Tek bir bilim mi, ~sosyal bilim mi?

Bu ya:i 'Eren Yildirim` tarafindan Gen Sosyal Bilimciler alima Grubu iin ya:ilmitir.

Yuzinin buIigi konusundu, ijcde edilmel istenen durumun butunune deinen,

degIIk buIikIur geIdI ukIimu uncuk, burudu beIIrLmem gerekIr kI, bu uIimuyi
yrLen ve IIkIr buzindu sonuIundirun komIsyonun orLuyu koydugu Lemu, byIe bIr
dnseI buIigin geerIIIIgInI kuniLIur nILeIIkLe.

1q8o`IerIn IkIncI yurisindu PorLekIz uIusunun geIecegInI bIImIendIrmek umuciyIu

reLIIen dnceIer, PorLekIzII Iudumi CuIousLe GuIbenkIun`in unisinu kuruIun
CuIousLe GuIbenkIun VukIi LuruIindun uruLirmu ve InceIenmeye deger buIunmu ve
zumunIu geIILIrIImILIr. Bu gIbI, LopIumsuI sorunIuri ve bu sorunIurin zmIerInI
konu edInen uIimuIuri desLekIedIgInI Ier zumun ILenIIkIe suvunun vukiI, bu
unIumdu sosyuI bIIImIerIn roIn eIe uIun ve bIr yundun kendI dIsIpIInIerI urusindukI
IIIkIIerI, bIr yundun du Insun ve dogu bIIImIerIyIe IIIkIIerInI gzden geIren bIr
InceIeme yupiImusini Iuzim grmLr.

BIngIumLon UnIversILesI ernund BruudeI MerkezI Bukuni mmunueI WuIIersLeIn

bukunIigindu LopIunun ve IerIsInde sosyuI bIIImcI, dogu bIIImcI ve Insun bIIImIerI
duIIurindu uzmun oIun bIr grup ukudemIsyen, sosyuI bIIImIerIn bugnn ve
geIecegInI dnmek zere yrLIecek enLeIekLeI ubuyi ynIendIrme gIrIImInde
buIunmu ve bu gIrIIm CuIousLe GuIbenkIun VukIi LuruIindun memnunIyeLIe
kuriIunmiLir.

GuIbenkIun KomIsyonu`nun IuzirIudigi sosyuI bIIImIerIn yenIden yupiIunmusi zerIne

rupor LemeI oIuruk, sosyuI bIIImIerIn LurIIseI geIIImInI ve bugn yupiIun LurLimuIuri
InceIemekLe ve bu czic bclil olcrcl loduum, bu konudu zerInde dnImesI
gereken en nemII soruyu cevup urumukLudir. Bu cevubi urumuk Ise bIz gen sosyuI
bIIImcIIerIn, bu climci escs clcrcl te soscl bilimlerin boutunu tcrtimcc
ccrcl, en byk grevIerI urusindudir. Ruporu okumuyu Ienz IirsuL buIumumi
sosyuI bIIImcIIere uugidu kisu bIr zeL puyIuiyorum..Ruporun kuynugi Ise; SosyuI
BIIImIerI Ain, GuIbenkIun KomIsyonu, MeLIs YuyinIuri, EkIm zooq.
v

Rupor, sosyuI bIIImIerIn LurIIseI kuruIu ve geIIIm srecInIn InceIenmesIyIe

buIumukLudir. Burudu nemIe zerInde duruIun, Avrupu LopIumIurinin,
yeryzndekI eILII keIIIerI sonucu bIIImseI bIIgIyI reLmeIerI ve bu bIIgInIn IeIseII
bIIgInIn nne gemesI oImuLur. BIIImseI bIIgI IIk zumunIurindu dogu bIIImIerI
oIuruk dnImLr. DuIu sonru LopIumsuI yenIIIkIerIe beruber devIeL oIgusunun
du yupiIunmusiyIu on dokuzuncu yy IIe sosyoIojI ve IkLIsuL dIsIpIInIerI ve IuLLu sIyuseL
bIIImI oIumu ve bu dIsIpIInIerIn bIr urudu oIdugu sosyuI bIIImIer geIImILIr.

On dokuzuncu yy buIurindu bIIImIn gerekIeLIrIIdIgI kurumsuI uIunIur nIversILe

oIuruk kubuI edIImILIr. UnIversILeIerIe beruber rusyoneI gerekIIgIn IurkIi
boyuLIurindu uIimu gerekIIIIgI IurkIi dIsIpIInIerIn orLuyu ikmusinu oIunuk
sugIumiLir. YIrmIncI yzyiI orLuIurinu kudur, sosyuI bIIImIerIn IurkIi ok suyidu
dIsIpIIne uyriImusi LurLiiIugeImI uncuk yIrmIncI yy buiyIu beruber ok suyidu
dIsIpIInIn yuruLLigi kurmuu yerIne buzi LemeI dIsIpIInIer uILindu LopIuniImusindu
Iuydu grImLr. Bu geIImeIer sosyuI bIIImIerdekI LurLimuIurin dIsIpIInIer
boyuLunun IkIncI dnyu suvuinu kudur srmesIne yoI umiLir.

GuIbenkIun komIsyonu ruporundu, sosyuI bIIImIerIn LurIIseI kuruIu ve geIIIm

srecInIn urdindun, dnyu ekonomIsInIn uILin dnemInde (1qq-1q8o) BuLi
LopIumIurinin, ABD buLu oImuk zere, ekonomIk gcn sugIudigi bIIImseI uIL yupiyi
kuIIunuruk, bIIImseI uIimuIurin eILIIIIgI sonucu bIr unIumdu sosyuI bIIImIer IIn
yupiIugeIen LurLimuIuru degInIImekLedIr.

Burudu LemeI oIuruk Ise, dnyu LopIumIurinin IkI kuLupIuIugu zerInde duruImu ve
Dogu LopIumIuri IIe BuLi LopIumIurinin sosyo-ekonomIk IurkIiIiginin dIsIpIInIere yu du
bIIImseI uIimuIuru yunsidigi beIIrLIImILIr. DuIu uik IIudeyIe Dogu`nun
keIedIImeyI bekIeyen sosyoIojIk yupisi IIe BuLi`nin, kendI diindukI (yunI Dogu`dukI)
keIIIerInIn, bIIImseI geIIIm srecIne eLkIsI yogun oIuruk LurLiiImiLir. Ayni dnemIn
dIger bIr LurLimusi Ise sosyuI bIIImIerIn ne kudur yereI grI oIdugudur. Bu
nokLudu Ise, sosyuI bIIImIn BuLi`du geIIen bIr bIIIm oIdugu ve merkezInIn BuLi oIdugu
dIger LopIumIurin Ise BuLi diindu kuIun dnyu oIuruk dnImesI gerekLIgI ve sosyuI
bIIImIerIn bu erevede geIImesI LurLiiImiLir.

Ruporun son IkI bImnde Ise LemeI oIuruk yenI bIr sosyuI bIIIm yupiIundiriImusi
gerekLIgI ve bunun nusiI gerekIeLIrIImesI gerekLIgI LurLimuIurinu yer verIImekLedIr.

