PUSHTETET: NDARJA E TYRE

FORMA E SHTETIT DHE QEVERISJES

MARREDHENIET MIDIS PUSHTETEVE

Parimi i ndarjes s pushteteve. Kuptimi.

Tre tezat e Aristotelit: Teza I: barazia e shtetasve pr t marr pjes n jetn politike. Teza II: qllimi i shtetit-lumturia e shtetasve Teza III: ndarja e pushtetit n tri pjes t organizuara mir. 1. Pushteti i asambles s prgjithshme q vendos pr shtjet publike. 2. Pushteti i trupit t funksionarve. 3. Pushteti i trupit gjyqsor.

Ndarja m e vjetr e pushteteve n Rom

Pushteti legjislativ ushtrohej nga mbledhjet e popullit dhe Senati

Pushteti ekzekutiv ushtrohej nga konsujt

Pushteti gjyqsor nga pretort

Doktrina e Lokut dhe e Monteskjes

Prkufizimi i par i pushteteve t ndara duke kuptuar pushtet

organin dhe funksionin e ushtruar prej tij.

Funksioni legjislativ: formulimi dhe nxjerrja e ligjeve nga Parlamenti Funksioni ekzekutiv: zbatimi i ligjeve nga Qeveria Funksioni gjyqsor: pr zgjidhjen e konflikteve mbi bazn e ligjit nga

organet gjyqsore. Qllimi i ndarjes s pushteteve:

shmangia e pushtetit absolut kufizimi i ndrsjellt i pushteteve shmangia e shprdorimit n ndarjen e pushteteve

FORMA E SHTETIT. KUPTIMI

Prkufizimi: tregon mnyrn e organizimit t pushtetit

shtetror. Elementt: 1. Forma e qeverisjes 2. Regjimi politik 3. Forma e organizimit

FORMA E QEVERISJES
1. Monarkia: kushtetuese, parlamentare, absolute

A. Nj person i vetm si kryetar i shtetit B. Karakteri i trashgueshm i pushtetit. C. Prfaqsimi i shtetit nga monarku n baz t s drejts s tij personale dhe jo n baz t nj mandati t dhn nga populli. D. Mosprgjegjsia e monarkut pr aktet e prmbushura.

FORMA E QEVERISJES
2. Republika: parlamentare, presidenciale, e przier

A. Kryetari i shtetit sht individual ose kolektiv. B. Pushteti i tij ushtrohet pr nj afat t caktuar. C. Prfaqsimi i vendit bhet n baz t mandatit t dhn nga populli ose Asambleja. D. Prgjegjshmria politike n baz t rasteve t parashikuara n Kushtetut.

REGJIMI POLITIK
Demokratik: demos + cratos = pushtet i popullit
Origjina Greqia e Lashte; shek. 5-4 p.e.s. / Roma e Lashte,

rreth shek. 5 - Republika Realizohet dpd ose me ane te perfaqesimit Garantohen barazia dhe liria, ndarja e pushteteve, Rregulli i shumices apo tirania e shumices?
Antidemokratik

Despotik: pushteti ne duart e nje sutoriteti vetem, individ

apo grup i vogel fare qe drejton me pushtet politik absolut. Shembull i pare: Faraonet e Egjiptit

 Diktatorial:
Udheheqes i cili mbledh pushtete absolute dhe vetem per vete ;

fillimisht jo konotacion negativ, por Jul Cezari Rome ia ndryshoi kuptimin Kreu i shtetit diktator Diktatura e proletariatit: shteti tranzisional socialist nga shoqeria e klases kapitaliste drejt shoqerise komuniste pa klasa.

Tiranik: latinishtja tyrannus = udheheqes jo

legjitim
Greqishtja: trannos = "sovran, master (jo i keq domosdoshmerisht)

Politika klasike: tiran ai qe merr pushtetin me mjetet e tij, jo

kushtetuese apo trashegimore: menyra e tij e qeverisjes quhet tirani Interesat e tiranit apo grupimit te vogel te tij jane prioritare dhe jo

 Aristokratik: aristokratia (Athina e lashte)= rregulli i me te

mireve
pak nga qytetaret me te shquar qeverisin

Eshte nje regjim politik ne kontrast me demokracine qe prej

periudhes se Rev. Liberal Francez

Oligarkik: greqisht: oligos +arche = rregulli i pakices

pushteti efektivisht i perket nje segmeti te vogel elitar te

shoqerise te dallueshem nga te tjeret per shkak te hegjemonise se mireqenies, intelektualizmit, familjes, perkatesise militare, familjare, fetare, etj. Arstoteli: rregulli i te pasurve (por e sakte kjo do ish plutokraci)

