quispiam ex discipulis seJ
P ''""'"•
Paulum, quse habetur ad Galatas 2. sepluayinta duobus tanta3 fuissel auctori-
cap.2. in quo primum docet se non ces- tatis, ut suo exemplo reliquos JudiBos
sisse Judfeis, qui explorabant libertatem Antiochae, et maxime Barnabam Aposto-
ejus in Evangelio, qui nempe volebant lum traheret ad imitationem sui. Undo
jugum legis, el conluhsse Evan-
inducere Tertullianus de prxscript. contra hiere-
Terlullian.
gelium cum Pelro, Joanne et Jacobo, licos, cap. 2'.i. lib. 4. contra Marcionem,
qui dexteras ei ilederunlsocietatis, ut ipse rap. 2. lib 5. cap. 3. Gyrillus .\Ioxan- ("yrilius.
el Barnabas inler Genles pricdicarent (Irinus lih. 9. contra

conira Julianum,
Juiianum, m
in *||I,;,ron''
Auf,'Hhlin.
Evangehum, ipsi vero inler Judaeos; tan- finr, Ghi'ysoslonms,f Ambrosius, llioroiiy-
GrcLcr.
dem suljjungit : Cum autem venisset Ce- nius, Augustinus, in pnediclum locum
:<i|stitit phas Anliochiam, in facicm ei restili ; cau- epistolai ad Galatas, Gregorius /<of«/7. 11.
iîliiilus
tro. sam repreliensi )nis subjungit, quia rein Ezechielem, el omnes Scliolastici el
eill prehensihilis erat, elc. prius onim, quam intorproles.

venirent quidam a Jacobo, cum Gontibus .Mtera controvorsia fuit do luodo, (juo
1
<''^n»r«'^"'''*-
edebat, cum autem venissent, subtralie- obsorvarunl Apostoli l(\galia. intor llioro-
bal et segregabat se. Subdit mitivuni iiviiiuin ot Augustiiium ; dicit ilieronymus "*••'
.\u;.'n>l. ot
Imjus segroiâtionis fuisse timorom : ti- iiMii iii-uisso oa observaro, nisi ox siinula- liioron.
mena eos, qui cx Circumcisione erant, elc. iKiiic ijuad.iiii, ol iidii ox aniiiio, quia
effectum exponit, (jui ox tali sogrogalione nompe orant mortifora. Gonlra, .\ugu:,li-
sequebatur : et simulationi ejus conscnse- nus (locol noii fuisse morlifora, sed iiior-
;
Sententia ^^^> prsedicato Evangelio ; ex priori ra- nam et veritatem Evangehi, dexteras jun-
Hieronymi.
^j^^^g dispensaloriae simulationis intelligil xerunt, ut Paulus ad Gentiles pergeret,
ex condicto Apostolos certasse, ut Petrus, ipsi vero ad Circumcisionem ; deinde
qui erat Apostolus Gircumcisionis, ageret subdit illud factura Petri Antiochiae, et re-
pro Judaeis, eorum infirmitatis curam ge- prehensionem a se datam, quia repre-
rens, eisque benigne condescendendo hensibilis erat.
Paulus vero, qui erat Apostolus Gentium, Ex quibus videtur clarum, nihil hic
eodem modo condescendens ipsis, pro factum sub simulalione ; si reprehensibi-

Gentibus staret, et utrimque decertando lera asserit simulationem Petri, longe
instruerentur, tam Judaei quam Gentiles. debet ipse esse a siraulalione. Accedil
In eamdem sententiam refert Hieronymus ulterius circumstantia temporis, quo haec
Grsecos Patres, quos sequitur Adrianus in reprehensio et causa ejus conligerit post
4. qusesl. 1. Caeterum Augustinum sequun- Concilium Jerosolymitanum, in quo decre-
tur omnes posteriores interpretes Latini tum est, ne jugum legis Gentibus conver-
et Scholastici, quin etiam ipse Hieronymus sis imponeretur, ac proinde segregatio

Iransivit landem in sententiam Augustini, illa Petri a Gentibus ut siraularet obser-
ut infra videmus, quod probationis loco vantiara legis, videtur incongrue facta.
sufficiet. Accedit quod et antea ipsi fundaverit
Probat ergo Docbr ex sentenlia Augu- Ecclesiam Antiochenara, in qua septem

78.
Probatur glini Petrum vere, et non simulatorie annis praesedit, Hinc ergo patet prima
sententia
Augustini fuisse repreheusibilem, quia ad Scriplu- ratio, in qua reprehensibiUs videbatur
es
veritate ram non est admittendum mendacium, Petrus, quia debebat Petrus se conformare
sod dicit Paulus in ea Scriptura Petrum Ecclesiae, et moribus Ecclesiae Antiochenae,

infambiii!
fuisse reprehensibilem ; ergo ita fuit vere, tum maxime quod eam fundaverit ; suo
et non simulatorie, et subdit causam di- autem facto ostendebat necessitatem legis
gnam reprehensione, effeclum ex ea re- observandae, vel simpliciter, vel saltem
dundantem, docet simulationi ejus con- necessariam esse, ut communio Judseorum
sensisse ahos et Barnabam. Accedit deni- conversorum ad fidem haberetur, vel de-
que scopus Pauli in hac epislola, ubi dis- nique factum illud interpretari posse tan- Effe
Scopus simu
Pauli. serit conlra eos, qui cogebant Galatas ad quam melius el perfectius foret confor-
legem observandam et Gircumcisionem, et mare se exemplo majorum, et speciatim
inilio capitis dicit Judseos quosdam, dum Petri, in observatione legis, quam Judaei
essel Jerosolymis, subintrasse, ut proba- conversi intentabant Gentibus imponere,
rent libertatem nostram, inquit, nempe ut patet ex variis locis Actorum, et ex hoc
pro veritate et libertate Evangelii in Ghri- loco Pauli.
sto Jesu, a servitute legis, illi videUcet Vel secundo, reprehensio referri posset
pro lege cerlabant, Paulus vero pro Evan- ad simulationem, quia corde non sensit,
gelio : quibus neque ad horam, inquit, quod fecit esse necessarium; facto autem
cessimus subjectione, ut veritas Evangelii contrariura monstravit, ad quod referri
permaneat apud vos ; subdens mox aucto- potest illud : simulationi ejus consenserunt
ritatem Evangehi et suae doctrinae, quam caeteri. Vel tertio denique, inquit Doctor,
praedicavit, collatione facta cum primariis posset dici reprehensibilis, quia succubuit
Apostohs, Petro, Jacobo et Joanne, qui timori, et magis debuit praedicare verita-
nihh ei conlulerunl, quantum ad doctri- tem illis nuntiis Jacobi, quara conformare
se illis, qui erant inferiores, maxime An- contra Pelagianos : Primum, inquit. quod
tiochiae, et inter Gentes, ad quas ipse dixU irreprehensibilis, aut nu/lus, ant
alias, cum aliis Apostolis scripsit, eas non rarus ;
quis est enim, qui non in pulchro
obligari ad legalia, quod exemplo eliam corpore, aut naevum, aut verruram ha-
Retractatio
conrirmasse debuil. Licet ergo in faclo beaf? si enim, ipse Apostolus dirit de Petro,
Ilieron.
usatur fuerit peccalum, tamen persona Petri quod non reclo pede incesserit in Evange-
^trus
excusatur a gravi lapsu, si ullus fuit, quia lii vcritatem, et in tantum reprehensibilis
forte ex instructione praesumebat nullum fuerit, ut et Darnabas adductus sit in
fore scandalum Gentium ex illa segrega- eamdem simulalionem, quis indignabitur

tione, quam ut Judaeos lucrifaceret, fecit id sibi denegari, quod Princeps Apostolo-
vel non adverlit, et faclum illud ad per- rum non habuit? Idem docet ipse Au-
sonam Petri refertur, ut processit ab in- gustinus epistola 260. ad Oceanum Sed Augustinus:
eamdem
tentione ejus, quia licitum erat inler quid hinc diulius, 'm(\\x\\., cum de hac quae- retractatio-
nein
Judajos servare tantum legem, quod et stione (scilicet observantiae legalium, et vidit.
Paulus eliam fecit, licuit et inter Gentes circa locum Pauli ad Galatas 2.) inter nos
non observare, et notum fuit Juflaeos ego, et prasdictus Venerabilis fraler Hie-
adhuc perseverasse in legis observatione, ronymus satis litteris egerimus, et in hoc
et hoc ipsis fuisse licilum pro illo tem- opere receniissimo quod nomine Criloboli
pore, quia consilium Jerosolymitanum adversus Pelagium modo edidit, eamdem
nihil de Judseis statuit ; ratione ergo clia- de ista re gesta dictis Apostolicis senten-
ritatis el humanitatis Petrus conformavit tiam tenuit, quam Bealissimi Cypriani
se illis nuntiis Jacobi, non preesamens etiam nos secuti sumus, etc. Ex quibus
inde aliquod in Gentibus eventurum scan- patet Hieronymum, visis scriptis Augu-
dalum, neque prsevidens, quia ipsi ex defi- stini in epislola 10. mulasse senlentiam,
nitione Concilii, et prsedicalione Aposto- et adhaesisse Auguslino ; nori est ergo
lorum habuerunt regulam, cui se confor- quod alii eam conlra menlem ipsius
mare deberent. Hieronymi defendere conentur.

Caeterum ipsum per se factum fuit Ad fundamenta adducta ab llieronymo,
reprehensibile ratione scandali, quod ge- patet illam supposilionem ejus de inhi-
nerari posset ex segregatione praefata bitione legalium non esse admiltendam,

a Gentibus, ei lioc modo reprehendit nisi eo sensu, quo quis in eis spem
Paulus factum. llaec aulein quaesLio non ponerel, et non in gratia Ghristi, queni
est juris, sed facli, in qua poluit esse sensum Paulus damnat, sicut et usum
error sine praejudicio personae errantis. conformem, de liis plura moderni Do-
Major difticullas esset, si legalia essent ctores, sed compendio dala solulio suf-
81
mortifera, ut sensit Ilieronymus, quia lirit ; non videnlur enim advertisse llie-
simulatio illa vix excusari posset, cuni sit ronymum tandem nmtasse senlenliam.
in materia Religionis, et contineret falsum (k) Et si quxras, quando fuit Circum- 82.
Tenipus
cultum, qui nulla ratione admilli potesl; cisio simpliciter illicUa ./ud:eis eliam con- quo
Jiid.i'orum
melius ergo Augustiims admillil legalia versis, otc. Uespondet id incerlum esso,
livali.t
fuisse licita, et non proliibilM, quando probabiiiler dici posse ox toto fuisse fncl.i ûnl
et
mururera.
ea observarunl Aposloli. ac proinde lan- inliii)il;im subvorsa Jerosolyma et templo,
dem ipse ilieronymus Iransivil in sen- (juod valdo consentanouin '
est rationi,
tentiam Augustini, ut patet e.\ dialogo 1. noii durasso amplius, quia el Synagoga
374 LIB. fV SENTENTIARUM
el populus ille divino judicio el senlenlia, Anoelum Smyrnensis Ecdesiae, qui ex insin ua
revoca'
tunc reprobalus et ejectus, libertalem et probabiliori, el magis recepla opinione, 1^^, IS.
legem amisit, cujus finis esl vaslitas et fuit Polycarpus : Dlaspheynaris ab his qui
solitudo ;
probabile ergo est durasse ipsis se dicunl Judxns esse, et non sunt, sed
eousque tolerantiam legis, ita ul fieret sunt Sijnagoga Saianae, etc. Judaeus esl
eis licita, sed mortua ; deinceps vero nomen denotans cultum et religionem,
destructo regno, et dislractis liinc inde ad Ilomanos 2. Non enim qui in manifesto
.ludseis, el iis dalis in reprobum sensum, est, etc. Negat ergo Christus pra^fato loco
atque ex alia parte, dilalala per univer- Judaeos esse Judreos, id est, qui se di-
sum orbem Ecclesia, et expHcata veri- cebant Judseos, habere vere cultum et
tate, quae per umbras legis significabatur, religionem, sed esse Synagogam Salana?,
jam amplius nullam habitam esse rati- et prout Victorinus Marlyr, aliique as-
onem Judaeorum, neque toleralam esse serunt, quam colliget Antichrislus, et
Circumcisionem. Probabilem eliam esl qu?e deseruit Christum promissum in
illud factum esse ante, quando aulem, lege et Prophelis, et supponilur repro-
incertum est ; vestigium ejus invenilur batio jam facta Judseorum ; hi enim per-
apud discipulos Aposlolorum Ignatium, sequebantur Ecclesiam et Apostolos, spe- ]Vi-see
Juslinum, Dionysium, et desivit uterque ciatim vero Polycarpum, ul conslat ex jn'poi°

finis illius toleranliae, nempe ad vocali- epistola Smyrnensis Ecclesiae, ad Eccle- P™
Finis
lolerantiee onem magis facilem Judaiorum, et ut siam per Pontum, quam habet Eusebius
cessavit.
cum honore desinerel lex illa a Deo data, lib. 4. hist. cap. 14.
auia primus ex obstinatione et obcsecati- potest ex

Confirmari ^ Canonibus Apo- Confir
^ ^ Es Car
one Judajorum, atque reprobatione ces- stolorum, nam Canone 8. prohibelur Pa- Apostc
savit, ul quia nullus fuerit deinceps fru- scha celebrari cum Judaeis, quam esse
ctus praedicationis Evangelii inter ipsos. traditionem Apostohcam omnes conce-
Secundus etiam desivit, declarata lege dunl, et Pelrum ac Paulum ordinasse
per veritatem, quam inclusit ubique jam celebrandum in die Dominica : Si quis,
perceptam, et cursu sufficientis temporis inquit Ignatius, epistola 8. ad Philippen-
tam Judseis in Judaea, quam inter Gentes ses, cum Judseis Pascha celebrat, aut
degentibus, atque ipsis Gentibus conver- Sijmbola eurum recipit, particeps est eo-
sis praedicataui. rum, qui Dominum occiderunt, et Aposto-
g3 Unde ex natura rei desivit finis tole- los ejus, etc. Canon etiam 63. prohibet
ob.ervatio
rantise, obtinenle deinceps veritate Evan- ingressum in Synagogam Judseorum ad
reddita
perniciosa. gelica, et magis invalescente obcaecati- orandum Can. 09. prohibet jejunare
one judaeorum, qui salulem in Circum- cum Judaeis, id esl, jejunia legis, festa
cisione statuebant; unde reddila est ipsa eorum celebrare, xenia ab ipsis recipere,
ut perniciosa, et tanquam signum ihius ut azyma, et simiha; Canon 70. prohibet
hajresis distinctivum, contra quam Paulus lucernam accendere in Synagoga Judae-
scripsit in suis epistolis ; translationem orum sub feslis eorum, aut oleum ad
autem legis satis praedicavit Paulus in eamdem Synagogam eodem tempore
sua epistola ad Hebraeos. Declaratio illa, deferre, sicut et eadem prohibel eadem
quam intendit Doclor factam, videtur facere in templo Genlilium sub festis
eliam aliquousque insinuata in Apocaly- ipsorum, ut nempe toUatur omnis prae-
psi Joannis cap. 2. in epistola illa ad sumptio cultus legis et idolorum. Ahqui
DIST. in QUiflSTlO IV. 375
ni etiam citant Bedam et Dionysium Gar- gelicam legem servatur. Caeremonialia

Ihusianum asserentes terminum obser- non manent in se, sed in suis signifi-
vantiae legalis Judaeis conversis fuisse calis ; non solvit Gircumcisionem aut
positum, quamdiu staret templum, et legem quoad fructum, sed multo abun-
sacrificia Jerosolymis. dantius in perfectiori retenta est. Quod
Responsiones ad argumenta superius Ghristus fuerit circumcisus, fuit propler
sponsio
ad attigimus explicando controversiam de adimplelionem legis, quae tum duravit
umenla
morte legalium, quae clare et fundate antequam alia statula est, sic etiam quse
liic explicat Doctor, nam consummatio erant legis naturae, perficiebantur circa
facta in Gruce intelligitur, vel de iis quae Moysen, donec lex in Sinai data est;
de fillio hominis erant scripta, ut patet intelligit de sacrificiis, non de Gircum-
Lucae 12. Ecce ascendimus Jerosolymam, cisione, quia Moyses circumcisus est.
etc. et aliis locis supra cilatis, vel de Ad secundum dicitur foedus sempiternum,
consummatione in causa, ut etiara S. Bo-
vel cum particulari genere Abraham,
naventura et alii supra citati explicant,
quia aliud specialiler non fuit datum,
non tamen in effectu donec lex promul-
vel cerle, ut quidam volunL cum Gyrillo,
garetur.
fuit sempilernum donec ex natura sua
uomodo Argumenta etiam principalia, ut illud :
impleta revocarelur, ex diversa conditione, et

lex? Non veni solvere legem, sed adimplere,
stalu generis liumani et lioc eliam
inlelligilur primum quan-
universaliter ;
;
tum ad moralia, quffi manent perfectius insinuat Doclor, vel intelligilur aequiva-
explicala. Judicialia manent non in se, lenter, ut dicil Augustinus, quod lex
sed in aequivalenli, quantum ad finem nova fuit revelatio verbis legis, in eaque
pacis pubhcae, quae perfeclius per Evan- continebalur, sicut in semine fructus.
; 1
DISTINCTIO IV.
{Textus Magistri Sententiarum.
De ficle accedentihus.
De illis qui suscipiunt sacramentum et
rem, rem et non Sacramentum,

et et Qui vero sine accedunt vel
fide
B.
Sacramentum ct non rcm. ficte, Sacramentum, non rem, su- HieroD)!
Enarra
scipiunt. Unde Hieronymus : « Sunt in .\u f
A. Hic dicendum est, aliqiios susci- lin. di
Difficultas
lavacra gehtilium, hsereticorum, Poenill
solvitnr.
pere Sacramentiim rem Sacra- et
sed non lavant ad salutem. In Ec-
raediciij
c. 2
Lib. de
menti, aliqnos Sacramentum et Et pon
Bapt. clesia etiam qui non plena fide Ba- de C0I18. 1
parvul. 2.
c. 27.
non rem, aliqiios rem et non Sa- ptisma accipiunt, aquam dist.4.i
accipi- Omnis >l
In
Encbiridio
cramentum. Sacramentum et rem unt, sed non Spiritum.
Augus- »
Lib. (I
Bapt.
c. 43. simul suscipiunt omnes parvuli, tinus etiam ait « Judseis omni- tra
(|
Habentur : I
Donatis
de consecr. qui in Baptismo ab originali mun-
I
dist. 4. a bus communia erant Sacramen- c. in

de consl
parvul. dantur peccato ; quamvis quidam ta, sed non communis erat gratia, dist. 4. <l
Comnient.
diffiteantur, illis qui perituri sunt Quom([
ad 16. cap.
Ezech.
qu?e est virtus Sacramentorum Deufl
parvulis in Baptismo dimitti pec- in finf
sup. illud :
ita et nunc Baptismus communis
In aqua
cata, innitentes illi verbo Augus-
non est est omnibus baptizatis, sed non
lota, et
citalur in
tini Sacramenta in solis electis
:
virtus Baptismi, id est, ipsa gra-
gloss. ibid. efficiunt quod figurant; non intel-
tia ». Item : « Omnis qui jam suse
ligentes, illud ita esse accipien- voluntatis arbiter constitutus est,
dum, quia cum in aliis efficiant cum accedit ad Sacramentum fide-
remissionem, non eis faciunt hoc lium, nisi poeniteat eum veteris
ad salutem, sed solis electis. Nam vitse, novam non potest inchoare.
Dubiuol
quod omnibus parvulis in Baptis- Ab hac poenitentia, cum baptizan- Dubiunl
mo remittatur peccatum per Bap- tur, soli parvuli immunes sunt ».
Diriicu
solvitj
tismum, evidenter Augustinus di- His aliisque testimoniis aperte
cit : « A
parvulo, inquit, recenter ostenditur, adultis sine fide et poi-
nato usque ad decrepitum senem, Baptismo non
nitentia veram in
sicut nuUus prohibetur a Baptis- conferri gratiam remissionis, quia
mo, ita nuUus est, qui non peccato nec parvulis sine fide aliena, qui
moriatur in Baptismo sed par- ;
propriam habere nequeunt, datur
vuli tantum originali, majores in Baptismo remissio. Si quis ergo
vero etiam omnibus quae male vi- ficte non habens veram
accedat,
vendo addiderunt ad illud », quod cordis contritionem, Sacramen-
nascendo traxerunt, nisi vitcT. tum sine re accipit. Videtur tamen
enormitas impediat. Adulti quo- Augustinus dicere, quod etiam
que qui cum fide baptizantur, Sa- accedenti, qui etiam habet odium
cramentum et|rem suscipiunt. fraternum, in ipso momento, quo
;
DISTINCTIO IV. 377
baptizatur,omnia condonentnr et num non asserendo, sed qucercndo d.i. tunc
post Baptismiim mox redeant et aliorum opinionem referendo. cJiliumâ.
sed non hoc asserendo dicit, inio Idem enim ait « Tunc valere in- :
hanc opinionem et prsnmissam cipit ad salutem Baptismus, cum

sententiam conferendo. Ait enim illa fictio veraci confessione re-
sic : His qui ficto corde bapti-
« cesserit, quse, corde in malitia
zantur, aut peccata nullatenus perseverante, peccatorum abluti-
dimittuntur, quia Spirilus sanctus onem non sinebat fleri ». Non flcte
disciplimc effuf/iel fictum, aut in ipso accedenti peccata dimittuntur.
temporis puncto per vim Sacra-
Quomodo intellir/atur illud : Quotquot
menti dimissa, iterum per ficti-
in C/iristo baptizali eslis, Chrislum
oncm replicantur ut etiam iUud ;
induistis.
1. 5
verum sit : Quotcjuot in Christo ha-
^. ^T. ptizati estis,
'
etc et illud :Spiritus Quseritur eroro, quomodo illud
lU. 18. ..... « . ^ c
sanctus disctpimce effur/iet ficlum; ut accipiatur : Quotquot in Christo ba- DifficuUas
induat eum Christum sanctitas ptizali estis, Christum i7iduistis? Potest Ro?n!'G!'4.
Raptismi, exuat eum Christum dici, quod qui in Christo, id est, in Y^ghS.'
pernicies fictionis. Nam redire di- Christi conformitate, baptizantur, ''%),'f,.P^-
missa peccata, ubi fratcrna cha- ut scilicet moriantur vetusiati pec- Donai. 5.
ritas non est, aperte Dominus cait, sicut Cliristus vetustati poe-
docet in illo servo, a quo dominus nse, induunt Christum, quem per
dimissum debitum petiit; quia ille gratiam inhabitantem habent. Po-
conservo dimittere noluit. Sic non test et aliter solvi Buobus enim- :
impeditur Baptismi gratia, quo- modis induere Christum dicimur:

minus omnia peccata dimittantur, vel assumptione Sacramenti, vel
etiam si fraternum odium in ejus rei perceptione. Unde Augusti-
cui dimittuntur animo perseverat. nus Induunt homines Christum
: «
Diibiuni 4.
Solvitur enim hesternus dics, ct aliquando usque ad Sacramenti
quidquid superest; solvitur etiam perceptionem, aliquando usque ad
ipsa hora momentumque ante Ba- vitse sanctiflcationem atquc illud ;
ptismum et in Baptismo. Deinccps primiim bonis et malis potest esse

autem continuo reus esse incipit, conimune, hoc autem proprium
non solum consequentium, sed et bonorum piorum ». Omnes
est et
prseteritorum dierum, horarum, ergo, qui iu Cliristi nomine bapti-
momentorum, redeuntibus omni- zantur, Christum induiint vel se-
bus, quae dimissa sunt ». IIoc au- cundum Sacramenti percepti-
tem, ut pra3diximus, non sub as- onem, vel secundum vitrr sancti-
sertione dixit quod ostenditur ex

;
licationem.
eo (juod ait in eodem llbro sic « Si
liinit.
I)e illis (/ul susripliinl ron rt non Sa-
ii. ad Baptismum flctus accedit, di-
cramentum seu quod pa.<:sio supplel
consi'c.
4 ,,missa sunt ei peccnta, ant non
vicrm bapllsmi et fidcs cl conlrilio.
-"'!!'!."' sunt
'0| Cll Ca
dimissa; eligant nuod volu-
'"•''•
erint ». Ecce aperte cernis, si tn-
,
Siintetalii, iit supra posuimiis, n.
'
«. ei (le
oDBec. men attcndis, id dixisse Augusti- qiii siiscipiunt ron ct non Sacra-
, ; i
Qui enim effiindunt san-

mentum. versio cordis defuerit; conversio
guinem pro nomine Jesu, etsi non autem cordis potest quidem ines-
Sacramenlum, rem tamen accipiunt. se, non percepto Baptismo, sed con-
Unde Augustinus « Quicumque, : fempôBaptismo, non potest; nec
IS.civ. C.7. • • 1
ullo modo dicenda est conversio
, .
et Bei-n. uou pcrcepto regenerationis la-

^^'antJ^' vacro, pro confessione Christi cordis ad Deum, cum Dei Sacra-
medium.
nioriuntur, tantum eis valet ad mentum contemnitur ». Ecce hic
dimittenda peccata, quantum si habes, non solum passionem, sed
abluerentur sacro fonte Baptis- etiam fidem et contritionem conferre
mi ». Auditis, quod passio pro remissionem, ubi non contemni-
nomine Jesu suscepta supplet vitur Sacramentum, ut in latrono
^''j^^*- decem Baptismi. Nec tantum passio illo ostenditur, qui non per passi-
contia vicem Baptismi implet, sed etiam
'
onem, sed per fidem salvatus est
Donat. . .
c. 22. in fides et contritio, ubl necessitas ex- sine Baptismo. Sed dicunt quidam ^^..
^ *
Objic
Luc. 23. f. cludit Sacramentum, sicut aperte Augustinum hoc retractasse. Re-Aug.
"^
ad^*^' docet Augustinus dicens : « Bapti- tractavit quidem exemplum, sed c.
"^ci^S^^fin."^
smi vicem aliquando implere pas- non sententiam. Ait enim in 4. libro
et
de consecr.
sionem, de latrone illo cui non ba- de Bapiismo « Cum dicerem, vicem
:
(list. 4. ptizato dictum est Hodie mecnm : Baptismi posse habere passionem,
Baptismi
vicem. eris in paradiso, beatus Cjprianus non satis idoneum posui illius la-
Kom. 10.
10. in lib. 4. de Baptismo, non leve docu- tronis exemplum, quia, utrum
mentum assumit. Quod ego etiam non fuerit baptizatus, incertum
• atque etiam considerans invenio, est ». Constat igitur, sine Bapti-
non tantum passionem pro nomine smo aliquos justificari et salvari.
Christi id quod Baptismo deerat, Unde Ambrosius de Valentiniano :
« Ventrem meum doleo, ut prophetico

^"^'"
posse supplere, sed etiam fidem
conversionemque cordis, si forte ad utar eloquio,
^
quia
^
quem regene-
^
con
Don ^
celebrandum mysterium Baptismi raturus eram amisi ille tameniib.de; ;
in angustiis temporum succurri gratiam, quam poposcit, non ami-pauio

. me
Dubium i
non potest. Neque enim ille latro Slt ». jer. 4
pro nomine Christi cruciflxus est,

sed pro meritis facinorum su- Quce videntur obviare prcedictis.
orum; nec quia credidit, passus
est, sed dum patitur, credit. Quan- liis autem videtur obviare quod
E
tum igitur fides valeat etiam sine Dominus ait : IVisi quis renatus fueritBmcx
visibili Baptismi Sacramento, ex aqua et Spiritu sancto, non potest jq.^^.

Ber:
quod ait Apostolus : Corde creditur intrare in regnum cceloriim. Quod si epist.j
ad justitiam, ore autem confessio fit ad generaliter verum est, non viden- et
Hug)
es{
salutem, in illo latrone declaratum tur esse vera superius posita. Sed
est; sed tunc impletur invisibili- illud intelligendum est de his, qui
ter, cum mysterium Baptismi non possunt et contemnunt baptizari
contemptus religionis, sed articu- vel ita intelligendum est : Nisi quis
lus necessitatis excludit. Et Bapti- renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto,
smus quidem potest esse, ubi con- id est, ea regeneratione, quse fit
DISTINCTTO IV. 379
per aqnam et Spirituin snnctnm, mus ».Sed quod in his minus di-
non salvabitur, illa autcm regene- xit, in aliis capitulis supra positis
ratio fit non tantum per Baptis- supplevit; et ideo hsec sic intelli-
mum, sed etiam per poenitentiam genda sunt, ut soli habentes tem-
. superet sanguinem.[jnde auctoritas di- pus excipiantur. Si enim aliquis
H-. 'e. cit, Apostolum
ideo « pluraliter habens lidem et charitatem volu-
dixisse fundamentum IJaptismaium, erit baptizari et non potest neces-
quia est Baptismus in aqua, in sitate prreventus, supplet Omni-
sanguinc, in pcjenitentia », Hoc au- potentis benignitas quod Sacra-
tem non ideo dicit, quod Baptismi mento defuerat. Dum enim solvere
wSacramentum fiat nisi in aqua, sed potest, nisi solvat, tenetur; sed
quia ipsius virtus et sanctificatio cum jam non potest, et tamen
datur non modo per aquam, sed vult, non imputat ei Deus, qui su-
])er sanguinem, vel poenitentiam am potentiam Sacramcmtis non
interius. Ratio etiam id suadet. Si alligavit. Quod vero invisibilis
enim parvulis non valentibus cre- sanctificatio sine visibili Sacra-
dere suflicit Baptismus, multo ma- mento quibusdam insit, aperte Au- au-. c. 8i.
gis suflicit fides adultis volentibus, gustinus tradit super Leviticum

sed non valentibus baptizari. Unde dicens, « invisibilem sanctiflcati-
^st. de
, Augustinus « Quseris quid sit
: onem quibusdam nfFuissc et pro-
oBiipt. majus /ides an aqua ; non dubito
: fuisse sine visibilibus Sacramen-
D. 1. quin respondeam pdcs. Si ergo
: tis ; visibilem vero sanctificati-
rt. 6.
p. 4. qiiod minus est sanctificare po- onem, qu<T fit Sacramento visibili,
tt. 11.
test, nonne quod majus est, id est, sine invisibili, posse adesse, non
fides'i de qua Christus ait Qui cre- : posse Nec tamen visibile
prodesse.
diderit in mc, eliam si mortuus fuerif, Sacramentum ideo contemnendum
Sed dicunt aliqui, niillum
vivei ». est, quia contemptor ejus invisi-
adultum in Christum credere vel biliter sanctiticari non potest.
charitatem habere sine Baptismo, llinc Cornelius et qui cum eo
nisi sanguinem fundat pro Bomi- erant, jam Spiritu sanctificati,
no, subdita introducentes testimo- baptizati sunt. Nec supcrfla judi- An. lo. 44
.defidenia. Augustinus ait « Ex illo tem ; canda est sanctilicatio visiliilis,
r"f. 3. ])ore, quo Salvator dixit Nisi quis : quia invisibilis prfficessit. Sine vi-
ug.^de' reuains fuerit, etc. absque Sacra- sibili ergo invisibilis sanctificatio
l^""*!!;
mento Ba])tismi, i^rfrter eos qui in esse potest et ])rodesse; visibilis
#^"^-
bium 3.
^ l^cclesia sangiiineni
^ fnndunt, ali- autem qune Sacramento tenus,
(it
qiiis vitam feternam accipore non sine invisibili prodesse non potest,
l)otest ». Item « Nullum Catechu-
: ciim ista sit omnis illius utilitas.
menum, quamvis iu bonis operi- Simoni Mago visibilis Bnptismus '^*'- f^- '^.
bus defunctum, vitam a^ternnm uon profiiit, (|iiia invisibilis non

hnberc credimus, (^xcepto marty- nffuit; sed (]uibus invisibilis nlfuit,
rio, ubi Bni)tismi tota Sacramenta profuit ». Nec tantum vnlet fides
compleutur ». Item : « Inipti/atis ali(Mi:i pai^viilo. (|unntum proprin
tantum iter salutis osse credi- ndulto. Parvulis enim nou sufllcit
.
fides Ecclesiae Sacramento,

sine jam remissis peccatis, justificati
qiii, si absqiie Baptismo fiierint sunt. Ad quod sane dici potest, eos
defuncti, etiam cum deferuntur ad quidem per fldem et contritionem
Baptismum, damnabuntur, sicut justificatos, id est, a macula pec-
multis Sanctorumtestimoniiscom- cati purgatos et a debito seterna}
probatur Ad quod hoc unum suf-
; poenae absolutos, tamen adhuc te-
ficiat. Angustinus ait « Firmissi-: neri satisfactione temporali, qua
Diibiiim 4.
me tene, parvulos, qui vel in ute- poenitentes ligantur in Ecclesia.
Aug. lib. ris matrum vivere incipiunt et ibi Cum autem Baptismum percipi-
de fii-ie ad
Petr. moriuntur, vel de matribus nati unt, et a peccatis, si qua interim
cap. 27.
Habelur sine Sacramento Baptismi de hoc post conversionem contraxerunt,
de consec.
dist. 4. cap saeculo transeunt, aeterno suppli- mundantur et ab exteriori satisfa-
Firmissime
cio puniendos, quia, et si pecca- ctione absolvuntur, et gratia ad-
tum non habu-
proprise actionis jutrix omnisque virtus augetur,
erunt, originale tamen peccatum ut vere novus homo tunc dici possit.
traxerunt carnali conceptione ». Fomes quoque peccati in eo am-
Et sicut parvuli, qui sine Bapti- plius debilitatur. Ideo Augustinus
Dubium 5.
smo moriuntur numero infidelium dicit,quod fides, quge fldeles facit,
adscribuntur ita qui baptizantur
; in aquis Baptismi datur vel nutri-
fideles vocantur, qui a fldelium con- tur, quia non habenti aliquando
sortio non separantur, cum orat ibi datur, et jam habenti, ut ple-
Ecclesia pro fidelibus defunctis. nius habeat, datur. Sic et de aliis
Fideles igitur sunt non propter intelligendum est.

virtutem, sed fidei Sacramentum.
Aug. ep. ad Unde Augustinus « Parvulum etsi
Bonif. quse
:
Quid dimittitur in Baptismo juslis.
est 23. nondum fides illa, quae in creden-
de consec.
disl. 4. cap. tium voluntate consistit, jam ta- Qui ergo mundus accedit ibi fit
Nihil est
aliud. men fldei ipsius Sacramentum; id mundior, et omni habenti ibi amplius 74^'
est, Baptismus, fidelem facit; sicut datur. Quod vero omnis exterior j^j^^"^
credere respondetur, ita etiam fide- satisfactio ibi relaxetur, Ambro-.„ Roni
''•
lis vocatur, non rem ipsam mente sius ostendit, siiper illum locum :
2.
annuendo, sed ipsius rei Sacra- Sine poenitentia sunt dona Dei et vocatio,
mentum percipiendo. dicens : « Gratia Dei in Baptismo

non requirit gemitum vel plan-
ctum vel aliquod opus, et omnia
Quid prosit Baptismus his qui cum fide
gratis condonat ». Quod quidem de
accedunt ? E
exteriori gemitu vel planctu accipi- de co
endum est; nam sine interiori ne- dist
F.
Quiil
Solet etiam quseri de illis, qui mo adultus renovatur; sed exteri- poemt.
efficiatur. jam sanctificati spiritu cum fide et ores satisfactiones et afflictiones,

charitate ad Baptismum accedunt, scilicet sordes poenitentium, ibi
quid eis conferat Baptismus. Ni- Multum ergo confert
dimittuntur.
hil enim videtur eis prgestare, Baptismus etiam jam per fldem
cum, per fidem et contritionem justiflcato, quia accedens ad Bapti-
DISTINCTIO IV. 381
.8. b. smum quasi ramus a columba por- habent. Sed si nunquam poenite-
lib. 1.
suinmo tatur in arcam; ante intus erafc rent, nec a figmento recederent,
), c. 24.
judicio Dei, sed nunc etiam judicio cujus rei Sacramentum"êsset Ba-
Ecclesice intus est. Cum vero in Ba- ptismus ab illis susceptus? Potest
ptismo peccatum deieatur, et sa- dici : rei quae ibi fieret, si non eo-
tisfactio exterior non imputetur; rum enormitas impediret.
quaerifcur, cur poenalitas, cui pro
peccafco addicti sumiis, non toUa- Si parvulis dalur in Daptismo gralia,
tur ? Hoc ideo tieri tradunfc Sancti, qua possunt in majore cetale pro-
)ium 6.
« quia, si a poena homines per Ba- ficere ?
ptismum liberarentur, ipsam pu-
tarent Baptismi pretium, non Solet etiam qugeri, si parvulis in H.
piiid
seternum regnum. Tdeo, soluto Baptismo datur gratia, qua, cum efflciatur
baptismo
reatu peccati, tcmporalis poena tempus habuerint utendi libero parvulo-
tamen nim.
manefc, ut illa vita studi- arbifcrio, possint bene velle et cur Rom. 9. 16.
ig. lib.
de civ, osius quneratur, quse erit a poenis rere? De adulfcis enim, qui digne 2. Cor.e. 1.
Heb. 10.
i, cap. 4
omnibus aliena ». Ideo etiam ma- reci^yinnl Sacramentum, non ambigi- 29.
Eph. 4. 30.
nefc, ut sit ftdeli cerfcandi materia tur, quin gratiam operantem et
et vincendi occasio, qui non vince- cooperantem perceperint, quse in
ret, si non pugnaret nec pugna- ;
vacuum eis cedit, si per liberum ar-
ret, si in Baptismo immortalis bifcrium posfc morfcaliter delique-
tieret. rint; qui merito peccati gratiam
appositam penhmt. Unde et dicun-
Cujus rei Baptismus sil Sacramentum, tu r contumeliam facere Spiritui sanclo,et
qui datur jam juslo. ipsum a se fugarc. De parvulis ve-

ro, qui uondum ratione utuntur,
c.
Qiiid Si quseritur, cujus rei Baptismus quaestio an in Bapfcismo rcce-
esfc,
liigniflce-
tur. ille Sacramentum, qui datur
sit perint gratiam, qua ad majorem
jam jusfco? Dicimus Sacramenfcum venientes setatem possint velle et
esse et m, quce prcecessii, id est, re- operari bonum? Vidctur quod non f^®*P- !•
missionis ante per iidem datae, et receperinfc, quiagrafcia ills cliari-

remissionis temvoralis pcenw, sive pec- tas est et fides, qua> voluntafcem
cati, sihabetur, quod interim com- praeparat efc adjuvafc. Sed quis di-
mitfcitur, ct noviiatis ac omnis gra- xerit, eos accepisse lidem et chari-
tiae ibi praesfcifcae. Omnis (,'fcenim tatem? vero grafciam non rece-
Si
rei signum cujus causa cst.
est, perinfc, qua bene operari possunt,
Nec mireris, rem aliquando prae- cum fuerint adulfci nou (U'go sufli-
;
cedereSacramcntum, cum aliquan- cit eis in hoc statu grafcia in Baj^ti-

do etiam lougo post sequatur, ufc smo dafca, nec per illam jôssunt
in illis ([ui licfce accedunfc, (piihus, modo honi esso, nisi alia a^hlafcur;
cum posfcea poenituerinfc, incipiet (luae si nonaddifcur, non est cx eo-
Baptismus prodesse, in (juihus fuit rum culpa, (piia justificati sunt a

Bapfcismus Sacramcnfcum hujus (Juidam jûtant, gratiam
p(^ccato. llesp
sancfcificafcionis, quam poenifcendo opcrantem cuuctis parvulis in Ba-

ptismo dari in munere, non in usn, Augustini, ibi : Videtur tamen Au-
nt, cum majorem vent^rint seta-
ad gustinus. Secunda ex auctoritate
tem, ex munere sortiantur usum, Apostoli, ibi : Qmcritnr quomodo.
nisi per liberum arbitrium usum Contra etiam dicta in declarati-
muneris extinguant peccando et ; one tertii membri ponit duas du-
itaexculpa eorum est, non ex de- bitationes. Prima, ibi Eis autem :
fectu gratise, quod mali fiunt; qui videtur. Secunda ibi Sed dicunt :
ex Dei munere valentcs habere Tertia pars principalis di-

alicjui.
usum bonum, per liberum arbitri- viditur in duas, secundum duas

um renuerunt et usum pravum ele- dubitationes, quas movet. Prima
gerunt. movetur circa tertium membrum,
( Finis textus Magistvi. et ponitur ibi : Solet cjuceri, etc.
)
Secunda movetur circa secundum

membrum, ibi Solet etiam quceri.
:
ORDO QU.ERENDORUM. Primum membrum, scilicet susci-

pere rem et Sacramentum, cer-
Postquam (a) Magister egit de tum est quod convenit parvulis.
Baptismo quantum ad ejus intrin- Secundum, recipere Sacramentum
seca, hic agit de suscipientibus et non rem, certum est quod
Baptismum, et consistit tota de- tantum convenit adultis. Ter-
terminatio istius distinctionis in tium membrum potest competero
declarando quamdam distincti- utrisque, utrique possunt
quia
onem trimembrem de suscipicn- habere Baptismum sanguinis et
tibus, quod aliqui reci-
quse est, flaminis. Secundum hoc ergo, pri-
piunt Sacramentum et rem; aliqui mo quaerendum est de parvulis.
Sacramentum et non rem; aliqui Secundo de adultis. Tertio simul
rem et non Sacramentum; et divi- de utrisque. Quantum ad parvulos
ditur in tres. In prima, hujus di- tria quaero. Primo, utrum parvuli
visionem ponit. In secunda, eam sint baptizandi? Secundo, utrum
exponit. In tertia, circa eam parvuli baptizati recipiant effe-
dubitationes movet et ponitur ; ctum Baptismi ? Tertio, utruui
secunda ibi Sacramentum et rem. parvulus existens in utero matris
Tertia ibi : Solet quceri de illis. possit baptizari?
Prima pars manet indivisa. Se-
cunda dividitur in tres, secundum COMMENTARIUS.
tria membra, quse declarat. Se-
cundum membrumUbi Si vero sine : (a) Postquam Magisler, elc. Postquam ordo
ficle. Tertium ibi Sunt et alii. Et: in prioribus cum Magislro exposuit ex-
utraque istarum partium habet trinseca Baptismi, quantum ad formam,
duas, quia primo declarat veri- materiam, defiiiitionem , instilutionem,
tatem. Secundo objicit et solvit, nunc proxime agit de suscipienlibus Ba-

et contra dicta in declaratione ptismum, qui sunt infantes et adulti, ad
secundi membri ponit duas obje- quospossit tripliciter comparari, vel ut re- Tripli
mod'
ctiones. Prima est ex auctoritate cipiunt Sacramentum tantum; vel secun-
DIST IV. QU^STIO I. 383
piendi do, ut recipiunt rem Sacramenti; vel ler- pecc. ori(/. el sess. 7. can. 12. 13. Goccius lale
ptis- 2. com. lib. 5. art. 6.
um. liOj ut recipiunt Sacramentum el rem Sa-
cramenti simul. Suscipere Sacramenlum
tanlum et non rem, competit^ficto ; Sacra- Ad primum, arguitur quod non,
Magii^t. 1.
mentum vero et rem Sacramenli susci- quia baptismus est remedium Ariîim. 1.
piunt infanles et adulti, qui sine fictione contra peccatum sed parvuli ;
accedunt; rem Sacramenti sine ipso Sa- non habent peccatum, quia nec
cramento suscipiunt, qui baplizantur Ba- usum rationis vel voluntatis; et
ptismo flaminis, et sic decedunt sine secundum Augustinum de vera
Baptismo fluminis, cujus non est copia. Rcligione : Peccalum adeo est volun-
Item, qui in sanguine baplizantur pro- tarium, quod si non sit voluntarium,
pter Clirislum, ut qui Marlyrio anle Ba-

non est peccalum; ergo, etc.
ptismum afficiuntur. Hic triplex modus Ttem, Matth. ult. Qui non credi- Argum. 2
Baptismum,
derit, condemnabilur
Parvulus non .
suscipiendi patet ex locis
Hieronymi in
potest credere ergo per Bapti- ;
Augustini et littera citatis
a Magistro.
smum non potest salvari; ergo
sio di
Traclatum universum absolvit Doctor
frustra^baptizatur.
jtionis.
novem quaestionibus, prima pars ejus

Contra, Augustinus de fide ad nntio ad
opposit.
est de Baptismo . infantium; continet

Petrum : Firmissime tene, parvulos,
qui sine Sacramento Baplismi de hoc
tres quaestiones, prima : An sint hapti-
sceculo transeunt, ceterno supplici pu-
zandi ? secunda : An recipiant effectum
niendos, quia originale peccatum in
Baptismi ? tertia : An in utero materno
carnali conceptione contraxerunt.
possint baptizari ? Secunda pars est de
adulto, et continet quartam et quintam
quaestionem : Utrum non consentieas re- COMMENTARIUS.
cipiat effectum Baplismi ? Utrum fictus
recipiat eumdem ? Tertia pars est de (b) Utrum parvuli, etc. Iliec quaestio 1.
Kxplicalio
utrisque, ad quam spectat quaeslio sexta potest explicari secundum varias con- quiestionis.
et septima : Utrum justificati teneanlur troversias, quae circa Baplismuiu infan-

ad Baplismum ? Utrum omnes baptizali tum conligerunt. Primo, an parvulus ne-
aequaliler recipianl effectum '
Baptismi ? cessitate salutis debeat baptizari, [îta ul
Quarta pars continet octavam et nonam; aliter in eo statu decedens, non salve-
prima est de parvulo exposito; secunda tur, vel certe nequeat esse membrum
parvulis Judseorum et infidelium. Cliristi et Ecclesi;c sine Baptismo, ratio-
ne peccati originalis ? Et hic est scopus Krror
I'ela^rii.
Doctoris, quia disscrit contra Pelagianos,
QU^STIO T. qui negarunt peccatum originalo, contra
quos Augustinus et Patres agunt, pro-
Ulrum parvuli (b) sint baptizandi! bantes ex Baplismo parvulorum, quj
datur iii roinissionem peccati, vere in
Alens. 4. q. 17. m. 1. D. Bonav. hic '2. part fantem, qui naturali generatione
/). des-
2. q. 1. et 2 Richard. art. l . 7. 2. U. 'Ihoin. q
G. et 3. p. q. Suar. 3. /). tom. 3
<')0. arl. 6.
cendil ab Adamo. contrahere peccatuin
d. 25. scrt. 1. et 2. G. cnntra .luli.ui. h
Aug. originale, ct idoo forinani Baplismi iii
Concil. Milevit. 2. Lateran. c. Majorcs, ili- Itapt
Glem. 1. de sum. Trin. Trideat. sess. 5. de ipsis verilicari in remissionem peccati,
ex quo indigent Baptismo, ul liberari baptizari inremissionem peccatorum, sed
possint. Secundus sensus est, utrum ut intrarent in regnum coelorum, ipsis
conveniat eos baptizari ? Tertius, utrum constituentes vitam bealam extra re-
sit aliquod praeceptum baptizandi par- gnum coelorum"; ila Auguslinus cap. 18.
vulos, ita ut parentes, et Ecclesia tene- 20. 30. et 34. Utriusque erroris Aucto-
alur eis de hoc remedio providere ? res fuerunt Caelestius el Pelagius, ut
Neutrum horum attingit hic Doctor, colligilur ex Augusiino in libello, quem
sed supponit utrumque ex praxi Eccle- Coelestius geslis Ecclesiasticis aUigavit
siae, quia suo lempore nulla fuit neces- Romai sub Zozimo, admisit parvulos Bapt
inla
sitas haec examinandi ;
antiqui enim baptizari in remissionem peccatorum, non
errores fuerunt remi
extincti, et quamvis negans tamen in eis peccatum origi- n<
Pelagianismus cum illis etiam fuerit nale ; ita Augustinus de gralia Chrisli
oridi
extinctus per Goncilia et Patres, ta- cap. 33.

lih. i. Pelagius vero alterius
raen ut effeclus Baptismi ejusque ne- evroris fuit nam
auctor, teste Augusti-
cessitas declaretur, disserit contra Pe- no lib. 2. de peccalo orig. cap 21. in-
lagianos, breviter supponens quaj defi-
terrogatus de parvuUs, qui moriebantur
nita sunt adversus Pelagium, qui magis
in peccato originali absque Baptismo,
ex instituto disseruit contra veritatem quo irent, respondit, non ire in regnum N.
bapti
peccati originalis, cujus remedium est coelorum scio, quo vero eant se nescire infa
primario et ex speciaU institutione Ba- dicebat, etc. Et hic est articulus quintus
hat
vil
ptismus, ut ab aliis Sacramentis distin- proposilus eidem in Concilio Diospolitano; ex
cce
guitur, quia est regeneratio in Christum, damnatur quoad bea'
utrumque sensum in
et per eum fit translatio ab eo statu, in MUevitano can. 2. et in Trident. can. 4.
quo quis nascitur fllius Adam in statum docebat peccatum Adae non origine
adoptionis filiorum Dei, ut docet Tri- tiansire in posteros, sed imitatione. Au- Pecc
dentinum sess. 6. cap. 7. Ada
gustinus lib. 1. de peccat. meritis, et imiL-
in pc
His suppositis, Pelagius negabat pec- remiss. cap. 6. infantes nasci in eo trar
Declaratur catum originale, ut patet ex Augustino statu, in quo fuit primus parens anle
error
Pela<,'ii. lib. de dono persev. cap. 3. lib. de pecc. peccatum ; est articulus terlius DiospoU-
Primus
error orig. et lib 1. de peccatorum merit. et tani, et can. l. Arausicani, negabat etiam
Secundus
error. remiss. cap 8. et deinceps usque ad flnem poenas peccali originaUs, quod ad alium
libri. Secundo docebat consequenter locum spectat.
non baptizari parvulos in remissionem Secunda haeresis circa infantes non
Ha
peccati originaUs. Augustinus enim et baptizatos fuit Vincenlii Victoris, quem Vinc
Palres urgebant consuetudinem Eccle- Augustinus impugnavit tribus libris de
sise, quae baptizabat parvulos in remis- anima et ejus origine. Hic admisit pecca-
sionem peccatorum, et illud necessitate tum originale in infantibus, sed asseruit
Baptismi : nisi quis renatiis fuerit, etc. ulterius, si sine Baptismo decederent,
non intrabit in regnum coelorum, Joannis salvari in paradiso per oblationes Sancto-
Divisio Pe-
lagianorum
3. Quo argumento divisi sunt Pelagia- runi, quae pro ipsis fiebant, ubi detine-
ni, nam quidam dicebant baplizari in bantur usque ad diem judicn, post quod
remissionem peccati non originalis, sed transituri sunt in regnum.
actualis, quod lum committebat, ita Tertia haeresis negal Baptismum in-
Tiia
Augustinus cap. 17. AUi vero negaban fantum, ut Petrus Brusius apud Bernar-
DIST. IV. QU^STIO I 385
resis dum, et quidam Henricus, a quibus senserint in Baplismum receplum, esse

•usu.
dicli sunt eorum sectatores Pelrobru- dimittendos liberos. Ludovicus Vives
siani et Henriciani, quos confutat Ber- Annot. ad cap. 27. Auguslini lib. I. de Ludovici
Vives.
nardus epis,l. 240. et serm. 66. in Cantica. Civit. cap. 27. dicit olim neminem con-
Hi negabant infantes capaces esse Ba- suevisse baptizari, nisi in aetate aduUa,
ptismi. Witclefus apud Waldensem tom. el qui per se peteret Baptismum, et in-
tclefi.
2. de Sacramentis, cap. 96. negabat telligeret quid sit baptizari.
Baptismum aquae necessarium esse in-
fantibus et adultis ad salutem, sed SGHOLIUM.

sufficere flaminis Baptismum per meri-
Parviilos esse baptizandos ut liberentur
fibapii- ta Christi. Anabaptistae negant Baptis-
ad 01'iginali, contra Pelagium, du quo Dio-
mum licere dare, nisi solis adultis, idque nysius, c. ult. Eccles. Hierach. Cypriaii. 3.
circa annum 30. ut quidam eorum apud epist. 8. Nazianzen. orat. in sanctum lava-
Ivini. Calvinum lib. 4, fnstitut. cap. 16. Hujus crum. Augu^t. 10. de Genes. 23. Proap. 2, de
sectse Auctor fuit (apud Cochleum voc. gent. 8. Milivilanum Concil. can. 2.
in ac-
vide Dellarm. lib. 1. de Bapt. c. 8. Castro
tis Lulheri anno 1528.) Balthazar Paci-
V. Baptismus, hajr. 9. Tridenf. sess. G. c. 4. et
monlanus, postea Viennae crematus. de Bapt. can.
soss. 7. 12. 13. Coccium supr.
Galvinus in Anlidoto Tndentini, cap. 5, ubi citantur Patres Grseci et Latini.
sess. 1. et loco citalo, docet parvulos
etiam sine Baptismo morientes salvari Hic error Pelagii, qiiod par-
fuit
et fieri sanctos et membra Ecclesiae, vuli non habent peccatum origi-
quibus plures hujus temporis hajretici nale. De hoc et ejus inii^robatione
consentiunt. tactum est Ub. 2. d. 30.
Quidam eliam negant parvulos bapti- Teneo (c) ergo opnositum, quia
Parvulos
zandos esse, quia cum efficaciam Ba- cum secundum Scripi\iram ot fi- esse
bapU/.an-
ptismi et Sacramentorum doceant cum dem, parvuli contrahant origi- dos.
es LuHiero consislere in excilatione fidei nale poccatum, ad ejus dcleti-
m.
tantum per verbum, quae nequit esse in onem, quê necessaria est ad sa-
parvulis, sic negant posse baplizari. lutem, sunt baptizandi, quia tem-
Alii contra docent fidem aclualem esse pore legis Evangelica?, Paptismus
in parvulis, el sic bapliziri posse ratio- institutus est in remedium coutra
ne illius fidei, cum sint capaces. Alii illam culpam.
d')cent aliquos molus dilectionis et fidei .Vd primum arguuicnlum, illa Peccatuin
in ipsis, similes iis, quos liabuit Joan- auctoritns .\ugustini (lcbet de ac- non seinpei"
volunla-
nes Baptista in utero malris, non quod tunli |)eccato intelligi, ot isto riuin i-i, in
(plO <'st.
intelligant parvuli, sed quod habcant modo pcccntum originalc fiiit in .\ri;uin. 1.
quasdam inclinationes siiniles motiijus priuio pnronte non voluutai'iuiu,

fidei et dilectionis ; ita Pseudoconcilium tamon oporLot (piod ([uodcumquo
iitem- Wittembergense apud Cochlnuni lib. 3. peccatum sit vuluntarium volun-
eauuin
Misceltnneorum tract. 8. cnp. 2. tnto illius iu quo est.
5. His oblique accodit Erasmns prsefn- Ad nliiid pn l,et, (ûod delxH in- Ar
asmi.
tione Pnrnphrnsis in Mnlthxnin, ubi do- tclligi dc .ndiiltis, pcr illud (juod
cuit inlerrogandos osse qui iii iiif.aUia prnnc(*(lit : Qni rrrdidrrif, rf bapfizddi.i
sunt, cum adoleverint, ct si non cun- fitcrif. \ Cl potcst dici, (juod «lui
Tom. XVI.
;
non crcdiderit, ncc actn,

nec lia- Jesu, elc. salvos nos fecit per lavacrum
bitn, condemnal)itur, quia secun- regeneralionis ;^,ad Tilum 3. In guo el cir-
dum Apostolum Ilebr. 11. Sine ficle cumcisi estis, 'Circumcisione non manu-
impossibile esl placere Deo, credere enim facta, in expoUationem veteris carnis, sed
oportel accedentem ad Deum. Parvuli in C ircumcisione Christi, consepulti ei in
autem, etsi non possunt liabere Baptismo, in quo et resurrexislis per ftdem
actum credendi, possunt tamen operis Dei, qui suscitavit illum a morluis,
habere habitum, ut in sequenti etc. ad Coloss. 2. Sic etiam Baptismus 1
qugestione dicetur, ideo non valet. Petri 1. appellatur Circumcisio spirilualis :
Mundans eam lavacro aquae in verbo vitas,
GOMMENTARIUS. ad Epliesios 5. per Baptismum induimus

Christum ad Galatas 3. et plura simiha
o.
(fi) Teneo ergo oppositum, etc. Hic duas ergo supposita^priori veritate de originali
Prima conclusiones opposilas eidem erroribus peccato in omnibus, qui descenderunt per
conclusio.
Secunda breviter comprehendit Doctor. Prima est : naturalem propagationem ex Adamo, ne-
conelusio.
peccalum originale esse iu parvulis. Secun- cessarius est Baptismus per quem indui-
da : parvulos necessitate salutis ess? hapti- mus Chrislum, exuimus veterem homi-
zandos, quia originale in lege Evangelica, nem, liberamur, mundamur, salvamur,
in iis 7iequit deleri, nisi per Baptismum, circumcidimur a peccato et illuminamur,
Probalio etc. Per legem Evangelicam intelligit ordi- ut liabetur ad Hebraeos 6.

prira;e.
nariam, quse est praesenlis status, non Secundo eadem veritas ex Patribus pa-
êcai
compreliendit casum Martyrii aut sancti- tet, Syricius Papa epist. L cap. 2. suppo- probai
Pat"
ficationis per Baptismum flaminis. Utraque nit eum, qui absque Baptismo decedit, syrii
Iren
conclusio est de fide. Prima conclusio perdere vitam et regnum. Irenaeus lib. 3.
Leo
Hie
supponitur ex materia de gratia et peccato contra hsereses, cap. 19. aquam et spiri- .\ua
Diospolit.
originali. Eam definiunt Diospolitanuni. tum esse necessaria, ut homo in vitam Dei
Milevitan. Milevitanum, el reliqua Concilia liabita perficiatur. Leo Papa epist. 78. alias 80.
African.
Concilia in Africa contra Pelagium, Lateranense, qui Baptismo privalur, necessaria libera-
Lateranens,
Florent. Florentinum, Tridentinum ; et patet ad tione privan, etc. Ilieronymus dial. 3.
Trident.
Ad Kom. 5. Romanos 5. Per unum hominem peccatum- contra Pelagium. Auguslinus de pecat.
intravit, etc. meritis et remiss. contra duas epist. Pela-
7.
Secunda conclusio quse ad prsesentem gianorum, cap. 4. lib. 1. de Anima, e'
Probatio
secundte
maleriam spectat, probatur ex Scriptura : ejus origine, cap. 10. lib. 2. cap. 12. lib. 3.
conclusio- aqua
Nisi quis renatus fuerit ex et Spiritu cap. 9. epist. 28. et alibi passim contra
nis ex
Scriptura sancto, non potest inlroire in regnum Dei, Pelagianos. Concilium Constantinopolita- CondS
Ad Rom. 6. Conste
etc. Joannis 3. Qui crediderit et baptizalus num : Conftteor unum Baptisma in remis- nopoih;
fuerit, salvus erit, etc. Mattliaei ultimo. sionem peccalorum.

i
An ignoratis, quia quicumque baptizati Terlio probatur specialiter de parvulis 9.
Tertiai
sumus in Christo Jesu, in morte ipsius ex communi Patrum et Ecclesiae sensu et de
Baptis
baptizati sumust Consepulti enim sumus definitione. Clemens Romanus lib. 6. infantB
Qen
cum illo per Baplismum in mortem, etc. cap. 15. constit. Apost. id docet : Bapti- Ron
nemo autem salvatur, nisi qui est in zate, inquit, pueros infantes, etc. Sinite
Uionj
Justin'
Cliristo Jesu; ad Romanos 8. Xihil nunc enim, ait Dominus, pueros venire ad me, Irense!
Origer
damnationis est in his, qui sunt in Christo et ne prohibete eos. Dionysius Eccl. hier.
DIST. IV. Qri^STIO I. 387
cap. 1. Juslinus in quêst. 50. Infanles cisione, quod post septimum diem urge-
digni sunl Daplismi commodis, fide eorum, bat. Idetn docet Auguslinus /i'6.!I. de Da-
Augustin.
qui illos ad Daptismum offerunt. Irenaeus ptismo, cap. 24. et epist. 28. ad Ilierony-
lib. 2. c. 39. Origenes hom. 8. in Levil. mum, et de] Gen. ad litleram, lib. 10.
asserens Baptismum Ecclesise dari in re- cap. 13. dicens esse tradilionem jAposlo-
missionem peccatorum eliam infantibus licam : Consueludo, inquit, matr/s Ecclesiae
u u , 7- .. - Ei-t tradilio
.
ob peccatum ortgmale homil.

. . , , ., ,
14.
.
m.
eadem
,
in oaplizanais parvuiis,- nequaquam sper- Apoaoiica.
hasins. <?^ ^'^- 5. in cap. 6. ad Roman. Athanasius nenda est,^neque ullo modo super/lua depu-
'*'"*
qiisest. 124. Basilius homil. 13. quae est tnnda, nec omninolcredenda, tiisi Aposto-
exhortatio ad Daptismum, docens omne '^'c« esset traditio. Et epist. illa 28. Deatus
lempus et totam selatem liominis esse ac- Cyprianus mn aliiuod decretum condens
inz. commodatam Baplismo, Nazianzenus orat. novum, '[sed Ecclesise fidem firmissimam
•ian
ros 40. Cyprianus epist. 59. Ambrosius lib. 10. servans, ad corrigendos eos, qui putabant
epist. 84. in cap. 1. Lucas de mysterio ante octavum diem nativitatis non esse par-
Paschx, cap. 5. Syricius episl. 5. c. 1. 'vulum baptizandum, non carnem, sed
on
Hieronymus loco citato, et epist. 7. ad Lae- animam " dixit esse perdendam, et mox
i"^- tam. Angustinus variis in locis, ut lib. 1. natum rite baplizari posse cum suis qui-
contra Donalistas, c. 23. et 24. et locis busdam Coepiscopis censuil.
supra citatis epist. 28. ad Ilieron. de Gen. IIoc decretum habetur apud Cyprianum ^^
ad litteram, lib. 10. c. 23. Concilia et epist. 59. argumentum siimentem a Cir-
omnes Patres, lam Graeci quam Latini, cumcisione, quae die octavo fiebat ex pne-
quolquot scripserunt de hac materia Ba- ceplo ; Can. 85. in Trullo decernil pueros
ptismi, Carthaginem. V. Millevitanum, baptizandos, de quorum Baptismo non
Bracharens? II. Matisconense II. Toleta- coiislat^jneque testimonium haberi potest;
num XII. Concilium Metense, Laleranen- id ipsum decrevit prius'jConcilium Carlha-
se, Viennense, ac Tridentinuin sess. 7. de ginense V. cap. 6. cujus ille esl Canon, ^^^3^.11,3^,^^
Daptismo can. 14. ei sess. 5. can. 4. Priori recle advertit Tiieodorus Balsamon. Idem
loco damnatur senteritia eorum, qui negant decrevit Concilium Wormatiense cap. 70. Worma-
baptizandos parvulos. Et cerle veritas h;6c Ilincmarus Khemensis ad Ilincmarum Lau- niacmarus.
ita passim a Doctoribus, Palribus, Conciliis dunensem, prohibentein infantes bapti-
atque Pontificibus conlinua traditione de- zari, impropnrat id nunquam in Ecclesia
finitur, ut mirum sit qua fronle ahqui ab ullo tenlatum esse, proponens ei regu-
fuerint ausi contradicere. Ex dictis autem lam Ecclesiasticam a IJeato Syricio Papa
tam necessitas quam congruentia Bapti- in lios prolalam. IIii3c autem regula habe-
smi parvulorum patet. liir in epistohi Syricii ad eumdem Hiivma-
An Daptizari parvulos sit in prxcepto? rum lUieinpnsem. Uiide merito Tridonli-
ise
?tum Aliqui dubilant asserentes, circa hoc non nuin docet osse Iraditionem Apostolicam
andi
Jlo8. inveniri aliquod proeceptum positivum scsx. 5. can. 4.
Ecclesiaj, sed consueludinem obtinere Stalutis autem diehus, extra periculiim,
vim pra^cepli. Cicierum videtur consuctu- m quihusdam Ecclesiis Biplisiiuis parvu-
do fundata esse in pr.ecopto, quod ad lirum llobal, ul palot cx dcuToto Malisco- Maiihcoueu.
,y,.., Iradllionem Apostolicam reforri debet. nensi cap. ;{. Omncs omnino, iiujuit, a die
Unde Nazianzenus sumitfundanKMiLuni ha- qnadragesima cum infantihua suis ad Er-
ptizandi parvulos ex pnccepto de Circum- clesiam obscrvare prxcipimus, ut impnsi-
tionem manus certis diebus adepti, el sacri neque morbus ad eosdem limitatur ; Deus
Olei liquore peruncli, legilimi diei festivi- autem omnes homines vuU salvos fieri,
tate fruanlur, et sacro Baptismate regene- ergo etiam remedium illud contra mor-
rentur, etc. Intelligit autem Concilium bum commune.
voluit esse
exorcismos et unctiones, quae ante Bapti- Ex quo sequitur quod neque ex prae-
12.
smum prsemittuntur, certis diebus fieri ceplo divino excluduntur parvuh. quia Null:
raiior
debere in infanlibus ante Baptismum, qui neque prseceptum Sacramenti conforma- PX(;lu<
infante
in die resurrectionis ministrabatur. tur ejus institutioni, quae ad infantes Bapiis
ivo De his Ivo Garnotensis in sermone de indigentes salute extenditur ; non praece-
Carnotens.
gacramentis dedicalionis. In lib. 6. Garoli pto Ecclesiastico, ut patet ex dictis, exclu-
Magni cap. 185. habelur : Placuit ut popu- duntur a Baptismo ; non excludun-
lus infantes ad Baptisnium non afferal, tur etiam ex defectu dispositionis, et
nisi duobus temporibus, si infirmitas non ralione status-, quia sicut ex Adamo, sine
Usus occupaverit, etc. Êthiopes, ut docet Zaga actu proprio contrahunt peccatum, sic
uopum.
^gi^g ^thiops, in confessione fidei, qua- etiam salutem habere possunt in Ghristo
dragesimo die masculos, octogesimo vero per Baptismum sine actu proprio, ut pa-
Moscovita- foeminas, baptizant, nisi antea sit pericu- tet ad Romanos 5. Si enim unius delicto
lum. Moscovitae etiam quadragesimo die mors regnavit per unnm, niulto magis
Baptismum conferunt, ut docet Sigismun- ahundantiam gratice el donationis, etc.
dus, de rebus Moscovitarum, cap. de Ba- accipieyitcs in vita regnabunt per unum
ptismo. In Ecclesia tamen Latina, ut nola- Jesum Christum, etc. Igitur sicut per
vit Rup.ertus de divinis officiis, lib. 4. c. unius delictum in omnes homines in
uper us.
jg_ gggiesia propter pericula mortis dedit condemnationem, sic et per vnius justi-
indulgentiam Baptismi, solemnitate Ba- tiam in omnes homines in justificationem

ptismi in paucis, usque ad resurrectionem vitce, etc. Vide quae sequunlur.
retenta. Sicut ergo condemnatio et peccatum ex

H. Ilis ergo fidei suppositis fundamentis, primo parente regnat in infantibus, ila
facilis est probatio conclusionis, quam etiam justitia per Chrislum, et salus ad ^,
probat Doctor ex illo de fide ad Petrum :

eosdem extenditur, qui venit salvum fa- RedenJ
miantil
Firmissime tene, parvulos, qui sine Sacra- cere, quod perierat; et primario ad re-
mento Baptismi de hoc saeculo transeunt, demplionem peccati originalis, alias non
aeterno supplicio puniendos, quia originale essel vere redemptor infantum, si vel ipsi
peccatum in carnali conceptione contraxe- peccatum non haberent, vel si habent,

runt, etc. Haec auctoritas continel fidem non posset eis applicari remedium. Qui
Liher de Ecclesise, ut patet ex dictis. Sub nomine salvantur in Christo, fiunt membra ejus
fide ad .
Petrum est Augustmi proponitur a Doctore, liber ta- et EccIesi;E, quod non contingit lege in
Iûl*^'6ntii
° men est Fulgentii ; communis autem error infantibus, nisi per Baptismum ; et sicut
fuit antiquorum Scholaslicorum, quiipsum condemnantur ex peccato, quod voluntale

Augustino tribuebant, quia inter opera Adami, non propria, commiserunt, sic
ejus habetur. Accedit eliam ratio, quam etiam salvanlur per Chrislum in fideEccIe-
Doctor insinuat, quia parvuli contrahunt si;e, ac virtute Baptismi. Deinde Joannis
originale, cujus remedium necessarium in 3. ubi oslenditur necessitas Baptismi non
illis est Baptismus; ergo non limitatur ex fit mentio fidei, quse quidem in adulto
sui instilutione ad solos adultos, sicut exigitur, non tamen in infante haberi
.
DIST. IV. QU^STIO II. m

potest, qui non est ejus capax, bene ta-
nien Baptismi.
13. Argumenia Anabaplistarum bene sol- QU.ESTIO II.

juineiita
labapti-
vunt Doctores moderni, ut Bellarminus
tiiltai"uiu.
lib. 1. de Sacr. Baplismi, cap. 8. quia Ulrum parvuli baplizaii recipiant c//'e-
10 I
nullius sunt difficuUatis ; urgent enim ea clum Baplismi?

quaj de necessilate fidei ad salutem lo-
vunlur quuntur, quae nequit in parvulis. Kespon- Alens. 4. parl. qvwst. 17. ??!. 2. D. Thom. D. Bu-
naveiit. Richard. et alii ciloli pro quxst. ]rx-
dent Palres quantum ad effeclum Bapti"
ced.
smi et salutis in infantibus, sufficere fidem
Fides aliorum, vel Ecclesia&, quia non sunt sui
[antium.
arbitrii, sed in poleslate aliorum, qui pro Ad secnndnm sic proceditur, et i.
•
L 1 1-1 1 • • Arguui . 1
ipsis respondere, et spondere jure pos- arguitur quod parvuli haptizati
'octor. sunt ; eL ut respondet Doctor, parvuli cre, non recipinnt eftectum Baptismi,
Qocent.
dunt iiabitu, licet non actu ; ita Innocen- quia talis efFectns est gratia ;
tius cap. iWayores, ^^ iâpasmo, recipien- parviili non recipiunt

gratiam,
les enim justitiam medianle Baplismo, qnia non infnnditiir sine fide, quia
recipiunt tidem, spem el charilatem, ex sine fide impossihile est placere Deo, ut
quibus integratur jusLitia ; ex Tridentino habetur llchr. 11. sed parvuli non
rident. sess. 6. cap. 7. unde infantes habent lianc recipiunt fldem. Quod probo, pri-
post Baptismum, et essentiaULer requiri- mo, auctoritate Apostoli Rom. lo.
tur, ideo a Graecis Palribus dicitur Bapli- Fides est ex auditu ; parvuli non pos-
smuR illuminatio. sunt sic accipere fidem. Secundo,
Aliam vero, quse consistit in actu, est- probo ratione, quia habens habi-
que dispositio prsevia in adulUs, quibus tum, potest uti eo cum voluerit
proponunlur primum credenda, (disposi- non impeditus; parvulus baptiza-
lio, inquam, ad Baptismum,) non liabent tus cum venerit ad usum rati-
ptismi infantes, neque requirilur in ipsis ; sed onis,non potest uti habitu fidei,
ai^lidei
jfebbio. ipsa susceplio BapUsmi esl professio fidei quia non potcst exirc in actum
et legis novae ex natura actus. Unde Au- crodendi articulos fidei.
guslinus Ub. 1. de peccator. meriUs, et Et confirmatur istud, quia ha-

ren.iss. cap. 27. Quis aulem nescit, inquit, bens habitum se haliet aliter ad
credere, esse infantibus baplizari, non cre- actum, quam non habens, aliquo
dere autem non bapt/zari, etc. Ubi late enim modo habitus se habet ad
probat ex Evangoliis et Scriplura, et epi- actum, secunibim illum moihim
et
stolis Apostolorum, necessitalem Baptismi difiert habens a nou habentc; sed
quoad infuntes. Videalur epis'ola -23. 57. pnrvulus haptizatus nuUo modo
105. serm. 10. el 14. de verbis Apostoli, alilcr se habet ad actum ci'edendi,
lib. 3. de lib. arbitrio, c. 23. lib. 4. de llapti- qnaiu si nou fuisset Itaptizatus,
smo, c. 24. el 25. et nmllis aliis locis, ubi quia si l)aptizatus nutriatur iuter
hanc verilatem ex instiluto probal conlra infideles, ct ab (ms doccatur, si-
Pelagianos. militer acquiescet errori eoiMim,

sicut alius non baptizatus si ;
etiam nou baptizatus nutritur

inter fldeles, et in lege eornm non habet eam ante Baptismnm;

doceatur, similiter acqniescet illi ergo non datur ei in Baptismo.
legi, siciit aliqnis baptizatiis. Si Contra, Angnstinus in Enchiri- Ratio
opposi
ergo nuUo modo aliter se habet dio A parvulo recenter nalo, usque ad
:
ad actnm credendi baptizatns, decrepitum, sicut nulhis prohibetur a

quam non baptizatns, nuUo modo Baptismo, ila millus est qui non moria-
habet habitnm fldei. tur peccato in Baplismo ; sed nullus
2. Si vero respondeatur, quod ha- moritnr peccato, nisi recipiat gra-
bitus acquisitus aliquo modo se tiam; ergo, etc.
habet ad actum, non sic antem
infusus. Contra hoc, et ad conflr- SGHOLIUM.
mationem principalis argumenti,
quia si Deus infnnderet alicui ha- Secundum fidem certum est, gratiam in-
bitum Geometrise concnrrentibus fundi, sicut originale dimitti parvulis in
Fides non gji^j rationibus terminorum Geo- Baptismo, de quo citati pro quaest. prjeced,
113.
tendit in metralium, posset ex illo habitn est de flde ex cap. Majores de Bapt. Trident.
'
creJibuia,
sess. 7. can. 6. 7. et' 8. et Florent. decret.
sicut assentire veritatibus Geometriois;
scientia in Eugen. Ambros. lib. 2. in Luc. August. 5.
scibiiia.
.,.
.
ergo a simili m
.
proposito, ex flde contra Donat. c. 21. vide Coccium et Bel-

infusa, si adesset, posset habens larm. citatos.
assentire occurrentibus rationibus
terminorum, et ita apprehensa Ad qu9estionem(a)dico,qnodsicut
ratione mortui et resurrectionis, est creditum parvulo in Baptismo
posset aliquis assentire huic ve- originale dimitti, ita et creditum
ritati,mortui resurgent, cujus est sibi gratiam infnndi, quia, nt
oppositum experimur. dictum est in qusestione de Cir-
Tandem conflrmatnr proposi- 43umcisione, Deus pro statu natu-
tum, quia cum habitus det ali rae nuUi remittit culpam,
lapsse,
quam facilitatem et delectationem nisi cui dat gratiam ;nullnm enim
in opere, ex secundo Eihicor. nuilns liberat a perditione , nisi qnem
autem facilius, nec delectabilius ordinat ad hoc ut sit fllins regni.
operatur contra habitum suum Adprimnrn (b) argumentum, Ad ar
quam secnndum eum; sed parvu- licet Deus de potentia absoluta,
lus baptizatus postquam fnerit posset dare gratiam sine flde (po-
adultus, facilius dissentit a credi- nendo qnod sint duo absoluta sim-
bilibus quam consentiat, ut expe- pliciter distincta), tamen qnia Dei
rimur; ergo, etc. perfecta snnt opera, Deuteron. 32.
Arn Item ad principale nullus reci- : et quando hominem sanat, tota-
pit gratiam a Deo, nisi aliquo liter sanat, ideo conceditnr, qnod
modo sibi conjungatnr, nam ac- non infnnditur gratia parvulo sine
tualiter averso, et omnino indi- flde et sine spe.
sposito, Dens non dat gratiam. Illse anteui probationes, quae Noii
Prima autem conjnnctio ad Denm snnt contra hoc de flde, locum !jralii|
ii.,e
flt per fldem ergo non habenti

; habent in 3. lib. dist. 23. probant Til
SHS;
illam, non datur gratia; parvulus enim nullam esse fldem infnsam, cap
DIST. IV. QU^STIO II. 301
et ideo habent solvi, siciit ibi

ihi tnr, nnod narvnlns conjuniritnr •'
Ad 2. arg.
' '
Alex. in 4.
habct declarari propter qiiid po- Deo per ndem parentnm. pmi. sum.
-, .
1 1 i.-
tit.de liapt.
nenda est fides. Vel enini ponitur Contra, pone pai-entes haereticos coiiat.
habere aliqnam cansalitateni re- vel inlideles, dicitur adiinc qnodzan.ii>"q.'i-

''"'"'"
spectn actns, tnnc actns non
et per lidem Ecclesia?. Contra, csto^"'"
per ni.si
posset esse talis, sine ea qnalis qnod in Ecclesia militante nnllns (liristum.
est,ipsa posita vel nnllam, et tnnc
; esset lidelis, tamen intenderet fa-
manifestnm est, qnod ex actn non cere, quod Christns fecit, parvu-
potest perpendi fides inesse. lus adhnc vere baptizaretur, et
Sed etsi aliqnam cansnlitatem reciperet gratiam.
habeat, adlmc hoc })otest esse dn- Dico ergo ad argnmentum, quod
pliciter vcl praecisam scilicet,
:
de facto nnlli datnr gratia, nisi
qnod nnlli alii possit competere; per aliqnam causam meritoriam,
vel non prrecisam, puta si talis quse meretur conjunctionem ejns
causnlitas ])ossit competere fidei primam cum Deo, et h?ec cansa
acqnisita^. Et si primnm istornm meritoria est Christns; sed prncter
poneretnr, posset forte certitndi- istam non oportet dare aliam in-
nnliter fides cognosci inesse, per trinsecnm in recipiente, qua con-
hoc quod aliquis cognosceret ta- jungatnr Deo, antequam recipiat
lem conditionem suo actui inesse, gratiam.
qua3 non posset inesse sine fide
infnsa.
secundum ponatur, simplici- COMMENTARIUS.
Si
tutes ter non potest cognosci fidem
usns Conclusio
llile
infnsam inesse ex actn, neque ex (f) Ad quaestionem dico, elc. 1.
Cnnclu.^îo
ni vel
aliqna conditione ipsius actus, et Docloris est de fide, dari graliam infanli fiileidari
leui
^'raliam
011
tnnc essct dicendum, qnod licet bapUzalo per Baplismum, qui delel in eo
o:i(',
per
!)ari nihil sit in actn, nec pertinens nd peccatum originale, quod nequit fieri. nisi
.efet.
^•jpgi""'
actum, in quo distinguatur liabens per collalionem gralice. Ilajc probaia est
fidem a non habcnte, ac per hoc supra de effet-lu Circumcisionis conlra
non posset CSse notum secnndum Magislrum, ejusque efficacia, .

quia, ut
rationem naturnlem, fidem inesse, diclum csi, non remiltilur peccalum ori-
tamen hoc est crcditnm; et sic ginale, aut morlale, nisi per graliani. l)o
posset dici gencraIit(M% qnod nnlla I3aplisnio aulem certiorem graduni dbli-
virtns supernatnralis potest pro- nol, quani de Circumcisione, qua*, ex ali-
bari inesse, neque ex nctn nliqno, quorum opinione orat, iiieffiax ad delen-
neque ex aliqua conditione ali- dum pcccalum, ul ihi visum csl, el ex
cujus nctns nec forte in

; sed opiniono Maglsiri, licel d(Hevoril peccalum.
universnli potest probnri per rn- non conlulil graliam ; de naptismo aulom
tionem natui*al<'m, alicinam virtn- inlor Calli(dicos Doclores nullus id aflir-
tem snpernatnralem inesse. Dc niavil f|uanlum esl ox officacia Sacramen-
istis nmplins hi lih. in nifitrrift

'.]. li, licot aliqui dubilavorinl an infanlos
de virtulihiis, dictnm est. essonl ca|>aces omnis ojus ofToclus. rali-
Ad secnndnm (c) |)rincipnle dici- one sui stalus.

.

Errores Fuerunt errores circa quoad
circa
varii efficaciam praeterita et subsequentia, quos
Tride:
eftectum Baptismi. Aliqui negabant omnem ejus damnat canon 10. Trident. sess. 7. de Ba-
Baplismi.
TerluUian. fructum ; Cajani apud Terlullianum lib. de ptismo sess. 6. can. 20. Canon etiam 6.
Augubtm.
Antiqute Baplismo, in principio, Manichaei apud damnat ibidem alium ramum ejusdem
hsereses.
Epiplian. Augustinum hseresi 46. Archentici apud errorii. circa instituta fidei, quo dicunt
Theodoret.
Florent.
Epiphanium haeresi 40. MessaUani, seu baptizalu modo posse
"), nuUo amitlere
Trident.
MassaUani apud Theodoretum lib. 4. hae- gratiam quanlumcumque peccet, nisi no-
reticar. fabularum, in fine ; quibus adjun- Ut credere, quasi sola fides sufficiat ad
gi possunt Armeni, qui id in genere justitiam, quod perinde ante et posl Ba-
dixerunl de omnibus Sacramentis legis ptismum dicere debent.

novae ; contra quos speciaUter est decre- Hunc errorem de impeccanlia baptizati
tum Eugenii Papse et Tridentinum sess. 7. tenuit etiam Jovinianus, ut refert Iliero-
de Sacramentis, can. 2. nymus lib. 2. conlra ipsum, et Augustinus

Kovatores Quibus reipsa accedunt, quotquot di- lib. de hseresib. 82. Quod si peccabat
hujus
temporis. cunt Sacramenta esse nuda signa excitan- baptizatus, dicebat eum non fuisse vere
tia fidem, ut hujus temporis hgereUci, quia baptizatum quem ibidem confutat Hiero-
sic loUunt onmem efficaciam propriam nymus. AIU dixerunt quidquid sit de im-
Sacramenti, et omnem justitiam in fide peccabiUlate ejus, saUem non fore, ut
statuunt, non quod liaec eliam deleat damnetur ; de quibus Augustinus lib. 21.
peccala, sed tegat seu faciat, ut non de civit.cap. 20. et eumdem confutat c. 25.
imputentur. Quamvis aulem modum lo- Calvinus incidit in eumdem in Antidoto
quendi Scripturae, Patrum et Ecclesise Conc. Trident. sess. 2. can. 2. ubi asserit
quandoque simulant, usurpanles verba, Baptismum esse chirographum, quo cer-
quae denotant efficaciam Sacramentorum, tiores reddimur de perpelua gratia ado-

tamen ad pravum se.isum torquent, quod ptionis ; et lib. 3. Inslilut. cap. 2. dicit
proprium haereticorum est. veram fidem semel habitam non posse

Hicmodus radendi seu regendi peccata amitli, et esse donum electorum ; hic
2.
Tegere fuit antiquus, quia sic docebant apud tamen sicut gratiam et favorem Dei ex-
peccata.
Theodoret, Theodorelum MessaUani, per simiUludi- Irinsecum, et praedestinationem statuil,
Epiphan.
nem novaculae, quae radit pilos, non toUit ita etiam in eamdem refert illam effica-
radicem. Sic eliam quidam Proclus Orige- ciam non perdendi fidem, et non damna-
nista apud Epiphanium ex Methodio has- lionis, non vero in BapUsmum. Alios
resi 64. Damnatur modus ille loquendi pariter etfeclus tribuunt Baptismo, ut
etiam a Gregorio lib. 9. Registri, episl. 39. quod toUat omnem obligalionem, et vin-
ab Auguslino lib. 1. conlra duas epist. culum legis Ecclesiasticae, ut subvertant

Gregor
Augustin. Pelagianorum, cap. 13. et lib. 3. cap. 3. polestatem Praelatorum, ita Lutherus de
Bellarm.
Eum assumpserunt haeretici hujus tem- captimtate Babylonica, cap. de Baplismo.
poris, ut docet BeUarminus lib. 1. de Ba- Hanc damnat haeresim Tridentinum sess.
extendunt 7. de Baptismo can. 8. et sessio)ie 6. can.

ptismo, cap. 18. qui perinde
hunc modum ad peccata praeterita et 23. Item, quod omnia vota tollat, ita Lu-
Baptismum commit- therus ibidem, Calvinus in Aniidoto in

futura, seu quae post
tuntur, et consequenler quidem, quia sessione 7. can. 9. et Kemnilius in Exami-

excilatio fidei, cujus ille est effeclus per ne ejusdem. Damnatur eodem canone.
ipsos, perinde fieri potest per Baptismum Horum effectuum non meminit hactenus
DFST IV. QU^STIO !1. m
antiquilas, aut Scriplura, aul traditio vilas prioris, et incremenlo divini vigoris
Ecclesiastica ; contrarium autem in mate- acceplo, fil homo perfectus et plenus.
ria de legibus et voto late probatur a Klieticius Augustodunensis apud Augu-

Rheticius.
Theologis, neque ea, quae Paulus disserit stinum lib. 1. conlra Julianum, cap. 3.
de libertale renatorum in Cliristo, sic in- Ilanc esse principalem in Ecclesia indul-
telliguntur, sed de libertate a jugo legis gentiam neminem praeterit, in quo antiqui
Mosaicse, et de libertale a peccato. criminis omne pondus exponimus, el igno-
Impugnatio autem harum haeresum rantiae nostrw prisca facinora delemus,

prout ad praesentem materiam speclant etc. ubi loquilur de Baplismo. Ambro-
petitur ex iis, quse praecedenti qua?stione sius de iis qui mysteriis initiantur, cap. 3.
praesupposuimus, quae non solum probant Aqua est, qua caro mergilur, ut omne "i,eron"^
necessitatem Baptismi, sed etiam ejus abtualur peccatum, sepelitur illic omne
efficaciam quoad remissionem peccati, et vitium. Ilieronymus libro adversus Ruffi-
collalionem gratiaj, in qua necessitas ejus num, cap. 7. et epistola 83. ad Ocea-
fundatur. Effectus ergo Baptismi est, non num, cap. 2. Omnia scorta, et publicae
solum lollere peccatum originale, sed colluvionis sordes, impietas in Deum, par-
etiam actualia, quoad culparo el poenam. ricidium et incestus in parentes, aique in
orenl. Est de fide. Goncil. Florenlin. in decreto extraordinarias voluptates utriusque sexus
ident.
unionis Armenorum, Tridentinum sess. 6. mulata natura, Chrisli fonle purgantur,
cap. 7. sess. 7. can. 9. sess. 14. cap. 1. etc. Oninia in Daplismate condonata sunt
scss. 5. de peccato orig. ran. 5. Garthagi- criniina, nec post indulgentiam judids est
a
nense IV. cap. 1. inter dogmata fidei. metuenda severitas, dicente Apostolo : Et
irlhap
quae profiteri debet Episcopus, quando hxc quidetn fuistis, sed abluti eslis, sed
consecratur, proponit eamdem verilatem sanctiflcati estis, sed justiflcati e>:tis in
profitendam : Quxrendum, inquit, ab nomine Domini nostri Jesu Christi, et in
eo si in Baptismo omnia peccata, id est, Spiritu Dei nostri, omnia peccala donata
tam illud originale conlractum, quam illa sunt, etc.
quae voluntarie admissa sunt, dimittantur. Ut caetera ergo omittam omnia hic ipse
0.
Admissa, inquil, et non admittenda, ul locus Pauli verilalem lianc luculeiiler
inepte hajretici. Marlialis Papa epist. ad docet 1. ad Corinlli. cap. 0. Nolite, inquit,
«rlialis^^ Tolosanos, cap. 1. Vos enim rstis membra errare, neque fornicarii, neque idoli^ ser-
Fapa.
Christi, et corpus immaculatum, nec ali- vienles, neque adulteri, neque motles, ne-
qua in re coinquinatum, neque sordibus que masculorum roncubitores, neque furis,
obvolulum, etc. Subdit rationem : jam ncque avari, neque ebriosi, neque male-
u
enim sanctifirati, et mundati eslis aqua dici, neqne rapaces, regnum Dei posside-
regenerationis, elc. Cyprianus de abluti- bunt ; et hxc quidcm fuistis, otc. Sub-
ypnan.
one pedum : De abdito et secretissinw jungit efticaciam Baptismi, qui lur.c oninia
Spiritus sancti munere, hujus gralia li- dolcvit : Sal abluli, inquit, rstis, elc. Ex
quor emanal, sic lavans quos parentalis quibus coiligilur vcrilas fidoi dofiiiila a
labes infecerat, ut ncr actualis, nec origi- Goncilis, nempe peccala, lam originale
nalis macula sui posl ablutionrm iltam (|u;\in aclualia, i\\\\v. pra».codunl Bapti-
actont.
vesligia derelinquat, etc. Lactaiitius lib. 7. smum (de his enim agit Paulus dumlaxal)
cap. 5. Cum homo ciclesti lavncrn purifi- por Baplismutu dolori. Qu<>d vero fuliira
catus exponit infanliam cuni omni (alje peccala commissa posl Baplisiuum, non
Baptismus deleat Baptisma, ut varie glorianlur hae- deterius fieret mutatio naturae, solum ge-
noa delet
peccnta relici, omissis aliis locis ;
patet vel ex nushumanum fecit oleastrum, ut quem-
lutura. , . , , .• ,n .
lioc ipso capite, uIdi

,
reprelienait Corin- admodum nunc in ipsis videmus arbori-

thios, dicens : Jam quidem omnino delibus, si quid inde in oleam gratia divina
ctum est in vobis, quod Judicia habetis converlit ; ibi vitium primss nativitatis,
inter vos;et infra monet, ut fugiant for- quod erat originale peccatum de carnali
nicalionem, cui plurimum addicti erant concupiscentia traductum et tractum, re-
Corintliii, ut exponunt Palres, et colligi- mitlalur, tegatur et non imputetur ; inde
tur ex epistolis Pauli. Item, ad Roma- tamen oleaster nascatur, nisi et ipse in
nos 8. Nihil ergo nunc damnationis est iis, oleam eadem gratia renascatur, etc. et
qui sunt in Christo Jesu, et subdit exce- cap. 33. Beata ilaque olea, cujus remissx
ptionem, qui non secundum carnem am- sunt iniqu/tates, et cujus tecta sunt pec-
bulant, etc. Unde qui secundum carnem cala; beata, cui non imputavit Domiius
ambulant licet prius fuerint in Christo peccatum, sed illud remissum et tectum
Jesu per Baplismum regenerati, habenl est, et non imputatur donec fiat in seter-
damnationem. Ilem, ad Hebraeos 6. Im- nam immortalitatem plena mntatio, habet

possibile est eos qui semel illuminati sunt, vim quamdam occultam, unde seminetur
etc. ubi clare colligilur inefficacia Ba- amarus oleaster, nisiillic eadcm Dei agri-
ptismi ad lollenda peccata commissa post cultura remiltatur, tegalur, non impute-
Baptisnmm; quod recte definivit Triden- tur, etc.
tinum sess. 7. de Baptismo, can. 10. et Quibus verbis docet peccatum quidem
sess. 14. can. l. et 2. originale ita remitti, ut legatur, non im-
6. Fundamenta hsereticorum, vel suppo- putetur ; ergo manet. Deinde docet, qua
Fundamen- „ , • •.• j
ta nunt solam ndem esse justitiam, ad quam ratione id fiat, dicens regenerationem
^mn!^°" concurrunt Sacramenla, ut signa excltan- quae nunc fit per lavacrum, usque in
tia, vel concupiscentiam esse peccatum, finem cuncta mala hominis purgare et
quae manet in renatis, quorum utrumque sanare , et infra : Sic inquam accipiendum
falsum est, si intelhgatur peccatum pro- est (supple quod dicit Apostolus ad Ephe-
prie ; si autem late, quatenus concupi- sios 6. de mundatione Ecclesiae per la-
„ . scentia ex peccato
'^ est, et in peccatura
^ vacrum aquae) iit eodem lavacro regene-
Concupi- '
^centia inclinat, ut exponit Tridentinum sess. 5. rationis, et verbo sanciificationis, omnia

quomodo
dirilur verum est, sed monendi essent sic inlel- prorsus mala hominum regeneratorum Bapiism
peccalum
ligendo, ut contentionem deponant : sen- mundentur, atque sanenlur non solum remiss
sum tamen erroneum praetendunt, quem peccata quse omnia aunc remittuntur ia "/^^.
Baptismo, sed etiam £tq"f"^'

non faciunt ea, quse de concupiscentia quse poslerius hu-
disseril Paulus, vel de lege membrorum mana ignorantia, vel infirmitate contra-
ad Romanos cap. 6. et 7. ut alias in ma- huntur, non ut Baptisma quoties peccatur
teria de peccatis fusius disseritur. toties repetatur, sed quia ipso quod seniel
Objicies Augustinum lib. I. de nuptiis datur, fit ut non solum antea, verum etiam
Objectio.
et concupiscentia, cap. 32. ubi servans postea quorumlibet peccatorum venia fi-
oleastri el olese insertaesimilitudinem ;

per delibus impetrelur. Quid enim prodesset,
primum intelligens peccatum, per secun- vel ante Daptismum poenitentia, nisi Ba-
dum justitiam et gratiam Quia tam mag- : ptismus sequeretur, vel postea, nisi prsece-
num peccatum fuit, inquit, ubi magna in deret? etc. Ergo Baptismus etiam facit
.
DIST. tV. QU^STIO II. 305
ad remissionem peccalorum subsequen- dlstinguens concupiscentiam a reatu, qui

lium, el in virlule ejus fit. dimitlitur in Baptismo, hoc est, ipsam
Ilaec loca difficilia esse docent quidam inclinationem corruptam ad malum, lam a concupi-
!.
onsio, moderni, et nimium favere haerelicis, sed peccato originali, quod reatum appellat pro Xnîte
minus ipse enim verbis praemissis (et ex quo venit ipsa concupiscentia. quoe '"'""ur.
nihil ;
clare docet omnia peccata, vel quidquid improprie peccatum dicitur, ut cap. 31.
habet ralionem peccati, dimitli in Bapli- quam a peccato acluali, ad quod
docet)
iiiinia smo. Fuit illa caliimnia Pelagianorum con- movendo allicil, eliamsi ex gratia Dei non
giano-
m. tra Augustinum lib. 1. conlra duas epi- consenlialur.
a Au-
inuin.
stolas Pelagianorum cap. 13. Dicunl, in- Ahquando eliam loquitur de concupi- Aiiqnando
etiaiii
quit, et nos dicere Baplismum non dare scentia, non solum quanlum ad inclina- j.roreaiu.
omnium indulgentiam peccatorum, nec lionem, sed etiam quantum ad reatum, Et

auferre crimina, sed radere, ut peccalo- sic dicit remitti, tegi, non imputari oleae,
rum radices in mala carne teneanlur ; quis qu3e dulcescit e.x. agricultura Chrisli, per
adversus Pelagianos hoc, nisi infidelis gratiam baptismalem. Unde haec verba
affirmet? Dicimus enim Baplismum dare remissionis, teclionis, et non imputationis
omnium indulgentiam peccatorum, et au- peccatorum desumpsit Augustinus ex
ferre crimina, non radere nec ut omnium ; Psalm. 31. Beati quorum remissx sunt
peccatorum radices in mala carne tenea- iniquitates, et quorum tecta sunt peccata,
mus, quasi rasorum vi capite capillorum, etc. Beatus vir, cui non imputavil Dominus
unde crescant iterum resecanda peccata. peccatum, elc. unde tegi et non imputari,
mnia Nam et istam similitudinem comperi suse idem est quod remilti peccatum per in-
jcala
milti illos adhibere calumniae, tanquayn hoc nos dulgentiain. Tecla sunt peccala, non sic
)tisino
sentiamus alqiie dicamus. etc. Sed haec intelligas, inquit Augustinus in illumTsal-
etiamsi vocatur peccalum, non utique quia mum, peccuta cooperta, quasi ibi sint, et
peccatum est, sed qida peccato facta est, sic vivant, etc. Quod et docenl alii exposito-
vocatur sicut scripticra manus cujusque res, ita tegi ut amplius non sint ; legunlur
dicitur, quod manus eam fecerit ; peccata enim per charitalem et justitiani et alias
aulem sunl quae secundum carnis concu- virtutes, lanquam per primaiu stolani,
piscentiam vel ignorantiam, illicite fiunt, candidam et immaculatam, qua toUilur
dicuntur, cogitanlur, etc. Et infra dicit, lurpido peccali ; sic enim charitas opcrit
concupisccntiam vocari peccatum , sive multitudinem peccatorum, per Apostolinn.

quod peccalo facta sit, sioe quod peccandi Origenes in cap. 4. epist. ad Romanos.
deleclalione moveatur, etsi ei drlertatione Ainbrosius de arca Noe cap. 31. Grogo-
justitiae non consentialur, elc. Ex quibus rius hom. 4. in Ezechielem, perinde inlel- Quid »it
verbis 'rridenlinuiu siiniliter declarans ligitur iioii imputari; iinpul.itur eiiiin pec- inipuiari,
rident. sess. 5. can. 5. cur concupiscentia dicalur calum quamdiu esl, sicul et l)ona opera
peccatum, dicil ideo appellari, quia cx etlides dicitur reputari ad .juslitiain ste-
peccato est, et ad peccatum inclinat. pius a Paulo, et dicilur merccs ad pra»-

9. Uemitti autem omnia in naptisino non miutii. Bcrnardns serin. 1. de Annunlia-
solum loci) praifalo, sed in anlerioribus, lione : IJlique
t
nuod faclum
• I
rsl, Dco lamen „
nornnruus.
.
ul cap. 20. el 20. et sequonlil)us usqu(> non impntanle, erU, quasi non fuerit, etc,
ad ullimum, quod est 33. lih. 1. de nuptii.^ scilicot p(M- indulgeiiliam et remissionein
et concup. vel expresse dioil vel supponil, oblileralum, sanatuiii, inundatuin, ut di-
citur de peccatis deleLis per Baptismum. rumdem. Pelagiani, quos ibidem impugnal Pelag
Explicantur
Quod autem Augustinus dicat, cap. illo Auguslinus, caplabant fraudulenter argu- rui
alia
verba Auir.
33. verbis cilatis, illud quod remissum est, mentum ex illo ad Ephesios Mundans .5.
et tegitur, et non impulatur, habere vim eam supple Ecclesiam) lavacro aqux in
(
quamdam occultam, unde semineLur ama- verbo vilse, ul exhiberet, etc. non haben-
rus oleaster, intelligi potest de concupi- tem maculam aut rugam. Captabant, in-
scenlia carnali, vel in ipsis parentibus quam, argumentum exhoc, unde negarent
respective ad prolem, quee etiam, ut nasci- in Ecclesia esse peccatum, eosque hic
tur a parentibus bnptizatis, per viam impugnat Augustinus, sicut et lib. 4. con-
concupiscentiae trahit peccaLum, et fit tra duas epistolas Pelagianorum cap. 7.
oleasler, donec per Baptismum remittatur ubi ex parte liaic ipsa replicat de oralio-
reaLus, tegatur, non impuLeLur. Vel inLel- ne Domiiiica ;
quae frustra diceretur ad
ligi potest respective ad personam bapti- remissionem peccatorum quoLidianorum,
zati, in qua vigeL adhuc concupiscentia nisi dicens esseL baplizaLus. Iloe enim
in agonem et cerLamen, eL sollicilans ad propterea, dicunt, inquit, ut credatur Ec-
peccalum actuale, nisi per gratiam bapti- clesia post Sanctum Baptismum, in quo fit
smalem, et aliam superadditam remilla- omnium remissio peceatorum, alterius non

tur, id esl, minualur, prouL fit in Baptismo, habere peccatum, etc.
ut infra docet DocLor qusest. 7. hujus § Re- InLentum ergo AugusLini esL, Ecclesiam
spondeOj aliqui dicunt, etc. et patel ex reddi sine macula et ruga per indulgen-
AugusLino variis in locis, ut hic capite 82. tiam omnium peccatorum in Baplismo, et
et cap. 25. Tegitur eliam per refraenatio- tamen in singulis suis suppositis adultis
nem ejus, el majori justiti;e vincente amo- habere peccata quotidiana, quia veraciter
re, non impuLatur, quando ei non dalur dicunl : Dimitte nobis debita nostra, elc.
consensus. Ostendit ergo quomodo locus Apostoli

^"-
.
Alia verba AHa itemverba Augustini, quibus exLen- intelligendus siL, nempe quoad remissio-
Aug-nstini
expiican- dere videlur efficaciam BapLismi, ad pec- nem plenariam peccaLorum praileritorum
tur.
caLa subsequentla BapLismum, quatenus per Baptismum ; et uILerius quod idem
valet, ut impetretur per ipsum venia eo- lavacrum jara receptura facit ad remissio-
rum, intelHgilur eo sensu, quo Baplismus nem eorum, quae posLea commiLLuntur,
necessario supponiLur ad veniam eorum, quia remedia per quae delenlur, non sunt
quse per aha media fit, ut sunt ibi enume- efficacia, nisi supposiLo Baplisrao in re,
raLa, quia hsec media esse efficacia doceL, aut voto, qui est janua et fundamenlum
Quid facit
Baptismus sed necessario supponenLia Baplismum, reUquorum, sicut eslfides ; esL enim pri-
ad
subsequen- et ideo poeniLenLia appellalur secunda ma nativitas hominis in ChrisLo, eL Sdcra-
tem
remissi- posl naufragium tabula, ul suo locodice- menLum fidei et initiatorium, nihil ergo
onem
peccati in lur. Bapti^mus enim est medium necessa- AugusLinus favet hsereticis, a quibus lon-
baptizato ?
rium ad salutem, ef primum quod appli- ge discrepat, eosque impugnaL, quorum
cari debet, et janua rehquorum, ideo error tum non emersit.
necessario supponitur, vel in re , vel in Praeter citatos errores, fuit eLiam quo-
voto, ad reliqua media, quse cum BapLi- rumdam sentenlia, quam decIaraL Inno-
smi contemptu nihil valent ad saluLem. cenLius 111. capiLuIo Majores, de Baptismo;
Argumen-
Baptismus ergo reddit subjecLum capax et posl eum Glemens V. Clementina I. de
tum. reliquorum donorum, atque effectus eo- summa Trinitate et fide Catholica, etc. ubi
DIST. IV. QU/ESTIO II. 307
entia quidam dicuntur asseruisse non infundi sare f^ratiam, et ex particulari Baptismum.
f
H imdam »
rum. gratiam, aut virtutes parvulis, quia nullus ex Tridentino sess. 5. can. 5. Si guis per
potest in eis esse usus ipsarum, donec Jesu Christi Domini gratiam guae in ba-
pervenerint ad aetatem adultam, peccatum ptismale conferiur, realuni originalis pec-
vero remilti per Baptismum. Ilnec senten- cali remiUi,negat, etc. Anathema sit ; iu
lia loleratur in illis decrelis, quia non renatis enim nihil odil Deus, guia nihil
condemnatur; et Imc magis spectat sco- est damnationis iis gui vere consepulti
pus Doctoris in hac quoestione. sunt cum Christo per Bapti^mum in mor-
2. Conclusio ejus est quod sicut creditum tem, qui non secundum carnem ambulant,
^lusio
oris. est parmlo in Baptismo dimilti originale, sed veterem hominem exuentes, et novum
ila et rreiitum est sibi gratiam infundi. qui secundum Deum creatus esl, induen-
Loquilur Doctor de credito fide divina ; et tes, innocentes, immaculali, puri, innoxii
eumdem gradum certitudinis tribuit liis ac Deo dilecti effecti sunt, haeredes quidem
iliani
duobus, nempe per Bapl^smum remilti Dei, cohasredes autcm Christi, iia ut nihil
imiii ElVectus
originale, et infundi gratiam; et patet, prorsus eos ab ingressu coeli remoretur.
vulis. naptisiiii.
quia justiticari, mundari et sanctificari, ILec definitio Concilii sine ulla limitatione
perinde tribuitur Baptismo, sicut et re- posita, comprehendit omnes baplizatos,

nasci per ipsum, mori peccato, vivere quantum ad effectum, qui natus est ha-
Cliristo, infundi Spiritum sanctum in cor- beri in omnibus, ex vi Sacramenti et se-
dibus nostris, ut palet ex Scripturis supra cluso obice.

