qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx

cvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmrtyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz

xcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmrtyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl

zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu iopasdfghjklzxcvbnmrtyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfgh

jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmrtyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfg

hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmrtyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf

ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmrtyuiopas

dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyu

iopasdfghjklzxcvbnmrtyu iopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty

uiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnm

SOCIOLOGIJA
PREDAVANJA
11/1/2010 Student Pravnog fakulteta DN Gorade

Sadraj
Predmet sociologije Grka filozofija Aristotel Platon Kranstvo Sofisti Renesanska filozofija - Tomas More Toma Akvinski Niccol Machiavelli Tomas Kampanela Ibn Haldun Marksizam Novovjekovni razvoji socijalne i politike misli Marksovo poimanje drutva Marksov dijalektiki metod Dirkemova teorija drutva Socijologija religija Marksa Webera Emile Dirkem Dirkemovo poimanje sociolokog metoda Sociologija religije Emila Drkema Dirkemov pojam samoubojstva Marks Weber Ogist Kont Sociologija religija Marksa Webera Weberov socioloki metod 3 4 7 10 11 11 13 13 14 15 16 21 21 24 27 29 30 31 31 32 33 34 34 37 38

Predmet sociologije

Sociologija je mlada nauna disciplina. Ne posjeduje naunu tradiciju, a mlada iz tih razloga to je dosta multipliciran i sloen, predmet kojim se

ova nauna disciplina bavi. Da se zakljuiti da su dva fundamentalna razloga to se socijologija javlja u prvoj polovini XIX stoljea kao nova zasebna nauna disciplina. Prvi razlog je sloenost predmeta kojima se ona bavi,a a to je drutvo u svom totalitetu (cjelini). Drugi razlog nedostatak socioloke tradicije. Za konstituciju sociologije kao zasebne naune discipline znaajna su dva sociologa, socijalna mislioca: Ogist Kont (francuz) i Karl Marx (njemac). Mada ova dva teoretika, sa dijametralno suprotnih pozicija prilaze objanjenju historije drutva i ovjeka. Kada se izvri jedna stvaralaka sinteza njihovog djela onda dobijemo jedan sasvim novi teoretski kvalitet jedne zasebne nauke koju e Kont definisati pojmom sociologije. Ovaj pojam - sociologija e Ogist Kont razraditi u svom poznatom djelu: "Kurs pozitivne filozofije" u etvrtom tomu svoga djela. Kont e ovaj pojam sastaviti kroz sintezu latinskog pojma socio - drutvo i grkog pojma logos - nauka, rije, racio, um. Za Konta kaemo da radonaelnik pozitivistike sociologije. Kod njega pojam pozitivizam znai da nauka moe prouavati samo ono to je relativno, dakle, to je objektivno, te kao takvo odgovara cjelokupnom svijetu socijalnih injenica. Ovo znai da nauka mora biti utemeljena na empirijskom iskustvu, dakle, na empiriji, pozitivnom svijetu injenica kao takvih. Iz ovoga se da izvesti zakljuak da se Kontov pozitivizam ogleda, manifestuje kao druga strana, oblik empirijskog mehanizma. Dakle, svaka nuna disciplina bilo ona prirodna ili drutvena mora polaziti od realnih injenica nadilazei u sveri uma i same prakse ono to je himerino (nejasno, konfuzno) Druga komponenta Kontovog pozitivizma jeste da nauka mora da prouava one socijalne procese, odnose, socijalne injenice, koje su korisne za sam ivot ovjeka. Dakle, kontov pozitivizam jeste fragmatizam (fragma - korist). Trea bitna komponenta Kontovog koncepta sociologije, a i drutvenih nauka jeste da nauna spoznaja mora biti precizna, egzkatna, kao takva povjerljiva analogno prirodnim naukama. etvrta komponenta Kontovog koncepta sociologije kao pozitivistike naune discipline jeste da nauka mora da prouava ono to je relativno, te da odbaci sve to je apsolutno jer ovo to je relativno to je prema Kontu svijet relativnih injenica, jer taj svijet disciplinuje sam um subjekta koji ga spoznaje. Prema kontu, ono to je apsolutno ne spada u domen nauke to je sfera metafizike, teologije, transedentalnog naina miljenja. Metafizika nije nita drugo nego transedentalni koncept miljenja, a to znai: da putem apsolutnih ideja koje su stvorene mimo ljudskog

iskustva, dakle koje postoje apriori neoviso od bilo kakvog ljudskog iskustva nastojimo da objasnimo historiju, drutvo i ovjeka. Drugim rijeima reeno metafizika pozali od filozofsko teorijskog koncepta aprijornih ideja, gdje ideje, pojmovi, posjeduju samostalni realitet, samostalno znaenje koje emaniraju (isijavaju) stvaraju ljudsko iskustvo. Iz ovog se da zakljuiti da Kont odbacuje ovaj sistem apriornih ideja, dakle, metafiziku, te teoretski koncept koji je "dubio na glavi" postavlja na realno tlo, te polazi od historijskog iskustva, kao i od savremenog graanskog svijeta kojeg treba uobliiti, objasniti, razjasniti u socijologiji kao novoj znanstvenoj disciplini. Zadaa svake naune discipline, bila ona prirodna ili drutvena, jeste da spozna uzroo, poslijedine veze izmeu dvaju ili vie pojava. Kada smo spoznali uzrono - posljedini odnos, onda smo doli do naunog zakona, to je i svrha svake nauke. Meutim, Kontov pozitivizam se zadrava na pojavnoj strani empirije, graanskog svijeta te polazi od stajalita da njegova socijologija, a to joj nije ni zadaa, da spozna uzrone - posljedine veze, jer kada bi to bila zadaa sociologije um bi ponovo zapao u metafiziku, stoga prema njemu sociologija treba da se bavi relacijama i meusobini funkcijama dvuju ili vie socijalnih pojava, a ne uzronom analizom. Kont je prvi socijalni teoretiar, koji je naglasio da u analizi socijalnih injenica, injenice treba promatrati kroz prizmi njihove uloge, funkcije relacijskih odnosa. Po ovom stajalitu Kontov pozitivizam e predstavljati duhovno utoite i izvorite jednog savremenog pravca u socijalno filozofskoj misli kojeg definiemo kao funkcionalizam. Kont je cjelokupnu historiju podjelio u tri faze: 1. Teoloki stadiji, 1. Metafiziki stadiji, 1. Pozitivni stadiji, Poto on odbacuje uzrono posljedinu analizu, ovi stadiji ne proizilaze jedan iz drugog, nego opstaju kao zasebne cjeline koje se konstituiu putem socijalnog zakona, evolucije. Ovaj socijalni zakon evolucije se odvija tako to se drutvo razvija od niih, manjih socijalnih organizama ka viim koji se sjedinjuju u jednu viu socijalnu zajednicu koju Kont definie kao ovjeanstvo. Samo putem socijalne evolucije, dakle, putem mira moe se ostvariti progres i napredak, pozitivan stadiji.

Grka filozofija

Platon, Sokrat, Aristotel po snazi intelektualnog stvaranja predstavljaju po historiji zapadno - evropske kulture onu paradigmu na osnovu koje se ta kultura temelji i razvija. Grka filozofija u svom izvornom odreenju, a zatimn vremenu posredovanja kroz kranstvo predstavlja stub zapadno - evropske kulture i civilizacije. Grci su razvili sve temeljne odredbe logosa, uma - racionalne spoznaje. Utvrdili su pojam materije, njenu strukturu, kakvou, formu, pojam kvalitete, kvantitete, racionalne apstrakcije, intelektualne imaginacije, a sve ovo spada u temelje formalne logike, na koje se nadovezuje zapadnoevropski racionalizam i prosvjetiteljstvo, dali su filozofsko - socijalno odreenje ovjeka. Protagora, grki filozof postulirat e stajalite da je ovjek mjera svih stvari, dakle, nisu bogovi nego ovjek i njegov logos su smisao i klju razrjeenja i objanjenja svjeta. Grci su pojam uma razvili do te granice da njihova logika ne polazi samo od ovjeka, nego su utemeljili i panlogizam, proicirali su logike kategorije i na samu prirodu (fizis), i na kosmos u cjelini. U skopu tog panlogizma razvili su i zasebnu filozofsku disciplinu - kosmologija o kretanju planete u samom univerzumu.

Karl Marks Nasuprot Kontu, imamo drugog socijalnog teoretiara Karla Marksa koji e u svojim filozofskim manuskriptima, djelima, u svojim ranijim radovima u priblino isto vrijeme kao i Ogist Kont 1844. godine e definisati svoj nauno - teoretski koncept poimanja historije, drutva i ovjeka. Za razliku od Ogist Konta, Marks svoj koncept socijalne teorije koja pretenduje na naunost temelji na klasnom determinizmu, a ne na socijalnoj evoluciji. On polazi od premise, generalnog stajalita da je cjelokupna dosadanja historija izuzev prvobitne ljudske zajednice historija klasnih borbi, klasni sukob izmeu robovlasnika i robova u feudalizmu, izmeu feudalaca i kmetova u graanskom feudalnom drutvu izmeu feudalaca i boruja i da to vodi napretku i kongresu. Prema njemu kada socijologija evolucije drutva putem klasnih determinizama dou u svoju protivrijenost onda nastupa epoha politikih evolucija. esto puta se Marksistika socijoloka doktrina demantuje pa se polazi od pretpostavke da je Marks napredak i progres sagledavao samo i iskljuivo kroz prizmu politikih evolucija koji su navodno babice raanja novog.

Meutim, Marks je u svojoj teoretskoj analiti savremenog graanskog svijeta uvidio da postoje iroke mogunosti prelaska jednog drutvonog oblika u svoj vei stadiji u neto novo gdje je ostavio mogunost i socijale evolucije analogno Kontu ili politike evolucije u zavisnosti od historijske okolnosti. Ako zanemarimo marksov klasni koncept tj da su klase i klasna borba stub progresa, Marks je u nauci i njenoj tehnolokoj primjenjenosti, dakle u razvoju materijalnih, proizvoljnih snaga vidio klju progresa, napredka, humanizacije, svijeta, ivota, emancipacije ovjeka od svih prirodnih i socijalnih sila koje ga okruuju i koje on proizvodi. Socijologija u svojoj konstituciji kao zasebna nauna disciplina kao i sve druge, bilo one prirodne ili drutvene nauke, polazi od jednog temeljnog stajalita po uzajamnoj povezanosti prirodnog i drutvenog svijeta i njihove uslovljenosti u cijeni. Analogno tom stajalitu ova podjela nauka prevashodna uslovnog karaktera, a to se najbolje pokazuje u skolpu filozofske i socijalne antropologije gdje je i sam ovjek istovremeno i prirodno i drutveno bie, njegovu iskonsku prirodu prouavaju prirodne, a njegovu drutvenost, drutvene nauke. ovjek je tipian primjer uslovne podjele nauka. Da je rije o uslovnoj podjeli to nam najbolje s druge strane pokazuje ljudski rod, ovjekova svrhovita praktina djelatnost gdje on prirodnu materiju putem svoga rada podvrgava svojoj svrsi, dakle prirodne uslove putem svog rada pretvara u socijalne uslove ispoljavanja svoga vlastitog ivota. Kategorija samog ovjekovog rada kada se prirodne injenice preinauju u socijalne injenice da je podjela nauka uslovnog karaktera. Meutim, ono to savremenu sociologiju razlikuje od drugih drutvenih ili prirodnih nauka ne ogleda se u razlici stepena njenih objektivnosti, preciznosti, egzaktnosti teoretske koherentnosti sociologiju od drugih naunih disciplina razlikuje stepen njene optosti, stepen njene opte racionalizacije kojom ona obuhvata svoj prouavani predmet, a to je drutvo u njegovoj cjelini i u njegovom kretanju. Iz ovoga se da izvesti zakljuak da je sociologija opta, najoirnija nauna disciplina po socijalnoj statistici i socijalnoj dinamici koja prouava drutvo na njegovom mikro i makro nivou, obuhvatajui uzrono posljedine veze i odnose kao i samog ovjeka kao rodno, generino bie. Prilikom same konstitucije sociologije, poto ona drutvo prouava na mikro i makro planu za njenu analizu bila je nuna primjena logiko dijalektikih kategorija, opteg i posebnog i pojedinanog. Ovaj dijalektiki odnos opteg posebnog i pojedinanog najbolje se izraava kroz odnose socijologije spram drugih drutvenih nauka, npr., imamo naunu disciplinu koju definiemoa kao ekonomika preduzea, to je u odnosu na socijologiju konkretna nauna disciplina koja se bavi onim tipinim to je zajednika karakteristika svih preduzea u jednoj dravi i naciji, a ono tipino za jedno preduzee to je karakteristika svih preduzea jeste produktivnost, rentabilnost, intenzivnost samog preduzea.

Nasuprot ekonomici preduzee ima nacionalnu ekonomiju, ona se bavi uzrono poslijedinim ekonomskim zakonitostima nacije, drave, u odnosu na ekonomiku preduzee ona se izraava kao zasebna nauna disciplina. Nasuprot njoj imamo optu naunu disciplinu koju definiemo kao politika ekonomija koja se bavi ekonomskim zakonitostima, na jednom viem stupnju apstrakcije, ne ekonomijom nacije, drave, nego onim to je eminentno za sve nacije drave date epohe. Socijalene rezultate ovih naunih disciplina uoava misaono teoretski prerauje, podie na jedan vii stupanj racionalne apstrakcije te ekonomske zakonitosti nacije, drave, zakonitosti date epohe, uobiava kao socijalne zakonitisti iste te epohe. Na samom startu konstitucije, sociologije kao zasebne naune discipline, ono to je fundamentalno i ono to je ona ustanovila jeste da se ekonomsko tehnoloki procesi i zakoni koji proistiu iz nje izraavaju i manifestuju kao druga strana ili oblik socijalnih zakona, procesa i odnosa. Jednostavno reeno kada ovjek u procesu proizvodnje sredstvima za proizvodnju ovlada prirodnom materijom tu nije rije, niti je na djelu samo i iskljuivo odnos ovjeka prema stvari, odnos ovjeka prema robama. Veina socijoloke znanosti lei upravo u tome da iza ovog odnosa, izmeu razliitih roba, stoje drutveni odnosi koje treba prouiti, nauno, uzrono - posljedino spoznati. Ako mi samo i iskljuivo u procesu proizvodnje odnose kretanja roba sagledavamo samo kao odnose stvari, a ne kao ansambl drutvenih odnosa onda se nae miljenje zadrava na zdravo razumskom, a ne na naunom teoretskom nivou. Kroz konstituciju sociologije na samom startu pojavila su se odreena normativistika stajalita koja joj navodno osporavaju znanstveni legitimitet. Ovo stajalite polazi od premise da socijologija prouava drutvene norme, a da je zadatak ovih normi da upuuju ovjeka ta bi trebao da ini tj da se socijologija bavi onim to treba da bude. Meutim, zadaa nauke jeste da prouava ono to jeste, to realno postoji. U svom razvoju profiliranju socijologija je pokazala da ova normativistika kritika nema svoje realno utemeljenje. Socijologija kada prouava pravne, etike, politike norme onda ih ona prouava sa stajalita istinskog njihovog sadraja, sa stajalita onog to one jesu pa kada spozna njihov sadraj onda se moe predvidjeti odreena ponaanja ljudi jer svaka nauna disciplina, a to je odlika nauke openito kada spozna istinu, onda na bazi te istine moemo i predvidjeti odreene dogaaje.

