QU N L TRI TH C TRONG DOANH NGHI P V A V NH

VI T NAM

1.

TV N

: ang di n ra m t cch nhanh chng trn ton chng m t c a cu c cch m ng khoa h c i m t v i r t nhi u c h i v

Trong i u ki n ton c u ha kinh t th gi i, cng v i s pht tri n v i t c

k thu t cng ngh , cc cng ty ngy nay ang ph i

thch th c do ton c u ha v cu c cch m ng khoa h c - k thu t - cng ngh mang l i. Ngu n nhn l c tr thnh m t ti s n qu nh t, quan tr ng nh t v quy t nh nh t cho s t n t i v pht tri n c a b t k m t t ch c no. V ngu n nhn l c c lao c p y chnh l ngu n nhn l c c tri th c, c k n ng t o ra l i th c nh tranh. chng m t hi n nay lm cho ng c a mnh. S tm i trnh cao, bi t ng v sng t o. Tri th c v ang tr thnh m t ngu n l c kinh t c b n, ch S bng n thng tin v tri th c v i t c lao

y u v l m t ngu n l c th ng tr

ng v cc t ch c kh kh n h n trong vi c gi i quy t cc v n nh ho c gi i quy t v n

qu t i thng tin tr thnh m t gnh n ng v v th thi t cho vi c ra quy t

c nh ng thng tin c n

l c c k kh kh n, y l m t i lao

qu trnh t n km r t nhi u th i gian v cng s c cho t t c cng ty hi n nay. Trong m t cu c h i th o v qu n l tri th c, Bill Gate (1999) nh n xt: Nh ng ng ng tr th c c n chia s nh ng hi u bi t c a h , v c n ti p c n nh ng thng tin ng (c n thi t) vo ng th i i m. i u ny l c c k kh hi n nay. Doanh nghi p t n t i l nh c khch hng v v i m c ch l ph c v khch hng. Nh ng lm th no p ng t t nh t nhu c u c a khch hng? L cu h i khng d v i m i doanh nghi p. Khch hng ch th c s trung thnh khi bi t mnh l m t ph n quan tr ng c a doanh nghi p, l ng ch th c s c a doanh nghi p. Nhi u ngu n tri th c ph m, ch t l n t khch hng nh : Cc ki n ng gp c a khch hng v s n ng d ch v c a doanh nghi p; cc m i quan h khch hng ph i

c l u gi , khai thc v chia s .

Bn c nh v n n n ch y mu ch t xm ang lm au m t ngu n ti s n ng tiu c c y bi n

u nhi u doanh nghi p ng th i l y, tc i th c nh

hi n nay. V i m i t ch c, nhn ti l ngu n ti s n v gi nh ng c ng ra s xo tr n m nguy hi m h n t o ra nh ng kho ng tr ng khng d l p nghi m, nh ng b quy t kinh doanh, nh ng m i quan h v r i tr thnh tranh, ho c b cc cng ty cng l nh v c li ko. gi i quy t cc v n d ng v ti p c n m t xu h trn t

ng. M i khi m t nhn vin gi i ra i khng nh ng gy

n hi u qu kinh doanh c a t ch c. H ra i mang theo nh ng kinh

u nh ng n m 1990 tr l i y, cng v i s pht

tri n c a cng ngh thng tin, cc cng ty trn th gi i v cc nh nghin c u p ng m i trong pht tri n doanh nghi p v cc t ch c ng l: Qu n l tri th c (Knowledge Management). Vi c s m v kin tr ng d ng qu n l tri th c (QLTT) vo qu n l v h at c a doanh nghi p d d trong m t th i gian ng n ng i mang l i nh ng k t qu khch l . Cu c kh o st c a Reuters vo n m 2001 ch ra r ng 90% cc cng ty tri n khai cc gi i php QLTT c nh ng quy t nh t t h n, v 81% cng ty cho r ng h c nh n nh n th y s gia t ng n ng su t m t cch r r t (Malhotra, 2001). Vi t Nam khi ni m v n tri th c, QLTT tuy cn m i m v ch a th c y nh ng khng ph i v th chng ta b qua. Thay tr cng th gi i, p d ng QLTT i hay l ch t, h i nh p

ng t n hay tr thnh k th t b i l s l a ch n i 300 nhn vin)