Ex
ilura. allegatis. Item sess. 0. cap. 3. docet, sicut pecca- 14.
Ex Eadem veritas patet ex Patribus allegatum Adae non potuisset communicari,
rlDus
tis supra de efficacia Baptismi Christi aut contrahi, nisi ab eo, qui ex semine
supra Baplismum Joannis, eorumque dif- Adae propagatus nasceretur, sic eliam, nisi
ferentia. Item in commento pra3cedentls renasceretur in Christo, nunquam justifi-
quaestionis, et in commento jam praemis- caretur : Cum ea, iriquit, rcnascentia per Renascen-
anzen. so, Naziauzenus oras. 40. Chrysostomus meritum pa<isionis ejun gratia, gua justi j,^ (-|,îs,to
hom. 40. in Genesim, id docet de infanti- flunt, illis tribuatur, etc. Hibc autem re-
busetiam; et homilia ad neophytos: Ilac nascentia fit per lavacrum regenerationis ;
de causa , inquit, et infantulos baptiza- ergo et gratia collata, qua renalus fit ju-
mus, ut non sint coinquinati pecrato, ut iis stus. llec etiam doctrina est universalis
addatur sanctitas, justitia, adoptio, haerc- respectu omnium, qui in Christo rena-
ditas, fraternitas Christi, ut ejus membra scuntur.
.fint omnes, ut Spiritus habitatio fiant, etc. In capite sequenti do''ot hani" rona-
ictant. Lactantius lib. 7. cap. Cvprianus epi- scentiam post promulgationom Evangelii,
5.
pnnn.
nascMi. stota 12. et epist. C. Damascenus lib. 2. sine lavacro regenerationis, aut ejus volo
O.ioriH.
fidei, rap. 0. CyriUus lib. 2. in .loan. cap. lieri non posse ; et cap, 7. docet Bapli-
12. Theod(irclus in epilome divinor. de- smum esso causam inslrumenlalem jusli-
Non iu sola
cretor. cap. de Baptismo, Augustinus variis ficationis, quam dofinil non in sola pecca- pp,.,:aorum
'"•">"'"'°"<''
in locis parlim citalis, partim in aliis con- lorum remissione ronsistere (
prout dice-
Ira Pelagianos et Donalistas. banl Pelagiani apud .\uguslinum lih. de
Ilanc landom vflut dofinitam coUigere i/ralia Christi, cap. 38. el 39. ct danmal
13
lorent. î^^'' ^^ Floreiitino in Decreto unionis, ubi Milovitan. can. .3. ) .<j'v/ /;j sanrtiflratione
*"
'
detinil omnia Sacramcnta nova) le''is cau- eliam, et rennvatinne interioris hnminis
Sed tiiam per volu7itariam susceptionem gratigs et 14. c. 1. eamdem verilalem supp^jnit,
in
sanctiiicuti- donorum, unde homo ex injusto fit justus, nempe in Baptisrao dari gratiam: Si ea,
oiie-
et ex inimico amicus, ut sit haeres secun- inquit, in regeneratis omnibus gratitudo
dum spem vitae seternx, et haec omnia cau- erga Deum esset, ut juslitiam in Baptismi
sat in eo Baplismus. Et infra, causam ipsius beneficio et gratia, smceptam, con-
formalem justificationis, per Baptismum stanter tuerentur, etc. Supponit enim ri-
datae, asserit esse Justitiam Dei, non qua tum Ecclesiae baptizandi parvulos, et gra-
ipse justus est ( ut vane moderni Novatores tiam recipere, nam rarus est inter fideles,
garriunt), sed qua nosjustos facit, justi qui adultus baptizatur.
nominamur et sumus, eam in nobis recipi- Aliqui moderni propter ea, quae dicun- 16
entes. Et lianc justitiam dicit esse charita- lur in cap. Majores, de Baptismo, et Cle-
tem Dei, quae diffunditur in cordibus eo- mentina 1. de summa Trinitate et fide
rum, qui justificantur, alque ipsis inhcC- Catholica, dicunt non esse de fide, justi-
ret, subjungens, ia "

ipsa justificatione, tiam consistere in habilu et qualitate,
cum remissione peccatorum simul recipere saltem in aduUis, in quibus polest esse
spem, fiiem et charilatem. justitia actualis ; in infanlibus autem id
1j. Heec doctrina plana est, et quamvis de esse de tide, Hsec quaestio magis spectat Utn
sratia
justificatione adultorum loquatur, tamen ad materiam de justificatione, quam ibi- "liabit
perinde intendit hsec etiam communicari dem disseruimus. Alii contrarium docent
infantibus, qai aliter non disceriiuntur, tanquam proximum fidei saltem, modo
nisi quod in adultis exigatur dispositio abstineatur ab illa appellatione habitus et
antecedens juslificationem, et Sacramen- qualitatis.
tum per quod justificanlur ; infantes au- Viris magnis et gravibus, et bene meri- Etiat
adul
tem non sunt capaces illius dispositionis, tis de schola, nolo ex propria opinione
habit
quae consistit in actibus liberi arbitrii, cu- praejudicare- Gseterum videlur mihi ex ex
comm
jus in eis non est usus. Idem definit can. communi consensu veritatem hanc magis consei
2. Si quis dixerit homines justificari, vel tenere in adultis ; de quibus nemo vide-
sola imputatione justitise Christi, vel sola tur inter Doctores antiquos Scholasticos
peccalorum remissione, exclusa gratia et alias dubitasse. Et primum id confirmo ex Prob.
ex
charitate, qum in cordibus eorum per Spi- auctoritate praedictorum Ganonum, in qui- canoni
rilum sanctum infundatur, atque illis in- bus tantum dubitasse quosdam Theologos
hsereat, aut etiam gratiam qua justifica- docetur de eflectu gralise et donorum in
mur, esse tantum favorem Dei, anathema parvulis, an ipsis communicetur per Ba-
sit. Ganon universalis est comprehendens ptismum? Et ratio eorum fuil, ut insinua-
Cas
canor
tam infantes quam adultos, qui justifi- lur ,
quia usus praedictorum habiluum,
cantur, quia sine iUis duobus nequit sal- nempe gratie (
quam ipsi supponebant
vari justificatio ex descriptione ejus sup- consistere in charilate, et esse habitum
posila a Concilio. operativum, quia alioquin fundamenlum
Item sess. 7. de Sacramentis in genere, eorum non subsisteret ) spei et fidei, non
can. 6. 7. et 8. definitur universum sacra- potuit esse in infantibus, ex defectu et in-
menta causare graliam quam significant capacitate illius stalus.
secluso obice. Eamdem supponit can. 6. Gaeteri autem tam antiqui quam moderni 17
Gau
de Baptismo. Et can. 13. definit infantes Doctoies admittebantinfusionem habituum
escepti
baptizatos computari inter fideles. Et sess. tam in infantibus quoad rem, licet quoad infanti
usum, quam in adultis quoad utrumque ; num ( quamvis loqualur de iisdem sub Xrident.
priores ergo, qui negabant infusionem appellalione juslitiai et graliai, et non ha-
graliffi in infanlibus, ideo id negabanl, bitus et qualitalis) licet interpretari. nam
non quod de efficacia Baplisnii, quantum reipsa lenet quod omnes Scliolastici et
est ex parle Sacramenti, dubitaverinl, prsBfali Pontifices docuerunl , asserens

sed quia putabant niliil oliose conferri, gratiam renovare interius animam, inte-
ubi nullus ejus usus esset, et infanles ob rius infundi, inesse nobis, denominare
defeclum iBtatis, esse incapaceshabituum, vere justum inhajrere, augeri, amilti, re-
sicut el usus, qua3 ralio cessat in adullis, cuperari, ut palet ex tota sess. 6. Absti-
ac proinde admittebant in adultis comple- nuit tamen ab appellatione illa Philoso-
tum effectum Baptismi, elliabitus infusos. pliica et Scholaslica, qua dicitur habilus
Quaestio autem fuit de gratia informante et qualitas, et quam admiserunt Clemens
per modum habitus, id est,"qualitalis peret Innocentius, commodius sequens"'mo-
manentis et informantis ; unde in Clemen- dum loquendi Scripturae et Palrum et' an-
;isio. lina ila habelur : Nos allendenles genera- tiquorum Conciliorum, in maleria de ju-
lem efficaciami mortis chrisli, quae pcr slificatione homiiiis ; reipsa tamon id te-
Bapiismum applicalur pariter omnibus ba- nuit, quod alii sub dictis] appellationibus
ptizatis, opinionem quae asserit,' tam par- explicanl, sicut et Patres', ubicumque
vulis quam adultis dari in Daptismo, agunl de communicatione "Spiritus sancli
informanlem gratiam duximiis eligen- hominlbus, de reformatione imaginis, de
dam, etc. renovatione interioris hominis, de effica-
itenta Ex quibus habentur haic ex communi cia Baptismi et ahorum' Sacramentorum,

in
icrelo. consensu, tam dnnocentii in cap. Majores de justificatione a peccato. delgratia ado-
de Baptismo, quani Clementis, et Concilii ptionis ; quibus in locis loquuntur de dono
Viennensis, quam eliam Doctorum dissen- aliquo permanente, communicato homi-
lienlium, circa effectum Baplismi in par- nibus.
vulis. Primum est gratiam consislere in Ralio autom dubitandi dejjustitia. seu 19.
habilu el qualitate physicainformante, de gratia baptismali in adullis, an sit ha-

quo, ut dixi, nulla fuit conlroversia. Se- bilus.cum ipsi possint juslificari per aclus,
cundum est, eamdem gratiam, et dona est nova,nam licel verum sit esse justitiam
concomitantia communicari adultis , in actualem in bene operanlibus ot adim- Justiii.im
quibus cessat ratio dubitandi alterius par- plontil)US legom, longe ab hac divorsa Tm "noa"
tis. Tertium vero fuil in conlroversia so- est gratia sanclificans ex monte Concilii ""^Tacul^
lum: via,scilicet, gratia, et dona darentnr Viennensis, et Innocentii in illis Docretis,
parvutis? ergo nullum fundametiluin peti ac otiam Scholasticorum, ac novissime
potest dubitandi, an gralia collala por Tridontidi,nam, vel ille aclus antecederet
Baplisnmjn et alia Sacramonla, consistat Baptismum, et hoc non, quia sic non
in qualitate ot habitu, id osl, physice ot causarelur a Baptismo, noque significa-
permanenter inhaTonte ot informante? relur praclice. Dfindo Tridontinum cap.
18. NuUa ralio dubitandi, inqnam, ex priv- 7. oxplicans necos.sariam ilisposilioncm

ivenien'
lia dictis Canonibus peti potosl, neque etiam adulti ad Ba|)tismnm, ontnnorat actns
'ttoniiii
ex opinione Doctorum divorsa, ([nia in lidei. sp(!i, (liloctionis, poenilonlia?, ol
iisdem insinualur, cum contraiium doce- nogat in his consisloro juslitiam : ffanr,
antet supponant ; neque aliler Tridenti- \\u]\u[, seu pr,vparationcm, jusliflcalio
ipsa conseguilur, quae non esl sola pec- per Baptismum infusa, aut supponi, ut
calorum remissio, sed sanctificatio, et re- disposilio requisita ad Baptismum adulti,
novatio interioris hominis per volunta- quia de ratione justitiae est, (
quando
riam susceptionem graiise et donorum, etc. inest in quocumque gradu, justificare.
)
Baptizaius Cujus causas ibi enumeral, et inter ali- Ex quibus palet in nullo aclu praecedente
noii
producit as Baptismum, dicit augeri secundum Baptismum, consistere justitiam Baptis-
graliam
sanctiiican- mensuram dispositionis prseviae, dicit malem.
ad qiiam infuiidi per Spiritum sanclum, el causam Sed neque in actu etiam consequente 2
Nequi
dilponi^t. ^J^^ 'efficientem esse Deum, nieritoriam Baptismum consislit, quia distinguit actu
sequ(
ri)rislum, instrumentalem Baptismum ;
Concilium gratiam justificationis ab acti-
nullam autem activitatem respectu ejus bus consequentibus, quos vocat fruc-
tribiiit baptizato, nisi inquantum se dis- tum justificationis, cap. 16. Hac igitur
ponit cooperans gratiae vocationis, quod ratione, inqujt, justrftcatis hominibus^
nequit dici de justitia, quse consisteret sive acceptam gratiam perpetuo conserva-
in actu vitali, ac proinde inter alias cau- verint, sive amissam recuperaverint, pro-
sas ejus deberet enumerari liberum ar- ponenda sunt verba Apostoli : Abundale
bitrium hominis a Deo motum et exci- in omni opere bono, etc. ubi distinguit
tatum, ut declarat in cap. 5. et 6. el can. justitiam, quae perpetuo conservari po-
4. 5. et 6. sic agere ad actus. test, vel amissa recuperari, a bonis
-3^0-.
Propneta-
, Item, cap.
^ 8. dicit ideo nos dici iusti- •'
operibus consequentibus, sicut eam su-
tes quia neque
ficari gratis, fides, neque ope- perius distinx.it ab operibus ariteceden-
"permnnen- ra, quas Justiftcationem antecedunt, ipsam tibus ; neque Concilium agnoscit ultra
tis.
justificationis gratiam promerentur. Dicit hsec, alios actus virtutum, ad quos con-
deinde jusiitiam noslram nobis inhaerere, currat liberum arbitrium ; neque etiam
et augeri et amitli, quae in rigore aliter Patres aut Scholastici loquendo de ope-
nequeunt intelligi, quam de illa, quae ribus, quibus homo juslificatur, neque
permanenter inest. Dicit justiliam nos- Scriptura, ergo siue fundamento asseri-
tram cap. illo. 7. consislere in charitate, tur potuisse hanc justitiam, de qua lo-
quse diffunditur in cordibus eQrum, qui quimur, adulti, de facto et lege ordi-
baptizantur, atque ipsis inhseret. naria, consistere in actu aliquo suo.

Item, in ipsa justificatione simul cum Accedit quod hoc tenendo, non recte 22
Gratia
remissione peccatorum hasc omnia simul definiret Concilium sess. 7. de Sacra- causa
Sacrai
infusa accipit homo per Jesum Christum, mentis in genere can, 8. gratiam confer- ta
e\- ope
cui inserilur, fidem, spem et charitatem, ri a Sacramentis novae legis ex opere opem
quod I
etc. In his quocumque modo textus in- operato, id esl, sine cooperatione liberi conip(
acta
telligatur (ut abstineamus ab illa quces- arbilrii, maxime ex sententia statuente
tione : An gratia a charitate differat) actum vitalem non posse esse a solo Deo;
consislit inlegra justitia Christiani, id undehaec sententia tollit efficaciam Sacra-
est, qua fit homo insertus Christo per mentorum, eamdico,quam habent exojaere
Non Baptismum Christianus. Haec non possunt operato. Confirmari potest ratione, quia Confii
consistere
gratiam referri aJ actum, quia ante Baplismum null j probabih fundamento slatui potest
sanctilican-
tem habuit adultus actus fidei, spei et chari- gratia adoptionis secundum speciem,
in actu
tatis ; unde si in ipsis consisleret justitia, alia in infante, el alia in adulto; aul
anteceJente
Baptismum id est, in actibus, non intelligerentur Baptismum aham efficaciam et effectum
A
DIST. IV. QUy^STIO II.
40L
"^ specie habere in infanle, aliam in juslificationein a peccato, non confert

TJ'^
icacia
;ramea-
adulto
.
; ergo non in alio consistil jus- anam m specie juslitiam, quam sit; illa
.
ti. titia, et gratia infantis ; in alio, inquam. quae dala est in Baplismo, quanlum ad
diverso specie, a gralia aduUi. Patet gratiam sanctificanlem sicjetiam
; Eucha-
consequenlia ex Tridentino cap. illo 7. rislia, qua3 ordinatur nd nutriendam
sess. 6. ubi videlur designare unam et eamdem juslitiam, el augendam, debet
eamdem formam esse justitlam in om- respeclu ejusdem formse esse efficax, non
nibus. Demiim, inquil, vnica formalis alterius, et perinde de aliis Sacramentis
causa est justilia Dei, non qua ipse jus- dicendum erit.
tus est, sed qua nos Juslos facit, elc. In Quod si dicas contrilionem, aut actum
hae justitia dicit, cap. 10. nos crescere Non esse
perfeclae dilectionis, quiB non compa- aclum
per merita, quae ex fide fiunl, eundo de tiuiilur cum peccato, esse justitiam, lioc ilileclionis,
aut con-
virtute in virtutem, et cip. 14. de lapsis, esL conlra dogma Eccleslac, quia hi actus tritionis.
et eorum reparalione : Qui vero ab ac- per modum dispositionis Lanlum faciunt
cepta justiftcationis gralia, per peccatum ad justiliam quae consequitur, el in voto
exciderunt, rursus justificari polerunt cum Baplismi, aul PoeniLentia), ut defiiiit Tri-
excitante Deo per Poenitentiae Sacramea- dentinum sess. 6. can. -i. et sessione 14.
tum merilo Chrisli amissam gratiam cap. 4. ubi dicilur quod reconciliatio non
recupeâre procuraverint. debet adscribi contrilioni, sine Sacra- Requiri
Demus ergo casum ordinarium, infan- menti voto, quod in oa includilur, el volum
Sairamen-
tem baplizatum ad annos discretionis discernitur inter ipsam conlritionem et ti.
venientem peccando amisisse jusLiLiain, reconciliationem tanquam diversas for-

deinde poenituisse ; peto quam justiliam mas ;
quod si ex natura actus contrilio
recuperaverit ? an eam quse est liabitua- e.sset formalis juslilia, non diceretur in
lis, et quam accepit infans, et perdidit voLo el virLute Sacramenti reconciliare,

adultus ? an vero actualem, quai est maxime tenendo justiLiam ex natura rei
adullorum ? Si dicas, vel illam vel hanc, jusLificare; prout dicLi auctores de gralia
quae «quivalel, conlra, quia Goncilium disserunt. Deinde quando ex attritione
debel intelligi in rigore sermonis, et cum Sacramenlo adullus juslificalur,

secunduin proprietatem in materia fidei qnomodo fieri possil, uL per aclualeni
loquens, eL uL loquitur de una simplici justiliam diversam ab ipsa aLlrilione,
forma in specie. (tenendo distinctionem, quain coiiten-
g.j
Deinde si ex modo loquendi Palrum dunt essc inter hos aclus oliam in specie)
^fjurritur
idiimenlo
contra Pelagianos
'^ procedendum
^ sil, (luomodo \u)C salvari posset per aclum
pposiio. (.uixi con-
appellationem justiti;e, quae novum, quin experientia conslet Justili-
sisLit in actu, tribuat omnibus et singu- calo se recepisse justiliam, sicut Iiabero
lis operibus ex gralia factis, cum debitis polesl oxperienli.ini do suo aclu novo
circumslanLiis, videtur hoc fundamentum et diverso, (juoad inolivum et objectum
ex modo loquendi desumplum reddere formale. Ilac ergo opinione pr;elermis-
|. ambiguum, in quo consistit juslilia, per sa :
quam habemus adoplionem el liliatio- r.onclusio Docloris palet r.iliono, quia 2,-..
Prohiitio
nem ; et cum pa;nilenlia sit socunda Baplismus ost ofli-ax respeclu gr.itia», coiu-liisio-
nia
post naufragiuin Labula, ad rocuperan- ubi nullum invonil obiccm. sod in infan- horloris.
dam jusLitiam in IJaptismo collalam por ie non ost talis obex, ergo. .Major esl do
Tom. XVI. M
i^
fide, ex Trident. sess. 7, de Sacrnmentis etiam sublato datur gratia debita Sacra-
in genere, can. 6. 7. et 8. Minor probatur, menlo, ut conlingit, juxla receplam sen-
quia non est repugnantia voluntatis con- tentiam in ficto baplizato, et mox poeni-
trariae, non est peccatum actuale, quod tente. Contra, quidquid sit de Baplismo
Impugn
Nuiia exigit poenitenliam, solum est peccalum ob remissionem peccati, sallem praxis tur.
repugnan- ...
origmale,
,
quod non est

. u
obex respectu .
illa communicandi parvulos, et confirman-
tia
m^n is
reciperent effectum
Bgpi^jgp^j^ q^jj, r,d ejus deletionem habet di, nisi Sacramenti,
gratiam.
efficaciam ; non obslat defectus liberi esset inutilis, quia neque ad reveren-
arbitrii, ut paLet ex diclis, quia sunt capa- tiam Sacramenti, neque ad fructum et
ces glorise ; ergo et adoptionis, quse ne- profectum recipienLis valeret; idcirco
quit contingere per solam remissionem magis consultum esset omissio Confirma-
peccati originalis, sicut neque per solam tionis, usque ad annos discretionis, qui-
remissionem peccati inseruntur Christo, bus esset plene frucluosa, quia nuUa
sed per gratiam adoptionis filiorum, ergo necessitate praecepti, aut medii confertur
recipiunt ipsam gratiam; deinde possunt infantibus.
salvari per martyrium, et Baptismo flami- Et peto ulterius de infante bapLizato 27j
Inconi
nis, ergo sun» capaces gratiae. quid tieret, si morerelur, aut ubi recipe- ens
Confirmaiio Gonlirmari potest ex consuetudine pri- retur ? non in coelum, quia non haberet fn\n^^
^tudine!^" mitivae Ecclesise, quse etiamnum in Eccle- graLiam adoptionis, cujus non eral capax,
sia Graeca conlinuatur, infanles commu- et sine qua neque primus parens, si
nicandi, quamvis in Ecclesia Latina ces- perseverasset, salveretur, neque Angeli,
savit ob reverentiam Sacramenti. Eucha- sine eadem erant capaces gloriae, neque
ristia autem ex primaria inslitutione, et uUus sine hac stola ingreditur ad nup-
per se, non ordinatur ad conferendam pri- tias ; non in Infernum, quia non sunt
mam gratiam, sed augmentum ejus et capaces damnationis, sicut neque ullum
Communio nulrlLionem; ergo haec consueLudo sup- hahent peccatum. Oportet ergo fingere
infantum. _ . , .
ponebat ex communi sensu EcclesL-e, eos ipsis locum medium, inler damnationem
recepisse gratiam primam per Baptismum, et salulem, quod reprobant Patres contra
secundam per Eucharistiam, quia alioquin Pelagianos ; esLque dogma cuicum-
fidei
neque communio esseL licita, neque ul- que applicatur per medium efficax pas-
lus ejus finis assignari posset, si non esset sio Christi, sicul infantibus in Baptismo
fructuosa, ut suo loco videbitur, contra applicatur, esse eum in stalu salulis, si
quosdam asserentes fuisse infrucluosam nullum habeat peccatum.

- „ .
quoad effecLum gratiae. Confirmari etiam Quod si dicas infantibus, in eo casu
Gonfirmatio
infantum. possunt iufantes, et solent, antequam ad dari gratiam in Iransitu (
prout infra dice-
annos discretionis pervenerint ; ergo et tur, remiLti venialia quod culpam in justo,
recipiunt effectum Sacramenti, scilicet vel dari ipsi augmentum gratise, cor-
gratiam, alioquin non expediret eos con- respondens aclibus remissis meritoriis in
firmare, donec essent capaces effeclus, via ), hinc colligitur ipsos esse capaces
quod perinde dici posset de ipso Ba- gratiae, ac proinde eam melius causari
ptismo. per ipsum Sacramentum, quando reci-
26. Quod si dixeris effectum gratise ipsis piLur.
^
^''spoasio. ... . ,• ..
28.
conterri, cum prnnum ad annos ,
discreli- Confirmatur secundo, quia infantes infa"»
capai
onis pervenerint, nisi ponant obicem, quo sunt capaces characteris ; ergo et gratiae. charactwi»
Antecedens patebit infra. Gonsequentia gis, quam ex revelatis) pro qiiocumque

probatur, quia nequit dari disparitas ; tum slalu subject,um est capax privalionis, est
quia principaUus configarantur Cliristo etiam capax formae opposiiae, quanluni est
per gratiam, quara per characterem, ex parle subjecti; ergo applicata causa
iguia- quia character potest compati cum pecca~ efticaci, quae a nulla dispositione subjecti
risto to, et secundum aliquos cum damnatione, dependet, qualis esl Baptismus ( alias non
iliain.
non ita gratia ; unde Gatechumenus jus- haberet remissionis peccaLi in infante
tus, decedens cum gratia et fide, salva- effeclum) etiam recipit ab ea formam,
tur, non ila descedens cum solo charac- seu habitum privationi opposilum ; et si
tere sine gratia, baptizatus ; tum etiam, alius effeclus, qui "alias conveniret gra-
quia gratia et dona non otiose conferun- tiai^per modum principii quo efficientis,
tur infanti, ut falso supponit prior opinio, non habeatur ex impedimenlo subjecli,
otiose
fei-ri quia ipse Baptismus non otiose,aut frustra seu alterius comprincipii per se requisiti,
larr.
nti ei confertur, quamvis non habeat in eo ut liberi arbilrii, gratia tamen per modum
plenum effectum in sententia ipsorum; causjB formalis expellentis peccatum non
aliquem tamen Iiabel juxta capacitatem esset otiosa.
subjecli, nempe remissionis peccali, et Ex quibus patet ad fundamentum prae-
ideo ipsis est utilis et necessarius. Sic
tensum sententiaiopposita}. Quiautemsta-
etiam gratia aeque necessaria est ad salu- tuunt non esse de fide, aut certum, jus-
tem infanlis, per quani sine operibus sal- titiam adultorum consistere in aliquo dono
vari potest, et cum qua sola, etiam sine habituali, vel probabilius esse, eam con-
Baplismo, salvaretur, ut si esset sanclifi- sistere in actuaii, adducunt loca quaedam
catus in utero, aut exlra uterum ; non ita Auguslini, potissimuni in quibus accom-
Dla cum solo Baptismo et remissione peccati, modatur appellalio justitiae operibus et
issio
li non quia sic constituitur lantum m slatu puro charitati actuali, sed non est hujus loci
Lem. naturae, sine ulla justitia aut conformitate illa examinare. Admonendi tamen sunt,
ad Christum, excepto charactere, qui Augustinum pra^fatis in locis ex scopo dis-
non sufficit ad salutem. serere contra Pelagianos de juslitia ope-
Augustini
Deinde gratia dat jus ad gloriam, rum bonorum, et adjutoriis grati;u neces- scopus.
eslque filiatio et nativitas in Christo, per sariis, et comprehendere vel supponere
eamdom, et dona, reformatur imago se- quidquid per se requiritur ad opera digna
cundum Palres, neque sunt inutilos in prajinio, et complete bona, oL dona habi-
dormientibus et amentibus perpetuis, tualia convenire cum actualibus nomine
posl usum rationis habitum, quamvis ne- adjutorii quandoquc, quamvis aliquando
queant Iransire in actum ; ergo non sunl discernanlur. Sed de hoc per occasionem
oliosa in infanlibus, qui sunt capaces opportuaam iii maleria do justilicatione ;
illorum effectuum. hic enim agitur solum de justilia, ut esl

Accedit quod sicut infans est capax in effoclus Sacramenli.
cium ratione subjocti, ut ab eo tollatur macula, (b) Adpriimim argumentum, elc. In re-
ôni^
qua3 consistit in privalione justitiie origi- sponsione ail primum, docet Doclor, li-
nririiuin.
tiain
11».
nalis et graL''a3 infusae, velsaltcm lanquam (lcm cl spcm infundi simul, cl graliam Iiirundi
ll>lciii,
a>quivalelitis foniia!, ita cliam cst capax uiiiver.saliler in prima justificatione pec- t>l>i>iii et
chai itnlciii.
ipsius graliie, namjuxla principia IMiiloso- caloris, cl specialim infantihus. Prol)at,
phica ( ex quibus pi'oce(lunt praMJicti ina- quia l)i'i perfectd mnt opera, et quando
.
anat, sanal perfecle; et ratio Innocentii adhuc valeret baplismus salva intentione
cap. Majores, de Daptismo, et Hieronymi faciendi quod fecit Ghristus. Respondet
conlra Pelagianos. Patet haec conclusio ex quidam nostrse scholae modernus scriptor,
dictis, nam Tridentinum sess. 6. cap. 7. quod argumentum supponit impossibile,

Trident.
id expresse docel, et Clementina prima, quia Ecclesia semper manebit fidelis. Sed
et Innocentius tanquam veriorem ; est haec responsio non valet, quia etiam ad
communis Theologorum. Et hac ratione cognoscendam causam prdecisam alicujus
Baptismus vocatur ad Hebraeos 6. illumi- effectus, admittitur suppositio impossibilis
nalio, quam proprietatem eidem tribuunt non implicans ex terminis ; hic autem
Patres, quos supra citavimus. Patet etiam quaeritur de causa, per quam praecise
ad Hebrseos 2. Sine fide impossibile est conjungitur gratia parvulo, non de in-
placere Deo, uhiVailTes, et expositores de slrumentali, quae est Baptismus, sed de
fidei. necessitate fidei ad salutem disserunt, meritoria.

Item 1. ad Corinth. 13. ubi agilur de fide, Respondet autem Doctor quod nullam
32
spe et charilate, tanquam de integra ju- aliam causam oportet assignare prseter Soli
^*^"
slitia ; fides enim et spes spectant ad Ghrislum, quae exlrinseca est, et perquam
liifantes integritatem justitiae, unde infantes com- primo conjungatur Deo, nempe per re- ™^'"'.''
.
baptizatos
puiaQtQr
f^
jQter veros fideles, '
ut definit demptionem, quse est in Christo Jesu. Idera nis.
esse iiQeles.
Tridentinum sess. 7. de Baptismo can. 13. docet Tridentin. cap. 7. supra ; aliam
Augustinus lib. 1. de peccator. merit. et autem non oportet esse extrinsecam,
remiss. cap. 19. et lib. 3. cap. 2. Hoc idem quaUs esset fides offerenlium , neque
supponunt Palres, disserentes de Bapti- etiam intrinsecam in recipiente gratiam,
smo infantum, cum Baplismus sit Sacra- ut patel ex Tridentino sess. 6. cap. 8.
mentum fidei et initiatio hominis Ghri- ubi negaLar etiam et fidem et opera, quae
stiani, inserens baptizalos in Ghristo, antecedunt, in adulto per modum prae-
communicat fidem infusam, et principium parationis et dispositionis, ipsam gratiam
credendi. AUa ibi de necessilate fidei juslificationis mereri. Loquitur autem de

disserit Doctor, quse fusius tractat in 3. merito rigoroso seu condigno ; et verilas
dist. 23. ubi docet necessario fidem infu- liaec satis liquet contra Pelagianos. In
sam admitti propler auctoritatem Patrum parvulo autem ipse Baptismus applicat
et Scriplurse, quamvis probari non possit meritum passionis, ut docet Glementina
ratione, aut demonslrari, quod perinde loco supra citato, et Tridentinum sess. 5.
docel de aUis virlutibus infusis. de peccato orig can. . 3. non per hoc ne-
31. (c) Ad secundum principale dicitur, etc. gatur in fide Ecclesiae offerri infantes, ut
Ad .
secundum. Haec responsio est Alensis 4. part. sum. quidam Patres dicunt, quos alias citavi-
Non requiri . ~, , r. . o « .
fidem qusest. 8. m. 7. art. 7. et m. 8. art. 3. § 1. mus, et bapUzari, sicut et Tridentinum

nibtn.
^j^j admittit requiri fidem in offerenle, sess. 7. de Baptismo can. 13. asserit, quia
aut suscipiente parvulum, ut ei conjun- per hoc non intenditur quod fides Ecclesiae
gatur gratia. Hanc recte impugnat Doctor ;
habeat raUonem causae meritoriae, sed de
primo si offerens esset infidelis, et idem fide agitur, ut reducitur ad intentionem
de parentibus, adhuc valide baptiâtur legitimam et ministerialem baptizandi, m
infans. Respondetur fidem Ecclesiae valere vel de fide ut est alligata ipsi Sacramento,
Gontra, inquit Doctor, quia etiam dato tanquam arUculo credito, et cui annexa
quod nullus esset in Ecclesia fidelis est professio fidei tanquam inslituUoni
.
DIST. IV. QU/ESTIO III. 405
hominis Christiani. Nescio qua ralione ter renasci. Item, iit vnlt Tsidorus :
idem modernus hanc quceslionem reducat Qui nalus secundum Adam non est, re-
ad virtules morales infusas parvulo, nasci per Baptismum 7ion polest
tanquam de mente Scoti, qui conlrarium
plane tenet, negando morales Tper se in- SGHOLIUM.
1 clari
fusas m 3. dist. 36. et hic tantum loquitur
rales. de Theologicis, el quaeslio, ul antiquitus Rejicit opinionem Richardi dicentis, ideo
mota fuit. charitatem , fideni el spem parvulum non posse in utero baptizari, quia
tangebat. conjunctus est causae susecorruptionis ; hinc

enim sequeretur, quod non posset habere
Baptismum flaminis, vel sanguinis in utero,
QU/ESTIO III. quod est falsum, et contra August. 17.
Givit. 7. quia Baptismus sanguinis omnibus
Utrum parmdus in ventre matris bapti- valet, ut tenet communis cum D. Thom. 2. 2.
q. 124. art. 1. et quodl- 6. art. 4. et omnes
zari possil ?
hic contra Armachan. lib. 8. de quaest. Armen
cap. 27. et Adrian. quaest. ult. de Bapt.
Alens. i. part. quxst. 17. m. 2. D. Ronavent.
d. 6. p. 2. art. \. quxst. 1. Richard. ibi art. 2.
quxst. 1. D. Thom. quscat. 1. jrt. 1. quxsli- Dicitiir (a) qiiod non, qnia par-
• — - in matris
uncula 1. et 3. part. quxst. 68, art. 11. Sua-
Yukis - conjunctus
~ utero ~~"''
rez ibi d. 27. sect. ^. qiii omnes cuin Doct. et Pelrus
•
communi negunt. Sed Ca.jet. ^7)< lemerc ait est Causae SUSe COrruptiouis ;
talcde Taraat.
parvulum in utero, per Bapti.wum in voto, x _ non poteste.
autem sic conjunctum,
,
•
4.4. !.'''• *•, '!'*'•
probiem.
saivari.
'^'
mundari dum conjunctum est. '
Ad tertium sic 'proceditur, et Contra, quia caro matris in par-

1.
ini. 1, arguitur quod parvulus in utero vulo non est causa corruptionis.
possit baptizari, quia donuni Dei nisi mediata, caro autem ipsa par-
perfectius cst, quam peccatum vuli est causaiinmediata, loqnendo
Adse, ut patct fioyn. 5. parvulus de corruptione originali (statim
autem in utero matris potest infici enim cum anima parvuli informnt
peccato Adae ergo potest perfici
; carnem ejus, jnticitur illa corru-
dono Dei, et sic recipere Sacra- ptione) immediatius ergo causat
mentum perlectius. corruptionem istam in parvulo
im. 2.
Item, parvulus in utero po- caro sua, quam caro matris. Si
test liberari a servitute tempo- ergo stante conjunctione ad cau-
rali. Patet ex manumissionc ma- sam corruptionis, non potcst pur-
tris ; ergo, etc. potest ergo ibi gari ca, per te, seqiiitur (juod par-
baptizari. vulus carneni suam pro-
Iiab(uis
im. 3. Item Rom. 11. cap. Si radix san- prinui, uunquam a peccato origi-
cta et rami' Matcr sancta compara- nali potcst purgai"i, quod est con-
tur arbori ; ramus autem dicitur tra lidcm.
prolcs in utcro; ergo, ctc Itcm, licct parvuius in utero
Contra, 1. Cor. 15. Nonprius (luoil luatris sit coujunctus uiati'i loca-
atio
pposil, spirituale, sed tjnod animale, deindc litcr, tamen est distinctus ab ca
(juod spiriluale ; ergo prius 0|)Oi'tot j)orsonalitcr, (juia bab(4 aliud cor-
nasci carnaliter, quam spirituali- piis, et aliam auimaiu ; scd distiu-
ctio personalis siifficit ad distin-

ctionem secundiim peccatiim, ycI COMMENTAUIUS.
justitiam, et non justitiam; nam
peccatum et justitia insunt isti (a) Dicitur quod non, elc. Gonclusio 1.
Conclu
personse secundum quod hsec, non communis omnium, tam Patrum quam cciiimui]
sin«l
quia in tali vel tali loco ergo non ;
Conciliorum, quam etiam Scholasticorum, jj,pt"^L
hic supponilur quam probat Doctor ex

obstante illa conjunctione locali ;
J^^^
Aposlolo el Isidoro, argumento liminari
propter distinctionem personalem,
potest parvulus esse justus, licet
contra objecta ad oppositum , nempe
parvulum sine Baplismo decedenlem in
mater qualitercumque habeat se
utero materno, aut extra uterum, damna-
ad justitiam.
Unde ab omnibus nolalur sentenlia
Item, si non posset cum conjun-
ri.
Cajetani 3. part. quwst. 68. art. 2. et

ctione ista adcausam corruptionis
11. dicentis volum etfidem parentum Caje
stare gratia in parvulo, ergo non
art.
pro parvulis in necessitate, sive intra,

posset parvulus in utero habere
sive extra uterum, quando Baptismus
Baptismum flaminis vel sanguinis,
utrumque est falsum. De appUcari non potest valere ad salulem.
q^ôiûm
De hoc 3
Hsec sententia Cajetani omissa est jussu Confui
d. 3. q. 1. flamine patet de Jeremia, Jerem. 1.
^
ubi de r
-r-> * •
concept. et de Joanne Baptista, Lucce 1. et

I 4.
Pii V. in Commentariis Romae impressis,
?n Jiero' de matre Christi hoc tenet flrmiter et de facili confutatur ex iis, quae de ne-
^^P^""" cessitate Baptismi
^ traduntur in Scriplura, Joan
polesl quis Ecclesia. ^ Regu
patct per hoc, quod ni io-Aums S. Nisi quis renalus fuerit, etc. g,enera
SnguTne! Do secuudo
'
quse est universahs regula quoad omnes,
si quis persequitur matrem gravi- !
quibus Baptismus in re vel in voto, aut

dam, eadem de causa persequitur
certe sequivalens, ut Baptismus sanguinis,
parvulum in utero ejus ergo si ;
!
ûl flaminis apphcari nequit. Eamque

mater occiditur pro justitia, simi-
âutem parvu- perpetuo supponit Augustinus contra
liter et parvulus. Si
Pelagianos, et probat locis supra citatis,
lus occideretur extra uterum, ha-
ut conlra Vincentium Victorem in lib. de Augus^
beret Baptismum sanguinis, si pro
Anima, et ejus origine, contra Pelagium,
justitiavel fide occideretur etiam
in lib. de peccator. merit. remiss.
non baptizatus ergo eodem modo
;
et et
lib. de gratia Christi, cap. 8. de bono per-

rationabile est, quod Deus non
severantiae, cap. 12. omnium Patrum, quos
condemnet eum, pro simili causa
supra citavimus de Baptismo infantium,
in utero matris passum.
et ejus necessitate, et reliquorum inter-
Et ex hoc potest argui contra
pretum in praedictum locum Joannis, et in
opinionem., quia si parvulus po-
Mathsei ultimum, Baptizantes eos, etc. aliis-
test habere Baptismum flaminis,
que in locis, ubi denotatur necessilas
ergo potest habere purgationem a
Baptismi. Patet ex cap. Majores de Ba-
peccato originali. Sed conjunctus
ptismo, ex Constantiensi sess. 15. ex Tri-
matri, quse est causa corruptionis, Lateran
dent. sess. 5. can. 3. sess. 6. cap. 4. de- ^°"/pg°

per te potest habere Baptismum
Trident
scribente, justificalionem esse translalio-
flaminis ; ergo, etc.
nem ab eo slatu, in quo quis nascitur fi-
Uus primi Adam, in statum gratiae et ado-

DIST. IV. QUi^STIO III. 407
ptionis filiorum Dei, per secundum Adam necessitalis recurrant. Malo aulem inter-
Jesum Christum Salvatorem nostrum. Quse prelari sic dictos auctores, quanlumlibet
quidem translatio, inquil, pos^ Emngelium incaute discurrant, quam calumniam in-
promulgalum sine lavacro regenerationis, tenlare, quorum proculdubio intenlio sin-
aut ejus voto, fieri non potest, sicut scri- cera fuil, et sub correctione, expressa,
ptum est : Nisi quis renalus fuerit ex aqua ut Cajelanus loquitur in commenlo arti-
et Spirilu sanclo, non potest introire in re- culi 2. Rejicitur etiam praedicta senten-
gnum Dei. tia ex iis, quoe DocLor tangil in calce
2. Item sess. 7. de Sacram. in genere can. praecedeniis quaestionis contra Alensem

4. dymnal negantes Sacramenla novse le- et Uichardum dist. 4. art. 1. quasst. 1.
gis esse necessaria ad salutem, quod po- Supposita autem conclusione communi,
lissimum ob necessilatem Baplismi et quidam negant baplizari infantem posse
Poenitentise docet, ut patel ex clausula in ulero, ex eo quod infans conjunctus 3.

Non posse
finali, ubi ducet omnia singulis non esse causie sua3 corruptionis, nequeat mun- bapiizari
necessaria ; el de Daptismo can. 5. dam- dan, quamdm ita sit conjunctus; citatur i„ uuto
TaianUMa.
nat asserentes Baptismum liberum esse, pro hac Pelrus a Tarantasia in 4. dist. 6.
hoc est non esse necessarium ad sa- problemate 6. quxst. 2. Earndem solu- ^^£y™
nsura lutem. Aliqui autem danmant sentenliam tionem|insinuat Richardus art. 2. quaest. 3.
orum.
trsoii. prsefalam haeresis, alii erroris et temerila- in corpore, et responsione ad 1. ubi dicit
tis. Notatur similiter Gerson quod mo- fidem Ecclesiae ex divina ordinalione di-
nuerit in simili casu offerri debere infan- sponere parvulum ad receptionem Ba-
'
tes, atque pro ipsis orari, serm. de Anunt. ptismi. Et hoc impugnat specialiler ralio Yides
;ciisan- B. Virginis, part. 3. consid. 2. Sed magis Doctoris, quia si esset ex divina ordina- ^^l^^^^^
tnr. (1'spoMtio
Non excusandi sunt, quia non dogmatice id tione dispositio
*^ requisila,
n sine ea nihil
'
necessaria
iiiatice
aentur.
asseruerunt, sed ex quadam pietate, ad- fieret, sicut nihil fierel in adulto sine suo
monendo parentes et alios, ut prsestent consensu, aut sine intentione ministri;
quod possunt, cum alia facultas non sup- illud aulem esl falsum ex Tridentlno, quia
pelal, et oratione recurrant ad Deum Sacramenta perficiunlur ex rebus el ver-
pro salute filiorum, cum aliud medium bis, tanquam materia et forma et inten-
humanum non supersil ; hoc autem licet tione ministri. Neque fides Ecclesiae eli-
el expedit. Non est ergo praesumendum cita subsistit respective ad parvulum, nisi
Doctores Catholicos et exercitatos voluis- ut est in parentibus, aul ministro,'in qui-
se defendere contra certam regulam bus fides esse nun potest, quamvis par-
Ecclesiae, fidem et votum parentum valere vulus validc baptizetur, salvatis reliquis.
tantum, prumulgalo Evangelio, quantum Sed aliam priorem subslituil Richardus» Cnro pueri
oUm remedium legis natunfi, aul fides eamque impugnal Doctor, et bene ;
pri-
j,^.;'"j^J,„
proleslata in sacrificio pro parvuMs, vol mo quia caro matris, est causa mediala i'»'e'aii.
1 An»elinus.
esse certum et indubitalum remedium, corruptionis, supplo poccali in parvulo, Aut;ub.iin.
aut ex pacto et promissione divina ef- sed iinmodiata ot proxima, est ipsa caro
ficax; sed consuluisse, ut quoniam virtus infanlis, ut patet ex Anselmo de Conce-
Dei non sil alligata Sacramenlis, el ma- ptu virglnali cap. II. uscjuo ad 17. Augu-
gna sit virtus fidei recurrenlis ad Deum, stinu ///>. I. (ti' (<en. nd liUeram, cap. 19.
deficiente alio quocumquc modio, ut cl 20. el lih. 2. conlra JuUanum, et lib. 5.
parenles cum fide ad Deum in casu c. 9. cpist. KO. qusBst. 3. El supponunl
i
Trident cum
Cntisa
Coiicilia antiqua Tridenlino sess. 5. slum occisi sunt ab Herode, ut commu- sicut
immediata Innocentes
el, 6. cap. 3. el comtnunis Tlieologorum nis scliola lenei cum sanclis Patribus
magis
coniungitur de peccalo originali; sed causa imme- et Ecclesia. D. Thomas 2. 2. q. 124. art. 1.
elleotui,
qiiam cum eo majorem
diala effeclus habet con- ad l. el quaest. 6. art. 4. Patet ex festo D. Thonj
remota.
nexionem quam remola, cum ergo caro etofficio quod cantat Ecclesia : Innocenles
pueri sit semper conjuncta animae duiii pro Chrislo infantes occisi sunt, etc. et
vivit, ut est capax Baptismi munda- et in oratione : Deus, cujus hodierna dieprae-
tionis a peccalo, sequeretur quod nun- conium Innocentes marlyres non loquendo, Innocentef
quam esset capax remedii, quod est con- sed moriendo confessi sunt, etc. Cyprianus vere
Mnrtyres
tra fidem. serm. de Slella Magis : Dum putat per- Cyprian,
Infans Secundo, quia status justitiae et pecca- dere quos occidit, melioris vitse staium
diveriiun
suppcsitum li attendilur secundum diversitatem sup- eis procurat, etc. Augustinus serm. 10. Auguttin
a matre.
positorum seu personarum; sed infans de Sanclis, et serm. 1. de Innocentibus, et
in utero matris est aliud supposilum, lib. 3. de libero arbitrio, cap. 23. et alias,
ergo capaxjustitige aut peccati, quahter- Origenes homil. 3. in varios locos Evan" Origenes.
Leo Papj
cumque se habeat ad hsec mater gestans gelii. Leo Papa serm. 1. de Epiphania,
uterum. et communiter omnes Patres in homihis
Pot=ft in
utero Tertio, quia infans, non obstante con- et sermonibus de sanctis Innocenlibus,
habere
Baptismum
junctione cum niatre, potest in utero ha- et expositores. Ex quibus manel conlir-
fiaminis.
bere Baptismum flaminis, ut constat per malus prior casus ex fundamento Patrum,
exempla ; el Baptismum etiam sanguinis, quia Hcet salus praedictorum infantum Ocisi
aljqni no
ut si quis propter fidem persequalur referri possit in Circumcisionem, tamen circnmci:
infantes
matrem, persequilur et partum ,•
et sicut probabile esL a bimatu et infra, interfe-
matre occumbilpropler fidem et justitiam, ctos fuisse aliquos nondum circumcisos,

Et ita et et idem de infante eliam com-
martyrii.
filius; ante ocLavum diem ; hos aulem
nato et occumbente per martyrium asse- prehendi in numero electorum, et inno-
rit salvari absque aho Baptismo aquai. centum patet, nulla fil exceptio aliquo-
4. Quoad primum casum eamdem reso- rum ergo idem dicendum de non
;
bapti-
Quoil infans
in utero lutionem tenet Richardus hsec dist. art. 2. zalis inlerfectis propter Cl;ristum. Deinde
salvetur
per q. 3. Gabriel quaest. 2. art.^Z. dub. 2. Pa- Patres et Ecclesia appellat omnes Martyres Ad
martyrium. mariyrii
ludanus dub. 6. q. 1. art. 3. Ratio est, ratione mortis datse in odium Christi, el conlessi
per
quia qui persequitur matrem, persequi- sanguinis effusi in confessionem nominis pafsione
sufficit.
tur infanLem, cujus vita dependet a vita ejus, non loquendo, ut cantal Ecclesia,
malris, et qua privatur simul cum matre sed moriendo ; ergo lioc sufficitad salutem
in odium fidei ; et idem dicendum si infantis, qui neque corde credere, neque
occidalur infans solus in odium fidei, ore confiteri adsalutem potest.
quamvis mater ex tormentis supersit, in Tertio, quia non in Circumcisionem,
Martyrinl
quibus occumbit infans in utero ;
quod aut aliud quodcumque refert Ecclesia tt salu
innocenli'
intelligo, si mors ejus per se ex per- aut Patres ad salulem ipsorum, sed in in
paisione
secutione Tyranni sequanlur, et non martyrium quod subierunt, quia ne ver- refertu
solum
per accidens. bum quidem fit de eorum Circumcisione,
Secundus casus patet a paritate ratio- sed de morte marlyrio ; ergo id sufficit
Exlra
uterum nis, quia Innocentes fuerunt Marlyres, ad salutem quibuscumque infantibus,
etiam
salvatur, nec alia ratione nisi quia propter Ghri- quia eadem conditio omnium quoad hoc.
<'«.
'<>
DIST. IV. QUy^STIO III. 409
Kon Quarto, si a Circumcisione dependeret ita et confitentur fructuose Christum per

[(endet
effeclus marlyrii in ipsis quoad saiutem, martyrium illalum. Neque enim ideo di-
Ipmcisi-
Ine. Ecclesia lianc liniitationem exponerel, cunlur confileri Christum innocentes, quia
nec promiscue omnes possel colere, aut circumcisi sunt, sed quia morlui sunt pro-
pro Sanctis praedicare. pter Christum ; in quibus niarlyrium, non
Ichnme- Quinto, niliil obslat nisi defectus Ba- secus ac Baplismus ex opere operato de-
|i!> iit
iBrlyr. plismi, lioc autem non obest, quia Ca- let originale, et configurantur Christo,
teclmmenus pro Christo occumbens in suo ejusque morti, qui propter justitiam inno-
sanguine baptizalur de consecrat. dist. 4. cens occisus est. Unde Clemens lib. 5.
cap. Catechumenum, nam in Marlyrio tota Conslitut. cap. 5. alias 7. dicit Baplis-
Baptismi Sacramenta complenlur, ul ibi mum Catechumeni veriorem esse ipsum Baptismus
ninrtyrio
llgent. dicitur, et de dogmatibus Ecclesiasticis, martyrium, in quo non tantum secundum ( onipara-
Kuslin. tU6.
Cc 74. Vide Auguslinum lib. 4. contra figuram, sicut in aqua baplismali, sed
Donatistas, cap. 21. et lib. 13. de Civita- etiam reipsa commoritur Christo.
ta, cap. 7. Quicumque non percepto re~ Armachanus lib. 8. de qusstionibus Ar- 7.
Seiitenlia
generalionis lavacro pro Christi confessio- menorum, et Adririnus in 4. quxst. ultima npgaliva.
Armaclian.
ne moriiintur, tantum eis valet ad dimit- de Baptismo ad 3. licet non omnino de- Adnanus.
Nihil
tenda peccata, quantum si ablueretitur finiant, asserunt tamen probabiliteroppo- ronfcrri
inlanti
sacro fonte Baptismalis, etc. Sed dices, in situm hujus, etiam de Innocentibus di- prr
mailyrium.
infanle nequit esse Martyrium, ubi nec centes, nihil sanclitatis, aut gratiaj per
confessio esse potest. Conlra, hoc dam- morlem acquisivisse, quin etiam eos,
nalur ex praimissis de martyrio Innocen- qui incircumcisi fuerunt in iilis non fuis-
tum, in quibus neque fides, neque conse salvatos. IIoc merilo ab omnibus te-
fessio fuit cordis, sed mortis, quia non merarium el erroneum judicatur, quia
Inipugna-
loquendo, sed moriendo confessi smt, ut alioquin errorem inurit EcclesiaB et Palri- tur.
cantat Ecclesia cum Augustino serm. 4. bus in cultu eorum, qui censentur ab iis
de iisdem. veri Martyres, eorumque passio colitur,
6. Deiride non minus ad Baptismum re- qu;E si niliil ipsis gralise aut sanctilalis
bntesMO
veriiiile quiritur fides et confessio, quam ad mar- conferret, non essel materia cullus specia-
a<l
{Cranien-
tyrium, ubi defeclus a^tatis, et impos- lis. Ejusdem sententiai videlur Alensis 4.
liiiii
sibililas non excusat, sicut excusat infan- part. quxst, 8. m. 9. art. 5. in quo agit .\I<'n>is.
îiiritur
ad lUlVcrenlia
sicul
tes, nam Malthaii ultimo dicitur : Qui crede excpssu Baplismi aqua\ ut compaia- iii'u'ti'nsa
rtyrium,
Itapti^mi
bgustin. diderit et baplizatus fueril salvus erit, qui tur ad Baplisnmm sanguiiiis ;
primo quia
aqiKf, el
non crediderit condemnabitur. Unde Au- illud prodest pluril)us. nempe adultis. ot sjinûiniB.
gustinus supra cap. 24. oslendit neces- parvulis, hoc voro solis adullis ol ad
sitatem utriusque, et infantes a fide cordis, calcem dicil, quod illud lollit originale et
et confessione oris excusari, ob defectum actuale, hoc vero neqiiaquam, sed ex bo-
ajlalis, pro quibus ahi proinde spondent no meliorom facit, non voro de malo bo-
et respondent in Baptismo. Sed in marty- nuin, sicut Baptismus sanguinis bonum,
rio similiter ipse sanguis et iiiors attiue sic facit Baplismus aquoe. Vasquez nia-
odium Tyranni substiluuiilur ('onfossioni, gis oxcusal hanc spnlonliam iiuam prio-
VnMpiei;.
et fidoi in iisdem, unde dicuntur non rom ; non invenio tamen quid dilToronlia' ncji.iiur.
h)quen(i(), sed moriendo confitori CAin- sit inlor Iimocentcs, et quoscunnjuo alios
stum ; orgo sicul fructuose baptizantur infantes pro Christo occlsos, cuin oadeiu
410 LIB. IV. SENTENTURUM
sit causa salulis, et efficacia martyrii in zari ; non est enim verisimile,
omnibus. Fundamenlo opposito respon- quod in die_ Pentecostes, quando
det ratio praemissa, el citari possunt pro baptizati svmt tria millia, Act. 2.
hac conclusione, quse Patres docenl de quod quilibet quantum ad totum
efficacia Baptismi sanguinis. corpus suum lavaretur aqua, sed
prsecisequantum ad faciem asper-
SCHOLIUM.
gendo, vel quantum ad caput per-
fundendo. Et in isto casu, si post
Si nihil puen extra uterum est,baplizabi- .
, ,
lis nonest;si pars principaiis, sic ; si au- P"^^ nasceretur, non oporteret
tem pars minus principalis appareat, bapti- ipsum baptizare. Sl autem appa-
zandus est, et postea natus, sub conditione ret pars minus principalis, SCili-
rebaptizandus. Quod addit puerum de ponte cet manus vel pes, illa est bapti-
ejectum non esse baptizatum, id tenent
zanda, quia ibl est tota anima, licet Pai
Richard. hic art. 4. q. 2. Palnd. d. 6. q. 1. °"°
,^,,
Mars. , ,^,.vo..:io
dub.
non omnis sensus,
.
sicut
• .
m
•
capite.
•.
princ
art. 3. 4. q. 4. art. 4. Soto. 8. d. 3. ^ h&Ti\.h
q. un. art. 8. fin. Sylvest. v. Baptismus 4. §

Et si hoc mmus sufflceret ad hoc non^
iO. et 5. § 1. Augast. et Armil. ibi. Scot. d. 5. ut esset simpliciter baptizatUS, si ^''cert,
d. 3. innuit oppositum, vei saitem manet du- nasceretur postea vivus, esset sub
^^^^^-
conditione baptizandus, ut docetur
Exlrav. de Baptismo, el ejus effectu, cap.
3. Ad (b) qusestionem dico, quod de quibus. Credendum enim est,

vel puer secundum omnes partes quod Deus suppleret illud, quod
est in utero matris vel secundum ; impotentia impediret; talis enim
aliquam partem apparet extra etsi mortuus nascitur, sepeliendus
uterum. Si primo modo, dico quod estinterrabenedicta, rationedicta.
non potest baptizari; non propter Ad primum concedo, quod Deus 4.
rationem priorem, quia conjun- per donum suum potest justifica-

ctus est causre corruptionis, sed re parvulum non natum, sicut fuit
quia Baptismus est lotio vel ablu- de Jeremia, Joanne Baptista, de
tio in aqua sed parvulus sic in
; Virgine Maria; sed non per istud
utero, non potest lavari, quia nec Sacramentum, quia dum est in
sic immediate tangi ab aqua. utero matris, capax non est hujus
De hoc Ex hoc sequitur (c) coroUarium, Sacramenti.
'''^q.
s!
^"
quod parvulus corio involveiê-
si Ad secundum dico, quod quan- Ad
tur, et illud poneretur in aqua, ita tum ad servitutem temporalem,

quod aqua non tangeret corpus, filius dum est in utero, non est
non esset baptizatus, sed si tan- distinctus a matre; non enim ha-
geretur aqua, bene sed projectus ;
bet dominus dominium in parvulo,
de ponte, non, quia hoc non est nisi quia in matre; sed quantum ad
ad vitam ordinatum, vel lotionem, servitutem, vel libertatem spiri-
sedadmortem. tualem, non est simile, quia ista
Partem secuudo (d) modo sic aut ap-
Sl : respicit distinctam personam; par-
^'Tei.T' paret pars principalis, ut caput, et vulus autem in utero est ita di-
^BaflT tunc potest baptizari inilla parte, stinctus in persona a matre, sicut
et in hoc etiam simpliciter bapti- extra uterum.
DIST. IV. QU^STIO III. 411
.4 3.
Ad tertium, concedo quod fru- V alel ei knguslino lib. Q. conlra Julianum
ctus inquantum est aliquid arbo- cap. 1. 6. el 8. cap. Si quidquid, de conse-
ris, sequitur conditionem arboris, crat.dist. 5. In concilio Neocaesariensi cap.
tamen inquantum est aliquid in 6. negaiur HapUsmum praegnantis valere

se, potest habere conditiones op- parlui. Ilatio autem est, quia nequit ablui
positas arbori in se ;
potest enim aul tangi aqua, quod si conlrarium posset
fructus esse mollis, et arbor dura. fieri, et salvari sufficiens ablutio, valide
Sic in proposito, quia justitia et baplizaretur a sensu contrario.
injustitia respicit personam in se, (c) f:x hoc seguitur corollarium, etc.
non ut conjimctam, vcl divisam Exprimit duos casus, in quibus Baptismus in îusus
corio non
localiter, respectu nlterius perso- est nullus ;
primus, si in corio involvalur bai>tizatur.
nse, et ideo justitia potest compe- infans, ila ut aqua non tangal ejus cor-
tere proli, licet non matri, et c pus, non erit baplizatus ; el perinde est
converso. de alio quocumque involucro prohibente
tdilio. j
Aliler potesl dici ad intenlionem Apo- contactum aqua), si aliquo modo non
stoli, sed hoc sufficit hic. Ibi enim, 11. adhsereat, ut pars quaedairi] connaturalis
c. reprehendil Romanos ah insuUatione corpori ;
quod dico propter secundinas,
Judworum, dicebant Judceos csse ramos quibus involvitur infans,quia aliquipulant,
cxcisos, et aliquos inserlos: propter hoc, si langatur sic involutus secundinis, fore
dicit aliqiios Judceos bonos esse, et non baptizalum, ut Sylvesler, et Summa Ro-
excisos, sed naturalos ramos, sic dicen- sellae, verbo Daptismus, et Vasquez disp. ''uoseiia!"
âsquez.
do : si radix sancta est, id est, Pa- 145. Cap. 4.
triarchce, qui fierunt quasi radices plebis Caelerum res haic non videlur dubio duIjj^s
Judaicce, et rami, scilicet Sancti ,
patct carere, quia
^ secundinae non videntur ,
bapti^nius
5'"^
de Apostolis, qui fucrunt Judcei. adhaerere corpori, «t pars ojus, sive ani- '"'""tis ia
seciincunis,
Circa secundum membrum di- mala, sive inanimata, quae faciat ad inte- "'i*^'
tangat
aqua
stinctionis Sacra-
de recipiente gritalem corporis, aut subslantiam, aut corpus.
mentum, et non rem Sacramenti, aliquid ejus ; et forte propler involucrum

quod prsecise convcnit adultis, secundinarum negant Doclores communi-
quj5eroduo Primo, utrum adul-
: ter baptizari posse infantem in utero
tus-non consentiens potcst reci- malris, aut tangi aqua, de quo nihil mihi
pere efFectiim Baptismi? Secundo, constat, cum hoc docernere magis ad
utrum adultus fictus recipiat effe- medicos et obstelrices spectet. Si lamen
ctum Baptismi? urgerel casus necessilalis, sic etiam essel
baptizandus in festinaliono periculi, el
COMMENTAUIUS. cum Doctores graves id aflirmenl valere,
sepeliendus essel in loco sacro.

8.
(b) .id quaaslionem dicn. Qtiarta conclu- Secundus casus est, do iiifante projeclo
itiarta
irliisio.
{«•nfis.
sio quoad priinam partem esl comiiiuriis. ex ponte m aquam, iii (iiia esset suliiner- ('„^,18 Aa
Alonsis 4. parl. qnxat. 8. m. 7. o,rt. 1. gcndus; dicil non esse vero bapllzatum, iXntrox
•'""''"
% 2. cital varias rationes veloruin, qu;n npque ablulionem illam osse baplisma- "P"
Docloio non ad morlein per se londat, bniituniuN.

per ralionein supra allalam a lein, qu;i'
confulanlur. I). Thomas 3. part. quxKt. 8. sicul illa iiifaiitis proturbalio ex ponto in
arl. 11. el cacteri Doctores in hac disl. 4. llumcn, i'l qu;ecumquc similis ad morlem
.
per se lendens. De hac eliam aoîl dist. 5. non repugnat per se vilae corporah ; et
quasst. 3. quam tenent omnes Doctores hoc speclat ad suavem ejus providen- Qujb"
e?
citati a Scholiasle ; esLque magis commu- tiam, el lolionem etiam usualem, el ex mat
Sacra
nis antiquorum, qui casum formant, pro consuetudine hominum, quae sordes cor- li
qua eliam cilari potesL Uolcot in 4. qiiapst. poris, non vitam per se toUal. Unde sicul
1. art. 7. casu 2. qui licet doceal infanlem materiam Eucharislise voluit esse panem
salvari Deo supplenle defeclum, docet Iriliceum, (inde colligunt Doctores paslam
non esse verum Baplismum. Eum sequilur non esse sufficientem maleriam, quia non
Aliacensis in 4. q. 2. censelur panis usualis, licet specie phy-
I
Senteutia Gabriel autem in 4. dist. 4. quaest. 2. sica non differant panis el pasta,) sic
aliirnialiva.
Gabriel. lenet contrariam, quem sequitur Vasquez, etiam ablutio, quae est materia Baplismi,
Vasquez. ex divina inslilulione debet inlelhgi ablu-
Suare/.
nt probabiUorem loco jam citato, cap. 3.
Rosella.
Suarez disp. 20. sect. 3. Rosella verbo tio usuahs et communis, ut comprehendit
Responîo
Suarez. Baptismus. etiam asperginem. Sed talis projeclio in-
Ratio Docloris est, quia ablutio bapti- fantis in flumen a nemine secundum rigo-
Illa
smalis ordinatur ad vitam, et non ad rem et communem usum vocabuU, cen- projec
iioa e
morlem, per se nempe. Sed respondet setur ablutio seu lotio, quae habeat pro-
lotio.
Suarez commilLi sequivocationem, quia porlionem cum sola ablutione sordium, in
vita ad quam ordinalur BapLismus est vita qua communiter designalur proportio si-
animae, et non corporis. Unde si Sacerdos mililudinis fundamentaUs materiae Bapti- <
inlendens eliam mortem infantis. immer- smi, cum effectu spirituaU seu ablutione
gat eum aqua calidissima, ex qua immer- animae ; sed est mersio infantis, quae ex
sione sequatur ejus certa mors, modo natura actionis ordinatur ad mortem ejus.
simul habeat animum baptizandi, erit non aulem ad ablulionem, per quam lol-
verus Baptismus. lanlur sordes, salva subslanlia et vita
ii. Aliam instantiam assignat Vasquez di- baptizati.

Responflet
Vasquez. cens : si Sacerdos mergat Calechuinenum Hoc etiani congruit providentiae et reve-
in fontem, ex quo eum casu non possit rentiae Sacramenti. Unde ut sequamur
extrahere, sed submergalur, modo adsit instanliam de maleria Gorporis ChrisLi,
intentio baptizandi, eL cselera adsint, vere gravium auctorum esl sentenlia, licet
baplizat, Contra lamen ratio Doctoris panis sit maLeria Eucharislise, in quanli-
adhuc persistit, quia non intelUgit ablu- Lale excessiva non posse panem conse-
tionem ordinari ad vilam in eo sensu, crari, uL docet Alensis, D. Bonavenlura instaoi
quo eam interpretantur prsefati Doctores, et aUi, quos infra ciLabimus, quia habet
Explicaiur quia id esset puerile, et exlra scopum terminum suse magnitudinis respeclive ad
Doctor.
discurrere ; sed intelligit insLitutionem consecrationem validam. Eodem ergo mo-
divinam limiLasse pro materia Sacramenli do, eL maLeria BapLismi habere poLest
ablutionem Ulam, qude ex natura sua com- limilaLionem ex divina instiluUone con-
patibiUs est per se cum vita corporali ; et gruam fini Sacramenti, qui est providere
hoc per ordinari ad vitam inlendil Doctor, saluli animse, sine praejudicio salutis cor-
Confirma- Et probatur, quia Deus eam materiam, poralis, per se loquendo, quia finis Sacra-
tur
ralio
et formam Sacramentorum insliluit, et menLorum est mederi infirmilali viatons
Doctoris, maxime hujus Sacramenti, quod voIuiL sine destrucLione supposili; per se dico,
esse commune omni sexui et aetaU, quse spectando naluram actionis, non condi-
DIST. IV. QU^STIO III. 413
lionem per accidens liujus aul illius, si in ret parentes in perplexitate, utrumque
casu ablutio, verbi gralia, essel nociva, enim prajceptum naturale esl.
quaj vix practice fingi potest. Prseterea, Catechumenus adultus ia eo Aliud

, , •
r. .
inconveni-
Praelerea, in casu extraordinario et~per casu, ne decederel sine Baptismo, tene- ens.
utio accidens, Deus non lenetur de communi retur sibi providere, ut baptizarelur, nam
tn^"'' lege, nec debuit institutionem Sacramenti quamvis ei contrilio sine contemptu Sa-
atur
isum,
accommodare, ideo infanti in utero non crainenli valeat, incertum est ipsi, an
providit, pro eo slatu ; ergo etiam in casu, habeat veram contrilionem et securilatem
sem.
quem exponimus, non est fundamentum suae salutis, 'providere tenelur, non ob-
asserendi Deum insLituisse abluLionem stante damno vitae corporahs, quye ipsi
talem esse materiam Sacramenti, cui de jam est defeciura.
necessitale annexum est homicidium, et Praeterea, confessio est materia Sacra- j^ simiii
peccatum ministri ex natura ipsius acli- menli Poenitentiaj, el quamvis confessio confel^ne.
onis. Gonstat autem peccare mortaliter et per litteras sufficeret ad naturam aclus
inexcusabihter, per se loquendo, qui mi- judiciahs, in quo inslitutum est Sacramen-
nistraret sie Baplismum, et esse homici- tum, tamen esset invahda talis confessio,
dam ex communi omnium ; ergo non est quia Sacramenti inslilutio ad eam non
praesumendum Dei inslitutionem compre- extenditur, cum praejudicet fini et reve-
hendere talem ablutionem pro maleria rentiaj Sacramenti,etreo; ergo etiaramate-
Baptismi. ria Sacramenti Baplismi, licet sitablutio,
onsio Neque valel si respondeatur in aliis non debet comprehendere ablulionem,
ditur.
casibus posse ministrum peccare ex prava quae per se et ubique est nociva et pec-
intentione, quia id per accidens est, non caminosa, quia id derogaret Sacramento,
ex natura Sacramenti, aut conficiendi et et cultui religionis, ac etiam personae cui
ministrandi Sacramentum, non autem ex applicaretur, et ministro.
natura ipsius ministerii, aut actionis sacra- Ullimo landem, ablutio, quae est materia ^'*-
Kx natura
. mentalis, sicut est in illo casu ; non est Saoramenti, debet consistere in aclioiie aiiiutionis
menti
sacranien-
[ôn ergo dicendum Deum instituisse Sacra- ministn, ut supra vidnnus, et docent taiis.
'di a 1 ...
lum mentum m ahqua
.
materia, quae ex
.
mlrm-
.
omnes, lahs ablutio non procedit proxime

.nseco. seco esl mala, quia hoc esset contra ejus a ministro, neque est aclio ejus per mo-
suavem dispositionem, ut inslitulio dero- duin ablutionis immediate ab ipso proce-
garet ab intrinseco ex natura actionis dentis, ul recipitur in passum ; ergo non
essentialis Sacramenti legi sua3, et potis- cst baptismalis. Minor probatur, quia
simum naturali. ablutio, quae est baptismalis, videtur
m. illa
bnveni
PBns
PrjBterea videntur in eo casu obligari esse, qua) delerminatur a forma secundum
|iiur ex rigorem verborum
parenles, ul hoc niodo provideant : Ego baplizo te, vel
losito.
saluti pueri jam muribundi, demus aliter baplizalur a me servuit Chr/sti, licet enim
provideri non posso, hoc omnino est ab- non necessario exprimatur persoiia mini-
surdum; patct tamen sequela, quia tcnon- stri iii forma, subiiilelligilur lamcn, ct
tur providere puero in eo statu, ut salvc- secundum Vascpicz requirilur ut aclio si-
tur aiiima ejus, cum adsit copia Baptismi; gniticclur ut e.xercila ;: miriistro, vcl iit
ergo praeceptum lioc deobligarelprieceplo exiens ab ipso ; ac proinde vidclur requi-

naturali de homicidio ; el sic, si instilutio ri ut proxime appliccl pcr se, aut inslru-
comprehenderct talem caaum, constituo- mcutum conjunctuiu, vol puerum aqux,

vel aquam puero, quod non videtur eo textus quem cilat. Videtur ergo opinio DuI
casu Vasquez non esse tenenda in praxi, sed
fieri.
y^
Ratio Aliter probat Richardus eamdem senten- Baptismum absolule conferendum esse
Richardi
expiicatiir. tiam, quia lotio baptismalis exigit, ut im- taliter nato, quod magis supponere vi-
raersioni succedat emersio, quae intelligi dentur Scholastici, quia vehemens esl
sic debet, ul saltem succedere possit, dubium de valore Sacramenti ex defectu

quantum est ex natura ablulionis seu im- materise, cum illa non censealur mora-
mersionis, licet per accidens non sequa- hler ex consuetudine ablulio absolula
tur, ut contingit in casu proposito ad hominis, vel quae totum hominem deno-
opposilurn, quo non posset minisler extra- minet, sicut neque ^thiops dicitur albus
here Gatechumenum ex fonte, hoc enim absolute propter denles, sed secundum
per accidens est ex defectu virium ; alter quid ; vehemens autem suspicio non vi-
casus de aqua calidissima admitli etiam detur admittere eam scientiam, aut pro-
polest, vel negari, quia non ex natura babiiitatem, ex qua Sacramentum sub
ablutionis in aqua mox sequitur mors pue- conditione sit minislrandum, quia non
ri, sed ex qualitate accidenlali ipsius tribuit in praxi fundamentum sufficiens
aquae. Sed melius forte negatur valor appjicandce conditioni, ideo absolute ap-
talis ablutionis, quse non est materia Ba- plicari debet.
ptismi, sed illa quae natura aclionis non Caeterum non improbandus est, qui vel
ordinatur ad mortem ejus, quia sic magis ipsum digitum, si aliud non apparet, in
cnngruum divinse institutioni et commu- evidenti periculo et certo baptizaret,
nicationi Sacramenti, el ablutioni esuah cum alia sentenlia non sit omnino certa,
seu consuetae et morali. et sepeliendus esset infans sic baptizatus

15. (d) Si secundo modo sic aut apparet, : el mortuus, in loco benedicto, quia non
De
bapiizato elc.Haec estresolulio communisDoctorum, deesl fundamentum ex opinione gravis
^^^ '
et patel ex rationibus, quas Doctor subji- Theologi ad hoc sufficiens; qui lamen sic
cit ; si ergo pars principalis attingatur baplizaret sequendo illam sententiam,

aqua, iterum non debet baptizari natus ;
posset etiam sub conditione baptizare,
si aulem minus principahs.sub condilione si infans supervixerit. In hoc aulem re-

Sotus. baptizandus est, quamvis Sotus existimet medio ad salutem necessario, magis prse-
simpliciter non fieri baptismum in parte sumendum est de misericordia Dei, et
minus principali, art. 7. dist. 3. quem in casu necessitatis extendenda manus,

Suarez. sequitur Suarez disp. 20. sert. 2. Minus quam arctanda, ubi nihil certo in oppo-
principalis quoad dubietatem Sacramenti situm habetur.
est pes, vel manus; quoad nullitatem est In Sacramentis enim juxta regulas Do-
pars minimae quanlitalis, ut digitus, vel ctoris supra assignatas d. 3. q. 2. a. 5.
pars digili, secundum eosdem. Vasquez debet applicari quando potest, quod cer-
Vasquez. oppositum docet cap. 4. per partem prin. tum esl; si autem nequit, quod ad cerlum
^_JU88 Sl l
pars miiius cipalem intelligit Doctor illas, de quibus magis accedit, et sic in necessitate, quae
principalis,
asseritur dubium Sacramentum, ita ut remedium non habet, apphcari quod po-
repeti debeat sub conditione, nempe test ; neque sentenlia Vasquez est impro-
pedem vel manum, non autem partem babilis speculative loquendo, quamvis.ut
quamcumque minimse quantitatis, quia dixi, in praxi forte non esset applicanda
de hac antiqui non loquuntur, neque conditio in forma Baptismi nato puero,
DIST. II. QU^STIO III. 415
quia per partem minus principalem non el improprie quis loqualur, a quo genere
inlelligunt Doctores digitum, quamvis loculionis non debel regulari sermo, ne-
vivus sit, sed illam quse immediate con- que etiam veritas maleriae et forma; Sa-
currit ad compositionem inlegralem ;o- cramenli, sed a proprietate, el secunduni
tius, ut est pes, vel manus, et in qua non usura receptum etapprobatum sapienlum.
est principalis functio vitae, ita ut sine ea Dices, ergo sacrilegum esset illum pue-
18.
homo consisleret in vita ; tamen dubilant rum baptizare in digito. Respondetur ne- Objectio
solvilur.
de Baptismo in liac parle, et iterandum gando consequenliam, quia res est in-
docent sub conditione, quamvis etiam certa ex eo quod definiri, nequeat quan-
itur
non requiritur, ut tota manus, vel pes tum ad materiam Sacramenli, an talis
tingatur. requirilur tamen ut tingalur in ablutio sufficiat ex institutione divina,
illa parte secundum quam polest deno- ideoque sine irreverentia Sacramenti,
minari tota manus, ut verbi gratia in urgente necessitate, applicatur; hic enim
palmo, quia dicitur manus lota. Ad hanc non est fundamentum asserendi, aul ne-
auêm denominationem non videtur suf- gandi, ex revelalione divina, praeter ge-
ficere, ut tingatur digilus, vel pars di- nerale illud, quod nempe ablutio ho-
giti, quia in digito, aut minima parle minis sit materia Baptismi. Doctores
ipsius non consistit sufficiens ratio deno- autem disserunt de ablulione secundum
minandi totam manum prlncipaliter (quia usum et acceptionem vocis, non ex re-
est pars mediata) ex qua redundaret de- velatis, quaerentes an sit ablutio illa partis
nominatio totius. sufficiens, et quaenam sit sufficiens ? in

Ratio aulem Vasquez non concludit, qua certitudo Matliematica nequit haberi.
dicit enim denominationem et formam Doctor adducit congruenliam, ex qua
Congruen-
inlrinsecam totius non esse absolute, Baptismus in parte minus principali pro- tia.
nisi forma illa insit secundum aliquam belur validus, quia nempe illa est vivens,
saKem partem principalem, non ita quoad et habet totam animam. Eamdem assumit
denominaliones extrinsecas, seu a formis Durandus disl. 6- et Gabriel supra. Hanc
extrinsecus se liabenlibus ; unde dicilur autem ralionem ila inlerpretantur qui-
homo simpliciter et absolute vulneratus, dam, et rejiciunt, ut Vaquez jam citatus ; Vasquez.
quarumque in p irle vulneralus sit, talis quod nempe anima quaj contraxit pec-
est ablutio. Negatur disparatas haec quoad catum originale in illa parte sit tola, ac
formas intrinsece et exlrinsece se haben- proinde ablui dicalur. Eamdem eliam
tes, quia denominatio sumitur ab effectu rejicit Suarez sic intellerlam, quia in
Suarez.
formae, et ita se habet ad totum, sicul anima est effeclus ablutionis baplismalis,
principium denominans ad totum ;

illa et nonsubjectum ejus ablulionis, sed
est
autem pars nata est solum denominare homo. Verba Doctoris sunt Si autcm :
H.lio
Do.-loris.
lotum absoluto, quae concurrit seipsa ad appareat pars minus principalis, scilicet
ejus constilutionem, etnon remole, noque manus vel pes, illa est hapfizawia, quia
mediale et secundum quid, ut quia ost il>i cst lota anima, liret non nmnis sensus,
pars parlis sallem Iieterogenea, vel hujus sicut in capite, eic. Qu;e ratio non recle
etiam pars. Neque oxemplum do vuhiere inleliigiUn' a pr.efalis Doclorihus, (|uia I-Apliralur
«>,u>
subsistit, quia non quaicumque hncsio di- non idoo dicit esse tolam animam in iiit<Miliini,
giti denominat liominem vulnoralum ab- parte, quasi anima essot suhjoclum ab-
solutc, ot secundum rigorem, nisi abusive utionis, sod loquilur rospoclive ad capul
416 LIB. IV. SENTENTIARfJM
in quo Baplismum fieri posse omnes contrahitur quoddam Matrimonium

cedunl, ex eo quod sit pars principalis, in spirituale, quia anima desponsa-
qua sensus animae magis vigent, et funclio tur Deo ergo, etc.
;
vitse, et sine qua vita nequit consistere Item Augustinus, sicut patrinus
Argu
in homine, quas est differenlia parlis prin- respondet pro parvulo, ita adultus
cipalis a non principali, estque funda- respondet pro seipso; sed si pa-
mentum, ex quo Doctores coUigunt Ba- trinus non consentiat, parvulus
ptimum in ea parle esse absolule Bapti- pro quo respondet non baptizatur;
smum iiominis et validuni. Ad occuren- ergo, etc. Videtur enim conferri
Occurrit dum ergo objectioni tacilse, quae fieri Ba[)tismus in virtute responsionis
objejtioiii.
potest
. , ,,-,,.
conlra Baptismum m parte non illius, qua ad qusestionem illam :
principali, dicit animam totam esse in Vis baptizari? respondet patrinus :
parte non principali, quamvis non sit Volo ; et subjungit Sacerdos, et eyo
ibi omnis sensus, qui est in cnpite. Hic te baptizo, etc quod autem fit sub
verus est sensus Docloris, non aulem ille conditione, si conditio non existat,
ab aliis prsesumpLus, qui humilis est, et nihil est.
satis puerilis in hac maleria. Excludilur Item, in Baptismo fit quoddam Arg
etiam Baptismus, qui fieret in capillo, vel votum abrenuntiandi Satanae, et

ungue per sLillam, quem contendit Vas- adhserendi Deo sed nuUus invi-
;
quez esse verum Baptismum, nam si du- tus, vel dissentiens vovet, vel se
bitant Doctores de Baplismo partis non obligat; ergo, etc.
principalis, licet vivenlis, et uno ore Item, nocet baptizato ^%
magis
dicunt iterandum esse Baplismum' sub malitia sui, quam ministri bapti- »!
conditione, ut etiam praescribunt Rituales, zantis sed in baptizante requiri-
;
quanto magis excluditur ab ablutione tur non tantum consensus, sed

bapLismali ea quse fieret in capillo aut intentio baptizandi; ergo multo
ungue, quae denominat hominem abso- magis requiritur consensus bapti-
lute. Responsio ad argumenta est clara. zati.
Contra, Extramg. de Baptismo, et
ejus effectu, cap. Majores. Qui terro-
QUvESTIO IV.
ribus atque suppliciis violenter
attrahitur, nedetrimentum incur-
Utrum non consentiens possit recipere
rat Baptismi, suscipit Sacramen-
effectum Baptismi ?
tum talis, sicut et is, qui ficte ad
Baptismum accedit, cliaracterem
Aleasis k. p. q. 18. m. 1. D. Bonav. hic 1. p. a.
2. q. l. D. Thom. 3. p. q. 68. a. 7. Richard. suscipit christianitatis impres-
d. 6. a. 2. q. 3. Palnd. quxst. 2. Durand. q. 7.
Suar. 3. p. tom. 3. d. 14. s. 2. Vasq. d. 157.
sum; et ipse tanquam conditiona-
liter volens, licet absolute non
1. Ad primum arguitur quod non. velit,cogendus est ad observati-

Arfum.' 1.' Nullus disseutiens contrahit Ma- onem fidei Ohristianse; ergo abso-
trimonium carnale; ergo nec spi- lute non volens recipit Sacra-
rituale, quia ibi non minus, sed mentum Baptismi.
magis requiritur consensus spiri-
tualis. In Baptismo autem con-
i
.
DIST. IV. QU^STIO IV. 417
SCIIOLIUM. oppositus. Et sic universaliter

dico, quod isle habitualiter se ha-
Adultum a nativitate furiosuin, baptizan- bens, Sacramcn-
potest recipere
dum esse, siciit infaiitem, expectandiim tum, sicut patuit prius, quando
tamen hicidum intervallum, si speratur; actu sic vel sic se habuit Qua-
furiosum, quandoque ratione usum, juxta
liter autem actualiter se liabens,
desiderium quod ante furiam tiabuit erj,â
possit baptizari, statim dicotur in
Baptismum, baptizandum esse, vel non.
tertio membro.
Hic distingiio (a), tam ex parte Sed, expeditne talem baptizari?
ejus, qui dicitur adultus, quam ex Multa enim licet, quae non expe-
2.
parte ejus, qui dicitur non volens. diunt, Respondeo, si
1. Corinih. 6.
De primo, aut adultus non utitur speretur eum rediturum ad usum
nunc ratione, nec est nsus un- rationis, magis expedit tempus
quam, ut furiosus, vel fatuus a expectare, quo uteretur rationc,
nativitate; aut non utitur nunc puta de dormiente, tempus vifiiliae
ratione, sed aliquando est usus; expedit expectare, et de furioso
aut tertio nunc utitur actualitcr tempus lucidi intervalli. Si autem
ratione. non speretur, puta de eo, qui
De primo breviter dicendum est, incidit in perpetuum impedimen-
sicut de parvulo, nisi quod hoc
in tum usus rationis, eum expedit
ultus, quod si
est differentia, speratur ip- baptizare, si tamen estcapax
jui
quam sum aliquando curandum, et usu- Baptismi, quia alias cxponeretur
tsus
atione,
rum ratione,expectandum est tem- periculo damnationis. Qualiter au-
rans
setur.
pusillud,ut cum majori reverentia tem sit capax, statim dicetur de
suscipiatSacramentum. Si autem utente ratione.
desperatur de eo quod ad usum
rationis nunquam attingat, statim COMMEiNTAIUUS.
conferendum est sibi Sacramen-
tum, quia nuUi Deus excludit re- (a) Ilic disiliiiguo tain ex parle ejus qiii \
medium ad salutem. dicilur adtdlm, etc. llesokilio hujus (jua^- p'

Tiiom.
De secundo, scilicet nunc non slionis est conimunis Theologoruui, Alen- '|ti('.|'nrii*'
utente, qui aliquando tamen usus sis4. parl. quivst. 8. ///. 7. arl. 'i. S nltimo. ''"'•''•••»""s-
lOBQS, est ratione, dico quod supponitur I). Thonia' :{. part. quxsl. Gi). arl. 12. l»»:m.iu.-.
lui
idoqiie
nunc habitualiter conscntions vel reH([Uorui!i in 1. dift. 4. ubi D. Honaven- MiiimIiii».
.\ilii:iU.
8U8
atione,
dissentiens, secundum quod se iiatura <2/7. 2. quxsl. 1. Kichardus disl. G. soiu*.
modo istud impe-
buit in sanitate, ante art. 1. qusesl. 2. Pakidanus ibidem quxst.
izan-
U8. diuicntum immediate, scilicet si 2. art. l. rt 2. q. 2. Durandus di.-il. l.
tunc actualiter conscnsit,judicatuj- quxst. 7. (labricl eadcm dist. qu.rst. 2.
nunc liabitualiter consenti(ms si ; art. 2. Marsihus /// 1. qu.i-sl. l. ar(. I.
tunc actualiter dissensit, nuuc ju- dnb. 3. Adrianus quxsl. 1. ilc lUiptisino^
dicatur habitualiter dissentiens.Kt arl. ',i. Solus /// I. (//.s7. quivst. 1. (/;•/. 7.
quod inter ac-

dixi, iiiimcdiaie, ita ol nioderni Scriplores 3. parl. quwst.^W.
tum illumct istud impedimentum, art. 1(1. ct GD. arl. 12. vel in Ma^'islruni
non intervenit motus voluntatis in i. dist. 1. o. // 0. lli ouines docenl re-

Toiu. XVI.
quiri conserisum adulti, ul valiiJe recipiat ulin 2. dist. 'il. r/uiest. unica, ubi agit de consei
Refiuiri Ijaptismurn. Kesolutio est quoad adullum, modo, quo refertur actus bonus in finern Actu
consen.-um Yirli
adulti. aliuin esse jctate solum adulLum, alium charilalis ; et infra d?.s<. G. quwst. 4. con- 000«
simulmente; prior si nunquam habuil, aut sensus aclualis est ille, qui nunc est prae-
speratur habilurus usum ralionis, repu- sens in exercitio ; virtuahs qui fuit ah-
tatur puer in ordine ad Baptismum susci- quando actuahs, et manel in virlute, quia
Diversi piendum, et bic non requirilur in eo ullus solIicitaviL ponendum effe-

voluntalem ad
stytus
adulti, et
consensus ; si aulem fuil a prima a;Late clum, per medium remoLum vel proximum,
guoiiiodo
.semper arnens, sed expectalur pervenLu- lalis esl in distracto; habitualis vero est Hab
'^""'^
faciendum? rus ad usum rationis, expeclandus esl, uL voluntas inefficax habita, et nunquam
cum majori fructu recipial Sacramenlum, retraclaLa, qua reddilur Sacramentum
nisi periculum aliquod subsit, aut videa- volitum, Ucet non applicet media pro
tur. Si autem alius liabuiL usum raLionis Lunc, quando eral, tollit lainen obicem
quo nunc careL, et prae.sumiLur nunquam conLrariae voluntatis, sive negalive, per
ratione usurus, spectandus est sLatus, suspen.sionem acLus secundi non consen-
quem habuit duni i'alionis, et consensus Lierilis, sive etiam contraricE disseniienlis.
fuit capax, quia vel habuit aUquein con- Prteter hunc consensum habitualem A
cons
sensum non relractalum, de quo conslal, concedil aliurn Doctor, in iila dist. 41. ^ ..
et ille nunc inest habitu, et sufficit ex nempe qui dicitur ex habilu el disposi-
parLe subjecLi, et minisLri ut infra videbi- tione voluntatis in acLu primo, ut quando
mus, vel habuiL dissensum, eL nunc ctiam habens liabiLum charitatis, elicit actum
habetur dissentiens, neque est baptizan- bonum, non secundum inclinationem
du.s, quia voluntas prceLerita non reLra- chariLalis, id est, qui natus esl referri in
ctata ipsius, pro stalu pruisenti amenLiai finem charitaLis, et possel referri ab eli-
repuLalur; vel neulro modo se habuiL, uL ciente, quarnvis in aclu secundo non re-
infidelis, verbi gralia, qui capLus a Chri- ferat ex neghgentia, aut inadvertentia,
stianis incidit in amenliam, anlequam ha;c habiLualis voluntas, licel habeat lo-
quidpiam de Baptismo audivit, vel cerle cum in merito, non perlinel ad scopum
ex ipsa liberLate ita mansit ahas suspen- pra.'sentis qua^sLionis, quia inclinalio illa
sus, hcet audierit, ct sic etiam non est habiLualis non inesL adulLo respecLive ad ^
suffi
bapLizandus, quia non volens quod tene- liaplisrnum, supposito quod non liabuit Bapt;
tur velle repulaLur morahler nolens. Si actus, ex quibus esset, et quamvid etiam
aulem est adullus compos ralionis, po- inessel, ea non obstanle, Baptismus ejus
test habere consensum vel dissensum, esset nullus, si postea relractaret priores
el uLrumque vel habitualiLer, vel virtuah- aclus, quibus consensit in BapLismum,

ter vel actualiler ; utrumque etiam secun- nam dispositio requisita ad IJaptismum
dum quid vel simpliciler, eo modo quo adulti est aliquis actus secundus, quo de
distinguitur volunlarium secundum quid se ipso disponil in ordine ad Baptismum,
^^^^*-
el sinipliciLer, verbi graLia, projiciens mer- et salulem, liabens suiipsius plenarn di-
ces in naufragio esL voluntarius simjjli- sposiLionem et dominium, quae nonatten- ^"
citer, involuntarius secundum quid ;

quid dunlur aliter, quam in actu secundo ;
autem requiratur, jam dicemus. et hoc ex lege generali, qua Deus voluit
^ ^\ llic autem modus Lriplex consenliendi salutem adulti dependere a suo libero
Tnplex
modus vel dissentiendi, .sojpius Iraditur a Doctore, arbitrio, sicut media in exercitio ab eo-
dem dependenl. Consensus secunduni cundum quid nolens, hoc est, sub
quid el simpliciler paLel ex iis, quae Ira- conditione nolcns, quia nollct, si
dil Doclor infra dist. 29. quid sint, et ex posset alio modo salvarc vitam.
Pliilosopho 3. EUiicorum. Si erfô utroque modo ^'oiens
istc sit ,
liaiitismum
dissenticns, dico quod non recii)it noarecipit.
SCHOLIUM. Sacramcntum, quia Deus pcr Sa-juris, m g.
NuUum Baptismum datum nolenti
esse
piontem dicit Provcrb. i2.). /w/jpnc- ,,„o,i
illud, secus si ex metu volit. Ratio primi, be mihi vor luum, nolcus aliqucm '"'lelwet"*
quia Deus neminem invitum suaj lauiilia; omnino invitum adscribi familia) qI;^'.
adscribit. Katio secundi, quia talis simpliei- sure; suscipicnsautem liaptismum, "'""'^
,
' '
quaiii (|U0(1
ter vult. Utraque pars liabetur, cap. Majores,
adscribitur per hoc familiro Cliriti. pt^nninauir
de Bapt. Item siifficere intentionem virtua- impune
lem ad Baptismum.De triplici intentione vido
Nec oportet luc distinguerc dc re- maia agere.
Scot. 2. d. 41. etinfra d.U.q.i. Requiri autem clamantc sive protcstante, si^no
aliquam intentionem tenent citali, et oranes, exteriori, suum disscnsum, et dc
etcolligitur e.v Carlkay. III. cap.3'i. et Araus. non rcclamante, quia in rci veri-
12 et cap. Majores de //ap/.Unde Cajel. 3.
1. c.
tatc si cstdissensus, omniuo idcm
p. q. 68. art. 7. nullum consensum
dicens
est quoad Deum tamen quantum;
baptizati requiri, cum glossa c. SoW. v. im-

ih I
plorand. de consecr. d. i. morito roprehon-

ad judicium Ecclesia^ judicantis de
duntur. manifcstis, et eum qui taoct pi'Do-
sumentis consentirc, non cogetur

De tortio membro (b), soilicct reclamaus ad observnntiam reli-
de aduUo utente ratione, distinguo gionis Christiana^, cogctur nutom
(le quod ponitur in qufpstionc,
eo, non rcclamans. Nec in hoc potcst
non consenliens, quod potcst iutcUigi ar<,nii Kcclesia, quod isti nolenti,
contrarie vel neâtive. Negative tnmcn non reclnmanti (int injuria.
tantum nc^ât actualciu conscn- Minus enim maluin est sibi, ([uod
sum contrarie vero ponitactualcm
; invitus servet legem Christinnnm,
disscnsuin,et patet distinctio, quia qunm quod impunc i^crmittatur
non cst idem non velle et nollc si : agere contra cam, quia minus ma-
autem accipiatur conirarie, pro dis- luni est invitum aliqua bona face-
Bij I
sentiente actu, aut disscntit sim- rc, ctmnla fugcre, quam libcre et
pliciter, aut secundum qmd; et in- impunc mala agere, et bona diiuit-
25. . tclligo simpliciter, sicut est exposi- tere.
8 ex
u, tum in tcrtio libro, quod ille, qui Si aut(Mu secunduin </uid dissen-
4.
:iter
t.
ut fu^îat aliquod incommodum, tiat, scd simplicit(M' cons^Mitit. ct
vult aliquid, simplicitcr vult illud, liocnon tantum iu iilnui abluti-
sicut projiciens mcrces in mare, oucm, tnn(|unm in (luoddniu b;il-
ut ftigiat submcrsioncm, simplici- neum, s(n1 iu nblutioiuMu eo luodo
ter vuit [)ro_jicere merces. Nam (|uo illnm iuteudit facere Kcclcsia,
potentiam suam motivam ad pi'o- iUc simplicitcr recipit Sacramcn-
jicicmdum, voluntas movet impc- tuiu, (|uin siiuplicitcr cst volcus,
rando, ct ij^sa seipsam libcre mo- licet Rccuudum quiil nolcns. ct ^\o
vet, quia cogi non potcst. vSimplici- t;ili l()(|uitiir illud Couciliuiu To-
ter ergo volcns pi'0jicit, sed sc- l(!taiiuin, (|uo(l nllcgatur l-^.virar. dc
^
Baptismo, et ejus effectibus, cnp. nimis videtur difficile homini pro

Majores : Quod ilU, qui jam pridem ad statu, quia secundum Augustinum
Chrislianilatem coacli sunt, quia jam 3. de liber. arbit. Non est in volunta-
constat Sacramentis divinis associatos, te nostra, quin visis tangamur ; ergo

oportet ul fidem, qnam necessitale susce- noluit Deus salutem hominis po-
perunt, tenere cogantur, ne nomen Do- nere in ista conditione, si non di-
mini blasphcmetur, et fides, quam susce- sirahatur. Nec ergo voluit obligare
perunt, contcmptibilis habealur. eum, quod in suscipiendo Baptis-
Quoniodo Exemplum hujus, qualiter ali- mum, non distraheretur et ita ;
exnS, qîis potest consentire in illam est universaliter in aliis Sacra-

id^ToTit? ablutionem suscipiendam, eo mo- mentis. Sacerdos etiam in conse-
do quo contertur ab Ecclesia, et crando Eucharistiam, non obliga-
tamen nollet, si posset evadere tur (necessario dico) ad hoc ut
tormenta, quia non credit eam ali- non sit distractus vere enim ;
quid valere ; sicut potest haberi de conficit distractus, dum tamen

eo, qui non credit verba incanta- prius induendo se, intenderet cele-
tionis posse habere aliquem effe- brare Missam, secundum morem
ctum, tamen concedit incantanti, Ecclesia>.
quod dicat illa verba super eum, Et si non con-
quoeras, esto quod
ea intentione, qua solet ea dicere, sentiens actualiter, tamen consen-
dicendo in corde suo, valeant quan- tiens virtualiter (eo modo quo
tum valere poterunt, iste vere di- positum est exemplum de Sacer-
ceretur incantatus et si talis in-; dote celebrante) recipiat Baptis-
cantatio super aliquem diceretur mum, numquid et ille qui solum
consecratio diabolo,' ille essetdia- consentit habitualiter recipit ? di-
bolo consecratus. Patet autem stinctio autem istorum, virtucditer
Et:
differentia istius membri secun- et habitualiter, patet 2. lib. dist. 41. dist
dum quid dissentientis a membro Et esto quod sic, numiquid ille, qui ^^,
prsecedenti, quia ille simplii-iter tantum negative non consentit,ne
omnino non recipit
dissentiens, gative etiam non dissentit ? quia^^J
m
Sacramentum, et ideo cessante nec actum, nec habitum oppositum
dissensu esset simpliciter bapti- habet. De primo posset dici, quod
zandus. Iste vero, quia simplici- talis judicatur habitualiter con-
ter consensit, licet secundum quid sentiens, quia aliquando habuit
dissentiat, est baptizatus, et ces- consensum actualem, non inter-
sante dissensu illo secundum quid, veniente dissensu; et talis, licet
non] est iterum:baptizandus. utens ratione, recipit Sacramen-
Si quis autem non consentiat tum, quia non videtur propter ali-
Ad tantum negative, dico quod reci- quam conditionem minuscapax, si
^'Mdiicir^^pitSacramentum, si consensit vir- utitur ratione, quam si prius usus,
Si
noluit Deus obligare non utatur nunc sed in tali non

virSis. tualiter, quia
; hai
in tio
hominem ad impossibile, vel se- utente nunc, prius tamen uso, suffl- neceirn
cundum statum hujus vitse, nimis ceret habitualis consensus; ergo et jn pnn
"^^^^'
difflcile. Nunc autem non distrahi. hic. De secundo,Iicet diflicile esset
DIST. VI. QU^STIO IV. 421
aliqiiem talem invenire, prfecipne alia malitia. Non autem sequitur

qui prius aliquando cogitnsset de ex hoc, ergo non intentio susci-
Baptismo, quia vel tunc placuisset pientis impedit, quia in agente
sibi baptizari, vel non placuisset, secundo, etiam requiritur quod
imo displicuisset, et secundum ul- per se pertinet ad agens, quod est
timum mcdum judicaretur talis intendere in agente per rationem;
habitualis consensus vel dissensus intentio autem non por sc est
esse in posterum, tamen si quis suscipientis, inquantum hujus-
esset omnino non consentions, nec modi.
dissentiens, tam actualiter quam Ad tertium, dicendum quod si Ad 3.
habitualiter, et tamen utens rati- adultus baptizandus, ex voto in-

one, non esset capax Raptismi, tendit rcnuntiare Diabolo et pom-
quia ex quo utitur ratione, opor- pis ejus,tamen illud votum i^rae-
tet quod liabeat devotionem ali- cedens non est de necessitate Sa-
quam ad Sacramentum, si debet cramenti, sed pertinens tantum ad
sibi valere, aliter enim videretur ejus solcmnitatem.
contemnere. Ad concedo quod consue-
aliud, \<\
Ad primum argumentum dico, tudo Ecclesia3 bona est, quod nul-

rg. 1.
quod in Baptismo magis proprie lum adultum baptizat, nisi res-
est adoptio in filium, quam Matri- pondeat pro seipso, et est consue-
monium, quia parvulus non potest tudo laudabilis et rationabilis, ut
dici proprie contrahere Matrimo- solum volens adscribatur familisp
nium, cum non utatur ratione, Christi. Sed licet non responderet,
cujus usus requiritur ad omnem quia scilicefc non uterefcur iTitione,
contractum; adoptione autem
in ut dormiens, posset sibi Sacra-
-
sufficit solus actus adoptantis,etsi mentum conferri, dum tanKui es-
iil
nullum habeat adoptatus. set liabitualifcer consenfciens ; sed
2.
Ad secundum quod malitia
dico, hoc, ufc non ex-
dictum esfc prius,
jon potest esse ministri, inquantum
|iritur
pedit facere, sed expectare tem-
jla minister, scilicet in male minis- pus, quo acfcualiter consentiat.
io in
J
|Meiile. trando, vel quia non bene cfedifc,
Iinta
Jiistro. vel quia non intondit contcrro Sa- C0MMRNT.\R1US.
cramentum; et haec malitia, ma-
xime uon intendendi, impcdit Sa- (1)) I)r lertio membro, cli-. IJospondol -^
cramentum confcrri, magis quam Doclor, quod dissonlions noLralivo aul •}"*>'""!'"•
malifcia moris in suscipienfce, ci conlrario non l)apli7.alur valido. K.sl .\u- no^Miiv.».
nut i»0!iiliv»»
ratio dicefcur in disfcincfcione se- guslini loco supra cilalo in rom. prxce- non
rv i ,,. banti/.ntur.
quenti. Alia autom potest esse ma- denti, ex lih. 1. (k Bipltamo, cap. 21. Kl
Sl
litia ministri, non inqunntum mi- prohat ex illo Joannis 0. s-lalmn finbcl,ipse
S, nister, sed concomifcans, pufca quod pro se respoiulmt; idco aulom iuranlos
]U est in peccato mortali; efc hoc; nou sino oonsonsu I)apli7.anlur valido, quia
* impedifc Sacramentum conferri. nondum .nMiri suiipsius ox «lofoclu jria-
Patefc ergo quod non inteulio uii- lis ; an aulcm roquiralur in ois consonsus
nisfcri impedifc, sed non (luielihet paronlum aui luinrum ad valorom Sa-
crainenti, infra videbimus; patet ex cap. non recipit Sacramentum, patet ex dictis. renpi
Majores, de Daplismo, et ratio est jam Gontrarium hujus dicit Cajetanus 3- part. atanna'i
tacta. quaest. 68. art. 7. Primo ex illis, cap. Cajeta
Dissensus Secundo dicit, si dissensus ille sit tan- Majores, de Baptismo : Tunc characterem
qû^T^non
^^^^ secunduHi quid dissensus, simplici- sacramentalis impriynit operatio, quando
''^^ lamen consenlit, Sacramentum esso obicem contrarias voluntalis non invenerit,
Tokr^îV
innocent. validum. Patet ex Toletano IV. in non est contraria voluntas
cap. 56. elc. tali
et habetur 45. dist. de Judseis, cujus ver- ergo. Deinde patet in Extrema Unctione
ba cital Innocentius in dicto capitulo Ma- quse datur privato subito usu rationis.
jores, de Baptismo ; eadem habet Do-

et Item in parvulis non requiritur talis con.-
clor in liltera, et exemplum subdit ac- sensus ; ergo. Ilem, Florenlinum in De-
commodatum, ut ibidem patet. Quod si creto unionis tantum requirit materiam.
consensus ejus non sit verus, sed simu- formam et iritentionem ministri ad perfi-
Gonsensus i^tus et ficlus,
non erit coram Deo bapti-
^ ciendum Sacramentum. Item, si require-
fictus quid
inducit zatus, sed in foro Ecclesise tenebitur pro
. retur consensus, non sufficeret habituahs,
baptizalo, quia exterior consensus verbis quod falsum est ex dictis. Antecedens
expressus, supponit interiorem, quantum patet in minislro, quia praeter habitualem
ad praesumptionem, quae non tolhtur nisi requiritur actualis aut virtualis, etc.
probetur contrarium. Ad primum respondetur contrariam vo- 5
Resp(
^ ^^ .^ Tertio, dicit volunlatem virlualem suf- luntatem dici ibi etiam eam, quse negativa ^^
Suffioit
virtuaiis. ficere, ut bene probat, quia haec etiam est, ut patel ex lextu : Ille vero, inquit, '*'^P'''
sufficit in ministro Sacramenli, nam qui nunquam conseniit, sed penitus contra-
semper voluntas prseterita praesumitur dicit, nec rem, nec characterem suscipit
durare, nisi mutetur : De hisquasvis, me- âcramenti, quia plus est expresse conlra-
tusve causa fiunt, cap. Perlatum; et illa dicere, quam minime consentire, etc. Ubi
sufficit ad meritum, et imputatioriem, et illa verba, sed peniius coniradicit, non Qui.
contraclus, et transactiones, ut patet in adduntur per modum limitationis, sed '^"oi,
^^ *"
iis, qu;e per procuratores fmnt. per modum augmenti, quia casus pro-
^ ,.„ ., Quarlo,
^ dicit voluntalem habitualem positus fuit de iis, qui ad Baptismum co-
Sutncit
habituaiis sufficere ad receptionem validam Sacra- gebantur, vel sunt coacti, in quibus di-
primomodo
dictus. menli. Patet ex ratione praemissa, quia cil Baptismum esse nuUum, si contra-
Carthag.
Conciiia. voluntas pivEterita reputatur donec revo- dicunt, quia plus est coniradicere, quam
celur, ul patet ex illo cap. Majores, de minime conseniire, ubi supponit etiam
Baptismo, ubi dicit Pontifex, quod amen- hunc vahde baplizari ;

qui enim non con-
tes et dormientes, qui jam consenserunt, sentit, censetur invilus.

neque postea dissenserunt, recipiunt Ba- Ad secundum respondetur, Exiremam Uil
^^^P
ptismum valide. Garthaginen. III. cap. 34. Unctionem non supponere alium consen-
Arausic
Arausicanum I. cap. 12. qua? docent pri- sum quam universalem, quo homo fidelis ""'j^
vatosusurationis et loquelae, si habent te- et poenitens vult muniri omnibus Sacra-

slimonium praeteritae voluntatis, baptizan- mentis.
dos esse et reconciliandos, juxta Rituale Ad lerlium de infanle, patet ex Au-
„. , Romanum. gustino loco citato, ubi hanc differen-
Rit\iale
Romanum. Quinto, dicit quod qui indifferenter tiam supra expressam assignat, inter
'niiîii se habet, nec consentil, nec dissentit, infanlem et adultum respective ad con-
. . .
DIST. IV. QUiESTIO IV. 423
tefi lentia sensum et non consensum. Dices, sallem saJnlem, non larii ah eis, qnorum fjeslan-
Ml mcli,
iri tc requiriri consensum parenlum, ila ul Inv manibns (qnamvis el illi eliaui offi'-
Ca|i
I
alias Baptismus fieret nullus; ita senlit rant, si fidcles el honi siint) qnam. ab
Durandus m 4. rf/s/. 4. qusesl. 7. Paluda- nniversa societate Sanctornm ; et con-
nus qusest. 4. Cdilherirwis opusculo de in- ch\d'\i : Tota ergo hoc mater Ecclesia, qnce Parvnio-
fantibus Jiidseorum baptizandis ; h\ negant j,^ Sanctis est, facit, quia tota omws, âiusTion
''^''^'^*'^
ntem
filios infidelium, qui non sunt sub po- ôâ singulos parit. Et infra : Illnd au-
valide Sacramen-
teslale Chrislianorum recipere lem nolo te fallat, ut cxistimes reatns
izari, parentuni.
ne tum valide, sine consensu vero, aul inter- vinculum ex Adam tractum, aliter non
ensu
tilum. pretativo parenlum, quia voluntas palris posse disrumpi nisi parvuli ad percipien-
repulatur voluntas filii, qui pro ipso le- dam Christi gratiam a parentihus offe-
slalur, et eligit sepulturam, et contraliit; rantur. Sic cnini scribit, ul dicit sicut
si desml parentes, requiritur consensus parentes fuerunt anctores ad corum prc-
lutoris vel ejus qui curam ejus gerit. nani, per fidem parentum idcntidem jn-
Contrarium hujus tenent communiter stiftcentur cum videas mnltos non offerri
lunis
l
Doctores, vel supponunt, estque Augu- a parentibns, scd etiam a qnibuslibet ex-
raria
ntia.
stini epist. 23. ad Bcnifacium, ubi ex- traneis, etc. Per hoc nihil cdind hic fieri
stin
presse docet parvulum non dependere a vides, nisi quod in Evangclio scriptum,
voluntate parentum, sive quoad salutem cum Dominus interrogassel quis, illi a la-
per Sacramenlum, sive quoad consecra- tronibus sauciato, et semivivo in via de-
aJl
tionem ejus diabolo per incantationem :
relicto, proximus fuisset^ rcsponsum csl
Cceternm, inquit, cum infans non redeat enini, qui in illo fecitmisericordiam, etc.
in parentem, nt cuni illo, et in illo nnus Probalur primo, quia voluntas parontum 7.
ArRumen-
sit homo, sed omnino alter sit, habens non imputalur ad contrahendum origi-
.
tum
.
j a ratione
carnem suam et animam suam, anima nale peccatum, neque ab ea pendent
1 1
quce peccaverit, ipsa morietnr. Nec illud quoad hoc, ut de tide est, quia otiam
le moveat, quod qnidem non ea fide ad infantes Christianorum perinde contra-
Baptismum percipiendum parvulos fc- hunt originale, sicut et intideUum, quia a
runt, ut gratia spirituali ad vitam re- sohi illa voluntato et peccato primi pa- Contraiiiiur
oriiTinale
generentur ceternam, sed quod eos pntent rentis, in quo omnes erant, et poccavo- ind.pen-
dentcr
hoc remedio temporalcm relinere vel rc- runt, dependet; ergo etiam nnn dopon- a voiimiaio
iiarenUim.
cipere sanitalem, non enini proplerea illi donl quantum ad salutom consequondam â
, . ,
,.,>i;ene-
non regenerantur, quia non ab istis hac in 13aptismo a voluntale parenluin. sod a '"'''"^
inlentione offeruntur ; et subdit rati- sqIo Christo, in quo omnos uiuim liuiil.
onem : Celebrantur enim per eos neccs- et regenerautur ad jusliliam por Haplis-
saria ministeria, etc. id est, Baptismus. mum.
Supponit ergo salulem infantum ba- Palet c(msequenlia, quia non mngis
ptizatorum non dependere a lido, aut debont conslilui iu volunlalc paroulnm
intentione infideli parentum, sed a solo quoad justitiam rocipiondam per Chrislum.
Baptismo, sicut sul)jnngit interfoctores (luam quoad peccalum conlraliondum al)
esse filiorum, qui eos daemoniis conso- Adamo ; hoc onim ossol conlra divin.im
crant, non quod inlerficiant spiriluahlor misericordiam, ot in pra\juiliciun) iiifan-
ler
filios reipsa, sed quanlum in ipsis est ; ot luin ; ergo sicut dflictum, ita et justilia,
addit : Afferri parvulos ad pcrciplmduui vol gralia, et uhi abundavit delictunu

superahundavil et gratia ; ergo sicut pec- Ecclesia, quia efficacia Sacramenti hujus
catum non dependet nisi a consensu non dependel ab Ecclesia.
proprio, aut primi parentis, ita nec gra- Praeterea si martyrio in odium Clirisli
tia dependet, nisi a consensu proprio, vel interficeretur infans infidelis, salvaretur
Cliristi Iledem.ptoris, quasi minus esset sine consensu parentum; ergo etiam erit
efficax Chrislus ad snlvandum, quam vere baptizatus si absque eodem consen-

Adam ad damnandum, vei jus parenlis su baptizaretur. Antecedens patet, quia
in fiUum esset majus respeclive ad Cliri- Innocentes invitis parentibus fuerunt oc-
stum quam ad Adamum. Ilanc rationem cisi, et lamen sunt Martyres, ut supra
habemus ex Augustino in primis verbis diximus. Consequenlia probatur, quia
citatis. martyrium ex natura actus magis de-
Secundo, magis docent Patres in fide pendet a consensu voluntatis, et fide
Secunda
ratio. aliena parvulum quam in vo-
baptizari, adulti, quam^Baptismus, ut per se con-
luntale aliena, seu per ahenam volunta- stat; ergo idem dicendum est quoad in-
tem offerri, sed in fide aliena non intel- fantes, si exigeretur consensus parentum
ligilur fides parentum ; sed vel ipse Ba- ad Baptismum, magis exigi ad martyrium.
ptismus, qui est Sacramentum fidei, ut Pra3terea quoad bona temporalia et vi-
Augustinus in calce illius epistola;, et alias tam corporalem, potest respublica vel
docet, vel fides Ecclesiaj ; ergo etiam Princeps, suscipere patrocinium infantis
sufficit voluntas Ecclesiae, quae salvatur in contra iniquos parenles, aut filios ; ergo
ministro ad valorem Sacramenti. Deinde etiam infantem in periculo mortis con-
si jus paternum, et dissensus in eo fun- stilulum, potest baptizare invito patre,
Jus
paternum
non
datas, impedit valorem Sacramenti, ma- et repugnante,eliam homo privatus, sicut
derogat nebit etiameadem potestas Palris respecti- vi eripere infantem a palre, qui eum es-
Sacramen-
to. ve ad Baptismum, quamdiu jus ejus non set occisurus ; ergo lum valebit Baplis-
expirat, sed non expirat veniente filio ad mus, quod esset falsum, si essentialiter
usum rationis; ergo etiamsi tum consen- exigeret consensum paternum ad sui va-
serint in Baplismum, repugnantibus pa^ lorem. Sed de hoc inferius agetur lalius.
rentibus et lutoribus, Baplismus erit nul- Baptismus itaque non exigit consensum
lus ;
quud nemo salva fide asserit. Pro- proprium infantis, qui non potest esse,
balur consequentia, quia illudjus pater- neque consensum parenLum ejus ad valo-
num valet ad irritandum votum filii, et rem Sacramenli, quidquid sit an Uceat ita
alios actus, quamdiu est impubes, et po- baptizare. Neque expediens fuit valorem
test disponere de filio impuberi non secus Sacramenti in infanLibus, quod ipsis est
ac de infante, elitam conlra voluntatem unicum remedium saluLis, conslituere sub

filii; ul eum vendere, et in similibus. voluntate parentum, quia in periculo
Prceterea non est minus jus Chrislia- saepe non vacaret consensum eorum ex-
Filiifideli-
um invitis norum in suos fiUos, quam infideUum, pectare, et Sacramenti efficacia commit-
parentibus
valide quia fides non pra3judicat juri naturali teretur incerLitudini ; neque ConciUa, aut
baptizantur.
parentum in fiUos, et praeceplum de ho- Patres, qui docent Sacramentum esse
norandis parenlibus in lege nova confir- semper validum, nisi ponaLur obex, men-
malur sed ; si filius fidelis, aut hseretici, bationem alicujus obicis fecerunt in infan-
ptizelur inviLo parente, manet Baptismus tibus, qui redderet Sacramentum nuUum,
ratus, etiamsi lalis actio esset prohibita ab sed in solis adulLis. Et sane esset magna
.
DIST. IV. QUiESTIO V. 42"
injuria, si Baptismus infantum depende- tiam, ciim non possit salvari sine
ret ab alio, quam a forma, maleria el in- giâtia baptismali, ergo receclente
tentione ministri, prajterire conditionem lictione. baptizandus.
esset alias
essentialem requisitam ; ideo non expres- Consequentia patet a simili, quia
sio ejus quoad infanles, et expressio licte poenitens, tenetur ad pceni-
quoad adultos, reddit doctrinam, quam tendum vere de eisdem peccatis.
tenemus, esse universalem et priorem Consequens est inconveniens, ut
omnino falsam esse, quam merito Cajeta- patet auctoritatibiis Sanctorum in
nus dicil irrationabilem, littera.
II. Ad quartum Cajetani respondetur con- Item, Baptismus expellit pecca- Arguin. 3.
Ad
irtum. sensum baptizati non requiri ex parte Sa- tuQl,non illud quod jam prius
isensus
ilti cur cramenli, sed ex patre subjecti, ut sit expulsum est (quod enim expul-
gitur ?
capax salutis et remedii ad salulem ordi- sum non potest) ergo
est, expelli ;
nati ex lege universali, qua ordinata sunt expellit peccatum, quod tunc
hsec in poteslate liberi arbilrii in capace inest ergo nullum peccatum in
;
proprii consensus ut sint volunlaria. ticto im])edit etiectum Iâptismi.

