HAMLETI

Uilliam Shejkspir (ndryshe nga qe kemi njohur)

Dramaturgu dhe poeti I madh anglez Uiliam Shekspir sht njohur si shkrimtari m I madh I t gjitha kohrave.Shum thuhet per identitetin e tij por duket sikur t gjitha qndrojne n statusin e thashethemeve t gazetave angleze.Shekspiri shkroi s paku 36 drama 154 sonete dhe disa poezi.T pakte jan ata q nuk kan degjuar mbi artin e tij dhe q nuk jan ndikuar nga frazat e tij te prsosura e te paarritshme. Ajo ka ata t gjith din mbi jetn e tij eshte se ai lindi m 1564 n Stratford on Avon dhe q ka vdekur po aty n vitin 1616. Duke vlersuar argumentet e skeptikve dhe kundrargumentet me nj t menduar ortodoks arrijm t pranojm gjithka na thuhet.Shumica e dokumenteve pohojn se Uilliam Shekspiri sht pseudonimi I grofit nga Oksfordi Eduard de Ver ,ndrsa Ulliam Shekspir sht nj tregtar I sukseshm q puna e oi ne Londr por q ska pasur asnj lidhje me teatrin e aq m pak me t shkruarin e dramave.N fakt ideja q Shekspiri ishte dramaturgu m I madh I t gjitha kohrave lindi m 1623 , 7 vjet pas vdekjes s tregtarit Shekspir kur u botuan dhe fashikujt e par t veprave te Shekspirit.Botuesit patn perfshire n to nje parathenje ku aludohej (nuk thuhej direkt )q autori i ktyre veprave ishte nj njeri nga Standford on Avon.Versioni I prgjithshm I biografis se Shekspirit sht pak a shum ky:I ati I Shekspirit Xhon dikur shum I pasur ra n nj situat t vshtir dhe I vogli Uilliam u detyrua t rritej n varfri. Perballe kesaj ai u shkollua ne shkollen kalasike te stanfordit ku u njoh me letersin klasike dhe me gjuhen latine.

Kur ishte 18 vje Uilliami pati nje miqesi me Vajzen e re En Hatavaj me t ciln u dashurua dhe lidhi kuror.Pas disa muajsh Eni lindi dhe pas 2 vjetsh ajo lindi binjak.Kshtu ende pa mbushur 21 Uilliamit I duhej t mbante te shoqen dhe 3 fmijet.Nuk thuhet asgj mbi 6 vitet e fundit te jets s tij.Por n fillim t vitit 1950 ai ishte ne Londer si antar I nj trupe aktorsh.Ai ishte nj aktor shum I mir por pjesn m t madhe t kohs e kalonte duke shkruar drama apo poezi.Ne 1598 ai vlersohet si shkrimtari m I madh anglez I t gjitha kohrave,qndron n Londer 20 vjet, koh gjat s cils shkroi 36 drama 154 sonete dhe disa poezi .Pas disa vitesh u b aq I pasur sa arriti t blinte nj shtpi t shtrenjt n Stranford on Avon..Ai nuk botoi asnj nga dramat e tij me njohura ,megjithat botuesit skrupuloz kuptuan q n to fshihej nj bashkpunim ndaj ilegalisht botuan gjysmat e tyre.Dhe pse keto botime ishin t ngatrruara e t paarrira Shekspiri nuk nderhyri.M 1612 n moshn 48 vjecare papritur ndaloi s shkruari dhe u kthye pr s dyti te e shoqja n Stranford.Vdiq aty dhe u varros n oborrin e kishs edhe pse vari nuk prmban emrin e tij ,jo shum m von n murin e afrt sht ngritur nj prmendore e tij.Tri jav para vdekjes ai shkroi testamentin ku pothuajse gjithe pasurine ia linte vjazes s madhe Suzanes.Ajo dhe pasardhsit e saj jetuan n shtpin e tij n Stranford derisa vdiq edhe antari I fundit I gjinis n vitin 1870. Gjith ajo ka dim pr t nuk sht e bazuar n fakte: asnj msues I shkolls s Stanfordit nuk ka pohuar se I ka dhn msim nuk I dihet ndonj bashke nxenes dhe nuk ka asnj t dhn se ai ka qen aktor.Pr shkak t interesimit t madh pr Uilliam Shekspirin breza t tr studiuesish kan krkuar informacione per gjeniun m t madh t letrave n bote.Sipas renditjes t t dhnave del se gjith ka thuhet pr t n epokn e tij jan vetm 30 shnime te rastsishme.Kemi shum dokumente per Frensis Bekon, per mbretreshn Elizabet, Ben Xhonsonin apo Edmund Spenserin po pr kt gjeni asgje.Madje dime shum m shum pr nj aktor q ka jetuar para tij;Xhon Lilin.

