Tilethlarauinhrinthannasitaktak Cangmaw?

The New Life Mission
TI LE THLARAU IN HRINTHAN NA SI TAKTAK CANGMAW?

Table of CONTENTS Begin READING User Guide
Worldwide websites of
A
The Official Website of The New Life Mission
www.nlmission.com or www.bjnewlife.org
Please find your vernacular websites below. You can download Christian e-books and request Christian books for free. Feel free to visit our websites below right now!
www.nlmafghanistan.com www.nlmafrikaans.com www.nlmalbania.com www.nlmamharic.com www.nlmangola.com www.nlmarabemirates.com www.nlmarabic.com www.nlmargentina.com www.nlmarmenia.com www.nlmaruba.com www.nlmaustralia.com www.nlmaustria.com www.nlmbahamas.com www.nlmbahrain.com www.nlmbangladesh.com www.nlmbelarus.com www.nlmbelgium.com www.nlmbengali.com www.nlmbenin.com www.nlmbhutan.com www.nlmbolivia.com www.nlmbotswana.com www.nlmbrasil.com www.nlmbriton.com www.nlmbrunei.com www.nlmbulgalia.com www.nlmburkinafaso.com www.nlmburundi.com www.nlmcameroon.com www.nlmcanada.com www.nlmcebuano.com www.nlmchichewa.com www.nlmchile.com www.nlmchin.com www.nlmchina.com www.nlmcolombia.com www.nlmcongo.com www.nlmcostarica.com www.nlmcotedivoire.com www.nlmcroatia.com www.nlmczech.com www.nlmdenmark.com www.nlmdioula.com www.nlmdominica.com www.nlmdutch.com www.nlmecuador.com www.nlmegypt.com www.nlmelsalvador.com www.nlmequatorialguinea.com www.nlmethiopia.com www.nlmfinland.com www.nlmfrance.com www.nlmfrench.com www.nlmgabon.com www.nlmgeorgian.com www.nlmgerman.com www.nlmgermany.com www.nlmghana.com www.nlmgreek.com www.nlmgrenada.com www.nlmguatemala.com
F G
Some of these websites may not work because they are still under construction.
Worldwide websites of
H I

www.nlmsouthafrica.com www.nlmspain.com www.nlmspanish.com www.nlmsrilanka.com www.nlmsuriname.com www.nlmswahili.com www.nlmswaziland.com www.nlmsweden.com www.nlmswiss.com www.nlmtagalog.com www.nlmtaiwan.com www.nlmtamil.com www.nlmtanzania.com www.nlmtelugu.com www.nlmthailand.com www.nlmtogo.com www.nlmtonga.com www.nlmturkey.com www.nlmuganda.com www.nlmukraine.com www.nlmurdu.com www.nlmusa.com www.nlmvenezuela.com www.nlmvietnam.com www.nlmzambia.com www.nlmzimbabwe.com www.nlmzou.com
J K
L M
www.nlmgujarati.com www.nlmhaiti.com www.nlmhindi.com www.nlmholland.com www.nlmhonduras.com www.nlmhungary.com www.nlm-india.com www.nlmindonesia.com www.nlmiran.com www.nlmiraq.com www.nlmisrael.com www.nlmitaly.com www.nlmjamaica.com www.nlmjapan.com www.nlmjavanese.com www.nlmkannada.com www.nlmkazakhstan.com www.nlmkenya.com www.nlmkhmer.com www.nlmkirghiz.com www.nlmkirundi.com www.nlmkorea.com www.nlmlatvia.com www.nlmluganda.com www.nlmluo.com www.nlmmadi.com www.nlmmalagasy.com www.nlmmalayalam.com www.nlmmalaysia.com www.nlmmarathi.com
Q R
S
www.nlmmauritius.com www.nlmmexico.com www.nlmmindat.com www.nlmmizo.com www.nlmmoldova.com www.nlmmongolia.com www.nlmmyanmar.com www.nlmnepal.com www.nlmnewzealand.com www.nlmnigeria.com www.nlmnorthkorea.com www.nlmnorway.com www.nlmpakistan.com www.nlmpanama.com www.nlmperu.com www.nlmphilippines.com www.nlmpoland.com www.nlmportugal.com www.nlmportuguese.com www.nlmprcongo.com www.nlmqatar.com www.nlmromania.com www.nlmrussia.com www.nlmsaudiarabia.com www.nlmserbian.com www.nlmshona.com www.nlmsingapore.com www.nlmslovakia.com www.nlmslovene.com www.nlmsolomon.com
TI LE THLARAU IN HRINTHAN NA SI TAKTAK CANGMAW?
PAUL C. JONG
Hephzibah Publishing House

A Division of THE NEW MISSION SEOUL, KOREA
Ti le Thlarau in hrinthan na si taktak cangmaw?

Copyright 2006 by The New Life Mission All rights re served. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means - electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise-without the prior written permission of the publisher and copyright owners. Scripture quotation used in this book are from the New King James Version. ISBN 89-8314-618-4
LAWMHNAK BIA
Ti le Thlarau in hrin`hannak thawng`ha he thluachuahnak a kan pe i khamhnak thawng`habia a kan petu Bawipa Pathian sinah lunglawmh thlacamnak pek, a hmasa bik ah ka duh. Hi cauk a chuah khawh nakhnga a ka bawmtu Pathian rianùantu hna, Rev. Samuel J. Kim le Rev. John K. Shin, cauk a ka lehpiaktu Mrs. Jungpil Sul, cauk a kan chuahpiaktu Hephazibah cauk chuahnak inn i rianùantu u le nau, Kangwon National University i rianùantu Elaine Dawe le THE KOREA TIMES Magazine ìaltu Ross Wallace hna cungah lunglawmhnak chim cawk lo ka ngei. Hi cauk a chuah khawh nakhnga biatak tein rianùantu an si. An cungah kaa lawm tiah ka nolh `han. Hi cauk thawngin mi tampi nih hrin`hannak an hmuh khawh nakhnga ka hmuitinh a si. Teirial tein a kan bawmtu vialte cungah kaa lawm tuk tiah ka chim `han rih. Jesuh a zummi hna thawngin vawlei cung khuazakip ah Ti le Thlarau khamhnak thawng`ha hi Pathian nih chim dingin lam a kan awnhpiak lai ti zumhnak le saduhthahnak ka ngei. A nungmi zumhnak he Bawipa ka thang`hat.
PAUL C. JONG
A CHUNG UMMI
CAWNPIAKNAK - PAKHATNAK
1. KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH (Mk. 7:8-9, 20-23) 2. MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI (Mk. 7:20-23) 3. NAWLBIA ZULHNAK THAWNGIN KHAMH KAN SI LAI MAW? (Lk. 10:25-30) 4. ZUNGZAL TLANHNAK (Jn. 8:1-12). 17 35 47 69
5. JESUH TIPIL INNAK LE SUAL NGAIH THIAMNAK (Mt. 3:13-17) 100 6. THLARAU LE TI LE THI HE A RAMI JESUH (1 Jn. 5:1-12) 7. JESUH TIPIL INNAK CU MISUAL MI HNA CAAH
KHAMHNAK LANGHTERTU A SI
153
(1 Pe. 3:20-22) 8. A TLING MI NGAIHTHIAMNAK THAWNG THA (Jn. 13:1-17)
192 212
THLEIH TLEI
1. TEHTE KAHNNAK 2. FIANTERNAK CAAH CHAPMI 3. BIAHALNAK LE LEHNAK 285 304 338
BIAHMAI~HI
BIAHMAI ~HI BIAHMAI~

