GKYZ HER YERDE MAVDR;Grnmez Kalp Misali Do.Dr.

Zekai zdemir Kapak Dzeni ve Metot zerine Bir Ku Bak*; Metot, olaylara bak tarzdr. Analisttin bakt pencerenin veya grnen kalbinin rengidir. Bir baka ifade ile, metot, analisttin beline balad ebem kuadr*. Bu husus kitabn kapak dzeninde hemen grlmektedir. Kapak dzeninde krmz bir kalbin kulana dolar, kpe olarak aslmtr. imdi iki soru soralm ve iki cevap verelim; Renk neden krmz?Cevap, yanan bir kalp krmz olur. Kalbi yakan ne? dolar, veya para. O halde grlmez kalbin hipotezi u dervi sznde gizlidir;

rk sofinin; dili Allah syler Gnl de, altn akeyi syler[1]

Kapak dzenin de dikkat eken bir noktada daha vardr ki, o da, bu kalp ve dolarn etrafn saran beyaz buluttur. Buradaki beyaz bulutun dnyay temsil ettii dnlrse, denilir ki; sevgi ve para dnyann merkezi veya dnya kalp ve parann etrafnda dner. Kitap da, iktisadi analizler eklektik-gzlem metodu kullanlarak yaplmtr. Bilindii gibi iktisadi analizde kullanlan eklektik metot, ekonometrik modellerle desteklenen bir metottur. Kitap da benimsenen eklenti metodunda ise, ne ekonometrik bir model ne de matematiksek grafiklerin kullanlmam olmas, bunlarn yerine iirlerin ve kurgularn kullanlmas kitabn yeni bir teknik modelle yazlmasn salamtr. Bu da kitabn dier analiz kitaplarndan ilk ayrcaln ortaya koymaktadr. Kitabn bir iktisadiyat roman olmasndan kaynaklanm olan bu model denemesinde, yer yer sosyolojik bir roman, yer yer psikolojik bir roman ve yer yer de siyasal bir roman olduu da sylenirse abartlmam olur. Kitabn metoduna ilave edilmesi gereken bir nokta daha var ki oda, kitabn farkn ortaya koyan bir dier olgu olarak karmzda durmaktadr. Bu fark douran eyde, kitabn ilk blmn bir msra ile balam ve son blmnde bir ark ile bitirilmesidir. Bu yntem, Trkiyede iktisadi yap tahlillerinde ilk kez kullanan Prof.Dr.Sabri lgeneri hatrlatt iin, romann tahliline yukarda ki Mevlevi iiriyle balamay uygun grdk. Kullanlan metodun ikinci eklentisi gzleme gelince; kitap da her blm, hayatn iinden alnmtr. Yani yazar, her ne kadar snfta rencilerine iktisadi senaryolar ve kurgular kurmu ve onlardan cevap alm olsa dahi, btn kurgu ve senaryolarn bireysel-toplumsal ve kamusal hayatn gerekleri olduklar da ayr bir gerek olgudur. Dolaysyla yazar eklektikgzlemi, metot olarak alrken, romandaki btn gerekleri akli-gnl yntemi ile tahlil etmitir denilebilinir. Metot zerine son sz u olabilir. Yazar, romanda sevgi olgusunu gnl (kalp) ile, iktisadi olgular (para veya dolar) ise, akl ile tahlil etmeye alm ve bu yntemi de rencilerinin kazanmas iin kendini fed etmitir. Bir Okulun lk Gn; Al gnne kravatla ve takm elbise ile giden romann kahraman Samn, romann her kelime, satr ve paragrafn da zgrlk ilenirken, otoriteyi veya askeri temsil eden haki renk takm elbise giymesi ilk bakta onun otoriter kiiliini sergilemektedir. Bu otoriter veya etrafndakileri tasarruf etme duygusu, roman boyunca tartmalar kazanma duygusuna

yanstlmtr. zgrle ve her fikre ak bir birey olmasna ramen, diktatrlk duygusunu gizleyen Samn, bu adan elikili bir ruha sahip olduu sylenebilinir. Ayrca, iktisat sorularnn cevaplarnn, mecazen tavana kazndnn ifade edilmesi ve buna ilave olarak, burun kprsnden tek halkalar, yukar doru kaldrp snfa dnmesi de yine Samn, dik bal kimliini gstermektedir. Bu nokta, hocalk igds ile yapld farz edilirse gz ard edilebilinir. Ancak, bu hakim olma ve ynetme psikolojisi Samn bilin altnda yatan devletilik* yann gstermektedir. Bir taraftan zgrlk, dier taraftan da devletilik bilin alt, Samn, Hayek**in genlik yllarnda benimsedii fakat sonralar terk ettii gibi, piyasa sosyalisti olduu grntsn vermektedir. Bu hususu gsteren bir nokta daha var; Sam rencilere sorduu sorulara ald cevaplara nasl ve ne ekilde gibi ilave sorularla analiz metodu, Hayekin varsaymsal-tmdengelim yntemini uymaktadr. Bilindii gibi, Hayek, sosyal bilimleri Fizik bilimlerinden ayrrken, sosyal bilimlerin (iktisatn) birbiri ile karlkl ilikisi olan sonsuz deikenlerden olutuu ifade etmitir. Samda tpk Hayek gibi, sorduu iktisadi sorular ve sorulara alnan cevaplara tekrar sorulan sorularla iktisadi olaylarn sonsuz deikenlerden olutuunu ve mutlak dorularnn olmadn okuyucuya hatrlatmaktadr. ki Nota Aral;Dnemsellik ktisatta piyasa dnemsellii, musikideki iki nota arasndaki zaman dilimi gibi veya paralanm zaman dilimidir. Birinci diliminde ok ksa dnem vardr, yani halsiz ve clz bir zaman dilimi, deikenlerin deiemeyecei kadar ksa dnem. kinci dnem, deikenlerden birinin deiebilecei kadar bir dnemdir ki, buna ekirdek zaman denir. nc zaman dnemi ise, btn deikenlerin deiebilecei kadar bir sreci ifade eden zaman dilimidir ki bu iktisat literatrnde uzun dnem olarak isimlendirilmitir. Uzun dnem ekirdek zamann kainatn etrafnda sonsuzluk boyunca firar eden zamandr. lk soru, Dnya acaba ne zaman petrolsz kalacak yani, petrol rezervinin dnemsellik analizi? Sre bir dakika, Yani cevap sresinin ksal, iktisadi tahlilde clz zaman yani, ksa dnemi hatrlatrken, sar sal Amynin uzak yerlere bak dnya petrol rezervinin ekirdek zamann kainatn sonsuzluk boyunca firari zaman yani, uzun dnemli tahlili hatrlatyor. Buna ilave olarak, Fstk Odasnn Amye doum gnnde hediye edilmi olmas da Samn uzun dnemli tahlilinin gsterge olarak alglanabilinir. Hatta Samn ilk derste dnemsellik analizi Fstk Odas benzetmesinde daha ok grlmektedir;ilk birka gn, ilk birka hafta, hatta ilk birka ay srsne bereket fstk ve sonra yllar getike bir fst bulmak uzun zamana mal olacaktr.[2] Sam ilk dersinde iktisat ilminin yerleik tanmn batan aa eviriyor. Bilindii gibi yerleik iktisat, iktisad tanmlarken, kt olan retim faktrlerini diye balar. Sam ise, sorduu sorunun cevabn verirken, hibir zaman petrolsz kalmayacamz belirtmitir. Yani, faktrler artk kt deil, sonsuz olmutur gibi bir nerme kabilir bu cevaptan. Halbuki bu cevapla, Sam iktisadn tanm ilerdeki derslerde greceimiz, gibi yeniden dzenliyor ve diyor ki;iktisat, girilen her yol, kefedilmeden braklm bir yol demektir[3]. Dolaysyla, insanlk, dnya durduka, her dneme uygun alternatif enerji kaynan bulacaktr. Sam, bu tanm yaparken insan davranyla ilgili birka prensibi rencilerine renmesini tavsiye eder ve, yerleik iktisat tanmnda yer almayan insan da tanmna dahil etmitir. Niin petrolsz kalmayacaz, sorusunun cevab da Fstk Odasndaki fstklar arasnda sakl tutulmu ve rasyonel kaynak kullanmnn nemi belirtildikten sonra, gelecek nesillerinde antepfst yiyebilmesi iin, imdiki nesillerin nasl bir tketim yolunu takip

