KASAYSAYAN1: second half ARALIN 6.

Nais baguhin ng mga kastila: pagtira sa pueblo, tanggapin ang pamahaalaang kastila at kristiyano. 3 uri ng bayan: -bayan-dating paniniwala -kampong o baying muslim- Islamic setup -pueblo-bayan ng kolonyalismo 16th Reduccion -sistematiko at sapilitan -pinakaugat ng kolonyalismo - bagong lugar kaayusang kolonyal at nakasentro sa simabahan. -para magkaroon ng monopolyo ang kastila sa pag-aangkin ng lupa at pagkuha ng kayamanan. -baguhin ang mismong pagkatao ng mga katutubo (sibilisasyon) -pagaalis ng mga masasamang paniniwala -SIBILISASYON: reduccion( pueblo), pasailalim sa kapangyarihan ng espanya at maging Kristiyano. SUBANUN- grupong etniko na nakipagbahagi ng paniniwala sa mga kastila, nagshare din sa kanila yung mga kastila ng mga paniniwala pero Malaya sila kung susundin nila yun o hindi. (ibig sabhin, hindi madaling proseso ang pagsakop ng makapangyarihang bansa sa mga katutubong tao) Pagbabago: -Sa pulitka, pamahalaang Kastila. Gobernadorcillo at Cabeza de barangay ang mga dating datu (tinggap dahil sa mga pabuya ex. Lupa o encomienda, suporta lavan sa mga kaaway, mga pamagat na Don at Donya) PINAKAMAHALAGANG ECONOMIC CHANGES: -Galleon at tabako (kumikita ang mga pilipino (principales, gove gen), officials at religious orders -sa ekonomiya, kalakalang galleon (1593-1815) Manila to Acapulco -ang pangunahing pinagkukuhanan ng salapi. -pinasara ng mga Espanyol ang kalakal kundi sa Acapulco lamang at ASIAN VESSELS (china, India, Borneo) -nasa maynila ang mga Kastila, at mga prayle at alcalde mayor ang naiwan sa mga lalawigan. -pumutol ng ugnayan sa pagitan ng iba pang bansa -GALLEON- pinakaadvance na sasakyang dagat -Obras Pias- donation ng mga mayayaman -San Bernardino Strait dumadaan -1815 nagend dahil sa Mexican War of Independence Advantages: culture exchange, bagong gamit, less exploitation ng mga resources ng Phil

Disadvantages: napabayaan at nagfocus nalang sa Maynila, maaksaya papuntang Acapulco MONOPOLYO NG TABAKO -Jose Basco Y Vargas -pinagtuunan ang economy, control ng govt ang tobacco ng Pil -mga penalties sa mga nagviolate ng rules: 1. confiscation 2. confiscation + latigo 3. confiscation + latigo+ lupa Advantages: -yumayaman ang gobyerno -pinapadala sa ibang bansa Disadvantages: -pagpapahirap sa mga magsasaka -bawal magtago ng pansarili -govt officials ay nagging corrupt - baba ng presyo sa pagkuha at mataas ang presyo sa pagbenta NOTE: for galleon and tabako: -ang mga nagsasagwan ay di kumikita -ang mga tinitrade: leather, cotton, pepper (PIL), porcelain, jade (CHINA), silk spices at tea(INDIA) Philippine agriculture-napabayaan ang market, walang technology, issuply lang ang kailanagn ng ibang bansa, walang economic growth MONOPOLY: -controlled nila, sila ang kikita -center of trade (manila)- mananatiling colonial center(walang pag-unlad) -maraming pirata ang nagnanakaw -SITUADO- salaping galing sa Mexico papuntang Plipinas (royal subsidy) -kailanagan yumaman habang nasa posisyon: for sale ang position, walang sense of service kundi profit lang ang habol Reducir -to reduce - paglipat ng tirahan ng katutubo sa kaayusang kolonyal (plaza complex at paglipat sa Kristiyanismo) -ibalik ang bagay sa dating kalagayan -pagtatayo rin ng komunidad, paglaganap ng tamang paniniwala, pasasailalim sa tamang pamahalaansa Diyos at sa representation ng Diyos (Hari). -nais nilang gawning kastila ang mga katutubo. -sa bagong bayan, ang SIMBAHAN ang SENTRO. Pueblo- political unit under ng gobernadorcillo=> aCabeza de barangay Ang hari ang royal patron Governor-general ay may ibat-ibang tungkulin:

Century

1. 2. 3. 4.