Aristotel

Aristotel stvara sredinom IV stoljea p.n.e., kao jedan od najznaajnijih Grkih filozofa nego najznaajniji filozof u historiji filozofije openito. On je bio Platonov uenik, te njegov razlaz sa platonom e izraziti rijeima: "Drag mi je Platon, ali mi je draa istina". Aristotel je analogno Platonu idealist, kod njega su ideje kao samostalne supstancije primarne jer itav ivot izvodi same ideje, ideje koje oblikuju u pojam. Ove ideje nisu nita drugo nego duhovne supstancije, duhovna tvar koja oblikuje itav spoljni i unutranj svijet. Kada kaemo unutranji svijet onda mislimo na nae psihiko, unutranje, duhovno unutranje to je bitna karakteristika duha jednog naroda, jednog vremena, duha Grke epohe. Za razliku od Platona koji je nastojao da utvrdi apsolutno najbolju dravu i drutvo, Aristotel je po svojoj teoretskoj i metodolokoj lokaciji vie raelist te je okrenut zbiljskim stvarima naeg ivota. Da kako njega interesuje to je apsolutno i to je utvrdio. Apsolutna je ideja, pojam to e to u hrianstvu postati Bog, a relativno je na svakidanji ivot, drava, drutvo, nain proizcodnje i tome slino. Temeljna Aristotelova djela: "Nipomahova etika", "Politika", "Atinski ustav", "Organon (sredstvo i mogunost spoznaje svijeta, sredstvo miljenja da spoznamo postoeju zbilju)". U "Organonu" Aristotel je razloio i koncipirao predmet i metod formalne logike. Aristotel je pojedovao za svoje vrijeme i prostor univerzalno enciklopedijsko znanje, te je utemeljio osnove za filozofiju, logiku, matematiku, fiziku, astronomiju, filozofsku i socijalnu antropologiju, noseologiju, epistemologiju. Noseologija je filozofska disciplina koja se bavi pitanjem i mogunostima, dometima, spoznajom openito. Ona ne obuhvata samo racionalnu naunu spoznaju jer mi svijet ne spominjemo samo putem racionalnog uma nego ga i osjeamo, doivljavamo i participiramo. U tom svijetu putem njegove spoznaje kroz nau religiju, kroz na pogled na svijet, kroz kulturnu umjetnost nosologija kao filozofska disciplina obuhvata mogunost i naine spoznaje ne samo putem racija, nego putem religije, ideologije, poezije, kjievnosti. Za razliku od noseologije imamo drugu filozofsku - loginu disciplinu, epistemologiju koja se iskljuivo bavi mogunostima i dometima naune i racionalne spoznaje. Obje ove filozofske discipline je utemeljio Aristotel. Aristotel je najzasluniji ne samo da je dao temelje nove etike, politike, drave, osobito politike kao naune discipline, nego je otkrio i spoznao logike kategorije indukciju, dedukciju, silogizam, racionalnu apstrakciju, odnose opteg, posebnog i pojedinanog to sve zajedno predstavlja

orue pojmovnih, kategorijalnih aparata, sredstva naune spoznaje svijeta. Indukcija je logiko stajalite kada idemo od konkretnih injenica, pojedinanih da bi doli do spoznaje iste te injenice. Indukcija je logiki postupak da se ide od pojedinanog ka optem. Dedukcija je suprotno od indukcije, to je logiki misaoni postupak, kada idemo ve od spoznatih, optih, najoptih pojmova, ka menje optim posebnim pojmovima, da bi doli do konkretnih injenica. Poto kaemo da je Aristel u svojim istraivanja znatno realistiniji, on koristi metod indukcije i dedukcije. Da bi spoznao bit latinskog Ustava latinske drave on je sakupio 158 Ustava latinskih gradova i drava. Ovi ustavi su mu posluili kao konkretan empirijski materijal koji e metodom indukcije i dedukcije spoznati bit latinskog drutva i drave. Ovdje moramo akcentirati da je za cjelokupnu Grku filozofiju i za samog Aristotela u poimanju drutva i drave, da je drava identina sa drutvom. Stari grci nisu bili ostvarili one duhovne domete da uoe diferenciju drave i drutva, da je rije o zasebnim entitetima i subjektitetima. Kada govorimo o dravi i drutvu, nije rije o istom identitetu, Aristotel uvia da je osnova Grkog drutva i drave porodica kao bazina elija iz koje proizilaze drugi socijalno - kulturni, polni i imovinsko pravni odnosi. Kroz porodicu ne samo da se manifestuje odnos prema eni nego poslunost ene prema mukarcu, poslunost djece prema ocu, kao i vlasniki odnosi koji nastaju iz same porodice, kao temelja svih drugih oblika drutvenosti. U sferi socijalne i filozofske antropologije Aristotel e ovjeka definisati kao zon politikon to jeste ovjek je politika ivotinja. Ovo je temeljna definicija koja vai i dan danas iz ovog se moe zakljuiti da ovjek nije nita drugo nego ansambl drutvenih odnosa, dakle bit ovjeka nije u njegovoj istoj individualnosti nego se ona oblikuje i realizuje samo kroz komunikaciju sa drugim ljudima, a ta komunikacija je socijalne, kulturne i politike prirode. Meutim, Aristotel nije nadiao opte stajalite koje je bilo ureeno u Grkom drutvu, a to opte stajalite glasi: "Jedni su robovi, a jedni su gospodari po svojoj vlastitoj prirodi". Svojim roenjem priroda ih odreuje nejednakim. Ljudi po svojoj vlastitoj prirodi nisu jedni robovi, a drugi gospodari, ve to postaju to ih odreuju i stavljaju u takav odnos drutveni odnosi koji su valdajui u datom trenutku. S druge strane koliko je Aristetel bio realist ne samo da je promatrao politike i drutvene odnose Grkog svijeta nego se bavio i pitanjima proizvodnog procesa koji je bio utemeljen na radu robova, a to

je smatrano kao prirodno stanje Grkog svijeta, dakle ako je prirodno stanje, ono nije historijski nastalo stanje. Analizirajui ekonomsku strukturu Grkog drutva Aristotel e na bazi kategorija svoje logike kao orue u spoznaji izvrtiti formalizaciju poluekonomskih pojmova te doi do spoznaje da je roba utemeljena na sitnoj zanatskoj proizvodnji Grkog svijeta odreena svojom upotrebnom i prometnom vrijednou. Sama roba kao produkt drutvenog odnosa ima upotrebnu i prometnu vrijednost. Pored ovih drutvenih svojstava robe Aristotel je otkrio i spoznao tri funkcije novca.

Novac kao klasino sredstvo nova, Novca Novca kao gomilanje balga

Promatrajui socijalnu zbilju Grkog svijeta Aristotel je uvidio i njegove socijalno klasne antagonizme i determinizme, te je uvidio mogunosti da ovi socijalni antagonizmi mogu voditi anomaliji drutvene zbilje, dakel haosu, sukobima, evolucijama, to je pogubno za Grko drutvo i za drutvo openito. Aristotel je prouavao biljni i ivotinjski svijet, te je uoio da u tom svijetu koji je u permanentnom razvoju nem apreloma, skokova, ve da morfologija, oblici (prirodnog i ivotinjskog svijeta, prelaz jednog oblika u drugi se odvija na bazi harmonine evolucije, te je te zakonitosti prirodnog i ivotinjskog svijeta nastojao da projecira i na samo drutvo tj., da se drutvo razvija na bazi spontaniteta i harmonije, socijalne evolucijete je prema njemu drutvo analogno ivotinjskom organizmu gdje svi sastavni djelovi drutvenosti na bazi drutvene podjele rada imaju svoju apriornu funkciju i zadau, gdje cjelina drutva i drave oreuju funkcionisanje morfologiju svojih djelova. Ovakvo stajalite u socijalnoj teoriji definiramo kao spcolipsizam tj, da cjelina odreuje strukturu, kvahkou, morfologiju pojedinih djelova organizma. Aristotel je analogno platonu uoio znaaj drutvene podjele rada za ivot samoga pojedinca, van drutva, mogu posojati jedino aneli ili avoli, a nikako ovjek, te se ovjek moe osamiti ili individualizirati jedino u drutvu. Na bitne karakteristike ljudske drutvenosti ne utjeu samo kulturno socijalne okolnosti ve prevashodno prirodni, klimatski, geografski, demografski faktori. S pravom moemo rei da je Aristotel jedan od prvih filozofa koji je uoio znaaj i uticaj demografskog faktora ( broj stanovnika na obim i karakter oblika dravnosti).

Platon

Platon stvara sredinom IV stoljea isto kada i Aristetel p.n.e. Njegova fundamentalna djela su: "Odbrana Soktatova", "Fedon", "Drava" i "Zakoni". Za platona kaemo da je idealistiki utopist. Idealistiki iz tog razloga to je on Pitagorine brojeve pretvorio u ideje, a same ideje u pojmove. Ove ideje, pojmovi postoje neovisno od bilo kakvog iskustva. One su nam apriori date. To je platonov koncept metafizike, dakle da ideje, pojmovi postoje prije svijeta. One su misaono - racionalne, neprekidne tvorevine koje isijavaju cjelokupan ivot. Ovakvo filozofsko stajalite o idejama kao o nepokretnim pokretaima koje emaniraju cjelokupan ivot preuzee kranstvo i dati mu novi smisao i znaenje. Taj novi smisao i znaenje se oituje u hrianskom poimanju Boga kao racionalne supstancije, koja za razliku od platonove supstancije je iva, dimanina i proizvodi bigoovjeka i ljudski duh koji je boanskog karaktera. Upravo po ovakvom stajalitu za Platona kaemo da je idealist. Utopist je po tome to je projektovao, zamislio idealan koncept drave u kojoj treba da se ostvari najvea ovjekova vrlina, a to je vrlina dobra. Ve tada kod platona je prisutno stajalite da drava kao savrena norma ispoljavanja ovjekovog ivota treba da bude utemeljena na racionalnom principu. U buduoj dravi obitavae tri klase: na prvom mjestu su filozofi, nosioci logosa, to su upravljai drave, Druga klasa su vojnici, uvari drave, Trea klasa su robovi, oni koji proizvode materijalna dobra za korist drave. Platon je razvio jedan totalan koncept drave gdje je sve unaprijed programirano, odreeno, zato kaemo da je platonova drava totalna drava, a ne totalitaristika. Ovi pojmovi se itekako razlikuju, jer drava kod platona ima ingerencije da organizuje cjelokpan proizvolji, kulturni, obrazovni ivot. Ona ne samo da vri proizvodnju nego i distributivnu funkciju, organizuje cjelokupan proces odgoja i obrazovanja, gdje je ostavljena jako mala mogunost za ispoljavanje ovjekove slobode. Ako je platon podjelio drutvo u buduoj dravi na tri klase gdje svaka klasa ima propisane nadlenosti, gdje je sve programirano, ali na bazi logosa, a ne prironih nagona, onda je Platon zastupnik uspostavljanja i pravno politikih normi iji je sadraj logos. Iz ove podjele na tri klase gdje prve dvije filozofije i uvai ne smiju posjedovati ni porodicu ni vlasnitvo, jer ove stvari postaju zapreka razvoju logosa.

Vidimo da je Platon uoio znaaj, mjesto i ulogu drutvene podjele rada za ivot ovjeka. Ova stajalita u dravi gdje je drava identina sa drutvom jer stari Grci se nisu mogli uzdii na takav intelektualan stupanj jer im je robovlasniki sistem to sputavao da otkriju spoznaju diferenciju drave i drutva, da spoznaju razliku jer to nisu identine kategorije. Meutim, iako je platon zastupao primat ideje na bie on je itekako bio okrenut realnim socijalno - politikim i kulturno - ekonomskim pitanjima Grkog svijeta. To najbolje vidimo iz njegove jedne konstatacije u "Dravi" kada kae: "U svakoj dravi postoje borbe izmeu drave bogatih i drave siromanih". Poto je njegov koncept drave prevashodno organskog karaktera tj., da cjelina vlada na svojim djelovima, organska teorija uvijek polazi od koncepta socijalne evolucije, dakle jednog organskog razvoja, a ovaj sukob izmeu bogatih i siromanih treba da se razrijei ne kroz ustanke jer to vodi anarhiji ve razrijeenje lei u ravnomjernoj raspodjeli bogatstva izmeu porodica, to to Platon zastupa u svom drugom djelu "Zakoni". Pored toga to je uoio znaaj drutvene podjele rada, za ivot ovjeka, mada Grci nisu uvaavali zakone fizisa tj., zakone koji vladaju u prirodi, Platon je uoio uticaj geografskog, klimatskog i demografskog faktora, dakle, uticaj prirodnih faktora na karakter ovjeka, drutva i drave.

Kranstvo Javlja se prevashodno kao socijalno - kulturni pokret obespravljenih, unienih, podinjenih u sklopu Rimskog carstva u I stoljeu nove ere, kao jedna vrsta kulturno duhovnog putokaza ovih obespravljenih, kao jedan zahtjev na jedno kulturnom preinakom postojeeg svijeta. Kranstvo se javlja kao nova duhovna supstancija koja batini sve ono to je najbolje u svijetu duha stvorene, te iz tih razloga kada govorimo o sastavnim elementima kranskog monoteizma onda tu na prvom mjestu dolazi grko - helenisika filozofija, Platon, Platin, Aristotel, Stoici, Rimsko privatno pravo koje je dostiglo najvei vrhunac teorijskog i praktinog djelovanja, te orijentalno uenje o dolasku Mesije spasitelja. Kranstvo od Grke filozofije preuzima one rezultate Platona, Platina i Aristotela koji po svom sadraju se uklapaju u orijentalno uenje o Mesiji spasitelju. U hrianskoj dobi posebno je aktuelno uenje Platona, njegovo stajalite o idejama, kao zasebnim supstancijama, nepokretnima koje nisu nita drugo nego ista misao, te koje su hipostezirane od svakodnevnog ivota i koje su nepokretne i daju ovaj ivot u ove Platonove i Platinove ideje kao samostalne duhovne supstancije.