Bu bugIumdu komIsyon bukuni mmunueI WuIIersLeIn`In suvundugu unu IeIseIe

oIuruk ruporu IIenen nokLu, sosyuI bIIImIerIn, dIger dogu ve Insun bIIImIerInden
soyuLIunmumusi gerekLIgI oImuLur. Bundun sonrukI bIIImseI uIimuIurin bu umuIu,
yunI sosyuI bIIImIerdekI dIsIpIInIerIe dIger dIsIpIInIerIn duIu IuzIu bIIgI uIiverIInde
buIunmusi, duIu yogun IIeLIIm IInde oImusi ve bIIImIn Lek bIr buIikLu evrenseI
boyuLu uIumusi umuciyIu yupiImusinin gerekIIIIgI suvunuImukLudir. Bu nedenIedIr kI
GuIbenkIun KomIsyonu WuIIersLeIn bukunIigindu yeryzndekI bIIIm InsunIurinu
uyni mesuji yoIIumukLudir: SosyuI BIIImIerI Ain!..

lMMAnuLL WALLL8S1Lln ve CuL8LnklAn kCMlS?Cnu u?LLL8l


l WallersLeln sosyal blllmlerln yenlden yapilandirilmasi flkrlnl La;imakLadir kendlsl CalousLe
Culbenklan vakfina sosyal blllmlerln bugununun ve geleceglnln LarLi;ilacagi enLelekLuel blr abanin
yaraLilmasi konusunda blr Lekllf sunmu; ve Lekllfl vakif Larafindan olumlu kar;ilanmi;Lir
WallersLeln'in ba;kanliginda sosyal blllmlerln yenlden yapilandirilmasi lln 1993 yilinda Culbenklan
komlsyonu Le;ekkul eLLlrllml; bu komlsyonun ali;malari lkl yil surmu; ve ali;malarin sonulari blr
rapor hallnde yayinlanmi;Lir l;Le burada zeLlnl vermeye ali;acagimiz Sosyal 8lllmlerl Ain" klLabi
WallersLeln'in ba;kanliginda yuruLulen Culbenklan komlsyonu'nun sosyal blllmlerle llglll sunduklari
raporun klLap hallne gelml; ;eklldlr
lnsanlarin dogasi blrblrlerlyle lll;kllerl ve llnde ya;adiklari Loplumsal yapilar hakkinda zlhlnsel blr
faallyeLln yapilabllecegl du;uncesl en az yazili Larlh kadar eskldlr 8u sorunlarin llk LarLi;ildigi belgeler
e;lLll semavi dlnlerln meLlnlerl ve ylne blr Lakim felsefi meLlnler olmu;Lur Ayrica kulakLan kulaga
akLarilarak modern zamanlara kadar gelen ;lfahi bllgellgl de unuLmamaliyiz 8u gun sosyal blllmler bu
bllgellgln agda; mlrasisidir fakaL sosyal blllm bugun kendlslnl blllnll blr Lavirla vahly veya akilla
olu;Lurulmu; Larlhsel bllgellgln Leslnde dogrulari arayan blr fenomen olarak sunmakLadir 1arlhsel
olarak sosyal blllm 16 yuzyildan berl devam eden blr sure llnde blzzaL sosyal blllmlerln kendlslnln
de kaLkida bulundugu modern dunyada gerekllgl e;lLll ;eklllerde amplrlk olarak dogrulayan
slsLemll dunyevi bllgl ureLme abasi olarak Lanimlanablllr
Sosyal blllmlerln orLaya iki;inda klaslk blllm anlayi;inin eLklsl vardir klaslk blllm anlayi;i lse Lemel lkl
ncule dayanir 8unlardan llkl geml; lle gelecek arasinda blr slmeLrl ngren newLoncu blllm
anlayi;idir lklnclsl lse doga lle lnsanlar madde lle akil flzlksel dunya lle sosyal dunya arasinda kklu
ayrimlar bulundugunu varsayan karLezyen duallzmdlr
17 ve 18 yuzyillarda doga blllmlerlyle felsefe arasinda blr ayirim yapilmiyordu Aslinda doga blllmlerl
ncellkle gkyuzu mekanlgl lle ugra;iyordu ancak doga yasalarinin sapLanmasinin me;rulugunu ve bu
yasalarin ncellglnl kabul eLLlrebllmek lln felsefe dalma l;ln llne glrlyordu ueneysel ali;malar
blllmsel ara;Lirmalarda merkezl blr rol oynamaya ba;ladika felsefe doga blllmlerlnden uzakla;iyor
ve gerek hakkinda deneye Lbl LuLulamayan aprlorl nermeler gell;Llrmekle sulaniyordu 18
yuzyilin sonlarina dogru felsefe doga blllmlerlnden buyuk oranda ayrilmi; kesln olan bllgl (blllm) lle
hayal edllen bllgl (blllm olmayan) arasinda blr hlyerar;l olu;Lurulmu; ve ncellk de doga blllmlerlne
verllml;Llr 19 yuzyilin ba;larinda blllmln usLunlugu resmen Lescll edllml; ve Lanimlayici blr sifaL
kullanilmadigi surece blllm doga blllmlerl anlaminda kullanilmi;Lir
uoga blllmlerlnln gerekllgl buLunuyle aydinlaLamadiginin Lemel gsLergesl lransiz uevrlml olmu;Lur
uevrlm sonrasinda ba;La lransa olmak uzere Lum Avrupa'da kulLurel blr alLusL olu; ve karma;a hall
ya;anmaya ba;lami; sosyal hayaLla llglll gell;Llrllen dogal ve deLermlnlsL Leorller ya;anan sikinLilari
glderememl;Llr ArlsLokraslye kar;i halk egemenllgl nlemez blr gerek olarak kendlnl kabul eLLlrlrken
sosyal degl;menln de arLik kainilamaz blr olgu oldugu lfade edllmeye ba;lanmi;Lir Lgemenllk ve
degl;lmln yadsinamaz haklkaLler oldugu du;uncesl yayginlik kazandi 8u sure u yenl kurum orLaya
ikardi 8unlar ldeolo[ller zgurluk harekeLlerl ve son olarak sosyal blllmlerdl uevrlm sonrasi
degl;lml uygun blr ;ekllde saglamaya ali;an pollLlk programlarin somuL nerllerl vardi 8u nerller
guncel gerekllklerln ylne somuL bllglslne lhLlya hlssedlyordu Lger dunyanin nasil l;ledlgl
blllnmlyorsa dunyanin daha lyl l;lemeslnl saglayacak nerllerl savunmak anlamsizdi l;Le bu
anlamsizlik sorununa sosyal blllmler blr anlamda cevap Le;kll edlyordu ve bu baki; aisindan
harekeLle sosyal blllmler kon[onkLurel blr zorunluluk olarak kar;imiza ikiyordu kaplLallsL dunya
ekonomlsl yenl degerler yaraLiyordu Sermaye yaraLma sermaye yaraLmak uzere mal ve Leknolo[l
yaraLma sermaye blrlklmlerlnln kurumsal erevesl olarak devleLler ve devleLler arasi slsLemler
yaraLma mallarin ve Leknolo[llerln ureLllmeslnde akLlf rol usLlenecek l; gucu yaraLma dogal olarak
dlger Lum faallyeL alanlarini desLekleyecek bllgl yapilari yaraLmayi gerekLlrml;Ll 8u nokLada sosyal
dunyaya lll;kln zumlemelerl yneLecek kurallari bellrlemeye koyulan ComLe Larafindan sosyal
flzlk" Lerlml yenlden canlandirildi ComLe gre sosyal flzlk duzen ve llerlemeyl bagda;Lirarak sosyal
olaylarin zumune kaLkida bulunacakLi Sosyal flzlk LeknokraLlk blr Lemele fakaL sosyal blr l;leve
sahlpLl