Governor-pulitikal General-military Vice royal patron- simbahan Audiencia Real o judge

Dalawang layunin: -Hidalgua- magpayaman - magpalawak ng kolonya Ang estadong kolonyal ay pagsanib ng paghaharing sibil-militar at ng simbahan. Papel ng estadon kolonyal ay kontrolin ang mga Pilipino at kunin ang mga yamang surplus. Labis na yaman sa lupa Idea: pagkaltas ng yamang surplus. Encomienda -hindi political office -mga lalawigan o mga lupaing gantimpala ng monarkiya sa isang tauhan na nakatulong sa conquista. -encomendero-nagbibigay sa kanila ng buwis o tributo AT ANG PANGUNAHING TUNGKULIN AY MAGTURO NG RELIHIYON -tributo ay sa form ng gold, clothes or else CRUCIFIXION, LATIGO -naging instrumento lamang sa pagkaltas ng surplus sa pamamagitan ng mga tributo, bandala, polo y servicios -kaya nabuo ang HACIENDA ay dahil sa mga uring panlipunang parsitiko na naghahanap din ng yaman mulasa lupa (SA ANYO NG RENTA). Ang hacienda ay isang pribadong pagmamayari Ang mga principala (tagakolokta ng tributo) magiging elite. Ang salaping nakukuha ay galing sa RENTA. Ang karamihan ng mga Pilipino ay magiging pesante. Ang hacienda ay nagging mekanismo ng pribadong sector sa pagkaltas ng yamang surplus. HACIENDA REVOLTS (1745)

Mga ekspedisyon ng mga sundalo ay may pabuya (pagbibigay ng lupa) -ADELANTADO (nangunguna) Miguel Lopez Legaspi -Juan de Salcedo- apo ni Legaspi

1571-dumating sa maynila si Legaspi, Manila sa Capital

Pagbabagong Anyo:

Dantaon 13-16- pagbuo ng kabihasnang Pilipino 1565- pagsakop ng espanyol sa Pilipinas (Legaspi), oficial
settlement Mayroon paring pagpapatuloy ng WIKA (hindi ito binago ng kolonyalisasyon) ngunit ang mga prayle ang nag-aral n gating katutubong wika. Ang wika ang nag-ugnay sa mga Pilipino sa mga pagtitipon at transaksiyong panlipunan. Layunin ng pagbubuo ng bayan: -pagbubuo ng alyansa sa mga bayan -ekonomiyang nag-uugnay sa vayan at gamit at pag-aaring likas na yaman. -kalinangan Ang bayan sa kaayusang pueblo: Pagbabagong naganap sa bayan: -sa larangan ng espasyo o kaayusang pisikal ng bayan from ilawod at ilaya to reduccin o pueblo bajo de las campanas-pag rinig ang bell CONQUISTA: monopolyong pag-aangkin ng mga lupain at yamang surplus. -ang pueblo ay nasa pagitan ng ilawod at iraya (nagkaroon ng direktang control) Kaayusang pisikal: -grid pattern, nakaksentro sa plaza ang simbahan at ayuntamiento (pamahalaang bayan) next ang bahay na gawa sa bato ng mga espanyol at mga principales (Malalaking tao). Papalayo sa sentro ang bahay ng mga karaniwang Pilipino. -ang pook ay dumedepende kung nakarating ditto ang mga espanyol (ex. Ang Intramuros, Vigan at taal) Ang intra ay nagungunang lungsod kolonyal samantala ang vigan at Taal ay nagging sentro ng komersiya at pulitika. Estadong Kolonyal-Pyudal Ang mga sultanato ay ang mga nakaiwas sa pagbabagong dala ng mga espanyol hanggang dumating ang Dantaon

-muntik nang magtagumpay)

-hindi purely Tagalog Revolt, MULTI-ETHNIC NA.