TI LE THLARAU IN KAN HRINTHAN A HERH
Pathian nih van le vawlei ser hram a thawk ah khan a hmunmi vawlei, van le hell kha a rak ser chih. Amah he muisam loin minung zong a ser. Asinain, mi hmasa bik Adam nih Pathian hmaiah sualnak a tuah ruangah, mi vialte cu voi khat thi dih ding kan si. Minung hi voi khat kan thi lai i cu hnu ahcun Pathian nih bia a kan ceih lai, Hebru 9:27. Taksa thihnak cu zungzal nunnak hmuhnak lam a si. Misual mi hna cu, Mei le kat tili chungah (Rev 20:10) chun he zan he, hrem ding in paih an si lio caan ah, sualnak ngei lomi mithiang mi hna cu vancung ah an lut lai i Pathian fa sinak ro kha zungzal in an co lai. Cucaah, mi vialte nih hrinthan kan herh. Zumhnak thawngin hrinthanmi, tlanhmi le mithiangmi kan si awk a si. Cu ti lawng cun vancung pennak ah kan lut kho lai. Biatak kan chimh ahohmanh Ti le Thlarau in hrin a si lo ahcun Pathian pennak chungah cun a lut kho lai lo, John 3:5, tiah Baibal nih a ti. Ti le Thlarau hrinthannak lawnglawng hi vancung pennak kan luh khawhnak lam a si. Hrinthannak a kan petu Ti le Thlarau cu zeidah an si? Baibal ah Ti a timi cu Jesuh tipil innak kha a si. Pathian a simi Jesuh cu zeiruang ah dah tipil petu Johan nih tipilnak a pek? A toidornak langhternak caah a si maw? Messaih ka si tiah a phuannak caah a si maw? Cucu a si lo. Johan nih Jesuh tipil a peknak a chan cu, Lu cung
BIAHMAI~HI
kutchuannak (Lev.16:21) mi pakhat dinnak tuahmi (Rom 5: 18) kan sualnak vialte a lak nakhnga ding caah a si. Biakam Hlun ah tlanhnak Nawlbia kha Israelmi hna sinah Pathian nih a pek. Remnak ni ah khan Aaron nih a kut pahnih in meheh nung lu cungah a chuan lai i, Israel mi thatlonak vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a cungah cun a phuan lai i cu meheh lu cungah cun a chiah hna lai. Cuticun Israelmi kum khat chung sualnak vialte kha ngaihthiam a si lai. Cucu hmailei, zungzal remnak raithawinak a rak chimchungtu (hmuhsaktu) Pathian biaphuan a si. Cucu minung taksa i lak in Pathian duhning in a rami Jesuh cungah minung sualnak vialte kha voi khat ah za lakin chiah a si lainak kong a hmusaktu biatak a si. Cucaah Amah (Jesuh) cu Aaron tefa a simi, mi vialte aiawhtu tipil petu Johan nih tipil a peknak a si. Sihmanhselaw Jesuh nih cun Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh. Matt. 3:15. Hika ah tuahawk ti a sullam cu lu cung kut chuannak nih khan mi vialte sualnak kha Jesuh cungah a chiah dih caah mi vialte caah dinnak kha a tlam a tling tinak a si. Hika Dinnak timi hi Greek cun dikaiosune ti a si i a sullam cu ziaza asiloah tuahsernak in dinnak tinak a si. Tipil innak thawngin Jesuh nih mi vialte caah dinnak kha tlamtling tein a tuah dih cang. Tipil a innak thawngin mi vialte sualnak a laak dih hnu a thaizing ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak hmuh tikah, Zoh hmanh u, Pathian tuufa vawlei sualnak a kalpitu khi, Johan 1:29, tiah a ti. Jesuh nih mi vialte sualnak kha a liang cungah i khinh in vailamtahnak lei a panh. Tipil a innak thawngin a cungah a khinh mi sualnak caah biaceihnak kha a in. Vailam cungah, A dih cang (Johan 19:30) tiah a ti hnuah a nunnak a dih. Kan
10
BIAHMAI~HI
sualnak vialte a lakdih hnuah kanmah aiawh ah sual biaceihnak aa huah.
JESUH TIPILINNAK CU KHAMHNAK HMUHSAKTU A SI

Cucaah, Jesuh tipil innak zumh loin cun khamh kan si kho lai lo. Peter nih Jesuh tipil innak kong he pehtlai in; cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si, (1 Pe. 3:21) tiah a fianter. Nihin ah Jesuh a zummi tampi hna nih vailam cung a thihnak cu an zumh ko nain tipil a innak cu an zum lo. Jesuh thisen zumhnak lawnglawng nih a kan khamh kho lai maw? Cu nih cun Khamhnak a kan pe kho lai maw? pe kho hlah. Vailam cung a thihnak zumhnak lawng in Pathian hmaiah kan dir kho lai lo. Meheh cungah kut chuan loin le sualnak chiata loin sual raithawinak kha tlangbawi nih Isrealmi hna caah Biakam Hlun ah khan rak tuah sehlaw cucu a hmaanmi le aa tlakmi raithawinak a si kho lai lo. Cucu a hmaan lomi Jesuh tipil innak tel loin zumhnak a si i santlai lomi zumhnak a si. Cucaah Peter nih, Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi asi........tipil innak nih cun Jesuh Khrih thawhthannak thawngin an khamh hna i (1 Pet 3:21) tiah a ti. Noah chan lioah, Ti (buanchukcho) a tlung lai tiah a rak zum lomi paoh cu hrawh an rak si bantukin Jesuh Khrih tipil innak a zum lomi cu hrawh an si ve lai (Khamh an si lai lo). A hmaanmi khamhnak chungah a kan hruaitu taktak zumhnak tling cu, A rami cu JesuhKhrih hi a si, tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. 1 Johan 5:6, ti zumhnak hi a
BIAHMAI~HI
11
si. Jesuh Khrih tipil innak le thihnak (vailam cung a thihnak) kha kan zumh hrimhrim awk a herh. Cucaah, Jesuh Zultu Johan nih a hmaanmi zumhnak cu, Thiang Thlaurau hrimhrim nih tette a khan. Thlarau le Ti le Thi kha an si. (1 Johan 5:8) ti zumhnak kha a si a ti. Zumhnak hmaan a chuahtertu cu, Jesuh cu Pathian a si i, ngaknu thiang Mary pum chungah Thlarau in pawi a si hnuah minung taksa kha a lak i, Jordan tiva ah tipil petu Johan, mi vialte aiawhtu nih tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha a kalpi. Mi vialte sualnak kha vailam cungah a kalpi i, cu sualnak ruangah biaceihnak a tuar ti zumhnak kha a si. Cucaah Jesuh tipil innak Ti tel loin Khrih zumhnak lawnglawng nih khan khamhnak tlamtling a chuahter kho lo.
ZUMTU HNA NIH A HMAANMI THAWNGTHA AN HNGALH LO LIO CAAN

Zeiruangahdah, a dikmi, a hmaanmi Jesuh tipil innak thawngtha chim a si lo lioah a hmaan lomi le a dik lomi thawngtha vawlei khua zakip ah chim le phuan a si hnga? Jesuh thihnak in a thawhthan hnu vancung khua a kai hnuah a Zultu hna nih Ti le Thi kong Thawngtha hi an rak chimh. Biakam Thar hi tha tein kan rel ahcun Baibal tialtu hna lawng si loin Zultu dihlak hna le zumtu hmasa hna i an hruaitu hna, Paul, Peter le Johan hna zong nih Ti le Thi kong Thawngtha kha fiang tein an rak cawnpiak hna. Cu caan lioah cun Satan nih Khrihfabu riantuannak kha hrawh a rak i zuam ve. AD.313, Milan Edict thokin riantuannak nih Khrihfabu cu a tlaih colh ve. Rome cozah nih Khrihfa
12
BIAHMAI~HI
biaknak kha peng biaknak ah a cohlannak thawngin ram uknak leiah fehfuannak kha a vun ngei. Khrihfa a lutmi poah tipil pek siseh tiah an ti. Cu nih cun, Rome cozah uknak chung i miphun dangdang hna kha a hun funtom khawh hna. Cu bantuk thil nih cun Apostle pawl zumhnak hrampi zoh thannak le Biaknak cawnpiaknak hmaan kha a chuahter. Cu ruangah, Baibal ning cawnpiaknak Ti le Thlarau kongThawngtha thawnnak le Thiang Thlarau le Biatak fiang tein hngalhnak (1 The. 1:5) hna kha an tlau dih. Satan nih a timh bangin khamhnak tel lomi Thawngtha kha vawlei cung khuazakip ah a karh. Milan Edict a thih hnu kum thong zeimawzat chung cu Khrihfa harsatnak caan kha Europe ram vialte ah a hung um. Cawlcanghnak thar zong ram zeimawzat ah cun a hung um i, mipi hna kha Pathian bia, zaangfahnak le zumhnak ah kir than dingin forhfialnak an ngeih hna nain ahohmanh nih a hmaanmi le a dikmi thawngtha Ti le thi kong thawngtha kha an hmu kho taktak lo. Cu a hmaanmi le a nungmi thawngtha cu Zultu hna (Apostles) chan lio in Pathian duh ningin a nungmi zumtu hna sinah chiah a si. Tivate hi vawlei chungah a lut i a tlau hnuah a thlanglei in a chuah than bantukin, cu a hmaanmi thawngtha cu ni dongh ni ah vawlei cung khuazakip ah phuan than dingin a chuak than lai.
BIAHMAI~HI
13
HIHI BAIBAL NINGIN TIPIL INNAK THAWNGTHA A CHIM HMASATU CAUK A SI

Hi cauk hi Jesuh thisen le tipil innak thawngtha a chim hmasa bik tu cauk a si. Cu thawngthabia cu Jesuh Khrih nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a laak i, kan sualnak biaceihnak kha vailam cungah a kalpi ti hi a si. Ti le thi kong thawngtha he pehtlai in hi cauk nakin fiang deuh in a langhtertu le a tialtu an um lai ti ka zum lo. Nihin kan vawlei hngalhnak hmuhkhawhnak le thilthar kawlnak ah a sunglawi ngaimi a um ko lio caan ah, keinih cun Thlarau lei bawmtu Baibal ningin thawngtha chimtu, zumhtlak in tipil innak thawngtha biathli a chimtu ding kha ka kawl. Asinain ka hmuh hna lo caah, Thawngtha cauk, hi Mirang in chuah dingah kaa tim. Buanchukcho nih vawlei pumpi a rak khuh lioah khan, hmunkip ah ti cu a rak khat dih. Asinain a dingtu ding minung an rak um lo bantukin Pathian sal ka si tiin thawngtha chimmi an tam tuk nain a hmaanmi nunnak takktak a kan pe khotu an um lo. Samaria minu cu Jocob tikhur chung ti nifate a dinnak nih khan a thlarau tihalnak a riamhter kho lo. Asinain Jesuh nih a pekmi ti a din hnu cun khamhnak a tinco i chikhatte ah a tihalnak cu zungzal in a riam. Jesuh nih a pekmi Ti cu hi cauk chungah hin a um i a dingmi paoh nih sualnak chungin zungzal khamhnak kha an co lai. Sualnak nih a tei than ti hna lai lo i a chungin cerhti nung a put lai i Thlarau tihalmi vialte hna kha diriamhnak a pek hna lai.
14
BIAHMAI~HI
A RAWKMI REMHTU, PATHIAN RIANTUANTU SI HNA U SIH