c a m i doanh nghi p Vi t Nam. Ngy nay, Doanh nghi p v a v nh (DNVVN DN c d nghi p). Vi t Nam, s l chi m t l r t l n trong t ng s cc doanh nghi p trn th gi i (#95% t ng s doanh ng DNVVN l 98% v ng gp h n 50% vo t ng ng l c cho s pht tri n GDP. V v y, DNVVN ngy cng quan tr ng v tr thnh kinh t c a m i qu c gia v c th gi i. 2. T NG QUAN V QU N L TRI TH C: a. D li u, thng tin v tri th c: D li u l m t t p h p cc s ki n, s vi c khch quan, r i r c c trnh by m khng c s phn quy t ho c khng g n v i b i c nh. D li u tr thnh thng

tin khi n

c phn l ai, phn tch, t ng h p v c i v i ng i nh n.

t vo m t b i c nh, v tr nn

c th nh n th c

Thng tin l d li u g n v i m t s lin h ho c m t m c ch. Thng tin bi n thnh ki n th c khi n c s d ng so snh, nh gi nh ng k t c c, thi t l p i th ai. Thng tin l d li u trong b i c nh nh. D li u lun cs px p t o ra nh ng lin h v ti n hnh m t s ngh a cho ng

m n c th s d ng cho vi c ra quy t th ai v i m t ng Tri th c c th i khc.

i nh n, n c th l v n b n, hnh nh, film, ho c m t cu c h i c xem nh thng tin m n t t i s sng t , s phn ng. Tri th c l kho tng i ( c bi t t

quy t, v nh ng gi tr . Trong nhi u tr n cung c p, t o ra nh ng c s c a s hi u bi t v cc k n ng nh ng ng i khc).

ng h p, tri th c th hi n s th t v v v y

ng tin c y cho hnh

c t o ra t tr tu c a con ng

Hnh 1: T d li u t i tri th c Ngu n: Serban, A. M. & Luan, J., Overview of knowledge management. New Direction for Institutional Research, No. 113, pp 9.

b. Phn lo i tri th c: Tri th c hi n h u l cc tri th c ho c cc bo co, chng c th v c h th ng. Tri th c n tng l nh ng tri th c khng v r t kh c th . Tuy r t kh b no c a con ng i.
Tri th c hi n h u (H s ha) o D dng c h th ng ha o C th l u tr o C th chuy n giao, truy n t o c di n t v ch a s m t cch d dng o Cc ti li u ch d n h at ng o Cc chnh sch v th t c c a t ch c o Cc bo co v c s d li u Tri th c n tng (B quy t g n li n v i con ng oMang tnh c nhn oMang tnh b i c nh c th oKh kh n trong vi c chnh th c ha oR t kh ti p nh n, truy n t v chia s oCc qu trnh kinh doanh v truy n t phi chnh th c oCc kinh nghi m c nhn oS th u hi u mang tnh l ch s i)

c h th ng ha trong cc v n b n, ti li u,

c chuy n t i trong nh ng ngn ng chnh th c c h th ng ha trong

cc v n b n, ti li u, cc tri th c ny l c nhn, g n li n v i b i c nh v cng vi c hnh thnh cc ti li u, nh ng l i c tnh v n hnh cao trong

c tnh

Ngu n

Hnh 2: Phn bi t tri th c hi n h u v tri th c n tng Ngu n: Serban, A. M. & Luan, J. (Spring 2002). Overview of knowledge management. New Direction for Institutional Research, No. 113, pp. 10. c. Qu n l tri th c: QLTT l qu trnh c a vi c qu n l m t cch c n tr ng tri th c cc nhu c u hi n h u, th t c v pht tri n nh ng c h i m i (Quintas et al, 1997). c hi u nh l: Qu trnh ki n p ng nh n ra v khai thc nh ng ti s n tri th c hi n c v c

Nh v y trong ng c nh c a t ch c QLTT

t o, chia s , khai thc, s d ng v pht tri n ngu n ti s n tri th c trong t ch c v

bi n nh ng ti s n v hnh thnh nh ng gi tr kinh t hay gi tr v t ch t cho t ch c. d. Quy trnh qu n l tri th c: Theo Pearlson v Saunders (2009) th QLTT bao g m 4 quy trnh chnh: t o ra tri th c, l u gi tri th c, h th ng ha tri th c v phn b tri th c. T o tri th c: bao g m t t c cc ho t nh ng tri th c m i v c ngh a chia s vi c gi i quy t v n ng gi tri th c sau khi n l i c ng ng nh m khm ph ra tri th c m i, i v i c nhn, t ch c hay c hai. Cc ho t ng h c t p. tri th c th hi n v