1762-British Occupation(matagumpay at napaalis ang Kastila

sa intramuros)...KAYA pinadala si Basco Y Vargas para sa tabako monopoly. Heirarchy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. El Rey de Espana- namumuno sa lahat ng sakop ng Spain Consejos de Indias (Viceroy)- Cabinet na namumuno sa kolonya Audiencia Real (Governor-general)- council. CUMPLASEdecree Alcaldia(Alcalde Mayor) from encomienda, lalawigan Pueblo (Gobernadorcillo)-Visita, tributo PUEBLO O BAYAN Barangay (Cabeza de barangay)- tributo BARYO

10 AD
-geographic palang ang alam ng mga mga tao hindi pa bansa

19.

-political boundery o territory ay wala pa -cultural unity

Umiiral na pamahalaan: MERKANTILISMO (trade) -flow f trade at ginto ang sukatan ng kayamanan Anyo ng bayan: Physical: pueblo, bagong bihis at pamumuhay ng tao (pagbabago ng kalakal at kabuhayan sa loob ng pueblo) na nagdulot sa 1565- KALAKAL MULA ASYA (PIL) paputang EUROPA (malaki ang demand sa spices,etc) _______________________________________________________________

65M years to 2M years-pagusbong ng kapuluan 1M- 24,000 years (taong tabon)-9,000 ( Austronesyano)-Tao
sa kapuluan

7,000 BC to 500 AD tungo sa unang pamayanan 500AD (10 dt) Sinaunang Pamayanan (bayan at Sultanato)
DATES:

1565-1663- panahon ng pagaangkin 1663-1745- panahon ng konsolidayon 1745-1840 Pagpukaw ng kamalayang pambansa 1840-1913 pagbubuo ng bansa 1521-dumating si Magellan pero walang naitayong pueblo 1565-pagdating ni Legaspi at nagumpisa ang pueblo 1663- mahalagang pag-aalsa sa luzon, Visayas 1745- pagaalsa mula sa mga nagtatrabaho sa hacienda,
karaniwang tao, muntik nang magtagumpay, pagaalsa lamang ng mga ethnic groups

ARALIN 7.
Kolonyalismo- pagbabago ng anyo, pagbabago ng pueblo= tugon ng Pilipinno (pagtanggap) akala nila ay kalakal lamang Pag-aalsa- pagtutolsa Kristiyanismo at pagmamalabis ng dayuhan Digmaang Moro- pagtanggol sa nasa panaganib na Estadong Muslim

18 dantaon-tanggap nila ang halagahing kolonyal 1745-1841- panahon ng pag-aalsa (agraryo hanggang kay
Pule) Paglipas ng merkantilimo (ekonomikong batayan ng kolonyalismo) at paglitaw ng LA ILLUSTRACION o ENLIGHTENMENT Tension: (dahil sa kolonyal na institusyonIlocos, Bohol,Tayabas) pueblo vs hacienda (tagalong) Katutubong kaisipan vs kolonyal na kaisipan Nagbago ang anyo ng bayan-estadong kolonyal, pagkuha ng yamang surplus Pinalitan / kumbersyon: (gamit ang wika at katutubong kalinangan) Anitoimahe, babaylanprayle, bathalakristiyanismo Hindi nabura ang dating paniniwala ng Pilipino ngunit nakabuo sila ng bago. -meron nang ugnayan sa kalakal at pulitika -bagong tradisyon at ritwal -Sanduguan . pagsanib ng layunin at tunguhin . pagtiyak ng kapayapaan or else kaaway sila(sumailalim ditto ang mga kastila para matanggap sila)

1745-1840- pagaalsa ng mga pilipino, pagpapalawak ng

kamalayan, hindi na ito limited sa mga ethnic groups

1840- darating ang mga vapor o steamship, kapangyarihan ng

mga kastila sa mga nangangayaw.