Ad Ad quintum respondelur, in ministro Contra, Augustinus de Pccn. c. -2. lutio
nt.uin ad opposit.
;paritas requiri volunlatem efficacem respectu et ponitur in littera Omnh rjui jam :
August.
iistriim Sacramenti, quia concurrit effective sal- suce voluntalis arbiter conslitulus est,
ultum. tGnfi applicando Sacramenlum ; in adulto cum accedit ad Sacramentum fulelium,

autem baptizando, sufficit quicumque nisi pcpnileat eum veleris vitce, novam
aclus, qu8D redditur volunlate dis[)Ositus, non pote.U inchoare.
ut Sacramenlum velit recipere. Alia ad Item, de Baptismo parvulorum,

initium quajstionis posita solvunlur ex dicit Augustinus Tunc valere inci- :
textu. pit liaptismus ad salutem, cum illa fictio
veraci ccmfessione recesserit, qucs.corde in

malitia perseverante, peccatorum cdAuli-
QU7ESTI0 V.
onem non sinebat fieri ; cvgo illa fictio
An adultus recipiat
impediebat ablutioneni in Bapti-
fictus cffcclum
Uaptismi ?
smo, et per consequens gi-atiam.
SGHOLIUM.
Alens. 4.p. q. 18. m. 2. arl. 1. ct, 2. D. Ronav.
hic l. /;. art. 2. q. 2. Richartl. arl. i. q. 2.
D. 'riiorii. 3. p. q. Ctd. ari U. Vasqiiez 3. jmvl.
.
Fictiiin, i(l est, e.xistcntcin in niorlali, d.)
d. 15S. quo non contcritnr, ncc attorilnr, non acci-

pjrc ^Taliam Hapli.snii, c.\ Trilciil. sess. (5.
do modicina pcn. c. 2. el de
1. Ad sccundum sic proccdil.ui', c. n. .[itiiust. lib.
;um fidn ot opcr. c. i. et soq. Carlltag. \. c. 85.

klat. arguitur quod adultns lictus reci-
Aqui^^ffriin. t. c. I I i. Dion. di^ Kccles. lli-
piat gratiam Baj^tismi quia ,
Saziatn. orat. in sancluni lava-
erarch. c. '.J.
Galat. '\. Quotiiuat in C.hrislo hapliz.nli cium. linsil. lib. 1. de Hapt. Ambrox. lib. do
estis, Christnni induistis. Sed nullus liis qui inyst. initiantur.
induit Christum, nisi accipicmdo

gratiam, quia per hoc (it confor- Respoiuhô (a). licLns dicitur. qni
l-Vlu* qtiii
mis Christo ergo, (^Lc. ;
filind prretendit extiM-ius. ;(liud (liratur.
Ficlio
fum. 2. iLem, si licLus non recipit gra- liaheL interius; potest or^ô nli<|iiis
;

duplex.
Alia contra
in suscipiendo Baptismum esse prins commisit, et niiUo modo sibi
Sacramen- fictus dupliciter. Uno modo, quod nuUo modo recipit gra-
displicet,
tum,
alia contra ostendat se velle recipere illam tiam, secundum Augustinum, ubi
dispositio-
nem ejus. ablutionem, eo modo quo Ecclesia supra : Omnis qui suce voluntatis arbi-
Ecclesia
praesumit intendit eam conferre, et tamen ter conslitulus est, etc. et de isto in-
semper
meliorem oppositum habet in animo, et ille telligitur illud Sap. 1. Spiritus san-
partem
non recipit Sacramentum, ut pa- ctus disciplince effugiet fictum.
tet ex qusestione praecedenti, qnia Et si objicitur (c), ergo iste tunc 3.1
Cur
simpliciter nolens respectu
est videtur esse perplexus, quia non Baptismi
noii sit
ablutionis sacramentalis, licet sit patet sibi via salutis, cum non iterabilii
volens, respectu ablutionis simpii- possit iterum baptizari, quia ba-

cis, et si postea recederet a
talis ptizatus est, et sine gratia bapti-
flctione, esset baptizandus tamen ; smali salvari non potest. Respon-
Ecclesia judicaret eum consentire deo, rebaptizari non potest, quia
in ablutionem sacramentalem, et Deus instituit Baptismum inite-
cogeret eum ad observantiam fidei rabilem, ne propter plenam remis-
Christianse, quia prsesumit par- sionem, quse flt ibi tam culpse
tem meliorem, quando signa ma- quam poense, daretur occasio sse-
gis prsetendunt eam, sicut prsesu- pius delinquendi, Baptismus si
mit post matrimonium, de flcto posset ssepius iterari. Quod autem

cognoscente illam, quam affldavit, in Baptismo flt remissio omnis
cognoscere affêctu maritali, et pênse, dicit Ambrosius de consecr.
ideo cogit eum ad verum consen- dist. 4. et sumitur de glossa super
sum matrimonialem in eam. illo verbo : Sine pcenitentia sunt dona

Alio modo potest aliquis esse Dei, Rom. 11. Gratia, inquit, Dei in
Per
flctus, ostendendo se esse disposi- Baptismo, non requirit gemitum, vel Baptismu
toliitur
tum ad recipiendum Sacramen- planctum, vel aliquod opus, sed omnia oniais
poena.
tum, et tamen non est dispositus gralis condonai ; et Magister 4. dist. Trid.
sesi. 5.
interius, vel quia non
habet re- cap. antepenult. Tamen nulli quoties- peccat.
orig.
ctam fldem, vel quia liabet aliquod cumque labenti, prseclusit Deus Florent
peccatum mortale tunc in actu, viam salutis in hac vita non enim ;
vel prseteritum, de quo nullo modo ad majorem miserationem voluit

atteritur vel conteritur. Et isto ipse quemcumque nostrum ad pro-
secundo modo communiter lo- ximum obligare, quam ipse volu-
quuntur Sancti et Doctores de erit habere ad subditum. Petro
flcte baptizato. autem quserenti, Matth. 18. quoties
Dico tunc (b), quia nolentem deberet dimittere fratri peccanti
Deus non justiflcat, secundum il- in ipsum, an septies ? respondit, se-
lud Augustini : Qui creavit te sine te, ptuagies septies ; imo secundum Au-
non juslificabil te sine te. Iste, qui ha- gustinum Homil. milUes, milUes
in
bet actualiter obicem contra gra- et universaliter, quotiescumque
ciam, puta infldelitatem, vel ali- peccaverit et recognoverit, par-
quod peccatum, quod tunc actu cendum est ei. Sic ergo Dcus insti-
voluntatis committit, vel quod tuit aliquod aliud remedium, quo-
DIST. IV. QUiESTIO V. 427
tiesciimque peccanti in via, scili- gitimam et fructuosam, qua lamen caret,
cet SacPamentum INjenitentife ; et ut si caret fide, non credendo mysleria,

tunc (lico, quod isti patet via sa- quorum fides exigitur, vel omnia, vel ali-
lutis, per veram poenitentiam de qua, vel quia deesl poenitenlia de peccatis
ista fictione, juxta secundam au- ante Baptismum commissis, vel cerle eli-
ctoritatem Augustini adductam. amsi nullum mortale alias commiseril,

vel si commiserit, non solum omitlendo
COMMENTARIUS. poenilentiam, sed etiam actu peccando
mortaliter in ipsa susceptione Sacramenti
(a) Respondeo fictus dicitur, etc. In su- peccat de novo.
periori qusestione egit de dispositione re- (b) Dico tunc quia nolentem Deus non 2.
quisita ad valorem Sacramenti in adulto, justificat, etc. Intelligit nolenlem juxla jusiiikaiur
fictus.
qui est consensus ejus tanlum, et aliud scopum Augustini et conclusionis, non
non requiri; patet ex dictis, et amplius solum de nolilione conlraria, sed eliam
patebit infra de Baptismo haereticoruni, de inlerprelativa, seu omissione ejus,
contra sententiam, quae fuil Gypriani ; in quod debuit adesse, nempe dispositionis
hac autem agit de requisita dispositione debilae, ut si deest fides, aut poenitenlia
adulti, ut recipiat effectum Sacramenti, de male commissis, et remotione impedi-
qui est juslificatio ejus a peccato. Haic menti, ut peccati actualis lunc commissi.
ergo quaistio explicat primo quid sit Conclusio aulem Doctoris est nullo modo
ficlio ; secundo quomodo toUatur, juxta sic fictum recipere gratiam sanclifican-
varios modos dicendi. tem ; est de fide, eamque supponil Do-
fictio,
Quantum ad primum dico, fictionem ut ctor ex Sanctis Patribus, eam breviter
^*'' ,. in actibus humanis invenilur esse in eo, probans ex Augustino et Scriptura.
t niodis
iiingat. quod aliquis exterius praetendat, aul prae Prima ergo dispositio ad juslificationem Prima
dispositio
se ferat, quod inierius non habet, elc. in adulti in baplismo est fides. Loquilur au- est fides.
verbis dicitur mendacium, in operibus tem Dootor in ordine ad recipiendam

simulatio, et haec ex usu Theologorum gratiain sanctificantem. Uequiri auteni
appellatur fictio, quae duplex esse potest fidem palet Maltha;i ultimo : Euntes doce-
quantum ad praesens. Primo ut inlerius te, elc. praemittilur doctrina ob necessi-
nuUus sit consensus recipiendi Sacra- talem fidei, (Ides enim ex auditu, auditus
^nuiatio. menli, quod exterius siniulat recipere, autem per verbum Dei, id esl, prjedicati-
vel certe sit dissensus internus absolute ; onem: Qui crediderit el haptizalus fueril,
et lalis, inquit, non recipit Sacramentum salvus erit, etc. Marci ullimo, Actorum 8.
vahde, ut in praicedenli diclum esl, Si credis licet, inquit Philippus Eunucho,

quamvis ab Ecclesia cogalur ad obser- Credo, inquit, etc. patet luse ex locis
vantiam fidei, quia pra^sumitur ex verbis Pauli de necessitate fidei, sine qua im-
et faclis consensus, qui debet inesse, et possibile est placere Deo.
non contrarium. Ilinc cxigitur confossio fidei a Calechu-

(".l*m.
Piclio Secundo modo sumitur fictio, ex usu menis, ct Syinboluni anlc Baj)tisiuuin. Ivoin.
niouys.
ecundo
modo praesentis qu;jcslionis, el senlenlia tam Pa- Clcmcns Uomanus iib. 7. Institul. c. 42. Uri(^t>nM.
(>)nc.
;tril)iiH
Irum (jLiain Tlicologorum, quatcnus ost Dionysius de Ecvlesiast.hierarchia, cap. l.niMlii-en.
modis (^yrillua
fntinyit. iu sinmlatione congruae dispositinnis seu 2. Origencs hom. 5. in Sum. Synodus Joro.solyin.
liiuiliut.
requisiUc ad susceplionem Sacramonti le- Lai)diccn. can. 16. ct 47. Cyrill. Jerost)ly-
. ,
Synod. mitanus Calechesi myslagogica et Cateche- dist. 14. Male tamen censet Vasquez Do-
Constanti-
nopol. si 2. Basilius lib. 3. ad Eunomium, Sexta ctorem asseruisse illum dolorem requisi-
Chrysost.
(lyril. Alex. Synodus Gonstanlinopolilana cap. 7. Chry- tum non esse supernaturalem, quem suo
Terlullian.
Gyprian. sostomus in cap. 15. 1. ad Corinthios, r.i loco vindicabimus commodius illa dist. 14.
Ililarius.
Anil)ros. cap. 1. ad orat. 1. Cyrillus Alexandrinus ubi de nalura pcenitentiae, ejusque actibus
Hieron.
RuHiuus.
in c. 25. Isaiae lib. 12. in Joannem, cap. per se agit.
Aug-ustin.
Triden!.
64. oL reliqui Gra'ci Patres. Idem docent Pro pra3tensa autem opinione jam prae- •*.
Explicat
Latini, Terlullianus de speclaculis, c. 4. missa citatur in 4, dist. 14. qucest. 3. Doctor.
et
Cyprianus epist. 70. et 76. Hilarius in Mat- art. 3. versu Dicilur ergo, etc. Verba rejicit'
pra,'ler-
Ihmum can. 75. Anibrosius lib. 2. de Sa- ejus sunt : Sicut ergo adullus 'primam calumn:
cram. cap. 75. et lib. de Spiritu sancto, f/raliam delenlem originale potesl hahere
cap. 11. Ilieronymus dialogo contra Luci- duplici via, vsl ex bono molu disponent.e
ferianos, cap. 5. al Pammachiuin contra ad illam de congruo, vel ex susceptione
errores Jerosolymitani, cap. 4. Rufinus Sacramenti; ita et in proposito, etc. Hoc
in explicalione Symboli, Auguslinus de declaratur sic, quia ad primam susce-
ftde et operibus, c. 9. et c. 20. et omnes ptionem gratice, requiritur aliciuis motus

Rituales idem praescribunl, ac novissime meritorius de congruo ; ad secundam
Tridentinuni sess. 6. cap. 5. hanc primam auteni non requiritur, nisi voluntaria
conslituit in dispositione adulti ad justi- susceptio Baplismi, el sine fictione, hoc
ficationem; et rationem subdit cap. 8. est cum intenlione suscipiencli quod con-
quia est radix et fundamentum justifica- fert Ecclesia, et sine actu vel voluntate
tionis. peccati mortalis, ita quod in primo re-
3. Secunda dispositio est poenitentia de quiritnr aliquod opus intrinsecum, ali-
Rcquii-i
pceniten- actuali, sine qua nequit consequi gratiam quo modo acceptum, tanquam mcritum
tiam
de actuali
sanctificantem ; ita Doctor expresse, § de congruo ; in secundo solum requiritur
Vera cum amotione interioris
sententia.
Alio modo, etc. et versu Dico tunc, quae opus exterius
est secunda conclusio hujus qusestionis. impedimenti ; non solum ergo attritus
Caeterum ab aliis citaiur, quasi asseruerit per aHquod tempus, elc. Hunc locum ita
non requiri aliquem dolorem de peccalo, interpretantur prsefali Doctores, ut Doctor

sed solam voluntalem recipiendi Sacra- non asseruerit non requiri poenitentiam luterpret
tio
mentum, sine complacentia actuali pec- ad dignam susceptionem Baptismi, sed aliorum
Calumnia,
Gabriel. cati, ita eum citat Gabriel pro liac sen- non requiri contritionem perfectam, quae
lentia in 4. dist. 14. quaest. 2. arl. 2. not. extra Sacramentum justificet, de qua con-
Almainus. 2. et dist. 4.
Adrian.
quasst. 2. ari. 2. post 4. conclu- Iritione ut plurimum tota illa distinclione
Sylvesler sionem. Almainus in 4. dist. 14. quoest. 4. loquitur ; et hoc secundum verum est ;
Anyelus.
Rosellus. Adrianus quodlibeto 5. art. 3. Sylvesler in sed declarando htteram plane, et secun-
Summa, verbo Confessio 1. quxst. 21. An- dum mentem Doctoris, non est necessa-
gelus ibidem 1. num. 27. Rosellus § 4. rium ad hoc recurrere, quia clare loqui-
Scotum ab hac calumnia vindicat Vega tur, si membra discursus ejus discerna-
Vindicatur, lib. 9. in Trident. c. 5. et lib. 13. c. 33. et mus, et scopum perpendamus.

Vega
Cordulia. 34. Corduba lib. 1. qusestionarii, quoest. 2. !n princjpio itaque illius arliculi rejicit 5.
Vasquez. Vera
Suarez
Vasquez tom. 2. in 3. disp. 158. cap. 1. seiitentiam Magistri in dist. 18. asserentis sententi
Scholiastes Doctori
et Suarez disp. 28. secl. 1. conclus. 1. et Sacerdotem Evangelicum non remittere
Falsa in- explicatu
terpretatio. oplime Scholiastes hic Sc/iolio 2. et infra peccata, sed ostendere remissa. Hanc im-
DIST. IV. QU^STIO V. 429
pugnat, quia derngat Sacramento Poeni- expressio exeinpli, et casus, quam dein-
tentiae, quia sic nunquam remitteret pec- ceps niliil mutatam prosequilur. Non video
cata, sed supponeret remissa per veram ergo qua ratione tralialur ad alium di-
contritionem, el consequenter non esset versum praesentis quaeslionis, in qua agi-
secunda post naufragium tabula. Subdit lur de ficto et dispositione in eo requisita
senlenliam Alensis, quae dicit ad Sacra- ad justificaliDriem. Ad confirmationeni l'a-
mentum PoenitenliBe adeo requiri dispo- cit, quod justificalionem adulli ab origi-
silionem congruam, ut per Sacramentum nali asserat ficri, non per pcjenitentiani,
remiltat peccatum, non tamen alligasse sed per molum inerilorium de congruo,
virtutem suam Sacramentis, quin sine nempe vel per iidem tbrmalam, seu ope-
ipsis reniitlat peccatum per ;)erfectam rantem per charitalem, el juslificantem,
dispositionem extra Sacramentum, quod ut Apostolus in episl. ad Galatas, c. 5. ve)
est majoris misericordise duplicem viam certe, si habet aliqua venialia cum origi-
etmedium remillendi peccati instiluere, nali, per actum pocnitentiaj perfecta^, quae
quam ad unum tantum arctare. sine peccato personali nequit concipi,
iplex Subdit aulem Doclor exemplum de Ba- non requirit tamen determinate poenilen-
adus
ifuencii ptismo adulti, et remissione peccali ori- ^.nwr), qua3 nequit esse de originali ; in-
"™' fra tamen agens de dispositione
ginalis per duplicem illam viam ; vel per requisila
bonum motum voluntatis, tanquam meri- ad remissionem peccati morlalis post Ba-
tum de congruo ; vel per realem susce- ptismum commissi, specifical actum debe-
ptionem^Baplismi, excludendo fictionem, re esse (nempe per se loquendo, et se-
ut inde probet etiam peccatorem post cludendo casum, quo excusatur a poeni-
Baptismum utroque m(^do juslificari, sive lentia formali et expressa supplenle
per conlritionem, sive per Sacramentum dileciione, quae virtualis est pamitentia
Pttjnilentiae supposita attritione, quod de- ejus defeclum in eo qui non advertit ad
notat illa clausula, ita et in proposilo, etc. peccatum) attritionem perfeclam, id est,
id est, de Poenitentiae Sacramento. conlritionem vel remissam cum Sacra-

Et amplius subdit declarationem : IIoc, mento.
inquil, declaralur sic, etc. quia ad pri- Quod ergo de adulti justificatione per
mam susceptionem graliae, (nempe ab Sacramenlum ab originali ((juod per se

adulto, quando justificalur a peccato ori- primo est materia Baplismi. secundaria
ginali extra Sacramentum) requirilur ali- aulem peccatum personale, si insit, de
qvis motus meritorivs de congruo, etc. quo nihil priefato loco Doctor) sufficere
6. Gasus ergo est de adulto cum peccato voluntatem recipiendi Sacramentum se-
KB8US
em originali solum, quia non facil menlionem clusa fictione, verissimum est, nec solum
slarat
ctor. ullam Doctor de peccato personali ejus senlentia communis, sed veritas fidei. Ex
mortali, sicut in pncsenti qu;cslione ct quibus patet nuUum esse locuin caluiu-
conclusione facit, et ila non est sibi con- niic, vel alitcr inlcrprelandi s(MUcntiam
trarius, ut malc asseruit Gabricl; et so- ejus (|uam suiiat, t|uia doctrinalis propo-
lum loquitur de justificatione ndulti a pec- silio secumhun propriclatcm intclligcnda
cato originali, non aulcm a peccato mor- est. (la.-us autcm pnesentis qutrslionis est
tali personali : Sicut ergo adullus, inquit, divcrsus ab co, (lucm in Idcd ciialo expri-
>uilur
iolio primam qratiam d/dcntem oriqiunlc pntcsl mit Doctor, non solum vcrbis, sed et scu-
benle
jnale. habere duplici via, ctc. quaj est ipsa tcntia. Onjittu (juod dicil j/i qunst. 1. (irl.
2. de lege ordinaria non deleri peccalum poenitere sicut oportet, ut ei juslificationis
personale, nisi per pcBnilenliam, vel ali- gratia concedatur, anathema siL. Loquilur
quid sequivalens in acceplatione divina, aulem de justificati^ne per Baptismuin.at-
et plura alia loca cilari possunt. Hsec enim que adultipeccatoris; etses3.14.cap.l.F<*<V
poenitenlia solum respicit peccatum per- autem, inquit, necessaria vniversis homi-
sonale, non originale, ul supponit proba- nibus, qui mortali aliquo peccato inquinas-
lio principalis conclusionis sequens. sent,{noia hsec verba,in quibus praescribilur
Advertendum est, casum hunc admitli materia praecisa poenilentiae, ob quam ne-
ex principiis Doctoi-is, nempe adultum cessaria esl esse peccatum mortale, actu-
carere posse peccato mortali personali, de ale seu personale, et non originale) quo-
quo alius locus est disserendi; eumdem vis tempore ad gratiam et justitiam asse-
autem casum supponit hic in textu in queniam necessaria; illis eliam qui Ba-
secundo genere fictionis, nempe dum ptismi Sacramento ablui pelivissent ut per-
peccat suscipiendo Sacramentum, potest versitate abjecla, etc. Idem declarat cap. 4.
ergo per ipsum accedere cum solo origi- m principio.
nali, sine morlali personali, et tunc suffi- Hinc excludilur sentenlia illa, quam
cit ei voluntas recipiendi Sacramenlum, et Iribuunt injuste prajfati auctores nostro
fides, sine poenilenlia, quod supponilur Doctori, cujus conclusio manifesta est ex
infra q. 7. in fine, v. Quod si compares, hac quaestione, in qua agil de adullo pec-
etc. catore, cujus verba expressa sunt in
Probatur ergo conclusio, Aclorum 2. texlu ; et probat eam ex Augustino, libro

8_
NecessUas de Poenitenlias medicina, cap. 2. ubi illa
Pfenitentiam agite, et baptizelur unusquis-
que vestrum, etc. Auctor de vera et falsa verba cilata habet; imponitur lamenCaje-
poenitentia cap. 18. Baptismits sine poeni- tano 3. part. quaest. 86. art. 2. dubio ulti- Cajetan
tentia nunquam profuil ei qui peccavit /no, qui asserit volunlatem suscipiendi
spontanee peccavit spontanee, inquit. Au-

;
Baptismum in remissionem peccatorum
gustinus etiam variis in locis, sgepe idem esse sufficientem poenitentiam sine alio
docet, vXepist. 48. et 118. Fulgentius de expresso proposito emendae, quia illa
fide ad Petrum cap. 30. et ex hac ratione ipsa volunlas est virluale propositum
injungebatur anle Baptismum Catechume- emendationis. ExpUcat eum congrue Su-

nis ad exercendam poenitentiam, ut puri- arez, quamvis illam excusationem non
ores accederent ad lavacrum opera poeni- admittat Vasquez.
tentialia, ut abstinentia a carne, vino, et Caeterum quoniam voluntas suscipiendi 9.
^îi^, ex Cyrillo Catechesi citata supra. Sacramenti possit separari a poenitenlia

Cyriliiis
tloncilo IV. Carthaginens. can. 85. Augu- requisila in adulto, et reipsa contingere
NtzSn
stino de fide et operibus, cap. 6. Nazian- possit sine sufficienti poenilentia, quae
zeno, Orat. in sanctum lavacrum. non esset attritio aut contritio, licet esset
Ilem, Tridentinum sess. 6. cap. 6. decla- aeslimata, vel una, vel altera ; modus
rat poenitentiam necessariam esse ad ju- loquendi dubius est, et obscurus. Ad poe-
stificationem adulti peccatoris, per eam nitentiam, quae sit fructuosa etiam in Ba- „ .
poenitentiam, inquit, quam ante Dapti- ptismo, exigit Tridenlinum praeter dolo- (êbet e
pcEaiteu
smum agi oportet, elc. et can. 3. Si quis rem propositum emendalionis sess. 6. cap.
dixerit sine prxveniente Spiritus sancti 6. Denique, inquit, dum proponunl susci-
inspiratione, atque ejus adjutorio, etc. pere Baptismum inchoare novam vitam, et
DIST. IV. QUiESTlO V. 431
servare dwina mandala, elc. eL sess. 14. fugerent in^quitatem, sequerenlur Domi-
cap. 4, dicit poeriitentiain, qu;e esL dispo- num ; ergo non esl aliquod fundamenlura
silio in Sacramento requisila post Bapti- id negandi, cum alioquin poenitentia, quae
smum, continere votum Sacramenti, ces- id excluderet, non esset vera conversio
sationem a peccato, et vitae novas propo- peccatoris. Quod si de aclu perfecio amo-
situm et inchoationem, et veteris odiura ;
ris cum oblivione peccalorum id docere-
et infra de altrilione seu contritione imper- lur, recle quidem; sed hoc modo non
fecta, quaj extra Sacramenium non justi- slat cum voluntate recipiendi Sacramen-
ficat ut dispositio sil leg-itima, requirit, ut tum in remissionera peccalorum, nisi
voluntalem peccandi excludat, quae exclu- coraprehendatur solura originale.et casura

sio non sulum intelligenda est quasi ne- ipsa dubitatio ex lilulo excludit, in eo
gative, ut scilicet, sufticial non compla- enira qui recordatur peccali sui, nequit Perfectus
amor
centia actualis in peccalo, sed necessaria esse amor perlectus divinae charilalis, nisi inducit poe-
nitentiam.
esl volunlas positiva, quse est firmum pro- sequatur dolor de peccato coramisso.
posiLuni non peccandi, ut colligilur tam Dubitabis, quam poenitentiara intendit
Y)nh\wn de
ex inilio capitis, ubi agil de conlritione, ut Doctor requiri, ad Baptisraura valide su- quaiitate
pueDiteatise.
coraraunis est ad perfeclam, atque imper- scipiendum ab adulto peccatore, ul dele-
juiri
fectum, qua impetrat veniam peccatorum, atur peccatum mortale ejus, et qua^nara
Dsitum
Dsit
requirit enira proposilum emendationis. Et exigalur, et sufficiat in reipsa? Respondet
idatio-
infra can. 5. adjicit idem tanquam circum- Gabriel requiri veram contritionem in 4.
stantiara requisitam : Cum proposHo, inquil, dist. 4. quxst. 2. art. 2. post conclusionem conintio-
neni.
meliorisvitae; et sess. 6. cap. 14. idem sup- quartam, quam tenet Petrus a Soto de fjabriel.
Petrus de
ponitrequiri ad poenilentiam hominis Chri- fnstitulione sacerdotum, lectione 4. de Soto.
sliani, quaj debet esse cessatio a peccalis, Raptismo, % Ultimo tandem. Cilari etiam
et ex natura rei ad poenitentiam peccato- possunt, qui asserunt ad remissionem
rum veram, quae disponat ad indulgen- peccati in Sacramento PoenitentiaB requiri
tiara, id requirilur, quia esl dolor efticax perfectam contritionem, sicut Magister
qua applicalur Sacraraenlum, ul medium infra dist. 18. et Marsilius in 4. quxst. 12. Magist.
Mar:îlius.
saluLis, et intenditur efficaciter ipsa salus art. 2. in 2. part. articuli dubio inciden- Navar.
el amicitia Dei, qua non est dignus, nisi tali, et alii, quos infra dist. 14. quoest. 3.
qui impedimenta tollere de praesenti et cilabimus. Alii ul Navarrus in summa

fuluro proponit. Unde Apocalypsis 2. Me- cap. 1. num. 39. docet requiri saltem con-
mor eslo unde excideris, age poenitentiam, trilionem aestimatam, cui accedere videtur
etprimaopera fac, etc. per ulLimum in- Corduba, lib. 1. quxstionum, quxst. 2. ad corduba.
telligilur conatus emendationis 2. ad Co- 3, argnmenlum. Alii docent non solum
rinth. 7. Q,ux secundum Deum tristitia est, requiri et sufliccre contritionem el attri-
pcenitentiam in salutem stabilem operalur. tionem comnmniler diclam, sed displicen-

Operatur, inquil, in salutem stabilem pie- liam humanam ob infamiam, aut morlein,
nitentiam ; ergo nulla est secundum Deum viribus natura; conceplam sufficero ad
IrisLilia, qun3 Irislabiliter non operalur valorem Sacramonli. Idom infra dooent
poenitenLiam cum proposito emendationis. eliam do dispositione requisita ad Sa-
Sic eliam Prophetaj pnedicaverunl con- cramonlum P(i.MiiLentia\ ul valide confo-
versionem peccatoribus, ut quiescerent ratur.
agere perverse, emendarenl vias suas, Conclusio Doctoris esl, requiri displi-
.
432 LIB. IV. SENTENTIARIJM

11. cenliain de peccalis commissis, el pte- mentum non deletur peccatum, sed quge
Concluiio
Docloris. iiilentiam, quam inlendil Auûslinus, gratia infuit (supple mediante conlritione
loco ab illo cilaLo supra, quam in se- perfecta) augetur, vel suscitari secundum
quenLibus diciL veram poenilenLiam aliquid, scilicet ut habeat aliqualem displi-
quoties, uL requirilur ad toUeudam ficli- centiam de peccatis, et propositum cavendi
onem, in responsione ad ulLimum vocat de cxtero, et velil suscipere Sacramenlum
conlriLionem, g Possel ergn aliler dici^ eLc. Poenitentm, in quo attritio fit contritio, et
in responsione ad secundani objectionem, tunc suscitatur simplicifer per Sacramen- Sulfic<

atirit
appelat conLrilionem vel atlritionem in tum, elc. Et responsione ad ulLimum. onen
fine. llequiriL ergo DocLor illam pceni- concedit quod Sacerdos dimittat tam in
LenLiam, quam infra dist. 14. quaest... loco BapLismo quam in PoeniLenlia, peccalum
citato, docel necessariam esse ex lege quod inesL, el deletur virlute ipsius Sa-
ordinaria ad delendum peccaLum morlale cramenLi realiLer suscepli, non prius di-
acluale seu personale. Quaeslione auLem missum.

secunda, art. 1. et 2. docet illam poeni- Unde quando in hac quasslione appellat 12.
Tride:
tentiam esse acLum circumslanLionalum hanc poenitenliam, responsione ad ulti-
omnibus requisitis circumslantiis, quas mum, conlrilionem, loquilur sicut Tri-
ibidem declarat, alioquin dubium esse, dentinum sess. 14. cap. 4. nomine con-
si aliqua ex ignorantia, aut negligentia tritionis comprehendens tam perfectam
desiL, an siL sufficiens dispositio ad de- quam imperfectam. Requirit ergo ex di-
leLionem peccatis? Inter alias circum- ctis, ul sit dolor supernaturahs, et ex-
stanLias requiril, uL sit imperatus, aut presse patet infra dist. 22. qusest. 1.
elicitus acLus a chariLaLe supernaLurali, art. 2. in fine, ubi admittit propler me-
seu secundum finem chariLalis. EL qua3- rita mortificata, Deum citius dare gratiam
stione quarta, art. 3. citato, dividit actum ad resurgendum peccatori, quando sunt
Requiri
supernatu- illum poenitenLise in attritionem perfe- plura, et perfecta, et affirmat poenilen-
ralem
ctam, quae sine Sacramento jusLificaL, el tiam divinitus inspirari. Requirit poeni-
in imperfectam, quse requirilur ut Sa- tentiam perfectam exLra Sacramenlum,
cramentum suscipiatur, quod docet etiam imperfeclam in Sacramento, non autem
dist. 20, quaest. unica, et quse sine Sa- perfectam, ellam ut talem aisLimalam.
cramento non sufficeret, ut patet in Quae sententia conLradicLorie opponitur

corpore articuli, eL infra responsione ad opinionibus jam citatis. Est communior
primum, parem facit efficaciam Baplismi modernorum, quam tenet Suarez disp...
et PoeniLenLise, quanlum est in hoc, ut sect. 2. Vasquez disp. 158. cap. 3. 4. et 5.
virluLe ulriusque remittatur peccalum, et alii. Requiri auLem dolorem, jam pro-
quod supponitur non dimissum. Respon- baLum esl in commenLo , esse debere
sione etiam ad 2. explicans locum Au- supernaLuralem.
gustini in Joannis 12. de suscitatione Probatur primo esse debere inspiratum
Lazari : nerno potest confileri, nisi susci- a Deo, et hoc sensu supernaturalem., quia
tatus, ubi agit de suscitatione per gra- de Jioc dolore agit Auguslinus locis ciLa-
tiam. Concedo ergo quod ante percepti- Lis, et ubique PaLres conLra Judaeos et
onem dignam Sacramenli Poenitentise, Pelagianos, negant virtute legis, aut na-
oporlet suscitari (supple peccatorem) vel lurae posse hominem resurgere a peccato
simpliciter, et tunc per Paenitentiue Sacra- sine gratia Dei, aut adultum sine adju-
.
DIST. IV. QUiESTIO V. 433
torio ejusdem graliee : Poenitere, sicul opor- ut reinediuin proxiniuui delendi peccali,
tet, ut ei justiflcationis gralia concedatur alias forma ejus non esset vera, si non
ut definit Tridentinum sess. 6. can. S. jam liaberet lalem efficaciam quantum esl de
supra citato, cui correspondet cap. 5. se. El sess. 6. cap. 4. dicit juslificationom
Declarat prxterea ipsius justificationis in impii vel in re vel in volo causari per
adultis a Dei per Christum Jesum pnv- per Baptismum ;
qua) disjunctio importat
veniente gratia sumendum esse, hoc est alterutrum esse remedium justificandi. Et
ab ejus vocatione, quia nullis eorum exi- cap. 7. dicit juslificationis causam instru-
stentibus merilis vocantur, ut qui per pec- mentalem esse Baplismum, et loquitur de
catwn a Deo aversi erant, per ejus exci- justificalione adulli.
tantem atque adjuvantem gratiam ad Ergo ex his aperte sequilur Haplismum

convertendum se, etc. disponuntur, etc. non exigere illam dispositionem perfe-
Et cap. 6. enumerans actus conversionis ctam in adulto, quae dimitteret peccatum.
ordinala), ultimo loco statuit poeniten- Patet consequontia, quia remedium or-
tiam, cap. 14. dicit ab eadem gratia dinarium, et efficax delendi peccati non
lapsum post Baptismum excitari ad poe- determinat disposilionem priorem, talem
nitentiam, cap. 4. contritionem imperfe- esse, ut ex sua virtute remitlal pecca-
ctam asserit esse donum Dei, et Spiritus tum, alias efficacia illa remedii non esset
sancli impulsum moventis, quo poinitens de se sufficiens, neque unquam causa
sibi viam ad Justitiam viam parat. proxima remittendi peccali, quantum est
Secundo probatur altera pars, nempe de se, si ea necessitate qua praêxigil
unda . . .... „
itio ab non exigi contritionem perfectam, rati- dispositionem in aduUo peccatore, pnc-
iti.
one Doctoris, loco citato conlra Magi- exigeret etiam eam disposiiionem esse
itio
strum, quia sequeretur quod Baptismus remissivam peccati. Deinde non osset Si non
loris.
remitteret
realiter nunquam conferret primam gra- vera illa locutio Concilii, quod Sacra- iii re,
lieccaluin
tiam, vel remitteret peccatum ; hoc autem menlum seu Baplismus in voto remit- nou
roinittfret
est inconveniens, quia Baplismus per se teret peccatum actuale et personale, si in voto.
remittil peccatum, juxta ea quae Concilia Sacramentum in ro non esset eflicax re-
tanti- et Patres de efficacia hujus Sacramenti speclu ejusdem remissionis, quia nulla
pol.
docenl, ut illud : Con/iteor unum /iapti- essot subordinatio inter Sacramentuni in
sma in remissionem peccatorum. Et forma re et in voto, cum nulla csset eflicacia
Baptismi dalur in remissionem peccato- Sacramenli in ro, quoad iliuin ortoclun),
rum ex Milevitano can. 2, Tridenl. sess. 5. qui ex necessitate Sacramenti, ut digrie

itan
lent.
can. 4. quod non solum inlelligilur in el valide rocipiatur, supponilur poccatum
infantibus, sed etiam in adultis, ut patet ablatum.
ex verbis ipsis forma^ in significatione Pnutoroa Tridonlinum scss. 14. cap. 1. u.
l'.x
smnm practica, liaplizo te, elc. nompe a pec- explicans differentiam sacramonlorum Ba- ililVfrenlia
ntriUMiui'
i'onem ^*^''*^ '> i^Jeoque Tridentinum eadem scss. ptismi ol Pamitonlia' quoad fructum :
/'<•/* Sacraiiii'n-
li.
,^'°' can. 3. anathemalizal negantem meritum /iaptismum enim. in(|uit, Christum imluen-
Christi tani irifantibus quam adultis ap- le.^ nova prorsus in illo ef/lcimur crralu-
plicari in rcmedium peccati per /iapli.^mi rti, plniaui cl inlrgrutn peccatorum om-
Sacramentum in forma Ecclesix rite col- nium mnissionrin cunscqucntrs, (|U(»(I
latum. Ergo supponit l>aplisiiiuiii roalit(M' nogal liori iii P(iMiilonli;i. (pioad omntMn
datum el roce[)tum, esse efficax, ctiam scilicct p(onam tomporaloni nisi sil pcr-
Tom. XVI. 28
.

feclissima. Praeterea Baptisinus esl Sa- cap. 5. aeiis. 8. quasi ibi ageret Conci-
crainenlum regeneralionis in Glirislo ;
lium de conlritione perfecta, quia agil
h.Tec autem regeneratio fit per justifica- de ea quae est ex dilectione Dei super
tionem, quoe est translatio a statu pec- omnia ;
quidquid enim alii dixerint de
cati originalis ad gratiam adoptionis. Si dislinctione contritionis et attritionis spe-
ergo Baptismus liabet efficaciam dandi citica, contra Doctorem, lioc nihil urget,
gratiam primam adoptionis in Ghristo, quia docet omnem conlritionem requisi-
habet eamdem efficaciam ex se ad tol- tam ad effeclutn salutis, debere es-
lendum quidquid est repuguans illi, et es imperalam, aut eUcitam, secun-
non solum originale, sed etiam perso- dum inchnationem charilalis divinae.
nale. Aliud fundamentum, quod alii prse-
15. Ex hoc sequitur primo, non requiri tendunt, infra solvetur, ostendendo re-
Requiri at
tritionem contrilionem etiam ffistimatam necessi- missionem peccatorum medio Sacramento
in re
tale effectus Sacramenti, hoc est, justi- fieri per ipsum Sacramentum instrumen-
ficationis a peccato, quia Goncilium et tahter, minislerialiter per ministrum, qui
Patres non de tah loquuntur, sed de vere absolvit et abluit a peccato, et non
contritione vera, quae insit ; contritione solum monstrat absolutum et ablutum.
dico, ut est communi? ad attritionem De natura et differentia contritionis et
imperfectam, et de illa quoe subsistit in attritionis, infra agetur dist. 14. ubi per
reipsa non solum in apparentia. se materiam traclat Doctor de virtute
Quod Sequitur secuudo, sufficere attrilionem Poenitentiae.

sutticiat.
supernaluralem in reipsa, et sestimatione (c) Et si objicilur, ergo isle lunc videtur 16.
Congfje
talem, quia si exigalur dolor supernatu- esse perplexus, etc. Rationem dubitandi Ua
optimi
ralis, et non contritio perfecta, neque solvit, dicens Baptismum non esse itera- Si
Baptisn
valeat cestimata, quai non est realis, sed bilem, ne major occasio sumeretur pec-
posse'
apparens, sequitur sufficere attritionem candi, si Baptimus, in quo omnis pcena et iterari
conteran
diclam; unde Tridentinum sess. 14. cap. culpa tollitur, possit iterari ad faciliorem retur
Trident. alia
1. perinde exigit sine differentia ulla poe- el plenam indulgentiam, quae congruenlia reniedJ
nitentiam ad Baptismum et Poenitentiam. verissima esl, eaque ralione muUi diffe-
Cap. autem quarto docet, sufficere atlri- rebant Baplismum olim usque ad se-
tionem ad poenitentiam ;
sequitur eliam necLam, quo hac indulgentia sine majore
sufficere ad Baplismum, el sess. 6. cap. 5. labore egrederentur ex vita ; nuUus enim

et G. non agit solum de contritione per- subirel opera salisfactionis, et aha poe-
fecta, et cum voto dumtaxat Sacramenti nitentialia, si Uceret Baptismum assumere

justificante, sed etiam contritione com- loUes quoties peccatur sine confessione
muni ad perfectam et imperfectam, ideo peccatorum, eorumque satisfactione. De

supponit cap. 4. Baptismum in re, vel proposito hic non assignat rationem in-
Baptismus
i'^ ^"''0 ^^^® causam justificationis ;
et trinsecam, quae sumitur ex charactere,
ait voto
justificat.
f.^p^ 7_ esse causam inslrumentalem quia de ea inferius agit fusius dist. 6.
justificationis adulti, quam majorem vel Omne non solum peccatum, sed et Plenai
Indulger
minorem recipil, ut ibi GonciUum docet, poenam, per Baptismum toUi probat ex ex
juxta mensuram suae dispositionis ma- Ambrosio; patet ex Tridentino sess. 14. Baptism
Ambroi
fun- cap. 2. can. ex Florentino Tridenl
joris vel minoris. Hinc excluditur et sess. 5. 5.
Floren
dameiilum adversae partis petitum ex in decreto unionis, quam late tradunt Cyprlai
,
DIST. IV. QU/ESTIO V. 4.35
1. Ale- Palres, ul Cyprlmns lib. ^. adQuiritium, habet l.aptismiis efFectiim sinim

Irinus.
tio per cap. 56. et serm. de lolione pedum. Cle- respectn omninm peccntonim prcT-
mens Alexandrinus lib. 1. pxdagogi, cedentium Ijaptismum, quae tamen
cap. 6. videanlur cilali supra jam ali- non erant causa lictionis in Bapti-
quoties, circa efficacianti Baptismi. smo. Verbi gratia, aliquis ante Ba-
Tandem docet conclusionem commu- ptismum commisit septem pecca-
nem, nempe fictionem tolli perpneniten- ta mortalia, et veniens ad Bapti-
tiam, quse iterabilis est, ac proinde non smum do sex attritus, septimum
esse occlusam viam salulis indigne ba- autcm actu placet, vel de eo nullo
ptizato, quod probat bene in littera modo atteritur, illud septimum
et patebit ex sequenti. solum est causa fictionis ejus in
Baptismo; 0[)ortet ergo quod verc
SCHOLIUM. poenitcat de isto septimo, et in se,
et inquantum causa fictionis
luit
Recedente fictiono, eirectum baptismi a ejus in Baptismo. Quod pro tanto
Deo immediate, non a ctiaractere, causan- dico, quia /"or/epeccavit novo pec- Forie, dicit
dum. Quod ait, num. 4. forte de illis sex
cato' mortali, facicns irreveren- otlifvionet
peccatis, de quibus liabitus est dolor, cum
tiam Sacramento Baptismi, reci- verSfa
complacentia jêptimi peccati, non osse ne-
cessariam attritiouem, ut tollatur flctio, et piendo illud cum taM iictione; sed '"'"p^''''\
^ '
non peccat
detur eirectus baptismi, videtur loqui in rccedente ista fictione, (quse
^
fuit T'"''"''^''--
lêr piuni-
seutentia tenentium attritionem non esse impedimentum effectus Baiitismi ) tentiam
intelli-lt
detestatiouem peccati propter Doum, sed ex -r ,. .
Deus coniert gratiam Baptisma- coninii-

alio motivo, et sic dabilom esse de aliqui- ,. oneni.
lem, m remedium contra alia pec-
, . ,. ,
consiat
bus peccatis, cum complacentia aliorum.
Vel Ibrte vult iuiperiectam attritionein etiam
catn, quae inissent deleta in Ba qui Scolo
propter Deum, non csse nocessario de omni- ptisino, nisi fictio occurrisset, et ""1)3"^'
bus peccatis, quia est dispositio ad justifi- ideo talem de illis aliis non opor- ,{{)"o"J,',\
cationem, ex Trident. sess. 0. c. 0. et habetur ^^t liabcre novam puenitentiani, 1'XIL'''^

prius illa aliquando duratione, de quo Vega
nec forte novam attritionem, prse- '
eirecmm
requisitum.
G. in Trident. c. 28. 20. Vide Cojv/. lib. i. q.
ter illam qnrm liabita fuit ante
2. § ubi nota. Vega 0. in Trident. q. 15. et
lib. 13. c. .3.3. 34. Ang. v. Confessio. 1. n. 27_ Baptismum, sed solo impedimento
Rosel. n. 4. qui Scotum vindicant ab iis (lui amoto, sicut Deus signo suo prius
ei imponunt, quod nullum dolorem posuerit astitisset ad causandum elfectum
necessarium ad dolendum actuale per Ha- dandum, (|nnndo susci-
ejus, vel
ptismum, vel Pcenitentiam, do quo postea,
l)iebatnr, iiisi fnisset impedimen-
d. 14. et 15. plura iiotabo; Iiujiismodi atlri-
tio est actus pd-nitentitc ortus ox impi-r- tnm in snscipicnte, paratns
ita
fecto amoroDei, quo incipitur diligi ut fons est semper post susceptionem
jiistititc, ut lo(iuitur Tridenl. do c. G. cjns signi, assistere ei, (ini sns-
cepit, ad cansandnm (Mfeclnm
Et si objicitur (d), quomodo iin- ejus, (juando cessat illud impedi-
bebit gratiam l)nptisnialem,
iste mentnm.
vcl cffoctum aliquem Bai)tismi ? Nec oportet dicere cliarncterem
Uno modo potest dici, quod illa in llctoaliquid opernri, sed solnm
fictio non dimittitni*, nisi per vo- qnod l)(Mis cx eadiMii paclione,
ram poinitentinm ; s(vl va dimissa, assistit etiani post(»a (m, qni sns-
cepit, ad causandum efFectum, conciliat Deo, quantum ad omnia;

quam cito obex toUitur. ergo Baptismus non potest prae-
Sed contra istud arguitur, quia venire efFectum pijenitentise, quan-
per pijenitentiam deletur ista fictum ad aliquid delendum ibi, imo
tio per te; non autem potest de- poenitentia praevenit quantum ad
leri unum peccatum mortale, quin omnia.
deleantur omnia, quia secundum Posset ergo aliter dici, quod 6.
Augustinum Impinm est a Deo dimi-

: poenitentia vera perfecte reconci- tb^''^
diam sperare veniam ; ergo per illam liat Deo, et per consequens nullum qândoq
poenitentiam delentur omnia alia peccatum relinquit. wSed tamen ^""^y^
peccata non ergo gratia Raptis-

; non omne quod
^
infuit, per
^
se adi«qu£
remissK
malis delet illa alia. curat, sed tantum
quod est illud peccat
rum.
5. Item, nuUum peccatum morta- objectum poenitentiê, de quo sci-
Po'nitenlia i i •
t-) j.
•
post Baptismum,
.
Ig, quod uiest

j.
secunda licet poenitens poenitet. Quando-
^naufragS^ potcst delcrl poeuitentia, quia illa que autem oportet omne pecca-
^^- est secunda tabula post naufra- tum quod deletur, esse objectum
gium, secundum Hieronymum ;
poenitentise, utpote si omnia illa
illa autem alia peccata, quge non peccata sint commissa post Ba-
sunt causa fictionis, insunt post ptismum, quandoque autem non
Baptismum; ergo non delentur, oportet, ut in proposito. Non
nisi per poenitentiam; vel si fingas ergo per virtutem poenitentise
illa deleri per Baptismum, quando dimittuntur hic omnia peccata,
tollitur impedimentum efiectus sed in poenitentia dimittuntur,
Baptismi, quare non potest ita partim per poenitentiam, par-
illa fictio, quse fuit causa impedi- tim per aliam causam et sic ;
menti, tolli, quando cessat impedi- non habetur ibi dimidia venia
mentum per ipsum Baptismum ? peccatorum, sed tota a Deo, non
RespoDsio Si dicatur ad primum istorum, tamen tota per poenitentiam, quia
"^Xm"'" quod poenitentia, quantum est de non oportuit de omnibus, quse
se, posset delere omnia peccata, inerant, peccatis Et
poenitere.
tamen quando prsevenitur ab ali- secundum hoc esset dicendum,
qua causa potentiori, non delet quod illa sex delentur, et quan-
illa; sed ista causa est hic quantum ad culpam, et quantum ad
tum ad alia sex peccata, scilicet poenam, nec de eis oportet habere
gratia Baptismalis, quse prsevenit contritionem, nec confessionem,
pcenitentiam vel efiectum ejus. nec satisfactionem, sed solum de
Hoc non videtur rationabile, quia illo septimo, quod fuit causa fic-
prius naturaliter toUitur fictio, tionis.

qu am per Baptismum aliquid Ad secundum potest dici, quod
BapLis
causetur; sed in illo priori opor- omnia peccata mortalia, etsi in- "mn\\
tet liabere veram pcenitentiam, sunt post Baptismum, tamen nul- ficS|
quia fictio non tollitur sine vera lum eorum fuit causa, quin jam J,?Jc,i
poenitentia, secundum
Augusti- essent deleta. Illud autem septi- ^"î;.^
num, vera poenitentia plene re- mum, fuit causa quare nec ipsum, «ô'^*"
ffecturn,
la vero
êc alia sunt deleta, et ideo ra- omnia oper^, sua mortua sunt si ;
;eceden- tionabile est, quod respectu ejus autem non fuisset fictus, fuisset
let, cuin non habeat Baptismus efficaciam, tunc, et post usquc ad lapsum,
;tio per i
• • •
sod respcctu aliorum, quia ipsum

.
iniienti- filius regni, et opera ejus viva,
efeuu-. formaliter impedivit effectum Ba- quibus meruisset augmentum et

dbne*^ ptismi, alia non. Et tunc illa pro- gratise et gloriae.
^^*Ûa
positio : Peccalum inorlale posl Ha- Aliter potest dici, quod si non Re.surgen8
pii^mahs piismum non cleletur, nisi per nccnilen- fuisset ficlUS, et pOStea hapSUS, et recupera"
puiiuten- . 11 • • 1
tiaiis. liam, debet mtelligi de peccato postea pceniteret, in poenitendo graUamde-

commisso post Baptismum, vel reciperet tantam gratiam, quan- f'""''''^"*-
omnino inhaerente, sic scilicet tam" nunc recipit poenitens de fic-

quod de ipso nec fuerit contritio, tione, quia resurgens per pceni-
nec attritio, in Baptismo, nec tentiam a peccato mortali, recu-
post Baptismtim. perat totam gratinm a qua coci-
Aliter potest dici (e), quod quan- dit, et aliquam ultra per pami-
do vere aliquem poenitet de fictio- tentiam, et hoc vel in re, vel in
ne illa, gratia infunditur sibi per- divina acceptione; sed de lioc in-
fectior, quam esset illa quse pr?e- ferius in materia de Poenitentia.

cise virtute pcenitentia^ infundere- Tertio modo (g) principaliter
tur, ita quod illa includit in se potest dici, quod ille poenitens de
perfectionem gratiae poenitentialis fictione tantum recipit gratiam
et Baptismalis; et hoc modo Bap- virtute poenitentia^, et ita non
tismus habet effectum, quia gratia majorcm, quam si non fuisset

sequivalens gratiae Baptismali, fictus in Bnptismo, et post Bapti-
datur pamitenti de flctione, simul smum cadens resurgeret ])er poe-
cum illa quam meretui' dc poini- nitentiam. Non est enim verisimi-
tendo. le, quod a^que poenitenti, et de
Sed contra hoc arguitur (f), sequali i)cccato, vel minoi'i, non
quia tunc ille haberet commodum d(>tur a^qiialis gratia; ille autem
de fictione sua, majus quam si Lnpsus post Baptismum, licet quan-
tunc non fuisset fictus, et i)ost tumad aliquid, gravius peccaverif,
in peccatum cecidisset simile illi quam fictus, tamen lictus quan-
fictioni; nam si cecidisset, et modo tuni ad aliquid, gravius peccavit,
poeniteret, non habcret modo gra- quia Sacramento irreve!'entiam
tiam, nisi tantum virtuto pci^ni- f(>cit. VA tunc illa vcrba, qune di-
tcnticio. Tu autem dicis, illum qui cuntur (1(^ eficctu Baptismi, quem
tunc fuit fictus in Baptismo, ha- sortitur i)a'niten>, de fictione, in-
bere in pcenitendo quasi duplicfun telligtuida sunt, non ijuod in pd'-
gratiam. nitcuitin illa recipiat gratiani ali-

Hic potest dici uno modo, quod quam virtute Bnptismi (quia su-
non habet commodum, sed magis sceptio (\jus niortnn fnit. ct nior-
detrimentum, quia tompore Ba- tuus reviviscei"e non potest ), scd

ptismi, et sequenti ustjue ad \)(v.- al)solntus est a pi-aH-epto (\( Ba-
nitcntinm, est filius gehenn.T, et ptisnio snscipicmdo, (|uia illud ini-
.

plevit; illa autem impletio nihil lini lib. 1. de Daptismo conlra Dona-
sibi valuit ad salutem ante istam listas, cap. 12. Sicut enimin illo qui flctus
poenitentiam. accesseral, fil ut non denuo baptizetur, sed
Prima et
secunda
Recipit ergo effectum Baptismi, ipsa pia correctione el vera confessione
respon=îo quanclo poenitet, quia est lilius re- purgetur, quodnon posset sine Baptismo, Dari
gratiai
ores gni, et non o])ligatur ad] susci- sed ut quod ante dalum est tunc valere in- recedei
sunt.
piendum Baptismum ad lioc ut sit cipiat ad salutem, cum illa fictio veraci
fictiont
iilius regni,quia illud prseceptum confessione recesserit, elc. El infra dicit,
implevit, et iioc nota quod actua- quod Baptismus hserelicoruin et schisma-

liter peccans mortaliter alio, m ticorum, qui in eo statu non valebat ad
sive in illo actu potest implere salulem, tunc incipiat valere ad remissi-
pr?eceptum affirmativum etiam onem peccatorum, cum recipit unitatem
in illo actu. et pacem Ecclesise ; idem habet lib. 3.
9.
Arg-um, 1, Ad primum (li) argumentum, cap. 3. et lib. 6. cap. 1. Hanc verilatem
Quilibet
baptizatus
dico, quod omnis baptizatus in- confirmant Concilium Nicenum, Pontiliccs
laduit
Christum,
duit Christum, quantum ad hoc et Patres citandi infra quxst. 1, dist. se-
^^f/i„^*q'iod Christi familise adscribitur, quenti, qui hairelicos recipiebant bapliza-

sed non induit Christum semper tos in Ecclesiam, per solam manus impo- Difflcu!
per charitatem vel gratiam, et sitionem, quos sequuntur onmes Schola- quiestio
est d
primum indumentum potest dici stici. Sola difficultas est quomodo rece- modo,
etfecl
commune omnibus de familia, se- dente fictione valeat Baptismus, et quid quer
recii:
cundum est indumentum speciali- conferat, an remissionem peccatorum pcenile
ter filiorum. Vel potest dici, quod solum? an etiam gratiam? aut remissio-
ille non est baptizatus in Christo, nem tantum omnis poemB.^ Hanc ergo
sed in Christi nomine, quia non quffistionem movet Doctor in praesenti
in virtute Christi intei'ius bapti- dubio.

zantis. Respondet variis modis : prirao admit- 18.'
Gasi^
Argum. 2 Ad secundum; patet ex dictis in tepdo casum, quod baptizatus haberet propon
Arjj-u in 3
corpore qua3stionis. Ad tertiuni septem peccata mortaha, altritionem au-
dico, quod Baptismus expellit oni- tem de sex, de septimo aulem, vel
ne peccatum, non quia in eodem complacentiam, vel nullam attritio-
instanti insit gratia et peccatum; nem ; septimum ergo solum fuit cau-
sed gratia baptismalis expellit sa fictionis, et oportet ut doleat de
omne peccatum, quod infuit us- illo in se, et inquantum fuit causa lictio-
que tunc. Culpam autem quse tunc nis in Baptismo .• Quod pro tanto, inquit,
inest actu, vel quse actu tunc com- dico, quia forie peccavit novo peccato
mittitur, vel quia de illa nulla mortali faciens irreverentiam Sacramento,
contritio inest, non expellit, quia recipiendo illud cuni tali ftctione , etc.
invenit obicem contrarias volunta- llla particula forte, non exprimil dubita-
tis. tionem de peccalo indigne recipientis Explic
litte
Sacramentum, simpliciter loquendo, quia

COMMENTARIUS.
indubitanter id asserit d. 0. et d. 17. sed ex-
17.
(p) Et si objiciiur, etc.Recedente fictione ponit casum inadvertentise, quse excusaret
Augusti-
nus. valere Baptismum, est sentenlia Augus- a peccalo sacrilegh, qui posset contingere
DIST IV. QUiESTIO V. 430
juxta sententiam eorum, qui exigunt et perseverat post Baptismum, est ma- pn^nitenli-
ani.
dolorem distinclum de singulis peccatis, teria poenitentiic, si fuit ante Baplisinum
quam ex professo infra tractat Doctor; eam commissium. Quinto, quia poenitenlia non
autem ex mente aliorum hic supponit, habet effectum nisi in baptizato, el insi-
Iisn
vel etiam si accedat bona fide, reipsa gnito charactere Bapiismali ; ergo nun
tamen impoenitens, quia solum ex inlenlo comprehendit peccala, qua; ante Baptis-
quffirit modum quo remittatur fictio, et mum iiifuerunt, nec spectant ad pd-ni-
detur effeclus sacramenti Baptismi et tentiam. Consequentia patet ex Triden-
Pu3nilentiai, et ordinem causandi qucni tino sess. 14. cap. 1. e^ 2. ubi docet poe-
inter se retinenl Sacramenla, in casu fi- nitentiam institutam esse contra pecca-
clionis expresso, peccare autem talem ta post Baptismum commissa.
indubitanter asserit in terlio modo dicen- Uespondetur tamen sententiam illam Rosponsio.
di § Tertio modo principaliter. Doctoris esse veram, quam tradit eliamin-
•imus Dicit ergo illud peccalum remitti per fra responsione ad secundam objeclionem,
oilus
poenitentiam, cajtera per Baplismum, cui dicens rationabile esse quod peccatum,
Deusassistit ad totum effectam, recedente quod dedit causam ficlioni, non subsil
fictione, tam quam remissionis.
gratias eflicaciae Baptismi ; et subdit : A7 lunc, in-
Casus hujus suppositum, nempe daii pos- quit, iUa proposilio : peccalum morlale
la
se poenitenliam de uno peccalo, quae non post Ijaptisrnum non delclur, nisi pcr pa>-
est
extendatur ad alia, etiam tum cogitata nilenliam, debel intelli</i de peccalo coni-
eit«
disseremus infra dist. 15. guaest. 1. ita misso post Baptismum, vel omnino infuv-
reci
contingere satis vulgare est apud anti-
rente, slc scilicct quod de ipso nec fucrit
ynil
quos Doctores, vel qui de singulis pecca- contritio, ncc atlritio in liaptismo, nec
tis singulos dolores exigunt, vel certe ut post Baptismum, etc. IKcc clausula dedit
extendatur unus dolor ad singula cogi- locum impugnationl, nam ex eo pra'cise
tata necessitate remissionis, sed de lioc
quod peccatum alias faclum insit, de quo
ibi.
non est contritio, neque attritio, non
'1
^'*
19. Cajterum prajmissam doctrinam admiltit videtur spectare ad fictionem, quic ia Urpelur
catuni c, . _ .
,
.
(iiflicullas.
i dedit Suarez sect. 5. eo excepto, quod asseri- ipsa omissione contritionis seu altrilioni»,
tôn/'
'^^^' peccatum, quod praecessit Baptismum, ot irreverenlia conunissa in Sacraineu-
liitentr
"^'^mpe septimum, quod dedil causam li- tuin. sine debila disposilione susccplum
1 1^-
ugna-
ctioni, remitti per
r poenitentiam,
I '1(luia consislit. Sed declarata mcnte Doctoris
ur. sequeretur quod Baptismi efficacia n(m facilis esl solutio.
cxlenderelur ad omnia peccata ante Ba- Uespondctur itaque Doetorcm iion 20.
Kxplicutui
plismum commissa, quod est falsum. Sc- intclligerc pcccatum iiih;crcns dc in- Doitor.
cundo, quod illud peccatum remittcretur hicrenlia liabituali, co modo quo infuit
quoad tolam pcenam temporalem. Terlio, ante Baptismuui, scd dc inliaTcntia
quia peccata ante Baptismum commissa actuali pcr complaccntiam, inquantum

non cadunt sub jurisdictionem Ecclesiaj; dcdit causam fii-lioui, vcibi gralia.
Etil' ergo non speclant ad sacramentum Poe- quis habet altrilioncm dc aliis sex. qua;
nitentia;. Quarto, quia peccata noii qua rc(juirit ctiam volunlalcm cmeiidaudi
»nte
IKjcata . , ,
liimum inhairent, scd qua sunt actu commissa, se in ilhs, ct qua-libet altrilio sil conce-
rion
°
sunt materia confcssionis et absolulionis; pla cx tur|)itudinc oujusquc iti parlicula-
ergo non onnie peccatum quod tum incsl, ri ; ha;c allritio, ul dcclaraviuius supra
ex Tridentino, exio-it voluntatem praemis- Hsec interpretatio manifesla est etiam 22.
sam emendandi talis, quoad illa sex ila ex Reportatis dist. 4. quaesf. 7. § Quaesli- ex
dispositus, quoad septimum non habet onem, etc. responsione ad primam obje- ^^P°'*^
atlritionem, neque contritionem, ul dicit clionem. Verba ejus sunt : Dico rjuod
Doctor, vel supponit ;
quaj supposilio in- fictus potest habcre multa peccata, et
Suppositio telligenda est non solum negative, quasi non propter quodlibct est fictus, quia de
casus
quomodo suspensus maueret, quia hic caSus non multis potest habere displicentiam con-
inteihgenda
^^^ praclicus, sed sicut in prfficedenti tinuando tantum unum, sic si est fictus
quseslione dixit, vix invenire posse adul- de nno tantum peccato, et habeat di-
tum, qui sic negative se haberet recipien- splicentiam de omnibus aliis, oportet ha-
do Baptismum, id est, sine consensu, bcre pa^nitentiam de iUo uno peccato, si-
sive etiam dissensu ; minus autem potest cut de commisso post Baptismum, et alia
intelligi, practice locjuendo, in praesenli delcntur per . Baptismum , etc. Videatur

casu voluntas suspensa circa septimum responsione ad tertium.
peccatum in eo in quo est volunlas effi- Ex his patet ad rationes Suarez, qu» Respoi
ad obj
cax suscipiendi Sacramentum. procedunt omnes ex mala intelligentia, suan
2i_ Non subest ergo motivum, cur eliam quia illud inesse seu inhcerere peccatum,
qtSmodo ^^ sepLimo fiat similis attrilio, nisi com- quod intendit Doctor est inesse et inhse-
^"^* placeat in ipso, et quanlum est de se rere per conlinuationem et voluntarium
acto^^'^
continuat seplimum ;
quo sensu inielligit consensum, nonaulempersolam maculam
Doctor illud esse causam fictionis seu in- habitualem, quia sic etiam reliqua inhaerent
digme receptionis Sacramenti. IUud ergo ante et post BapLismum, in eo casu su-
sic animo continuatum, fil acLuale in eo sceptum, neque peccatum ullum dat cau-
insianti recepti Sacramenti, et sic non sam fictioni, nisi medio hbero consensu
spectat ad Baptism.um, sed ad poeniten- voluntatis prsesenti, ex quo oritur ficLio
tiam, quia omne peccatum quod fit con- seu omissio dispositionis adfinem debitum
tra dignam receptionem Sacramenti in- Sacramenti. Raliones itaque praemissae
Peccata tegrat fictionem, alioquin neque defectus concludunt quoad peccata ante Baptismum
commissa, quorum malitia consummata
dSwm°ir- consensus uUa repugnantia,
liberi, et sine et
ceptionem nequo
^
fidei, neque
i pcenitentiye
r neaue
-i
est quoad se, et motum voluntatis inde-
Sacramenti
pactantad proposill emendatiouis, neque servan- pendenter a Baptisrao, non autem de
oenitent i-
am. di legem Christi, qui omnes commit- peccatis commissis circa suscepLionem
tuntur ante Baplismum actu susceptum ipsam Sacramenti, quale est illud sepli-
spectarent ad ficLionem. PraecepLa enim mum quantum ad continuationem sui,
de his determinant actus fieri, ut disposi- quae inducil fictionem.
tionem praeviam ante receptionem dignam Conclusionem, seu responsionem impu- 23
Sacramenti; sic ergo voluntas continuan- gnant alii, ut Vasquez cap. 3. tota ejus
di seplimum spectat ad fictionem, et ip- impugnatio reducitur ad eam, quam Do-

sum septimum dat causam, non vero qua ctor sibi objicit et solvit, nempe poeni-
praeleriit pridem quoad actum. aut mansit tentiam ordine naturae el causalitatis
^'asq
deinceps quoad habitum et reatum culpae, prius operari ad remissionem fictionis ; impu§
eamc
quia hoc modo non est materia poeni- gratiam autem datam virtute sacramenli concl
onei
tentiae, quce respicit actum pra^teritum, Po^nitentiae delere omnia peccata, qua;-
sed subest complacentiae. dam per se, ut fictionem, quse ad ma-

teriam poenitenti?c per se spectal ; alia nec sit iterabile, et inducal onus legis
vero quae pra)cesserunt Baptismum per observandae, congruit ut impeditum per
m re- accidens, ergo acl remissionem eorum, accidens possit recedente impedimento
onem
(, pg,. nihil facit Baptismus, quia nullum inve- habere effectum ; hoc magis soUicilat
itenii-
m.
j^j(_ jj^ posteriori nalurae operans, quod ad poenitentiam dignam faciendam ipsum
dnri
1
reniitlat. Deinde, quia
'
de hoc nulhmi ticium. Hoc eliam magis conmiendat
Bapti-
i""i- est fundamenlum asserendi, ita Christum suavem providentiam Dei et Christi, qui
N'on
wsse instituisse Sacramenlum, uL recedente venit peccalores salvos faoere, quia ca-
lamen-
tiim. tictione conferrel effectum gratiiE aut sus hic Sclionis non ila rarus esl, qum
remissionis peccali. Si objicias Augusti- ei prospicl congrueril, quia sajpissime
stringit num, fatelur locis praefatis ifa docuisse Au- contingere poluit, et potest in adultis,
iim. gustinum, sed neque traditione Ecclesia;, qui non ita perfecte deponunt sarcinam
leraria
iltatiO. neque ex Scriptura, neque ox definiiione, peccatorum, aut convertunlur, quin eliam
neque ex ralione id probasse ; et con- in reipsa quamvis liabeant fidem el do-
cludit, unde igitur Augustinus hoc pri- lorem a^stimatuni, lamen non verus Fiilonim
sit
ralio
vilegium Baptismi, quod ex sola Dei vo- dolor et disposilio sufliciens et superna-
lial)eri
luiitate pendet, colligere potuit ? perinde turahs, sed humanus dumlaxat ; et ssepe debuit.
respondel ad Scliolasticos, qui eum ad in hoc falluntur, qui putant se facere quud
unum omnes secuti sunt. tenentur, aut eliam possunt, et quoruin
jicitiir Sed hoc nimium esl, et prcTler reve- ratio non congruit liabuisse Cliristum exti-
rentiam dictum ; sufficit enim auctorilas ne inslitutionis Sacramentorum, ut non so-

solius Augustini, qu;e fundatur in benigna lum ad surgendum inslitueril poenilenliam.
inlerpretatione divmae misericordise, ut sed etiam reparari volueril dispendium
id asserat, et pi-efcrri debel raliuncuhe gratiae baplismalis. Quod si ergo auxilia

male cohierenti, quam ipse non primus conferunlur ba])tizatis inlui- Danlur
actualia sic
au\dia
oanifjue solvunt aitualia
excogitavit, sed ahi, ; et tu Baptismi suscepti, ut resurgant, et ut
lii-to intuitu
inlerrogari posset eliam unde ipse contra adimplelionem legis perficiant, qua' auxi- Sa ramen-
li,
Augustinum, el aUos Doctores, id neget, lia non in efticaciam poenitentiiu, sed Ba- ulresurirat.
cum a sola volunlate Christi pend(>at? |)lismi suscepti referuntur ; congruil

opera enim nostne redemplionis, et me- etiain ut gratia sanctilicans, et reinissio
l!a
dia ad salut(?m ordinata, non mercaloria peccatoruin eisdem liihu(M'!'lur cx eodem
elli-cnfii
tpuLina sunt i)onderanda, sed ju.vta divi- liiie ; iion dosuiil ergo argumenla, ex
actum. ' "^
nam l)onitatem inlerpretanda, ut illud quibus inlerpretalio Auguslini fulcialur.

factum interprelemur, quod magis est Cicterum non solus Augustinus et
25.
secundum divinam misericordiani, profe- Scholastici docueruiit Baplisnium rece- Idein
(to t>nl alii.
clum noslrum, el Sacramentorum com- dente ficlione valere ad salulem ; ila
nH>ndationein, ct reverentiam, ac magis Collalioot. Garthagiiie habita conlra Do-
inclinal honiines ad Sacramenla susci- nalistas : Idro ad C/irislum, iiupiil, Dc/j/re
pienda. Poluit aulem ex condescendcntia dcbcnl, (/iiifi c.rlni roniinintittnrm lUi-
ila institui Baptismus, ul reced(>nto 11- plisininn rjns linhrnl , noii iif tiinid ilcc-
Viil ctione conferret effeclum suum, quod nil tidsil, sctl iil ijiiitd iiicnit jntisil, clc.
magis facil ad perfeclionem Sacrainenli, cigo liac fiiii senieiilia P.ilrum .Xfricain)-
ut per se constal cl congriut. riiiii. ciiaiii cl iioii soliiis Aiigiislini. Prospor
24. Ouia cuni hoc Sacramcntinn sit initiatio. lih. Sriiicnliaiiiiii, cap. ',\'2'.\, llahr, imiiiil.
;

bonum quod nondum hahes (scilicet fidem gnat gratiae, quale est originale, et reli-
operantem per c\\Qv\{a,\.em) ul prosit tibi qua, qua? anlecedunt Baplismum. ConLra, impugi
lur.
bonum quod habes, supple Baptismus. quia prjEfato loco Concilium docet necessi-
Gregorius Magnus lih. 0. epistolnrum, talem Baptismi, ut est medium in re, aut
^P'^^"^^ ^^' ^ci^nclum Baptisma, quod voto ad juslificationem requisitum ; ergo

Ma^r'^'
Isidorus. sunt apud hcereticos conscculi, func in dicens non remitli originale, nisi per Ba-
cis vires emundalionis recipit, cum vcl plismum in re, aut in voto, supponit quod Necessii
Baptitii
illi per impositionem manus Spirilum non sit aliud medium ejus remittendi, inre,«
sanctum acccperint, vel isli propter pro- alias possent eliam excogilari alia media, exciudi
fessionem fidei sanctce et universalis ul quod Circumcisio et remedium legis rem^

Ecclesice visceribus fuerint uniii, etc. Isi- nalurae in eo casu valerent, quod
^ '
non alia r,^^^.
etacacii
dorus Hispalensis lib. 2. officior. cap. 24. ratione negatur, nisi quia haec efficacia tri-
Habet quidem Baptismum Christi hcere- buitur soli Bap,tismo in re, vel in voto, tam ^
ticus, sed quia extra unitatem fidei,nihil a Scriplura quam a Patribus, ac proinde
ei prodest ; at ubi ijigressus fuerit, sta- excludilur quodcumque aliud medium. •
tim Baptisma, quod habuerat foris ad Patel consequenlia, quia ob determina-
27.
perniciem, incipit illi jam prodcssc ad tam necessitalem Baptismi et Poenitentiae ad
salutem, etc. Idem docet auctor sermonis remissionem peccati originafis et actualis
de Coena Domini, et senw. delotionepe- respeclive, subordinatur ipsis conlritio seu

dum, inter opera Cypriani, infra vidc- poenitenlia perfecta, quae non valet, ne-
bitur. que accepLatur ad remissionem peccati, -i
26. Confirmari potest ex Trident. sess. 6. ul locis cilatis docetConcilium, et sess. 14.
Confirma-
tur. cap. 4. quod docet sine Baplismo in re, cap. 4. nisi conjunctum sit votum Sacra-
vel voto non fieri juslificationem a pec- menli, quamvis alias anle instilutionem contriti
""^
cato originali ; et cap. 6. dicit requiri vo- liorum Sacramenlorum absoluLe, et sine ^^'"®
Sacraraet
tum, seu volunlatem suscipiendi Baplis- subordinalione ad remissionem actualis ineiiicai
Peccata
1"^"^ 5
et êss. U. cap. \.et2. materiam valebal; ergo ila intelligenda est remissio
BapSnum ^^^^^ ^^^^ Baptismi esse peccata aiite peccati fieri a Sacramento in re, aut voto,
commi.-sa Baplismum
sunt
counnissa, commissa vero ut aliter fieri non possit de lege ordina-
materia post BapLismum esse materiam poenilen- ria, neque per se, neque per accidens
ejus.
tiae, sed poenitentia non in voto BapLismi ab alio remedio de lege ordinaria dico,
remilteret illa peccata commissa ante uL excludamus privilegium Baplismi fla-
BapLismum, quia non est talis subordi- minis infantum , aut sanguinis , alque
natio ejus ad Baptismum ; ergo virtute etiam potentiam Dei absolutam.
Baplismi sunL remissibilia, et remil- Sed non magis revocalur remissio pec-
tuntur non virLute poenitentise, et conse- cati in genere ad hsec Sacramenta in re
quenter Baptismus susceptus valet ad aut voLo, quam ad quodlibet horum, quod
remissionem eorum, ut verba Conoi- est propriae materiae, lanquam ad me-
lii secundum rigorem intelligenda prfe dium necessarium ; ergo ita peccaLum
se ferunt. originale et actuale ante BapLismum Necessiias
respective
Responsio Dices cum Vasquez remitli per acci- commissa, revocanLur ad ipsum BapLis- ad
Vasquez. (jens, propriam
per graliam, quae dalur in poeni- mum, ut neque per se, neque per acci- materiam
lentia, quae per se quidem remillit ficli- dens remitli possint per poenitentiam. ^"'jjf^"
onem, per accidens vero quidquid repu- Antecedens patet ex iisdem principiis,
;
; »
DIST. IV. QU.ESTIO V. 443
ex quibus colligilur omne peccalum per tum Christi, quod est contra perfectio-
Sacramenla in re, vel in volo, remilti per nem legis novs, et suavein Dei disposi-
se, quia eliam per eadem distinguilur lionem.
ulriusque Sacramenti materia , uL jaiu Secundo hoc probo a priori, supponen- gg
prajsupponimus ex dictis; ergo sequiiur do ddficuILalem non esse in hoc, <Iuod

^'^J'/'^'^
intenlum, nempe Baptismum in re sus- magis premitur ad oppositum, nempe si
ceplum liabere efficaciam respectu origi- poenilenlia in eo casu darel suum effe-
nalis et aclualis, recedente fictione, se- ctum gratiai, remitli procul dubio omnia
cundum illam regulam generalem et do- peccata per Lalem ; de Iioc enim vix est
ctrinam Ecclesiae, alias excipiens esset fundamenlum aliquod dubitandi , sed

slatus fictorum, qui est vulgaris. difficultas est, an possit dare etYectum
1.^,1^3^^
iînicuhas.
Dices forte, aliquando in casu ignoran- graliie per niodum SacramenLi, si Bapli-
tise et bonae fidei, modo adsit allritio, re- smus non concurrereL? Et proho, quod
milti per accidens peccatum mortale per nuUa ratione minislrari possit sacramen-
Sacramenta vivorum, ul Eucharistia), ul lum PceniLenLiai in eo casu, juxta institu-
muUi Doctores docenl, ut infra videhilur lionem ejus pncsenlem, nisi Baptisinus in casu
poeniten-
in materia de Eucharislia. Ilem, remilti concurreret. saltem attrito lantum , et tiam
... . <•/ • • non valere
eliam peccala per Extremam Unclionem, non conLrilo, quia eificacia sacramenti î,,^
quando confessio fieri nequit ; ergo ab PoenitenLiai primario consisLil in jurisdi- ^'{'ip^ll,^.
illa regula generali datur exceptio. Con- clione clavium, seu auctoritate absolvendi
|Jg'ia-
i-ir. tra, illa regula generaUs dalur jiixLa le- per actum judicialem ;
quando autem
gem ordinariam, et sLanLe scienlia pec- status rei est talis, ut non subsit
cati et necessaria; disposiLionis, prout jurisdictioni clavium, non potest absolvi.
habetur in ficto ; unde intelligenda est Patet exemplo •^ in eo, qui

^ non ha.bet ^
Lxenipla. ,
juxta hunc casum, non aulem juxLa Dei .jurisdictionem in censuram annexam
providentiam exLraordinariam, supplen- peccato, noquit absolvere a peccato,
tem defeclum, qui non est in potestate quia jurisdictio ejus non extenditur ad
hominis, quales ûnt illi, qui exprimun- illum casum. Sic etiam dicendum est de
tur, et casus dePresbylero non bapLizalo, absoIuLione data quoad casus reservalos
Extrao. cap. Veniens, de naplismo. EL ab eo, qui caret potestato absolvendi
idem dicendum esl de eo, qui habet tales casus; et idem de eo, qui non dolet
votum implicilum, et operatur por fidem de aliquo peccato, sed magis complacel,
et charitaLem perfectam, cuin ignorantia licel de aliis habeat aliquam displiceiiliam
invincibili sui peccali ; iu habente tamen loquor de morlalibus.
scienliam sui peccati, neque per se, ne- Sed in proposito, originale el actuaUa
que per accidens romilliLur de lege ordi- ante Baplisnmiu commissa non subsunt
naria, nisi per remedium ad lioc insLiLu- .jurisdictioni Ecclesiae, neciue direcle. no-
tum per se, quale est Haplismus respeclu ((ue indirecte do illis potest cognoscere
originalis et acLualis dicti, et hoc ex ordi- ergo ficlus ne(}uirct absoivi, ni.si Baplls-
nalione divina ,
juxta interprclalionom nms iu ro susceptus haberet ofticaciain
EcclesijB, alias sequerelur dari aliqufin r(>specLu illorum accodente pdMiilcntia,
statum salis vulgarem poccaloris vialoris, quai siinul tollal fictionem. iiam sicut
cui rion provideretur (h; remodio ordina- poriiinr olicx rcspeclu Baplismi |>cr ticli- i„ ncio e»i
rio, per quod applicarelur per se mori- (incm, sic cliam osl (»1)0X rospoctu p^nru-
;

respectu per priora peccata; neque major
tenliae lis et a^ternae, quia lifec consentanea est
p<i-'nitenticu
Sacra.nen- ratio esl, ut exigalur poenilentia ad tol- ad priorem effectum Baptismi.
ti,
nisi lendam fictionem, quam Bnptismus ad Ad objectionem quam Doctor in
illam,
R
concurrat
toUenda peccata, quoe sub Vasquez urget, nempe poeni- ad
Baptismus. efficaeia ejus littera, et
clio
sunt. Unde si iterari possit, sine dubio tentiam delere omnia peccala mortaha,
non posset poenitentia sola valere ficto ;
quia impium esset a Deo dimidiatam
ergo congTuum fuit hanc efficaciam ejus sperare veniam ; el effectus poenitentiae Resi t
quc^
manere, quando in re fuit susceptuiii, est incompossibilis cum peccato originaU di <
ut etiam recedenle ficlione valeret ad et actuaU mortali. Respondent quidam,

remissionem peccalorum, ut dicil Augu- quod poenitentia tolleret illa peccata,
slinus, quia sic magis provisum est adul- nisi praeveniretur a causa perfectiore et
to, et magis salvatur differentia etnatura potentiore, nempe a BapUsmo. Hanc
propria utriusque Sacramenli, et remissio rejicit DocLor, et merito, quia nequit
peccatorum per causam per se, nempe BapUsmus habere effectum, nisi prius na-
per Baptismum el poenitenliam respecti- turaUler toUalur impedimentum fictionis;
ve ; atque, ul dixi, sic magis provisum ergo nequit praevenire poenitenUam in
est, quia neque adullus in statu peccati causando. 3

Resp
mortalis et originalis debuit relinqui sine Respondet ergo ipse Doclor quod Doct ,
Rer
remedio per se ejus, neque peccalum poenitenlia perfecte reconciUat Deo, ut omni
pojnit
mortale dimilti, absque lali remedio, quo dicit AugusUnus, sed non per se curat uon
ips£
applicaretur ei directe meritum Christi, omnia peccata ficti , sed qusedam per Decla
in quo habemus redemptionem a peccato ;

Baptismum, quaedam per poenitenliam
applicatur autem per Baptismum tantum curantur; omnia ergo dimitluntur in
peccato originali, ut patet ex Tridenlino poenitenUa , inquit, non tamen virtu-
sess. 5. can. 3. el .«ess. 6. cap. 4. el aliis le poenitenUee. Quod declaro sic ad

locis citalis, et casus ipse fictionis ordi- propositum doclrinae jam praemissse
narius est, cui proinde debuit ex bonitale non intendit Doclor, neque alii hu-
divina et fine instiluUonis SacramenU jus conclusionis assertores, quod prius
provideri. graUa pcenitenUalis infundatur, per quam
Ex his colUgo liaptismum recedenle prsecise remitlilur fictio, mox subsequa-
30.
fictione dare gratiam ex opere operato ;
tur graUa bapUsmaUs in posteriori ad Sen
erroi
hoc patet ex dicUs supra de efficacia Ba- remittenda peccata reUqua ,
quae non escluc
pUsmi et SacramenLorum nov;e legis, spectant ad poenitenUam, quia hic sensus

quia Baptismus non datur in remissionem non subsisUt, et bene impugnaLur ex na-
peccatorum. nisi mediante gratia, quam tura graUae, quae habet annexam remissi-
causaL, et cui de facto annexa est remissio onem peccati inferenUs damnaUonem, et
peccatorum ; uade vel nihil causaret, excludenUs ab adopUone et regno, sed
vel ulrumque effeclum causaret, quia quod applicato sacramento PoenitenUae

Sens
utriusque est capax subjectum ; adest exterius cum requisiUs, et prolata senten- veru
dispositio de praesenti, ul dolor, qui suf- tia, seu absolutione de reo in ullimo
ficit ad poenitenUam, vel eUam attriUo instanU prolaUonis verborum simul dalur
prior habila, juxta varios modos dicendi, graUa poenitenUae et BapUsmi virlute
quos mox examinabimus. Idem etiam ulriusque SacramenU; quando enim duae
dico de remissione totius poenae lempora- causae ita concurrunt, ut una dependeat
;
DIST iV. QUiESTIO V. 445
iden- ab allera respecLu sui effeclus, neulra Neque ergo Baplismus per accidens re- Xeutrnm
can>at
ua. prius causat, sed ulraque simul, ita nem- mittil ficlionem, nequo eliam Pojnitenlia, indirecie.
pe dependet Poenitenlia a Baptismo ratio- per accidens remittit originale, aut alia
ne impedimenti peccali originalis, et quae sunt materia Baptismi, quia id impro-

aliorum, quse praecesserunt Baptisnmm prie dicitur, cum causa disparala non di-
ita etiam Baptismus a Poenilenlia ralione citur per accidens, seu indirecte (
quod
fitl ficlionis, ut neulra seorsim in eo casu ex idem est in proposito) vel secundario
']"
conjunclione ficlionis, et peccali origina- liabet re effectuni per se alterius causae,

lis, et aclualis prsecedenlis , efficax sit nisi quando eam quoad hoc supplel, ipsa
seorsim ; dependentia ergo est mulua in non agenle ;

quod non contirigit hic,
eo casu, et causalitas simultanea, el hoc quia ulrumque Sacramenlum agit quod

est, quod inlendit Doctor dicens in p</ini- suum est, respective ad effectum el
tenlia omnia remilli, non tamen virlute maleriam propriam, non aulem indirecte
so^^MS pcB«rteAi^/«, sed etiam Baptismi. respectu alterius, quod ipsi non subest,
Baplismus in re manel applicatus, non ut docet Paludanus in 4. dist. 4. qwvst. 5. riejicilur
sententia
iwant
Isimen est efficax, nisi concurrat causa, quia ubi nullus sequilur effeclus ex virlu- Faludani.
jmen-
^^^ wîidi est lollere impedimenLum, qu;e le causoe procedens salvari non potest
k etâd gst poenitenlia, et hyec est prioritas Ba- causatio directa ejus , aul indirecta ;
Ri um.
omi
ptismi ad effectum Poenitenti.-B, nempe ut uLrumque auLem SacramenLum Iiic cau-
pU'lli
m prius cognoscaLur delficlione, et proferen- saL direcLe remissionem peccati proprii,

J. Sacramentum,
Dec do senlenLiam perficialur nihil relinquit causandum alleri directe
et in genere causae materialis suppona- vel indirecLe respecLive ad idem. Minus

tur respective ad effectum Baptismi tolli eliam verum est quod ibidem asserit,
impedimentum. Et haec consideratio est BapLismum causare remissionem peccalo-

inada)quata3 remissionis, quse tit in ficto, rum, lam praecedenlium quam etiam
quoniam ex alLera parie perinde manet fictionis, accedonte soia allriLione, quie
simile impedimentum respecLu poeniLen- exlra Sacramentum justificare nequit.
tiae, et supponitur Baptismus in re sus- llajc doclrina supponit dari diversam Dari \)er
utruinque
ceplus, ut hoc subjeclum sit ejus capax, gratiam per utrum lue Sacramentum com- graliain
lomplete.
el efficacia Baptismi concurreret, uL poeni- l)letum, quia datur gralia baptismalis
tentia habeat suum effeclum ; ideo, ut qua3 inessel. si fictio non pra'cessisset, el
erj
dixi, est mutua dependenlia eorum,ratio- ulLerius graLia poenilenlialis. Est commu-
ne diversorum peccatorum, qua3 simul njor sentenlia, quam Doctor ut probabili-
concurrunl in subjecto. et per se exigunt orem defendit primo loco , et perinde

utramque causam particulariler, ex con- applicari polesL ad nclum. qui rosurgit
ditione et natura singulorum, uL dicLum .j^ porfectam contritionem, qua' '^xtra Sa-
est. exemplo declaralur in materia et
Et cramenluui requirilur ad lollcndam ficti-
forma Sacramenli, quando utraque esteffi- Q^p^^^ ut supponit.

cax, et talis est dependentia, ut quamvis oslendit
(e) Aliler polesl dici, otc. lUc
:i3.
absolvatur una ante alteram, niliil efficil,
moilum.
Doclor aUam viani dcfoMdondi Si'1'unilu.s
nisi allera finita, et tum simul causant. inrdu>

(luo fii-tio deleatur cL rcslilualur gratia ilicendi.
Similis dependentia polest esse eliam
l)aplisMialis. non in sc, sod in :cquivalenli,
inter causas toLales subordinatas ex con-
(jua .scilicol darclur Lrralia porfoclior re-
ditione suljjecti, sicut continet e.\ stalu
Baplismum et Puunitentiam. surgonti pcr pionitenliatM, quam sil illa,

ticti inter
quae virtute solius poenitenliae daretur quia per Baptismum assumitur nova di-
praecise, quia gratia sequivalerel bapLis- gnilas personae, per quam adscribitur in di.:
mali et poenitenliali. familia Chrisli, per consignationem chara-

li
Hsec sententia ita declaralur, ut nullam cteris, eslque vera initiatio hominis in le-
Recipit graliam reciperet virtute Baptismi ex ge nova ; hinc recle posse acceptari per-
gratân"
opere operalo, sed totarn virtute poeniten- sonam magis ad gratiam ralione BapLismi
ticB, et majorem, quam alias praecise per suscepti, quod conslituit membrum Cliri-
poenitentiam extra casum ficlionis recipe- sti per fidem et spem, juxta senlentiam
relur; intuitu tamen Baptismi, ut dispo- eorum, qui dicunt hsec dona infundi seor-
sitionis prsevise, poenitentia liaberet talem sim quandoque a graiia; et in casu, sal-
Baptismum efficaciam, sicut in melius disposito, quan- tem, est ipsa fidei Christi professio et Sa-
dispositio. lum crescit ejus dispositio adrecipiendum cramentum fidei, etper illud magis accedit
Sacramentum, tantum etiam Sacramen- quis ad Deum, ratione cujus accessus et
tum fit magis efficax, et causat perfectius, reverentiae Sacramenti, major est accepta-
Trident.
ut docet Tridenlinum de ipso Baptismo lio personte in ordine ad salutem.
sess. 6. cap. 7. Et forte hoc intendit Cyprianus. vel au-
Gongruum autem est, ut Sacramentum clor serm. de Coena Domini : El licet in-
fllEO.
receptum, cujus effeclus fuit impeditus, digni sint, inquit, qui accipiunt (supple
el quod iterari nequit, ut quoniam ipsum Baptismum) Sacramentorum tamen revc-
in re nequeat repeti, neque ut prseteri- rentia, et propinquiorem ad Deum parat
tum aliquid agere per modum Sacramen- accessum, el ubi redierint ad cor constat 1.:
ti, cujus totum esse et efficacia consistit ablutionis donum, et redit effectus mune-
in usu, saltem conferat sic emolumen- rum; nec cdias quceri aut repeti neccsse
Baptismus ûm, quandoquidem ut praeteriit nequit est salmiferum Sacramenlum, etc. Qufe
non^fT-iuê^x
elTectum habere ex opere operato, ex verba applicari possunt ad doctrinam
opere
ratione praemissa. Et juxia hunc dicendi praemissam, sicut etiam auctoritates Pa-
operato.
modum, dicendum esi. habere eumdem trum supra allegat£E, et Cypriani sermone Cyi'priai
effectum per modum disposilionis prae- de Lotione pedum, ubi asserit quod Poeni- êi aii
viae, et virtute pcenitenti» ex opere ope- tentia facit, ut reversis iterum Sacramenta
rato, sicut conlritio perfecta, verbi gra- possint prodesse, quorum si pnenitentia
Esemplum
de tia, aUter habet effectuni in peccatore, non subesset, nullo modo deinceps experi-
contritione
afiter in justo ; eumdem tamen effeclum ri possent effectum; quacumque enim via
quoad intensionem graduum in peccatore Baptismus, sive per modum dispositi-
causat per modum dispositionis, in justo onis, sive ex opere operato, et per modum
per modum meriti, sic etiam Baptismus Sacramenti prosit, sufficit ad salvandum
per modum dispositionis, potest habere auctoritates Patrum. I
effectum, quem aUas habet per modum Prfeterea sicut fides ipsa est impetrato-
35.
Sacramenti, quoad gradum gratiae, non ria, ut constat ex Augustino epist. 105. Fides
quoad modum causandi ; et poenitentia et 106. et lih. de prcedestinatione Sancto- "ria\st
non solum ex ratione propria, sed ex rum, cap. 2. et aliis Patribus, quin etiam
disposilione prsevia habet effectum ma- id supponit Tridentinum 5(^5«. 6. cap. 8.
jorem. sequitur etiam Baptismum, cui annexa est
34. Si petas quomodo sacramentum Bapti- professio fidei, juxta Augustinum

smi polest esse dispositio ? respondeo, epist.23. ( nam sic dicit infantem profite-
ri fidem per realem receptionem Sacra- tur ad primam justificationem, perfectius Perfectius
menti) esso impetratorium suo modo, ra- applicatur per pnenitentiam supplentem ^''Jassîo""^
a ^'^"sti.
ata
tione operis et dignitaiis, in qaa personam defectum Biiptismi, quam ex propria in-
jnt
constituit. Item, sicut merita mortilicata, stitutione regulariter eam applicat ad
/er-
n. et bona opera ex lide facta in statu pecca- secundam justilicationem a peccato post
ti, possunt esse meritum remotum de Baptismum commisso. Haec autem diffe-
congruo, unde Deus tribuat gratiam prc- rentia oritur ratione Baptismi suscepti,
nitetitiue'ad resurgendum a peccato, quam- ut congruiG dispositionis ; unde sicut non
vis illa in re sint prcBterita, sic etiam Ba- fuii applicata passio perfecte per ipsum
ptismus potest de congruo disponere ad lavacrum, quod non regeneravit a pec-
primam gratiam ampliorem recipiendam, catoex impedimento fictionis, congruum
quamvis [^rtcteritum sit. est divime misericordite et fini instituti-
10. Dices secundum Doctorem supra, Sacra- onis Sacramenforum, ut ille defectus, et
menta causant gratiam per modum dispo- inchoata applicatio suppleatur perfecte per
sitionis pruevi;c ; ergo si Baptismus proe- pocnitentiam, per quam deletur fictio.
teritus habet se ut dispositionem respectu (f) Sed contra hoc arguilur, etc. Op- 37.
gratijie subsequentis per pfenitentiam,eam ponit Doctor, quod talis haberet commo-
sio. causat ut Sacramentum. Respondetur, dum ex fictione. Respondet dupliciter,
quando Sacramenta, ut causarit gratiam negando primo, quia opera ejus sunt mor-
itio per modum Sacramenti eam causant ut tua in eo slatu,donecsurrexit. Respondet
|ans,
fn dispositio necessitans, et sic vere causant, secundo, quod nullum commodum eliam
ans.
ut realiter suo modo sunt in fieri, sed ut lapsus post Baptismum rite susceptum,
pra3terita non necessitant ad gratiam hoc et resurgens per poenitentiam habet, licet
modo, sed pnenitentia est qujc necessitat recuperet etiam gratiam baptismalem, et
simpliciter, et ut supponit Baptismum aliquid am[)lius, nullum, inquam, coni-

perfectius causat. modum ex la[)su; hanc remittit infra arf
.
Dices, ergo cum semper supponat Ba- disl. 2"2. ubi agit de rcviviscentia meri-
10.
isio, piismum, sic etiam semper causabit in torum per [XEnilcntiam.
eodem gradu, quantum est ex dispositione Vasquez rcjicit illam objectionem, quia
Baptismi. Respondctur negando conse- quod reciperet commodum cv liclione
f|uentiam, qiiia licet omnia Sacramenta ulti'a illud quod recipit non fictus, sed
3U[)ponant Baptismum hon modo, ut siib- post Ba[)tismum lapsus et resurgens, iion
jectum sit capax Sacramentorum, tamen refeil, modo alias talis efficacia Ba[iti-
Sacramenta ordinantur ad diversos clTc- smo ostendatur competere. Veruin neque

ctus, ad f[uos specialiter non facit Ba[)ti- hoc commodum Doctor intendit ibi reci[)i
lam smus; ad primam tamcn jiistificationom [)er Ba[)iismum, sed por [)(i'niteiitiam, et
tio-
hominis, quje est elfectus s[)ecialis B,i[)ti- alioqiiin esset inconveniens, ut cx (iciione
liit
ter smi, s[tccialitcrdis[vinit, ac proinde pccni- reci[)eret commodum [)r:i> eo, ([iii non
Lius.
tentia, ex cujiis eflicacia habetur prima est lictus, siciit iriconvenicns esset, cjo-
sim[)liciter justificatio iri casii lictionis, teris (laribus, ul la[)sus reciporel commo-
cfficacior cst iii eo casu, qiiam alias, diim ex la[)su, ([uod rion roci[)orel perse-
qiiando dat secuiidam justificationem, ([unj verans; lioc eiiim essol coiilra vias Domi-
non specfat ad Baptismum. ni, qu;c siint misoricordia ot verilas. .\e-
Ralio cst, ([uia passio Christi ut a[)[)li- mo ciiim [icccaiido lii midinr ii('([iicmngis
;

acceptatus Deo, cieteris paribus, ut in Hanc sententiam, seu modum expli- 3
^ sequenti docetur. candi, sequitur Gabriel quantum ad ef- ^^