U hrianskom monoteizmu nisu nita drugo nego djelatni stvaraoci Boga. Kranstvo je ovim idejama Grke filozofije utisnulo ideju da su ovi pojmovi duhovne supstancije ne vie nepokretni nego sada u kranstvu djelatni, stvaralaki, apsolutni koji se ovozemaljskom, pojmovnom logikom ne mogu dokuiti niti u potpunosti shvatiti. S druge strane analogno orijentalnom uenju po Mesiji spasitelju, te uenje o nepokretnim idejama u hrianskom religijskom konceptu se preuzima i stajalite da kako ono se prerauje i grko - rimske stoike filozofije. Filozofije koja je propovjedala da ovjek treba da se oslobodi svakodnevnih perifernih vrlina. Vrline ojeka moraju biti jake i unutranjeg karaktera te da ovjek u promiljanju i djelovanju treba biti okrenut ka unutranjosti svog vlastitog bia i na taj nain indolentan spram socijanim, kulturnih antagonizama vanjskog svijeta. etvrtu komponentu koju je prihvatilo kranstvo jesu rezultati rimskog privatnog prava koje je primjenjeno na organizaciji i utemeljenje Hrianske crkve. Crkvi daje takvu stabilnost, hijerarhiju koja u to vrijeme pa sve do francuske revolucije mogla se mjeriti po stepenu svoje snage, hijerarhije i moi sa dravama zapada. Hrianstvo je izgradilo svoju vlastitu eshatologiju (eshatos - uenje o temeljnim i posebnim principima), a to uenje sadri put i sredstva spasenja, vjeni ivot, hilijaizam, a to znai da e prije smaka svijeta se ponovo vratiti Isus Hrist te da e vladati hiljadu godina tim svijetom. Ovdje je bitno naglasiti, mada smo samo naglasiti elementarne pojmove hrianskog monoteizma da se svi savremeni pojmovi prava, drave i politike, pojmovi historije nalaze svoj klju i u religijskim pojmovima i religijskom sadraju. Primjera radi koncept sekularne historije kakav danas uimo u kolama, dakako da ima svoj religijski sadraj te historija nije nita drugo nego jedna vrsta cirkulacije hrianskog poimanja historije. Mi hrianstvo kao i druge monoteistike religije trebamo promatrati kao jednu komplementarnu cjelunu, judejsko - hriansko - islamske tradicije. Baza krianstva i islama nije nita drugo nego judeizam. Zato ove tri monoteistike religije danas mnogi hoe da kau da su dijametrijsko suprotne, pa iz toga izvode zakljuak o sukobu islama i hrianstva, to je pogreno i govori na m o pomraenju uma tih koji to zastupaju. Naa je obaveza kada je rije o judejskoj, hrianskoj i islamskoj tradiciji i njenoj komplementarnosti istiemo ono to je univerzalno, religijarno, a one su nastale na principu jedog vieg humanizma i univerzalnosti, a ne na iskljuivosti i intoleranciji. Ove monoteistike religije su nastale pevashodno iz potrebe za kvalitetnijim sadrajem ivota

te kao takve mnogobotva.

predstavljaju

jednu

totalnu

negaciju

paganstva,

Paganski princip je utemeljen na moi, osvajanju, ekspetaciji, prostornom irenju, zgrtanju, posjedovanju. Hriansko - islamski princip je utemeljen na univerzalnosti :"Svi ljudi su braa.". Taj princip je predstavljao onaj sadraj koji je za sobom povukao milione ljudi jer govorili smo o Grcima. Oni su na razvojnoj filozofiji sekularnog miljenja ostvarili vrhunske domete, ali u tim dometima je bila ukljuena i praksa u koju oni nisu dirali, da su ljudi po prirodi nejednaki, da su ljudi po prirodi robovi, a drugi gospodari, da su jedino Grci i Rimljani ljudi, a ostali su varvari, te ovaj monoteistiki princip na kojem poiva Hrianstvo i Islam e dakako postati realnom podlogom konstitucije, deklaracije o pravima slobodnih graana u Americi i Francuskoj revoluciji. Stoga vidimo kako religija i religijski principi, postaju nukleus za sekularne principe, svjetovne principe. Kroz historiju kranstva u samoj socijologiji i filozofiji razvila se velika polemika koja i do dan danas traje. To je problem teodiseje, a toj polemici dao je pokretno znaenje folozof Lajbnic. Eodicija znai sledee: "Ako je Bog vrhovni gospodar, ako je uzrok i prouzrok postojeeg svijeta, ako je Bog olienje opeg dobra univerzalnih etikih principa, odakle onda zlo u svijetu, jer svaka logika, dakako, racijonalno utemeljena polazi od premise da uzrok ne moe biti razliit od posljedice". Ovdje je uzrok Bog kao dobro, a u posljedici imamo zlo, jer jedno drugo iskljuuju. Glavni teolog ranog kranstva kojeg e rimski car Konstantin priznati kao oficijelnu religiju rimskog carstva 317. godine nae ere, jeste Sveti Augustin iz Hipona koji stvara u prvoj polovini V stoljea nae ere koji e u svom djelu o boijoj dravi razmarati temeljne i religijske dogme, te nastojati da hriansko uenje svede, oblikuje u jednu koherentnu racijonalnu cjelinu. Ovdje se Augustin oslanja i razrauje dvije osnovne hrianske dogme, dogmu o praroditeljskom grijehu i dogmu o vijenom ispatanju. Na ove dvije hrianske dogme Augustin nadovezuje svoje uenje o postojanju dvije drave, zemaljske drave koja je prdukt avola i Boije drave koja e ujediniti sve hriane u vjenu zajednicu blaenstva. U tom djelu o Boijoj dravi Augustin postavlja jedno temeljno pitanje 410. godine, Rim je propao, osvojili su ga varvari Huni. Pitanje zato je Rim propao kada je bio vjenim gradom. On je bio propao zato to je bio djelo sotone. Augustin nastoji da u svom djelu razradi temeljne hrianske dogme, meutim, ne zapada u razmatranju problema ovog svijeta niukakvu vrstu apsolutizma. On je prvi ne samo krianski filozof, nego prvi openito filozof koji je utemeljio jednu potpuno novu naunu disciplinu koju moemo definirati kao filozofiju povjesti.

On je historiju sagledao kao razvojni proces koji se odvija kroz est svojih faza gdje e individualno svoju historiju i sudbinu Isusa proicirati kao optu historiju pojave Hrista posljednje veere, njegovog stranog suda, raspea, vaskrsnua, te ponovnog dolaska na zemlju. Da je historija razvojni proces, tu misao kod grka nismo imali i nju batine Rimljani iji je rodonaelnih Augustin.

Sofisti 21. januar 2011 17:51 U Grkoj filizofiji sofisti su znaajni mislioci ne samo po tome to su bili spretni dijalektiari, retoriari ve po tome to su stvorili i izgradili takve vrste spoznaja koje nadilaze domete i mogunosti grkog duhovnog svijeta. Oni su sa jasno akcentiranim tonom u svom promatranju filozofske antropologije ovjeka definirali kao prevashodno historijsko bie. Dakle, prema ovoj definiciji ovjek nije dat jednom za svagda on ima svoju genezu, razvojnu komponentu, on je historijsko bie koje nastaje i koje nije savreno. Ako kaemo da je ovjek historijsko bie, onda p ovoj definiciji ovjek je procesualnost, te nije samo iskljuivo prirodno bie ikao ih to ovjek svojom vlastitom historijiom preinauje, prirodu podvrgava svojoj svrsi te na taj nain prirodne kategorije se samo reprodukuju pod sredstvom ovjeka u socijalno historijske kategorije. Ako su oni definisali ovjeka da je historijsko bie, oni determiniraju (odbacuju, negiraju) ope ureeno Grko stajalite da su jedni ljudi od prirode dati da budu robovi, a drugi gospodari. Prema sofistima robstvo i gospodarstvo jeste historijski nastala i produkt je drutvenog odnosa, a ne prirode. Da je ovjek historijsko bie prema snazi ove ideje sofisti e transirati put savremenoj filozofiji, antropologiji koja e sa Njemakom i Engleskom definirati ovjeka kao praktino radno bie koje se putem svog vlastitog rada emancipira od prirode i kroz rad ostvaruje morfologiju svoje drutvenosti i ljudskosti. Za sofiste kaemo sofisti su kao vjeti pravnici kao zastupnici stranaka pred vlstima vrili instrumentalizaciju dijalektike retorike, gdje su sistemom vjete instrumentalizacije da crno dokai bijelim i obrnuto gdje je ovo njihovo stajalite u historiji filozofije dalo pojmu sofist peorativno (pogrdno) odreenje. Meutim neovisno na to sofisti su prvi u historiji filozofsko socijalnoj misli ne samo odredili ovjeka kao historijsko bie nego su utemeljili, razradili teoriju prirodnog prava i drutvenog ugovora. Prema njihovoj teoriji prirodnog prava ovjek je prvobitno ivio u jednom prirodnom stanju, spontano, stihijski gdje sam spontanitet ljdske prirode afirmisao i

odreivao jednakost meu ljudima. Dakle, ljdska priroda je proizvodila neku vrstu prirodne norme koja se izraavala na spontani stihijski nain. Meutim ovo prirodno stanje bez vrsti normi, prava i obaveza vremenom je moglo da preraste u anarhiju te su se ljudi meusobno dogovorili o svim pravima i obavezama, te su sainili drutveni ugovor koji regulie na nivou cjeline sve norme prava, obaveza o njihovom drutvenom ivotu. Ovdje moramo akcentirati da ovaj koncept drutvenog ugovora kako su ga konceptirali nije solipsistiki i organistiki utemeljen tj., da cjelina ne vlada pojedincem, te da ne odreuje njegovu individualnost, dakle, drutveni ugovor sofista jeste individualistiki utemeljen. Postoje prava i obaveze na nivou cjeline, ali istim ta cijelina omoguava autonomiju slobodne volje samoga pojedinca. U historiji sa praktinog aspekta i u samoj politikoj teoriji ovaj odnos izmeu autonomnog pojedinca i nadlenosti cjeline nikada u potpunosti ni do kraja nije razrijeen.

Renesanska filozofija - Tomas More 9. januar 2011 13:44 Engleski socijalni mislilac, filozof, politiar roen 1480. godine umro 1535. godine. Njegovo teoretsko djelo jeste utopija (utopos, gr., mjesta kog nema). Tomas More je ovim svojim djelom u potpunosti favorizovao temeljne principe grke filozofije gdje nus (um) treba da vlada svjetom te da je ovjek kako su to uili grci po svojoj smislu biti najvie bie za drugog ovjeka. Grci ovjeka nisu tumaili po njegovoj zoologiji, animalnoj prirodi, ve ono to ovjeka distancira, razlikuje od svih drugih bia u samom kosmosu jeste njegov um, njegova duhovna supstanca. Stoga u svome djelu Tomas More, mada svoju utopiju gradi na platonovoj Dravi, meutim on favorizuje sve one duhovne principe humanizma, grke filozofije, te na taj nain vri demistifikaciju same teologije koja je u potpunosti vladala sve do prve polovine XV stoljea pa se iznova uspostavlja princip vladavine racija, gdje filozofija netreba da bude u slubi filozofije nego obrnuto ili ukoliko to nije mogue onda slijedi jedna vrsta kompromisa teologije i filozofije. Gdje se dakako ove discipline mogu razvijati ne samo kroz stajalita nego u svjetovnom skladu. Morova drava je po svojoj zadai, prirodi funkcijama, nadlenostima totalna drava. Kada kaemo totalna onda ne mislimo na totalitarnu dravu. Pod totalnom dravom More podrazumjeva analognu Platonu na bazi drutvene podjele rada. More je uvidio kroz samu historiju da privatna svojina i svojinski odnosi diferenciraju ljude, da privatna svojina kvari ljudsku prirodu, proizvodi ljudski karakter za koje je emanentno zgrtanje, posjedovanje, vladanje. Da jedna cjelina ini bogatim, druga

siromanim, da proizvodi nejednakost, nepravdu te se stoga zalae za ukidanje privatne svojine. U njegovoj buduoj svojini konstituie se drutveno vlasnitvo gdje je sve zajedniko. Individue proizvode, stvaraju, odluuju, a njihov poloaj prevashodno zavisi od stepena znanja kojeg posjeduju. Onaj na najviem stepenu znanja poznaje i zauzima dominantno mjesto u samom drutvu. More je uoio da je kranstvo bilo ne tolerantno iskljuivo prema drugim vjerskim zajednicama, prema drugaijim vjerskim pogledima, te u njegovoj dravi mogu obitavati i ravnopravno prakticirati. On je postavio princip vjerske tolerancije, a vjerska tolerancija je predpostavka za bilo koju vrstu socijalne i politike tolerancije.

Toma Akvinski 9. januar 2011 13:19 Toma Akvinski je hriansko - katoliki skolastiki teolog i filozof roen 1227. godine, a umro 1274. godine. Kada kaemo da Akvinski pripada skolastinoj filozofiji, onda to prevashodno znai da on nastoji da putem racionalnog razvoja principa dokae, utemelji opravdanost teolokih dogmi tj boiju opstrojnost kao stvaraoca ovjeka i svijeta. On je meu prvim u hrianskoj teologiji i filozofiji oslanjajui se na Aristotela uveo princip da se boija opstojnost moe dokazati ne samo emocionalno nego prevashodno racionalnim putem analogno kao to se tim putem dokazuje ovovremeni predmeti spoznaje. U svojoj politikoj filozofiji mada je stajao na stajalitu narodnog suvereniteta tj kada narod svoje kompetencije, ovlatenja nadlenosti prenosi na vladara, na kraljevu vlast. Akvinski e u aktuelnim borbama izmeu svjetovne i crkvene papske vlasti uvjek stajati na stajalitu papstva tj teokratskog apsolutizma. Iz ovog njegovog stajalita na teoretskoj filozofskoj ravni znaju se izvesti dublje i znaajnije konsekvencije, a to je da crkva ima primat nad dravama, a religijske dogme da imaju primat nad samom filozofijom gdje je ovdje zadaa filozofije reducirana na sluanje teologije. Akvinski u svojoj filozofskoj antropologiji polazi od Aristotelovog odreenja ovjeka kao drutvenog bia, gdje se ovjek putem jezika drevnih oblika komunikativnog djelovanja meu ljudima potvruje ne samo kao individua nego kao ljudski rod. ovjek je emancipacija boanstva. Zadaa drave jeste da proizvodi vrlinu, a vrlina razboritost te aktivnost, poslunost je dominantna karakteristika samoga ovjeka. U svojoj politikoj filozofiji i teologiji Akvinski daje poseban naglasak na ovjekovom spasenju kao i putu samog spasenja. Taj put mora biti

posloen upranjavanjem hrianskih etikih principa, pa se kroz samo ovaj put ostvaruje sinteza onog transedentalnog tj ostvarenja krajnjeg cilja bleenstva i ovozemaljskog, koje se relizuje kroz injenice dobrih djela. Ovo ovozemaljsko se dakle realizuje u sklopu postojee dravne zajednice gdje drava nije nita vie nego priprema kola za jednu vie boiju zajednicu. Tako se drava na ovaj nain podreuje crkvi kao sredstvo svrsi. Drava je ustvari onaj subjekt koji vri pripremu naspram onog to treba da se ostvari, a to je vjena zajednica blaenstva. U svojoj filozofskoj antropologiji i pored toga to se oslanja na Aristotela, Akvinski upotpunjava i stohistiku filozofiju pa je iz tih razloga njegova slika hriansko - srednjovjekovnog svijeta dosta pesimistina jer stoicizam polazi od temeljne premise da ovjek mora biti indolentan, pasivan, zatvoren u svoje vlastito bie, te indolentan spram stalnih promjena i ne nepravednosti vanjskog, spoljanjeg ovozemaljskog scijalno - kulturnog svijeta.

Niccol Machiavelli 9. januar 2011 14:25 Italijanski teoretiar, knjievnik, filozof roen 1469. godine, a umro 1527. godine u historiji socijalne i politike misli poznat je po tome to politiku nije sagledavao sa stajalita neke politike filozofije neega to je apriorno, nego je materiju politike sagledavao kroz empirijsku realistiku analizu gradova, drava, talijansko renesansnog perioda. Temeljna djela Machavellia su: "Vladalac" napisana 1302. godine, "Istorija Firence", te drama "Mandragola". Kroz sva ova djela Machiavelli je reafirmisao grku filozofsku metodu tj., racionalizam, relizam kao induktivno reaktivni metod. U ovim djelima Machiavelli je bio oduevljen rimskim carstvom koje je poivalo na principu jedne univerzalne drave. On je bio oduevljen strukturom, funkcijom i praksom rimskog privatnog prava kakvo je uoio da je temeljna njegova funkcija realizacija socijalnih odnosa rimskog carstva. Njegovo oduevljenje rimskim carstvom nije bilo utemeljeno na nekoj apstraktnoj koncepciji nego konceptu koji je bio nuan za konstituciju italijanske nacije, drave, jer upravo u periodu, vremenu i prostoru kada Machiavelli stvara, italijansko drutvo je bilo razdvojeno politikim raskolom, te je Machiavelli povratio duh vremena da bi se konstituirali italijani. Machiavelli u svom fundamentalnom djelu "Vladalac" koje nema samo historijsku, ve i dan danas aktuelno socijalno - politiko znaenje da otkrije, spozna realistiko racionalistikim putem anatomiju realne politike, te je uvidio da politika afera kao real politika nije isto to i

filozofija ili umjetnost koje su utemeljene na racionalnom duhovnom principu. Politika je utemeljena kao real politika na konkretnim partikularnim suprodstavljenim interesima i potrebama, mada se u javnosti uvjek nastoji predstaviti kao sfera opteg dobra. Machiavelli upoznaje kad je rije o politici kao opem dobru da je to iluzija, romantika, sfera transedencije. Politika je odreena privatnim egoistinim interesom te on uvia ako je politika utemeljena na interesu ona je utemeljena na kategoriji mudrosti, a ne na kategoriji racionalnosti. Ova mudrost podrazumjeva da vladalac mora biti lukav kao lisica, a jak kao lav. Ova maksima voenja politike nam ponajbolje govori da su u politikoj sferi interesi instrumentizovani te da nema racionalnih sredstava da bi se ostvarili humani ciljevi. Politika nije sfera humanizma te nije utemeljena na istinskim stvarima, realnim potrebama ovjeka nego na opsesualnom interesu jednom politikom podanikom duhu ija je bitna karakteristika zgrtanje vladavine prostorno irenje, osvajanje. Machiavelli uvia kada se u politici ak paraliziraju obino za javnost odreeni humani interesi. Meutim, da su sredstva koja se primjenjuju da bi se ostvario navodno proklamovani humanizam su u suprotnosti s tim humanskim ciljevima. Dakle, nastojei da prodre u prirodu anatomije same politike Macialevelli je ustvrdio da je ona utemeljena i na humanim principima.