ng chnh bao g m: Nghin c u v pht tri n (R&D), mua ho c thu tri th c, , t o ra c ng L u gi tri th c: bao g m nhi u qu trnh n i ti p nhau sng l c, t ch c v c sinh ra. Xy d ng b n tr c a cc ngu n ti nguyn tri th c trong doanh nghi p: Cc chuyn gia, m ng ng h c t p, ti li u/c s d li u. ng th i phn quy n truy c p tri nh ngh a H th ng ha tri th c: qu trnh h th ng ha tri th c lm cho tri th c d dng c truy c p v phn b khi c n thi t, it th c cho cc ng khc nhau trong t ch c. Daveport v Prusak nh cc m c tiu kinh doanh no c n

4 nguyn l cho vi c h th ng ha tri th c: o Quy t th c. o Xc o nh cc tri th c hi n c m c n thi t cho m i m c tiu. c. ng ti n thch h p h th ng ha v phn b ngu n tri i hay m t nhm ng c chuy n i v it i i nh gi tri th c d a trn tnh h u ch c a n v kh n ng c th h th ng ha o Quy t th c. Phn b tri th c: Truy n tri th c t m t ng t ph ng khc. Thng qua qu trnh ny tri th c s ng th c phn b tri th c (xem hnh 3). c h p th . nh ph n s ph c v c a tri

N u khng c vi c h p th th qu trnh phn b tri th c s khng x y ra. C 4

n Tri th c n tng X H I HA Tri th c n tng T Truy n tri th c n tng thng qua vi c chia s kinh nghi m, d y vi c, c v n, hu n luy n v ni chuy n. N I NH P Chuy n Tri th c hi n h u i tri th c hi n h u T o tri th c hi n m i b ng vi c ghp n i, phn lo i, h p nh t, t ng h p cc tri th c hi n c. Tri th c hi n h u NGO I HI N Lm r v th hi n tri th c n tng thng qua vi c s d ng ph ng php n d , lo i suy v m hnh. Th d : di n gi i cc kinh nghi m, cc bi h c K TH P

sang tri th c n tng thng qua vi c h c h i, nghin c u tri th c hi n h u gi (ti li u, h nh n cl u ng d n)

c tri th c c nhn.

Hnh 3: B n ph

ng th c chuy n

i tri th c

Ngu n: Nonaka v Takeuchi, The Knowledge-Creating Company, New York: Oxford University Press, 1995. 3. QU N L TRI TH C TRONG DNVVN a. Th c tr ng qu n l tri th c: Cng v i s i m i v pht tri n kinh t c a tn c, DNVVN Vi t Nam c ng c s pht tri n nhanh chng, nt c bi t l t sau khi c lu t Doanh Nghi p VI T NAM:

vo n m 2000. Tuy nhin, theo nh ng nghin c u g n y, m c d c s pht tri n ng, nh ng DNVVN v n cn r t y u v nhi u m t, nh : thi u s g n k t v i c, n ng l c c nh tranh y u, t i m i, nhn nh, v ch a s n sng cho vi c h i nh p. ng Vi t Nam, DNVVN c s quan tm v h tr t chnh ph nh ng ch a cc doanh nghi p trong v ngoi n s khng n

Theo V H ng Dn, Trung Tm N ng Su t Ch t L c a Vi t Nam d n nh n

nhi u, nh l: c v n phng h tr DNVVN, m t s chnh sch h tr pht tri n

DNVVN V i s h tr thc Tuy nhin hi u qu DNVVN tr n t

, vi c ng d ng QLTT trong DNVVN s d n c cn th p, n nay, vi c p d ng QLTT trong

y v tri n khai nhi u h n. c ta cn r t t v s tr ng h p tri n khai thnh cng h qu n l tri c ghi nh n. D a trn m t nghin c u ng d ng QLTT trong cc DN ny cho th y mi tr ng

th c (HQLTT) trong th c t ch a th y Vi t Nam ni chung l kinh doanh

c y c a Ph m Qu c Trung (2009), m c

m c trung bnh (3.5/ 5). M c

Vi t Nam s n sng cho cc gi i php QLTT.