38
(g) Terlio mndo principaliter potest fectum gratire, et remissionem actualis y^^
Tertius
modus niiiii c/?'c«^ ctc. Tcrtio tandcm respondet, expo- culp.ie. Angelus uer6o Baptlsmus, Adrianus 01«
recipere „ . . ... Augti
intuitu nens moiluin quo remittatur dicit iictio , iji \. qucest. o. de Confasione. Vasquez
liaplismi.
^ 1 /' V . •. •
ergo quod fictus pa^nitens recipit gratiam cap. 4. et Glossa in cap. Tunc valere^
virtute pccnitentia}, per quam remittun- de consecratione , dist. 4. Hic modus
tur ei peccata, ipsa fictio directe, caitera dicendi applicari potest auctoritatibus Au-
vero indirecte ; nullam autem gratiam gustini, qui lib. l. de Baptismo, cap.
recipit virtute Baptismi recepti, quia in- 12. loco citato, dicit baptizatum ficte pia
digne recepit. Nec est verisimile, inquit, correctione, id est, conversione per pcx;-
quoad poenitenti oeque de eodem peccato nitentiam, et vera confessione purgari

quoad malitiam in individuo, et specie quod non possct, inquit, (supple confes-
quantum ad rationem intrinsecam, scilicet sio et correctio ) sine Baptismo, quia
post Baptismum rite susceptum, quando nempe non esset capax confessionis et
•
lapsus est, non detur eadem gratia, (juia Sacramenti Poenitentiae, nisi esset ba-
licet lapsus post Baptismum quantum ad ptizatus ; et subdit : sed tamen quod
aliquid gravins peccavit, scilicet ob ante est ( supple Baplisma), tunc valcre
ingratitudinem, ut explicat intVa Doctor incipiat ad salutem, cum illa fictio vera- riti
dist. 22. quwst. nnic. et Tridentinum ci confessione rccesserit. Quibus verbis

sess. 14. cap. i. ct 2. lamen fictus gra- soli correctioni et confessioni tribuit ef-
Trident. yius peccavit ob sacrilegium commissum fectum purgationis a peccato, licet ad
in Sacramentum. hoc faciat Baptismus, inquantum con- >
Et si objicias, quod Baptismus sic non stituit hominem capacem illorum dono- *
Bapti-mum , ^ t>
vaiere valcret convcrso ad
j
salutem.
i .
riespnndet* i
rum. llla autem clausula, tunc incipiat ^'^P'"
valcrc uon quoad gratiam, sed quia adim- valc)-e ad saJulcm, supple Baptismus, °"s
pietlonem'
prcecepti.
plevit proGceptum, quoe adimpletio ipsi non eadem ratione intelligenda est, nempe
valet quoad salutem, nisi per poenitentiam quia praeceptum adimplevit, sine qua ad-
et fit filius regni, et amplius non alliga- implctione non fit capax saiutis, et dein-
tur prdpcepto Baptismi : î/ioc no?r<, inquit ceps constituit hominem capacem, rece-
quod actualitcr peccans mortaliler in dente fictione, aliorum donorum et me-
alio, sive in illo actu, potest implere diorum quce ad salutem faciunt.
prceceptum af firmativum eliam in illo Ha3C etiam interpretario est secundum 401
Interpi
^^0"?'^ actu. Hsec regula
~ patet in praesenti ma- stylum Augustini, aliis in locis, ut lib, tit
moralis. ' '
confir
Ratioejus, teria, quia fictus adimplevit prceceptum, 1. de nuptiis, et concupiscentia, cap. 33. tur
Augu
patet etiam ratione, quia pra^ceptum affir- Sic enim, inquit, accipiendum est (sup-
mativum determinat actum quoad sub- ple quod dicit Apostolus ad Ephesios 5.
stantiam, non vero quoad finem extrinse- de mundatione Ecclesiae per lavacrum re-
cum, aut alias circumstantias, quce sepa- generationis) ut codem Javacro refêne- I
rari possunt a substantia actus, prout rationis et verbo sanctificationis, omnia
cadit sub prsecepto ;
hinc communicans prorsus mala /tominum regeneratorum
sacrilege in Paschate satisfacit prcecepto mundentur atqiie sanentur,nonsolumpec-
Ecclesife, ut communior tenet cum Covar- cata quceomnianunc remittunlur in Ba-
ruvia in cap. Alrna mater. ptismo, scd etiam quce posterius huma?ia
I
,
DIST. IV QUvESTIO V. 449
ignorantia vel infirmitate conlrahuntur via salutis qurerenda est per pf^nitentiam,
non iit Baptisma quoties peccatur, toties per quam fictio directe, csetera vero in_
repetatur; sed quia ipso qiiod semel dalur, directe remittuntur; neque peccata pri-
fit, ut non solum antea, verum etiam ora, ita pertinent rigorose ad Baptismum,
postea quorumlibet peccatorum venia ut si ea non remittat ex culpa fictionis,
fidelibus impetretur . Quid enim prodesset remitti possint per Baptismum ex opere
vel ante Baptismum Pcenitentia, nisi operato(cujus virtus sacramentalis trans-
Baptismus sequeretur? vel postea nisi it cum ipsa materia et forma, et sine
proecederet, etc. Idem dicit lib. 4. contra quibus manere non potest sublata ficti-
duas epistolas Pelagianorum, cap. 7. one), sed tunc subsunt poonitentice per ac-
quai verba ejus ita intelligenda sunt, cidens aut indirecte, quoad remissionem,
ut supra explicuimus quasst. 1. Iiujus quia habent repugnantiam cum effcctu

dislinctionis, quatenus Baptismus facit pcenitentiae.
subjectum capax mediorum, per quae Sed quid de poena illorum peccatorum
Diiliiura
reliqua post ipsum peccata remittunt, tam aeterna quam temporali dicendum de pcjena
ut patet ex discursu Augustini. Ergo va- debiia in
est? Vasquez asserit remitti pconam tem- cujus
antur ^^^^
Baptismum ad remissionem pecca- poralem per Baptismum, citans Gabri- virtute
reniitlitur.
rtum
^^^^^ ^^ mente Augustini, sic commode elem et nostrum Doctorem in eam sen- Senleiitia
Vas-quez.
rita-
interpretari potest, non quod ipse remit- tentiam, et Alensem. Sed Doctor id non Impiigna-
s.
tur.
tat peccata in casu fictionis, sed quod dixit in pra^fato loco, neque alibi, quan-
reddat subjectum capax et dispositum tum pro nunc occurrit, neque, meo vide-
respectu poenitentise, per quam remittun- ri, consequenter dici potest, nam si tota
tur, et dependet hoc sensu remissio pec- remissio fit quoad culpam per pocniten-
catorum a Baptismo, etiam in fictione tiam, sic etiam omnis remissio fit per
suscepto, non solum eorum quse per poe- gratiam poenitenlialem, qua3 nullo modo
nitentiam mox primo remittuntur, sed habet hunc effectum, ut decernit Tridenti-
etiam eorum qua? denuo committuntur, num sess. li. cap 2. in fine, nisi sit per-
non autem quod Baptismus ad ea remit- fectissima, qua} non requiritur ad remi-
tenda habeat virtutem. sionem fictionis. Kt probatur, quia pamae
Hoc modo intelliiii etiam possunt verba ceterna3 talis est remissio, qualis cst vir-
subsequentia, de baptismo hsereficorum tus causfe, per quam remittitur culpa,
et schismaticorum, quando dicit ipsa re- quia ut Tridentinum sess. G. cap. 14. di-
conciliatione et pace prtestari, ul ad re- cit, paniam reternam per Sacramonium,

missionem ^peccatorum Baptismus pro- aut Sacramenti voto remilti simul ciim
desse incipiat. Sic intelligi possunt alite culpa ; sed Panitentia iioii habet talem Pa>nitentia
nonrcmittit
auctoritates cjus locis citatis, ut lih. 8. eflicaciam remitteiidi «idpam rt poMiam uece^sario
pfciitum
cap. 3. lib. G. cap. 5. quic idem so- teternam quoad peccatum ipsum lictionis,
cum omni
p.ru:i
nant ; et eodem modo ahi Patres supra circa quod primo ct per so opcralur,
tfmpor.ili.
citati loqnuntur. (piiii maiicat jiuMia temjioralis; ergo iiii-
atur Ad ea (jua) pro opposito supra citavi- iius potest icmilttie |to>n;im .riciiKiin
!nt.
mus ex Tridentino, responderi potest,Con- eorum, ad (pi;i' ralioiie cffeclus extendiiiir
cilium loqui regulariter, et prout lcx sta- |i('r ;iccid(»ns, it;i iii iioii i'cin;uic;»t p(cii;i
tuit accedendum esse ad Baplismum, iiDti ali(pi;i lciiipor;ilis pro ipsis sohcnd;». Pa-
autem de casu fictionis, quo supposilo, tct consivpiciilii, (pii;i gr;»tia pirnitciiti-
Tom. XVI.
;
450 LIB. IV. SRNTENTIARUM
alis, per quam reir.ittuntur, non liabet an- effectum tollere, nisi quando est ita per-
nexam talem remissionem. fecta, ut dixi, ut aequivaleat satisfactioni,
43. Secundo, quia Baptismus non dat ul- quantum ad dignitatem actus.
Sublata
eflicacia lam remissionem ficto tenendo hunc mo- Dicendo ergo quod Baptismus non sit
Baptisnii
quoad dum explicandi, neque dare potest, nisi efficax ad remissionem culpae in ficto, di-
culpam, cendum
tollitur mediante gratia baptismali, per quam est etiam non remittere ^pcEnam
quoad temporalem, nam ulla efficacia per mo-
ita regeneratur homo, ut tollat culpam,et si
pcenam.
omnem poenam simpHciter, et cui annexa dum Sacramenti ipsi tribuenda est, debet
est tahs remissio, quia est prima stola salvari primaria juxta primum modum,
recuperata per merita passionis, perfectis- qui communis est, et quem, ut magis pro-
simo et singulari modo applicata per ba- babilem, defendit Doctor, quidquid dicat
ptismum ; ergo sublata efficacia Baptismi Vasquez, quia et eum primo loco statuit,
circa remissionem tam culpoe quam pce- et in Reportatis eum solum adducit, ahis
me, toUitur efficacia ejus quoad poenam supersedendo.
temporalem. Opinio autem Gabriehs, qua dicit pecca- Opii

Gabi-:
Tertio, quia ipsi Baptismo, ut datur in
tum originale remitti virtute Baptismi in rejicil
remissionem peccatorum, tribuunt Patres ficto, et non actuaha, quee fuerunt ante
et Canones hanc efficaciam, ut patet ex Baptismum, merito ab omnibus reprehen-

ex quibus supra probavi- ditur, quia remissio peccati originahs non
omnibus locis,
mus efficaciam Baptismi, ut declarat Tri-

fit sine gratia, quse si tunc daretur virtu-
dentinum sess. 6. cap. 1. sess. 5. can. 5. te Sacramenti, toHeret et fictionem, et re-
14. cap. illo secunclo ; et probat ille

hqua peccata; impugnatio ejus habetur
sess.
PauU ad Romanos 8. Nihil ergo ex dictis, neque est tuta.

locus
nunc clamnationis est iis, qui sutit in
(h) Ad primum, etc. Hic respondet Do-
Ad ar
ctor ad argumenta, quoe responsio est
Christo, qui non secundum carnem amhu- Fic
Quando non e
Tridentinum sess. 5.
clara. dicit respondendo secundo,
lanl, etc. ut recte ChrJ
quod fictus non sit baptizatus in Christo, sef
can. o. declarans per hoc efficaciam Ba- in n(|
qui secunclum sed in nomine Christi, quadrat locis Apo- ej'

ptismi ; sed Baptismus ficti,
bapti:
stoh, quia de eo nequit dici, quod sit se-
carnem ambulal, non fuit ipsi in remis-
sionem, sed in damnationem et peccatum, pultus cum Christo in mortem peccato-
per quod indigne 'illum suscepit ergo ;

rum; ad Ephesios 4. neque quod sit in
Christo, quia damnationem habet, et se-

nullam habet efficaciam remittendi poenam
temporalem.
cundum carnem ambulat neque ; spiritum
Christi habet Si quis autem spiritum
De lege autem manet poona temporalis
:
44.
Chrisli non habet, hic non est ejus, ad
peccato mortah, non obstante poenitentia,
abundans neque illa, quve suffi- Romanos 8. Baptizatus tamen est in nomi-
nisi sit ;
ne Christi, id est, in auctoritate Christi

cit ad remissionem peccati, etiam extra
Sacramentum, est sufficiens, ut tohatur V^^ Baptismum, in quo est signatus
poena temporahs, neque olim etiam ante

institutionem Baptismi habuit iUam effica-
ci&m, ahas nunc haberet, quia nihil
ipsius virtuti derogat institutio Sacramen-

torum, sed solum subordinationem addit
ergo in proposito casu non habet talem
DIST. IV. QU^STIO VI. 451
sed talis suscipiens faoit hoc, quia

caret tunc signato, quia tunc non
QU^STIO VI.
dat gratiam.
Contra, Joan. 3. Nisi quis renatus
Ulrum jam justificati teneantur ad su-
fuerit, etc.
sceplionem Baplismi
'^*
COMMENTAIUUS.
Alens. 4. p. q. 18. m. 1. D. Thom. 3. p. q. 68.
art. 1. el q. 66. art. 9. et hlc q. 3. Richard.
art. \. q.3. D. Bonav. d. 6. 2. y». «/•«. 1. q. 2. (a) Circa terlium membrum, etc. Ilic i.
Exiilicatur
Suar, 3. p. tom. 3. d. 31. icd. 1. et commu- 1 rp .^ •
II-
tractat pei- se de eifcctu Baptisini, et obli- qujestio,
nis, afftrmant. Vide Scot. 9. Metaph. q. 15.
galione in juslificatis, quia in his liabet ^"^"g
peculiarem tlifficultatem, nui jiam rccepc- ?'"1"* ^"•^

r I ' I
jectorum.
Circa (a) tertiuni menhnim di- runl graliam, et prteventi sunl, vel jêr
Q'^*stinctionis, qnod est de suscipicn- aliud remedium aequivalens, ut qui sunt
^tibus rem et non Sacramentum, justificati in lege per Circumcisionem et
qunoro : Utrum jam jnstilicati te- pocnitentiam et lidem, vel niartyrio sup-
neantur ad susceptionem Rapti- posita promulgatione prsecepti, vel in ute-
smi? lilt arguitur quod non, quia ro ex speciali privilegio, sine ordine ad
non legitur de Apostolis, nec de Baptismum, aut subordinatione ; de aliis
Beata Virgine quod fuerint ba- sive peccatoribus, sive justificatis, suppo-
ptizati. sita promulgatione legis, et cessantibus
i;i,_ 2. Item, baptizatus Baptismo san- aliis remediis, non est tanta diflicultas,
guinis, non tenetur ad Baptismum qîa in eis habet Sacramentum in re vel
fluminis ;
erj?o nec baptizatus yoto, necessitatem medii et prtecepti, de
Baptismoflaminis tenetur ad illud. quibus hactenus Doctor, ut de infantibus
Consequentia patet per se, quia et adultis tam quam non
ficlis fictis ; et
ista duo baptismata reque dicuntur (juid in eis requiralur, et quem effoctum
supplere Baptismum (luminis. An- recipiant Sacramenli, quod tangit etiam
tecedens est manifestum,quia talis in sequenti qutcstione ; ii ctiam qui in
evolat. voto Sacramenti cum coiitritione justili-
h. 3 Item, nuUus tenetur recipere cantur, ut sunt Catechumeni adulii, da-

Sacramentum quia in
frustra, rum est obligari illos ad Sacramentum in
operibus Bei nihil est frustra , ordine, ad quod realiter suscipiendum
sed Baptismus receptus a justili- justificantur, quamvis et hos etiam com-
cato frustra recipitur, cum habeat prehcndit ratio tertia ad oppositum, |iri-
effectum, qui cst ablutio anim.T. a ma autem, sccunda ei quarla compieheii-

peccato. Jam enim prius est ablu- dit justilicatos {)riino modo, sine ordinc
tus. ad Sacramentum.
1.4. Item, nullus tenetur injuriari

Sacramento; sed cx lioc lieret in- SGlIOi.IUM.
juria Sacramento, si justilicatus

Jain juslificatos post Uaptisnii proniulga-
baptizaretur ;enim est Sa-
injuria tioiiein t<'neii ad cjus susoeptioiifm. l'riino
cramcnto, facere quantum in se quia pra'CL'pliiin est univt-rsalo. Secundo, lo-
cst, quodipsum sit signum falsum; nolur qiiilibol esso nioinbruin Kcclosia*. Ter-
. . ,

tio, aiitei- cîitciniieretur Baptismus, cum non acciperet Sacramentum, per
aliorum scandalo. Ita communis Doctorum. quod fit membrum Ecclesise secun-
dum judicium Ecclesise, non esset
RespoiKko dicendum quod
(b), aptus ad communionem cum aliis
post BapLismum promiilgatum membris in multis actibus perti-
per modum prsecepti, quilibet qua- nentibus ad Ecclesiam scandali- ;
litercumquc justificatus, qui non zaret etiam active alia membra,

implevit illud pr<ipceptum, cum quse haberent occasionem judican-
quo Deus non dispensavit speciali- di ipsum contemnere communita-
ter, ut non teneretur ad illud, te- tem
netur ad Baptismum affectu, et Ex hoc pot formari tertia
est
pro loco et tempore effectu, si ma- ratio, quia qui potest ex actu facili
net viator nobiscum, quousque po- magnam gratiam acquirere, si ne-
test commode recipere in efFectu. gligat illum actum, videtur gra-
omnes Hujus ratio fundamentalis est, tiam contemnerc, vel saltem non
etiam . ,
justificati quia lex universaliter promulgata eam ita appretiari quantum est
tenenlur , , . , , . , .
omnes obligat {umversaliter mco il-

,
ad Baptis- appretiabilis ; sed ille, qui non est

"^"™"
lam promulgaii, in cujus promul- baptizatus, quantumcumque aliter
gatione non est aliqua acceptio sit justificatus, per actum facilem,
personae, sive cujuscumque exce- scilicet suscoptionem Bapti-
per
ptio personae, vel circumscriptio smi, potest magnam gratiam ac-
circumstantise); tale fuit pra3ce- quirere, quia quantumcumque
ptum de Baptismo suscipiendo, et perfecto de lege communi acce-
hoc rationabiliter, quia congruum denti ad Baptismum, augetur gra-
fuit omnes de lege Christiana ha- tia ergo si negligat, videtur con-
;
bere unum
signum, in quo conve- temnere gratiam, et dat aliis
nirent inter se, et distinguerentur occasionem sic judicandi.
ab aliis, ut dictum est in qugestione
de institutione Sacramenti in com- COMMENTARIUS.
muni, et maxime illud signum, per
quod ingrederentur observantiam (b) Respondeo dicendum, quod post
hujus legis; per ejus enim susce- Baptismum promulgatum, etc. Conclusio affir.'
ptionem adscribuntur illi legi, et est communis omnium in hac distincti- coriui
dicuntur de familia Cliristi. one, et 3. part. qucest. 68. art. 1. estque

Posset etiam alia ratio assigna- de fide; patet Joannis 3. Nisiquis renatus
ri, quia quilibet viator tenetur es- fuerit, etc. et ex aliis locis supra citatis
se membrum Ecclesise militantis, de necessitate et efficacia Baptismi. De-
non tantum in scientia divina, sed finitur in Tridentino S(?5^. 7. de Baptismo t e
etiam quantum ad notitiam ali- can. 5. Si quis dixevit Baptismum lihe-

orum membrorum, quantum in se rum esse, hoc est, non necessarium ad I
est, quia tenetur cum aliis mem- salutem, anathema sit ; qui canon etiam
bris communicare in his, quse per- referri potest de lege ordinaria. Item sess. 6
tinentad observantiam legis, et cap. 4. In Florentino decreto unionis, j.ei,|
eos non scandalizare. Si autem cap. Majores, de Baptismo, et locis aliis

^°'''
. ;
jam citatis, speciatim ubi declaratur tem- cujus est Sacramentum. Secundo probat,
pus, quo hsec obligatio incepit, et de ces- quia viator debet esse membruni Ecclesiie
satione legalium. visibilis et militantis, et esse capax com-
)batio Eamdem probat Doctor argumento mo- munionis cum aliis, quoad actus
visibilis
toris.
rali, primo, quia lex universaliter pro- qui ad hanc communionem spectanl,
jrsalis
mulgata omiies obligat, etc. intelligit idque judicio Ecclesiae, qua; non judicat Viator
universaliter distributive, seu collective, de occultis, sed visibilibus et externis, membrum

Ecclesiai
in materia, quse omnes et singulos capa- cui reservatur judicium discernendi mem- visibile.
ces doli comprehendit ; et prout ipse de- brum a non niembro, et cui reservatur
quae
clarat, ut excludit legem, in cujus prc- ministerium iliorum actuum, in quibus
itet
ptioni mulgatione est accepiio personae, sicut in
>ona-
communicant membra, ut Sacramenta et
iim. legibus Imperatoris intelligitur non com- sacrificium, ad quse non admittilur non
prehendi Augusta; neque lege Assueri baptizatus, quia non est capax ; et patet
comprebendebatur Esther regina, ob ac- de Catechumenis, (pii iion tantum a Sa-
ceptationem personse, quae eximitur a cramentis, sed etiam a multis aliis acti-
lege onerosa et indicente poenam, quam- bus excludebantur ;
patet etiam ratione
vis verbis legis non excipiatur expresse, scandali activi in eo, qui non commu-
sic etiam leges continentes censuram Ec- nicaret in his actibus cum aliis, erijo
clesiasticam, non includunt Reges, quan- congruum fuit legem Baptisnii omnes
tumlibet exprimuntur clausula universali, comprehendere. Tertia ratio est, (juia
'^^''''*''"^'°
nisi fiat eorum expressa mentio, nempe alioquin nraesumeretur contemptus, non contemptu
?rati;u
ob acceptationem illarum personarum, solum Baptismi, sed etiam gratiae ba- Bapnsmi.
quia sequitas fundata in qualitate et digni- ptismalis.

tate personae, non permittit legem aut
eptio voluntatem legislatoris ad eam extendi
sec
SGHOLIU.M.
modo vel eliam exceptio personw, id est, vel
at.
per ipsam legem, vel per particulare Ad prinmm putat Apostolos ruisse bapti-
privilegium, cui lex non derogat ; vel zatos, ita Aiujust. opist. loS. et 3. de orig.
circumscriptio circumstantice, scilicet anima!, c. 'J. Relerunt iMcepli. 2. hist o. :>. ex
temporis, loci vel aliorum, quae limitant Evodio, et Eulhym. iii 3. Joan. Gliristum ba-
ptizasse Petrum, eta Potro, Andrcam, .loan-
legem et materiam ejus, ut non sit pro
nem, .lacobum, baptizatos, et ab his ca-leros
I
omni tempore, personis, loco, ctc. obli-

!
Apostolos, et a Petro et .Joan. 11. discipulos.
gans; praiceptum autem (le Baptismo Baptistam Tuisse baptizatum, tfuet Salus
i- 1 nsmi
srsalis, fuit universale hoc modo, ut patet Joan- d. ").(!. 2. et Auctor imperf. homil. 1. in
ine
itione nis 3. Nisi quis renatus, ctc. et Mattluei Matth. et indicat llicvon. in 3. Malth.
ultimo : Docete omnes gentes, baptizan-
tes, etc. neque ad locum, aut t(!mj)ns li- Ad prininin (c) ni-^îiiuontuin di- -
mitatur, neque ad personas ; ergo. ccnduin, (piod (llossa (iu.Tdain s>i- -^j^-,',^^;;,,/-
Probat etiam ex congruitate desunr.pta |)(M' illud .loaU. i:{. (Jili Inlits r.sl, clc.
^"'J^^^^"^'
3.
mnda
a Baptismo, qua e«t signum distinctivuin vidctur (licoro, quod .Vpostoli In-
batio.
tismua legiset professionis, ct ingressus in Evan- (M'uut bnptizMti. (ûod prolmbih»
nua
Dovse. gelicam Icgem, a qua nemo cxcipilur post cst, '|ni;i Ciiristus fccit cos Sacei*-
ejus promulgationcm; crgo usus ejus de- (lotcs, confcrcns eis in ccna po-
bet esse communis, sicut et lex et fides, tcstatcin conlicicnd' ••"".> Cliri-
sti dicens : Q\iotiescumque, etc. et tinuerunt bis poenas pro fide, pro-
conferens eis post resiirrectionem pter quas tamen non sunt mortui.
potestatem absolvendi, Joan. 20. Si autem Baptismus sanguinis sit
Quorum remiseritis, etc contulit eis completus, quia sic baptizatus
etiam officium baptizandi solemni- moritur, et non remanet nobiscum
ter,Matth. ult. Euntes baptizate,eiG. viator, non est obligatus ad prse-
ordo autem sacerdotii supponit ceptum viatoris Sacramenta au-
;
Baptismum saltem de congruo, tem non habent locum, nisi pro

Extrav. de Presb. non bapt. c. Veniens. statu vise, ut tactum est distinctione
Nec videtur necessitas, quod prima.
Adl
Christus curti Apostolis in hoc di Ad aliud dico, quod nullus recipit
spensaverit, quia nuUa videtur frustra Baptismum, quia gratia
ratio dispensandi
nec aliqua ne- ibi augetur,nisi pervenerit ad ter-
cessitas, vel utilitas consecuta, minum et si forte prius pervene-
;
cum nec ipsi essent gratiores Deo rit, additur ibi meritum, obedien-
per hoc quod non baptizati, nec do prsecepto divino. Nec etiam est
fuissent efficaciores Doctores in frustra post plenitudinem gratiae,
Ecclesia. Imo videtur, quod minus si quis eam haberet, addere opera
Magister efficaces, quia minus valet Magi- meritoria. 2s:
"^per™ ster moralis, qui non vult opere Ad aliud dico, quod ille non in- Ad5
33
doceat.
jiYipiere quod docet, secundum juriatur Sacramento nec facit, ;
^J;'2j
Gregorium. Christus etiam in se- quod sit falsum signum, quia vel
ipso voluitBaptismum suscipere, ibi confertur gratia aliqua, et tunc gfatia"
saltem Joannis, antequam legem est signum practicum verum;vel poa
Baptismi aliis imponeret, quia nulla, si jam prius erat gratia non
6SSfl
Act. 1 . dicitur : depit Jesus facere perfecta, tunc est signum ve-
et SlgBl
fal
et docere. rum practicum,non respectu ejus, tm
Beatam Consimilitcr supponendum est quod est gratia in fieri, sed in ffli.
^'fuissr de Beata Virgine, nisi forte ipsa esse.
^''^^suT''''
sit excepta ab illa lege, et de ea autem objicitur, quod saltem
Si
dubio est.
fuisset ratio dispensandi, quia for- non habet secum signiflcatum, sci-
te habuit in conceptione filii sui licet ablutionem a pt^cato, dico,
illam plenitudinem gratise, ad quod illa ablutio significatur vel

quam Deus disposuit eam per- tunc in fieri, vel tanquam quse
venire. nunc infit, vel tanquam inflenda
I
EK
4. aliud dico (d), quod baptizatus

Ad quantum est ex parte Sacramenti,
si postea est scilicet aliquid inesset, a quo
utMquis Baptismo sanguinis,
si
*
accepto
nobiscum viator, tenetur, affectu, aniina esset abluenda. El!
vuinere
31
lethaii pro q^ pj-.Q temporc recipcre

loco, ct a
COMMENTARIUS.
effcctu Sacramentum, id est, Ba-
!
miracuiose
coavaleece- ,
n x j• •
ptismum fluminis;hoc autemquod

i tl
ret.
B
q.s.art. 3.
benc possibilc, sic-
g^^ppQjî|;up ^st (c) Ad primum argumentum, etc. Dicit
Apostoli
ut de quibusdam legitur, quod quod probabile est Apostolos fuisse bapti- fuisse
baptizat^
sunt factibis confessores,quia sus- zatos, quia fuerunt ordinati Sacerdotes in
,•20. ultima Ca3na, receperunt claves absol- disp. 119. c. 7. Bellarm. //6. l.drDapti-
[no. vendi, Joan. 20. prajceptum docendi et smo, c. 12>. el lib. l. de Summo Pouliflcr,
baptizandi, Malthm ullimo, etc. IIicc, cap. 23. Salazar de Conccptione Viryinis,
omnia ordine suo, et secundum legem c. 24. Valentia lom. 4. disp. \. qucesl. 3.
supponunt Baptismum, et etiam de con- puncto 4. Ilenriquez lib. 2. de Bnptismn,

gruo ante ejus obligationem. Unde quan- cap. 5. § 2. Canisius lib. 1. de Benla
do Doctor ordinem supponere dicit Ba- Virgine, c 9. Turrecremata c. Quandn,
ptismum, saltem de congruo, non alludit dc consecrat. dist. 4. Vega lib. 3. de
ad opinionem, qucC in eo c. Vcniens, ctc. justifical. cap. 12. et alii.
dicilurquorumdam fuisse, qui putaiunt Caiterum neque Baptismus Apostolorum 6.
non baptizatum, modo habeat fidem, va- est certus, sed sub opinione illud asse- fg^nêinfa^
incerla ot.
lide ordinari, quia liabet Cbristum, qui ruit D. Augustinus ej^wf. 118. minus au- Aujjublin.
est primarium fundamentum ; sed loqui- tem certus est Baptismus Virginis ; de
lur juxta pra3sentem casum de Aposlolis, utroque proeter documenta et congruen-
i[i quibus est dubium si fuerint bapti- tias, quas adducit Doctor in proemissis,
zati, quamvis certum sit eos fuisse ordi- nihil certius habetur, quam auctoritas
natos. cujusdam traditionis, quam ita narrat Eu-
itur Non videtur ergo ratio ulla dispen- thymius in cap. 3. Joannis : Scribunt
isandi
sationis subesse, qute neque in dignita- quidam, inquit, Apostolorum temporibus
^^"^' "^^^^® ^"^ fructum cederet, neque in proximi, qiiod Christus Pelrum el Virfji'
toiis
majorem efficaciam doctrin.ie; qui ergo nem Mariam baptizavit, P<'t)-us vero rc-
docebant alios baptizandos ex lege, con- liquos Apostolos, etc. Ilanc traditionem Traditio.
1 • 1 . •
/Mi • »T. 1 /-, ,1. 1.1«. . . .
Nicephor.
gruebat ipsos esse baptizatos, sicut Chri- Nicephorus Calhxtus Ub. 2. Instorioi,
stus, ccepit facere et docere, Act. 1 . et cap. 3. aliter proponit : Divinus, inquit,
ipse voluit a Joanne baptizari, antequam Evodius, et ipse Apostolorum successor
legem Baptismi aliis iniponeret. Idem do- fuit, in Commentariis suis, prcecipue au-
>8)m jg cet de Beata Virgine, nisi forte, inquit, tem in epistola quam lumen inscrip<iit
ismo
fuerit a lege exempta, in qua occurrit ( Groece 90); ), hcec quoque posuit ; C/iri-
liinis.
ratio specialis privilegii, quia fortc in slus, inquiens, manibus ipse suis Pctrum,
conceptione Filii sui, habuit plenitudi- tantummodo baptizavit, Pclrus porro .\n-
nem fjratice, ad qiiam illam Deus voluit dream et fdios Zebcd'vi ; ii deinccps rcli-
pervenire, etc. quos Aposlolos ; scpluaf/inla aulcm illos
Quantum ad assertionem de Baptismo Petrus cl Joanncs Theolof/us baptiza-

entia Apostolorum et Virginis, eam tenent noti runl, etc. Solus Euthymins cx (tninihus Entiiymius
* *"""•
tor. solum Doctor hic, sed etiam in /ieporla- antiquis mentionem facit na|ilismi Virgi-
en. tis qucest. 8. Biansonis qutcsl. 4. Vori- nis, et variat in narratione, (|uia (licit
uon. !<-'" i. /'• f^'*^- ''' "• -^- Bassolis, Bubion Christinn baptizassc Virgincm, (jikhI iion
reas
cadcm dist. q. 9. Mayronis qmvst. 3. asserit alter ; ilem Petruiii rcli^pios Apo-
(jnius.
Antonius Andreas qucest. 0. et iîliqui stolos baptizasse, (juod ncgai alicr, pr;c-
... Andream
jdan. nostrio schola) Doctores. Baconius disl {>. ter et lilios /ohod.i-i, lii auicm
)tUB.
rez. quoist. 2. Ariminensis dist. 2. did>. 2. r(di()uos. Et quaiiKjtiain postcrior fticrit
'i'niin.
a/ar. Paludanus dist. G. qun.st. 1. arl- 2. So- Nicephorus ducenlis aniiis, lainen verha
isius tus disl. 5. qiucsl. unica, art. 2. Suarez ipsa Evodii transcrihii, ciii atlslipiilaiiir ^'''''"- '^'•^
ega xanilrinu».
* 2. tom. in 3. p. dist. 18. secl. 3. Vas(j. Cleniens Slromal . lib. .•'».
cxponens ilhid
;
;; ;

Apostoli 1. ad Corinthios c. 3. Gratias Baptismo eorum, quse adducitur ab Au-
ago, etc. quia neminem vestrum baptiza- gustino supra : Neque enim minislerio !
vi, etc. C/iristus, inquit, dicitur Petrum haptizandi defuit, ut haberet baptizatos
solum haptizasse, Petrus Andream, Jaco- servos, per quos cceteros baplizaret, etc.
hum et Joannem, illi reliquos, etc. Haec etiam conjectura Augustini non Responj^
Responsio. Et quamvis aliqui respondent exclusi- convincit, quia auctoritas baptizandi eti- con^
vam intelligendam esse, ut cum dicitur am de facto penes non baptizatos est, ut ^'*-
solus Petrus baptizatus a Christo, respe- valide baptizarent, cujus forte exemplum
ctive ad Apostolos, non ad matrem dici prsecessit in Apostolis; et Joannes Bapti-
^"^P"P^' responsio non quadrat verbis Evodii, sta non baptizatus Baptismo poenitentise,
quem citat Nicephorus, neque intento baptizabat ex commissione suse missionis,

Clementis, qui verba Apostoli ad exem- tunc autem ApostoU non habuerant ah-
plum Christi refert, et prseterit Baptismum a™ quam delegatam
Virginis loco opportuno, qui perinde face- Accedit quod Baptismus Apostolorum 8.
» . • ^, Chrysoi
ret ad propositum sicut Baptismus Petri luerit reservatus, ex sententia Chrysosto- Baptia
non erat ergo locus exclusioni, nisi ut mi, in diem Pentecostes, ut eminentiori -dir Pei
cost«|
toUatur frequentatio, ut plurahtas actus. modo baptizarentur in Spiritu sancto, et Tertuu|'
Accedit, quod hsec traditio non fuerit igni ; vel, ut dicit Tertulhanus, fuerit
a
noa^ fu°t
i'ecepta a Patribus ; in primis Augusti- sequivalenter suppletum per vocationem
AuSfn. "^s ^P^^^- 1^8- dicit esse scriptum, quan- et familiaritatem Christi, lib. de Baptismo
do baptizatus est Paulus, non autem in- capi. ii. Illis, inquit, primoe adlectionis
veniri scriptum, quando baptizati sint ^t individuce familiaritatis prcerogativa
Apo3toIi, quamvis credibile putat bapti- compendium Baptismi conferre pos-
zatos fuisse, vel Baptismo Joannis, sicut set, etc.
nonnulli asserunt, sive quod magis cre- Accedit non majorem fuisse rationem, Confirm
dibile est Baptismo Christi ; et hoc ipsum ut Apostolis reservaretur Confirmatio in tanum
colligit ex documentis aliis eorum, quse diem. Pentecostes, quam missione visibiU
facta sunt, et secundum congruentiam, Spiritu sancti receperunt, non per Uncti-
et non ex traditione ulla. onem, aut manus impositionem, sicut cae-
Eam non admittunt quotquot negant teri fideles, quam quod Baptismus simili-
Baptismo Christi usos fuisse Apostolos, ter ex praerogativa sic daretur eminenti-
aut illum esse institutum antequam data or,quam si fieret in aqua, quia ipsi tan-
est forma baptizandi, Matthcei ultimo quam capita Ecclesise, et principes tene-
quoe sententia probabilis est, ut supra bantur ad Sacramentum Confirmationis
ostendimus de tempore hujus instituti- ratione exempli et scandali, et cujusque
onis. Forte etiam enervat illam tradi- alterius congruentise, quae pro Baptismo
tionem, quod Petrus tum non habuit ipsorum in aquaadduci potest. lllam vero
prcerogativam inter Apostolos, quando missionem visibilem Spiritus sancti in eos
fuerunt baptizati, qua reliquis prceferretur, loco Confirmationis fuisse, plures docent;
quia nondum fuerant promissse ei claves tenet Alensis 3. part. qucest. 9. m. l.
baptizati autem debuit sub initio prsedica- D. Thomas in 4. dist. 2. quwst. 2. art. 4. D- Tho
Doctoi
tionis Christi, quando institutus est Ba- ad 3. et 3. part. qucest. 72. art. 1. noster
ptismus, et data auctoritas baptizandi di- Doctor in 4. dist. 1. qucest- 1. responsi-
scipulis ; et hoc indicat congruentia de one ad primam ohjectionem. Ex qmhi}s eVi-
^m
. .
DIST. IV. QUiflSTIO VI. 457
ditur congruentia, quae secundum legem Interpretatio ergo prior non est lilteralis,
ordinariam sumitur, non autem in casu sed symbolica.

privilegii. Xeque contemptus legis, Sacramenti,
Argumentum etiam ex necessitate Ba- aut gratise baptismalis in eo casu, et ex
3,
umen- ptismi, sive ut medium est, sive ut prae- privilegio notorio praesumi potuit, aut
^m
ceptum, non urget, quia, ut supra visum, tralii in exemplum, reclamante lege
«itate
itismi illam non est sortitus usque ad promulga- Joannis 3. Mallluei ultinio, quuc ipsius
itur. In casu
jssa. tionem Evangelii, antea fuit sub consilio, legis promulgatione, Aposiolorum do- priviiegU
j t •
P ^^^ obligat
non prsecepto, et alia remedia fuerunt ctrma. exenifilo credentium, et fructu lex.
fructuosa. Nequeetiam Glossa super illud :

Baptismi evacuantur ; ideoque recte
Qiii loliis esl non indiget, etc. similiter S. Thomas in 4. cUst. 2. art. 4. ad 3.
convincit; ex illo enim loco adducit Augu- asserit : Credi quidem Apostolos hapti-
iistin.
stinus loco citato, argumentum quo pro- zatos esse Baptismo, quamvis scriptuni
bet ipsos fuisse baptizatos, atque adeo no7i reperiatur, si tamen Christus, qui
intelligi lotionem baptismalem, ef serm. habuit poteslatem remittendi peccata, cos
de Coena Domini tract. 56. in Joannem, sine Baptismo, ex privilegio quodctm
rosius
iUiaa, Ambrosius lib. 3. de Sacramentis, cap. 1. sanctificare vohiisset, et qui virtulem
Igor.
anus Tertullianus lib. de Baplismo, cap. 11. suam Sacramentis non alligavit, non
rian.
rhom quamvis concipiat Baptismum Joannis, esset ad consequentiam trahendum, etc.
Gregorius lib. 9. Reg. cap. 99. Pacianus Neque aliud insuper obstat ex eo
epistolaX. Contra Palagianos ^ Cyprianus quod per Baptismum quis sit capax Sa- 10
Res|ior.
serm. de Coena Domini, D. Thomas 3. cramentorum, et membrum Ecclesiae visi- tur
ail alit
part. qncest. 38. art. 8. ad 3. et nonnulli bilis, et professor fidei ac legis Evange- congi"uei
ani
alii. licae ; hsec enim de lege Baplismo ex lanui
lejris. et
Huec, inquam, lotio intelligi potest de conveniunt (et supposita sententia Cliry- unione
meml)ro-
lotione per Baptismum Joannis et posni- sostomi, Leonis Papae, TertuIIiani et
rum.
tentiae, ut intelligit TertuIIianus, et insi- aliorum, quos supra citavimus, asscren-
nuat ipse Augustinus a nonnullis sic tium Baptismum Christi non habuisse
tull.
istin
intelligi probabiliter in epist. Non 118. efficaciam ante resurrectioncm et mortem,
tn non neque
inlelligi de baptismali, docent omnes institutionem, donec data est
ligi de
[apt, Patres Graeci in eumdem locum, sed de forma bapti/andi Matlhan ullimn). Apo-
ysost.
irillus. lotione spirituali a peccato, et metapho- stoli fiierunl meuibia p]cclesi;e anle illud
tius.
odor. rica, ut Chry.sostomus, Cyrillus, Leontius, tempus, ipsa eleclione et vocalione fiie-
ophyl.
Inym. Theodorus Mopsuestensis, et alius Hera- ruiit iiistiluti Saccrdotes, recepcriint
cleota, Theophylactus, Euthymius ;
qui-
claves, Petrus inslitutus^ esi Vicarius
bus favent verba sequentia : Dicit ei
Christi, minister ot dispcnsator Ecclesi;o
Jesus, qui lotus esl, non indiget nisi ut
ac mysteriorum Dei ; si crg^t minisiri,
pedes lavet, sed est nnuidus totus, el vos
dispensatores, priiicipcs, et fuiidamen*
mundi estis, sed non omnes, sciebat enim
liim ctiam cniiit miMiihra, el non hospites
quinam esset qui traderct eum propterca ;
et adveiice, sed rivcs rl dnmcstici, ac

dixit, non estis mundi omnes, etc. baec
exceptio proptcr proditorem iion (piadra- proiiidc Aiigustiiuis scrnt. 13."). dc Tcm-
ret, si locus dc ba[)tismali lotionc inirlli- pore : Ecclcsia lunr in unn domo rnil,
geretur, (|uia etiam Judas haptizatus est. arrrpii Spiritum sunrtuin. iit homiîibus
;
m LIB. IV. SENTENTIAKUM

pmicis eral, in linguis lolius orhis moritur cum perseveranlia in hono, non
eratf etc. habel polentiatn peccandi, scilicet in ulti-
11. Ex his patet recte Doctorern sub opi- mo insianti, non tamen est in statn glo-
nione cum Augustino constituisse Bapti- rice, sed est in statu plence gratice, quia
smum Apostolorum ; Baptismum autem perseveranlia est finalis status plenoe
Virginis cum niajori incertitudine assc- gratioe ; cum ergo Deata Virgo post
ruit primus inter Scholasticos, quem sanctificationem secundam { id est, in
ahi deinceps secuti sunt, quia neque Conceptione Filii ) esset in statu plenoe
Doctor Augustinus, neque aHi Patres quidqiiam gratice, unde dixit Angelus : Ave gratia
assermt dixeruut, prtetct Euthymium, quia me- plena, patel quod non habuit potentiam
mter Scho-
lasticos
^^^10, lapsus videtur, quia neque verbis ad peccandum.
Baptisii;um
\irginis.
£yQj,j citatis a Nicei)horo,
I '
neque'
Cle- Ex quibus patet intelligere statum ple-
menti Alcxandrino multis ssecuHs ante- noe gratioR, iHum, qui est in termino suae
riori coha^ret; et plures rationes suppe- intensionis, quod dixerim propter aHquos,
tunt eximendi Virginem, quam Apostolos, qui euin aliter interpretantur. Loquitur
quse electionis. prserogativa et gratifc, etiam de gratia habituaH, ut patet, quia
totius electfe creaturse cuhnen superavit, dicit minimam gratiam sufficere ad delen-
Congruen- et a peccato fuit precservata ; sic eliam dum mortale ; videatur | sequenti. Et heec
tia
specialis
pro Virgine
miiitat.
congruum
uato
...
ad
fuit,
remissionem
ut remedio per
peccati,
.
se
.
ejusque
ordi- sententia videtur D.
qucest. 2", art. o. cujus titulus est
Thomee 3.
:
part.
Utrum
D. Th
praecepto eximeretur (quamvis etiam sine Beala Virgo per hujusmodi sanctificati-
prsejudicio supe puritaiis baptizari potuit. onem. adepta fuerit plenitudinem omnium
ut infra, responsione ad ultimum, dice- gratiarum? etc. ubi intendit de gratiis
Augustin.
tur),quam congruentiam insinuat Augusti- infusis per modum habitus, ut patet res-
nus /rocf. 3. m/o«nne?n; curChristus solo ponsioyie ad 3. negans eam recepissesa-

Baptismo Joannis fuit baptizatus? quia pientiam quoad usum docendi. In argu-
neque lioc ipso in^Jiguit. mento autem ad affirmativam partem,
Bationem autem hujus exemplionis eam probat ex verbis AngeH,Lucae 1. et
12
Ratio ex- Virginis a Baptismo subdit Doctor : Qnia, verbis Hieronymi serin. cle Assumptione,
cmptionis .
i i -. m-- .-
sustinetur. mquit,
,.
hahuit VI conceptione fint sui qui dicit aHis per partes datam fuisse
illam pleniludinem gratice, ad quam gratiam, Marioe infusam totam plenitudi-

Deus disposuit illam pervenire, etc. Hanc nem. Probat in corpore, quia iHa magis Cur I .a
plenit
sententiam, quam sub dubio proponit propinqua erat FiHo, principio gratite,
Doctor, tenuit Alensis 3. parle qucest. 9. quando eum concepit in utero ; et respon-
Aienîs ''^- ^- ^"'^- ^- i ^- ^''^'^^ ''^ argnmento in sione ad 1, dicit recepisse, in iha sancti-
yirginem onnositum quam in corpore. ubi dicit re- ficatione secunda, plenitudinem gratiaj,
'^
in Oonce- ' ' *
ptioue cepisse plenitudinem gratiaj in Concepti- ut esset propinquissima auctori gratiae

Filii
' ^ ' •
pervenisse onc FiHi, eamque fuisse in statu perfect;E et respojisione ad 3. expHcat diversos
ad . ..... . .
terminum gratise, ut mteUmit gratioe in termmo. gradus perfectionis formse naturahs, ver-
gratiae. Simi
Unde in responsione ad primum dicit: bi gratia, cahiris, qui ut est dispositio an- apP'
Non posse pcccare, inquit, non solum tecedens formam ignis est remissior, ut
pertinet ad statum glorioe, sed etiam ad consequenter est in intenso gradu perfe-
statum perfectce gralioe, sicnt est in san- ctionis, ut est in centro et cum jungilur
cto homine perseverante finaliter, qui fini consummatur. Sic Beata Virgo in pri-
DIST IV. QU^STIO VI. 459
ma sanctificationg se habuit ut disposita, Accedunt ad hoc auctoritates sancto-

quo esset mater Dei, in secunda vero fuit ruin Patrum, qui causam tantffi gratice in
perfectio gratite, sicut caloris qui conse- ipsa assignant conceptionem Filii Dei,
quitur ignem, ex priBesentia Filii Dei ia quia, ut dicit Bernardus /lom. 3. super
Bernardus.
utero incarnati. Item in 3. dist. 3. Missus cst: Leginius, inquit, in Aclis
qucest. i. art. 2. qucesliuncula 3. dicit Apostolorum, ct Stephanum plenum c/ra-
fuisse consuinmatam gratiam ejus quan- tia, el Apotolos fuissc repletos Spiritu
tum ad statum viae, in secunda sanctifi- sancto ; sed longc dissimililer a Marin,
catione, ideo necessitatam fuisse ad non nec in Stephano habilavit plenitudo divi-
peccandum amplius. Loquitur ergoS. Tho- nitatis corporaliter, quemadmodum in Ma-
mas non solum secundum prajrogativas ria, nec Apostoli conccperunt de Spiritu
gratia), sed secuiidum intensionem et sancto, quomodo Maria, etc. Unde serm.
terminum ; neque etiam ipsa prairogativa, 61. de Virgine : Quod fi.emina, infiiiit,
per quam ex plenitudine grati» constituta conciperct Deum, est, et fuit miraculum
est in tali perfectione, ut necessitaictur miraculorum, etc. Proposuit nempe non
ad non peccandum, etiam veniahter, in- fuissemirum, ut Deus Pater generaret Fi-
telligi potest sine intensione gratia?, ad lium, quia nulla requirebatur dispositio,
quam spectat ratio D. Thomae, de propin- cumei ex natura conveniret, sed quod fce.
quitate matris ad Christum auctorem gra- mina conciperet Deum, fuisse miraculum
ft
tise, et similitudo adducta de forma calo- miraculorum, etc. Et subdit dispositionem

ris, et applicatio ejus ad gratiam Virginis, ad hoc necessariam : Oportuit enim,
Videatur etiam D. Bonaventura in 3. inquit, ul sic dicam, fccminam clevari
dist. 13. quajst. 3. ad quamdam quasi cequalitatem divinam,
14. Ratio autem D. Thoma) prremissa satis per quamdam infinitatem porfectionum
Ratio
Thomse congcue probat illam sententiam, propter ct gratiarum, quam crcatura nunquam
dfiicitur,
propinquitatem ejus ad Christum auclo- experta est. Unde (ul crcdo) ad illam Abundantia
)iicatur
^^^ gratio), dum illum concepit de Spiri- (d)ijssum imperscriilabilium charismaliim y-^^^rll^^y^^
tu sancto, qui sicut disposuit corpus vir- Spiritus sancli, quce in Deatam Virginem
ginale, ut eum conciperet carnc, sic etiam dcscenderunl in hora divince Concepti-
ejus mentem, ut cum conciperet in Spi- onis, inlellcrlus /lumanus, vel Angclicus
ritu, juxta illud : Quinimo beali qui nunqiiam poluerunt altingere, etc. Vi-
audiunt vcrbuni Dci, cl cnstodiunt il- doantur expositores in i.iicjo 1. siipcr
ccessus lud, etc. Et recte probatur antecedens ab illa, gratia plcna, et in o|)usculis et ser-
i Deum , ^ -. . o t^- •• • • •
lerficit. cadem auctoritate Dionysii, (juia Spiritus monibus de Dcipara. Quinimo nullam
AngcHci, quo inagis accedunt ad Dcuni, agnoscit Ecclesia niajorem piifirogativam
eo magis participant perf(Xtioneni ; ct si- iii Virginc, (piain conceiiissc de Spiritu
militer EccUisia, f|uo propinîuioi- eiat saiicto Filiuni Dei ; congruit ergo, iit in eo
Christo, ut ii qui habebant priinitias Spi- statii ct gradii jicrfcctionis eum concipe-
'"'^"^» ^^ magis perfecta fiiit. Itein, luil- rct, (jiKMii iinllus alius in via et vil;i mnr-
atuR vijc
yirjjine|„f^ statuiii iu via perfectiorcm hni)iiit lali cjiis, exccdorct, iil iii illis vcrbis insi-
'
Tfectissi-
mus Virij;o, (luain sil illc, in (luo facta cst iiuat Bcrnanlus.
it jnCon-
ceniiono matcr Dci, coiicii)i(!ns de Si)ii'itii sancto ;
Unde (|iii diciinl cain iinM-uissc, iil lit?- q^'^,
F>i'i. , . ,. :,. „ .
decuit ergo cam liinc digiiilicatam fiiissc rct iiiater Dei, vel ccrli' imiiii sanclit.ilis '"i'»'»»'"''
fbM' iiialer
summa gratia ipsi destinata. graduin attigissc, (|ui digiius lioc piivi- '^'"-
,

Medium \Qg\o non debent nlurimiim ab hac onem ma£?is ap-
o fuit, naturse ; erffo
D a fortiori o
coniunctiim ' i ' i
fini est in seutentia abhorrere, cum, omnium con- plicatum in esse causse ad causandum
peiiecto
statu. sensu, dispositio necessaria ad lioc fuerit sanctitatem, (juam sit meritum quod
sanctitas et eminentia gratice ex parte consisiit in actu. Corroborari potest
Virginis ; et ipsa prcerogativa conceptionis duobus exemplis, quia Christus in utero
exigebat eam sanctitatem, quffi maxima matris sanctificavit Baptistam per salu- P3
i
posset esse in statu vice, et pura creatura, tationem Malris, et repletus est Spiritu
et omnis sanctificatio Virginis a Deo fa- sancto ; ergo a fortiori magis fuit con-
cta, et privilegia ad hunc finem ordina- junctus ipsi Virgini, ad effectum sancti-
bantur; sanctificatio ergo Virginis, et ficationis, ut supponunt omnes Patres.
sanctitas per gratiam collata fuerunt Secundum exemplum est de Eucharistia,
medium disponens ex parte Virginis, sed quae cseteris Sacramentis perfectione

dispositio, et medium tunc maxime est gratine prffiferfur, quia ipsum Christum
perfectum, quando fini conjungitur in auctorem gratiee in se reahter continet.
effectu, quia tunc est in actu et quiete, Praeterea, heec sententia non minuit 16
Non mii
non in motu ; ergo talis fuit gratia Vir- dignitatem Virginis, sed magis auget, haec' I
sententii
ginis in Conceptione FiUi, ut fuerit in ter- quia sicut non est contra dignitatem na- dignitatea
Virgini|
mino suae perfectionis. turae assumptse, ut intuitu unionis et
Et hoc est, quod intendunt citati Do- assumptionis ejus, fuerit ipsi concessa
ctores, per illum effectum secundse gratia in summa perfectione, tanquam
sanctificationis, quo dicunt eam consti- dispositio consequens unionem, ita etiara
tutam esse in ea gratise plenitudine, ut ex assum.ptione Virginis in Matrem Dei

necessitaretur ad non peccandum leviter, non minuit ejus dignitatem sic recipere
qui est summus gradus perfectionis in gratiam, quse ipsi destinata est, tanquam
viatore, participans impeccabihtatem dispositionem antecedentem et concomi- Altior D
tilulus
patriae, quantum communicari potest tantem ipsani Conceptionem, imo auget, latK
gratiie
Gausa puro viatori ; ad haec causoe efficaces quia ex aUiori titulo maternitatis ipsi
supr.i
appficata
^Pi^lJcatce fuerunt, nempe Spiritus san- quam si
collata fuit, per propria merita legeii!
ctus, ex quo concepit Fihum, et ipse de communi lege eam reciperet.
Filius (onceptus, per quas suppleri potuit Dignificat ipsam gratiam, neque mi-
Dignific! j
omnis efficacia causse inferioris, ut meriti. nuit efficaciam meriti virginahs, quantum gratiam,
merita j
Si ergo Sacramenta applicata producunt est de se, ut patet in meritis Cbristi

effectum gratia3, qui ahas haberi posset Domini, qute de se quidem poterant iia-
per meritum, et eo perfectius causant, bere valorern, ut mererentur gratiam

quo perfectiorem in seipsis virtutem con- sanctificantem, seu habitualem (nisi quia
tinent passionis, et meritorum Christi, jam fuerunt praeventa ) si Deus ita vellet,
quam meritum contineat ; recte ergo in sicut meruerunt gloriam corporis, et

Merita
Perfectior proposito licet a fortiori argumentari, exaltationem nominis, quia hsec subsecuta
coDJunctio
quia
. p
pertectior
• !> •
.*".,.. î • • -1
perinde poterant
Ghrist:
Ghristi tuit conjunctio Christi sunt opera Christi, ac

Tn naiura, ( ut bene D. Thomas cum Beata Virgine
) cadere sub meritum ejus, gratia autem
Sacramen^ in Conceptione sua, quam ejusdern tota prfecessit, ideoque non poterat ca-
tum mediante Sacramento
cum recipientis ipsum dere sub meritum, quia erant princi-
viatore.
Sacramentum, quia haec est mediante pium meriti.
signo tantum, illa vero per participati- Exemplum sit in Sacramentis, verbi
gratia Baptiamo, qui natus est dare pri- onem prffimii, et ponitur ex parte Dei,
mam justificationem et gratiam de lege neque immediate cadit sub legem sicut
quantum est de se, nec minuit ejus effi- opera, etgloria, quaeestprsemiumconsum-
bplum caciam, si praeveniatur ab alia causa matum. Et aliciuando est necessitas operis
Je
tismo. superiori, ut careat effectu hujusmodi in cui nihil accrescit justitise sanctificanti in
icacia
imen- subjecto particulari, ex conditione et via, ut ex sententia Doclorum de natura
;i.
statu subjecti, non defectu efficacise Sa- et conditione meriti (quam si attenderent
cramenti. Et si dicas saltem dare au- moderni, non tam rigide hanc, quam ha-
gmentum gratite, respondetur nihil ctenus tractamus, censerent) probare H-
referre, quia id tantum dat ei, qui non bet.
est in termino, quantum ad gratiam In priinis non augeri gratiam aut glo- 18.
destina(am;unde de ratione Sacramenti est riam essentialem, per actus aiquales, aut
tantum, ut significet gratiam in ficri, vel remissiores (in quibus tamen salvatur ob-
in faclo csse, non autem semper in ficri, servatio legis, et necessitas operandi oc-
ut bene D. Thomas, et Doctor in loco currente praecepto) quam sit habitus
infra citando. Unde Eucharistia sumpta prfiecedens; est plurium Magistrorum sen-
a Christo Domino, sumpta est sacramen- tantia, neque his «nereri augmentum no-
tahter, non tamen ei contulit augmentum vum gratiae in via, aut gratiae et glorire
illum gratiae sanctificantis ;
neque ex in patria, nisi, ad summum, gaudium ali- Actus
remissior,
hoc erat signum falsum,sed meritum non quod accidentale de bono opere prtTterito, aut jequalia
gratia,
est magis secundum legem et voluntatem et perpetuitas prsemii. Quibus dicunt ulte- ipsam non
auget.
divinam ordinatum ad causandam graliam rius correspondere prajmium essentiale
seu ejusaugmentum, quam Sacramentum gratioe et glorise, non novum, ut dixi, sed
Eucharistise ; ergo, etc. antiquum, quod prioi'ibus promeritum est;
Ultimo tandem, ut propius attingamus nam idem praernium pluribus meritis cor-
17.
Non
fundamentum adversse partis, non destruit respondere potest, sicut grati» habituali
rogatur
nerito
meritum in Beata Virgine, quod non fue- gloria per modum hajreditatis, et ultimae
irginis. rit causa gratise sanctificantis, post Filii dispositioni correspondet ut merces ; ex-
conceptionem ; ergo ex hoc male infertur altatio nominis Christi ratione unionis
contrarium. Probatur antecedens, quia ju- hypostaticaj, et ratione meritorum, ita
stitia operum est longe diversa a justitia D. Thomas in 1. dist. 11. ([mcst.î. art.'i.
D. Tliom.
sanctificante per modum habitus, et per D. Bonaventura in 2. dist. 40. art. 2. D. Bonav.
Capreolus.
se requiritur ad eam in adulto : Si vis in- (imcst. 3. Capreolus in 4. dist. 14. Conradus.
gredi ad vitam, serva mandata, Mat- quwst. 2. art. 8.Conradus 12. qucest. [l\.
Finis
tlicei 19. imo haic magis per se exigitur art. 8. videatur ctiam D. Thomas 1. 2.
Timarius prajscriptum legis, in quibus exercitium qmcsl. 14i. art. 8. ad 3. ct 2. 2.
meriti.
nostri consensus et arbitrii habetur, et quatst. 2i. art. (J. Addamus ct Durandum
subjectio ad legem Dei, quam augmentum dic(irc iu 1 (//.s7. 1". qucvst. 8. actibus
justitia3 sanctificantis. Unde ct opera re- remissis nos nicrcri augmentum gloritc,
quiruntur magis per se ad gloriain in et non gratuc.

adulto, ut conferatur pcr modum coronaj, Ilanc ergo sententiam applicando do 19.
.\pplirnlur
cui aIio(juin non datur nisi ut corona rc- facili invcnitur ex mcrito iion infcrri
pr:i'dirl.i
gulariter, quain exigatur augmentuni jii- augumentuin grali:o sanclilicantis scmper, 8oi)lei)li.i
ail prop.iji
stitiiB habitualis, (piod potius habet rati- (luamvis vialori adiilto et justo incum- tUMl.
bat necessitas operandi, ut servet legem tionem ; vel certe fuisse meritum respe-
et applicando hanc doctrinam ad Beatam ctu gratiie antiquse, neque repugnare iioc
Virginem, ejusque opera, post Concepti- merito, neque legi et justitiae, quae est
onemFilii,et plenam gratiam in termino, secundum merilum, ut pluribus actibus

diceretur quod meruit eamdem gratiam mereatur quis idem, cui unicus tantum
it!'
per merita subsequentia; eamciue dupli- sequivalet. 1*:
ci titulo liabuit, nempe ut erai dispositio Teneatur quod magis ad dignitatem Eligat
seDteni
Mereri data al maternitatem, et ut per opera Matris, et mysterii facit et hanc ego quae 1119
prsemium piaceti
per subsequentia eam meruit, sicut praefati censeo probabiliorem, quam hactenus
meritum
subsequens, auctores doceut meritum oequale, et re- disseruimus, quia magis fundata videtur
missum mereri etiam preemium ex anii- in auctoritate et ratione, quam non im-
quo debitum, slcut per exempla adducia pugnat alia ratio, quam illa de operibus
patet ; sic etiam justificati ex communi subsequentibus,, ut sunt meritum, et sa-
sententia merentur primam gloriam, tis est ambigua, et male applicata. Neque
quainvis alias correspondeat primce gra- canon Tridentini urget 32. ubi damnat Canon ; Itis
Trid. n
tice, quee non est ex meritis, quibus favet asserenles jusliftcalam per bona opera obstat.
Tridentinum sess. 6. can. 32. Neque hoc non mereri augmentum gratioe, etc. quia
absurdum est apud Theologos, aut Juris- damnat haereticos, negantes fructum ju-
peritos ahquid pluribus tituhs acquiri stitiae, et mercedem bonorum operum in
posse. justo, non intendit per qusecumque ope- JllO
Meritum Secundo diceretur, quod Beatissima ra mereri justum, et in omni casu au-
Virginis in
Concepti- Virgo liabuit, dando consensum Incarna- gmentum gratiac, quia sic prsefata senten-
one tioni, omnia in perfectissimo gradu re- tia Scholasticorum maneret damnata, quod
Filii.
quisita ad meritum purse creaturce, et non est verum ; unde Doctor responsione Doctor
tunc assistente causa efficaci, factam fuis- ad 2. dicit non esse frustra post plenitu-
se in termino suse gratise sanctificantis, dinem gratise, si quis eam haberet addere
quse non potuit ulterius augeri per afi- opera meritoria. Quod patet ex ratione
quod meritum subsequens, quia nullum praemissa, etjuxta sententiam Doctorum
erat intensius gratia recepta, vel merito, quos citavimus.
per quod ifiud recepit, et sic merita (d) Ad aliud dico, quod haptizalus 21.
Jlartyrii
subsequentia erant merita respectu glo- Baptismo sanguinis, etc. Hoec responsio non toll
obligati
ria3 tantum ; et haec satis congruit illis est clara, et doctrina in ea tradita commu- onem
ad Saci
sententiis, potissimum Durandi. nis, quia sanctificatio, siveper martyrium, mentun
vita
20. Ex quibus patet, hanc sententiam satis sive per fidem, recepta, non eximit a si
supersit
prubabilem esse, applicando principia a prsecepto suscipiendi Baptismi Gatechu- AuguatiS
pluribus Doctoribus satis recepta. Eam menum, si potest illud commode adimpie-
prffiter citatos tenet Almainus in 3. d. 3. re, cujus omissio esset contemptus, ut
qucest. 2. not. 2. Eam impugnat noster patet ex Augustino lib. 13. de Trinilate
Vega lib. 10. in Tridentinum, cap. 2. cap. 19. super Leviticum qucest. 84. de
et Vasquez 3. part. dist. 119. cap. 5. prcedest. Sanct. cap. 1. lib. 1. de
quorum impugnationi respondet ultimum Baptismo cap. 8. lib.^. cap. 21. et alias
argumentum, concedendo meritum Bea- scepe, Fulgentius de fide ad Petrum, c. 3. Fultren
toe Virginis vel fuisse solius gioria^, 16- et alii, et patet ex iis, qufB supra prajmi-
quendo de eo quod habuit post Incarna- simus. Et Doctores passim adducunt de
. ;
DIST. IV.QUvESTIO VI. 463
necessitate Sacramenti, quod in martyre diim in fieri causat remissionem quoad

haberet effectum, vel gratire, velcliara- iufantes, et eos qui habent peccatum, si
cteris et consignationis, etc. Uesponsio sint aduUi, et accedant ad Sacramentum

ad 2. patet ex dictis. cum attritione; in facto csse causat in iis,
quo Tertium argumeiitum petit cxponi, in quibus infuit peccatum, sed pr.ieventi sunt
sistit
ritas quo consistat veritas practica Sacra- per aliud remedium ante susceptum Ba-
niEe.
menti, et signiricatio formne, qufe daptismum. \n ficndo, -dat fore, refertur ad
tur in remissionem peccatorum ? et soiam Virginem, in qua nullum fuit pec-
quanam ratione verificari possint, tam catum.

Baptismus quam forma ejus practice Uterque modus denotat virtutem
hic DiiTereniia
o ,. 1 , . secundi et
in justificato, est potissimum in Virgi- Sacramenti, quantum est de se, ad remis- tertii
ne, supposito quod in Conceptione Filii sionem peccati, sed differentia solum est "gratfam.*
pervenerit. ad terminum gratice sancti- in hoc, quod secundus modus in ordine
ficantis, vel crescere in ea am[)lius non denotat actuaiem remissionem factam
lo ditfi-
m
•
. . -^ ,•
itatis.
possit, saitem via ; supposito etiam fuisse ; tertius vero non supponat actu-
quod nullum habuit jieccatum, vel origi- aiem remissionem'peccati, quia noninfuit,
nale, vel actuale, quomodo erat capa\ sed solum potentiam Sacramenti ad liunc
Baptismi, qui datur in remissionem pec- effectum, si peccatum fuissel incursum.
catorum? Quam difficultatem movet Priori modo sul)jectum recepit primam
vitur
Doctor in objectione ad calcem. Re- gratiam per modum justificationis per
pondet autem ad primum de offe- translationem suJDJecti, aut persontc ab eo
ctu gratise, quod Sacramentum significet statu, in quo natus est liomo fifius Ada-
semper, vel in ficri, vel in facto mi ad slatum adoptionis filiorum Dei,
essc per veram renovationem a peccato per

Sic respondet D. Tiiomas in I. dist. 11. gratiam, et sic indigentiam Baptismi ra-
Thom.
2. iiart. dist. rcsp. ad idtimum in simi- tione peccati incursi, aut alterius rcmedii
li ; estque vera resolutio Doctorum, quia jequivalentis. Sed alius modus non admit-
significare per Sacramentum est causare ; tit priinam gratiam datam esse per mo-
uid sit
perinde ergo valet prcedicta distinctio, dum justificantis, aut remissionis, sed
fied
"^ quando Sacramentum, vel causat effe- solum per modum sanctificantis, et proc-
ctum, et sic significat in ficri, vel suppo- venientis pcccatum, quod alias ines.set,
nit causalum ab alia causa pncveniente nisi praeveniretur per gratiam.

Sacramentum elTectum suum, quem in Ut autem h;ec doctrina et solutio
ina- 2;k
.1
virtute continet, et sic quantum est de se
•II. • I
gis ileclaretiir, objicitur (omissis Scriptu-
/...-.
Impui,'natur
impui,'naii
tertius
ûid in "*"^"^-
cto esse causarct, nisi jam ipsum prtosupponeret ris allegatis supra) Concilium Conslanti-
ausare ?
et hoc est causare in facto essc, id est, nopolitanum : Con/itcor Hnnin liaplisma
supponere causatum, quod alias ipsum in rcmissionem peccatornni, etc. .Milcvi-
Sacramentum natum essct causare, si tanuin can. 2. Item placuit, iit f/iiicumquc
subjectum esset in potentia. parvulos rccentcs td/ uteris matrum hap-

Ad aliud quod objicitur de cffectu re- tizandos negat, aut dirit in rcinissioncm
Eadem missiouis pcccati, respondct similiter cau- peccat<n'um cos hnptizari. .scd ni/iil cx
lisimciio
<,j,pi semper per Sacramcnlum, vcl in fi- Adamo Iralicrc orifjinalis pfccati, ijiiod
emissioni e,./ vcl ii\ facto cssc.wAiw ficndo, hoc rcqcncralionis hnuicro r.rnictiir; iindc
pwcati. ' ' .
•
. '
est, in fore, si aliquid ibi essel remitten-

^.
fit consequcns, ut m .
</.v /orma haplisma-

tis in remissionem peccatorum nonvere, lih. 12, conlra Faustum, cap. 14. lo. Origen»
sed false intelligatur, anathema sit, etc. 38. 3G. et lib. 19. cap. 12. Gregorius ofegoi
Propter hanc enim fidei regulam, etiam hom. 12, in Eêc/i. Hieronymus. lib. 1. ^'^™"
parvuli, qui nihil peccatorum in seipsis contra Jovinianum, et epist. ol. Poeni-
adhuc committere potuerunt, ideo in tentia vero secunda tabula f/fs^ 1. de poe-
|i
peccatorum remissionem veraciler bapti- nitenda, can. secunda tabula. Idem epist.
zantur,ul in eis regeneralione mundelur, ad Demelriadem, et alia ad Sahini-
quod generatione traxerunt, etc. Hic idem anum et lib. 2. in Jsaiam cap. 3. Schola-
canon resumptus est a Conciliis Afri- stici in 4. dist. 14. et 3. part. q. 83.
canis et Tridentino sess. 5. de peccato art. 6. Utrique etiam aeque competit ne-
originali, can 4. hahetur cap. Placuit cessitas medii et praecepti, qua ordi-
de consecrat. dist. 4. ergo forma Ba- nantur ad peccatum. Si ergo forma

ptismi, tunc est vera, cum causat quod Poenitentise non potuit esse vera in Beata
significat; vel tunc daturin remissionem Virgine, quia non habuit actuale, etiam
peccatorum, quando supponit peccatum, veniale, ut tenet Ecclesia, Tridentin. sess.
vel quod inest, vel quod infuit ; ergo 9. can. 23. ita etiam neque Baptismi
non potuit dari veraciter Beatse Virgini forma vera fuit , nisi ex suppositione
nisi ex suppositione peccati non actu- originahs.
alis, quod nunquam admisit ; ergo origi- Hsec difficultas tangit plura, quae brevi-
nalis, alioquin non habet forma veram ter tantum hic tractare licet, ut ex fidei
significationem remissionis peccati in re, regulis verum formse baptismalis sensum

aut m voto. eliciamus,qui est ille, quem paucis verbis
24. Confirmatur, Poenitentia non magis attingit Doctor in responsione prsemissa soiut
Confirma-
tio.
respicit peccatum actuale post Baptismum in textu ad calcem qusestionis. Ne autem ^^^^8
^Bapu^smi'°
commissum, quam Baptismus peccatum videatur libera et sine fundamento, proba- ^^'^^^l'
et Poeai- originalc,
° aut actuale antea commissum, tur per sequentes conclusiones.
tentia
in ordine alioquin consequcntia Concilii non vale- Non de veri-
Prima conclusio : est Conciu
peccatum. ret in parvulis, nam ex eo quod non formce haptismalis ut ullum pecca-
habeant actuale, infert ad veritatem for-
tate
tum, sive
....
originaie, sive actuale,
.
I
quoa
I
run
Baptis
veras.
is
-.e
*
mse in ipsis requiri originale ; sed poeni- inest, remiltat in determinata subjecti ^^"00;
tentia ita respicit peccatum post Bapti- dispositione et statu, quamvis valide
smum,ut non possit ministrari,nisi respe- conferalur Baptismus, et consequenter
ctive ad ipsum, neque absoIvi,nisi qui sic forma ejus practice verificetur. Haec con-
fuit peccator; ergo neque Baptismus dari, clusio est de fide, et probatur ex illa
aut forma ejus verificari, nisi respe- veritate ssepe determinata ab Ecclesia
ctive ad peccatum, quod infuit ; utrum- contra antiquum errorem, nempe Bapti-
que enim ex fine intrinseco institutum smum ab hsereticis collatum etiam adulto,
est ad remissionem peccati, alterum per esse validum, quamvis illum receperit
modum regenerationis,aIterum per modum in hffiresi servata forma et materia et
reconciliationis ; utrumque appellatur ta- intentione requisitis. In his tamen quoad

bula, qua salvamur a naufragio. Bapti- adultos professores hseresis, non signi-
smus 1. Petri 3. Quod et vos similis ficabat actu remissionem peccatorum ; er-
formce salvos fecit Baptisma,etc.Ovigenes go non est ille sensus verus formae, et
hom. 2. in 6. cap. Genesis, Augustinus necessario requisitus. Antecedens patet

DIST. IV. QU^STIOVI 465
ex determinatione Stephani Papfc, contra cap. 1. ideo dici eum errasse, o<n"« no;i
Cyprianum ; ex Nicoeno can. 16. et aliis, dislingiichat Sao-amenlum ab c/fectu vel
quo infra suo loco citabimus. Minor et usu Sacramcnti, etc. De hac agemus cum
consequentia probantur, qufc etiam sunt suis fundam.eniis et ralionibus, unde pro-
de lide, quia sine fidc impossibile cst pla- betur baptismus validus in hoerelicis ct
cere Dco, ad Hebra3osll. ergo et sancti- schismaticis. in quibus non halet effe-
ficari adultum. Jastus ex fide vivit, etc. ctum remissionis peccati, infra disl. G.
ident. Est inilium, et fundamenlum justifica- Huc etiam spectat verilas de Bantismo -•^"pstin.
tionis, Trident. sess. 6. cap. 8. ct cap. 7. dubio sub conditione iterando, et In iis in .
*^"''>i»s
iterandus.
Primo disponit ad ipsam, rcquiri(ur ut quibus nulia est memoria Baplismi sus- I-eo-.
insit sicut oporlct, ct per Dci gratiam, cepti, aut vcstigium, in epist. Leon. 37. Vornfa"'
can. 3. sine ca niliil est sanctum. Leo alias 35. ad Lconem liavennalem, in. vaiiide
Papa. Papa serm. 4. de Nativitafe, et aUi Carthaginen. V. cap. G. Concilio Africa-

''"'P'"^^'"''-
omnes, qui necessitatem fidei declarant no sub Bonifacio cap. 39. ^\'ormatien.
in adulto. cap. 10. et referlur de consecrat. cap. \.
26.
Secundo patet exalia veritate fidei, quae IHacuit. Item casus de ficto baplizato,
iSf^ ejusdem est certitudinis ; adjunctis rati- quem supra tractavimus. Sed his omni-
'''"ûit"^
onibus Patrum pro eadem, haec autem bus rite confertur Baptismus, quamvis in
^terari est : Baptismus rite collatus nequit iterari, iis non habeat remissionem peccatorum ;
can. n. alias IG. Apostolorum, Florenti- ergo remittere peccata, quae ctiam insunt,
num in Decreto unionis, Tridentinum non exigitur ad veram et practicam si-
sess. 1, de Sacramentis in genere, can. 1). gnificationem formie Baptismi, alias esset
de Baplismo, can. 11. Clemens Romanus signum falsum, neque consisteret Sacra-
loilSm Rom. ,-, ^ ^ .-. . «
• r^ /i
(4 iprianus. "0- «. Lonstitut. ccip. lo. Cyprianus Iw. mentum.
'i, I
2. epistolarum, cpist. 3. alias. G3. adCa;- Hatio autcm hujus est, quia ad A'erita-
cilium. Quod autem fucrit in illo errore, tcm Sacramenti non exigitur nisi matc-
quod putavit apud heereticos et schismati- ria et intentio ministri et consensus ad- 27.
cos non esse Baptismum, processit ex eo ulli. Pnmum patet ex Fiorentino et Tri- dictorum.
quod putarit, neque fidem, neque charita- dentino scss. '. de Sacraiii. in (jencre,
tem esse apud hajreticos, quod verumest, can. 4. Secundum vero ex cap. .Majorcs
neque consequenter remissionem peccato- de Daptismo, qu;e salvantur in ordine ad
rum, quod c'cque verum est, respective ad eum, cui iinlhim peccatum rcmitiitur;
adultos in hioresi et schismate perseve- ad veritatem autem Sacramcnli nibil afi-
Error rautcs.de quibus loquimur ; ex alia autein ud requiiitur, cst (nini signum dc sc ef-
'TPfa"»-
parte non posse sine his Baptismiim esse ficax, ex TridcMit. sr.ss. 7. dc Sacram.
validum. ingencre, can. ;2. cMJ. ct ex Floronlini).
Ilac rationc ( inquit Augustinus lib. 4. Ad salvandam aulein eflicaciam caus;o
de Baptismo cap. G. ), qucc illi vera: viscc moralis ct naturalis. nun e\igilur ul in
sunt in obscurissima quccstione kdwranti (piocumquc siibjccto ipialitcrcumipic dis-
et de remissione peccalorum /hictuanli, |)osil(), liabcat (pKMiilihct cffcclum suiim ;
ntrum iii IJaptismo (Ihristi possit non fi- siifficii cniiii iit liabcal ali(|iiaiii c\ pliiii-
cri, el utrum apud /lacrelicos possit fwri, bus, ciiius aiiax csl siibicctuiii,
... iii
(
iii
j '
,,,ijj
.
. .
cl utrum apud liccrcticos possit fi'ri, clc. i^r.cscnii maioiia characlcrcm, \tl gia- iv.ininiur
supple remissio peccatorum ; et //7^ G. tiain, vd iii,i,M-cssiiiii iii Kcclcsiam, a|icr- .m.ii.iiun
*"'"""•
Tom. XVI. 30
.

lioiiem janute ; el perinde hoc probari po- mus. Paletetiam ex iis, quae de Baplismo
test in aliis Sacramentis, quidqiiid sit de flaminis, ejusque efficacia traditur ex
Poenitentia, et cum hac clausula Triden- Patribus, Actoruni 0. Ex his duabus
tinum loco citato can. 6. et 1. asserens cnnclusionibus colligitur, non esse de
Sacramenta de se conlhiere gratiam, veritate formoe Baptismi, ut peccatum
quani significant, et non ponenlibus ohi- quod inest remittat, neque quod peccatum
ccui conferre, quantuni est ex parte Dei ; remissum sit per ipsum Sacramentum in
et hoc patet in omnibus ea valide conferri. re, licet cum voto ejus remittatur.
non obstante obice alicujus sui effectus, Tertia conciusio : Non est de veritale 29.
Tert
quin etiam poeniteniia ex opinione formce Baptismi, ut peccatum originale conclu
D. ThomcC ini.d. 11. quoest. 3. art. 4. e.t acluale in voto ejus remittantur, aul de^rat
qnAestinncula prinia, datur inforrais, et cum suhordinatione ad Sacramentum. ^^P["
vahda, quem plures auctores sequuntur ;

Hsec etiam est de fide, quia
^ forma Bapti- .peccat
'
in voto
et ii qui docent Sacramenta omnia cau- smi fuit verificata in circumcisis, qui remiife
semp
sare vel characterem, vel aliquem orna- conversi sunt ad prsedicationem Christi
tum, salvant per hoc veritatem formse et et Apostoli juxta communiorem senten
materisein significando. tiam scholce, et alii iK quibus antea Cir-
Conclusio Ex quibus colligitur Baptismum in Vir- cumcisio remedium legis naturse, fides
probata et , ^ •
-f ,- •
i
inteuta. &"iG, quoad veritatem signihcationis sal- charitas et poenitentia habuerunt effe-
vari in his effectibus, quamvis in ea non ctum remissionis peccati, ut in Magdalena

habuerit remissionem peccati, nam eadem et Latrone sine subordinatione ad Bapti-
est ratio, et idem fundamentum, nam smum ante mortem saltem Christi, quo
magis est contra veritatem formaj Ba- tempore non habuit necessitatem medii,
ptismalis nonsignificare remissionem, vel aut prsecepti, vel etiam ante instituti-
eam non dari in remissionem peccatorum, oneni Baptismi, quando remedia de lege
quam eam non dari in remis-
quoe insunt, currebant contra peccatum, et sine uUa
sionem, quando nuUum peccatum inest ;
subordinatione ad Baptismum ; valebant
ergo non fuisse remissum in ipsa aliquod ergo sine voto Baptismi. Exemplum sit in
peccatum in fieri, ut respondet Doctor, iis, qui conversi sunt ad prsedicationem

quando fuit baptizata, non tollit veritatem Joannis Baptistse, et poenituit eos de pec-
formse baptismalis. catis ; vel in Nathanaele, qui laudatus est
Secunda conciusio : Ad veritatem formce verus Israelita, in quo non fuit dolus, in
Secunda Baptismi in omni subjecto non requiritur, Joanne Baptista sanctificato in utero.
Nonrequ?ri "^ peccutum aliquod ei insit, quando ve- Demus etiam jam aliquos sanctificatos
Sanctil
înê*sT '''pcafK*" ?pf* forma. HcTec etiam loquen- in utero, quod non repugnat, et ex Legen- i" "''
^^* ^^ pcccato simplicitcr, quod excludit a dis Sanctorum asserunt quidam, ut pro^
ven'fica*t°
fnrnv,
'orma ^,jj^g, jgtema, quale est originale et actuale. babile aliquos tales fuisse post promul-
est de fide, et ne diffundamur, probatio gationem Evangelii, et necessitatem Ba-
ejus pervia est ex iis, quoe Scriptura, Pa- ptismi, quibus collatus mox Baptismus,
tres, Concilia, et omnes Doctores tradunt neque in re, neque in voto remisit ali-
de efficacia fidei operantis per charitatem, quod peccatum ; non in re, quia jam
de efficacia etiam ipsius charitatis et sanctificati sunt ex privilegio, et supra
pnenilentioe perfectse, quoe dicitur contri- legem ; non in voto, quia votum Sacra-
tio, non est quod ex multis pauca profera- menti nequit haberi nisi per actum pro-
;
DIST.IV. QU^STIO VI. 467
prium, qui non potest esse in infante, ut tat culpam, et omnem pnonam ; ex Au- TertuU.
Cl-^mens.
supponit canoaad oppositum citatus con- gufiUno Iract. 8i. in Joan. Tertulliano in Cyprian.
tia Pelagianos, asserentes infantes bapti- Apolofjel. in fiae, Clemente Uomano
zari in remissionem peccati, non originalis, lib. o. conslil. cap. ~. Cypriano epist. 13.
sed actualis, et propria voluntate commis- ubi sequat martyrium Bapiismo. Videatur
si, de quibus supra egimus de Baptismo etiam Augustinus//6. 3, deCivit. cap. 1.
•mpre- infantum qncest. Hi tamen comprehen-
1. et communis Patrum, qui de necessitate
iuntur , ^ t. • • •
.
ecepto derentur preeceptoBaptismi, sicut Apostoli Baptismi agentes ad ingressum regni coe-
1*^ circumcisi comprehensi sunt. lorum,
e,
et Judcfii excipiunt casum confessionis
Iicl 1
OB I
Comprehendit enim lex tam justo quam Cliristi, per elTusionem sanguinis.
n
apli
,
injustos, tani Gentiles quam Judoeos Quin etiam martyrium natum est de Martyrium
quod non datgraliani
esset verum, si ad veritatem lege ordinaria dare gratiam in termino, ia termino.
;c:
VDll
formse ejus requireretur in singulis ordo ad quem destinata est persona, ut ex ra-
(iiiU
m Baptismi ad peccatum in effectu, vel in tione prsemissa patet. In eo ergo casu

re, vel in voto, ut patet in casibus ex- Baptismus non daretur Martyri in remis-
pressis. sionem peccatorum, sed in consignati-
30. Confirmari potest primo ex Tridentino onem, vei certe ad alios effectus implendaj
sess. 14. cap. 1. et 4. ubi declarat ne- legis et gratitE, si daretur, aut esset capax,
cessitatem et efficaciam pocnitentise ad et ingressum regni. Diceretur forte Ba-

remissionem actualis mortaHs ante Bapti- tismum habere in voto impHcito, ratione
snium institutum, quo tempore nullam fidei et ciiaritatis, qua pro Christo patitur.
habuit subordinationem ad Baptismum Contra, de voto implicito non loquuntur
remissio peccati ; sic tamen justificati Patres aut Concilia, et quidijuid sit de
tenebantur ad Baptismum promulgatalege, hoc, ne de casu disputemus ;
patetveritas
ut communis sentcntia supponit. conclusionis proposita ex aliis proemissis,
scasuif. Item, supponamus aiiquem Catechu- ac proinde stat hunc effectum remissionis,
menum raptum ad martyrium, et qui sit peccati in re, aut voto, non exigi ad ve-
in peccato, neque recordetur in iilo ago- ritatem formoe baptismalis ; sed remissio
ne, Sacramenti, autpeccati, habeat tamen peccati nequit fieri per Baptismum in ef-
dispositionem, quoccumque ilia sit, ad fectu, nisi in re vel voto, ut supponit Bailif-inus
causat
passionem pro Ghristo, et recipiat vulnus Tridentin. sess. 6. cap. A. ergo l"oriu;e
tantuin jn
lethale, quamvis pro tunc statim non ex- veritas, quio subsistit in casibus pnemis- re, aut
voto.
piret, sed postea ex ipso vulncre expirel, sis, non dependet a remissione peccati in
I
rccipit gratiam martyrii, ut bene noster effectii, sive in re, sive in voto ; et qiiia
ega. Vega lih. 6. in Tridontinnm scss. 0. non solum respondcri potest, quod sahein
larez.
cap. 37. quem sequitur Suarc/, ut infra veritas ejus supponit fuisse. sit
videbimus, de Baptismo sanguinis, tene- Quarta conclusio : .\tl vrri/atnn fornnv 31.
Quarla
lur talis ad Baptismum, si occasio datur, haptisnialis non reqnirilitr. nnjne con- conrliisio
Nonroijiiirj
in quo Baptismus susccptus non remiltit nolaliir piuitilum fnissf. ilicc conclusio Hccratum
lujiihe.
pcccatum in rc, aut alias in voto, sed gra- est conlra (licl;iin responsionem, ne(|uc
tiam ct remissionem accipit per marty- ininus ccrfa est c\ dictis. ProhiUiir, siip-
tyrium
subor- >>um quod niillo modo siibordiiiatur poiK^ndo dupiiccin sigiiiliciilioncMi for-
apt"."^
Bq)tism(), cum sit ultimus actus Irans- m;p, quariini ;ilt(M'a cst spi^ciilativc, o\ c\
usiin.
euntis cx vita de legc ordinaria, ct remit- institulioiic humana ; iuuc nuteni nnn re-
;
Veritas
f''i'fLii' ad pcccaluiV: taiKiuam significatuui, ejus, connotare peccatum, nisi ex efficocia
specuiaiiva
j^g,.„g
'
conuotat peccatuni
'
esse, aut fuis- Sacramenti, necessitate subjecti, et statu
formse.
se, aut remissionem ejus in effectu, aut ejus.
virtute, sed solum ablulionem corporalem Ex hac fidei regula sic argumenlor pri-
33.
qua) etiam ex natura actionis, aut insti- mo: Baptismus non supponit peccatum Form
Bapli'
tutione humana ad illum effectum non re- ex modo significandi, aut ipsa significati- conno
peccal
fertur, cum ad alios fines, aut volupta- one forma^, nisi quatenus virtus ejus ex- est i
delere
tis, aut munditiei, aut salutis corpora- tenditur ad remissionem peccati, ut pa- re, .'
vot(
lis frequens sit usus balneorum. Altera tet ex prsemissis ; sed in casu primce, se-
.r ., si2,nificatio est formoe, ex divina institu- cundse et tertife conclusionis, nullam
\ entas
'
"^
practica. tione, quffi dicitur practica, et per eam exercet causalitatem in reipsa collatum
sortitur efficaciam remissionis peccatorum, circa peccatum, quo non obstante verifi-
sed ad veritatem hujus non requiritur, ut catur sensusformae baptismalis circa sub-
in omni subjecto quahtercumque dispo- jectum ; ergo ad eam non spectat signi- Esi
veru
sito, denotet peccatum fuisse ; ergo ne- ficare, aut connotare peccatum fuisse in licet
que hoc spectat ad veritatem formse, re- subjecto, et si fuerit, non facit ad veri- pec^t
spective ad qiiodcumque subjectum. Et tatem formffi, raodo non exerceat causa-
probatur minor cum consequentia. litatem in re aut voto, circa peccatum ;
Significatio formse Baptismi hoc modo ergo perinde erit forma ejus vera, etiam
Consistit insumpta, non est speculativa, sed practi- in eo, in quo nullum fuerit paccatum, mo-
causando.
ca, sicut et cujushbet Sacramenti novce do excerceat aliquam causalitatem in ip-
legis ; haec autem est in causando effe- sum, talis est Beata Virgo, reciperet enim gttec
ctum Sacramenii, ut docet Florentinum characterem, '

et secundum plurium
^ sen- ,1^^*
\ irg
iii Decrelo unioiiis, distinguens per hoc tentiam gratiam, incorporationem in Ec-
Sacramentum novse legis a Sacramentis clesia visibili, adimpleret prceceptum, red-
veteris legis, Trident. sess. 1. de Sacram. deretur capax aliorum Sacramentorum ; |
iii genere, can. ^. 4. 6. ". elS. Idem sup- ergo, etc. \
ponit canon primus de Baptismo, in hoc Confirmatur, non est contra verita-
Pril
distinguens Baptismum Christi a Bapti- tem formae non significare remissionem coaf I
smo Joannis sess. 6. can. 4. et ". sess. peccati in hceretico et ficto, in quo est
14. cap. i. et ^.sess. o. tribus ultimis ca- peccatum, et in quo forma verificatur,
nonibus definit hanc significationem con- quamvis incapax sit hujus effectus re-
venire Baptismo, qua habet efficaciam missionis propter obicem ; sed seque, aut Ma
veri) I
ad remissione\Ti peccati originalis. magis, incapax est qui nunquam habuit foma
In his omnibus ubi denotatur ordo Ba- peccatum, vel si habuit, est jam remis- ^^l
ptismi in significando ad peccatum, di- sum, quam fictus, qui similiter est ca- ^"
citur in eo esse, vel quia causat gratiam, pax non solum omnium effectuum, quos
vel applicat meritum Christi ad sanctifi- recipit fictus, et quorum ratione verifica-
cationem, vel regenerat, delet peccatum, tur in eo forma, sed gratiaj et regni
remittit, tollit, qufc omnia nihil denolant ergo a fortiori, vera erit in eo forma
prjBter efficaciam Baptismi in causando Baptismi. Probatur minor, quia Deus de
suum effectum. Et ut brevior sim, nun- potentia absoluta, nequit remittere pec-
quam aliter asseruerunt Concilia, Patres, catum, quod non est ; sed causa instru-
aut Doctores, Baptismum, aut formam mentalis, qualis est Baptismus, non ex-
tendit suam activitatem ulira activiiatem gelis, et primo homine in statu integri-
et j)Otentiam causae principalis, (}ui cst tatis, justificatio procedens cx pura ca-
Deus, ut assistit Sacramentis, Tridentiii. rentia form;e, ad ipsam formam. Alio mo- Non
connolari
scss. 6. cap. 1. do, ut supponit contrarium, vel rigorose
pei-catuni
Secundo confirmatur, non est magis negativuin, ul est justificatio impii, et in nisi ut
lerniinuni
ijunda
JBrma- de veritate practica formfe Baptismi re- qua consistit actio baptismalis, qujo nullo a qno.
(10.
mittere peccatum, quam conferre gra- modo imaginario connotat peccatum, nisi
tiam, imo lioc magis cadit in verilatem ut terminum a quo, Aui signiHcat; ergogra-
formae practicam et efficacem, quia gratia, quio est terminus ad qucm, magis ca-
tia est terminus ad quem, terminus au- dit sub veritate formio, (piam peccatum /
tem a quo est peccatum, neque remittit quo supposito, sic subsumo :
illud, aut remissiva est peccati, nisi ut Sed de fide est, formam esse veram 35.
conferi gratiam peccatori ; terminus au- in liclo vel hjr^retico et schismatico,

tem ad quem in pliysicis et moralibus quamvis non signidcet collationem gra-
magis intenditur ab agente, quia per se, ti;e, nec, quod amplius est, remissionem
terminus a quo per accidens. Actio au- ulhun peccati ; ergo etiam vera esse po-
minus
o.eiadiem baplismalis, ut est circa peccatum, tcst a fortiori, in eo in ([uo significat
njusti- . . . .
tionis. concipitur per modum regenerationis et gratiam, quamvis nulhuu remissionem

justificationis, in quibus terminus a quo peccati, aut ipsum peccatum connotat.
est peccatum, ut concipilur tanquam pri- Confirmatur, eatenus agi'. Baplismus
Terlia con-
vatio vitGB, quce est per justitiam ; ideoque ad rcmissionem peccati, quatenus habet lirma«io.
tam Scriptura quam Patres hanc regene- efficaciam conferendac prim.'^ gratiae, ut
rationem expHcant per renascentiam, supponitur ex diclis, ct patet e\ Trident.

I
mundationcm, ablutionem, sanctilicati- scss .

<). cap. '.). Quamris a((lcm ncccs-
onem a peccato, in quibus omnibus pec- sarium sll crcdcre, nequc remiUi ncquc
catum connotatur ut terminus a quo ,
remissa ((iiquam fuisxe pcccala, nisi
ipsa gratia, ut sanctificans et mundans, (jratis divina miscricordia, ctc. Quoinodo

generans ad vitam, justificans, ut tcrmi- autem fiat, doeuit cnp. ". Quanq((am
nus ad quem. cnim, in^juit, ucmo possil cssc /h.s/h.v,
"ident. Et novissime Tridentinuin sm' 0. cap. ni.îi cui merita passionis Domini noslri
" "^*^
5, e( 7. iii dcscriptione justificalionis, Jcsu Clirisli c()mmunicant((r , id hancn In
ejusque expMcatione sic docet : esse Irans- hac impii juslifrfdlouf /ll. dum cjusdcm
lalionem ab eo slalu, in quo quis nascilur sanclisslnuc passionis mcrito pcr Sjiirilum
I
filius Adam, ad slaLum adoptionis filio- sanclum (Itarllas iJcl dl/fundlhtr ht cor-
rum, elc, et h)(iuitur de ea, qua3 fit per dihus cor(tm qul justl/icctittttr (thpê //;.v/.s In-
Baptismum, ul)i denotat tei-minum a quo lacrct, etc. Et infra assignans causaiu for-
esse peccatum, ad quem vcro gratiam et maliMu juslificationis. et insiriiui('iii;i|.'m :
renovalioucm interioris hominis. Inslrumcnlali.î ll''m Sacrauicnlunt Ihipli-
Tbom. Et optime Divus Thomas //( 4. (//.s7. suii.cXc. dcmum unic(( firuKtlls causa cst,
idem.
1. quicsl. 1. arl. {. qua'slnnt(ul(( 1. jitslltla Dcl. niiit (jtid Ipsc juslus cst,
ad 1. ct quccst. 2S. f/e vcritatc, arl . 1. scd qu(( nos justas /'aclt. (pi(( vidcliccl
in corporc, dislinguit tcrminum a (d) ri) (l(in((ll I cKdVaniur, c\c. jusli ndml-
quo justificalionis, iii pure negalivum naniur rl siimus. justllliiin lu nahis rcci-
forma!, quo niodo inveniehiilur in An- jiirnlcs, cic. ergo (luolie.s ;>hs(»lN iiur for-
.

Formam ma a conferenda gratia, seu ejus colla- sed ut conjurigerenlur Ecclesicc et ad in-
non
connotare tione, absolvitur etiam a connotatione et gressum regni'c(r-lestis.
peccatiun,
quancJonon significatione peccati ; a collatione gratiiE Quam veritatem communi consensu
confert.
gratiam absolvitur in ficto, ergo a remissione pec- Scliolastici, ut D. Thomas in 4. dist. 18.
catiet ejus connotatione; absolvitur etiam qucest. 1. art. 3. ad secimdam responsi-
in justificatis alias seu quocumque mo- ojiem, asserens neque Baptisnmm, neque ^nctifica
do existentibus in gratia,a coUatione gra- Poenitentiam dari in remissionem peccati
'gjon™'
ti8eprim8e,qu3e sola habetannexam remis- sanctificatis ner contritionem. Et ^.parl. peccaio
sionem peccati ejusque connotationem per qiicesl. 68. art. l. af/ 3. dicit sanctificatos
modum termini a 9?<o; ergo etiam absol- in utero lecipere remissionem peccali,
vitur a connotatione peccati, quod solum per Baptismum autem characterem. Vi-
connotatinquantum illud remittit actu per deatur quoesl. 66. art. 11. et quoest. 69.
collationem gratiae ; connotat, inquam, art. 4. ad. 2^. Alensis 4. part. qucest. 8.
Alensit
quantum ad inesse ejus ; ergo in Beata m. 1. art. l.
/1
6. D.
r^ T,
Bonavent. m • ,
4. d. Bom
Virgine a fortiori absolviturab hac con- dist. 6. qucest. 2. ubi etiam S. Thomas
notatione, cui probabileest nullam dedis- quoest. 1. art. 1. qucEsiiuncula 3. ubi asse-
se gratiam juxta superius dicta, vel si runt quod si sanctificato in utero daretur
dederit in sententia totius Ecclesia) Baptismus in remissionem peccati, fi-
et scholaj, non potuit esse prima gratia, eret contemptus et sacrilegium, dari au-
quae habet annexam remissionem peccati. tem ad aUos effectus. Richardus in 4. Richardi
36. Confirmatur et peto, quo fundamento dist. 4. qmest. 3.rtt/ 4. noster Doctor loco
Quarta
conflrma- asseritur, formam Baptismi connotare citato, et communiter omnes. Ex quibus
tio.
peccatum ? Nullum aliud afferri potest, ni- patet, Baptismum nuUo modo connotare
si illud solum, quo dicitur dari in remis- peccatum prsesens, aut prffiteritum in
sionem peccatorum ; sed Scriptura et Pa- sanctificatis.
tres hanc veritatem et significationem Applicant quidam eorum rationem ,

?| ^.^j^^'-®^
Gonnolari
tanlum
formfe referunt ad peccatum, quod inest.
et remittitur de facto virtute Sacramenti
nuam adducunt
tes, quse perinde hic
Patres contra rebaptizan-
concludit, quia
... si
0"«™.
Sancti
esset
signui
P'^ccatum, .
quod inett.
recepti in ejus remissionem; non vero re- Baptismus daretur in remissionem pecca- faisum
ferunt hunc sensum ad peccatum quod ti sanctificatis, esset signum falsum si-
non inest, sed fuit remissum per alia re- gnificans peccatum esse, quod non est,
media, quia sic se habet, quasi nunquam sicut si Baptismus daretur baptizato,
inesset,quando suscipitur Baptism.us ; unde esset signum falsum, quia denotaret eum
remissionem ejus alias obtentam non re- non habere consignationem quam habet.
ferunt in efficaciam Baptismi, qua Sacra- Videatur Clemens Romanus lih. 6. con- ciem.Rc
mentum est, sed in fidem, pccnilentiam slilut. c. 15. Ambrosius lib. 'il.de Sacram. Ba.siliusi
et charitatem, vel sanctificationem ex pri- cap. 2. Basilius lih. de Spiritu sancto, isidoru
'^"?"^'
vilegio, ut contingit in iis, qui in utero c. 15. Damascenus lih. 4. de ftde, cap. iO.
Chrysost. sanctificantur, ut patet Act. 10. ubi Cliry- Isidorus lib. 2. de divinis officiis, cap.
Aus:ustin
sostomus, et alii. Augustinus'"/?6. 4. de de Baptismo, Augustinus tract. 5 in
Baptismo, c. 15. et aliis locis supra cifa- Joannem : Dare, inquit, non potes quod
tis, et prcediclo c. 21. et 22. docet mi- jam hahet, sed facis negare quod ha-
nistrari Sacramentum justificatis, ut Cor- hct, etc.
nelio, non in remissionem peccatorum, Quinta conclusio : Sensus formce sa-

.
37. cramentalis esf ul contineat in virtiile nempe remissionem actualis, quia illud
Ipiusio. siia remissionem peccati quanlum est ex non est in parvulo, ita in adulto sancli-
rmarn
e se parte Sacramenti , non vero quod actu ficato vere forma Sacramenti, et ipsuni
tinere . . 7 . -n •
o ^
missi- conjerat cmcumque subjecto tllam re~ etiam Sacramentum verilicatur, quainvis
nem .
missio7iem,
.
si
.
non est
. ...
capax remtssionis, non in
. .
remissioiiem peccati, sed ad alios

.• i 1 i-
tuie.
®°'''
'
sive ex ohice, sive quia non indiget, ut effectus. Unde manet probatum, quod
Docior.
cui nullum insit peccatum. llvctc sequitur supra dicit Doctor, Sacramcntum reniit-
ex dictis, et probari potest e.x Triden- tere peccatum aliquando in /ieri, nempe
iino sess. 1 . de Sacram. in genere can. 0. quando inest, aliquando in facto esse
ubi definit Sacranienta novae iegis con- et in fore si inesset, [êr qufc vcrl)a
tinere gratiam, quam significant, nempe nibil aliud denotat quain virtutem Sa-
in virtute et efficacia, quae competit cau- cramenti, quantum est ex parte ipsius.
sae efficienti instrumentali, eamque dare Sequitur ex his in Beatissima AMrgine, 38.
.... . .
I X
immaculata ab omni peccato operis
1 . • Gonsecutio
suscipientibus quantum est ex parte et et dictorum.
Sacramenti, nisi obex ponatur ; idem ba- originis, potuisse verificari formam Sa-
bet Canone sequenti. Ilugo de S. Victore cramenti, sine ullo prccjudicio sua) inno-
lluKO. ^^f^- 2. de Sacramentis, parl. 14. cap. 8. centia}, sine ulla connotatione peccati
ubi dicit formas sacramentales Baptismi proeteriti et prresentis, quia in ea Bapti-
et Poenitentiae, non actum, aut eventum, smus baberet alios suos effectus, per (juos
sed virtutem suorum ejfectuum signifi- subsisteret veritas practica ejus, sicut
care ; quod perinde est ac denotare fusius probatum est, nun esse de veritate
virtutem et efficaciam respectu effectus; aut efficacia Sacramenti, aut ullius causa?,
non autem semper ipsum effectum, aut etiam in actu secundo, ut producat
quia hic dependet etiam a statu et dis- omnem effectum, ad quem ordinatur ex
positione subjecti. virlute sua, in quovis subjecto quomo-
Tduba. Ilinc recte noster Corduba lib. 1. quce- documque disposito, aut non capaci.
stionum, quoist. 1. opinione 2 ad secun- Et periiide difficultas supra proposita
dum, sic interpretatur sensum formfe urget auctores, quia asserunt Virginem 'êsTe**'
q"^^n|"">
Baptismi et Pa^nitentia) : IJo tibi Sacra- fuisse a peccato sanctificatam in utoro,
mentum habens virtutem dclefivam sicutalias negantes

" contraxisse peccaliini,
' '
pr-.i-se»'*?'»
ililli.;uita-
peccati, quoad eulpam ef parnam wtcr- ut iiiyenue fatetur supra Sotus, riani, ut ..
ii-ni.
nam, etc. si erjes, etc. et nisi obicem infra videbimus, et jam probatam ost, <".a- iui>se sau-
. clilicjitani,
posueris. Suarez tom. \. in 3. p. non citattis ((|uantum ad vim conseqneniis aui pra-ser-
disp. 19. hanc appellat communem Do- et argumenli sumpti do verilate forniira pe.cai...
^"^"»-
ctorum, quam ipse soquitiir ;
quod rectc Bapiismi in infaniibiis, (|iio probet eos ha-
colligitur ex jam citatis supra, et cx bcre peccatuin originale contracluin o\
negantibus Baptismuni daii in remissi- primo paronte ;
quod est intentuin conse-
onem peccatorum sanctificatis. Vasquc/. (pientiit> illiitjo) intcndit probare peccalmii

iique/
fom. \. in 3. parf, quwsf. 01. et (juot- iiiosse, ct non (piod laniiim ftHMit noc
quot spccialiter cum I). Thoma daii concluderct, si jiliiindo dolori possci,
Sacramcntum Pnenitentife validuin in (piam per Baptismiim de loge ; uiido odn-
forma. soqiKMitia Conoilii non oMondittir ad adiil-
Sicut ergo Baplisinus datus parvulis tos, (piibus iiliii romodii) anto Baptismiim
non habet omncm offeclum sunm, su|)potiinl dolondi p(Voali.