1896-himagsikan 1913- lastna pakikidigma ng mga pilipino sa mga amerikano 1913-1935- American Colonialism 1936-1946- Commonwealth 1946-1949 (?) panahon ng hapon 1972-1986- EDSA at Martial Law
Pigafetta- eyewitness ng pagsalakay ng kastila sa Mactan at si Magellan an glider, natalo ang kastila dahil marami ang natives, barko ay malayo sa shore dahil mabato, dahil sa mga mandirigmang Pilipino. Mga Patakaran: 1. 2. Tributo- 8 na real sa isang taon Polo y servicios- 40 days/year boys 16-60, paggawa ng galleon(kalakal from asya to europe), San Bernardino Strait (mabangis), pagttroso, ship building, pagsasagwan 3. 4. Bandala- sapilitang pagbebenta ng mga ani/produkto sa pamahalaan, Quota system- confiscation Encomienda- magiging hacienda, para sa pribadong tao, galing sa RENTA O UPA

1521- Humabon kay Magellan 1565-Tupas at Kulambo kay Legaspi 1571-Soliman kay Goiti
(akala ng mga espanyol na nagpapaunder na ang Pilipino sa mga espanyol at nagging effective lang ito noong 1572 Maynila) 3 tugon ng mga Pilipino:

1.

Pagtanggap Goiti at Soliman (Rajah ng Maynila, magaalasa sana sila ni Lakan Dula kaso nakipagsandugo na siya)

- ang mga babaylan ay magiging mga albularyo na lamang. Mga Tugon ng Espanyol sa mga taong nag-aalsa: 1. 2. 3. Pinupugutan Sinusunog ang bahay Binuhusan ng asin ang lupa ( labag sa paniniwala ng Pilipino sapagkat walang mababalikan ang mga anito) MGA PAG-AALSA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Tagalog Revolt (1574) LakanDula and Soliman Pampangeros ( 1585) Kapampangab leaders Tondo Conspiracy ( 1587-1588)- Unang organisadong pagaalsa Martin Panga at Agustin de Legaspi Revolts against tributes (1589) Magalat Revolt (1596)- Magalat (Cagayan) Igorot Revolt (1601) Tamblot Revolt (1621-1622)- Tamblot from Bohol, against tributo, diwata: masaganang uhay kung babalik sa dating paniniwala 8. 9. Bankaw spearo Bancao (1621-1622)- Leyte, datu siya with Pagali, pinugutan ng ulo Itneg Revolt (1625-1627)- Lanab at Alababan 10. Cagayan Revolt (1639) 11. Sumuroy Revolt (1649-1650)- Juan Ponce Sumuroy, 1 year ang itinagal, may implwensyang kattutubong relihiyon, against sa[ilitang paggawa at paglipat sa kanila sa Cavite, ang ama niya ay isang babaylan from Samar, Araw ng Corpus Christi (isang kapistahansumalakay, alis, sunog kumbento) 12. Maniago Revolt (1660)- Don Francisco Maniago, against polo at bandala 13. Panay Revolt(1663)- Tapar na isang babaylan, Taga panay, tutulungan ng mga anito, angkin ang ilang elemento ng Katolisismo (Diyos Ama, Anak, Espiritu Snato at Birheng Maria) Divide the rule trick: compromise ang mga Espanyol para din a sila mag-alsa. 3 Dahilan ng pag-aalsa: 1. 2. 3. Personal at religious- babaylan, etc. Economic institution Lang problem

2. 3.

Pagtanggi- Magellan at Lapu-lapu Pagtalikod- MGA PAG-AALSA! Maila/ Tondo Conspiracy (1587-1588) -isang attempt o sabwatan lamang -FIRST ORGANIZED ATTEMPT -dagdag alliance na sila: Tondo, Bulacan, Pampanga, Mindoro, Palawan., Sulu, Borneo -against polo y servicios at tribute -pangangayao pero nahuli sila sa Palawan -Manila- sentro ng kolonyalismo; Intramuros ang pinaka core -Mga paghihirap sa kanila: Sapilitang paggawa, pagbabayad ng ga tributo, pagagaw ng kapangyarihang pulitical at pagalis ng mga katutubong paniniwala

MGA PAG-AALSA 1.