Ngoi ra, v i pht tri n nhanh chng c a ng d ng cng ngh thng tin vi n thng trong cc doanh nghi p nh : SCM, CRM, ERP, m ng x h i, th vi c tri n khai HQLTT vo th i i m hi n nay l thch h p. Cng s m tri n khai cc gi i php QLTT th cc DNVVN s cng s m t o mb o c l i th c nh tranh v c s pht tri n b n v ng c a mnh. Tuy nhin, vi c tri n khai thnh

cng m t HQLTT l m t bi ton kh cho cc DNVVN v nhi u m t, nh : s nh n th c, ngu n l c, cng ngh , qu trnh tri n khai... Ph i c m t quy t tm v chi n l QLTT. b. Tr ng h p p d ng thnh cng: o b n thn, lnh ot Tm Vi t hay Tm Vi t Group, l t ch c gio d c o t o, t v n v k n ng s ng v lm vi c, chuyn su o t o k n ng lnh i, lnh m i con ng b c i v c ng ng. T khi o v xy d ng v n ho t ch c nh m pht huy t i a ti m n ng c a c thnh l p vo n m 2004, nh n th c r c ng n t pha doanh nghi p, c ng nh s khuy n khch, h tr t t qua nh ng kh kh n v p d ng thnh cng pha chnh ph th m i c th v

c vai tr quan tr ng c a QLTT c ng nh s ph h p c a ngnh ngh , cng ty u ti p c n v tri n khai. c b ra ngoi Sau t i Tm Vi t Group vo n m 2007, m t ph t ng gim v i cc thi quen chia s , thu nh n, l u gi , nh gi v khng b nh h ng khi m t ng i

l p cng ty ring c nh tranh tr c ti p v i chnh cng ty c . Nh p d ng QLTT i m i tri th c, Tm Vi t u v tr r t cao ra i. T t c cc tri th c

c m i thnh vin chia s v l u tr l i nh : cc bi gi ng, m i quan h khch hng, cc d n d dang... Tm Vi t Group b t cho cc cng ty 4. CC V N v l nh v c ny t i Vi t Nam. C N PH I L U TRONG VI C QU N L TRI TH C: ng t n t i ring r trong m i c nhn thng qua qu i m i s d ng c. Khng ai tri th c c a m i c Trong th c t , tri th c th u d n u tin v nghin c u v tri n khai QLTT u tin lm Vi t Nam vo thng 12 n m 2007. y l cng ty

trnh h p th thng tin c a ring h v ch c ng nhn bi n thnh ti s n tri th c c a t ch c, chia s , pht tri n trong m i t ch c. th c, nh qu n l ph i ch vi c h cn l

bn ngoi c th v n d ng tri th c n u h khng chia s . m i ng

i c th cng khai thc, s i lnh

d ng cho s pht tri n chung i h i ph i c m t c ch , qu trnh ki n t o, l u gi , th c hi n i u ny, vai tr c a ng o c ngh a c c k quan tr ng. Khng ch khuy n khch, ghi nh n vi c chia s tri ng tham gia chia s tri th c m t cch tch c c bn c nh ng chia ng nhn vin cng pht tri n cc ngu n tri th c n i b nh c ng ng l c cho vi c khng ng ng h c h i c a t ng nhn vin. tri n khai QLTT c l chnh l v n nh n th c. Ch khi u v n ha o t ch c m i c th c b o v , gi gn,

s , h i th o n i b ... Qu trnh ny khng ch lm giu tri th c c a cc c nhn m i u kh kh n nh t

nhn nh n tri th c l ti s n th lnh

t v tn t o chng thnh nh ng kh i ti s n l n h n. Nh n th c cn n m

cng ty, trong m i nhn s c a t ch c. B i vi c xy d ng b my QLTT, b n thn n khng ph i m t d n m l m t qu trnh tch l y khng ng ng ngh c a r t nhi u c nhn. Do v y n u khng b t v th t b i trn th ng tr ng. c v n b n ha trnh nh ng hi u l m giai o n u ngay t by gi xy d ng QLTT, c th m t ngy no chnh t ch c, doanh nghi p ny s tr thnh nh ng b my r ng, ngho nn Cc t ch c l n trn th gi i c k t m t s kinh nghi m v QLTT nh sau: o Cc chnh sch v quy trnh QLTT c n khng ng c no. ng th i d dng cho vi c pht hi n sai l m x y ra

o Xy d ng h th ng ti li u th ng nh t th c c a m t ng i khng d truy n th c qua vi t ti li u, trao

