Excnaj 5

IDZ DO
PRZYKADOWY ROZDZIA SPIS TRECI
Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty

Autor: John Walkenbach Tumaczenie: ukasz Suma ISBN: 83-246-0321-2 Tytu oryginau: John Walkenbachs Favorite Excel Tips & Tricks Format: B5, stron: 400
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
Excel naprawd moe pracowa wydajniej! Przyspiesz proces wprowadzania danych Wykorzystaj formuy i funkcje Zautomatyzuj prac za pomoc makr Arkusz kalkulacyjny Excel to jeden z najpopularniejszych programw na wiecie. Jest codziennie uywany przez miliony ludzi, jednak wikszo z nich nie zna nawet poowy jego niesamowitych moliwoci. Jeli zajrzymy pod mask, poznamy te cechy aplikacji, dziki ktrym moemy pracowa szybciej, wygodniej i efektywniej. Samodzielne odkrywanie moliwoci programu to ciekawe zajcie, jednak pochania mnstwo czasu. Poradnik, ktry je kompleksowo prezentuje, stanowi wic nieocenion pomoc. Ksika Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty zawiera ponad 200 wskazwek, dziki ktrym nauczysz si optymalizowa rutynowe procedury, budowa dynamiczne wykresy i przetwarza dane z wykorzystaniem formu. Dowiesz si, jak rozwizywa najczstsze problemy zwizane z konfiguracj aplikacji, tworzy wasne dodatki, ukrywa przyciski pl na wykresach przestawnych, kontrolowa automatyczne funkcje oraz rejestrowa i uruchamia makra w skoroszytach. Korzystanie ze skrtw klawiaturowych Zaznaczanie komrek Konfigurowanie interfejsu uytkownika Formatowanie danych i arkuszy Stosowanie formu Tworzenie wykresw Drukowanie arkuszy Rejestrowanie i stosowanie makr Korzystanie z VBA Zosta mistrzem Excela
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE O NOWOCIACH ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion ul. Chopina 6 44-100 Gliwice tel. (32)230-98-63 e-mail: helion@helion.pl
O autorze ......................................................................................... 9 Wstp ............................................................................................ 11 Rozdzia 1. Podstawy korzystania z programu Excel .......................................... 19
Wersje programu Excel ....................................................................................................21 Zwikszanie wydajnoci korzystania z menu programu ..................................................23 Wydajne zaznaczanie komrek ........................................................................................25 Specjalne zaznaczanie zakresw ..................................................................................29 Cofanie, ponowne wykonywanie i powtarzanie operacji .................................................31 Zmiana liczby poziomw cofania operacji ......................................................................32 Kilka przydatnych skrtw klawiaturowych ....................................................................34 Przemieszczanie si pomidzy arkuszami w ramach skoroszytu .....................................35 Zerowanie znacznika uywanego obszaru arkusza kalkulacyjnego ................................36 Rnica midzy skoroszytami i oknami ...........................................................................37 Unikanie uywania okienka zada podczas korzystania z systemu pomocy programu Excel 2003 .....................................................................................................38 Dostosowywanie domylnego skoroszytu .......................................................................40 Zmiana wygldu zakadki arkusza ...................................................................................42 Ukrywanie elementw interfejsu uytkownika ................................................................43 Ukrywanie kolumn i wierszy ...........................................................................................46 Ukrywanie zawartoci komrek .......................................................................................46 Przeprowadzanie niedokadnych wyszukiwa .................................................................47 Zmiana formatowania ......................................................................................................49 Zwikszanie liczby wierszy i kolumn ..............................................................................51 Ograniczanie uytecznej powierzchni arkusza kalkulacyjnego .......................................53 Uywanie rozwiza alternatywnych dla komentarzy do komrek .................................56 Zmiana rozmiaru tekstu w oknie systemu pomocy programu Excel ...............................57 Skuteczne ukrywanie arkusza kalkulacyjnego .................................................................57 Rozwizywanie typowych problemw z konfiguracj programu ....................................59
Rozdzia 2. Wprowadzanie danych ..................................................................... 65

Wprowadzenie do typw danych .....................................................................................67 Przemieszczanie wskanika aktywnej komrki po wprowadzeniu danych .....................71 Zaznaczanie zakresu komrek wejciowych przed wprowadzaniem danych ..................72 Korzystanie z opcji Autouzupenianie do automatyzacji wprowadzania danych ............73 Zapewnianie wywietlania nagwkw dziki moliwoci blokowania okienek ............74 Automatyczne wypenianie zakresu komrek arkusza z wykorzystaniem serii ..............75 Praca z uamkami .............................................................................................................77
Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty Odczytywanie danych za pomoc narzdzia Tekst na mow .......................................79 Kontrolowanie automatycznych hiperczy .....................................................................80 Wprowadzanie numerw kart kredytowych ....................................................................83 Uywanie formularza wprowadzania danych oferowanego przez program Excel ..........83 Dostosowywanie i udostpnianie wpisw Autokorekty ..................................................85 Ograniczanie moliwoci przemieszczania kursora jedynie do komrek wprowadzania danych ...................................................................................................86 Kontrolowanie Schowka pakietu Office ..........................................................................88 Tworzenie listy rozwijanej w komrce arkusza ...............................................................89
Rozdzia 3. Formatowanie ................................................................................. 93

Szybkie formatowanie liczb .............................................................................................95 Uywanie odczanych paskw narzdzi .........................................................................95 Tworzenie niestandardowych formatw liczbowych .......................................................97 Uywanie niestandardowych formatowa liczb do skalowania wartoci ......................100 Uywanie niestandardowych formatowa wartoci daty i czasu ...................................102 Kilka przydatnych niestandardowych formatowa liczbowych ....................................103 Wywietlanie tekstw i wartoci liczbowych w jednej komrce ...................................107 Scalanie komrek ...........................................................................................................109 Formatowanie poszczeglnych znakw w komrce arkusza .........................................110 Wywietlanie wartoci czasu wikszych ni 24 godziny ...............................................111 Przywracanie liczbom wartoci numerycznych .............................................................112 Uywanie funkcji Autoformatowanie ............................................................................113 Posugiwanie si liniami siatki, obramowaniami oraz podkreleniami .........................115 Tworzenie formatowa wykorzystujcych efekty trjwymiarowe ................................117 Zawijanie tekstu w komrce ..........................................................................................118 Przegldanie wszystkich dostpnych znakw czcionki .................................................119 Wprowadzanie znakw specjalnych ..............................................................................121 Uywanie stylw nazwanych .........................................................................................122 Sposb obsugi kolorw przez program Excel ...............................................................125 Stosowanie naprzemiennego wypeniania wierszy arkusza ...........................................127 Uywanie obrazu graficznego w charakterze ta arkusza kalkulacyjnego .....................130
Rozdzia 4. Podstawowe formuy i funkcje ....................................................... 131

Kiedy uywa odwoa bezwzgldnych ........................................................................133 Kiedy uywa odwoa mieszanych ..............................................................................134 Zmiana typu odwoa do komrek .................................................................................135 Sztuczki z poleceniem Autosumowanie .........................................................................136 Uywanie statystycznych moliwoci paska stanu ........................................................138 Konwertowanie formu na wartoci ...............................................................................139 Przetwarzanie danych bez korzystania z formu ............................................................139 Przetwarzanie danych za pomoc formu .......................................................................140 Usuwanie wartoci przy zachowaniu formu .................................................................142 Uywanie argumentw funkcji ......................................................................................143 Opisywanie formu bez koniecznoci uywania komentarzy ........................................144 Tworzenie dokadnej kopii zakresu komrek przechowujcych formuy .....................145 Kontrolowanie komrek z formuami z dowolnego miejsca arkusza kalkulacyjnego ...146 Wywietlanie i drukowanie formu ................................................................................147 Unikanie wywietlania bdw w formuach .................................................................148 Uywanie narzdzia Szukaj wyniku ..............................................................................150 Sekret zwizany z nazwami ...........................................................................................152 Uywanie nazwanych staych ........................................................................................153 Uywanie funkcji w nazwach ........................................................................................154
Spis treci
5 Edytowanie odwoa nazw .............................................................................................156 Uywanie dynamicznych nazw ......................................................................................156 Tworzenie nazw na poziomie arkusza ...........................................................................158 Obsuga dat sprzed roku 1900 ........................................................................................159 Przetwarzanie ujemnych wartoci czasu ........................................................................161
Rozdzia 5. Przydatne przykady formu ............................................................ 163

Wyznaczanie dat dni witecznych ................................................................................165 Obliczanie redniej waonej ...........................................................................................167 Obliczanie wieku osb ...................................................................................................168 Szeregowanie wartoci za pomoc formuy tablicowej .................................................170 Zliczanie znakw w komrce .........................................................................................171 Wyraanie liczb w postaci liczebnikw porzdkowych w jzyku angielskim ..............172 Wyodrbnianie sw z tekstw ......................................................................................173 Rozdzielanie nazwisk .....................................................................................................174 Usuwanie tytuw z nazwisk ..........................................................................................176 Generowanie serii dat .....................................................................................................176 Okrelanie specyficznych dat .........................................................................................178 Wywietlanie kalendarza w zakresie komrek arkusza .................................................181 Rne metody zaokrglania liczb ..................................................................................182 Zaokrglanie wartoci czasu ..........................................................................................185 Pobieranie zawartoci ostatniej niepustej komrki w kolumnie lub wierszu .................186 Uywanie funkcji LICZ.JEELI ....................................................................................187 Zliczanie komrek speniajcych wiele kryteriw jednoczenie ...................................189 Obliczanie liczby rnych wpisw w zakresie ..............................................................191 Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych pojedynczy warunek .......................192 Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych wiele warunkw ..............................194 Wyszukiwanie wartoci dokadnej .................................................................................196 Przeprowadzanie wyszukiwa dwuwymiarowych .........................................................198 Przeprowadzanie wyszukiwania w dwch kolumnach ..................................................200 Przeprowadzanie wyszukiwania przy uyciu tablicy .....................................................201 Uywanie funkcji ADR.POR .......................................................................................202 Tworzenie megaformu ..................................................................................................204
Rozdzia 6. Wykresy i elementy grafiki ............................................................ 207

Tworzenie wykresu tekstowego bezporednio w zakresie komrek .............................209 Komentowanie zawartoci wykresu ...............................................................................211 Tworzenie samopowikszajcego si wykresu ..............................................................212 Tworzenie kombinacji wykresw ..................................................................................214 Obsuga brakujcych danych na wykresie liniowym .....................................................216 Tworzenie wykresw Gantta ..........................................................................................218 Tworzenie wykresw przypominajcych termometr .....................................................219 Tworzenie wykresw wykorzystujcych elementy graficzne ........................................222 Wykrelanie matematycznych funkcji jednej zmiennej .................................................224 Wykrelanie matematycznych funkcji dwch zmiennych .............................................225 Tworzenie pprzezroczystych serii danych na wykresie ..............................................227 Zapisywanie wykresu w postaci pliku graficznego ........................................................228 Ustalanie identycznych rozmiarw wykresw ...............................................................230 Wywietlanie wielu wykresw w jednym arkuszu wykresu ..........................................232 Zamraanie wykresu ...................................................................................................232 Dodawanie znaku wodnego do arkusza ......................................................................235 Zmiana ksztatu pola komentarza do komrki ...............................................................236 Wstawianie grafiki w pole komentarza do komrki ......................................................237
Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty
Rozdzia 7. Analiza danych i listy .................................................................... 239

Korzystanie z moliwoci zwizanych z listami w Excelu 2003 ...................................241 Sortowanie w porzdku okrelonym dla wicej ni trzech kolumn ...............................243 Uywanie widokw niestandardowych wraz z moliwociami automatycznego filtrowania .........................................................................................244 Umieszczanie wynikw dziaania zaawansowanego filtra w rnych arkuszach kalkulacyjnych ..........................................................................246 Porwnywanie dwch zakresw za pomoc formatowania warunkowego ...................247 Ukadanie rekordw listy w przypadkowej kolejnoci ..................................................249 Wypenianie pustych miejsc w raporcie .........................................................................251 Tworzenie listy z tabeli podsumowania .........................................................................253 Odnajdowanie powtrze przy uyciu formatowania warunkowego ............................255 Uniemoliwianie wstawiania wierszy lub kolumn w ramach zakresu ...........................257 Szybkie tworzenie tabeli liczby wystpie ....................................................................259 Kontrolowanie odwoa do komrek w tabeli przestawnej ...........................................261 Grupowanie elementw w tabeli przestawnej wedug dat .............................................262 Ukrywanie przyciskw pl na wykresie przestawnym ..................................................264
Rozdzia 8. Praca z plikami ............................................................................. 267

Importowanie pliku tekstowego do zakresu komrek arkusza ......................................269 Pobieranie danych ze strony WWW ..............................................................................270 Wywietlanie penej cieki dostpu do skoroszytu ......................................................274 Zapisywanie podgldu skoroszytu .................................................................................275 Korzystanie z waciwoci dokumentu ..........................................................................276 Sprawdzanie informacji o uytkowniku, ktry otworzy plik jako ostatni ....................278 Odszukiwanie brakujcego przycisku Nie na wszystkie podczas zamykania plikw 280 Pobieranie listy nazw plikw .........................................................................................281 Znaczenie hase programu Excel ....................................................................................283 Uywanie plikw obszaru roboczego ............................................................................283 Zmniejszanie rozmiaru skoroszytu .................................................................................284
Rozdzia 9. Drukowanie .................................................................................. 285

Wybieranie elementw do wydrukowania .....................................................................287 Umieszczanie powtarzajcych si wierszy lub kolumn na wydruku .............................288 Drukowanie niecigych zakresw komrek na jednej stronie ......................................289 Uniemoliwianie drukowania obiektw .........................................................................291 Sztuczki zwizane z numerowaniem stron .....................................................................292 Podgld podziau stron ...................................................................................................294 Dodawanie i usuwanie znakw podziau stron ..............................................................296 Drukowanie danych do pliku PDF .................................................................................297 Unikanie drukowania okrelonych wierszy ...................................................................297 Drukowanie arkusza na jednej stronie ...........................................................................300 Drukowanie formu ........................................................................................................301 Kopiowanie ustawie strony pomidzy arkuszami ........................................................303 Uywanie widokw niestandardowych przy drukowaniu .............................................304
Rozdzia 10. Dostosowywanie menu i paskw narzdzi ...................................... 307

Odnajdowanie wielofunkcyjnych przyciskw paskw narzdzi ...................................309 Odszukiwanie ukrytych polece menu ..........................................................................310 Dostosowywanie menu i paskw narzdzi .....................................................................310 Tworzenie niestandardowego paska narzdzi ................................................................312 Wyczanie automatycznego wywietlania paskw narzdzi ........................................314 Doczanie paskw narzdzi do arkuszy kalkulacyjnych ..............................................315 Tworzenie kopii zapasowych samodzielnie dostosowanych menu i paskw narzdzi .316
Spis treci
Rozdzia 11. Znajdowanie, naprawianie i unikanie bdw ................................. 317

