ULUSLARARASI STRATEJILER Kendi snrlar dnda da faaliyet gsteren isletmelerin izleyebilecekleri stratejilerdir.

Yerel isletmelerin izleyebilecekleri stratejilerden, d etkenlerdeki farkllklar sebebiyle ayrlrlar. 1. Uluslar aras lke/Pazar Seimi Uluslar aras pazarlarda baar kazanma olaslnn ykseltilmesi etkili bir Pazar analizi ile gerekletirilir. Deerlendirme faktrleri; Yabanc Pazar ve rn Yabanc pazarda rn ve Pazar zellikleri ve yerel pazardan farkllklar Yerel pazarda mevcut yap itibari ile rakiplerin hedef pazara kma olaslklar Yabanc pazarda rekabet analizi Potansiyel hedef pazarn yapsal zellikleri Yabanc pazarda trendler Yabanc pazarda baar faktrleri Yabanc pazarda stratejik almlar

a. PEST analizi PEST Analizi, Politik, Ekonomik, Sosyal ve Teknolojik faktrlerin incelenerek, nemli ve hemen harekete geilmesi gerekenleri tespit etmek ve bu faktrlerin, olumlu veya olumsuz, kimleri etkilediini ortaya karmak iin yaplan bir analizdir. b. CAGE analizi Uluslararaslaacak iletme faaliyette bulunulacak yabanc lkeler arasndaki mesafe veya Uzakln, eitli boyutlar asndan deerlendiren analz, CAGE analizi olarak adlandrlr. CAGE( cultural, admnstratve, geograhc, economc dstances) boyutlar arasndan llmektedr: Kltrel uzaklk: Dil, din, etnik durum, sosyal ve kltrel alkanlklar, beeniler, beklentiler, rf ve adet. dari uzaklk: Politik ve yasal sistem, toplumsal kurallar, prosedrler Corafi uzaklk: klm, lke bykl, lke bykl, demografik, ulam ve iletiim Ekonomik uzaklk: refah dzeyi, doal kaynak, insan kaynaklar, sermaye yaps, ekonomik altyap, teknoloji kaynaklar, milli gelir, satn alma dzeyi

2. Uluslar aras rn Stratejileri rnlerin yabanc pazarlara zg bir deiiklik yapp yapmayaca ile ilgilidir. Ethnocentrc yaklam; yerel pazarda kabul grm rnlerin, yabanc pazarlarda da beeni grecei beklentisi ile mevcut rnler herhangi bir deiiklik yaplmadan, yabanc lke pazarlarna srlr. Polycentrc yaklam; yabanc Pazar beenilerine veya gereksinimlerine uygun rn deiiklikleri yaplarak, farkl bir rn ile yabanc pazara klr. Geocentrc yaklam; lke temeli olmayan, hemen hemen her toplumda uygulanabilen snr tesi, kresel beeni kazanacak rnler gelitirilerek yerel ve yabanc pazarlara srlr. 3. Uluslar aras pazarlara giri stratejileri letmeler ulusal pazarlar iin uyguladklar pazarlama stratejileri zerinde deiiklikler yaparak uluslararas pazarlara girmektedirler. Bunun iin iletmeler uluslararas pazarlara alrken giri stratejileri zerinde detayl olarak almalar yaptktan sonra seim yapmak zorundadrlar. Eer bir firma uluslararas pazarlara girmek istiyorsa, giri stratejileri arasndan mutlaka seim yapmak zorundadr. Bu karar ise pazar potansiyelini, iletme kapasitesini ve pazarn ihtiyalarn gz nne alarak yaplmaldr. Hangi stratejinin karl olabilecei ise iletmenin konusuna ve pazarn karakterine bal olmaktadr. Yine iletme uluslararas pazara girerken, pazarlayaca rnn nitelii, iletmenin kaynaklar, dnlen pazarla ilgili evresel faktrler ve iletmenin kaynaklarn ne lde bu pazara balayaca gibi hususlar gz nnde tutulmaldr. Sz konusu seenekler, en az dzeyde taahht ve kaynak tahsisini gerektiren ihracat ve en fazla yatrm gerektiren dorudan yatrm ile ve bu iki u arasnda yer alan yabanclara lisans verme ve ortaklaa hareket etmektir. Burada dikkat edilmesi gereken ise dorudan yabanc yatrm en riskli seenek olarak grlmesine ramen en fazla getir iyi ve en fazla kontrol salayan seenek olmasdr. a. hracat Uluslararas pazarlama faaliyetleri iinde en kolay ve en az riskli bir yol olan ihracat, bir iletmenin mallarnn geerli olan ihracat ve gmrk kurallar erevesince satlmas olarak tanmlanabilir. Uluslararas pazarlara girite ynetimsel ve finansal kaynaklara ynelik yatrm greceli olarak daha dk olan ihracat, iletmenin mamullerinin d pazarlara sunulmas ve bu pazarlarda satlmasdr. Birok lke pazar yerel retim iin gerekli grlen yeterli byme frsatn sunmamaktadr. hracat ise retimin merkeziletirilmesine imkn tanr ve iletmeye rnlerin farkl pazarlarda satlmasn salayarak, iletmelerin lek

