T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

METAL TEKNOLOJS

ELEKTRK DREN KAYNAI

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR GR 1 RENME FAALYET-1 3 1. ELEKTRK DREN KAYNAI 3 1.1. Elektrik Diren Kaynann Tanm Endstrideki Yeri ve nemi 3 1.2. Elektrik Diren Kayna eitleri 4 1.2.1. Nokta (Punta) Diren Kayna Yntemi 4 1.2.2. Kabartl Nokta Kayna Yntemi 6 1.2.3. Nokta ve Kabartl Nokta Kaynak Makinesi Elektrodlarnn Soutulmas ve Bakmlar 8 UYGULAMA FAALYET 10 LME VE DEERLENDRME 12 RENME FAALYET-2 14 2. DK DREN KAYNAI 14 2.1. Diki Diren Kayna Yntemi 14 2.1.1. Diki Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlar 15 2.1.2. Diki Kaynann Kullanld Alanlar 15 2.2. Diren Aln Kayna Yntemi 15 2.2.1. Diren Aln Kayna eitleri 16 2.2.2. Diren Aln Kaynann Kullanld Alanlar 17 2.3. Farkl Kesitli Malzemelerin Diren Kayna 17 UYGULAMA FAALYET 18 LME VE DEERLENDRME 20 RENME FAALYET-3 22 3. DREN KAYNAI LE KAYNATILAN MALZEMELER 22 3.1. Farkl Kalnlktaki Saclarn Elektrik Diren Kayna ile Birletirilmesi 23 3.1.1. Diren Kaynaklarnda Is Balansnn Ayarlanmas 23 3.1.2. Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlarn Genel Kullanm Alanlar 24 3.2. Elektrik Diren Kaynanda Gvenlii 24 3.2.1. Elektrikle lgili Olas Tehlikeler ve nleme Yollar 24 3.2.2. Yanklarla lgili Tehlikeler ve nleme Yollar 24 3.2.3. Kesilme, Ezilme Sonucunda Yaralanmalar ve nleme Yollar 25 3.2.4. Scak Metal Sramas ile Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar 25 3.2.5. Zehirlenmeyle Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar 25 UYGULAMA FAALYET 26 LME VE DEERLENDRME 28 MODL DEERLENDRME 30 CEVAP ANAHTARLARI 32 KAYNAKA 33

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Farkl kesit ve kalnlktaki, farkl malzemelerin diren kaynan yapmak Genel Ama: Bu modl ile gerekli ortam ve donanm salandnda teknie uygun olarak elektrik diren kaynan yapabileceksiniz Amalar : MODLN AMACI 1. Teknie uygun olarak sa paralar diren kayna yapabileceksiniz 2. Teknie uygun olarak farkl kesitteki malzemelere diren kayna yapabileceksiniz 3. Teknie uygun olarak farkl kalnlktaki malzemelere diren kayna yapabileceksiniz Ortam: Metal ileri atlyesi, snf, iletme, internet ortam Donanm: Bu modln uygulanabilmesi iin nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara; farkl trde, kalnlkta ve kesitte malzemeler Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen uygulama faaliyetlerinde kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz retmen, modl sonunda size lme aralarn uygulayarak modl ile kazandnz bilgi ve becerilerinizi lerek deerlendirecektir. 521MMI059 Metal Teknolojisi Ortak Alan Elektrik Diren Kayna Elektrik diren kaynak yntemi ve eitlerini ieren renim materyalidir 40/16

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Metaller insanlar tarafndan binlerce yldan beri kullanlmaktadr. nsanlar gemiten gnmze malzemeleri birbirine balama yntemlerini srekli aramlardr. Gnmzde pek ok sayda birletirme teknii vardr. Bugn sorulan soru ise artk uygun birletirme tekniklerinin hangileri olduudur. Kaynakla birletirme teknii de bu yntemlerden biridir. Gnlk yaantmzda ince metallerden retilmi pek ok rn kullanmaktayz. Farkl kalnlkta, farkl metallerin balantlarnn hzl bir ekilde ve en az deformasyonla gerekletirilmesi iin uygulanabilecek kaynak yntemi elektrik diren kaynadr. Kaynak teknolojisi gnmzde srekli gelien ve kendini yenileyen bir sektrdr. Kaynak tekniindeki bu hzl geliim, zellikle savunma ve uzay teknolojilerinin gelitirilmesindeki beklentilerin bir sonucu ortaya kmtr. Kaynak teknolojileri, niversite ve meslek okullarndaki metal, makine ve metalrji dallarndaki retim programlarnda yerini almtr. Hazrlanan bu modlle, kaynak teknolojisi iinde yer alan elektrik diren kayna yntemini renecek, eitlerini bileceksin. Uygun koullar salandnda farkl kesit ve kalnlktaki malzemelerin, yine farkl trdeki malzemelerle kaynan yapabileceksin.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

AMA

Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun olarak sac paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde metal sac kullanlarak yaplm eyalarn kaynakl birleimlerini inceleyiniz. Topladnz bilgileri rapor haline getirerek snf arkadalarnzla tartnz.

1. ELEKTRK DREN KAYNAI

1.1. Elektrik Diren Kaynann Tanm Endstrideki Yeri ve nemi
Otomotiv sektr, uzay ve uak teknolojileri, elik yaplar, elik eya imalat, hassas cihazlarn imalat, elektroteknik, boru retimi, makine sektr gibi pek ok alanda kullanlan ince kesitli metal malzemelerin kaynanda yaanan sorunlar, farkl kaynak trlerinin geliimini salamtr. nce kesitli malzemeler yksek s altnda kaldklarnda kalc ekil bozukluklarna neden olur. Bu nedenle kaynaklama ileminin asgari sda ve en ksa srede gerekletirme zorunluluu ortaya kmaktadr. Kaynakl balantlarn hzl bir ekilde en az deformasyonla gerekletirilmesi, ekonomik ve kaynak mukavemetinin yksek olmas istenilen yerlerde, elektrik diren kayna ilk seim olarak karmza kmaktadr. Elektrik diren kayna, metal paralardan geirilen elektrik akmna kar, bu paralarn gsterdii direnten oluan s yardmyla yaplan birletirmedir. Paralar ksmi olarak ergitilerek kaynak iin gerekli kaynak banyosu oluturulur. Kaynak banyosunun oluumundan itibaren elektrik akm kesilerek i paralarna basn uygulanr ve bu basn altnda souma gerekletirilerek sklemeyen trden bir birleim salanm olur. Bu yntemle yaplan kaynak ileminin genel ad elektrik diren kayna olarak adlandrlr.