Korzystanie z moliwoci sprawdzania bdw w Excelu .............................................319 Znajdowanie komrek formu ........................................................................................321 Metody radzenia sobie z problemami zwizanymi z liczbami zmiennoprzecinkowymi .............................................................................323 Tworzenie tabeli nazw komrek i zakresw ..................................................................324 Graficzne przegldanie nazw .........................................................................................325 Odszukiwanie lepych czy .......................................................................................325 Rnica midzy wartociami wywietlanymi a rzeczywistymi .....................................326 ledzenie powiza wystpujcych pomidzy komrkami ...........................................327
Rozdzia 12. Podstawy jzyka VBA i korzystanie z makr .................................... 331

Podstawowe informacje o makrach i jzyku VBA ........................................................333 Rejestrowanie makra ......................................................................................................334 Zagadnienia bezpieczestwa zwizane z makrami ........................................................337 Korzystanie ze skoroszytu makr osobistych ..................................................................339 Rnice midzy funkcjami a procedurami .....................................................................340 Wywietlanie okien komunikatw .................................................................................342 Pobieranie informacji od uytkownika ..........................................................................345 Uruchamianie makra przy otwieraniu skoroszytu ..........................................................346 Tworzenie prostych funkcji arkusza kalkulacyjnego .....................................................349 Sprawianie, by Excel przemwi ....................................................................................351 Ograniczenia funkcji niestandardowych ........................................................................352 Wywoywanie polece menu za pomoc makra ............................................................353 Zapisywanie funkcji niestandardowych w postaci dodatku do programu .....................354 Wywietlanie poczonej kontrolki kalendarza ..............................................................355 Uywanie dodatkw do programu Excel .......................................................................357
Rozdzia 13. Konwersje i obliczenia matematyczne ........................................... 361

Przeliczanie wartoci midzy rnymi systemami jednostek ........................................363 Konwersja temperatur ....................................................................................................366 Wyznaczanie parametrw trjktw prostoktnych ......................................................367 Obliczanie pl powierzchni, obwodw oraz pojemnoci ...............................................369 Rozwizywanie liniowych ukadw rwna ..................................................................372 Generowanie unikalnych cakowitych liczb losowych ..................................................373 Generowanie liczb losowych .........................................................................................375 Obliczanie pierwiastkw i reszt z dzielenia ...................................................................376 Obliczanie redniej warunkowej ....................................................................................377
Rozdzia 14. rda informacji na temat programu Excel ................................... 379

Uywanie systemu pomocy programu Excel .................................................................381 Wyszukiwanie pomocy w internecie ..............................................................................382 Korzystanie z grup dyskusyjnych dotyczcych Excela ..................................................382 Ciekawe strony WWW na temat Excela ........................................................................383
Skorowidz ..................................................................................... 387
Rozdzia 5.
W rozdziale tym znajdziesz wiele przykadw formu. Niektre z nich bdziesz mg wykorzysta dokadnie w takiej formie, w jakiej zostay przedstawione. Inne za bdziesz musia dostosowa do swoich wasnych potrzeb.
164
Rozdzia 5. Przydatne przykady formu
Spis sposobw
Sposb 85. Sposb 86. Sposb 87. Sposb 88. Sposb 89. Sposb 90. Sposb 91. Sposb 92. Sposb 93. Sposb 94. Sposb 95. Sposb 96. Sposb 97. Sposb 98. Sposb 99. Wyznaczanie dat dni witecznych Obliczanie redniej waonej Obliczanie wieku osb Szeregowanie wartoci za pomoc formuy tablicowej Zliczanie znakw w komrce Wyraanie liczb w postaci liczebnikw porzdkowych w jzyku angielskim Wyodrbnianie sw z tekstw Rozdzielanie nazwisk Usuwanie tytuw z nazwisk Generowanie serii dat Okrelanie specyficznych dat Wywietlanie kalendarza w zakresie komrek arkusza Rne metody zaokrglania liczb Zaokrglanie wartoci czasu Pobieranie zawartoci ostatniej niepustej komrki w kolumnie lub wierszu 165 167 168 170 171 172 173 174 176 176 178 181 182 185 186 187 189 191 192 194 196 198 200 201 202 204
Sposb 100. Uywanie funkcji LICZ.JEELI Sposb 101. Zliczanie komrek speniajcych wiele kryteriw jednoczenie Sposb 102. Obliczanie liczby rnych wpisw w zakresie Sposb 103. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych pojedynczy warunek Sposb 104. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych wiele warunkw Sposb 105. Wyszukiwanie wartoci dokadnej Sposb 106. Przeprowadzanie wyszukiwa dwuwymiarowych Sposb 107. Przeprowadzanie wyszukiwania w dwch kolumnach Sposb 108. Przeprowadzanie wyszukiwania przy uyciu tablicy Sposb 109. Uywanie funkcji ADR.POR Sposb 110. Tworzenie megaformu
Sposb 85. Wyznaczanie dat dni witecznych
165
Sposb 85. Wyznaczanie dat dni witecznych

Okrelenie dat niektrych wit moe by do skomplikowane. Cz z nich jest bardziej ni oczywista, poniewa zawsze wystpuj w tych samych dniach kadego roku, eby wymieni tu chociaby Nowy Rok czy wito Niepodlegoci. W przypadku tego typu wit powiniene po prostu skorzysta z funkcji DDAD. Aby na przykad sprawdzi, jakim dniem tygodnia bdzie Nowy Rok (ktry zawsze przypada 1 stycznia) roku okrelonego za pomoc danej znajdujcej si w komrce A1, naley sformatowa odpowiednio komrk (na przykad dddd zajrzyj do sposobu 42.) i skorzysta z nastpujcej formuy:
=DATA(A1;1;1)
Inne wita s zdefiniowane jako okrelone wystpienie pewnego dnia tygodnia w konkretnym miesicu lub s wrcz uzalenione od faz ksiyca. Przykadem moe tu by wikszo obchodzonych w Polsce wit kocielnych, takich jak Boe Ciao czy Wielkanoc, bd te niektre z pastwowych wit amerykaskich, takich jak Dzie Prezydenta czy te wito Dzikczynienia. Przy tworzeniu wszystkich wymienionych poniej formu zaoono, e warto okrelajca rok znajduje si w komrce A1. Zwr uwag na fakt, e poniewa Nowy Rok, wito Wojska Polskiego, wito Niepodlegoci czy Boe Narodzenie obchodzone s zawsze tego samego dnia roku, obliczenie ich dat sprowadza si do prostego wywoania funkcji DDAD.
Nowy Rok
wito to zawsze przypada dnia 1 stycznia, wic odpowiednia dla niego formua bdzie miaa posta:
=DATA(A1;1;1)
Dzie Martina Luthera Kinga

To amerykaskie wito wypada w trzeci poniedziaek stycznia. Przedstawiona poniej formua oblicza dat wita Martina Luthera Kinga w roku okrelonym zawartoci komrki A1:
=DATA(A1;1;1)+JEELI(2<DZIE.TYG(DATA(A1;1;1));7-DZIE.TYG(DATA(A1;1;1)) +2;2-DZIE.TYG(DATA(A1;1;1)))+((3-1)*7)
Dzie Prezydenta
Dzie ten w Stanach Zjednoczonych jest wyznaczony na trzeci poniedziaek lutego. Dat t w roku zdefiniowanym w komrce A1 mona obliczy, korzystajc z nastpujcej formuy:
166

Wielkanoc
Wyznaczenie daty Wielkanocy jest do trudne z uwagi na sposb okrelenia dnia tego wita. Jest to bowiem pierwsza niedziela po pierwszej peni ksiyca wystpujcej po rwnonocy wiosennej, ktra przypada 21 marca. Przedstawion tu formu znalazem w internecie i szczerze mwic, nie mam pojcia, w jaki sposb dziaa:
=ZAO=Z.O.D.W(DATA(A1;(;DZIE(II(TA(A1A3A)A2+(/));7)-37
Pamitaj tu o wybraniu dla komrki ktrego z formatw daty, gdy w innym przypadku zostanie w niej wywietlona niewiele znaczca warto numeryczna. Powysza formua zwraca poprawn dat Niedzieli Wielkanocnej dla lat z przedziau od roku 1900 do 2078. Myl, e ten zakres okae si wystarczajcy dla wikszoci uytkownikw programu. Jeli w Twoim przypadku jest inaczej, bdziesz mg poszuka odpowiedniego rozwizania w sieci. Na stronach internetowych znale mona liczne kody makr VBA pozwalajcych na wyznaczenie daty Wielkanocy na wiele rnych sposobw.
wito Konstytucji 3 Maja

Dziaanie jest tu proste, gdy jak sama nazwa wskazuje wito to przypada zawsze dnia 3 maja:
=DATA(A1;(;3)
Dzie Pamici
W ostatni poniedziaek maja Amerykanie obchodz Dzie Pamici. Formua pozwalajca obliczy dat tego dnia w roku podanym w komrce A1 ma posta:
=DATA(A1;/;1)+JEELI(2<DZIE.TYG(DATA(A1;/;1));7-DZIE.TYG(DATA(A1;/;1)) +2;2-DZIE.TYG(DATA(A1;/;1)))+((1-1)*7)-7
Zwr uwag, e powysza formua oblicza tak naprawd dat pierwszego poniedziaku czerwca okrelonego roku, a nastpnie odejmuje liczb 7 w celu wyznaczenia poniedziaku o tydzie wczeniejszego, czyli ostatniego w maju.
wito Pracy
wito Pracy obchodzone jest w Stanach Zjednoczonych zupenie innego dnia ni w Europie, gdy wypada ono w pierwszy poniedziaek wrzenia. Formua wyznaczajca t dat dla roku okrelonego w komrce A1 ma nastpujc posta:
Sposb 86. Obliczanie redniej waonej

167
Oczywicie, eby wyznaczy dzie wita Pracy w Polsce, zastosujesz raczej duo prostsz formu o postaci:
=DATA(A1;(;1)
Dzie Krzysztofa Kolumba

To amerykaskie wito przypada na drugi poniedziaek padziernika. Ponisza formua pozwala na wyznaczenie jego daty w roku okrelonym w komrce A1:
wito Niepodlegoci
wito to ustalono na dzie 11 listopada:
=DATA(A1;11;11)
wito Dzikczynienia
Jedno z najwaniejszych wit w Stanach Zjednoczonych obchodzone jest w czwarty czwartek listopada. Dat wita Dzikczynienia w roku podanym w komrce A1 mona obliczy przy uyciu nastpujcej formuy:
=DATA(A1;11;1)+JEELI((<DZIE.TYG(DATA(A1;11;1));7-DZIE.TYG(DATA(A1;11;1)) +(;(-DZIE.TYG(DATA(A1;11;1)))+((7-1)*7)
Boe Narodzenie
Jak wiadomo, wito to przypada na dzie 25 grudnia:
=DATA(A1;12;2()
Sposb 86. Obliczanie redniej waonej

Oferowana przez program Excel funkcja REDNID zwraca redni (czy te przecitn) warto liczb znajdujcych si w okrelonym zakresie komrek. Bardzo czsto jednak zachodzi konieczno obliczenia redniej waonej. Moesz straci na poszukiwania cay
168
dzie, lecz mimo to nie znajdziesz funkcji Excela, ktra przeprowadzaaby podobne dziaanie. Masz jednak moliwo obliczenia redniej waonej za pomoc odpowiedniej formuy uywajcej funkcji SUMD.ILOCZYNW oraz SUMD. Na rysunku 86.1 przedstawiono prosty przykad arkusza kalkulacyjnego zawierajcego ceny paliwa gazowego odnotowane w okresie 30 dni. Na przykad przez pierwsze cztery dni miesica litr gazu kosztowa 2,48 z, jego cena spada nastpnie do poziomu 2,41 z i utrzymaa t warto przez dwa kolejne dni, by potem znw zmale na kolejne trzy dni do kwoty 2,39 z i tak dalej.
Rysunek 86.1. Formua znajdujca si w komrce B16 oblicza redni waon cen pynnego gazu
W komrce B15 umieszczono formu, ktra uywa funkcji REDNID:

=ZEDIA(B7:B13)
Ale, wbrew temu, co moe si wydawa, formua ta nie zwraca waciwego wyniku. Aby takowy otrzyma, poszczeglnym cenom musiayby by przypisane odpowiednie wagi zwizane z iloci dni, przez ktre obowizywaa kada z wartoci. Innymi sowy, waciwym sposobem obliczania wartoci redniej byaby tu raczej rednia waona. redni tak mona obliczy za pomoc poniszej formuy, ktra w arkuszu zostaa umieszczona w komrce B16:
=S(IA.ILOCZY.O(B7:B13;C7:C13)AS(IA(C7:C13)
Sposb 87. Obliczanie wieku osb

Obliczanie wieku ludzkiego w programie Excel wymaga uycia pewnej sztuczki, poniewa wynik nie zaley wycznie od biecego roku, lecz rwnie od aktualnego dnia, a sytuacj komplikuj dodatkowo lata przestpne.
Sposb 87. Obliczanie wieku osb
169
Przedstawi tutaj trzy metody obliczania wieku osb. W wykorzystanych do tego celu formuach przyjem zaoenie, e data urodzenia znajduje si w komrce B1, za w komrce B2 umieszczona jest aktualna data, tak jak zostao to pokazane na rysunku 87.1.
Rysunek 87.1. Obliczanie wieku osb
Metoda 1
Ponisza formua odejmuje dat urodzenia od aktualnej daty i dzieli otrzymany wynik przez liczb 365,25. Funkcja ZDOZR.DO.CD.Z usuwa cz uamkow rezultatu.
=ZAO=Z.DO.CAW=((B2-B1)A3/(,2()
Formua ta nie jest dokadna w stu procentach, poniewa przeprowadza dzielenie przez redni liczb dni w roku. W niektrych przypadkach zatem zwraca niepoprawne wyniki. Przykadem moe tu by obliczanie wieku dziecka, ktre ma dokadnie rok; w sytuacji takiej powysza formua zwrci warto 0 zamiast 1.
Metoda 2
Bardziej dokadn metod obliczania wieku bdzie zastosowanie funkcji YEDRFRDC, ktra jest dostpna w ramach dodatku Analysis ToolPak.
=ZAO=Z.DO.CAW=(YEAZFZAC(B2;B1))
Metoda 3
Trzecia metoda wyznaczania wieku korzysta z funkcji DDAD.RNICD. W zalenoci od tego, ktrej wersji Excela aktualnie uywasz, moe si zdarzy, e funkcja ta nie bdzie udokumentowana w systemie pomocy programu.
=DATA.Z.ICA(B1;B2;"Y")
Jeli bardzo zaley Ci na dokadnoci, moesz zastosowa nieco zmodyfikowan wersj tej formuy:
=DATA.Z.ICA(B1;B2;"Y") & " la=, " &DATA.Z.ICA(B1;B2;"YI") & " miesicy, " &DATA.Z.ICA(B1;B2;"ID") & " dni"
Formua ta zwrci cig znakw podobny do przedstawionego poniej:

32 la=, 7 miesicy, 10 dni
170
Sposb 88. Szeregowanie wartoci za pomoc formuy tablicowej