Caan parte ah a ummi kan si. Minung sualnak a karh lio caan a si i, a dingmi Pathian biaceihnak kha a ra zau lai. Mifim le Scientists hna nih minung hi saram in kan chuak an ti i cucu mi tampi hna nih zumh hram an i thawk cuahmah cang. Nihin ah Babel inn sang dang kan sak than., Babal inn sang an rak sak ruangah Pathian nih an holh a danter hna i, vawlei cung khuazakip ah a thek dih hna. Atu a hrinthannak a ngei lomi vialte cungah kum sarih chung harnak le zungzal biaceihnak cu a tlung than lai. Cucaah hi cauk hi tha tein na relnak lai thlacamnak he kan nawl hna. Ti le Thlarau in hrinthan nan si nakhnga thla rak cam cio u. Baibal ca chungah aa tial bang in a tawinak tein ka hun tial. Cucaah Jesuh nih amah a zummi Judahmi hna kha, ka cawnpiaknak kha nan zulh ahcun, a ka zumtu taktak cu nan si. Biatak cu nan hnalh lai i biatak nih cun an luatter hna lai, tiah a ti hna (Johan 8:31-32). Hi cauk nih hin biatak in theihter hna seh law, sualnak le thihnak chungin in luatter ko hna seh: in khamh hna sehlaw, zungzal nunnak amah thawngin hmu ko u. Ti le Thlaurau kong thawngthabia chim in, Thlaurau tlau kha khawm cang hna u sihlaw, Pathian rian kha tuan ti cang hna u sih. Zumhnak he Pathian biatak kha chim in a rawkmi remh dingah kan nunnak i pe u si law a hmaanmi thawngtha nih thawnnak a kan pek lai i a dikmi thawngtha cu kan nun ah a lang ko lai ti ka zumh. Saupi a rawk cangmi nan inn le nan lo kha nan mi nih cun an remhthan hna lai i hmasa a hlun hram ah khan an bunh than hna lai. Ka khuaimi thil kha a remh than hna lai i a rawkmi inn
BIAHMAI~HI
15
kha a sa thantu, ti nannih cu nan si lai, a ti hna Isaiah 58:12. Ti le Thlaurau in hrinthan timi thawngtha hi mitampi cu nan i fiang taktak lo men lai. Cucaah ka phungchim kip ah hin Jesuh tipil innak le thihnak thawngtha kong hi duhsaknak nganpi he ka chim zungzal tawn. Jesuh tipil innak hi rak um hlah selaw, a vailamtah hi kan caah pakpalawng a si ko hnga. Cu ruangah cun pei atu le tu a tipil innak ka chim lengmang cu. Kaa tinh bikmi cu hi kong hi nan fian khawh nakhnga a si. Jesuh tipil innak le Thlaurau nih thluahchuahnak an pek hlan paoh cu in nolhpiak lengmang hna ka duh. Nan sualnak chungin khamh nan si nakhnga, Jesuh tipil innak le thisen kong thawngtha cu zum ko u ti ka duh hringhran. Hi cawnpiaknak nih hrinhthannak lam an hmuhsak hrimhrim hna lai ti zumhnak ka ngei.
KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH
15
CAWNPIAKNAK (1)
17

< Mark 7:8-9> Nannih nih cun Pathian Nawlbia kha na chiah riang mang i, minung cawnpiaknak tu kha nan zulh deuh, tiah a ti hna. Cun, Jesuh nih cun a thawh than hna i, Nanmah cawnpiaknak tu kha fehter i Pathian Nawlbia hlawt kha cu nan thiam ngai ko tiah a ti hna. < Mark 7:20-23 > Cun a thawh than hna i, Minung a thurhhnawmhtertu cu a chungin a chuakmi hi an si. Zeicatiah thatlonak ziaza a tuahtertu ruahnak thalo kha chunglei in a lung chungin a chuakmi an si. Nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mithah tehna, va cung pa duh tehna, hakkauh tehna, lihchim tehna, zuangzam tehna, mi nahchuah tehna, mi cawngawih tehna, lungpuam tehna, ning canglo khuasak tehna....hi thil thalo vialte hi minung chunglei in a chuakmi an si i minung a thurtertu cu hi hna hi an si, tiah a ti.
Pakhatnak ah sualnak timi hi fianter ka duh. Pathian nih sualnak a langhter ning le minung nih kan langhter ning aa
20
dang. Sualnak (sin) timi biafang hi Greek in a sawh duhmi cu, Hmuitinh nganh, ti a si. Hmaan tein tuah lo tinak a si. Pathian Nawlbia kha tha tein le hmaan tein kan zulh lo ahcun cucu sualnak ti a si ko. Minung nih sualnak kan fianter ning kan zoh hmasa lai.
Sualnak cu zeidah a si? Pathian Nawlbia ngeih lo le zulh lo kha a si ko.

Kan chiatha thleidannak thinlung in sualnak hi kan tah,cuai kan thlai thawn. Phun dangin kan chim ahcun, Pathian Nawlbia kalh in nawl buarnak kha a si lo. Mi pakhat sining, thinlung le chiatha thleidannak thinlung in biaceih kha a si deuh. Mi pakhat pumpak sinak in biaceih kha a si. Cucaah, amah a hmuhning ahcun sualnak ah a rel lomi kha midang caah cun sualnak ah rel a si tawn. Cucaah cun pei biaceihnak ding tahnak caah Nawlbia 613 cu Pathian nih a kan pek fam cu. A tanglei pung nih hin minung sualnak a langh fianter.
Ram he pehtlai in Nawlbia, Minung chiatha thleidannak lungthin Pathian Nawlbia Ziaza thatnak
Cucaah, kanmah tahnak kha sualnak tahnak caah kan hman awk a si lo.
21
Kan chiatha thleidannak thinlung nih sualnak a hmuhning le Pathian nih sualnak a hmuhning kha aa khat lo. Cucaah kan chiatha thleidannak kha ruat ti loin, Pathian Nawlbia tu kha i hngatchan hna u sih. Pumpak cio nih sualnak timi ah hin ruahnak kan ngei cio lai. Mi zei maw caah thintawinak hna a si lai, a dang ve caah cun lungput ning hmaan lo hna a si ko lai. Tahchunhnak ah, Korea ahcun an nu le an pa an thih tikah upat peknak ah an thlan cungah hramh (pangpar) an cin i, anmah an thih ve hlan lo hramh (pangpar) cu tha tein an zohkhenh. Asinain Papua New Guinea i a um hmasa bik miphun nih cun an nu le an pa an thih tikah zeitindah upatnak an pek hna tiah cun; a thimi sa kha an can ve i chungkhat sahlawh an i phaw i an ei ve. (An ei hlanah an chuan ta le chuanta lo cu ka fiang lo). An ruak tuangtuan ei lai phan ah a si bik rua. Minung nih sualnak kongah kan ruahnak fakpi aa dannak kha hi phunglam nih hin a fianter. Cucaah a thami he tha lomi he khan sualnak cu a si ko. Asinain, Baibal nih a kan cawnpiak ning ahcun, Pathian Nawlbia ngaih lo kha Sualnak tiah a ti. Nannih nih Pathian Nawlbia kha nan chiah riangmang i, minung cawnpiaknak tu kha nan zulh deuh, tiah a ti hna. Cun Jesuh nih cun a thawh than hna i, Nanmah cawnpiaknak tu kha fehter i Pathian Nawlbia tu kha hlawt cu nan thiam ngai ko, Mark 7:8-9 tiah a ti hna. A lenglei kan zohmi kha Pathian nih poi ah a chia lo, lungthin muru tu kha Pathian nih cun a zoh.
22
MI PAKHAT TAHNAK LAWNG HI PATHIAN HMAIAH SUAL A SI