19 yuzyil boyunca farkli dlslpllnler benlmsedlklerl eplsLemolo[lk Lavirlara gre adeLa blr yelpaze glbl
ailmaya ba;ladi ?elpazenln blr ucunda amplrlk olmayan blr faallyeL olarak nce maLemaLlk daha
sonra kendl aralarinda azalan deLermlnlzm sirasina gre flzlk klmya ve blyolo[l yer aldi ulger ucunda
amplrlk olmayan blr faallyeL olarak maLemaLlgln kar;isinda ncellkle felsefe daha sonra da e;lLll
sanaLsal faallyeLlerl lnceleyen edeblyaL reslm ve heykel muzlkolo[l ve bu sanaLlarin Larlhlyle llgllenen
lnsan blllmlerl yer aliyordu 8uLun bu gell;meler newLoncu blllmln spekulaLlf felsefeye gallp geldlgl
blllmle felsefe arasindakl ayri;manin llan edlldlgl blr blllmsel ereve llnde gerekle;Ll Ancak ylne de
bu dlslpllnlerln kurumsalla;masi burada lfade edlldlgl glbl kolay olmami;Li CrLada aslinda blr kafa
kari;ikligi mevcuLLu Sosyal blllmler llndekl blunmeler 19 yuzyilin llk yarisinda glderek blllurla;sa da
bugun blldlglmlz anlamda dlslpllnlere ayri;ma 18301914 dnemlnde ya;andi LlbeLLe 13001830
dnemlnde bugun sosyal blllmler llnde ele alinan merkezl sorunlarin pek ogu l;lenml;Ll Ancak
bunlar sosyal blllmlerln kendl l manLigi lle degll daha ok felsefenln llnde l;lenml;Ll
18301914 arasinda sosyal blllmlerln kurumla;masinin gerekle;Llgl yerler 8uyuk 8rlLanya lransa
Almanya Amerlka 8lrle;lk uevleLlerl ve lLalya ldl Ara;Lirmacilarin ve unlverslLelerln ogu (elbeLLe
hepsl degll) bu be; yerde Loplanmi;Li ulger blr husus pek ok konu ya da dlslplln adi nerllml;Ll
Ancak l uunya Sava;i dolaylarinda blrka lslm eLrafinda bellrll blr gru; blrllgl ve uzla;ma
saglanmi;Lir uzerlnde uzla;ilan lslmler Larlh lkLlsaL sosyolo[l slyaseL blllml ve anLropolo[lydl C
dnemde dogu blllmlerl olarak blldlglmlz oryanLallzm de nemll blr ugra; alaniydi Ancak
oryanLallsLler kendllerlnl sosyal blllmcl olarak kabul eLmlyorlardi Cografya pslkolo[l ve hukuk lse ylne
e;lLll gerekelerle bu llsLede yer almiyordu Cografya aslinda Larlh glbl ok esklden berl yapilagelen
blr uygulamaydi llzlki cografya lle doga blllmlerlne be;eri cografya lle lnsan blllmlerlne yakla;iyor ve
aradakl bo;lugu dolduruyordu 19 yuzyil boyunca sosyal gerekllk lncelemelerl aralarinda l;blumu
bulunan ayri dlslpllnler hallne gellrken cografya genellemecl senLezcl anallLlk olmayan
ynellmlerlyle mevcuL gell;melerln gerlslne du;mu;Lu
slkolo[l lse 19 yuzyil boyunca sosyal alandan daha ok Libbi alanda yer alan blr blllm olarak
gruluyordu ve me;rulugu doga blllmlerlne olan yakinligi nlspeLlndeydl 8lrok klmsenln gzunde
me;ru sayilacak pslkolo[l sadece flzyolo[lk haLLa klmyasal pslkolo[lydl C dnemde pslkologlar da
sosyal blllmln Leslne gldlp blyolo[lk blr blllm olmayi hedefllyorlardi uolayisiyla ogu unlverslLede
pslkolo[l sosyal blllmler llnde degll doga blllmlerl blumunde yer aliyordu slkolo[lnln sosyal blllm
olarak Lanimlanmasini saglayacak en gulu Leorl lreodulukLu fakaL lreudu Leorl Lip praLlgl llnden
dogmu;Lu ve Lemelde o dnem lln skandal yaraLan blr nlLellge sahlpLl
Plblr zaman Lam anlamiyla blr sosyal blllm olamayan uuncu alan hukukLu 8unun llk nedenl sosyal
blllmlerln kurumsalla;masindan nce hukuk fakulLelerl vardi ve gayelerl hukuku yeLl;LlrmekLl ulger
LarafLan nomoLeLlk sosyal blllmller lLlhadi bellrll blr ku;kuyla kar;iliyorlardi Cnlara gre hukuk
normaLlf ve amplrlk ara;Lirmaya uzak grunuyordu ?asalari bu anlamda blllmsel degll llnde
bulunduklari baglam fazlasiyla ldlyograflkLl
1943'e gellndlglnde sosyal blllmler dlslplln olarak fa;lsL ve komunlsL ulkeler di;inda unlversal duzeyde
kurumla;mi; bulunuyordu 8u LarlhLe sosyal blllmler doga blllmlerlnden ve lnsan Loplumlarinin
zlhlnsel ve manevi ureLlmlerlnl lnceleyen lnsan blllmlerlnden kesln olarak ayrilmi;Li Ancak ll uunya
Sava;i bu kurumsalla;mayi yenlden LarLi;maya ami;Lir
1943'den sonra sosyal blllmlerln yapisini eLklleyen Lemel u sure dlkkaL ekmekLedlr 8unlardan llkl
A8u'nln dunyanin en gulu ekonomlsl olarak orLaya ikmasi ve Avrupa di;i dunyanin yenlden Larlh
sahneslne ikLigi blr dnemde SSC8 lle soguk sava; denllen olgunun ya;anmasi lklnclsl dunya ureLlm
ve nufus kapaslLeslnde grulen muazzam arLi; uuncusu lse unlversal eglLlmln yayginla;masi ve
meslekLen sosyal blllmcllerln sayisinda ya;anan clddl arLi;Lir
8u gell;melerln sosyal blllmler alaninda e;lLll yansimalari olmu;Lur Cncellkle sosyal blllmler
arasindakl ayrimlarin geerllllgl yenlden LarLi;ilmaya ailmi;Lir LnLelekLuel ali;malari guruplamakLa
kullanilan yenl blr kaLegorl olarak blge ara;Lirmalari ba;lami;Lir 8lge ara;Lirmalarinin orLaya
ikmasinda A8u'nln hegemon blr gu olarak kendl di;indakl blgelerln guncel gerekllklerl hakkinda
bllgl ve uzmana lhLlya hlsseLmeslnln payi buyukLur SSC8 ln !aponya CrLa Asya CrLa uogu
AvusLralya PlndlsLan vb blgelerde ara;Lirma ve lnceleme yapmak zorunlu olarak ok dlslpllnllgl"
gundeme geLlrlyordu ogu zaman blr sosyal blllmclye blr lnsan blllmcl haLLa blr doga blllmclsl e;llk
edlyordu 8u kar;ilikli eLklle;lmln sosyal blllmler lln dogurdugu sonular vardir 8u ali;malar ok
dlslpllnllllgln sinirli da olsa blr rneglnl serglleml;Llr ulger LarafLan sosyal blllmler Larafindan ureLllen
bllgllerln kesln kurumsal sinirlarla ayrilmasinin ne kadar yapay oldugunu gsLerml;Llr
ulger blr sorun yerelllkevrenselclllk konusuydu Sosyal blllmcller sosyal olaylari lebllmek
ngrude bulunabllmek ve mudahale edebllmek lln evrenselle;Llrlyorlar sosyal gerekllklerle llglll