etmeleri gerei yani, Srdrlebilir Kalknma Teorisi ilk dersin basitliine uygun ekilde aklanmtr. Ve Laura, iktisat sahnesine uzun etei ile girer. Uzun etek, uzun dnemi temsil ederken, lle lle salar, uzun dnemde ortaya kan iktisadi krizleri ve topuzu, da krizin boom noktasdr. Ekonominin kriz dneminde olduunun bir dier belirtisi Laurann makyajsz olmasdr. Makyajsz, yani renksiz, yani donuk ve bitkin bir ekonomi. eritli mavi bluzu ise, Gkyznn Her Yerde Mavi olduunu yani sevginin evrenin her yerinde kadnda toplandnn ifadesi gibi durmaktadr. Laurann ilk dersi; Edinip harcayarak, heba ederiz glerimizi msras ile balyor. Msra da iki nerme var. Birincisi, edinip harcama, ikincisi, glerin hebas. Birinci nerme, bireyin, gelir ve harcama fonksiyonlar temsil ederken ikinci nerme bireylerin glerini, yani, bir taraftan, yatrm ve tasarruf, dier taraftan, faktrlerin (Sermaye ve Emein) heba edilmemesini*, yani, retim fonksiyonu, yanstlmaya allmtr. Bu anlamda, birinci nerme, mikro iktisat teorisinde ki, tketici davrann yani, tketici dengesini, ikinci nerme ise, retim fonksiyonundan hareketle, firma teorisi ve firma dengesini iermektedir. nermenin tamam ise, makro ekonomideki i dengedir. Ksacas msra bir denge teorisidir. Ve Samn dolar datt ders. Bu ders bana unu hatrlatt;bir gn alabalk retim tesislerinden birine gitmitim, orda balk yemlerini alarak, alabalk havuzuna attm. Balklarn ayn anda, yemlere bir saldrmas vard anlatamam. Suyun kard ses halen kulaklarmda. O an unu dnm, gkyzne** ksam ve yer yznde bireylerin para kazanmak iin girdii mcadeleyi gkyznden izlesem, acaba bu manzaradan farkl olabilir miydi? Bu eylemin, tpk para gibi iki yz var. Birinci yzde, merkez bankasnn para basmas ve para arz ve talebini ve ikinci yz ise kapitalist bireylerin psikolojik yzdr. Birinci yz, F.Baconun u szn hatrlatmaktadr. para gbreye benzer yaylmad srece pek ie yaramaz. Sam, paray snfa yaymakla, cebindeki paraya zgrlk veriyor. zgrln de verdii parann miktarn da Merkez Bankas gibi kendisi ayarlamaktadr. Yani, paray vermesi para arz teorisidir. rencilerin paraya komas ise, para talebi fonksiyonudur. kinci yz ise De Bonaltn u cmlesini hatrlatyor; insanlarn ahlakn bozan zenginlik deil, zengin olma tutkusudur. Yani, hrstr*. Tpk rencilerde ve balklarda olduu gibi! O halde ilk dersin banda, iktisadn tanm yaplm ve iktisatta ki jargonlarn anlald dnlerek, iktisat psikolojisi ile son bulunmutur. ki Gzel ve irkin; kinci Ders, ormanla balyor. Bilindii gibi, ormandaki her aa tek balarna, mikro iktisattaki birey ve birimleri temsil ederken, ormann kendisi, makro iktisadi, temsil eder. BMW marka araba ekonomik zenginlii yanstrken, Franks Sinatrann arks My Way ise, uygulanan iktisat politikasn yanstmaktadr.