Sual lian bik hi zeidah a si? Pathian bia zeirel lo
Pathian duhning um lo hi Pathian hmaiah sual a si. A bia zumh lo hi sual a si. Pupa cawnpiaknak le nunning kha biapi tuk ah chiah i, Pathian Nawlbia a zul tung lomi Farasi hna nunning bantuk i nun kha Pathian nih sual a ti. Cucaah Farasi pawl kha Jesuh nih chungthu lengnal tiah a ti hna. Pathian zei hi dah na zumh? Na ka upat, na ka tihzah taktak maw? Ka min cu naa porhlawtpi nain, na ka upat ngaingai maw? tiah Pathian nih a ti. Minung nih cun lenglei muisam lawng kha an zoh i Pathian bia kha zeirel loin an um caah cucu a hmaiah sual a si. Sual lian bik cu Pathian bia zeirel loin um hi a si. Cucu a ruah awk na hngal bal maw? Cucu sual vialte lakah sual bik a si. Kan tlin lo ruangah kan tuah sualmi, nawlbuarnak le palhnak hna cu sualnak hrampi si loin palhnak menmen tu kha an si deuh. Palhnak le sualnak hi Pathian nih a thleidan hna. Pathian bia zei i a rel lomi hna cu palhnak an ngeih lo zongah misual an si ko. Pathian hmaiah misual taktak an si ko. Cu ruangah cun, Jesuh nih Farasi pawl kha fakpi in a mawhchiat hna. Moses tialmi cauk panga, Genesis in Deuteronomy tiang kan zoh tikah kan zulh ding le zulh lo ding Nawlbia tampi an um. Cucu Pathian Nawlbia an si. An dihlak in kan zul dih kho lai lo nain Pathian Nawlbia an si tiin pom i zumh awk a si. A hramthawk tein a kan pek cangmi a si caah, kan cohlan hna awk an si.
23
A hramthawk ah, Pathian nih van le vawlei a ser hna. Cun Pathian nih, Ceunak um seh, tiah a ti i ceunak cu a hung um. Zeizong vialte kha a ser hna i Nawlbia zong kha a ser hna. Bia cu minung ah a cang i kan lakah khua a rung sa, cu Bia cu Pathian a si, (Johan 1:1, 14). A nawlbia in kan sinah Pathian cu aa langh. Amah cu Bia a si i, Nawlbia in kan sinah a lang. Pathian cu Thlarau a si. Baibal cu zeitindah kan auh lai? Pathian bia tiah kan ti lai. Hika ah hin, Nannih nih cun Pathian Nawlbia kha nan chiah riangmang i minung cawnpiaknak tu kha nan zulh deuh, tiah a ti. Pathian Nawlbia 613 a um. Tuah, tuah hlah, na nu le na pa upat hna ti bantukin. Leviticus cauk chungah cun nu tuah ding le pa tuah ding hna an um i, innzuat satil kahcham a tlak tikah zeitindah tuah ding ti hna a um. Nawlbia 613 a um. Cu hna cu minung bia menmen a si lo caah atu le atu kan ruah lengmang awk a si. Pathian Nawlbia kha a dihlak in kan zulh khawh lo zongah, kan pom hna awk an si. Pathian bia hi a palhmi a um maw? Farasi pawl nih cun Pathian Nawlbia kha chiah riangmang in minung cawnpiaknak tu kha biapi deuh ah an chiah. Pathian bia nak in an upa pawl chimmi kha hmual an ngeihter deuh. Jesuh nih a huat bikmi cu Pathian bia pom lo le zumh lo hi a si. Pathian cu biatak a sinak, amah cu kan Pathian a sinak, kan sualnak kha a hmaiah zeidah a si le a thianhlimnak a kan hmuhsaktu ah nawlbia 613 cu pek kan si. Misual mi a kan dawt ruangah a fapa hmanh ui loin kan sinah a vun thlahmi cu zum u sih law zumhnak in nung hna u sih. Pathianbia zumh lo le chiah ta riangmang cu sual a si. A bia zulh khawh lo zong sual a si, a bia chiah ta riangmang i mah duhning i nun cu sual lian tuk a si. Zumh lo cu sual a si caah hell ram tlaknak a si.
24
PATHIAN NIH NAWLBIA A KAN PEKNAK A CHAN

Zeiruangahdah Pathian nih Nawlbia a kan pek? Kan sualnak le sual dantatnak kan hngalh khawh nakhnga caah.
Zeicadah Pathian nih Nawlbia a kan pek? Nawlbia a kan peknak a chan cu kan sualnak kan i hngalh i, amah sinah kan kir than nakhnga a si. Kan sualnak kan i hngalh i, Khrih thawngin khamh kan si khawh nakhnga dingah Nawlbia 613 pek kan si. Cucu Nawlbia a kan peknak a chan cu a si. Nawlbia nih a tuahmi cu,an sualnak hngalhter kha a si ko, tiah (Rom. 3:20) nih a kan cawnpiak. Cucaah Pathian nih Nawlbia a kan peknak a chan cu nawlbia ningin nung hrimhrim u tinak cah a si lo. Nawlbia thawngin zei hngalhnak dah kan ngeih khawh? Nawlbia cu a zapi zulh dingin thawnnak kan ngeih khawh lo caah Pathian hmaiah misual kan si ti hngalhnak kan ngei. Nawlbia 613 thawngin zeidah kan hngalh khawh? Nawlbia ningin kan nun khawh lonak le kan thintawinak hna kan hngalh khawh. Thil ti khawhnak a ngei lomi kan sinak, a hmai ah misual kan sinak le a Nawlbia bang in hell ram tla ding kan sinak hna a kan hngalhter. Kan sualnak le santlaih lonak kan i hngalh tikah zeidah kan tuah? A tlingmi si kan i zuam maw? Kan i zuam lo. Ti le Thlarau in hrinthan kan sinak kha kan i phawrhlaw. Nawlbia nih a kan hngalhtermi cu, kan sualnak, sualnak ruangah dantatnak le Khrih loin, khamh kan si khawh lo zia kha an si. Jesuh kha khamhtu
25
ah kan zumh ahcun, khamh kan si lai. Khamh kan si khawhnak lai Nawlbia kha a kan pek. Kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga ding caah le cu sualnak chungin kan thlarau khamh a si nakhnga Nawlbia cu a kan pek. Jesuh kha khamhtu ah kan pom ahcun khamh kan si ko lai. Nawlbia a kan pek i a Fapa kha kanmah khamh dingah a hun thlah. Tipil a innak thawngin kan sualnak kha aa lak i, amah kan zumhnak thawngin khamh kan si. Amah zumhnak lawng in khamh kan si lai. Ruahchannak a ngei lomi misual kan si kan i hngalh i kan sualnak in kan luat khawh nakhnga amah kan zumh ahcun a fa ah kan i cang lai i a sunparnak kha kan co lai ti kha kan hngalh. Zeizong vialte hi Pathian nih a ser hna. A Bia hi kan hngalh awk a si. A bia in kan i thok in khamhnak biatak zong kha a bia lila in kan hngalh awk a si. Pathian bia ningin kan nun awk a si. Cucu a hmaanmi le a dikmi zumhnak cu a si.
MINUNG LUNGTHIN CHUNGAH ZEIDAH A UM?