-1587-1588-Martin Panga, Agustin de Legaspi (sila ay maaaring nabinyagan na) na patalsikin ang mga espaol. Kasama rin nila si Magat Salamat( hindi nabinyagan). Sila ay mga kamag-anak ni Lakan Dula ( pinuno ng Tondo) -Lakan Dula- nilabanan ang mga espaol noong 1571with Tondo, Bulacan, pampanga, borneo at hapon bago pa man ang Tondo conspiracy. 2. Sultanato -mananatiling malakas na centrong pulitikal (humina ang pagaalsang pulitikal sa katagalugan -1603Sanduguan ni Rajah buisan (Pangangayaw expertsumasalakay at bumibihag) sa mga pinuno o datu sa Leyte. Siya rin ang anak ni Sultan Kudarat at galing sa Maguindanao. -nakipagsandugo siya sa non-muslim kahit muslim siya which is bawal sa kanilang faith ( para sa political purpose paalisin ang kastila at makikitang meron din siyang kaalaman sa katutubong tradisyon; pgsanib ng katutubong pag-iisip sa Islam) -di na nakapabalik sa Leyte si Buisan 3. Babaylan17

dantaon

Mga magkakahawigDalawa ang nagkakasabay ( Kristiyanismo at kolonyalismo) ang kristiyanismo ang nagdodominate. 1. 2. 3. Tamblot- datu(political) with Pagali (babaylan), against tribute Sumuroy- against polo, ship navigator, ama ay babaylan at siya ay pinuno, Corpus Christi against govt not religion Tamblot at Tapar- nais nilang bumalik sa katutubong relihiyon, against polo and tribute

-kasama nila ang mga principales dito -2nd group sa lipunan na maaagawan ng powers -napalitan sila ng mga prayle at doktrinang Kristyano -ang mga prayle ay tagapamagitan sa diyos, tagapagtakda ng moralidad at pinagmumulan ng kaalamang spiritual.

Tapar: may pagbabago sa relihiyon

-malaya sa lahat ng bansa -Cotabato (free port) -bawal dumaan ang European boats sa Luzon at Visayas kaya pinuntahan nalang nila ang Mindanao at Borneo *INDONESIA: Dutch ang namamahala protestant sila na kaaway ng mga Espnyol dahil sa Kristiyanismo 2.TARIFF -pinapataw ni Kudarat kaya mas malaki ang kita -legitimate source ng income

1718-Cagayan Valley, ayaw sa mga Kristiyano, Cainta (Cebu at

Negros) Nag-aalsa na rin

1745- Tagalog Agrarian Revolt, bayan: Cavite, Laguna,

Batangas, Rizal, Quezon, dahil sa pagkuha ng prayle ng lupa, HACIENDA REVOLTS DIGMAAN NG PAMAHALAAN VS SULTANATO: 1.Martin Panga at Agustin de Legaspi -lumakas na sentrong pulitikal ang sultanato 2. Rajah Buisan ng Maguindanao at mga datu ng Leytenatunugan ng mga kastila at nagpadala ng mga sundalo Maguindanao: Cotabato- pinamumunuan ni Buisan: pangangayao Buayan- centro ng kapangyarihan ng Maguindanao, pinamumunuan ni Rajah Sirongan

1671-namantay si Kudarat na hindi napasuko ng mga Espanyol,

nagkalaban ang Sulu at Cotabato kaya nagkawatak watak ito, nagcelebrate ang Kastila for a week,naimbento ang MOROMORO at nagging ideya ito ni Francisco Balagtas sa Florante at Laurawar bet muslim at Christians

