Hidrokarburet

Hidrokarburet bjn pjes n grupin e kimis organike , dhe jan komponime t prbra prej dy komponentave kryesor karbonit dhehidrogjenit .Hidrokarburet jan burime t rndsishme n ushqimin e njeriut si prbrje e frutave , karots n prbrjen e vajit t bimve t larta,poashtu gjenden edhe n prbrjen e nafts , gazi nntoksor . Hidrokarburet jan t ndara n hidrokarbure aciklike dhe hidrokrbure ciklike . Hidrokarburet Aciklike Hidrokarburet aciklike ndryshe quhen alimfatike dhe jan t ndara n dy grupe : Hidrokarbure t ngopura dhe hidrokarbure t pangopura. Hidrokarburet e ngopura ndryshe quhen Alkant dhe kan karakteristik lidhjen njfishe ( C-C ) t cilat gjat emrtimit marrin prapashtesn AN dhe kan formul t prgjithshme CnH n+ . Hidrokarburet e pangopura ndahen n Alkent dhe Alkint . Alkent si karakteristik e kan lidhjen dyfishe ( C=C ) dhe gjat emrtimit marrin papashtesn EN dhe kan formul t prgjithshme CnH n . Alkint kan karakteristik lidhjen trefishe ( C C ) gjat emrtimit marrin prapashtesn IN kan formul t prgjithshme CnH n- . Hidrokarburet Ciklike Hidrokarburet Ciklike ndryshe quhen aromatike ndahen n dy grupe : Cikloalkan dhe Cikloalken Cikloalkant emrtohen nse emrit t alkanit i shtohet parashtesa CIKLO dmth Ciklo+Alkan=Cikloalkan psh. ( ciklopropan C H ) dhe kan formul t prgjithshme CnH n kun3 . Cikloalkent emrtohen nse emrit t alkenit i shtohet parashtesa CIKLO dmth Ciklo+Alken=Cikloalken psh. ( ciklopenten C H ) dhe kan formul t prgjithshme CnH n- kun3 .

Vetit
Shembuj t hidrokarbureve dhe variacioneve t tyre
numrat e atomeve t karbonit 1 2 3 Alkant Alkent Alkint Cikloalkant Alkadient

Metani Etani Propani Butan Izobutani Eteni Etini Ciklopropani Aleni

Propeni Propini

Buteni

Butini

Cyclobutani Butadieni Metilciklopropani

Pentani Ciklopentani Pentadieni Izopentane Penteni Pentini Metilciklobutani Izopreni Neopentani Etilciklopentani Cyclohexane Metilciklopentani Hekseni Heksini Heksadieni Ethylcyclobutane Propilciklopropani Cikloheptank Heptadieni Metilcikloheksani Ciklooctani Cyclononane Ciklodecani Octadieni Nonadieni Dekadieni

Heksani

Heptani

Hepteni Heptini

8 9 10

Octani Nonani Decani

Octeni

Octini

Noneni Nonini Deceni Decini

Prdorimi

Hidrokarburet jan nj nga burimet m t rndsishme energjitike t toks. Mbizotrues t prdorimit t hidrokarbureve sht si nj burim i djegshm i karburantit. N formn e tyre t ngurt , hidrokarburet marrin formn e asfaltit. Metani dhe etani jan n gjndje t gazt n temperaturat normale dhe nuk mund t jet i lngshm nga presioni i vetm . Propani sht megjithat lng i leht, dhe ekziston m s shumti si nj lng. Butan sht lng i leht . Pentani sht i lngshm n temperaturn normale , q zakonisht prdoret n kimi dhe industri si nj lnd gati pa er t fuqishme. Heksani sht gjithashtu sht nj jo-polar , jo-aromatik , trets , si dhe nj pjes e rndsishme e zakonshme benzin . Heksani dhe oktanit alkant ,alkent dhe cikloalkant izomerik jan komponentt kryesor t benzins , nafts ,dhe przierje trets industriale. Diegia e karburantve Hidrokarburet aktualisht jan burimi kryesor i bots s energjis elektrike dhe ngrohjes burimeve (si pr shembull n shtpi pr ngrohje) pr shkak t energjis s prodhuar duke djegur. Shpesh kjo energji sht prdorur si drejtprdrejt n ngrohjen si ngrohs n shtpi, t cilat i prdorin ose t nafts apo gazit natyror . Diegia e hidrokarbureve sht prdorur pr t ngrohur uj , e cila pastaj sht qarkulluar . Nj parim i ngjashm sht prdorur pr t krijuar energji elektrike n termocentralet . Metani lironvetm nj dioksid karboni (CO2) pr dy Molekulat e ujit ( H2O ) . Veti karakteristike t hidrokarbureve jan q ata prodhojn avull, dioksid karboni dhe nxehtsi gjat djegies dhe se duhet oksigjen q djegia t ndodh. Hidrokarburi m i thjesht, metani, digjet kshtu: CH4 + 2 O2 2 H2O + CO2 + Energji

Nj tjetr shembull sht propani: C3H8 + 5 O2 4 H2O + 3 CO2 + Energji

Djegia e hidrokarbureve sht nj shembull i nj reaksioni kimik ekzotermik.

By: Andi Mema