Zumnak cu Pathian bia in aa thawk lai i, Pathian kan zumhnak zong cu a bia thawngin a si lai. Cu ti a si lo ahcun, a hmaan lomi le a dik lomi zumhnak a si ko lai. Farasi le Phungbia cawnpiaktu saya hna nih kuttawl loin rawl a eimi hna Jesuh Zultu hna kha Pathian bia ning si loin an pupa hna cawnpiak ningin sual an phawt hna. Pathian bia nih cun mi cu lenglei in chung leiah a lutmi thil nih a thurter lo. Zeicatiah a lung chungah lut loin a paw chung tu ah a lut i a pum lengah a chuak than lo tiah a ti.
26
Cun aa thawh than i, Minung a thurhhnawmhtertu cu a chungin a chuakmi hi an si. Zeicatiah ziaza a tuahtertu ruahnak tha lo kha chunglei in a lung chungin a chuakmi an si: Nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mi thah tehna, va cung pa duh tehna, hakkauh tehna, thatlonak a phunphun tuah tehna lihchim tehna, zuanzam tehna, mi nahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasak tehna, hi thil thalo vialte hi minung chunglei in a chuakmi an si i minung a thurtertu cu hi hna hi an si, tiah a ti (Mark 7:20-23). Minung cu sual in hrinmi kan si tiah Jesuh nih a chim. A chim duhnak na hngal maw? Kannih cu Adam cithlah kan si caah Pathian bia zong kan zum kho lo i a co zong kan cohlan khawh lo caah biatak kan thei khawh lo. Minung lungthin chungah zeidah a um hnga? Mark 7:21-22 zohhmanh u sih, Zeicatiah thatlonak ziaza a tuahtertu ruahnak tha lo kha chunglei in a lung chungin a chuakmi an si: Nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mi thah tehna, va cung pa duh tehna, hakkauh tehna, thlatlonak a phunphun tuah tehna, lihchim tehna, zuanzam tehna, mi nahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasak tehna, Sualnak hi minung lungthin chungah an um i cu nih cun minung a thurhnomhter tiah a ti. Salm tialtu nih cun, Nangmah na sermi van le vawlei an hmun cio te ah na chiahmi thlapa le arfi hna khi ka zoh tikah, minung hi zeidah a si i na hnakkar ah na tenh, minung menmen a simi hi zeidah a si i a zawn na ruah? (Salm 8:3-4) tiah a ti. Zeiruang ah dah kan zawn a kan ruah i a hnakkar ah a kan tenh ti ahcun a kan dawt caah a si. A sermi misual cungah zaangfahnak le dawtnak a ngei. Kan sualnak kha a kan thenhpiak i a mi ah a kan ser. Aw Pathian, kan Pathian, vancung le vawlei ah na min zeitluk indah a lianngan i a that. Misual mi khamhtu Pathian a si lai ti David nih a theih tikah
27
lunglawmhnak hla a saknak Biakam Hlun ah kan hmuh bantukin Biakam Thar ah Paul nih lawmhnak hla a sak ve. A sermi minung a fa ah kan i can cu khuaruahhar thil a si. Cucu Pathian dawtnak a thuh ning a langhtertu bia a si. Nawlbia zulh timh tung i a dawtnak hngalh lo cu a hmaan lomi a si. Nawlbia thawngin misual kan si ti kan i hngal i, Ti le Thi (Thlarau) khamhnak thawngtha kan zumh khawh kha Pathian nih a kan duhpiakmi a si. Mark 7:20-23 Minung a thurhnomhtertu cu a chungin a chuakmi hi an si. Zeicahtiah thatlonak ziaza a tuahtertu ruahnak tha lo kha chunglei in a lungchung in a chuakmi an si. Nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mi thah tehna, va cung pa duh tehna, hakkauh tehna, lihchim tehna, zuanzam tehna, mi nahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuakhan tehna, hi thil thalo vialte hi minung chunglei in a chuakmi an si i minung a thurtertu cu hi hna hi an si, tiah a ti. A chungin a chuakmi sualnak nih khan minung cu a thurhnomhter tiah Jesuh nih a ti. Pathian nih a kan pekmi ti le rawl nih minung a thurhnomhter lo. Pathian thilser cu an thiang dih nain minung thinlung chungin a chuakmi nih khan minung cu a thurhnomhter. Kannih cu Abraham tefa kan si. Zeitindah hrin kan si? Sualnak phun hleihnih he hrin kan si. Cucu a hmaan lo maw? Sualnak loin kan nung kho maw? Kan nung kho lo, sualnak kha kan tuah ko lai, zeicahtiah sual in hrinmi pei kan si fam cu. Nawlbia kan theihnak nih sualnak tuah a kan ngolter lai maw? Nawlbia ningin kan nung kho lai maw? Kan nung kho lo. Kan i zuam deuhdeuh le a har chin lengmang ko lai. Kan thil ti khawh lonak kha i hngal hna u sih, kanmah zuamnak kha ngol hna u sih law toidornak lungthin he, a kan khamhtu Jesuh Thisen le tipil innak thawngtha kha kan cohlan khawh lai.
28
Nawlbia 613 cu a dik i a hmaan. Asinain minung cu a nu paw chung pawi a si lio in misual a si. Nawlbia cu a hmaan nain sual in hrinmi minung nih kanmah tein miding ah kan i ser kho lo ti kan theih bak khan, Pathian zaangfahnak le Jesuh Khrih thisen, Thlarau le Ti khamhnak thawngtha in khamh kan herh ti kha kan hngalh ve. Kanmah tein miding ah kan i ser khawh lo caah kan sualnak ruangah hell ram ah kan kal lai ti kan hngalh tikah Jesuh Khrih khamhnak i bochannak thawngin khamh kan si kho lai. Kanmah tein Pathian hmaiah thatnak kan tuah kho lo. Hell ram kal dingah khaukhih ka si ti kha hngal hna u sih law, Pathian zaangfahnak kha hal hna u sih, Bawipa ka zaangfah law ka khamh ko, ti hna u sih. David thlacamnak Pathian bia (Baibal) zoh hna u sih. Cucaah Bia na ka ceih tikah na hmaan ko i sual na ka phawt tikah na ding ko, Sam 51:4. David nih sualnak in a khatmi, hell ram thlak dingah aa tlakmi ka si ti kha a theih tikah Pathian hmaiah tha tein aa phuang. Misual na ka ti ahcun misual ka si, miding na ka ti ahcun miding mi ka si, na ka khamh ah cun khamh ka si lai i, hell ram na ka thlak ahcun hell ram ah ka kal ko lai, tiah a ti. Cucu a hmaanmi zumhnak a kan khamhtu cu a si. Jesuh khamhnak kha kan cohlannak ding ahcun misual kan sinak khan kan mer taak lai i a khamhnak thawngtha kha kan zumh a herh.
KAN SUALNAK KHA THA TEIN KAN HNGALH A HERH

Adam cithlah kan si bantukin kan thinlung chungah pumsa duhnak kan ngei dih. Pathian nih zeitindah a kan chimh tiah
29
cun, nu le va sualnak tuah hlah u a kan ti nain kan lungthin chungin lai kan nawng. Na nu le na pa upat hna tiah a kan ti i lainawng hlah u tiah Pathian nih a kan ti fawn. Kan lungthin in kan nu le kan pa zei ah kan rel hna lo. Pathian bia cu a dik, a hmaan a tha ti kan hngal ko nain kan thinlung chungin sualnak kan tuah. Cucu a hmaan maw hmaan hlah? Pathian hmaiah zeidah kan tuah lai. Ruahchannak ngei lomi misual, sualnak in a khatmi kan si kan ti lai. Nizan ah thatnak tuah ruangah a dingmi ka si ti le, nihin ah sualnak tuah ruangah misual ka si ti ruahnak kha cu a hmaan lomi ruahnak a si. Sual in hrin kan si caah zeibantuk sualnak kan tuah zong, tuah lo zongah misual kan si ko. Cucaah, Jesuh tipil innak zumhnak thawngin kannih cu khamh kan si lai. Kan tuahmi ruangah khan misual kan si lo. Sual in hrin kan si ruang tu ah khan misual kan si deuh. Lainawnnak, firnak, nu le pa sualnak tuah ruangah misual kan si lo i sual in hrin kan si caah misual kan si. Hrin kan si ah sualnak (12) kan i chuahpi chih. A sual cia in Pathian mithmuh ah hrin kan si caah kanmah zuamnak in mitha ah kan i cang kho lo. Mitha bantuk menmen lawngin kan um kho. Sualnak he a khatmi ruahnak he hrin kan si, cu hna cu, lainawnnak, firnak ti bantuk an si i cu hna cu kan tuah taktak tung lo ah zeitindah a dingmi kan si kho ko hnga lo maw? Kanmah tuahsernak in Pathian hmaiah a dingmi kan si kho lo. Kan ding ko kan ti ahcun, cucu a hmaan lomi a si ko, chungthu lengnal bantuk kan si ko lai. Jesuh nih Farasi hna le phungbia cawnpiaktu saya hna kha, Chungthu lengnal Farasi le phungbia cawnpiaktu, tiah a rak ti hna. Sual in hrinmi minung kan si caah kan nun chung vialte Pathian hmaiah sualnak kan tuah ko lai. Ka nun chungah thimfang te hmanh ka fir bal lo, kaa si-vua bal lo tiah chim a
30
hmangmi cu mi lihchim, chungthu lengnal an si, zeicahtiah minung cu sual in hrinmi kan si. Sualnak pakhat hmanh na tuah lo zongah a sual cia in hrinmi na si caah hell chungah na tla thiamthiam ko lai. Nawlbia zong na zulh dih men ko lai nain hell tla dingah khaukhihmi na si ko. Cu a si ah, zeidah kan tuah hna lai? Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga Pathian kan i bochan lai i a zaangfahnak kha kan hal lai. A kan khamh lo ahcun, kanmah tein kan i khamh khawh lo caah hell ah kan tla ko lai, cucu kan donghnak a si lai. Pathianbia a cohlangmi paoh nih misual ka si taktak ti an i hngalh bantukin miding kan si ti zong kha an i hngal chih. Cucaah Pathian bia zeirel loin daithlanh cu sual a si zia kha kan hngalh. Pathian bia a cohlangmi hna cu misual rak si hmanh hna sehlaw miding an si cang (miding ah pom an si cang). Pathian bia in hrinthan an si i, a zaangfahnak kha an hmu. Annih cu thluachuah a co bikmi an si.
TUAHSHERNAK IN KHAMHNAK HMUH AA TIMMI HNA CU MISUAL AN SI

Jesuh zumh hnuah mi zeidah misual an si? Tuahsernak in khamhnak hmuh aa timmi hna
Galati 3:10-11 Nawlbia zulh aa bochanmi cu chiatserhnak tangah an um. Zeicahtiah Cathiang nih, Nawlbia cauk chungah aa tialmi a dihlak in a zul zungzal lomi cu Pathian nih chiat a
31
serh hna, a ti. Nawlbia cauk chungah aa tialmi a dihlak in a zul zungzal lomi cu chiat si ko seh tiah a ti. Jesuh zum ko nain mah tuahsernak in thiamcoter aa timmi hna cu chiatserh an si. Mah tuahsernak thawngin thiamcoter aa timmi hna cu Pathian chiatserhnak tangah an um. Kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia a kan pek (Rom. 3:20). Misual kan sinak le hell tla ding kan sinak kan i hngalh nakhnga Pathian Nawlbia cu pek kan si. Cucaah Ti le Thlarau in hrinthan na sinak lai, Pathian Fapa, Jesuh tipilinnak cu nan zumh a herh Cuticun, khamh nan si lai i mi dingmi nan si lai, zungzal nunnak na ngei lai i vancung pennak chungah na lut lai. Na lungthin in zumhnak ngei ve cang.
VAWLEI CUNG AH SUALNAK LIANBIK