Ustalanie porzdku wartoci znajdujcych si w zakresie komrek okazuje si czasem bardzo przydatn moliwoci. Jeli masz na przykad arkusz kalkulacyjny zawierajcy dane o rocznych wartociach sprzeday osignitych przez dwudziestu przedstawicieli handlowych Twojej firmy, moesz dziki temu dokona klasyfikacji kadej z tych osb i dowiedzie si, kto zajmuje jak pozycj w rankingu sprzeday przedsibiorstwa, zaczynajc od najwyszej, a koczc na najniszej. Jeeli zdarzyo Ci si ju korzysta z oferowanej przez program Excel funkcji POZYCJD, z pewnoci zauwaye, e wyniki jej dziaania nie zawsze w peni Ci odpowiadaj. Jeli bowiem dwie wartoci maj zajmowa na przykad trzecie miejsce, funkcja POZYCJD obydwu przypisze pozycj 3, a Ty by moe wolaby przypisa im jak warto redni czy te rodkow, co w tym przypadku oznaczaoby pozycj 3,5 dla obu danych. Na rysunku 88.1 przedstawiono arkusz kalkulacyjny, w ktrym zastosowano obie wymienione wyej metody pozycjonowania kolumny wartoci. Pierwsza z tych metod wyniki jej dziaania widoczne s w kolumnie C korzysta ze standardowej funkcji POZYCJD programu Excel. W kolumnie D natomiast umieszczono wyniki dziaania formu tablicowych zastosowanych do ustalenia pozycji poszczeglnych liczb na licie. Zakres komrek B2:B9 nosi nazw WartoSprzeday.
Rysunek 88.1. Ustalanie pozycji danych za pomoc funkcji POZYCJA oferowanej przez program Excel oraz przy wykorzystaniu odpowiedniej formuy tablicowej
Poniej znajduje si formua umieszczona w komrce D2; skopiowano j rwnie do komrek widocznych pod ni:
=S(IA(1*(B2<=Oar=oSprzeday))-(S(IA(1*(B2=Oar=oSprzeday))-1)A2
Formua tablicowa jest szczeglnym rodzajem formuy i dziaa w odniesieniu do danych umieszczonych w tablicy. Podczas wprowadzania takiej formuy powiniene nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+Shift+Enter zamiast samego klawisza Enter, aby powiadomi program, e wpisana zostaa wanie formua tablicowa, nie za zwyka. Excel wywietla tego typu formuy w nawiasach klamrowych, co ma na celu przypomnienie Ci, e masz do czynienia z formu tablicow. Efektu tego nie osigniesz, wpisujc nawiasy klamrowe z klawiatury.
Sposb 89. Zliczanie znakw w komrce
171
Sposb 89. Zliczanie znakw w komrce

Tutaj znajdziesz przykady formu, ktrych zadaniem jest obliczanie liczby znakw wpisanych do komrki.
Zliczanie wystpie okrelonych znakw w komrce

Podana niej formua oblicza liczb wystpie litery B (tylko wielkiej litery) w cigu znakw umieszczonym w komrce A1:
=DW(A1)-DW(PODSTAO(A1;"B";""))
Dziaanie tej formuy opiera si na wykorzystaniu funkcji PODSADW tworzcej w pamici programu nowy cig znakw, z ktrego usunito wszystkie litery B. Kolejnym krokiem jest odjcie dugoci otrzymanego cigu od dugoci oryginalnego tekstu znajdujcego si w komrce i uzyskanie w ten sposb informacji na temat liczby wystpie w nim litery B. Jeli w komrce A1 bdzie si na przykad znajdowa tekst Biay bBbayib, formua zwrci warto 1. Przedstawiona poniej formua jest bardziej uniwersalna, gdy pozwala na obliczenie liczby wystpie litery B zarwno wielkiej, jak i maej w tekcie znajdujcym si w komrce A1:
=DW(A1)-DW(PODSTAO(LITEZY.OIEL=IE(A1);"B";""))
Umieszczenie w komrce A1 tekstu Biay bBbayib spowoduje, e formua zwrci warto 3.
Zliczanie wystpie cigu znakowego w komrce

Kolejna przedstawiona tu formua pozwala na znajdowanie liczby wystpie konkretnego cigu znakw. Zwraca ona liczb wystpie okrelonego cigu tekstowego znajdujcego si w komrce B1 w tekcie umieszczonym w komrce A1. Poszukiwany cig tekstowy moe zawiera dowoln liczb znakw.
=(DW(A1)-DW(PODSTAO(A1;B1;"")))ADW(B1)
Jeli na przykad w komrce A1 zostanie umieszczony tekst Lbnik na Lbniku, a w B2 bdzie si znajdowa cig znakw Lbnik, powysza formua zwrci liczb 2. Wykonywane porwnanie uwzgldnia wielko zastosowanych liter, a wic umieszczenie w komrce B1 tekstu abnik spowoduje, e formua zwrci warto 0. Aby omin
172
to ograniczenie, powiniene skorzysta ze zmodyfikowanej wersji formuy, ktra ma nastpujc posta:

=(DW(A1)-DW(PODSTAO(LITEZY.OIEL=IE(A1); LITEZY.OIEL=IE(B1);"")))ADW(B1)
Sposb 90. Wyraanie liczb w postaci liczebnikw porzdkowych w jzyku angielskim

Przydatna bywa nieraz moliwo wyraania liczb w postaci liczebnikw porzdkowych. Zamienianie liczb na pene sowa byoby, co prawda, czynnoci zbyt skomplikowan, a tworzenie skrtw cyfrowo-literowych w takim przypadku jest w jzyku polskim niepoprawne, w odrnieniu od jzyka angielskiego, gdzie jest to normaln praktyk. Liczba 21 traktowana jako liczebnik porzdkowy jest w nim na przykad wyraana poprzez dodanie odpowiedniej kocwki, ktr w tym przypadku jest st a wic liczebnik przyjmuje posta 21st. Program Excel nie oferuje specjalnego formatu liczbowego, ktry pomgby w takiej sytuacji, moliwe jest jednak opracowanie odpowiedniej formuy, ktra wypeni to zadanie. W jzyku angielskim istniej cztery kocwki dodawane do liczby w celu uzyskania liczebnika porzdkowego. S to: st, nd, rd i th. Wybr jednej z nich zaleny jest od wartoci przeksztacanej liczby, a rzdzca nim regua jest do zawia. Z tego powodu odpowiednia formua rwnie bdzie do skomplikowana. Wikszo liczb wymaga uycia kocwki th. Wyjtkami od tej reguy bd liczby koczce si cyframi 1, 2 i 3, jednak nie takie, ktrych drug od koca cyfr jest 1, a wic nie wartoci koczce si liczbami 11, 12 i 13. Zasada ta moe si wydawa do zagmatwana, ale da si j przeoy na jzyk zrozumiay dla Excela, a wic na formu. Przedstawiona poniej formua przeksztaca liczb cakowit umieszczon w komrce A1 na odpowiedni liczebnik porzdkowy jzyka angielskiego:
=A1&JEELI(L(B(OAZTO(PZAOY(A1;2))={11;12;13});"=h";JEELI(L(B(OAZTO(PZAOY(A1))= {1;2;3});OYBIEZZ(PZAOY(A1);"s=";"nd";"rd");"=h"))
Formua ta jest do skomplikowana, postaram si wic wytumaczy Ci jej sposb dziaania. Jest on w skrcie taki:
1. Jeli ostatnie dwie cyfry liczby to 11, 12 lub 13, uyj kocwki th. 2. Jeli zasada 1. nie znajduje zastosowania, sprawd ostatni cyfr. Jeeli ostatni cyfr liczby jest 1, uyj kocwki st. Jeeli ostatni cyfr liczby jest 2, skorzystaj z kocwki nd. Jeeli ostatni cyfr liczby jest 3, uyj kocwki rd. 3. Jeli adna z powyszych zasad nie zostaa zastosowana, uyj kocwki th.
Na rysunku 90.1 przedstawiono efekty dziaania podanej wyej formuy.
Sposb 91. Wyodrbnianie sw z tekstw Rysunek 90.1. Korzystanie z formuy do wyraania liczb w postaci angielskich liczebnikw porzdkowych
173
Sposb 91. Wyodrbnianie sw z tekstw

Zaprezentowane tutaj formuy bd przydatne do wyodrbniania sw z cigw znakw znajdujcych si w komrkach arkusza kalkulacyjnego. Jednej z nich moesz na przykad uy do wydzielenia pierwszego sowa z tekstu.
Wyodrbnianie pierwszego sowa z cigu tekstowego

Aby wydoby pierwsze sowo z okrelonego tekstu, formua musi zlokalizowa w nim pozycj pierwszego znaku spacji, a nastpnie uy tej informacji jako argumentu funkcji LEWY. Dziaanie takie wykonuje nastpujca formua:
=LEOY(A1;ZAJD(" ";A1)-1)
Zwraca ona wszystkie znaki, ktre znajduj si w tekcie umieszczonym w komrce A1 przed wystpieniem pierwszej spacji. Pojawia si tu jednak pewien problem jeli w komrce tej nie wystpuje aden znak spacji, bo zawiera ona tylko jedno sowo, formua zwrci kod bdu. Nieco bardziej rozbudowana wersja formuy rozwizuje ten kopot dziki wykorzystaniu dodatkowych funkcji JEELI oraz CZY.B. do sprawdzenia faktu wystpienia bdu:
=JEELI(CZY.BW(ZAJD(" ";A1));A1;LEOY(A1;ZAJD(" ";A1)-1))
174
Wyodrbnianie ostatniego sowa z cigu tekstowego

Wydobycie ostatniego sowa z acucha tekstowego jest nieco trudniejsze, poniewa funkcja ZNDJD przeszukuje teksty zawsze od lewej do prawej strony. Z tego powodu problemem jest tu znalezienie ostatniego znaku spacji w zadanym cigu. Istnieje jednak pewne rozwizanie, czego najlepszym dowodem jest zaprezentowana poniej formua. Zwraca ona ostatnie sowo nalece do tekstu, czyli wszystkie znaki znajdujce si po ostatniej spacji, ktra w nim wystpuje:
=PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD("*";PODSTAO(A1;" ";"*";DW(A1)-DW(PODSTAO(A1;" ";"")))))
Z formu t wie si jednak ten sam problem, ktry pojawi si w przypadku pierwszej formuy przedstawionej wyej: zwraca ona kod bdu w sytuacji, gdy zadany cig znakw nie zawiera przynajmniej jednej spacji. Zmodyfikowana wersja formuy wykorzystuje funkcj JEELI do sprawdzenia, czy w tekcie umieszczonym w komrce A1 znajduj si jakiekolwiek znaki spacji. Jeli ich nie ma, zwrcona zostanie caa zawarto tej komrki. W innym przypadku do akcji wkroczy przedstawiona wczeniej formua:
=JEELI(CZY.BW(ZAJD(" ";A1));A1;PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD("*";PODSTAO (A1;" ";"*";DW(A1)-DW(PODSTAO(A1;" ";""))))))
Wyodrbnianie wszystkich sw z wyjtkiem pierwszego z cigu tekstowego

Nastpujca formua zwraca zawarto komrki A1 z pominiciem pierwszego sowa:
=PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD(" ";A1;1))
Jeli komrka A1 bdzie zawieraa tekst Wstpny budbt na rk 2006, powysza formua zwrci cig znakw budbt na rk 2006. Formua ta zwrci natomiast kod bdu, gdy w komrce bdzie si znajdowa tylko jedno sowo. Problem ten rozwizano w przedstawionej niej formule, ktra w podobnej sytuacji zwrci pusty cig tekstowy:
=JEELI(CZY.BW(ZAJD(" ";A1));"";PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD(" ";A1;1)))
Sposb 92. Rozdzielanie nazwisk

Zamy, e masz list penych imion i nazwisk ludzi, znajdujc si w jednej kolumnie. Twoim zadaniem jest rozdzielenie tych nazwisk na trzy kolumny w taki sposb, aby w pierwszej z nich znalazy si pierwsze imiona, w kolejnej drugie imiona lub inicjay, za w trzeciej nazwiska. Zadanie to jest bardziej skomplikowane, ni mogoby si pocztkowo wydawa, poniewa nie we wszystkich nazwiskach wystpujcych w kolumnie uyto drugich imion czy te dodatkowych inicjaw. Mimo to problem jest moliwy do rozwizania.
Sposb 92. Rozdzielanie nazwisk
175
Opisane powyej zadanie bdzie duo bardziej skomplikowane, gdy na licie znajd si jeszcze nazwiska poprzedzone tytuami, takimi jak Pan czy dr, lub nazwiska zawierajce dodatkowe informacje, w rodzaju Jr. czy III. Przedstawione tu rozwizania nie uwzgldniaj tego typu trudnych przypadkw, mimo to wyniki ich dziaania nadal stanowi bd dobry punkt wyjcia, a z pojedynczymi bdnymi wpisami bdziesz mg sobie poradzi, rcznie edytujc odpowiednie komrki.
We wszystkich zaprezentowanych niej formuach przyjto zaoenie, e imiona i nazwisko umieszczone s w komrce A1. W prosty sposb moesz opracowa formu, ktra bdzie wyodrbniaa imi:
=LEOY(A1;ZAJD(" ";A1)-1)
Ponisza formua bdzie natomiast zwracaa nazwisko:

=PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD("*";PODSTAO(A1;" ";"*";DW(A1)-DW(PODSTAO(A1;" ";"")))))
Nastpujca formua wydobywa z caoci zapisu drugie imi. Przy jej tworzeniu zaoono, e pierwsze imi znajduje si w komrce B1, a wyodrbnione nazwisko umieszczone zostao w komrce D1:
=JEELI(DW(B1&D1)+2>=DW(A1);"";FZAGIET.TE=ST((A1;DW(B1)+2;DW(A1)-DW(B1&D1)-2))
Jak moesz zauway na rysunku 92.1, przedstawione tu formuy spisuj si cakiem niele. W widocznym na nim arkuszu wystpuj, co prawda, pewne problemy, zwaszcza w przypadku obcych nazwisk szlacheckich, w ktrych pojawiaj si dodatkowe sowa typu Van, ale zwyke nazwiska rozdzielane s poprawnie. Poza tym, jak ju wczeniej wspomniaem, te nieliczne bdy moesz poprawi rcznie.
Rysunek 92.1. W arkuszu tym uyto formu do wyodrbnienia pierwszego imienia, drugiego imienia lub jego inicjau oraz nazwiska z wpisw imion i nazwisk znajdujcych si na licie widocznej w kolumnie A
W wielu przypadkach bdziesz mg wyeliminowa konieczno uywania formu dziki oferowanemu Ci przez program poleceniu Dane/Tekst jako kolumny. Pozwala ono na rozdzielenie tekstu na poszczeglne elementy skadowe. Wybranie tej komendy spowoduje wywoanie okna dialogowego Kreator konwersji tekstu na kolumny, ktry w kilku krokach przeprowadzi Ci przez proces przetwarzania pojedynczej kolumny danych w zbir kolumn. W pierwszym kroku dziaania kreatora bdziesz przewanie uywa opcji Rozdzielany, a w drugim kroku jako ogranicznik tekstu wybierzesz spacj.
176
Sposb 93. Usuwanie tytuw z nazwisk