Salk kulbnde kadnn hzl hzl yry ve tek ynl yry band, Frank Snatrann Benim Yolum, arksnn tamamlayc niteliktedir. Yani, kadnn tek ynl band zerindeki yry lke ekonomisin de uygulanan iktisat politikasn gstermektedir. Kollar ve bacaklarnn kadnn yryn pompalamas ve havlu ile terini silmesi de, devletin kamu politikas yolu ile ekonomiyi pompalamasn ve krizlerin giderilmesi iin uygulanabilecek, istikrar politikalarn temsil etmektedir. O halde ikinci ders makro ve iktisat politikas karm bir ders olacak. Ne dersiniz? Ormann ierisinde kaya gibi duran, SALIKNET irketi**, devletin*** ta kendisi. irket caml, yani devlet gibi effaf. Cam bina yle dizayn edilmi ki, dardan ieri grlmez ama ierden dar grnr. Halkn yaptklarn devlet grr ama devletin yaptklarn halk gremez misali;yarm effaf bina! Tehlike ve Haz; Sam ve Laura tanrlar. Laura, Sama para datmasnn kirasn deyememesi gibi bir tehlike ile karlamasna neden olacan sylerken, Sam ona, paray verirken kendisinin, alrken de dilencinin haz alacan ima ediyor. Bilindii gibi, iktisat dnyasnda elem ve haz tartmas Beathama kadar uzanr. Beathamc haz teorisinde, eylemin sonucu haz veriyorsa eylem doru eylemdir. Ancak buradaki haz ve elem karlatrlmas, faydann maksimizasyonun ve elemin minimizasyonundan tesinde bir tartmay da balatyor. Oda parann ve maln piyasaya girmesinin sonucudur. lk derste Samn datt para snfta kalrken, burada dilenciye verilen para, ekonominin ierine girmektedir. Yani, snftaki para klasik para teorisi gibi, snf rten bir tlbent ama, piyasaya giren para iktisadi hareketlerin balamasna neden olan para konumundadr. Ayrca, snfta para, burada dilenciye uzatld gibi uzatlmam gelin ve aln denilmitir. O halde, paray almak iin rencilerin verdii mcadele veya hrs psikolojisi ile, uzatlarak dilenciye veya bir bakasna verilen parann neden olduu huzur psikolojisi arasndaki fark burada kendini gstermektedir. imdi Sam ve Laura arasndaki konumaya gelindiinde, para ve mal (meyve suyu) tartmas balyor. Dilenciye veya ihtiyac olana, para yerine ihtiyac olan mal veya meyve suyu verilirse, Sam a gre, o mal satlr veya ihtiya karlanarak fayda elde edilir. Fakat, dilencinin, bundan sonra len yemei iin gelecek mal veya paray alkole veya eroine verecei ihtimalinin gl olacan Sam vurgular. Tam aksine bireylere kendi istediiniz gibi deil de onlarn istedii artlarda yardm edilirse, para verilirse, onlarn bunu iktisadi hayata sokma alternatifleri daha ok olaca gereinden hareket ederek Sam, parann ekonomideki yerini anlatmaya almtr. imdi kask ve emniyet kemerine sra geldi. Emniyet kemeri, trafikte kullanlmas yasa ile zorunlu hale getirilmitir. Yani bireyin kendi gvenliini almayacan dnen yasa koyucu birey adna karar vermitir. Tpk Laurann dilenci adna karar verip antasnda meyve suyu tamas gibi. Sam, bu olguyu tahlil ederken tam bilgiyi esas almakta ve demektedir ki; ayet araba kullanclar trafik gvenlii hakknda tam bir bilgiye sahip deillerse onlara adna bakalar karar vererek onlarn gvenliini salayabilirler. Halbuki, trafikle ilgili tam bilgiye sahip ara kullanclar, hz yapmann tehlikesi, yamurlu havalarda ara kullanmann zorluunu bilirler ve arabalarnn hzlarn ve ne zaman kullanacaklarn kendileri kontrol ederler. Dolaysyla, bireyler zgrce sahip olduklar bilgilerle tercihlerini kendileri setikleri takdirde bireysellemi* olurlar. imdi bu kurguyu piyasa tayalm; Piyasa hakknda tam bilgiye sahip olamayan tketici ve yatrmc iin iktisadi karar kendi adna bir bakas,

KURUMSAL KOODNASYON DARES yani devlet verir. Halbuki, piyasa hakknda tam bir bilgiye sahip reticiler, yatrmn riski ve kar, tketiciler, fayda ve maliyet karlatrmas yaparak, zgrce tercihlerini yapacaklardr. Bu bir taraftan birey ve birimi zgrletirerek bireyselleen birey ve birim haline getirirken dier taraftan da haz ve tehlikenin bir arada ve ayn dalda bymesi ve bulunmas onlarn varoluuna veya yeniden diriliine neden olacaktr. Ksacas, piyasann istedii vasflara sahip birey ve birim, piyasann kurumsallamasna da neden olacaktr. te bu nedenlerden dolay girite Sam, Hayeke benzetilmi ve piyasa sosyalisti olarak deerlendirilmitir. Sam, birey ve birime piyasa hakknda tam bir bilgiye sahip olarak, zgrce karar vermelerini tlerken, ayn zamanda birey ve birimin sosyalist planlamaclar gibi, kendi tercih ve kararlarn planlamalarnn gereini vurgulamaktadr. Bilindii gibi, piyasa bilgisi belirsizlerden korunma aracdr. Ama yinede bilge kiinin imler arasnda plak ayakla gezmesine mani deildir. nc blme bir isim vermek gerekirse, tercihler ve beklentiler uygun grlmektedir. Drt Babaa SalkNetin uygulanan iktisat politikas, Japon bahesinde helezonik desenler izen bahvan grnnceye kadar, iktisadi hayat iyimser bir havada tuttuu anlalmaktadr. Bahvann helozonik desenler izmesi ile balayan ve yeni prostat ilacnn klinik testlerinin iyi gitmemesi, iktisat politikasnn konjokturel dalgalanmas veya ekonominin kriz sinyalleri olarak algland takdir de bu blm iktisadi gereklerle yz yze gelen veya iktisadi gereklerle ba baa kalan bir blm olarak deerlendirilebilinir. Pazartesi sabahlar yaplan toplant sanki, bakanlar kurulunun haftalk toplantsna benziyor. Bu haftaki toplant her ne kadar test sonular iyi gitmeyen otomobil imalatna son verilme konuulmu olsa dahi, bunlar hakikatte makro ekonominin verdii kriz sinyalleri olarak grlmelidir. Krizin nedeni uygulanan iktisat politikalarnda deil de ynetici brokratlarda olduu yaplan toplantdan anlalyor ve bakan, brokratlarn kirli amarlarn deil, amura batm elbiselerini istiyor ki, meclis soruturma komisyonuna daha gl gitsin. Hatta daha da ileri giderek bakan, pn iindeki teki kurumlarn art toplamak ve soruturma amak yerine, p yaratan ve henz kurumsallaamam birimleri yarglamaya kilitlenmi durumdadr. Ksaca, benzetmek gerekirse;ite Trkiye diyebileceimiz bir blm. Yani, kurumsal onurunu kayp etmi kurumlardan oluan SalkNet, plk haline gelmi demektir. Byle bir kurumsal yapda kim kimi soruturaca asla belli deildir! Be Dk cret, Ar alma zgrce emeini pazarlayan her bireyin Byk Beklentiler* ierisinde olmas kadar doal bir ey yoktur. Samda emeini zgrce pazarlam ama kanaatkr lkesinin padiah olmu; Akllysan ey gnl yolsa toz ol Kanaat lkesine gel padiah ol Sam hem akll hem kanaatkr ve hem de iini ok seviyor ve ok alyor. Sam, kendi retmenlik grevi ile bir sporcunun kazancn karlatrdnda kendisinin de yksek cret