Vawlei cungah sualnak tihnung bik zeidah a si? Nawlbia zulh i timh
Pathian thluachuahnak pekmi zumhnak thawngin thluahchuah hmumi kan si. Pathian nih a bia a zummi poah cu a khamh hna lai. Nihin ah, Khrihfa tampi hna cu Nawlbia zulh an i tim. Cucu thangthat awktlak asinain zeitindah cucu a si khawh hnga? Nawlbia ningin nun i timh cu hruh thil a si kha hngal hna u si. Zeicatiah, kan i zuam deuh, a har chin chin ve. Zumhnak
32
cu theihnak in a ra i, theihnak cu Pathian bia in a ra, tiah Baibal nih a ti. Khamh kan si nakhnga hruh thil kha hlaw dih hna u sih.
KHAMH KAN SI NAKHNGA KANMAH TAHNAK FUNG TAHNAK KHA HLAWT A HERH
Khamhnak ding caah zeidah kan tuah lai? Kanmah tahnak kha kan hlawt lai.
Zeitindah minung cu khamh a si khawh lai? Misual ka si ti i hngalhnak nih a khamh khawh lai. Zumhnak hmaan lo le zuamnak hmaan lo an hlawt duh lo ruangah mi tampi hna cu khamhnak an tingco kho lo. Nawlbia zulh aa bochanmi hna cu chiatserhnak tangah an um. Pathian cu an zumh ko nain khamh an si nakhnga Nawlbia zulh kha a biapi ah a ruah peng. Kan tuahsernak thawngin miding ka si kho lai tiah na zum maw? Pathian bia zumhnak thawngin miding le khamhmi kan si kho lo. Jesuh thisen, tipil innak le Pathian a sinak kan zumhnak lawnglawng nih Khamhnak a kan pek khawh. Cucaah miding kan si khawh nakhnga kan caah Pathian nih zulh awk nawlbia a kan serpiak. Ti le Thlarau in khamhnak cu minung tuahsernak ah si loin, Pathian bia kan zumhnak thawng tuin a si. Cucaah Pathian nih kan dinfel khawh nakhnga caah nawlbia kha a kan serpiak. Minung lei ruahnak cun tipil innak le Thiang
33
Thlarau nih a kan khamh lo kan ti ko nain Pathian mithmuh ah cun cuticun a si lo. Pathian nih cun kan zumhnak in a kan khamh. Jesuh a zum ko nain khamh a si lomi na hngal hna maw? A ruang cu Ti le Thlarau khamhnak thawngtha kha an zumh duh lo caah a si. Asinain anmah bantukin a tlamtling lomi kannih tu cu kan zumhnak thawng in khamh kan si . Cu zumhnak thawng cun Khamh kan si. Cucu Pathian tinhmi le tuahmi a si. Jesuh a zummi hna zeicaahdah khamh an si lo? Ti le Thlarau khamhnak thawngtha kha an cohlan lo caah a si. Anmah bantuk kan si ko nain Pathian bia kan zumhnak thawngin kannih cu khamh kan si. Fang a sumi pahnih lakah pakhat cu laak a si lai i pakhat cu chiahtak a si lai. Chiahtak a simi cu khamh lomi a si caah, khamhmi a si khawh nakhnga aa zuam lai. Zeicatiah pakhat laak a si i pakhat chiahtak a si. Pakhat nih Pathianbia a zumh caah a si. Nawlbia har lengmang in a zultu pa kha cu a donghnak ah hell ah thlak a si te lai. Nawlbia zulhnak thawngin Pathian sin kal aa timmi hna paoh cu hell ram ah an tla hrimhrim lai. Nawlbia zulh aa bochanmi cu chiatsernak tangah an um. Zeicaah, cathiang nih nawlbia cauk chungah aa tialmi a dihlak in a zul zungzalmi cu Pathian nih chiat a serh hna. Atu cu Nawlbia zulhnak thawngin ahohmanh nih Pathian he remnak an hmu kho lo ti kha a fiang, Zeicaahtiah zumhnak thawngin Pathian he remmi cu an nung lai, (Gal. 3:10-11, Rom 1:17). Mah duh paoh in Pathian bia hlawt le zumh lo kha sual a si. A sual cia in hrinmi kan si caah a Nawlbia ningin ahohmanh kan nung kho lo. Cucaah kan kalnak kipah sualnak lawng kan tuah. Taksa in a nungmi kan si caah kanmah le kanmah kan i bawm kho lo, sualnak tu kha kan tuah. Baltin lianpi chungah chiahmi cawek he minung hi kan i lo.
34
Baltin kan i putnak paoh ah cawek pelpawi cu kan thlau ko lai. Cu bantuk cun, kan kalnak paoh ah minung nih sualnak kan thlau ve. Nan mitthlam in na suai kho maw? A thiangmi um in na um maw? Fiang tein na nunning kha na hngalh ahcun pakpalawng nun kha na hlawt lai i, Jesuh Khrih thisen le Ti kha na zumh ko lai. A kan dawnkhantu kha chiah zau in Pathian sinah kan i pek a hau. Pathian hmaiah misual ka si ti kha i hngal hna u sih law, zeitindah Ti le Thlarau in a kan khamh ti kha hngal than hna u sih.
MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI
33
CAWNPIAKNAK (2)
35

< Mark 7:20-23 > Minung a thurhhnawmhtertu cu a chungin a chuakmi a si. Thatlonak ziaza a tuahtertu ruahnak thalo kha a chunglei in a lung chungin a chuakmi an si; nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mi thah tehna,va cung pa duh tehna, lihchim tehna, hnah chuahnak tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna.
MINUNG BUAIBAINAK LE HNAHNAWHNAK

Ahodah khamh a si lai? Misual bik ka si tiah aa ruatmi
Bia pakhat kan hal hna lai. Mitha mi ka si ko na ti maw, mithalo ka si ko na ti dah? Zeitindah na ruahning le hmuhning a si? Mi vialte nih ruahnak kan ngei dih cio. Na ruahning bantukin na si kho lo men lai. Ruahning bantukin a chia lem tung lomi le a tha lem tung fawn lomi zong na si men ko lai. Mitha ka si ko tiah aa ruatmi hna maw, mithalo ka si tiah aa ruatmi hna dah zumhnak leiah an tang deuh lai?
38
Mithalo ka si ti aa ruatmi an si lai. Cu bantuk cun, sualnak tlawmte a tuahmi hna maw, khamh an si lai, tampi a thuahmi hna dah. Sualnak tampi a tuahmi an si lai. Zeicatiah misual kan si ti an i theih caah a si. Misual kan si ti a hngalmi nih Jesuh Khrih khamhnak Thawngtha kha an cohlan deuh tawn. Kan nun hi tha tein kan zoh ahcun sualnak lawngte in a khat ti kha kan hngalh ko lai. Minung cu, Thilthalo tuahtu ah thlah, kan si. Isaiah 59 nih cun thinlung chungah hin thatlonak phun zakip a um tiah a ti caah minung cu sualnak in a khatmi tampi lung a tlin lai lo caah, Mithalo, ci thlah, kan si kan ti deuh lai. Thate kan i zoh ahcun mithalo kan si ti kan i hngal ko lai. Zumh awktlak minung nih cun misual kan si ti an i hngalh cio ko lai. Sualnak a ngeimi ka si ti a duh lomi tampi an um. Mi tampi hna cu nuam ngaiin an nung. Zeicatiah miding ah an i ruat. Sualnak tuahtu kan si caah thatlonak nunning lawng kha kan chuahpi. Adam le Eve nih sualnak an tuah hnuah thingkung lakah an i thup, zeicatiah an ning a zak. Mikip nih ningzahnak chiatha thleidannak lungthin kan ngei dih cio. Ningzak a si tiah chimtu an ngei dih. Eve le Adam bangin mitampi hna cu kan sualnak chung khan kan i thup tawn. Pathian biaceihnak chungin luat duh ah mi tampi hna cu an misual hawi sinah an i thup tawn. Mi tampi hna cu an ruahnak nih a hlen tawn hna. Midang nakin a thianghlim deuh ah aa ruatmi an um. Zeitindah cu bantuk, kha bantuk cu minung fa nih a tuah khawh e? Zeitindah fale hna nih mah bantuk cu pale sinah cun an tuah khawh hnga e? Kei nih cun mah bantuk thil hna cu kan tuah bal lai lo tiah an ti. Minung sining hi hngalh khawh a har ngaingai (Minung thinlung cu a zer i, damh khawh ti lo tiangin a zaw, aho nih dah a hngalh khawh lai). Kan sinning taktak hngalh kan duh ahcun
39
khamhnak hmuh hmasa kan herh. Atu lio hi a caan a si. Kan thih tiang khamhnak a hmu lo zong kan um kho men.
MAH LE MAH I HNGAL A HERH

Mah sining a hngal lomi an nunning zeitindah a si? An sining langh lai an phang i, an i khuh.
Mah sining aa hngal lomi tampi ka hmuh tawn hna. Socrates nih a chimmi cu, Nangmah le nangmah kha i hngal asiloah Na sining i hngal, ti a si. Minung nih hin kan thinlung ah a ummi hi kan hngal lo. Mithah tehna (lainawn) fir tehna, hakkauh tehna, thatlonak a phunphun tuah tehna, lihchim tehna, mi zuangzam sinak tehna, mi va nahchuah tehna, mi cawngawih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasaknak tehna hi minung thinlung ah a ummi an si. Rul sivai a thinlung ah a um nain thatnak kha a chim. Zeicaahtiah a sual ciami in hrin a si kha a hngalh lo caah a si. Vawlei cungah mah sining taktak a hngal lomi tampi an um. Mah le mah aa hlengmi an um (That hleng tung lo i mah le mah mitha ah aa ruatmi an um). Mah le mah hlenthawinak in an khah caah, Hell ram ah an kal lai. Zeicahtiah anmah tein hell ram ah an i thla.
40
MINUNG NIH SUALNAK KAN TUAH ZUNGZAL