Moe si zdarzy sytuacja, w ktrej bdziesz zmuszony do usunicia tytuw (takich jak Pan, Pani czy Pasty) poprzedzajcych nazwiska znajdujce si na licie umieszczonej w arkuszu Excela. Operacj t bdziesz prawdopodobnie chcia przeprowadzi przed opisanym wczeniej rozdzielaniem penych nazwisk na ich czci skadowe. Z zamieszczonej poniej formuy bdziesz mg skorzysta w celu usunicia z komrek przechowujcych nazwiska trzech wystpujcych najczciej tytuw, czyli sw Pan, Pani oraz Pasty. Jeli komrka A1 bdzie na przykad zawieraa nazwisko Pan Frydbryk Misiasty, efektem dziaania formuy bdzie cig znakw Frydbryk Misiasty.
=JEELI(L(B(LEOY(A1;7)="Pan ";LEOY(A1;()="Pani ";LEOY(A1;A)="Pa5s="o "); PZAOY(A1;DW(A1)-ZAJD(" ";A1));A1)
W powyszej formule sprawdzane s trzy warunki. Jeli zechcesz sprawdza wiksz ich liczb, na przykad w celu wyeliminowania kolejnych tytuw, powiniene po prostu doda odpowiednie argumenty w wywoaniu funkcji LUB.
Sposb 94. Generowanie serii dat

Z pewnoci czsto zdarza si, e chcesz wprowadzi do arkusza seri dat. Na przykad przy zapisywaniu tygodniowych wartoci obrotw firmy bdziesz chcia wprowadzi seri dat oddzielonych od siebie o siedem dni. Daty te mog suy do identyfikowania liczb opisujcych sprzeda.
Uywanie moliwoci Autowypenienie

Najbardziej efektywna metoda wprowadzania serii danych nie wykorzystuje jakichkolwiek formu, sprowadza si bowiem do uycia moliwoci automatycznego wypeniania kolejnych komrek arkusza nastpujcymi po sobie datami. eby z niej skorzysta, powiniene wpisa pierwsz dat, a nastpnie przecign uchwyt wypeniania komrek przy uyciu prawego przycisku myszki. Po zwolnieniu przycisku na ekranie pojawi si menu kontekstowe, z ktrego bdziesz mg wybra odpowiedni dla siebie opcj, tak jak zostao to przedstawione na rysunku 94.1.
Uywanie formu
Przewag rozwizania wykorzystujcego formuy nad uywaniem funkcji Autowypenienie do utworzenia serii dat jest moliwo zmiany pierwszej daty w serii, co pocignie za sob aktualizacj wszystkich pozostaych danych. W celu skorzystania z tego
Sposb 94. Generowanie serii dat Rysunek 94.1. Korzystanie z moliwoci Autowypenienie w celu utworzenia serii dat
177
rozwizania powiniene jedynie wpisa do pierwszej komrki waciw dat pocztkow, a nastpnie do kolejnych komrek wprowadzi formuy, ktrych zadaniem bdzie generowanie odpowiednich wartoci. Przy tworzeniu przedstawionych niej przykadw formu przyjto zaoenie, e pierwsza data serii umieszczona zostaa w komrce A1, a pierwsza formua znajduje si w komrce A2. Odpowiedni liczb kolejnych komrek naley po prostu wypeni kopi tej formuy. Aby otrzyma seri dat oddzielonych od siebie okresem siedmiu dni, uyj nastpujcej formuy:
=A1+7
Aby wygenerowa seri dat odlegych od siebie o miesic, skorzystaj z formuy:

=DATA(ZO=(A1);IIESIC(A1)+1;DZIE(A1))
W celu otrzymania serii dat odlegych od siebie dokadnie o rok zastosuj ponisz formu:
=DATA(ZO=(A1)+1;IIESIC(A1);DZIE(A1))
Aby wygenerowa seri dat skadajcych si wycznie z dni tygodnia (bez sobt i niedziel), powiniene skorzysta z zamieszczonej poniej formuy. Formua utworzona zostaa przy zaoeniu, e data znajdujca si w komrce A1 jest dniem powszednim, czyli nie jest sobot lub niedziel.
=JEELI(DZIE.TYG(A1)=/;A1+3;A1+1)
178
Sposb 95. Okrelanie specyficznych dat

Tutaj znajdziesz szereg przydatnych formu, ktre zwracaj pewne specyficzne daty.
Okrelanie dnia roku

1 stycznia jest pierwszym dniem kadego roku, a 31 grudnia jest jego dniem ostatnim. Ale co z pozostaymi dniami, znajdujcymi si pomidzy nimi? Przedstawiona poniej formua zwraca kolejny numer dnia w roku dla daty przechowywanej w komrce A1:
=A1-DATA(ZO=(A1);1;0)
Kolejny numer dnia w roku okrelany jest czasem mianem daty juliaskiej. Nastpujca formua zwraca liczb dni, ktre pozostay do koca roku, liczc od podanej daty umieszczonej w komrce A1:
=DATA(ZO=(A1);12;31)-A1
Wprowadzenie ktrejkolwiek z powyszych formu spowoduje, e program Excel zastosuje formatowanie wartoci daty w przypadku przechowujcych je komrek. Bdziesz wic musia sformatowa je za pomoc ktrego z formatw numerycznych, aby mc przeglda wyniki dziaania formu w postaci liczbowej.
Okrelanie dnia tygodnia

Jeli zajdzie potrzeba wyznaczenia, na jaki dzie tygodnia przypada okrelona data, z pomoc przyjdzie Ci funkcja DZIE.AYG. Funkcja ta przyjmuje argument stanowicy dat i zwraca liczb cakowit z przedziau od 1 do 7, ktra odpowiada numerowi dnia w tygodniu przy zaoeniu, e tydzie zaczyna si w niedziel. Podana niej formua zwraca na przykad warto 1, gdy pierwszym dniem roku 2006 jest wanie niedziela:
=DZIE.TYG(DATA(200/;1;1))
Dzie tygodnia dla okrelonej daty moesz rwnie wyznaczy, stosujc do przechowujcej j komrki odpowiednie formatowanie niestandardowe. Aby dzie tygodnia wywietlany by w postaci sowa stanowicego jego nazw, powiniene na przykad zastosowa nastpujcy cig formatujcy:
dddd
Pamitaj jednak, e komrka naprawd bdzie nadal przechowywaa pen dat, a nie jedynie kolejny numer dnia tygodnia, jak w przypadku rozwizania korzystajcego z formuy.
Sposb 95. Okrelanie specyficznych dat
179
Funkcja DZIE.AYG umoliwia rwnie podanie drugiego, opcjonalnego argumentu, ktry okrela stosowany przez ni system numerowania dni w tygodniu. Jeli uyjesz w tym celu liczby 2, funkcja zwrci warto 1 dla poniedziaku, 2 dla wtorku i tak dalej. Zastosowanie liczby 3 jako drugiego argumentu funkcji DZIE.AYG spowoduje, e w przypadku poniedziaku zwrcona zostanie warto 0, w przypadku wtorku 1 i tak dalej.
Okrelanie daty ostatniej niedzieli

Formua, ktr tu przedstawiam, zwraca dat ostatniego wystpienia okrelonego dnia tygodnia. Moesz z niej skorzysta na przykad do wyznaczenia daty ostatniej niedzieli, przy czym, jeli aktualnym dniem jest niedziela, formua zwrci dat dzisiejsz. Pamitaj o takim sformatowaniu komrki, aby wywietlane byy wartoci daty.
=DZI()-IOD(DZI()-1;7)
Aby zmodyfikowa powysz formu w celu wyznaczania dat innych dni ni niedziela, powiniene zmieni wystpujc w niej liczb 1 na inn warto z przedziau od 2 (w przypadku poniedziaku) do 7 (dla soboty).
Okrelanie pierwszego dnia tygodnia wystpujcego po podanej dacie

Znajdujca si poniej formua moe by wykorzystana do wyznaczenia daty podanego dnia tygodnia, ktry bdzie nastpowa po okrelonej dacie. Moesz wic dziki niej na przykad sprawdzi dat, jak bdzie mia pierwszy poniedziaek po 1 czerwca 2006 roku. Przy tworzeniu formuy przyjto zaoenie, e w komrce A1 znajduje si data, a komrka A2 zawiera liczb z przedziau od 1 do 7, ktra okrela dzie tygodnia, przy czym 1 oznacza niedziel, 2 poniedziaek i tak dalej.
=A1+A2-DZIE.TYG(A1)+(A2<DZIE.TYG(A1))*7
W przypadku, gdy w komrce A1 znajduje si data 1 zbryib 2006, a komrka A2 zawiera oznaczajc poniedziaek liczb 2, wynikiem dziaania formuy bdzie 5 zbryib 2006 ten dzie bowiem przypada w pierwszy poniedziaek po 1 czerwca 2006 (czwartek).
Okrelanie n-tego wystpienia podanego dnia tygodnia w miesicu

Podczas Twojej pracy moe Ci si czasem przyda formua pozwalajca na wyznaczenie daty okrelonego wystpienia w danym miesicu pewnego dnia tygodnia. Wyobra sobie na przykad, e dniem wypaty pensji w Twojej firmie jest zawsze drugi pitek miesica, a Twoim zadaniem jest okrelenie dat wszystkich wypat w rozpoczynajcym si wanie roku. Odpowiednie obliczenia wykona dla Ciebie ponisza formua:
180

=DATA(A1;A2;1)+A3-DZIE.TYG(DATA(A1;A2;1))+(A7-(A3>=DZIE.TYG(DATA(A1;A2;1))))*7
Przy tworzeniu tej formuy przyjte zostay nastpujce zaoenia:

t komrka A1 zawiera rok, t komrka A2 przechowuje miesic, t w komrce A3 umieszczony jest kolejny numer odpowiedniego dnia tygodnia, czyli liczba 1 dla niedzieli, 2 dla poniedziaku i tak dalej, t komrka A4 zawiera numer poszukiwanego wystpienia okrelonego dnia, czyli na przykad 2 w sytuacji, gdy chcesz wyznaczy dat drugiego
wystpienia dnia tygodnia okrelonego argumentem przechowywanym w komrce A3. Wykorzystanie tej formuy do okrelenia daty pierwszego pitku czerwca 2006 spowoduje otrzymanie wartoci 2 zbryib 2006.
Okrelanie ostatniego dnia miesica

W celu znalezienia daty odpowiadajcej ostatniemu dniu okrelonego miesica moesz skorzysta z funkcji DDAD. Naley tu wykorzysta fakt, e zerowy dzie nastpnego miesica jest traktowany przez t funkcj jako ostatni dzie miesica go poprzedzajcego, a wic trzeba poda jej argument miesica zwikszony o 1 i warto dnia rwn 0. Przy opracowywaniu podanej niej formuy zaoono, e w komrce A1 znajduje si data okrelajca wybrany miesic. Formua w wyniku swojego dziaania zwrci ostatni dzie tego wanie miesica.
=DATA(ZO=(A1);IIESIC(A1)+1;0)
Wariacji tej formuy moesz uy do wyznaczenia liczby dni wchodzcych w skad podanego miesica. Zaprezentowana poniej formua zwraca liczb cakowit okrelajc liczb dni miesica zdefiniowanego za pomoc daty umieszczonej w komrce A1. Upewnij si, e komrka przechowujca t formu korzysta ze zwykego formatowania liczbowego, nie za z formatowania daty.
=DZIE(DATA(ZO=(A1);IIESIC(A1)+1;0))
Okrelanie kwartau, do ktrego naley podany dzie

Przy tworzeniu raportw finansowych pomocna moe si okaza moliwo prezentowania informacji odnoszcych si do poszczeglnych kwartaw danego roku. Podana niej formua zwraca liczb cakowit z przedziau od 1 do 4. Liczba ta okrela kwarta, do ktrego naley data znajdujca si w komrce A1:
=ZAO=Z.G.ZA(IIESIC(A1)A3;0)
Dziaanie tej formuy polega na podzieleniu numeru miesica przez liczb 3, a nastpnie zaokrgleniu otrzymanego wyniku w gr.
Sposb 96. Wywietlanie kalendarza w zakresie komrek arkusza
181
Sposb 96. Wywietlanie kalendarza w zakresie komrek arkusza

Tutaj znajdziesz opis metody tworzenia w zakresie komrek dynamicznego kalendarza na dowolny miesic wybranego roku. Na rysunku 96.1 przedstawiono przykadowy kalendarz tego typu. Zmiana daty widocznej w jego grnej czci spowoduje, e kalendarz zostanie przeliczony od nowa tak, aby wywietlane byy daty dla podanego roku i miesica.
Rysunek 96.1. Pokazany tu kalendarz zosta utworzony za pomoc skomplikowanej formuy tablicowej
Aby utworzy ten kalendarz w komrkach B2:H9, postpuj wedug nastpujcych instrukcji:
1. Zaznacz zakres komrek B2:H2 i scal komrki, klikajc przycisk Scal
i wyrodkuj widoczny na pasku narzdzi Formatowanie.