Por far mund t thuhet pr dorshkrimet e dramave t shkruar me doren e Shekspirit.Keto t fundit nuk ekzistojn gjithka na ka ngelur nga dora e tij brilante jane vetm 6 firma eshtjesh gjygjesore.Nga sa gjykohet prej dekumenteve ekzistuese rezulton q mjeshri me I madh I fjales t jete analfabet.fare eshte dhe me e tmerrshme eshte se njeriu qe ndrioi mendjet e njerzve t t gjith epoks s tij I la t bijat analfabete nqoftse Shekspiri do t ishte m t vrtet Shekspiri ky do te ishte rasti i vetm n histori q nj shkrimtar kaq I madh ti lje fmijet e vet pa shkoll.Ne testamentin e tij jepen dhe detajet m t hollsishme mbi pronat dhe pasurit e tjera por asgj mbi dramat e tij t pabotuara q ishin asokohe rreth 20 t tilla.Ne momentet kur vdisnin shkrimtart e shquar bheshin ceremoni pompoze ku shkrimtart thurnin lavde pran trupit t t ndjerit koleg t tyre por asgje e till nuk u b pr t.Ben Xhonsoni q e quante veten mik t shkrimtarit nuk e pa me vend q t shkruante 2 fjale pr mikun e tij t talentuar. N veprat q ka shkruar Shekspiri duhet t ishte nj njeri shum I arsimuar mjafton t hedhim nj vshtrim mbi pasurin e fjalorit njohjen e gjuhs frnge e latine shfrytzimin e sakt t terminologjis ligjore dhe njohjet e shumta nga fusha e letrsis klasike.Nga ana tjetr t gjith jan t t njjtit mendim q Shekspiri jo vetm q nuk ka shkelur n universitet po zor se t ket mbaruar gjimnazin. Por si doli teoria me emrin e panjohur te Eduard de Veri.Per Eduard de Veri dihen shum gjra nj pjes t s cilave I gjejm t pasqyruara n dramat e tij.Ka lindur m1550 ka qen trashgimtar I grofit te Oksfordit,shum I pasur dhe aristokrat I lart.Eduardi I ri u sterivt me stilin e zakonshm pr lordt e rinj studioi pr kalorsi gjueti ,culture ushtarake,si dhe pr muzik dans. Me msues privat ai studioi frngjisht e latinisht.Diplomn e mori n universitetin e Kembrixhit ndrsa magjistratur n Oksford.Pas studimeve punoi si avokat n zyrat m t njohura avokatore t Londres.Kur ishte 12 I vdes I ati dhe mirret nn kujdestari nga Uilliam Sesili ,besnik mbretror I Anglise si dhe kshilltar I mbretreshs Elizabet .N moshn 20 vjeare ai u nis pr n oborr ku e impresionoi s teprmi mbretreshn si nje djal I zgjuar e simpatik.n moshn 21 vjecare de Veri martohet me t bijn e Uilliam Sesilit.

Kjo martes uditi rangun e lart pasi marrdhnia e tyre kisht qn shum vllazrore.N moshen vjeare ai kreu njdhtimne europe ku vizitoi francen dhe gjermanin er shume muaj ndenji ne itali ndersa po kthehej per ne angli ai u sulmua nga piratet qe donin ta merrnin peng.Ai u perpoq ti bindte me sukses se ai ishte nje mik I mbretereshes .Nje skene e ngjashme ndodh dhe me heroin tek tragjedia hamleti..9 muaj asi la angline e shoqja i lindi vajze por ai e akuzoi te shoqen se femija nukishte i tij dhe e ndau.Mendimet e tij ishin te pabaza de ai e kuptoi gje qe I ktheu perseri bashke skema te ngjashme pershkruhen tek cdo gje eshte mire kur perfundon mir otello perrallle dimri etj.De veri ishte njeri qe prishte pa hesap dhe pas vdekjes tese shoqes qe I la pas dhe 5 femije te tjere situate u rendua dhe me.I quditshem eshte fakti qe mbreteresha elizabet I akreditoi atij nje pension prej 1000 funt te barasvlefshme me 100 mije dollare te sotem qe vazhduan ti jipen atij dhe pas vdekjes se saj nga pasuesi xhejms 1. Ne djalerine e tij eduardi kishte shkruar vjersha me emrin e tij por pas marrjes se pensionit te majme ai nuk publikoi me asnje veper pasi kjo do te ishte nje cnderim qe do i behej titullit te lordit sipas mendesive qe ekzistonin ne oborr.Eshte e cuditshme se vetem pak vite pas marrjes se pensionit filluan te dilnin ne treg disa vepra te botuara nga nje autor I panjhur me emrim UILLIAM SHEKSPIR.Mendohet qe nje nga arsyet pse ai mori pensionin eshte fakti qe ajo donte qe ne veprat e tij te glorifikohej figuara e saj si nje udheheqese e sukseshme dhe ne qofte keshtu ajo ka bere nje nga zgjedhjet me me mend qe nje udheheqes mund te kishte bere.