Resim 1.1: Elektrik diren kaynayla kaynatlm muhtelif malzemeler

1.2. Elektrik Diren Kayna eitleri

Elektrik diren kayna yapl ekillerine ve sektrlerde en fazla kullanm alanlarna gre aadaki gibi snflandrlr. Nokta (punta) kayna Kabartl nokta kayna Diki kayna Diren aln kayna

1.2.1. Nokta (Punta) Diren Kayna Yntemi

Nokta kayna, diren kayna trleri ierisinde en ok kullanlan trdr. Kaynatlacak paralar iki bakr elektrot arasna alnr ve belirli bir bask uygulanmasyla elektrik akmnn geii salanr. ekil 1.1de, nokta kaynak makinesi temel bileenlerini ve kaynak blgesi kesiti verilmitir.
Paras Basn

Transformatr ebeke Ceryan Bakr Elektrot

alter ve Zaman Sayac Ayak Pedal

Elektrodlar

Basn

ekil 1.1: Nokta kaynak makinesi temel bileenleri ve kaynak blgesi

Makine zerindeki alter ve zaman sayac ile belirlenen sre boyunca, akm bir elektrottan dierine akarken (1mm sac iin bu sre yaklak 0,2 saniyedir) bu akma kar diren, iki sac arasndaki temas noktasnda en yksee ular ve malzeme bu noktada ergimeye balar. Elektrik akmnn otomatik olarak kesilmesinden sonra kaynak banyosu, uygulanan basn altnda souyarak katlar ve iki sac malzeme sklemez bir ekilde birletirilmi olur. Standart bir nokta kaynak makinesinin temel bileenleri, bakr elektrodlara yk uygulamak iin kullanlan mekanik bir sistem, ebekeden gelen gerilimi dren transformatr, baz makinelerde akm kontrol cihazlar ve bir zaman sayacndan oluur.

1.2.1.1. Nokta Kaynak Makinelerinin Snflandrlmas

Nokta kaynak makinelerinin kullanld sektrlerde deien farkl istekler dorultusunda farkl tipte, kapasitede ve donanmda nokta kaynak makineleri olabilir. Aadaki resimleri incelediinizde farkl amalar gerekletirmek iin retilmi nokta kaynak makinelerini greceksiniz.
Resim 1.2: Mekanik nokta kaynak makinesi. Mekanik ayak pedall ve merkezi su soutma sistemine sahip model olup max. 5+5 mm para kalnlna kadar kaynak yapabilir. Resim 1.3: Pnmatik nokta kaynak makinesi. Pnmatik ayak pedall ve merkezi su soutma sistemli model olup max. 5+5 mm para kalnlna kadar kaynak yapabilir.

Resim 1.4: Kaportac nokta kaynak makinesi. Kaporta dzeltme, tek ve ift tarafl nokta kayna, vida saplama, ektirme ilerinde kullanlr. Elle skmal veya hava skmal modelleri olup max. 2+2 mm para kalnlna kadar kaynak yapabilir.

Resim 1.5: Elde tanabilir nokta kaynak makinesi. Elle veya hava skmal modelleri olup max. 1+1 mm para kalnlna kadar kaynak yapabilir.

Resim 1.6: zel tasarml tam otomatik nokta kaynak makinesi. otomobil fabrikalarnda kaporta imalat seri retiminde kullanlr.

Resim 1.7: Nokta kaynak robotu

1.2.1.2. Nokta Kaynanda Kullanlan Elektrotlar

Nokta kaynanda para kalnlna, trne gre elektrot seimi kaynan kalitesini belirleyen nemli bir unsurdur. ekil 1.2de elektrot balklarnn tipleri verilmitir.
Tip A Tip B Tip C

Tip D

Tip E

Tip F

Tip G

ekil 1.2: TS EN 2582 e gre nokta kayna elektrot balklar

1.2.2. Kabartl Nokta Kayna Yntemi

Kabartl nokta kayna, yntem olarak nokta kaynana benzer. Nokta kaynanda kaynatlacak sac malzemeler st ste bindirilip, elektrodlar arasnda sktrlyor ve elektrik akm geiriliyordu. Bu yntemle elektrot balklarnn boyut ve ekilleri geen akm snrlandrrken kabartl nokta kaynanda akm kaynatlacak malzemelerin en az birinde bulunan kabartlarla snrldr. 6

YASSI ELEKTROT

PARASI PARASI

YASSI ELEKTROT

BASIN

Resim 1.8: Kabartl nokta kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

Kabartl kaynak ynteminde kaynak blgesi, kaynak yaplacak saclardan birinde bulunan kabartnn olduu blgedir. Saclar st ste bindirildiinde sadece kabartnn olduu noktadan birbirlerine temas eder. Bu noktadan geen elektrik akm kabart zerinde younlar ve bu nedenle kabart hzla snr. Isnmadan dolay kabart ergiyerek ker ve iki sac arasnda erimi bir blge oluur. Elektrik akm kesilerek basn uygulamaya bir mddet daha devam edilir ve kaynak tamamlanr (Resim 1.8). Kabartl nokta kaynak makineleri, temelde nokta kaynak makineleri ile ayndr. Ancak bu yntemde nokta kaynanda kullanlan elektrot tipleri yerine eit basn uygulanabilen yass elektrotlar kullanlr. Kabartl nokta kayna, sa yaplara kk balant paralarnn birletirilmesinde kullanlr. Bu yntem zellikle otomotiv sektrnde, sabit somunlarn asiye balantlarnda, ev aletlerinin vida balantlarnda, bro mobilyalarnda, makine paralarnn imalatnda, dili saplamalarda vb. pek ok alanda kullanlmaktadr. Kabartl kaynak yntemi inaat sektrnde takviyeli beton uygulamalarndaki elik hasrlarn retiminde de kullanlmaktadr (Resim 1.9 ve Resim 1.10).