. . .
39. Ultima conclusio : Daptisnms Virginis, ut prseputium signum peccatoris, Deute-

Ultima
conclu;io.
cl forma cjtis fuil vera praclice ahsqnc ronom. 10. et 30. Circumcidite prcepu-
coimolalione peccati, vel quod tum infuit, tiuni cordis vestri, etc. ad Rom. 2. Si au-
il
aul quod antca fuerit. Hrec est concliisio tem prcevaricator legis sis, circumcisio
principaliter intenta, et probata est in tua prcvpulium factum cst, etc. et /Vij-
prcecedentibus per argumentum a loco Up. 3. fuit signum peccati originalis,
intrinseco, de natura et efficacia et signifr ut docet Augustinus lib. 6. contra Juli-
catione formcB baptismalis ex fidei, Pa- anum, c. 1. esse signum peccatoris, ait
trum, Doctorum regulis. Eam ex abun- Bernard. 5(?rm. 1. cl 3. de Circumcisionc, Bernard

danti probamus, ex usu aliorum Sacra- Alensis 4. p. qucest. 8. m. 1. art. 1. | 6. jf^^BoJfj,
mentorum, et per medium extrinsecum. D. Bonavent. in 4. clist. I. p.
'
2. dist. cominuni
Theologc
Argumen- Primo, Circumcisio fuit instituta in art. 1. qucesl. 2. et communis Theologo- rum.
tum ex
remeuium
.....
peccati origmalis, quas est con rum. Sed in Christo non habuit hanc si-
Epiphan
Ettecius
Circumcisi-
one. .„ . , , . ,
ejus in
Auûstin stans sententia S, Augustini lih. 2. con- gniiicationem, neque habere potuit, sed Christo
tra Julianum, cap. 18. Uh. 5. cap. 9. alias, de quibus Epiphanius hceresi 30.
Uh. 2. de f/ratia Chnsli, et peccato orig. nempe ut confirmaret legem a se datam,
cap. 30. et 32. Uh. 2. de nuptiis, ct ut ostenderet veritatem carnis, el se esse
concupisc cap . . 11, et 12. Ub. 4. dc Bapt. de genere Abraham, cui promissus est,
cap. 24. //6. 2. conlra Utteras Iêlil. ut Judfei non haberent excusationem ; er-
cap. 12. Vih. 13. cle Civit. cap. 16. Ub 16. go similiter Baptismus potest esse verus,
C.2". epist. ad Dardanum, episl. 203. in sine eo quod significet peccatum in Yir-
Pscdm. 73. tract. 30. in Joan. idem Au- gine.
Auctor. ctor Hypognostici Uh. 5. Prosper epist. Secundo, Baplismus Joannis in Jordane 40.
llypogno- Secuad'
stici. quce est 8i. inter Ambrosiancii, etUb. dc fuit signum peccatorls et poenitentiae, probatnr
Prosper. Baptismu
promissionibus Dei, i. part. cap. 14. Marci 1. Matth. 8. Lucse 3. Beda, Theo- joannis
omnes Patres posteriores et Scholastici, phylaclus tn 1. Marci. Magisler in 4. dist. pecfatori]
quos supra disf. 1. qucest. 6. citavimus. 2. et reliqui. D. Thomas 3. part. qusest. xheophi'
Sed Jeremias fait circumcisus, in quo 37. el 38. Sed hoc baptismate linclus est
^'''^ho,'!
, non habuit iilum effectum Circumcisio, '

Christus, in quo non significavit peccatum,
Jeremias ^"^jjjfg^g
circumci- poenilenliam nec proinde in ipso Gicssa.
neque
'
habere potuit, quia ' *
fiiit sanctifi- aul ^ :
sus. Augusti
Athanas. catus iu utcro, ut Athanasius Ub. 4. coil- fuit falsum sigiium, ob alias rationes ab
Ambros
Cyriiius. trci Arianos docet, Ambrosius Uh. 4. de his diversas, qua3 per Lale Baptisma de-
Joannes t
quas coUigiL D. Thomas
•
/ --, •ii i
Baptista fide, cap. 4. Cynllus Jerosolymitanus signabanLur, in
^"sus.'''' Catechesi^. plerique Patres et Scholastici. 4. dist. 2. q. 2. art. 3. in corpore. Alensis
Joannes Baptista eodem modo sanctifica- 4, parl. q. 6. m. 5. et m. 6. art. 1. Glossa

Eillebiul".
Cynihis. Baplismo
^,g j,^ utero, ut Athanasius, Eusebius in Marcuni, Auguslinus Ub. 5. de
Oyprian. ' '
Amhros. Emisseuus, Cvrillus Jerosolymitanus, Cv- contra Donatistas cap. 11. Unde S. Tho-
«^
Greyor. " '
- '
Chri^,ius, prianus, Ambrosius, Gregorius Magnus, mas quxsliuncida 1. objicit quod Chrislus
Abraham ct Scliolastici asscrunt, fuit circumcisus, non poLuiL baplizari Joannis BapLimo,
C1I*0U111CIS1
circumci-' sine codem effectu. Abiaham similiter quia erat poenilentiae, el designabaL pec-
si'Mium circumcisus sine simili effectu, ad Homci- catum, quorum neuLrum poLuit esse in
peccatoris.
,j^j 4 Salvator circumcisus fuit, Lacce \ Christo, sicut eliam circuincisus fuit non
Circuincisio autem figura fuit Baptismi, ct in remedium peccati, sicuL et alii.
liberationis a peccato^rtf^ Colossens.il. sic- Terlio, Christus fuit in templo praesen-

;
DIST. IV. QU^STIO VI 473
ertia tatus, et pro eo oblatum sacrlficium par Item, Virginem suscepisse Exlremam
itio.
fistus turturum, aut duo pulli columbarum Unctionem, quai habet virtutem remil-
ilus in
nplo. quod sacrificium jubebat lex Levil. 12. tendi peccalum, et corroborandi conlra
offerri pro peocato non patris, sed filii, finalos persecutiones, ut plures asserunl
sive intelli^'atur originale, sive immundi- cum Tridenl. sess. 14.
tia legalis contracla ex vi conceplionis, Ex quibus omnibus, et alias priDmissis Veriiates

"^' *'
aut nativitatis sanguinolenloe, ut docet coUigo has veritales : prima quod VirgOy ^
rustin.
Augustinus lib. quxU. iii Levilicuni, gralia ple>ia, el in ea conflrmata non
eda. quasst. 40. Beda, el Euthymius in cap. 2. habuil peccalum originale, aut actuale,
mius
ly:
Lucas, el alii; sed neutrum horum con- qwmdo suscepil Baplismum. Secunda ve-
tigil in Christo, quia prodiit clauso utero, ritas est, quod Daptismus non potuit dari
et absque secundinis, aut uUa macula, eidem in remissionem peccali. Tertia,
ut habet Canon 37. in Trullo, epist. Sj- quod Baptismus non significat, neque con-
anon
llanus. phronii in VI. Synodo Act. ll.Cyprianus notat peccatum, nisi ut dalur in remis-
hroni-
us.
serm. de Nat. Domini, x\uguslinus lib. 29. sioneni peccalorum. Quarla, quod forma
prian.
contra Fauslum cap. 3. et 4. S. Thomas Baptismi sit vera, si eo etiam, cui non
bûstin.
Thom. 3. part. dalur in remissionem peccalorum, modo
qusesl. 35. art. 6. IIoc aulem
sacrificium fuit verum et religiosum in salvnitur aliqui alii ejus effectus in ipso,
Ghristo, sed non secundum illam signi- ac proinde veram fuisse in Virgine, sine
ficationem, sed aliam approbationis et ullo prxjudicio suse innocentix immacu-
adimpletionis et oblationis suo Patri in latai.
templo ; ergo, etc. Ad ralionem dubitandi superius addu- Respon.-io

aî
41.
Quarto, Christus in ullima Cojna sum- ctam, palet ad primum dari Baptisma jn P'"»»w«i
uarta
alio.
psit Eucharistiam cum discipulis, ut Hie- remissionem peccalorum, et quis sil ve- oi'posJto.
impsit ronymus in epist. ad Iledibiam, quccst. 2. rus sensus formaj ejus, nempe intelligi,
iharisti
am. et D. Thomas 3. part. quxst. 79. art. I. et referri ad polestatem, virlutem el cf-
Thom.
ieron. Terlullianus lib. 4. contra Marcionem, et ficaciam, quanlum est ex parte Dei et
'tuUian.
alii, ut suo loco dicenms. Si ergo Cir- Sacramenti ; non vero in effectu ipso,
cumcisio, oblatio in templo, et sacrifi- nisi juxta slatum et capacilatem suIj-
cium, Baptismus Joannis denotant pec- jecti, aut disposilionem.

cata, ut significata sua primaria, quo non Ad socundum, quod est Canon Milevi-
42.
obslante fuerunt vera signa in Christo, tani, respondet quidam vir alias doclus
sine tali significatione; eodem modo Ba-
I
'
et puis, \n suo lil)ro (le

11 IIImmaculata 1 I <i
(.on-
seciinilum.
iêsnonsio
ptismus Virginis fuit verum signum pra- ceplione, cap. 24. n. 119. asserens "t'>^
\l{"^|,','en.'
clicum, quamvis non liabuerit adjunclam ex propria senlentia, sed in soiisu lia*- '"'"
^ '^
ox
es>.e
remissionem peccati, cujus non reticorum locutos fuisse Palros Concilii, propriis
erat illa
hirretico-
capax, quia aliorum effectuum ejus fuil et veluli argmento ati hominom (M)s con- rum,
non ex
capax, et probabiliter etiam gratia^ fodisse ex proj)riis, (juia cuiii illi ultro senf.u
Adduci ad haec possunt ah\n rationes, admiltebant, aunuentes Baptisma dari in
juxta satis fundala phicita nt comnuniia remissionem peccatorum ; iuu) ipsi form;ii
plurium Doctorum, ut quod fueril in Vir- adderent ilia verba, in rcinissionem pec-
gine pamitentia virtus, qmu iKin niiims cntorum, etc. ut cx illo ipso Canono
respicit peccatum actuah'. (|u.iiii Bapti- Concilii et V(>rbis foruui' Baplismi n rc-
smus originale ex primaria inclinaliono missionem peccalorum, olc. inferri putat;
et lamen negarent infanlulos liabere regnum cffilorum, non in remissionem
peccatum, a quo emaculari et abstergi peccati ; de quibus fuse Auguslinus locis
possent per Baptismum, efficaciter de- supra cilatis, cujus ^doctrinam secutum
duxit contra eos Concilium, formam il- est Concilium Milevitanum, cui inlerfuit,
lam, quam assignabant in reniissiouem et conditor cum reliquis ipsius Canonis

peccatorum, etc. esse falsam, dum per fuit, ut Prosper, carmlne de ingralis,
eam ex eorum doclrina nuUum remitle- loquons de eo Concilio : Cui dux Aure-
batur peccatuni. Unde idem auctor con- Ims, ingenium Auguslinus erat, etc. Vi-
sequenler negat Concilium eo canone deatur eliam epistola Synodica ad In-
quidpiam assertive enunliasse, aut de- nocenlium, et alia Innocentii ad Patres

clarasse Baplismi formam non veram, si Concilii Milevilani, quibus sensus Eccle-
parvuli peccato carerent. siae declaralur.
Refellitur. Cseterum haic inlerprelatio nequit com- Sed omnia remitto quoad hoc ad loca
Constantin.
Gonciiium. mode sustmeri, neque est vera, nam eo Auguslini supra cilata, et apertissime
Baptisma Jpso, quod ex ConstanlinopoUtano (ut coUigitur ex verbis subsequenlibus ipsius

^"
onem^'" Scripturas et Patres omittamus) datur Ba- Tridentini, rationem subjungentis dicto- Trident.
^Tum°" P^^^"*^ ^'^ remissionem peccatorum (quod rum ex Apostolo, et interpretatione Ec-
perinde priores Canones TridenUni, alia- clesiaj : Quoyiiam, inquit, non aliler inlel-
que pluia loca jam cilata aperte docent) ligendum esl in quod dixit Apostolus: per
non poluil forma Baptismi non dari in unum hominem peccatum intravit in mun-
remissionem peccatorum ;
quod etia'n dum, et per peccatum mors, et ita in
satis constat ex ipsis ejus verbis. omnes homines pertransiit, in quo omnes
Habetur in Accedit quod praedictus Canon iisdem peccaverunt, nisi quemadmodum Ecclesia
aliis
Conciiiis. verbis concipitur in aliis Conciliis Afri- Calholica ubique diffusa semper intelle-
Canon et
sententia canis sub Zozimo, Bonifacio et CaelesUno; xit ;
propter enim regulam fidei ex tra-
assertus. Uabetur in decretis Gratiani, Burchardi, ditione Apostolorum etiam parvuli, qui
Ivonis. Neque consueluni sit in definili- nihil peccatorum in semetipsis adhuc com-
onibus Ecclesise aliquid prseter asserli- miltere poluerunt, ideo in remissionem
onem professam intexere. Ne ergo re- peccatorum veraciter baptizantur, ut in
petamus quod alias supra diximus, tra- eis regeneralione mundetur, quod genera-
ctantes de erroribus, qui contra verita- tione contraxerunt •
nisi enim quis renatus
tem Baplismi emerserunt, et specialim fuerit, elc. Quibus verbis totius Canonis
quid docuerint Pelagiani, et responderint fundamenlum habetur ex Scriptura, Ira-
ad hoc argumenLum, quod urgebant diUone Ecclesiae, forma bapUzandi, el
Patres ex forma Baptismi, et consuetu- necessitate bapUsmi.

Auguslii
dine Ecclesiae exorcizanlis et baptizanUs Sensus ergo Canonis planus, quem
parvulos in remissionem peccalorum, ut coUigere Ucet ex AugusUno variis in lo-
Vaciiiatio patet ex pluribus locis Augustini, ibidem cis, et specialiter lib. 2. de peccato origi-
'r[mi,'^°'
îlatis» divisi sunt in duas parles; alii uali, cap. 40. qui hoc argumento utitur,
Tmurx' ^dmiltebant bapUzari eos in remissionem non simulatorie, sed dogmaUce, nam
argûmenti
P^^c^t-^f J*ori oHginaUs, quod negabant, cum docuisset omnes fiUos Adam, eUam
Prosper. sed actualis, quod propria voluntale^ esse sub pec-
in a parentibus Christianis,
parvulis est commissum. Alii vero dice- cato et damnaUone, donec in Chrislo
bant bapUzari tanlum ut ingrederentur regeneranlur, subdit : Denique ipsa Ec-

olesix Sacramenta, qu^ ^^'^^ priscê la' mundelur, quod generalione contraxerunt.
ditionis aucloriiale concelebral, ut ea isli, elc. Supponil. aulem Concilium pnrvu- Suppositio
Canonis
quamvis iti parvuUs existimenl simulato- los nori liaiêre peccatum acluale, aul espi-essa.
rie potius quam veraciter fieri, non tamen liabere posse, quia non habenl usum
audent aperte improbatione respuere; ipsa, sui arbilrii, sive in bonum, sive in
inquam, sancta Ecclesiae Sacramenta satis malum ; ac proinde non posse applicari
indicant parvulos, a partu etiam recen- |)arvulis alia remedia, ut fidei et charila-
tissimos, per gratiam Christi de diaboli tis, per quae possint juslificari, quia haec
servitio liberari ; excepto enim quod in

per proprium actum disponunt ad jusli-
peccatorum remissionem non fallaci, sed liam, el libere convertendo se in Deum,

fideli ministerio baptizanlur, etiam prius ul Tridentinum êss. 6. cap. 5. can. 4. Trident.
exorcizantur in consequens est eos baptizari in remissi-

eis, et exsuf/laiur po-
testas contraria, qui etiam verbis eorum, onem peccati originalis, quod ahter de
a quibus portatur, sese renuntiare re- lege nequit in eis lulli, ac proinde for-
spondent, etc. et cap. 6. asserit se nun- mam fore falsam, nisi supponeretur ori-
quam ginale.
aliud audivisse, auL legisse anle-
Quod consequens est verum, sed non consequens
quam Garlliagine illud audierit, sub-
extenditur ultra subjectam materiam, ""^^^Xl^
oriente hseresi Pelagiana.
quia non comprehendit sanclificatos in
45. Canon ergo secundum hanc doctrinam ^^^^°l^^
rimum utero, neque parvulos circumcisos, si

juod
Ecclesioo, damnat primum negantes par-
,mnat qui fuerint baptizati currente fruclu
vulos vere baptizari in remissionem pec-
lanon
Crror
hujus remedii ; neque eliam adultos,
cati et per hoc asserentes simulatorie
slaKii-
quia infra sess. 6. cap. 4. agens de ju-
baptizari, ut dicebant Pelagiaui, saltem
stificatione adulti, admiltil quandoque
quantum ad remissionem peccali ; hoc
sanctiticari cum volo Sacramenli, quibus
enim docebal Pelagius, baptizari eos lan-
non datur mox Sacramentum in remis-
tum ut sanctificarenlur, et ad ingressum
sionem peccatorum. Minus autem recepit
regni coelorum, non ad remissionem pec-
illud Beatissima Virgo in remissionem
cati, comprehendit infanles natos ex
peccatorum, ad quam proinde nihil spe-
Christianis parentibus ; hoc enim eral
ctat Canoii praefatus, neque conscquens
potissimum argumenluin Pelagianorum
illalum a Patribus, imo est ad opposilum,
conlra Ecclesiam.
cundus Secundo damnat errorem Caelestii, qui quia intendit peccatum originale esse actu
Tror in infantibus, non aulem fuisse. Accedit
Snntusa admiltebat parvulos baptizari in remissi- , I'xiniitui*
lonefuit i .... ullerius quod ipsi Patres Gonciln sub vii-MO a
slestii.
onem ,
peccatorum, sed non orignialis,
11 Patribus
linem noiuerunt coinprehendi
, 1
m
'
diclis Tridentini
iio'con- 'lô^ negabal, sed actualis per propriam
^"»"0°«-
Iquens. canonibus lk>alissimam Virginem : De- "*
voluntatcm commissi.
Infert lerlio loco illud consequens, clarat tamen hsec samta Sifnodus, elc.
nempe sequi formam Haptismi in ois Ad conlirmationem pelilam ex Sacra- «.

Ad i'onflr- ,
esse falsam, si non haberetil origiiiale. mcnto P(i!nilenti;t\ rcs|)ondetur ncgando ,„aiion.Mn
, , , re.-ponde-
antccedens, quia major est ordo et de- {„,.
Rationem autem consequontis irifra, sub-
jicit : Parvuli qui nihil percatornm in l)endentia pdMiilcntirc ad peccalum (luam ...nî','^!:!*
IJaptismi; quod dcclaro, quia q"a"tuni

semetipsis adhuc committcrc poluerunl, '^;;:|;,';;;'^«;'
ideo in remissioncm. peccatorum veracilcr ad cfticaciam et virtulcm ulruntque Sa- ^,„jX,'"iru«.
baptizanlur, ut in eis regeneralione cramenlum in hoc convcnil, ul pcrindc

dicant efficaciam ad delendum morlale suae inslilutionis, in quo differt a Baptismo
actuale, et Baplismus origlnale. Quantum Baptismus respicil peccatum ut terminum
ad efficaciam remissionis major est in « (7i<o tantum, si inest ;
p(jenitentia vero ut
Baptismo, quia tolam pcenam remillit, et materiam circa quam perficitur ordo ju- ^
omnia peccata venialia ; Poenitenlia mor- dicialis, ad cujus normam instilula est,
talia lanlum, et confessa venialia, et et excercelur poteslas ligandi atque sol- 1

'**
I «
poenani aeternam remittit, non tamen to- vendi, ideoque requirit peccatum esse,
tam poenam temporalem , vide Triden- aul fuisse, de quo cognoscit per so ; non
tinum sess. 14. cap. 2. Conveniunt terlio, ita Baptisnms, quia ex condilione sub-
Utriusque quod in voto utriusque remittalur mor- jecli lioc tanlum pelit, non ex ralione
conveiiien-
tia. tale artuale per conlritionem, et forma materise aut form» ; ex quo responsio ad
lam Baptismi quam Poenitenliaeverificatur, argumenlum palet.
non in remissione pecrali remissi, ut

dictum est.
QU/E8TI0 VII.
Diflerentia.
Differunt tamen in lioc, quod pst con-
notare pcccatuin pr^lerilum, quod non
Utrum omncs haplizali recipiant (cc/uali-
competit Baptismo ; convenit lar.ien poe-
tcr cffeclum Baptismi?
nilentiae proprie dicta3, ut est virtus, et
ut est Sacramentum, ideoque necessario
Alens. 'i. /\ q. 21. m. 3. D. Bonav. Iiic p. 2. art.
supponit ; peccatum nequit esse in Beala 2. q. 3. Ricliard. art. 3. (/. 3. D. Thom. 3. p.
Virgine ut rigorose sumitur, b. 69, arl. 8. Suarez el Vasquez ibi, Sotus d. 6.
quia poeni-
q. unic. art. 6. Palud./uc q. 1. Gabr. q. 2. art.
tenlia virtus, ut definitur in lib. de vera 2. Bassol. q. i. art. 3. Eckius de Bapl. /io>)?. 13.
Definitio
Poenitentite
et fa'sa pcenilenU^, est dolor animi pu-
virtutis.
nientisinse, quod dolet commisisse: sup- Ultimo qiiseiô (a), utinim omnes 1.
Magist.
ponit ergo peccalum lanquam maleriam baptizati reoipiant sequaliter effe- Argum.
circa quam, in quo differt a Baptismo, ctum Baptismi? Videtur quod sic,
qui per accidens ralione peccati aclualis quia effectus Baptismi magis de- I
k
in adulto exigit poenitenliam, et non per pendet a conferente quam a susci-
Ex multis se. P(Enitenlia etiam
Iiabet ordinem ad piente, sicut effectus universaliter
rationibus
Puenitenlia peccatum proeteritum ralione non solum magis dcpendet a causa efficiente
Sacramen-
tum conlritionis, qua3 esl pars maleria3 ejas, quam a materia. Apparet etiam in
supponit
peccatum sed etiam confessionis, quae est actus proposito, quia in ministro requi-
fuisse.
juridicus, et accusatio criminalis rei per ritur perfectior intentio, quam in
seipsum, et recurrentis ad hoc Iribunal recipiente, quod non est, nisi quia
ob peccarum. Praelerea, ratione salisfa- ab eo magis dependet Baptismus
ctionis, quse imponitur propter peccatum, quam a suscipiente sed ministro- ;
dicit similem ordinem ad peccatum. Prae- rum inaequalitas nihil facit ad inge-
lerea, ratione formoe quse est pars prin- qualitatem effectus Baptismi ; ergo I
cipalis, et consistit in aclu judiciali per multo magis insequalitas susci-
modum sententiae lalse. Haec patent ex pientium; nt per consequens nuUa
Tridentino sess. 14. cap. 2. 4. 5. et 6. non est causa insequalitatis effectus
ergo ideo poenitentia dicit ordinem ad hujus.
peccatum pr.eleriLum, quia insLituta est Contra, actus aclivorum sunt in pa-
Batio
contra peccatum, sed ex modo speciali tiente dispositoî. de Anima; ergo in opposi
I
;
DIST. IV QU^STIO VII. 477
fext.
magis disposito perfectius recipi- Sacramenli, quanlum ad graliam el re-
tiir effectns ; ergo, etc. missionem culpm, hic consequenier qua3-
2.
Respondeo, aliqni distinguimt de ril de perfeclione illius effeclus. et spe-
hard. effcctu, oui cst rcs, et Sacramen- cialiin gratia) : an scilicel ajqualis sil in
q. 3. tum, qui dicitur character, et de omnibus ; nani de remissione peccali et

luaere
iav hicefFectu, qui est res tantum. Scd de poena; non agit, quia illa osl a;qualis, nisi
rt 2
primo effectu nondum habitus est varietur status subjecti, quoad peccata
sermo, sed habebitur disimct. G. De operis plura vel pauciora : IIU enim, qui
seciindo ergo est quaestio, et dici- plus debet, plus etiam dimillur, LuccE 7. Ad-
tur quod plureseffectiis tales habet ducit sententiam Kichardi hac dist. qusest. 3. Richard.
Baptismus, ordine tamen quodam, in co;73ore,quantum ad effectum minuendi ,^|j'*I]i"^
quia causare gratiam, et remitte- fomitem per graliam baptismalem, eam- ''«"''tem.
re fomitem, et hujusmodi. Patet que declarat, et bene, quomodo contingal

autem quod non in omnibus bapti- reinissio fomitis quantum ad cffeclum ne
zatis seque remittitur fomes. trahat in consensum ; et hoc est mortifi-
Sed istud non est verum; nisi care mcmbra, reprimere hominem infe-
intelligatur sane, quia fomes cum rioreui, et non consentire Icgi membro-
sit in carne, vel in virtute aliqua rum. Et hinc Patres ad hunc effeclum de- Fomesquid
corporali, per gratiam quse est in riniunt necessariam esse gratiam Dei,
anima, non potest formaliter dimi- quia rebellio fomitis consistens in appetilu
nui, quia non est inter ipsum, sensitivo, el prava inclinatione volunlalis,
est inlirmitas, quani incurrit liberum arbi-

et gratiam formalis repugnantia;
trium ex peccato, ad faciendum bonum,
cum non sint nata fieri circa idem.
Sed dicitur fomes diminui quantum qua) per gratiam sublevalur, ut vincat
^^ effcctum, qucm consuevit cau- concupiscentiam malam, sequendo legem

Fomes
uomodo sare iu anima, scilicet peccatum et rationem. De his fusius agilur in ma-
ninuitur,
:iaratur nam secuudum quod gratia auge- teria de gratia et auxiliis. Sacramentum
.uiiiigati tur, fomcs minorem habet eftica- autem regenerationis non solum Iribuit
leaqui.e. graiiam sanctificantem, seu alios habilus
^-^^^^^ iuclinandi ad peccatum. Poni-
superiiaturales tidei, spei et charilalis,
tur autem exemplum conveniens
de lapillo alligato alis aquilf», quia quibus datur posse operari ad salulem,
si cresceret virtus motiva aquilae, quanlum ad elevationem potentiae, sed

etiam tribuit specialia auxilia ad repri-
licet non diminueretur gravitas
lapilli (quia opposita non sunt nec mendum fomitcm, ut insinuant Palros,
in codem), tamen gravitas lapilli quos supra citavimus, agentes dc neces-
diminuitur quantum ad effectum; sitate et efticacia liaptismi et ronovalione
quanto enim major cst virtus in per ipsum facta, quam fus(> Cyprianus in
ala, tanto lapillus minus impedit seipso fuisse declarat. et maxime ad pro-
asccnsum V(>1 volatum. j)ositum liborlatis a concupiscentiis.

Prima ergo condusio Docloris in hac .,
COMMENTAIUIIS. quaistiono csl, remilti fomitom, hoc esl, ''""j'^",,,[j'^"
mimiii
minui por baplisinalem gratiam, el modiis
(a) llllimo quxro ulrum omnfx, olc. (|u ) id liori doclaral, ost, ox doctrina Pa-
Poslquam superius egit de effectu hujus Irum, qui ad hoc staluunt necessilatom
gratise Chrisli, ul observelur lex, vincau- supra), aliquo modo potest esse
lur concupisceiUiae, el lenlatio, quaj resi- differentia, aliquo modo non. Ali-
slunt operi in exercitio. Ilic aulem etfe- quam enim gratiam disposuit re-
clus fomilis in adultis valel, in infantibus gulariter conferre cum isto signo,
snpitur, quia nondum habenl u.sum arbi- ita quod nuUi minorem et ista ;
trii, et in quibus remissio fomitis per gra- potest dici conferri virtute Bapti-
tiam inlelligenda esl, quantum ad po- smi, quia virLute veritatis hujiis
testatem et vires, non pro tunc exercen- signi ; et determinatio illa
sicut
das, et quantum ad gratiam habitualem, universalis, quantum ad istum
non autem aciualem datam pro lunc, sed graduin, est uniformiS; ita effectus
pro tempore congruo recipiendam virtute fequalis.
Sacramenti percepti, quando scilicet per- Veruintamen, quia Deus prsede-
venient ad usum rationis. Exemplum ad- destinavit diversos electos ad di-
ductum a Doctore satis commodum est, versos gradus gloriae, et hoc ante
quia ul ait Auguslinus 83. quaeslionum dcterminationem hujus signi ad
quaest. 36. Perfectio charilatis esl dimi- tantam vel tantam gratiam con-
nutio cupiditatis, etc. ferendam, et ordinato ad inaio- Loquita
de possib
rem gloriam, rationabiliter po-
SGHOLIUM. test conferri major gratia potest ;
Deus in determinando veritatem

Ex parte Dei communiter cequalem dari
seu certitudinem hujus signi di-
gratiam baptismalem, possibile tamen est
unum accipere majorem gratiam alio per sponere, conferre alicui suscipien-
Baptismum sine majori clispositione, si Deus ti praecise illam gratiam, qu.ne re-
ita statuisset. Nec Scotus dicit de facto dari quiritur ad certitudinem signi, et
majorem gratiam baptismalom ei qui prae- alicui majorem, quem praedestina-
destinatus est ad majorem gloriam, ut falso
vit ad majorem gloriam; sed ille
ei imponit Sotus supra, sed tantum loquitur
quocum convenire videntur
ulterior gradus non conferretur
de possibili,
Alens. ot Bonav. supr. sed de facto dari te- virtute Baptismi, sed de speciali
nent Palud. Gabr. Bassol. Eclvius citati. benevolentia divina. Propter hoc
dici potest, quod ex parte causae
3
Sic ergo (b) ponendo unicum ef- principalis, effectus est regula-
insequaiitas
Raptismi, scilicct STatiam,
fgQjûjn ' o '
ri'er aequalis simpliciter qui datur
gratue ba-
ptismaiis, respondco quod cum ad effectum virtute Baptismi, quia siipponitur,
GSt 6X
"VSl
Deo, vei Baptismi, scilicet giâtiam, con- quod de lege communi, prima gra-
medtoria, currat causa principalis, scilicet tia non datur major absque omni
susJptiva. Deus, et causa meritoria, ut passio differentia extra causam princi-
Cliristi, et ipse suscipiens Bapti- palem.
smum, ex parte cujuslibct istorum
posset attendi sequalitas vel inse- GOMMENTARIUS.
qualitas. Quantum ad Deum deter-
minantem se cooperari isti signo (b) Sic ergo, etc, Supponit quantum ad
per effectum signiflcatum, et in effeclum gratise causandum, concurrere Varise;
oausae. |
hoc instituentem istud signum, in Deum ut causam principalem, passionem grati»
sacramen-
ratione signi certi (ut dictum est Christi ut meritoriam, et ipsum suscipien- talis.
i
DIST. IV. QUiESTIO VII. 479
tem ut causam dispositivam, nempe quan- nihil asserit praeter potentiam esse ex parte
do conferlur adulto, in quo potesl esse Dei sic operandi, si vellet ; neque deesse
major vel minor dispositio. Est doctrina congruitalem ex parte baplizali, quin Deus
Tridentini sess. 6. cap. 7. Ex his patet posset si vellet eamdem benevolenliam
tdent.
unde sequalitas vel inaequalitas attendi exercero, vel hoc medio in particulari,
^ ^^^l?^
P<>s-
sibibtatem.
possit in effectu ; de meriloria et disposi- vel aliis quibus sic electus perveniet ad
tiva agit, ^ sequenli. Quantum autem ad graliam proportionatam suae gloriae, juxta
causam principalem dicit duo, quae est communiorem sententiam, quae hanc pro-
secunda et tertia conclusio. Primo, ut portionem aequalitatis inter gratiam et
habcl voluntaiem universalem de lege gloriam slatuit. llic ergo docet Doctor,
alligatam exinstilulione, Sacraraento, effe- qua ratione posset esse inaequalitas effe-
ctum ejus esse ajqualem in omnibus, quan- ctus gratiae, ex parte caus;e principalis ; et
^cius
''^"^ ^^*' ^^ parle Dei et Sacramenti, quod non asserit, an sic contingat, sicut asserit factum.
^™^°'î formam
sicut habet materiam el defini- <Tqualitateni gratiae esse ex parte Sacra-
! lege
luaiis lam, ut supra dictum est conlra kereticos, menti et Dei, quantum ad legem ordina-
cunda
clusio. iia etiam et effectum, qui importatur ex riam.
determinatione significalionis practicae Sa-
cramenti; et de hac aequalitate loquuntur SGHOLIUM.
Patres, quando dicunt Sacramenta a ma-
Possibile est Ghristum obtulis<o suam pas-
lo, aut bono ministro collata esse paria, et
sionem ad majorem gratiam obtinemiam per
intelligitur illud U7ia fides, unurn Bapti-
15aptismuni his quam iliis; et forte Bapti-
sma, uiius Deus, etc. quantum est, inquit,
smu.s post passionem, majorem giatiam dat
ex parle Dei et Sacramenti, excludendo quam ante. Videtur enim supra dicere ma-
differenliam, quae potest esse ex parte jorem gratiam parvulo dari, ob devotionem
rainistri, sed tautum loquitur de possibili,
I
suscipientis, ex qua potest crescere effe-

veldubitat; id tamen asserunt liassol. et
ctus gratiae, ut si est melius dispositus.
Gabr. citati, et Eckius toin. 3. hom. de S.
Ilaec conclusio est communis omnium, prac-
Nicol. Sed lioc intelligi debet de merito de
ter paucos. congruo, et Ibrte tantum do gralia actuali,
4. Secundo asserit Doctor potuisse Deum, non de justificanto, quia hanc de condigno
pi'8eler illum effectum grati* communis, purus homo alteri mereri neqiiit, de (juo 1.
ciusfo.
2. quicst. lii. art. 6.
dlaê ^^^ ^^^ ^^
voluntate ordinaria et lege, dare
ramen- alicui in particulari raajorem effectum,
386 ex ex speciali voluntate particularis acce- De si^cundo (o potesL dici, qnod ^^ ^j^^j^^j
«ciali
untate ptiouis person E ; vel quia pracdestinatus illncausa meritoria potcst criica- nieriio,
vi'lc 19. il.
dare ,.
cius oporari ad ^Tntiam in nno
, , .
eotum est, vel quia aliter acceplus ad majorem 3-'i-u'>'â.

jorem.
gjyj.jgj^j Hjg excessus non proveniret a qnain in alio; vcl quia specialius
Haptismo, scilicet ut est inslrumentum oblata pro uno quantum ad inten-
ordinarium, et habet efficaciam, ut subest tionem odbrcntis quam pro alio;
voluntati divinae ordinaritc, sed cx bcnc- vel quantum ad exccutionem \\vo
volentia Dei, qua3 etiam mediante Sacra- uno oblata in eirectu, pro alio
mento, peculiariter ad hoc assumpto, pos- non, nisi in [)rnovisione divina.
iSs
^^^ causare illum cffectum ex oporo opera- Primo modo Christus |)onitur
uSi"'*'
eoiuni.
iQ^ Ypi cerle independenter a Sacramonlo. commnnitcr nossc omnia, ([ujb
Haec etiam conclusio est verissima, (luia Deus novit scientia visionis,
et per consequens novit omnes hoc modo parentes beati

forte
electos, et ad quem gradum glo- Nicolai orationibus suis merue-
rise fuerunt electi. Potuit crgo pro runt sibi majorem gratiam, quse
prsedestinato ad majorem glo- prat in eo etiam parvulo princi-
riam, plenius ofFerre passionem pium tam mirabilis effectus, ut
suam, et prsecipue cum sc offorret duobus diebus in hebdomada unica
pro genere humano ad hoc, ut de tantum lactatione contentus ma-
eis impleretur divina prsedestina- neret. Et quoad hoc magis optan-
tio. dum est puerum baptizari bono
Passio Secundo modo, passio Christi Sacerdote quam a malo, quia ora-
exhibita
efficaclor, cfficacius coopcratur pro nobis, tiones Sacerdotis boni, quas mul-
pr^Sa. qvii sumus in lege Evangelica, tas facit ante et post Baptismum,
quam pro Patribus in lege Moy- magis exaudiuntur, et valent illi,
si,quia obsequium prfestitum ad pro quo fiunt, quam orationes
majus bonum retribuendum, ma- mali.
Gratii
gis acceptatur quam beneficium Si autem baptizati sint adulti, Baptiso
datar
prsevisum. Et illo secundo modo cum illi per motum proprium secundi
dispoîl
est in?equalitas in suscipientibus possint esse insequaliter dispositi, onea
gratiam pei' Circumcisionem et et in Sacramento confertur gra- sufcipii
tis.
Raptismum, propter ingequalem tia secundum proportionem dis-

applicationem causse meritoriae positionis in suscipiente, sequitur
ad istos, et forte etiam in bapti- insequalis effectus.
zatis ante passionem, ct post pas- Quod si compares parvulum
sionem. Si autem primo modo, adulto, regulariter parvulus nul-
scilicet propter specialcm obla- lum meritum habet; adultus quan-
tionem in voluntate Christi, sit tumcumque tenuem habeat volun- iiiii:
ingequalitas gratise in aliquibus tatem, dum tamen consentiat reci-

nunc baptizatis, dubium est de pere Sacramentum, nec ponat
facto, sed possibilitas cst ostensa. obicem aliquem, videtur habere
5. De tertio dico (d), quod vel ba- meritum proprium, et pro tanto
asseî°?sed Ptiâti siint parvuli, vel adulti. magis dispositus est, quam par-
asêrunt
Comparando parvulum ad parvu- vulus; ergo, etc.
Bassoi.
Gabr.
im^^ '
Q^j^ nullnm habeant motum Sed esto, quod adultus toto tem- Venij
nor
citati, et
Eckms,
proprium, nullam habent in?equa-
tr i X ,
pore Raptismi peccet venialiter, prohil
meritui
tom. 3. de litatcm ad gratiam, ex parte sui videtur ergo esse indispositus
multaD'
S. Nicol. . . , -r. [ •
Quomodo recipiendam. Potest tamen in pa- quodammodo parvulus autem

;
conti
prajstet Cajet.:
., , . .
csse major motus nullam indispositionem habet

,
bapiizari areutibus uuius ;

q. /
bono, quam •
art
quam alterius pro suo parvulo, i i
ergo in illo casu parvulus majo-
i
a maio. Adih!
non li
vel in aliquibus aliis ministranti- rem gratiam recipiet. Respon- bapliza

arcij
bus vel assistentibus Raptismo, deo, peccatum veniale non prohi- inajor
grati:
propter quorum merita Deus uni bet gratiam infundi, nec etiam p:irvi
Ad
parvulo potest conferre majorem actum meritorium simul habere, a
gratiam quam alteri ; sed hoc non tamen quia anima pluribus acti-
virtute Raptismi, sed meriti. Et bus non potest simul seque perfec-
I
DIST. IV. QU.ESTIO VII. iS!
te esse intenta, actus bonus, cum ejus, et acceplalionem diversam, aliler ohlatte
quo concurrit veniale, est minus eniiii fuit passio, ul prtevisa lanlum d^versiial^
intensus, etideo minus mcritorius, acceplala, aliter ut exhibila, quia obsc-
quam foret sine ullo veniali. Et quium praestitum magis acceptalur quam
ad propositum sequitur, quod prucvisum. Primo fuit applical:i Palribus
adultus, si non ponit obicem pec- per remedia legis naturê et scripla-; et
cati mortaliS; et in susceptione sic attendilur inaiqualitas gralise inler
Baptismi consentit, aliquem mo- Circumcisionem et Baptismum propler

tum habet disponcntem, quo caret ina^qualem applicationem ex parle rei
parvulus, non obstante quod ille oblalffi. Et liaec est quinta conclusio liu-
habeat veniale peccatum simul. jus quaestionis. Ex cujus fundamento

Ad argumentum dico, quod Ba- deducit aliam j^robabilem, licet incer-
ptismus plus dependet a ministro, tam, nempe ex eadem ratione Ha-

ad lioc ut sit Sacramentum, quia plismum ante passionem non habuisse
in eo simpliciter requiritur in- eumdum effectum gralia), quem lial)uit
tentio non sic in suscipiente,

; post Baplismum, de qua supra dixi in
quia non potest uti ratione; sed commento giixslionis 1. disl. 2. tandem
quoad hoc, ut liic effectiis major concludit quantum ad faclum. Si aulem
vel minor recipiatur, magis de- primo modo, scilicet propler specialem
pendot a bapti/ato. oblationem in voluntale Christi, sit ali-
qua ina'({ualilas in aliquibus nun;- ba-

ptizatis. dubium est de facto, sed possi-
COMMENTARIUS. bililas esl oslensa, elc. Ex quibus con- Nihiidefmit
slat Doctorem nihil definire quanlum ad ;,ir'fartum,
(c) De secundo polest dici, elc. Decla- faclum, sed solum quanlum ad possibili-
pJsjiS'^
uarta teiii
lusio. i"at quomodo possit provenire maequali- tatem quoad inaequalilatem grali;c e\
tintrere merilori;«.
ex applicalione diversa causae parte causai principalis et
.e Tmiif- tas gratice
ualitas Sotus in G.
qua) diversitas potest e.sse, Immeriio itaque 4. dist.
causam merilorifc, Sotus.
ritori-
vel ex parte rei qusesl. 1. arl. 6. assertorem hujus scn- Vasrqup/
lam.
vel ex parte offerentis, ini|>(jnunt
nempe vo- tenl.iae Doctorem facit, sicut et Vas(juez scoto

oblaUî. Ex parte offerentis,
l'alutlani
pro reprobis, disp. 135. cap. 1. et quidani ali!, (pna seniontia.
luntatis Christi, qua) alitcr
aliter pro praedestinatis obtulit suam pas- niliil asserit Doctor quoad factum, solum
quantum ad sufli- extendons polontiam, ut iicno adverlit

sionem, quia pro illis
Bpeciali
aiioiie cienliam, pro his etiam quantum ad
,
et-
,.
eliam Scli iliastes venerandus nieus Ma-
«ionis.
quia propter
. 1
electos
.
gister ot Pater. Conclusionem ipsam
ficaciam obtulit,
venit, et ad complendum asserunt alii ab eo citati, el pi;e c;eleris

principaliter
ut di- Paludanus qu:vs(. \. art. \). o\ alio fuii-
effectum divina; pnedestinationis,
poluit oblulisse damento id asserit iii piirvulis, qiii anle
cit Doclor; sic etiam
pro aliquo, usum ralionis moriunlur, (piia pulal om-
passionem suam efricacius
est priedestina- nes lam Angelos (|u;im homines elec-

qui majorem ad gloriam,
tos esse ;id ina-qualem gloriam, el con-
lus, verbi gratia, pro matre sua. El haec
hujus (]uaeslionis condusio. seîucnter grali:im. nui(l(|uid .«<it de !iac
est quarla
oblala- sentenli;i, el (jns fund.iinenlo, uescio
lumta Diversilas autem ex parlo rei
iclusio.
pw-ie contingit secundum diversum slalum (|u;i ralione alii existimcnl eam esse om-
:!1
Toni. XVI.
nino liberam, aut, sine funJamenlo as- dispositionis, sed etiam ex speciali vo-
sertam, quia id perinde eliam dicerelur luntate Dei, nihil obslat quin id in par-
de opinione communi, praiter lioc so- vulis contingal.
lum, quod lege communi congruum sit Et confirmatur, quia licet gratia sacra- ^-
definire effectum Sacramenti, ut dicit mentalis sit de communi lege determi- crament
quomo
Doctor. nata, id ita intelligendum est, quantum defiaiti
Sed responderi potest id certo etiam ad gradum infra quem non datur alia
non constare, quin aliquid contingat minor virtute Sacramenti, non tamen
medianle Sacramento ultra illam men- quanlum ad excessum; ita etiam posset
suram ex dispositione adulti, ut infra dici saltem in adulto, in quo est ahqua
dicemus, quod etiam ex opere operato dispositio, quam non habet parvulus,
causat Sacramentum ; et ultra hoc etiam et recipit virtute Sacramenti gratiam
. aliud causari, ex speciali dispositione majorem, quae etiam major et major est
P j
diversam dq[ yidetur iusinuare Tridentinum, sess. secundum excessum dispositionis ; ergo, Variat
gratiam m in adu
Sacramen- Q, cap- 7. Justitiam iii nobif! recipientes si ex lege non determinalur gratia sa-
to
ex speciaii (loquitur de gratia sanctificante) unusquis- cramentahs in adulto, quantum ad ex-
Dei
voluntate. que suam secundum mensuram, quam cessum, ita etiam posset dici, sallem in
Spiritus partilur singulis prout vult, et aliquibus parvulis, etiam non servari
secundum propriam cujusque dispositi- mensuram determinatam. Patet conse-

onem et cooperationem, etc. quentia, quia licet in parvulo electo ad
Duas ergo causas assignat Concilium, majorem gloriam, non sit propria dis-
unde potest crescere gratia secundum positio a qua excusatur ob inhabilita-
mensuram diversam in singulis, alteram tem, tamen est major acceptalio, qua
ex voluntate Spiritus, qui partiLur sin- ordinatur ad perfectiorem gradum gra-
gulis mensuram proutvult; et quamvis tise et gloriae.
loqualur Concilium de gratia justifican- Quod vero illa gratia conferalur per Non «
,. , ,. ... . contra
te, alludit tamen ad verba PauU 1. ad hoc vel ahud medium divinae provi- providt
Corinth. 11. ubi agit de distributione dentiae, perinde est, maxime, cum Sa- si aiiqu
donorum per eumdem Spiritum, eorum- cramentum, posita inBequalitate ex par- Hî^l
elTect'
que diversitate secundum voluntatem te subjecti, non limitatur ad gradum majon
^ .,. Spiritus
r-
sancti donantis singulis proul sequalem effectus ; imo magis videtur
Partitio
donorum, yult, ot uou ex merito cujusquam, aut praeter divinam providentiam ordinariam,
et gratite .
diversa. dispositione ergo suppomt Goncihum

; ul Deus, suspendendo concursum cau-
dari inaequalitalem gratiae baptismalis, de sarum naturalium, perducat infantem ad
qua agit, non solum in adulto ex inse- eum statum, quo possit attingere gra-
qualitate dispositionis, quae est altera dum gratise destinatum, sive per fre-
causa jam assignata, sed etiam ex iUcB- quentalionem Sacramentorum, sive per
quahtate, quse provenit ex voluntate Spi- actus proprios, quam ut per ipsa Sa-
ritus. Sed non est major ratio, cur id cramenta recepta uberiorem gratiam
fiat in adultis, qnam in parvulis, quia conferat, quia sic operatur per media
adulti praeler dispositionem et usum, ordinaria, quse ex se ahoquin ex inae-
quem habent hberi arbitrii, sunt pares quah dispositione subjecLi habent effica-
parvuhs ; ergo si possunt esse inaiquales ciam majorem, vel minorem ; et casus
adulli in gratia hac, non solum ratione ponatur n infante valetudinario.

DIST. rv. QU^STIO VII. 483
9. Confirmatur secundo, quia quantum ad docet Sacramentum effeclum suum dare

cunda
ifirina- alios effectus concomitantes, ut extin semper quanlum est ex parle Sacra-
tio. . ,. . . p
ctionem aut dmiinulionem fomitis, au menli et Dei, nisi ponatur obex, id ve-
xilia gratiae, et gratias gratis datas, inaj- rum est ; sed an quibusdam conferat
qualis est effeclus Sacramenti etiam in uberiorem effectum, nihil asserit, aut ne-
infantibus ; ergo etiam perinde dici po- gat Concilium, quod solum determinat Concilium
1 fc •
c. .
explicatur.
test de gratia gratum faciente saltem in de eincacia Sacramentorum.
aliquibus, in quibus visa est illa inae- Deinde significatio, inquit, Sacramen- Quod
quaUtas ettectus concomitantis, ut in san- torum est determinala; ergo et effectus. Sacramenti
cto Nicolao. Patet consequentia, quia Responderi potest esse delerminalam minaius.
dare hos effectus mediante Sacramento, quantum ad gradum, infra quom non quomodo?
qui regulariter per ipsum non confe- dat alium, non tamen ita deterniin.ata,
runtur, videtur niagis extraordinarium, quin crescere possit secundum mensuram
quam quod effectus ordinarius ejus de- effectus prout Spirilus sanctus parlitur
tur inlensior aut perfectior. dona prout vult ; neque hoc efdcaciae aut
Nec video, quid urgeat contra hanc certitudini Sacramentorum derogat, sed
ponsio sententiam ex Conciliis, aut Patribus, eam ampliat.
bjecla.
quez. nam loca Cypriani, quae adducit .buarez, Tertio adjicit eodem modo dici posse
ad ahud intentum speclant, ut bene ad- nullum Sacramentum comparatum ad
nolavit Vasquez. Rationes etiam, quas aliud in specie habere determinalum ef-
adducit ipse Vasquez, non convincunt. fectum, sed nunc hunc, nunc illum pro
Quod primo dicit non deesse Deo alia Dei arbitrio. Respondetur negando seque-
media, quibus infantem perduceret, aut lam, quia determinationem effectus Sacra-
M
nam
^tlliô''
elVectus in
certe adultum, ad gradum deslinalum menti in specie habemus ex Scriptura, ,g
gratise, id vcrum est, sed inter media Conciliis et Patribus, verbi gratia, quod
divinse providentia) subjecta, est etiam Baptisums regenerat, Eucharistia nutrit,
Sacramentum ; id certum est ex boni- Poenitenlia absolvit, etc. De hac alia de-
edia late divina et miserieordia quaicumque terminatione non ita nobis constat.
Konad sinl media applicari et donari absque Quarto, inquit, ubi estaiqualitas ex par-
*^'*-
proprio merito, nam sive per opera ejus te passi, et ajqualitas ex parte causjc et
perducatur, ipsa opera donanlur, sive Sacramenti. Respondetur, ciuteris paribus,
per Sacramenta, eodem modo disponitur id concedi posse, sed non est a^qualilas
ad Sacramenta. ex parte passi, ul consideralur in ordine
0. Quod secundo asserit, illam eleclionem electionis, neque Sacramenlum solum in^trumen-
uada
ect. ex prjcvisione sub conditione modi et operalur ex virtule iimilala ad hunc vel oporatur
medii, quo illum perducere posset, dato illum gradum, sed prout movelur, vcl .,pi!ii?'dur.
^"^''^"'*
etiam hoc (juod non admittilur com- applicalur a causa principali, nunc a'(|ua- '^'''
muniter. Respondetur inter alia media, liler, nunc perfectius, prout vult, et cu-
et moduin hunc, quem jam diximus, pos- jus virlus noii est aligata Sacramonlo,
se comprehendi. Aliud, quod adjicit cx nisi ut ad gradum inferiorom ellVclu or-
singulari opinione redundal, qua^ rejicilur. (liiiario refertur ; ad peifocliorom auloiu.
itones Quod objicit ctium Suarez non convin- ox henovolonlia parliculari oxloudi polosl.
lirez
cil, nam Tridenlinum snss. 7. can. 7. Ubjicit 'nlura Solus, sed
•^ ' procodunl
r ox », M-
lalur. Olij<><'lu<ncs
niliil ad prtcsens inslitulum facil, cum non concesso, (luia supponil illum gra- ^"^-
Supponit dum excedenlem non dari liic et nunc Ex his corruit secunda ratio Soli, qujE 12
non
Secun
aclmissa. virLule Sacramenli. IIoc non supponit Do- est contra supposilionem qusestionis, ila ^''g''^'^
la
^°'^'"
ctor, quamvis enim dicat, quod ille ul- enim procedit, ac si ille excessus non
lerior "radus non delur virlule Sacra- causaretur per Sacramentum. Tertia ratio
menli, sed ex speciali benevolentia divina, procedit in sensu contrario, admitlendo
id intelligendum est juxta antecedentia, supposiLionem, quasi liberum sit senten-
ubi dicit ex voluntate universali Deum tiam studio impugnationis ad exLrema
disposuisse dare gratiam regulariler, me- trahere et propellere ad contradicentiam,
diante hoc signo certo in determinato quo facilius explodatur. Summa rationis
gradu, ila ut nulli minorem : Et illa, est : quodperinde etiam dici possit Deum
inquit, potesf. dici conferri virtute Sacra- per meritum sequale conferre inajqualem
menti ; et hoc modo esse sequalem vir- gratiam. Respondetur negando sequelam,
tutem Sacramenti in omnibus ; et in hoc quia inter meritum et gratiam et gloriam m«

sensu dicit illum gradum excedenLem datur proporLio secundum medium jusLi- craff
non conferri virtule Sacramenti, sed ex liae, non ila in SacramenLo, quod operaLur
benevolentia parLiculari, quia nempe Sa- ex mera Uberalitate instituenlis, et inde-
cramenLum uL habet efficaciam eL assi- pendenter a merilo, et disposilione infan-
stenliam Dei, ut signum cerLum ex vo- tis ; in adulto vero ex proportione disposi-
luntate universaU tantum, non extendi- Lionis servalur medium justiliae de con-
tur ejus virLus, aut significaLio ulLra illum gruo, quando esL in peccato personali.
Sacramen •
gradum, uL subesL lamen volunlaLi spe- Minus urget allera consequentia, nem-
tum Con
aliter et ciali Dei, causat illum gradum exceden- pe exlra Sacramentum et meritura, Deum
aliter
applicari. tem, etiam ex opere operaLo ;
nam et posse causare illam graLiam ex motivo ^^^^
Ii:
hoc tiLulus ipse quffisLionis supponit, et prifidesLinaLionis, et sic toLa merilorum
impugnatio hujus sentenLiae, nam alioquin ratio proscriberetur. RespondeLur abso-
ille gradus, si a solo Deo producereLur, luLe potuisse Deum sic facere, non Lamen
non mediante Sacramento, concomitanler regulariter, perducere praedestinationem l
se haberet ad effecLum Sacramenti, nec ad effectum, nisi per media ordinaria

sic esset locus quoistioni : An, sciUcet, et sLaLuta, nempe Sacramenta et opera,
omnes haptizati sequaliter recipiant effe- quamvis aUquos praeter iegem jusUfica-
ctum Baptismi ? neque etiam impugnatio- veriL in ulero, ut sortirenlur effectum

ni, ut dixi, quse procedit ex delerminala prsedeslinationis, qualis erat illa gratia ;
significatione, et significato SacramenLi, niliil in hoc pryescripLum aut proscriptum

cui non corresponderet gradus exce- est conlra legem ordinariam, sed supra
dens a solo Deo causatus, magis, quam illum acLum est, quod per media ejus
si causarelur per meritum, vel alio mo- haberi potest in diverso slatu infantis,
do ; ideoque Doctor hunc sensum suppo- Oporteret etiam probare de lege or-
nens dicit : Quantum ad Deum deleryni- dinaria , ita arctasse Deum efficaciam
nantem se cooperari isli signo per effe- Sacramenti, ut ultra gradum deLermina-
ctum signiftcatum, etc. altquo modo po- tum, ex speciali voluntate ad ulteriorem I
test esse differentia, aliquo modo non, gradum quandoque non extendantur.
etc. quando effectus est aequalis, quando Et quamvis de lege ordinaria media sa-Di«!
Insequalis lil a Deo, cooperante Sacra- lutis comprehendantur sub Sacramentis
mento. et operibus, non eodem modo omnes

DIST. IV. QU^STIO VII. 485
elecli vocanlur, movenlur, et pertingunl a Deo, ul principium excedens, et sicut G,-atia in
finem, nam quidam per opera, quidam adjutoria perfectiora grati.T actualis cor- oiMinatui-
''^'' '"«''ita.
per Sacramenta ; aliis alia sunt opera, respondentia ad (Inem perfeetioris ope-
proul donantur, neque singulis omnia, ris; sicut ergo praedestinalus adultus ad
ut per se notum est, neque si per poc- gloriam majorem, requirit etiam perfe-
nilenliam finalem et fidem salvatus est ctiora opera, sic uberior gratia, quam
latro in Cruce, proscribitur meritum reciperet mediante Sacramento, cui etiam
justitia), aut fortitudinis, aut aliarum corresponderent adjutoria proportionata
virtutum, neque si infantes mediante gratia) actualis non esset otiosa, sed
Sacramento salvantur, despicit ideo Deus abundantius reduceretur ad actum me-
opera piorum, et, ut supra dictum esl, riti. Et sicut gloria in adulto juslilicato
in commento praecedentis qujcslionis, si non est ex sola gratia, sed eliani ox
gratia uberior mediante Sacramento da- operibus per gratiam faclis, quo abun-
retur alicui, non ideo excluditur a justi- dantius ei providetur de gralia, ita abun-
tia operum, quibus meretur gloriam, dantius providelur de operibus propor-
quando ad eum stalum pertingit, ut tionatis. Alia inconvenientia qure adducit
patet in Beato Joanne Baptista, et Je- pr^falus auctor, explicando hanc sen-
remia ; non licet ergo inferre ex gralia tentiam modo dicto, et juxla principia
collata a Deo medianle Sacramento di- Doctoris nostri, vel non sequuntur, vel
spensationem operis; nam ex sentenlia non concludunt.
D. Thomse (ut ibi visum esl) opera sub- Huec disserendi causa dixerim, quia
I
sequentia comparari possunt ad gratiam ex instituto commenti non faciunt, cum
anlecedentem etiam liberaliter dalam, ut Doctor non asserat de faclo contingere
meritoria ejus. inajqualem effeclum hoc modo, :sed ut
14. Ex quo patet ad quarlum, quo urget ostenderelur possibiHtas hujusmodi non
uarta
ftiio. ex hac sententia soqui, quod qui prffide- derogare, aut merilis, aut Sacramento,
stinatus est ad majorem gloriam liabeal aut Doi providentiae. Quod namque op-
ampliora merita, quia nempe ex illa be- ponitur de merito, ejusque nocessitate,
nevolentia recipit majorem gratiam et solum habet locum in adullis, non in
gloriam proportionatam. Respondet Pa- parvulis, iii quibus non hahet locum, nisi
ludanus, admitlendo consequentiam, ver- cum pervenerint ad tutatem adullam; tunc

«ponsio
'"'*an'.
gratia, in infante si sic decederet ; sed autem sicut el in adullis. salvatur me-
j3i
ritum perfeclius ratione gralia', porfecti-

quantum ad praesentem quicstionem, et
qux ad opera perfectiora inclinal.

in casu argumenli, quo talis perveniat oris,
ad tctalem capacem meriti, facilis esl Do parvuHs auKMU decedenlibusanle usum

imo argumcnlum ralionis, habercnt gU)riani porfoctiorom
responsio ex dictis ;
Alia
seipsum destruit, quia uberior gratia ac- ratione gratia' perfoctioris, juxla lenentes
ponsio
adullo ordinalur e( s fuisse eleclos ad majoroin gh)riam
tuahs et HabiluaHs in
;
ad perfectionem operis proxime, sicut sed id non speclal ad lianc (|u:vslii)nem,

quia incertum esl, an sinl ila oU>cii aH(|ui
perfectiora media ad perfectiorem finem.
adultis, qui ipsoruin i^ra' aUis, soli 'Deo rosorvaluin
Extra conlroversiam est
salvantur per opera, ex Doi dono, per ost.
(d) nr terlin dico, otc. Dechiral (juo-

uberiorom gratiam, dari otiam porfccti ^,,',^;; In
«•«"'-'''"i--
niodu possit cssc ina>qualilas clTeclus
ora merila ; iUa gratia abundanlior datur
sacramentalis ex parte recipientis, inler illa qusestione, qua dicilur Sacramentum Soivil
rat
parvulum et parvulum nulla est ina^quali- non dependere a malitia aut bonilate opF
seDten
tas ab intrinseco; ab extrinseco potestesse ministri, inteUigitur quanlum ad substan-
ex impelratione parentum, aut ministri, tiara Sacramenti, effectum et fructum,
aut offerentium. Haec est quinta conclusio ejus ex lege, et ordinarium. Quibus non
in ordine. Prima patet, quia nullum ha- obstanlibus, Deus adjicere potest ex Ube-
bent actum proprium, aut dispositionem. raUtale aUquid ob impetrationem aU-
Secunda patet, quia fides et merita ipsa orum. Contraria opinio magis placet, ui PrsefeJ
Comml
possunt majorem graliam impetrare par- quae communis est, et magis consentanea
Circa hanc bene advertit SchoUa- principiis Doctoris,
Expiicatur vala.
sensus
stes, intelligendum esse non de sanctill- Subjicit in adultis inveniri in.-equaUta-
Doctoris.
cante, sed de aUquo dono gratuito, quod tem effectus ex insequali dispositione ; est
gralia aclualis, aut gratis data dicitur, Tridentini c. 7. jam citato, et communis
quia supra qusest. 2. hujiis resp. ad 2. Theologorum ; ex quo sequitur tertium, ^"^
negat dari aUquam causam meritoriam quod adjicit, inaequalem esse effectum "^- ,.
primsB gralise, sive sit fides parenlum, Sacramenti in parvulo et adulto, quia in Noti
sive Ecclesiae, prajter solum Christum. hoc major est ratione consensus, et fidei,
Ilsec dona autem annexa effeclui Sacra- et actus boni disponentis. Loquilur de
menti possunt impetrari a ministro, vel adullo absolute, sicut aUas supra expU-
aliis, ut asserit S. Thomas 3. p. q. 64. art cuimus, nempe ut habet originale tan-
D. Thom. [. ac? 2. imo idipsum docet Cajetanus de tum, et non mortale actuale, licet habere
Cajetan.
gratia sanctificante, posse eam majorem possit veniale ; reliqua patent.
impetrari per ministrum, ita prcefato loco

intelUgens S. Thomam, el aUi auclores,
quos citat Scholiastes. QU^.STIO VIII.

Citatur etiam noster Doctor hic pro
16
principia bac opinione communiter, sed immerito
Qnid faciendum de parvulo exposito ?
^'malor"^ ex dictis. Quod si quis eam defendere

eiTecius
acquiritur.
-voluerit tanquam ejus, videat quse dicant D. Thom. I?. 66. a. 9. Richard. hlc art. ult. q. 1.
Patres de virtute fidei ad impetrati- Sotus d. 3. a. 9. Suar. tom. 3. 3. p. d. 22. s. 2.
et d. 31. i-. 6. cap. citm itaque. c. similia. et
onem de jejunio matris Samsonis quan- c. parvulos, de consec. d. 4. sunt Leon. et Greg.
tum valuit filio item Matthsei 9. Videns

;
Jesusfldemillomm, (nempe supponenUum qnsedam qu?e-

eJaxta ista patent
paralyticum ex tecto) dixit, conflde flli, stiones sine argiimentis. Primo,
remittuntur tibi peccata tua ; ubi glossa : qnid faciendum est de parvulo ex-
Quantum valeat apud Deum fides propria, posito ? Respondeo, aut inveniun-
apud quem sic valuit aliena, ut intus et tur in eo certa signa, quod non
extra sanaret hominemf Item,' quanlum est baptizatus, sicut mulierculae
valuit oratio Stephani pro Paulo, et innu- consueverunt cum eo apponere
mera hujusmodi? Hoc tamen erit meri- sal, sicut cum
deportandis ad Ba-
tum de congruo tantum, ex cujus motivo ptismum flt, et tunc absque aliqua
Deus in Sacramenlo dat uberiorem gra- haesitatione baptizandus est abso-
liam, quam alias regulariter non confert. lute. Aut non inveniuntur cum
Quod autem contra hoc afferri posset ex eo talia signa, et adhuc, quod
DIST. IV. QU^STIO IX. 487
non potest de eo haberi

gnum per viciniam, nec per
tale si-
testi-
:,,,..,.
baptizandi, dicitiir qnol non, nuia
aut redderentur parentibus, et
in 4.
art.
d. 4.
3.q. 3.
monium fide digni, quod sit bapti- tunc baptizatio eorum esset in
zatus, baptizandus est ; tamen contumeliam fidei Christianse, quia

tutius est uti illa illius capituli post nutrircntur a parentibus in
Exirav. de Baptismo, et ejus effe- errore parentum aut non redden-
;
ctu, de quibus dubiuni, Et deisto catur, et tunc fieret injuria, quia
su loquitur Leo de consec. dist. 4. dum sunt parvuli, jus liabent pa-
Dc quibus ( inquit Leo ) mdla cxtanl rentes in eos.
indicia inter propinquos cl vicinos, qui- Sed haec ratio, licet forte conclu-
bus baptizati fuissc doceantur, agendum quacumque persona privata,
dat de
est ut renascanfur, ne pcreant ; in quibus, quod non posset parvulos a tali-
qiiod non ostenditur gestum, ratio non bus auferre, nec juste baptizare,
sinit, ut videatur ileratum. non videtur tamen concludere de
Principe, cui in regimine reipu-
blicse tales sunt subditi. Nam in
GOMMENTARIUS.
parvulo Deus habet majusjusdo-
minii quam parentes univcrsali- ;
Juxta ista patent quicdam qucesti-

)e
ter enim in potestatibus ordinatis,
ones. etc. Uesolutio hujus qu.-estionis est
*sito.
potestas inferior non obligat in
bo.
vera, non solum ex Decreto Leonis cita-
aagin. his, qu?e sunt contra superiorem,
ican.
to, sed etiam Cartliaginensi V. cap. C.
rman. sicut docet Augustinus de verbis
Kand. Concilio Africano sub Bonifacio, cap. 39.
II. Domini, hom. 6. et ponitur cap. ult.
VVormatiensi cap. 10. et refertur dc
lib. 2. Si aliquid jubet potestas, quod
consecrat. dist. 4. cap. Placuit. Alex-
non debes facere, fiic sane contemne po-
andro III. capitulo, De quibus. Ex quo re-
testatem, timendo potestatcm majorcm;
solvit Doctor dandum esse tutius Bapti-
Jican- et dcclarat in exemplo dc Curato-
ur smum sub condilione. Anteriores Patres
Proconsule, do Proconsule
lii.
re ct
absolute baptizandum docuerunt ex spe-
et Imperatore, de Imperatore (^t ^KIino*
ciali conditione illorum temporum, in rontra
Dco ergo si quis habet regere
;
inleriorein
quibus minus fundari posset praesumptio.
rempublicam, mngis debet qunn- obedien-
duin
tum in se est, cogero unumquem- est.
que subdi domino superiori (luam

QU/I^STIO IX. inferiori, imo superiori conhuu-
pto infcriori, qunndo inforior in
Utrum parvtdi Jud(rorum et infidclium talidominio resistit sujjoriori.

sint invitis parcnlibus baptizandi ? Sicut ergo Inii)(M'ntor doberot
sententinre aliquom ohodin» dolK«-
D. Thom. ('>8. a. 10. ( nhi Cajet. et alii )
3. p.q.
d. G. a. 3.
re Pi'oconsuli, oontompto pr.-rco-
et 2. 2. 10. (^t. 11. Riclianliis
({.
q. 3. Duraiid. hic 7. 6. J aliid. 7. 4. Oaljr. pto Curatoris, id est, inf(M'i()ris

q. 2. a. 3. Vasq. 3. p. d. 135. Su.irez 3. /».
4. Sotust/. 5. 7. a. 7.
Proconsuh\ si contrndiccrot Pro-
lom. 3. d. 23. s.
consuli, itM otiMm, si ossont snh
1. De parvulis (a; .ludffiorum et in- oodoin dominio ordinntn, scilicot,

bard.
(idelium, an sint invitis parentibus (luod ali([uis cssct scrvus Titii, ct
LIB. IV. SEiNTENTIARUM
Titius Petri, magis cleberet Im- docent ad Baptismum infantis requiri

perator cogere servum servire Pe- consensum ct voluntatem alienam, non se-
tro, quia superior est Titio quam cus ac ad Baptismum adulii consensum Paiud
Titio, si Titius vellet uti servo il- proprium ; ita Durandus in 4. dist. 4. Syheiter,'
lo contra dominium Petri er- ; quccst. 6. Paludanus Capreolus '-Qel]^

qucest. 4.
go maxime debet Princeps ze- dist. o. qiicest. l.ar^3. adS. Sylvester servoron
m
lare pro dominio servando supre- summa, verbo liaptismus 4. qucest. 1.
mi Domini, scilicet Iêi, et per Marsilius ini.qucest. A. ca-t. 4. dub.'^.

consequens non solum licet, sed Quantum ad servos communiter tenetur.
debet Princeps auferre parvulos Olios eorum posse baptizari invitis pa-
a dominio parentum volentium rentibus.sed differentia est, quod quidam
eos educare contra cultum Dei, baptizari non posse aiunt, antequam sepa-
qui est supremus et honestissi- rentur ; ahi dicUnt etiam ante separati-
mus dominus, et debet eos appli- onem baptizari posse.
care cultui divico. Affirmativam partem docet Doctor cum Affu-

va
V
quem in pree-
limitatione superius adjecta, Docti
COMMENTARIUS. senti qusestione sequuntur omnes ejus di-
scipuli et Gabriel vide schohum quod ,
(c) Dc parvuHs Judceorum, etc. Hanc summarie et clare resolvit hanc difficul-
quoistionem paucis absolvunt antiqui tatem.
quam moderni, e.v variis dicendi modis,
in varias etiam etiam qusestiones trahunt,
quorum, vel ipsas opiniones prohxum est
SGHOLIUM.
Scopus referre. Videantur auctores, quos citat

qutestionis
Scholiastes sub titulo qucestionis de fdiis
Principera posse invitis parentibus inflde-
infidehum, qui non subsunt Principibus
libus subditis baptizari facere eorum par-
Christianis, sive ut servi, sivc ut cives, modo provideat ]ie majora mala inde
vulos,
non est qurestio, sed de iis qui subsunt, sequautur ; imo ipsi parentes forte minis
et quorum potest adihbcri cura debitse induccndi essent ad professionem fidei, si
circumstantiai id utile suaderent in fidei fa-

educationis et disciphnre in Chi'istiana re-
vorom. Ratio, quia Princeps debet zelare
hgione, et iis qua3 spectant ad salutem,
pi'0 douiinio Dei, cxuod habet in parvulos ut
quia in liis tantum fuit praxis ahquorum baptizentur, et ei serviant, et compescere
regnorum. ut in Ilispania, ex qua forte subditos abutontes suo subordinato dominio
primum mota est quoestio inter Scholasti- in contrarium. Ratio est Augustini citati a
cos, neque est quaestio de Baptismo au- Doctore, non tamen sub poena mortis essent
compellendi, sed bene p(]ena exiiii vel mor-
ctoritate privata dato, sed publica, quoe
tis civilis; et sic intelligit Doctor. Et hoc se-
supponit potestatem in parenles. Rex Hispau.
ciiiulum practicavit Ferdinand.
Quantum ad subjectos civihter, negant et habetur ex I. Cunctos C. dn siivi. Trin.
Negaliva. aliqui posse baptizari invitis parentibus. Primum prohibuit Concil. Tol. IV. ut habe-
D. Thoni
Kichai'ilus ;
licite; ahi negant etiam valide baptizari. tiir, c. lU Judrvis d. 45. illud certum et com-
mune, parvulos invitis parentibus infldeli-
In priori sententia est D, Thomas, et
bus valide baptizari, quia uon requiritur
Ricb.ardus loco citato a Scholiaste, et
prop nec parentum intentio in parvulo,
ia,
alii.Secundam doccnt quamdiu sub cura e\ Aiigust. 2i. Est contra Durand. hic q. 7.
parentum dcgunt, et potestate quoiquot et Gathar. opusc. de infantibus Jud. baptiz.
Dico ergo breviter (b), qnod si Unde aliquos paucos in

siifticeret
Princeps hoc faceret cum cautcla aliqua insula sequestratos pcrmit-
bona, scilicet ne parentes prius tilegem suam servare, de qiiibus
cognoscentes hoc futurum, occide- tandem illa proplietia Isaiae im-
rent pueros suos, et quod baptiza- pleretur.
tos faceret religiose educari, benc autem de parentibus
Istud inli-
fieret. Imo quod plus est, crede- delibus cogendis per minas et ter-
rem religiose fieri si ipsi parentes rores, videtur probari, quia si-
cogerentur minis et terroribus milo coinmendat illud Concilium

ad suscipiendum Baptismum, ot Toletanum supra allegatum d.
ad conservandum postea susce- Qni pridem ad Christiamlalem coacli Concii.Toi
*. oy.
c.
ptum, quia esto quod ipsi non es- snnl, sicnt faclnni est temporibus rcli- Sise-
;il
buci.
sent vere fideles in animo, tamon giosissimi principis * Assebnci ; evgo in
minus malum esset eis, non posse liocapprobat eum tanquam priu-
impunelegem suam illicitam ser- cipem religiosum, quia inlideles
vare, quam posse eam libere ser- coegit ad fidem.
vare. Item fllii eorum, sibene edu-
carentur in tertia et quarta pro- COxMMENTAUIUS.
genie, essent vere fideles.
10. Et si dicas quod secundum pro- (b) Dico ergo breviter, etc. Iliiec est
(_!oiK'lusio
phetiam Isaise, quam. recitat Pau- conclusio Doctoris, quam probat ralione ...
,
i'i'obaiur.
lus Rom. 9. lielirjuice Isracl conver- praeniissa ex auctoritate S. Augustini, ct
lentur in fine ; et ideo Judseos non ex subordinatione juris parentum in filios,
oportet cogere totaliter ad Bapti- ad jus (jiiocl liabet in ipsos Deus ; contra
smum suscipiendum ct relinquen- quod nec licite nec juste fit usus domi-
dum legem suam. Respondeo, non nii inferioris, non soluni iii pr;i>judicium
dubito, quin vera sit prophetia jurisdivini, sed ipsius tertii, nempcinfan-
.5. Christi, quam recitat Chrisbus tis, cui tenetur parens providere de reme-
Joan. 5. Efjo veni in nomine Patris mni, dio necessario ad sahitem, non sohuii cx
el non accepistis me ; si alius venerit in prjecepto divino, sed etiam naturali, non
nomine ergo ad
sno, illum suscipietis ;
secus ac de alimentis. Va hoc de justitia eo
minus ex verbo Christi erunt ])or- modo (juo polest interveniro inter patrem
vertendi, quia adh?erel)unt illi pes- et liHum jiistilia ; sed Princcps hahet po-
simo Antichristo, de quo est ser- testatem coactivam respectu sul)iHiorum
mo Christi pmodictus. ad defcnsioncm innocenlis, ((uia t/l((dium
Et si dicas, quod visa destructi- /)('i portat, alio(piiii non recie consistc- Pol<»stas
rriiuMpis.
one Antichristi, illi (iui s;l)i adlia^- ret poliiia a Dco iiisijtula inter homines,
serant, convertentur, dico pro si dclictiim puhlicum parliciilaris perso-
tam paucis, (^t sic tarde conver- n;n el suhjocl;i' iion ordiniwcturpcr siif-
licient(;m ;iucloi-itatem, (|ii;)nluin ;td possc,

tendis, non oporteret tot Jud;eos,
in tot pnrtibus imiudi, tnntis et maxime si cst contra jiis icilii, (pi;dc
in pro|)osito csl ipsius iiilantis ei Dci,

temporihus lege sua
sustiu(M-(^ in
persistere, (luia [iunlis IVuctus de (pii:i p;»r<His tciielur lilio iiifiinii roci-
eis Ecclesiae est, et crit modicus. proce, sicut lilius parenti ; ergo .sicut ex
;

Jus jure
•>
parentis
^
in filium, fierel iniuria, si omne ejus parentis in filium ratione
reRiprocum _
(iiiii in parenti auferretur ; sic etiam ex debito propagationis, non obligat contra fiuem fliri-
parentes.
parentis, quo obligatur fiiio infanti, ipsius propagationis, qui est cultus Dei, Finis
irel
fieret injuria infanti, si abstrahat ne- recta educatio prolis ad salutem ordinata, ef
ad quse ordinatur etiam matrimonium, "*"

cessaria ad vitam corporalem et spiri-
tualem, sine quibus nequit consistere. sive ut contractus naturalis est, sive ut
Unde sicut Princeps potest vindicare Sacramentum ; ergo pietas non obligat
occisionem infantis, quantum ad vitam ccntra fidem, aut charitatem aut salutem,
Tenentur . •
ei quoad corporalem
,
in parentem,
^
et
^
eripere m- et rectam educationem prolis, aut contra
^êTco^^r' fantem hoc periculo, et separare a paren- ipsam pietatem, qua parens tenetur in-
possunt.
tibus, ita etiam potest a fortiori vitam fanti ; ergo nullum jus concedit parenti
ejus spiritualem defendere, quia hcec in filium contra debitum pietatis, qua
'potior est, ad eamque retinendam, ex- tenetur filio, contra prceceptum fidei,
ponenda est vita temporahs. quo tenetur parens, et charitatis, contra
3. Respondent adversarii, quod licite de- prccceptum de suscipiendo Baptismo,

Responsio . , •
p
aliorum. fenduntur infantes,
^
et separantur a pa- quod obligat tam fideles quam infideles.
rentibus, quando injusta vis ipsis infertur Sed hsec prcecepta lumine naturali ipsi
Obligat»
in rebus debitis jure naturse, eo quod non sunt nota, et iis propositis sufficien- r^c^pfenS
defensio hsec locum habeat solum contra ter tenetur ea amplecti, neque est igno- ,,o^p
sutticieni
vim et fraudem manifeste repugnantem rans ; ergo etiara praeceptura, quo tenetur
lia
juri naturee. Parentes infideles non ex pietate ad rectam educationem

Teneri
parentes
ad ea qute i'unt talem
.... injuriam, neque
i
abutuntur
,
infe-
.
necessariam infanti ad salutem suffici-
et
necessaria ^ • ^
potcstate
j_ ^
proprie
•
contra
^ i ™
legem enter proposiium eum obligat, ita ut
suntiumine patria
naturse.
f,ajypfg^ gg(j contra legem fidei, et contra nullam habeat excusationem, aut prse-
pietatem non lumine naturali cognitam, tendere possit, quin peccet contra pie-
sed solo lumine fidei notam ; ex quo in- tatem ; sicut is, cui prsedicatur sufficien-
ferunt, futile esse hoc argumentum, ter fides, et eam non vult recipere,
kre.
quia alias probaret privata auctoritate, peccat peccato infidelitatis, ut per se
sicut licet defendere infantem, quem notum est ; et cui prsedicatur necessitas
occidit parens, ita etiam liceret baptizare, Baptisrai, et legis obligantis, illudque p^^ oq
tion
eo invito. contemnit, omniura opinione peccat, quia
non fai
Contra hanc responsionem primo, jus leare coraprehenditur, et nuUam iuris aut q"?^l
4
Impugnatur legem ignorantiam prcetendere potest, cum natundi
paturale non obhgat
^ contra ^ fidei,' facti
jus naturas
non obiigat quidquid enim conceditur iure naturali, ipsi sufficienter proponatur; quod ergo natum.
*
contra '
legem completur in Decalogo, et reducitur ad lumine naturali, aut luraine fidei divinae,
fidei. . .
prfccepta virtutum, quse omnia connr- aut humanae cognoscat obligationem, qua
mantur lege fidei, et qusecumque lex tenetur providere filio, non facit ad pro-
ordinatur ad finem charitatis, quia cha- positum, raodo subsistat ipsa ejus obliga-
ritas est plenitudo legis ; nara sicut tio, quaravis ignorantia fundata et invin-
nullus est status medius naturse purse, cibilis ipsum alias excusaret .a culpa, do-
Omnis lex sic ctiam nulla lex naturalis, quoe non nec proponatur ei sufficienter pra^ceptura.
subordina- . . . „ , . , .
tur subordmatur charitati, fidei et saluii Multa enim sunt prtecepta naturalia, qua3
êt lidei!' ^rgo nulla obligat in prsejudicium fidei et seclusa traditione et instructione per alie-
charitatis, pietas enim, in qua fundatur nam auctoritatera, privatam aut publicam,
DIST. IV. QU^STIO IX 491
non cognoscuntur ab infidelibus. fiat contra jus paternum. Consequentia

eles Sed infideles sub Principe Christiano, probatur ex eo, quod quis sit baptizatus,
Cbri
hos, et inter Christianos degetites, ncqueunt nullum jus politicus Princeps acquirit in
idere prsetcndere ignorantiam fidei, aut Bapti- filios ejus magis quam in alios subditos
'^**^''
,111
smi, ut praxis docet, quia coguntur in infideles, eorumque filios, nullum jus Ba-
plerisque locis audire verbum fidei, my- ptismi recipiendi accrescit baptizatorum
sterium ac necessitatem Baptismi, ut Uo- filiis, magis quam aliis in praijudicium Par
potestas
moe Judaei ; ergo tales tenentur praecepto potestatis paternae; nullum jus acquirit, principis
naturali providere filio de Baptismo, et ipsa eiiam Ecclesia in filios parentum ba- fKieiium,%t
'"f"^^^'"™-
consequenter nullum jus habent educandi ptizatorum magis quam in alios, (jui foris
filium contra prcGceptum, in perniciem et sunt, donec recipiant Baptismum ; et
damnationem. Sed ubi non Ifeditur jus quidquid sit, tantum ohligantur ad bapti-
paternum, quod in proposito est nullum, zandum filios, plusquam infideles, ratione
non fit injuria providendo filio per publi- fidei receptae, et Baptismi, unde redundat
cam auctoritatem, quoe succedit et corri- potestas compulsiva in Principe, ut possit
git errorem patris, et seclusis aliis incon- providere filiis, et compellere parentes ;
venientibus et impedimentis, hoc ad eam sed fides recepta non variat obligationem
spectat ; ergo licite potest id proestare, aut materiam pietatis, et nihil juris addit
non obstante auctoritate parentum. vel adimit parentibus ; et prnecepta quse-
Secundo, Baptismus, aut fides suscepta. cumque sive de fide, sive de Baptismo,
inda non inducit majorem obligationem legis qu;c ohligant parentes respective ad filios,
,10.
non naturalis parentibus respective ad pieta- perinde obligant fideles et infideles cives,
lum!^ tem, qua tenentur filiis, quia non aggra- et quoad politicam subjectionem sunt pa-
vat legem naturae fides, neque destruit, res ; ergo etiam par potestas Principi^ in
neque praejudicat juri parentum in filios, ipsos, qua compcllat ad Baptismum fili-
alias essent pejoris conditionis in hoc orum.

quam infideles et Judaî ; sed filii h.ioreti- Tertio servitus politica et civilis non 7.
Tertia
hsere-corum ct fidelium possunt secundum ad- magis inducit potestatem in pricjudicium ra\Io."Ex
'um,
leiuim versarios baptizari auctoritate Principum potestatis paterno?, quam prreceptum di- 'in^^ûifos
izari „ , . •, •.
seno^ûm.
lent et Ecclesioe renuentibus parentibus ; ergo vinum naturale, quo tenentur parentes
tibus. etiam infidelium subditorum lilii baptizari, providere filiis de necessariis ad salutem,
sine prcejudicio juris paterni, invitis pa- quce necessitas alligata est Baptismo, sup-
rentibus, auctoritate Principis. posita promulgatione cjus, ut siipra vi-
Major patet ex dictis, quia fides confir- sum est ; sed Principes possunt invitis in-
mat legem naturalem, ac proinde non tol- fidclihus servis, auferre filios, ct sejiarare
lit jus parentum in filios. Minor concedi- a parcntihus, cos(pic haplizare anti^ \A
tur communiter ab omnihus, exceptis for- post separationem, ut admiltunt auctorcs
tc iis, qui requiruntconsensum parentum, praemissi, ergo eliam idcm dicendiim de

nt Baptismus sit validus ;
qu;o sententia filiis infidclium civiiim. Major cum ronse-
Servitus
supcrius impugnata est, eamque merito qiientia |)rohatur, scrvilus non esl inducta r.on ebt
inducta
rejiciunt commiiniter auctores post Augu- jurc naturali, scd jurc politico, aui (icn- lure
naliiriili,
stinum ; et quidquid ilc ea sit, non farit tiiim ; nciitrum lioriim potcst |)rii'jiidicare vuli' iiitrn
.1. t.-..
ad institutum. iii quo (piasrimus pricciso jiiri natiirali, (|iiod csl fiiiidamcnluin icli- Nnn
iidK-at
dc titulo justitiic rcîuisit.i! ad a(;tum, nc (juorum, idco(|uc polest scrvus ct scrva'"'"''
jun agere pro alimoniis necessariis, sicut Mo- ita ut contra voluntatem domini non te-
naturali.
nachiis et Monacha, qiiibus nihil est pro- neat; ergo a forliori jus divinum naturale
prii, sed acquirunt Monasterio, sicut et de recta educatione prolis, simihter prtc-
s6rvus domino ; et potest servus et serva judicat potestati paternre, quando usus
fugere, si cogantur a domino ad violati- ejus fit contra legem Dei, et cedit praece-
onem juris naturalis, ut si serva de .pudi- pto fidei et Baptismi, quo tenentur paren-
citia ab eo tcntetur, imo hoc ipso fit li- tes in seipsis et in ordine ad fdios, ex
bera. fundamento sententioc oppositae, quse re-
Ergo si servitus priiejudicat potestati ducit jus paternum et obhgationem stri-
paternfe in fihos, ut eo invito baptizari ctam ejus in ItOi: quod infans sit ahquid Jus
paternB
Pr2ecep'uni possint, sic etiam prfEceptum Dei et juris patris ; et quantum ad jus positivum non
juris lundali
nituralii naturahs, quo ipse tenetur eis providere sint diversse personoe, quia quod acquirit
servUuLis
tiliilo
de remedio, et instructione seu educatione parens, acquirii etiam fdio, ergo etiam
stricli'is.
necessaria ad sdutem, perinde prtejudicat sicut parens tenetur proecepto Baptisrni et
eidem poteslati, quia hoc strictius obhgat salutis suae procurandoe, ita etiam hoc
in ordine ad Deum, et ad ipsum infantem pra:;ceptum comprehendit suo modo fi-
quam titulus servitutis, in ordine ad lium, quantum ad obHgationem parentis,
dominum poHticum. Si ergo potestas pa- sahem quando fihus non est capax volun- apas
Irtii,
terna non prfejudicat subjectioni ad do- tatis proprioe. ktn

t|llS
minum temporalem, quoe concedit jus et Quarto, fihus perveniens ad usum ra-
facultatem extrahendi et vendendi, aut tionis modo consentiai, invitis parentibus, , .,
baptizandi servorum fiHos, a fortiori non bapiizari potest, et si subsit periculum Q"^
ratu)
proejudicat, neque extenditur contra sub- subversionis, etiam potest separari ; sed FWi
jectionem debitam Deo, et legi naturah, usus rationis in fiho nihil derogat pote- ad u:
. ,. . raticms
quoe est de debita educatione prohs. stati paterniii, ergo etiam sme praejudicio bapti/.aiB»
... . „ volen»
S. Confirmatur, quia concurrentibus du- paternse potestatis smiihter potest inlans inviUs
ConCirma- P"^'®"'-
tur. obns proeceptis in eadem materia, inferi- baptizari. Major est concessa ab omnibus,
Praecepti.s
concurren- oris proeceptuin cedit proecepto superioris ;
quia in iis quoe faciunt ad salutem, non
tiljus
potius
poHticum divino positivo ; naturaH positi- subest patri, quando ipse est capax pro-
lenet.
vum , inferioris virtutis proccepto supe- prii consensus. Minor probatur, quia in
rioris, cocteris paribus. In proposito omnibus rehquis est subjectus, saltem
autem id magis patebit, comparando prce- quamdiu est impubes, ita ut contractus,
ceptum seu jus servitutis cum prtBcepto donationes, vota ejus possint irritare pa-
divino et naturaH, ut patet in instantiis rentes, ergo ideo, quoad ea quoe sunt
datis, de servo et serva, quia subjectio salutis non subest, quia in favorem fidei
per servitutem dissolvitur, quando nequit cultus et salutis eximitur a potestate Non subai
parentibui
paterna, quando his repugnat ergo Jn pr«jad|
observari sine proejudicio legis divinoe, '
;
ciura f '
Servitus
aut sine periculo fidei, castitatis, aut alte- etiam quando est infans in proejudicium saiutis.
cedit legi
divinte. non subjicitur potestati pa-
rius peccati, quoe sit gravis offensa diviriac salutis, etc.
legis, aut naturaHs, aut juris, etiam ter- ternse.
tii. Sed servitus ita proejudicat parentibus Patet ultima consequentia, quia usus
infidehbus et servis, quantum ad jus parationis non eximit iUum a potestate pa-
ternum in fihos quoad propositum casum, terna, ut dixi, in omni materia, ad quam
.
DIST. IV. QUiESTIO IX. 493
subsistit ipsa potestas ; non subsistit contra parentes in suo juie et fructu,
quoad pervenientem ad usum rationis quo in ea (etate fiui potest.
contra lidcm, salutem, et reliqua, qujc Confirmatur, infans in certo pericuh:) li.
Confirnia-
ad salutem faciunt, et in ordine ad Deum, mortis constitutus, potest ba{)ti/ari invitis tur.
cui magis subjicitur, quam parentibus, parentihus, ut concedunt ali(iui cx Docto- "morul
et in detrimentum animfe propri» ; htcc rii)us oppositcG sententi», etiam a privata baptizari
omnia concurrunt in eo infante, ergo persona ; lioc e^^sct falsum, si potestas '"j^^j^^^g
praijudicant potestati paternai, quando patcrna pnejudicaret necessitati infantis,

repugnat et prtecepto cliaritatis, quo alius in
10. Patet subsumptum, infans est capax extrema necessitate constituto subvenire
salutis et damnationis, subjicitur neces- debel, seckiso aho inconvenienti, prteter
sitati Baptismi, et prsecepto, quantum est laesionem pra3tensam polestatis paterna3,
ex parte legis ; in infantia habet jus pro- qucc nulia est ; ergo etiam Princeps in
priffi salutis, sicut et alia jura hfcreditatis, probabiii periculo mortis potest subve-
alimentorum, legitima^ successionis, edu- nire infantibus per remedia opportuna,

catioriis, quamvis usus impediatur ;
pro ctiam invitis parentibus, seclusis aUis in-
fans est
1 ipso Christus passus est, est capax fru- convenientibus, imo forte, quod amplius
apas
lutis, et
ctus et applicationis meritorum Christi, est, tenetur, non secus ac privatus in casu
(ibet jus
ejus
etiam quoad usum et effectum salutis, ut expresso. Probatur consequentia, jure obiigatio
inenda;. '^"''P""
de fide est; habet necessitatem, quia administrationis publicic tenetur submo-
peccatum quod inest independenter a vere pericuia multorum sul)ditorum, si
voluntale parentum, et quod expiari commode, et sine majore incommodo

potest vSacramento, habet periculum cer- potcst, non solum prtesentia et certa, sed
tae damnationis, si in ea .intate decedat etiam probabilia et imminentia, quia hoc

sineremedio; ergo sicut potestas paterna ad prudentiam et providentiam legisiato-
non prtiejudicat aliis juribus politicis et ris spectat, secundum quam operari tene-
naturahbus, qutc observare cogitur a tur respective ail subditos ; et pater in
Principe, et debet, ita ctiam minus proe- periculo pfobabili infaiitis, tenetur etiain
judicare potest liuic juri magis fiindato, ei subvenire, sed infantes inlidelium sub-
et ex quo acquiritur majus emolumen- ditorum sunt magna pars Heipublicjc, et
tum, et fundatur in suljjectione infantis in ca fctate, qu;c minimo cuique nocu-

ad Deum, qiuc tolli iRMjuit, et cujus mento subest, et infcrt pcriculum proba-
violatio irrcparabile detrimcntum arferre bile mortis, proj)ter teneritudincm, et
potest ; ergo etiam iiifans in illo statu minimam resistentiam, accedentc iiilideli-
habet quodcumquc jus, quantum ad titu- tatc parcntum, (pii remedia .salutis et sibi,
lum, in ordine ad salutem, (luod habet et iiifantibus necessaria luinqiiam adhihc-
perveniens ad usum rationis, sicut et ne- bant, sed abliorrent ; crgo de iis potest
cessitatem ; et in hoc sohim diffcrt per- providerc Princcps invitis parcntibus

veniens ad usum ralionis (juod liat capax contra rationem (>t debiium, nulhinKiue
sui juris in usu per proprium consensum, jus halxMitibus, ilia propulsandi.
sed ad Principcm spcctat viiidicare jus Si dicas, infantes hahcic* jiis, s(m1 impc- ,o
innocentis contra invasores, delicienlibus ditiim ct rcmotum, qiiia cum nc(|ucant ')|',^''|,'"*',',V
inferioribiis ministris (^t abutciilibus siia habcre vohimatcm propiiam, rc|>ulaliir i"'-
potestate, ergo ct dcfcndcrc infanlcni volunlas parcntum laiKpiam voluntas cjus,

494 LIB. IV. SENTENTIAIIUM
quae repugnal. Contra, si interpretari Sed est aliqua potestas coactiva et Pot
Prin
licet voluntatem infantis pnesentenn aut executiva hujus juris, quod habent infan-
ad vg
futuram, ad non quam cand
ilia interpretanda est, quije tes, alia Principis, deficientibus
jus
necessitatem tollendam valet, et pro qua aut abutentibus sua potestate tutoribus et infani
divina lex et salus infantis clamat et sup- parentibus ;

ergo potest Princeps dare
ponit, et quee est secundum jus ipsius, et suum jus infantibus, reclamante pro
ordinationem Dei et Christi, eamque vo- ipsis lege divina et propria necessitate.
Nequit
luntatem, quae debet inesse parentibus, Dices, quod Princeps iiabet tantum jus 14.
voliintas
Respona
non quae inest, sicut in fide, et intentione positivum. Contra, si parentes in aliis vir- Impugm
iniqua
tur.
parentis Christi et Ecclesise, baptizantur valide, tutibus male educant filios contra legem
esse
infantis. non in fide parentum, si infideles sunt, naturalem, potest Princeps emendare eo-
aut htBretici, vel si minister est talis, ex rum errorem ; sed nihil magis est de
errore privato, modo salvetur in eo inlege naturah, quam Dei cultus verus, ni-
tentio universalis ; ergo non est interpre- hiique magis conducit ad pacem publi-
tanda voluntas iniqua parentum esse cam et profectum Reipublicffi ; ergo

infantis. Princeps habet potestatem corrigendi
Princap
13. Quinto, quia potestas, quam habent errorem in religione, qui redundat in habet ju
Quinta vindicand
ratio. pareates in infantem, seu tutores, qui publicum detrimentum, invitis etiam pa- corrupte '
Potestas lam
paterna est parentibus succedunt, magis est in favo- rentibus educantibus filios in contemptum
educati-
in favorera
infantis.
rem infantis, quam in favorem ipsorum, religionis et veri cultus. Et quamvis Prin- onis.
quamdiu manet in ea setale; ergo nequit ceps non habeat potestatem directam in
esse aut fundari in prsejudicium infantis. ordine ad spiritualia, habet tamen indi-
Antecedens patet, quia in ea setate nequit rectam, quando error vergit in detri-
aut sibi, aut aliis, per se proficere ;

pa- mentum utilitatis communis, sicut ex
rentes autem ipsi tenentur de educatione, sententia Theologorum, Pontifex habet
et aliis necessariis ; ex actu autem et usu potestatem indirectam et universalem
sufficienter declaratur potestas, et ejus quoad temporalia, quando necessaria sunt
finis, quando autem pervenit infans ad ad fiiiem spiritualem.
usum rationis, parentibus tenetur, sed Ex his omnibus unica hcec conclusio
15.
non in iis quae repugnant saluti, quia qui elicitur, nempe jus parentis in filium
non odit patrem suum et matrem, etc. nullum esse, in proejudicium salutis ejus
Minus non est me dignus, ut explicat Gregorius et fidei, ac institutionis divin?e, ac proin-
'subest
parenti quos adversarios sent.it in via Dei ; ergo de posse Principem sine Isesione juris,
infans,
quam minus parentes videntur habere potesta quod non fundatur, potestatis paternse, eo
perveniens
ad usum tem in ipsum infantem in prsejudicium invito filium ejus baptizare.
rationis,
qiioad suaj salutis, quia filius non debet portare Vasquez d. 155. qui illam responsi-
saiutem. Vasquezi
iniquitatem patris, aut ei subesse quoad onem hactenus impugnatam transcripsit, rejicitur.
hoc; et si filius quando jam proficit pa- velut communem Doctorum adverste sen-
tri, non est in potestate ejus, quoad ea tentice, adducit diminute fundamentum,
quse sunt salutis, quando obest, minus seu rationem Doctoris, et quasi in con-
congruum erat bonitati divinse eum contemptum dicit eam unicam esse, non ad-
stituere sub ejus potestate iniqua, quam vertens quod in contraria sententia unica,
quando est infans, et minus sii)i subveni- etiam sit, qune desumitur ex potestate
re posset. parentum in filios ; in quaestione autem
;
^'^'"satur quomodo hoec parentum pote- gare, per hscc solvendo exempla, quce
[au/r°
rca stas sit intelliiênda. Doctor contendit non dispensationem sonant.
rpre-
onem esse mtelligendam, quasi extendat se con- Quamvis ergo parentes iiabeant ius
erni. tra potcstatem Dei in eumdem infantem, absolute, illud non extenditur ad materi-
^^"^'^'et quê nullo modo extendatur in prjeju- am, in quavis circumstantia, qute eam
?a.es
jone dicium ipsius infantis, neque fidei et cul- omnino mutat, qualis est qutfilibet ex di-
itoris.
tus divini, quia est potestas subordinata, ctis. Sic Princeps habet jus in regnum,
nec tenet contra potestatem superiorem ;
quod potius est ex fine, quam parentis
nec tenet contra jus tertii, ipsius scilicct in lilios, quia si necessitas subest lieipu-
infantis, nec tenet contra debitum fidei, blicoe, potest privare parentem, separan-
et cullus quod strictius ligat , nec tenet <Jo lilium eo invito, et exponendo pro sa-
universaliter contra justitiam. Et hoc vi- lute Keipublic;e sed jus non habet
,
ut
detur verum etiam in multis aliis, ut tyrannice eo dtatur, et contra finem de-
est, exempli gratia, obligatio conlractus bitum in ruinam Reipublica^, cui tenetur
matrimonialis inter infideles, quaeestju de recta administratione pater liabct
;
ris naturalis, non tenet altero conjugum jus in filios, familiam et substantiam,
ad fidem converso, in prsejudicium fidei tamen si est prodigus, abliguriens patri-
et religionis, quando subest tale pericu- moiiium, et perverse utens suo jure, po-
asus
i-antesiu,n; non ligat restitutio debiti, quando test privari illo jure. Hrec et plura ex
ivato. urget necessitas gravissima debitorem ;
unica illa ratioue, et sit unica Doctoris,
non urget debitum conjugale cum abusu elicere possumus. Kedargutio autem al
contra temperantiam ; non urget ipsa sub lata ab eo ((juasi privatus posset, quod
jectio filii parentibus, quando pcrvenit ad in nostro casu posset princeps ) in resj)on-
usum rationis, cum periculo subversionis sione, est satis in doctrina morali infirma,
proprin3 ; non urget praeceptum de non quia homo privatus nequit sine auctori-
auferenda re aliena, quando prajvalet ex- tate ingerere se administrationi publicie
trema necessitas, si dominus est nolens neque potest, ac proinde nequit privare
non arget pra^ceptum conservandi vitam parentes, aut alios sua possessione, eti-
per medicinam, et alia exquisita remedia, am iniqiia, ex propria auctoritate ; si ta-
qu(B cxhauriunt integram substantiarn men casus extreuice necessitatis infantis
;egri, in detrimentum uxoris ct filioruin urgeret, neque alius adesset, posset etmi
ct farailia3. invito parente baptizare jam moribundum,
16. Aliud ergo est parentes habere jus ab- ut vel ctiam alterius scntentiu^ do-
ipsi
solute filium infantem,

ceiit. Seîuela ergo illata ex doctrina Do-
in et aliud (ist
ctoris non est ad propositum, rK^que e\

jus prajdictum cum omni iimitatione et
principiis ejus sequitur.
concurrente ex una parte, iniquitate pa-
llespondent alii non esse conira jus Rosponîo
17.
rentis, et aliis circumstonliis, quas liacte-
paternum baptizari infantem eo invito, aliorutu.
nus explicuimus, subsistere ; nam itii(!r Si
sed separari cssct contra jiis palernum, bnpti/.nro
ipsos oppositjo sententiic Doctores, in alia luvt, lioet
qu.e lamen separatio necessaria foret. etiniM
qiuestione, de dispensatione legis natura- Contra,
sopnrare.
si non est contra jus [)arenium
lis, nihil est magis vtilgarc qiiatii mate- baptizare iiifanlem, iis inviiis, miiius csl
riam. legis naturalis, accedentc m)va cir- contra idem iiifaiitcm ba|)tizatum .s(.p;,-
cumstantia, ita variari, ut dcsinat obli- rare, si sit necesse, <juia, suscejjto Ha-
496 LIB. IV. SENTENHARUM
ptismo, jam transit in jus EcclesiiO, el unde constat nescio, dato casu, quia vo- Ex qo
collige
prcfivalet favor fiiiei et vSacramenti. Con- luntatem Dei Hcet coUigere ex institutione estvolc
Dei
sequentia probatur, quia accessorium se- Sacramenti, quod hoc modo collatum va-
quitur naturam piincipalis ; ergo si ju- let, quidquid dixerint quidam"; lex chari-
re fit Baptism usinfantis invitis paren- tatis, et justitia secundum quas in propo-
tilius, etiam separatio, invitis parentibus, sito operalur, est lex Dei. Deus etiam in
si necessaria est, jure fit, cum ratione forma patrisfamilias vocavit libere ad coe-
Baptismi novus acquiritur titulus infanti. nam servos suos, sed alios negantes con-
contra parentes et Ecclesife. Accedit tempsit, alios etiam induxit per compelle
quod etiam sine ulia separatione pos- inlrare. Habemus etiam exempla Mata-
sit infanti provideri donec usum rati- thipe 1. 3/ac/io6. cap. 2. qui sic in virtute
onis attingat, tunc autem non subest pa- circumcidit infantes in finibus Israel, in
rentibus in iis, quse sunt salutis ;

potest quibus vix est dubium fuisse aliquos fi-
ergo tunc separari et cogi ad observan- lius infidelium, et Assebuti quod adducit
tiam fidei, etiam invitus, ex Toletano IV. Doctor, qui religiosus Princeps appellatur
et cap. Cum Marthce, quia subest dirccte a Toletano IV. Habemus etiam exemplum
Ecclesioe. Ferdinandi Calholici, et aliorum Regum Eseinj
pra>
Alii respondent fore scandalum. Sed Hispanipe, qui 3Iauros et Judteos compu-
^g contra, quia illud scandalum nescio in lerunt ad BapLismuni, inter quos non est
Responsio ^.^j^ fundatur ; in primis non est scanda- dubium fuisse niultos invitos ad Bapti-
refeiiiuir.
jufQ g^ partc iufantis, cujus saluti recte smum proprium, et filioriim.
providetur ; non est scandalum parentum, Ex quibus patet ad fundamenta oppo-

nisi tantum Pharisaicum, quia jam sup- sitse sententioe, et ad alteram partem
ponuntur dati in reprobum sensum ; ne- conclusionis, qufe magis spectat ad ma-
que est scandalum respectu credentium, teriam de fide ; eam hic tangit Doctor
ut per se constat. Si dicas reddi posse fi- incidenter, proinde ne prolixius trahamus
impedi- dem odiosam per hoc, apud infideles, qui hanc qucEStionem, quam Doctor sine ar-
exscandaio similiter uterentur eadem violentia cir- gumentis, ut ipse asserit, sicut, et prae-
prtetensa •
p . r» i- •
i
submoven- ca lutantes
i
fidelium quos rapiunt; sed cedentem transegit, in suum locum eam
primum nihil est, quia vix fides potest remittimus. Videnda est obligatio Princi-
reddi magis odiosa apud infideles jam ob- pis, ut provideat verum cultum, qui est
duratos, quam sit artificio dagmonis, et juris naturalis, et summoveat blasphemias

eadem ratio urgeret baptizando filios Ana- et errores publicos, quce provocant iram
baptistarum aut aliorum hoereticorum, Dei in detrimentum publicpe pacis, quid
Casus
noster
esc.iudit
damnum.
....
quibus
deles
sic licet
et htcretici
smt ad subversionem filiorum aut infan-

tum fidelium,
succurrere.
sive
non minus diligentes
o
Deinde
casus noster habeat

infi- conducat
j
ipsis
civilis in hsereticos
hujusmodi alia, ut
infidelibus religio, et hu-
iusmodi, et cur magis extendatur potestas

quam in iniideles, et
sunt sacrilegia, quaeab

praxim, vel non habeat. Ultimo tandem hujusmodi contra fidem publice et priva-
casus noster intelligitur practicandus, ubi tim fiunt, an habeat jus illa vindicandi,
non emergat majus damnum. aut prohibendi usum sufe superstitionis,
jQ Respondent alii, quod Deus non ita ex quo redundare potest periculum sub-
reônsio"
^^^'^1'*- violente homines vocari ad fidem, versionis aliorum fidelium, sicut et plura
sed libere, et nulla necessitate; sed hoc alia peccata contra ipsam legem natura-
lem. De his niliil ad prcesens dico, ne telligilur de minis, qiiibus succedit mors
prolixior sim; sed tantum intelligendum corporalis, et tormenta; non priori modo,
dico esse Doctorem de minis et terroribus nam ubi detrimentum publicum, et peri-
in materia civili et exilio, non autem in culum urget tam proditionis quam re-
iis minis, quoe tendunt ad mortem corpo- bcllionis, ac etiam subversionis fidelium,
ralem, ut bene advertit Scboliastes, cap. recte prior nccessitas ipsis potest im-
ut autem, dc Judceis, disl. 45. sic in- poni.
Tcin. XVI S2
.
DISTINCTIO V.
{Texlus Magislri Sentcntiarum.)
est qui Item « Ego dico

haptizat. » :
ceque honus a hono et nos dicimus omnes, quia justos

Quod baptismus est,
vel a malo datus. oportet esse per quos baptizatur,

justos oportet esse tanti Judicis
A. Post hsec sciendum est, Sacra- ministros. Sint ministri justi, si
August.
sup. Joan
mentum Baptismi a bonis et a volunt autem noluerint esse
; si
tract. 5.
malis ministris dari, siciita bonis justi qui sedent in cathedra Moy-
ante med
et malis siimitnr. Nec melior est si, securum me facit Magister
Baptismus, qui per meliorem da- meus, de quo
sanctus Spiritus
tur nec minus bonus, qui per mi-
; dicit Hic est qui haptizat. » Item:
:
nus bonnm datur; nec malus qui « Quos baptizavit Judas, Christus
per malum datur; nec majus mu- baptizavit, Si quos ergo haptiza-
nus datur inBaptismodato a bono, vit ebriosus, homicida, adulter ;
nec minus in Baptismo dato a si baptismus Christi erat, Christus
malo, sed aequale; quia non est baptizavit. Non timeo adulterum,
hominis, sed Bei munus. Quod to- ebriosum, non homicidam, quia
tum subditis declaratur testimo- columbam attendo, per quam mihi
niis. Augustinus ait: « Baptismus dicitur: Ific est qui haptizat. /> Item
DuLiun'
talis est, qualis est ille, in cujus « Ilomicida dedit Baptismum Chri-
potestate datur, non qualis est il- sti ; qiiod Sacramentum tam san-
le,per cujus rainisterium datur. » ctum est, ut nec homicida mini-
De unitat.
Baptismi Item « Prorsus fieri potest, ut
: strante polluatur. Item, « Si in »
contra
aliqui verum habeant Baptisma, hFeresi quacumque vel schismate
Petil. cap.
11. Aug. et non habeant veram fldem. » quispiam in nomine Patris et Filii
lib. 3.
contra Item « Si inter bonos ministros
: et Spiritus sancti Baptismi Sacra-
Cresc.
Gram. c. 6. cum sit alius alio melior, non mentum acceperit. integrum Sa-
Sup. Joan.
tract 6 . est melior Baptismus qui per ,
cramentum accepit; sed salutem,
Joan. 1. c.
tract. 5. meliorem datur nullo modo ma-
;
quae virtus est Sacramenti, non
super Joan.
po.st med. lus est qui etiam per malumda- habebit, si extra Ecclesiam Ca-
Matth. 23. tholicam ipsum Sacramentum ha-
Joan. l. c.
tur, quia idem Baptismus datur.
Ibid. paulo
Et ideo per ministros dispai-es buerit. Debet igitur ad Ecclesiam
post. Ibid.
paulo Dei munus ?equale est, quia non redire, non ut Sacramentum Ba-
inferius.
Sib. de fide illorum, sed ejus est. » Idem : « ptismi iterum accipiat, quod nemo
ad Pet. c.
4. versus Cum baptizat malus, illud quod debet in aliquo repetere, sed ut
finem. In
decret. datum est, unum est nec impar in societate Catholica vitam ac-
Isid. tit. de
sacr. Bapt.
propter impares ministros, scd cipiat. Baptismus enim extra
Dubium i.
par et sequale propter hoc : IHc Ecclesiam nequit prodesse. Ibi
DISTINGTIO V. 499
enim cuique prodessc potest Ba- igitur non modo boni, sed et
ptismus, ubi potest prodesse mali ministerium baptizandi, sed
eleemosyna, scilicet in Ecclesia.» neufcri potestatem Baptismi.
Item Isidorus « Romanus : Pon- « Ministerium enim dcdit Christus
msecr.
4. titex non hominem judicat, qui servis, sed potestatem sibi reti-
naa. baptizat, sed Spiritum Dei sub- nuit, quam si vellet,poternt ser-
ministrare gratiam Baptismi, li- vis dare, ut servus daret Bapti-
cet paganus sit qui baptizat. » In smum suum tanquam vice sua.
his perspicue cernis, Baptismum Et potestatem suam constituere
verum bonis et malis dari a bonis poterat in nliquo, vel in aliquibus Dubium^.
et a malis et ipsum tamen seque
; servis suis, ut tanta vis esset in ^^"
sanctum esse, et munus ejus Baptismo servi, quanta est in
?equale in bonis, sive a bonis, sive Baptismo Domini; sed noluit, ne
a malis baptizentur. servus in servo spcm poneret.
Baptizat servus ut minister, ba-
De poteslale Baplismi et ministerio. ptizat Dominus tanquam potesta-
tem habens, quam si daret ser-
B. Quia ministerium tantum ha- vis, ut scilicet ipsorum essetquod
iuin 3.
. 1. c.
bent, non potestatem Bnptismi; Domini erat, tot essent Baptismi
sup.
tract.
potestatem enim sibi Dominus quot servi, ut sicut dicfcus est
?ra f.
)nsecr.
retinuit. Quod novifc Joannes, cum Baptismus Joannis, sic diceretur
l. 4. vidit columbam descendentem supcr Baptismus Pefcri vel Pnuli. Quod p^jjj^^ 5
jsmus.
ilis. Chrisium. Unde Augustinus: « Quid ne flerefc, tenuit sibi Dominus
3.
,, id. noverat Joannes Baptista? Domi- potestatem Baptismi, scrvis mi-
num. Quid non noverat? potcstatem nisterium dedit. Si ergo servus
;l ll.
dominici Baptismi in nuUum lio- dicit, se baptizare, recte dicit, sed

minem a Domino transituram, scd tanquam minister bnptizat; et
ministerium plane transiturum; po- ideo non diifert, sive bonus sive
testatem a Domino in neminem, malus baptizet. Inde etiam nemo
sed ministerium in bonos et ma- dicit, Daptismus meus, cum tamen ibid. etiib
5. ile Ba-
los. Non exhorreafc columba minis- dicat Evangelium mcum, prudentia ptisino
contra
lerium malorum, respiciat Domini mea, licet hsec sint a Deo. In quibus Donntist.
potestatem. Quid facit ibi minister diHerentia est Alius enim alio
:
c. 11.
malus, ubi bonus est Dominus? mclius operatur in evangcli/ando,

« Neque qxii planlal, ncquc qtii riijal et alius alio prudentior est ; alius
est aliquid, sed qui incrcmenlum dal, nutem nlio mngis minusve ba-
Deus. Si superbus fueiut minister, ptizafcus, sive ab inforiori sivc a
cum diabolo computatur, sed non superioi'i baptizetur dici non ,
contaminatur donum Gliristi, l)otest.'>
quod per illum fluit purum est.