ekonomilerinden yararlanmasna olanak salayacaktr. letmeler ihracat yoluyla uluslararas pazarlara alrken iki yolu kullanmaktadr. Bunlar ise dolayl ve dolaysz ihracattr. Dolayl hracat; ulusal lkede kurulmu bir bamsz organizasyonu iermektedir ve bu bamsz organizasyon yoluyla iletme kendisine ait rn ve hizmetleri dier lkelere satmaktadr. letmeler mallarn yurt iinde arac iletmeler vastas ile darya satmaktadr. Bekli de bu stratejide en nemli konu ihracat yapan firmann ihracat faaliyetleri zerinde ki kontroln byk lde yitirmesidir zellikle d pazarlara yeni alan iletmeler iin bu strateji gerek riskin az olmas, gerekse d pazar bilgisi, d ilikiler ve yatrm miktar gibi ynlerden fazla bir bilgi gerektirmemesi bakmndan olduka yaygn olarak kullanlmaktadr. Ayrca kaynaklarn atl kullanmnn engellenmesi, retim miktarnn artmas ve salayaca kar avantaj ile bu strateji kk iletmeler tarafndan olduka fazla kullanlmaktadr. hracat iletmenin kendi lkesindeki iletmelerden oluan ve farkl isimler altnda dolayl ihracatta yer ald kabul edilen araclarn balcalar unlardr: hracat ticaret firmalar hracat birlikleri hracat ynetim firmalar Yabanc tccar ve temsilciler Piggyback ihracat ( Bir lkede retim yapan iletmenin, mal veya hizmetlerini baka bir lkeye ihra ederken ihra ettii lkede hali hazrda bulunan datm kanallarn kullanmasdr.) Komisyoncular ve yerli tccarlar

Dolaysz (Dorudan) hracat; iletmeler kendilerine ait bir ihracat departman kurarlar ve kendilerine ait olan rn ve hizmetleri d lkede kurulmu olan araclar vastas ile darya satmaktadrlar. Dorudan ihracat gerekletirecek olan iletmelerin ihracat yapaca lkelerde birden fazla balants olmaktadr. Dorudan ihracat yapabilmek iin ok ileri derecede uzman olmak gerekmektedir. Bu stratejiyle iletmeler dolayl yatrma gre datm kanallar zerinde daha fazla kontrol hakkna sahip olmaktadr. Dorudan ihracat olduka sk kullanlan bir stratejidir. Bu strateji ile iletmeler finansal kayba neden olacak riskleri minimize ettikleri iin bu stratejiyi olduka sk kullanmaktadrlar.