n m b t tri th c. Nh t cho ng

ni

trn, tri

i khc. B ng cch th hi n tri c h th ng ti li u v

i... t ch c s hon thi n

kho c s d li u tri th c chung. o Ch tr ng o t o, chuy n giao tri th c. V n ho chia s r t c n thi t trong ho t ng o t o. Nh ng ng i c kinh nghi m nn c khuy n khch v t mnh i t kinh nghi m th y c trch nhi m trong vi c chia s , h th c khng t ch c mnh. o Lin t c c p nh t thng tin m i v h c h i kinh nghi m t nh ng vi c lm v kinh nghi m c a t ch c khc o Ch tr ng con ng n nhn t con ng i. Con ng i c th t o ra tri th c m i v ch c ti p t c t o ra nh ng tri th c i m i. C ch i ng i m i c kh n ng v n d ng tri th c ng d n nh ng ng

h n. Bn c nh , t ch c c th t n d ng l

ng tri th c c a t ch c khc n u tri

c s d ng ng nh ng ph i bi t cch b o v tri th c ring c a

m i h n. T ch c c n c chnh sch tuy n d ng nhn l c tr , t o i u ki n nh ng ng i c kinh nghi m lm vi c v i nh ng ng ph h p... Ph i lun ch r ng tri th c c a m t ng anh ta th hi n. o ng d ng cng ngh thng tin (CNTT). Cu i cng, cc ho t ng chia s , di n c th c hi n d ng tri th c c a DN ra m t cch hi u qu th khng th thi u vai tr c a CNTT. CNTT ng vai tr h tr , lm cho vi c chia s , l u gi , c p nh t v s d ng tri th c dng h n. H n n a, tri th c c ki n t o lin t c lm cho l i v n nhi u h n nh ng g

ngy cng kh ng l m ch CNTT m i cho php l u gi , phn lo i, c p nh t, chia s , s d ng v pht tri n m t cch k p th i v n nhn vin truy c p ph c v vi c ra quy t l i QLTT theo chi u su v chi u r ng. 5. K T LU N: nh. CNTT l cng c c c k hi u qu trong vi c xy d ng h th ng c s d li u/tri th c c a t ch c, cho php nh k p th i c ng nh xy d ng m ng

Tri th c l m t ti s n v gi m m i doanh nghi p, m i qu n l

tn

c ph i bi t cch

c th c nh tranh hi u qu v pht tri n b n v ng trong m t x h i tri th c. c bi t l cc DNVVN, tr thnh m t nhu c u ng tri th c, t ng c ng c n ng cs c

V i xu th ton c u ha v s pht tri n c a cng ngh thng tin vi n thng, vi c p d ng QLTT trong cc doanh nghi p, d ng QLTT b t bu c. Chnh cc DNVVN ph i nh n l y trch nhi m tin phong trong vi c ng c th chuy n mnh theo chi u h l c c nh tranh d a trn tri th c, pht huy ngu n l c con ng DNVVN chnh l cha kha i, v t n d ng

m nh c a cng ngh thng tin vi n thng. p d ng thnh cng QLTT trong m cnh c a c a n n kinh t tri th c. Cu i cng tc gi xin trch d n m t cu ni c a ng Hong T, Ch t ch H QT Cng ty C Ph n Cng Ngh Tinh Vn thay cho l i k t: N u m i t ch c khng bi t cch qu n l tri th c t t th ti s n c a cng ty s r t nh b v ng tr ng khng ng ng. TI LI U THAM KH O 1. Keri E. Pearlson & Carol S. Saunders, Strategic management information systems 4th Edition, John Wiley & Sons (Asia), 2009. 2. Bi vi t: Qu n l tri th c M t xu h Development (CEMD). 3. H T B o, Gi i thi u v qu n l tri th c, Vi n Khoa h c v Cng ngh Vi t Nam. 4. Bi vi t: Nhu c u qu n l tri th c trong doanh nghi p v a v nh , tc gi : Ph m Qu c Trung, NCS. ngnh Kinh T , H. Kyoto, Nh t B n (2010). 5. Bi vi t: T m quan tr ng c a "Qu n tr tri th c" trong doanh nghi p, ThS. Nguy n Huy Hong, Tm Vi t Group. 6. Bi vi t: Qu n tr tri th c T m nhn l n c a lnh PCWorld, 2008. o, tc gi : L Hong, ng c a qu n tr kinh doanh doanh hi n i, tc gi : Ti n s Nguy n H u Lam, Center for Excellence in Management c l i, n u tri th c c tch l y, pht tri n v qu n l t t s gip cho kh i ti s n c a cng ty t ng