e;lLll Llpolo[l ve modeller gell;Llrlyorlardi Cznel Lerclhlere dayanilarak ureLllen bu bllgller ogu
zaman pek ok yerel olani aiklamakLan uzak kaliyordu Lvrenselclllk Lekllclllgln glzll blr bllml olarak
sunuluyor ve bu hallyle baskici blr nlLellk La;imakla sulaniyordu Modern blllmsel llerlemeler ne
kadar buyuk olursa olsun blllmsel du;unce modern zamanlardan ok daha ncekl dnemlerde de
mevcuLLur Aslinda buLun nemll medenlyeL blgelerlnde kendllerl lln evrensel sayilacak blr blllm
anlayi;i vardir Ancak ne evrenselllk ne de yerelllk Lek ba;ina problemlerlmlzl zmeyecekLlr
Lvrenselle Llkell hlblr zaman orLadan kalkmayacak orLakya;amli (symbloLlc) blr lfL olarak ele almayi
grenmellylz ve buLun anallzlerlmlze bu anlayi;a gre yn vermellylz
Sosyal blllmlerln yenlden ln;asi lln buyuk yardim ve desLek saglayan dogal blllmler llnde
karma;iklik lncelemelerlne de l;areL eLmellylz WallersLeln sosyal blllmlerle llglll yapLigi neredeyse her
ali;masinda karma;iklik lncelemelerlnden sz der ve onun lln karma;iklik lncelemelerl Lemel
argumanlardan blrldlr klaslk mekanlk baslLllk varsayimi uzerlne kuruluydu llzlksel fenomenler Lek
blr dogru ;ekllnde cereyan edlyor ve bunlarla llglll denklemler dogrusal ve deLermlnlsLLl 8u
denklemler ve deLermlnlsL llkeler blllndlglnde gelecek mukemmel blr bllmde ngruleblllrdl 8u
mekanlk bllglslne aykiri olan aslmeLrl dogrusal olmayan ve denge di;i Lermodlnamlk frakLaller garlp
ekerler glbl kavramlar 1970'lerden sonra doga blllmlerlyle ugra;anlar arasinda dlkkaLe alinmaya
ba;landi klaslk mekanlge kar;i iki;in Lemel gsLergesl zaman oku" kavramiydi Zamanin gerl
dnduruleblllr olmadigi ve asla gerl dnduruleblllr olamayacagi her ;eyln her ;eyl eLklledlgl geml;ln
gelecegl sinirladigi fakaL onu asla bellrlemedlgl Lemel lddlaydi llzlksel dunyada mevcuL olan denge
gelcldlr ve Lum slsLemler zaman llnde denge durumundan uzakla;ma eglllml La;irlar uenge
hallnden yeLerlnce uzakla;ildiginda salinim ve dnguler arLarak blr kaos olu;ur kaos hall lse
aLallanmalara yol aar aLallanma kainilmaz ve ngruleblllrdlr ancak sure olarak hangl yolu
lzleyecegl bellrlenemez 1um bunlar baslLllkLen zlyade dunyanin karma;ik oldugunun blr l;areLldlr
8lllmln grevl bu karma;ikligi lmkansiz blr baslLllge lndlrmek degll karma;ikligi aiklamak ve
yorumlamakLir Ancak karma;iklik lncelemelerl blr bllme Larzi olarak modern blllmln reddl deglldlr
uogayi programlanmi; paslf blr mekanlzma olarak gren blllm anlayi;ina kar;i blr proLesLodur
karma;iklik lncelemelerl gerek dunyayi bllmenln ve anlamanin lmkansiz oldugunu savunma abasi
degll sadece bu surecln blllmln lddla eLLlglnden daha karma;ik oldugu lnancini llerl surer 1um bu
ali;malar mumkun olanin" gerekLen var olandan daha zengln" oldugu lnancini yansiLir
karma;iklik lncelemelerl WallersLeln'a gre sosyal blllmler lln eplsLemolo[lk blr devrlm
nlLellglndedlr nomoLeLlk ve ldlyograflk eplsLemolo[ller arasindakl ayirim kaybolmakLa ve meLod
kavgalari sona ermekLedlr karma;iklik nomoLeLlk ve ldlyograflk gru;lerl savunulamaz hale
geLlrmekLedlr Pem keslnllk hem de keslnllkle geerllllk arasinda var olan baginLiyi sorunsal hale
geLlrmekLedlr 8uradan WallersLeln'ln ikardigi dlger nemll blr sonu vardir 8uLun slsLemlerln en
karma;igini lnceleme abasi olan sosyal blllm blllmlerln krallesl olmakLan da Le blllmlerln en zoru
hallne gellyor" C'na gre sosyal blllm doga blllmlerl dahll buLun blllmlerln eplsLeLemolo[lk
dogrularini ureLen blr arena hallne gellyor
?lne yerelllk ve evrenselclllk konulariyla llglll olarak kulLurler arasindakl ayrimlarin gerekllgl ve
geerllllgl arLik ku;kuyla kar;ilaniyordu usLun veya model kulLur yokLur her kulLur zgundur ve her
kulLurun kendl kulLurel yapisina alL lsel blr manLigi vardir kulLur ara;Lirmalari Avrupa merkezcl
olmayan" buLun ara;Lirmalarin Larlhsel sosyal slsLemler uzerlndekl nemlnl orLaya ikardi Ayni
zamanda yapilan yerel ve Larlhsel anallzler yorumsamaci dnu;" olarak nlLelendlrlldl Per ;eyln
baglami vardir meLlnler zel baglamlar llnde yazilir ve zel baglamlar llnde okunurlar uolayisiyla
blr meLnln anlami degll anlamlari vardir ve meLln yazarinin mulku deglldlr MeLnln Loplumsal anlami
vardir ve degl;en Loplumsal yapiya gre anlamlar evlrlllr ?lne kulLur ara;Lirmalari Leknolo[lk
ba;arilarla lll;kllendlrllen degerlerln ba;ka degerlere gre LarLi;ilmaya ailmasina neden oldu 8u da
Leknolo[lk llerlemenln yararlari konusunda duyulan ku;kuyu bellrll derecelerde arLirdi kulLurel
ali;malar Lemelde deLermlnlzm ve evrenselclllge sava; ami;lardir 1oplumsal gerekllk hakkinda
evrenselclllk adina orLaya aLilan lddlalar aslinda evrensel deglldlr uunya slsLemlndekl haklm
Labakalar kendl gerekllklerlnl genelle;Llrlp evrensel lnsan gerekllklerl hallne geLlrmekLedlr ve
kendllerl di;indakl Loplumlarin gerekllklerlnl yadsimakLadirlar
Sosyal blllmlerln ele;Llrl oklarini uzerlne eken dlger blr zelllgl kendlslnln Avrupa merkezcl blr yapiya
sahlp olmasidir ManLiksal olarak sinirlari Lam olarak lzllemese de sosyal blllmlerln 3 alanda Avrupa
merkezcl oldugu lddla edlleblllr 8u alanlari (1) Larlh yazimi (2) evrenselclllgln dar gru;lulugu (3)
8aLi medenlyeLl hakkindakl varsayimlari (4) ;arklyaLiligi ve (3) llerleme Leorlslnl dayaLma glrl;lmlerl
olarak siralamak mumkundur
1arlh yazimi Avrupa'nin modern dunya uzerlndekl haklmlyeLlnln Avrupa'ya zgu Larlhsel ba;arilarla
aiklanmasi anlamina gellr Son lkl yuz yilda Avrupa LarLi;ilmaz blr bllmde dunyanin Lepeslne