SU GR

SU IKII

Resim 1.9: elik yer deme zgaras retim hattnda kabartl nokta kayna uygulamas

Resim 1.10: elik kap imalatnda kabartl nokta kayna uygulamas

ekil 1.3: Elektrodlarn soutulma sistemleri

1.2.3. Nokta ve Kabartl Nokta Kaynak Makinesi Elektrodlarnn Soutulmas ve Bakmlar

Genellikle nokta kayna ve kabartl nokta kayna seri retimde kullanldndan, elektrodlardan geen akmn oluturduu direnten dolay elektrodlarda snma oluur. Elektrot ssnn artmas kayna olumsuz ynde etkileyeceinden soutulmalar gerekir. Kaynak makinelerinde soutma sistemi olarak genellikle su kullanlr. Bu sistem, makine ierisinde bir dzenekle srekli olarak su dolam ile elektrodlarn soutulmasn salar. Elektrodlarn basit soutulma sistemi ekil 1.3de ematik olarak gsterilmitir. Kullanma bal olarak zaman ierisinde kaynak elektrodlar anr. Anma sonucunda elektrodun ucu bozularak akm ve basncn azalmasna neden olur, bu da yine kaynak kalitesini olumsuz etkileyen unsurlardan biridir. Bu durum, elektrot ularnn periyodik olarak bakmlarnn yaplmasn gerektirir. Bakm ilemi bozulan uca yeniden eski formunun kazandrlmas ve akm geiini engelleyen unsurlarn ortadan kaldrlmas ile gerekletirilir. Bu ilem ee, zmpara vb. aralarla yaplr.

1.2.4. Nokta ve Kabartl Nokta Kayna Yapmnda Uygulanacak lem Basamaklar

BASIN BASIN BASIN

BASIN

BASIN

BASIN

ekil 1.4: Kaynak ilem basamaklar

Kaynak yaplacak i paralar elektrik akmnn geiini engelleyecek her trl yadan, kirden, boyadan ve pastan temizlenmelidir. Bu temizlik ilemi tel fra veya zmpara yardmyla yaplr. Kaynak makinesi altrlr ve kaynatlacak paralarn kalnlna ve makine trne gre deien amper ve zaman ayar yaplr. Amper ve zaman ayar iin makine reticisinin verdii bilgilere bavurulmaldr. Saclar kaynaa hazr hale getirilerek elektrodlarn arasna uygun ekilde yerletirilir. Elektrodlar i parasna doru yaklatrlr ve paralar sktrlr. Bylece saclar birbirine temas ettirilir. Sktrma olarak adlandrlan bu blmde uygulanan basn, biraz daha artrlarak elektrik akmnn geii otomatik olarak balatlr. Para tr ve kalnlna gre ayarlanan amper ve zaman dahilinde akm geii srerek paray str. Bu sre genelde 1 saniyeden daha azdr. Elektrodlarn i paralarna bask yapt noktadaki ara yzeyde ergime balar. Zaman sayacna bal olarak geen akm, otomatik olarak kapanarak ergiyik bask kaldrlmakszn soumaya braklr, bu sre birka saniyedir. Elektrotlara uygulanan basn kaldrlarak elektrodlarn birbirinden uzaklamas salanr. Bu srete kaynak ilemi gerekletirilmi olur. Kaynak blgesinin temizlenmesi isteniyorsa genelde tel fra veya zmpara kullanarak kaynak temizlii gerekletirilir.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile sac malzemelerin kaynan adm adm yaparak becerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz, gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz. ORTAM : Metal ileri atlyesi

DONANIM : Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, 40x100x1 mm lsnde 2 adet elik sac malzeme, kaynak gzl, eldiven

Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz. Verilen saclarn lsn kontrol ediniz. (40x100x1 mm) Saclarn yzeyinde bulunan her trl boya, kir, ya, pas vb. temizleyiniz. Tel fra veya zmpara kullanarak bu temizlii yapabilirsiniz. Yanda verilen llere gre sac paralarnz kaynaa hazr hale getiriniz. Nokta kaynak makinesinin elektrodlarn kontrol ederek kaynan yapmn engelleyecek bir unsur varsa gideriniz veya retmeninize haber veriniz. Kaynatlacak paralarn kalnlna gre bu uygulamada toplam kalnlk 2 mm olacandan bu para kalnla gre amper ve zaman ayarn makine zerinden yapnz. Nokta kaynak makinenizin alterini aarak altrnz

Eldivenlerinizi ve gzlnz taknz. Elektrodlarn arasna paralarnz koyunuz ve kaynak yaplacak yere elektrodlar hafife bastrnz. 10

 Paralara uyguladnz basnc daha da arttrarak elektrik akmnn geiini salaynz. Paralarnzn kaynak blgelerinin sdan dolay krmzlatn greceksiniz. Bu aamada ergime balayacaktr. Akm otomatik olarak kesilecektir, bu aamada birka saniye daha uyguladnz basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak elektrodlarn arasndan paranz alnz. Dier puntalar iin 7. admdan itibaren ayn ilemleri uygulaynz. Kaynak ilemi bittiinde kaynak makinesini kapatnz. Kaynak elektrotlarnn snp snmadn kontrol ediniz. Soutma sisteminin altndan emin olunuz. Gerekli nlemi alnz veya retmeninize haber veriniz. Kaynanz temizleyiniz, bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik yntemini uygulayabilirsiniz. Kaynan salamln kontrol ediniz.

gvenliinizi tehlikeye sokacak davranlardan kannz. alma ortamnda tehlike yaratabilecek unsurlar uzaklatrnz. rnek Uygulama Nokta kayna kullanarak aada perspektifi ve lleri verilen i parasnn retimini yapnz.