Qe kur mori pensionin De Veri dikur shume aktiv do te shkeputej pothuaj nga te gjitha aktivitetet e oborrit thuhet se 15 vitet e fundit ai ka shkruar dramat e tij me te medha dhe poezite qe e bene emrin e Shekspirit te njohur.Vdi ne 1604 ne kohen e epidemise se murtajes .Ai u varro sne hakni jo larg stratfordit.Por cilat jane arsyet qe e bene autorin ti prodhonte veprat me pseudonym. 1Ne ate kohe ekzistonte ligji qe I pengonte oborrtaret qe te shkruanin vjersha per botim ose pjese per teatro komerciale 2 Ne veprat e tij ai pershkroi personazhe te oborrit dhe identifikimi I ndonjerit prej tyre do te qonte ne skandal 3Disa nga poezite e tij ju dedikoheshin vajzave te tjera cka do te ne irritim e te shoqes e me tej ne ndarjen e tyre 4Disa nga poezite e tij ju dedikohen figurave mashkullore cka ve ne pyetje preferencat e autorit.

Mbase asnjera nga keto shkaqe nuk eshte bindese por ngelen disa pikpyetje se pse ju dha pensioni ,pse u shpetonte gjithmone dueleve shkak I te cilave ishin vete veprimet e tijsi dhe pse nuk u botua asnjehere asgje ne emer te tij.po si arriten q eta fshehin kete figure pas nje tregtari te paarsimuar ne te vertete eshte shume e lehte te genjesh .ben xhonsoni qe eshte autori I parathenies se botimit te pare me vjershaka future aty nje disa fjali te dyshimta e te paargumentuara qe njoftoni se autori rridhte nga Stratford on avon.ne te njejten menyre mendohet te jete venepermendorja me nje mbishkrim me fjale te dyshimta ndonese lavderuese.thuhet se ka 2 marrdhenie mes autorit dhe vepres 1 kur autori eshte hija e librit 2 kur libri eshte hija e autorit mbase Eduardi ose uilliam ose henry ose kushdoqofte ka pasur te drejte qe e ka lene veten ne hije sepsen ka shume tek vepra e tij qe ia vlen te nxirret ne drite.

Hamleti

Burime kulturore per ju me kohe te kufizuar

Hamleti
1 Hamleti takon fantazmen ete atit

Hamleti
2 Hamleti meson se eshte xhaxhai I tij klaudi qe I vrau te atin dhe qe u martua me te emen.

Hamleti
2 Klaudi eshte bere shume shpejt mbret.

Hamlet
3 Kjo eshte shqetesuese

Hamleti
4 Fantazma kerkon kakmarrje

Hamleti
5 Hamleti eshte dakort.

Hamleti
6 Miqte e tij betohen te ruajne sekretin.

Hamleti
7 Nderkohe keshilltari I mbretit Poloniusi takon te bijen ofeline qe eshte e shqtesuar nga Hamleti.

Hamlet
8 Hamleti po sillet si I cmendur.

Hamleti
9 Mesojme se Fortinbrasi, mbreti I Norvegjise pushtoi Polonine ne vend te Danimarkes.

Hamleti
10 Mberrin nje trupe aktoresh

Hamlet
Nje loje brenda lojes

Hamleti
10 Mberrin nje trupe aktoresh

Hamlet
Nje loje brenda lojes

Vrasesi I Gonzago

Hamleti
11 Shfaqja permban vargje qe kerkojne te inkriminojne Klaudin dhe Gertuden.

Hamleti
11 Shfaqja permban vargje qe kerkojne te inkriminojne Klaudin dhe Gertuden.

Hamleti
12 Hamleti deshperohet nga paaftesia e tij per te vrare Klaudin.

Hamleti
13 Hamleti vret aksidentalisht Poloniusin.

Hamleti
14 Klaudi do qe Hamleti te shkoje ne Angli.

Hamleti
15 ku dhe do te ekzekutohet

Hamleti
16 Ofelia eshte cmendur nga vdekja e te atit dhe nga sjellja e Hamletit.

Hamleti
17 Laerti, vellai Ofelise betohet per Hakmarrje.

Hamleti
18 Hamleti kthehet ne Danimarke ku Klaudi ka pergatitur nje duel mes tij dhe Laertit

Hamlet
19 ku ne rast se fiton do I jape nje kupe vere te helmatisur
The image cannot be displayed. Your computer may not have enough memory to open the image, or the image may have been corrupted. Restart your computer, and then open the file again. If the red x still appears, you may have to delete the image and then insert it again.

Hamleti
20 Ofelia vdes

Hamleti
22 Rosenkrantzi dhe Guildersterni vriten

Hamleti
22 Mbreteresha aksidentalisht helmohet

Hamleti
23 te dy duelistet helmohen.Laerti kupton ndodhine dhe Hamleti vret mbretin

Hamleti
24 Laerti vdes

Hamleti
25 Fortinbrasi vjen nga Norvegjia dhe kupton masakren

Hamlet
25 Hamleti vdes

Hamlet Fabula /Nenfabulat

Fabula kryesore
Melankolia e Hamletit Hakmarrja per jeten e mbretit Hamlet Marrveshjet me Fortinbrasin Kurthet dhe dredhite Dashuria e Ofelise dhe Hamletit Laerti ne France Hakmarrja per vdekjen e Poloniusit Cmenduria e Ofelise