FORMA E ORGANIZIMIT
1. Shtet unitar: me nje qevreisje te vetme, te centralizuar apo jo, por me politika te perbashketa Shtet unitar i centralizuar Shtet unitar i decentralizuar Shtet rajonal
2. Shtet federal: (latinisht: foedus, foederis, - beselidhje),
Shtet sovran karakterizuar nga nje bashkim te shteteve

pjeseverisht vet-qeverisese Hapesira e vet-qeverisjes percaktohet tipikisht ne Kushtetute SHBA, Gjermani, etj .

 3. Shtet konfederal:
anetaresia vullnetare

Lidhja e dobet, tipikisht per ceshtje te politikes se

jashtme Lidhje me traktat Respekton sovranitetin e cdo shteti Zvicra (26 kantone), disa diskutime per Belgjiken dhe BEne

Shqiperia: Qeverisje sipas Sistemit parlamentar

Karakteri parlamentar i Republiks s Shqipris:

Qeveria dhe Parlamenti jan t lidhura me raport besimi midis tyre.

Presidenti i Republiks sht organ kushtetues i veuar nga Qeveria.

Zgjedhja e Presidentit te Republiks bhet nga Parlamenti

Presidenti i Republiks mnjanohet nga disa kompetenca ekzekutive Funksioni ligjvns i Kuvendit i prbr nga nj dhom e vetme. Nuk ka regjim asambleje apo plotfuqishmri parlamentare, por ka nj eprsi formale t parlamentit. Funksionet e Presidentit t Republiks, n pjesn m t madhe t tyre politikisht ato varen nga Parlamenti e madje edhe nga Qeveria. Presidenti i Republiks nuk ushtron pushtetin ekzekutiv, por ruan nj rol ekuilibrues.

Marrdhniet e Presidentit t Republiks me t tria pushtetet

Nuk bn pjes n asnjrin prej t tria pushteteve. Moderator.

Nuk ka iniciativ ligjvnse

Nuk ka kompetenca pr t nxjerr akte normative dhe aq m pak ligjore.

Presidenti i Republiks mnjanohet nga disa kompetenca ekzekutive

Ruan disa kompetenca ekzekutive q lidhen me natyrn e postit t tij (drejtimi i forcave t armatosura, emrime, ) Nuk prek pavarsin e pushtetit gjyqsor kur kryeson KLD, merr pjes n emrimin e gjyqtarve etj.

Marrdhniet e ligjvnsit me pushtetet e tjera

Parlamenti shprehsi autentik i vullnetit t popullit.

Kontrolli ndaj ekzekutivit, votimi i mosbesimit ndaj qeveris, pyetjet dhe interpelancat e deputetve, komisionet e hetimit pr veprimet e ekzekutivit.
Kushtetuta prcakton prer dhe qart rastet e shprndarjes s

Kuvendit.
Parlamenti siguron emrimin e gjyqtarve t lart.

Marrdhniet e Qeveris me pushtetet e tjera

Qeveria ushtron t gjitha kompetencat, prve atyre q

shprehimisht u jan ln organeve t tjera.

Kjo ndryshon nga Presidenti i Republiks i cili mund t ushtroj

vetm kompetencat q i jan dhn atij shprehimisht.

E drejta e Qeveris pr t marr nismn ligjvnse. E drejta e qeveris pr t nxjerr akte normative n raste nevoje dhe

urgjence.

Qeverisje sipas Sistemit gjysmpresidencial

Qeveria sht e ndar nga Kryetari i Shtetit dhe kryesohet nga

kryeministri
Qeveria prgjigjet ndaj Parlamentit Kryetari i shtetit e shprndan parlamentin prpara prfundimit t

mandatit.
Presidenti zgjidhet me votim t prgjithshm. Kompetencat e tij jan m t gjera sesa ato t presidentit n

sistemin presidencial

Qeverisje sipas Sistemit presidencial (sipas modelit amerikan)

Pushteti ekzekutiv ushtrohet nga Presidenti, i cili sht kryetar i

shtetit dhe kryetar i Qeveris.

Kshilli i ministrave nuk vepron si nj organ kolegjial. Ministrat jan

drejtues administrativ t dikastereve.

Presidenti i Republiks mund t kshillohet me ta, por sht ai q

vendos.
Presidenti i Republiks zgjidhet me zgjedhje t prgjithsme. Ndarje e pushteteve.