PUNTA PUNTA PUNTA PUNTA

11

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. nce sac metallerin kaynatlmasnda, yksek s altnda kalarak kalc ekil deiiklii olmamas iin aadaki yntemlerden hangisi kullanlmaldr? A) Elektrik ark kayna B) Oksi-Gaz kayna C) Diren kayna D) Lehimleme

2. Aadakilerden hangisi nokta kaynak makinesi zerinde bulunan elemanlardan deildir? A) Bakr elektrotlar B) Transformatr C) Soutma sistemi D) Elektrot pensesi

3. Nokta kaynak makinelerinde bulunan soutma sistemi hangi nedenden dolay bulunur? A) paralarn soutur B) Elektrotlar soutur C) Akm geiini salar D) Temizlik iin 4. Nokta kaynandaki kaynatlacak saclarn zerindeki birikmi ya, boya vb. kaynak srasnda aadakilerden hangisine neden olur? A) Kt kokar B) Yanarak duman karr C) Eller kirlenir D) Akm geiini engeller

5. Aadakilerden hangisi nokta kayna iin zorunlu parametrelerden biri deildir? A) Plastik sac B) Basn C) Bakr elektrot D) Elektrik akm

12

B. UYGULAMALI TEST Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve kriterler verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr. KONTROL LSTES Deerlendirme ltleri Verilen saclarn lsn kontrol ettiniz mi? Size verilen saclar doru olarak bklm m? Saclarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m? Makine amper ve zaman ayarn yaptnz m? Uygun elektrot setiniz mi? Elektrodlarn kontroln yaptnz m? nlnz giydiniz mi? Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m? Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz mu? paranz elektrodlar arasnda sktrdnz m? Elektrik akm geiini saladnz m? Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi? Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi? Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi? Kaynak makinesini kapattnz m? Kaynak yerlerini temizlediniz mi? Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi? Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak, doru cevap saynz belirleyiniz. Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz. Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise dier faaliyete geiniz.

13

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA
Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun olarak farkl kalnlkta paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Metal sac zerine alan sektrleri dolaarak farkl kalnlkta metal saclara diren kaynann nasl uygulandn aratrnz.

2. DK DREN KAYNAI
2.1. Diki Diren Kayna Yntemi
Diki diren kayna, yapm teknii bakmndan nokta kaynana benzer. Nokta kaynanda ardk olarak noktalarn sralanmas diki diren kaynan oluturur. Diki kayna, nokta kaynandaki gibi birbiri zerine bindirilen sa paralarn, temas yzeylerinden geen elektrik akmna gsterdii diren ile ergiyerek basn altnda birletirilmesidir (Resim 2.1). Kayna yaplacak olan sa malzemeler, bakr alamdan yaplm disk biimindeki iki elektrot arasna konularak pnmatik veya hidrolik bir sistemle sktrlr. Bakr disk elektrodlar dnmeye baladnda elektrik akm da verilerek kaynak ilemi gerekletirilir. Tekerleklerin dnmesi srasnda akm kesilerek dnme devam ederse aralkl diki kayna yaplm olur. Srekli elektrik akm kullanlrsa kesintisiz bir kaynak birleimi salanr. Bu tr kaynaklar sv ve gazlar iin szdrmazlk zelliine sahiptir. Elektrodlarn soutulmas merkezi bir dolam sistemi ile veya elektrot zerine su pskrtlerek yaplr. Soutma svs olarak % 5 orannda bor ya karm su kullanlr. Diki diren kaynanda amper ayar kaynatlan malzemenin cinsine, kaynatma hzna, kaynatlan malzemelerin kalnlna ve soutma suyu olarak kullanlan svnn miktarna gre farkllklar gsterebilir. En uygun amper ayarn deneme yanlma yoluyla bulmak, en uygun yntemdir.

14

BASIN

BASIN

DNME YN

DSK ELEKTROT

BASIN

BASIN

ARALIKLI DK KAYNAI

SREKL DK KAYNAI

Resim 2.1: Diki diren kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

2.1.1. Diki Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlar

Diki diren kaynanda kullanlan elektrodlar sl ilem grm, bakr alamlarndan retilir. Kullanlan elektrot aplar 50-600 mm arasndadr. Elektrodlarn malzemeye temas eden yzey genilii, kaynatlacak malzemenin kalnlna gre farkllk gstermektedir. Elektrodun malzemeye uygulad basn nokta kaynana gre daha fazla olmaktadr. Kaynak kabiliyetini etkileyen unsurlardan birisi de malzemelerin kaynak ncesi boya, kir, ya, pas vb. temizlenmesidir.

2.1.2. Diki Kaynann Kullanld Alanlar

SAC KALINLII En kk En byk 0,1 3,5 0,1 3,0 0,2 2,5 0,1 1,5 0,2 1,0

MALZEME elik Sac Paslanmaz elik Alminyum Pirin inko

ekil 2.1: Diki kaynann kullanld alanlar

2.2. Diren Aln Kayna Yntemi

Diren aln kayna ynteminde, kayna yaplacak i paralar hareketli olan bakr alaml enelere skca balanr. Bu yntemde de elektrik akm hareketli eneler zerinden iletilir. Kaynak ilem balangcnda elektrik akm devresi alarak, hareketli eneler ile i paralar yzeyleri arasnda kk bir boluk kalncaya kadar birbirine yaklatrlr. Dzgn olmayan yzeydeki birka kntdan i paralarnn birbirine temas salanr. Temas eden bu noktalardan iddetli akm geerek temas noktalarnda ergime ve ksmen buharlama 15

meydana gelir. Temas noktalar kvlcm ve patlama halinde paralanr ve metal damlacklar dar frlatlr. paralarnn yzeyini stan arklar bu ekilde oluur. Ayn zamanda oluan metal buhar, kaynak blgesini kaplayarak havann olumsuz etkilerinden kaynak blgesini korur. paralarnn hareketli enelerle yava yava birbirine yaklatrlmasyla oluan yeni temas noktalar da yanarak tm kesitte kaynak ssna ulalr. Bu noktadan sonra hareketli eneler basnla itilerek i paralar birbirine bastrlr ve elektrik akm kesilir. Kaynak iin geen sre birka saniyedir ve akm kesildikten sonra bir mddet daha basn uygulanmasna devam edilerek kaynaklama ilemi tamamlanr.