(Jud' fiilt potcstas liaptlsuu. qwtiii (Ihri-
Per lapideum canahMii trnnsifc
slus pntiill daii' .sv/t/.v c/ nnn di'dil.
aqua ad areol.Ms in cnnali lapideo
;
nihil gencratur, sed Iiortns IVu- Ilic (juaMutur, qufo sit illa po- c.
cfcus plurimos allert. » llabcnfc fcestas Baptismi , (|iiam (Jliristus
I
;
!
Opinio 1. sibi retinuit et potuit dare ser- sine servo; sed Dominus cw//i ser-
vis? 11330 est, utplurimi volunt, vo et m servo, sicut in exteriori
potestas dimittendi peccata in Ba- ministerio Dominus operatur cum
ptismo. Sed potestas dimittendi servo et in servo. Unde et Domi-
peccata, quse est in Deo, Deus est. nus dicitur sanctificare et servus;
Ideo alii dicunt lianc potestatem sed Dominus invisibili gratia, ser-
nonpotuise dare alicui servorum, vus visibili Sacramento. Unde Au- Cap. {
quia nuUi potuit dare ut esset quod gustinus super Leviticum: « Do- Levit.
12. E)
ipse est, vel ut haberet essentiam, minus ait : Erjo Domimis qui sanclifico; 19. Z
quam ipse habet, cui hoc est csse de Moyse etiam dictum est ^'f san- :
quod posse. Dicunt etiam, si hanc ciificabis eum. Sed Movses sanctificat
potentiamalicui dare potuit, potu- visibilibus Sacramentis per mini-

it dare creaturas creare, quia
eis sterium, Dominus autem invisibili
non esthoc majoris potentiae quam gratia per Spiritum, ubi est totus
illud. Ad quod dici potest, quia fructus visibilium Sacramento-
potuit eis dare potentiam dimit- rum. Sine hac sanctificatione visi-
tendi peccata, non ipsameamdem, bilia Sacramenta nil prosunt. »
qua ipse potens est, sed potenti- Si quis hoc melius aperire poterit,
am creatam, qua servus posset di- non invideo.
Opinio 2.
Responsio mittere peccata, non tamen ut au-
(Finis textus Magistri.)
Magislri.
non
cior remissionis, sed ut minister, nec
tenetiir.
tamen sine Deo auctore ; ut, sicut Postquam Magister egit de Ba-
in ministerio habet exterius san- ptismo in se et de suscipiente, hic
ctiflcare, ita in ministerio haberet agit de ministro. Primo ergo agit
interius mundare; et sicut illud de conditionibus ministri. Secundo
facit, Deo auctore, qui cum eo et de modo ministrandi, ibi : Ific
in eo operatur illud exterius, ita ctiam sciendnm esl. Prima in duas :
mundaret interius, Deo auctore, primo de ministri potestate; se-

qui ejus verbo velut quodam mini- cundo de ejus statu et gradu.
sterio uteretur. Ita etiam posset Secunda in principio dist. 6 Nunc :
Deus per aliquem creare aliqua, quibus liceal baptizare. Prima in duas,
non per eum tanquam ouctorem, sed primo ostendit, quod illa potestas
ministrum, cum quo et in quo ope- non est impedibilis per malitiam
ratur ; sicut in bonis operibus no- ministri ; secundo ad quid se ex-
nos nec ipse
stris ipse operatur, et ; tendit, ibi : Ilic qmcritur. Prima in
De tantum, nec nos tantum, sed ipse duaS; primo ostendit, quod ita est
Creatione.
nobiscum et in nobis, et tamen in secundo ostendit propter quid
illis agendis sumus,
ministri ejus ita est, ibi : Quia ministerium.
non sumus auctores. Ita ergo po- Circa hanc distinctionem quin-
tuit dare servo potestatem dimit- tam, quserendum est qualiter
tendi peccata in Baptismo, id est, malitia ministrantis "se habet ad
ut in mundatione interiori servus impedimentum, vel non impedi-
cmn Domino operaretur; non ser- mentum Baptismi et circa hoc ;
vus sine Domino, nec Dominus quaero duo Primum, utrum ma-
:
? ;
DIST. V. QU^STIO I. 501
litia ministri impediat conferri Item I. q. I. Corporalia, et est Ar-.im. 2
verum Ijaptismum? Secundo, AugusUni de liaptismo parvulo-

utrum recipiens Baptismum sci- rum : separati formam haberc possunt
enter a malo ministro, mortaliter virlus in eis essc non potest, quemadmo-
peccet? dum sensus non sequitur membrum,

quando amputatur a corpore.
COMMENTAUIUS. Item ratione, membrum aridum vrgum. 3.
non potest esse causa influendi

In hac dislinctione j)Ostquam hactenus vitam in aliud membrum mini- ;
tractavit de essenlialibiis Sacramenti, ster malus est membrum aridum

ejus effectu et suscipiente, agii de mi- Ecclesi.-B, quia sine gratia, quse
nistro quoad statum ejus; in sequenti est vita Ecclesiae; ergo, etc.
vero agit de per se requisitis ex partc Item, in aqua ad hoc, ut sit Argum. 4.
ministri. Hac ergo distinctione quserit materia conveniens, oportet ut

•do et primo : An malilia minislri impcdial sit aliqua virtus supernaturalis;
'ISIO
inc li- cffeclum Sacramenti si ccelcra adsint, probatur per illud Ambrosii de
)nis
qune requiruntur ? Secundo : an rccipiens consccr. disl. 4. per aquam, ergo
Sacramcntum scicntcr a malo minislro, multo magis requiritur aliqua
peccet mortaliter? Tertio : nn licite mi- sanctitas, vel virtus supernatura-
nistretur Baptismus, quando prcesumilur lis in ministro, ut baptizet; magis
sequi periculum vitce corporalis ? enim dependet Baptismus a dis-
positione ministri conveniente,
qnam ab aliqua virtute aquae;
QU^STIO I.
ergo, etc.
Item, Augustiniis de unico Ba-
Ulrum malitia (a) ministri impediat
medium refert Mar-
ptismo, post Armim.
cap. i;{.
').
collationem Baptismi
tyrem Cyprianum gloriosum, qui Uohr. il.
apud lia^retieos vel schismaticos,

Alens. 4. /'. q. 10. m. D. Bonav.
2. pcr tres arl. datum Baptismum nolebat cogno-
hw (i. 1. q. 1. Hichanl. d. :}. q. :i D. Tliotii. :}. scere, etc. ex hoc arguo sic, er-
p. q. G't. a. et 9. Vasq. '.l part. cl. l:i7. Suar.
':>.
Idin. 3. d. 13. s.i. Gastro v. Bnptismus hxr.T-). rans circa aliquem articuliun
et V. potestas. Walclens. i. tom. li'j. 3. c. 81. 82.
lidei, si in illo erroiê moritur,
83. lale Coccius 2. tom. lih. 5. art. 2.
damnatur, quia sinc fdr impo.sslbilc
est placcre Deo, Ilebrmoi'. Cy-II.
Ad primum sic proceditur et prianus dixit, a malo ministro,

^^- arguiUir quod sic Ambrosius in saltem liaoretico vei scliismatico,
P-^-libro de initiandis rudil)us, et
ibr.
lia- non posse dari verum Uaptisma,
betur 1. q. l. non sana : Bapiisniiis (^t in ista sententia linalit(M-
perfidi non mundal, sed poUuil. (ûod l)erduravit, et tannui nou est
probnt aucloritate rsahn. ;il. l» damnatus, s(m1 Mai-lyr gloi-iosus;
diluvio aquariim, ctc. dicitnr (h' ergo ista sententia Udu cst crro-
malis. Probat etiam pci-illud Apo- nea.nec contra ali^juem artictilum
Stoli ad Rom. \'i. Oninc qimd nnn csl lidei. Scd vci'ilas Sac'i'amentorum
ex fide, peccalum rsl. pertinct ad illinu articulum San- :

: ,
ctam Ecclesiam Calholicam, ct Extrav. fidem et charilatem. Solet ab aliis proponi

de hoires. et schism. Ad abolendam quaestio: An, scilicet, prohitas et fides
Universos, qui de Sacramenlis ecclesi- ministri requirantur ad valorem Sacra-
asticis aliter docere non metuunt, aut menti Baptismi ? et perinde est de ahis Sa- »'
assentire, quam sacrosancta Romana crnmentisin genere. Requiri autemfidem»
Ecclesia docet, vinculo perpelui analhe- ita ut ab hsereticis et schismaticis non
matis innodamus ; ergo ista seriten- conficiatur Sacramentum valide, primus
tia, quod hsereticus baptizat, non videtur docuisse Agrippinus, qui pluribus Senj
est veritas pertinens ad aliqnod annis preecessit Cyprianum in Sede Car- aej
Sacramentum sed nihil est asse-

; ihaginensi; ut ipse Cyprianus docet in jj^'
rendum tanquam certum et neces- epist. ad Juhaianum, qucc est 13. docuit
sarium ad Sacramentum, quod inter haereticos et schismaticos non fuisse
non est verum pertinens neces- verum Raptisnja, ac proinde venientes ad
sario ad Sacramentum; ergo, etc. fidem rebaptizandos docuit in Concilio
3. Contra, Magister in littera, et aliquo provinciali, quia id moris tum fuit,
^pposft! adducit multas auctoritates, et ut doctrina universalis in Conciliis pro-

^"^*^^'"
accipiuntur plures ab Augustino. poneretur; et Cyprianus innuit in epi-
Una est super Joan. hom. 5. Ba- stola Tl. ita factum esse ab Agrippino, et
ptismus talis est, qualis ille, in cujus epistola praefata 3. Suh Agrippino, in-
potcstate datur, non qualis minister, a quit, ho7ue memorice viro convenientes
quo datur. in unum, Episcopi plurimi hoc statu-
Item, contra Crescentius Si :

erunt, etc. Post Agrippinum idem statutum
non est melior Baptismus, qui per me- est ab aliis Iconii congregatis, quod secu- |
liorem datur, nullo modo malus est qui tus est mox Cyprianus, ut ex proefatis ]
permalum datur, quia idem datur. epistolis et ConciHis sub eo habitis con-
Et si illae auctoritates expo- stat. Successerunt Novatiani, qui addide-
nantur de malo secundum mores, runt proeterea, neque Baptisma ab improbo
non de hseretico et schismatico, datum valere, quod docuit Parmenianus
tamen de his expresse dicit Au- de manifesto peccatore, apud Augustinum pamen
gustinus ad Orosium, q. 59. Quam- ^/6. 2. contra eumdem

cap. 4. quin etiam cres^n
vis unum sit Baptisma hccreticorum, si occultus esset, non valere Baptismum,
qui in nomine Patris et Filii et Spirilus ut Cresconius apud eumclem lih. 2. con-
sancti haptizant, ct Ecclesice Catholicce, tra Cresconium, cap. 28. Errarunt
tamen qui foris Ecclesiam haptizantur Anostohci, qui apud Bernardum serm. 66.
. . •,
Apostol
, , ,
non sumuntur ad salutem; et sequi- tn Cantica, idem de peccatoribus docu- Bernar

*TT 1 1 1 i . • Waldei
tur Ecclesia eos non rehaplizat, quia
:
erunt, sicut et Waldenses apud Antoni- Antoni
in nomine Trinitatis baptizati sunt. num tit. 11. cap. 1. addit Witclefus ^vaidei
^^*^'^'"
quod neque prsesciti, apud Waldensem
COMMENTARIUS. tom. 2 de Sacram. cap. 14. damnantur
in Constantiensi sess. 8. De antiquis
(a) Utrum malitia. Sub malitia ministri Luciferianis incertum est an in hnc quse- *^
l_
comprehendit Doctor improbitatem vitae stione errarint circa ordinationem Sacer-

n^Htia
.quoad mores,et hosresim ac schisma, qure dotum et Episcoporum, quamvis conste*^
"^'"ehe
'^''^-
separant a corpore Ecclesioe, quantum ad ex dialogis Hieronymi contra Ililarium
.
DIST V. QUiESTIO I. 503
ron. Luciferianum, eum sensisse etiam cum stante malitia ministri, nisi obstet valori
arius.
Sacramen-
acon. Donatistis baptizatos ab hoereticis esse malitia suscipientis, hoc quod
in torum.
eiier.
ilitan. rebaptizandos. Condidit autem Lucifer recipit a tali ministro, de quo
iphan.
aster Caralitanus schisma in odium Conciliabuli dicctur in sequenti qusestione.
Ariminensis, potissimum contra Episcopos Veritas autem istius solutionis
Cathohcos lapsos in hoercsim Arianam, non habet nisi rationem unam
quos etiam poenitentes in suo gradu reci- propter quid, scili et quia ita pla-
pere noluit, sed de hccresi eum non cuit (jhristo instituere, ut malitia
iraducit Epiphanius, neque Phiiaster; iii- ministri non impediret Sacra-
terpretari ergo potesl id in poenam mentuin, nec ejus effectum. Et
peccati tentasse, non quod male de ordi- qiiod sic instituit, Augustinus
natione senserit, vel certe ad correpti- colligit dc illa auctoritate Joannis
onem et causam submovendi pericuh, BaptistcB : Super quem videris Spi-
quamvis ejus sequaces ad majora prolapsi rilum descendeiit('m, hic cst qui bapliznt,
sint. Male Erasmus hoc schisma inurit quse scribuntur Joau. i. Quod
Smyrnensi ; fuerunt ahi anteriores hcere- autem ita fuerit Baptismus insti-
lici hujus nominis. tuendus, sunt plurcs rationes
congruentioe. Prima, quod rati-
SGHOLIUM, onabile est Deum assistere suo
signo practico, ad causandum
NuUam malitiam ministri annullare Sa- signatum ex determinatione vo-
cramentum, modo intendat /acere qnod luntatis sua3, praeccdente omnem
Ghristus instituit, ita Concil. Nicen. teste conditionem niinistri, ut sicut
Hier. contra Lucifer. Carlhag. 1. caa. 1.
illa determinatio sua, qua tribuit
Constantiense ss. 8. Tricl. ss. 7. can. 4, et 12.
signo esse certum signum, est ab
Aiif/ust. omnibiis libris contra Donatistas et
contra ep. Parmen. lib. 2. cap. 10. et aucto-

ipso immediate omnino et primo,
ritates adductae a Doctore, Vincent. Lirinen. ita et assistentia consequens illam
in commonitorio, flieron. diaL contra Lu- dcterminationem ad coop(M'an-
cifer. fin. ubi ait Goncilium Garthag. sub dum, sit immediate ab ipso.
Gypriano mutasse sentontiam, et Aug. epist.
Secunda congruentia sumitur(\\: ;>.
48. credit ipsum Gyprian. ante mortem scn-
line, quia Baptismus non posset
si
tentiam mutasse, qua tenuit baplizatos ab
haireticis osse robaptizandos, quia talium conferri, nisi a bono, non esset
erat nullum. in magnum remedium viatoris,
sed quasi communiLer in dctri-
Veritas qiKTstionis patot ex
(b) mcntum. Cum enim (juasi nulltis
auctoritatibus mnltis, (piod qna- possit esse certus de bonitate
cunique malitia miRistor sit ma- propria, multo magis nec de
Ins, sive haercsis, sive schismatis, bonitate alterius ei*go si ; ex boni-
sive moinim, salva nnitate Eccle- tate ministri (iependeret Baj)ti-
sirc, si quod facit
intcndit facere, smus, nunquam posset aliquis esse
Ecclesia, et servet modum Kcch^ certus se V(M'e recepisse Bapti-
sia;, vere confert lâptismum; et smuni, (|UO(l est inconveniens.
talis Raptismus vere liabet Et si objicias, (piod nec modo
etlectum in baptizato, non ob- potest esse certus, quia nescit
;
dispositionem snam propriam, cramentum ejus possit esse in

hoc non obstat, quia satis potest suscipiente, quod patet ex respon-
nosse certitudinaliter, sicut requi- sione statim sequente.
ritur certitudo, quod ipsemet in- Unde ad rationem statim respon-
Ad
tendit recipere Baptismum, et hoc dendum est, quod in toto corpore Aiuer k
sufiicit ex parte ejus. humano vita nna est omnium ^'''coi'
Si dicas quod non potest esse partium, et participatur ab eis ^^^f^

certus de intentione ministri, ]ioc ordine quodam, quia primo in'""^'''
non obstat, quia probabiliter prse- corde, secundo in aliis, sejundum
sumi potest, quod ministri talem quod propinquius se habent ad
actum exercentes, intendant fa- illud principium vitse; et ideo ibi
cere illud, ad quod actus secun- per unam paiHem non potest vita
dum se ordinatus est, sed non derivari ad aliam, nisi ista pars
iLa posset haberi certitudo de derivans prius vivat eadem vita,
bonitate vel sanctitate ministri. modo suo perfecto. Non est sic
Prseterea ex parte suscipientis in corpore mystico, quod est Ec-
est congruentia, quia omnino inju- clesia, quia non est in eis una vi-
stum alterum pro iniquitate
est, ta numero, nec oportet quod illud
alterius puniri, quando ille alter membrum, quod ministerialiter
nuUo modo communicat iniquitati dat vitam alteri, sit propinqui-
illius, ita ut possit sibi imputari us principio vitse in participan-
sed ille baptizandus disponit se do vitam, sed tantum in gradu
ad gratiam quantum potest; si ministrandi. Exemplum esset, si
ergo malitia ministri impediret, vense in corpore nonviverent for-
ille puniretur propter culpam maliter, tamen essent media mini-
alienam, nullo modo sibi impu- strandi vitam c?eteris paribus.
tandam. Ad illud de sanctificatione in Ad
.
6- , Ad primum ergo
^ dico, quod aut aqua, negatum est supra dist . 1,
Ad ,
arg. 1.
^ ^
hsereticus baptizat parvulum in ncc videtur multum probabile vir-

forma ct intentione Ecclesise, et tutem supernaturalem toties ge-
quantum
nihil obest parvuto, nec nerari et corrumpi, neque eti-
ad Sacramentum, nec quantum ad am, quod post generationem in
effectum. Aut baptizat adultum, et aqua Baptismali semper perma-
adhuc confert sibi Sacramentum, neat, permanente aqua.
et effectum ejus, si in adulto non Ad auctoritatem Ambrosii, quse- Ad
est aliquis malus motus, puta re supra. Dici potest, sicut di-
assensus in haeresim baptizantis, ctum est dist . quKst. 4. et 5. quod
vel intentio, ut fiat discipulus ejus; non est virtus aliqua in aqua,
et de tali intelligenda est aucto- quae sit activasecundum aliquam
ritas Ambrosii, et similiter aucto- formam absolutam; sed tantum
ritas Augustini, quod virtus illa est virtus, qu?e est ultimum de
Sacramenti vita est, ergo et
illa potentia, scilicct efflcaciter signi-
non manet in membro proeciso. ficare gratiam.
Non tamen sequitur, quin per Sa- Ad aliud de Cypriano, dico quod .\d
. ,
DIST. V. QU^STIO I. 505
iflihilia
aliqua sunt ita simpliciter dc ut de unico Baptismo, contra
et
in
lioisunt substantia fidei, quod omncs cti- Donatistas. Unde si Cypi-ianus ita
: •reo tia .
am simplices post tempus ali- apud haereticos non

sensit, scilicet
quantulum usus rationis tenentur esse Baptismum, quod tamen
ista explicite credere, sicut sunt promptus esset sentire animo cir-
rn,
articuli de Incarnatione, ut Cliri- ca hoc, quod Ecclesia determina-
stus est natus et mortuus, de quo vit, in nullo erravit, nisi forte
sunt solemnitates speciales in Kc- venialiter peccando, quia nimis
clesia, et quos potest populus asseruit illud, ad quod nec aucto-
concipere, quia sunt de Christo ritatem, nec rationem cogentem
homine. Alia sunt explicite requi- habuit. Ratio enim sua non va-
sita de substantia fidei, observanda lct, scilicet quod (|uis non habet,
a majoribus Ecclesise, utpote,quod non potest dare.quia l)aptizans non

Deus est trinus et hujusmodi per- dat gratiam, sed Sacramentum, et
tinentia et spiritualia ct imagina- illudhabet in virtutc, quia habet
bilia; et illadistinctio potest hal)e- ordinem ct hoc modo fortc innuit
;
ri ab Augustino li. de Trin. c. 1. A- Augustinus eum peccasse veniali-

lia sunt quae nec nccessario sunt ter, cuui subdit iu auctoritate
explicite credenda ab istis, nec ab prseallegata : Dum cos, inquit, dc-
illis,quia non adhuc illorum veri- lcslarcluv, si quid pnrf/andum emt, pas-
tas est declarata ct determinata sionis fak-c toUcreiur. Et iioc modo videini.
dist. 5.
perEcclesiam, cujusmodisunt mul- potest excusari Abbas Joachim, q. i'. de
tseconclusiones necessario inclusoe quia etsi senlentiam erroneam joaci'i"iii.
in articulis creditis ; sed antequam dixit, sicut patet Exlrav. dc sum.

sunt per Ecclesiam declaratsc et Trinit. ct fid. Caih. ([uod tres personne
explicatse, uonoportet quem- non sunt aliqua una res, qu?o non
cumque eas credere, oportet ta- generat,nec generatur, nec spirat,
men circa eas sobrie opinari, ut ncc spiratur, quia non dicitur hoc
scilicet homo paratus eas te-
sit pertinacitcr defendisse, scd omncs
nere pro tcmporc, pro quo veri- libros suos reliquisse secundum
tas fuorit declarata. judicium Ecclesiae corrigendos.
Hoc modo, dico quod Bnpti-
smum esse Sacramentum novae lo- CO.MMK.MAHirS.
gis necessarium ad salutem, sta-
(I) Veritas <iua"<li()nis patef c.r auclo-
tim erat dc veritatc lidei Christi-
r.uiii'liisio
ritatihus tnultis, cU: Uestiliilio est (lo
tidfi
anae, ([uia cx[)rcss(^ habituui cst
fiile ; videaiihn' l'a(i'es, Concilia cilata jkm-
in Evangeliis; sed quod ab Iia^re-
Sclioliastcin. Kain probat a prioi-; Docior
tico poterat conferri, non sic sta-
c\ instiUilione Cliii>li, (piaiii vorc assc-
timcxpressum fuit.iuioncc tem- ciila cst Kcclosia ciiin .\ij^Mislino ct Palri-
-ypnan porc Cypriani declaratum, pro- l»us ciiatis. Kjiis inslitiKioiiis varias assi-
non
IJocuisse pter quod circa illam vciutatcui •^n.il coiiy;riionlias oi lioiias. Priina esl,
contra Primn
fl'lem de Baptismi df^clnraudaui, uiultnui (lllia
'
(•(inurilllin csl, llt ilislillilio .sjyni contrnion-
'
)apt. ha: lUI.
riticorum, laboravit Augustinus in libris suis, praclici ct ccrii, (piic por sc cst anlerior
•I
rt
et stabilis, a statu ministri quoad boni- nivit; praetendebat enim Stephanus tradi-
tatem et malitiam ejus non dependeat a tionem observandam esse, et consuetudi-
ministri conditione variabili, et similiter nem Ecclesiffi, innovandum
dicens, ni/iil
neque ejus certitudo, aut efficacia. Se- esse prceter id quocl tmditum esl, etc. ut
ûnda cst 3 fiue, quia vix alias esset cer- patet ex epistola ipsius Cypriani ad Pom-
Secunda
congruen- Cypriani
^yfj^ Ecclesise, aut suscipienti Sacra- peium,Eusebio lih. 1. historiarum cap.d.
Eusebiu
ex fine. meutum se vere suscepisse medium neces- et 4 Vinaentio Lyrinensi ; neque etiam VmceD
Lyrine
sarium ad salutem, cum incertus sit de illa consuetudo licet fuerit ex traditione Aueust
Tertia ex bonitatc ministrj . Terlia est ex parte Apostolica, ut supponit variis in locis Au-
'^^'^ dcbuit pati ex gustinus.tamen prseceptum aliquod scri-

suscipVe^ntis ^^^^'P'^"^'^' *Î'^^
Quartaex iniquitate alterius, cui nullo modo com- ptum ab Apostolis non habebatur, ul dicit
causa ^ '
nieritoria. niunicat. Quarta addi potest, quia non idem Ub. o. de Baptismo, cap. 23. Cy-
habent Sacramenta efficaciam, nisi a prianus ergo c,onsuetudinem suorum ante-
merito Christi, in quo solum quisque riorumet Ecclesite in qua sedebat, servare
constituitur, tanquam capite, a quo recipiat voluit, quam etiam Cappadoces cum Fer-
influxum, et redemptionem, sanctitatem, miliano, et alii in Asia tenuerunt, ut
quod non esset verum, si efficacia Sa- constat ex epistola Dionysii Alexandrini,
cramenti, aut salus recipientis Sacramen- qui mox omnes transierunt in sententiam
tum dependeret a mJnistri bonitate et Stephani Papae, quse in Niceno primo

Definit
fide. definita primum fuit, antea vero consu- Nicen
Concili
Respondet bene argumentis usque ad etudine et traditione fulciebatur.
Tria
genera cre- ultimum, in quo salvat Cyprianum, os- Cyprianus rationes et Scripturas oppo-
dibilium.
tendens tria genera veritatum fidei. Quee- nebat, putans apud hsereticos sicut non
dam necessario et expHcite credenda ab est fides, sic etiam nec Baptisma, quia
omnibus, etiam aliquantulum post usum una fidcs, unum Baptisma, et, ut dicit
rationis, ut ea qu86 spectant ad humani- Augustinus in quaestione obscurissima
tatem Ghristi, quorum terminos de facili non discernens Sacramentum ab effectu

Cypriar
apprehendunt ; nam actus fidei supponit gratiaeet remissionis peccatorum,ubi heec non
habui
capacitatem ad concipiendum terminos non erat, sic nec Baptismus ex ejus sen- errorer
pernici
aliqao modo articuli, de quo est fides ex- tentia. Hinc salvatur recte Cyprianus ab sum
sibi.
plicita. AHa quse sunt remotiora a sensi- omni nota erroris damnabilis, seu haere-
bus, et magis spiritualia, et solemniter sis et schismatis, quia sine laesione cha-
proposita et declarata ab Ecclesia et in ritatis, et separatione a Stephano disse-
Scriptura; et h£ec debent a majoribus Ec- ruit pro consuetudine suae Ecclesiae, quam
clesiae explicite credi. Tertium genus est putarat magis ratione, et Scripturis fun-
eorum,qu8e exigunt definitionem Ecclesice, datam,ut patet ex praefatis epistolis ejus,
et antequam definiantur, neque hi, nein quo error in eo fuerit materialis, utvo-
que illi tenentur ea credereexplicite, sed cant, non formalis : Sic, inquit, Doclor
sobrie expedit in illis opinari. polcst snlvari Abbas Joachim, etc. quod
Hujus generis fuit veritas de Baptismo perinde etiam verum est. A^îde cap. Dam-
Non fuisse
^^ haereticis collato, ejusque valore, qua? namus, de sancla Trinitate, et fide Ca-
^^'^^' "^ ^'^'^' "o^ ^"'t dcclarata, quod t/iolica, et epistolam Honorii III. anni 1.
arliciium
^'^'''^'^^ ^^*' ^"'^ "^c Stephauus, ueque sui Pontificatus apud Possevinum in verbo
G rlaimm
aliquis anterior in hac re quidpiam defi- Joachim, quo id abunde probat.
,
DIST. V. QUiESTIO II. 507
Joan. homil. 5. et. \. q. 1. cap. Si

fuerit, non exhorreat columba niniste-
QU.ESTIO II.
rium malorum.
An recipiens Baptismum. scienter a malo

SGHOLIUM.
minislro, morlaliler peccet ?
Posita duplici seutentia, resolvit probabi-

D. Thom. d. 5. q. 2. a. 2. etS. j). q. 64. q. 6.111-
chard./t <c,a. 3. q. 4. Covar. alrnamaterp. i. g i5. lius esse, teaeri aduitiiiu in iiecessitato
num. 7. Solus d. i. q. 5. a. G. Suar. o. p. extrema accipere Baptismum a ministro prie-
tom. 3. (/. li. scct. ult.
ciso (quimodo tantum ceusetur excommuni-
catus nominatim, vel ob notoriam injecti-
1. Ad secundum sic proceditui' et onem manuum Con-

in Clericum),et hoc post
gum cil.Coustantionse et Basil. certissimum est.
1.
apguitup^ quod iêcipiens Baptis-
l*robat primo, quia praecoptum de Baptismo
mum a malo scienter, peccat mor-
est diviuum do non commuuicaudo cum
,
taliter, quia secundum Ambro- excommuuicato, Kcclesiasticum. Secuudo,

sium de initiandis rudibus : Qui fa- excommunicatus tenetur agonizantem pue-
ciunt, et quibus faciunt, niliil prodest rum baptizare. Tertio, ex August. hic citato
sed ad judicium est. Loquitur de ma- et lib. G. cap. 5. et relertur de cens. d. i. c.
quomodo.
lis baptizantibus, et recipientibus
ab eis Baptismum,
•gum Prseterea, cooperans alicui ad Ilic (a) distiniruitur de malo ; aul 2.
peccandum mortaliter, peccat est prascisus ab Ecclesia totaliter, luca. 3.
mortaliter, quia est contra chari- vel ad tempus;vel non prsecisus, D.\hom.
tatem fraternam sed ille reci- ; sed permissus. De istius divisionis insoi.u.î
piens Baptismiim a ministro ma- membris pcr ordinem videamus. "°*
lo, cooperatur sibi in actu bapti- De primo (b), sunt duo modi di-
zandi, in quo peccat mortaliter ;
cendi oppositi: unus, quod tenetur
ergo, etc. aliquis a tali recipero Ba[)tismum,
rgum. 3 Praeterea, quod minister
esto si non possit habere alium mini-
vellet committere malitiam Simo- strum, quia Baptismus est Sacra-
ni?B in conferendo Baptismum, mcntum necessitatis. Alius modus
puta nollet baptizare, nisi pro dicendi est; quod tenctur non reci-
pecunia, non posset aliquis ab eo pere ab eo, et recipiendo peccat
recipere, nisi committei'et Simo- mortaliter.
niam, quia vendens est simonia-
si IIoc autom sic declaratur, quia
cus, et emens; ergo saltem in illo baptizandus aiit est adultus, aut
casu rccipiens sic a malo , peccat parvulus. Si adultus, suflicit sibi
morfcaliter. B.-^ptismus Ilaminis. (juando non
Rstio Oppositum de consec dist. 4. cap. potcst habere Bai^tismuni llumi-
l opposit.
Romanus, dicitur in line capitu- non habot mini-
nis; in projôsito
li : llomanus Pontife.r non nttendil /lo- strum, quia prolubitum est sibi
minem, (pii baptizat. sed Deum, etsi pa- communicare cum illo prrrciso, ct
ijanns sit, rpii bapfizat. maxime in actibus sacramontaii-
Pra>terea Aiii^nistinus snpor bus ; crgo ille salvnbitur non rc^-
cipiendo ab eo Raptismum Ilumi- ret parvulum aliquem non bapti-

nis, per Baptismum flaminis, quia zatum statim moriturum; tenere-
est in casu inquo non potest ha- tur necessario eum l)aptizare, et
bere ministrum; si autem recipe- ita eum non vitare in actu bapti-
ret ab eo Baptismum, communi- zandi. Hoc probO; quia si inveni-
caret sibi contra prohibitionem ret eum expositum periculo vitse
Ecclesi?e, in actibus maxime pro- corporalis propter famem, tenere-
hibitis. tur eum necessario juvare ad sal-
autcm baptizandus sit parvu-
Si vandum corporalem; magis
vitara
lus, habens parvulum debet bapti- autem tenetur diligere vitam ejus
zare eum, si non potest alium ma- spiritualem quam corporalem; er-
gis idoneum habere quam prseci- go quando parvulus expositus est
sum, quia cum pra^ciso ut prius ( periculo vit,5e spiritualis, tenetur
dictum est ) non licet sibi commu- conferre remedium neces-
ille sibi
nicare pro parvulo suo. Et si po- sarium ad vitam spiritualem er- ;
natur, habentem parvulum esse go multo magis alius non tenetur

mancum, nec habere in illa regio- vitare eumdem, communicando
ne aliquerii nisi prsecisum, oportet cum eo in tali actu.
dicere consequenter, si nullo mo- Et per hoc apparet ad rationem
do communicandum est cum prte- pro secundo modo dicendi, quse
ciso in tali actu, quod nec tunc proceditex prsecepto Ecclesiae. IUa
etiam debet parvulum suum offer- enim prohibitio universaliter in-
re prseciso baptizandum. telligitur, quando prseceptum ma-
3. Contra illud; quia prseceptum joris non obligat adcontrarium
d. 4. q. 9.
a. 1, superioris plus obligat, quam prse- prseceptum, aut legis naturae, et
ceptum inferioris, ex auctoritate prseceptum Evangelicum majus
Augustini prseallegata ; Deus au- est prsecepto Ecclesise tantum.
tem prsecipit Baptismum suscipi, Ubi ergo prseceptum legis natu-
nec determinavit a quibus, tempo- rse obligat sic ad salvandum vitam
re necessitatis Ecclesia prohibet
; proximi corporalem, et multo
communicare cum illo, quem pr.ê- magis spiritualeni; et prfeceptum
scindit ; ergo magis obodiendum divinum de conferendo et susci-
est prsecepto divino quam Eccle- piendo Baptismum magis obedien-
sise in casu illo. dum est praecepto superioris,
Praeterea, plus tenetur excom- quam vitandus est aliquis in acti--
municatus vitare alium, quam ali- bus istis propter praeceptum Ec-
us vitare eum, quia istud prfece- clesiae ipsum vitantis. NuUus
ptum de vitando excommunicato, enim judex in Ecclesia, vel legis-
non imponitur alicui, nisi propter lator interpretaretur prseceptum
ipsum, nec imponitur sibi nisi pro- suum esse servandum in eo casu,
pter se; sed praecisus, vel excom- in quo urgeret contra prseceptum
municatus, in casu illo, non tene- legis naturse, vel divinum,
tur vitare alium, imo tenetur non Potest ergo quantum (c) ad arti- Resoluti
vitare. Si enim talis prsecisus sci- culum istum teneri sententia me- ^Joctoris
DIST. V. OUiESTIO II. 500
dia, quantum ad adultum, ([uod

adulto licet recipere Baptismum COMMENT.UilUS.
a prseciso, si alius minister haberi
non potest. p]t hocvidetur haberi (a) I/ic cli.siinguiiur dc mnlo, eic. Ihcc
1.
abAugustino 10. de Baplismo con- dislinctio de malo notorie iiitelligilur, vel
tra Donatistas lib. 0. cap. 5. Polcsl qui est toleratus, vel qui est pracisus, hoc
(radere separaliis, sicut potest liabere est, per excomniunicationein, degradati-
separatus, sed perniciose Iradere. IUe onem, aut etiam suspensionem a ministe-
autem cui tradit, potest saluhriter accipe- rio Sacramentorum. Ut bene autem adver-
rc, si ipse non separatus accipiat, sicut tit Scholiastes, proecisus post Decretum
Minister
plerisquc accidit, ut Catholico animo, et Constantiensis Concilii, intelligitur notori- pr;ei'isiis.
corde ob unitate pacis, non cdienato alius Clerici percussor, aut cpii denuntiatus
qua necessitate mortis iirgenlis, in ali- est, qUcC est doctrina communis, (juia cum
quem /lajreticum irruerent, et ah co illis tantum proliibetur oommunicari per
C/irtsti Baptismum sine illius perversita- ilbid Decrctum, quo mitigantur Canones
te percipcrent, et sive dcfuncti, sive anticjui. Dul)ium solum est de concubina- de
Diiltiiim
cujus Missam concubina-

liberali, ncquacpmn apud eos remane- i''o notorio, audire prohi-
rio.
rent, ad quos nunqnam corde transi- bcntur fideles, et Sacramenta ab eo acci- Sententia
Navani.
erant. pere, ut patet titulo de cohabitatione Cle- Trident,
Potest(d) etiam forte non reci- '*'<^- et mulierum c. ultimo, cap. NuUus,
pere, quia Baptismus flaminis sibi â/;. Prcetcr, dist. 2. et aliis. Navarrus
sufflceret, propter reverentiam
si 3.uieiu inmanudU, cap. T6. num. Hi). as-
Kcclesise talem vitet; pensatis serit Canones antiquos revivisse quoad

tamen omnibus, melius videtur, concubinarios ex Tridentiuo scis. -lî de
quod a tali rccipiat, quam quod r.'format. c. li. ubi mandat concubiuari-
de vita hac sine Baptismo decedat. os puenis a sacris Canonibus, vel statutis
Ecclesiasticis puiiiri. Sed oppositum bujus Opposita
Quantum (c) autem ad parvulum, verior.
si nullus possit habori non prseci- verius est e.\ ipso Concilio, cpiod statuit Concubina-
lios
sus, qui eum bapti/aret, ct immi- ordinem proccdendi, et modum, (pii sei'- non esse
priocisos.
neat periculum quod non possit ^^"^' sunt de jure contra concubinarios
expectari habere ministrum ido- primum, ut tcrtia parte fructuum ot pro-
neum, tenetur neccssario ille offe- ventuum sint puniti ipso facto, si primse Modus ft
lornia
re parvulum suum praeciso. Nimis monitioni non paruerint; si .secundjc ve-
contra eos
enim durum esset dicere, qud tc- ro monitioni non parucriiU, non solum procedendi.
netur suum periêtuo

pai^vulum omnibus fructibus ct provondbus beneli-
damnari permittere, cum possit ciorum et provcntuuin |iri\ iMilur, sed sus-
l)end;\iUur ad arbitrium bciicliciorum

habere aliquem, qui eum baptizet, ;i
admiiiistrationc; si dcinccps iion corri-

cum salvetur a quocumîue bai)ti-
gaiitui', privcntur omnibus el siiigulis,
zetur, etiamsi paganus baptixarct,
(am bcneliciis (pi;iin (ifliciis, elc. pcrpc-
secundum illud, de consec dist. i.
cap. Romanus. luo sint inhabiles ad (piircuuKpie henoli-

cia el oflicia ecclesiastica, doncc post ina-
iiifcstam eniciulationcin n suissn|)crioribus
ex causa visuin fucrit cum iis dispensaiv;

,
si (lemum faerintrelapsi praiter prsedictas ministrari Sacramentum, ergo a fortiori
pocnas, excommunicentur, etc. Quando alter, cui confertur Sacramentum magis

autem lex modum et formam procedendi excusatur, ac proinde minus comprehen-
instituit, servandus est. ditur praecepto Ecclesise contra praeceptum
2. (b) De primo sunt duo modi dicen- pi'oprie salutis aut infantis ; antecedens
Sententia
affirmativa. di, etc. Duas sententias proponit; prima patet ex textu. Tertio, quia Ecclesia non
est, teneri aliquem ad Baptismum reci- intendit sua prohibitione comprehendere
piendum a praeciso in casu, quo deficiat casum necessitatis, in quo concurrit obli-
alius, quia Baptismus est Sacramentam gatio divini et naturalis juris; unde ille
necessitatis. Hsec sententia cum ratione vulgaris versus exponit plures casus,
subjuncta videtur Alensis 4. jw. q. 8. qui non comprehenduntur preecepto Ec-

Alensis. Bonaventurse clesiee
m. 6. a. 2. | 2. et D. :
D. Bonav,
Richardus hacdisl. art. 2. </. 1. ac/ 5. Richaidus Utile, lex, hHmJlis, res igaorata, necesse.
dist. 5. art. 3. q. 4. concedit in articulo Quem exponunt Summistee verbo Ex-

necessitatis posse Baptismum sine peccato communicatio, et communiter Doctores
a prsecisosuscipi. de Gensuris ;
per uiile intelligitur dam-
Secunda Secunda sententia est D. Thomse 3. p. nam notabile emergens, et utilitas ani-
sententia.
Duse qucest. C4. art. 6. ad 2. et q. 82. a. 9. ubi mge excommunicati ; lex, scilicet matri-
regulae.
statuit duas regulas generales. Prima, a monii conjugem; humilis comprehendit
ministro tolerato, quantumlijjet malo, pos- subjectos, ut sunt filii, servi, familia.
se peti et recipi Sacramentum. Secunda suhîii; res ignorata, supple ignorantia ;
est, a preeciso non licere, quia non licec necesse, scilicet alterutrius.
petere ab alio, qaod ipse non [jotest licitc (c) Potest ergo quanlum ad articulum 4.
Conclui
ministrare, aut dare ; ita Suarez 3. part. istum, etc. Resolutio Doctoris mediat inter Doctor
Auiûst,
disp. 18. sect. 1. Sed in priori loco de hoc duas illas sententias. Prima conclusio ejus
nihil D. Thomas ; in secundo loco agit de est in casu necessitatis posse adultum
recipientibus Eucharistiam a prsecisis, in recipere Baptisraum a preeciso, quando
quibus diversa potest esse ratio ; aliquos alius minister haberi non posset. Hanc
tamen eam doctrinam, quam citat Doctor, probat auctoritate Augustini in littera.
tradidisse constat, quamvis iis investi- qui expresse docet lib. 6. de Baptismo,
gandis non lubet nunc immorari ; sed cap. 5. et lib. 1. cap. 2. cujus verba
ipsa doctrina. ut suis principiis hceret, sunt : Si quem forte coegeril exlrema i
tractanda est ad propositum qua3stionis. necessitas, ubi Catholicum per quem
Eam recte impugnat Doctor : Primo, accipiat non invenerit, et in anima, pace
Licere a
prseciso quia preeceptum Ecclesiis non extenditur Catholica custodita, per aliquem extra
recipere
Baptisinum
ad casum necessitatis contra prccceptum unitatem Calholicam positum acceperit,
in
divinum, et prscceptum juris natura- quod erat in ipsa Catholica unitate ac-
necessitate.
lis. Secundo, quia vitare excommu- cepturus ; si stalim etiam de hac vitami-
nicatum est in poenam illius, et suse graverit, non eum nisi Catholicum depu-
contumacise, magisque ipsum obligat tamus, etc. non solum non improba-
vitare coeteros, quam alios vitare ipsum ;
mus quod fecit, sed eliam securissime,
sed ipse etiam excommunicatus in ea vcrissimeijue laudamus, quia prcesentem
necessitatc teneretur prfccepto chari- Deum crcdidit cordi suo, ubi unitatem
tatis per se subvenire, nisi aliter possit scrvabat, et sine sancti Daptismi Sacra-
ii
^
J
d
DIST V. QU/ESTIO 11. 511
mento, quocl ubicumrjue invenit, non ho- exprimitur, a quibus absolvi non possit
minum, secl Dei esse cognovit, noluit ex nisi a Romano Pontifice, prceterquam in
hacvita migrare, etc. habetur M. q. 1. morlis articulo; et Tridentinum sess. 14.
Trident.
can. Si quem forle, etc. Mox reprobat cap. 1. Verumtamen, inquit, pie aclmo-
eum, qui sine tali necessitate recipitBa- clum ne hac ipsa occasione aliquis pereat,
plismum, extra unionem Gatliolicam, in Ecclesia Dei custoditum semper fuit,
quamvis animo paratus sit redire, asse- ut nulla sit reservatio in articulo mortis,
rens esse perversum et iniquum, cle con- atque acleo omnes sacerclotes quosiibet
secrat. disl. 4. cap. Quomoclo. Hanc pcenitcntes a quibusvis peccalis ct cen-
ilan. scquuntur communiter Doctores, ut Ca- suris absolvere possint, etc. Hanc aucfo-
irez.
'tUS. jetanus c/ucest. 64, art. 0. Suarez supra, ritatem esse juris divini docet Duran-
ianus,
itatio.
Soto dist. 1. qucest. o. arl. G. Negareta- dus in 4. disl. 19. qucest. 2. Gapreolus
men videtur Adrianus qucest. 3. de Ba- qucest. 1. Paludanusf/Zs/. 20. Ruardus //i Durandus.
ptismo, si minister non est paratus dare articulis, arlic. 3. contra Ccdvinum. Pa^Cnus!
Sacramentum, ncque ex officio tenetur Et quidquid sit dc Iiac sententia, coin-
^^"^J"^"^-
dare, nec si dederit, juste est daturus, munis illam autoritatem extendit ad pr.T-
convertendo nempe se,et ministrando abs- cisos, etiam hrereticos, quamvis aliqui id
citur. que peccato. Sed resolutio Augustini et negent. Et certe verba Goncilii absolute
Doctoris est prseferenda, quia nulla ei ne- et sine limitaiione quamvis sacerdotem
cessitas imponitur peccandi a petente ; et comprciiendunt, et fiiiis etiam concessa)
quamvis ex officio non teneatur dare, ex auctoritatis, in favorem existentis in ar-
proBcepto tamen divino et naturali, in eo ticulo, perinde id importare videtur ; ergo

casu tenetur dare, quod perinde obligat etiam in articulo pra3senti. Sic etiam in-
ad actum, sicut si ex officio teneretur. telligenda est mens Ecclesia), sua nempe
Et confirmatur, quia nibil vetat prceter prohibitione non comprehenderc talem
aeri
;isum pra3ceptum Ecclesiasticum, scd in eo ca- ariiculum; et licet minister sit alias pra)-
are
amen- sa prfficeptum non ligat ex dictis, neque cisus, in casu prjTesenti non esse prfeci-
im
:»8U Ecclcsia potest, aut intendit eum ligarc ;
cisum, scd toleratum, in favorem peftMilis,
sitatis.
ergo in casu neces.sitatis expresso, licite eo casu extremoe necessitatis, Sacranien-
ministrat Sacramentum, quantum est cx tum. Neque ullibi in-, eiiitur talis extensio
hoc capite, elliciteab eo petitur. Et quam- ijrubibilionis, nccpie ex gcnerali clausula
vis talis adultus possit sibi providcre poeme iiiflictfc aufertur, aut comprchen-
quantum ad sanctificationem, vel certe ditur contra iiictatem ct usum Kcclcsiio,
alias fuerit justificatus per contritioncm quo vult salutem oinnium et contra prio-
et fidcm, ncquc conscius sit sibi ipsi de Hcriptum divinic legis.
mortali, tamen urget prteccptiim divinum Major porro ratio in proposilo currit,
Ba[)tismi, ut signatus, et tancpiam mcm- quam in absolutione pocnitentiali, ipiiD
brum Ecclesio) decedat, rpiod prccceptum depcndet ab auctoritale oompetcnt»', al)
pricvalot priccepto Ecclesiaslico, qui)d Ecclcsia rccepta ; iion ita Baptismus, aut
nullo modo com|)reiieiuiit casuin. Quod ejus valor, qiii etiinii reniliMUo el prohi-
imen-
im
paict ex simih, (piia Ecclcsia tHiniiuam in bcnte Ecclosia valide ronffrliir, iit si
mili.
arliculo mortis rcserviit ccnsur;»s in fit- pricsenle Parocho iilitis bapli/.rt, toiifbit,
vorem salutis aniiiiic, ut pcr se constat, iii lirot injiisie faciiim ct conirii prohibili-
omnibus casibus, iii (piibus haic cxceptio oncm Ecclcsiic. Riilio aulcMii .\driiiiii iion
:'
512 LI13. IV. SENTENTIARUM
cogit, ut paict ex impugnatione, quia nec contrahit sic cognalionem spiritu-
obligatus ev officio tenetur etiam citra alem, imo et si aUus desit suscipere ad
necessitatem providere suis sui)ditis et Baptismum, cap. Pervenil, eodrm, tamen
gregi ;
prsecisus in casu necessitatis pe- si alius adest, qui baplizare possit, pec-
rinde tenetur charitatis prsecepto, licet cat gravitei" baptizando, et amittit jus
non justitiae sicut alter, si tamen alter ita petendi debiturn conjugale, cap. iSosse
ex officio teneatur, ut infra patebit. desideras, cap. dictum est, et cap. deeo
7.
(d) Polest etiam forte, etc. Dubitative quod , eodem; cum ergo minister idoneus
asserit forte adultum in eo casu non tein casu necessitatis sit praisens, tenetur
neri petere Sacramentum a prfeciso ob ab eo petere, ut parvulum baptizet; si
reverentiam Ecclesiue, et ita excusari a autem noluerit, ipse eum baptizet, ut re-
prsecepto adimplendo, sicut in articulo 3. solvit Doctor infra, juxta casum Canonis
Dicit de simiH in casu expressfc simonice, pra^missi, quia nolens habetur pro non
quia perinde se habet, ac si non haberet prresente. Imo neque in eo casu etiam
Resohitio copiam ministri ; concludit tamen pensa- Laicus si adesset posset baptizare, quia
Doctoris.
tis omnibus magis expedire, ut petat et Sacerdos, etiam prdecisus, retinet in or-
recipiat Sacramenlum ; et hsec est sim- dinead casum necessitatis jurisdictionem
pHciter vera, quia eam probant verba Au- Ecclesioe ex praBmissis, quia in casu ne-
gustini, et reliqua adjecta contra Adri- cessitatis est toleratus, et prseterea ex
anum. officio ratione characteris, id ipsi compe-
8. (e) Quantum autem ad parimlum, etc. tit, c. Constat, de consecr. dist. 4. ac

Secunda o i •• -x i i • i
conciusio Subjicit sccundam conclusionem de par- proinde etiam tenetur.
parvuio. ^'ulo, qui etiam in casu necessitatis offer- Rejicitur per heec limitatio, quam adhi- 9.
Limit
ri potest praeciso, ut eum baptizet ; et bet Cajetanus, nempe requiri non solum Cajet
i"ejici
tenetur etiam sic ei providere, si subest necessitatem de qua loquimur, sed etiam
periculum^ et ahus idoneus expectari non ministrum esse paratum ad Sacramen-
possit. Patet ex ratione prmmissa; quia tum dandum, ad hoc ut licite ab eo pe-
major necessitas parvuli, ahter tatur hsBC namque conditio non requiri- No
est cui ;
requir
subveniri non possit, nisi per Sacramen- tur, quia ut dictum est tenetur jure ul
minis
tum, quam adulti, qui per fidem etpoeni- charitatis, et debito ordinis dare Sacra- si
para
tentiam, cum voto Sacramenti, salvari mentum, neque esse paratum requiritur, dar
potest. Adjungit confirmationem hujus ex ut dispositio pra^supposita, ad hcite

capitulo Romanus, de consecr. dist. 4. petendum, nisi ut supponatur peccatum
quee abunde etiam peti potest, quantum jam completum ex parte vohjntatis mini-
ad congruentiam ex pluribus locis Patrum, stri, et sic excusaretur petens a coopera-
qui dicunt Sacramenta a malo ministro tionead malum, sed etiampeccatum majus
data valere. committitur a ministro dando ipsum
Objectio.
Solvitur. Sed objici potest ipsi in eo casu non Sacramentum ; si ergo a cooperatione
Pater
baptizans
deesse opportunum remedium, quia ipse hujus, necessitas excasat petentem, sic
âitlriul^"
pater potest suum infantem baptizare. etiam a cooperatione ad primam ejus de-
'"^ ^ Respondetur negando
^ assumptum,
i '
quia
i
terminationem, qua fit paratus.
necessitate, _
non licet possit licite eliam baptizare infan- Deinde non est hic alia obligatio, quce
conlrahit
Occi
cognaiio- tcin, ubi nullus alius adest, qui baptizet, redundat in petentem, proeter scandalum acce
spiritualem, cap. Ad Itmina Beali Petri, 30. quwst. 1. ministri, sed petens in ea necessitate non d
•il
DIST. V. QU^STIO II. 513
sibi ipsi, et parvulo suo magis obligatur quia propter peccatum, quod non
ex charitate quam ministro, cui non dat cst notorium, non debct aliquis in
occasionem scandali, sed permissivam, et actibus notoriis vitare proximum.
acceptam ex propria improbitate. Accedit Si autem est publice (b), vel no-
etiamobligatio qua tenetur sibi providere torie malus, utpote publice forni-
petens, qua3 eum excusat. carius, aut hujusmodi, aut incum-
Quod addit Adrianus, si ex officio tc- bit sibi ex officiodispensare
10.
neatur minister dare Sacramentum, licere Sacramentum Baptismi, utpote
id ab eo petere, citra ullam necessitatem, quia est Sacer.ôs, vel Curatus Pa-
non est universaliter verum, quia ex rochialis; aut non incumbit, ta-
charitate tenctur petens non uti jure suo; men congrueret ratione oflicii,
et si inteiligatur hoc de ministro omnino utpote quia est Sacerdos aliquis

prseciso, est de non supponente, quia datus, vel vocatus in adjutorium
talis suspensus est ab officio, quantum ad Curati.Si primo modo, non peccat,
exercitium, neque in eo statu tenetur qui recipit Baptismum pro se, vel
ministrare citra necessitatem. Verum est pro parvulo suo, quia non peccat,
forte hos Doctores loqui de ministro tole- qui a malo debitum petit vel acci-
rato, sed quia magis urgent rationes de pit ille autem
; Curatus debitor
ministro non tolerato, per majorem cxpli- est Parochire sua3 in Sacramentis
cationem et probationem conclusionis, ea istis ministrandis.
hic accommodarelicet, quia fortius urgent Sisecundo modo, si possit habe-
contra conclusionem positam; minus enirn vc alium, cui incumbit cx oflicio
peti potest, ex speciali ratione Sacramen- baptizare, aut seque malum, aut
tum a non tolerato, et ratione pr;ecisionis, meliorcm. Si meliorem, peccat
ille minus aptus est ad illud ministran- qui ab illo recipit, quia non in-
dum. cumbit sibiSacramenta ministra- Pro
Uaptisnio,
re; et si seque malum, debet reci- utL-r
elif.'enilus
SGIIOLIUM. pere Sed si nullus alius
a suo. bonus
Laicus, vel
possit habori Curatus vel Sacer- nialus
Sacerdos.
Licere publice petere Baptismum a mlni- dos nisi aeque malus isti, possit
stro occulte inalo, licet etiam petore a pii-
tamen haberi aliquis bonus Lai-
blice inalo, qui ex officio ministrare tenetur,
cus ; dubium est, quis cui sit pra^fe-
si tamen seque conunodc ab alio non nialo,
poti potest, charitas ad id oblifrare vidotur,
rendus in isto actu, an bonus Lai-
etsic intelligenduni puto Scotumox ejus ra- cusSacordoti publiccmalo, au Sa-
tione. cerdos malus bono Laico. Kt bre-
viter, (luia oflicium ministrandi
5.
Quantum (a) autoui ad socun- Sacramenla in Kcch^sia conijictit
malo
oistro dum mom])i'um distinctionis, sci- Sacerdotibus, vid(4ni' dit-cudum,
«eciso, licet de malo non prreciso ab Ec- quod (|uoad istum actum, innii-is
ifceat clesia, malus, ita
si cst occulte (di^^cndus cst mnlus Saccrdos.
,S™quod vita ojus non sit scandalosa A(l primuui ar^jfumcntum cxpo-
populo, satis conceditur, quod pos- ncnda (>st auctoritns .Vmbi-osii, A<l 1. nr^'.
.\.i •:.
sitaliquisa tnli, imo d(di(\at reci- sicut cNposita est iu (tlia (n«vst. ]inr- 1'el.n.H
It.iptiMnutn
perc P)a[)tismum, si alias debcat, crd. lutcndit ciiim dc co, qui u niolo
33
Tom. XVI.
minisiro, siiscepit cxtra Ecclesiam, iit fiat zatus, et in possessione suae famoe, quan-
^
quomodo . , . i i i- • •
i
excusetura discipulus baptizaiitis. tum 0(1 publicam sestimationem ; sed pe-
""^^3."' eadem ratioin proposito, quia
Ad secundum. dico qiiod ille, qui rinde currit
petit Baptismum a malo Sacerdo- minister male ministrans Sacramentum
te,non cooperatur illi directe ad non magis peccat, quam recipiens male
peccatum mortale ;
petit enim ab dispositus, imo ex frequenti opinione hic
eo actum debitum, et in hoc non magis peccat, quia privat Saeramentum

delinquit, quia nullius malitia ex- suo effectu ; et sicut in [)ublica aistima-
cusat eum a solvendo debitum,quo tione petens habet jus ad Sacramentum,
tenetur alteri. Ille etiam actus pe- ita etiam Sacerdos ad ministerium ejus,
titus posset solvi sine peccato, si quamdiu non est diffamatus de crimine et
impotentia.
baptizaturas contereretur. Unde
quantum est ex actu petentis, pe- Dices, saltem tenelur in occulto non Objec
Soivi
ab eo Sacramentum. Respondetur,
tens maîs necessitat Sacerdotem iietere
quidquid de Sacramentis, quae

ad poenitendum, quam ad actum sit aliis
peccandi. Si autem ille non poeni- dejure non exigunt solemnitatem publi-
teat, nihil imputandum est ei, qui

cam in ministerio privato, negando con-
sequentian quoad Baptismum, qui debet
petit illum actum, quia non in-
quantum est peccatum petit, sed mmistrari cum solemnitate, et seclusa ne-
cessitate. Accedit, et ex officio in incum-
inquantum debitum est. orfici
bere Parocho, sine cujus licentia nequit Paro(
alius iilum ministrare, ac proinde non

COMMENTARIUS. licet ad alium recurrere, ad evitandum
peccatum Parochi, sine iicentia ejus, quia
10. (a) Quqntum aufem ad secundnm mem- alter nec habet debitum ministrandi, ne-
hrum, etc. Hoc secundo articulo explicat que sine peccato gravi ministrat, usur-
Doctor, quomodo quis debeat se gerere pando jus alienum ; in Paroclio autem,
circa ministrum improbum, sed tolera- etsi sit peccatum occultum, est tamen
tum, nec prgecisum ab Ecclesia. Prima ofiicium e£ debitum ministrandi, cui tene-
Prima conclusio est : si talis non sit notorie matur Parochianus de jure, ita ut aliter fa-
conclusio.
lus sed occultus, non solum potest, sed ciendo peccet ; si autem sine proejudicio
etiam tenetur ab eo petere Sacramentum, Parochi provideri possit absque scandalo
quia propter peccatum occultum non de- alterius, ut si Parochus det Hcentiam prse-
bet quis vitare in actibus notoriis proxi- tendendo legitimam aliquam excusati-
mum. Et confirmatur, quia alter est in onem, tunc obligat charitas, ac reverentia
iSL'^fuid
efuciai?
possessione suse fama^, qua non potest psius Sacramenti.
privari juste, anle senteniiam judicis, Ex qno excluditur dictum Adriani m

Obligi
vel donec convincatur notorietate facti quoad hoc, qui dicit a Sacerdote ex offi- chari
ac
vel juris per processum.. cio obligato ministrare Sacramentum, proxin
n sccatori
, . Et hac ratione debet Sacerdos ministra- posse sine peccato peti Sacramentum
i
occuito re Sacramenta pubhce petenti peccatori sive sit paratus dare, aut notorie malus,
debet
ministrarioccuito, ut infra dicetur, ui materia de sive non, quia quisque potest petere suum
Sacramen- „ '.
. •, .
^ • • • • ,. • r-, , i <> i
tum Eucharistia^ quia non amisit jus peten- jus in re iicita et sancta. Sed hoc falsum
P" ^^^- A\ o^.....,.,r.w^r.a,v^ /.i,,Tri cW arlnlfiic bapti-
cum sit adultus hnnii- cxprcsso jam
di communionem, est in casu, quia petens
DIST. V. QU^STIO 11. 515
tenetur ex cliaritate et reverentia Sacra- tur non peterb SacramenUim al) ordi-
menti citra ullam dispendium suum, cum nario.
idem Sacramentum ab alio seque com- Secunda conclusio est, quod ab eo qui 12.
. . Secunda
mode sine damno alterius, et cum eodem ex congruitate debet minislrare Sacramen- conciusio.
fructu ac majori reverentia Sacramenti tum, potest pelere Sacramenlum, si ali-
rccipere possit, cedere juri suo, ut patet us melior non occurrat Sacerdos ; sed si
ex materia de scandalo, quia etiam Pha- alius aeque malus, potest rccipere a suo,
ri.saicum excludere tenetur quis, ex cha- nec bonus Laicus malo Sacerdoti prte
riiate, qua obligatur salutem proximi ferri debet, quia jus administrandi Sacra-
procurare, sine detrimento proprio aut menta competit Sacerdotibus. Ilesponsio
incommodo. ad primum patet. Kesponsio et.iam ad se- Reguia
iiioralis.
{b) Si auCem est puhlicc, vel notorie cundum optime solvit difhcultatem, quia
malus, etc. Distinguit casum in eo, qui non solum petens Sacramentum a tolc-
tenetur ex officio, et, cura ministrare Sa- rato, vel non tolerato modo dicto, non
cramentum, ut est Parochus, et in eo cui cooperatur malo ejus, sed potius imponit
ex officio congruit, ut est Sacerdos datus nccessitatem, ut fiat bonus, petcns ab eo
in adjutorium Parochi, vel ab eo vocatus. actum debitum, quem potest, et tenetur
Quoad primum dicit noii peccare eum, debite in gratia sancte ministrare, neque
qui petit a Parocho Sacramentum si- petit ab eo actum, qua peccatum est, sed
bi, aut parvulo suo, quia est debitor qua sanctum,
respectu suse Parochiie. Intelligitur autem Ex qua regula plures in moralibus Excusantur
, . , , . , cooperautes
casus, quando alius non sit, cui ex officio resolutiones haberi possunt, ut (juomodo ad
incumbit ministrare, nec ministrare potest petens ab mutuum, cxcusetur "cc"idenr'^
usurario
sine liceniia, aut Parochi, aut sui Superio- ab usura ;
quomodo vendcns agnum Ju-
ris ';
et ratio est clara, quia alter toleratur dteis, quo ipsi utentur in (inem suporsti-
ab Ecclesia, et ceque retinet suum jus, ac tiosum, non concurrat ad superstitionem ;
quicumque alius non malus; sicut orgo faciens aut vendens gladium, non sit
non est in potestate alterius, aut ipsius Pa- homicida ; locans domum impudicis, non
rocliiani pervertere jurisdictionem Eccle- sit impudicus ;
et universaliter exercens
siasticam, ita etiam neque Parochianus ab aliciuod opus bonum, aut indiffercns |hm'
alio petere potest, nisi de licentia Paro- se non ordinatum ad peccatum, sed cx
chi aut Superioris ordinarii, neque ille prava altcrius intentionc ct usu, cxcusa-
usurpare jus alienum, quo non privatur. "n', quia peccatum neîue cx natura ope-
Ex altera parte urget consuetudo Ec- ns, neqiic e\ intcniione sic cxercontis
clesiastica, habens vim prfficepti dc bapti- scquitur, sed ex pravo ejus usu pcr altc-
zandis parvulis, ad quam tcnetur habens rum, (piem ipse non tenctur non pcrmil-
curam infanlis ; et si est adultus spcctat tfire cum damno proprio. Sic etiam
ratione residentiie oX habitationis ad ordi- pln''^-^ cxciisant Chrislianos remignntcs
narium, eo ipso (juo viilt Sacramentis se intcr Tiircas oppiignantes alios Christia-
subjicere; habct etiam necessitatcm pnr- nos, modo alilcr noii c(»ncurrant <|iiam
cepli, quoad Sacramcntum suscipiendum, remigando. Non rcctc crgo pncscns dif
Et (juamvis pro tunc non ligaret, ex cmo- rKiili;is iii casu (pio licet recursiis ad ali-
lumento lamcn Sacramenti, ct ut (i(M'<'l um, ob iiii|»r(d»ilal(Mu Paroclii, rcducilurad
capax aliorum Sacramcntorum, noii tcnc- concursum pcccati, sed ad pnrcepium cha-
ritatis, quo tcnemur prtevenire spirituale perinde currit in petitione Sacramenti ab
damnum proximi, praiveniendo occasiones aho, qui potest iHud ex concessione l*a-
non solum datas, ut vocant, sollicitando rochi, aut aUerius dare ; non perinde ta-
peccatum ejus, sed etiam avertendo occasi- men currit oi)ligatio in ministro, nisi sit
ones acceptas ab ipso, ex propria perver- ordinarius, aut certe ut Vicarius et coad-
sitate, quando sine incommodo nostro jutor a superiore constitutus, in quo ca-
possumus, quod spectat ad prieceptum su habet debitum ministrandi non solum
affirmativum charitatis, nempe submo- ex charitate, sed etiam ex justitia, modo
vere scandaltim Pharisteorum, quando sine assumat provinciam iham, et curam sup-
incommodO; ut dixi, possumus; scanda- plendi defectum Parochi.
him vero pusillorum exchidere tenemur Tertia regula est : Quando quis polesl Tertjj
regula
ex prfficepto negativo. sinedamno suo providere sibi aliler, si- Obfigat
recurrei
13. Ex re.solutione itaque utriusque articuH ne damno spirituali sui Parochi tenetur ad
ReguUie alium m
niorales. universim, htec reguluc generales suppe- ex charitatis prcecepto affirmativo non
improbu
tunt, reducendo qu;estionem ad sua prin- pclere Sacramentum a Parocho impro-
cipia, qufe desumuntur ex debito justitiiie, bo, quem novit non ministraturum, nisi
ex debito rehgionis, ex debito charitatis. sacrilege, qui ex frequentatione ministe-
Prima est : hi casu cxtremce necessitatis, rii confirmilur in malo, et datus in re-
Prima
regula. sive proprio, sive infantis, mimslrum probum sensiim, contemnit conversioncm,
Obligatio
respective etiam prwcisum, posse minisirare Ba- quam forte suhtrahentibus se aliis ah ejus
ad
ministrum ptismum, el hoc posso ah eo peti et ac- communione non differret, quia ple-
prEecisum,
cipi, quia ihe ex debito charitatis, ex de- rumque festinantes in malum ex ipsa con-
bito etiam rehgionis ratione ordinis ad fusione subsistunt, et convertuntur ad

hoc obhgatur extreme indigenti ; et sic bonum. Et forte Parochianus etiam ad
ex preecepto tam charitatis propria^ quam idem tenetur praecepto religionis et ho-
pueri, et ex debito rehgionis tenetur pe- noris divini, ac reverentise Sacramenti.
tens ainplecti Sacramentum a quocumque Quid autem horum concurrat in particu-
datum ; et hsec regula supponit pra^cilari hic et nunc, perpendendum est ex
sam necessitatem extremam, vel realem, circumstantiis casus, applicando has ge-
vel moralem. nerales regulas, ex quibus singuli casus
Secunda regula est : Sacerdotem tole- in particulari resolvi possunt, in quibus
Secunda
regula. ratum, qui sit Parochus, ullra dehitum cdmmunicari potest ministro notorie malo, T
Obligatio
respective charilatis et religionis hahere etiam de- sive prificiso, sive non prseciso.
ad
Parochum, hitum justitioi minislrandi Sacramentum Quarta regula : Quoacl minislrum, qui QuarL-
regula
suis suhditis extra necessitatem, quando occulte est malus, et puhlice et privatim. Obligal I
respecti ~
alius non suppetit, et Parochianum Hcite debet ab eo petere Sacramentum, si alius -
ad
eum,
etiam ah eo petere Sacramentum, qiian- non occurrat, aiil expectari non polest ^j
privatiij
est mali
do sine gravi damno non differretur. commode ; si sic servetur regula charita-
1
Grave damnum intelhgo omissionem, qua tis, quce praemissa est de scandalo Pha-
lex et consuetudo Ecclesiastica non im— risaeorum, procurando ejus salutem et
pleretur, vel quando pateretur ex omis- reverentiam debitam Sacramento, prout
sione ejus detrimentum notabile fructus fieri commode potest.
spirituahs, aut periculum peccati, Hujus I
ratio habetur ex preemissis, et regula hrec
I
DIST. V. QU.^STIO II. 517
ille casus de diftlcili, vel nunquam

SCHOLIUM. contingeret, quin sine simonia
Negat pretium dandum pro Sacramento
committenda ex parte baptizandi,
etiam in extrema necessitate; idein absolute vel offerentis parvulum baptizan-
ait Alens. 2. part. q. 187. m. 3. art. 1. dum, possit liaptismus iiaberi. Si An emi
D. Tliom. hic. q. 2. art. 2. et d. 25. q. 3. art. 2. enini ille Sacerdos vellet vendere napiTsmus.
et2. 2. q. 10). art. 2. ad Aragon. ibi. Rich.
1.
aquam suam, et nullo modo aliter
4. d. 25. art. 3. q. I. Palud. q. 8, Iic;'t tamen
concederet eam, potest ipsa emi,
aliquid dare pro redimenda vexatione, sicut
et pro labore et materia, non aliter, et sic
esto etiam qaod sit consecrata, sed
intolligendus est Doctor. Si enim minister nuUo modo habendo oculum ad
negaret dare Sacramentum, nisi alius pacis- consecrationem, quia tantum va-
catur de emendo spirituali ejus, nuUo mo- leret, quantum non consecrata;
do est sic accipiendum, et multo jninus sic
sic enim licet vendere calicem
petendum, quia hoc est intrinsece malum.
consecratum, nullo modo oculum
habendo ad emendum, vel venden-
7.
(c) Ad tei^tium, dico quod si
dum consecrationem.
rum. 3.
jiip nullo modo vellet baptizare,
Si autem Sacerdos nitatur ven- Quomodo
nisi pro actii baptizandi recipiat
dere actuin baptizationis, potestpecumapro
pretium, et sic sit perfecte simo-
ille qui offert parvulum cmere, ^^7.;;"^"-
niacus, quia vendens Sacramen-
non intendcns actum illum emere
tum, nullo modo recipiendus est inquantum est sacramentale, sed
Baptismus ab eo neque pro adul- ;
laborem Sacerdotis in illo actu,

to, quia peccaret mortaliter, et non
sjcut conducuntur Iiodic Sacerdo-
obligatur ad recipiendum Sacra-
tcs ad celebrandum Missas, non
mentum, quando non potest reci-
ut ipsi vendant, ct alii emant ac-
pere sine peccato mortali neque
tuni celebiationis, inquantum est
;
pro parvulo suo, esto etiam quod

sacramentale, quod ahsit sed ipsi ;
nullus csset qui vellet baptizare

vendunt laborem, ct alii emunt
in provincia.
eum, quia oportet ununKiuemque
Et si arguas, tunc exponit par-
de suo labore taliter (lualitei- vi-
vulum suum periculo damnati-
ctitarc et vitam acquiroro.
onis? Respondeo, baptizet ipse si
possit, utpote si non est mancus,
vel mutus; vel si non possit inve- COMMKNTAUIILS.
nirealiqucm in baptizando parvu-
lum suum, nisi cmendo IJapti-
smum, dcbot dimittere parvulum (c) A(l IfiiiKiii ilico. otc. Hic casns
U.
mori sine Baptismo, quia non sunt tractatiir ab auctorihus cilatis a Sclm-
facienda ninla, ut inde veniant bo- liastc; resolutio priiicipalis est coinmunis:
na, ad Kom. c. ',].

et quilibet mngis luillo modit possc |icii Sacramentum al)
dcbet diligerc seipsum quam proxi- eo, (lui iiiiii \iill cniifcrre, iiisi alu.T |ia-
nnini, et perconsequens magis in ciscatur ciim i|>so simoniacc, cmciulo
s(upso vitar(; peccatum mortalc, Sacramenlum (|ua talc, cl (jiia sjiiriluale
quam in alio damnationem tamen ;

esl, (luia inin siinl /'(tcirnihi uuthi. e(c.
ad Roman. 3. Rationem ejus subjungit Sacramentum, cum nulhim aUud subsistat

Doctor in littera. motivum pra3ter laborem et aquam, ad
Difficultas solutionis est in modo, quo quoe se extendet redemptio vexationis, ^gj"?!
[)etens Sacramentum se habere potest, aut ipsa vexatio. Ad hsec autem non ex- jpp^''^!
Sacran
ut licite sibi, aut parvulo subveniat, tenditur vexatio, aut redemptio, quia sunt tum
sine Dei offensa. Aliqui dicunt posse dari res pretio ffistimabiles, et quae vendi
pecuniam in eo casu ad redimendam possunt sine simonia ex parte ministri;
Bonav vexationcm, ita D. Bonaventura in hac ergo in eo casu non subsistit ahud moli-
D
Richard ^nî quam
*
responsionem insinuat etiam
'
vum .speclficans voluntatem redimendi
Panormit.
Richardus hic art. 3. qucest. 4. ad 3. vexationem et efficacem,nisi ipsum Sacra-
et dist. 25. art. 3. qucest. 1. atZ 8. mentum, cujus subtractione fit vexatio
Panormitanus in cap. Cum Ecclesia, de injusta, non vero subtractione laboris et
simonia. Idem tenet quoad parvulum, materiae, quiî hsec non esset injusta,
non quoad adultum, quia in eo non est neque vexatio dici deberet in eo sahem,
tanta vexatio, quin possit per contri- qui ex justitia non tenetur ministrare
tionem sibi subvenire, et ut dicit Doctor Sacramentum. Voluntas autem efficax
in littera, non tenetur eo casu ad prte- debet subsistere ad ahquod finale moti-
Adrianus. ceptum Baptismi . Hanc sententiam se- vum et reale, quo cessante, cessaret
'
Gajetan. .
^ ii.i
Sotus. quitur Adnanus Quodlibeto 9. ad 3. actio, et a quo tam actio quam ipsa
Ara<?on. ^ r. „ . r^. r^ . ,^r^
Sententia Gomirmat Gajetanus 2. 2. qucest. 100. voluntas specificatur; ipsum ergo Sacra-
negans.
^^,^ ^ Sotus cle Just. ct jure, lib. 9. mentum subtractum est ihud motivum.
qucest. 6. art. 1. ad 1. Negat Aragon Dices, dationem pecunite esse posse
Respon
de Just. etjure. qucest. 100. art. 2. ad 1. motivum excitans ministrum ad collati
quia vexationem quae redimi potest exi- onem Sacramenti, et voluntatem dandi ad
stimat consistere in eo, quod quis juste ipsam dationem hoc modo, ut excitans
possidet, eoque privatur injuste, ut si est, referri tanquam ad finem intrinse-
beneficiatus patiatur injuste vexationem cum, et objectum specificans, nempe ip- impui
tal
per ablatiomen beneficii, quod possidet sam, non vero ad emptionem Sacramenti.
nisi redimat pecunia eam vexationem ;
Gontra,haec solutio in re morah non caret
in proposito casu est conjuncta cum em- scrupulo, quia motivum excitans in mora-
ptione simoniaca, quae est per se mala. hbus sumit speciem ab opere, ad quod ahi-
15. Respondet Doctor posse dari pretium cit, et qure primario intenditur ab exci-
Resolutio
Doctoris.
pro aqua, vel pro labore, non autem pro tante, per ipsum motivum excitans tan-
ipso Sacramento. Et ex proposito vide- quam per medium ; non enim excitat, nisi
tur abstinere ab illo modo loquendi anti- ex fine operis, neque ipsa excitatio, ut
j. , . . , Volunta
quorum de redimenda vexatione, quse in procedit ab excitante potest praescmdere excium
hoc casu habet forte speciaiem difficul- ab opere, sicut neque remedium, quan- prte^cim
'^^^'^
Emi posse tatem, quia si aUer non laborem aut tum ad speciem moralem a fine, aut ele- ^^
laborein. materiam,sed ipsum Sacramentum vendit, ctio ejus esse, nisi ex motivo finis, quia
^tetinef°a ^tque dc 60 paciscitur, ita ut expressa cessante voluntate finis, cessaret etiam
1 "uendi
voluutate sit simoniacus, cum nulla aha excitatio ad finem ; ergo datio pecuniae, ut
antiquorum yexatio offcratur, nisi subtractio Sacra- etiam est excitans, nequit pra^scindere a
redimenda menti ejusque effectus, vix potest petens Sacramento, ut est medium et causa, per
redimere vexationem , nisi imphcando quam ponatur in esse, neque consequen-
,
DIST. V. QU.ESTIO III. 510
ler voluntas dandi pecuniam prfcscindit a
Sacramento.
QU^STIO IIT.
Exemplum potest esse in eo, qui offcraL
munera, non simpliciter ex motivo grati- A)i alifjiiis ckheal minislrarc Sucramen-
tudinis aut liberalitatis, sed qua sic tentet (iim Baptismi, quando prccsumilur
viam ad heneficium, is, licet non interve- baptizalionem vcrgcre in pericnlum
niat pactum aiiquod e.xplicitum, est simo- vitte corporalis ejus qui suscipit ?
iionia
liata. niacus implicite et palliate, quia illa dalio
pecuniae non subsistit ad aliquod motivum Richard. d. 4. Palud. d. 0. q. 1.
arl. 4. q. 2.
art. S. Marsil. 4. 4. dub. 8. Soto
q. 4. arl.
in reipsa, ad quod maneret ex intentione
d. 3. q. un. arl. 8. ///«. Sylv. v. liaptismus 4.
dantis, nisi ad beneficium , ergo etiam § lU. Angelus el Aruiil. ibi aiunt j-rojectum in
puteuni non esse bapiizatum. Communis tenet
similiter datio pecuniie in proposito casu
opposiium. Gabr. d. 4. q. l. ari. 3. Major. q. .d.
nequit subsistere ad aliud, quani ad Sa- Suar. lom.'3. d. \iO. sect 3. Valent. tom 4. d. 4.
q. i.p. 'l.
cramentum tanquam causam ct medium
ejus ponendi, ac proinde erit simoniaca ut
prcecise sistit in redemptione vexationis. Juxta (a) hoc qiiseritnr sinc ar-
Confirmatur, licet illa pecunia dari po- gtimentis : An aliquis debeat lui-
sit liberaliter, tamen non sic datur ad rc- nistrare Sacramentum Baptismi,
Iiriiia-
io. diniendam vexationem, et ut subest pa- quando prsesumitur baptizationem
cto implicito vel explicilo, nisi cum litido vergere in periculum vitce cor-
oneroso, quo alius commutet cum ipsa Sa- poralis ejus qui suscipit? Respon-
cramentum ; ergo videtur saltem periculo- deo, aut praesumptio est
talis
sa. Mclius proinde Doctor abstinet ab illo certa ex signis certis, utpote si
modo, quia licet vexatio redemptionis lici- quis non habens aquam quam pos-
ta oit, in iis tamen fieri debet, in quibus sit attingcre, nisi de ponte pro-
aliquid pretio tcstimabile invenitur, ad pellat puerum in fluvium, vel in
quod possit subsistere, quod in proesenti puteum, hoc certum est, quod
forte difficulter datur, aut secerni potcst quantum est ex ratione tnlis ac-
a re spirituali, quee non costimatur pretio tus, nntn est mors subsequ.i, quia
temporafi , de quo niliil affirnio in pneju- submcrsio. Dico quod qunndo
dicium tot auctorum, quos etiam secjui- sic piêsumitur mors, nuUo modo
tur Scholiastes ; nec Doctor contrarium debet aliquis eum pro-pellcre aut
liorum non tenet, quia dicit nufia ratione projicere, quia pcccabit mortnli-
pctendum, aut recipiendum esse Sacra- ter occidendo, ct quilibct tenctur
mentum a ministro, (jui noiit ilhid luini- magis vitare pcccntum mortalc in
strare, nisi paciscendo. Quod si d.maiio seipso, ([uam qurcrcrc salut(^m
sit mere libcralis, sccluso omni pacto impi-oximi, quia ordinata cliaritas
plicito et ex[)licito, licita erit, et tunc non mngis cst ad sci[)sum. Picitur Rirlmrdi
crit [)roprie loquendo redcnqnio vexati- ctinm, (luod talis sic projcctus •!»*»•*•
9
onis ex [)arte dantis, licct collatio intnitu nou cssct bnptizntus, ([uin bn|tti- t-t 3.
Sacramenti in ministro possit esse simo- smus cst nblutio ordinntn \\(\ vitam
niaca. illius abluti ; non sic ordinntur tn-
lis diiucrsio. Msset (M'go iu Inli
casu nli(iuis [)nuuus dimiltcudus
.
non ha- patrimonium integrum in remedia exqui-

in piiteum, vel flviviiim (si
uxoris aut filiorum,
betvir vas in quo posset aqua hau- sita in prcejudicium
vel etiam sui status ct conditionis, su-
ririt) de isto panno aqua expri-
,
si
menda, qua baptizetur talis. pervicturus esset. Petere autem Sacra-

mentum in eo casu non potest, in quo al-
COMMENTARIUS. ter sine peccato, aut periculo probabiH

mortis ejus, per se ex natura illius acti-
(a) Juxta lioc qu(entur sine argumen- onis nequit dare, quia concurreret ad sui
tis, etc. Casus hic proponilur, ut rectius mortem, et ad peccatum alterius solhci-
exphcetur, quibus circumstantiis obhget tando transgressionem praecepti, et apph

prseceptum Baplismi, sive ministrum, si canJo causam suo modo, ex quo mors cer-
ve ipsum suscipientem ; et potesl distin- la est, aut probabiiis.
Periculum gui periculum in certum, probabile, aut Quoad ahud genus pericuh non funda- ^
multiplex
'^^ûs
non fundatum, sed apparens ex errore, ti perinde dicendum est de ipso, ac de
qui sine sufficienti praesumptione aut ministro ; casus vix est practicus, nisi piaetic
fundata concipitur. Inquantum hoec obh- formetur in circumstantiis remotis a pra

gatio cadit in suscipientem aduUum, quia xi, et usu operandi, ut si aqua esset into-
de parvulo non est queestio, tenendum est xicata, ut ipsa de se esset mortahs, quod
eum non obhgari ad Baptismurn susci- vix forte fieri potest, quia si venenum
piendum, quando per se sequitur mors sit adeo preedominans, videtur potius in
cerla vel probabihs, quia ahter sibi po- se aquam convertere, ila ut sit magis ve-
Obligatio test providere de remedio sufficienti pro nenum, quam aqua naturahs sed forma- ;
adulti ad
Sacrainen' eo statu ; neque obhgat prseceptum Bapti- tur casus ad inteUigendam vim prsecepti,
tum.
smi suscipiendi pro eo statu et bis cir- quod si autem venenum non sit adeo proe-
cumstantiis. Sed an petere possit Bapti- dominans, non videtur ex stiha aquae in-
smum, aut permittere in eo casu quando ferri posse mortem si statim abluatur, aut
periculum est certum, vel probabile, ex tergatur, antequam vires suas per ahe-
vita decedendi sine Sacramento, quamvis rationem corporis exerat.

conetur conteri, et existimet se contri- De ministro autem conclusio Doctoris 3.
Neq
tum. est non posse eum hcite ministrare Ba- miai
dai
Respondetur permitiere quidem posse, ptismum in tah casu, quando ex eo in- Sacrai
tui
quia non tenetur salvare vitam corpora- fertur mors, aut prtesumitur inferri ex ex (
lem inprsejudicium vitae spirituahs, quam certis signis in ca dispositione infirmi, sequj
iquj
mo
per remedia certa et tuta procurare debet, aut ex natura ipsius actionis sequitur ;
si hcite potest ; si non potest procurare, unde qui projicit infantem in puteum,
ex ratione quam mox subjungam, sahem et est homicida, qui secat muherem gra-
permittere potest ut ei applicentur per vidam, etin periculoexistentem mortis, ex

Quomodo ad boc paratum, sicut in muUis ca- qua sectione etiam sequeretur mors in-
se fferet in
ahum
pericuio. gj^j^g potest permittere sc privari vita ; fantis,quoipsum infantem vivum extrabat
nam hcet ea non possit seipsum privare et baptizet, est etiam homicida, quia
in uUo casu, quia non est dominus vitse, etiam adjudicata morti donec pariat non
non tenetur tamen conservare eam cum est plectenda, l. negat de statu homi-
notabih damno suo, aut aUerius, vel in- rnuni, L prcegnantis ff. de poenis, quando
terficiendo agressorem, vel prodigendo ipsa interim infirmitate laboret ad mortem

DIST. V. QlJiESTIO III. 521
tunc forte ratione periculi infantis po- certo aut probabiliter creditur mors quiJ
test executio fieri per rninistros justitite et inlantis, tunc verum est posse eam me- de -navida
aperienda erit.utsalvetur infans, et mors dicinam sumere, et mors infaniis praeter P'-'''|^^'''»"-
detur in ponnam, sed auctoritate privata, intentionem ejus tunc succcdit ; si ta-
id nequit fieri. Dices, ipsa pragnans in men speraiur paritura infantem vi-
periculo mortis sumere potest medicinam, vuni, tunc nequit sumere medicinam,
ex qua certo, vel probabiliter sequctur quia cum damno vitae spiritualis ct cor-
mors infantis; ergo sicut vitam corpora- poralis infantis non potest salvare vitam
lem infantis ob salutem propriam con- pr()[)riam, et ad hoc nulhim habet
temnere potest, ita etiam et vitam cor- jus, imo ex pietate tenetur infanti, et
poralem infantis potest quis contemnere ex justitia. Idem dicerem, si ex partu
ad salvandam vitam ejus spiritualcm. rcdundat pcriculum non posse etiam pro-
Patet consequentia, quia vitae proprice curare abortum cum periculo vitce in-
et corporali potest praeferre vitam spiri- fantis, quia sic ex intentione mors
tualem infantis ; ergo a fortiori vitam infanti procuraretur. Conscquentia autem
ejus spiritualem pri3eferre vitre corporali. negatur, si intelhgatur de contemptu
Confirmatur, ipse infans si esset sui com- per iilationem mortis, non de contemptu
pos deberet vitam corporalem contemnere per solam permissionem ; unde mater
ob necessitalem vitte spirituaHs ; ergo in casu, quo provideret alius infanti mo-
et parentes saltem, in quorum esl dis- ribundo per remedium, quod inferret
positione, similiter debent contemnerc mortem corporalem, et salvaret vilam
vitam ejus corporalem, in periculo vitse spiritualem, non tenetur resistere, acce-
spiritualis. leratio enim mortis tolerari ab ipsa
Respondetur aUud esse auferre vitam potest cum lucro salutis ejus ; ex (\\io
alteri, aut sibi, aliud vero non conser- patet ad secundam conseîuentiam, et ad
vare primum est contra prueceptum confirmationem distinguendo inter per-

;
negativum, quod obligat semper et pro missionem et illationem mortis, ut prius
semper; secup.dum vero contra praece- dictum est.
ptum affirmativum de conservanda vita, Petes, quid dicendum in casu, quo ^
quod obligat in determinatis circumstantiis mors infantis per accidens sequerctur ab
sicut et reliqua affirmativa, non tamen extrinseco, aut ipsius bapti/.antis, verbi
semper et pro omnibus circumstantiis, gratia, si Tyrannus in odium religionis
ut quando occurrat damnum proprium, ct Sacramenti utri(|ue, et alterulri morlcm

aut alterius grave. Et hac posita distin- essct illalurus. Ucspondctur, si infans est
ctione, respondetur ad rationem adductam pcriculi) niortis esse bapli/.andum, ct
in
de praignante sumente medicinam jndicio
ministriim ctiam dcbcrc ('uiii bapli/.arc,
medicorum necessariam ad vit;e consei'-
(luia periciihiiii cxtrinsccuni iii odium
vationem, juxta aliîuos sumere possc ex
religionis, cst pcr accidciis cx pcr\crsi-
intentionesalutis propriic, (luamvis vidca-
tatc infercntis, ikhi cx naliiia actioiiis.
tur sequi mors infantis certo aut proba-
Ncc dcbcl aclio illa religionis ncccssaria
biliterprfnterintenti()iiem,quia non tenctur
omitti, nc rum scandalo ct limore Ini-
vitam pro|)riam exponere pro vila infaniis
mclius maiK» magis ohcdiatur iKuninihus quam
licet possit eam contemnere; sed
ex morte nialris |)co ita Siiarc/ r//.v/). ',\\ . contia Sotiim.
limitandus est casus, si ;
Ilfcc qucestio magis fuse disputalur in qni baptizet, facit eum perple-
tractatu de fide. xum. Nnllus cnim perplexus est NuI
Quod deinde Doctor hic asserit de du- ex lege divina, sed potest esse in ex i.
bietate Baptismi ex projectione infantis iu aliquo actu vel casu perplexus

puteum supra tractatum est dist. 4. ex erronea scientia, nam si il-
qucest. 3. Ex lioc autem loco colligit le decedat sine Baptismo, dam-
Scholiastes Doctorem posse etiam pro natnr; ergo ille tenetur de neces-
affirmativa parte defendi, quia illam sen- sitate salutis, ( si nullus adsit )
tentiam refert tanquam alterius, nec pro- haptizare istum, ne damnetur ;
bat, nec improbat, quod verum est, nec mngis enim tenetur diligere vitam
eam tenere videtur tanquam certam ; sed ejus seternam, quam vitam ejus
apposite hic eam citat, quia dubitari temporalem. Si crgo peccaret,
potest cum fundamento de valore Bapti- non salvando in casu necessitatis
smi, cum ergo certum sit peccatum ex vitam ejus corporalem, puta per-
parte ministri, neque certus est fructus, mittendo eum submergi, nolendo
aut valor Baptismi respectu infantis, sed ei porrigere manum ad extrahen-
omnino dubius, toUitur ex hoc motivum (him, multo magis peccaret mor-
de salute certa infantis, ac proinde illius taliter permittendo istum damna-
actionis in praxi, a qua vel ipsum pree- ri propter defcctum Baptismi. Si
ceptum divinum, non occides, absterrere etiam ille stante illa conscientia
debet, et periculum de nullitate Ba- erronea, quod baptizando accele-
ptismi. ret mortem, baptizet, peccat etiam
mortaliter, quia secundum con-
SGHOLIUM. scientiam facit homicidium. Quid
ergo ? Necesse est (si nullus alius
Posquam docuit non licere projicere
adsit, qui possit baptizare) dimit-
puerum in puteum, ut baptizetur ( ubi in-
Baptismus, vel sal- teiê istam conscientiam, quia in
nuit, quod valeret talis
tem dubitat de hoc, licet id negare videatur casu illo, nuUum est aliud reme-
sup. d. 4. q. 3. quia allert oppositam sen- dium vitandi peccatum mortale.
tentiam Richardi negantis valere, nec eam Apparet etiam satis rationabili-
approbat, nec reprobat), resolvit modo quid
ter, quodillapraesumptio est fatua
raciendum, quando minister falso sibi suadet
interimendum puerum.
et irrationabilis, quia non multum
baptizatione
noceret etiam graviter inflrmo
2.
Quod (b) si praesumptio illa do parum aspergi de aqua in capite;
morte imminenti vel acceleranda et si aqua frigida noceret.
forte
propter Baptismum, non sit cei^- saltem tepida non noceret, quia
ta, sed levis, et forte 'irrationabi- parvuli tenerrimi pro remedio
lis, utpoteparvuhis vel adul-
si balneantur aqua tepida.
tus est in articulo mortis consti- Sed numquid baptizans cum ista Non
'"'®|"
tutus, dico, quod habens cohsci- conscientia erronea est irregula-
entiam de acceleratione moi^tis ris, si post mors sequatur? Re- ^°^-"^*
^°"^'
talis inflrmi per haptizationem spondeo, non est irregularis, quia
ejus, habet conscientiam errone- nulla lex Ecclesiastica quantum
am, qure, si nuUus alius adsit ad illud, reddit irregularem, nisi
DIST. V. QU^STIO III. 523
vere homicidam isto autem se- ; et de jure. Illa est, quando jus aliquid pnosum-
cuntlum veritatem non est homici- determinate pPiesupponit super rc duliia, :^l^^
^"p'"-
da. Tamen post mortem illius ba- cst verisimili; hcec est quando jus non
ptizati, stante illa conscientia, to- solum prjBsumit aUquid, sed disponit ita
netur se habere tanquam iiTogu- esse, nec contrariam habere probationem;
larem, quia se habet tamquam Yide caj). Is qui de sponsalibus ; et ibi-
homicidam sed cessante vel amo-

;
dem glossam, et Panormitanum.
ta illa conscientia, non oportet Prcesumplio hominis est irinlex : aha Prjesum-
dispensationem quserere, quia vioienta, ex qua etiam potest procedi ad hominis
nunquam fuit vere irregularis. Et pocnam, sine alia probatione, /er/. Sciant viXnu.
si quseras cui magis sit cavendum cuncli, Cod. deprobal. Panorinitanus in
Clerico vel laico baptizarc inlir- cap. Excoinmunicavius, de hcurelicis,
mum constitutum in articulo mor- quia

^
illa lacit |)lenain
'
.
probationem. Se-
'
Probabilis.
tis ? dico,quod neutri est caven- cunda est probabiiis, qure facit seiuiple-
dum, quia neuter transgreditur nam, et alicjuando pleiiam probationem,

prseceptum divinum de non occi- cuin uno teste tantum, et si quis est
dendo, nec Clericus puenam ali- infamatus, inducit purgationem canoni-
quam repellentem ipsum a cleri- cam, cap. si quis de gradu, de prte-

r> ; 1 rw
Levis.
catu incurrit. Si tamen uterque sumptione, can. Prcsbjjler 12. qutesl.i.
poneretur sequaliter habere con- Tertia cst priEsumptio levis et teiiie-
scientiam erroneam, simpliciter raria, sine fundamento sufficicnli ; de ca
neuter posset baptizare, quia prse- vide S. Thomam 2. qua;sl. oO. cujus
ceptum divinum utrumqne feque {)lures gradus assignat.

ligat, et contra illud uterque se- Ilanc intelligit Doctor in prffisenti levem Diversi
cundum suam conscientiam facit ;

et irrationabiiem, qui sunt diversi gradus ,.,.adu8
Clericus tamen secundum opini- ejus, iiain levis esi quie generat suspici-
onem suam falsam, crederet se onem et metum ex levibus indiciis ; est
incurrere aliam poenam ultra pec- enim deiioniinatio sumpta ex iialura mo-
catum mortale, et ideo ipse habet tivi, quod leve est et inefficax, ne^pie suf-
plura retractiva in casu illo.quam ficiens ad foiinandum conccptuni eiiain
laicus. dubium de objccto in re, sed soluni in

tenui, et non fundata apparenlia. Irrati-
COMMENTARIUS. onabilis amplius dicit, nempe (}uando ex irrationa-
ejusmodi motivis noii soluin generaliir pr;osnm.

''^'°'
dubietas et vacillaiio mentis, sed eliam
(b) Quod si 'prdcsumpiio illa de morte, (juando gencralur judiciiiiu dctorniiiiatiim
unda estsecundaconchisio huiusiiuje-
etc. Ilicc J I
(piasi ita esset res, (piam rcctc Doctor ir-
lUBlO.
iplex .stionis.Supponit, si pruisuniptio sit lcvis, riitionabilcni vocat, (|iiiii milhi ralione sub-
-•m-
danduin esse Ba[)tisnium. Pro ciijus intclli- sistit, (;t pr.neter rcgulas judicii ct discre-
gentia advertcndum, prtesurnptioncm ex tioiiis forinatur tcmoraric.
usu jurispcritorum et nioralium essc du- Ilis |)osiiis facilis cst |)robi)tio coiiclu- 6.
plicem; alia cniin est juris, aii;i hominis. sioiiis in r<' mor.ili i't ii priori, (piia in
K\ l<'vi
non il.itiir
Illa etiain dividitur in |ira-siiiiiptionciii primis, si est pricsiimiiiio lcvis dc morlc "•«•k"''>
uiH-iunJi.
juiis tantum, cst in prirsiimptioiicm juiis. infaniis aut ejiis accclcratione pcr Miipti-
smum collatum, non est sufficiens regula virtus sequenda est; vel denique ex sub-
operandi, aut suspendendi opus, quod est ordinatione ad invicem, sicut positivum
in prfficepto, verbi gratia, si scrupulosus subordinatur naturali ; est tamen per-
non recitet officium, ad quod ex pra^cepto plexus ex scientia vel conscientia erronea,
tenetur, ex ea suspicatione qua timet dis- ac proinde peccat, si omittat, quianon ha- ^"^
traclim, et sine attentione, aut reverentia bet ignorantiam invincibilem, aut impo- 2"°
debita se dicturum officium, ut debet ex tentiam observandi prseceptum baptizan-
pr.Tecepto religionis, peccat ; sic etiam di. Peccat etiam si baptizat, quia tenetur
obbgatus ad jejunium non excusatur ex non operari contra conscientiam, etiam

levi suspicione, quam habet jejunium erroneam, quia sic operando, et judicans
nociturum sanitati corporaH. In proposito determinate se facere contra praeceptum
autem sic contingit, quia suspicio levis Dei, est contemptor prsecepti, secundum
Pricsutii-
piio de morle puero inferenda, sicut non est omnes. Quid ergo agendum ? Kespondet
excusaTab ''^Su'^ opcraudi proxima,sic non excusat Doctor esse deponendam, qute doctrina pgj
de?)^
omittentem prceceptum divinum et natu- est communis, quia non Hgat, nisi quam- ^J^^^
rale, qua tenetur providere saluti infantis diu est ex suppositione credentife, qua ^"O"
moribundi in iUa necessitate ; suscipio determinate putat se obHgari prsecepto

enim iUa concipitur, vel ex causis mor- divino, et ostendit modum quo deponi
tis non subsistentibus, vel valde remotis, potest ex consideratione rei, quia fatuum
vel qutG prcBveniri facile possunt, vel est putare ex modica aqua, qua infans
inefficaces sunt ad iUum effectum, tangitur baptizando ipsum, inferri mortem
ideoque non excusant a praeceplo bapti- vel etiam accelerari, quia nec ex prin- ^
zandi, quia neque appHcant prseceptum cipiis naturse, aut uHa praxi, aut statu
de contrario, verbi gratia, non occides, infantis id coIHgitur, cum et infantes
eo modo et sufficientia, qua est regula tenerrimi etiam causa salutis aqua tepida
inducens obligationem in hac materia, abluantur.
quia ad hoc requiritur judicium determi- Sed quid si talis non deponens con-
natum. scientiam baptizet, eritne irregularis ?
Quantum ad irrationahilem prcesum- Respondet non esse irregularem, sed se
irrationa-
piônem, quse facit judicium determina- debere gerere ut irregularem, donec de- V
. '^'^'?
. tum et conscientiam erroneam, respondet ponat errorem. Heec principia plurimum
Prrecepta eum cssc pcrplexum, non ex lege divina, advertant scrupulosi in quibusvis materi-
nequeunt qnia rcipsa non concurrunt, neque hlc, is, quia ipsi sibi nodos et laqueos alligant,
obiigare. ncque m alia materia, duo prsecepta legis quserentes pacem conscientiee, destruunt,
divinae contraria, quantum ad obligati- in ipsa meridiana luce quasi ad umbras

onem unquam, vel in uUis circumstantiis, caligant ; unde si pacem quaerant, obe-
quia sic esset impossibiHs eorum obser- diant aliis spiritualibus et doctis, suis chi-
vantia contra Trident. sess. 6. cap. 11. mffiris, quas humor melancholicus inge-
can. 18. quia minus cedit majori, si nerat, non subsint, et sibi diffidentes qua-
sint diversarum virtutum, vel si ejusdem, si ad manus aliorum directorum incedant,
secundum diversum ordinem, quo ipsa donec videre incipiant.
i\
DISTINGTIO. VI. 525
BISTINCTIO Vl.
{TexlHs Magistri Sentenliarum.)
rum, scilicet eorum qui in nomine

Quibns liceat baptizare.
Patris et Filii et Spiritus sancti
baptizant, et Ecclesia^ Catholicse;
Nunc qiiibus liceat baptizare, ad- tamen qui foris Ecclesiam bapti-
lib. damus. De hoclsidorus ait; « Con- zantur, non sumunt Baptismum,
iiis stat, Baptisma solis Sacerdotibus ad salutem sed ad perniciem, ha-
zi. essc traditum, ejusque ministeri- bentes formam Sacramenti, virtutem
um implere
nec ipsis Diaconibus autem ejus abncgantes ; et ideo Eccle-
est licitum, absque Episcopo vel sia eos non rebaptizat, qui in
Presbytero, nisi, his procul absen- nomine Trinitatis baptizati sunt,
tibus, ultima languoris cogat ne- et ipsa est forma Sacramenti. »
cessitas quod etiam laicis Udelibus
;
Item : « Rebaptizare ha^reticum, j)^,,,;^,,^, ^
permittitur. » Item ex Concilio qui haec sanctitatis signa perccpe- f?P'^J-
12.
sup.
Carthaginensi IV. « Mulier, quam- rit, omnino peccatum ^
est; Catho- ^ illu.l„^ ,
Ezech. 36.
vis sancta, baptizare non prsesu- licum vero, immanissimum scelus et
n 1 •
1 1 • aspergam
mat, nisi necessitate cogente. » est. » Ex his aperte coUigitur, vos aqua
quod qui etiam ab hsereticis ba-

Si rebaptizandi sunt ab hareticis baptizati sunt, servato charactere
ptizati. Christi, rebaptizandi non sunt,
sed tantum impositionc manus
100. De illis vero, qui ab haereticis rcconciliandi, ut Si)iritum san-
jns.
c.
baptizantur, utrum rebaptizandi ctum accipiant, et in signum dc-
er.
hom.
sint, quseri solet. Ad quod brevi- testationis iKnereticorum.
iipr.
ter dicimus, quia quicumque sit Sunt tamen nonnulli Doctoruni, Removetur
Ih.
im 1. qui baptizet, si servatur forma a ut Cyprianus et alii quidam. qui
it. ad
Christo tradita, verum Bapti- dicere videntur, ab liaercticis non
203.
smum dat; ct idoo qui illum su- posse ti'adi cos Baptismum, ct
mit non debct rebaptizari. Undc esse rebaptizandos, cuni vimiunt
Beda; « Sive hsoreticus sive sclii- ad Ecclesiam, qni ab illis dicun-
smaticus sive lacinorosus quisque tur Sed hoc (V' illis
l)aptizari.
in conlessione sanctrc Trinitatis verum cst, (jui cxtra formam Ec-
baptizet, non valet ille, qui ba- clcsia) baptizarc pra^sumunt. Cy-
ptizatus est, a bonis Catholicis prianus tamcn ibi a veritatc dc- ,, , ,
rebaptizari, ne confessio ct invo- viassc vidctui', (pii ait (\q ha^-
catio Trinitatis vidcatur aunulla- rctico : « (iuomodo sAuctilicarc

ri. Itcm Augustinus
» : « (}uamvis aciuam i)ot(>st, cuni ipsc immundus
unum sit Baptisma (H lircrctic.o- cst, ct apud qucm Spiiutus san-
;

Num. 19.
ctus non cst ciim Dominns iitero sanctificati le.Grimtur, rniod ?°^Yit
22. etLev.
;
^ 1
dubioi
5. 7. et 11. dicat in QuKcumque letiqcrii
lege : etiam de Jacob quidam putant ;
au-ui
de unico . ... . ... Darda
Baptismo, immundus, immunda crunt. Quis po- dicimus, si sanctificatio ibl accipi- pr.^s.
c. M.
Vd Gal. 2. tost dare quod ipsc non habet? » atur interior emundatio in mira- 57.
Comment.
ad 4. cap. Hoc vero ex ignorantia eum di- culis divinse potentise esse haben- duSi
Dubium 4.
xisse, Augustinus innuit dicens : dum, ut Augustinus ait, ambigueeru
« Martyrem gloriosum Cypria- super hoc loquens : « Si usque ^^'5
num, qui apud hgereticos vel sclii- adeo, inquit, in illo puero accele- o^^^^gg
smaticos datum Baptismum nole- ratus est usus rationis et volun-
...
•
]:
Coi
bat cognoscere, dum eos nimis tatis, ut infra materna visceraJoan.
Luci,
detestaretur, tanta ejus merita jam posset agnoscere et credere, Ami^
usque ad triumphum Martyrii quod in aliis parvulis expectat i.caf
secuta sunt, ut et charitatis qua setas ut possint, in miraculis est

excellebat luce obumbratio illa habendum divinse potentiae, non
fugaretur, et si quid purgandum ad humanse trahendum exemplum
erat, passionis falce toUeretur. naturae. Nam quando voluit Deus,
Nec nos, qui Raptismi veritatem efciam jumentum locutum est. »
et hsereticorum iniquitatem agno- Idem : « De Jeremia legitur :
scimus, ideo Cypriano meliores '

Priusquam exires de ventre, sanctiftca-
sumus, sicut nec Petro, quia Gen- tamen sanctificatio, qua

vi te; illa
tes judaizare non cogimus. efflcimur templum Dei, non nisi

renatorum est. Nisi enim quis re-
Quod nullus '
in utero materno bapti- natus fuerit ex aqua et Spiritii sancto,
zatur. non potest intrare in regnum Dei. Ne-

i
mo autem renascitur, nisi prius
Isid. lib. l, Hoc etiam sciendum est, « quod nascatur. Unde illa sanctificatio
de sum.
bon. licet ter immergafcur propter my- potest secundum prsedestinati-
cap. 24.
sterium Trinitatis, tamen unum onem Ecce dubitanter
accipi. »
Baptisma reputatur. » Hlud etiam videtur loqui, qui etiam in eodem

ignorandum non est, quod in ma- dicit « Non dictum est, quia cre-
:
terno utero nuUns baptizari po- didinnfans in utero, sed exultavit

test, etiamsi mater baptizetur. nec Elizabeth dicit Exultavit in :
De cons. Unde Isidorus « Qui in maternis

: fide, sed exultavit in utero meo.
dist. 4.
eodem uteris sunt, baptizari non possunt, Et potuit esse ista sanctiflcatio
modo, et
eadem dist. qnia qui natus adhuc secundum tantae rei a majori cognoscendse
qu£e in Ma-
trimonio. Adam non est, secundum Chri- indicium, non a parvulo cogni-
stum non potest renasci, neque tse. » Absque assertione de hac
regeneratio in eum dici potest, sanctificatione loquitur, non defi-
in quem generatio non prseces- niens, qualiter intelligenda sit illa
sit. » Ifcem Augustinus : « Non sanctificatio, an sit signum futu-
potest quisquam renasci, ante- rse rei, an veritas justificationis
quam natus sit. » per Spiritum factse. Sed melius
Si vero opponitur dc Jeremia, est, at dicamus, illos prseter com-
et de Joanne Baptista, qui ab munem legem in uteris justifi-
. .
UISTINCTIO VI. 527
cafcos et gratia prseventos, dimis-

Ao.1
Dar
i
]
sis omnibiis peccatis; qiiod et mul- De illo qui pro ludo iuimeryilur.
pn
I)ei
tis Sanctorum testimoniis edoce-
tur. Solet etiam quseri de illo qui E.
1
I I)e
Dul jocans, sicut mimus, commemora- ne -essitale
ki intentiouis.
Ulram Baptismus sit, verbis corruplc tione tamen Trinitatis, immergi- Lib. 7. de
Ijapt. el
prolatis. tur, utrum baptizatus sit? IIoc conlra
autem Augustinus non delinit, 53. Donat c
ii et hab.
Quaeri etiam solet, corrupte si ita inquiens « Si totum ludicre de cons. d.