Zeicaahdah hell ah an tlak lai? An sining an i hngalh lo caah
Mark 7:21-23, Miung a thurhnomhtertu cu a chungin a chuakmi hi an si, nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mithah tehna. Kan nu paw chung i pawi kan si lioin kan thinlung chungah ruahnak thalo a khat. Ti thurhnawm a khat tein rawnmi hrai kha i put in hnu le hmai ah chawhpi lengmang law na kalnak paoh ah ti thurhnawm cu na thlawt ko lai. Cu bantukin cun kan thinlung chungah a khatmi kha kan kalnak paoh ah kan thlawt kan liamter lengmang. Kan thinlung chungah sualnak a khah caah sualnak kan tuah lengmang. Cucu sual cithlah kan si; sualnak in a khatmi kan si ti kan hngalh khawh lo ruangah hin a si bik. Sualnak in a khatmi, kan thinlung chungah sualnak a um. Cucu kan sining taktak cu a si. Kan i chuahpimi sualnak nih sual a kan tuahter si loin kan hmuhmi tu nih sualnak a kan tuahter tiah mi tampi cu thiam an i coh. (Sualnak lam ah a kan hruaitu hi kan hmuhmi thil an si. Kanmah sining a si lo kan hmuhmi nih a kan sualter an ti). Cucaah, sualnak an tuahmi ruangah mah tein i thenh kha a herh tiah an ruah. Sualnak an tuah paoh ah thiam an i coh i kan palh taktak lo an ti. Kan sualnak kan i thenh cang. Kan sual than ti hnga maw? Kan sual ahcun kanmah tein kan i thenh lengmang ko lai tiah an ti. Hrai chungah sualnak a khah ahcun cu hrai chung cun sualnak kha a chuak zungzal ko lai. A lenglei thiang te tawlnak nih khan zeihmanh thathnemnak
41
a pe kho lo. Cu bantuk cu minung hi kan si. Sualnak in a khatmi hrai cu a nam. Cu hrai cu hman awk a tha lo. Cu ve bantukin kannih zong sualnak in kan khat i hman awk tha lomi kan si ve. Sualnak tam deuh kan tuah paoh ah tuah kan duh chin lengmang. A za ti a um lo caah kan sual chin lengmang. Zeicahtiah hrin kan si khan sual in kan khat cang. A lenglei kan i thenhnak menmen nih khan kan thinlung chung sualnak kha a thenh kho lo. Kan sualnak kha pakhat hnu pakhat in kan thuh lengmang. Cu kan sual thuhkhawhnak nih cun thiam a kan coter rua lai kan ti. Lenglei sual thenhnak nih sualnak tuah a kan ngolter hlei lo. Pakhat hnu pakhat tuin kan tuah than lengmang. Sualnak cu zei can tiang dah kan tuah lai? Kan thih tiang kan tuah ko lai. Cucaah khamhnak kan hmuh khawh nakhnga? Jesuh Khrih kan zumh a herh. Khamh kan si nakhnga, kanmah sining zong kha kan hngalh a herh fawn.
Ahodah Jesuh cu lunglawm tein a colang kho lai? Palhnak tampi a tuah ruangah misual ka si ti aa hngalmi hna nih.
Minung pahnih nih hrai khat tein a ummi ti thurhnawm kha an zoh tikah, pakhat nih cun mah bantuk khin ka thinlung chungah sualnak a khat ti a hngalh i amah bawm khotu kha a kawl colh. A dang pakhat nih cun misual ka si ti kha ai hngal lo i, mithiang mi um in a um. A sual hmanh ah a sualnak cu amah tein pakhat hnu pakhat thenh aa zuam. Amah a bawm khotu, bawmtu kha a kawl duh lo. Minung tampi cu sualnak an tuah nakhnga lo ralring tein an
42
nung. Asinain an sual thiamthiam ko. Zei thathnemnak dah a chuahpi? Ralring te umnak nih vanram a kaiter hna lai lo, hell ram tu ah a thlak hna lai. An thinlung chungah sualnak a khah buin sualnak a ngei lo bantukin nun a zuammi tampi an um. Zeitluk thil tha an tuah zongah misual an si thiamthiam ko. Ralring te le fimkhurte nun i zuamnak nih vanram a phakter hna lai lo. Hell lam lei tu ah a hruai hna lai. Hawidawt hna, ralring te nunnak nih hell ram ah mi a hruai. Ralring te na nun paoh le na sual tuah a tlawm deuh lai i cucu misual na sinak a thuptu men a si. Minung thinlung ah hin sualnak a simi ziaza thalo, tlawnlen duhnak, ruahnak, thalo, fir duhnak le porhlawnak hna an um. Sualnak tuah kan duh lo caan zongah sualnak kan tuah caan a um. Zeicaahtiah sualnak in a khatmi kan si caah a si. Kan no lioah cun hngalh a har men lai. Kan hung upat hnu deuh, tanghra hrawng, college sianginn hna kan hun kai cun kan thinlung chung sualnak kha kan hngalh chin lengmang ko hna lai. A hmana ko lo maw? Pakhat hnu pakhat sualnak kan tuah, Ka tuah ti lai lo, tiah kan i ngaihchih. Asinain a si kho taktak fawn lo. Zeiruang ahdah a si? A sual ciami in hrinmi kan si ruangah a si. Ralring te umnak nih khan kan nun a thianter lo. Khamh kan si khawh nakhnga sual cia in hrinmi ka si ti kha kan hngalh a herh. Jesuh Khrih khamhnak lunglawm tein a cohlangmi misual kha khamh an si lai. Palhnak le sualnak ka tuah lo tiah aa timi hna sualnak cu Jesuh nih a thenhpiak hna lai lo caah hell ram ah an tla lai. A sual cia in hrinmi ka si, sualnak in a khatmi ka si, misual ka si ti kan i hngalh a herh. Mi pakhatkhat nih, Palhnak tampi ka tuah lo caah khamh
43
ka si ko lai, tiah ruat selaw sualnak chungin a luat kho lai maw? A luat kho lai lo. Sualnak ka ngei ti aa hngalhmi cu khamh an si lai. Jesuh nih Jordan tiva ah tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin sual ngaihthiam kan si cang ti a zummi hna cu khamh an si lai. Khamh kan si ah si lo ah, sualnak in a khatmi kan si ti cu kan sining taktak te a si. Jesuh nih kan sualnak a kan lakpiak cang ti kan zumh ahcun khamh kan si ko lai.
SUAL HMETE CHUNGIN PATHIAN NIH A KAN KHAMH LO

Pathian a hlengtu cu mi zeidah an si? Nifa tein an sualnak caah ngaihthiamnak a halmi hna an si.
Sual hmete chungin Pathian nih a kan khamh lo. Pathian, sual hmete ka tuah sual, tiah a timi hna cu Pathian nih chikkhat zoh hmanh a duh hna lo. Pathian sualnak in a khatmi, misual ka si, hell kal dingah kaa tlak caah zaangfahnak in hung ka khamh ko tuah tiah a timi hna lawng Pathian nih a zaangfah hna. Pathian na ka khamh lawnglawng ah khamh ka si lai. Sual ngaihchih in thla ka cam kho lo. Zeicahtiah ka sual than ko lai, hung ka khamh ko, tiah a timi hna lawng Pathian nih a khamh hna lai tiah a ti. Sual ngaihchih thlacamnak zong nifate ngei hmanh u sih law, cu nih cun sualnak in a kan luatter lai lo. Pathian kha aa bochan i, Bawipa ka zaangfah law ka khamh ko, a timi hna
44
lawng khamh an si lai. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak le Pathian khamhnak a zummi hna lawng khamh an si lai. Sualnak fate ka tuah sual caah zaangfahnak tein ka ngaithiam, tiah a timi hna cu misual an si caah Pathian nih a khamh hna lai lo. Sualnak in a khatmi ka si, misual ka si tiah aa hngalmi hna le ngaihthiamnak a halmi hna lawng Pathian nih a khamh hna lai. Bawipa cu nanmah khamh awkah a kut a tawi lo, bawmhnak na halmi theihnak caah a hna a chet lo. An theih hna lo cu nan sualnak ruangah a si. Biak nan timh tikah amah sin phanh an dawntu hna cu nan sualnak kha a si, Isai. 59: 1-2. Kan thlacamnak a kan theihpiak lo le a kan bawmh duh lo cu a hna a cheh ruang le a kut a tawi ruangah si loin kan sualnak ruangah khan a si deuh. Pathian sinin a kan thentu le thla kan cam tikah a hmai kan hmuh khawh lonak cu kan sualnak ruangah a si. Kan thlacam zong a kan let lo. Vancung kutka cu kaupi in hun a si ko nain kan thinlung chungah sualnak a khah caah kan lut kho lo. Sualnak in a khatmi kannih nih sualnak kan tuah paohah ngaihthiamnak hal lengmang si law Pathian nih a fapa kha a thah than lengmang a hau hnga. Cucu Pathian duhning a si lo. Cu ruangah Pathian nih, Ka sinah nan sualnak he nifate ra hlah u, nan sualnak vialte chungin an khamhtu hna ah ka Fapa ka vun thlah cang. Nan sualnak a lak dih cang ti kha hngal u law zum ko u. Khamh nan sinak lai, a khamhnak thawngtha kha zum u. Cucu nan caah ka dawtnak sangbik a si, tiah a ti. Ka Fapa kha zum u law khamh nan si lai. Nan palhnak le na sualnak vialte remhtu dingah ka Fapa ka van thlah. Amah cu zum u law khamh na si lai, tiah Bawipa, Pathian nih a ti. Sualnak in a khatmi ka si ti ai hngal lomi hna nih cun sualnak hmete an tuahmi ca lawngah ngaihthiamnak an hal tawn.
45
Sualnak nganpi an ngeihmi kha philh zau in, Hi sualnak hmete ka tuah ruangah ka ngaithiam, ka sual than ti lai lo, tiah ngaihthiam an hal tawn. Pathian kha hlen an timh tawn. Voi khat lawng sualnak kan tuah lo, kan thih tiang kan tuah ko lai. Kan thih tiang ngaihthiam hal a hau lai. Sualnak hmete kan tuahmi ruangah ngaihthiam hal lawng khan thil tlam a tling kho lo. Zeicahtiah kan thih tiangin nifate sualnak kan tuah lengmang ko. Sualnak chungin kan luat khawh nakhnga kan sualnak vialte kha.
Minung cu zeidah a si? Sualnak bu