aldn savunuyor. Ayrca, sporcunun iinin kendi grevinden daha stn olduunu ve milyonlarca insan elendirerek, salna kavuturduu iin bir psikiyatri kadar kazanmas gereini vurguluyor. Sam, bireylerin emeini zgrce yksek cretten pazarlayabilmesi bir piyasa gzlemcisinin karar olmayp, piyasadaki, kii formunda olmayan karar glerinin vermi olmas gerektiini vurgulayarak, ancak bu ekilde dil bir cret politikasnn ekonomide hakim olacan savunmaktadr. Yksek cret politikasnn kaliteyi dreceini ifade eden Sam, Rus iftinin markette karlat maya hikayesi ile kendini savunmu ve son sz olarak unu sylemitir;yanl sistemde drst insan yoktur. Ve blmn sonunda soruturma! Hem de kanaat lkesinin padiahna. Alt Iklar Karartmak Blm bir kasabada bulunan fabrikann kapanmasn konu alyor. imdi bu kasabay bir lke olarak deerlendirelim. lkeye yabanc sermaye ile bir fabrikann kurulduunu farz edelim ve bu fabrikann ana merkezinin bulunduu (SalkNet) lke parasn (yabanc sermayesini) geri ekmeye karar verdiini dnelim. Sonu ne olur? Cevap ksa, net ve gayet ak, Asya krizi olur. Dolayl veya dolaysz yabanc sermaye ile, vatandalarna istihdam yaratan bir lkenin karlaaca sonuta bundan farksz deildir. nemli olan yerli sermaye ile, istihdam alan yaratmak ve onu korumak ve kollamak iin, gerekli sanayileme politikasn, iktisat politikas uygulaycs ve karar alclarnn almas gerekir. Kasabadaki btn vatandalarn yabanc sermaye yatrmlar ile kurulmu fabrikalarda almas ksa dnem iin katma deer yaratc nitelikte bir ekonomik yatrmdr. Ancak uzun dnemde, yabanc sermaye her ne sebepten olursa olsun lkeden (kasabadan) uzaklarsa, lkede isizlik kendini gsterdii gibi, isizlik sonucunda oluacak sosyal problemlerde ayr bir sosyolojik olgu olarak ortaya kacak ve kasabann klar snecektir. Yedi Tketiciyi Smrmek Bu blm yorumlarken kendi hayatmdan bir rnei kullanmay ok uygun buldum. Babam kk kasabamzda ticaretle urard. yi bir esnaft ve bana ve kardeime ticaretin zarif ynlerini retirdi. Bu dorultuda okullar tatil olunca da, bize ya ekirdek sattrr veya kese kad imal ettirirdi. htiyacmz olduu iin deil ticareti renmemiz iin yaptrd bu ilerde sermayeyi kendi bize bor veriri sonrada alacan tahsil ederdi. Kese kadnn da nasl yapldn bize reten babamz, ben ve kardeimi kese kad yapp satmamza vesile oldu. Kese kad elimizle yapyoruz. Yani emek youn teknoloji ile retim yapyoruz. Rakibimiz var. Rakibimiz ise sermaye youn teknoloji retilmi kese katlarn kasabaya getirip satyor. Ksa bir sre sonra kasabada btn manavlar ve pazarclar bizden kese kad almaya baladlar. Yani piyasa biz hakim olduk. Bunun da sebebi el yap kese kadnn makine yapm kese kadndan daha salam olmasdr. Artk, rakibimiz kalmad. Biz nce, bir kiloluk kese katlarnn yapm zor olduu ve kiloya da ok dt iin yani, bir kiloluk kese katlarnn retimin zahmeti, iki kiloluk kese kadnn yapmndan daha fazla olduu iin onun fiyat ykselttik. Piyasada bu fiyat kabul grd. Tpk, kuru temizlemede ocuk ve bayanlarn giysinin fiyatnn yksek olmasnn nedeni gibi, bizde bir kiloluk kese

kadnn fiyatn ykselterek daha fazla kr elde etmeye baladk. Bu arada ksa bir zaman sonra iki kiloluk kese katlarnn da fiyatn, bir kiloluk kese kadnn fiyatna ykselterek krmza kr kattk. Makine ile retilen kese kadnn fiyat dk olmasna ramen, manav ve pazarc esnafn bizim rnlerimizi talep etmesi, rekabeti fiyattan ok kaliteye sevk ettirdii ak ve net olarak grlyor. Yani, biz makine ile retilen kese kadnn fiyatnn seviyesine kendi rettiimiz kese kadnn fiyatn ekse idik, hem krmz azalacak hem de piyasay ele geiremeyecektik. Dolaysyla, piyasay ele geirmek iin dk fiyat ve kalitesiz mal retmek yerine kaliteli mal retmek olduka rasyonel bir karar. ayet bir de rakibimiz olsa idi, sanrm bu kez hem kalite rekabet hem de fiyatta rekabete girecektik. Bu da bir taraftan kaliteyi ykseltmemize neden olurken dier taraftan da fiyatn dmesine neden olacakt. Bizde kasabamzda nihai hedefe kilitlendik ve kr sonradan geldi. Nihai hedefimiz kr deil, kaliteli kese kad retmek ve piyasaya ele geirmekti. Geirdik ve piyasa krn topladk Sam ve Laurann tartt konuyu kk bir kasabada ben ve kardeim yaadk. imdi fiyatlar neden dmyor sorunun cevabna, Samn cevabn verelim. Enflasyon. Enflasyondan arndrlm bir fiyatla, birey ve birimlerin gelirleri hesap edilirse veya reel gelir bulunursa birey ve birimin gerek maddi zenginlikleri de ortaya kar. Samn u yaklam yukarda ki kar nihai hedef deildir cmlesi ile elimi olsa dahi iktisadi hayatn gereidir; Eer birilerinin her gn bir yerde dolar drp durduunu bilirseniz, orann neresi olduunu ve oraya nasl gideceini renmek ister ve zaman harcarsnz. Kitabn hemen her blmnde A.Smith* grleri serpitirilmi ama ismi ilk kez bu blmde zikr edilmitir. Tesadfte deil, nk bu blmde, A.Smith her birey bencildir ve bencillik evrenseldir sz tartlm ve Bu sz Sam tarafndan daha yumuak hale getirilerek sempatikletirilmi ve zmenfaat kavram ile btnletirilmitir. Smithde olmayan hrs kelimesini Sam gizliden dizliye, Smithin cmlesinin ierisine yerletirerek, her insan, zmefaat (zkarn gc) hrs ile doludur ve zmefaat hrs evrenseldir cmlesi haline evirerek, ada kapitalizmin daha nce snfn tavanna kaznan fakat grnmeyen temel vurgusunu, evrendeki her bireyin grnmeyen kalbinin ierisinde olduunu stne basa basa belirtmitir. Samn zmefaatin bireylerin kalplerini soutmadn tam aksine, ev almak, ocuklarna okula gndermek, salk problemlerini zmek iin gecenin 03.30unda uyanmalar ve frnlarna gidip ekmek yapmalarn saladn sylemitir. Hatta sabah kahvaltsnda ekmek tketicinin nne gelinceye kadar, belki yzlerce grnmez kalbin zmefaatinde, bir ekil alm ve bagel haline dnmtr diyerek, tartmaya son vermi ve yamur ormanlarnda sar iek yetitirmeye karar vermitir. Yamur ormanndaki Sar iek-krmz iek, says Samn piyasa sosyalisti olduu mekan. Sar ieklerin saysn (arz) artrlrsa, belki krmz iek saysn drmemiz gerek, bu da krmz ieklerle beslenen bcek ve kularn lmesine neden olabilir .O halde ne yaplmal, gayri-mkemmelii disipline, veya tolere etmeli yani bireysel planlama, yani piyasa sosyalizmi ve hatta Laurann deyimi ile, ngiliz bahelerinde bahvanlar kmesi. Sonu olarak, rekabet, bir taraftan, kaliteyi ykseltirken dier taratan fiyat drr. O halde rekabet piyasann derinliklerine gizlenen grnmez kalbidir ve grnmeyen kalp evrenseldir. Kalbin destekledii ve akln onaylad (disipline ettii) fiyat, piyasa sosyalizminin denge fiyatdr.

