FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA U SARAJEVU STUDIJSKI PROGRAM: RADIOLOKE TEHNOLOGIJE PREDMET: INTRAVENSKA HOLEGRAFIJA GODINA STUDIJA:TREA SEMESTAR:PETI

AKADEMSKA 2011/12.

KONTRASTNE METODE KOD HOLEGRAFIJE SEMINARSKI RAD

Odgovorni nastavni: Ass, Fuad Julardija

Studenti: Repea Merisa Klovo Amela

Kontrastna sredstva Kontrastna sredstva dijelimo na pozitivna i negativna. Pozitivna kontrastna sredstva su one supstancije koje poveavaju absorpciju rendgenskih zraka i daju intenzivnu rendgensku sjenu. To su danas spojevi joda i barijuma.

Preparati barijuma se koriste iskljuivo za pregled probavnog trakta, dok se jodni preparati kontrastnih sredstava koriste za ostale dijagnostike metode. Pozitivna kontrastna sredstva omoguuju prikazivanje onih organa iji prirodni kontrast nije dovoljan. Kontrastna sredstva uvode u tijelo na razliite naine: 1. direktno izvana u tjelesne upljine koje komuniciraju sa povrinom tijela: a) za prikaz probavnih organa, eluanog mjehura i unih puteva b) kateterom iii sondom za pregled debelog crijeva, dinih puteva, materice i jajovoda, mokranih puteva, pljuvanih lijezda, suznih puteva, PN upljina, mlijenih kanala dojke, te raznih fistula. 2. injekcijom u krvne sudove za prikaz krvnih ila, srca ili parenhimnih organa u kojima se kontrastno sredstvo taloi, ili koji ga selektivno izluuju (npr. jetra i bubrezi). Injiciranje kontrastnog sredstva direktno u upljine tijela ili organ koji ne komuniciraju sa vanjskom povrinom: zglobni prostori, likvorni prostori mozga i kimene modine, peritonealna iii pleuralna upljina, retroperitonealni prostor, upljine zuba, te patoloke tvorevine kao ciste, abscesi i kaverne. Netopiva kontrastna sredstva za pregled probavnih organa izlaze nepromijenjena prirodnim putem. Teko topiva i ona koja se slabo resorbuju npr. uljana kontrastna sredstva za mijelografiju nakon pretrage moraju se esto prije odstraniti, jer mogu da izazovu upalne reakcije tkiva. U vodi topiva kontrastna sredstva se brzo izluuju iii kao urotropna preko bubrega ili kao hepatotropna preko jetre sa ui. Dobro kontrastno sredstvo mora ispunjavati slijedee uvjete: -mora biti hemijski stabilno - na mjestu aplikacije ne smije da izazove i iritativne promjene

- ne smije izazivati tetno djelovanje u organizmu (promjene krvnog tlaka, toksino-alergino djelovanje...) - mora se brzo i potpuno izluivati iz organizma,mora se dobro mijeati sa krvlju, (osim peroralnih kontrastnih sredstava) Negativna kontrastna sredstva su one supstancije koje smanjuju absorpciju rendgenskih zraka, pa na rendgenskoj slici izazivaju sjene manje gustoe. Najee se upotrebljava atmosferski zrak. Holegrafije Holegrafije su metode snimanja une kese i unih puteva pomou pozitivnih kontrastnih sredstava. Pozitivna kontrastna sredstva imaju zajedniku osobinu da se eliminiu preko bilijarnog kanalnog sistema, pa se zato i zovu hepatotropna kontrastna sredstva. Razlikujemo sljedee holegrafije prema nainu izvodenja: Perooralna holegrafija Intravenska holegrafija transkutana ili transhepatalna holegrafija intraoperativna holegrafija (primarna) postoperativna holegrafija (sekundarna) Peroralna holegrafija Kod peroralne holegrafije kontrastno sredstvo pacijent uzima peroralnim putem: 12 h prije pregleda 6-12tbl. Holevida ili 5 h prije pregleda brzoluee k.s. (Biloptin) Kontrastno sredstvo se apsorbuje u tankom crijevu i krvnom cirkulacijom dospije u jetru gdje se preko hepatocita filtrira u u. Na taj nain ispuni une puteve i uni mjehur, ali najee samo uni mjegur. Intravenska holegrafija