Dantaon 17- Buisan ang namumuno sa pangangayaw 1603- nakiagkasundo sa mga datu ng Leyte
Siya ay pangatlo sa mga pinakamakapangyarihan: 1. 2. 3. Rajah Sirongan Rajah Muda (tagapagmana) Rajah Buisan

1663-nagkabantang pananalakay ng China 1718-bumalik na ang mga Kastila

PAGPASOK NG MGA INGLES:

1759 60 and 61: walang galleon dumadaan sa bansa dahil

sa kaguluhan at walang Gobernador Heneral kaya pumalit si Rojo

3.Kechil Kudarat -Kechil means small -anak at tagapagmana ni Buisan -1630- nagging pinuno ng Maguindanao dahil natalo si Buayan Ang Maguindanao ay naging centro ng kalakal ( Intsik, Arabo, Malay) Maguindanao -tagapamagitan sa mga Espanyol( Maynila) at mga Olandes (Ternate) dahil magkaaway sila. -malayang sentro ng Kalakal kaya mas lumakas pa lalo si Kudarat -nasakop niya halos ang buong Maguindanao *bago ang 1636, may mga attempts na ng pananakop sa Maguindanao pero dahil sa ilog na mapanganib, hindi ito natutuloy

18 dantaon alitan sa pagitan ng England at France( ang

france ay suportado ng Spian dahil magkamag-anak ang hari ng mga ito)MGA PAMILYANG BOURBON.

August 25, 1761-kasunduang FAMILY COMPACT

magtutulungan ang France at Spain PITONG TAONG DIGMAAN: (1756-1763) France vs England at nadamay ang Spain. -upang makaganti ang England, inutos ng hari sa EAST INDIA COMPANY (India) na lusubin ang Pilipinas bilang isang kolonya nito.

Sept. 22, 1762-sumalakay ang mga Ingles na may dalang 13

boats,6000 men), akala ng mga Espanyol mga China lang sila at clueless pa sila na kasama nap ala sila sa digmaan, Pinamunuan nila ADMIRAL SAMUEL CORNISH at HENERAL WILLIAM DRAPER -ito rin ang official start ng British Occupation

1637 - ekspedisyon na ikinasugat ni Kudarat, hindi nila nasakop ang

maguindanao, cultural na halaga -bumalik si Kudarat na mas malakas( buong Mindanao ang kaalliance) Ecomonic: 1. Trade/ Agriculturl Control

Sept. 23, 1762-hiniling nilang isuko ni ARCHBISHOP ANTONIO

ROJO (gobernador heneral) ang Maynila. -walang alam sa pakikidigma pero tumayong pinuno -tumanggi siya at kinanyon sila at natalo ang mga Espanyol

Libu-libong mandirigmang Pilipino (Pampanga, Bulacan at Laguna) ang nagtanggol ng Maynla. Ang matapang na pinuno ng Pampanga ay si MANALASTAS. Natalo parin sila kaya noong October

-may halong kulturang kolonyal. REBELYONG SILANG: (1762-1763)

6, 1762- sumuko na

-hindi purely Tagalog Revolt, MULTI-ETHNIC NA.

ang arsobispo at nasakop na rin ang Maynila Oidor (hukom)/ Don Simon de Anda-nakatakas at nagpatuloy ng digmaan, nagging gob-hen Kasunduan: suko ang maynila, cavite, sandata at pagbayad ng 4,000,000 Php. Ang kapalit ay safe ang mga mamamayan, malayang pagsambang Kristiyanismo, kalayaan sa kalakalan at industriya, pagpapanatili ng Royal Audiencia, paglaya ng sundalong espanya. Ang kaisipang liberal mula sa Europe at US ang nakarating sa bansa ng buksan ng Espana ang Pilipinas sa pandaigdigang pangangalakal. ang binayaran niya upang paslangin si Silang: (mga DAHIL SA DIGMAAN NG INGLES, NALAMAN NG MGA PILIPINO NA MAHINA PALA ANG MGA KASTILA! Pag-aalsa so loob ng Estadong Kolonyal: kaibigan pa naman ni Diego) 1. 2. Vicos- ang nakapatay Becbec