b. Szlemeli Giri Stratejileri Szlemeli anlamalar iletmeler arasnda yaplan uzun sreli anlamalardr. Szlemeli anlamalar genellikle teknoloji transferi, srelerin transferi, ticari marka veya insan yeteneklerinin transferini kapsamaktadr. Szlemeli giri stratejileri; lisans anlamalar, franchising, szlemeli retim, ynetim szlemeleri, montaj, anahtar teslimi yap szlemeleridir. 1. Lisans Anlamalar Lisans anlamalar baz iletmelerin uluslararas pazarlara almak iin kullandklar bir stratejidir. Lisans anlamas iki iletme arasnda imzalanan bir szlemedir. Bu iki iletmeden bir tanesi lisans veren (licensor) ve dieri lisans alan (license) iletmedir. Anlamaya gre lisans alan iletme lisans veren iletmenin mallarn retebilmekte veya yine o iletmenin ismini, patent haklarn ve srelerini kullanabilmektedir. Lisan alan iletme ise lisans veren iletmeye bunlarn karlnda royalti demektedir. Royalti (lisans bedeli),lisans veren iletmenin marka, lisans anlamasnn sre si lisans alan iletmenen lkesindeki ekonomik koullara gre deiir. Dnyada birok iletme lisans yoluyla uluslararas pazarlara almaktadr. Bunlardan bir tanesi de Walt Disney irketidir. Bu iletme gelirlerinin byk bir ksmn lisans anlamalarndan kazanmaktadr. Dnyann farkl lkelerinde farkl sektrlerde faaliyet gsteren birok iletme, Walt Disney firmasndan lisans alarak izgi film karakterlerini rnlerinde kullanmaktadrlar. 2. Franchising Lisans anlamalarna belli bir derecede benzeyen franchising, yine iki iletme arasnda yaplmaktadr. Bu iletmelerden bir tanesi franchise veren (franchisor) ve dieri de franchise alan (franchisee) iletmedir. Franchise alan firma franchise veren firmaya belirli bir cret karlnda kendi retim kavramn ve rn adn kullanma hakk verir. Franchising, franchise veren firmann ticari marka, logo, rnler ve faaliyet ynetimine ilikin bilgileri de kapsayacak eklinde top yekn bir pazarlama program sunduu zel bir lisans biimidir. 3. Szlemeli retim Szlemeli retimde, uluslararas pazarlara girmek isteyen firma, o lkede ki yerel retici firmalara rnlerinin retim iznini bir anlama verir. Ancak bu izin sadece retim ile snrldr. Bir d kaynak kullanma yntemi olan szlemeli retimde, pazarlama faaliyetleri bizzat d pazara girmek isteyen firma tarafndan gerekletirilir. Szlemeli retim lisans verme ile dorudan d yatrm arasnda orta bir yoldur. Szlemeli retim yntemi genellikle dk hacimli bir pazar potansiyeline sahip ve yksek tarifelerle korumac bir yapya sahip olan lkelere girite kullanlr. Szlemeli retim yksek tarife engellerini ama konusunda