oLurmu;Lur uunyanin gerl kalaniyla aradakl mevcuL lkLldar ve ya;am sLandardi farkliligini aiklayan
;eyln ne oldugu bu konudakl Lemel meseledlr Avrupalilar sanayl devrlmlnl surekll buyumeyl
modernllgl kaplLallzml rasyonallzasyonu burokraLlkle;meyl blreysel zgurlugu Lahakkuk
eLLlrml;lerdlr 8unun adi Avrupa muclzesldlr ve Avrupalilar Larafindan gerekle;Llrllml;Llr 1animi
zamanlamasi ve gerekllgl LarLi;maya aik olsa da bu muclze dlger Loplumlar Larafindan lmrenllmesl
en azindan LakLlrle kar;ilanmasi gereken blr olgudur Avrupa'nin gelrml; oldugu gell;me surecl ve bu
sure esnasinda orLaya ikan yenlllkler blr model olarak dunya sosyal blllmlne Lemel renglnl verml;Llr
Lvrenselclllk zaman ve mekanin her nokLasinda geerll olan blllmsel haklkaLlerln var oldugunu
savunur Sosyal blllmcller lnsan davrani;larini aiklayan evrensel surelerl ke;fedeblllrler ve
dogrulanan hlpoLezler zaman ve mekandan arl olarak geerlldlrler veya geerll olablleceklerl lddla
edlllr AnallsLler degerlerden bagimsiz olduklari lln ara;Lirmacinin kl;lllgl nemll deglldlr 16 lle 19
?uzyillar arasinda Avrupa'da meydana gelen gell;me surecl hem lnsanligin gerl evrllemez blr ba;arisi
oldugu lln hem de lnsanligin Lemel lhLlyalarini kar;ilamadakl yapay engellerl orLadan kaldirdigi lln
her yere uygulanabllecek blr kalibi Lemsll eder Avrupa'da grduklerlmlz yalnizca lyl degll ayni
zamanda gelecegln her yerdekl yuzunu Lemsll eLmekLedlr Sosyal blllm Avrupa merkezll blr du;unce
slsLeml yaraLmi; olmakla ve bu bellrll ve Lekllcl yapiyi genelle;Llrmek sureLlyle son derece dar gru;lu
olmakla sulanmi;Lir Modern sosyal blllm bu dar gru;lulugu a;Ligini savunsa da evrenselclllk
konusundakl ele;Llrl makul grunLusunu korumakLa ve hala canliligini muhafaza eLmekLedlr
MedenlyeL llkelllk lle barbarlik arasinda bellrll blr kar;iLlik lll;klsl kuran blr dlzl Loplumsal zelllk
anlaminda kullanilmi;Lir Modern Avrupa kendlslnl dlger medenlyeLler kar;isinda blr medenlyeLLen
Le daha benzerslz ve daha zel ba;ka blr ;ey olarak grmu;Lur 8aLiya alL bu medenl olma durumu
bazen Leknolo[l ve llerleme lle bazen blreyln alle cemaaL devleL dlnl kurumlar glbl muesseseler
kar;isindakl zerkllgl lle bazen gunluk hayaLLakl sevgl ve saygiya dayali Lerblye anlayi;i lle bazen de
me;ru ;lddeL kapsaminin azalmasi ve zulum Laniminin genl;lemesl lle aiklanmi;Lir 8aLi medenlyeLl
pek ok kl;lye gre bu zelllklerln blrkainin veya Lamaminin blr blle;lmlnl lfade eLmekLedlr 8aLililar
uygarla;Lirma mlsyonu lle smurgelerlne bu degerlerl La;idiklarini lddla ederler 8u degerler agda;
humanlsL modern nasil lslmlendlrlrsek lslmlendlrellm Labll olarak sosyal blllmlere nufuz eLml;
durumdadir unku sosyal blllm bu degerlerl hlyerar;lslnln en Lepeslne yukselLml; olan ayni Larlhsel
slsLemln blr urunudur llkrl ve Loplumsal sorunlara lll;kln Lanimlamalara bu degerler dahll edllml;Llr
uolayisiyla gell;Llrllen kavramlarda blr degerbagimliligi sz konusudur ve degerler sllsllesl de 8aLi
kulLur ve medenlyeLlne alLLlr
5arklyaLilik kklerl orLaaga kadar uzanan baLi di;i medenlyeLlerln lncelenmesl anlamina gellyor
kendl lnanlarinin dogruluguna kendllerl di;indakl lnanlarin sapikligina lnanan PirlsLlyan ke;l;ler
PirlsLlyanlik di;i dlnlerl dlllerl grenerek pagan lnanlara sahlp lnsanlari PlrisLlyanla;Lirma gayreLl
llndeydller 8u gayreLler daha sonra blllmsel blr huvlyeL kazandi ancak PirlsLlyanpagan ayirimi bu
sefer yerlnl garpli;arkli ya da modernmodern olmayan ayirimina birakLi 5arklyaLilik lncelemelerl
orLaya konulan bulgularin amplrlk gereklerle uyu;mamasi ok fazla soyuLlamaya gldlllp amplrlk
e;lLllllgln slllk hale geLlrllmesl ve yazilan eserlerde genel olarak Avrupali n yargilarin hlssedllmesl
glbl nedenlerle ele;Llrlye ugradi 1um bu ele;Llrllerle blrllkLe ;arklyaLiligin saldiriya ugradigi daha
Lemel blr alan vardi ulger sosyal blllmler lln de geerll olan husus 5arklyaLiligin Avrupa'nin egemen
lkLldar olma konumunu me;rula;Lirmasiydi PaLLa Avrupa'nin emperyal rolunun ldeolo[lk ereveslnln
olu;umuna buyuk oranda ;arklyaLilin hlzmeL eLLlgl lddla edllml;Llr 5arklyaLiliga ynellk saldirilar
sosyal blllmlerln yapisal degl;lmlnl ne suren abalarla lLLlfak kurmu;Lur
llerleme gerekLlr ve kainilmazdir du;uncesl Aydinlanmanin Lemel Lemasiydi llerleme flkrl 19 yuzyil
Avrupa'sinin uzerlnde muLabakaL edllml; blr baki; aisiydi ve sosyal blllm ln;a sureclnde llerleme
Leorlslnden ok eLkllenml;Llr Sosyal blllm llerlemenln daha akilli ve daha kendlnden emln
gerekle;meslnln blr araci hallne gelml;Ll Sosyal blllmcllerln pollLlkacilara slyasl pro[elerlnl
uygulayabllmelerl lln dani;manlik veya blr ba;ka aidan hlzmeLlllk eLLlklerl sika grulen blr
olgudur llerleme bu sureLLe yalnizca varsayilan ya da Lahlll edllen blr olgu olmami; ayni zamanda
dayaLilan blr fenomene dnu;mu;Lur uayaLilan bu fenomen buLunuyle Avrupa'nin kendlne zgu
gelrml; oldugu surecln urunudur
Avrupa merkezclllge u ;ekllde kar;i ikilmi;Lir 8u lLlrazlardan llkl dlger medenlyeLler de Avrupa'nin
yapLigi her ;eyl yapma sureclndedlrler ancak dunyanin dlger keslmlerlnde cereyan eden bu sure
Avrupa'nin bu surecl nlemek lln [eopollLlk gucunu kullanana kadar surmu;Lur lklnclsl Avrupa'da
yapilan her ;ey dunyanin ba;ka blgelerlnde uzun blr zamandir zaLen yapila gelen gell;melerln blr
devami nlLellglndedlr ve Avrupa gelcl olarak ne ikmi;Lir uuncusu Avrupa'nin yapLigi her ;ey