Perde Aras kadnla balad sohbet. kadnda biri Ceberus yani cehennemin kapsndaki bal kpeki. SalkNeti ziyaretilerini disiplinle planlayan Ceberus, asl grevi sihirli parmaklar yani, imha makinesi gtrmek. Bu hanm, sanki sosyalizmi temsil etsin diye konmu gibi geliyor insana. Dier ikisi iin ise, gayet nitelikli vurgusu yaplarak sanki, ada kapitalizm bu iki bayann ahsna tanm. Ve yine kadnn temsil ettii hal ve davrantan bir erkek piyasa sosyalisti Sam retilmi. Sekiz Sihirli Parmaklar Ve Ceberus sahnede!Fotokopiler alnr. Yani, serbest piyasay kontrol etmek iin rakamlara ihtiya vardr ve bu rakamlar SalkNet patronun masasnda sere serpe uzanm yatyor. Usta planlamac Ceberus, ki ustaln kongre yeliinde kazanm, sihirli parmaklarnn el abukluu ile rakamlarn fotokopisini alyor. Niin? Neden phe etmiti de byle bir belgeyi ele geirmenin planlanmasn yapmt. Piyasada nasl bir atlak vard ve Ceberus bunu piyasa aktrlerinden nce nasl fark etti. pheler ve sorular oaltlabilinir. Ceberus postalad fotokopileri. Fotokopileri alan Eric, kalbindeki srr, bu rakamlardan hatrlad ve u msralar mrldan da;
Seni lesiye seveceim

Gvenebilirsin szme Duyulacak daima ciddi rakamlar Esrarengiz zamanlarda Doru. Rakamlar esrarengiz bir zamanda gelmiti eline Ericann, ama rakamlar, ona hatrlattn bana hatrlatmad. Bana ne hatrlatt peki;Rakamlarn ruhu yoktur, onlar kimseyi tatmin etmez, beni tatmin edecek olanlar, iinde, kalp ve ruh dolu, kelimelerdir. Dokuz Sirenler alyor Sam hakknda soruturma sinyalleri veriliyor ama Sam, onu dnmyor. Samn zihni, iktisat ve kamu politikasnda. Yani, Sam, kainat, bir iktisatnn zihninde kldan ince kltan keskin bir dncenin ortasnda. Samn kendi deyimi ile bir her iktisat, iktisat dnyasnn Klasmanna alm (eltik) atmak isteyen bir iktisat (sporcu) edasnda olmaldr. Ve Laurann okuduu iirden birka alnt;Iklar kayalardan balar parldamaya, Kayalar! Yani, yamur ormannda ki sert kaya SalkNet veya devlet. Gnein batt yerin tesine gitmek, ve ykanmak , Gnein batt yerde ne olur;karanlk. Peki, karanln tesinde ne var aydnlk ve aydnlkta ykanmak ve temizlenmek. Hite Melankolik olmayan mthi bir Temiz Toplum iiri. Oynatan yerinden yerleri ve gkleri, yle ki biz biz Kahraman kalplerin tam bir eitiyiz

Zamann ve kaderin zayflatt, ama iradesiyle gl Kahraman kalp ve gl irade; te, Max Weber, ite, ada hesap kapitalizm. Baknz Weber bu hususta ne diyor; Herkes kendi kalbinde olan grr.Yani gl iradeyi. On di ve Sefil Yklacak fabrikann yerine ikame edecek olan yeni fabrika inaat. Tercih edilen yer veya Smrlecek yeni yer. Yabanc sermayenin girdii yer, yar plak ocuklar ve derma atma barakalardan oluuyor. Yani, emein bol fakat cretinin dk olduu yer. Smrmek iin mi bu lkeler tercih edilir yoksa kalkndrmak iin mi? Ve bir piyasa resimcisi! Sefaletin resmine ince bir tarih drmek iin fabrikann ina edildii yerdeki insanlarn resmini ekiyor. Fabrika bitip, miad dolduu zaman tekrar bu insanlarn resmi ekilecek ve iki resim karlatrlacak. Denilecek ki; bu lkeyi biz bu halden bu hale getirdik. Smr grnmeyen kalpte an veya grnmeyen kalbin srr olacak kalacak. Hatta bir akaln ulumasn dahi duymayacak kadar sar, di ve sefil an; yabanc sermaye. Onbir Souk Ortasnda Ve yine hki ceket ve spor pantolon, otorite ve zgrlk bir arada. Laurann ailesinin kapsnn zili deil, Laurann kalp kapsnn zilinin alnd akam. Btn kaplar dardan fakat, yalnz kalp kaps ierden alrm ama Samn zihni iktisat ve kamu maliyesi ile dolu olduu iin bundan haberi bile yoktur. Laurann babas evin kapsn, Laurada, kalbinin kapsn aar o akam;Sam ierdedir artk. Mkellef bir akam yemeinin arkasndan, reglasyonlarn olmad snrsz kapitalizmle balyor tartma. Sam, hem kapitalizme hem de sosyalizme bir gnderme yapyor ve diyor ki; kapitalizmde insan, insan ezer, oysa sosyalizmde bunun tersi, yani, insan insan ezer. Peki Sam nasl bir sistemin taraftar. Sam, snrl reglasyon ve snrl kapitalizm taraftar yani, piyasa sosyalizmi taraftar. Tartmann geri kalan ksm, tartmaya kimin damgasnn vuraca noktasnda dnyor. Oniki Keye Sktrlan Canavar Yabanc sermayenin resminin konulduu sehpa ve resimleri tahlil eden piyasa sosyologu; halk. Kitap da mahkeme ksa srm olsa dahi, canavarn bartsnn yanklar gnmze ve hatta Trkiyeye kadar gelmi. On Oyunun Kurallar Piyasay iyi gzlemleyen Sam, rencilerini iyi gzlemleyememi olmal ki, onlarn apolitik olduklarn dnm ve bu gn ki dersin konusunu politika olarak semi. rencilerin apolitik olduklarn Laurada dnm olmal ki, o da duvarn arkasndan onlarn birey politikac gibi lke meseleleri zerinde anlk ta olsa politikalar rettiklerini akn halde dinliyor. Apolitik olmayan renciler, sosyal, siyasal ve ekonomik konular iin politikalar retmesi iin izin veren Sam, politikalarn maliyetlerini rencilerin hesap etmediini grerek eitli