Intravenska holegrafija ima prednost nad peroralnom metodom, jer pored unog mjehura dobro prikazuje i une puteve. Kontrastno sredstvo (Biligrafin 20-40 ml)se daje intravenski. Kontrast se, takoe, kao i kod peroralne iz krvi filtrira preko hepatocita u u. Infuziona holegrafija Metoda infuzione holegrafije je savremenija i bolja metoda od prethodne klasie konvencionalne metode i. v. holegrafije. Kod ove metode kontrast dajemo, takoer, intravenozno, ali u vidu spore infuzije (kap po kap). Neto vea koliina kontrastnog sredstva (do 60 ccm) pomijea se sa 5% glukozom, ili sa fiziolokom otopinom (do ukupno 250 ccm) i sve skupa ordinira pacijentu kao infuzija. Iza prestanka davanja kontrasta prave se potrebni snimci.

Transkutana ili transhepatalna holegrafija Transkutana ili transhepatalna holegrafija je metoda koja se rjee izvodi. Radi se kod pacijenata kod kojih se uni mjehur ne prikazuje opisanim metodama holegrafije, a izvodi se punkcijom kroz kou jetreni parenhim direktno u unu kesu ili holedokus. Kroz iglu se direktno ubrizgava pozitivno kontrastno sredstvo. Intraoperativna holegrafija (primarna) Intraoperativna holegrafija (primarna) izvodi se intraoperativno u toku trajanja operativnog zahvata na unoj kesi ili unim vodovima. Kontrast se uvodi kroz postavljeni T dren u holedokus, a izvodi se radi inspekcije lumena kanala i radi iskljuivanja nekog zaostalog kamenca u kanalu. Postoperativna holegrafija (sekundarna) Postoperativna holegrafija (sekundarna) izvodi se kasnije u toku postoperativnog toka dok je T dren jo u holedukusu.

Na isti nain se daje kontrast kao i kod intraoperativne metode u svrhu inspekcije unog kanala. Pripreme bolesnika za dijagnostike kontrastne radioloke metode

Bolesniku treba objasniti kakav pregled treba izvriti, a pri tome mu objasniti svrhu pregleda i kako se taj pregled izvodi.

Priprema bolesnika pripada u domen rada ljekara koji upuuje pacijenta na pregled. Za sve vrste pretraga neophodno je dostaviti radiologu rendgenske snimke i ranije nalaze.

Priprema za peroralnu holegrafiju

Bolesnik prije pretrage treba da uzima svakodnevnu ishranu.

Meutim, kod pacijenata koji su due vremena bili podvrgnuti nemasnoj dijeti iz terapijskih razloga, treba preporuiti da na dan prije pregleda uzmu za ruak mastan obrok. Uvee prije uzimanja tbl. kontrastnog sredstva preporuuje se lagana veera. Ujutro prije pretrage pacijent treba da je natate, a na dan snimanja da ponese sa sobom dva jaja sa malo eera ili eventualno dvije kaike butera. Tablete brzolueeg kontrastnog sredstva (npr. Liloptina) uzimaju se ujutro od 4 sata nadalje u istim vremenskim razmacima i u istoj koliini kao prethodne. I kod jedne, i kod druge pripreme snimanje se vri oko 8 sati izjutra. Prethodno ienje bolesnika nije potrebno. Tablete sporolueeg kontrastnog sredstva za peroralnu holegrafiju (npr. Halevida) uzimaju se uvee od 18 sati u razmaku od 10 do 15 minuta. U zavisnosti od debljine pacijenta daje se od 6 do 12 tbl. Prethodno ienje bolesnika

nije potrebno. Pripreme bolesnika za intravenoznu i infuzionu holegrafiju

Priprema bolesnika za intravenoznu i infuzionu holegrafiju je gotovo identino, jedino pacijenti ne uzimaju tbl. kontrastnog sredstva, ve se kontrastno sredstvo daje neposredno pred pretragu intravenoznim putem, bilo konvencionalnom metodom, ili metodom infuzione holegrafije.

Pripreme bolesnika za dijagnostike kontrastne radioloke metode

Kod svih metoda holegrafije vano je u pripremi bolesnika izuzetno voditi rauna da se ne poremeti redovan tok jetrene ui koja tee vremenski sa minimalnim protokom kroz kanalni sistem ui, jer oteenje jetrenog ispiranja (klirensa) dovodi do neprikazivanja kanalskog sistema ui, a da pri tome ne postoji trajno oteenje hepatocita.

Literatura

http://www.scribd.com/doc/43798152/hepatobilijarni-trakt http://www.scribd.com/doc/39269074/KONVENCIONALNE-RADIOLOSKEMETODE