2. Do scalonego zakresu wprowad dat. Podany dzie miesica nie bdzie
tu mia adnego znaczenia.

3. Do komrek B3:H3 wpisz skrty nazw dni tygodnia. 4. Zaznacz zakres komrek B4:H9, a nastpnie wpisz podan niej formu.
Pamitaj, e jest to formua tablicowa, wic aby j wprowadzi, zamiast klawisza Enter bdziesz musia na koniec nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+Shift+Enter.
=JEELI(IIESIC(DATA(ZO=(B2);IIESIC(B2);1))<>IIESIC(DATA(ZO=(B2); IIESIC(B2);1)-(DZIE.TYG(DATA(ZO=(B2);IIESIC(B2);1))-1)+{0\1\2\3\7\(} *7+{1;2;3;7;(;/;7}-1);"";DATA(ZO=(B2);IIESIC(B2);1)-(DZIE.TYG(DATA( ZO=(B2);IIESIC(B2);1))-1)+{0\1\2\3\7\(}*7+{1;2;3;7;(;/;7}-1)
5. Sformatuj zakres komrek B4:H9, korzystajc z niestandardowego formatu
daty w taki sposb, aby wywietlane byy tylko dni. Cig formatujcy bdzie tu mia posta: d.
6. Dostosuj odpowiednio szeroko kolumn i dobierz wszelkie inne niezbdne
formatowania komrek. Zmiana miesica i roku w dacie widocznej w grnej czci zakresu spowoduje, e kalendarz zostanie automatycznie zaktualizowany. Po utworzeniu kalendarza bdziesz mg skopiowa przechowujcy go zakres komrek i wstawi do kadego innego arkusza kalkulacyjnego i skoroszytu.
182
Sposb 97. Rne metody zaokrglania liczb

Zaokrglanie liczb jest bardzo typow czynnoci przeprowadzan w programie Excel, dlatego te znajdziesz w nim szereg funkcji umoliwiajcych wykonanie tego zadania na rne sposoby. Bardzo wan rzecz jest tu waciwe zrozumienie rnicy midzy zaokrglaniem wartoci a ich formatowaniem. Gdy formatujesz liczb w taki sposb, aby wywietlana bya z okrelon iloci miejsc dziesitnych, formuy korzystajce z liczby bd uywa jej rzeczywistej wartoci, ktra moe si rni od tego, co wida w komrce arkusza. Gdy zaokrglasz liczb, uywajce jej formuy bd stosowa t wanie zaokrglon warto. W tabeli 97.1 przedstawione zostay funkcje oferowane przez program Excel, opracowane z myl o zaokrglaniu wartoci.
Tabela 97.1. Funkcje Excela suce do zaokrglania liczb Funkcja
ZAO=Z.O.G.Z DOLLAZDE* DOLLAZFZ* ZAO=Z.DO.PAZZ ZAO=Z.O.D.W ZAO=Z.DO.CAW= IZO(D* ZAO=Z.DO.PAZZ ZAO=Z ZAO=Z.D.W ZAO=Z.G.ZA LICZBA.CAW=
Opis Zaokrgla liczb w gr (czyli w kierunku od zera) do najbliszej wielokrotnoci okrelonej liczby. Zmienia cen wyraon w postaci uamkowej na warto w postaci dziesitnej. Zmienia cen wyraon w postaci dziesitnej na warto w postaci uamkowej. Zaokrgla liczby dodatnie w gr (w kierunku od zera), a liczby ujemne w d (rwnie w kierunku od zera) do najbliszej cakowitej liczby parzystej. Zaokrgla liczb w d (czyli w kierunku do zera) do najbliszej wielokrotnoci okrelonej liczby. Zaokrgla liczb w d do najbliszej jej wartoci cakowitej. Zaokrgla liczb do wielokrotnoci okrelonej liczby. Zaokrgla liczby dodatnie w gr (w kierunku od zera), a liczby ujemne w d (rwnie w kierunku od zera) do najbliszej cakowitej liczby nieparzystej. Zaokrgla liczb do podanej liczby cyfr po przecinku. Zaokrgla liczb w d (w kierunku do zera) do podanej liczby cyfr po przecinku. Zaokrgla liczb w gr (w kierunku od zera) do podanej liczby cyfr po przecinku. W swoim domylnym dziaaniu obcina liczb do wartoci cakowitej, usuwajc przy tym ewentualn cz uamkow. Opcjonalny drugi argument steruje dokadnoci obcinania.
* Funkcje te staj si dostpne po zainstalowaniu dodatku Analysis ToolPak.
Podane w dalszej czci niniejszego sposobu przykady formu pozwol Ci lepiej zrozumie dziaanie rnych metod zaokrglania liczb.
Sposb 97. Rne metody zaokrglania liczb
183
Zaokrglanie do najbliszej wielokrotnoci okrelonej liczby

Funkcja MROUND, bdca czci dodatku Analysis ToolPak, przydaje si do zaokrglania wartoci do najbliszej wielokrotnoci okrelonej liczby. Moesz jej wic na przykad uy w celu zaokrglenia liczby 133 do najbliszej wielokrotnoci liczby 5. Zamieszczona poniej formua zwrci wwczas warto 135:
=IZO(D(133;()
Podobny efekt mona te uzyska za pomoc standardowej funkcji Excela ZDOZR.W. GR:
=ZAO=Z.O.G.Z(133;()
Otrzymany wynik bdzie tu taki sam, jak w przypadku uycia funkcji MROUND. Jednak wywoanie wspomnianych funkcji z pierwszym argumentem rwnym 131 da odmienne wyniki. Funkcja ZDOZR.W.GR ponownie zwrci warto 135, ale MROUND zwrci 130. Dzieje si tak dlatego, e MROUND szuka najbliszej wielokrotnoci podanej liczby, zaokrglajc w gr lub w d, a ZDOZR.W.GR, jak sama nazwa wskazuje, zawsze zaokrgla w gr. Istnieje jeszcze funkcja ZDOZR.W.D., ktra powoduje zaokrglenie w d pierwszego argumentu do najbliszej wielokrotnoci liczby okrelonej drugim argumentem. Zarwno przy wartoci pierwszego argumentu rwnego 131, jak i 133 oraz wielokrotnoci rwnej 5 formua zwrci wynik 130.
Zaokrglanie wartoci walutowych

Bardzo czsto zdarzaj si sytuacje, w ktrych konieczne jest zaokrglenie wartoci walutowych. Nagle okazuje si, e obliczona cena jakiego produktu wynosi na przykad 45,78923 z. W takiej sytuacji z pewnoci bdziesz chcia zaokrgli otrzyman warto do najbliszego grosza. Moe si to wydawa bardzo atwe, jednak tak si skada, e dziaanie takie mona przeprowadzi na trzy rne sposoby:
t zaokrgli kwot w gr do najbliszego grosza, t zaokrgli kwot w d do najbliszego grosza, t zaokrgli kwot do najbliszego grosza w gr lub w d.
Przedstawiona niej formua opracowana zostaa przy zaoeniu, e warto ceny wyraona w zotwkach i groszach umieszczona jest w komrce A1. Zadaniem formuy jest zaokrglenie tej wartoci do najbliszego grosza. Jeli zatem komrka A1 bdzie zawiera liczb 12,421 z, formua zwrci warto 12,42 z, a w przypadku wartoci 12,429 zwrci 12,43.
=ZAO=Z(A1;2)
184
Jeeli chcesz, aby wartoci byy zaokrglane w gr do najbliszego grosza, powiniene skorzysta z funkcji ZDOZR.W.GR. Znajdujca si poniej formua uywa jej do zaokrglenia w ten sposb liczby umieszczonej w komrce A1. Wstawienie do tej komrki wartoci 12,421 z spowoduje, e formua zwrci liczb 12,43 z.
=ZAO=Z.O.G.Z(A1;0,01)
Jeli Twoim zadaniem jest zaokrglanie wartoci walutowych w d, rozwizaniem bdzie uycie funkcji ZDOZR.W.D.. Na przykad zamieszczona poniej formua pozwala zaokrgli w d liczb przechowywan w komrce A1 w taki sposb, e warto 12,421 z zostanie przetworzona na 12,42 z.
=ZAO=Z.O.D.W(A1;0,01)
Aby zaokrgli w gr warto oznaczajc kwot wyraon w zotwkach do najbliszych piciu groszy, powiniene skorzysta z nastpujcej formuy:
=ZAO=Z.O.G.Z(A1;0,0()
Uywanie funkcji ZAOKR.DO.CAK i LICZBA.CAK

Na pozr funkcje ZDOZR.DO.CD.Z i LICZBD.CD.Z wydaj si niemal identyczne. Obie konwertuj dowoln warto liczbow do postaci liczby cakowitej. Rnica polega jednak na tym, e funkcja LICZBD.CD.Z po prostu obcina uamkow cz oryginalnej wartoci, za funkcja ZDOZR.DO.CD.Z zaokrgla t warto do najbliszej liczby cakowitej w oparciu o uamkow cz pierwotnej liczby. W praktyce rnica ta staje si widoczna przy przetwarzaniu liczb ujemnych. Na przykad ponisza formua zwrci w wyniku swojego dziaania warto -14,0:
=LICZBA.CAW=(-17,2)
Kolejna za zwrci liczb -15,0, poniewa warto -14,2 zostanie zaokrglona w d do najbliszej mniejszej od niej liczby cakowitej:
=ZAO=Z.DO.CAW=(-17,2)
Funkcja LICZBD.CD.Z umoliwia podanie dodatkowego (opcjonalnego) argumentu, ktry przydaje si przy przycinaniu uamkw dziesitnych. Na przykad przedstawiona niej formua zwraca liczb 54,33, czyli warto przycit do dwch miejsc po przecinku:
=LICZBA.CAW=((7,3333333;2)
Zaokrglanie do n cyfr znaczcych

W niektrych przypadkach moe Ci si bardzo przyda moliwo zaokrglania wartoci numerycznych do okrelonej liczby cyfr znaczcych. Moesz na przykad chcie wyrazi liczb 1 432 187 za pomoc dwch cyfr znaczcych, co oznacza bdzie zamienienie jej na warto 1 400 000. Z kolei warto 9 187 877 przedstawiona przy uyciu trzech cyfr znaczcych przyjmie posta 9 180 000.
Sposb 98. Zaokrglanie wartoci czasu
185
Jeli masz do czynienia z cakowitymi liczbami dodatnimi, przedstawiona poniej formua zaatwia spraw. Zaokrgla ona liczb przechowywan w komrce A1 do dwch cyfr znaczcych. Jeeli jednak bdziesz chcia zaokrgla wartoci, uywajc innej liczby miejsc znaczcych, powiniene zastpi wystpujc w niej liczb 2 odpowiedni wartoci.
=ZAO=Z.D.W(A1;2-DW(A1))
W przypadku liczb ujemnych i wartoci niebdcych liczbami cakowitymi rozwizanie jest nieco bardziej skomplikowane. Zamieszczona niej formua stanowi bardziej uniwersalny sposb zaokrglania wartoci znajdujcej si w komrce A1 do liczby cyfr znaczcych zapisanej w komrce A2. Formua ta przetwarza poprawnie zarwno cakowite, jak i niecakowite liczby dodatnie i ujemne.
=ZAO=Z(A1;A2-1-ZAO=Z.DO.CAW=(LOG10(IOD(W.LICZBY(A1))))
Na przykad, jeli w komrce A1 bdzie znajdowa si liczba 1,27845, a w komrce A2 warto 3, formua zwrci liczb 1,28000, czyli warto zaokrglon do trzech cyfr znaczcych.
Sposb 98. Zaokrglanie wartoci czasu

Niewykluczone, e przydarzy Ci si sytuacja, w ktrej bdziesz musia opracowa formu zaokrglajc wartoci czasu do okrelonej liczby minut. Moesz na przykad by zmuszony do wprowadzania zapisw dotyczcych czasu pracy Twojej firmy z dokadnoci do 15 minut. Tutaj przedstawi Ci kilka rnych metod zaokrglania wartoci czasu. Nastpujca formua zaokrgla dan o czasie przechowywan w komrce A1 do najbliszej penej minuty:
=ZAO=Z(A1*1770;0)A 1770
Dziaanie formuy polega na przemnoeniu wartoci czasu przez liczb 1440 w celu otrzymania cakowitej liczby minut w jednej dobie, a nastpnie zaokrgleniu jej za pomoc funkcji ZDOZR i podzieleniu uzyskanego wyniku przez warto 1440. Na przykad wpisanie do komrki A1 czasu 11:52:34 spowoduje, e formua zwrci warto 11:53:00. Kolejna formua przypomina powysz, z wyjtkiem tego, e zaokrgla warto czasu przechowywan w komrce A1 do najbliszej penej godziny:
=ZAO=Z(A1*27;0)A27
Jeli komrka A1 bdzie zawiera warto 5:21:31, wynikiem dziaania formuy bdzie czas 5:00:00.
186
Zamieszczona poniej formua powoduje z kolei zaokrglenie wartoci znajdujcej si w komrce A1 do najbliszych 15 minut, czyli kwadransa:
=ZAO=Z(A1*27A0,2(;0)*(0,2(A27)
W formule tej liczba 0,25 reprezentuje uamek godziny. Aby zaokrgli warto czasu do najbliszych 30 minut, naley zastpi liczb 0,25 wartoci 0,5, tak jak zrobiono to w poniszej formule:
=ZAO=Z(A1*27A0,(;0)*(0,(A27)
Sposb 99. Pobieranie zawartoci ostatniej niepustej komrki w kolumnie lub wierszu
Zamy, e masz pewien arkusz kalkulacyjny, ktry czsto aktualizujesz, dodajc nowe dane do jego kolumn. Moe Ci si przyda w takiej sytuacji jaka metoda odwoywania si do ostatniej wartoci umieszczonej w okrelonej kolumnie czyli, innymi sowy, do ostatnio wprowadzonej danej. Na rysunku 99.1 przedstawiono przykad. Nowe dane s wpisywane codziennie, a Twoim zadaniem bdzie tu opracowanie formuy, ktra zwraca ostatni warto znajdujc si w kolumnie C.
Rysunek 99.1. Do pobierania zawartoci ostatniej niepustej komrki w kolumnie C moesz uy formuy
Jeli kolumna C nie zawiera pustych komrek, rozwizanie jest do proste:

=PZZES(ICIE(C1;ILE.IEP(STYC=(C:C)-1;0)
Formua ta korzysta z funkcji ILE.NIEPUSAYCN do obliczenia liczby niepustych komrek nalecych do kolumny C. Informacja ta, po odjciu 1, jest nastpnie uywana
Sposb 100. Uywanie funkcji LICZ.JEELI
187
w charakterze argumentu dla funkcji PRZESUNICIE. Jeli zatem na przykad ostatnia warto jest umieszczona w wierszu 100, funkcja ILE.NIEPUSAYCN zwrci liczb 100, za funkcja PRZESUNICIE poda warto umieszczon w komrce znajdujcej si 99 wierszy pod komrk C1 w tej samej kolumnie. Jeeli w kolumnie D znajduje si pewna liczba pustych komrek rozsianych w jej rnych miejscach, co zdarza si bardzo czsto, zaprezentowana powyej formua nie bdzie spenia swojego zadania w odniesieniu do tej kolumny, poniewa funkcja ILE. NIEPUSAYCN nie liczy komrek pustych. Zadaniu temu jest w stanie sprosta przedstawiona niej formua tablicowa, ktra zwraca zawarto ostatniej niepustej komrki z pierwszych piciuset wierszy kolumny D:
=IDE=S(D1:D(00;IAX(OIEZSZ(D1:D(00)*(D1:D(00<>"")))
Aby wprowadzi formu tablicow, powiniene nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+ Shift+Enter zamiast samego klawisza Enter.
Moesz, oczywicie, w taki sposb zmodyfikowa podan wyej formu, aby jej dziaanie dotyczyo innej kolumny ni D. Aby to zrobi, powiniene odpowiednio zmieni wszystkie sze odwoa do niej widocznych w treci formuy. Jeli ostatnia niepusta komrka moe si pojawi poniej wiersza 500, powiniene, rzecz jasna, zmieni dwa wystpienia liczby 500 na jak wiksz warto. Pamitaj jednak, e im mniejsza bdzie liczba wierszy, do ktrych odwouje si formua, tym wiksza bdzie szybko jej dziaania. Zamieszczona niej formua tablicowa jest podobna do zaprezentowanej powyej, ale zwraca zawarto ostatniej niepustej komrki podanego wiersza (w tym konkretnym przykadzie jest to wiersz 1):
=IDE=S(1:1;IAX(Z.=OL(IY(1:1)*(1:1<>"")))
Aby wykorzysta t formu do przeszukiwania innego wiersza, powiniene zmieni odwoanie 1:1 na odwoanie odpowiadajce numerowi Twojego wiersza.
Sposb 100. Uywanie funkcji LICZ.JEELI