:
epist. 4. Solet
ncipit, proferantur verba illa, an Bapti- et mimice et joculariter agci'etur, etiam
(eren- qutcri
Ai
isimo smus sit? De hoc Zacharias Bo- utrum approbandus esset Bapti- Augubt. ad
knctis- Bon. epist.
mo. nifacio scribit « Retulerunt mihi : smus, qui sic daretur, divinum ju- 23. in med.
cons. el habelur
4.cap.
nuntii tui, quod fuerit Sacerdos dicium per alicujus revelationis de cons.
non
dibt. 4.
leiMnt.
uin 2.
in eadem provincia, qui Latinam oraculum oratione implorandum te nioveat.
linguam penitus ignorabat, et esse censerem ». Videtur tamen Leo. l'ap.
in epibt. ad
dum baptizaret, nescius Latini sapientibus non fuisse Baptisma; univer.

Siciham.
per
eloquii, infinngens linguam dice- ut cum aliqui in balneum vel in constit.

quie est 4.
ret : Baptizo te in nomine Patria flumcn merguntur in nomine Tri- iu ordin.
et habet.
et Filia et Spiritu sancta; et pro- nitatis, non est tamen Baptismus, de consec,
dist. 4. c.
pter hoc considcrasti rebaptizare. quia non intentione bapfcizandi duo
tempora,
Sed si ille qui baptizavit, non illud geritur. Nam
hoc et in in aliis et c. si qua
necessitate,
errorem introducens, vel ha^re- Sacramentis, sicut forma est ser- 2. lib. de
ofliciis c.
sim, sed pro sola ignorantia Ro- vanda, ita et infccntio illud cele- 24. de
manae locutionis infringendo lin- brandi cst habenda. « Illud etiam cons. dist.
4. cap.
guam baptizans dixisset non pos- ;
non te moveat, quod quidam non Parvuli.
sumus consentire, ut denuo bapti- ca lide parvulos ad iuaptismum

zetur. » ferunt, ut per Spiritum ad vitam
regenerentur ?eternam, scd cos
putant hoc rcmedio temporalcm
Lco Papa. retinere vcl accipere sanitntcm.
Non enim propterea illi non rego-
Pr£eterea sciendum est, quod nerantur, quia nec ab illis hac in-
j.
illi « do quibus nulla cxtant intentione ofleruntur ».
lum 3.
eoDS.
dicia inter propinquos vel domo-
l. 4.
sticos vel vicinos, a quibus bapti- Quod duo tcmpora crant in fjuibus bnpti-
3. Bi
zati doccantur, agendum

fuisse zabanlur lioinincs.
Leo,
I.
ic
ad est, ut renascantur, no percanfc,
t. ep.
B est in quibus quod non ostondifcui' Agnoscendum cst otiam, iii ))a- V
92.
Duliiuni5.
gesfcum, i'afcio non sinifc, ut vidcn- ptizandis clectis duo tompora osse
tiir ifceratum. Confercndum eis vi- servandn, sciliccfc i'ascha ct Pen-
dotui-, (|uod collatum esse nosci- tecosten. ufc iu S.-ibhafco Pnscjh.i^
fcui', quia non tcmeritas intervenit vd Penfc(.»costos B.'ipfcisini Snci-a-
pi'<Tsumi)fcionis, ubi est diligcntia nuMitnm celcbrctur. {)\i\ v(»i-o
i.
picfcatis. » uccussitatc mortis vcl pcriculi
;
528 LIB. IV. SENTENTIAUUM

urgentur, omnj tempore debent parvulus, qui fidei nondum efie-Bonii
baptizari. ctum habet, respondetur, fuleni
habere propter Sacramentum,

fidei
De responsione patrinorum. et converlere se ad Deum propter

conversionis Sacramentum ».
Q Porro cuncti ad Baptismum ve- Sed adhuc quseritur, ex quo sen-^^^
De sacra- nJQj^^lês fldem suam protiteri desu pro parvulo respondeatur :
mentalibus, ^
primo de bont ct cxponere, quid petere vene- Credo in Deum Patrem et in Je-
smo. rint ad Ecciesiam. Unde etiam a sum Christum et in Spiritum san-
baptizando quseritur Quid venisti : ctum? Numquid de Sacramento fidei,
ad Ecclesiam petere? Qui si adul- an de fide meniis ibi agitur? Si de

tus est, pro se respondet Fidem, : Sacramenio, cur nominatim distin-
id est, Sacramentum fidei, et do- guuntur pBrsonse? Si vero de fidei
ctrinam. Ita etiam per singula affectu, quomodo verum est, cum
interrogatus, respondet, se crede- eo careat parvulas? An illud fa-
re in Patrem
Filium et Spiritum et cturus parvulus spondetur, cum
sanctum. Si autem parvulus est, creverit, sicut et omnibus pompis
non valens credere vel loqui, alius diaboli spondetur abrenuntiare
pro eo respondet. Unde Isidorus : quod si non servaverit factus adul-
„ « Parvuli alio profitente, baptizan- tus,tenebitur ipse, vel sponsor?
Dubium 6.
De cons. tur, qui adhuc loqui vel credere Sane dici potest, ibi sponderi pro
cum pro nesciunt, sicut etiam pro segris, parvulo; quod ad majorem setatem
eTs Aug!mutis vel surdis alius profltetur, si venerit, et pompis diaboli re-
^''^Bapt.'^'^"!!! baptizantur ». Sic et de poeni- nuntiabit sanam fldem tenebit,

et.
doml tentibus agendum est. « Si vero cujus tunc Sacramentum recipit.

Joan^^gû P*"^
^^ ^^^ respondere potest, alius Hac autem sponsione parvulus pro
soivitur
dubitatiol.
respondeat,
^
non itidem valet; sicut quo flt, tenebitur, non sponsor; si
_
dictum est : (elalem hahet, pro sc tamen ut cautio impleatur, quan-

loqualur ». tum in se est, operam dederit, quia
vero quseritur ex quo sensu
Si exigitur a patrino, ut sit diligens
De ci.
pro parvulo dicatur Credo, vel : circa eum^quo spopondit, d.
pro
Pi
fidem peto ; dicimus, de Sacramen- sollicitudo. De hoc Augustinus :
igitii
Aug
to fidei id esse intelligendum, quod « Certissimam emisistis cauti- 2.
respondetur peiere, cum defertur onem, qua renuntiare pompis dia-Sym^
ad Ecclesiam, et habere, cum bapti- boli spopondistis ». et
lib
zatur, ut sit sensus, cum dicitur :
fidem peto, id est, Sacramentum De catechismo et exorcismo.

fldei pra3stosum recipere ; Credo,
id est, Sacramentum fidei susci- IUa autem interrogatio et re-
Dubi»
pio ; quod est : hic parvulus pr?esto sponsio fidei fit in catechismo, cui et
est Sacramentum fidei accipere, additur Ante Bapti-

exorcismus.
Aug.
cons. dist.
de Unde Auûstinus « : Nihil est aliud smum enim fit catechismus et
II
4. nihiiest credere quam fldem habere et ; exorcismus; post catechismum se-
aliud, ex , . , ,
epist. ad ideo, cum respondetur credere quitur exorcismus, ut ab eo qui

DISTINGTIO VI. 529
jam instructus est, adversaria

fide statu et gradii. De gradu in primo
virtus pellatur. Exorcismm dc Grse- capite; de statu in sequenti capi-
co in Latinum dicitur adjuratio ; tulo. A- Hlls vcro qui oh /larciicis.
Calechismus, instructio; Calechizarc Ifoc cHam sciemhun cst, lisec est ter-
est instruere, ut de Symbolo ac tia pars islius sextse distinctionis,
u
rudimentis fidei; ^jôrcbare est ad- (\wce similiter potest continuari
'
jurare, ut : Exi ab eo, spiritus dupliciter cum prsecedentibus, sic-
immunde ;
Symbolum dicitur si- ut pars principalis contra inciden-
in. degnum, vel collntio; Signwti, quia eo talem. Et potest dividi, uno modo,
ic. fideles ab infidelibus discernuntur ;
ut dividatur contra totum nrsece-
ij.de Collntio, quia ibi totius fidei suffi- dens de ]âi)tismo, a principio di-
knle'*' îentia et integritas est coUata. stinctionis tertiae, sicut pars prin-
Yde Catechismus exorcismus Neo-
et cipalis contra incidentalem, et sic
^\f phytorum sunt, magisque sacra- divisa est distinctio tertia. Alio
ibeide jnentalia qnam Sacramenta dici modo, distingnatur contra ea,
iit
sicut debent. Aeon/«////^s novitius interpre- i

quse prapcedunt
j i distinctione quinta i
ethab.
cons. tatur vel rudis; et dicitur A'eop/<.(//?/s ct sexta,
dicatur prius fnisse
nt
!ap.
*
nuper ad fidem conversus, vcl in determinatnm de ordinc ministri.
nus
Gioss. disciplina religiosae conversationis Secundo, de conditione ministran-
)id.
rudis. Haec igitur prsecedunt Ba- di, sive sic, sive sic, eadem est sen-
ptismum, non qnod sine istis non tentia. Ista pars dividitur in dnas
possit esse verus Baptismus, sed partes. Primo namque determinat
ut baptizandus de fide instruatur de quibusdam concnrrentibus in
et sciat, cui debitor fiat deinccps, Baptismo; secundo, de quibusdam
et nt diaboli potestas in eo minna- praâmbnlis ad ministrationem Ba-
tnr. Unde Rabanus : « Ante Bapti- ptismi, scilicet, catechismo, ibi :
smnm catechizandi debet in liomi- Porro cuncii. Prima pnrs Iiabet sex.
ne prsevenire ofticium, ut lidei In prima nanniue tractat ipse de
catechumenns accipiat rndimen- nnitato IJaptismi. Secnn(U), de su-
tum et sciat, cni debitor deinceps ^c\\nQ\\\.o, '\h[: lUud ciiam ifimmindum.
flat ». Item Augnstinns « Parvnli : Tertio de forma, ibi : Quari ciiam

;
exufflantur et cxor>-izantur, ut pel- Quarto, de certitndine hahen-
solci.
latur ab eis potestas diaboli, ne da circa suscipicntem, il)i Vra-ic- :
m ;
jam contendant eos subverfcere, ne rr<t. (ûinvo, de intentione minish-i,

Baptismnm conscquantur. Non er- ibi : Solci eiiam (/uirri. Sexto, de tem-
f goab infantibus crcatiira Dei exuf- pore baptizandi, ibi : Cof/nosrcmlum

llatur vel exorcizatur, s(m1 diaho- ciiam.
lus, ut recedat ab homine ». Circa istam distinctionem qna?-

rendnm (^st de (inaluoi'. Piumo, de
(Finis lexlus Mafjislri).
' ••,•>..
. •» i
^ '^ gradu ministri. êcnndo, de unita- i
te Bai>tisini. 'rertio, de intenlione

Postqnam Magister(l('t(M-minavit „iinistri. (Miarto, i]o ilcrabililate
distinctione quinta i\c. pot^^statc i;..,ptismi.
ministri, hic determinnt de ejus
Tom. xvi. 3*
Conslal Daplismuni solis Sacerdotibus
tradi.
COMMENTARIUS.
Praeterea, soli Sacerdoti conces- Argun
In superiori
^ esil
^ Doclor de stalu mini- sum est dimittere peccata, Joan.
Ordo, et
divisio di- slri, ejusque obligalione ad ministerium ;
baptismo autem
20. et Maiih. 18. in
stinctionis. . •. j i- j-i- n• •
peccata dimittuntur ergo, etc

in hac agit de alia ejus conditione. Pri- ;
mo, de gradu ejus; secundo, de unitate Oppositum de consecr. dist. 4. Ro- Rat
°pp^'
Baptismi, ut a ministro procedit ; tertio, manm, ubi dicitur, quod Romanus
de actione ejus, seu de applicatione Sa- Ponlifcx hominem non judical, qui ba-
cramenti quoad partes suas, et simultale ptizal, sed Spiritus sanctus suhministrat
partium ;
quarto, agit de eodem in ordine (jratiam Daptismi, licet Payanus sit qui
ad subjectum, cui applicat Sacramentum, haptizat, multo magis, vel ceque, quili-
et de dislinctione requisita inter utrum- het Christianus.
que ; quinto, de necessitate intentionis,

qua constituitur ul principium operandi in SGHOLIUM.
actu primo ; sexto, qualis debeat esse
prima Continet hrec liltera aliquot dicta. Pri-
ipsa ejus intentio. Et ha3c est pars
hujus distinctionis continens sex qusesti-

mum : in baptizaate requiruntur, virtus
motiva, voxei; usus rationis. Secunduin : si
ones. Secunda autem pars quinque quse- Angelus bonus baptizaret, valide faceret.
stiones, quse explicant effectum Sacra- Tertiwm : si Angelus malus id faceret, siiie
menti, qui dicitur character ; et prima revelatione, Quar-

pro nihilo haberetur.
ejus quaestio est septima in ordine, et tum : maxime congruum est Baptismum a
solo homine viatore fieri. Quintum : inter
quasi prseambula ad tractatum de chara-
homines solum Sacerdotem baptizare ex
ctere, in qua agitur de Baptismo, qua
ofticio, congruum est. Adde Diaconis ex of-
non est iterabilis ; octavo, de poena ite- haptizare competere, in
ficio absentia seu
rantium Baptismum; uono, an detur jusstt Sacerdotis. Tertull. lib. de Bapt. Hi-
character baptismalis ; decimo, quid sit; eron. dialog. contra Lucifer.
undecimo, quod ejus subjectum; et sic

2.
undecim qusestionibus terminat totam Respondeo (a), cum oporteat la
baptizz
distinctionem. baptizantem abluere baptizatum, requiri
virti
quod est active facere corpus ejus motiv
locut:
contingi ab aqua et hoc vel per ;
intenti
QU^STIO I motionem corporis ad aquam, ut- Non aii
fact
pote immergendo, vel per moti- Angel
habei
Ulrum solus Sacerdos possil haptizare ? onem aquse ad corpus ejus, puta potestail
miaistrj
perfundendo vel aspergendo ; ne- SacraH:
Alensis 4. p. q. IG. m. 1. D. Bonav. d. 5. art. 1. cessaria requiritur in baptizante quod I
Richard. luc art. i. q. i. D. Thom. d. 5. advert

q. 1. virtus motiva, qua potest aliquo ejus in
q. 1. art. 2. et 3. part. p. 67. art. 3. Suarez
3.
gnator
part. d. 23. sect. 1. istorum modorum active abluere qui si
alium. Cum potii
etiam oporteat mini- phanta!
De primo; qusero iinam qusesti- strum proferre verba, in quibus impugn
Mali
1
Argum. 1.
oncm, utrum solus Sacerdos pos- est forma, necesse est ipsum pos- Angeluj
valid
sit baptizarc? Et arguitur quod se loqui. Cum etiam requiratur minist

Bapti
sic. Isidorus de offic. lib. 2. cap 25. intcntio in ministro (ut dicetur in mum
DIST. VI. QU^STIO I. 531
tertio articulo), necesse est ipsiim est ab homine viatore conferri

habere iisiim rationis. Simpliciter Baptismum, et non ab Angelo ali-
ergo nullum suppositum natura) quo; tum quia Christus, qui insti-
intellectualis excluditur a posse tuit, homo fuit; tum quia in Sa-
baptizare, nisi propter aliquem cramento est aliquid sensibile, et
illorum trium defectuum, vel pro- aliquid spirituale, et per conse-
pter plures, vel omnes simul. qucns magis congruit ministro, et
Cum (b) ergo
Sacerdotes non utenti sensu et intcllectu, quam
multi possint habere, et habeant pure intellectuali; et tertio, quia
hsec tria, sequitur quod simplici- per susceptionem Baptismi adscri-
ter possint baptizare. Dixi autem bitur aliquis ut membrum
sit Ec-
generaliter, suppositiun naturce intel-
clesia) militantis; ergo congruum
lectualis, quia bonus Angelus ba-
si
est hoc fieri per aliquem in illa
ptizaret in corpore assumpto cum Ecclesia.
omnibus prsedictis conditionibus, Tandem dico, quod licet se-
(e) Soli
tunc supponendum esset verum cundum prjedicta quodlibet suppo- Sacerdoti
es oflicio
esse ejus Baptismum, quia non sit^,„^ i,ai,ens tres prredictas con-
congruit
baptizare.
fieret, nisi dc prjecepto Dei; nec ditiones possit baptizare, etiam
esset baptizatus ab Angelo itc
ille
cum hoc congruit solum hominem
rum rebaptizandus, sicut Michacl viatorem baptizare; congruum ta-
prohibuit Episcopo dedicare Ec- men est inter viatores solum Sa-
clesiam suam in monte Gargano, ccrdotem baptizare, et soli Sacer-
asserens eam a se dedicatam doti congruit ex officio.
fuisse. Cujus est ratio, quia per Bapti-
Si (c) etiam malus Angelus in smum recipitur baptizatus in col-
corpore assumpto baptizet, et con- legium Ecclesife militantis; rece-
stet quod esset de prEecepto Dei, ptio autem alicujus in collegium
~
talis habendus esset probaptizato, pcrtinet ad praesidentem et haben-
quia oportet malum Angelum eti- tem aiictoritatem in collegio et ;
am invitum obediro Deo. Sed non ideo quanto aliquis liaberet majo-
esset sine certa revelatione super
rem auctoritatem in Ecclesia,
hoc habita credendum, quod malus tanto magis pertineret ad (miui re-
Angelus vere baptizaret tum quia ;
ciperc introducere in Eccle-
ct
Deus non ministrat Sacramenta siam, et per consequens baptizare.
per exclusos linaliter a salute;
IJnde magis competerct Episcopo
tum quia si non esset arctatus de
qiiain simplici Sacerdoti, si suffi-
pra3cepto divino ad oppositum,
cere posseut Episcopi; sed propter
supponendum est semper ipsum
paucitatcm Episcoporuin, et plii-
fraudulentcr agero, nec comiÎete
facere ea, quse cssent necessaria ralitatem hMptizandorum, rt^gula-
ad salutem baptizati, i)i'opt(M' ini- riter conceditnr oinnihns Sacer-
micitiam, quam ]ia1)et ad salutem dotibns.
lioniinum ox invidia i)roc(>dontein. TNm' lioc apparct ad anctoritatom
Generaliter (d) etiam congrmiin Isidori. Loiinitnr enim Ai' officio Aii.«>g. •.
baptizandi, qiiia illud est commis- ordinariam seu specialem, qu» commilti
sum Sacerdoti. potest Angelo bono aut malo. Ratio prse-
Ad 2. Ad rationem, dico quod solus missorum ex alias dictis fusius habelur,

Sacerdos potest dimitteiê pecca- quantum ad ca quse necessaria sunt ex
ta, per modum judicis, vel arbi- parte ministri respective ad formam et
tri, quomodo remittuntur in Poe- materiam Sacramenti ;

quoad intenli-
nitentia; sed in Baptismo virtute onem, dicetur guaesl. 5. quanlum ad re-
Sacramenti, absque arbitrio, vel liqua patebit ex sequentibus.
judicio remittuntur. (b) Cu7Ji ergo non Sacerdoles mulli, etc.

Circa secundum principale Docet eos qui non sunt Sacerdotes posse
qua3ro tria PrimO; an unitas Ba-
: ministrare Sacramentum Baptismi valide ;
ptismi necessario requirat, quod subjungit postea inlerpretationem ejus

ab uno ministro conteratur. Se- quod dixit : Dixi autem Qeneraliter, in-
cundo, an requirat simul esse quil, supposilum naturas intellectualis,
ablutioneni; et prolationem ver- etc, supple, posse minislrare Sacramen-

borum. tum BapLismi, nempe de concessione et
Tertio, quia «u«/« est in so indi- praecepto speciali Dei ;

quod ostendit pri-
visum, ab alio divisum, an re-

et mum de Angelo bono, de quo non esset
Ai
quirat baptizantem esse discre- dubitandum, conslaret ipsum
^ ministrare '^"?'
si
bonus
.
tum personaliter a baptizato. Sacramentum, ^

quia nihil ageret
® contra "la]
possit
reverenliam Dei et Sacramenli, aut con- Mmist
cranii
GOMMENTARIUS. tra proiecLuin hominam. Certa ergo esset Tenei
concessio Dei specialis ;

patet quoad alia Baptis
'
• • • dati
(a) Respondeo, cum oporleal, elc. Ad mnnsteria, ut consecratione Ecdesise ^0^
baptizandum concurrunt ex parle minis- montis Gargani. EL Nicephorus Cahxlus -^™^,'
Iri aclus baptismalis, ab illo exercitus per lib. 11. historise cap. 20, refert Amphilo- '^^"f*^"
potenliam motivam ,
prolalio sensibilis chium consecratum Episcopum ab Ange-
formaeper verba formata, et intenlio; qui lis in deserlo, receptum fuisse in gradu
Impotente aliquo horum caret, non potest minis- ab aliis Episcopi ; sicut etiam Dei virtus
ad inini-
steriiim.
Irare Sacramenlum excluduntur ; ergo non est aUigaLa SacramenLis, ita neque
qui usum membrorum non habent, et ministris determinatis, quin per alios ex
muli et amentes seu rationis impoles, speciali concessione salva substantia Sa-
qui nequeunt exercere actum humanum. cramenli minislrari possint, qui secundum
Concludit nuUum suppositum naturse in- legem ordinariam ad id muneris non sunt
Conclusio.
tellecluahs simphciter excludi a potestate assumpti.
baptizandi, nisi ex ahquo parLiculari ho- UUimo tandem pro hac conclusione, est
rum, aut omnium, Et loquilur de pole- manifestum testimonium sancli AugusUni

state quantum ad capacitatem exercendi lib. 2. contra Parmenianum cup. 15. Obji-
aclus baplismales, non aulem de pole- ciebat Parmenianus qui illius erat sen-
state ordinaria ex institutione divina se- tentiae, ut supra exposuimus, quod injus-
cundum legem ; vel si hanc comprehen- lus non minisLraret valide Sacramentum,
das, inteUigi debet, ul includiL aucLorita- ut palel capite prajcedenli, nempe 14, Ct
lein et institutionem communem, quK quid ergo Parmenianus inani jactantia

compefA homini viatori tantum, et extra- exultat, et dicit : Nunquam divime legis
DIST VI. QU^STIO I. 533
censiira patielur, ul vivificare quemquain men illud ad Hebracos 5. Omnis Ponti-
morluKS possil, curare vulnerahia, illumi- fex ex hominibus assumpius, elc. ergo
nare cwcus, veslire nudus, et mundarc si huc ininisleriuin praecipuuni denegalur
pollulus, elo. Quibus asserebal injuslum Angeiis, mullo magis mininia minisleria
non posse Iribuere Baptismum ad jusli- eisdem sublrahenLur. Respondolur de
liam ; el ad hujus confirmalionem objici- lege ordinaria id verum esse, non vero soiyiiur.
ebat
... nam
extraordinaria cor.secralio
.• n
Ec-
Minjsleria
c. 15. illud Joaii. 3. ^'on polesl acci- de ; qu:e de
pere homo quidquam nisi fuerit illi dalnm clesiiu eliam esl minisleriuni Ecdesia), competuiu'
de coe'o. Cujus veram inlerpretalionem quod Angelis commissum fuisse ex cer- ^j^'n"eiP"
variis ralionibus redarguendo adversa- la liisloria consLal ; minisLrare Eucharis- ''"•'>•
rium, ejusque pravam inlelligenliam tiam est ministerium Ecclesiae per Fres-
ScripLurse, tandem concludit : Nemo (r- byteros et Diaconos ; sed et hoc eliani ali-
go, inquit, accipil sine dante, sed quod quando Angeli prcTslilerunt ex speciali
pertinet ad Baptismi sanctitatem, adest commissione, ut ex vitis Sanctorum pro-

Deus, qui det, et homo, qui accipiat, balis sa.>pius constat. Promulgatio leds
sive per seipsum donanle Deo, sive per divina3 est minislerium hominis, sed in
Angelum, sive per hominem sanclum, sive monte Sinai id pricslitcrunl Angcli et
per Petrum, sive per Joannem, sive per Dei legati, Actorum 7. quidni ergo et
hominem iniquum, etc. illa per Angelum, Baptismum possint eliam ex speciali Dei
per hominem, etc. intelligitur minisleria- commissione dare in corpore assumpto,
liter, quia aliler ad gratiam baptismalem servala substantia Sacramenti.
nequit concurrere purus liomo, aut An- Objicit secundo, quod ministcrinm Sa- 4.
gelus ; de illa autem fuiL quaeslio, nec cramenli siL acLus viLalis, quod ministo-
refort quod dicaL Deum aliquando per rium Sacramenti dcbet fieri per instru-
se dare grotiam baptismalcm, quamvis mentum conjunctum primo, et mediante
intelligalur de sanctificatione non me- illo per minisLerium se()araLum; nculrum
diante Sacramento, sed per alia media horum potest convenire Angelis in cor-
subordinala Sacramento, aut sine illis, pore assumplo, ergo neque ministrare
ut si sancLifical in ulero, vel Marly- Sacramenlum. Uespondctur oum argu-

rium, quod non subordinatur Sacramen- mentari ex iis, quic conveniunt minis-
lo ; hoc, inquam, non refcrL, quia Cic- Iro ordinario, nempe hon)ini : de ratio-
tera intelllgenda sunl, qnatonus per ne autem formae est, ul pntfcralur sen-
Angelum, aul hominem juslum vol injus- sibililcr niliil aliud, niim quod illa i)ro-
tum, ut minislros, dat gratiam medianle latione fial pcr princiiîunj vivificans
Sacraniento ; et loquilur eo modo quo corpus, id non rcquirilur simpliciter ex

Doclor in priesenti quiostiono. uL compro- pinlc forma;, qua sacramontalis est, el
hendat lam ordinarium de connnuni lego si"num practicum cffeclus lam

'
in bapli- V.-ii.u ipâ
loima .«l-
minislrum, quiun (Miiiin cxlraordiniu-ium ziilo, qniim cliam respeclu Kcdesia?, cui i.«n.iiini«r,
noi» inoilus
et de speciali volunlaLc, aut iiidnlto con- dcbct constare de forma iipplicata, n(>quo toin anili.
stitulum. atlendil modum formandi vcrl)a, sed si-
3. Kruslra ergo Cajclanus 3. part. quapsl. Lrnificalioncm (|uam habcni cx communi

eclio.
01. arl. 7. suslincl in hac conclusiono insiilulo anl inslilulionc Dci, non vcro
controveisiam intcr D. Tliominn ct Doc- 11 |»rofcrenlc; unde lcx (lula pcr Angc-
torem, quie reipsa non csl. Objicit ta- Ids, cl rcvelalio facla pcr ipsos viris
;

sanctis sensibiliter loquentes, non atlen- proferendo formam, proculdubio illud
ditur aiiter, quam si ea vitaliler, modo Sacramentum erit validum.

quem Cajelanus praetendit formando ver- Cajelanus ergo commiltit fallaciam wo« 5
^^^^^
ba, proponeretur, quia non ad modum causas ul causas, pulans ideo Baplismum
formandi aut causandi verba attenditur, collatum ab homine validam esse, quia "*• ^>^
sed ad sensum, quem liabent indepen- aliter nequil proferre formam, aut tin-
denter a proferente. gere, quam vitaliler, et per instrumen-
Unde interrogare licet, si illi, quibus tum conjunctum, ideoque rite confici
excisa) sunL linguai a Tyrannis ob con- Sacramentum, ac proinde id non com-
fessionem fidei, possint loqui vilaliler, petere Angelo in corpore assumpto, sive
aut ministrare SacramenLum, Deo sup- de lege ordinaria, sive exlraordinaria
plente id ipsls per miraculum defectum secundum est falsum, primum etiam
insLrumentorum, et dando vocem et lo- non reddit veram causam, quse est sola
quelam absque lingua, ut fertur de S. lex divina communis et ordinaria, quia
noslro Levino ? vel etiam si edentuli, qui hoc mysterium solis hominibus viatori-
dentibus appositis artificiaUler loquunlur bus reservavil, qui aliter nequeunt mi-
formate, sine quibus tamen formare ver- nisLrare SacramenLum; quod si possint,
ba intelligibiUter non possint; an hi pos- proculdubio Sacramentum foret validum,
sint baplizare ? quamvis non loquuntur salvata intelligibili et sensibiU prolatio-
per instrumentum conjunctum, perinde ne formse, et lotione, quse ab ipsis pro-
etiam disserere licet de ipsa lotione cederet, quia hoc satis esset, ut forma
baplismali, ad quam requiritur ut solum denotaret lotionem, ut a minisLro fac-
fiat per ministrum, sive per inslru- tam, quod solum requirilar. Dato eLiam
menlum conjunctum, sive separaLum, quod acLio vitalis ministri requireretur
quantum ad functionem vitoe ; hoc ad ministerium Sacramenti, id intelli-
enim non requiritur, uL acLio Lribua- gendum est de lege, non vero ex Dei
tur minislro in rigore, alioquin in commissione speciali necessariura, quan-
artificialibus et moralibus multa fiunt, do AngeUs id committeret in corpore as-
quae non per instrumenlum conjuncLum sumpto.
fiunt, quamvis artifici aut alteri causse Quod si quis curiosius quaerat, an An-
moraH tribuantur, quia alias etiam lice- gelus etiam exLra corpus posset mi-
ret eodem modo interprelari non valide nisLrare Sacramentum ? non video quid
baptizare eum, qui non utiLur instrumen- repugnet, modo formare possit verba
to conjuncLo et connaturah, quod ad sensibiUa mediante aere, quia quantum
Varii modi 6Jusmodi actionem communiler deservit, ad lolionem non esset difficultas quin
abluendi
verbi gratia, manibus ad lotionem baptis- Angelus eam praesLare posset medianle
malem ; quid ergo ille qui pedibus tin- sua potentia motiva, sicut anima in cor-
gere potest baplizandum, vel carens ma- pore glorioso potest movere ipsum cor-
nibus, et jaculando sorbillum aquaj in pus primo toLum, et non progressive
subjeclum infanlem, quando aliter non tantum, sive partem post partem ; hoc
potest, uL qui membris exLerioribus ca- ergo dato, nihU derogaret substantiae Sa-
reL, vel in re, vel ad funcLionem, utpote cramenti, quia ut reciperetur in subjec-
aridis, vel eLiam si toto corpore utalur tum, esset sensibile, quamvis minister
propellendo baptizandum in aquam et non esset sensibUis in eo casu ; cessant

DIST. VI. QUy^STIO I. 535
rationes Cajelani, quia Sacramentum per smum per Angelum bnnum fuisse minis- ptismum
actum vitalem minislraretur. Adde sinii- tratum, ut teneat, quia hic in nullo re- 'bolioTt
liter Angelum mediante corpore assum- cedit a voluntate Dei, nec sine eius "'"'?'i."°^'^
Fil ''
Ecclesiain.
non pto, ex concessione Dei, posse ita minis- speciali commissione Baptlsmum minis-
iit(
trare Sacraraenta, ita ut corpus ad lioc traret, Angelus vero malus sicut invidet
solum deserviret, ut minister esset visi- saluli hominum, et Dei cultui ac reve-
bilis, non vero ut instrumentum esset renlie Sacranienti, valor Haptismi non
actionis ; unde lollitur fundamentum colligitur sufflcienter ex ejus faclo, sed
Thom. controversiae. Quod etiam manifesle necessarium esset constare per cerlam
patet ex D. Thom. 3. parl. q. 64. revelationem id factum esse ex speciali
arl. 7. verba ejus sunt in corpore : Dei imperio, neque ipsi credendum esse;
Sciendum lamen quod sicuf Deus vir- tum quia mendax ; tum quia Deus non so-
tulem suam non allirjavit Sacramenlis, lel uti ejus ministerio in iis, quffi ad salu-
quin possit sine Sacramenlis cffectum tem faciunt hominuni. Id vero comnmne
Sacramentorum conferre, ita eliain est utrique quod sine Dei speciali com-
virfulem siiam non alligavH Eccleaioi missione non possint bapti/.are, quia hoc
minislris, quin etiam Anr/elis possit ministerium requirit instilulionem divi-
virtutcm Irihuere ministrandi in Sa- nani, quae de lege est alligala homini
cramcntis. El quia boni An(/eli sunt viatori. Gregorius a Valentia (utsolet)
nuntii veritatis, si aliquod sacramen- tom. 4. disp. 3. q. 5. puticto 3. imponit Caiumnia
Valentiie.
tale minislerium a bonis Angelis nostro Doctori, eum asseruisse diabolum
perficerelur, csset ratum habcndum, valide ministrare Sacramentum, quasi
quia debcret constare hoc fieri volun- hoc de lege ordinaria et sine limilatione
tate divina, sicut qua>dam templa di- posita docuerit, ac proinde eum parem
cuntur Anrjelico ministcrio consecrata, facit Luthero. Gontrarium patel ex lexlu,
ctc. Ilaec omnia asseril Doctor, nihil (juem tamen pra^sumo sincere egisse, sed
aliud ; idem tenent etiam alii. ex scriptis aUorum hunc errorem liausis-
7. {c) Si eliam malus Angehis in corpore asse. Neque plura meditanti vacat singulos
Juid
BDdum sumpto, etc. Dicit etiam quod si malus minutim perquirere, (iuin quis senten-
de
ptii-mo
Angelus baptizaret de pra3ceplo et impe- tiam, non auctorem insectatur.
malo
QKelo
rio Dei, leneret Baptismus, quia neces- Quantum ad veritatem autem nemo g
tllato.
sum est malum Angelum obedire Deo, dubitare debei, quin Deus per malum
'J;'J''J'3o
Angelum possil minislrare valide Sacra- Anjêio mi-
eliam invitum ;
'
addit lamen, nisi cons-
nibtratus
laret certa revelatione tale imperium, et mentum, et uti ministerio ojus ad hoc, esset
validus r
Baptismum ex eo fuisse ministratum, de potenlia absoluta, quam inlflligil
credendum esse Baptisnmm fore invali- Doctor, ut cx spquonlil)us (>liam apparo-
dum;tum quia Deus non ministrat 8a- bit, per pr;Bceptum diviiunn, quo malus
cramenlum per exclusos tinaliter a salu- Angelus arctaretur; nam pniM-ipiens vel
te; tuin quia nisi Dei iinpciio fuisset supra vel contra logoin a so slatulain.
iui(( lieri
,,,|Ji'',*J,'|
arctatus, praisumilur ex odio et poivor- consolur dis|)onsaro in ipsa quoad illuin ,!,'\"V'''
sitate fraudulenter, et non valido minis- acluin, ox coinnuuii sont(>nlia omnlum. ot l«K'i'"iii>en
<li>p«'nsnl,
trare. agero consoquonlor non soiMUidinn pol(>n- »« «'x i«'>in

Kricntm 1(1
IIoc ergo interest inter Angolum bo- liam ordinariam, sod serundum poton- locoiiu
irenlia
er Ba- num et malum, quod sufllciat Bapti- li.iin :ii)solulaiii. alioîuin non ordinale
; ,
536 LIB. IV. SENTENPIARUM

pnnciperet, supposila cognilione causse, calo Sacramentum necessario, peccat
nequn eliam valide quanluin ad oljliga- peccalo sacrilegii ; ergo Deus erit
lionem ejus, cui pryeciperetur, quae longe auclor illius peccati, arctans dsemo-
absunt a Deo. Hinc Priiiceps aliquid de nem ad ministeriura, quod nequit prses-
pleniludine poteslatis praicipiens, et ex tare sine peccalo, ratione sui status, quod
certa scientia, aut concedens, censetur incurrit ex solo ministerio Sacramenti,
tollere impedimentum legis contraricC, seclusa alia perversitate, per actum di-
quoad materiam subjectam, in eaque dis- versum, aut pravam intentionem. Res-
pensare, vel omnino eam toUere juxta pondetur juxta varias opiniones, quas in Soluti
prinu
modum quo utitur sua) plenitudine po- sequentibus traclabimus, negando ante-
testatis, vel respective ad maleriam par- cedens, quoad illud quod dicitur de pec-
licularem, et pro delerminatis loco et cato dsemonis; nam ministrans Sacra-
tempore, et personis, vel certe universa- mentum in cgsu necessitatis, et sine so-
liler omnes personas, et quascumque lemnilate, quamvis sit in peccalo, excu-
circumstantias compreliendens ; ergo et satur a pluribus ; neque alia ratione, nisi
Deus priBcipiens Angelo malo, ut minislrct quia ineo casu urget praeceptum charita-
Sacramenlum, agit supra legem ordinatis, cui cedit prseceptum de religione,
riam, et de potentia absolula, sicut si quando alter est in ea disposilione,
concederet facultatem consecrandi Eu- ut commode nequeat saltem conteri
charistiam non Sacerdoti, dispensaret in ex repenlino casu necessitatis, et ur-
lege ordinaria ; sic prsecipiens Abrahamo, gente praecepto sublimiori.
ut immolaret tilium Isaac, dispensavil in Respondetur ergo ex hoc, negando 10.
praecepto non occidcs, ut noster Doctor antecedens, quoad illud quod adjicitur
in 3. d. 37. cum mullis aliis docet. NuUa de peccato daemonis ex praeciso mini-
etiam repugnantia esl in facto, quia ideo sterio, et seclusa alia perversitate. Res-
dsemon non potest niinistrare Sacramen- pondelur secundo, negando consequen- Soluti
secuiu
tum valide, quia non liabet potestatem, tiam, dato antecedente, ad cujus proba-
ToUitiu- re- quam tum in casu reciperet. NuUa etiam lionem patet, quia quando malilia est
pugnanlia
a casii. imperfectio redundat in Deum utentem conjuncta actui ab intrinseco, sic Deus Deui
nequ
ministerio ejus, si uteretur, quia esset nequit praecipere aclum ;
quando vero prtecip,
actum
oslensio polestatis, et extorsio subjectio- ad exlrinseco el perversitate operantis, objef
nialui
nis a rebelli, in eo ad quod esset maxi- non ex natura actus, negalur conse-
me invitus, neque redundaret in delri- quentia. Secundum in proposito contin-
mentum Sacramenti, aut ejus qui recipit, git, quia ministerium Sacramenti abso-
sicut nec quando a malo ministro datur, lute bonum esl ;
perversilas autem dae-
neque Deus concurreret ad peccatum monis ipsi voluntaria ost, voluntate quam
sacrilegii, quia hoc ex malitia daemonis habuit in via, et voluatate pr.esenti quam
esset, non aulem ex Deo, et per acci- habet in lermino, quia iniquitas eorum,
dens se haberet. qiii le od-irnnl, ascendU semper, et pec-
Dices, daimon non est derelictus a casse nunquam displicet, sed placet D»m(
sempe
9.
Objedio.
Deo, et in statu damnationis et obdura- dajmoni, et ita est dispositus, ut. si of- inalus
tionis, non habens graliam sufficien- ferretur ei gralia conversionis, eara re-
lem, aut efficaciam ad surgendum spueret; finalis ergo impoenitentia dsemo-
et ex alia parte ministrans in pec- nis etiam ex parte et perversitate .volun-
DIST. VI. QU^STIO I. 537
latis durat, et non solum ex sublraclio- dist. 1. cj. 5. art. 7. ita ut si Heatus Pelrus
ne graliaB; i leoque invilus ess9t ad mini- redirel vivus in corpore, valide consecra-
sLerium Sacramenti, non ex fuga pecca- rel, ratione characteris, quem retinet in
11, sed ex odio Dei et hominis cui pro- statu gloriue. Sed hoc incertum est, quia
desset Sacramentum. Sacramenta sunt dala Ecclesia) miUtanli,
Hdc autem ejus perversiiate Deus uLi el poteslas conficiendi el ministrandi illa,
potest in bonum ostensionis, lam poten- quse dicilur ordinaria, dala est minislris
tiee suse quam extorquenda^ subjeclionis ex corpore ejus assumptis. An autem suf-
u debitae, quam etiam in utilitatem alterius. ficiat fuisse, vel ulterius nunc requiratur,
Unde Augustinus de co)'rept. el gralia, ut sint ad polestalem ordinnriam retinen-
cap. 10. Siiluberrime, inquil, confUemur dam, incertum esl, neque deesl hinc inde
Deum, Dnmi- congruitas affirmandi, aul ncgandi. Pri-
quod recliisime credimus
numque rerum omnium, qui creavil omnia mo, quia minisler habel intentionem Ec-
bona vaide, et mala ex bonis exorlura clesiae, lanquam membrum corporis ejus
esse prsescivil, et scivit magis ad suam mystici, communicans in slalu viatoris
omnipolentissimam bonilatem perlinere cum aliis ;

el Ecclesia habet potestatem
etiam de malis bene facere, quam mala et jus cognoscendi de mlnislerio facto,
esse non sinere, etc. Quamvis in stalu nisi fiat a cnpite vivo ejus, quod de pne-
vialoris malitia voluntate addila possit senti in corpus influit ,
si autem sit mini-
deponi, convertendo se ad Deum, quam, sterium capitis, habet poteslatem cogno-
si induratus non deponat, non ideo exi- scendi, non judicialem. sed acceptationis
et subjectionis,qme non conveniunt ei

p nonmitur a lege Dei, etiam in iis, quse sine
ê'Dei.^ peccato adimplere nequit in eo statu ; sic respective ad Beatum E conlra, cum po-
similiter daemon ex voluntate antiqua, et leslas, quse est dignilatis et ordinis, non
etiamnum continuala perversus, non exi- decrescat Beato, videlur etiam posse ha-
mitur a Dei potenlia et subjectione, quin bere suum aclum, quantum ad valorem,
etiam respective ad Ecclesiam, in qua
eo bonum minislerium uli posset, quod
fieret ministerium, et ralione minislerii
teneat ipse exequendo peccat. Doctor autem hoc
casu mini- comnmnicaret cum Beato, non aulem
*
«mone solum intendil ; et addil si in
Sacramentum, necessariam esse ratione staLus.

slraret
p [uiriiur
(d) Generaliler etiam congruum est ab
(velatio
revelationem divini imperii, ut faclum
hominc viatore, etc. Suppositis diclis de
teneat, non solum aulem revelatio exigi-
in ordine ad Ecclesiam, sed etiam Angelo bonoetmalo, quanlum ad pole-

tur
stalem absolulam et exlraordinariam,
respective ad baplizatum, qui alioquin
qua Deus iis uli poLi^sL ad minislerium
connnunicare nequil daemoni in rece-
Sacramentorum ; liic tandem resolvil po-
plione Sacramenti, auL fidere.
Ex his palet quid dicenduin de anima- leslatem ordinariam. non solum (|uantuni
nnima bus Bealis, d(? (juibus eadciii ratio est ac ad actum, sed eliam (pianUuu ad posso llomo
vialor
fnrata, ,. .
valide conticere Sacrampnluui. non csse

Beata de Angelis ; si tamen redirent ad corpus, MiiiiKlri
status termini aut gloriin non impedirel penes Angelos, sed penes ho.uines vialo- ^-r;;-"'"
'^""e
nficere
ranien- rcs. Probat variis congrucnlns. pnmo,
ta.
juxta aliquos, quin de polestate ordinaria,
quia Cbristus. (pii insliluil Sacramcnla
qu* ipsis, ul viatoribus convcniebal, sinc
per poleslalem excellonlia'. cl .n.,uanlu.u
nova aut speciali concessiono minislra-
Solo homo insliluit Sacramcnla hac polcslale.
rent vaUde Sacramenta ; sic dicit
el etiam iii virtute meritorum ejus, in- meam coimnemoralionem, elc. Joannis 20.
quantum homo erat, et redemplor, sunt Accipile Spirilum, etc. Omnia denique
efficacia ; sic autem communical solis Concilia et Patres hanc potestatem decla-
hominibus, ergo, etc. rant respective ad homines viatores, qui-
13. Eamdeni conffruentiam adducit eliain bus solis ipsalex loquitur, quse non com-
congruen- S. Thomas supva. Secundo, ex essenlia preliendit, nisi eos ad quos loquitur, et
exmateria Sacramenti illud probat, quia Sacramen- quibus data esl cum poteslate requisila
et forn.a judicandi secundum legem, ac proinde
hacramen-
^^^^^ gg^ gensibile quantum ad materiam
-a " ^
^'-
et formam, et consistil in iis actibus, qure etiam ministrandi ea quse sunt legis.
connaturales sunt homini, et non Angelo ;

(e) Tandem dico, quod licet secundum
consislit etiam in aliquo spirituaU ex utro- prasd/cta, etc. Supposita interpretatione
que, usus ejus habet proporlionem cum eorum, quae dixit de Angelo, et quocum-
natura hominis, quae partim est sensibilis, que supposita naturoi intellectualis, quan-
parlim intellectualis, non autem ad Ange- tum ad posse simpliciter, restringit ordi-
lum, qui est solum intellectuahs. nariam poteslatem baptizandi ad hominem
14.
Tertio, est ex effectu Sacramenli, quo viatorem solum, et ex officio ad solum Magisu
oifici
Tertia con'
gruentia
inscribitur quis, ut membrum Ecclesiai Sacerdotem, quae est resolutio finalis Minist
es ... , , 1 1 sulficiei
militantis, quai ex solis hominibus con- quaestionis, compreliendens duas conclu-
ellectu
Sacra- stat ; ergo hic actus debuit convenire siones quarum prima est : Quemlibet
;
menti.
alicui in ipsa Ecclesia, quia corpus mysti- hominem viatorem baptizare posse valide,
cum recte ordinatum fulcitur necessario licite autem in sola necessitate.
auctorilate competenie, ad sui debitam Prima conclusio est de fide definita in

16.
administrationem per membra propria, Florentino, in decreto unionis Armeno- Prim

conclu
alias non subsisieret unio debita, aut vita rum : In casu autem necessilatis, inquit,
membrorum, sub eadem lege. noH solum Sacerdos, vel Diaconus, sed
Quarto potest sumi congruitas ex fine, etiam laicus, vel mulier, imo etiam Paga-
conp-ruer
'^'^n-
^^^^ Sacramenta sunt remedia data con- nus, et haereticus baptizare potesl, dummo-
tia ex fine.
^j,g^ morbum ; ergo usus eorum supponit do formam servet Ecclesiae, et facere in-
potestatem in Ecclesia, cui concessa sunL tendat quod facit Ecclesia, etc. De hsereti-
ut appUcare possint. cis habetur seepius ex definilione Ecclesiae,
15. Quinto, quia ipsum corpus Ecclesice, quam supra prsemisimus de Baptismo hae-
Quinta
congruen- quod sanctificatur per Sacramenta, regitur reticorum ; de Judfeo et Pagano, cap.
tia
ex causa
per ministros, quse sunt membra corporis A quodam Judaeo, de consecr. dist. 4.
efflciente.
yisibilia et communicantia toti; ergo
° etiam quod est Nicolai 1. ad interrogata Bulga- n-(.q.3u,
Conclusio
est de fide. et sanclificatio ejus debuit per eosdem rorum, cap. 104. ita enim proponitur : A
ordinari. Ac tandem hsc conclusio non quodam Judaeo, nescitis an Christiano, an
solum est communis, sed etiam de fide, Pagano, etc. et respondet Baptismum
quia institutio Sacramentorum facta a validum esse servata intentione requisita : 't
Ghristo, et ministerium et prseceptum de foemina habetur in epistola Urbani 11.
minislrandi diriguntur ad homines solos, ad Vitalem Presbyterum, et refertur 30.
quibus etiam solis dala est lex, cujus hsec q. 3. can. Super quibus; definitur univer-
sunt media ad salulem ordinantia ; Mat- saliter in Goncilio Lateranensi quod Ba-
thsei ultimo : Euntes docete omnes gentes ptisma a quocumque rite collatum in for-
baptizantes eos, etc. Lucae 22. Hoc facite in ma Ecclesise, proficiat ad salutem. Idem
DIST. III QU^STIO IV. 539
docet Auguslinus lib. 2. contra Parme- non licite, quia usurpant jus alienum.
nianum cap. 13. et in epistola ad Fortuna- Gelasius Papa ad Episcopos per Lucaniam
lum docet laicos in necessilate rite bapti- constitutos cap. 9. Diaconi, inquit, absque
zare. Isidorus de officiis Ecclesiasticis Episcopo, vel presbijtero baptizare non au-
lib. 2. cap. 24. et ante eos Tertullianus deanl nisi longius constitulos extrema ne-
lib. de Baptismo cap. 17. et Hieronymus cessitas urgeat. Quod sequilur Isidorus
Isiflorus
in dialogis contra Luciferianos cap. 4. supra,Hugo Viclorinus de Daptismocap. 8. llugo.
Hinc excluditur error Calvini in epistola Sed et idem docet Hieronymus supra :
51. et in appendice ad libellum de vera Sine Episcopi jussione neque presbyter,

Ecclesids reformatione, et lib. 4. fnslitu- neque diaconus jus habet baptizandi, elc.
tionum cap. 15. et aliis, qui ct)ntrarium Ecclesia nempe, quae est ut caslrorum
docuit. Vide Bellarminum lib. 1. de Da- acies oi^dinata, alios habel Apostolos, alios
ptlsmo cap. 7. Palet etiam ex praedictis, el Prophetas, alios Paslores, alios Doctores.
ex dicendis, non licere laicis baptizare \. adCorinthios 12. ad Ephesios 4. secun-
nisi in extrema necessitale, et ex defeclu dum Paulum, ubi egregie hunc ordinem
allerius, qui baptizaret ex ofticio, quia describit, per allegoriam membrorum he-
Jliii
esset peccatum usuipare jus alienum. terogeneorum in corpore humano meri- ;
"iprarchia
et corpus
17.
Secunda ergo conclusio est soli Sacer- toque Tridentinum sessio 23. declarat prae- Kcciesire
jcunda
dott ex 0/ficio baptizare convemre, quic ter ca^leros Ecclesiasticos gradus, Episco-
iclusio.
cerdos exclusiva intelligilur quoad inferiores, pos qui in Apostolorum locum successe-
otficio
ptizat. non vero quoad Episcopos, qui sunt Sa- runt {cap. In novo, dist. 21. c. Quorum
cerdotes primarii, ac hierarchae in Eccle- vices, dist. 08.) ad hunc hierarchicum
sia. Ratio autem Doctoris est, quia per ordinem priccipue pertinere, et positos
Baptismum recipitur quis in Ecclesiie col- sicut ideui Apostolus ait Actorum 20. a i.î^'"opak
legium receplio autem alicujus in colle- Spiritu sancto regere Ecclesiam Dei, eos- '° i^c^'les»a.
;
gium pertinet ad praisidenlem in collegio, que presbyteris superiores esse, etc. vide
et habenlem auctoritalem ; et quaulo ma- can. 7. Ilanc eamdem poteslatem prima-

haturet
licalur. jor est aucloritas cujusque in Ecclesia, riam in corpus mysticum Christi supponit
tanto magis hoc ad ipsum spectat ; ideo eadem Synodus sess. 6. c. 1. de reformat.
magis competit Episcopo, quam simplici agens de residentia.
Sacerdoti, quia tamen Episcopi non pos- Sicut ergo presbyteri sunt inferioresEpi- 18.
sunl suflicere, ideo regulariter conceditur scopis, et Ecclesiae principibus, ita oliam
Sacerdotibus ; et haec est ratio proxima omnem jurisdictionem in corpus myslicum
hujus conclusionis, (julc fundatur in au- ab iisdein participant, per minisloria sub-
li«j
ctorilate ministrorum, et jurisdiclione, quu! ordinala, ac proinde ox hac Doctoris rati- subordjna-
. . , . ,, . ... !•/••• 1 .• t'o Paro-
convenit quidem pruno Episcopo, et dein- one, quamvis ex oiiicio ipsis l)dpli'/are con- ch.irum ml
de presbyteris, et in eorum defectu diaco- veniat, id intelligendum esl pcr subordi- "i"**^*'!'***-
nis ex commissione. Tertulhanus loco ci- iialioiiom et concessionem Kcclesia3 et
tato : Dandi quidem hnbet Jus siwwius Pia)latorum, jxt quos ad curam a.ssumun-
Sacerdos, qui est Episcopu^, de hinc prc- tur, ut Parochi, vel ex coinnussione pnu-
sbyteri et diaconi, non lamen sine Episco- slare solum posse, aliocûin jus alionum
pi auctoritatc, propter Ecclesive honorem, usurpando peccarcnl ; id lanicii supra Dia-
etc. Augustinus ioco citalo, asserit laicos coiios ex ordinationc sua el gradu habcnt
cxlra necessitatom validc bapli/.arc, scd Saccrdotcs, ut sicut liabent polcslalcm in
corpus Chrisli verum, ita eliam sint capaces venire ex officio omnibus simphciter,
potestatis in corpus mysticum, uL priesents quanlum ad capacitatem, et in casu ne-
Episcopo et Paroclio possinl baplizare cessitatis quantutn ad effeclum, seu offi-
seclusa necessitate ex voluntate eorum. ciuni; vel illa dislributio intelligenda est
Parochi vero ex numere, ad quod sunt pro generibus singulorum, quoad eos,
assumpti, baplizare possunt sine alia con- qiiibus ex cura vel concessione Parocho-
cessione speciali, nisi adsiL Episcopus, rum in proprio districtu, aut Episcopi
(., ;,.„ quem in eo casu debent eliam recogno- auctorilatem habent, quia nempe ex usu
ordinarius, ut de voluntate jam solis presbyteris ministerium hoc
prinumr ^cere, si est
recognoscat
iiY^p|iei(a aut explicila eius id facianl Lribuilur ; nam rarus est Episcopus, qui il-
pnosen ein. ppopter honorem dignitatis, ul prajfati lud exhibet, nisi in praerogativam personae
Patres docent. Et quamvis eos quispiam alicujus, ut Principum, auL Magnatum. In
explicet loqui de Sacerdote simplici, me- illa etiam forma verborum, qua 'Sacerdo-
lius lamen intelliguntur modo dicto, quia libus ex officio baptizandi munus dicit
i.
licet alias de jure ordinario ea facuUas sit dalum Alensis, D. Thomas, D. Bonaven- g:
F
apud Parochos, non debet interpretari Lura ciLali a Scholiasle loquunlur.
in prsejudicium dignitatis Episcopalis, cui Objicies, laici in necessitate licile bapti- objod
debent reverentiam et honorem, quando zant; ergo el Diaconi aliquid amplius Ro°maM
habent. Confirmatur ex Pontificali Roma- oincM
ipse Episcopus praesens est, nisi ahter Diacoi
praesumant de ejus voluntale. no, ubi habentur luec verba, quibus Diaco-
Diaconi ni
Diaconi autem in prsesenlia
^ Episcopi
^ et
ni munus proponilur : Diaconum enim
prtesentia '
Presbyten, presbvteri non debent, nec possunt licite oporlci ministrare ad altare, baptizare et
^ '
et Episcopi .
j j- •
, ,.
nonpossunt baptizare, etiam cum eorum licentia, nisi prseihcire, etc. quod non dicitur subdia-
baplizire.
forte in casu necessilatis, quo ipsi ne- conis, aut ahis inferioribus ;
Philippus
queant ministerium exhibere, et proinde etiam baptizavit Actor. 8. et Ananias Aclo-
praisenlia ipsorum pro absenLia reputatur rum 9. Respondent quidam hoc intelligi
Responi
ex impedimento ;
quo casu concedllur debere in necessitate, et quoad solemne '\
licentia Diaconis baptizare in necessitate ministerium, quia sicut Diaconus proxime
absentibus Presbyteris et Episcopo. assistit Episcopo et presbytero, in iis quse
1'*. Quando ergo Doctor asserit Sacerdoti- sunt alLaris, ita eliam potest commiLLi ipsi
bus ex officio convenire baplizare, et re- hoc nmnus bapLizandi, quod commune
gulariler id omnibus concedi, intelligen- esL omnibus quanLum ad valorem, in defe-
dum est juxta ralionem ab eo positam, cLu Presbyteri, ila ul in prpesenUa Diaconi
servata ordinatione Juris, Canone, Interdi- non liceat laico baptizare, neque aliis
cimus, 16. qiisest. 1. quo interdicilur mi- inferioribus Clericis, etiam sine solemni-
nisterium Sacramentnrum non subditis, tate.
ne confundatur Ecclesiaslica jurisdictio. Sed objiciunt istam solemnitatem esse

Ministe-
(^^xn era"o aclus exigat iurisdictionem, quo juris positivi, et non facere ad acLum
eKigitjaris- liciie fiat, et h?ec limitala sit de jure ad ordinis, ex quo videtur Diacono convenire
dictionem.
non jus baplizandi.Jiespondelur tamen Eccle- i
SacerJotem curnm habentem, est
usurpanda ab alieno, et non habente sub- siam,.alLendere eLiam ad ipsam soIemniLa-
ditos ; vel si habeat respective ad suos Lem aclus, quam non liceL laico exercere,
exercenda est, ad quos limitatur ejus el eam reservaL Diacono de congruitate
auctoritas. InteUigit ergo Doctor id con- sua3 ordinaLionis eL gradus, ueque Episco-
DIST. VI. QU'ESTIO I. 541
puiii aut Presbylerum posso Diacono mu- nistrare, ncc praejudicat necessitas mini-
nus baplizandi commillere praesenle Sa- slrandi Baptismi aliis praeceplis, quibus
cerdole, qui id pnesentare posset ; suc- ordo inter ipsas personas staluilur.
cedit tamen in hoc Sacerdoti, quando Primo in iis quai sunt ad Deum, prima-
abest, et ratione gradus et necessitatis- tus competil viris supra sexum foemineum,
Ex quo palet ad confirmationem. Quod cseleris paribus, et inter patrem et ma-
additur de Pliilippo, respondetur ex con- trem, quando alii non adsunl, spectat ad
cessione Apostolorum eum baptizasse, et patrem baplizare suum infanlem magis
in absenlia aliorum ministrorum. Quan- quam ad malrem ; si autem adest alia
lum ad Ananiam habuisse specialem con- persona etiam mulier, illa debet baptizare,
cessionem Ghristi ; de eo non constat si potest et noveril, quia id prohibilum
fuisse Diaconum, quod negare videtur est parenlibus facere in pray'udicium ma-
Clemens llomanus lib. 8. constilut. cap. 46. Irimonii, quod non occurrit quando soli
20.
Peccatum, quod commitlitur in usurpa- adsunt. Inter laicos autem et Clericos,
catum
lionejuris ad IJaptismum, seclusa igno- ordinem statuit ordo, ut his magis com-
'pantis
niste-
rantia, esl mortale, quia in re gravi est petant ea, quae religionis sunl tractare,
usurpatio juris aheni. Aliqui negant lai- in absenlia aliorum, et quo major esl
cum peccare mortaliler quando privatim ordo et gradus, eo magis fundalur jus et
conferl IJaptismum in pra^sentia Diaconi, debilum. Inter alios superiores ordincs
quia non usurpat jus alienum, cum hoc jam dictum est servandum esse ordinem
non conveniat Diacono. Sed contrarium a Canonibus praelixum, qui ex ipsius ordi-
licuin
lare si est verius, et supponitur falsum, quia ex nis et gradus eminenlia redundat.
|»seniia dictis palet in absentia Sacerdotis et Epi- Quale autem sit hoc peccatum ? an mor- 21.
scopi, hoc jus devolvi ad diaconum. Ser- lale, an veniale? quantum est ex parte
vandus est ergo ordo, ut mulier in prse- juris divini dicorem ali((uando esse ve-
sentia viri non baptizet, nec laicus in praj- niale, aliquando mortale, aliquando nul-
IJOrdo sentia Clerici, ad quem ex ordinatione sua lum. Si ex contemptu fiat debili ordinis
onlirum "i^gis spectat rem sacram tractare, neque servandi, judicarem mortale ;
quando
simplex Clericus in pnesenlia Subdiaconi, alter cedit juri su(j, nolens ministrare,
iisierK)
neque Diaoonus in praesentia Presbyleri, tunc nullum est peccatum, nisi cx parle
neque Presbyter sine liccntia Episcopi, cedentis ;
quando ex quadam negligcnlia
modo jam dicto. Quale' aulem peccatum contingit, forle esset venialc, aut cx pne-
sil inversio hujus ordinis, quo inferiori sumptionc, quod aller ccdal. 11 ec dicta
debot cedere superior, si referatur ad jus sint de inferioribus gradibus, quia (]ano-
posilivum Ecclesiasticum, tale est, qualis nes iii supcrioribus ordiiicni posuerunt.
est prohibitio, et quale est jus praisentis Dixi, (juando quis ccdit lanluni Jiui suo,
quod violatur. Si referatur ad jus divinum, et iion intclligatur succedcrc aller dc

et pncceptum religionis ; id primum con- licentia ejus, aut posse ministrari de ea-
slat ex diclis (luemlibel posse ministrare dcm licenlia Sacramcntum. (luia liccntiam
lâptismum in casu extremu; neccssitalis, dare compelit Episcopis ct Sacerdotibus,

lomodo quai necessitas ila interpretanda esl,
'
ut non aliis ;
qui lainen sine molivo congruo,
JSSitatis
bdehet non solum sumatur rospeclivc ad eum, ncccssilatis non minislranl,
irnreta-
Jfrpreta
ri cui
. , , . .
debet mmistrari, sed eliam respectivc

... in arliculo
pcccant graviler, quia pra;cepium in eo

ad alios prajsentcs, quibus compelit mT- casu ipsos solos obligal, quiluis codcnli-
;

bus aut nolenlibus extendilur ad alios inti, absque arbitrio vel judicio remittun-
feriores, qui licite baptizant et tenentur. tur, qaae ultima verba non ita intelligen-
22. Si autem casus ignorantiaj suborialur, da sunt, ac si minister non concurrat mi-
ut periculum sit personam gradu supe- nisterialiter ad effectum Sacramenti, sed
riorem, aut sexu, committere sacrilegium solum ut causa applicans, sicut dicit Palu-
in ipso ministerio, ut qui nesciat pronun- danus in 4. dist. \. q.^r,. et 6. et Capreolus

tiare formam Sacramenti, tunc pra^judicat ibidem, nam contrarium asserit Doctor.
ordini necessitas baptizati, et reverentia Vide Augustinum tract. 5. in Joannem. Sa-
Sacramenti, ut non dubitarem etiam foe- cerdotes dicuntur vicem Cliristi genere,
minam in eo casu in praesentia Glerici, esse organa et instrumentum Christi ; et
aut Sacerdotis idiotae, et omnino rudis, hoc alias patebit infra qusest. 5. ubi agitur
de ejus saltem licenlia, vel quando de de intentione requisita ad Sacramentum.

ejus intentione debita ad Sacramenlum
ob ipsius perversitatem cum fundameiito
QU.ESTIO II.
prgesumitur, vel aliud periculum simile
subesset, vel sequivalens, debere praeferri

Sacramentum Ulrum unitas Baptismi necessario requi-
et teneri etiam ministrare ;
rat, quod ab uno minislro conferatur ?

nam reverentia Sacramenti, et praeceplum
de eo administrando valide, ac neces>itas
Alensis 4. p. q. 16. m. 6. D. Tliom. 3. p. q. ^-
baptizati prseferenda sunt praecepto de '*'
a. 6.Ricliard. d. 1. a. 4. q. 1. Gabr. ihi q.
ordine servando, quod supponit capaci- art. 1. Palud. q. 2. Durand. q. 3. iBolus d.
q. 1. a. 4.
tatem personarum, et voluntatem inte-
gram, quse necessitate Sacramenti requi-

ritur. Ad primiim arguitur quod
(a) ,
i-
Casus forte est speculativus quoad pri- non, quia idem potest simul plures
mam partem, sed proponitur ad majorem baptizare; ergo plures eumdem.
declarationem materiae, sicut alii similes Consequentia patet a simili. Ante-
proponuntur a Doctoribus, qualis est ille cedens probatur, tum quia simul
de manco et muto, de quo supra. Nec potest perfundere duos, dicendo :
dicendum est forte in eo casu mulierem Ego baptizo vos, etc. Nec videtur ibi
de licentia baptizare, quia incapax est aliquid dcesse, quin uterque sit
talis, sed devolvi ad ipsam jus, qupd ei baptizatus. Tum quia si esset mon-
competit in extrema necessitate, quando strum habens duo capita, posset
alius non adest. Ganones autem eccle- simul baptizare, et tamen proba-
siastici et Patres, quando negant quibus- bile est ibi esse duas personas,
dam jus baptizandi, intelliguntur exlra quia duas habet partes principa-
casum necessitatis, et in concursu ali- les. Tum tertio per simile, quia
orum, quibus ex officio, aut gradu com- idem Sacerdos potest simul plures
petit aliis prseferri, et secundum hoc hostias consecrare.
ad argumenta bene respondet Doctor. Item, quando ad aliquem effe- Argum.
Ad primum explicando Isidorum ad se- ctum concurrunt plura, seque pos-

cundam rationem dicit Sacerdolem per sunt illa fleri a pluribus, sicut ab
modum judicis remittere peccala in poeni- uno; apparet de domo, quia seque
tentia, sed in Baptismo virtute Sacramen- potest unus lapis apponi ab uno,
;
DrST. VI. QUiESTIO II. 543
et alius ab alio; et tandem comple- et iitrumque adhuc subdistingui-

bitur domus, sicut si omnes lapides tur, quia si eumdem, vel uterque
usque ad inductionem form?e ap- totum facit, vePunus abluit, et
ponerentur ab eodem. Apparct verba alius profert, puta unus mu-
etiam in alio exemplo, ubi est ma- tus est, et tantum abluit; alter
jor unitas effectus; seque enim mancus est, et verba profert. Se-
potest navis trahi uno tractu a cundnm etiam membrum subdi-
pluribus, sicut ab uno hnbente stinguitnr, quia si baptizat plures,
a3qualem virtutem illis ; sed in vel manifeste distinctos, vel imma-
Baptismo concurrunt plura, ut nifeste, ut in monstro, de quo du-
ablutio et prolatio verborum; er- bitatur si est una personn, vel
go seque potest conferri a duobus, duse.De his quatuor membris di.
quorum alter abluat, et alter dicat cendum est per ordinem.

verba, sicut ab eodem abluente et De primo dico, quod ille est ba- Unum
baptizari a
loquente. ptizatus,quia non est verisimile, duobus,
vel
itio Oppositum, Minister ibi reprae- quod unus faciens annullet factum pluribus.
osit.
sentat Christum, qui est mediator alterius; sed si tantumunus eorum
Dei et hominum. faceret, quod facit, factum esset,
ergo nihil minus quod facit, fa-
COMMENTARIUS. ctum est, alio similiter faciente.
Circa hoc duo sunt dubia. Pri-
(a) Ad primum arguilur, elc. Scopus mum, quia non potest idem esse a
I, et
isio hujus quyestionis est declarare an unitas duabus causis totalibus; unus au-
ionis
Sacramenti dependeatab unitaleministri ?
tem abluens et proferens verba,
Continet quatuor articulos prirr.us est :
est causa totalis
;
in baptizando, et
Si minislri simul concurrant in ablulione liociUa causalitate, quge competit
et prolatione forma ; secundus est : Si ministro ergo non potest idem
;
unus abluat, alter proferat formam ; ler-

I)<nptismus esse ab alio, qui sit
tius est : An unus simul posset plures ba- idem causator in eodem ordine.
I
p^?zare .^ Earadem qusestionem communi- Major [)robata est alins per Iianc
ter anliqui ac etiam moderni tractant hic,
l)ropositionem, quia uihil causat,
et similem iii materia de Eucliaristia quo non * existente, nihil minus est •
nl.
quarlus est de monstro, qualiter ba- causante.
effcctus. Pi-reterea si agens et for-
ptizatur debeat. um qua ap:it, sunt aliud (>t aliud,
et forma iiuhicta erit alin. Iloc
SGHOLIUM. accipitura Commeutatore. 5. /V///-
sir. 2. commcnlo, scd hic est aliud et

Uniim bapUzari possc a pluribus, sinjjiilis
aliud apêns, sicut ministro compe-
ponentibus matoriam ot Ibimam simul, quo
tit agere, et alia et alia foiuua qua
ca.su, nulius esset causa totalis I5aptismi ; et
du3e objcctiones contra hoc solvuntur. a<,nt, quia alia et alia intentio in
isto et in illo; erpro siinpliciter aiia

Respondeo (b), plures baptizare, baptizandi aetio. Sed cuilibet acti-
potest intelligi vel eumdeni siisci- oui (;oi'respon<let siia Iâssio ; orjjfo
pientem, vel plures suscipieutes sunt ibi plui*es baptizat ones pns-
sivae, et per consequens plures Ba- superfluant, et cajus proferentis, I
ptismi. difficile est assignare, quia qua
Ad primum, concedo illnm majo- ratione illa, et ista, et ita utraque
An plures
baptizantes rem de causa inducente formam vel neutra, quia uterque seque
faciant
iinam efiective hic autem inducit for-
; complete et consimili intentione
c-aasani
tolalein mam Deus, non minister. profert. Responsionem qusere.
Baptismi ?
Et si objicias, saltem formam Dici potest, quod baptizalio /lujiis, vel
Addit
Baptismi, utest Sacramentum, in- illius valel, scilicet, cujus haplizationem

ducit minister, et sic sunt duse Deus acceptavit. Cujus vero determinate, 1
causse, et utraqiie totalis. Respon- nobis penifus incertum est, solus novit
deo, uterque abluat, neuter in

si Deus, el cui voluerit rcvelare. 1
abluendo est causa totalis, et hoc Ad secundum argumentum de
immergendo (tunc
sive ablutio fiat actione, si ponatur in passo vel
enim ambo movent corpus im- in agente, dubium est. Si in passo,
mersi uno motu causato a virtute non est plures realiter, nisi pas-
motiva amborum; et licet alter siones sint plures;ncc passiones
posset illum motum causare, ta- sunt plures,quando forma rece-
men quando simul movent, neuter pta in passo una est. Et hoc
,
utitur sua virtute motiva,

tota tenendo, neganda esset illa pro-
qua posset ea uti, sicut apparet, positio major, quae accipitur a
quando duo portant unum pondus, Commentatore. Si autem actio
quod aliter solus posset portare), ponatur in agente, sive absolu-
sive fiat perfundendo, vel asper- tum, sive respectus ad passum,
gendo, licet uterque madefaciat tunc potest concedi major; sed
aqua a se perfusa, vel aspersa, tunc illa est falsa diversis acti- :
neutei' tamen madefacit tota illa onibus correspondent diversse pas-

madefactione, quse est per asper- sioncs. Quocumque ergo modo di-
sionem amborum. catur de actione, non ponitur plu-
Sed adhuc videtur stare difficul- res esse passivas baptizationes,
tas, quia uterque est causa totalis sed unicam. I
respectu prolationis verborum, et Et ex isto videtur sequi corol-
sic quantum ad unam partem ef- larium, quod Sacramentum Ba-
fectus exterioris, qui est Sacra- ptismi magis est baptizatio pas-
mentiim, erunt duse causse tota- siva quam activa, qui plurificata
lcs, et hoc est impossibile, ita de baptizatione activa, non plurifica-
parte effectus, sicut de toto. tur passiva, nec Baptismus, quia
Si alter
alterum Respondeo, diflicile est quin al- passiva est una. Istud autem illa-
praeveniat
abiolvendo terius verba superfluant, ita quod tum videtur probabile, quia bapti-
forniam,
aliter nihil non sint per se pars unius Sacra- zatus proprie suscipit Sacramen-
facit.
menti, quia ponere duo ejusdem tum suscipit autem proprie ab-
;
rationis esse partes unius, quod lutionem passivam, et non acti-

simpliciter esset perfectum, ha- vam, nisi dicatur idem realiter.
bendo alterum eorum pro parte,
videtur superfluum. Quse autem
.
DIST VI. QU^STIO 545
qua elevantur ad hoc non pcr virlulcm

aliquam aut motionem reccptam ergo si
COM.MENTAIUUS. ;
aliqua aclio est Sacramenlorum respeclu

(b) Responden plures baptizare, elo. etTeclus, nequit essc tolalis, nisi etiam
Priemissa e.xplicaLione casus per varias multiplicelur cfTeclus prout est a Sacra-
distinctiones subjicit resolutionem com- mentis, quia eadem repugnanlia accom-
munem Theologorum, et rationem ejus, modari hic poi.est, sicut et in actionibus
circa qua3 nihil occurril, Primo tamen principalium respcctu cjusdem cffcclus,
objicil, non posse esse duas causas tola- Suarez etiam loco prajmisso approbat
les unius el ejusdem effectus, quales modum, quo illa duo concurrerent per
sunt duo ministri et duo Sacrnmenta. modum unius in aclu secundo.
IIoc ipsuni secundo probat, quia ubi D. Tiiomas hic supponit csse unum 2.
agens et forma sunt aliud et aliud, eliam tantum Sacramenlum, quod docet cliam ^."ententir
effeclus inductus similiter erit alius et Sotus disl. 4. qnaest. tcnirn, art. 4. Palu- ^^p,..||"""'
sequi alius. Respondet quantum ad causam danus dist. 3. qnspst. 2, ibidem, Durandus, *""'•
jrsita-
em principalem, a qua est effectus in anima Vasque/. disp. 148. cap. 2. ct alii. Scd
:tus in
sueic
non mulliplicari; unus vero, aut diversi ralio hujus vaiie assignalur. Sotus, Du-
M-.-itate
ministri se habent tantuni minislerialiler, randus. Paludaiins suihunt unilatem Sa-
listro-
UD).
et non influxum physicum. cramcnli ab unilatc .<;uhjccli; Vasquez
jectio
an Sed ad hoc objicit de effeclu proxlmo putal csse unum formaliter Sacramen-
lit iluo
iismata? minislri, nempe ipso Sacramento quod lum, liccL materialitcr (livcisum,' ((uia
'
'^"''"
UlUl.ltlS
videtur multiplicari, quod perinde est ac constituilur in gcnere signi formaliter, Smramenii
ab
quaererc an sint ibi duo baptismala, et cujus uniLas in rebus numcro diversis unitate
iion usum solum. Ad quod respondet Ga-

...
repcrin polest, non cx unilatc physica
. ,
.*ul)ji'cti,
vei sifrmii-
I 1 ... .... oationis.
3riel
briel hac d. I, a. 3. dub. 4. duo fieri Sa- coruni conslans, scd cx umtatc signih-
rmat.
cramenta, a quibus etiam effeclus est, ut cationis. Sic in proposito, ablutio ct pro-
a causis tolalibus, ([uod hic auctor non lalio formye facta a diversis simul, in
putat esse inconveniens. Favet Cajelanus ordine ad eumdem fincm cl signitica-

3. parl. quxsl. 67. arl. G. ol quamvis non tum, consliluunt nnum numcro Sacra-
putet eumdem effeclum lotalem esse a mcntum, non (jut^d siul partcs ejusdcm.
causis pluribus et tolalibus principaliter Kcjicit praitcrea rationem Soli, quia
agenlibus, non censet esse inconveniens, nempe ii;i sunt pnÎationcs plurcs ct
ut procedat a duahus inslrumentalibus, ablutiones; crgo non vidcnlur c\ unitalc

quando unum est principale agens. Sua- subjecti csse unum Sacraiiicnlum. Ilc-
rez sequilur utrumque disp. 33, sccl. 3. spondcl Soto, Haplismum supponcrc pro
(jui etiam siatuunt Sacramenta physice ablutionc, qua^ fil in subjcclo, et non
agere per virlutom aut actionem rece- pro prolalione aul forma, (luia dicit, ul
plam in se, perinde philosopliari debcnt supra visum cst distincliouc 1, ct 2. Sa-
Iseculio de principalibus, et de inslrumenlis phy- cramcnla sc liahcrc sicut arlilicialia. qua<

Ipandi
sicis, si sint taiis in aclu secundo tola- sui)pomuil in rcclo pro matcrifi, ct noii
litato virtulis el actionis. Cajetanus autom, ])ro forma. .Vhlulioncs crgo illae, cliamsi
ut supra visum est, docet Sacramonta in divcrsis partihus scorsim llcrciil, siciil
osse instrumcnta pliysica poi- Dci assi- Irihuiuil (>amdcm dcnominalioncm loli
slentiam, aut divini imporii inliiiialioncm, suhjccto, (|ua (lii-jlur ahhUutn ahsoliitc
Toni. XVI.
ablutione baptismali, in quacumque parte talem per concomitantiam alterius, quia

fiat, sic etiani sumerent unitalem a sub- lioc est fundamenlum commune omnium
jecto in senteniia Soti. De hoc funda- in hac conclusione, quod nuUum esset,
mento satis dictum est locis praefatis. nisi ex suppositione significationis pro-
3. Sed nec responsio ipsa Vasquez omnino pri;je, tam unius quam alterius actionis
^^
"'''ratio satisfacit, quia hcet plures res physicae et prolationis ; ex quo destruitur illud ex
Vasquez.
gQjiyenire possint, ut locis pra^fatis Doctor quo unitatem hujus significationis desu-
bene exphcat, ad fundandam relationem mit, nempe ex eo quod simul concurrant
ad significandum Yasqu
unam signi ex instituto, sicut in Sacra- et causandum eumdem
raentis res et verba ad unam completam numero effectum, non possunt diversum
significationem Sacramenti ; tamen ista effectum significare, ac proinde nec di-
haic onmia sunt fundamentum significa- versam numero significationem aut rati-
I I
tionis, ut unum sine altero nequeat sionem Sacramenti in se habere. Haec ille. 1
~
gnificare seorsim ,
quia neutrum sine Sed oppositum consequentis sequitur ex Destru
altero est inslitutum ad significandum. antecedente, quia antiquam institutionem
Et quamvis quodlibet eorum in esse rei retinent in concurrentia, neque ex con-

non ordinelur, ut compars alterius, ad currentia vanatur inslitutio, in qua omnis
ahquod unum in esse rei, tamen in esse significatio et efficacia rerum fundalur.
signi ita ordinatur, ut ex iis simul coa- ergo si nequeanl concurrere ut partes,
lescat integrum fundamentum significa- sic etiam neque habere in se eamdem

tionis ; ergo non recte applicatur hoec significaiionem numero, aut rationem Sa-
doctrina ad institutum prsesentis quajsti- cramenti.
onis, quia tam ablulio quam forma, ut Gonfirmari potest de Circumcisione et 5.
est ab uno, per se significat effectum ex Baptismo, supposita sententia Augustini, Confim
tio.
de efficacia Gircumcisionis htec quantum Baptiso

institulione divina, et perinde signitica- ;
et
ret seorsim, modo quo significat

eo in ad deletionem originalis idem numero confirn
sunt]
concursu alterius, quantum esl ex vi significabant, erant tamen signa diversa diver
SacraE
institutionis, quae in nihilo mutatur, sive et Sacramenta, etiam quoad hunc effe- ta.
non concurrat de- ctum. Sed quia responderi potest de aliis

Non esse ^^'^^ concurrat, sive ;
unum ji^^ eliam ^per concursum alterius, ut effectibus Baptismi, aliter probatur, quia
bacraruen-
t""? ipse vult, una ablutio et prolatio, non Baptismus iteralus est signum diversum
ex unitate "^
significatio- concurrunt ut partes ad constituendum a Baptismo valide coUato, et diversum Baptisn

nis.
unum Sacramentum, cum ns quse proce- numero Sacramentum, alias non commit- iteratus
diversu^
dunt ab altero ; ergo etiam neque unum teretur sacrilegium iteratione ejus ; sed a priori.
signum Sacramenti simul constituunt ;

uterque habet idem numero significatum,
ergo cum quodlibet sit divisum ab alio ut per se constat in virtute, quin etiam
in ratlone Sacramenti, sic etiam in ratione ahqui Patres, ut supra ostensum est,
sacri signi, ac proinde aha et aha est ideo baptizantem denuo peccare asse-
significatio tolalis eorum, nisi veht di- runt, quia quantum est de se, reddit
cere Sacramentum subsistere sine signi- signum falsum, Sed haec perlnde se ha-
ficatione qua constituitur. bent, supposito fundamento Vasquez, ac
In proposito autem certum est abluti- si simul concurrerent. quantum ad signi-
onem formam prolatam ab uno, non

et ficationem, quiB singulis competit eum-
amittere suam significationem sacramen- dem numero effectum significant, quan-
.
DIST, VI. QU^STIO II. 517
lum est de se, ut eidem applicantur, dot veram esse majorem in causis princi-
nempe consignare et reliqua ; ergo unilas pnlibus, quae ex virtule propria operantur,
Sacramenti non potest ex unitalc ejusdem et pliysice, non autem in causis instru-
numero effeclus desumi. mentalibus aut ministerialibus, quae non

Videtur hic auctor confundere signifi- habent influxum in effectum ; et haec res-
cationem Sacramenti cum ipsa ejus cau- ponsio quadrat fundamento,quo ipse variis
satione, seu influxu, quamvis significatio in locis negat duas causas principales et
Sacramenti non consistat in actu secun- totales ejusdem ordinis, producere eum-
do, sed in virtute, quam habet in aclu dem numero eflfectum, totalitate actionis,
primo, ut Tridentinum docel, el veritas quia involvit hanc contradictionem,
;as
ejus practica, supposito impedimento ex nempe esse et 7ion esse effeclus ; hoc au-
aenti
e
parte subjecti, non dependeat ab effeclu tem inlelligi solum polest de causis, quae
6 tur
posito ; sed e contra, veritas enim sicut atlingunt effectum per seipsas physice et
et significalio denntat solum posse, et immediate, non vero de moralibus, ut
efficaciam, quantum est ex parle t)ei et sunt Sacramenta aut minislri. llicc re- j"^^°J^''
Sacramenti, qua) perinde in proposito sponsio supponit, sicut hic sunt diversi ^^^ '^^'"^"
subsisliL, sive concurrant plures, sive ministri, diversae intentiones, ita eliam
non, maxime ex prsscripta ratione hujus diversa esse Sacramenta.
auctoris neganlis concurrere ut partes Contra ulterius rephcat, saltem ipsa Repiicat.
ejusdem Sacramenti, nisi in eo tantum, Sacramenta, quse sunt effectus proximus

in quo efficiunt unum signatum, quod ministri, el physicus, erunt diversa hoc
nequ£ cohffiret doctrinae de Sacramenlis, modo, quia ablutio, et prolatio ita fit ab Respondet
nec rect<B Philosophiae, desumere scilicet alterutro, ut totalis. Hespondef in abluli-
unitatem causae in actu primo, qualem one communicare per modum agentium
habent Sacramenta diversa ab unitate partialium, vel saltem posse communica-
effectus, quia neque in esse, neque con- re, et sic duas ablutiones fieri unam, ut
sequenter in unitate, prius constiluitur supra explicui juxta sententiam Soti.
per posterius, neque duo calores causan- Sed objicil ulterius, sallem in prolati- Repiicat.
tes unum numero calidum, ideo sunt one formte non comnmnicant, et ita redit
unus numero cnlor. Quod ergo tam haec eadem diflicultas, quia a^que impossibile
prolatio, quam ablutio concurrat in actu est totum efleclum esse a duabus causis
secundo ad unum numero effectum, non lotalibus, sicul et partem effeclus.
facit, ut in esse unius signi efficacis com- Respondeo, inquit, dif/icile est quin al- 8-
Respouîo.
municent, nisi aliquo modo se habeant, lerutnus verba superpvant, ita quod non
ut partes unius. Fundamentum nabnelis sunl per se pars unius Sacramenli, quia
infra suo loco in materia de Eucharistia, ponere duo ejusdem rationis esse pnrles
et termino formali conversionis examina- iinius, quod simplicilcr esset perfectutn,
bitur. ubi difficullas hsec per se tractatur. /lahrndo allerum eorum pro parte, videlur
C.Rlerum quid censeat Doclor, quaiiivis super/luum ; qUiB aufcm supcr/luat, et cu-
hlia Nou
citetur pro sententia Tlm- Jus di/fcrenlis, dif/Jcile est assignari\ Plr.
itur. communiter I). reB<.iKil.
jtur. nijc, est salis ambiguum ; difficultalem (|uia nempc uliius(iue prolalio irquo esl
enim movet, et quid resolv.tt oxpenda- completa, ol cum dobila inlenlione; rc-
lUO
liris.
mus. Primo, responsiono ad jUam objerti- miltit rcspotisionem loctori : responsi-
onem de duabus causis tol.ilibus, rcspoii- oncm, inquit, quxre.

Responsio Subdit nesclo quis per addilionem, quae lum per se constituunt, neque simul cum
addilionis.
non spectat ad litteram, ut bene notavit ablutione et forma ab alio prolata. Si au-
Scholiasles, responsionem hanc, nempe lem. quseratur cujusnam ablutio, et verba
valere Baptismum ejus, quem Deus ac- supervacanea sunt, ac proinde ad consti-
ceplat, et hoc esse ignotum, cujus acce- tutionem Sacramenli minime concurrunl,
Vaiere ptat. IIecc responsio ad hoc solum condu- respondet, supple Scolus, id nobis incer-
ejus,' quem cit, ut cerlum sit suscipientem esse batum esse, et ex divina voluntate acce-
Deus
acreplat.
pLizatum; caeterum inepta est et puerilis, planle potius unam quam aham, pendere.
Reiicitur. Rejic
nihil faciens ad scopum Doctoris. Non ea Ihec Vasquez; errat tamen primo, quia
inlerp
tamen ratione est rejicienda, qua eam confundit additionem alterius extraneam ti<
praete
impugnat Vasquez, ut videbimus, sed cum texlu ; secundo, quia hac ralione
quia sic baptizantes, pra^ter peccatum ulilur Doctor ad probandura diversa esse
quod contra consuei.udinem Ecclesite Sacramenta -in eo casu, et non unum
committerent, sine ulla necessitate simul Sacramentum, quod et ipsa ratio mani-
baptizantes eumdem, committerent eliam feste concludit, ad quam non respondet

sacrilegium manifeslum, si ita res se ha- Doctor, eam movet: concludit, in-
sed
beret, quia quisque eorum induceret pe- quam, quanlum ad vim consequenlia; et
riculum nuUitatis Sacramenti a se collati ex forma, quidquid dicatur de ipsa,
(si simul nequirent concurrere ad effe- quantum ad probationem aut materiam.

clum), signum aut cerlitudinem non ha- Non solet Doctor ila extra propositum cur-
bens de acceptalione sui Baptismi apud rere, et littera ipsa est plana, quia per
Deum. Secundo, doclrina est falsa, quia modum objectionis contra unitatem* Sa-
quodhbet Sacramcntum ex instii.utione cramenti in casu communiter asserto ab
est efficax, et habet certam promissionem ahis, illam difficullatem proponit. Errat
divinam secluso impedimento ex parte denique in eo quod pulat Doctorem lo-
suscipienlis, si cum debita inlentione ad- qui de Sacraraento, quasi in actu secun-
ministrentur, et consequenler haberet do, et respective ad effeclum causalum in
assistentiam Dei in ordine ad effectum, suscipiente ; et hujus erroris causam de-

neque alter praevenit alterum, ut supponit dit additio quam non
illa, discrevil a
casus, neque est ahud impedimentum, textu, et eumdem errorem habet. Sic
neque est responsio secundum mentem eliam ahqui nostrse scholae interpretantur
Doctoris, ut poslea dicam. Doctorem loqui, ut Bassolus, Tartaretus
Vasquez tamen loco cilalo adducit et Aretinus. Unde putarem Bassolum esse
9.
Doctorem eamdem opinionem cum D.

in primura solutionis inventorem.
Thoma, nempe fieri unum tantum Sacra- Doctor ergo non intendit sic loqui de
mentum in eo casu. Postquam autem ad- Sacramento, sed solum ut est effectus mi- ggPJ
ducit fundamentum anliquorum Durandi nistri, ut patet ex ipsa objectione, quam ^^

Docto^
et Paludani, et post eos Soti, refert etiam primo movet de duabus causis totalibus, eji
Doctorem idipsum probare ex praemisso ad quam primo respondet non esse in-
Vasque/ passu litterae, quem ideo transcripsimus, conveniens dari duas causas ministeriales
DocEm. ^"'3 ^^'" ^^°' (ii^qui'' Vasquez de mente respectu ejusdem effectus gratiae, quia
Doctoris,) hoc modo baptizant, alterius principalis una a qua sola fit effectus per
ablutio, et verba formae supervacanea attingenliam physicam, ab aliis tantum

sunt, ac proinde neque unum Sacramen- ministeriahter, ita liabet versus Ad pn-
DIST. VI. OUi^STlO II. 549
mum concedo, etc. mox subjuno-ii : Et si dem omnino rationis, non secus ac in
objicias saltem formam Baptismi, ul est ahis compositis; lioc album numero,
Sacramentum inducit minister, et sic sunt verbi gratia, ila constituitur per unam
duae causse, etc. Respondet primo, quan- numero albedinem, ut altera omnino su-
tum ad ablutionem unam esse tolalem ex pertluat, ut neque idem numero consti-
pluribus partialibus, quanlum ad formam tuat, neque conslituere posset.
diffioile esse salvare unilatem Sacramenti, Eodem modo forma sacramentahs cum
quia ponere,mq\i\\., duo ejusdem rationis debita prolatione ab uno prohila, ita con-
esse partes unius, quod simpliciter esset stituit unum numero Sacramentum, ut
perfecUim, habendo alleriim eorum pro eadem forma ab alio prolata, cum simili Dmoformae
.... .. .,
neque m
. ultinuo
parte, videtur super/luum ; quas autem su- mtentione, sit supertlua, re, neinieiint
perfluat, et cujus proferentis, difficilc est neque in significatione possit ad idem '^''"î'J"f"*
""'"^'0'
assignare, etc. numero Sacramentum, '
ut pars ejus
«^
> ordi-
quando non
^«bordinan-
urde Ex quibus constat eum loqui de Sacra- nari, quia
^ quod natum est dare uitimum
lur.
,0 in mento, ut est effectus minislri proximus, actum completum, excludit in ordine ad

non vero ut est causa respectu gratia) aut illum effectum, omneni aham formam et
characteris ; et sic agil de eo in aclu actum diversum numero, qua^ advenire

primo, et prout virtute continet effectum nequit per modum conslituenti.«, nisi sup-
dumtaxat, non vero in actu secundo prout ponat potentiam incompletam ex parte
illum conferl ;
quae acceptatio Sacramenti materia} aut fonstituti, qua' in proposito
est ex scopo qua^stionis, el de menle nulla est ; ergo eaedem formae simul ad-
Doctorum, qui in lioc sensu quterunt, aii venienles nequeunt constituere idem nu-
sit unum Sacramenlum, an diversum in mero Sacramentum, cx eo quod qu;elibet
ratione signi sacramentalis. nala sit dare ullimum actum, vol omnino
Ponamus ergo casum suscipientem, nullum.
nempe Sacramentum, esse invilum abso- llanc 6rgo parlem teneo esse de menle m.
lute in sua voluntate, et nolle consentiri
^ , .
Doclons, ad quam
, /
racit
-.
sua
,•
ratio, quoe
Senl.'ntia
Docioris.
in receptionem Sacramenti, sed tantum aequivalet assertioni, et lioc potissimum

ficte et simulate se habere, in quo casu tenendo sententiam, quam ipse supra, ut
niiiil reciperet, quamvis perticeretur Sa- probabiliorem sequilur dist. :{. quxst. 1.
cramentum a duobus juxta casum qua^sli- nempe formam IJaplismi pertinere ad es-
onis ; adliuc manet liaec quitstio, an sit sentiam ojus, por modum fundanicnli si-
unum, aut duplex, secluso ordine ad ef- gnificationis sacramentalis, et non solum
fectum, qui non inest in re causatum. so liabore, ut circumstantiam respoctu
Quando ergo dicit Doclor supcrtluere ablutionis, ut so liabot inlontio minislri
formam ab altero horum prolatam, loqui- rospoctu utriusquo, et alia concurronlia.
tur de superlluitato in ordinc ad ununi Imo otiam idom .•issero, tonendo oli.im
Sacramentum consliluendum, quia neque sontontiam Magislri, <iuain \\\ prnliabiloiu
dua) formifi, neque prolatio earum, faci- defondit, f|ua' Idtam signilicalionem sa-
unt unum in esse roi aut signi, rospective ( riniiontalem staluit in ips.a ablutiono, ad
ad invicom, respective vero ad lolionom ([uam so liaberel sic forma. ut condilio ol

allera supcrtluit in ordino ad conslituen- circumsliuitia.
dum Sacramenlum unum, ([uia ail.Ta suf- Conlirmalur, iiblutio sacramenl;ilis ali
c,,,,^,.,,,^.
ficit ; ergo suporlluit alia, qua' cst c.jus- utro(iU(' lacl;i iion f;ifil uiunii iii osso '"'•
. :
550 LIB. IV. SENTENTIARUM I

signi sacramentalis, quamvis remote pos- vis forma Grsecorum, quoad modum signi-
set aliquo modo dici una pliysice ; ergo ficandi expressum, non denotet actum
tollitur unitas numerica Sacramenti in ablulionis in exercitio, ut est a proferen-
quantum ad materiam, et
proposito casu, te, sed respective ad passum, tamen in
Sacramen- quanlum ad formam. Antecedens proba- reipsa id supponit implicite, quia ad uiii-
ta
fieri
tur, quia forma prolata ab altero, sive se tatem Sacramenti requiritur ; et forma
diversa
liabeat ut compars ablutionis in signifi- Latinorum, quse est magis expressa in 1
quoacl
formam et cando, sive ut circumstanlia, ita determi- modo significandi, non solum quoad ip-
quoad
materiam nate verificalur respective ad ablutionem, sam substantialem significationem, est
ab ipso solo factam, ut nullo modo referri vera.
possit ad ablutionem factam ab altero, Hinc ergo patet ralionem illam, quam 14
quia denotat actum ablutionis, ut sit va- Doctor ostendit, nempe superfluere alte-
lida et sacramenlalis, quatenus a profe- ram formam, perinde concludere eliam
rentefit; ideoque ex communi sententia de lotione, qua sacramentahs est; et
si unus abluat, alter proferat solum for- illa quae praemisit de unitate lotionis in-
mam, non conficitur Sacramenlum ;
quod telligi debere respective ad subjectum de
esset falsum, si forma nata esset determi- lolione in esse physico, ut est a duobus
nare ablutionem factam a non proferente, ministris partialiter; non autem de loti-
vel etiam partialiter, nam quaicumque one, ut est significationis sacramentalis

ablutio nata determinari per formam si fundamentum, et ut refertur tam ad in-
seorsim fieret, esset sufficiens, et perinde tentionem quam debet habere minister ut
determinaretur per eamdem. applicans, quam ad formam ab ipso prola-
Et si dicas, ex conjunctione ad abluti- tam, qua3 limitantur necessario ad abluli-

13.
onem factam a proferente connotari ablu- onem factam a seipso, ut tota est, et non
tionem alterius, hoc niliil est, quia neque ut pars alterius ; ergo etiam superfluit lo-
ex institutione divina, hoc habet formse, tio facta ab altero respective ad constitu-
quae nullo modo variatur in eo casu ; ne- tionem Sacramenti, ut est per hanc for-
que ex institutione humana, verbi gratia, mam constitutum. Neque contra hanc su-
illa qua utitur Ecclesia Latina : Ego te ha- pertluitatem plurimum urget impugnatio
Forma piizo. elc. ita enim denotat actum ut egre- Vasquez, quae est tahs
connotat
ablutionem dientem a proferente et absolute sub hac Ex eo quod aliquid comparatione Sa-
^""^^J
ut est a
ratione, ut nullo modo ex significalione, cramenti, ita se habeat, ut sine illo recte Vasq
proferente.
aut modo significandi referatur ad ablu- constare posset, non sequitur recte ad
tionem factam ab alio, magis quam si di- constitutionem ipsius Sacramenti non con-
ceret : Ego video Petrum, non connotaret currere. Exemplum, si quis non solum
eumdem videri a Paulo, quod nullo modo confileatur peccata ahas non confessa,
significat ; ergo cum forma tantum signi- sed alias confessa, a quibus absolutus
ficet abluUonem baptizati non absolute, est, non sequitur confessionem horum
sed ut determinate fit in exercitio ab ipso peccatorum non spectare ad contsituti-
proferente, sicnon connotat ablutionem onem Sacramenti, quamvis etiam sine
ejusdemx factam ab alio, sive in eadem illa cum confessione aUorum consisteret
parte fiat, sive in allera, quinimo si ad Sacramentum ; ergo simiUter in propo-