Resim 2.2: Diren aln kaynak makinesi ve kaynak blgesi detay

Diren aln kayna yntemi genellikle borularn, yuvarlak kesitli malzemelerin, kare kesitli malzemelerin ve dz saclarn birletirilmesinde kullanlr. Bu kaynak yntemi ile elik ve alamlarnn kayna baarl olmaktadr. Kayna yaplacak i paralarnn doru bir ekilde kaynatlmasnda, en nemli faktr, i paralarnn ayn dorultuda olmasdr. Ayn dorultuya getirilmeden kaynatlan i paralarnda eksenel kaklklar oluur, bu da kaynak kalitesini dren bir unsurdur. Elektrik akmn ileten, dorultuyu ve kaynak iin gerekli basnc salayan hareketli enelerin i parasn balama ve hareket ettirme yetenei vardr. Kaynak srasnda oluan youn akmdan dolay bu eneler snr ve soutulmalar gerekir. Makine zerindeki merkezi bir su dolam sistemi ile hareketli enelerin soutulmas salanr.

2.2.1. Diren Aln Kayna eitleri

Basnl diren aln kayna n stmasz yakma aln kayna n stmal yakma aln kayna

16

2.2.2. Diren Aln Kaynann Kullanld Alanlar

Resim 2.3: Zincir imalat

Resim 2.4: Soutma nitesi imalat

Resim 2.5: Boru kayna

2.3. Farkl Kesitli Malzemelerin Diren Kayna

Kabartl nokta kayna veya nokta kayna ile farkl kesitli ve farkl trde malzemeler birbirlerine kaynak yaplabilir. Yuvarlak kesitli bir malzeme saca veya yine kendisi gibi yuvarlak kesitli bir malzemeye kaynatlabilir. Kaynatlacak malzeme kesiti yuvarlak, kare, dikdrtgen, bombeli vb. olabilir. Farkl kesite sahip malzemelerin kaynaklanmasn-da elektrot eidi, amper ve zaman ayarlamas nem kazanmaktadr.

ekil 2.2: Farkl kesite sahip malzemelerin kayna

17

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile farkl kesitteki malzemelerin kaynan yaparak becerilerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz, gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz. ORTAM : Metal ileri atlyesi

DONANIM : Nokta kaynak makinesi veya kabartl nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, 10x30x1 mm 2 adet elik sa, 2x70 lsnde 1 adet yuvarlak kesitli malzeme, kaynak gzl, metre, izecek, pense Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz. Verilen i paralarnn lsn kontrol ediniz (10x30x1 mm 2 adet) ve (2x70 1 adet) Saclarn ve telin yzeylerini her trl boya, kir, ya, pas vb. inden temizleyiniz. Yanda verilen llere gre paralarnz kaynaa hazr hale getiriniz. Bu uygulamada toplam kalnlk 3 mm olacandan bu kalnla gre amper ve zaman ayarn makine zerinde yapnz. Nokta kaynak makinesini altrnz.

Eldiven ve gzlnz taknz.

Bu uygulamada paralar kk boyutta olduu iin pense yardmyla tutmanz nerilir. Paralarnz kaynak olacak lde tutarak elektrotlarn arasna koyunuz ve kaynak yaplacak ksma elektrotlar hafife bastrnz. Paralara uyguladnz basnc daha da artrarak elektrik akmnn geiini salaynz. Yuvarlak kesitli malzeme basknn doru ayarlanmad takdirde lden kayacaktr. Bu nedenle bask kuvvetine ve tutu eklinize dikkat ediniz.

18

 Kaynak tamamlandnda akm otomatik olarak kesilecektir. Birka saniye uyguladnz basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak elektrotlarn arasndan paranz alnz. Dier puntalar iin 6. admdan itibaren ayn ilemleri uygulaynz. Kaynak ilemi bittiinde, kaynak makinenizi kapatnz. Kaynanz temizleyiniz, bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik yntemini uygulayabilirsiniz. Kaynan salamln kontrol ediniz. Kaynak sonras i paralarnzn scak olacan unutmaynz. Sreyi kontrol ediniz. Verilen srede iinizi tamamlayabildiniz mi?

gvenliiniz asndan elektrik almaynz, grevlilere haber veriniz.

arzalarn

kendiniz

tamir

etmeye

rnek Uygulama
2 mm elik tel kullanarak aada perspektifi ve lleri verilen i parasnn nokta kayna ile retimini yapnz.

19

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) Aada Verilen Sorularn Doru Seeneklerini aretleyiniz 1. Aadakilerden hangisi nokta kaynanda oluan nokta kaynaklarn ardk olarak sralanmas ile oluan diren kaynak yntemidir? A) Nokta kayna B) Kabartl kaynak C) Diki kayna D) Aln kayna

2. Diki diren kaynanda, disk elektrotlara verilen akm kesilmeden dnme devam ederse oluan kaynak aadakilerden hangisidir? A) Aralkl kaynak B) Kabartl kaynak C) Nokta kayna D) Srekli kaynak

3. Diki diren kaynanda amper ayar hangi kriterlere bal deildir? A)Malzeme cinsine B)Kaynatma hzna C)Malzeme kalnlna D) Hepsi

4. Aadakilerden hangisi diren aln kayna yntemi ile kaynatlamaz? A) Bindirilmi saclarn kayna B)Kare kesitli malzemeler C)Yuvarlak kesitli D) Borular 5. Aadakilerden hangisi kaynak srasnda eldiven kullanlmasnn nedenidir. A) Ellerin kesilmemesi iin C) Ellerin yanmamas iin B) Elektrik arpmamas iin D) Hepsi

20

B. UYGULAMALI TEST

Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve ltler verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr. Deerlendirme ltleri 1- Verilen i paralarnn lsn kontrol ettiniz mi? 2- nlnz giydiniz mi? 3- Paralarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m? 4- Kaynak amper ve zaman ayarn yaptnz m? 5- Uygun elektrot seimi yaptnz m? 6- Punta elektrodlarnn kontroln yaptnz m? 7- Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m? 8- Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz mu? 9- paranz elektrodlar arasnda sktrdnz m? 10- Elektrik akm geiini saladnz m? 11- Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi? 12- Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi? 13- Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi? 14- Kaynak makinesini kapattnz m? 15- lleri kontrol ettiniz mi? 16- Kaynak yerlerini temizlediniz mi? 17- Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi? 18- Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz. Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz. Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise dier faaliyete geiniz.