Oferowane przez program Excel funkcje ILE.LICZB i ILE.NIEPUSAYCN doskonale sprawdzaj si w przypadku prostych operacji zliczania, jednak czasami bd Ci potrzebne nieco wiksze moliwoci. Tutaj znajdziesz szereg przykadw formu prezentujcych potne moliwoci funkcji LICZ.JEELI, ktra pozwala na zliczanie komrek w oparciu o rnego rodzaju kryteria. Wszystkie te formuy przeprowadzaj swoje dziaania na zbiorze danych umieszczonym w zakresie o nazwie Dane. Podczas przegldania tabeli 100.1 zauwaysz zapewne,
188
e argument okrelajcy warunek uwzgldnienia komrki w zliczaniu moe by definiowany bardzo swobodnie. Moesz tu bowiem skorzysta ze staych, wyrae, funkcji, odwoa do komrek, a nawet znakw globalnych (* i ?).
Tabela 100.1. Przykady formu wykorzystujcych funkcj LICZ.JEELI Formua
=LICZ.JEELI(Dane;12) =LICZ.JEELI(Dane;"<0") =LICZ.JEELI(Dane;"<>0") =LICZ.JEELI(Dane;">(") =LICZ.JEELI(Dane;A1) =LICZ.JEELI(Dane;">"&A1) =LICZ.JEELI(Dane;"*") =LICZ.JEELI(Dane;"???") =LICZ.JEELI(Dane;"bude=")
Dziaanie Zwraca liczb komrek zawierajcych warto 12. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci ujemne. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci rne od 0, przy czym komrki puste nie oznaczaj wartoci 0. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci wiksze od liczby (. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci rwne danej umieszczonej w komrce A1. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci wiksze od danej przechowywanej w komrce A1. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci tekstowe. Zwraca liczb komrek tekstowych zawierajcych dokadnie trzy znaki. Zwraca liczb komrek zawierajcych wycznie pojedyncze sowo bude=, przy czym przy sprawdzaniu nie jest uwzgldniana wielko znakw. Zwraca liczb komrek zawierajcych sowo bude= w dowolnym miejscu. Zwraca liczb komrek zawierajcych tekst zaczynajcy si liter A, przy czym przy sprawdzaniu nie jest uwzgldniana wielko znakw. Zwraca liczb komrek zawierajcych aktualn dat. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci wiksze ni rednia zbioru. Zwraca liczb komrek zawierajcych dane wiksze od sumy redniej i trzykrotnej wartoci odchylenia standardowego. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci 3 lub -3. Zwraca liczb komrek zawierajcych logiczne wartoci PZAODA. Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci logiczne (zarwno PZAODA, jak i FAWSZ). Zwraca liczb komrek zawierajcych wartoci bdu #ADZ.
=LICZ.JEELI(Dane;"*bude=*") =LICZ.JEELI(Dane;"A*")
=LICZ.JEELI(Dane;DZI()) =LICZ.JEELI(Dane;">"&ZEDIA(Dane)) =LICZ.JEELI(Dane;">"&ZEDIA(Dane)+ ODC=.STADAZDOOE(Dane)*3) =LICZ.JEELI(Dane;3)+ LICZ.JEELI(Dane;-3) =LICZ.JEELI(Dane;PZAODA) =LICZ.JEELI(Dane;PZAODA)+ LICZ.JEELI(Dane;FAWSZ) =LICZ.JEELI(Dane;"=ADZ")
Sposb 101. Zliczanie komrek speniajcych wiele kryteriw jednoczenie
189
Sposb 101. Zliczanie komrek speniajcych wiele kryteriw jednoczenie

Dziki lekturze sposobu 100. poznae kilkanacie przykadw zastosowania funkcji LICZ.JEELI. Formuy te s przydatne w przypadku zliczania komrek speniajcych jedno kryterium. Przykady formu zaprezentowane tutaj pomog Ci w zliczeniu komrek, ktre uwzgldniane maj by tylko w przypadkach, gdy spenione s dwa lub wicej warunkw. Kryteria te mog by tworzone zarwno w oparciu o dane znajdujce si w zliczanych komrkach, jak i informacje pochodzce z innych zakresw komrek.
Uywanie kryteriw poczonych spjnikiem i

Zastosowanie iloczynu logicznego kryteriw zliczania spowoduje, e uwzgldniane w nim bd tylko te komrki, dla ktrych s spenione wszystkie okrelone warunki. Typow sytuacj bdzie tu zliczanie wartoci mieszczcych si w pewnym przedziale liczbowym. Moe na przykad zaj konieczno policzenia komrek zawierajcych dane wiksze od 0 i mniejsze lub rwne wartoci 12, co oznacza, e zliczona ma by kada liczba dodatnia mniejsza lub rwna 12. Zadanie takie moe z powodzeniem wykona formua wykorzystujca funkcj LICZ.JEELI:
=LICZ.JEELI(Dane;">0")-LICZ.JEELI(Dane;">12")
Formua ta oblicza liczb wartoci wikszych od zera znajdujcych si w okrelonym zakresie, a nastpnie odejmuje od niej liczb danych wikszych od 12. Wynikiem jest liczba komrek, w ktrych znajduj si dane wiksze od 0 i mniejsze lub rwne 12. Tworzenie takich formu moe by nieco kopotliwe, gdy jak wida w przytoczonym tu przykadzie moe w nich wystpi warunek w rodzaju ">12", mimo e celem jest policzenie wartoci mniejszych od liczby 12 lub jej rwnych. Alternatyw moe by zastosowanie formuy tablicowej podobnej do zaprezentowanej poniej. Opracowanie tego typu formu moe Ci si wydawa atwiejsze:
=S(IA((Dane>0)*(Dane<=12))
Pamitaj, e aby wprowadzi formu tablicow, powiniene nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+Shift+Enter zamiast samego klawisza Enter.
Na rysunku 101.1 przedstawiony zosta prosty arkusz kalkulacyjny, ktry moe zosta zastosowany do prezentacji dziaania zamieszczonych niej przykadw formu. W arkuszu tym zebrano dane dotyczce sprzeday uoone wedug kolejnych miesicy, dane poszczeglnych przedstawicieli handlowych i dane typw klientw. W arkuszu zdefiniowane zostay nazwy odpowiadajce nagwkom kolumn umieszczonym w pierwszym wierszu.
190 Rysunek 101.1. Arkusz ten stanowi dobry przykad zbioru danych, na ktrym mona przeprowadza operacje zliczania wartoci z wykorzystaniem rnych technik i w oparciu o wiele kryteriw jednoczenie
Czasami kryterium zliczania moe by utworzone w oparciu o komrki inne ni te, ktre podlegaj zliczaniu. Moesz na przykad chcie, aby obliczona zostaa liczba sprzeday speniajcych nastpujce warunki:
t Miesic to Styzb i t Handlowiec to Byk i t Kwota jest wiksza od 1000.
Przedstawiona poniej formua tablicowa zwrci liczb elementw, ktre speniaj wszystkie trzy podane kryteria:
=S(IA((Iiesic="S=ycze5")*(=andlo"iec="Boyk")*(="o=a>1000))
Uywanie kryteriw poczonych spjnikiem lub

Aby wykorzysta w zliczaniu komrek alternatyw logiczn, wystarczy czasem zastosowa wielokrotne wywoanie funkcji LICZ.JEELI. Nastpujca formua zlicza na przykad wystpienia wszystkich liczb 1, 3 i 5 wchodzcych w skad zakresu Dane:
=LICZ.JEELI(Dane;1)+LICZ.JEELI(Dane;3)+LICZ.JEELI(Dane;()
Funkcji LICZ.JEELI moesz take uy do utworzenia formuy tablicowej pozwalajcej osign taki sam rezultat:
=S(IA(LICZ.JEELI(Dane;{1;3;(}))
Sposb 102. Obliczanie liczby rnych wpisw w zakresie
191
Jeli jednak sprbujesz skorzysta z alternatywy kryteriw innych ni oparte na wartociach komrek zliczanych, funkcja LICZ.JEELI przestanie spenia swoje zadanie. Powiedzmy, e w zbiorze danych widocznym w arkuszu, ktry zosta przedstawiony na rysunku 101.1, bdziesz chcia obliczy liczb transakcji speniajcych nastpujce kryteria:
t Miesic to Styzb lub t Handlowiec to Byk lub t Kwota jest wiksza od 1000.
Prawidowy wynik dla takich warunkw zwrci przedstawiona niej formua tablicowa:
=S(IA(JEELI((Iiesic="S=ycze5")+(=andlo"iec="Boyk")+(="o=a>1000);1))
czenie kryteriw i oraz lub

W formuach sucych do zliczania wystpie wartoci moesz czy warunki wykorzystujce alternatyw i iloczyn logiczny. Moe Ci si to na przykad przyda do obliczenia liczby transakcji, ktre speniaj nastpujce warunki:
t Miesic to Styzb i t Handlowiec to Byk lub Handlowiec to Czaja.
W tym przykadzie dwa warunki dotyczce nazwisk handlowcw umieszczone s w jednej linii, aby zaznaczy, e wszystkie zliczane transakcje musz by ze stycznia, a ponadto kada musi by wykonana przez jednego z wymienionych handlowcw. Nastpujca formua tablicowa zwrci liczb sprzeday speniajcych zadane kryteria:
=S(IA((Iiesic="S=ycze5")*JEELI((=andlo"iec="Boyk")+(=andlo"iec="Cza=a");1))
Sposb 102. Obliczanie liczby rnych wpisw w zakresie

Program Excel jest czsto wykorzystywany do zliczania niepowtarzajcych si wystpie danych w pewnym zakresie komrek arkusza. Najprostsz metod znalezienia tej liczby jest uycie formuy tablicowej. Podana tu formua tablicowa zwraca liczb rnych wpisw znajdujcych si w zakresie o nazwie Dane:
=S(IA(1ALICZ.JEELI(Dane;Dane))
Aby wprowadzi formu tablicow, powiniene nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+ Shift+Enter zamiast samego klawisza Enter.
192
Na rysunku 102.1 przedstawiono wynik zastosowania formuy tablicowej do obliczenia liczby wystpie rnych danych w zakresie komrek A1:C12. Formua tablicowa umieszczona w komrce D3 ma nastpujc posta:
=S(IA(1ALICZ.JEELI(A1:C12;A1:C12))
Zwraca ona warto 3, poniewa w zakresie A1:C12 wystpuj tylko trzy rne wpisy.
Rysunek 102.1. Umieszczona w komrce D3 formua tablicowa zlicza wystpienia rnych wpisw w zakresie komrek
Sposb 103. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych pojedynczy warunek

Oferowana przez program Excel funkcja SUMD jest jedn z najczciej uywanych funkcji arkusza kalkulacyjnego. Czasami jednak bdziesz potrzebowa nieco bardziej elastycznych rozwiza. Z pomoc przyjdzie Ci wwczas funkcja SUMD.JEELI, ktra pozwala na tworzenie sum warunkowych. Przyda Ci si ona na przykad w sytuacji, gdy bdziesz musia obliczy sum wszystkich liczb ujemnych nalecych do danego zakresu komrek arkusza. Zamieszczone tutaj przykady formu maj przybliy Ci metody korzystania z funkcji SUMD.JEELI przy opracowywaniu sum warunkowych uywajcych tylko jednego kryterium doboru wartoci sumowanych. Przedstawione tu formuy uywaj danych znajdujcych si w arkuszu kalkulacyjnym, ktry zosta pokazany na rysunku 103.1. Arkusz ten zawiera dane dotyczce faktur handlowych. W komrkach w kolumnie F umieszczono formuy, ktrych zadaniem jest odejmowanie dat widocznych w kolumnie E od dat z komrek kolumny D. Ujemne wartoci w kolumnie F oznaczaj, e terminy patnoci faktur miny. W arkuszu zdefiniowano nazwy zakresw, ktre odpowiadaj etykietom kolumn zamieszczonym w jego pierwszym wierszu (spacje w nazwach kolumn zastpione zostay w nazwach zakresw znakiem podkrelenia).
Sposb 103. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych pojedynczy warunek Rysunek 103.1. Ujemne wartoci w kolumnie F oznaczaj przekroczenia terminw patnoci faktur
193
Sumowanie wycznie wartoci ujemnych

Podana niej formua zwraca sum wszystkich wartoci ujemnych znajdujcych si w kolumnie F. Innymi sowy, zwraca ona sumaryczn liczb dni opnienia w patnociach wszystkich faktur. W przypadku przedstawionego tu przykadowego arkusza warto ta wyniesie -58.
=S(IA.JEELI(Znica;"<0")
Funkcja SUMD.JEELI moe przyj trzy argumenty. Poniewa nie okrelasz tu trzeciego argumentu, drugi parametr ("<0") zostanie zastosowany w odniesieniu do zakresu o nazwie Rnica.
Sumowanie wartoci w oparciu o inny zakres

Nastpujca formua zwraca sum kwot (pobranych z kolumny C) wszystkich faktur, ktrych terminy patnoci zostay przekroczone:
=S(IA.JEELI(Znica;"<0";="o=a)
Formua ta korzysta z wartoci znajdujcych si w zakresie Rnica do okrelenia, ktre z danych nalecych do zakresu Kwota powinny zosta zsumowane.
Sumowanie wartoci w oparciu o porwnanie tekstowe

Zamieszczona poniej formua zwraca sum kwot wszystkich faktur wystawionych przez lskie biuro firmy:
=S(IA.JEELI(Biuro;"=lskie";="o=a)
Uycie drugiego znaku rwnoci jest opcjonalne. Nastpujca formua zwrci dokadnie ten sam wynik:
=S(IA.JEELI(Biuro;"lskie";="o=a)
194
Jeli bdziesz chcia zsumowa kwoty faktur wystawionych przez wszystkie biura przedsibiorstwa oprcz biura lskiego, powiniene skorzysta z formuy:
=S(IA.JEELI(Biuro;"<>lskie";="o=a)
Sumowanie wartoci w oparciu o porwnanie dat

Przedstawiona niej formua zwraca sumaryczn warto kwot wszystkich faktur, ktrych terminy patnoci przypadaj na dat wystpujc po 1 czerwca 2005 roku:
=S(IA.JEELI(Termin_pa=noci;">="&DATA(200(;/;1);="o=a)
Zwr uwag na fakt, e drugim argumentem funkcji SUMD.JEELI jest wyraenie. Wyraenie to korzysta z funkcji DDAD, ktra zwraca dat, ta za jest poczona z operatorem porwnania (umieszczonym w cudzysowach) za pomoc operatora konkatenacji (&). Podana poniej formua zwraca sum kwot faktur, ktre maj przysz dat patnoci, wczajc w to dzie dzisiejszy:
=S(IA.JEELI(Termin_pa=noci;">="&DZI();="o=a)
Sposb 104. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych wiele warunkw

Powyej przedstawiono szereg przykadw sumowania warunkowego uywajcego tylko jednego warunku do sprawdzania wartoci podlegajcych dodawaniu. Przykady zamieszczone tutaj dotycz sumowania warunkowego opartego na wielu kryteriach. Funkcja SUMD.JEELI nie pozwala na definiowanie wikszej liczby warunkw, dlatego w takich sytuacjach bdziesz musia skorzysta z formu tablicowych. Na rysunku 104.1 przedstawiony zosta znany Ci z poprzedniego sposobu przykadowy arkusz zawierajcy dane o fakturach. Nie oznacza to jednak, oczywicie, e zamieszczonych tu formu nie bdziesz mg zastosowa w swoich arkuszach i dopasowa do wasnych potrzeb.
Uywanie kryteriw poczonych spjnikiem i