I
ablutionem alterius referretur, esset om- sito, quamvis, una forma omissa, mane-
nino falsa in modo significandi. Et quam- ret Sacramentum, non sequitur quin illa
.
DIST. VI QU^STIO 11. 651
simul prolata, spectet ad conslitutionem quot peccata confessa, tam numero quam
unius Sacramenti. specie, etiam respeclive ad sententiam
15. Respondelur in primis unitalem Sacra- et cognitionem judicis, et salisfaclionem,
Ivitur.
menti Poenitentiae, aut diversilalem ejus licet unica sentenlia, quanlum ad remis-
numericam non sumi a maleria remota, sionem, terminetur actus judicialis, vel
qualia sunt peccata, sed a proxima, neque confessionos uiia informatione exponan-
illa esse materiam, in qua fundaLur si- tur, qua ratione dici possunt habere uni-
Jnitas gnificatio Sacramenli, sed esse materiam tatem, de qua suo loco.
Iramenti . •
oitentiiE cu-ca quam exercelur

i
; ideo
i i
nihil
-i i?
facere Aha qua praidictus auctor putat
raLio, Aiiaratio
^"t^^r? ^^ proposilum, illam instantiam, quia non se impugnare Doctorem, Lendil contra liuit"^
lur.
"'^"
^^^ ^^ habet forma Sacramenti Baplismi, illam addiLionem aUorum; sed nec eam
tur
\°i'r
tantia sed tantum fundamentum proximum, et recte impugnat, ut in simih alias visum
ullimatum conslilutum in geiiere formae, est contra eamdem supra de Baptismo
nullum dicftns ordinem, aut compossibili- parvulorum, dist. 4. q. l. hic dicit impos-
latem per modum compartis ad aliam sibile esse unam praedictarum ablulionum
formam, et consequenter ita consLiLuens et prolaLionum a Deo accepLari, non facta
hoc unum numero Sacramentum, cum ahqua in rebus ipsis mutalione. Quae ratio
hac numero abluLione facta a proferente, procedil ex modo, quo ahas explicat po-
ut neque ex parte formaj, aut materiae sit tentiam Dei ordinariam esse alligaLam
compossibihtas ad aliam formam numero Sacramenlis, uL ahLer nun posset supra
diversam. Et ha3c est supertluitas, quam modum ordinarium agere, quod est con-
intendit DocLor, non solum quoad acLum Iracommuiiem Ductorum asserenlium po-
constitutionis Sacramenti, uL manere pos- tenliam Dei non esse hgalam Sacramen-
set sine altera forma diversa, sed eliam lis, quin posset aUter dare effecLum ipsius
quantum ad posse, ita ut cum illa, nequeal Sacramenti sine Sacramenlo.
cohaerere, aut ab ea recipere constituti- Cajterum ut eadom ratio applicatur ad
oiiem ullam essentialem aut integralem, praesens, habel facilem solutionem ox
in esse Sacramenti, aut etiam simul cum principiis, ad qu;o dicta additio debeat
illa constituere Sacramentum essenliah reduci, nempe non dari duas causas lola- Du:<« raus»
aut integrali constitutione, et servata les ojusdem effeclus indivisibilis in esse quoinoao'se
inslitutione Sacramenti, ut de facto est. effectus ita ut ab una lantum natus sit
in'enw°iuf
16. Accedit ullerius, instantiam magis pro- produci totus et totalilor, si altingat ojus
bare oppositum, quia in genero confessi- productionem, sive instrumenlaliter, sive
onis et actus, est diversa numero confossio physice ; non ex dofectu virtutis in causa,
storquG- peccatorum, quaj alias non fuit confessa, sed ex defectu capacitalis in effectu. Hu-
tur
Btanlia
quando illa sola fit, el confessio Laiu iilti- jus generis putant mulli esse forinas suh-
rum aliorum venialium pecratorum, aut stanlialos in eodem passo producibilos,
alias confessorum, et ila h.jec diversitas ita ul si duo ignos appiicoiilur cidom
materiae infert diversitalom numericam iii pasFo, quod naluin ost rooipore fonnam
confessione, ut quandoquo fiat nulia con- ab alL(M*utro servata proporlione aclivila-
fessio, si omitlatur aliquod peccatum cul- tis, dislaiiLia. ot ca^toro a'quali iii i|)sis.
pabiliter, quod dobuit conlilori. Quin noutruin posse agere, scd roi|uiri detor-
ctiam si lofjuaiuur de confessione, ul esl minaliononi primi agenlis, (jua unus pr;o
informatio judicis, tol sunt confessiones alio dotcrminolur iii agondo, alloro niliil
agenle, qui licet includal in sua virlule cendum est, illa duo Sacramenta simul grati
utroi
,."''"°1"
tbrtnam produclani, lamen oIj incapaci- concurrere ad illum effeclutn, ut dicit SacraiD
tatem passi concurrenle alio igne, tit in Doctor supra in responsione ad primam J°>
potenLia remola et indeterminala, non objectionem; et hoc non esl inconveniens, totalii
vero proxima, donec determinelur per quia efficacia tam ministrantis quam Sa-
primani causam, cujus est supplere defe- cramenli consistit in eo praicise, quod
ctum naturai in iis, in quibus ipsa natura habeant adjunclam divinie volunlatis de-
deficit. terminationem et promissionem ; non est
17. Eodem modo in proposito, salvando aulem inconveniens haic mulliplicari, ila ut
idem principium, etiam quoad efficaciam intuitu tam hujus quam illius Sacramenti
Sacramentorum, respective ad effectum, et ministri, tanquam motivis numero di-
qui nalus esset, juxla hajc, procedere ab versis et totaUbus delerminetur per sin-
uno tantum seorsim, et non a duobus sula ad causandam STatiam sacrauienta-
siinul, tunc determinatio effeclus debere lem, ad quam Sacramenta, tanquain ad
provenire a prima causa, inquantum assi- eumdem numero effectum, ut apphcata
stit Sacramentis, neque requiritur aliud sunt huic sulDJecto, ordinantur. Sic etiam
motivum, ut unum prcTG alio in ordine ad elecLus mediante Baptismo aut PoBnitentia
effectum ordinarel, extra suam volunla- in fine recipit gratiam, et eamdem etiam
tem ; ordinaret tamen aliquod ipsorum ex recipit ex motivo electionis suaj, qu;ie sunt
volunLate antiqua, qua decrevit assislere diversa motiva, ad eumdem effectum de-
SacramenLis in ordine ad suum effeclum, terminanlia.
etsi dicas, ergo Deus esset causa, iit Alii docent, ut Bassolis, illa Sacramenta , 19..
Bassolis.
Sacramentum alterum careret effecLu. per modum unius se habere in actu se- Probabiiii
sententia
Respondetur negando consequentiam, cundo, et sic eLiam commode sustineri
quia h;cc culpa esset utriusque ministri posset, et declarari unitas numerica ipso-
concurrentis in eo casu, vel cerLe dicere- rum, ex uniLaLe numerica finis, uL hic et
lur neuLrum carere suo effecLu, quia nunc applicanlur, et fiunt et ordinanlur a
unum significat effectum in facto esse, minisLris, ut eumdem numero finem,
alterum vero in fien\ quod sufficit ad quem alLingunL. vel parlialiter vel totali-
veritatem formae ulriusque, ut supra alias ter in esss causai moraUs ; sic eliam sumi-
diximus cum Doctore de BapLismo Virgi- fur unilas numerica in Sacramenlo Alla-
nis dist. 4. quasst. G. EL sic etiam respon- ris, ut ordinaLur per modum completi
deretur ad replicam a nobis factam, con- paslus eL convivii ad eumdem finem,
Ira eamdem additionem ; sed non recte quamvis ille finis per . unam solam
quadrat, quia Sacramentum debet habe- speciem attingaLur. PoLest denique in re
re aliquem effectum ex ordinatione divi- morali sumi etiam unitas numerica a
na eL fine suffi insLitutionis, ad hoc ut materia remota uLriusque, nempe a loLi-
UciLe a minislro applicari possit ; in pro- one, inquanLum physice inLegraL unam
posito nullum habet, eL quando signal loLionem suscipientis ; et sic explicari
effeclum aliquem in facto esse, illud debet potest Doctor, ut supra visum est, et in
supponere vel a Deo concessum imme- responsione ad secundum, dicens bapfi-

diaLe, vel per alias causas. zationem passivam esse unam, inlelligen-
18.
OuanLum ergo ad effecLum remolum do tam de lotione interna quam etiam
tur minisLri, qui est gratia et character, di- exlerna modo dicLo utrumque enim ;
DIST. Vr. Q[I^STIO II. 553
complectitur, quia de lotinne inlerna

magis urget ipsum argumentum, ad quod COMMENTAUILS.
respondet; de externa autem expressius
loquitur responsio, ut submoveat rcpli- (c) De secundo membro, etc. IIioc cnn-
20.
cam, quae ex pluralitate actionum sumi- clusio est communis Doctorum, et ratio Conulusio
coinmunis.
tur; quantum autem ad internam lolioneni quam pro ea adducit, magis efficax est,
et ejus unilatem respondit expresse supra quam illa qua alii uluntur, putanles ver-
in responsione ad priuiani objectioneni bum liaplizo, pro ministerio tolius Sacra-
dicens, eam esse physice a causa princi- menti sumi, quia ille verbi usus cst im-
pali, quffi non muUiplicatur, a ministris proprius ; forma enim non denolat scipsam
autem tantum ministerialiter. per modum signiticati, cujus prcjlalio
integrat minislerium Sacramenli, sed

ipsam ablulionem, ut lit a ministro. Ilanc
SGIIOLIUM.
rationem Doctoris sequuntur moderni,
Suarez loco cilalo, et Vasquez cap. 4. tan-
Suare/.
Non valero liaptismnm, uno poiieiite fo)'-

quam magis efficacem. Uatio ergo a priori Vasquez.
mam, et altero materiam ; et qu;e hujus ra- esl inslilutio Chrisii, qua». sufficicnter col-
tio ; ita Alens. 4. p. q. IG. m. (5. I). riioin. 'A.
ligilur cx Ma[tha'i uUimo, ubi traditur
p. q. 07. art. (5. Uonav. d. r,. art. 1. q. t. lii-
et forma Baptismi
pr;ncepluiii •
fiiintes,
chard. d. 3. art. 4. q. 1. lâlud. Sotus, (".a])i'.
docele omnes Genles, bapUzanles cos hi
Durand. citati.
nomine Palris et Filii et Spirilus sancti,
ubi denolalur ablutionem dcbere ficri ab

Desecundo membro distincti-
(c) eo qui baptizat cum invocationc Trinila-
onis, dico quod utroque seorsnni lis; quod supponunt eUam omncs Patres.
aliquid faciente, et neiitro totum Voluit crgo Christus habere unum mini-
simiil sic ablnente ct profercntc strum iu ministcrio integro Sacramenli,

veid)a, niliil fit. Ncc est alia ratio. sicuL causa principalis esl una ; ct patet,
nisi institutio Dei, qui sicut voluit inquit Doctor, in forma Latinorum : Fgo
esse unum principale af^cns, ita baplizo te, etc qu;o fonn;! non cst f;ilsa,
voluit haberc unum ministruiu et signiiicat ablutionem praecise, ut fil ab

in collatione intcgi aSacramenti. eo, qui profcrt illam fnrmam ;
quod debel
Hoc otiam appnrct accipiendo etiani sic intcUigi iii forma Oriiicorum,
istam formnm, (|ua nos utiuiur, qu;i' in nullo c;isu, cst valid;!, (luin in
nam pcr verba illa, profcrens ca, endcm e.^sct valida form;! Latinnrum, qua^
signilicat se abluere non autem ; tainen non essel valida in casu, quo ablu-
debet oratio esse falsa, qu?o est tin lieret ab altero diverso a profcrenle,
forma Sacramentorum veroruui. (juia csset falsa. 21.
Marîiius.
Consimilitci' ctiam debct intclligi Marsilius in I. '/uiral. \. art. \. dubio II.
Kjiis
dun essenl sentoutin

vci'})um (tr.Tcorum dic^cntiuui, Jm- docct in c;isu necessilalis, ubi
piizriiir, ctc. quia non cst tantuui prycscntes, (|uoruin unus cssel mancus,
dcprecatio, scd ctiam quMcdam efii- ;ilius vcrn inulus, posse ministrari valide
cax optatio, ut sit scusus pci' : l);iptismuin, mntn Iav;inlc, cl inaiico pro-
istum nctum mcuiii circa istuiu, fcrcvilc formain, linc luodn : .\os tc bapti-
('.«^«'tan.
ba|)ti/ct)ir ille. zainus, elc. qucm sequi vidclur Ciijctnnus
554 LIB. IV, SENTENTIARUM
3. part. qusest. 67. art. 6. respon. ad. 3. non exerceretur actus ablutionis a profe-
Gasus non ^^^' ^^ ^^'^^ diximus supra, casus iste est rente ; neque ex declaratione, usu aliquo
admittitur. fictus, quia in nullo casu, aliquis est ita aut praxi Ecclesise ; neque ex paritate
mancus, quin projicere posset aquam ex ratioriis polest extendi ministerium Bapti-
ore in subjectum, et stalim subjungere smi ad casum praescriptum, qui non subest
verba, quia quaecumque virtus motiva legi, et omnes Theologi repugnant. Nescio
sufficit ad perfectam prolalionem, sufficit ergo quo fundamento aliud asseritur, et
etiam ad projiciendum sorbillum aquae in magis videtur superslitio contra veritatem
subjectum, vel certe dimiltendum el con- et reverentiam Sacramenti, quam pietas
Impugna- tinuando prolationem formse, esset Bapti- in eum, qui sic laborat necessitate. Con-
tur.
smus validus. Secundo, in nuUo casu clusio probatur ab aliis ex quibusdam
necessitalis Sacramentum confici potest, Canonibus, qui spectant ad Sacramentum
quin etiam conficiatur ordinarie, loquendo ordinis, et varias patiuntur interprelati-
de Baptismo. Tertio, perinde illa forma ones ; sufficiat ralio Docloris, el communis
erit falsa in eo casu, etiam pluraliter ex- sensus, ex quo institutio Sacramenli sumit
pressa, quia : Nos te baptizamus, etc. legitimam interpretationem. Videantur
denotat ablulionem fieri ab utroque,quod moderni.
casus non permittit. Quarto, Sacramenta
habent suam institutionem conformem
SGHOLIUM.
legi ordinarise, et non compreliendunt
casus, sicut neque ipsa lex, cujus sunt
Unum posse baptizare simul plures, pro~
remedia ordinaria ; non debet ergo de
ferendo rormam pluraliter, quo casu verius
facili eorum instilulio referri ad casus est fieri plura baptismata. Doctores citati
exorbitantes, et non subsistentes, sicut coramniter. Esset tamen peccatum, sine ma-
neque efficacia. Quidquid enim sit de xima necessitate id facere.
quibusdara prseceptis, quai ad integrita-

tera ipsorum spectant, verbi gratia, de De tertio (a) membro divisionis,
prsecepto confessionis verbalis in eo qui concedittir quod iste plures simul ,^r„^,f;
Absolutio
potei
in casu est mutus, vel integra^ confessionis om- aspergens vel fundens, et simul baptiz
valida.
nium peccatorum in eo qui jarajam est proferens formam in plurali, di- plure
moriturus, vel in eo qui petiit absolu- cendo Ego baptizo vos, baptizat
:
tionera, et amittit usum loquelae, qui simul omnes, tamen peccat morfca-
valide absolvuntur in tali casu, ut coUigi- liter, quia non.servat formam im-
tur ex natura actus, in quo instilutum est positam sibi ab Ecclesia, nlsi forte
Sacramentum, accedente Ecclesiae decla- esset tanta necessitas, quod immi-
Ratio
hujus. ratione. Et quia ad veritatem formte et neret mors omnivim, et si quando
sententiae, in qua primario hujus Sacra- singulos baptizaret singillatim,ali-
menti vis consislit, sufficit informatio, qme quis eorum foret mortuus, ante-
passibilis est ex casu, quando afia haberi quam alios baptizasset.
nequit. Sed hic est dubium, utrum tuncunnss
In proposito tamen nihil tale habetur, sit unus Baptismus? Videtur quod ^^,^2
Nequit
appiicari in quia ueque ex natura actus ablutionis, ut non, quia plures sunt baptizati, ^g^^Ssn
proposi 0.
(jenotatur fieri a proferente formam, qua? efc per consequens plures bapti-
essel falsa et practice et speculative, si zationes passivse, et ita plures
DIST. VI. QUiESTIO II. 555
actioDes, et plnres Baptismi. Sed vcl ducT, de hoc debct haberi di-
oppositiim videtur, quia non est ligcns inquisitio nntequam bapti-

nisi unica ibrma, nam verba tan- zetur. Potest autem iniqui?îtio
tum sunt semel prolata. Posset haberi, vel ex partibus corporis,
tamen magis conccdi, quod sunt puta, si sint duo capita, vel duae
plures Baptismi, tenendo illud, spinse dorsi, vel principale indi-
quod dictum est, quod Sacramen- cium dc cordibus; sed illud non
tum Bai)tismi est baptizatio pas- potest esse facilitcr evidens, dum
siva.Et tunc ad argumentnm di- vivit.Sed nec signum de duobus Duo capita
non
cendum, quod non oportet ad plu- capitibus esset omnino certum, signiGcant
necessario
rificationem alicujus, omnia qu?c quia possibile esset aliquam cel- duas
aninias.
sunt in illo, plurilicari, sed sui- lulam in matrice esse perforatam
ficit aliquod eorum plurificari, ad pcr totum, prsetcrquam in parte
hoc quod totum plurificetur. Et superiori, et tunc concurrerent
iila etiam forma non cst simpii- partes seminis cadcntes in di-
citer una, quia \y vos inciudit in vcrsis incastraturis matricis, pro
se singuiare pluries gcminatum. tota parte inferiori, ct tunc di-
An autem casus ne essitatis. stingucrentur in parte suprcma.
qui positus est de piuribus statim et ibi duo capita,
formarentur
morituris, excusaret ministi'um cum tamen rcliqua matcria non
utentem ilia forma, Baptlzo vos, a sufficeret, nisi pro formatione
peccato mortaii, dubium est. Vi- unius personae.
deturtamen hoc rationabile, quia Brevitcr, cvidcntissimum si- Regula (li-
gnoscendi
ex quo in potcstato Ecclesise fuit gnum distinguendi, est per actum an
nionstrum
determinarc istam formam ad intciicctus ct voluntatis, Si cnim sit una
persona,
iiia verba, Uaptizo te, (sicut dictum sunt dua^ animae, non cst neces- vei dua;.
cst supra disi. 3. f/mest. 2.) non vi- sarium unum scire quidquid scit
dctur, quod ipsa voluerit ali<iuem aiia, et vciic quidquid vult alia,
ita prsecise ad iilam formam ar- tamcn raro vcl nunquam accidit,
ctare, ut pcr lioc aiicui pr.neclu- quod sint dune anima^, quin sint
dcrctur via salutis. Nunc autem duo capita, \c\ dua^ partes prin-
in casu prsedicto, aiicui iliorum cipnles capitis, licet non e con-
pra)cluditur salus, si non possct verso. Et si quo modo possit de-
aliquis sine pcccato mortali uti prchendi divcrsitas intellectunni
ista forma : IJaptizo vos. Nam si in in intclligcndo, i)utn quod pcr
quocumque casu cssct peccatum aliquod signum dtq^rc^lu^nderetur
mortalc, nullus dcberet eos sic idcm sciri et nesciri, vcl possct
baptiznrc; nullus cnim d(d)ct sn- depi*chcndi divcrsitas voluntntnm,
lutem altcrius procurare, peccan- puta, quod essct ibi vcUc et nollc
do in se mortaliter. d(^ codcm, nbsque dubitatioue tc-
De quarto mcinbro (b) distincti- ncndum cssct, quod essent ibi (iuno
onis, dico quod si tcmpus liabci"i aniinro. Sed istud non potcst Ju-
potest ad disccrncuduni, nn mon- dicari, nisi Ao inonstro adulto,
strum sit sim|)licit(M- unn pcrsoun (|unlc poiiitur riiissc in Frnucin.
Mon.slnini
habens diio capita, quoriim imvim aspersis, nt patet in tertio mem-
in Gallia.
expressit nolle de eo, de qiio alind bro distinctionis.
expressit velle. Unmn enim no- Neqiie secunda probatio de mon-
liiit continere, et sobine vivere, et stris, quia si essent duae personae
aliiid lascivire et epiilari, et cnm in monstro, essent singillatim ba-
umini per os sunm excederet, ro- pti/andro vel si simul baptiza-
;
liqnum clamabat se gravari. rentur hac forma Efjo liaptizo vos, :
T)e tali monstro dico, qnod si qiiamvis minister peccaret sine

Monslfinn
duarum cortitndo ])otest haberi, ct sint necessitate, quae non posset de
aniniaruni
partes, de quibus patet quod per- facili inveniri, talis scilicet, quod
quoniodo
baptizan- tinent ad distinctas personas, se- nonposset expectari singillata ba-
dmii.
paratim perfundi deberet ista pars ptizatio eornm, essent tamen diio
et illa, cum iteratione forma> in Baptismi, sicut dictum est in ter-
singulari super utrumque. Si au- tio membro distinctionis.
tem certitudo liaberi non possit, Ad tertiam probationem de Eu-
baptizandus est saltem in illis charistia, quamvis Sacerdos pro-
partibiis, qu?e principaliter per- ferendo semel verba, plure-s ho-
tinent ad unum, cum form.a in stias consecret simul, tamen sunt
singu.lari ; et secundo abluendjo ibi plures consecrationes passivse.
sunt aliae partes, quse non viden- Et etiam posset concedi, quod
le
tur principaliter pertinere ad il- essent plures Eucharistiae, sicut

lum primum, et hoc cum forma, plnres hostise, similiter plura vina
qucB servanda est in illis, de quibus consecrata, sicut plura vina.
est dubium, quse ponitur Exiraoag. Ad secundum dico, quod in ali-Argum. 2
, Unilas
de Baplismo el ejus cffec/u, capite de quo concurrunt plura,
,
quorum bapnzantij
quibus. quodlibet sine alio est aliquid in requhitM

se, et sicut est aliquis in se, ita Bap^4m.
SGHOLIUM. potest permanere ut sit aliquid
totius, sicut exemplo
est in illo
Si monstrum habere dua
constat animas,
;
^^ partibus domus. Hoc modo non
pars spectans ad lianc animam, seorsim
est in proposito, quia nec verba
baptizanda, a parte qua3 spectat ad aliam.
Si dubium est, an liaec vel illa pars sit
sine ablutione sunt aliquid Bapti-
aUerius animre, sub conditione baptizetur. smi, nec ablutio sine verbis. Et
si saltem illa ut simul exi-
dicas,
8. Ad primum (c) argumentnm, an- stentia, sunt ad Baptismum, et
Ad ar;
tecedens non est verum, loquendo sic possunt adhuc esse a diversis,
de uno Baptismo. Nam si idem hoc verum esset, si non esset
baptizat plures, hoc est pluribus unitas efticientis requisita, in-
baptizationibus passivis, et ita quantum illa constituunt unum
sunt plures baptizationes. Et si signum ; est autem requisita
intendat probare majorem, lo- propter ordinationem principalis
quendo de unico
Baptismo, re- agentis et instituentis ; et istud
spondeo, quod hoc non prolât non esset signum efiicax, nisi to-
prima probatio de multis simul taliter ministraretur ab eodem.
.
DI5T VI. QUiESTlO III. 557
quaest. 3. prout ibi est explicatum. rorma
COMMENTARIUS. etiam illa : liapUzo uos, cequivalcrot plu-

ribus formis, quia extenditur ad omnia
(a) De tertio membro divisionis, etc. singularia germinata per pronomen plu-
2i.
icliisio Gonclusio ha;c est communis quoad utrum- rale, pro quibus divisive supponil, ut
iminis.
lensis. que membmm, eamque supponit Doclor facianl numerum.
Thom.
Bonav. ex sentenlia Alensis, D. Thomse, D. I3ona- (b) De quarto membro, elc. Vide tex-
bliard.
otus, venturae, Richardi. Eam etiam docet So- tum, in quo regulas discernendi diversi-
'obalio
iclusio-
lus ; videanlur locis cilalis in scholiis tatem personarum et animarum in mon-
nis.
pryemissis hujus quaistionis. Ratio esl, stro, fundatas exhibet, et modum ipsum De
nion>Vro.
quia nihil deficit ad valorem Sacramenti baptizandi licile et valide juxta doctri-
requisilum, quantum ad matcriam et for- nam in pra^cedenti mombro prajmissam.
mam, quia illa variatio formae de singulari (c) Ad primum. Ilesponsio ad argumen-
in plurale, quoad particulam vos, lequi- ta patet ex textu, el ex doctrina prjemissa
ritur ex parte subjectorum ; et idem con- in variis membris seu articulis quajstionis.
tigisse in faclo supponunt Doctores, as-

serenles Aposlolos tot miUia uno die
QU.TlSTIO III.
linxisse per aspersionem, et in conversi-
one Indorum concurrenliuni ad fideni in
lanla muUiludine, factum esse constat,

IJlrum requiratur simul csse ((hlu/ionem
Iôsse
iires ab
quorum Baptismum ratum habet Ecclesia, ct prolalioncm vcrhorutn ?
simul
l|pti/ari.
et necossitas ex paucitate ministrorum
Kicliard. d. 3. avi. 4. (j. 2. Cajet. tom. 1. opusc.
sufficienler qualificat aclum respective Iruct. 26. Soto d. 3. q. un. aii. S. Ruhioii hic
ad legem, quando IJa.ssoI. q. 1. Gabr, luc q. 1. arl. 2. Suarez
aliter nequeat ipsis (j. l.
.3. p. lin». 3. (1. 2. sect. 3. (/loss. cnp. Detralie,

provideri ex casu aut defectu ministro- 1. q. 1. Vasquez 3. /•. (/. i. {'i8. e. 7.
rum ; hoc tamen intelligilur, si caetera

qusc ad doctrinam faciunt, priemittantur, secundiim sic proceditiir, et
A(l
.Vrjiim.
et inquanlum fieri potesl reliqua praipa- afgiiitur quod non oporteat simul
ratoria ad Baptismum. Si autem nequit essc al)lutionem (^t prolationem
hoc fieri, saltem instructio el dispositio verborum, quia Eucliaristia est
pelentium Baplismum pricmitti debet. De unum Sacfamentum, et tamen
ca^tero non licet plures extra casum ne- inter verba consecrationis siip^M*
cessilatis baplizare simul, conlra consue- panem ct verl)a consncrationis
tudinem Ecclesiiu, ct cum mutatione siiper viniiin, (>st maiina int(M'-
etiam formaj, quam tenetur servare mi- positio, (|uia ab illo loco : siiiilli
nister ex casu. Vido Doctorem versu An modo, US(iU(' : llir csl cali.v.
autem, etc. Oppositum, Augiistiiuis siipcr H.itio

oinioîi.
23. His suppositis, qu.nerit an essont plura ,Ioaii. lioniil. SO. i>t 1. (|. 1. \^c-
|EsE(Mlt
llura Sa- Sacramenta? et respondct fore plura trall(' : Acccdil r rhiiin ad (•lcnu-nlinn,
RlrameDta.
Sacramenta ex mulliplicatione matoria', cl /ll ."âcriDiwnluin
nempe abJutionis, ut recipitur in subjeclo

SCHOI.IU.M.
prout dixi in arl. 2. hujus; inlelligit
tamon do ai>lulioiic passiva, ul csl a pro- KtMiuiri ft isiiriicori) ."iiiinillatLîii liiimnnatn
fercnte, ut patct arl. 3. ot sup-a disl. 3. s, II iiior.ilciii, iiitor nialeriam ot 1'oruiaiii

Baptismi, ita ut antoquam aitera pa.is similiter incipit et desinit esse

finiatur, altera inchoetur; et idem est dc
debitOP, llt ff. ad Velle. l. dehitrix.
simultate partium in aliis Sacramentis.
Illa?bene possunt esse objectio-
nes et subtilitates BernardicT,
Ad (a) istam qiisestionem patet, et quidem satis asinina?, timen-
2.
Quse quod reqniritur simnltas, et prin- do ne asinus bibat Sacramentum,
simultas
cipalis ratio est institutio Chri- quia aqua neque antc prolatio-
requiratur
sti instituentisduo tan- hsec nem verborum, nec in prolatio-
quam unum signum completum, ne, nec in ultimo instanti, ne-
ad signandum efFectum, ita quod que breviter unquam, neque sine
neutrum esset signum sine alio. verbis, vel cum verbis, est Sa-
Sed (d) qualis simultas ? Una cramentum, sed ipsa ablutio in
opinio super illud cap. Dctrahe, aqua, et ad bibendum illam non
dicit quod aqua per se non est potest venire aliquis asinus. Nec
Sacramentum, sed quando con- ista simultas ultimJ instantis
juncta est cum verbo, scilicet in prolationis verborum et ablu-
uUima prolatione ipsius. formse; tionis, est necessaria, nam Apo-
et hoc verum est, dicit glossator, stoli baptizantes tria millia uno
secundum tantum quod si
eos, in die, Act. 2. non semper cum ul-
in illo instanti in quo forma ter- tima syllaba formse asperserunt,

minatur, et a qua fit Sacramen- ita quod tunc aqua tetigerit ba-
tum, pucr non esset in aqua, non ptizatum.

esset baptizatus. Non tamen se- Quod etiam ipse adducit, vir-
Perma as
quitur, quod asinus possit bibere tutem aliquam esse in aqua in quan
desinit c.
Sacramentum, quod argumentum ultimo statim desi-

instanti, efc
no:
est, qu.
tangit ibi contra Gandulphum di- nere, nihil est proprie intelli- i
incip,
Reprehen-
dit giossas centem, quod aqua est Sacra- gendo verba, quia permanens esse.
juristarum.
^^^^^^^^ scd idco nou sequJtur
_
quando desinit esse, non est,
contra illos, quia dicunt aquam quando incipit esse, est habet ;
esse Sacramentum tantum in enim primum sui essc, et non ul-

ultimo instanti ; nec mirum est timum ergo si simul incipiat et
;
secundum illum, si incipiat et desinat, simul est et non est.

desinat esse in eodem instanti, Nec illud oportet propter hoc,
cum hoc sit reperire in aliis ut non remaneat virtus in aqua
casibus, secundum legem; et po- post actum baptizandi, quia nec
nit unum casum, /f. de acceptilat. aliqua virtus est in aqua, quando
l. antepenult. et reprehendit illud actu baptizans utitur ea, sicut tac-
exemplum. Sed ponit aliud de tum est, dist. 1. nec illse concordan-
servo dato uxori a viro, ut eum tise legis probant idem incipere si-
manumittat. Nam in eodem in- mul et desinere, sed habent suum

stanti incipit et desinit habere do- intellectum, quo modo dominus
minium, ff. de donat. inter virum ct alio modo incipit habere dorainium
nxorem. Quod autem, § ullim. aliud servi dati uxori, quam prius ha-
exemplum potest poni, ubi quis buit, et desinit habere eo modo
.
DIST VI. QU^STIO III. 559
qno priiis Habuit enim

habuit. nis continet corpus Cliristi; etiam
prius immcdiate, et nnnc habet me- sine consecratione sangninis sed ;
diate, qnia nunc est servus uxoris. hasc verba niliil sunt Baptismi,
Dico ergo, quod talis simultas sine ablutione, nec e converso.
ultas requiritur, qualis requiritur in
lana
jralis, actibus humanis. Noluit enim COMMENTARIUS.
dis.
Christus nos obligare ad tam
subtilem simultatem, quam vix (a) Ad istam quaestioaem patet, etc. 1.
posset homo percipere vel ser- Esl condusio communis, quia id

Conclusio
exi-it commuais.
vare. Judicatur autem simnltas institutio, ut forma delerniinet mate-
inter factnm hominis, et verbum, riam, et coalescant in unum, quocumque
quando incipit unnm anteqnam modo ad invicem ordinentur, sive ut
totaliter liniat alind; et hoc in- corapartes ejusdem fundamenli, in quo
differenter, sive istud prius fl- perflcitur significatio sacramenlalis, sive
nierit quam aliud, vel e convcr- ut fundamentum, el circumslantia juxta
so, verbi gratia, si qnis dicat varios modos explicandi specialem es-
illam orationem, facias hoc, et sentiam hujus aut illius Sacramenli in
fricet barbam, sive incipiat ac- specie, intelligilur difficullas in Sacra-
tum suum ante prolationem, sive meniis, qu;c in usu consislunt, non au-
e converso, dum tamcn nnum tem de Eucharistia, in qua est ratio
non flniatur complete ante in- specialis, quia est permanens, ut indicat
ceptionem alterius, dicetur : IUe Doctor.
simul dixit hoc, et fecit hoc. Ita (b) Scd qualis simuHas, etc. Primo
Sinuiltas
dico, qnod sive Sacerdos prius rejicit opinioneni glossatoris 1. quxstA. mDteriie et
lormse
immergat una immersione, ubi cap. Detrahe, etc. atque fundamenta
moris terrse est ter immergere, ejus; ei merito, ut omnos conceduni,
et postea incipiat verba cum se- quia Gln-istus non voluit ministros Sa-
cunda immersione, sive prins in- cramentorum, qucC pro conditione homi-
cipiat vcrba dicere, et dicto Iigo : num iu malerla facili et pervia instituit,
le baplizo, immergat cum illis vor- quo facile per ipsa perveniri possct ad
bis seqnentibus, est sufflciens si- salulem, ot quorum niinislerium voluit
mnltas, dum tamen prolatio non esse visibile et perceptibile; non voluii,
flniatnr ante inceptionem a])ln- in^juam, obligaro ad rigorem .Malhemali-
tionis, ncc ablntio flnintur ante cum, qui neqult sub sensum, aut pru-
inceptionem prolationis, talis si- dentiam cadere ; .sufficit orgu moralis
mnltas est sufflciens ad Bapti- propinquitas, qu;u intervenit inler ac-
smnm. liones hunianas.
•?um, Ad argnmcntumdc l^^ncliaristia, Aliqui, ul Vasquez el Suarez locis ci-
dicendnm qnod non (>st talis unitatis a Scholiasle, imponunl noslro Doclori
tas inter species panis et vini, eum voluisse roquiri sailoni, ul alilulio
qnalis est in Sacrnmcnto Bai)ti- incipiatantequam forma lorminelur. ;uil

smi. Illa) cnim non sunt partes e contra quod tonuil G;>jol;inus opu.s-
;
tnk;s, ([uarnm nentra signilicat culorum tom. l. tu. 2G. § .\ii cujus evi-
sinc altera. Vere enim spccics pa- dentiam, etc, Molius inioUoxii Soio Doc-
torem, quem eL ipse sequilur dist. 3. versu de interpositione, etc. ubi dicit suf-
quxsst. unica art. 8. neque hoc requiri ficere ad connexionem verborum formae
in rigore, sed sufficere conlinualionem in ratione veri signi, continuitatem re-
moralem, juxla naluram cujusque acLio- quisitam ad actus humanos. Unde si ali-
nis et moclum enunliandi formae. Ex qui- quis dicens : Baptizo le, interponat hoc
bus conslat ad SacramenLum exigi nunc verbum, tacete, vel recedite, et prosequa-
majorem, nunc minorem, quatenus ad tur formam in reliquis, donec absolvat,
signum sacramenlale speclanL hic et non impeditur continuitas ejus ad sen-
nunc, quia licet in liac materia omnis sum sacramentalem requisita ; sed non
diligentia adhibenda est, ut debite exer- major requiritur propinquitas formae ad Non 1
debet
ceaLur, tamen submovendi sunt scrupuli materiam, ut fiat toLum signum sacra- propi
ta
et pericula, qua? de valore Sacramenti mentale quam unius partis formse ad formi
niatei
possint exoriri. aliam, ut siraihler servetur sensus sacra-
qui
Sentenlia part
Docloris.
Et hccc est sententia Doctoris, nam mentalis : sed iisec non esL physica, sed
Ibrm:
licet posuerit modum secundum rigorem moralis, eL liumano modo considerala, se ini
Philosophicum, etiam salvandum de si- alias eLiam syncopans, aul singulliens,

multate successivorum, quae existunt per aut respirans, aul suspirans, non posset
partes, et non simul, et quai magis est valide proferre formam, interclusa voce
in praxi, et quam ex congruitate et et lialiLu per ejusmodi, seu poLius inLer-
reverenlia minisler debet observare, ut rupla ad modicum, quod est falsum.

Sufiicit
moralis. actionem abluendi faciat invocando Tri- quia sic non esset signum aptum infirmi-
nitatem, tamen neque id asseruit de Isti humanse, ergo etiam similis unio et
necessitate Sacramenti requiri (quamvis continuii;;s inter formam et materiam
requiratuf de necessitate minisiri, quan- sufficiunt ex mente Doctoris. Scholiastes,
do servari potest), quin etiam minor per quando dicit requiritur, inlelligit quan-
moralem continuationem ablutionis et tum est de necessitaLe eL congruilate
prolationis formae sufiiciat. Picit enim ministri, dum poLesL, quia servanda esL
sufficere (ut excludal raliones glossatoris) regula ItiLualiura eL usus, eL in minis-
ad simultatem, ut una aclio incipiat an- terio Sacramentorum, si possibilitas
tequam terminetur alia, non dicit lamen adest, et via tuLissima est sequenda et
omnino lioc esse per se requisilum, nam eligenda, ut optime praescribit Doctor
ralio primum docet suffi-
posita ab ipso eodem ioco in fine praecedentis paragra-
cere propinquilatem moralem et huma- phi.
nam, per quam maLeria et forma ad idem

referantur per modum unius signi, et § QUtESTIO. IV.
Qualis est, etc. in fine, ait impugnando
glossatorem : Apostoli baptizantes tria Utrum oporteat baplizantcm esse per-
millia eodem die, Act. 2. iion semper cum sonaliter distinctum a baplizalo ?
ultima syllaha formse asperserunt, ita

Alensis 4. ?i. q. IC. m. 8. Rich. htc art. 4. 17. 3.
quod tunc aqua tetigerit baptizatum, etc. D. Tliom. 3. p. q. 06. art. 5. ad. 4. Rubion /uc,
q. 2. a. 1. Bassol. (/. 3. q. 1. D. Bonav. d. 5. art.
quo casu aspersio potuit prsevenire for-
1. q. 1. Vasquez 3. p. d. 148. cap. 7.
mam, aut subsequi.

H oc eliam clarius coIIigiLur supra ex Ad tcrtiiim ai^guitiir, qiiod non
dist. 3. qusBst. 2. | De secunda variatione, oportet baptizantem personalitei^ Ar;
.
DIST. VI. QU.EST10 IV. 501
(listingni a baptizato, (juia Sacer- Sacramentum non est Sacramen-

dos potest dare Euchari-
sibi ipsi tum, quia Sacramentum illud non
stiain, ut patet inMissa; crgo si- consistit in usu, sed ministrare
cut potcst recipere Sacramcntum Sacramentum Baptismi est ipsum
illud a seipso, ita et istud. Sacramentum. Et ratio diversita-
{alio Contra, Extrav. de Baptismo et tis est, quia Sacramentum Iâpti-
josit
ejus effectu, cap. dcbiium. smi consistit in usu essentialiter,
et non in aqua, ut dictum (>st in
SGHOLIUM. quacstione pra^cedenti; Eucharistia
autem est quoddam permanens
Oportere baptizantom distingui a bapti-
distinctum ab usu Sacramenti;
zato, probat figara, auctoritate et rationo.
quamvis ergo aliquis posset esse
Ista (a) qusestio solvitur expresse in usu Sacramenti permancntis
pro parte aftir-
in illo cap. Debitum, minister et suscipiens illum usum,
mativa, ad quod adducitur flgura, non tamen potest hoc in Sacra-
auctoritas, et ratio congrua. Fi- mento, quod essentialiter consistit
gura est, quia Christus ad hoc in usu.
signandum, non a se, sed a Joanne

baptizari voluit. Anctoritas colli- COMMEXTAIUUS.
gitur ex verbis Domini dicentis
1.
Apostolis Matth. ult. Ite, baptizate (a) Ista qnieslio, elc. Il.ec conclusio est
Nemo se
omnes qentes in nomine Patris, etc. exlra dubium. definita ab Innocenlio III. bnpli/.are
l)Otest.
ubi discipulos exprimit in secunda cap. Debiium, de liaptismo, quod cilal
persona, et baptizatos in tertia. Doctor. Rationem autem subjeclam illius
Ratio quae innuitur ibi, est ista, capitis, quaj est Poniiliris, aliqui vocant
quia in Baptismo celebratur illa in dubium, tanquam non probantem, icU^)-
spiritualis generatio, de qua veri- que lecurrendum esse dicunl ad insliiu-
tas ait, Joan. 3. Oporlet vos nasci lionem soIamChrisli. Videanlur Rubion el
denuo. Sicut ergo in carnali gene- Bassolis locis cilalis a Scholiasle. Si spo-
ratione alius est qui gignit, et ctelur polenlia Dei instiluenlis Saoranum-
Fhplicalur
ralio
alius qui gignitur, ita ct in sacra- ta, non est dubium, quiii Deus posset uli
l'oritlficis.
mentali generatione, alius dcbet minislerio j)roprio liominis ad seipsum

esse qui spiritualitcr generat, et regenerandum s|)pcialit('r |)(M' nuMlum
alius qui spiritualiter generatur. mii)islri ; el sic ralio illa non j^robal aliltM-
2.
Ad argumentum, dico (juod su- lieri iion posso, sod illa ralio dalur lan-
argum sceptio r]ucharistia3 non est Sacra- quam congruenlia fadi ol inslitulionis
mentum, sicut tangetur in materia poslta', iiam omne serundnui tjttid dicilur
Uorel ron-
de Eucharistia, sed est comestio respeclivo ad suum simpliriter, cnjus ^.rucntiiim
fniti.
seu percei)tio sacramenlalis ; IJa- proprielalcs secundum aIi(jUom iiiodum
ptismus autem est Sacramentum. parlicipare dobel, aul imitiri, (|ula est ens
Et si arguas, Sacerdos saltem mi- parlicipalum. Scripluia ol Pilros dicunl

nistrat sibi Sacramentum Eucha- Raplismum esso lavacrum rov:onoralionis
ristia?, ei*gO pari ration(^ potcst in Chiislo, a peccalo, quod (juis ex .Xda-
istud. Respondeo, ministrare illud mo generaliouo Iraxil, et socundum imila-
Tom. XVI au
tionem generationis carnalis, qua pecca- favorem proprium quoad propositum, quia
tor nascitur ex Adamo, describitur ejus accedit ad Sacramentum, ut inscribendus
regeneratio in Gliristo per aquam; unde membrum Ghristi et Ecclesia?, a quibus
Paulus servans eamdem proprietatem : est separatus. Neque refert si inscribens
Mii^
Nonprius, inquit, quod spiriluale est, sed minister sit membrum separalum perso- ^pa^
quod animale est. nahter, vel Paganus, vel Judseus, quia per^
ODl
^^"^^
Congrue ergo sicut in caeteris Baptismus licet non sit membrum vivum Ghristi,
2
Regenera- jnstitutus esl, ut servet suo modo proprie- quoad fidem et characterem, est tamen
tio retmet
simiiitudi-
' ^
talem generalionis in aliis, ita et in hoc, membrum ejus, quoad auctoritatem et
1
nem ratio-
nis. ut sit a ministro differente a persona intentionem, ut est minister.
baplizala, tanquam a causa proxima ; in Huc etiam tendit ratio D. Bonaventurse,
rebus aulem mere supernaturalibus, quse quia idem non polest esse mundans et
dependent a voluntate Dei, non est alia mundatus. Alensis recurrit ad veritatem
ratio, nisi sic volo, sic jubeo . Sed ex na- formae, quse designat distinctionem per-
tura rei factae potest colligi congrua ejus sonarum. Veritas conclusionis de faciU
ratio, qualem appellat Dociov prsemissam, deducitur ex ahis decrelis Ecclesiae ; sed
in capite citato a Pontifice adductam, illud solum adducit Doctor, quia casus
cujus efficacia reducilur ad factum el in specie practicatus est a Judaeo, qui
institutionem, quia baptizans debet in seipsum baplizavit inter Judaeos existens
persona Christi et Ecclesise, quorum mi- in defeclu alterius ministri, cui fidem
nisler est, et intentionem servat, ministra- Sacramenti profuisse, docet Pontifex, id
re Baptismum seu lavacrum regenerati- est, per charitatem operantem, non ipsum
Bantizatiis onis. Hoc aulem non potest filius Adami, Sacramentum quod nullura fuit.
^^'niste™' ^t- remotus inquantum ipse suscipit Sa-

Christi.
cramentum regeneralionis, ut eo conjun-
QU.^STIO V.
gatur Ghristo et Ecclesiae per regenera-
tionem, quia reprsesentat Adamum et
Utrum in haptizante requiratur intentio
mortuum vita spirituali, quia sic consi-
membrum Adami per baptizandi ?
deratur, ut adliuc
peccatum, et qua subjectus est morti ac
Alensis 4. p. q. 13. m. i. per tres art. D. Bonav.
damnationi ; ergo initiatio ejus et reductio
hic 2. p, a. 2. q. 1. et i. Rich. a. 1. q, 2.
ad vitam, debet fieri per alium, qui susti- D. Thom. q. i. a. 2. et 3. p. q. 64. a, 8. Suar.
ibid, 13. s, 2. et 3.
net intentionem et auctoritatem Ghristi et
Ecclesiae, nam in politiis humanis, nullus
civis civitatis adversije, ex sua auctoritate Ciixa tertium principale, quaeiô 1.
inscribitur in civitatem aham, sed hoc duo Primo, utrum in baptizante

: ^'"s'
simiiitudo debet fieri per membra ipsius civitalis, requiratur intentio baptizandi ?
opposita.
^^j^g ambit incorporationem ; tahs est Secundo, an requiratur in eo
civilas Dei quae est Ecclesia, et civitas actualis intentio baptizandi ? Ad
diaboh cui inscribilur homo per pecca- primum arguitur quod non, quia
lam ; ergo rile debuit servari haec pro- non habens iidem potest baptizare,
portio. patet hoc de Pagano, de consecrat.
3. Ilinc ergo recte sequitur, baptizalura dist. {. Romanus ; sed non habens
non posse sustinere personam Ghristi in fidem non habet intentionem, quia
DIST. VI. QUyESTIO V. 563
nnlhis vnlt fleri, quod non credit placitnm possnnt multa concnrre-
posse fleri. re ad rationem unius signi, pro-
iim. 2. Augustinus
Prseterea, super pter actionem instituentis, licet
Joan. Homilia 5. Non timeo ehri- nihil aliud sit, a quo habeat uni-
osum Sed perfecte
in actu baptizandi. tatem. Patet de circulis ornatis
ebriosus non potest habere usum foliis viridibus et aliis mnltis, ad
rationis; ergo nec intentionem. signandum multum.
atio
Contra, Magister in littera c. 1. Dico (b) ergo
distingnendo de ,„t,„^,^d„.
iHWit.
Solet etiam quceri in hoc, inquit, sicut intentione nuantum ad obiectnm, i'''^'''^'"
^"-
in aliis Sacramentis, sicut forma est respcctu cujus dicitur intentio, ^-^v- ^^-
servanda, ita intcntio celebrandi est ha- quod minister potest dici intende-
benda. re, vel actum illnm qnem exercet,
vel flnem propter qnem tnlis actns
SGHOLIUM. est exercendns. Secundo, magis
proprie accipitur intentio, qnia
Rejecta ratione Richardi dicit duo. Pri-
mum, baptizans nccessario debot intundere mngis respicit flnem propter qnem
actum baptizationi.s, id est, libere illum intenditnr, nt patet lib. 2. tamen
elicere, ut valeat.Secundum, non tenetur primo modo aliter accipitnr, ut
intendere flnem ultimum, bene tamen finem patet per Augnstinnm 9. dc Triu.
proximum in particulari vel generali, id
^^ ^^^^j frequenter , ubi vult,
est, facere
,.,.... ^.
baptizatum
Ghristianum, vel j-.
quod mtentio
.• i.-lh-
copulat mtei igen-
seu quod solent,n. ^
. , •
,
quod instituit Ghnstus, Ghri-
,
^ '
stiani facere, Trid. ss. 7. can. 14. et ss. 14 tiam cum parente. Hoc etiam mo-
can. 9. Vide Goccium tom. 2, lib. 5. art. 2. do accipitur intentio 2. Phi/sic. ic.vi.
c. 9. ct inde, ubi agens ex intenti-
2. Ad istam qurestionem com-
(a) one, qnod dicitnr agens a })roposi-
h. prte-
ti dist. mnniter conceditur quod sic Ad to, distingnitur contra agens natu-
l.q.2.
quod ponitur talis congruitas, rale.
quando ex aliquibus duobus flt Dico (c) ergo, qnod oportet mi-
3.
unum, oportet quod hoc fiat per nistrum habere intcntionem [^rimo
aliqnod conjnngens illa verbnm ;
modo, scilicet respectn nctnsqnem
et elementum concurrunt ad unnm exercet. Cnjns ratio est, qnia
P>aptismum; ergo requiritnr ali- intentio rcqniritur in (|nocnmqne
qnid conjungens illa hoc antem ;
liomine agente aliquid non for-
conjnngens non potest essc susci- tnite, vel exercente aliquem actum
piens, qnia habet rationem mate- hnmannm, proprie loqnendo dc
,ta
rise et susceptivi ergo oportet, ; actibns humanis, qui scilicet cau-

qnod sit in ministro; sed tnlc nihil santnr 'per intellectum et volnnta-
videtnr, nisi intrntio, qnia ipse tem ab homine.
ministrans per potentins exteri- Hle nntem actus, qnem minister
ores, pnta motivam qnaablnit, et debet cxcrcere, dcbet essc huma-
expressivam qna pi'ofert voi-ba, nus in co, et nou casnalis vcl for-
causat illa, ut distincta. tuitus;est cnim ;ictns, ad (|neni
ontra H.Tc ratio non videtnr mnltnni T)ens obligavit ministrum ex parte
chard,
efflcax, quia in signo instituto ad sui, et suscipientem cx parto sua.
Actus antein ad rjnem homo obli- est actus alicujus, ut ministri ex-
gatiir, debot esse humanus, non ercentissignumDei; habens au-
casualis vel fortuitus, quia super tem aliquem actum humanum in-
fortuita non cadit obligatio; ipsa tendit flnem illius actus, ut est sibi
eiiam obligatio est, ut homo in- actus humanus; ergo minister in-
tcndat illu 1 a(i quod olligatur. tendit flnein proximum istius ac-
Siautem loquamur de intentione tus, ut est sibiimpositus sed flnis ;
secundo modo, scilicet respectu ille ultimus, scilicet ordinare is-
finispropter quem talis actus est tum ad vitam seternam, non est
exercendus, dicendum, quod talis flnis hujus, ut est actus humanus,
flnis est duplex, scilicet principa- ad quem flnein oporteat actum is-
lis et remotus, utpote, quod bapti- tum ordinare, ut sit sibi humanus.
zatus flat fllius regni, qualis fleri Hoc autem rationabile est uni-
non potest,si non habeat gratiam, versaliter in usu signi practici. Si
per quam est dignns vita. Alius quis eniin legislator institueret in
est proximus et minus principalis, sua politia, tactum manus esse si-
ut scilicet baptizatus flat Christi- gnum practicum amicitise, non in-

anus, sive membrum Ecclesiae mi- tenderet, quod utentes illo signo
litantis; et utrumque flnem potest praecise haberent actum huma-
aliquis intendere in universali vel num circa istud, inquantum est
particulari. tale quid materialiter, sed inquan-
Dico (d) ergo, quod intentio flnis tum est tale signum institutum.
Intenlio fi-
nis proxiini
ultiini nuUo modo requiritur in Et si disposuisset omne tale si-
quomodo
neccessaria
baptizante, quia Paganus nuUo gnum facere servari, non faceret
ad Raptis-
iniun ?
modo intendit ordinare istum, lioc servari, nisi homo
exerceret
Quare in quem baptizat, ad vitam seternam; actum istum, ubi est institutus ad
baptizante
requii'itiu' requiritur tamen intentio respe- talein flnem.
inleutio.
ctu flnis proximi, et hoc vel in
particulari vel in generali ; in par- SGHOLIUM.
ticulari, ut si intendat istum in- Explicat rationem instrumenti secundum

trare legem Christinnorum ser- quinque ejus acceptiones, de quo d. 1. q. 1.
vandam ; in generali, si intendit et 4. resolveus ministrum esse causam se-
facere circa istum, quod Cliristi- cundam respectu Sacramenti, sed instru-
mentum rcspectu gratifie, eo modo quo agens
ani solent facere circa suos.
dispositivum est instrumentum respectu
Ratio autem quare requiritur effectus principalis.
ista intentio respectu flnis proxi-
ini, et non respectu flnis ultimi, Sed contra istain objicitur sic :
Deus vo-
est congrua, qnia scilicet Instrumentum non oportet quod
luit istum actum exercitum a mi- liabeat actionem propriam, quia
nistro esse humanum in eo, et non in actione propria non esset in-
tantum ut est talis actus in natu- strumentuin, sed principale agens;
ra (qui in hoc non distingueretur nec multo inagis oportet, quod
a quacumque alia balneatione, instrumentum habeat intentionem
cum aliis verbis), sed inquantum respectu flnis, sed sufflcit, quod
DIST. V[. Qri^STIO V. 565
clirigatnr a priiicipali agente inten- disponens, ut dividitur contra per-

dente finem minister est instrn-
; ticiens, qiiam agens instrumenta-
mentum Dei, ergo, etc. le, divisum contra principale.
Prseterea, ad Sacramentuni niliil ^'ol si ponatur instrumentum
per se requiritur, nisi vol pai's activum, et tamen attingons ter-
vel res Sacramenti ; sed intentio minum principalis agentis, in hoc
non est pars, nec aliquid Sacra- distinguitur a causa secunda, qiiia
menti; quia non est aliquid sensi- non habet in esso qiiioto formam,
bile, nec est res Sacramenti, quia quae sit principium agondi in suo
res Sacramenti est in suscipiente ordine, sed tantum in actuali mo-
Sacramentum. tione, et recipit eam dum actuali-
Ad primum, dico quod aliud est ter movotur. quocumqiioKt de causo
loqui de causa secunda, ct aliud dc illorum trium, scilicet causa so- '"ti'i"isT"
^'
instrumento proprie dicto, de quo cunda proprio dicta, et causa in- î'^J,'^['^°
'"''^"^'.°'^^'"
tractatum est supi'a distinci. 1. striimentali dispositiva et instru-
1 propnam.
a se- Causa enim secunda habet for-- mentali activa per formam rece-
Sl mam projiriam in esse quieto, qufie ptam in actuali motiono, falsiim
Luo' 6st sibi ratio agendi in ordine suo; est quod non habcat intontionem
E- ^^ '^^^ respectu ejusdem efFectus, propriam, eo modo quo agens na-

modis respectu cnjus agit causa princi- turAle habet intentionem natiira-
ecau- palis in suo ordine, ita quod uni- lom, quia quodlibot istorum triiim
Iterans
iiur versaliter secunda causa proprie habet formam propriam, qujie est
umen- ,
cx' l • • i
•
m. accepta, enectum principalis cau- sibi proprium principium agendi

sae per formam suam propriam in ordine suo, et per consequens
attingit, in virtute tamen causse l)ropriam intontionoin, quia for-
principalis agentis, quia subordi- mam activam naturahMU ('onso-
natur Sed instrumentum pro-
illi. (|uitur intontio isto inodo.
prie, si ponitur activnm, vcl non Quarto modo posset poni instru-
3. ilp
attingit effectum principalis agen- mentum. ot proprie activiim rc- .\niiii. ot
aiibi.
tis, sed tantum aliquam dispositi- spoctu totius, aliqua pars, ciii sci- (^(immodo
onem pi'3eviam, quomodo qualitas licot, primo convonit oss(^ prinoi- ^,f"i'";";,.
alterans dicitur instrumentuni pium oporationis, (d, tofi non iiisi '''''j''",''''^"
sul)slantinn generandum sub-

ad Dor nartom. VX hoc modo Pliiloso-
' '
'>'sp'''i».
opernlioiHA
stantiam hoc tamcn non est, quod
; plius vocat organa partos illas, loiiusf
sit instrumentuin in actione alte- S(K;undun) quas convonit loti o\\c-

randi, imo respectu altrrationis ratio. VX ishid (|Uodam modo lia-
est perfcctum principium, in tan- bot int(uUi<)nom propriam, ot(jiio-
tum qiiod si p(^r so esset, i)or so dain movio non. Nam rorma (\jus
l)Ossot altcrare ; sod soliiin pro- activa, ot ost ojus, (*t ost totiiis;
pter hoc dicitur insLnimontum sod ojus osl, j)rimo ; totius autom
rcspectu substanti;o, (juia agit ad (^st per so, scd uon prinio, ot oo-
ali(|iiain rormam, qu<in ost disposi- d(MU modo iV^ iulonlioiio. Non (Miim
tio ad siihstantiam; und(> ad siih- cst liic o!'(lo virtutis ad virtuhMu
stantiam dicorotui' magis agons \\\ cssr (iiiirtii, si(Mlt iu pl'imo UKUI-
bro;nec ordo effectns ad effectum, do dictum, aliud a quatuor modis
sicut in secundo ; nec virtutis in praedictis, est motum susceptivum
fieri ad virtutem in esse quieto, sicut effectus prioris ordinati ad effe-
eadem virtus,
in tertio; sed est dictum posteriorem, ita quod rece-
versimode tamen participata in ptum in eo, habet ordinem ad ter-
toto et in parte; et de isto mem- minum principalem, sicut effectus i
bro posset concedi, quod tale in- propinquior causse ad effectum re-
strumentum non habet aliam in- motiorem; non autem habet ordi-
tentionem a principali agente, si- nem causalitatis proprie dictae. Et
cut nec aliam actionem proprie de tali posset concedi, quod in-
habet pars, quam totum agens per strumentum non habet actionem
partem; sed alio modo habet eam- propriam, respectu effectus, quia
dem. Exemplum primi, Sol et pa- nec habet aliquam virtutem, nec
ter respectu generationis fllii. Ex- in esse quieto, nec in fieri, et ideo
emplum secundi, ignis et calor, simpliciter non est activum, et per
qui est disponens ad generationem consequens, nec habet intenti-
alterius ignis. Exemplum tertii, onem, ut convenit agenti.
color illuminatus, et species colo- Patet ergo quomodo illa major g^
Miaister
ris in aere, respectu mutationis debet intelligi^ de instrumento, causs
_
oculi ad speciem vel visionem co- quiavelde

^-
quod scilicet non secum
isto,
respect
rt^
loris. Exemplum quarti, organum est activum, sed receptivum ene- sacram
potentise nutritivae, et totum ani- ctus prioris; vel quarto modo desedrei'p<
mal respectu nutritionis. parte respectu totius operantis inlrum
8. Prseter hsec quatuor, communius per partem; et minorest falsa, et îjsp^Sit
«
Dist. 1.
q. 1. ct4. dici consuevit nomen instrumenti quantum ad quartum modum, et J^^^
Instrumen-
ta de quibusdam aliis, id est, de in- etiam quintum. Imo minister est
artis non . i
suntactiva.
,
strumentis
, . .
artiticum,
,^
a qaibus causa secunda respectu abluti- °noQei
I16C6SS&
primo tractum est nomen instru- onis, non tantum ut ablutio est, m
menti, ut de securi et serra, et sed ut sacrumentalis ; et ideo ha-iate°atio
hujusmodi de quibus frequenter

;
bet propriam intentionem, cumPdSi
ponuntur exempla ista, quae, ut sit agens voluntarium; et Qon na- ^^^ûJ^
ale.
dictum est supra, non sunt pro- turale, illam scilicet quse pertinet
prie activa, neque respectu princi- ad cognoscentem. Sed respectu
palis effectus, si agens per talia principalis effectus Baptismi, sci-
attingit effectum principalem, si- licet gratise, potest dici instru-
cut monetarius per aliquod instrumentum respectu Dei, eo modo
mentum attingit figuram impri- quo agens dispositivum dicitur in-
mendam monetse, quse est termi- strumentum respectu perficientis
nus ejus principalis; neque forin secundo modo et tale agens
;
mse disponentis, si agens per talia non habet intentionem respectu

agit ad dispositionem prseviam, si- termini principalis agentis, sed
cut per securim agit ad divisionem respectu sui proprii termini. Et
ligni, qnpe est praevia form?e arcse. ita concedo, quod non est necesse
vSed tamen instrumentum isto mo- baptizantem habere intentionem
iii
DIST. VI. QU^STIO V. 567
respectii nltimi finis Baptismi, sed sect?ie Judmorum adscribere, et fa-

respectu Baptismi. cere circa eum, qnod Jndaei fa-
Ad secundum dico, qnod ad Ba- cinnt circa snos circnmcisos,
ptismnm pertinent aliqna tan- etiamsi non crederem circnmci-
qnam intrinseca, et nliqna nt ex- sionem illam valere ad salntem.
trinseca; et concedo qnod nihil in- IIoc etiam modo aliqna verba,
trinsece pertinet ad ipsnm, vel ad qnibns utnntnr manfi vel magiae
fnndamentnm ejus, nisi sensibile. incantantes, posset aliqnis bona3
Tamen sicnt cansa efticiens reqni- fidei proferre circa materiam
ritur necessario ad ipsnm, tan- illam, circa qnam alii ntnntur,
quam causa extrinseca, ita illnd intendens in generali facere illa
qnod est quasi principinm agendi ad illnm flnem, ad quem illi pro-
tali Principium
causae effectivae. ferunt.
antem nltimatnm determinans Ad secund'im dio.o, qnod ebrio-
agens intellectuale ad agendnm, sns est, qni est assuetus ad ebrie- Ad2.
est intentio, qnia tale agens per tatem, et iste non semper est
imperinm volnntatis, cst causa ebrius, quia non sempcr impedi-
activa motiva aliarnm potenti- tus ab actn rationis. ^'erum ergo
arnm, qnse snbjacent imperio vo- dicit Angustinns \on limeo cbn-:
Inntatis. Qnando ergo dicitnr, osum, id est, assuetum generaliter

qnod nihil pertinet ad Sacramen- ad ebrietatem, qnia
consue- illa
tum, nisi sit aliqnid Sacramenti, tudo mala non prohilêt, qnin Ba-
vel res ejus, verum est de eo qnod ptismns ab eo coUatns sit bonns,
est intrinsecum ipsins fundamen- non tamen quando est ebrius. Et
ti, vel signati ipsins Sacramenti. hoc dico perfecte, qnando tota-
Sed intentio neutro modo est in- liter impeditnr ratio, sed aîas
trinsecum, requiritnr tamcn ex qnando est non impeditns, potens
parte agentis. ratione uti.
lio.
Ad primum principale dico, quod
Ilarg. 1 non habens fldem de flne nltimo, COMMENTARIUS.
non intendit ordinare istnm per
Baptismum ad illnm finem nlti- (a) Adislam qusesHonrm, plc Ilie aijiUir
mnm; credens tamen eum posse de inlentione, inquanluni requirifur, ul

1.
De
per Baptismnm adscribi sectse principium ex parte agenlis a proposilo, "nientione.
Christianornm, sivc credat sectam qualis esl minister; superius aulem ex-
illam valere, sive non, potest in- clusi sunt amenles et incapaces ralionis
tendere adscribere istum illi s(^- a ministerio Sacramenli, (iiii.i al) iis non
ctsn ; vel geiieralius potest inten- polesl i)rocedere aclio liumana, vel lioc
dere facere per actnm istnm circa ministerium niodo luunann, i\\x\ o.<.\ ut
hunc, qnod Christiani intendunt procedat medianle intenlione cl scienlia

facere circa tales. Exemplnni, por m<Hlum judicii el discrelionis, el non
possem enim ego, credens Jndneos fortuita^ aut mera^ appreluMisionis. pt sino
per circnmoisioncnii distingiii nb omtii usu ratlonis. Non agitur autem hlc
aliis, intendere liunc [)arvnbnn de qualitate intenti(»nis, sed do ejus sul>-

stantia ; in sequenti de qualitate disseri- parte cxaminis, negans actionem sacra-
lur, seu de modo ejus. mentalem esse debere subsannationem

Distinguit Doctor infra, § IIoc autem mimicam, aut lusum. Errorem praedictum
ralionabile est, etc. intentionem huma- docuit Lullierus in lib. de caplivilale Ba-
nam respectu ministerii Sacranienli du- bylonica, cap. de Baplismo ; et in arli-
plicem. Aliam, qua esset actio quidem culo 12. damnato a Leone X. Calvinus in
Duplex libera, sed non formaliter usus Sacra- Anlidoto ad canon. W. Tridentini, Tilman-
inteiUio.
menti, qua Sacramenlum est, id est, nus in lib. de erroribus Pontificiorum.
caeremonia sacra, et ille usus esset ma- Alii Doctores Catholici, licet admittant I3?
Sentenl
terialis, rerum et verborum , nempe sanam doctrinam de intentionis neces- Catherii
applicatio rei et formae Sacramenti, non sitate, tamen aliqui eam dure expHcant.
tamen per modum Sacramenti, sed ad Calherinus, in opusculo de intentione
alium finem, ut irrisorie, et simulate, ministri Sacramentorum, dicit sufficere
ut quoiidam illudebant Ecclesise idolo- intentionem exterius faciendi, ea qua}

latrae, vel malefici, ut quando ex in- facit Ecclesia, nempe ponendi abluti-
stinctu dsemonis baptizant bruta ad con- onem, et verba debita, quam intenti-
Intentio temptum Sacramenti oneni nequit non habere, san»
; vel si quis intensi sit
matei-ialis
Intentio deret dicere formam recilative tanlum, menlis, quamvis neque Ecclesiam esse
foi'inalis.
et non ut esl signum practicum. Alius credat. aut ullum effectum Sacramenti,
modus est, quando fit usus Sacramenli neque ullam aliam inLentionem, quse cum
formaliter, ut est cairemonia sacra, inten- hac conslare potest, officere Sacramento,
dendo facere quod fecit Christus, et Ec- quin perficiatur.
clesia seu Christiani faciunt, sive ex Citatur pro eadem sententia Angelus,
intentione speciali, sive ex generali in- verbo Baptismus 5. n. 7. sed immerito,
tentione ; et de intentione hoc modo quia dicit non sufficere intentionem so-
sumpta Doctores hic disserunt. lum lavandi corpus, et requiri saltem
Hairetici negant illam intentionem re- intentionem, qua fiat per modum caere-
Error h;e-
reticorum quiri ex falso dogmate, quia putant Sa- moniffi consuetse, et in reipsa hanc esse
cramenta non esse causas gratiae, sed intentionem faciendi, quod facit Eccle-
solum excitanlia signa fidei, quod pe- sia, licet non sub illo expresso motivo.
rinde ipsis competit, sive hoc a mini- Idem sensit Innocenlius IV. in cap. Si
strante intendatur, sive non, quia ha^c quis puerum, de Baptismo, etc. quem
excitatio competit ipsis ex institutione male in suum errorem allegat Kemnitius.
sua respective ad eum, qui fidem con- Paludanus in solo matrimonio requirit
cipere potest, sicul, si proferatur haoc intentionem ratione contractus, in quo
dictio homo, aul homo currit, quaecumque perficilur ; in aliis solum intentionem
sit intentio proferentis, perinde excilat proferendi verba legitime, et hoc potis-
ad memoriam signati audientem, et se- simum asserit in Baptismo, quia minister
cundum hoc etiam consequenter dicere non est causa principalis, sed applicans
debent, nec usum rationis exigi in mi- activa passivis. Vide dist. 6. quaest. 2.
nistro, ad hunc enim effectum nihil art. 3. Senlentiam illam Gatherini sequi-
conducit, cum solum dependeat ab in- tur Sylvester verbo Baplismus 3. et pro
stitulione signi, et capacitale audientis ;
eadem cilatur D. Thomas i7i hac dist. Sylveste
D. Thoi
quod tamen negat Kemnitius in secunda qusest. 1. art. 2. qusestiuncula l. ad 2. et
DIST. VI. QU^STIO V. .560
3. parle qusest. 49. art. 8. responsione (c) Dico ergo, quod oportcl ^ninislrum Prima
conclusio.
ad 3. habere inlenlionem primo modo, elc.
His supposilis, Doclor oplime hanc quse- Ilaec est prima conclusio, el juxla pri-
icitur
itio slionem resolvit. Primo rejicit rationem mum membrum distinctionis, quia ille
ardi.
Richardi, tanquam non probantem, quia aclus debet esse humanus et liber, ad
elsi conjunctio exigatur inler materiam quem Dous lege statuta obligat, quia in
et verba Sacramenli, potest illa neces- necessariis et fortuitis non cadit obliâlio
silas ab instituente esse, et non a mini- legis, quie est regula voluntatis libera),
stro, verbi gratia, quantumlibet minister quam lenelur sequi ex electione. Se-
habeat intentionem Christi et Ecciesias, quitur :
nisi in reipsa conjungaLur ablulio et for- Si auiem loquamur de intentione secun- 6.

Diiplex
ma, ea simultate quai expressa est qu;c- do modo, etc. Hic dislinguil intentionem, fmis
intenlionis.
stione 3. supra, niliil fil, non ex alia tam quoad finem quam quoad modum
unctio
ratione, nisi quia ex inslitulione divina tendendi in tinem ; tinis autem duplex,
iter
exigitur haec conjunclio inter partes ejus- alius proximus, alius remolus. Proximus
eriam
ormam dem signi et Sacramenti; ergo ipse actus non nalurai aut
t es ® o salve-'
si est t^
in esse
tutione tur illa conjunctio requisita ex instiluti- Hberi, et humani tantum, sed etiam, ul
rina.
one, salvalur omnis per se
. ....
requisita unio est coeremonia, et spectans salLem inter Finisrainus
inler ablutionem et prolationem forma?, Gliristianos ad cultum, et quo fit mem- principalis.
ad quam non exigitur intentio minislri. brum Ecclesi;e militantis, el hic est tinis
Quod ergo requiralur lia'c intenlio, non minus principalis. Alius est finis exlrinse-
est ex conjunctione illarum, quia, ut cus, nenipe effectus gratiae in suscipiente;
bene Doctor qiiasst. 2. responsione ad uterque finis potest intendi, aut generali
ullimum, ablutio sine verbis non est intentione, seu universali, etin particulari, Diversus
inodus
baptismalis, neque verba sine ablutione confuse, distincte, implicite, explicile, for- inlentionis.
sunt aliquid Baplismi; ergo intentio mi- maliler, virlualiter, juxta diversos modos
nistri ex alio fine exigilur. explicandi modum tendendi voluntatis,
5. (b) Dico ergo distinguendo d^ intentione, qui sequitur modum concipiendi ex parte
.entio
^plex.
etc. Ilic suniit intentionem, ut est actus intellectus, qui hoc vel illo modo proponit
Motivuin
efficax et principium operandi in agente actum sub his motivis. Explicat antem uiiivfrsalis
iiitentionis,
a proposito, et respeclive ad objectum, Doctor intentionem generalem proximi i'l pnr-
ticuluris
vel materiale, vel formale ; materiale esl linis per hoc, quod est intendere facere
ipse actus exercitus, sub quacumque ra- circa illum, quod Christiani solenl facere;
tione, aut, motivo fiat, et h;ec necessaria in particulari vero inlentio est, (pia ba-
est in quorumque exercente illum actum, ptizatum velit explicite fieri ('hrislianum.
quia ea sublata, tolleretur ipse actus, (d) Diro ergo, quod inleniio /inis ulli- 7.
l'riina
qui ex ea imperatur et fit, sicut cessante m/,etc. Ilic subjicit duas conclusiones. Pri- cnnclusio
liiiius s et
motu efficaci in finem, cessat etiam motus ma esl, non requiri ad valorem Haplismi, -J. lU
(iriiino
in media humano modo, el sub nitione ul b:iptiz;ins inlendal liiuMn ultimuin el (|ii;i.'»tii>-
nuin.
mediorum. Secundo modo sumilui- iu- pnn('ip;ilem ijisius ;ictus. intelligilur con-
tentio actus ex linc, ad ({uem ipso aclus clusio (lo intonlionc cxplicita el parlicu-
ordinatur, nempe ad finem signific;itionis, lari, non auloiii de sola iniplicita et vir-
el hoc modo tacit ad inslitulum (|u;esli- lu;ili, (iu;i' ('li;im .salvatur in prlma inlon-
onis praesentis; palet distinctio ex litter;i. lione. Ilaiic prob;il, quiii PaKanus el
JudfBUs nequeunt liabere illam intenlionem generalem variis modis posse con- s,
onem, supposita ignorantia fmis, el sal- cipi et formari, nempe si velit facere, concipk
tem efficacice medii ad talem finem. quod videt facere hic et nunc unum '"*f°^'?l
Secunda conclusio, requiritur intentio Ghristianum, vel si velil facere, quod **'"
Secunda
conciusio, fmis proximi, vel in generali, vel in par- ab eo petitur, verbi gratia, si sit Paganus,
^hfordine! ticulari ; et haic intentio ad minimum, qui nihil audivit de Ghristo aut Ecclesia,
necessaria est ad valorem Sacramenti. aut de corpore et professione Chrisliano-
Requiri Hffic est de flde, ut patet ex Tridentino rum, sed quod pelitur ab hoc Christiano
de Sacramentis in genere: adulto, in necessitale constituto, et in-
nemVnis sess.T. can. \l.
^'^ ^^^^ dixerit in ministris, dum Sacra' struatur de ablutione et prolatione verbo-
Trkient!
mentum conferunt, non requiri intenti- rum, per modum cujusdam ceeremoniai,
onem, saltem faciendi quod facit Ecclesia, et ipsi eam adhibeat juxta mentem pe-
Florent.
anathema sit. Florentinum in Decreto uni- tentis, quamvis nihil in speciali sit edo-
onis, ubi dicit : Hxc omnia Sacramenta ctus de ejus efficacia, praecepto, necessi-
tribus perftciuntur, videlicet rebus tan- tate, aut de Christo, aut Ecclesia, aul
quam materia, verbis tanquam forma, et professione Ghristianorum; quo casu non
persona ministri conferentis Sacramentum habet aliam intentionem expressam, quam

cum intentione faciendi quod facit Eccle- abluendi et proferendi verba per modum
sia, etc. Dixi hanc conclusionem esse cyeremonise, et juxta mentem et requi-
de fide, quia vere puto neminem ex silionem pelentis, erit Baptismus vahdus,
schola Theologorum in reipsa aliud di- et salvaLur in eo intentio generaUs, hoc
cere, quia Doctor diligens indagator ipso quod ministeriuin iilud prsstet per
sententise antiquorum Theologorum, et modum caeremoniae, ad effectum quem

potissimum S. Thomae, qui pro sententia intendit petens. In quo etiam casu iigatur
contraria a Catharino et Sylvestro citatur, intentio ipsi ministerio, scilicet ablutioni
et quem lacito nomine impugnat Duran- et prolationi verborum, per modum cse-
dus, cum tamen in eam sententiam ne- remoniae, neque aliam habet diversam,
que adducit, neque impugnat. Et quam- aut motivum intrinsecum alterius, quod
vis Cajetanus et Sotus plurimum laborent, cognoscat. Et hoc modo intendit D. Tho-
Verui
sensu
aliique posteriores, ut eum eximant a
mas quando dicit non requiri aham in-
D. ThoE
tali sententia, nescio quid difficultatis

tentionem in eo faciendi quod facit Ec-
Sententia habeat, si recte mentem eius et rem,
D. ThomEe
*^
clesia, diversam ab ea, quae est proferendi
piana est, ipsam perpendamus ; oportet enim con-
et sine , , . , ,.
verba, et abluendi, nempe sub ratione
ditficuitate. siderare, quod hoc ipso, quod velit mi-
ritus et caeremoniae ; et excludit tantum
nister proferre verba formae, non ridicule,
illam intentionem expressam et necessa-
neque jocose, neque ex alia intentione
riam, qua vellet imitari Ecclesiam, tan-
extranea Sacramento, aul repugnanli, sed
habent rationem formse, ma- quam ex hoc motivo conceptam, sine
serio, ut et
teriae, et conveniunt in unam caeremo- qua potest manere Sacramentum vali-
niam, hoc ipso habere intentionem ge- dum, quia motivum sufficiens intentionis
neralem Ecclesiae et Ghristi, neque aliam generalis subsistit, vel eo ipso quod
ad valorem intendat ablutionem facere et verba

ab hac distinctam requiri ,
Sacramenti. proferre per modum ritus et cairemoniae,
Unde advertendum esl, hanc intenti- vel qua utuntur alii, vel quam ad requi-
DIST. VI. QU^STIO V. 571
sitionem alterius facit, prout ipse postu- intentione minislri, nequit ipsi esse nota,
lans intendit. cum sit inlerna, neque consequenler se

iplum. Probari potest exemplo, verbi gratia, recepisse Sacramenlum.
in incantatoribus (quo in simili utiLur no- Ad quod respondet primo ex aliis, qui 10.
ster Doctor supra), quando ergo indigent dicunt reîuiri inlenlionera mentalem in
ad superstilionem suam, et ad effectum minislro, quse si desit nihii fil; hunc tamen
intentum, de quo cum daimone pepige- defeclum in pueris supplet Gliristus, in
runt, opera alterius, quamvis hic nesciat adullis sua devolio et tides. lloc impu-
intenlum, confert tamen operam pelitam gnat, quia licet hoc sufficiat in ordine ad
cum observationibus ab eis praiscriplis, effectum juslificationis, non lamen ad effe-
praestat illud opus ex sufficienli inlenli- cLuiu characLeris, qui non dalur nisi per
one ad effeclum incantationis, eo ipso Sacramentum ; adhuc ergo manet illa
quod exhibeat opus juxta mentem alle- perplexitas. ilespondet cum aliis, quod
rius, et observatis ritibus praescriptis. El minisLer Sacramenti agat in persona to-
per hoc explicaLur quod habet S. Doctor tius Ecclesiai, cujus est minister : in ver-
in arl. 8. quaeslionis 64. qui negolium bis autem quae proferl, exprimitur in-
icatur
lius facessit patri Vasquez responsione ad tentio Ecclesise, quas sufficit ad perfectionem
eju«,
secundum argumenlum ; nam sententia Sacramenti, nisi contrarium exterius ex-
S. Thomse est plana ex corpore, ubi requi- primatur ex parte m,inistri vel recipientis
rit intentionem ministri, uL deLerminet Sacramentum, etc.
ablutionem, quae indifferens est ad mul- Quae verba non ita absolute inlelhgenda
ta, ut sanitatem, mundalioneni corpora- sunt, quasi per solam prolationem verbo-
lem, ludum, et hujusmodi. Et haec inlen- rum quomodocumque fiat, et ex quocum-

tio, inquil, exprimitur per verba quae sunt que fine, habeatur intenlio Ecclesiae, aut
in Sacramentis ;
puta cum dicilur : Ego ipsius minisLri, eo modo quo requirilur ad
te baptizo in nomine Patris, etc. quod perficiendum SacramenLum, sed quod
ila inlelligendum est, non quod verba habealur sufficiens certiludo, ex qua su-
quomodocumque significent intenlioncm scipiens deponat perplexilatem, et co-
minislri internam, cum denolent tantum jrnoscat Sacramentum verum se recepisse.

aclum, et invocationem Trinilalis, sed quia aliam certitudinem nequit ha])ere
indirecte, quatenus effectus denotat suam de intenlione minislri, el Sacramenlum

causam ; nam sicut verba exterius prola- habeatur ratum coram Ecclesia ; unde
ta, magis expresse et determinale signifi- addit, nisi ipse minister exterius conlra-
cant effectuni SacramenLi, et ad eamdem rium cxprimat, vel recipiens Sacramen-
si gnificationem limiLant et determinant tum, nempe, si ille dicat se non Iial)uisse
voluntatem dandi Sacramentuui, ol hic

ablutionem, quae ex nalura sua est indif-
ferens, ita etiam verba magis exprimunt non voluisse illud recipore, quia hoc dato
intentionem interiorem, qua simililer denon solum in reipsa Sacramenlum non
subsisteret, sed nequo pro ralo ab Eccle-
terminalur alilulio, quam eam exprimat
ablutio ipsa, qu:c liabet rationem deter- sia haborotur, aut liabori deberel.
minabilis. Et in lioc passu videtur tacile Quod si ergo Sanclus Thomas vollot n.
occurrere secundo argumento ot lertio, non dopondoro Sacramonluui ab inlon-

posse exislimarot subsislero
nam secundum langit perplcxilatem su- lione, vol
scipientis Raptismum, qui si dcpendet al) inteulionem Ecclcsiie, sino ulla inlenlione,
aut cum contraria inlenlione minislri, et inlentionem ministrl, saltem faciendi quod requiru
intcati
repugnantia suscipienlis, non adderet illa facit Ecclesia. Sed haec intentio non salva- nem.
verba, quae tanlum in eum finem adducla tur in volunlate faciendi ablulionem, et
sunt, ut ostendatur pr.rsumptionem et proferendi formam, tantum malerialiter,

certitudinem de valore Sacramenti fundari quia sic possunt fieri etiam libere ex alio
eo ipso, quod ablutio externa fiat cum fine praeter inlenlionem Ecclesia}, aut con-
debita forina, nisi conlingat eam elidi per tra eam, et Sacramentum esse invalidum,
aliquid aliud expressum a ministro aut a ut per se constat, ut si ad lusum fiant;
suscipiente, neque argumenlum opposi- ergo non sufficit ablulio, ef probalio facta
tum aliud petit. Unde, quamdiu subsistit absque intentione, qua ordinantur ad in-
intenlio Ecclesiae et Christi, manet Sacra- vicem per modum signi sacramentalis,
mentum, quantumlibet aliud exprimere- vel universali vel particulari.
tur, quod inlentionem non tolleret, nam Secundo, quando Concilia exigunt res serund
^^'^^^^"
si salvatur intenlio causai principalis re- et verba, exigunt ea ut posila in exercilio
quisita, salvatur etiam in exercitio, quid- et modo humano ; ergo cum intentione
quid per se requisitum est ad Sacramen- ad hoc requisita, ut actio sit humana et
tum. Ideo in responsione ad primum libera. Sed praeterea exigunt Concilia
dicil expresse requiri in ministro inlen- intentionem faciendi quod

^ facit Ecclesia
•
Pequmt
tionem, qua se subjiciat principali agenti, ergo haec diversa est ab inlentione facien- intenti
faiienc,
scilicel intendal facere quod facit Chrislus di illos actus, qua sunt humani aclus in quod fa
Eceleti
et Ecclesia ; et responsione ad tertium, genere. Patet consequentia, quia super-
idem supponit, dicens intentionem habi- flueret definilio, cum nihil diversum im-
tualem (quam alii virtualem inlelligunt) portel, praeter id quod ipsa materia proxi-
sufficere in Sacerdote distracto, qui tamen ma, et forma prolata includunt.

voluit prius actualiter facere, quod facit Tertio, Concilium Tridentinum aliquid ^^r\,\,
„ , Ecclesia. Ex his patet eliam qua via intel- definit contra hsereticos Lutheranos, qui rJ^^^'
iiiaer
Explicantur
aiii ligendi sunt alii Tlieologi, qui videnLur intentionem minislri, aut faciendi quod Damn;
i
Theologi. * & ' »
^ haeretic
nesare
® intentionem ministri esse neces- facit Ecclesia, requiri negabant
o ; sed hi negaut
» -1 '
intenti
sariam ad valorem Sacramenti ; nam non negabant ad ablutionem et prolati- nem.
dicunt necessarium esse inlendere aclionem formae requiri, ut fiant huraano
ones externas ut sacramentales sunl, per modo, a ministris ; ergo aliud prseter hoc
modum rilus instituti, in qua intenlione negabant, quod definit Concilium, requiri.
virlualiter includitur intenlio faciendi Quarto, intentio Ecclesiae el Christi, Q„aj.|
quod Ecclesia facit ;

qui enim applicat quoad praefatas acliones respicit usum ^^cîil
formam, qua cultum ergo inten- bapt'sm

materiam et tales sunl, rehgiosum in ipsis, et ;
applicat ex intentione totius, ac proinde tio faciendi, quod facit Ecclesia, necessa- pei' nio<^
cseremo
conficiendi Sacramenli, et implicile reli- no ordinatur ad usum religiosum eorum;
qua quae per se sequuntur, qui applical, ergo sub hoc motivo ipsas actiones, modo
inquam, non fortuile, sed ex elecLione. aliquo ex dictis confuse vel distincte
12.
Probo eraro conclusionem hoc modo respicit. Patet consequentia, quia intenlio
Probatio jntellectam esse de fido, quia pneter Ecclesiai et Christi necessario salvanda in
couclusio-
"is. maleriam et formam in exercitio, id esl, ministro, nequit in eo salvari, nisi per
Goncilia
prajter prcBter ablutiouem in fieri, et prolalionem modum regulaj objectivae, vel per modum
materiam „ ... .
et formam formai, requirunt Concilia terlmm, nempe causae inferioris et ministerialis subordi-
DIST. VI. QUyESTIO V. 573
nalae. Si primo modo, necessario intendil instrumenlalis, quam potestalem non lia-
ial<
facere quod facit Ecclesia, et sic salvalur bet amens respectu Baplismi, non Sacer-
intentio ejus in ministro, per modum dos respeclu Eucliaristite, non approbatus
regulae objectivse, quam sequitur ; si se- ab Ecclesia respectu aljsolulionis, et sic
inister
ordina- cundo modo, non subordinatur Cliristo de reliquis ministris Sacramentorum; ergo Debet
actns esse
tur
iristo. aut Ecclesiae, nisi ut causa inferior subor- quacumque ratione procedit aclus a mini- a Mini^tro
secundum
dinata, ef hoc modo operans per subje- stro, absque eo quod procedat secundum potislatem
(iatam.
ctionem ad Gliristum etEccIesiam; sed in poleslatem dalam, vel ab ipsa potestate
nuUo usu, qui non est sacer, subsistit tanquam a principio, non procedit a mi-
talis subordinatio in minislro, ergo neque nistro, qua minisler est Sacramenti, per
actio sacramentalis qua lalis esl. Subsum- potestalem a Deo datam ; sed non potest
ptum palet, quia illae actiones cadunt procedere secundum potestatem dalam,
priBcise sub intentione et influxu Christi, nisi respective ad Sacramentum, qua S;i-
ut sunt sacramentales, et spectant ad cramentum est, seu signum sacrum a Deo

religionem, aliter non subsunt ipsi. IIuc institulum, ad quod ordiiiatur per se
speclat ratio Doctoris et D. Thomae, potestas data, et ministerium, quod est
responsione ad primum in dicto articulo; aclus secundus illius poteslalis, el fieri
eam sic format Doctor : Sacramenti ; ergo de necessitate supponit

i«li
14, Quinto, Deus voluit illum actum fieri a inlentionem ad ministeiium Sacramenti,
'" Ininla
atio.
ministro per modum aclus humani, et qua Sacramentum est, vel generalem vel
non tantum in esse naluraj, id est, ut est particulareni qua reducilur potestas a Deo
indifferens ad quoscumque alios effeclus, dala in exercilium.
ut dicit S. Thomas, vel ad alias balneali- Unde sicut artifex nunquain agit secun- Probatio
per
ones, ut Doctor in liltera, sed inquantum dum arlem, nisi habeat inlentionem sic exeinpla.
)ebet
est actus alicujus, ut ministri exercentis faciendi, qua ars reducilur ad exerciliuni,
dtendi signum Dei ; sed habens actuni humanum ila ut si casu conlingat eum facere effe-
isactus
Dj#iicularisinLendit finem illius, ut est sibi humanus, ctum, qui nalus esset fieri secundum ar-
et
m bsimus. quia alioquin non subsisterel intentio et tem, non lamen esse per arlem ; et sicul
vohtio eflicax ipsius actus externi, de quo sludiosiis faciens justum, sod noii jusle
est sermo, et liberi ; ergo minister inten- l)ropter ipsam juslitiain, non agit secun-
dit finem proximum illius actus, ut est sibi dum virtulem, ot sicut judex, aut legisla-
impositus, id est, ut exercet actum, intor faciens aliquid, et non secundum
quantum minister est, et subordinatur potestatem quam habel, non agil ut
causffi principali; alias certe non exercet judex, aut legislator, qiiia ad ha'c requi-
actum ut minister, sed ut causa principa- riLur intentio ulendi poleslale ipsa, ul
lis non subordinata, et ad diversum finem vere oporetur secundum potostalom, ot
ab eo, qui necessario necessitate Sacra- ex ipsa, ila similiter miiiisler Sacramenti,
menti intendilur a minisLro, uL minisler si non agal secundum poteslatem a Deo

subordinalur causai principali. concessam, nuiKiuam agit ul minisler.
Gonlirmalur, ininisterium Sacramenli neque ut subordiiialus causa- priiifipali,

15.
aflrnia-
non conipelit ministro, nisi pcr polestalem ut inslruinentum aniinatum; ad lioc autem
tur.
concessam a causa principali instiluente ut agat secunduiu poteslalem minislri. et
SacramerUum, per quain potestalem iii |)(«r ipsnin, r('(|uirilur inloiilio specilira
actu primo cunstituitur minister et causa aclus illius potestatis, iiKiuanlum osl di-
versa ab.aliis, et ut ipsa copulatur cum rendi Sacramenti, concepta. Non video
suo aclu, seu aclus cum ipsa. ergo in hoc differentiam aliquam notabi-
16. HaBc autem intentio nequit subsistere, lem inter Doctores, nisi tantum forte in
nisi motivum ejus aliquo modo subsislat, verbis et modis explicandi intenlionem
quod est ministerium Sacrum, aut con- requisitam in ministro ; id concesserim
fuse, aut explicata volitione aliquo modo, Catharinum forte inconsulte ad proba-
et hoc ex institutione Christi, non solum tionem suae sententiae processisse, quate-
quae respicit res et verba, quia horum nus putavit aliquid particulare in ea con-
institutio est independens a ministro, aut tineri, diversum a communi sententia
ejus voluntate, sed ex institutione speciali, scholae.
qua dedit potestatem conficiendi Sacra- Objicies primo illam vulgarem historiam 17.
Prio
menti ipsi ministro prse aliis. Et quamvis Athanasii adhuc pueri, baptizantis per object
communis, quoad Baptismum Ruffin
hsec sit in jocum, quam tradidit Ruffinus lih. 1.
Nicep
omnibus viatoribus capacibus liberlatis et historias, cap. 14. Nicephorus lib. 8. cap.
discretionis, tamen non ideo prgerequiri- 44. et similiter aliam similem de puero
tur in ipsis hbertas ad hoc ut actus dica- Judaeo baptizato ab aliis pueris per lusum
tur liber physice prsecise, quia hac liber- refert, lib. 3. ultimo, qui Baptismus rece-
Baptis
tate polest ehci, absque eo quod sit ptus est in Ecclesia Constantinopolitana, aatu
a piie
sacramentalis, sed ut minisler institutus et suppletae tantum caeremoniae, et rilus Respoi
Jocus
concipiat intenlionem per se requisilam solemnis. Respondetur, si jocus sit talis,
exclud;
tentioi
ad ministerium, in quo agit, ut minisler ut sit mera simulatio excludens animum seria
subjectus causae principah. exercendi actus serio, et prout exigiturad

Quod patet ex communi consensu Eccle- substantiam ejus, sic excludere requisitam
Prsesumit
Ecclesia siae, quse prsesumit de hac intentione intentionem ; si vero jocus sit tahs, ut
de valore
Baptiami, ministri requisita eo ipso, quod nihil ei non excludat voluntatem per se requi-
nisi aliud
appareat. derogans exterius apparet, quod si appa- sitam ad actura, quamvis ulterius etiam
reat, aut de defectu intentionis constet; intendatur oblectatio, nihil derogare Sa-
quamvis etiam constet actus illos libere cramento, quantum ad valorem ejus.
fuisse elicitos, nempe ablutionis et prola- Hujus generis fuit jocus ille puerorum
tionis, Ecclesia judicaret Sacramentum baptizantium, ideo Baptismus ab eis datus
esse nullum, non ex defectu formse, aut pro rato et valido fuit receptus.
materiae requisitae, sed ex defectu inten- Objicies secundo, Chrysostomum ho- 18
Secu
tionis necessarise. Et hoc modo interpre- milia 85. in Joannem : Sacerdos, inquit, objec
tantur plures Doctores responsionem Za- linguam et manus prcebet, neque enim
chariae Papae circa Baptismum collatum justum est proptcr alterius malitiam ad
Zacharias cum illa forma : In nomine Patria et Filia, salutis nostra; Symbola fide accedentes
Papa.
etc. fuisse validum, si defuit intentio offendi, etc. ergo preeter intentionem
inducendi erroris. Et quidquid sit de hoc, abluendi et proferendi verba, non requi-
Baptisma collatum ab Athanasio adhuc ritur aha, quae sit in ministro, alias non
puero, et ratum in Ecclesia Alexandrina, solum manus et verba offerret Sacerdos.
anlequam datum fuit pro rato, examina- Item Augustinus lib. T. de Baptismo, Augu
tum est de intentione non simphciter cap. 53. et habetur in capitulo : Solet
libera, quia de hac vix dubitari posset, etiam quceri, df consecratione , dist 4.
sed de intentione seria, et ex fine confe- ubi asserit si absit simulatio ex parte
. ;
DIST. VI. QU.f:STIO V. 575
recipientis, quamvis adsit in dante Ba- errorem docent contra veritatem Sacra-
ptismum, recipere vere Sacramentum. menti. Deinde hac ratione, ut passim
sponsio Respondetur, Chrysostomum non ex- Patres et Concilia tradunt, fion vohiit
jlicatur
rysosto- cludere intentionem legitimam offerendi Christus sua Sacramenta defêndere a
tous.
manus et verba ad effectum prêstandi probitate, aut lide ministri ; ergo magis
Baptismi, quia intendit actum debere esse id congruit ne dependerent etiam ab ejus
humanum in ordine ad Sacramentum con- intentione.
ficiendum et oblatum ; neque per mali- Uespondetur negando minorem. Ad cu- RespoDsio.
tiam intendit defectum intentionis de- jus probaiionem repondetur usum ahorum uuerâha
bitee, sed solum probitalis, et morum, signorum dependere ab auctoriiate publi-
' " ^'r'"'* ^
pul)lica, et
quee non nocet baptizato, de qua ex pro- ca tantum, idcjue congruenter ad hnem ^"crainen-
posito illic disserit. SimiUter patet ad Au- pacis et communionis pubHcae servandae, ^»oad
gustinum, qui non loquilur de simulati- ad quam se habent particulares personae,

one excludente seriam intentionem dandi tanquam subjectae legibus, non lanquam
Sacramenti, quamvis ibi non integre ex- minisui eorum, a quibus dcpendet finis
plicat de qua simulatione agat; sed pra3- poHtici administratio, non ita in proposi-
sumi debet de hac agere. Et forte alludit to, quia Sacramenta ex definitione Eccle-
ad Baptismum datum ab Athanasio, aut siai dependent ab intentione ministri,
etiam datum Mimo coram . Diocletiano, idque congruenter, quia instituta sunl in
qui de repente conversus est et profes- cukura reUgionis, qui debetur Deo, et
sus fidem Christianam, et factus est Mar- cunsignata sunt Ecclesiae, ut per mini-
tyr, in quibus ex parte tam suscipientium stros pubhcos exercerentur, nempe Sa-
quam offerentium servata est intentio cerdotes, vel alios, ut in Baptismo, ex
serio agendi, quod faciebant Christiani. eorum defectu, et cungruo fine hujus
Uespondetur etiam secundo, Augustinum Sacramenti. Dehet ergo in ministris tan-
nihil in eo casu determinasse, sed suspen- quam in causis subordinatis, servari in-
disse sententiam, donec ab Ecclesia, aut tentio publica legis et j)rincipis, cujus
ahis aUquid determinaretur, quod postea sunt nnnistri, sicut in ministris justiti;e
factura est. debet servari intentio legis quantum ad

19. Objicies tertio Christum instituisse Sa- actum in se ; dehet etiam servari inlentio
rertia
{jectio. cramenta, modo quo convenientius erat, Ecclesiai lanquam in administratoribus,
sed magis conveniens erat ea non depen- et quamdiu h;ec servatur, v;dide confi-
dere ab intentione ministri ; ergo etc. citur Sacramentum, non obslanle (jua-
Minor probatur, quia neque aUa signa ex cumque intentione particulari hujus aut
auctoritate publica instituta dependent illius, impianlum est persona particularis,
ab interjtiune utentium ; tieindc con- modo illa non destruat intentionem uni-
tractus, transactiones et hujusmodi, versalem.
non dependent ab intentione ministri, Ex quo patet ad seciindam probati- .,,1
verbi gratia, prucuratoris, sed a lege oiicm, (luia neîue lex ciiius virtute stabi-
' ' •'
.J»"i'''<;"''''»
intiM- l'ro-
ergo simiUter non fuit congruum talem lilur cuntractus, neîue eti;ini m;ind;itarius curatorom,
«»i
de()endcntiam in pruposito admisccre. volunt depcndcre contractiim a ministru, Minisinim

... , .
,. S.icr.iinen-
Consequentia |)atet, (pua sic redderenlur nisi III certo inodo, in quu 1'ruciiratur ti.
rauki p(!rplexi de valore SacramiMiti per- agit vicem mandatîrii, cl .secuiuhim in-
ccpti, vcrbi gratia, inlcr hccrclicos, qu» struclionem datam, cl sic cliam cunira-
L
.

ctus dependct ab ejus inteniione, qua se, cui ita invisa salus proximi, ut
Procurator oporans est juxta instituti-
sit
omittat iegitimam intentionem, quid fiet?

1
onem mandantis, et inquantum manda- Respondent Alensis responsione ad secun- Aienri
tur ;
quod si modum et mandatum non dum loco citato a Scholiaste, vel juxta Durand
I- •
r^ .^ .
Gabrie
servat, non agit ut Procurator, neque aliam partitionem qucesl. 8. n. 3. art. 1. d. Tbo
contractus valet. Deinde neque lex, ne- responsione ad 4. Bonaventura ad 5. supp"«
que mandatarius voluerunt dependere Durandus et Gabriel, et, ut apparet ex [attiSi
contractum ab interna et occulta inten- prima responsione, D. Thomas art. 8. a.J^^n""'
tione Procuratoris, de qua nequit lex, ad 2. quod Deus suppleret in eo casu,
aut principalis judicare. In Sacramentis quod deesset quantum ad justificationem,

patet aliter factum, ex rationibus praemissi defectus intentionis esset occultus. Alii
sis, quia sine intentione ministri nequit hoc negant, qui putant rigorose Deum ita
manere cseremonia, ut est oblata in cul- alligasse virtutem suam Sacramento, ut

tum religionis, quse principaiiter funda- aliter in eo casu non provideat ad salu-
tur in internis actibus, quos Deus insti- tem, neque gratiam justificationis infun-
tutor Sacramenti primario respicit et exi- deret. Sed hoc omnino inceitum est, ne-
git, et quorum est judex (
quod non que fundamentum aliquod hoc, aut illud
competit puro homini), et per ministrum urget, nam quod moderni urgeant illud:
voluit illa offerri, tanquam causam subor- Nisi quis renatus fuerit, etc. ubi denota-
dinatam, cum qua ipsa principalis concur- tur necessitas Baptismi, intelligi potest in
rit ad effectum ; debet ergo Minister con- reipsa, aut in apparentia, et in foro
sequenter intendere sub aliquo motivo, Ecclesiae suscepti, quando vitium inten-
in quo subsistat intentio principalis cui tionis exterius non proditur, et quod gra-
debet conformari. ves Doctores prtesumunt de salute sic
Ex his negatur consequentia, nec refert baptizati, multum congruit divinse mise-
ut unus, et alter sit perplexus ex statu ricordiee. eam sententiam multum
Et in
et malitia ministri, si motivum subest, et propendet Augustinus, si eam ipsam non

ipso effectu etiam privatur Sacramento et teneat, loco citato, nec deest congruentia,
ejus fructu, quia casus particulares non ut Deus causa principalis instituens et
compreliendit lex. Dixi, si motivum su- causans salutem hominum medio Sacra-
D Thom '
^*^^^' 'Î'^^^
alioquin, ut bene D. Thomas mento, in eo casu quo Sacramentum sine
ToUitur supra^ si ablutio et forma recte applicen- cuipa suscipientis, sed ex sola malignita-
scrupulus
e appareat contrarium interna conferentis, nullum,
tur externe, ut niliil te sit sup-
intentione
legitinia. intentioui legitimtfi, non subest funda- pleat sua divina misericordia defectum,
mentum aliquod perplexitatis, quia sicut in iis quse ad salutem sunt nccessaria,
Ecclesia ratum habet Sacramentum, ita et sed neque etiam ex alia parte est funda-
suscipiens debet quiescere eodem fundamentum, quod convincat ita fieri ; totum
mento certitudinis, qute moralis est ; imo est Dei providentise et dispositioni secre-
peccaret priesumendo, aut judicando aliud tae reservatum
de ministro, secluso motivo sufficienti, Casus moralis esse posset de solis infan-
s
quod si oriatur scrupulus ex propria dis- tibus sic baptizatis a ministro sine ulla in- const 't
positione, quam deponere debet, oritur tentione, et mortuis cum solo illo Bapti- mort I
i"'?']^"*''
non ex natura actionis, aut ministerio. smo, an exhumandi essent ex loco sacro?
Demus ergo casum, aliquem nempe es- quia de adultis, qui per fidem Sacramen- "^^*^"' '^
DIST Vi. QU/ESTIO VI. 577
quiti
, ti, et propria disposilione iuslificari pos-
' ''
argumenta est clara, et satis patet cx di-
Hendum? ' '
'
sunt, non est difficultas. Rosponderem ciis.
sequendam essse in praxi sententiam tot
Doctorum, quoe est magis in favorem

OlLESTIO \\.
infantum et divin<c misericordite, in re
obscura, ostensionem, vel non csse cre- Utrum in haptizante rrf/niratur intcntio
dendum ministro. actualis '/
Ad aliud respondetur, slatum ministri

I). Thoui. 3. /'. 7. (Ji. a. 8. D. Bonav. Rkfianl. Siia-
quoad probitatem et fidem, minus cer- n'z '/ Alens. citali pro qu.rst. pr.tcrd. Navar.
tum esse ; neque de eo potest esse tanta sum. c. 1. ».
l."3. tt c. 25. num. lOb, ct seq.
Gerson de ref/ulis moral. Sotus d. [. q. 5.
lih. 1.
certitudo moralis, sicut de intentione, de avt. <S. Major. 4. d. 12. q.l.
qua ipse minister potest certitudinem Phy-
sicam habere ; neque prffiterea status Ad secnnduin la) sic proccditnr 1.
ejus ille spectat ad cultum Dei inquantum ot arguitni', quod roquiritur in

per Sacramenta habetur, ncmpe riuatenus bnptizante intentio actualis, quia
ordinantur ad propagationem saluiis in ab actu prinio non procedit effe-
eo qui illa suscipit, in quo solo habent ctus, nisi niediante actu secundo.
effectum non in ministrante, neque idcni Intontio habitualis est, sicut actus
etiam status spectat ad actum humanum, primus; er.ao ab ea non procedit
sicut intcntio ministri. effectus sine intontione actuali,
Objicit denique Doctor, (|uod minister ([wm teneat locum actus secundi.
Obiectio se habcat ut causa instrumentalis, sed in Oppositum, non minus stiflicit Ralio
opposit.
quinta.
hoc non requiritur intentio, sicut non at- in ministro intentio ad merendum
tingit cffectuin causre principalis ;
respe- quam ad Sncramentum conteren-
ctu autem effectus proprii est causa prin- dum; sed ad meritum non requiri-
cipalis, non instrumentalis, sic autem tur intentio actualis; erf,''^ nec hic.
non requiritur ut habeat intentionem, (pia Major probatur, quia meritum
subordinatur caus<c principali, (piia sic non habet eHcctuni, nisi (>x pro-
tantum agit, ut instrumeiUum ;
crgo in- prio voluntatis conatu ojus (lui
quantum agit ut instrumcntum rcspectu moretur; Sacramentum autom ha-

causte principalis, non requiritur in qo bct efn^ctum non per motum vo-
alia intentio diversa ab ea qu;n est causte luntatis in aliquo, sed tantummo-
principalis, pcr quam dirigitur ctassu- do si non ponitur obex. Minor
mitur ad suum linom. Vide Scliolium, ot probatur, (piia si i*oquireretur
ea qutc subjicit Doctor de varia acceplione semper actualis intentio ad moren-
instrumenli de qua superius agit disl. I. (liini, (listraotus in opoi-e inoepto
ReipDnsio. qnccsl. 1. 2. ct 4. Resolutio est ministrum qiinnluiucum(|UO p(M'rocto, ot (|unn-
non essc causam instrumontalem, sod tacuuKpu» iiorrootiono, luui moi-o-
principalem

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 16.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 16.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

JUXTA EDITIONEM WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANCISCANIS

TOMUS DECIMUS SEXTUS

QU^STIONES IN QUARTUM LIBRUM SENTENTIARUM

IN LIBUUM QUARTUM SENTENTIARUM

PR^FATIO AUCTORIS IN SUOS COMMENTARIOS LIBIII QUARTI SENTENTIARUM

rrolixi hiijus oporis rationcm cxponere, illoruni crit, qui invito

praestat, ct commoda de Scholio in Scliolium explicatio subjecta Lccto-

complectens tractatum de Sacramentis in genere, de Baptismo, Confir-

ct Iiuc spcctantibus usque ad finem ; neque aliter ad usum Commentarii

FR. JOANNES BAPTISTA A CAAIPANEA,

Fn. JoANNEs B.vpTisTA A Gampanea, Minisler Generaiis.

Observautiic alumno, ac ejusdem sacne ramiliie in sacra Theologia Pradecfore emerilo,

simum, qui ad fructum aliorum, ot magiium rci Thcologiciu incremenlum publicotiir.

Datuiu iii priediclo Gollogio L ^Laii l(>:{(5.

Fa. JovNNEs V S. KuvNCisc.o, S. 'riiool()j^i;o Leelor.

V\\. TiivDKus l)\i..i:us, S. 'riieolo^na; Loclor.

V\u 1'vTRicirs niiENVNUs, S. TljoolD^^Maj Loclor.

De Sacramenlis. Quo diffcranl signum ei Sacramentum.

Prooemiuni. Samaritaniis enim, vnlnerato Signorum vero alia sunt n«/M-

mentornm alligamenta adhibnit, alia data » et eorum quae daia sunt,

quia contra originalis peccati et qujedam sunt Sacramenta, quae-

Quare institutum. haberent similitudinem rerum, menti.

In quibus consistat et conflcia- quarum Sacramenta sunt, proprie

rum rl cinis vilnla' ((sprrsus inquin^ttos

gitationem vcnirc » nisi contactum iiiortui humiiiis,

qiiem qiii totigernt imnnmdus erat pcre, nisi humanis excrcitatus.

trarct tcmplum. Mundabant etiam utilis et salubi-is exercitatio in

interdum a corporali lcpra illa Sacramentis, qua vanam et no-

menta instituta sunt; propter hu- in quibus Sacramentum consistit,

quse natura infra ips\im sunt, ex

et apud eum mereatur, cujus im-

Deo Propter erucUiionem etiam in- vorum, ut Sacramcnta vocemus Psalm.

cunt, sacriflcia et oblationes eis

ante Circumcisionem parvulos in

Undc Gregorius « Qiiod apud nos :

onem hominis, ex quo institutus ,

apud veteres vel pro parvulis

joribus a Deo prgestitam, sicut lir^eis, qu<ne liebat seciindiim Be-

carnc pr.Tputii. Data aiitcm fuit

etiam dc viris, (|ui

et [>ost, ((uod remodium (iontrn bcncdictio omuinm. Ocindc, ut

mus per concupiscentiam, quse in Circumcisione. Unde Abralise per

cuit, ut ibi signum obedicntiae

vum, fjuo fiebat Circumcisio.

anima cujusque in eum credentis. Evangelium terribiliter et salu-

K. Ideo autem mutata est Circum- sub Lege, ingruente necessitate

peccata solum dimittebantur, sed (Finis textus Magistri.)

jam fructiflcantes ampliori uber- ctu compatiens, medicinam attulit

esse Alpha, tam in se ens inter do in speciali. Secunda m principio

aliorum originale principium; sic Prima dividitur in duas, in prooe-

seipsum in seipsum flnaliter redu- quae in prooemio proponit pertra-

plena, et plena curatio comitatur. stitutum, ibi : TripUci ex caum. Ter-

et reducitur flnaliter in pcrcepti- Mosaicae. Sccundo, quid sibi cor-

one jucunda pr.Tmionim ciielo- respondebat in lcge naturn\ ibi •

Quccritur autem. Tertio, i'(Mlit ad

scu pcrfectivn, ct utraquc divisio spccialitcr ad gratiam ordinatur,

reductio (it pcr collatioucin i»r<('- ctMninnnitcr iiKiuinintni". Scd au

10 LIB. IV. SENTENTIARUM.

ordo iste fucrit causse ad causa- B. Mariw, et aliorum Interpretum, apud

catum, difflcultas oritur principa- SiUgula singulis.

liter ex duobus quoruni unum :

ergo a simili, esse in quantum istam expositionem prima? rati- '^^"^^^"^'^"