sorularla onlar dikkatini, kamu maliyesine ekmeye almtr. Ancak bu zor bir iti. Bu nedenle kendisi onlar bir hayal alemine srkleyerek yeni bir tartmay balatt. Sam rya makinesi ile, Peyami Safann Simeranya gibi bir cennet lke kuruyor. Cennet lkesinde yaayan bir birey bir balk tutmaya karar verir. Bu birey balk tutarken, nce ektii zahmetin zevkini ve sonrada zahmetsizliin bireysel sknts yaar. Sam, bu benzetme ile, uygulanan ekonomik, sosyal ve siyasal politikalarn toplumsal fayda ve maliyetini bireylere yansma biimini gsteriyor. Ancak, birey sknt olsa dahi, ayet toplumsal refah varsa bu skntya bireylerin tek tek katlanmas gereini vurguluyor. Laurann hariten kulak verdii bu derste Sam ile ilgili tespiti en az politikalarn fayda maliyet analizi kadar ilgin; bu adam kurt postuna sarlm kuzu. Ondrt Ciddi Rakamlar Rakamlarla, uygulanan politikalar arasnda onulmaz kardeliin veya elikilerin, veya, rakamlarn arkasna gizlenen politikalarn ksa bir zeti, bu blm. Yanl rakamlara baklarak uygulanan doru politikalar veya doru rakamlarla uygulanan yanl politikalar. Bir baka ifade ile,statistiksel rakamlar, duman tten tabanca gibidir. Dumandan, tabanca ile ate edildii bilinir ama, kimin ettii bilinmez. statistiksel rakamlardan da ekonominin atelendii anlalr ama sorumlusu kim bulunamaz. Sam bu benzetmeler ile aslnda, iktisadi olgular belirtirken, matematiksel ve mantksal ilikileri hem kendi kurmak, hem de rencilerine kurdurmak istiyor. Onbe Tatl Sadaka Laurann evindeki akam yemeinden, gerek, Amerikan mutfana ve gerekse dnya ekonomisine inin hakim olduu yorumlanabilir. Yemekteki sohbette 13. yzyldaki Yahudi filozofunun veren el-alan el tartmasnn arkasndan, dnya ekonominde lkelerin bamsz olmas iin ne yaplmas gerektii iki kurumdan bahis edilerek tartlyor. Tartma, bu iki kurumun yine filozofun veren ve alan el kutsallnda yaplyor. Birincisi, Bunalma are Vakf veya IMF, ikincisi, htiyaca Gre Vakf veya Dnya Bankas. Birinci vakfn temel politikas, tek beden herkese uyar, yani, IMFnin istikrar politikalar hemen her lkeye uyar. kinci vakfn temel politikas, her can zeldir cmlesinde toplanmtr. Bu Dnya Bankasnn yoksul lkelere yardm politikasnn Samda kazand anlamdr. Gerek Samin hzl Ediye para vermesi ve gerekse Laurann kardeinin dilencilere meyve suyu vermesi, Dnya Bankasnn yoksul lkelere yapt mal ve para yardmn hatrlatyor. Para ve mal yardm arasnda Sam paray tercih ediyor. Bununda nedeni, bireylerin kendi ihtiyalarn, zgrce kendilerinin tespit etmelerine imkan vermesi gsterilebilinir. Bir baka ifade ile parasal yardm bireysel zgrl ve bireyin zmenfaatini (zgcn) beraberinde getirecektir. Ayn mantk yoksul lkeler iinde dnld zaman, yoksul lkelere para yardmnn, onlarn bamsz bir lke olmalarna yardmc olunaca fikri kendiliinden ortaya kmaktadr. Sam, yoksul lkelerin bireylerine balk tutmay retmeyi veya yatrm yapmalar iin gerekli parann, balktan daha nemli olduunu vurguluyor. Dolaysyla Sam, mal yardmnn smrnn devamn salayacan da, satr aralarna gizlemi bulunmaktadr. Dnya Bankasnn yoksul lkelere yapt gda yardm onlarn, uluslar aras alanda bir duru gstermelerini engelleyeceini de ifade etmeye alan Sam, piyon sistemine de bylece ba kaldryor. Sam tam bir dnce ihtilalcisi! Atilla yani.