Tomas Kampanela 9. januar 2011 14:14 Roen je 1568. godine, a umro je 1639. godine, italijanski renesansni mislilac i humanista koji e analogno Tomasu Moreu postulirati princip da drava mora biti utemeljena na racionalnom umskom odreenju, a to podrazumjeva da je u dravi sve matematiki, fizikalno programirano, pa analogno tome se ostvaruje dinamika i ritam ispoljavanja ovjekovog ivota. Drutveno politiki sistem je utemeljen na hijerarhiji ija je predpostavka i kriteriji koliina posjedovanog i racionalnog utemeljenja pojedinca. Znanje koje mu omoguuje startnu poziciju, takoe drava je utemeljena na dravnoj svojini, ali kod Kampanele se nadzire mogunost da upravljanje nad ovom svojinom se moe ostvariti kroz intelektualnu svojinu. Ovdje znanje nije zbog znanja nego se iskazuje kao politika mo.

Odnos nauke o drutvu i historije kod Ibn Halduna 9. januar 2011 15:22

Za razliku od grke filozofije i savremene zapadno - evropske filozofije koja e tek u prvoj polovini XIX stoljea da Ogist Kontovom uvoditi pojam nauka o drutvu odnosno sociologija. To je Ibn Haldun uradio u drugoj polovini XIV stoljea u svojoj knjizi Makadima. Otvoreno vidno trai upravo kada prouava historijske dogaaje da bi se ti dogaaji dakle historija u potpunosti objasnili da nam nije daljnja tema historijska nauka, nego da je nuna jedna nova nauna disciplina koja e ono historijsko, znai ono genetiko u pojavama dohvatiti sa aktualnim trajanjem same te pojave. To ne moe historija jer ona se prevashodno bavi hronologijom dogaaja, a odreene temeljne grke principe na kojima poivaju aktualni oblici drutvenosti historija ne prouava. Zato je potrebno kako kae Ibn Haldum jedna nova nauka koja e prouavati drutvo u cjelini. Kada historiju odreujemo zadatak da prouava drutvo u totalitetu kao i njegovim pojavnim oblicima kao to su rodovi, plemena, civilizacija, znai nain proizvodnje, produkcije i reprodukcije materijalnog ivota.

Ibn Haldun 9. januar 2011 15:00 Ibn Haldun je arapsko - islamski mislilac roen 1332. godine u Tunisu, a umro 1406. godine u Egiptu. Po snazi ideja koje je postulirao te po interesnoj discilinarnoj spoznaji do koje je doao Ibn nadilazi i predhodnu grku filozofsku, kao i aktualnu islamsku drutvenu misao i filozofiju. Njegovo fundamentalno djelo Mukaduma to u prevodu znai predgovor, uvod. U ovom djelu Haldun analizira historiju, savremenost arapa, perzijanaca, Berbera i drugih naroda te na taj nain njegova analiza prelazi granice samog islamskog svijeta. Mukadima je podjeljena u est glavnih podjela: 1. O ljdskom drutvu, openito njegovim vrstama i razvrstaju na zemlji, 1. O nomadskom drutvu, plemenima i barbarskim drutvima, 1. Po dinastijama, halifatu, dravnoj strukturi i prirodi vlasti, 1. Po sjedilatvu, socijalnom ivotu, odnosno civilizovanom drutvu, 1. Po ekonomiji, nainu produkcije i reprodukcije materijalnog ivota i 1. Po prirodi nauke i nainu sticanja openito znanja, a posebno naunog saznanja.

Oblik drutva kod Ibn Halduna 9. januar 2011 15:59 Osnovna dva tipa drutva koje je on analitiko - sintetiki i historijski razmatra jesu nomadi i sjedioci. Kriteriji razlikovanja ova dva tipa jeste razlika u nainu proizvodnje, po svojoj geografskoj i drutvenoj proizvodnji nomadi predhode sjediocima i oni su osnova na kojoj e se vremenski nai civivilizacija. Kod nomada je bitna karakteristika da su njegovi odnosi utemeljeni na stvarno ili fiktivno krvno srodstvo. Kod nomada ne postoji privatna svojina ve samo lina. Kada je rije o linoj svojini onda je rije o oruijima, luk i strijela, koplje, kojim love, panjaci, stoka, izvori sve je zajedniko i ako postoji neki oblik vlasti olienog u plemenskom vijeu ili starijeini, ejhu ta vlast je prevashodno utemeljena na kategoriji linog autoriteta. Norme koje odreuju ponaanje lanova nomadske zajednice pa i sankcije koje ih prate ukoliko se norme prekre izrazito su obiajnog, etikog karaktera. Nomadi vremenom kroz lov i nain pribavljanja materijalnih sredstava za ivot obezbjeuju ta sredstva koja prevazilaze njihove bioloke potrebe. Na taj nain se stvara viak proizvoda koji omoguuje da grade naselja, zaseoke, gradove, pa nomadski nain ivota sa gradovima pretvara u sjedilatvo, a ondje gdje su gradovi, gdje je sjedilatvo po Ibn Haldunu tu je i civilizacija, tu je i drava. Prema njemu konstitucija grada i drave predstavlja bitan kriteriji nastanka kriteriaj civilizacije.

Ekonomske ideje Ibn Halduna 9. januar 2011 15:33 Mada Ibn Haldun stvara u vremenu i prostoru kada je islam bio u religijskim, kulturnim i religijskim principima. Bog je tvorac drave, drutva i ovjeka te se boija vlast preko proroka Muhammeda prenosi na halifat (Ibn Haldun poto je prevashodno bio naunik ovo stajalite zaobilazi, mada ga ne negira on putem realizira i racionalizira, nastoji da spozna objektivnu realnu zbilju islamskog svijeta, spozna uzrono poslijedine odnose na kojima poiva svaka znanstvena disciplina. On na jednom mjestu u Mukadimi definirano kae: "Znaj da razlika u nainu proizvodnje, u materijalnoj produkcij i reprodukciji ivota proizvodi razlike u socijalnim i politikim oblicima", na bazi ove premise Ibn Haldun uvia ono to je najprimarnije za drutvo, a to je nain materijalne proizvodnje te iz ovog teoretskog aksiom aon izvlai daljnje zakljuke, a to je:

Da ekonomske injenice promatra kao socijalne injenice, Da ekonomske zakone sagledava i odreuje kao socijalne

zakone On uvia ne samo znaaj proizvodnje, nego znaaj i mjesto prirodne, drutvene i tehnike podjele rada, znaenje novostvorene vrijednosti i njegovo distribucije u novostvorenoj dravi. On e u XIV stoljeu otktirti teoriju radne vrijednosti to e to tek spoznati engleski poluekonomisti Adam Smith i David Ricard. Tek u XVIII stoljeu njegova teorija radne vrijednosti je utemeljena na principu da koliina rada u proizvodnom procesu koja je uloena u proizvodnji novo ostvarene vrijednosti odreuje cijenu tih proizvoda, to znai, rad je bitna determinanta odreenja ovjeka, historije, drutva i drava. Ibn Haldun je do te mjere apostrofirao kategoriju rada da je ak tvrdio da je vrijednost zlata i srebra odreena koliinom rada koju je nuan za njihovu proizvodnju.

Drava 9. januar 2011 16:16 Za razliku od grka Ibn Haldun je meu prvima socijalnim misliocima utvrdio da po svojoj prirodi, strukturi, lakoi, funkcijama drava se javlja kao zaseban entitet, kao zasebna forma drutvenosti koja nije identina sa drutvom ve se razlikuje od same konktetne povjesno socijalne drutvenosti. Drava se javlja kao racionalni izraz same povijesti, kao druga strana i oblik civilizacije, sjedilakog naina ivota. Ono to se konstituie konstituiu se i gradovi te se drava javlja kao povjesan socijalno kulturni fenomen koji proistie iz povjesne nunosti. Ako Ibn Haldun kae da su politiki oblici pa i sama drava nuni, da su proizvodi materijalno historijskog rada, da nisu produkti neke transedencije, niti historijskog volunterizma. Onda dakako njegov koncept drave ima svoje nauno utemeljenje. Meutim, poto se stvara u vremenu kada je islamska religija vladajua religija arapskog svijeta da bi on opstao on je morao uvaiti i odreeno oficijelno religijsko uenje pa svom povijesno - materijalistikom konceptu doda i odreeno religijsko ureenje drave te tako uvia da je nunost vlasti rezultata i pokvarensoti ljudske prirode jer Bog je uz due ljudi nejednako utisnuo dobro i zlo. Ta je koliin zla znatno vea, da bi se ovo zlo odstranilo i na taj nain sprijeilo unitelje ljudskog roda drutvo je moralo stvoriti izvjesne socio politike institucije kao odbrambene mehanizme, koje sprijeavaju ljudske sukobe, a taj mehanizam je i drava.

Meutim, veliina Ibn Halduna lei u tome to uzroke ljudskog zla ne vidi samo u ljudskoj odredbi ve prevashodno u povjesnoj zbilji nejednak je raspored ljudskog bogatstva. Prema njemu kada se drava uvrsti, a to je bila predpostavka ashabija, njen daljnji razvitak se odvija bez podrke ashabija, mada ona na poetku konstitucije ima dominantno znaenje. Sa daljnjim razvojem drave, s konstitucijom stalnih organa, administracije, uprave, policije, vojske, mjesto ashabije sada religija igra dominantnu ulogu sada predstavlja integrativni faktor koji objedinjava funkcije dravne uprave i dinastije. Od oblika vlasti broj sljedbenika i obima zavisi i vijek trajanja drave s toga je na bazi tog stava Ibn Haldun poznat po svom orginalnom zakonu o historiji dravi, a taj zakon se moe kondenzirati u njegovom stajalitu od tri generacije i etiri faze upravljanja i funkcionisanja drave. Jedna dinastija dravom vlada kroz te generacije, a vladavina jedne generacije traje oko etrdeset godina, to znai da je vijek jedne dinastije oko 120 godina. Ovaj zakon nije elini zakon te nastoji da raznovrsnosti povijesnog zbivanja na silu smjesti u ove odredbe. U prvoj fazi trajanja drave gdje je izborna ashabija na djelu potuju se sve one vrline utemeljene na hrabrosti, budunosti askerskom ivotu. U drugoj fazi trajanja drave ove osobine su i dalje na djelu ali pohlepa za individualnim posjedovanjem. Jednom vrstom razvrat imanentnom sjedilakom ivotu, pohlepa z abogatstvom i enama dovodi u pitanje ove izvorne vrline i drutva i drutvo dolazi u svoju protivrijenost. U treoj fazi razvrat, nedostatak discipline, vrlina, nagriza dravu i drutvo u svojoj cjelini. U etvrtoj fazi pitanje je dana kada e dinastija propasti. Ovaj Ibn Haldunov zakon od tri generacije i etiri faz efunkcionisanja drutva i drave kao sfera nunosti u historiji, socijalnoj misli se definie kao ciklino poimanje historije. Ibn Haldun razlikuje nekoliko tipova vladarske vlast i kod kojih su tipini i najvie se javljaju kroz historiju tradicionalni karizmatini i legalni oblik vladavine. Tradicionalna vlast je ona koja se oslanja na predodbe o naslijeenim pravima konkretne individue da postane vladar. Harizmatski oblik vladavine kojim je Ibn Halbum bio oduevljen i njemu najvie naklonjen jeste vladavina profeta (svetih ljudi) koji su boiji zastupnici na zemlji. To je David kod jevjreja, Isus Krist kod Kriana, Muhammed a.s. kod muslimana. Ovaj oblik harizmatski je proao i u promjenjenim povjesnim uslovima ne moe se reproducirati. Legalni oblik vladavine Ibn H. Dijeli na racionalni i neracionalni.

Racionalni oblik vladavine je zasnovan na pravnim i religioznim odredbama to su ih stvorili najbolji umovi ovjeanstva. Neracionalni oblik vladavine poiva na volji i sili vladara, a ne na optevaeim moralnim i filozofskim principima. Na osnovu predhodno reenog mogli bi smo izvesti sledee zakjljuke: 1. drava je jedna od formi drutva i predstavlja nunu fazu i rezultat povjesnog zbivanja te se sdrava za razliku od grke filozofske batine kod Ibn H. Ne moe identifikovati sa drutvom. Ona predstavlja zaseban entitet dakle neto to je sui generis, 1. korijeni drave i dravnosti sadrani su u najviim fazama plemenske organizacije u kojoj ekonomski najaa porodica ima politiku mo i vlast, 1. poseban znaaj u nastanku drave i nmjenim fazama konsolidacije ima sabija bez koje nije mogua konstitucija drave, 1. drava moe da se konstituie samo uslovima sjedilatva, drava je druga strana ili oblik pojma pod kojim podrazumjevamo civilizaciju, 1. osnovne determinante koje odreuju ne samonastanak ve i cjelokupni razvitak drave su materijalna proizvodnja koja dostie takav stupanj da se ostvaruje viak vrijednosti mimo onih ivotnih biolokih potreba stanovnitva, zatim za konstituciju drave pored ovog vika bitna je asabija i sama religija. Njihov pad ili prosperitet nisu nita drugo nego jedna vrsta indeksa snage i trajnosti same drave. Od trajnosti samo edrave zavisi nivo kulture i civilizacije, 1. Ibn H. Je dao takvu klasifikaciju i tipologiju vlasti koja e postati podlogom za poimanje suvremene vlasti njemakog socionalnog teoretiara sa poetkom dvadesetog stoljea Maksa Webera. Ono to je bitno Ibn H., je uvidio da je drava kao i suvremena civilizacija proizvod i rezultat povjesne nunosti, dakle, da u povjesti vladaju promjenjivi povjesni zakoni koji su nuno imanentno determinirani, te kada on dravu sagledava kroz njene tri faze i etiri generacije onda na djelu imamo ciklino pojimanje povjesnog razvoja i povjesnog prosperiteta. Asabija 9. januar 2011 16:07 Bitna kategorija Ibna Haldunove nauke od drutvu jeste asabiaja. Asabija je prevashodno krvno srodnika, socijalo - kulturna i politika kategorija koja nam govori o ansamblu drutvenih veza i odnosa koje su temeljene na solidarnou i pravilnou individua u okviru jedn plemenske ili socijalno kulturne zajednice. Asabija po svojoj prirodi ne predstavlja neki mehaniki skup utemeljen na solidarnosti individua, ve ta solidarnost i privlanost u okvitu plemena i drave nadilaze individualne emotivne instiktivne osjeaje iako to sve u sebi sadri ve je utemeljena i

na jednoj vrsti zasebne veze solidarnosti koja se najbolje izraava u primjeru kada nam pogine jedan lan zajednice, kao da je oteeno itavo pleme, uruena drava kao cjelina. Na poetku kada Ibn Haldun govori o genezi asabije onda je ona bila prevashodno utemeljena na krvno srodnikim odnosima. Kada se stvara drava na bazi vika proizvoda dravom upravlja ono pleme koje ima najjau asabiju, koja je integrisana na principu najae solidarnosti i privlanosti. Cilj asabije je uspostavljanje kraljevske vlasti te na djelu imamo dravu te ova vlast izraava jednu vrstu oformljene superiornosti i dravne hijerarhije. Ono koje je najjae pleme, sa najjaom asabijom prema Ibn Haldun-u ono stvara dravu, ali sa materijalistikog aspekta to je jedan od uslova drave, drugi uslov je proizvodnja i viak proizvoda koji se javlja mimio biolokog minimuma. Meutim, on je aspekt promatranja ove kategorije uvia da asabija ima iru funkciju te da ona kroz solidarnost i privatnost treba da predstavlja integracioni princip jedinstva cjelovitig islamskog arapskog svijeta. Te u tom kontekstu asabija se javlja kao zaseban kolektivitet.