yanli; anallz edllml;Llr ve hem blllm hem de slyaseL dunyasi lln Lehllkell sonular yaraLmi; olan
yeLerslz ikarimlar orLay aLilmi;Lir WallesrLeln bu u ele;Llrlnln llk lklslnl Avrupa merkezclllge kar;i
kendl merkezclllklerlnl savunduklari lln lnandirici bulmaz ve uuncu savin dogrulugunda israr eder
Avrupa yanli; veya ekslk anallz edllml;Llr Cncellkle Avrupa'nin ba;arilari sorgulanmalidir kaplLallsL
medenlyeLln Larlhsel sure boyunca orLaya koydugu bllano llnde eksller arLilardan daha fazladir
kaplLallsL slsLem llerlemenln olumlu blr parameLresl deglldlr CerekLe baLida olan ;ey arlsLokraLlk
smuru slsLemlne kar;i clddl blr ba;kaldirinin olmasi ve bozuk duzenl me;rula;Liran deger ve
praLlklerln kurucu ge olmakLan ikarilmasi olayidir 8uLun buyuk medenlyeLlerde kaplLallsL blr
Lemayul sz konusudur fakaL onlar Avrupa'nin Lerslne bu zehre ka;i ok lyl bagi;iklik kazanmi;lar ve
Lam anlamiyla kaplLallsL meLala;ma surecl gerekle;meml;Llr 8u onlarin mezlyeLldlr de ayni
zamanda Avrupa bu vlrusu nleyememl; ve 16 yuzyildan ba;layarak bu vlrus yerkureyl ku;aLacak
;ekllde genl;leyerek kuresel blr slsLem hallne gelml;Llr kaplLallzmln nce Avrupa'yi sonra da Lum yer
kureyl kaplayacak bllmde genl;lemesl onun kainilmaz arzulanir ve llerleme anlamina gelen blr olgu
oldugunu gsLermez
WallersLeln sosyolo[l dahll sosyal blllmlerln her blrlnln blrer musLakll dlslplln olduklari flkrlne
kaLilmamakLadir Sosyolo[l kulLuru uzerlnde bu du;unceslnl rneklendlrmeye ali;ir 19431970
arasinda gucunun zlrveslne ula;mi; olan sosyolo[l kulLuru Loplusal gerekllgln lncelenmesl lln LuLarli
asgarl u baslL nerme lerlr ve her blr nerme sosyolo[lnln klaslk lslmlerl sayilan Marks uurkhelm ve
Weber'den mulhemdlr 1oplumsal olgulari gerekllgl (uurkhelm) Loplumsal aLi;manin surekllllgl
(Marks) ve aLi;mayi dengede LuLacak me;rulyeL mekanlzmalarinin varligi (Weber) 8u nculler
sorgulanmayan nermeler duzeylnde blr ba;langi nokLasidir ve WallersLeln'e gre sosyolo[l
kulLuru" denllen ;eyln Lemellnde bu nculler yaLar Sosyolo[l kulLurune meydan okuyan Lemel
nokLalar kl blr blumune yukarida yer verllml;Llr WallersLeln Larafindan Avrupa merkezclllk zaman
uzay degl;kenl anallzl karma;iklik ali;malari femlnlsL ele;Llrller bllmsel rayonallLe sorunu ve
modernllgln hlblr zaman var olmadigi savi ;ekllnde siralanmakLadir ?ukarida yer verllmeyen llk
meydan okuma bllmsel rasyonallLe kavraminin blzaLlhl l;levselllglne aLfedllen nemde glzlldlr
8llmsel rasyonallLe yokLur daha dogrusu neyln bllmsel bakimdan rasyonel olduguna karar
verebllmenln evrensel krlLerlerl mevcuL deglldlr AkLrlerln ula;mak lsLedlklerl amalar karma;ik ve
ferdl farkliliklar ayrinLili blr bllmde kavranamayacak derecede blreye zgudur Per ;ey akLrun baki;
aisina ve kaygilarinin dengeslne bagli olarak degl;ecek hassas blr denge uzerlne kuruludur Lvrensel
blr bllmsel bllmsel rasyonallLe olamaz ve bllmsel rasyonallLe her zaman blr ba;kasinin bllmsel
rasyonallLesldlr Weber'ln Lzel rasyonallLe kavramini daha fazla clddlye almaliyiz 1zel rasyonallLe
bu nokLada lndlrgenemez znelllkle hesapla;ma ve ylne de akillica Loplumsal selmler
yapablleceglmlzl lddla eLme abasidir 8llgl bellrslzllkler kar;isinda selm yapmayi selm yapma da
neyln Lzel bakimdan rasyonel oldugu konusunda karar vermeyl gerekLlrlr ArLik akademlsyenler
Larafsizlik lddlasindan vazgemelldlrler Ancak burada dlkkaL edllmesl gereken blr nokLa vardir
8a;kalarinin bllglslnl hesaba kaLmaksizin herkes neyln Lzel bakimdan rasyonel olduguna karar
verecek buLunun bllglslne sahlp deglldlr 8eynlnden amellyaL olacak kl;l elbeLLe ehll blr beyln cerrahi
arar Ama l;lnln ehll blr beyln cerrahi olmak ayni zamanda hukukl eLlk felsefi pslkolo[lk ve sosyolo[lk
bazi yargilarda bulunmayi da lerlr 8ecerller bllmslz blr bo;luk llnde zulup glLmezler becerller
kismldlr ve dlger kisml becerllerle buLunle;Llrllmelerl gereklr
lemlnlsL ele;Llrl lse bllgl dunyasinin lnsanlik yazgisinin znelerl olarak kadinlari gz ardi eLml; oldugu
du;uncesl uzerlnde durur kadinlarin baki; aisi lhmal edllml; ve clnslyeL farkliliklari konusunda
gerekl ara;Lirmalara dayanmayan aprlorl varsayimlara ba;vurulmu;Lur Lle;Llrl yalnizca clnslyeLle
alakali n yargilarla llglll deglldlr lemlnlsL ele;Llrl bllgl yapilari eger erll blr mahlyeL arz eLmeseydl
bunun blllm lln ne anlama geleceglnl sorgularlar 8lllm alaninda duygusal emek / du;unsel emek
ayirimini reddederler
Sosyolo[lye meydan okumalarin en arpici olani modernllgln aslinda hlblr zaman var olmadigi
du;uncesldlr WallersLeln bu konuda 8runo LaLour'un Plblr Zaman Modern Clmadik" klLabini rnek
gsLerlr Cerekllk saf olmayan kari;imlar Larafindan kurulmu;Lur Cerekllgl doga slyaseL ve sylem
olarak u kaLegorlye ayiran akademlk ve Loplumsal siniflamalar gerekllgl lfade eLmemekLedlrler
Cerekllkler ayni anda doga glbl gerek sylem glbl anlaLisal ve Loplum glbl kolekLlfLlr"ler lnsanlarla
lnsan olmayanlar arasindakl onLolo[lk ayirim blr yanilsamadir ve doga lle Loplum lkl ayri kuLup olarak
grulemezler
Sosyolo[lye ve daha genel anlamda sosyal blllmlere kar;i llerl surulen meydan okumalar haklkaLler
anlaminda degll Lemel nculler hakkinda du;unme buyruklari anlamina gelmekLedlr Meydan
okumalar kar;isinda kar;i savlar elbeLLe llerl suruleblllr fakaL bu meydan okumalarin buLununun blr
saldiri ve LehdlL oldugunu grmezllkLen gelemeylz
1943 sonrasi sosyal blllmlerle llglll olarak yapilan LarLi;malar surup glderken WallersLeln ve eklblnln