Samn bireysel veya lkesel yardmlar hususunda bir eksii birde fazlas var. Eksii, yardm gnll olursa yardm olur, aksi yardm olmaz. Fazlas ise, yoksula devlet baksn fikri toplumda hakim bir gr olursa duygusall ldreceidir. Bu yerinde ve doru bir tespit. Toplum, kendi deerleri ile dierkm* olduu srece medeni toplum olur. Sinatrann I ve Got You Under My Skin (imdesin) arks da bu cmle ile btnlemi ;yoksullar, drst ve ahlakl insanlarn grnmez kalplerindesiniz der gibi. Sam, vergilendirme sistemi ile yardm yoksullara yardm fonu arasnda da bir iliki kuruyor ve vergiye dayal yoksullara yardmn daha ok para toplayacan fakat bununda tekele yol aacan savunuyor. Neye yol aarsa asn, yardm ayet ihtiyac olanlara ulayorsa, tekellesin veya oligopol olsun ne kar ki? Mevcut sistem cehenneme giden yol olarak gren Sam, hakiki yardmlamann yoksullarn eitimine fon ayrmaktan getiini ifade ederken olduka doru bir tespit etmitir. Burada da Sam, insanlarn bir eyin bedelini dedii takdir de ona deer verdiine dikkat ekiyor. Yoksullar kurtarmak iin mkemmel bir yol bulamayan Sam ve Laura, akam yemeini neeli bir ekilde bitirirler. Onalt Rakamlar fa Ediliyor Rakamlar ifa edilse de edilmese de bir gerek var ki, o da SalkNetin iine dt kmaz. Evrende hibir sr yok ki birileri tarafndan bilinmesin, SalkNetin srr da biliniyor. Srlar bilinince derin devlet yol kenarnda uuan karatavuklara ynelik derin bir mezar kazar. Bu blmde de yle olmu. Yorumu uzatmak, mezarn derinliini slatrr. OnyediAkntyla Beraber Yzmek Sam ve Laura burada ztlarn birliini temsil ederlerken, Sam tek bana, devleti temsil etmektedir. yle ki, tpk devletler gibi bir taraftan insanlara yardm ediyor iimdesin diyor, dier taraftan da, sinirlerine hakim olamayp dier lkelere sava ilan ediyorlar. Yani USA. Sam bu akam kendi olmak istiyor ama, yani bakaldran dnce ihtilalcisi, Lauray arkadalar arasnda mahcup etmek de istemiyor. O halde kendi olmayacak bu akam ve l balklar gibi akntya kendini koyuverecek. Geliniz Michael Douglasn filmini, Sam, Laura ve Laurann arkadalarna brakalm ve bir iktisat gzmz Trk televizyonlarnda bir diziye evirelim;Bir stanbul Masalna. Dizide iki hikaye var. Birincisi, zengin ve yoksulun bir sevda masal. ktisaty ilgilendiren ikinci hikaye de; Sermayesini kurumsallatrm bir aile irketi ve bu irkette aile bireylerinin entrikalar anlatlyor. Bu arada profesyonel yneticilerin de bulunduu irketin, danmanlk irketlerinden de hizmet talep etmesi Trkiyede modern iletmeciliin hangi seviyede bulunduunu gstermektedir. Bir baka ekilde ifade edilirse, bu dizi ile, feodal toplumdaki aalk sistemini anlatan Trk filmlerinden, sanayi toplumunda ki burjuvazi sistemini konu alan dizilere geen Trkiyedeki kapitalizmin geldii yer grlmektedir. Dizi, ARCnin dnya sermayesi ile btnlemi ve uluslara aras bir irket olmas Trk iletmelerinin ne kadar gelitiinin sanatsal ifadesidir. Ancak, ada, rasyonel kapitalist bir iletme konumuna gelmi, bir ARC Holdinginin, kulaklar duymayan kza kar gsterdii yardm politikas Anadolu kltrnn bir sonucu ama, htiyaca Gre Vakf gibi ada bir vakfnn olmamas, Holdingin halen modern ve ada bir kapitalist iletme seviyesine gelmediini

gstermektedir. Bu kadar elikinin, Samn gznden kamayacan aktr. Fakat, gelecek ksa dnemde ki dizilerinde bu elikinin ortadan kaldran senaryolarn yazlacana dair ona sz de verilebilinir. Baz diziler ise, retimde, krsal kesim kltrnn izleri grnse dahi, tketim kltr tam anlam ile burjuva kltr hakim. Kullanlan otomobiller ve giyim ehrin tketim kltrn yanstrken ayn zamanda da Trkiyenin iktisadi yapsnn geldii seviyeyi gzler nne serilmektedir. Bu dizilerin dndaki dizilere Samn kapitalist penceresinden deil de piyasa ahlak penceresinden bakldnda da, dizilerde sahtekr*, kat ve dzenbaz kahramanlarn zenginletii veya zenginlemek iin alt grlr. Trk dizilerinden, Trkiyede ada kapitalizm olgusunun gelitiini fakat, piyasa ahlaknn bozulduunu tespit etmek, yanl olmasa gerek. Dolaysyla Samn dedii gibi, mkemmel bir sistemin dahi mkemmel sonular vermeyecei sylenebilinir. Sonu itibar ile dnyada ve Trkiyede kapitalizm hzla olgunlayor. Nereye kadar bu olgunlamann srecei de ironik bir bekleyite. Onsekiz Son Ders Bu dersin konusu evre Ekonomisi olsa dahi, simge gemi ve geminin kaptan, bir lke ve o lkenin babakann yerine konmu gibi duruyor. Babakann gemiyi yzdrebilmesi iin de Yumuak Dokunu politikas ile Kamu Maliyesinin ana hatlar rencilerle tartlmtr. Bu politikaya gre devletin, maliyet drc ve tasarruf artrc alternatif politikalar bulmasnn tespitini iin brokratlarn (burada rencilerin brokratlar temsil ediyor) grleri iin bir toplant yaplyor. Devletin Demir Yumruk, politikasnn eletirildii bu toplantda, evre kirliliinin nlenmesi ve devlete maliyetinin dk olmas iin, iletmelere Srdrlebilir Kalknma Teorisi temelli evre politikalar nerilmitir. Gerek fil ve geyik avlama, gerek havaya karbondioksit, toplumsal maliyetini, hem bu gn ki hem de gelecek nesiller gz nnde bulundurularak tartma gncelletirilmitir. Ondokuz Dnyay Dzeltmek nsan zihni zerinde tiranlk kurmann ezeli dman olmaya Tanrnn mihrab zerinde and itim. Bireyin akl zerinde nasl ve kim Tiranlk kurabilir? Bu tiranln dman kim? Piyasa. O halde bu dersin en nemli konusu belli oldu. Piyasalar; kimi insanlarn, kiinin tek bana olduu yalnz bir mcadele, baar ve baarszlk sreci olarak grmesinin tartld andr. Piyasa kavramnn derinliine, zgr insan ve rekabet kavramlar konarak, serbest piyasa aknn incelikleri anlatlmtr. Satr aralarna gizlenen bu incelikler yle yorumlanabilinir; Piyasa, fiyatlarn ortaya kard enformasyonla ynlendirilen birey ve birimlerden ziyade, ekonomik hayatn deiik ve belirsizliklerini, piyasa tecrbeleri (piyasa teaml) ile keif eden birey ve birimlerin organizasyonu olarak tanmlamak daha gereki grlmektedir. nk, piyasa olgusunu sadece tek nedene indirgeyerek fiyata balamak yeterli olmad gibi piyasay da daraltr. Ayrca, sradan ekonomik davranlarla bir arada yaayan birey ve birimler arasndaki deiim olgusu da, piyasann derinliini slatrr.