Nenfabulat Familja e Poloniusit

Hamlet
temat
hakmarrja cmenduria lakmia Udheheqesi ideal spiunimi Fuqia e artit

Hamleti -- Akti I
Skena 1 Horati flet me fantazmen Skena 2 Klaudi ne keshtjelle Merzia e Hamletit Horati I thote Hamletit per fantazmen Skena 3 Poloniusi dhe Ofelia I thane lamtumire Laertit

Skena 4 Hamleti duke pritur fantazmen (I ngjashem me Orestin)

Skena 5 Hamleti dhe fantazma

Hamlet -- Akt II
Skena 1 Polonius/Rejnaldo Shprest e ofelise mbi dashurine e Hamletit Skena 2 Klaudi me Rosenkratsim dhe Gildensternin Poloniusi I reporton Hamletit

Hamlet -- Akti III

Skena 1 Hamleti I flet Ofelise pothuaj si nje I panjohur cka e frikeson Ofeline Skena 3
Klaudi/Hamleti

Skena 2 Hamleti krijon teatrin provokues

Skena 4 Gertruda/Hamlet Hamleti vret Polinusin

Hamlet -- Akti IV
Skena 1 Gertruda/Klaudi Skena 2 Rosenkratzi dhe Gildensterni Kerkojne Hamletin Skena 3 Klaudi dergon Hamletin Angli

Skena 4 Hamleti sheh Fortinbrasin Skena 6 Gertruda Cmenduria e Ofelise Kercenimi I Laertit

Skena 7 Horati merr nje leter nga hamleti

Skena 8 Klaudi dhe Laerti planifikojne kunder Hamletit Gertuda raporton vdekjen e Ofelise

Hamlet -- Akti V
Scene 1 Skena tek varrezat Varrmihesit /Hamlet Varrosja e Ofelise Scene 2 DYLUFTIMI Hamleti/Horati Sfida eLaertitper duelin Vdekja e Gertrudes/Klaudi Vdekja e Laertit/Hamleti Fortinbrasi

Tragjedia e Hamletit:

Tragjedia e Hamletit:
Princi Hamlet kthehet nga studimetdhe zbulon se I ati ka vdekur dhe e ema eshte martuar me vellain e te atit mbretin Klaudius.

Per me teper Klaudi e ka shpallur veten mbret.

Sikur kjo te mos mjaftonte do te shfaqet fantazma e te atit qe do ti zgjoje atij ndjenja e detyra te reja. . . . Ai I rrefen Hamletit se eshte vrare nga Klaudi Dhe kerkon hakmarrje nga Hamleti.

Reagimi I Hamletit
Ai fillon te beje lojra fjalesh shumkuptimeshe. Ai sillet ne menyre te cuditshme me vajzen qe e donte ,Ofeline. Ai dyshon per gjithcka.

Pse sillet ne kete menyre Hamleti?

A eshte ai me te vertete I cmendur?

A do te vendose ai se si duhet te veproje? A duhet ta vrase ai xhaxhain e tij?

Tragjedia e hamletit u luajt per here te pare ne teatrin Globe ne Angli. Teatri u hap me 1599

Ne po te njejtin teater u vune ne sken per here t5e pare dramat e tjera te Shekspirit.

Teatri mendohet te kete qene ne formen e nje poligone 6 kembesh dhe mendohet te kete qene I hapur.

Skena ishte ndertuar ne menyre te tille qe aktoret te ishin mjaft prane auditorit.

Teatri si pothuajse cdo teater tjeter I kohes kishte dy dyer qe simbolizonin hyrjen per ne parajse dhe hyrjen per ne ferr. Fantazma e mbretit Hamlet hyn pikerisht nga njera prej ketyre dy dyersh.

Periudha ne te cilen shkroi Shekspiri njihet si periudha elizabetiane per shkak te mbreterimit te mbretereshes Elizabete e cila ishte nje admiruese e madhe e vepreave te Shekspirit (15581603).

Hamleti eshte shkruar ne varg te parimuar (ne vargje te barrdha).

Shekspiri perdor pentametrin jambik per te krijuar ndjesite tingelluese.

Ashtu si muzika pentametri jambik k a aftesine e krijimit te nje ritmi qe rrit ndjesine emocionale. Kjo arrihet me nje zanore te patheksuar dhe zanoren vijuese te theksuar: To BE or NOT to BE . . . Eshte pak a shume e ngjashme me tingullin: daDUM daDUM

Perpara se te nisni ta shihni kete prezentacion mendoni

Kush mund te jete mbreti neqoftese vdes Klaudi? Neqoftese hamleti do te ishte miku juaj si do ta keshillonit ju ate? Si kalon pushteti ne familjen mbreterore?

Hamleti mendon se fantazma e te atit po I kerkon hakmarrje. Si do te reagonit ju ne kete situte? Pse? A mendoni ju se hakmarrja eshte menyra e duhur per te zgjidhur te tilla qeshtje? Pse?

 Origjina e emrit hamlet vjen nga danishtja Amleth qe do te thote I budallallepsur ose I magjepsur.mendohet qe vete shekspiri te kete luajtur rolin e fantazmes te se atit.