Marksizam 25. januar 2011 17:39 Biografski podaci Karla Marksa i Fridriha Engelsa Pod marksizmom definiemo poltekonomsko, filozofsko, socioloko, historijsko uenje Karla Marksa i Fridriha Engelsa. Karl Marks je roen 1818 u Tujeru, Rajnska oblast Njemaka, a umro 1886 u Londonu EN. Njegova temeljna djela su : Raniji radovi, Prilog kritici egelove filozofije, drave i prava bjega filozofije. Ova djela su nastala u periodu 1844 do 1847 godine zatim 1848.godine sa Fridrihom Engelsom pie komunistiki manifest. Te godine je i ugledao svjetlo dana 1857 izlazi njegovo poznato djelo Prilog kritici politike ekonomije 1864. godine izlazi prvi tom Kapitala. Njegovo najpoznatije djelo koje e ga svrstati u dominantne transvernike njegovog vremena. Druga dva toma Kapitala teorije i teorije o viku vrijednosti posthumno e objaviti Fridrih Engels. Roenn 1820, umro 1895 u Londonu. Njegova temeljna djela: Poloaj radne klase u Engleskoj (1845), Razvitak socijalizma od utopije do nauke, ludvig Foerbah i kraj njemake klasine filozofije, Dijalektika prirode. Ova dvojica teoretiara naslanjajui se i preraujui predhodnu duhovnu batinu svih predhodnih epoha su nastojali da na jedan nov nain

interpretiraju povjest, prirodu, ovjeka i savremeno drutvo u njegovoj cjelini.

Novovjekovni razvoji socijalne i politike misli 25. januar 2011 17:38 Predpostavka novovjekovnog razvoja socijalne i politike misli jeste pojava jednog novog religijskog pokreta protestantizma koji nastaje u Njemakoj 20-tih godina XVI stoljea a definiemo ga kao protestantizam iz tih razloga to je predstavljao jednu svojevrsnu radikalnu kritiku oficijelnog hrianstva odnosno katolianstva osobito papskih struktura koje su se predstavljale kao boiji namjesnici na samoj zemlji. Protestanizam zahtjeva, a to je uenje Martina Luthera da nije potrebna oficijelna katolika crkva sa Papom nego da hrianski sljedbenici nuno se okrenu izvornoj interpretaciji Biblije i njenim izvornim principima, s toga je protestantsko stajalite o svijetu po svom prvom principu dokinulo srednjovijekovniom dualizam svjetovnog i duhovnog te na taj nain proklamiralo jedno opte svjetsko naelo koje se poelo postepeno ozbiljivati u samoj povjesti kroz konstituciju drave nacije u samoj zapadnoj Evropi. Ako protestantizma drava vrijedi kao neposredni boanski red to onda sama drava kao forma ljudskog ureenja za katolike treba sankciju crkve, gdje sankcija crkve nedostaje drava vie ne vrijedi te treba da se samo odri ukoliko se stavlja u funkciju crkve. Ali kada se drava poela posmatrati sa stajalita ovozemaljskog reda stvari kao to to ini protestantizam promijenio se odnos ovjekov prema Bogu te je dolo do procesa sekularizacije i odvajanja drave od religije i obrnuto. Tako u novo vjekovnoj misli drava postaje sve vie javna, a religija sve vie privatna stvar. U odnosu ovjeka prema religiji prestaje kao jedna vrsta dravne obaveze te se manifestira kao individualna privatna stvar samog pojedinca. Prije novovjekovne misli filozofija renesanse predstavlja prvi onaj kulturno sekularni subjekt koji propovijeda toleranciju. Ovdje ne smijemo smetnuti s uma da je religijska tolerancija pretpostavka i temelj politike, etnike i rasne i nacionalne tolerancije u multikulturnim drutvima tako da sa novo vjekovnom milju imamo jednu novu poziciju same drave koja je emancipiranja od same religije te u tom kontekstu vie nemamo dravnu obavezu da se drava brine za religijsko uvjerenje individua, te njihova politika prava kao graanina postaju neovisna od njihove konfekcionalne pripadnosti. U novovjekovnoj misli razvijaju se u potpunosti dva racionalistika stajalita, dakako, obadva utemeljena u kategoriji uma. Jedno je utemeljeno na Engleskom empirizmu, iji su zastupnici

Look, Hyum, a drugo je utemeljeno na krajnjem racionalizmu iji je tipian predstavnik Rene Dekart francuski filozof, matematiar, fiziar, koji e svojom novom definicijom ovjeka Kogito ergo sum (mislim dakele jesam) ovjeka postaviti primarno na njegovu duhovnu racionalistiku supstanciju i odreenje. Sam Dekart e spoznati kada vri analizu preinake srednjovjekovlja u novu epohu da su neka znanstvena otkria (kompas, tamparija, barut) su predstavljala onaj socijalno racionalistiki eliksir koji ovjeku, ljudskom drutvu daje novi pokret, ire dimenzije, snaniji razvoj. Na ovaj nain se problemi prirodnih znanosti ne razmatraju samo konterplativno, dakle misaono ve se sagledavaju kroz prizmu nove kvalitete socijalnog ivota drutva u cjelini. Prirodne nauke se razvijaju, ali i postepeno distanciraju iz same filozofije, pa e Hugo Grocius u promatranju prirode ovjeka spoznati da postoji pored boanske prirode i sama ljudska priroda. Boansko je utemeljeno na objavi, a ljdska priroda je utemeljena na samom umu. Te je stoga zahtjevao strogu diferencijaciju njihove primjene. Dakle u svom filozofskom stajalitu Hugo G. Namjesto pojma ope prirode uzima u razmatranje ljudsku prirodu, ali on jo nije doao do tog stupnja spoznaje da je ljudska priroda historijski posredovana i oblikovana. U potrebi drueljubivosti Grocius nalazi fundamentalni princip prirodnog prava, a u samoj kategoriji logike dedukcije metodu razvoja prirodnog prava kao takvog. Ono to um saznaje to je saglasno s drutvenom prirodom ovjeka, saglasno je i s onim to iz toga slijedi. To predstavlja bit prirodnog prava koje je konstantno i ne podlijee povjesnim promjenama. Sutina ovakvog prirodnog prava koje nije podlono nikakvim povjesnim promjenama, koje postoji neovisno od bilo kakve dravne moi, Grocius se pribliava poimanju jedne nove kategorije narodnim pravom, narodnim suverenitetom zog kompa koga se on zalagao mbez bilo kakvog komi poseban promisa. S druge strane privatno pravo je postalo mjerodavnom predpostavkom za konstituciju dravnog prava. Jedna knjiga koja e obiljeiti i datiposeban sadraj novovvjerkovnoj socijalistikoj misli jeste politiko-teoloki traktat autora BAkoja u sebi sadri radikalnu kritiku judejsko hrianskog monoteizma i postulira princip religijske tolerancije. Kao fundamentalnu predpostavku politike i socijalne tolerancije uopte. Ovo djelo Spinoze je dokazivalo da religija nema ni zadatak ni svrhu da ustanovi teoretske istine, te se religijska bit ne sastoji u priznanju pojedenih dogmi, ve u uvjerenju odreenom htjenju, u vjeri da mi u te dogme vjerujemo kao istine. Iz ovakvog odreena religijske biti proizilazi da drava ima jo manje razloga i prava da se brine oko pristupa svojih graana razliitim vjerskim uvjerenjima. ta vie, drava snagom svoje realne moi valja da uputi u svoje granice svaki pokuaj prisilne savjesti koji bi proizilazio iz strane oficijelne crkve. Nasuprot autoritavnih zahtjeva oficijelne crkve, Spinoza je pridavao vanost principu da se religijske knjige, stari zavjet, novi zavjet, po svom religijskom sadraju kao i sve druge duhovne tvorevine, literature, moraju povjesno objasniti jer t knjige

su proizvod povjesti, stvorio ih je ovjek te ne predstavljaju ikakvu Boiju objavu da vrijeme i prostor kada je nastao Spinozin teoloko-politiki traktat ovo je djelo imalo revolucionarnu snagu, te od strane oficijelne ckve bilo prokaeno, stavljeno na stub srama, te Spinoza kao jevrej je u Amsterdamu gdje je ivio i stvarao bio eskomuniciran (protjeran) iz jevrejske zajednice. Kod jednog drugog teoretika, filozofa Tomasa Hobsa, u njegovoj filozofiji dominantno mjesto e zauzimati teorija o vladalakom i drutvenom ugovoru. On ova dva ugovora spaja te s toga je njegov koncept drutvenog ugovora utemeljen na narodnom suverenitetu, gje narod odreena prava drutvenog ugovora dobrovoljno prenosi na vladaoca, te onda imamo sintezu drutvenog i vladalakog ugovora a ova stavarlaka sinteza oba ugovora bit e prihvatljiva za razliite politike, liberalne, desne i lijeve opcije. Hobs e analizirati graansko drutvo, uoiti njegovu akomizaciju gdje individualni egoizam vlada tim drutvom, gdje je homo homini lupus est- gdje je ovjek ovjeku vuk, te da ovaj individualni egoizam ne bi preao u ladalakianarhiju nuan je i drutveni i vladalaki ugilaze ovor. Prema Hobsu, religija predstavlja privatno uvjerenje te javno vaenje ima samo ona religija koju propisuje drava, dakle ovdje, u novovjekovnoj misli za razliku od srednjovjekovlja gdje je filozofija bila podinjena teologiji imamo obrnut proces- religija je podinjena svrhi drave, drava je sekularna kategorija te se religija moe prakticirati samo pod uslovom i predpostavkom ukoliko ostvaruje dravnu svrhu. Hobs propovjeda slobodu misli protiv svake prisile za njega religija nije nita drugo nego samo jedna od vrsta spoznaje i uvjerenja. Ako drutveni i dravni ivot proizilaze iz same ljudske prirode to Hobs nastoji ovu prirodu da definie kao ljudski nagon za samoodranjem, a ovaj nagon jeodreen kategorijom egoizma. Jednostavnom samom po sebi principu tumaenja cjeline socijalnog ivota ovaj nagon za samoodranjem je upravljen na odranje i napredak osjetilne egzistencije individua, meutim Hobs smatra da je razlika izmu dobra i zla, pravednog i nepravednog, nije mogue ovu razliku uoiti sa individualnog nego iskljuivo sa socijalnog, opteg stajalita. Ako nagon za samoodranjem individua treba da bude ogranien i reduciran zapovjeu drave odna je prema Hobsu drava najsavrenija forma od svih moguih formi koje je proizveo ljudki egoizam da bi ispunio svoje zadovoljenje. U novovjekovnoj misli tipian predstavnik filozofije povjesti koja postaje preteom sociologije je Italijanski filozof, socijalni mislilac, an Batista 1668 umro 1 koji e u svom djelu principi nove nauke opoj prirodi anroda on e u ovom djelu razviti na decidiran koherentan nain, stajalite o optoj imanentnoj zakonitosti povjesti drutvai same prirode. Vico je nastojao da utvrdi objektivne kriterije za definisanje povjesne nunosti on je izrazio naelo imanentne zakonitosti povjesnog zbivanja. Dakle, povjesno zbivanje nije sluajno, ve je utemeljeno na imanentnoj nunosti determinisanosti i kategoriji uzronosti. Prema njemu historija ovjeanstva se odvija u ciklinom kretanmj, te je podjeljena u tri faze:

Guvarsko Herojsko Ljudsko razdoblje Dakle, u svom stajalitu filozofije povjesti Vico je sistematski indukcijom i dedukcijom analizirao cjelokupno predhodno naslijee historijski materijal antike i feudalizma. Kroz ovaj materijal ne samo da je spoznao odreene zakonitosti nego je nauno teoretski putem materijalnih i duhovnih faktora objasnio fenomen mitologije privatnog vlasnitva, socijalnog ivota ljudi.

Marksovo poimanje drutva 25. januar 2011 17:41 Kao to je Ogist Kohn podjelio drutvo na socijalnu statiku i socijalnu dinamuku Marks e drutvo podjeliti na drutvenu bazu i drutvenu nadgradnju. On pod strukturom drutvene baze podrazumjeva proizviodne snage i odnose. To su oni dominantni faktori same proizvodnje. Pod proizvodnim snagama se podrazumjevaju sredstva za proizvodnju sirovine ovjek je kao osnovna proizvodna snaga. Pod produkcionim odnosima drutva podrazumjevamo one drutvene odnose u koje ljudi stupaju u toku procesa proizvodnje, ovi produkcioni odnosi su utemeljeni u savremenom graanskom drutvu na vlasnikim odnosima jer onaj koji je vlasnik sredstava za proizvodnju u proizvodnom procesu vlada drutvom u njegovoj cjelini. Marks poznaje dvije bitne predpostavke za nastanak suvremenog graanskog drutva. Prva predpostavka jeste da su sredstva za proizvodnju slobodna od feudalnih okova i da se nalaze na tritu kao i sva druga roba. Druga predpostavka graanskog drutva je da ja radna snaga slobodna na tritu te da se prodaje kao i sve druge robe. Marks je u poltekonomskoj sveri poznat po tome to je razgraujui radnu teoriju vrijednosti Adama Smitha i Davida Ricarda spoznao i otkrio ekonomsku teoriju vika vrijednosti, a to je upravo spoznao kada je izvrio detaljnu analiziu radne snage kao robe koja se prodaje na tritu kao i sve ostale robe. Specifinost radne snage kao robe ne lei u tome to ona ima upotrebnu i prometnu vrijednost kao i druge robe nego u tome to radna snaga kao roba u toku procesa proizvodnje prirmjera radi radnik moe u toku osmo asovnog radnoga dana za etiri sata da stvori novu vrijednost koja je nuna za njegovu bioloku i kulturnu reprodukciju. Meutim, on ne radi etiri sata ve osam sati, kroz druga etiri sata ostvaruje se dobitna vrijednst i njega prisvaja kapitalst vlasnik sredstava za proizvodnju, da bi doao do ove spoznaje Marks je potpuno analizirao i time se bavio 40 godina i time je prouio strukturu kapitala, pa je kapital