bu kafa kari;ikliginin durulmasi lln bazi nerllerl vardir 5lmdl bu nerllere egllmek lsLlyoruz 8u
nerllerln LarLi;malari sona erdlrecek hazir reeLeler veya baslL aik formuller olmadiklarini sadece
dogru ynde adim aLmamizi saglayabllecegl du;unulen LarLi;maya aik nerller oldugunu zelllkle
bellrLmek gereklr WallersLeln genel olarak sosyal blllmlerle llglll Lemel LesplLlerl ;u ;eklldedlr
Cncellkle Larafsizlik argumaninin yapay oldugu savunulur 1arafsizlik bulgularimizin degerlnl
arLLirmamizi nleyen en buyuk engeldlr Plblr blllm adami ya;adigi flzlksel ve sosyal baglamdan
soyuLlanamaz Per blllm adami az veya ok olaylara kendl dunyasindan bakar 1umuyle ob[ekLlfllk blr
yanilsamadir Per kavramsalla;Lirmanin Lemellnde felsefi lnanlar yaLar Per lum geregl
kaydeLmeye ali;irken onu degl;Llrlr Ancak buLun bunlar elbeLLe her ;ey mubahLir anlamina gelmez
8lllm adami lnceledlgl alanlardakl buLun fakLrlerl dlkkaLle LarLmak durumundadir ve opLlmal
sonulara ula;maya ali;malidir Ayrica Larafsizlik zorunlu olarak dlger gru; sahlplerlyle konu;ma ve
LarLi;mayi da gerekll kilar
Zaman ve mekan degl;meyen flzlksel gerekllkler deglldlr Cnlar anallzlerlmlzln llnde yer almalari
gereken Lemel degl;kenlerdlr Zaman ve mekan kavramlarini sosyal gerekllgl eLklleme ve
yorumlamada kullanilacak fakLrler olarak ele alacak blr meLodolo[l gell;Llrmellylz WallersLeln farkli
anallz kaLegorllerl ureLebllmek lln lernand 8raudel'ln drL zamanli ayrimini kullanmi; ve onlari
revlze ederek be;ll blr siniflandirma meydana geLlrml;Llr 8unlar (1) Lplsodlk!eopollLlk Zamanuzay
(2) unguselldeolo[lk Zamanuzay (3) ?apisal Zamanuzay (4) Lbedi Zamanuzay (3) unu;umsel
Zamanuzaydir 8u anallz Lurlerlnln Lanimlamalarinin zlhlnde uyandirdigi anlamlarin bellrslz oldugunu
bellrLmellylz ulger LarafLan WallersLeln'ln kendlslnln de lfade eLLlgl glbl bu zaman ve uzay Lurlerlnl
blrblrlerlnden ayiran kesln lzgller yokLur ve bu LarLi;maya aik blr siniflandirmadir ?akin LarlhLe
gerekle;ml; kosova olayini ele alan blr anallz rnegl bu karma;ikligi ve bellrslzllgl gzler nune
sermekLedlr kosova 1943 ncesl ?ugoslavya'ya alL blr blgedlr 1lLo'nun ba;kanligi dnemlnde bu
blge zel blr slyasl ve hukukl sLaLuye kavu;Lurulmu; ve kosova 6 zerk cumhurlyeLLen blrl olan
SirblsLan'a bagli zerk blr yapiya kavu;Lurulmu;Lur 1989'da SirblsLan kosova'nin zerkllk sLaLusunu
Lek Larafli olarak fes eLLl Lplsodlk!eopollLlk Zamanuzay perspekLlflnden harekeLle orLaya ikan Lablo
;uydu kosova nufusunun buyuk ogunlugu ArnavuLLu ve yrede ya;ayanlarin sayisina dayanarak
ArnavuLlar kendl kaderlerlnl Layln hakki Lalep edlyorlardi Sirplar lse ?apisal Zamanuzay anallzlnl
Lerclh edlyorlardi ve onlara gre lse Lablo ;u ;eklldeydl kosova Sirp halkinin Larlhsel be;lgldlr unku
Sirplar 1389'da Csmanliya boyun egmekLense lmeyl Lerclh eLLller 8u gun kosova'da ya;ayan
Musluman ArnavuLlar blr anlamda Csmanliya Lesllm olmu;lar ve zlhnen aslmlle edllmeye riza
gsLerml;lerdlr kosova Sirp mllll blllnclnln ayrilmaz blr parasidir Sirp devleLl kosava'siz
du;unulemez uolayisiyla nufus rakamlari ve sinirlar Lamamiyla nemslzdlr 8u degerlendlrmede
aika gruldugu glbl enLelekLuel meseleler baki; aisina duru;a ve hedeflenen gayelere gre deger
yargilarina bagli pollLlk blr hal almakLadir Zamanuzay koordlnaLlari belgelerden harekeLle amplrlk blr
nosyonla kullanilmazlarsa sadece Laraflarin ellnde nasil kullanilacagi belll olmayan baslL aralara
dnerler
SlyaseL lkLlsaL ve sosyal alanlar arasindakl ayirim bu gun uygulamada surekll lhlal edllmekLedlr ue
fakLo" var olan blr geregln uzerlne glLmellylz 8u ayirimlar yapaydir 8u meselenln usLeslnden
gelebllmek lln dlslpllnler arasindakl bu ayriligi yenlden sorgulamaliyiz ve LarLi;malari sonuna kadar
gLurmekLen eklnmemellylz 8u konuda yenl Lanimlamalar ;eklllenmell ve dlslpllnlerln yenlden
kurumsalla;ma sureclnl ba;laLacak enLelekLuel Lemeller olu;Lurulmalidir
8uLuncul ve Lek merkezll degerlendlrmelerden kainilmalidir ?alnizca bellrll anlayi;lari yansiLacak Lek
ynlu yakla;imlarin menfi eLkllerlnden kurLulabllmek lln sosyal blllmlerln yenlden yapilanmasinda
farkli lkllm ve cografyalardan baki; ailarina yer verllmelldlr ?apisalla;ma fakli blgelerden
akademlsyen ve du;unurlerln kar;ilikli eLklle;lmlerlyle gerekle;Llrllmelldlr Ayrica Lum bu faallyeLler
dunya blllmcllerlnln sadece blr blumunun gru;lerlnl dayaLmalarini maskeleyen bllmsel blr
nezakeLln Leslne gemelldlr 8u ali;ma sureclnde llke bazinda akildan ikarLilmamasi gereken Lemel
nosyonlar vardir Cncellkle uescarLes'den bu yana modern du;unceye yerle;ml; olan lnsan ve doga
arasindakl onLolo[lk ayirima ku;kuyla bakmaliyiz lklncl olarak sosyal eylemln gerekle;Llgl davrani;
duzleml sadece devleLler Larafindan lzllen sinirlar deglldlr zumleme alanimiz sinirsiz olmalidir
uuncu olarak Lek lle ok yerel lle evrensel arasindakl gerlllm geml;Le kalmi; blr olgu deglldlr bu
olgu lnsan Loplumunun sonsuza dek surecek blr zelllgldlr Son olarak da blllm degl;ebllecek n
kabuller i;iginda kabul edlleblllr blr nesnelllge sahlpLlr
Sosyal blllmlerle llglll WallersLeln'e gre hem olasi hem de arzulanir u lhLlmal vardir 8unlar blllmln
ve be;erl blllmlerln eplsLemolo[lk aidan yenlden blrle;Llrllmesl sosyal blllmlerln rguLsel olarak
yenlden blrle;Llrllmesl ve yenlden blumlere ayrilmasi ve son olarak da sosyal blllmlerln bllgl dunyasi
llnde merkezl blr konum kazanmasidir