Hamleti shte shkruar ne nje gjuhe poetike qe permban me shume dramacitet se sa narracion incidente qe zgjojne meshire si dhe frike per te permbushur keshtu katarsisin emocional. Heroi jone tragjik Hamleti kalon neper nje diversitet ndjenjash . meshira jane ngihet mbi faktin se fatkeqesite e tij jane me lart se ato cka perballon nje njeri I zakonshem. Ne strukture nendarjet e akteve sipas teksteve moderne nuk ishin te planifikuara Shakespiri dhe u shaqen 50 vjet pasi u shkrua. Ngjrjet fillojne 2 muaj pas frasjes se mbretit hamlet. Akti II zhvillohet 2 muaj pas aktit te pare , dhe Akti III ndodh nje jave me vone. Ndonese Akti IV ndodh pa pushimdia mund te mendojne se Laertit I duhej kohe qe te merrte vesh vdekjen e te jatit dhe te vinte nga Anglia ne Danimarke. Akti V duket qe ndosh puthuajse menjehere pas ardhjes se Hamletit. Uniteti I vendit eshte me I madh se ai kohor pasi pothuaj cdo ngjarje ndodh ne Elsinore. Shekspiri shpesh ne skena te ndryshme perdor strukturat paralele keshtu pershembull keshillat e Laertit ndaj se motres ndicen nga keshillat qe Polonius I jep te birit.

Drama fillon me shfaqjen e fantazmes se mretit te vdekur te Danimarkes I cili shetit ne ankth e siper . Rojet e tmerruara nfa fantazma therrasin ne shoqerine e tyre dhe Horatin nje njeri me skeptik e me te ditur nga ata. Kur ai sheh shembylltyren ish mbretit vendos ti thoje princiit te tij Hamletit I cili eshte njekohesisht dhe nipi I mbretit aktual Klaudius, I cili jo vetem qe mori kuroren e mbretit por u martua dhe me te vene e te vellait., Gertrude. Klaudiusi duket ne pamje te pare nje mret I zoti I cili eshte ne gjendje te menagjoje situaten diplomatike me princin e Norvegjise Fortinbras. Por Hamleti eshte shum I konfuz mbbi martesen e Gertudes me Klaudiusin. Menjehere pasi takon fantazmen e se atit Hamleti e pranon urdhrin e te jatit per hakmarrje. Megjithate Hamleti eshte I pasigurte mbi fajesine e xhaxhait ne kete menyre ai vendos te krijoje situata qe imponojne. Lordi Polonius mendonte se cmenduria e Hamletit vinte nga dashuria e tij per te bijen ofeline Klaudius e Gertruda therrasin 2 nga miqte Hamletit Rosenkrantz e Guildensternper te zbuluar cka nuk shkon me te. Nderkohe qe Poloniusi krijon nje loje per te zbuluar ne cmenduria e princit vinte nga dashuria apo jo hamleti krijon paralelisht lojen e tij me aktoret qe kishin mberitur ne keshtjelle per te zbuluar reagimin e mbretit.

Poloniusi e Klaudius pergjojne takimin e hamletit me Ofeline takim gjate te cilit Hamleti shpalos gjithe vrerin e tij ndaj femrave dhe marteses. Klaudi del ne perfundimin qe I nipi as nuk eshte I cmendur dhe as nuk eshyte I dashuruar ,ai eshte thjesht nje kercenim qe duhet eleminuar dhe prandaj ai vendos q eta qoje te nipin ne Angli. Gjate drames Klaudi del nga shfaqja duke provuar keshtu fajesine e tij.Hamlet gjen nje mundesi te mire per tu hakmarre ne momentin kur niset per te takuar Gertuden ,por nderkohe Klaudi po lutej, Hamleti stepet pasi neqoftese e vret duke u lutur shpirti I klaudit mund te shkoje ne parajse.me pas Hamleti I hakerrehet te jemes se si mundi ajo te martohej me xhaxhain e tij vetem nje muaj pas vdekjes te se atit dhe matet per ta vrare.Polinusi qe po spiunontepas perdes kerkon ndihme por Hamleti duke kujtuar se ishte Klaudi e vret ate.Me pretekstin se donte ta mbronte nipin nga faji qe sapo kishte kryer Klaudi vendos ta qoje te nipin ne angli ku sipas nje letre qe u jepte Rosenkrantzit dhe Guildensternit I nipi do te ekzekutohej. But Claudius sends with the three men a letter asking the King of England to execute Hamlet.Nderkohe Laerti I biri I Poliniusit vjen nga franca dhe betohet qe do te hakmerret ndaj Hamletit. Klaudi e bind Laertin se Hamleti eshte teresisht fajtor.