podjelio na stalni (konstantni) koji se odnosi na sredstva za proizvodnju i sirovine i promjenjivi kapital odnosno, varijabilni kapital koji se odnosi na radnu snagu. Ovdje Marks zapada i u jednu pogreku kada tvrdi da stalni kapital ne stvara viak vrijednosti, dakele ne stvara profit, ve samo u toku procesa proizvodnje sa kanstantnog, stalnog kapitala se prenosi dio vrijednosti sredstava za proizvodnju na novi proizvod, a da profit stvara varijabilni dakle, promjnjivi kapital. Ako je ova njegova konstatacija tana, a ona je dakako upitna onda se postavlja fundamentalno pitanje zato se konstantno kapitalistiki nain proizvodnje usavrava, zato se permanentno uvode nove tehnologije, tehnike inovacije, primjena naunih dostignua u proizvodni proces, ako to ne uveava produktivnost rada pa analogno tome uveava i sam profit, dakle za razliku od drutvene baze koju ine proizvodne snage i produkcioni odnosi nain proizvodnje datoga drutva pod drutvenom nadgradnjom Marks je podrazumjevao pravne, politike forme kao i oblike drutvene svijesti, a to su: religija, ideologija, nauka, umjetnost, cjelokupan sistem duhovne kulture. Meutim, Marks je uoio i odreene tendencije kapitalistikog naina proizvodnje u drugoj polovini XiX stoljea tako egzaktno, matematiki, a te tendencije e postati drutveni zakoni kapitalistikog naina proizvodnje kroz itavo XX stoljee i poetak XXI stoljea. Uoio je: 1. da se usljed tehniko tehnololke inovativnosti i usavravanja procesa proizvodnje sve vie rad odvaja od proizvodnog procesa to e se pokazati u XX stoljeu da mnoge proizvodne hale automatizovane iskljuuju ovjekov rad iz proizvodnog procesa. Iz ove prve zakonitosti, tendencije odvajanja rada od automatskog proizvodnog procesa proizilazi druga tendencija da onaj koji je vlasnik sredstava za proizvodnju vie ne upravlja proizvodnim procesom. Dakel, sada imamo na djelu da je vlasnitvo i upravljanje s njime odvojeno jedno od drugog proizvodnim procesom upravljaju znanstvenici iz svih oblasti naunog saznanja. Ono to e marks uoiti i to je bitno za samo graansko drutvo jeste injenica da se profit nee uveavati iz samog proizvodnog procesa vev i iz spekulacija koje su prevashodno berzansko bankarskog karaktera gdje novac koti novac to se ovo njegovo pravilo i dan danas potvruje. U poimanju povjesti Marks je polazio od generalnog stajalita da klase i klasna borba, klasni odnosi, koji proizilaze iz odreenog naina proizvodnje predstavljaju onu temeljnu taku nukleus koji odreuje razvoj i prosperitret povjesti drutva kao i poziciju esenciju i egzistenciju samog ovjeka. Ovo svoje stajalite o klasama Marks e najbolje izraziti metodom kondenzacije u svome poznatom pismu upuenom svom prijatelju Wade Mayeru u tom pismu Marks kae: Potovani gospodine Wade Mayer meni ne priprada ast da sam

otkrio klase. Klase su prije mene otkrili historiari u doba restauracije Tijer Gizo i Menje ono to meni pripada i to sam ja otkrio jeste: 1. da je postavljanje klasa vezano za odreeni nain proizvodnje 1. da klasna borba vodi diktaturi proleterijata 1. da je diktatura proleterijata samo prelazni oblik ka uspostavi besklasnog drutva. U ovakvom poimanju historije i drutva kod Marksa ne samo da je pisutna Hegelovska koncepcija historije nego i sama esatologija krsanstva tj., da se povjest sagledava kroz poetnu i krajnju taku analogno kriscanstvu. Esatologija u krianstvu nije nista drugo nego uenje o posljednjim principima, o ovjekovom kutu ka spasenju o kataklizmi. Tako kod Marksa imamo uenje da sreca i sloboda ovjeka moe biti ostvarena samo kroz komunizam kada su ukinute klase i kada ovjekova esencija (bit), koja je sagledana u ovjekovom radu se podudara sa ovjekovom egzistencijom. Na ovaj nacin se kod Marksa komunizam se javlja kao istinska povjest, a klasna borba prema njemu spada u predpovjest iz ovoga proizilazi da komunizam predstavlja razrijeenu zagonetku ovjeanstva harmonizaciju ovjeka sa drugim ovjekom kao i harmonizaciju ovjeka sa samom prirodom sa ovog stajalita komunizam se javlja kao dovreni naturalizam, a naturalizam jednako je humanizam tek kroz naturalizam jednako humanizam nastupa istinska historija ovjeanstva, a predhodne klasne borbe ulaze u domen predhistorije. Savremeno graansko drutvo prema Marksovom utopistikom stajalitu jeste prevashodno klasno drutvo, gdje je radnik Slobodan u dvostrukom smislu rijei, slobodan od sredstava za porizvodnju I Slobodan na tritu da slobodno prodaje svoju radnu snagu, analogno kao to se prodaju sve druge robe. Ovdje je rije o takozvanoj formalnoj, a ne istinskoj slobodi jer ovjek radnik stupa u process proizvodnje iz ekonomske nunosti, a ne iz svog vlastitog slobodnog opredjeljenja. Sve dok je rad ovjekova ekonomska nunost onda imamo na djelu dehumanizaciju svih sfera ispoljavanja ovjekovog ivota imamo podvojenost I suprotnost esencije I egzistencije samoga ovjeka. Ovu podvojenost esencije I egzistencije marks definira kao fenomen otuenja. Upravo graansko drutvo pod kojim podrazumjevamo slobodna sredstva za proizvodnju I slobodnu radnu snagu koja je emancipirana od patrijahalnog feudalno kmetskog odnosa dakle u samom graanskom drutvu fenomen otuenja je postao optim izrazom samog tog drutva, dakle u graanskom drutvu otuenje se izraava u svojim razliitim formama na prvom mjestu ovjek je otuen od svog vlastitog rada, rada koji predstavlja bit njegove egzistencije jer u procesu proizvodnje radi vie ne pripada samome radniku nego kapitalisti vlasnmiku sredstava za proizvodnju ovdje ne samo da je rad otuen od radnika nego i sam proizvod kojeg radnik proizvodi koji na tritu kroz svoju prometnu vrijednost postaje robom. Dakle, i sam proizvod roba je otuena od samoga radnika. S

druge strane sve institucije koje stvorilo graansko drutvo drava, pravne politike institucije, oblici drutvene svijesti, religija, ideologija, umjetnost mjesto da budu u funkciji ovjeka graanina. Ove institucije i oblici drutvene svijesti postaju gospodari samih individua graanskog svijeta, pa se onda da izvesti zakljuak da u graanskom drutvu kada je rije o razliitim oblicima otuenja: 1. rad je otuen od samoga ovjeka, 1. u procesu proizvodnje ovjek je otuen od drugoga ovjeka 1. ovjek ko proizvod roba kroz zakone trita, a to nazivamo fetiizam robe, roba je otuena od samog proizvoaa i putem trita njime vlada, 1. cjelokupan graanski svijet predstavlja totalan fenomen otuenja je otuen od samog ovjeka Marks smatra da se razotuenje moe ostvariti jedino u komunizmu kao kraju same historije, gdje e udrueni porizvoa, slobodan radnik kroz svoje vlastite asocijacije slobodnih proizvoaa sve one proizvode koji su stvoreni kao ljudski proizvodi e biti stavljeni pod istinsku kontrolu istih tih proizvoaa na taj nain ne samo da e se ukinuti diskrepancija izmeu graanskog drutva i drave, nego e se pod ovjekove socijalne moi subsumirati (povui) cjelokupan socijalni i duhovni svijet koji je on stvorio.

Marksov dijalektiki metod 25. januar 2011 17:42 Marksistiki metod definiramo kao metod dijalektiki. Ovu dijalektiku metodu Marks preuzima od samog Hegela rodonaelnika Njemakog klasinog objektivnog idealizma. U svojoj koncepciji dijalektike Hegel je prevashodno polazio od duhovne supstancije tj., od kretanja samoga duha. Pod duhom on podrazumjeva sve one kulturno duhovne tvorevine koje je ovjek svojim intelektom stvorio i koje kao nevidljiva ruka djeluju iza lea ovjeka. Usmjeravaju njegove strane htjenja, mogunosti, ak da ttoga on nije ni svjestan te krajnji rezultat povjesti. Nebiva ono to su konkretni subjekti planirali, nego biva ono to je sam duh (dakle ta intelektualna substancija kao zaseban intelektualitet to je ostvario9 kada se ne ostvaruje korisni rezultat ono kako je ovjek planirao nego ono to sam duh realizira, onda Hegel to definira kao lukavstvo samoga uma. Grka dijalektika u odnosu na Hegela Marksovu dijalektiku je bila jednodimenzijonalna i ona se prevashodno odnostila na ljudsko miljenje. Miljenje koje je sadrano u retorici u dijalogu, kada se putem protuvrijenih stajalita dvojice sagovornika filozofa nastoji da dokui istina. Hegel kada objanjava kretanje povjesnog duha od

niih oblika istonjakih orijentalnih despotija pa do Grko Rimskoga svijeta gdje se ovo kretanje duha zavrava sa konstitucijom nacije, drave na zapadu. Onda on u konceptu svoje dijalektike nastoji da obuhvati ne samo dijalektike probleme, dijalektoke protuvrijenosti samoga miljenja nego istovremeno i dijalektiku prirode dakle protuvrijenosti u samoj organskoj i anorganskoj prirodi kao i dijalektiku samoga drutva i dijalektiku same povjesti. Hegelova dijalektika kako kae Marks je dubila na glavi dakel, na ideji te jui je stoga tebalo prizemljiti, postviti na zbiljsko tlo. Shvatiti je iz sam sutine koristi, dakle dati joj materijalni sadraj, a ne bez razloga kaemo da je Hegelova dijalektika idealistika, da je utemeljena na dijalektikoj trijadi jer svi procesi kako u ljudskom miljenju tako u drutvu u prirodi odvijaju se kroz dijalektiku trijadu koja ije nita drugo nego jedna shema utemeljena na tezi dakle, postavljena antiteza prevladava sam sebe i sintezi kroz prevladavanje samog sebe nepadam u nita nego zadobijam novi kvalitet nova odreenja. Zadobijam vii stupanj slobode, tako je Hegel smatrao da u istonjako orijentalnom svijetu gdje zapoinje povjest, samo je jedan slobodan, a to je faraon. U grko rimskom svjetu gdje se javlja napredak otvorena je mogunost progresa su nekolicina slobodnih, a u germanskom zapadnom svijetu gdje se konstituie drava, graansko drutvo, svi su slobodni. Ovdje pojam slobode i dijalektike ima formalno dijalektiki karakter, a Marks nastoji da ovu Hegelovu dijalektiku povjesti rekonstruie, kada joj dadne materijalno zbiljsko utemeljenje i odreenje. Marks polazi od injenice preobliii radikalno Hegelovu dijalektiku da tek kroz poimanje naina materijalne proizvodnje datoga drutva, date epohe moemo shvatiti i ideje predodbe koje to drutvo razvija u sebi, religiju, ideologiju, sve forme i oblike umjetnosti poezije, slikarstva, romana, drame. Dakle, prema Marksu u nainu materijalne slobode lei klju razumjevanja duhovnih tvorevina, politikih i pravnih oblika, stoga za njegovu metodu kaemo da je ona utemeljena na dijalektikom materijalizmu, a pod ovim dijalektikim materijalizmom se podrazumjeva da nain proizvodnje date epohe odreuje politike i pravne oblike kao i oblike drutvene svijesti dok je Hegel nastavljao da drutvo objasni iz same njegove ideje iz duhovne supstance pa da se priblii materijalnoj proizvodnje. Marks ide obrnutim putem, ako pod materijalnom proizvodnjom podrazumjevamo i definiemo da to predstavlja drutveno bie,a politiko pravni oblici i oblici drutvene svijesti predstavljaju ideje, onda bit marksove dijalektike metode lei u tome da drutveno bie odreuje drutvenu svijesti. Marks akcentira i naglaava da se pravni i politiki oblici nemogu shvatiti i nauno objasniti samim iz sebe nego da njihov korijen lei u materijalnim proiuvodnim odnosima. Mada je Marks polazio od predpostavke da pravne i politike isntitucije kao i oblici drutvene svijesti imaju povratan utjecaj u zavisnosti od svoje kavahkoe na

ubrzanje ili usporavanje proizvodnog procesa. Meutim vrijeme i prostor mu nisu omoguili da to u potpunosti elaborira jer decidirano se bavio imanentnim zakonitostima graanskog drutva. Jedan Marksista dijalektiar kada posmatra jednu umjetniku sliku on e uvijek nastojati da tu sliku dovede da bi je u potpunosti objasnio u relacijski odnos sa nainom proizvodnje vremena i prostora kada je ta slika nastala to. To moe biti neko djelimino rijeenje, ali moe predstavljati i teku vulgarizaciju samoga rijeenja jer u toj slici njenom umjetnikom izrazu nije sadrano samo vrijeme i prostor, duhovnost samo tog perioda ni naina proizvodnje koji ga obiljeava, ve tu je na djelu i kreativno intelektualna snaga samoga umjetnika. Nije na djelu samo njegov racio ve dosta onoga nesvjesnoga u samom ovjeku itd. Dakle, kada jedno umjetniko djelo nastojimo da objanimo striktno i iskljuivo u odnos spram materijalne zbilje, spram naina proizvodnje onda ovaj dijalektiki misaoni postupak moemo definirati kao ortodoksnim marksistikim mentalitetom

Dirkemova teorija drutva 29. decembar 2010 10:13 Za razliku od Ogista Konta koji je drutvo podjelio na dvije elike socijalne grupe, socijalnu statiku i socijalnu dinamiku, Dirkem drutvo dijeli po drugom kategorikom imperativu, a taj je imperativ prevashhodno moralnog, duhovnog, spiritualnog karaktera, te zavisi od toga koliko je individua integirisana u drutvene procese i odnose te analogno ovom stepenu integrisanosti homogenosti individue u drutvenu grupu. On drutva dijelui na mehanika i organska drutva. Mehanika drutva su prema njemu ona drutva koja izraavamo pojmovima, pleme, rod, gens. Patrijahalna, pastoralna, arhajska drutva sa nizom paganskih obiaja drutva koja su utemeljena na krvnorofnikim vezama i odnosima gdje je cjelokupno manifestno kao i duhovno promiljanje pojedinca, sve njegove misli i in djelatnosti su odreeni u potpunosti kolektivitetom, plemenom, rodom kojem ta linost pripada. Ovdje je i svfera duevnog i duhovnog same linosti imanentna duevnom i duhovnog samog kolektiviteta, te se linost gubi u kolektivitetu, nema svoju individualnost, a sve ovo Dirkem definira kategorijom mehanike solidarnosti. U mehaniki solidarnim drutvima gdje je linost odreena kolektivitetom ostvaruje se znatno vii stupanj

sree, zadovoljstva samih individua, nego li to to imamo u civilizovanim drutvima. Pod organskom solidarnou Dirkem podrazumjeva suvremeno graansko drutvo u kojem vlada egoizam privatnog interesa, gdje je ostvaren znanstveno tehniki razvoj tehniki napredak, to prema Dirkemu pojam napretka nije identian sa pojmom progresa jer u tim drutvima gdje je individua emancipirana i slobodna od samog kolektiviteta ostvarije se znatno manji stupanj sree, zadovoljstva, nego li u drutvima sa mehanikom solidarnou. Ova drutva, dakle graansko drutvo sa organskom solidarnou utemeljena su na egoizmu, hedonizmu, slobodi, a sve to kod individua stvara jednu neizvjesnost, jedno pesimistino stanje, jednu nezdravu konkurenciju za poloajima, funkcijama gdje je drutvena i tehnika podjela rada podjelila i samog ovjeka. Gdje je ovjek reducirano bie te opte pravne religijske, moralne norme su do tog stepena formalizirane da onemoguuju sreu ovjeka, a Dirkem pod pojmom sree smatra da je to najvia etika vrlina samog ovjeka.