Zamy, e chcesz otrzyma sum kwot faktur, ktre nie zostay zapacone w terminie i byy wystawione przez biuro lskie. Innymi sowy, chodzi Ci o to, aby dana pochodzca z zakresu Kwota zostaa uwzgldniona podczas dodawania tylko wtedy, gdy obydwa z wymienionych niej kryteriw bd spenione:
t odpowiadajca jej liczba z zakresu Rnica ma warto ujemn, t odpowiadajcy jej tekst z zakresu Biuro ma posta: aBskib.
Sposb 104. Obliczanie sum warunkowych wykorzystujcych wiele warunkw Rysunek 104.1. Na przykadzie przedstawionych tu danych zostanie pokazane dziaanie sumowania warunkowego korzystajcego z wielu kryteriw
195
Okrelone w ten sposb zadanie wykona nastpujca formua tablicowa:

=S(IA((Znica<0)*(Biuro="lskie")*="o=a)
Formu tablicow wprowadza si przy uyciu kombinacji klawiszy Ctrl+Shift+Enter.
Nietablicow alternatyw dla tej formuy moe by nastpujca formua:

=S(IA.ILOCZY.O(1*(Znica<0);1*(Biuro="lskie");="o=a)
Uywanie kryteriw poczonych spjnikiem lub

Wyobra sobie, e Twoim zadaniem jest obliczenie sumy kwot takich faktur, ktre nie zostay zapacone w terminie lub s zwizane ze lskim biurem firmy. Inaczej mwic, wartoci nalece do zakresu Kwota zostan wykorzystane do tworzenia sumy w sytuacji, gdy speniony jest cho jeden z warunkw:
t odpowiadajca im liczba z zakresu Rnica ma warto ujemn, t odpowiadajcy im tekst z zakresu Biuro ma posta: aBskib.
Okrelone w ten sposb zadanie wykona nastpujca formua tablicowa:

=S(IA(JEELI((Biuro="lskie")+(Znica<0);1;0)*="o=a)
Znak dodawania (+) czy obydwa warunki i jeli chcesz uwzgldni wicej kryteriw, powiniene po prostu doda kolejne warunki za jego pomoc.
Uywanie kryteriw poczonych spjnikami i oraz lub

Sprawy nieco si komplikuj, gdy zachodzi potrzeba poczenia kryteriw zarwno za pomoc alternatywy, jak i iloczynu logicznego. Moe na przykad zaj konieczno zsumowania takich wartoci pochodzcych z zakresu Kwota, dla ktrych spenione s oba wymienione niej warunki:
196
Rozdzia 5. Przydatne przykady formu t odpowiadajca im liczba z zakresu Rnica ma warto ujemn, t odpowiadajcy im tekst z zakresu Biuro ma posta aBskib lub Lubuskib.
Zauwa, e drugie z kryteriw skada si tak naprawd z dwch warunkw poczonych spjnikiem lub. Rozwizaniem bdzie tu nastpujca formua tablicowa:
=S(IA((Znica<0)*JEELI((Biuro="lskie")+( Biuro="Lubuskie");1)*="o=a)
Sposb 105. Wyszukiwanie wartoci dokadnej

Funkcje Excela WYSZUZDJ.PIONOWO i WYSZUZDJ.POZIOMO s bardzo przydatne w sytuacjach, gdy musisz pobra dan ze znajdujcej si w zakresie komrek tabeli, wyszukujc pewn inn warto. Klasyczny przykad wykorzystania funkcji wyszukiwania przedstawiony na rysunku 105.1 stanowi sprawdzanie stopy podatkowej stosowanej przy okrelonej kwocie dochodw. Tabela wysokoci stp podatkowych zawiera wartoci, ktre odpowiadaj pewnym przedziaom rocznych zarobkw. Nastpujca formua umieszczona w komrce B3 przedstawionego arkusza pozwala okreli, jak stop naley zastosowa dla wartoci dochodu wpisanej do komrki B2:
=OYSZ(=AJ.PIOOOO(B2;D2:F7;3)
Rysunek 105.1. Korzystanie z funkcji WYSZUKAJ. PIONOWO do odnalezienia odpowiedniej stopy podatkowej
Przytoczony tu przykad pokazuje, e funkcje WYSZUZDJ.PIONOWO i WYSZUZDJ.POZIOMO nie wymagaj znalezienia dokadnej wartoci wrd danych przeszukiwanego zbioru. Jeli funkcje nie znajd dokadnej wartoci, zwrc dane zwizane z najwiksz wartoci, ale mniejsz od poszukiwanej (dane w kolumnie D powinny by posortowane w porzdku rosncym). W niektrych przypadkach to Ty bdziesz wymaga odnalezienia wartoci speniajcej dokadnie zadane kryterium wyszukiwania. Bdzie tak na przykad w sytuacji, gdy bdziesz szuka okrelonego numeru pracownika. Aby odnale dane dokadnie speniajce podane kryterium, skorzystaj z dodatkowego czwartego argumentu wywoania funkcji WYSZUZDJ.PIONOWO lub WYSZUZDJ.POZIOMO. Jest to argument opcjonalny i powinien mie wwczas warto FD.SZ.
Sposb 105. Wyszukiwanie wartoci dokadnej
197
Na rysunku 105.2 przedstawiony zosta arkusz zawierajcy tabel, w ktrej umieszczone s numery pracownikw (w kolumnie C) i ich nazwiska (w kolumnie D). Tabela ta nosi nazw ListaPracownikw. Formua, ktra znajduje si w komrce B2, przeszukuje tabel w celu znalezienia numeru pracownika podanego w komrce B1 i zwraca odpowiednie dla niego nazwisko. Ma ona posta:
=OYSZ=(AJ.PIOOOO(B1;Lis=aPraco"nik";2;FAWSZ)
Rysunek 105.2. Wyszukiwanie w przedstawionej tabeli wymaga zastosowania dokadnych porwna danych
Z uwagi na to, e ostatni argument funkcji WYSZUZDJ.PIONOWO ma logiczn warto FD.SZ, zwraca ona nazwisko pracownika tylko wtedy, gdy znajdzie jego numer w peni odpowiadajcy wartoci podanej jako kryterium. W innym przypadku formua zwraca kod bdu #N/DN. Jest to, oczywicie, dziaanie jak najbardziej podane, poniewa otrzymanie wyniku przyblionego przy wyszukiwaniu okrelonego numeru pracownika zupenie mija si z celem. Zwr rwnie uwag na fakt, e numery pracownikw znajdujce si w kolumnie C nie s uoone w kolejnoci rosncej. Jeeli ostatni argument funkcji WYSZUZDJ.PIONOWO ma warto FD.SZ, przeszukiwane wartoci nie musz by uoone w porzdku rosncym. Jeli w sytuacji, gdy nie zostanie znaleziony poszukiwany numer pracownika, w komrce wyniku wolisz oglda co innego ni kod bdu #N/DN, powiniene skorzysta z funkcji CZY.BRDZ w celu sprawdzenia, czy rezultatem dziaania funkcji WYSZUZDJ. PIONOWO nie jest ten wanie bd, a nastpnie uy funkcji JEELI do zastpienia go jakim innym tekstem. Zamieszczona poniej formua wykonuje to zadanie, zastpujc kod bdu #N/DN informacj Nib znaabzin:
=JEELI(CZY.BZA=(OYSZ(=AJ.PIOOOO(B1;Lis=aPraco"nik";2;FAWSZ)); "ie znaleziono";OYSZ(=AJ.PIOOOO(B1;Lis=aPraco"nik";2;FAWSZ))
198
Sposb 106. Przeprowadzanie wyszukiwa dwuwymiarowych

Wyszukiwanie dwuwymiarowe polega na odnajdowaniu wartoci na przeciciu pewnej kolumny i wiersza. Tutaj opisano dwie metody przeprowadzania tego typu wyszukiwa.
Uycie formuy
Na rysunku 106.1 przedstawiono arkusz kalkulacyjny, w ktrym znajduje si tabela zawierajca wartoci sprzeday osignite w poszczeglnych miesicach dla rnych kategorii produktw. Aby pozna dane dotyczce sprzeday okrelonego towaru w wybranym miesicu, uytkownik powinien wpisa nazw miesica do komrki B1, a nazw produktu do komrki B2.
Rysunek 106.1. Tabela przedstawiajca zasad dziaania wyszukiwania dwuwymiarowego
W celu uproszczenia dziaa w arkuszu zdefiniowano nastpujce nazwy:

Nazwa Miesic Produkt Tabela ListaMiesicy ListaProduktw Odnosi si do B1 B2 D1:H14 D1:D14 D1:H1
Podana niej formua (umieszczona w arkuszu w komrce B4) korzysta z funkcji PODDJ.POZYCJ do pobrania pozycji miesica w zakresie ListaMiesicy. Jeli wic na przykad szukanym miesicem bdzie Styzb, formua zwrci liczb 2, gdy Styzb jest drugim elementem wchodzcym w skad zakresu ListaMiesicy. Jego pierwszym elementem jest bowiem pusta komrka D1.
=PODAJ.POZYCJ(Iiesic;Lis=aIiesicy;0)
Sposb 106. Przeprowadzanie wyszukiwa dwuwymiarowych
199
Formua znajdujca si w komrce B5 dziaa w podobny sposb, rnica polega tu tylko na tym, e przeszukuje ona zakres ListaProduktw w celu sprawdzenia pozycji okrelonej kategorii towaru.
=PODAJ.POZYCJ(Produk=;Lis=aProduk=";0)
Ostateczna formua umieszczona w komrce B6 zwraca odpowiedni warto sprzeday. Wykorzystuje w tym celu funkcj INDEZS, podajc zawarto komrek B4 i B5 w charakterze jej argumentw.
=IDE=S(Tabela;B7;B()
Moesz, oczywicie, poczy wszystkie trzy wymienione wyej formuy w jedn, otrzymujc nastpujc formu, ktra zwrci, rzecz jasna, ten sam wynik:
=IDE=S(Tabela;PODAJ.POZYCJ(Iiesic;Lis=aIiesicy;0);PODAJ.POZYCJ(Produk=; Lis=aProduk=";0))
Formuy tego typu moesz rwnie tworzy za pomoc przedstawionego na rysunku 106.2 narzdzia Kreator odnonikw, bdcego jednym ze standardowych i rozpowszechnianych wraz z aplikacj dodatkw do programu Excel. Aby zainstalowa ten dodatek, powiniene wybra z menu polecenie Narzdzia/Dodatki. Po zainstalowaniu narzdzia bdziesz mg uruchomi je, wybierajc z menu polecenie Narzdzia/Kreator/Odnonikw. Rysunek 106.2. Dodatek Kreator odnonikw umoliwia utworzenie formuy sucej do przeprowadzania wyszukiwania dwuwymiarowego
Uycie bezporedniego przecicia

Druga metoda przeprowadzania wyszukiwania dwuwymiarowego jest duo prostsza, ale wymaga wczeniejszego utworzenia nazw dla kadego wiersza i dla kadej kolumny tabeli danych. Sposobem na szybkie nazwanie wszystkich wierszy i kolumn jest zaznaczenie caej tabeli i wybranie z menu polecenia Wstaw/Nazwa/Utwrz, a nastpnie zaznaczenie odpowiednich opcji w oknie Tworzenie nazw. Po utworzeniu nazw powiniene skorzysta z prostej formuy, ktra wykona dla Ciebie wyszukiwanie dwuwymiarowe i bdzie miaa nastpujc posta:
200
=Przy=ulanki Lipiec
Formua ta uywa operatora przecicia zakresw, ktrym jest spacja. Jej wpisanie spowoduje w tym przypadku zwrcenie osignitej w lipcu wartoci sprzeday artykuw nalecych do kategorii Przytuaanki.
Sposb 107. Przeprowadzanie wyszukiwania w dwch kolumnach

Niektre sytuacje wymagaj wyszukiwania prowadzonego jednoczenie w dwch kolumnach wartoci. Na rysunku 107.1 przedstawiono przykad arkusza, w ktrym istnieje konieczno przeprowadzenia takiego wanie wyszukiwania.
Rysunek 107.1. Formua umieszczona w tym arkuszu prowadzi wyszukiwanie w oparciu o wartoci znajdujce si w dwch kolumnach (D i E)
Widoczna w arkuszu tabela zawiera kolumny, z ktrych jedna przechowuje informacje o producentach samochodw, druga o modelach pojazdw, w trzeciej za umieszczono odpowiednie dla nich kody. Opisana tu technika pozwoli Ci wyszuka wartoci kodw w oparciu zarwno o mark, jak i model samochodu. W arkuszu zdefiniowano nastpujce zakresy nazwane:
Nazwa Marka Model Kod Zakres1 Zakres2 Odnosi si do B1 B2 F2:F12 D2:D12 E2:E12
Znajdujca si poniej formua tablicowa pozwala na znalezienie kodu odpowiadajcego podanej marce i modelowi samochodu:
=IDE=S(=od;PODAJ.POZYCJ(Iarka&Iodel;Zakres1&Zakres2;0))
Sposb 108. Przeprowadzanie wyszukiwania przy uyciu tablicy
201
Pamitaj, e aby wprowadzi formu tablicow, powiniene nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+Shift+Enter zamiast samego klawisza Enter.
Dziaanie tej formuy opiera si na poczeniu zawartoci komrek Marka i Model i wyszukiwaniu otrzymanego w ten sposb tekstu w tablicy tekstw utworzonych z poczonych w podobny sposb danych pochodzcych z zakresw Zakres1 i Zakres2.
Sposb 108. Przeprowadzanie wyszukiwania przy uyciu tablicy

Jeli przeszukiwana przez Ciebie tabela danych ma niewielkie rozmiary, moesz unikn stosowania specjalnej tabeli wyszukiwania i wszystkie potrzebne podczas tej czynnoci informacje przechowywa w tablicy. Opisano tu typowy problem wyszukiwania, ktry zosta najpierw rozwizany za pomoc standardowej tabeli wyszukiwania, a nastpnie przy uyciu alternatywnej wobec niej tablicy.
Uycie tabeli wyszukiwania