iletmelere avantaj salamaktadr. Ancak pazar hacmi dorudan yatrm gerektirecek boyutlarda deildir. Szlemeli retim genellikle yerel retim teknolojilerinin yeterli olduu ve pazarlama faaliyetlerinin rn baarsnda nemli olduu durumlarda uygulanmaktadr. Nike, Nokia, Procter&Gamble gibi iletmeler bu stratejiyi kullanmakta ve nemli kar marj salamaktadrlar. 4. Uluslararas Birlemeler ve Satn Almalar (Merger, Acquisition) Birleme ve satn alma stratejileri uluslararas pazara dorudan yatrmn birer tr olarak d pazarlara hzl biimde giri yapmak isteyen iletmeler iin nemli frsatlar sunmaktadr. Satn alma ve birleme kavramlar her ne kadar birlikte kullanlsalar bile eitli ynlerden birbirlerinden ayrlmaktadr. Satn alma, bir irketin baka bir irkete ait hisselerin ounu satn almasdr. Birleme ise iki veya daha fazla irketin bir araya gelerek tek irket olarak Faaliyetlerine devam etmesidir. Trk Telekom irketinin yabanclara satlmas satn alma stratejisine rnek olarak verilebilmektedir. Yine Telsim irketinin ngiliz Vodafone irketine satlmas bu stratejiye rnek tekil etmektedir. irket birlemeleri, iki irketin birleerek tek bir iletme olarak faaliyet gstermesidir. irket birlemeleri de ok eitli olabilmektedir Yatay birleme (horizantal) Dikey birlemeler (vertical Kme, irketler topluluu (conglomerate) Birleme ile firmalar sinerji oluturabilir ve deer katabilirler, esneklie sahip olabilir, uluslararas pazara daha dk maliyet ve riskle girebilir ve daha fazla rekabet gc kazanabilirler. Bu avantajlarn yannda iletmeler u olumsuzluklar ile kar karya kalabilirler. Bunlar; kltrel atmalar, strateji karmaas ve meydana getirilen ortakln, ortaklarn yaamlarndan daha nemli hale gelmesidir. Mesela Mercedes Benz, Chryser i satn ald zaman baarl bir giriimde bulunamamtr. Nedeni ise kltrlerin birbirinden farkl olmas ve sonuta birlikte alma imknnn olmamasdr. Yine Mercedes Benz firmas Japon Mitsubishi firmasn satn ald zaman da ayn sonu ile karlamt. unu unutmamaldr ki satn alma ilemlerinin %50 si baarszlkla sonulanmaktadr.

4. Uluslararas Ynetimsel Stratejiler Ynetimsel stratejiler, bazen farkl lkelerde bulunan alt gruplarn stratejilerini kendi kendilerine gelitirmelerini, bazense kat kurallar ile ana lkeye bal alt gruplar isterler. Uluslararas ynetimsel stratejiler, uluslararas stratejiden oran ve corafik dalmn boyutlar ile farkllarlar. Orann karmakl, farkl blmlerde, endstrilerde ya da blgelerde arttnda uluslararas ynetimsel stratejilere ihtiya duyulur. Ynetimsel stratejiler lke veya is yneticilerinin yerine merkezden ynetilir. Uluslararas ynetimsel stratejiler; ok uluslu strateji, kresel strateji, transnasyonel strateji olarak snflandrlabilir. a. ok Uluslu Strateji Stratejik ve ilevsel kararlar, her lkedeki stratejik is birimlerinde merkeziyetilikten uzaklamtr. ok uluslu bir strateji lke iin rekabete odakldr. Piyasalarn birbirinden farkl olduunu ve lke snrlar ile deitiini farz etmektedir. Baka bir deyile istekler, endstri yap koullar, politik ve hukuki yap, sosyal normlar lkeden lkeye gre deiir. Bylece her lkede isletme uluslararas rekabeti arttrabilir. Fakat baka bir ynden ok uluslu strateji, lek ekonomisine ulalmasn engeller ve maliyeti yksektir. ok uluslu strateji, Avrupadaki kltr farkllklarndan dolay daha belirgindir. Dnyann en ok tannan gda isletmelerinden bazlar (Knorr orbalar ve soslar, Skippy fstk ezmesi) ok uluslu stratejiyi izlemektedir. Fastfood irketlerinde de CEOlar, gda markalarnn corafi snrlar olduunu belirterek, mdrlerine, isletmelerini yerel zevklere adapte edebilmeleri iin geni yetkiler verirler. Bu uygulama ok uluslu stratejiye rnektir. b. Kresel Strateji Kresel rnlerin farkl lkelerde standardize edilmesi zerine kuruludur. Bunun sonucu olarak rekabet stratejisi merkez brodan ynetilmektedir. Stratejik is birimleri birbirlerinden bamszdr ve merkez bro tarafndan entegrasyon salanr. Bylece kresel strateji farkl lkelere sunulan standardize bir rn ve merkez bro tarafndan ynetilen rekabeti stratejiyi temsil eder. Bundan tr, kresel strateji lek ekonomisini vurgular ve merkez bro veya baka piyasalardaki brolarn yapt yeniliklere, bululara byk frsatlar tanr. Kresel strateji bunlara ramen yerel piyasalara duyarllktan yoksundur ve lkeler arasnda olan koordinasyon ve operasyon kararlarndan dolay uygulanmas zordur. Kresel stratejide verimli ilemlere ulamak, kaynaklar paylamay, koordinasyonu ve is birliini gerektirir. Stratejinin uygulanmasna rnek olarak Japon isletmeleri verilebilir.