21

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3

AMA
Bu faaliyet sonunda uygun atlye ve donanm ortam salandnda, teknie uygun olarak farkl kalnlktaki paralara diren kayna yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Herhangi bir otomobilin kaputunu veya bagajn aarak, kaporta saclarnn asiye nasl diren kayna yapldn inceleyiniz. Gzlemlerinizi rapor haline getirerek snf arkadalarnzla tartnz.

3. DREN KAYNAI LE KAYNATILAN MALZEMELER

Genel olarak elektrik diren kaynak yntemleriyle kayna yaplabilecek metal malzemelerin kaynak kabiliyetleri aadaki izelgede verilmitir. Bu izelgeyi dikkatle inceleyiniz.
Kaynak Yntemi MALZEME
Dk Karbonlu elik Yksek Karbonlu elik Dk Alaml elik Paslanmaz elik 18/10 Paslanmaz elik 17/0 elik Dkm Dkme Demir Bakr Pirin Bronz Nikel ve Alamlar Alminyum ve Alamlar Magnezyum ve Alamlar inko, Tutya Kurun Gm Nokta Diren Kayna Kabartl Nokta Diren Diki Diren Kayna Aln Diren Kayna

A B-C B-C A B-C D C-D B A B B B B A D

A B-C B-C B B-C C C B B C C B E

A B B-C A B-C E B B B B B-C B E

A A B A B-C A C A A A B A B B B

22

Altn Platin Molibden Tungsten

B B C A A A A C B C B A- OK Y B- Y C-ORTA D- KT E- OLANAKSIZ ekil 3.1: Diren kaynak yntemleriyle kaynatlabilen malzemeler

3.1. Farkl Kalnlktaki Saclarn Elektrik Diren Kayna ile Birletirilmesi

Elektrik diren kaynak yntemlerinde kaynatlacak paralarn ayn zellikte ve ayn kalnlkta olmas, snn dengeli dalm sonucunda kaliteli bir kaynak birleimini salar. Ancak kayna yaplacak malzemelerin zellikleri veya kalnlklar farkl olduunda elektriksel diren farkllklarndan dolay kaynak istenilen kalitede olmaz. Bu durumda kaynak kalitesini belirleyen en nemli unsurlardan biri olan sy, elektrotlar yoluyla dengeli bir ekilde datmak zorunlu hale gelmektedir. Bunu salayabilmek iin de geometrik ekilli elektrotlar ve deiik malzemelerden retilmi elektrotlar kullanmak gerekir. Aada verilen rneklerde snn i paralarna dengeli bir ekilde nasl datldna dikkat ediniz.

3.1.1. Diren Kaynaklarnda Is Balansnn Ayarlanmas

Ayn zellikte, farkl kalnlkta iki malzemenin kaynanda kaln paraya elektrot daha az temas yzeyi ile basarak elektrik akmnn balans oluturulmutur. Bu rnekte eit bir s dalm salanarak kaliteli bir kaynak elde edilebilir.

Ayn zellikte, farkl kalnlkta iki parann kaynanda elektrot malzemesinin yapld malzeme farkl olarak seilmi ve daha direnli bir elektrot seimi ile yukardaki rnekteki durumun tersi gerekletirilmitir.

Farkl zellikte, farkl kalnlkta iki malzemenin kaynanda kaynatlacak malzemelerin elektrik direnlerinin bilinmesi ve buna gre elektrot tercihi yaplmas gerekir. Yandaki rnekte direnci yksek kaln malzemeye, daha geni temas yzeyi olan elektrot tercih edilmitir.

23

3.1.2. Diren Kaynanda Kullanlan Elektrodlarn Genel Kullanm Alanlar

Nokta kaynanda, para kalnlna ve trne gre doru elektrot seimi kaynan kalitesini etkileyen bir unsurdur. Aada verilen tabloyu incelediinizde, elektrot balnn hangi malzemeden yapldn ve hangi malzemeleri kaynatabildiini greceksiniz. Ayrca aadaki tabloyu ncelediinizde diren kaynanda kullanlan elektrodlarn hangi malzemelerden yapldn da greceksiniz. ELEKTROD SINIFI CU ELEKTROD MALZEMES Saf Elektrolitik Bakr Bakr-Gm Bakr-Kadmiyum Bakr-Krom Bakr-KromBerilyum Bakr-KobaltBerilyum Molibden esasl Tungsten esasl %90 Tungsten%10 Bakr NERLEN KULLANIM YER zel ilerde, laboratuar uygulamalarnda Alminyum ve alamlar, elik, nokta ve diki kayna, aln kayna Btn elikler, nokta ve diki kayna Youn ve srekli kullanmlar iin Yksek alaml malzemelerin nokta ve diki kayna Pirin, Bakr, Gm ve alamlarnn nokta kayna Kabartl ve aln kaynanda veya yma elektrodu olarak

ekil 3.2: Nokta kaynak elektrodlar ve kullanm alanlar

3.2. Elektrik Diren Kaynanda Gvenlii

Genel olarak elektrik diren kayna, i paralarna basn altnda elektrik akm uygulanarak yaplan bir kaynak yntemidir. Bu yntemin uygulanmasnda olas tehlikeler ve bunlar nleme yntemleri aada anlatlmtr.

3.2.1. Elektrikle lgili Olas Tehlikeler ve nleme Yollar

Makinenin normal alma srasnda hibir elektrik arpma tehlikesi yoktur. Elektrotlardaki akm ou zaman 20 V dzeyindedir. Ancak bu makineler, genellikle 380 V gerilimle altklarndan dolay tehlike yaratabilir. Makinenin balant kablolarna ve balant kumanda tablolarna dikkat etmek gerekir. Yanl balant veya arzal bir balant var ise bu durumu hemen ilgililere bildirmek gerekir.