Krejt papritur anija ku ndodhej Hamleti sulmohet nga piratet cka I jep mundesi atij te arratiset .kur ai arrin Klaudi ngre nje gracke tjeter,nje duel me Laertin ne te cilen vdekja e Hamletit ishte e sigurte.Klaudi helmon kamen me te cilen do te luftonte Laerti dhe pergatit nje shishe me vere te helmatisur si dhurate neqoftese I nipi do te fitonte ndaj Laertit .Por Ofelia e motra e Laertit dhe e dashura e zemres se Hamletit eshte cmendur nje cmenduri kjo qe I merr dhe jeten. Kur Hamleti arrin ne varimin e saj thote mbi trupin e saj te vdekur gjithcka nuk mundi ti thoshte dot gjate asaj cmenduriete rreme.Por fjalet e bukura te dashurise nuk e prekin Laertin dhe te dy perleshen para varrit te Ofelise.Ne Elisor Hamleti I thote Horatit qe kishte shkembyer letren e tij me ate te Rosenkrantzit dhe Guildensternit gje cka I qonte te dy ata drejt ekzekutimit.

Gjate duelit Gertruda pi per fitoren ete birit nga shishja e helmatisur cka e qon ate drejt vdekjes se sigurte. Laerti me pas plagos Hamletin me shpate por gjate duelit ato shkembejne shpatat dhe tashme do te ishte Hamleti ai qe do te plagoste Laertin. Tek Gertruda bie ajo zbulon hilen e Klaudit dhe pak pas saj do te jete laerti ai qe do te kuptoje kurthin por tashme eshte teper vone. Hamleti vret Klaudin dhe I kerkon ndjese Laertit ne preg te vdekjes ..Nderkohe qe Hamleti po jep shpirt ai arrin te degjoje tamburet e ushtrise se Fortinbrasit qe marshon ne danimarke pas fitores me Polaket dhe shpreh qe Fortinbrasi duhet te jete mbreti I ri I Danimarkes Fortinbrasi hyn sebashku me ambasadoret angleze, te cilet shpallin vdekjen e Rosencrantzit dhe Guildensternit are dead. Horati na tregon historine e Hamletit nderkohe qe trupi I tij hiqet me skena me gjithe nderimet. Hamleti ishte nje I ri I edukuar me se miri ne Universitetin e Vitenbergut ishte djali I perkedhelur I nje ati heroic ,I pajisur me te gjitha virtytet intelektuale e morale dhe befas krejt papritur e pakujtuar atij I shembet gjithcka mbi koke.Vullneti dhe energjia I shemben ai demoralizohet deri sa nuk eshte me ne gjendje as te vrase veten. Pafucia e tij del qarte tek Kjo bot u shthur!O prapesi ,o drec Une paskam lindur te te ndrec

Shume studiues duke perfshire ketu dhe Geten jane te mendimit se Hamleti eshte nje djalosh I pavendosur por fakti qe ai shtyn hakmarrjen eshte se dhe vete fantazma e te jatit nuk e bindi mbi fajesine e vellait te mbretit Hamlet.Ai gjen nje maske shume te mire pas te ciloes mund te fshihet:cmendurine ai madje perdor dhe nje shfaqje teatrele per te zbuluar shfaqjen e pashmangshme te fajesise ne gjestikulaturen dhe qendrimin e Klaudit, per me teper fakti qe ai eshte I gatshem te vrase miqte e tij Rozenkracin dhe Gildensterninripohon vullnetin e tij per ta permbushur betimin qe kishte bere.

I vellai I saj laerti eshte nje djalosh I pamenduar qe turret me kamen lart per tu hakmarre ndaj tea tit I cili ishte vrare duke spiunuar dhe Laerti genjehet menjehere nga mbreti duke u drejtuar keshtu nga Hamleti.Po Laerti eshte nje trim me shpirtin kryengrites por qe behet vegel e njerzve qe perdorin ndjenjen e tij duke efutut keshtu ne qorrsak,Laerti behet gati ta vrase hamletin dhe ne mes te kishes dhe kur Hamleti mori hak ndaj te atit burrerisht Laerti I ngre pusi Hamletit duke e vrare me pas.mes ketyre dy figurave gjendet Horati nje njeri pa ndonje prike te madhe po qe nuk shkon nga ana qe peshon peshorja efuqise po andej nga anon e drejta.ai merr detyren e tij si mik duke iu bere krah Hamletit ne momentet kur ai ishte me I perbuzur dhe me I urryer se kurre.Nuk flet shume,nuk qahet fare,dhe rralle keshillon.ne njekeshtjelle te mbushur nga intriga dhe vese Horati eshte I vetmi shembull I besnikerise nderit dhe dinjitetit.Nder te vetmet gjera qe mund te ngushelloje lexuesin e vepres eshte se ekzistojne miq gjer ne vdekje te tille si Horati.

Hamleti ka dy aftesi kryesore : gjakftohtesine ne kohe rreziku si dhe shpejtesine rrufe ne vendim. Hamleti eshte piktura me e pasur dhe eme e thelle qe ka dale nga pena e Shekspirit I cili ne fytyren e tij ka pikturuar veten. Ofelia e dashura fatzeze e hamletit eshte nje nga figurat me tragjike e me patetike te teatrit Shekspirian.Vasha e zhgenjyer qe ka enderruar per princin e saj e qe duke qene se keto endrra kurre nuk u permbushen ajo kalon ne nje gjendje te deshperuar e merr tatepjeten Brenda nje kohe shume te shkurter duke gjeteur vdekjen.

