POVIJEST 18.st.

Prva industrijska revolucija - industrijska revolucija se javlja u Velikoj Britaniji, iri se na zemlje zapadne Europe sline ustroju britanskoga drutva - uvjeti koji su prethodili industrijskoj revoluciji su: - agrarna revolucija (novi oblik iskoritavanja tla -> zamjena tropoljnog sustava plodoredom, poveana potranja mesa, specijalizirana poljoprivreda, demografski rast) - drutvene promjene (seljatvo potjerano sa sela, oranice -> panjaci zbog uzgoja ovaca) Izum parnog stroja James Watt 1769. godine Izum parne lokomotive George Stephenson 1804. godine Izum parobroda Robert Fulton 1807. godine Ludizam radniki pokret nastao zbog gubljenja posla zbog uvoenja strojeva Ana Stuart sklapanje unije izmeu Engleske i kotske => Ujedinjeno Kraljevstvo, 1707. godine Vigovci predstavnici graanstva, podravaju parlament Torijevci predstavnici aristokracije, podravaju kralja, monarhisti Doba prosvjetiteljstva - prosvjetiteljstvo se javilo u Francuskoj u 18. stoljeu - Rene Descartes racionalizam (Europa) - John Locke empirizam (anglosaske zemlje) - De Montesquieu teorija o ogranienju kraljevske vlasti, trodioba vlasti - Russeau porijeklo nejednakosti meu ljudima - Francuska enciklopedija irenje prosvjetiteljskih ideja Denis Diderot i Jean D'alembert Luj XV. -> ratovi za poljsko i austrijsko nasljee (nemo Francuske), poraz u sedmogodinjem ratu, Francuska izgubila sjeverno amerike kolonije; osveta je prianje pomoi Amerikancima u Ratu za neovisnost -> teko optereenje financija -> bankrot -> revolucija Fridrik Vilim I. model vjebanja vojske poznat kao pruski dril, uveo kantone stalna podruja za popunu ljudstva dodijeljena svakoj vojnoj postrojbi, junkeri pruski plemii zemoposljednici Fridrik II. Veliki spis Antiamachiavell (protivi se osvajakiom ratovima i zalae za potivanje sklopljenih ugovora), postavio je zahtjeve za leskom Marija Terezija odbija rat za austrijsko naslijee Pruska oduzima Austriji lesku. Fridrik II. Pokree sedmogodinji rat Karlo VI. problem nedostatka mukog nasljednika, izdaje Pragmatiku sankciju 1712. godine Marija Terezija Rat za austrijsko naslijee -> uspjela je obraniti pravo na carsku krunu svoga mua, ali je izgubila lesku Josip II. naslijedio oevu carsku titulu, sin Marije Terezije, samostalni vladar Petar I. Veliki, provodi politiku ekspanzije, ratuje sa: Osmanskim Carstvom za prevlast nad Crnim morem, s Perzijom za prevlast nad Kaspijskim jezerom i sa vedskom za izlaz na Baltik (Veliki Sjeverni rat) - reforme: porez na brode, obavezno obrazovanje plemike djece, reforma vojske, ukinuo patrijarha.

Veliki sjeverni rat Petar I. zapoeo rat protiv vedske (Karlo XII.), prvi sukob se dogodio u bitci kod Narve (ruski poraz), nakon koje reorganizira vojsku, zapoinja gradnju Pertropavlovske tvrave na uu rijeke Neve (budui St. Petersburg). Zavrava mirom u Nystadu 1721. godine kao potvrda ruske moi na Baltiku i formalni kraj Baltika kao vedskog jezera. Katarina II. Velika dvorskim udarom preuzela vlast, iri se na prostor Poljsko-Litavske unije, osnovala je luku Sevastopolj, poslije toga i Odesu. Sedmogodinji rat (1756.) Fridrik II. zapoinje rat napadom na Sasku koji zavrava sklapanjem mira u Hubertusburgu, u kojem je Austrija ponovno priznala lesku Pruskoj. Stanje je kao prije rata iskljuivi velika razaranja. Podie se ugled Pruske i Fridrika II. Poljsko-Litavska Unija velik prostor u istonoj europi naseljen raznorodnim etnikim i vjerskim grupama, plemika republika, kraljevska vlast ograniena pravima sejma, parlamenta. Nakon velikog sjevernog rata dola je pod protektorat Rusije. Savez katolikih magnata Barska konfederacija. 1. podjela Fridrik II. predlae Austriji i Rusiji podjelu Poljske Sejm uveo prvi pisani ustav u europi, utrostruio vojsku, Uniju pretvorio u jedinstvenu dravu 2. podjela Rusija i Pruska u ostatku ruskog protektorata poljskog teritorija uveden 3. podjela Pruska dobila Varavu, Austrija se proirila prema sjeveru, Rusija dobiva istok (Velika kneevina Litva) Uzroci krize Osmanskoga carstva: - Zapoela je ve u 16.stoljeu smru S. Velianstvenog - Prestaju vojna osvajanja - propadanje timarsko-spahijskog sustava vlasnici timara poelki ih pretvarati u privatne nasljedne posjede itluke - europski trgovci mogli plasirati sve jeftiniju robu na trzite dok su osmanlije ostali isti Postanak i razvoj SAD-a - Afrikanci potreba za radnom snagom, robovi - Puritanci pripadnici radikalne struje unutar Anglikanske crkve osnovali Harvard, kolonija Massachusetts - Engleske kolonije irile su se istonom obalom Amerike, dovelo do osnivanja Karoline te spajanja niz kolonije Nove Nizozemske s glavnim gradom Novim Amsterdamom kojeg su Englezi preimenovali u New York - Merkantilistiki duh odnos izmeu matice i kolonije (kolonije uivaju zatitu od francuskih posezanja, Britanija je u kolonijama imala trini monopol i vrijednu sirovinsku bazu) - Nova Engleska atlantska trokutasta trgovina - Trite za britanske manufakturne proizvode