-isang LADINO (sa kolonyal govt, latin, espanyol, at katutubong

wika, nagdidiktate pero mas tinulungan niya ang Pilipinas)

-hari ng Ilocos ( ilocos Norte at Sur, Abra at La Union) -nag-alsa dahil nagpetisyon na tangallin ang buwis sa mga
Pilipino -nakapagtatag ng sariling pamahalaan sa Vigan -nakipagsabwatan siya (with sandata) noong Dis Vigan. -Nagpadala si Arsobispo Bernardo sa Vigan.

14, 1762 sa

-namatay si Silang noong May

28, 1763

18 dantaon -nasanay n asa politikong Europeo at nais na matawag na rey

o marquis o el conde ng mga maharlika. (mga kolonyang pamagat) PANAHONG 1730-1763-MGA EPEKTIBONG REBOLUSYON! Dagohoy at Silang Revolts (QUALITATIVE STAGE) 1.litaw- nakita at naiintindihan ng espanyol 2. nakatago- kultura, pagtanggap ng kultura ay batay sa sariling pagunawa at sang-ayon sa dating pananaw.

__
Gabriela Silang: (1762-1763) -Filipino Spanish -binitay SEKULARISASYON: Dalawang uri ng pari: 1. 2. Regular -kabilang sa orden ( Agustino, Pransiskano, Dominikano) Secular -hindi kabilang sa kahit na anong orden -sinanay lamang sa seminary upang mangasiwa ng parokya. PADRE PEDRO PATERNO: 1812-1863 -sekularisasyon ng mga parokya-kilusan -kasama i MARIANO GOMEZ -suportado ng mga mamamayan dahil pare-pareho silang mga Pilipino -namatay noong Hunyo Cathedral

-Kilusan para ilipat ang kapangyarihan ng mga regular sa secular.

REBELYONG DAGOHOY: (1744-1829) -pagsanib ng kamalayang Europeo at katutubong paniniwala -isa siyang Boholano -tinanggihang bigyan ng libing ang kanyang kapatid -pinatay ang pari at nag-alsa -kasama ang 20K na rebelled at nakapagtatag ng malayang pamahalaan -pinakamatagal na rebelyon (85 years) -namatay sa katandaan at ipinagpatuloy ng mga anak -natalo ang 20 gobernador ( from GASPAR DELA TORREJUAN ANTONIO MARTINEZ) -konsepto ng impyerno at mahalagang basbas -bumalik ang katutubong pamumuhay

3, 1863 earthquake, Manila

-Documentos Importantes-full scale attack

FATHER JOSE BURGOS: 1837-1872 -Manifiesto noong 1864 bilang pagtanggol kay Fr. Pelaez -1872 Cavite mutiny (GOMBURZA) death through guillotine. GOMBURZA: 1872

-nag-aral ng medisina sa Madrid -great novelist ng propaganda movement -Noli Me Tangere at El Fili -executed sa bagumbayan on Dec

30 1896

-itinatag ang La Liga Filipina para magkaisa ang mga Pilipino Propagandists reconstruction of Philippine Past: -nagbigay din ng sulatin si Ferdinand Bluementritt (german historian) -Pedro Paterno- series ng libro ANG KKK/ Kataas-taasan, kagalang-galangang Katipunan ng mga ana ng bayan o Katipunan Dahil nabigo ang Kilusang Propaganda na may mapayapang layunin, ginamitan nalang nila ito ng dahas. -ipinatapon si Rizal sa Dapitan kaya pinangunahan ito ni Andres Bonifacio -paglagda gamit ang dugo -upang madkamit ang kalayaan. Andres Bonifacio: -Supremo at Lider ng katipunan noong