Na rysunku 108.1 przedstawiono arkusz kalkulacyjny zawierajcy wyniki testw uczniw pewnej klasy. Zakres komrek E2:F6, noszcy nazw ListaOcen, stanowi tabel wyszukiwania. Jest ona uywana do przypisania wynikom sprawdzianu odpowiednich ocen.
Rysunek 108.1. Przypisywanie odpowiednich ocen do wynikw sprawdzianu
W komrkach kolumny C umieszczono formuy korzystajce z funkcji WYSZUZDJ.PIONOWO i tabeli wyszukiwania, za pomoc ktrej wynikom znajdujcym si w kolumnie B przypisywane s waciwe oceny. Formua przechowywana w komrce C2 ma na przykad posta:
=OYSZ(=AJ.PIOOOO(B2;Lis=aOcen;2)
202
Uycie tablicy
W sytuacjach, gdy tabela wyszukiwania jest niewielka (tak jak w niniejszym przykadzie), zamiast z niej moesz skorzysta z tablicy dosownej. Pozwoli to usun nadmiar informacji z Twojego arkusza, a korzystajca z tego rozwizania formua zwrci wynik bez odwoywania si do tabeli wyszukiwania. Zamiast tego tabela ta bdzie niejako zakodowana na stae w ciele formuy w postaci tablicy staych wartoci. Zwr uwag na format zapisu tablicy oraz znaki uywane w jej definicji. Tablica oznaczana jest nawiasami klamrowymi ({ i }), poszczeglne elementy wierszy oddzielane s za pomoc rednikw (;), za kolejne wiersze oddziela znak odwrconego ukonika (\).
=OYSZ(=AJ.PIOOOO(B2;{0;"F"\70;"D"\70;"C"\A0;"B"\90;"A"};2)
Nieco inn metod poradzenia sobie z tym zadaniem jest wykorzystanie bardziej czytelnej formuy, w ktrej uyta zostaa funkcja WYSZUZDJ oraz dwa argumenty tablicowe:
=OYSZ(=AJ(B2;{0;70;70;A0;90};{"F";"D";"C";"B";"A"})
Sposb 109. Uywanie funkcji ADR.POR

Aby uczyni swoje formuy bardziej uniwersalnymi, moesz skorzysta z oferowanej przez program Excel funkcji DDR.POR. Umoliwia ona tworzenie odwoa do zakresw komrek. Ta rzadko uywana funkcja stosowana jest do zamieniania argumentu tekstowego opisujcego odwoanie do pewnego obszaru arkusza na normalne odwoanie do zakresu komrek. Zrozumienie dziaania funkcji DDR.POR bez wtpienia pozwoli Ci na tworzenie bardziej zaawansowanych i interaktywnych arkuszy kalkulacyjnych. Na rysunku 109.1 pokazano prosty przykad arkusza kalkulacyjnego, w ktrego komrce E5 umieszczona zostaa nastpujca formua:
=S(IA(ADZ.POZ("B"&E2&":B"&E3))
Rysunek 109.1. Uycie funkcji ADR.POR do zsumowania wartoci pochodzcych z wierszy podanych przez uytkownika
Sposb 109. Uywanie funkcji ADR.POR
203
Zwr uwag na fakt, e w argumencie funkcji DDR.POR skorzystano z operatora konkatenacji w celu utworzenia odwoania do zakresu komrek za pomoc wartoci umieszczonych w komrkach E2 i E3. Jeli zatem do pierwszej z nich wprowadzisz liczb 2, za do drugiej warto 4, argument ten przyjmie posta nastpujcego acucha tekstowego:
"B2:B7"
Funkcja konwertujca zmieni ten cig znakw na zwyke odwoanie do zakresu komrek, ktre zostanie nastpnie przekazane do funkcji SUMD w charakterze argumentu. Formua zwrci zatem tak sam warto, jak formua:
=S(IA(B2:B7)
Wprowadzenie jakichkolwiek zmian do komrek E2 i E3 spowoduje aktualizacj odwoania i zmian formuy, ktra oblicza bdzie zawsze sum wartoci z okrelonych przez te komrki wierszy kolumny B. Na rysunku 109.2 przedstawiono kolejny przykad, w ktrym zastosowano pene odwoanie wraz z czci okrelajc arkusz.
Rysunek 109.2. Wykorzystanie funkcji ADR.POR do tworzenia odwoa do zakresw znajdujcych si w innych arkuszach skoroszytu
W kolumnie A arkusza Podsumowanie znajduj si wartoci tekstowe odpowiadajce pozostaym arkuszom wchodzcym w skad biecego skoroszytu. W komrkach kolumny B z kolei umieszczone zostay formuy, ktre odwouj si do tych pozycji. Formua w komrce B2 ma na przykad posta:
=S(IA(ADZ.POZ(A2&"ZF1:F10"))
Argument funkcji DDR.POR powstaje w wyniku poczenia tekstu umieszczonego w komrce A2 z odwoaniem do zakresu podanym w cudzysowie. Jest on nastpnie zamieniany przez t funkcj na odwoanie do zakresu komrek, ktry wykorzystywany jest z kolei jako argument funkcji SUMD. Formua jest w tym momencie rwnoznaczna z nastpujc:
=S(IA(PnocZF1:F10)
Formua ta zostaa skopiowana do kolejnych komrek kolumny arkusza. Kada z widocznych formu zwraca sum wartoci umieszczonych w zakresie F1:F10 odpowiednich arkuszy kalkulacyjnych.
204
Sposb 110. Tworzenie megaformu

Tutaj znajdziesz opis metody czenia kilku porednich formu w celu otrzymania jednej dugiej formuy, czyli tak zwanej megaformuy. W przeszoci z pewnoci widziae bardzo dugie formuy, ktre byy po prostu niemoliwe do zrozumienia. Teraz nauczysz si sam je tworzy. Celem jest tutaj opracowanie pojedynczej formuy, ktrej dziaanie ma polega na usuwaniu drugich imion z wpisw zawierajcych imiona i nazwiska. Bdzie wic ona na przykad przetwarzaa nazwisko Marian Dntni Zraik do postaci Marian Zraik. Na rysunku 110.1 przedstawiono arkusz kalkulacyjny zawierajcy zbir nazwisk oraz sze kolumn komrek przechowujcych formuy porednie, ktrych poczenie daje w wyniku zamierzony efekt. Zauwa, e formuy nie s doskonae i nie radz sobie na przykad z nazwiskami skadajcymi si z jednego tylko wyrazu.
Rysunek 110.1. Proces usuwania drugich imion lub ich inicjaw wymaga zastosowania szeciu formu porednich
Formuy zebrane zostay w znajdujcej si poniej tabeli 110.1.

Tabela 110.1. Formuy porednie Komrka B1 C1 D1 E1 F1 G1 H1 Formua porednia
=(S(.ZBDE.ODSTPY(A1) =ZAJD(" ";B1;1) =ZAJD(" ";B1;C1+1) =JEELI(CZY.BWD(D1);C1;D1) =LEOY(B1;C1-1) =PZAOY(B1;DW(B1)-E1) =F1&" "&G1
Wykonywane dziaanie Usuwa nadmiarowe znaki odstpu. Znajduje pierwszy znak spacji. Znajduje drugi znak spacji, jeli taki wystpuje. Uywa pierwszej spacji, jeli druga nie istnieje. Wyodrbnia imi. Wyodrbnia nazwisko. czy imi i nazwisko.
Powicajc nieco pracy, moesz wyeliminowa wszystkie te porednie formuy i zastpi je jedn megaformu. Cel ten osigniesz, tworzc najpierw formuy porednie, a nastpnie edytujc kocow formu (w tym przypadku znajdujc si w kolumnie H), w ktrej kade odwoanie do komrek formu powiniene zamieni na bezporednie wywoanie odpowiedniej formuy. Na szczcie masz moliwo skorzystania ze schowka do kopiowania i wklejania formu, w innym razie musiaby bowiem wszystkie przepisa rcznie. Powtarzaj t operacj do momentu, a w komrce H1 nie znaj-
Sposb 110. Tworzenie megaformu
205
dzie si adne odwoanie oprcz odwoa do komrki A1 przechowujcej dan wejciow. W wyniku tego dziaania powiniene otrzyma nastpujc megaformu:
=LEOY((S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)-1)& " "&PZAOY((S(.ZBDE.ODSTPY(A1);DW((S(.ZBDE.ODSTPY(A1))JEELI(CZY.BWD(ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD( " ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)+1));ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1);ZAJD( " ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)+1)))
Gdy bdziesz ju zadowolony z efektu dziaania tej megaformuy, bdziesz mg swobodnie usun wszystkie kolumny przechowujce formuy porednie, poniewa nie bd wicej do niczego potrzebne. Jeli wci nie jeste pewien, czy dobrze zrozumiae przedstawion tu procedur, przeczytaj uwanie kolejne kroki, ktre trzeba wykona, aby otrzyma megaformu:
1. Spjrz na zawarto komrki H1. Znajduj si w niej dwa odwoania
do komrek F1 i G1:
=F1&" "&G1
2. Przejd do komrki G1 i skopiuj umieszczon w niej tre formuy
do schowka, pomijajc znak rwnoci.

3. Wr do komrki H1 i zastp widoczne w niej odwoanie do komrki G1
formu skopiowan przed chwil do schowka. W komrce H1 powinna w tym momencie znajdowa si nastpujca formua:
=F1&" "&PZAOY(B1;DW(B1)-E1)
4. Przejd do komrki F1 i skopiuj umieszczon w niej tre formuy
do schowka, pomijajc znak rwnoci.

5. Wr do komrki H1 i zastp wystpujce w niej odwoanie do komrki
F1 formu skopiowan przed chwil do schowka. W komrce H1 powinna w tym momencie znajdowa si nastpujca formua:
=LEOY(B1;C1-1)&" "&PZAOY(B1;DW(B1)-E1)
6. W komrce H1 wystpuj w tym momencie odwoania do trzech komrek
arkusza, a mianowicie do komrek B1, C1 i E1. Odwoania te powiniene zastpi, uywajc formu znajdujcych si w odpowiednich komrkach.
7. Zastp odwoanie do komrki E1 przechowywan w niej formu. Wynik
tego dziaania powinien by nastpujcy:

=LEOY(B1;C1-1)&" "&PZAOY(B1;DW(B1)-JEELI(CZY.BWD(D1);C1;D1))
8. Zwr uwag, e formua znajdujca si obecnie w komrce H1 zawiera
dwa odwoania do komrki D1. Skopiuj formu umieszczon w tej komrce i zastp ni obydwa odwoania. Formua przyjmie po tym nastpujc posta:
=LEOY(B1;C1-1)&" "&PZAOY(B1;DW(B1)-JEELI(CZY.BWD(ZAJD( " ";B1;C1+1));C1;ZAJD(" ";B1;C1+1)))
9. Zastp wszystkie cztery odwoania do komrki C1 znajdujc si w niej
formu. Formua w komrce H1 przyjmie wwczas posta:
206

=LEOY(B1;ZAJD(" ";B1;1)-1)&" "&PZAOY(B1;DW(B1)-JEELI(CZY.BWD(ZAJD( " ";B1;ZAJD(" ";B1;1)+1));ZAJD(" ";B1;1);ZAJD(" ";B1;ZAJD( " ";B1;1)+1)))
10. Ostatnim krokiem bdzie zastpienie dziewiciu wystpie odwoania do
komrki B1 za pomoc przechowywanej w niej formuy. W wyniku tego dziaania powiniene otrzyma szukan megaformu:
=LEOY((S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)-1)& " "&PZAOY((S(.ZBDE.ODSTPY(A1);DW((S(.ZBDE.ODSTPY(A1))JEELI(CZY.BWD(ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD( " ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)+1));ZAJD( " ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1);ZAJD(" ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);ZAJD( " ";(S(.ZBDE.ODSTPY(A1);1)+1)))
Zauwa, e ostateczna wersja formuy umieszczona w komrce H1 zawiera odwoania tylko i wycznie do komrki A1. Tworzenie megaformuy zostao zatem ukoczone, a jej dziaanie bdzie dokadnie odpowiadao zestawowi czynnoci wykonywanych przez formuy porednie, ktre moesz teraz spokojnie usun z arkusza. Technik t moesz, oczywicie, zastosowa w przypadku opracowywania swoich wasnych skomplikowanych i dugich formu. Dodatkow zalet uywania megaformu jest fakt, e dziaaj one zwykle szybciej ni serie formu, z ktrych si skadaj.

Excnaj 5

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Excnaj 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA SPIS TRECI

Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty

Rozdzia 2. Wprowadzanie danych ..................................................................... 65

Rozdzia 3. Formatowanie ................................................................................. 93

Rozdzia 4. Podstawowe formuy i funkcje ....................................................... 131

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu ............................................................ 163

Rozdzia 6. Wykresy i elementy grafiki ............................................................ 207

Excel. Najlepsze sztuczki i chwyty

Rozdzia 7. Analiza danych i listy .................................................................... 239

Rozdzia 8. Praca z plikami ............................................................................. 267

Rozdzia 9. Drukowanie .................................................................................. 285

Rozdzia 10. Dostosowywanie menu i paskw narzdzi ...................................... 307

Rozdzia 11. Znajdowanie, naprawianie i unikanie bdw ................................. 317

Rozdzia 12. Podstawy jzyka VBA i korzystanie z makr .................................... 331

Rozdzia 13. Konwersje i obliczenia matematyczne ........................................... 361

Rozdzia 14. rda informacji na temat programu Excel ................................... 379

Skorowidz ..................................................................................... 387

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

Sposb 85. Wyznaczanie dat dni witecznych

Sposb 85. Wyznaczanie dat dni witecznych

Dzie Martina Luthera Kinga

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

wito Konstytucji 3 Maja

Sposb 86. Obliczanie redniej waonej

Dzie Krzysztofa Kolumba

Sposb 86. Obliczanie redniej waonej

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

W komrce B15 umieszczono formu, ktra uywa funkcji REDNID:

Sposb 87. Obliczanie wieku osb

Sposb 87. Obliczanie wieku osb

Formua ta zwrci cig znakw podobny do przedstawionego poniej:

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

Sposb 88. Szeregowanie wartoci za pomoc formuy tablicowej

Sposb 89. Zliczanie znakw w komrce

Sposb 89. Zliczanie znakw w komrce

Zliczanie wystpie okrelonych znakw w komrce

Umieszczenie w komrce A1 tekstu Biay bBbayib spowoduje, e formua zwrci warto 3.

Zliczanie wystpie cigu znakowego w komrce

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

to ograniczenie, powiniene skorzysta ze zmodyfikowanej wersji formuy, ktra ma nastpujc posta:

Sposb 90. Wyraanie liczb w postaci liczebnikw porzdkowych w jzyku angielskim

Na rysunku 90.1 przedstawiono efekty dziaania podanej wyej formuy.

Sposb 91. Wyodrbnianie sw z tekstw

Wyodrbnianie pierwszego sowa z cigu tekstowego

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

Wyodrbnianie ostatniego sowa z cigu tekstowego

Wyodrbnianie wszystkich sw z wyjtkiem pierwszego z cigu tekstowego

Sposb 92. Rozdzielanie nazwisk

Sposb 92. Rozdzielanie nazwisk

Ponisza formua bdzie natomiast zwracaa nazwisko:

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

Sposb 93. Usuwanie tytuw z nazwisk

Sposb 94. Generowanie serii dat

Uywanie moliwoci Autowypenienie

Aby wygenerowa seri dat odlegych od siebie o miesic, skorzystaj z formuy:

Rozdzia 5. Przydatne przykady formu

Sposb 95. Okrelanie specyficznych dat

Okrelanie dnia roku

Okrelanie dnia tygodnia

Sposb 95. Okrelanie specyficznych dat

Okrelanie daty ostatniej niedzieli

Okrelanie pierwszego dnia tygodnia wystpujcego po podanej dacie