Piyasa, kendi piyasa inanlarn sorgulayabilen, kendi piyasa deerlerini yaratarak, onlara sahip olabilen, piyasay kurabilen veya oluturabilen birey ve birimlerden oluur. Ksaca, piyasann z, deer yaratmaktr. Piyasa, piyasaya deer koyabildii srece, iktisadi dnyada sreklilik yaratr. Bu nedenle piyasann sreklilii birey ve birimin yaratc kiiliine baldr. Bilindii gibi yaratc birey ve birimler piyasann yrnmemi yolunda yryerek deer yaratrlar, deerler ileri srerler ve mevcut deerlere biimler ve ekiller verirler. Yirmi ov Zaman Duygusal arlkl bir mezuniyet gecesi. ark olduka ilgin olmasna ramen onu kitabn btnlnde ki yerine, yani beyin frtnasna veya kendi suknetine brakarak yle bir dnceye kendimiz atalm; ayet Sam Trkiyede iktisat dnyas dersini allmn dnda bir teknikle verse ve okul idaresi de grevine son vermi olsa idi, acaba Trk rencileri hangi arky Sama ithaf veya adapte ederlerdi. Klasik Trk Mziinden olamazd nk, muhafazakarl hatrlatabilinir. Muhafazakarlk ise onlara gre gericilik demektir. Frank Snatra hi olmazd, nk, USA ya dman olmak onlar ayrcalkl entel yapar. Uysa uysa Hafif Trk Mziinden veya pop mziinden bir para uyar. Peki hangisi ark tercih edilirdi sizce?te bir deneme! GLE GLE* Son, pimanln fayda etmez Sen kaybettin a canm, umurumuzda deilsin Gle gle sana elveda Herkes kendi piyasasna Hi bouna iktisadi dnyay anlatma Derdin anlayana Yoksun bizim dnyamzda Niye bizi yorarsn Bir gn piyasada olmak iin Daha ok dolar arayacaksn Gle gle sana elveda Herkes kendi piyasasna Hi bouna iktisadi dnyay anlatma Derdin anlayana

Mezuniyet balosuna davetlileri bu ark ile duygulanmayacaklar gibi, Samda yine sessizce ayrlrd sanrm**. imdi son ksma gelelim;Son ksm okuyunca, ayet kitabn sayfalar zerine iki damla gzyanz akarsa ve o damlalarn iinde iktisadi eyleminizin grafiini ve sevdiinizin resmini grrseniz siz kitab okudunuz ve anladnz demektir. Grmediyseniz kitab ltfen tekrar okuyunuz. imdi itiraf etmem gereken bir ey var; oda kitab iki kez okumadmdr.! Yirmibir Fazla Bozukluk Sam, Hayekyan bir bakla zgr fakat planlamac bir birey olmas dolaysyla piyasa sosyalisti, Weberyan bir bakla ise, ada, hesap (rasyonel) bir burjuva kimliine sahip bir dnce ihtilalcisi. Laura, iktisadi, sosyal ve siyasal hayatta yerini arayan ve kendini sorgulayan ve sorgulanmasna da izin veren bir birey, yani henz bireyselleememi bir birey. Bu nedenle bazen primitive bir sosyalist bazen de primitive kapitalist kiilik. Sam ve Laurann imdi nerede ve hangi okulda olduu bilinmedii gibi milli gelirden kendilerine den fert bana gelirleri halen bilinmeyen dier srlar arasnda kalarak roman son bulur. Yirmiiki : Sonu Bilindii gibi hikayeler bitince hikayeyi anlatanlar son olarak yle der;Gkten elma dt. Roman bittiine gre bu elmay nasl datacaz. elmay ya geleneksel yntemle veya rasyonel yntemle datmalyz. nce geleneksel yntemle datalm! Geleneksel yntemle elma yle datlr; Biri dinleyiciye verilir, birini hikayenin kahramanna, dierini de anlatann kendisi yer. O halde elmann biri, kitab okuyan okuyucunun, (ama okuyucu, Lauraya verebilir), ikincisi Samn kendisinin ve sonuncusu da Yazar, Russell Robertsndr. Rasyonel yntemlerle datmn temel felsefesinde, dalmn eit olmas yatar. O halde elma bu bireye, birer tane elma verilerek datlmaldr. Grld gibi, geleneksel yntemle yaplan datm ile, rasyonel yntemle datm arasnda hi fark yoktur. imdi soruyoruz.; Bu kavga NN? * Bu blmn balna bir ku bak demek yerine u msra daha uygun grnmektedir. nk, yazarn roman teknii msradaki gzlem yntemine benzemektedir. Bazen karm gkyzne seyir eylerim alemi, Bazen inerim yer yzne seyir eyler alem beni, * -Gkkuann halk dilindeki ismi.

[1] -Mesnevi, * Buradaki devletilik, devletin reglasyonu veya devletin mdahalecilii deil planlamacldr. ** Sam, acaba Hayek mi? Ne dersiniz. [2] -s.6 [3] -S.246 * Heba etmek, sraf etmek demektir. Dolaysyla, ikinci nerme, sraf Ekonomisi eklinde de ifade edilebilinir. ** Bazen karm gkyzne, seyir eylerim alemi, msras buraya uygunluunu yine gsterdi. * Elle tutulur, gzle grlr btn sosyal, siyasal ve iktisadi olaylar deiirken, deiiklie esas olan bireylerin ihtiraslar ve kr elde etme gds, (psikolojisi) asrlar boyunca nesilden nesile deimeden aktarlm ve aktarlmaya devam edecektir. Deimeyi, sadece ihtiras ve kr gdsn tututuran, fitilleyen, her mekan ve zamanda deiik olan kibrit ateinde aramak gerekir. ** irketin isminin salk net olmas yerine sevgi nette olabilirdi. SALIKNET, salkl toplumu temsil etmektedir. Muhtemelen, burada salkl toplumun ayn zamanda sevgi toplumunun kendisi olaca dnlmtr. Yani gvercin kanadnn krlmad, krlsa da en adil cezann verildii toplum. zlenen toplum modeli de bu deil mi? *** KURUMSAL SORUMLULUK DARES, Devlet Bakan ve irketin Genel Mdr Babakan olarak deerlendirmekte mmkndr. * Bireysellemi bireyler ve kurumlar ile planlanmac bireyler ve kurumlarn sentezi veya bireyin kendisi, kendisi hakknda karar verirken, bu kararlarn bir plan dahilinde yrtmesi ;ite piyasa sosyalizmi * ktisadi davran, iktisadi beklentiler ryasnn giyindii elbisedir. * Hatta kravatnda dahi Smithin resmi olsa dahi! * -Dierkm; Dierkamln iktisat literatrnde ki ismi de Pareto optimumudur. Bilindii gibi Pareto optimumu bir bireyin gelir seviyesini korumas kayd art ile dier bir bireyin zenginlemesidir. Dierkmlk ise, yaatmak iin yaamaktan vazgemektir. Yani komusu a iken tok yatan bizden deildir hadisi gereince blm toplumsal anlamda rasyonelletirilmesidir. * -Hallederiz Kadir, ve Kuru Temizlemeci hsan Tiplemesi bunlara rnek verilebilinir. * Seda renin Gle Gle Sana Elvada isimli arknn Sam Versiyonu, ** Bu arada Trk eitim sisteminin de ierisinde bulunduu kmaz da hiciv edilmi oldu.