c.

Transnasyonel Strateji

Hem kresel verimlilie hem de yerel duyarlla ulamaya alan ynetim seviyesi stratejisidir. Transnasyonel stratejinin hedeflerine ulamas zordur. nk bir hedef kresel entegrasyonu gerektirirken, dieri yerel esneklii gerekmektedir. Bylece transnasyonel stratejiyi uygulamak iin esnek koordinasyona gereklilik duyulur. Birbirine bal bir a, ortak bir vizyon ve bireysel katlmlar gereklidir. Gerek anlamda tam bir transnasyonel stratejiyi oluturmak hedeflere ulamaktan daha zordur.

LIDERLIK
Liderlik; rgt amalarnn gerekletirilmesi iin, rgt personelinin gereksinimlerini, bireyler, gruplar ve evre arasndaki ilikileri dzenleyen, bireyler ve birimler arasnda iletiim, etkileim ve egdm salayan bir sretir. Liderlik iin zeka, eitim ve deneyim nemlidir. Liderler sadece yeni gruplarn olumasnda deil, ayn zamanda yelerinin kart mesleki ballklar nedeniyle paralanabilecek duruma gelmi gruplar birletirip, bir arada tutmak iin de grev yaparlar. Liderlik davranlar ile lider davranlar arasnda fark vardr. Liderlik davranlar belirli bir davran grubuna girmesine karn, liderin davranlar hem liderlik, hem de liderin davranlarn kapsar. Liderlik davranlar, ortak bir sorunun zm iin etkileim yaps kurmak, lider ile grup yeleri arasndaki ilikileri, iletiim kanallarn ve rgtn ileyiini belirtmek, rgt iinde gven, sayg, itenlik ve arkadalk oluturarak, ynetim anlayn gerekletirmeyi gerektirir. Liderliin etkili ve verimli olabilmesi iin, liderin grup amalarnn gereklemesine katkda bulunmas, rolnn iyi belirtilmesi ve kabul edilmesi, grup karar ve eylem yollarn doru seebilmesi, grup gereksinimlerini karladnn yelerce grlmesi, grubun yaama ve baarsn salamas gerekir. rgtte planlama eksiklikleri, deien evre koullar, rgtn havas, iletiim sistemi, kararlara katlma, toplumsal denetim, stat ve roller gibi rgtn i dinamikleri ile rgt yelerinin dier rgtlerle ve d evre ile ilikileri, srekli deiiklik istekleri, rgt yelerinin beklentileri ile gdleri arasndaki uyumsuzluk rgtte lidere duyulan gereksinimin balca nedenleridir. Max Weber, lider tiplerini yle belirtmitir: Geleneksel lider: Geleneklere bal lider tipidir. Karizmatik lider: Belirli bir toplumun tarihsel, geleneksel, ekonomik,

toplumsal ve kltrel koullarn hazrlad bir ortamn adamdr. O, devrimci nitelie sahiptir. Doutan yada doal lider de denilir. Yasal lider: Ynetme ve emretme gcn yasalardan alr. Teknokratik lider: Bir konudaki uzmanl ile kendini kabul ettirir.