-aginst sa pamamahla ng Espanyol

-sa pamumuno ng sumunod na gobernador na si Rafael de Isquierdo, ipinatupad niya ang sensura ng pamamahayag, bawal ang reporma, pinagpabayd niya rin ng buwis at polo sa CAVITE. Napagbintanagn sila Padre Jose Burgos, Mariano Gomez at Jacinto Zamora na kasama sa pag-aalsa. -3 martir na pari. KILUSANG PROPAGANDA: 1880-1895

-literary and cultural org na nabuo noong 1872

-kampanyang himihingi ng reporma at pagbabago ng sistema ng pamamahala ng mga Espanyol, pagkapantay pantay ng Pilipino at Espanyol, Pilipinas bilang lalawigan hindi bilang kolonya ng Espanyol, pagkakaroon ng Pilipnas ng kinatawan sa batasan ng Espana, kalayaan sa pamamahayag, katarungan at kaluwagan, pagtanggal ng polo at bandala, schools independent from the friars, secularization of philipine parishes. -inform spain of all the abuses -pinangunahan ng mga ILLUSTRADOS (elites) -bigo ang layunin dahil kulang sa pondo at pagkakaroon ng sakit -ang kilusang ito ay peaceful pero ipinagpatuloy ito ng KKK pero sa madahas ng pamamaraan na. -LA SOLIDARIDAD -natigil dahil kulang sa panustos -pahayagan (mga katiwalian ng mga espaol): Graciano Lopez Jaena -unang Editor in chief ng La Solidaridad -Fray Botod, Esperanza, La hija de fraile -namatay ng tuberkulosis 1896 Marcelo H. Del Pilar -PLARIDEL -isang lawyer at journalist from Bulacan -nagsulat sa DIARYONG TAGALOG na nalathala sa Maynila -Caiingat cayo, Dasalan at Tocsohan, Samung Kautusan ng mga Prayle -namatay din ng tuberculosis 1896 Jose Rizal -LAONG LAAN, DIMASALANG -from Calamba, Laguna

1895

-hindi nakatapos ng pag-aaral dahil sa kahirapan -Ama ng Katipunan -Dakilang Plebian -Ang Supremo -CODE: May pagasa Emilio Jacinto: -kanang kamay ni BonifacioUtak ng katipunan -CODE: Pinkian Paraan ng pagsapi: dumadaan sa maraming pagsubok, sanduguan MGA KABABAIHAN: -Melchora Aquino, Gregoria de Jesus, etc. manggagamot Pagkakatuklas ng Katipunan: -Isinumbong ni Manuel Sityar at noong Agosto

19, 1896

isiniwalat ni Teodoro Patino (pantinyo) kay Padre Mariano Gil Dahil natuklasan ang Katipunan: -nagpapulong si Bonifacio sa Balintawak at tumuloy sa Pugad Lawin (sigaw sa pugad lawin) kung saan nagpunit sila ng sedula at nagmark ng himagsikang Pilipino noong AGOSTO

23,

1896
HIMAGSIKANG 1896 -Agosto

30, 1896 kauna-unahang maugong labanan.

pinag-labanan sa San Juan del Monte

Dahil sa mga paghihimagsik, ipinapahuli at pinapakulong sa Fort Santiago at Bilibd ang mga rebelde. Pagbitay kay Rizal: -under sa isang malupit na si Hen. Camilo de Polavieja -pinaghinalaan niya si Rizal ang nagpasimuno -kinulong sa Fort Santiago -Dis 30, 1896 yung pagbaril sa kanya sa Bagumbayan o Luneta -nagpatindi ng poot ng mga Pilipino ANG KATIPUNAN SA CAVITE: -under sa power ni Emiio Aguinaldo -may 2 grupo na magkaaway: MAGDIWANG AT MAGDALO. Inasahan nila si Bonifacio na ayusin yung hidwaan KAYAAAA... Tejeros Convention-wala rin nangyari, nagtayo ng bagong pamahalaan BONIFACIO-namuno at Direktor na Panloob (tumutol si Tirona) -bilang supremo, pinawalang bisa ang kumbensyon kaya nagalit si Aguinaldo at pinapatay niya si Bonifacio. EMILIO AGUINALDO- pangulo