.Te rrosh a te mos rrosh - kjo eshte ceshtja, M'e lart eshte valle te durosh, Hobe shigjetash fati te terbuar A te perballosh nje det te turbullt helmesh Me arm' e fund t'u japesh. Te vdec - te flesh Jo me ! - dhe me nje gjume te mbarosh Cdo zemerderdhje, mijra tronditje Qe trupi prej natyres trashegon Ja nje qellim qe duhet desheruar Me gjithe shpirt - Te vdec - te flesh, te flesh ? E ndoshta te enderrosh ! Ah ! Ketu ngec ; Se c'enderra shohim n'ate gjume - vdekje Pasi na shkundet kjo peshtjelle e mortme Kjo frike na qendron, ja arsyeja Qe aq e zgjat nje jete me mjerime : Se kush duron perbuzjen dhe kamxhikun' e botes Zullumn' e shtypesit, perdhunen e krenarit Lengimin e dashurise se paperfillur Vonimin e ligjes gojeshthurjen e zyrtarit Dhe shkelmet, qe cdo vlere zemergjere Nga te pavlershmit merr, kur mund ta laje Hesapin fare me nje cope, thike ? Kush valle barra mban e kush dersin Renkon nene nje jete te merzitur Po vetem tmerr i asaj dic pas vdekjes Vendit te pazbuluar nga s'na kthehet Kurr' udhetari na trullos vullnetin Dhe vuajme te ligat qe po kemi Se sa te hidhemi n'ato qe s'dime Keshtu dhe ngjyr' e gjall e rezolutes semuret, verdhet nga hij e mendimit Dhe plane te medha e rendesore Ndalen, percajne rrjedhjen, dhe humbasin Emrin e veprimit. Hesht tani ! E bukura Ofeli ! Engjell ne lutjet ! Mekatet mi kujto te gjitha ....

Le t loz e patrazuar dhia, dhe le t qaje i plagosur dreri, se njri fle dhe tjetrin e ha vreri, kshtu na qenka bota njerezia. Oh, po, pa fjal, se fuqi e bukuris, mund ta shndrroj nderin n pandersi, m shpejt se forca e nderit, ta shndrroje bukurin, ne shembellsi t tij.

Crregullimi mendor I Hamletit

Argumentet KUNDER cmendurise se Hamletit: Hamleti I thote Horatit se ai do te luaje ne dispozita antike (I.v.172). Cmenduriae Hamletit shfaqet vec para disa karakteresh si Klaudi, Gertruda,Ofelia, Rosenkrantzi dhe Guildensterni he behaves irrationally. Kur ai shoqerohet me Horatin, Bernardin, Franciskon, aktoret apo varrmihesit ai sillet krejt normalisht. Arguments AGAINST Hamlets insanity: Klaudi thote per Hamletin cka tha ai ndone se e cuditshme nuk ishte cmenduri (III.i.157-8). Poloniusi thote serish per veprimet e Hamletit ka nje metode ne to, (II.ii.200-201). Cmenduria e Hamletit eshte krejt e ndryshme nga ajo e Ofelise. Hamleti I thote te emes une ne te vertete nuk jam I marre, por jam I marre ne profesion, (III.iv.188-9) Hamleti gjate gjithe kohes eshte I ndergjegjshem se eshte duke krijuar nje loje.

Crregullimi mendor I Hamletit

Crregullimi mendor eshte nje teme kryesore tek Hamleti, qe lind shume nenqeshtje te tjera nga cmenduria deri tek metafizikanes.Impakti I kesaj teme tek publiku duket qarte me ane te pyetjesh qe lindin ne po kete publik. Neqoftese njeaspekt I drames eshte papergjigje I dyshimte ose ne rast se nuk ka lidhje llogjike me ate cka eshte parathene rrjedhimisht kemi te bejme me rastin e nje crregullimi. Argumentet PRO cmendurise se Hamletit: Ai sillet si I cmendur ne momentin kur degjon vdekjen e te atit dhe duke u bazuar ne ate cka na tregon miku I tij Horati ai flet eger dhe duke u hakerryer, (I.v.132). Sjellja e Hamletit gjate tragjedise me Ofeline eshte mese e luhatshme. Ai I thote asaj se nuk e ka dashur kurre kur ajo I kthen atij letrat dhe dhuratat por kur ai ndodhet prane varrit te saj ai I shpreh gjith dashurine e saj. Gjendja e tij ndryshon shume gjate drames nga meditimi filozofik racional e deri tek vrulli I madh I urrejtjes.