Socijologija religija Marksa Webera Weber je meu prvima socijalnim misliocima, filozofima kroz prouavanje monoteistikih religija nastojao da ustanovi koliko religija, religijska praksa utjee na karakternu strukturu ne samo ovjeka nego drutva u cjelini, pa po svojim rezultaitma iz ove oblasti, a koji su vidljivi u njegovom djelu, protestanstska etika i duh protestantizma, Weber predstavlja klasiku. On e u sklopu hrianstva prouavati protestantizam, te e doi do fundamentalnog zakljika da je religijska protestantska etika da bi ovjek ostvario spast onostranost, da bi ostvario put spasenaja, ta protestantska etika je propovjedala, marljivost, tedljivost jedan totalni asketizam, a taj asketizam religijski u socijalnom ivotu e opredjeliti ljude ka odreenim ulogama, funkcijama koje omoguuju za isto radno virijeme da se proizvede znatno vie proizvoda, roba. Prema Weberu protestantski asketizam je proizveo racionalistiki duh kapitalizma. Ovdje se Weber praktiki suprodstavlja Marksu da nisu ekonomski interesi proizveli graansko drutvo, graansku racionalnosti, nego da su vjerske ideje stvorile takve institucionalne kulturne obrasce koji su proizveli racionalni kapitalistiki duh. Ovdje Weber uoava ogromnu razliku izmeu protestantizma i katolianstva, pa se uputa u analizu drugih svjetskih religija, hinduizma u Indiji i konfuijanstva u Kini, te dolazi do zakljuka da su ove religijsko varijacije i ralike proizvele razliite kulture i civilizacije.

Protestantizam, zapadnu kulturu, hinduizam Indijsku, a konfuijanstvo kinesku kulturu i civilizaciju, kada je napravio ovu komparativnu analizu protestantizma spram ovih religija Azije i Afrike, Weber tek na kraju rezultata do kojih je doao uoava da je izmeu protestantizma i katolianstva razliak veoma mala, da su izuzetno bliski, da potiu iz istog izvora, te da se znatno razlikuju od hinduizma i konfuijanstva. Kada analizira hinduizam u indiji onda on uoava da hinduizam kao jedna varijanta branhanizma (vrhunsko Indijsko boanstvo) takoer ima svoj asketizam svoje duhovnike koji ka onome transedentalnom se odvajaju u potpunosti od ovozemaljskog svijeta, te nemaju znatnog utjecaja na promjenu i racionalizaciju socijalne zbilje kao to je to sluaj u protestantizmu. Dakle hinduistiki asketizam nije nita drugo nego prilagoavanje postojeoj zbilji te na taj nain lektimiziranje, potvrivanje indijskog kastinskog sistema koji se zadrao i dan danas. U konfuijanstvu imamo vjerske sljedbenike koji su pored svoje vjere okrenuti realnoj zbilji koji izuzetno vole zlato, srebro, novac isto kao ljudi na zapadu pa se sada postavlja temeljno pitanje koja je onda bitna razlika izmeu protestantizma i konfuijanstva kada jedini i drugi vole vrijedne stvari. Weber dolazi do zakljuka konfuijanstvo svojim religijskim uenjem se prilagoavalo postojeoj zbilji dok je protestantizam svojim djelovanjem mjenjao postojeu zbilju. Islam u iskrivljenom ogledalu

Emile Dirkem 25. januar 2011 17:48 Francuski socijalni mislilac pozitivist indukcionist roen 1858. 1918. godine. U svojim temeljnim djelima o drutvenoj podjeli rada. Drugo djelo elementarne podjele religijskog ivota, tree djelo O samoubistvu i etvrto djelo Pravila socioloke metode je dao koherentnu sliku jedne realistiko pozitivistike teorije Dirkemovo poimanje sociolokog metoda U svom djelu pravila sociolokog metoda Dirkem je iznio jedno generalno metodoloko analitiko stajalite da drutvene injenice treba da promatramo kao stvari. Ovo stajalite u sebe ukljuuje dakle da treba da prihvatamo u prouavanju socijalnih fenomena epistemoloka naela koja su imanentna za prirodne nauke. Koristei se rezultatima pozitivizma do kojih je doao Ogist Kont, Dirkem je ovo svoje generalno stajalite egzaktno razradio tako da je pojam stvari klasificirao kroz etiri znaenja: 1. stvar kao entitet sa odreenim karakteristikama nezavisnim od ljudskog ponaanja,

2. kao entitet koji se jedino moe saznati apostoriori tj u sklopu ljudkog iskustva, 3. kao entitet ije je postojanje nezavisno do ljudske volje i 4. kao entitet koji se moe spoznati samo spoljnom opservacijom, a ovo znai da subjekt koji saznaje, naunik u spoznaaji stvari koju prouava ne smije koristiti rezultate intorspekcije, ona saznanja koja smo saznali sami o sebi, ne smijemo iprenositi na saznanja prouavanog prenosa koji je van nas. Po metodolokom opredjeljenju Dirkem je striktni indukcionist. Na djelui imamo metod indukcije gdje se polazi od konkretnih injenica empirije da bi se dolo do misaonog, racionalnog pojma. On je injenice klasificirao u tri velike grupe: 1. teoloke dogme 1. statistika i 1. pravne injenice Prema Dirkemu zadaa nauke je da prouava normalne pojave u drutvu. Pod normalnim pojavama on podrazumjeva ono to je opte, ono to je tipino za dato drutvo. Dirkem je smatrao da putem svog indukcijskog metoda ujedno odredi i samu zadau drutvenih nauka, iz ega proizilazi da drutvene nauke trebaju da prouavaju tipine socijalne fenomene tj., drutvene pojave koje su prevasohodno opsteg karaktera, a ova optost u sebi mora sadravati drustveni prosjek, pa je s toga Dirkemova zadaca sociologije da proucava ono sto predtavlja drustvene prosjek, a to je i ujedno opste te predstavlja socijalnu evolucijusamihdrutvenih fenomena. Prema Dirkemu drutvena podjela koja je prosjena ona je defakto normalna, dakel prosjek predstavlja normalnost, socijalnu evoluciju socijale zbilje, a sve to odudara od od tog prosjeka predstavlja patologiju tog drutva, njegovu anominost, bolest, haos. Poto su prosjene drutvene pojave ujedno i opti socijalni fenomeni onda je sve te fenomene Dirkem podijelio u tri velike grupe: Religijske dogme, Pravo i Statistiku. U svojoj definiciji odreenja prosjenosti kao normalnog socijalnog fenomena Dirkem je zapao u jednu pogreku uoio je da u graanskom drutvu kategorija kriminala predstavlja jedan prosjean trend pa analogno njegovom teoriskom stajalitu isti taj kriminal predstavlja jednu vrstu normalnosti tog drutva, a to zastupa i Dirkem jer prema njemu ta pojava e proizvesti pravni, odbrambene mehanizme koji e voditi stabilizaciji drutva i preventivno sankcionisati uzroke koji dovode do kriminala.

Sociologija religije Emila Drkema 25. januar 2011 17:51 Emil e u svod djelu religijske podjele ivota izvrtiti empirijsku izuavenjem australijskog plemena Aruntasa te na bazi religijskog ivota ovog plemena doi do stajalita da je religija potpuno drutvena stvar. Ovo njegovo stajalite je produkt njegove metodologije da drutvene injenice trebamo promatrati kao stvar te kada tu metodoloku pradigmu primjenimo na fenomen religijskog iskustva jednog plemena onda dobivamo jednu reduciranu iskrivljenu sliku o samoj religi. Religija jeste povjesno kulturna i savremena injenica, ali je religiju reducirati na obian socijalni fenomen je pogreno teoretsko stajalite. Jer nema niti jedne religije, bila ona animizam, totenizam, politeizam, a da ne sadri u sebi i ono transedentalno to znai onozemaljsko, a kad religiju reduciramo iskljuivo kao to ini Dirkem na ovozemaljsko, na drutvenu stvar bez onozemaljskog onda to vie nije religija. Ako Dirkem religiju definira kao potpuno drutvenu stvar onda ova definicija saima dvije razliite teze, prvo da religijske ideje i prakse ukazuju na socijalnu grupu ili je simbolizuju i drugo da je sfera udruivanja izvor religijskog iskustva. Prouavanjem religijskog iskustva australijskog pelemena Aruntasa Dirkem je uoio dvije faze njihovog religijskog iskustva. Prvo odn u odreenju religije neovisno da li to bio animizam, totemizam ili politeizam polazi od stajalita da je ovjek nuno potrebna religija osobito u prvim fazama nastanka ovjeanstva u prvim fazama same kulture i civilizacije jer u postojeem prirodnom i socijalom svijetu gdje prirodne i socijalne sile vladaju ovjekovom sudbinom ovjek je permanentno traio jednu temeljni fokusnu taku koja bi mu predstavljala orijentir, njegovo usmjerenje orijentaciju koja bi mu propisivala i odreivala nain ivota, a ta fokusna taka nije nita drugo nego sama religija. Pleme Arontas je nalo svoju fokusnu taku u totemu. U svojoj vjeri u odreen totem, taj totem moe biti biljka ili ivotinja koja posjeduje odreena religijska svojstva. Sistem pravila, obiaja, normi i zabrana. Ova duhovna svojstva totema nisu njegova prirodna svojstva nego su to svojstva koja su ljudi pridodali samom totemu. Tako u totemizmu Arontasa imamo dvije faze. Prva faza je sekularna, kada pleme nije u potpunosti profiliralo odredilo svoj totem te se ono nalazi u odreenom kako to Dirkem kae amotinskom stanju, nesigurno je u sebe te trai svoju vlastitu fokusnu taku, kada je pronalazi onda taj totem postaje sredite integracije, homogenizacije samoga plemena, te pleme poinje da ivi jednom vrstom religijsko duhovnog ivota, ima sistem zajedikih pravila i zabrana. Ovdje moramo naglasiti ako u totemizmu kao prvim

oblicima religijskog iskustva kroz sam totem imamo sistem pravila, etiko religijskih normi i zabrana, a to su sve duhovna iskustva, dakle pleme nije vie animalno prirodno, nije na nivou onoga ivotinjskog ve i na nivou onog duhovnog onda moemo zamisliti kako je ovo duhovno zadobilo svoj volumen, svoju snagu u monoteistikim religijama osobito u judejsko hriansko - islamskoj tradiciji. Dirkem uoava da u savremenom graanskom drutvu usljed procesa sekularizacije i racionalizacije svih sfera ispoljavanja ovjekovog ivota. Tradicionalne monoteistike religije gube znaenje i snagu koju su nekada imale, te se sada u savremenom drutvu, drutvo pojavljuje kao substitucija za sam monoteizam, jer nekada to je ovjek znaio bog to sada znai drutvo ovjeku i ono svojim normama etikim i pravnim kodeksima proizvodi ono to je najbolje i najvrijednije u samom ovjeku. Dirkemov pojam samoubojstva 25. januar 2011 17:50 Dirkem je u svome poznatom djelu o samoubistvu nastojao da ovaj psiholoki duevni socijalni, religijsko etiki fenomen obuhvati u svome korijenu, u svom istinskom uzroku, meutim njegov aprijoristiki teorijski koncept, sociologizma je predstavljao istinsku zapreku da se fenomen samoubistva u potpunosti shvati u njegovoj kompleksnosti. U onom duhovnom, historijskom, socijalnoekonomskom, psihologijskom miljeu koji proizvodi samoubistvo kao individualan poluvalentan tragian in. Analogno svome teoretskom konceptu socijologizma Dirkem je u odreenju fenomena samoubistva postulirao teoretsku paradigmu, da uzrok samoubistva lei u injenici koliko je ovjek ukorijenjen ili ne ukorijenjen u socijalnoj zbilji, ako je ukorijenjen u potpunosti kroz procese socijalizacije, kroz porodicu, religiju, proces proizvodnje. Ako drutvo u potpunosti odreuje ovjekovu misao i in, onda kod takvih ljudi ili kod takvih socijalnih skupina broj samoubistava je znatno manji, nego li kod onih individua koje nisu ukorijenjene u socijane procese i socijalne odnose, te u svojoj analizi Dirkem dolazi do zakljuka da je kod katolika znatno manji broj samoubistava nego li kod protestanata, jer katolianstvo daje dominantno znaenje na ulou, mjesto i funkciju porodice preko koje se vri socijalizacija i integracija samog podmlatka u organski integrisan socijani sistem. Dok kod protestanata imamo jako izraenu notu individualizma, liberalizma, prosveenosti, a sve je ovo utemeljeno na racionalnom djelovanju, gdje se individua emancipira od same socijalne sredine, te je preputena lebdeim mislima nekoj vrsti egzaltacije, uzvienosti te je u takvim sluajevima kod protestanata boj samoubistava znatno vei nego li

kod katolika. Ovdje nije razlika u samoj religiji ve je razlika koliko ta religijska supstancija, duhovnost kvahkoa religije doprinosi integraciji ili dezintegraciji individue u samu socijalu zbilju. S druge strane Dirkem dolazi do zakljuka da je broj samoubistava kod intelektualaca znatno vei nego li kod manuelnih radnika jer predmet djelatnosti intelektualnca je proizvodnja ili obrada ideje, pojma, a ideje su odvojene esto od socijalne zbilje, pa onda imamo lebdee stanje same onteligencije. Njihovu unutranju protuvrijenost, gdje se razrijeenje te protivrijenosti nalazi u samom samoubistvu.

Marks Weber 25. januar 2011 17:52 Marks Weber je najznaajniji socijalni mislilac koji po snazi svog intelektualnog stvaralatva predstavlja onaj kamen mea kada socijologija upravo rezultatima njegovog djela postaje u potpunosti profiliranom zrelom naunom disciplinom, te koja njegovim djelom ulazi u red ravnopravnih drutvenih disciplina. Weber je roen 1894. godine, a umro 1920. godine. Njegova najznaajnija djela su privreda i drutvo u dva toma i Protestantska etika i duh kapitalizma u etiri toma. Peti tom njegove zabiljeke o islamu je prikupila i sistematizirala njegova kerka i on je objavljen na njemakom 1960. godine.