Bir baka gre gre lider tipleri aadaki gibi ayrlmaktadr:

 ve

rkek tip lider: nsana ve retime ilgisi az, vaktini baarszlk korku

endiesiyle geiren liderlerdir. isteyen, astlarnn kendisini sevmesini ve ilerinde mutlu olmasn isteyen lider tipidir. tutmak isteyen uzlamac bir tutum isteyen lider tipidir. ii bitirince yeni iler arayan, rgtte karlkl gven ve sayg ilikisi iinde ileri yrtmek isteyen lider tipidir. Baaran tip lider: Hem insana, hem de retime fazla deer veren, bir Kurnaz tip lider: retim ve insana ilgiyi belli dzeyde ve dengede Arkada tipi lider: nsana ok deer veren, insanla arkadalk kurmak

zellikleri; Gnmzde liderler ve lider yneticiler, klasik yneticilere gre farkl nitelik ve zelliklere sahiptir. nk amz, rgtsel ve ynetsel bakmdan karmak ve btnleik bir yap arz etmektedir. Lider yneticilik, renilebilen, bilimsel ve sanatsal boyutu olan bir meslektir. Lider yneticilikte, bireysel akl yerine ortak akl; birey yerine ekip; emir yerine koluk; yneticilik yerine liderlik; sonu odakllk yerine sre odakllk; ok almak yerine akll almak esastr. Lider yneticilik, vizyon yaratabilen ve yaatabilen; arzulanan gerein ve hedefin fotorafn ekebilen; bu hedef ve ama tablosunun grnrln salayabilen; sz konusu grnty eriilir ve uygulanabilir klan kiidir. Liderlerin ve lider yneticilerin genel nitelikleri ve zellikleri yle sralanabilir: Karizmatik olmak Misyon sahibi olmak Vizyon sahibi olmak Gl olmak Giriimci, yeniliki ve yaratc olmak Hrsl ve heyecanl olmak Etkili iletiim kurmak stn bir kiilik sahibi olmak; olgun ve drst olmak Pozitif(olumlu) olmak nanl olmak Azimli ve ok alkan olmak Baarl ve olumlu bir imaj olmak Etkili konuma yapmak ve iyi bir hatip olmak Gven duymak ve gvenilir olmak

Genel kltr sahibi olmak Cesur, dayankl, salkl, sabrl ve soukkanl olmak Kararl ve tutarl olmak Alak gnll ve hogrl olmak Ciddi, samimi, ak szl ve gler yzl olmak Hatalar tekrarlamamak ve tecrbelerden ders almak Zaman iyi kullanmak zel yaam dzenli ve dzeyli olmak

Liderlik aslnda kiide ya vardr ya da yoktur. Fakat liderlik vasflarnn sonradan gelitirilebildii de bilinen bir gerektir. Bu liderlik, ynetici gelitirme programlarna katlma ve takip etme ile ve biraz da bu konuda istek ve azim gsterme neticesinde gelitirilebilir. Grevleri; Ama ve politika belirlemek, ilke ve hedefleri tespit etmek Temsil nitelii tamak Ekip kurmak ve ekip almas yapmak Sorun zmek Karar vermek Hakemlik yapmak Koordinatr olmak lham vermek ve gdlemek nerilerde bulunmak rnek olmak nc ve rehber olmak nsan odakl olmak Sosyal ynl ve da dnk olmak Disiplinli olmak ve disiplini akllca kullanmak Frsatlar deerlendirmek Dinlemek Hizmet etmek ve hizmete nem vermek Gvenlik salamak birlii salamak Bask gruplarn nemsemek Paylamc ve katlmc olmak Risk almak Sorumluluk almak Takdir etmek ve tecziye etmek Liderlii korumak

Gelecein yneticilerinin bu gibi kriterlere dikkat etmeleri gerei bulunmaktadr.