3.2.2. Yanklarla lgili Tehlikeler ve nleme Yollar

Kaynak yapm srasnda ou zaman kaynak blgesinde snma olduuna dair belirtiler grnmeyebilir ve i parasnn souk olduu dnlebilir. Bunun sonucunda da 24

bu noktalara dokunulduunda yanklar oluabilir. Bunu nlemenin yolu ise eldiven giyilmesidir. Baz durumlarda i paralar pense, ksa gibi aletlerle de tutularak yanklara kar nlem alnabilir. Kaynak elektrotlar scak olacandan plak elle dokunulmamas gerekir.

3.2.3. Kesilme, Ezilme Sonucunda Yaralanmalar ve nleme Yollar

Elektrik diren kayna ou zaman giyotin makasta kesilmi veya presten km sac malzemelere uygulanr. Bu paralarn kenarlar keskin ve apakl olur. Bunlarn neden olaca syrk ve kesilmelerden korunma yolu, i paralarnn kaynak ncesinde temizlenmesi ve eldiven giyilmesidir. Elektrik diren kaynak makinelerinde, elektrodlar hareket ettiren mekanizma ayn zamanda bir pres gibi i paralarna bask uygular. Parmak veya elin elektrodlar arasnda kalmas ciddi ezilmelere neden olur. Eer makinenin bu durumdan korunma dzenei varsa bu mutlaka kullanlmaldr, yok ise azami dikkat gsterilmelidir.

3.2.4. Scak Metal Sramas ile Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar

Nokta, diki ve kabartl nokta kaynak yntemlerinde alma artlar ve malzeme doru olarak seildiyse erimi veya scak metal paracklarnn srama tehlikesi pek yoktur. Ancak yine de sramalar olabileceinden ve bu sramalarn kaynaknn gzlerine zarar vereceini bildiimizden beyaz caml gzlk kullanmak gerekir. Srayabilecek metal paracklar evrede kolay yanabilen malzemeler iin de tehdit oluturur. Bu tip malzemeler kaynak alanndan karlmaldr ve oluabilecek bir yangn iin de tedbirler alnm olmaldr.

3.2.5. Zehirlenmeyle Oluabilecek Kazalar ve nleme Yollar

Elektrik diren kaynanda kaynatlacak i paralar ya, kir, pas, boya vb. unsurlardan temizlenmi ise kaynak srasnda ok az duman ortaya kar. paras zerinde ya tabakas, plastik, boya, inko vb. yabanc maddeler var ise kaynak srasnda duman oluur. Byk ve havalandrmas iyi bir atlye iin bu durum sorun olmamakla beraber, kk ve havalanamayan atlyelerde sorun tekil eder. Byle atlyeler iin zel havalandrma tertibatlarna ihtiya duyulur.

25

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyet dahilinde, nokta kayna ile farkl kalnlktaki sac malzemelerin kaynan yaparak becerinizi gelitireceksiniz. Aada verilen uygulamay dikkatle yapnz, gerektiinde retmeninizden yardm isteyiniz. ORTAM : Metal ileri atlyesi

DONANIM : Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, 20x100x1 ve 40x100x2 mm lsnde 2 adet elik sa malzeme, kaynak gzl, eldiven Mesleinizin gerektirdii kurallara uyunuz. Uygulamaya balamadan nce i giysinizi giyiniz, eldiven ve gzlnz hazr bulundurunuz. Verilen saclarn lsn kontrol ediniz (20x100x1 mm ve 40x100x2 mm). Saclarnzn yzeylerini her trl boya, kir, ya, pas vb. unsurlardan temizleyiniz. Yanda verilen llere gre paralarnz kaynaa hazr hale getiriniz. Para kalnlna gre nokta kaynak makinenizin elektrodunu takarak yandaki ekilde olduu gibi kaln paraya daha ince kesitli elektrotu yerletiriniz. Kaynatlacak paralarn kalnlna gre bu uygulamada toplam kalnlk 3 mm olacandan bu kalnla gre amper ve zaman ayarn makine zerinde yapnz. Punta kaynak makinenizin alterini aarak altrnz
PUNTA

Eldiven ve gzlnz taknz Sac kaynak olacak lde tutarak paralarnz elektrodlarn arasna koyunuz ve kaynak yaplacak yere elektrodlar hafife bastrnz.

26

 Paralara uyguladnz basnc daha da arttrarak elektrik akmnn geiini salaynz. Akm otomatik olarak kesilecektir. Kaynak tamamlanm olarak birka saniye uyguladnz basnc brakmadan bekleyiniz. Daha sonra basnc kaldrarak paranz elektrodlarn arasndan alnz. Dier puntalar iin, 7. admdan itibaren ayn ilemi uygulaynz. Kaynak ilemi bittiinde kaynak makinesini kapatnz. Kaynak elektrodlarnn snp snmadn kontrol ediniz. Soutma sisteminin altndan emin olunuz. Gerekli nlemi alnz veya retmeninize haber veriniz

Kaynanz temizleyiniz. Bu temizlik iin balangta uyguladnz temizlik yntemini uygulayabilirsiniz. Kaynan salamln kontrol ediniz

Sreyi kontrol ediniz. Verilen srede iinizi tamamlayabildiniz mi?

alma ortamnda, i gvenliiz iin arkadalarnzla akalamaynz

rnek Uygulama
Aada resmi ve lleri verilen farkl kalnlktaki i paralarnn nokta kayna ile retimini yapnz PUNTA

27

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Aadakilerden hangisi diren kaynak kalitesini belirleyen unsurlardan biridir? A) Isnn yaynm B) Malzeme tr C) Malzemenin kalnl D) Hepsi

2. Eit kalnlkta alminyum ve elik sacn nokta kaynanda elektrot seimi nasl olmaldr? A) Alminyum saca kaln kesitli elektrot C) Elektrotlarn ikisi de ince kesitli B) elik saca kaln kesitli elektrot D) Elektrotlarn ikisi de kaln kesitli