Ogist Kont 25. januar 2011 17:46 U historiji socijalne i politike misli Ogist Kont francuski filozof, mislilac roen 1798. godine umro je 1857. godine je rodonaelnik pozitivizma. Kont je nakon zavrenee npolitehnike kole studirajui matematiku i fiziku orijentisao se vie socijale prrobleme i aktuelnuh duhovnih pitanja vremena u kojiem je on ivio. Tako e se prikljuiti socijalnoj i utopistikoj orijentaciji Sen Simona koji je predviao konstituciju novog drutvenog poredka gdje e biti uvaavano privatno vlasnitvo, ali i drutveno upravljanje s njime. Kont je ovakvu viziju i koncept drutva prihvatio, ali se dao na istraivanje prevashodno rezultata francuske revolucije zatim restauracije koja proizilazi nakon francuske revolucije da bi na kraju izgradio vlastiti teoretski pozitivistiki koncept raziavi se i sa vojim uiteljem Sen Simonom. On e u preiodu 1828. godine odrati ciklus privatnih predavanja kroz koja e objasniti svoje stajalite filozofije povjesti i samoga drutva. To stajalite e biti elaborirano u njegovim

fundamentalnim djelima Teaj pozitivne filozofije u est tomova objavljenih u preriodu 1830. 1842. godine, zatim njegovo drugo djelo je Teaj pozitivne politike i program naunog rada potrebnog za reorganizaciju drutva. Poto je Ogist Kont po profesiji bio matematiar, fiziar on je uoio da su metode prirodnih znanosti dosta precizne egzaktne, objektivne, koherentne pa je ove saznajne postupke nastojao da primjeni i u pouavanju socijalnih fenomena. Dakle bitna odlika pozitivizma jeste da se analogno metodama prirodnih nauka njihovim epistemolokim naelima preciznosti egzakntosti objektivnosti prouavaju socijalni fenomeni. U etvrtom tomu teaja pozitivne filozofije kont e objasniti ta on podrazumjeva pod pojmompozirivizam, a to je na prvom mjestu da socijalna nauka u pocesu istraivanja mora polaziti od onoga to je realno to je dato, to se naim ulima da vidjeti opipati, provjeriti, ali dakako Kontov pozitivitivizam je profinjeni intelektualno, duhovno utemeljen, te se ne sastoji samo na ulnoj empirijskoj spoznaji. On kada zastupa stajalite da pozitivistika metoda mora polaziti od onog realnog objektivnog svijeta injenica, onda on s ovim decidirano zahtjeva da moramo na samom startu prilikom definisanja generalne hipoteze, tj predmeta istraivanja odbaciti sve predhodne aprijorne spoznaje. S ovim se decidirano kae da u samom startu pozitivizam odbacije metafizika transedentalna ideoloko-religijska stajalita koja su kroz historiju nae duhovnosti predstavljala zapreku poimanja objektivne stvarnosti. Te je stoga za njega pozitivizam nita drugo nego druga strana objektivnog realizma, a ovaj realizam po svojoj prirodi predstavlja negaciju metafizike (metafiziko miljenje je ona vrsta miljenja koja polazi od unaprijed zadane teorije kao istine i stoga nas ovo miljenje metafizika odvlai od istinske realne zbilje reproducira kada je misao daleko od zbilje, samu matu i daje prevagu psihologijskim spoznajama nad naunim spoznajama. Pozitivizam koji proizilazi od realnog svijeta injenica, koji polazi od metode indukcije, koji se oslanja na scijentizam predstavlja negaciju metafizike teologije svih predhodnih oblika teolokog i metafizikog miljenja. S druge strane ako polazimo od objektivne realnosti ista ta realnost empririja predstavlja zapreku himerikog (konfuznog, nejasnog) miljenja koje je u historiji filozofije znalo esto puta da predstavlja dominantan filozofski stav. Ovaj kontov pozitivizam kao realizam, predstavlja istinsku zapreku vladavine teorijskih apstrakcija, teorema, aksijoma koji imaju religijsko utemeljenje znaenje za razliku od naune misli koja se da uvijek provjeriti, operacionalizirati kroz samu praksu. Druga bitna odluka kontovog pozitivizna sadrana je u njegovom stajalitu da naune spoznaje tj., spoznaja ne moe biti samo i iskljuivo zbog naunog znanja samo o sebi, ve nauna spoznaja mora bit od koristi da doprinosi uveavanju ovjekovih drutvenih snaga i moi u savladavanju prirode pa se sa ovog stajalita ako naune spoznaje moraju da budu od koristi pozitivizam izraava kao pragmatizam, a ovdje pragmatizam u konkretnom sluaju znai da

treba da se bavimo naunim spoznajama samo onim koje uveavaju praktinu mo kao progres samoga drutva. Trea bitna komponenta pozitivizma jeste da naune spoznaje u sferi socijalnih nauka moraju biti egzaktne jer naslijee u drutvenim naukama nam govore da u pojmovnom kategorijalnom aparatu same nauke imamo dosta naslijeenih pojmova iz filozofije teologiej ideologije koji nam zamagljuju sliku samog naunog rezultata to ga ova egzaktnost u nauci korespondira sa pojmom objektivnosti i preciznosti naunog saznanja. etvrta bitna odlika pozitivizma jeste da on odbacuje apsolutne kategorije jer pojam apsolutnog nije provjerljiv on je sadran u teolokim dogmama to ga za razliku od apslolutnog nauka treba da raspolae sa pojmovima relativnog, jer historija drutvo ovjek su prema Kontu u sagledavanju totaliteta su prevashodno relativnog karaktera. Ono to je apsolutno spada u domen teologije, metafizike, transedentalnog miljenja te kao takvog nije podlono preispitivanju provjeravanju objektivizaciji. Analogno ovakvom svom konceptu pozitivizma koji jew usmjeren ka empirijskim injenicama Kont je smatrao da zadaa znanosti ne moe biti u spoznaju uzrono poslijedinih veza i odnosa jer to bi nas odvelo u domen psihologizma metafizike nego pozitivistika metoda ne moe spoznati uzrono posljedine veze ve samo pojavnu stranu prouavanog predmeta te se iz ovih razloga Kontov pozitivizam moe definirati kao fenomenololoka metoda. Onaj metod koji se zadrava na prouavanju pojave, a ne njene sutine jer pojava je ono empirijsko ono ulno jer se Kont bojao ako idemo dublje iza pojave, ako primjenimo intelektualnu intuiciju da moemo zapasti u sferu metafizike u sferu onog trascedentalnog te na taj nain se vratiti na stare pozicije teologije. Analogno svome stajalitu odreenja pozitivizma Kont je u tom pozitivistikom duhu nastojao da reformie te da napravi novu kalsifikaciju prirodnih nauka koje e biti oiene od metafizike i bilo koje forme transedencije. Ova kalsifikacija nauka koja polazi od matematike, fizike, biologije, hemije zoologije pa se zavrava sa sociologijom nije napravljena po kriteriju stepena apstraktnosti ovih nauka ve po kriteriju njihove egzaktnosti, a egzaktnost znai da su osloboene od teologije i metafizike. Kont se ne samo zalae da prirodne nauke budu oiene od matefizikog miljenja nego da ujedno i sama etika, religija i politika moraju biti oiene, proiene od metafizikog transedentalnog miljenja, pa emo analogno tome u novom drutvu koji Kont definie kao pozitivni stadiji oblika drutvenosti u potpunosti vladati pozitivna religija, pozitivna politika, pozitivna drava. Zadaa je pozitivizma da svojom metodom uspostavi vladavinu i dominaciju nauke u svim sverama ispoljavanja ovjekovog socijalnog ivota. Prema Kontovom stajalitu pozitivizma nauka nema samo spoznajnu ojektivnu funkciju nego kada pozitivizam djelujemo i sa

stajalita nejgove koristi onda nauka prevashodno ima organizirajuu zadau i funkciju tj., da reorganizira postojee drutvo na naunim principima teoremama, aksiomama. U svom konceptu filozofije povjesti Kont je cjelokupnu povjest ovjeanstva podjelio u tri faze: 1. teoloka gdje religija odreuje ne samo nain miljenja nego i cjelokupan ovjekov ivot, 2. metafiziko razdoblje gdje transidentalni, apriorene filozofske ideje harmoniziraju postojei ivot, to je stanje srednjega vijeka, ali daju i njegovu kritiku i stvaraju predpostavke za novo razdoblje a to je pozitivan stadiji gdje e vladati racionalizam, ali i sami ljudski osjeaji koji proizvode altruizam u ovome pozitivnoim stadiju kont vidi i vladavinu dominaciju nove religije iji e prvosvetenici biti Dordano Bruno, Nikola Kopernik, Galileo Galilej. Oni rodonaelnici novovjekovne znanosti o ijim principima e biti utemeljeno novo pozitivno drutvo. S druge strane pozitivizam ljudsku povjest sagledava kao proces socijalne evolucije. Osporava ulogu znaenje klasnih borbi jer prema pozitivizmu klasna borba vodi do anomije, haosa u samom drutvu, te drutveni napredak se moe ostvarivati samo kroz evolucijsko tehniki, znanstveni razvoj kao komponentu progresa. S druge strane ako pozitivizam odbacuje klasnu borbu on to ini na bazi iskustva kritike analize francuske revolucije koja je porodila jakobinski teror. Pozitivizam polazi od premise da je konsenzus u drutvu svoh njegovih individua onaj parametar putem kojeg se odvija socijalna evolucija jer konsenzualnim ustrojstvom se ostvaruje mir, a mirom se dolazi evolucijom do progresa i napredka. Iz tih razloga je Kont podjelio na dvije velike grupe. Socijalnu statiku utemeljenu na koncenzusu, na miru i na socijalnu dinamiku koja se odvija kroz socijalni progres utemeljen na socijalnoj evoluciji.

Sociologija religija Marksa Webera 25. januar 2011 17:54 Weber je meu prvima socijalnim misliocima, filozofima kroz prouavanje monoteistikih religija nastojao da ustanovi koliko religija, religijska praksa utjee na karakternu strukturu ne samo ovjeka nego drutva u cjelini, pa po svojim rezultaitma iz ove oblasti, a koji su vidljivi u njegovom djelu, protestanstska etika i duh protestantizma, Weber predstavlja klasiku. On e u sklopu hrianstva prouavati protestantizam, te e doi do fundamentalnog zakljika da je religijska protestantska etika da bi ovjek ostvario spast onostranost, da bi ostvario put spasenaja, ta protestantska etika je propovjedala, marljivost, tedljivost jedan totalni asketizam, a taj asketizam religijski u socijalnom ivotu e opredjeliti

ljude ka odreenim ulogama, funkcijama koje omoguuju za isto radno virijeme da se proizvede znatno vie proizvoda, roba. Prema Weberu protestantski asketizam je proizveo racionalistiki duh kapitalizma. Ovdje se Weber praktiki suprodstavlja Marksu da nisu ekonomski interesi proizveli graansko drutvo, graansku racionalnosti, nego da su vjerske ideje stvorile takve institucionalne kulturne obrasce koji su proizveli racionalni kapitalistiki duh. Ovdje Weber uoava ogromnu razliku izmeu protestantizma i katolianstva, pa se uputa u analizu drugih svjetskih religija, hinduizma u Indiji i konfuijanstva u Kini, te dolazi do zakljuka da su ove religijsko varijacije i ralike proizvele razliite kulture i civilizacije. Protestantizam, zapadnu kulturu, hinduizam Indijsku, a konfuijanstvo kinesku kulturu i civilizaciju, kada je napravio ovu komparativnu analizu protestantizma spram ovih religija Azije i Afrike, Weber tek na kraju rezultata do kojih je doao uoava da je izmeu protestantizma i katolianstva razliak veoma mala, da su izuzetno bliski, da potiu iz istog izvora, te da se znatno razlikuju od hinduizma i konfuijanstva. Kada analizira hinduizam u indiji onda on uoava da hinduizam kao jedna varijanta branhanizma (vrhunsko Indijsko boanstvo) takoer ima svoj asketizam svoje duhovnike koji ka onome transedentalnom se odvajaju u potpunosti od ovozemaljskog svijeta, te nemaju znatnog utjecaja na promjenu i racionalizaciju socijalne zbilje kao to je to sluaj u protestantizmu. Dakle hinduistiki asketizam nije nita drugo nego prilagoavanje postojeoj zbilji te na taj nain lektimiziranje, potvrivanje indijskog kastinskog sistema koji se zadrao i dan danas. U konfuijanstvu imamo vjerske sljedbenike koji su pored svoje vjere okrenuti realnoj zbilji koji izuzetno vole zlato, srebro, novac isto kao ljudi na zapadu pa se sada postavlja temeljno pitanje koja je onda bitna razlika izmeu protestantizma i konfuijanstva kada jedini i drugi vole vrijedne stvari. Weber dolazi do zakljuka konfuijanstvo svojim religijskim uenjem se prilagoavalo postojeoj zbilji dok je protestantizam svojim djelovanjem mjenjao postojeu zbilju. Weberov socioloki metod 25. januar 2011 17:53 Weber je u koncipiranju svog sociolokog metoda polazio od rezultata pozitivizma francuskog pozitivizma, engleskog emperizma, kao i njemake klasine filozofije pogotovu poimanja metode Wilhema Diltajh tako da s pravom moemo rei da njegova metodologija nije ni pozitivistika niti idealistika nego predstavlja jedan orginalan pristup, postupak u prouavanju globalnih socijalnih fenomena. On se na prvom mjestu zalae da socijologija mora izgraditi svoj precizan koherentan pojmovni

kategorijalni aparat, ali ti pojmovi nesmiju da budu kruti mehaniki konstruisani, ne smiju da predstavljaju neku vrstu prokrustove posteljice u koju ne moe da ue povjesno kulturni sadraj kojeg prouavamo. S druge strane Weber je meu prvima sa epistemolokog stajalita uoio vrijednosnu komponentu spoznaje, a ta vrijednosna etika komponenta osobito u drutvenim naukama postaje zaprekom otkrivanja uzrono poslijedinih veza u samoj povijesti i drutvu u cjelini. Stoga se Weber zalae da nauna spoznaja socijalnih fenomena mora biti odvojena razluena od vrijednosnih sudova. Kada analiziramo, prouavamo jedan socijalni fenomen u tom prouavanju moramo se osloboditi ili astrabovati svoje vlastitio politiko, religijsko, nacijonalno, etniko opredjeljenje te ta analiza ukoliko hoemo da je egzaktna po analogiji na prirodne nauke mora biti osloboena vrijednosnog stajalita stoga je prema Weberu zadaa nauke ne u tome ta treba da inimo, tome nas upuuje nae vrijednosno opredjeljenje, nego nauka nam samo govori i njeni rezultati ta moemo initi, Weber uoava da postoji diskrepanicija (razlika) izmeu naunog rezultata i njegove primjene. Primjera radi prirodna znanost je dola do odreenih rezultata u XVII stoljeu, a ti rezultati su tek primjenjeni u XIX stljeu, to znai da zavisi od mogunosti samog drutva, kada e se odreeni rezultati nauke primjeniti u praksi. Kada e postati instrument same prakse. Mada se Weber zalagao da se vrijednosni sudovi odvoje od naunih spoznaja on je uoio da ipak kada je rije o istraivanju da potrebe drutva i interesi odreuju ta e se istraivati, a to je nita drugo nego vrijednosna orijentacija koja je dominantna u oblikovanju generalne hipoteze samog naunog istraivakog projekta. Weber uoava da je sam naunik kao i svi drugi ljudi izuzetno kompleksno socijalno bie. U jednoj linosti sadrana je religijska, etnika, nacionalna, politika supstancija ovjeka. ovjek je bie istovremeno vie uloga funkcija te kada je rije o nauniku on naunu funkciju mora odvojiti od svoje religijske, politike, nacionalne pripadnosti. U koncipiranju svog sociolokog metoda Weber posrban akcenat daje na kategoriju razumjevanja predmeta koji istraujemo. Pod ovom kategorijom Weber ne misli samo nau obavezu uivljavanja u predmet koji prouavamo kao to je to odlika fenomenoloke metode, ve Weber pod kategorijom razumjevanja pdrazumjeva deskripciju tj da je nuno da opiemo u potpunosti predmet koji se prouava pa tako on kategoriju razumjevanja vezuje za uzrono poslijedinu analizu te dolazi do zakljuka da je zadaa svake znanosti bila ona prirodna ili drutvena da ustanovi zakon date pojave, a taj zakon nije nita drugo nego uzrono poslijedina analiza. Weber je u historiji socijalne misli, a i same metodologije poznat po uvoenju jedne nove kategorije kao metodolokog sredstva u prouavanju socijalnih fenomena, a to je kategorija idealnog tipa.

Pod idealnim tipom Weber podrazumjeva metodoloki postupak kada u prouavanju socijalnog fenomena poto na taj fenomen djeluje znatno vie faktora bitno je da na glasu naeg predhodnog znanja izdvojimo onaj uzrok kojeg smatramo temeljnim, a ostale svjesno zanemarimo kao bi ustanovili zakon date pojave.