Pem sosyolo[l hem de sosyal blllmler lle llglll WallersLeln'e alL du;uncelerl blr kez daha ;u ;ekllde
zeLlemek mumkundur

7 Sosyolo[lnln ve sosyal blllmlerln a;iri uzmanla;masi blr LarafLan kainilmaz dlger LarafLan kendlslne
zarar veren blr ;eydlr ?lne de bllglnln genl;llgl lle derlnllgl arasinda meydana gelen a;ri
uzmanla;maya kar;i mucadele eLmek gereklr
7 Sosyolo[lk aidan nalf akLr yokLur
7 Per Lurlu evrensel bllgl kismldlr ve blr ok evrensel/Lumel bllgl mevcuLLur
7 Per Lurlu nerme Larlhsel blr baglam llnde ele alinmalidir
7 lddla edllen hlblr haklkaL dlgerlnden daha geerll deglldlr Lvren lsel olarak bellrslzdlr LlbeLLe
llahlyaL felsefe ve blllmsel glrl;lmlerln her blrlnln degerl vardir fakaL formulasyonlarimizi dalml
bellrslzllgl gz nunde bulundurarak yapmaliyiz 8ellrslzllk gelcl blr krluk veya bllglnln nunde
a;ilmaz blr engel degll akslne lnanilmaz blr hayal eLme yaraLma ve ara;Lirma firsaLi veren akilcilik
rnegldlr
7 8lllmsel du;unce doga blllmlerl dahll buLun alanlarda degl;mekLedlr Per degl;lkllk yenl cehaleL
alanlari yaraLmakLadir kl;lnln cehaleLler kar;isinda kendl alanini korumaya ali;masi en fecl
akademlk gunah ve ayni zamanda neLllge ula;ilmasinin nundekl en buyuk engeldlr
7 Sosyal blllmln u buyuk ayirimi (geml;/bugun medenl/Lekl devleL/plyasa/slvll Loplum) hll blr
;ekllde savunulamaz Sosyolo[l slyaseL blllml lkLlsaL alanlarinda Larlhsel olmayan hlblr makul
nermede bulunamazsiniz dlger LarafLan sosyal blllmler llndekl genellemelerden yararlanmadan
makul Larlhsel Lahllller yapamazsiniz ArLik farkli l;erle ugra;iyormu; glbl yapmanin anlami yokLur

8u gun sosyal blllm ali;malari buyuk oranda unlverslLelerde yuruLulmekLedlr uolayisiyla yenlden
yapilanmanin llk adimi ncellkle kurumsal anlamda unlverslLelerde gerekle;Llrllmelldlr 8u konuda
orLaya aLilan nerllerl ;u ;ekllde siralamak mumkundur (1) unlverslLelerde veya onlarla l;blrllgl
yapan e;lLll kurulu;larda clllyeLl olan bellrll meseleler eLrafinda blr yil sureyle ali;mak uzere blllm
adamlarini blr araya geLlren organlzasyon ve kurumlarin yayginla;Lirilmasi gerekmekLedlr
(2)unlverslLelerde geleneksel dlslplln anlayi;ini a;an bellrll enLelekLuel gayelerl ve bellrll zaman
dlllml lln kendllerlne alL fonlari bulunan blrle;lk ara;Lirma programlari olu;Lurulmalidir(3)
rofesrlerln dokLora aldiklari blumun di;inda ba;ka blr blume de aLanmalari zorunlu hale
geLlrllmelldlr (4) uokLora grencllerl lln blrden fazla alanda ali;ma zorunlulugu geLlrllmelldlr