Hezitimi
Pyetja kryesore qe bejme ne mbi sjelljen e Hamletit eshte nese sjelljet e tij behen per te kerkuar drejtesi apo hakmarrje.Ne fillim eshte hakmarrja ajo cka e motivon Hamletin pasi eshte vete figura e te atit qe kerkon gjakun e te vellait per te gjetur prehje dhe I te njejtit karakter eshte dhe vete pohimi I Hamletit.Por gjate periudhes para kryerjes se krimit ai eshte ne ankth mes atyre dy parimeve antagoniste kristiane :sy per sy e dhemb per dhemb si dhe mekthe faqen tjeter. Me pare Hamleti keshte qene djaloshi I diskutimeve te zjarrta te tryezave dhe ai perfaqesonte me se miri figuren e intelektualit mendjehapur e detyrimi qe I vihet krejt papritur ben qe te rritet dyshimi mbi aftesine e tij hakmarrese. Fati moral I Hamletit eshte lidhur ngushte me fatin e xhaxhai qofte kjo ne te mire a ne te keq. Pasi vrasja e xhaxhait konsiston njekohesisht ne vrasjen e bashkoshortit te te emes.Hezitimi I Hamletit eshte nje nga ato pyetje qe dalin krejt papriturpasi ve ne dyshim gadishmerine e tij per te permbushur vullnetin e fantazmes.

Pyetjet mbi kete mardhenie ngrihen mbi faktin nese Hamleti e donte ne te vertete Ofeline dhe a I kaloi lidhja e tyre nga permasat e nje lidhjeje shpirterore.Sjellja e tij ndaj kesaj mardhenie eshte nje nga me te dyshimtat pasi si fillim ai eshte mjaft romantik me letrar e tij te ndjera me pas ai behet I vrazhde e indiferent kur I thote kurre nuk te kam dashur por cudia rritet ne momentin kur ai I thote Laertin se ai e deshi Ofeline me shume se dhe vete Laerti. Nje nga tezat e hedhura eshte ajo e G.Uillson Najt I cili mendon se ndjenja e tij per Ofeline erdhi si pasoje e deshires per tju larguar pikellimit qe kishte shkaktuar vdekj a e te atit.Sipas po te njejtit kritik cinizmi I hapur I Hamletit nuk I le vend dashurise kjo tregohet mjaft qarte kur Ofelia I kthen atij dhuratat qe vete Hamleti I kishte dhene po ky I fundit I pergjigjet se nuk ia kishte dhene ai keto dhurata.Mbase kishte te drejte nuk me ishte ai hamlet qe jepte dhurata tashme ekzistonte vetem hamleti Hakmarres .

Hamleti dhe Danimarka

Nje nga shprehjet me te njohura te Hamletit eshte danimarka eshte nje burg cka tregon jo vetem pikveshtrimin e tij nga situatat e krijuara por dhe nga vete vendi ku jetonte.Hamleti ishte I pakenaqur me kulturen Daneze qe permbante festime vulgare me pije dhe ushqime te pafundme.Kete urrejtje ai e shpreh duke theneme mire plaget se zakonet. Kjo I shton crregullimit nje tjeter aspekt .Ai po lufton ne nje fron tjeter dhe ai nuk eshte ne nje mardhenie te luhatshme vetem me veten dhe me Klaudiusin por me gjithe shtetin e Danimarkes.kjo ndihmon ne ekstranalizimin dhe kontekstualizimin e dhimbjes se tij duke I dhene nje sfond. Ngjarja eshte shkruar jo shume kohe pas reformacionit dhe kuptohet qe eshte pershtatur sipas rregullave strikte te kishes protestane te kryesuar nga mbreteresha Elizabete.

Ofelia per shume nga lexuesit ngelet ne kuadrin e te dashures enderrimtare e te vetmuar qe I duhet te vuaje cmendurine e perbuzjet e njeriut qe do.Vuajtja e saj eshte kaq e madhe sa ajo vdes nga hidherimi per tu shtuar ne listen e pafunde te viktimave qe sjell ky roman.Ne ne fillim e perceptojme Ofeline si nje vajze qe I bindet deri me nje kodit familjar deri ne piken ku perfshin ne jeten e saj dashurore dhe babain dhe vellain me pas kemi zhgenjimin e saj dhe me pas cmendurine qe vjen tek ne me ato mijra kenge popullore kuptimi I te cilave eshte shpesh here I dyshimte dhe u le vend pyetjeve te tjera.

Pyetje???

A ESHTE GERTUDA NJE GRUA NAIVE APO NJE GRUA QE SILLET SI TE JA KERKOJE SITUATA? A KISHTE GERTUDA DORE NE VRASJEN E TE SHOQIT?

A ESHTE KLAUDI I PENDUAR PER VELLAVRASJEN? A E VRAU TE VELLANE PER GERTUDEN APO PER FRONIN? A MERITON TE VDESE?

KONKLUZION
Fakti qe kjo veper eshte e veshtire te komentohet nuk vjen thjesht nga crregullimi I Hamletit.Cdo karakter ne kete veper eshte shume fetyresh dhe komleks.Duke qene se Hamleti asnjehere nuk e ekspozon veten ashtu siq eshte e gjithe analiza e vepres behet mbi aludime dhe po kjo duhet te jete arsyeja pse kjo veper eshte e veshtire per tu lexuar.gjithsesi ne shpresojme qe ky prezantim tju kete ndihmuar sado pak ne njohjen e njeres nga veprat me te perfolura te letersise boterore.

HAMLETI NE KINEMA