3. Ayn trden farkl kalnlkta iki sacn nokta kaynandaki elektrot nasl olmaldr? A) Kaln saca kaln kesitli elektrot C) Elektrotlarn ikisi de ince kesitli B) nce saca kaln kesitli elektrot D) Elektrotlarn ikisi de kaln kesitli

4. Pirin, bakr, gm gibi malzemelerin kaynanda seilecek elektrot hangisidir? A) Saf elektrolitik bakr B) Bakr-Gm C) Bakr-Krom D) Tungsten esasl

5. gvenlii asndan aadakilerden hangisinin kullanm diren kaynanda zorunlu deildir? A) Eldiven giymek B) Gzlk takmak C) Maske kullanmak D) elbisesi giymek

28

B. UYGULAMALI TEST Uyguladnz performans testi iin aada kazanlmas istenilen beceri ve ltler verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr. lem Basamaklar Verilen i paralarnn lsn kontrol ettiniz mi? nlnz giydiniz mi? Paralarn kaynak ncesi temizliini yaptnz m? Kaynak amper ayarn yaptnz m? Kaynak zaman ayarn yaptnz m? Punta elektrodlarn uygun olarak setiniz mi? Koruyucu gzlk ve eldiveninizi taktnz m? Paralarnz elektrodlarn arasna uygun ekilde koydunuz mu? Elektrodlar arasnda i paranz sktrdnz m? Elektrik akm geiini saladnz m? Kaynak basksn doru ekilde uygulayabildiniz mi? Kaynak sonras baskya devam ettiniz mi? Puntalar doru yerlerden yapabildiniz mi? Kaynak makinesini kapattnz m? l ve gnye kontrol yaptnz m? i verilen srede tamamlayabildiniz mi? Kaynak sonras temizlii yaptnz m? Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi? Gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz. Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz. Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz doru ise modl deerlendirmeye geiniz.

29

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST Bu modl kapsamnda amalanan yeterlii kazanp kazanmadnz aadaki uygulamay yaparak belirleyebilirsiniz.. ORTAM DONANIM : Metal ileri atlyesi : Nokta kaynak makinesi, tel fra, zmpara, kaynak gzl, eldiven

Yanda perspektifi ve lleri verilen sac kutunun nokta kayna kullanlarak yaplmas istenmektedir. Aada kutuyu meydana getiren paralarn lleri ve malzemesi verilmitir. Kaynak sras ve elektrot seimini doru olarak planlanmas gerekmektedir. Montaj sralamas 1. paradan itibaren para numarasna gre yaplmaldr.

1 Nolu para: 3x98 (2 adet) elik tel 2 Nolu para: 147x54x1 (2 adet) elik sac 3 Nolu para: 128x40x1 (2 adet) elik sac 4 Nolu para: 147x95x1,5(1 adet) alminyum sac

DEERLENDRME Bu faaliyet iin kazanlmas istenilen beceri ve ltler aada verilmitir. Sorulara vereceiniz cevaplar EVET veya HAYIR olacaktr. 30

KONTROL LSTES Deerlendirme ltleri e balamadan nce gvenlik nlemlerini aldnz m? nln giydiniz mi? Eldiven kullandnz m? Gzlk kullandnz m? Verilen i paralarnn llerini kontrol ettiniz mi? paralarn kaynak ncesi temizlediniz mi? Montaj ilem srasn tespit ettiniz mi? Farkl kesitli paralarn kayna iin elektrot seimi yaptnz m? Farkl kesitli paralarn kayna iin amper ve zaman ayar yaptnz m? Farkl kesitli paralarn kaynan yaptnz m? Ayn cins ve kalnlktaki saclarn kaynanda elektrot seimi yaptnz m? Ayn cins ve kalnlktaki saclara amper ve zaman ayar yaptnz m? Ayn cins ve kalnlktaki saclara kaynak yaptnz m? Farkl tr ve kalnlktaki saclarn kaynanda elektrot seimi yaptnz m? Farkl tr ve kalnlktaki saclara amper ve zaman ayar yaptnz m? Farkl tr ve kalnlktaki saclarn kaynan yaptnz m? lye uygunluunu kontrol ettiniz mi? Gnyeye uygunluunu kontrol ettiniz mi? Kaynaklarn salamln kontrol ettiniz mi? in kaynak sonras temizliini yaptnz m? Verilen srede ii tamamladnz m? Meslek ile ilgili kurallara uydunuz mu? Evet Hayr

Hayr olarak verdiiniz cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete geri dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz. Tm cevaplarnz Evet ise modl baar ile tamamladnz. Bu modlde kazanmanz gereken yeterliliin llmesi iin retmeninize bavurunuz. DKKAT: Diren kaynaklar ile ilgili daha farkl kaynak ve yayn ve internet ortamndan faydalanabilirsiniz.

31

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 C D B D A

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 C B D A D

RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 C A B D C

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrarak doru cevap saynz belirleyiniz. Deerlendirmeyi kendiniz yapnz veya arkadanza yaptrnz. Hatal cevaplar veya eksiklikleriniz iin faaliyete dnerek, aratrarak veya retmeninizden yardm alarak eksikliklerinizi tamamlaynz.

32

KAYNAKA KAYNAKA
ADSAN Kasm, Kaynak Teknolojisi, Ankara, Yksek Teknik retmen Okulu Matbaas, 1976. ANIK Selahattin, ANIK E. Sabri, VURAL Murat, 1000 Soruda Kaynak Teknolojisi El Kitab, stanbul, Birsen Yaynevi, 2000. ESAB, Welding Equipment, Resistance welding. GACHNO J. W, WEEKS W, JOHNSON G. S, Welding Techology 2.nd. Editior. GOURD L.M, Kaynak Teknolojisinin Esaslar, stanbul, Birsen Yaynevi, 1995. JEFFUS Larry, JOHNSON Harold V, Welding Principles and Applications Second Edition TS EN 25821, Diren Nokta Kayna, Elektrot Balklar. TS 9317, Kaynak Malzemesi-Diren Kaynak Elektrotlar ve Yardmc Tehizat in. NVER eref, Yaymlanmam Diren Kayna Ders Notlar, Ankara

33