Minung kan sualnak cu Baibal nih hitihin a tial, Lih nan chim, nan puar i lai nan nawn. Biaceihnak hmunah nan kal, sihmanhsehlaw, ahohmanh bia hmaan a chimmi nan um lo. Nan bia tei khawhnak caah lih kha nan i bochan. Midang harsat peknak caah khua nan khan i cucu nan tlinter taktak. Thatlonak khua nan khanmi cu a sivai a thawngmi rul ti bantukin tihnung a si. Pum khat kha khuai hmanh ah a dang pakhat a hung chuak than ko. Sihmanhselaw, cu bantuk nan khuakhannak nih cun zeihmanh an thathnem hna lai lo, sawmpalak bu in tahmi puan santlailo bantuk men a si ko lai. Thatlonak pakhatkhat tuah ding kha khua nan khang zungzal i cu nan khanmi tuah kha a ngan in nan ngang kho lo. A sual lomi thah kha nan i thlachiat bal lo. Nan phaknak kip ah rawhralnak le thatlonak kha nan chiahtak i nanmah nan um paoh ahcun ahohmanh himbawm in khua a sami an um bal lo. Nan tuahmi thil paohpaoh hi a ding lomi an si dih. Nan zulhmi lam kha lam ding lo a si i, cu lam i a kalmi paoh cu a himbawmmi a hohmanh an um lo, Isaiah 59:3-8.
46
Minung kan kut hi a thurhnawm i kan nunchung vialte thatlonak lawng an tuah. Kan kaa nih lih a chim. Kan kaa nih a chimmi vialte kha a dikmi an um lo, lih an si dih. Johan 8:44, Lih a chim tikah a tuah tawn zungzalmi kha a tuah a si ko, zeicahtiah anih cu mi lihchim a si i lih vialte pa a si. Hrinthannak a ngei lomi nih an chim duh bik cu, Biatak kan chim ... kan chim taktak, kan chimmi hi a hmaanmi a si ti hi a si. Asinain Baibal chungah kan hmuh bantukin an chimmi cu lih lawngte a si. Lih vialte pa a si caah Satan nih cun lih a chim ko, cucu a sining kha a si. Minung nih pingpalo kha an zumh, an i bochan caah lih an chim tawn. Thil thalo kha an pawi i thatlonak kha an hrin. Sivai ngei rul ti khan an keuh i maimomh bu kha an ser. An ti a eimi cu an thi, a pum pakhat khuai hmanhah a dang pakhat a hung chuak than, tiah Pathian nih a ti. Sivai ngeimi rul ti kha nan thinlung chungah nan pawi, thatlonak kha nan thinlung ah a um, tiah Pathian nih a ti. Ti le thi thawngthabia kha zum law khamh na si lai. Pathian kong chim ka thawk paohah hin Zaangfahnak in Pathian kong cu ka chim hlah, zei ka tuah paohah sualnak ka chungin a chuak lengmang; sualnak kan tuah lo caan hrimhrim a um kho lo tiah an ka ti tawn. Sualnak in kan khat tuk. Cu sualnak chung cun kan luat kho fawn lo; cucaah Pathian kong cu a chimh zong kan chim hlah, tiah a cheu nih an ka leh tawn. Mah bantuk minung nih hin, sualnak in a khatmi ka si ti an thei nain a khamh khotu thawngthabia kha an hngal lo. Misual ka si ti aa hngalmi paoh khamh khawh an si lai. Sualnak in a khatmi hna khamhnak lam cu Pathian thawnnak thawngin a si lai. Aa lawmh ah siseh, a ngaih a chiat ah siseh, a kalnak paohah sualnak tuahtu pa kha Jesuh thawngin khamh a si lai. Cu hna khamh dingah Jesuh cu a ra. Na sualnak caah daihnak tling tein a ser cang. Misual ka si ti i hngal law, khamh na si ko lai.
NAWLBIA ZULHNAK THAWNGIN KHAMH KAN SI LAI MAW?
45
CAWNPIAKNAK (3)
NAWLBIA NAWLBIA ZULHNAK THAWNGIN KHAMH KAN SI LAI MAW?
47

< Luke 10:25-30 > Cun phungbia cawnpiaktu saya pakhat a ra i amah kha foih a hung zalh. Aa thawh i, Saya, zungzal nunnak hmuh awkah zeidah ka tuah lai? tiah a ti. Jesuh nih a leh i, Cathiang nih zeitindah an chimh i, an chimhmi cu zeitindah a sullam naa lakning a si, tiah a ti. Mipa nih cun a leh i, Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak le na nunnak dihlak le na thazang dihlak in na dawt lai i, na innpa zong kha nangmah naa dawt tlukin na dawt lai, a ti, tiah a ti. Jesuh nih cun, Na bialehnak a hmaan cucu va tuah law na nung lai, tiah a ti. Sihmanhselaw phungbia cawnpiaktu saya pa nih cun thiam hun i coh kha a duh i, Ahodah ka innpa cu a si, tiah Jesuh kha a hal. Jesuh nih cun, Voi khat cu mipa pakhat kha Jerusalem in Jericho khua leiah a vung kal. Cu a vung kal lioah cun damiah nih an rak tlaih i a puan kha an phoih an tuk i thi lo nunglo in an kaltak, tiah a leh.
Minung hnahnawhnak piahtana nganbik cu zeidah a si? Palhnak tampi he um hi a si.
50
Luke 10:28, Hihi na tuah ahcun na nung lai. Minung hi a fim ngaimi kan lo nain hlen fawi temi kan si. Kan thatlonak lei kha kan hngal tawn lo. Baibal nih misual nan si tiah a kan ti. Kan sining taktak hngal loin a hngal um in kan i umter. A si taktak lomi he kan um ti, kanmah le kanmah kan i hleng. Misual kan si tiah Paul nih a kan chimh. A zeimaw caan ah cun thatnak hmanh kan tuah kho lo. Asinain mitha si cu kan duh fawn. Thatnak kan tuahmi caah pawrhlawt kan duh. Misual kan si kan ti ko nain mitha tuk um in kan um. Thatnak kan chungah a um lo, thatnak kan tuah kho lo ti kan hngal ko nain, midang kha hlen kan i zuam i a zeimaw caan ahcun kanmah le kanmah zong kan i hleng. Thatlonak in kan khat lo, thatnak tampi kan ngei ko kan ti. Cucaah midang kha kan zoh hna i, hitihin kan ruat. Tuah hlah seh ti ka va duh dah a tuah lo ahcun a tha deuh suaumau. Cuticun chim seh law a tha deuh hnga. Ka hlanah khamhnak a hmumi a si caah a that deuh awk a si. Naite ah hrinthanmi ka si. Asinain tam deuh ka hngalh ahcun, amah nak tha deuh in ka tuah khawh lai, tiah kan ti. Kan thinlung kha zeitindah kan thawnter ti ah cun, Hngak rih Nangmah bantuk ka si lo kha na hngalh te lai. Keimah nak sangin na hmu ko lo maw? Zoh rih tuah, Baibal nih pei a hmasami kha a hmadung lai a ti kha. Cu Baibal cu keimah caah a si, zoh rih law, na hmuh te ko lai, tiah kan ti i kanmah le kanmah kan i hleng. Midang nak tha in thil kan tuah khawh lo zongah mi va soisel cu kan ngol kho lo. Pulpit cung kan dir tikah biachim zia le i thawmh zia hmanh kan thiam tung lo. Phungchimtu nih cun minung mithmai zoh loin Pathian mithmai tu lawng kha a zoh awk a si. Minung mithmai a zoh ahcun, Thawngtha a chim kho lai lo. Minung nih thatnak kan tuah kho maw, ti i hal ahcun
51
kan tuah kho, ti cu zapi lehnak a si. Thatnak kan lungthin chungah a um ko i thatnak tuah khawhnak thawnnak zong kan ngei ko tiah an ruah. Pathian rian hlawhtling ngaiin a tuanmi hna hmanh nih cucu, khakha Pathian ram caah ka tuah khawh, tiah an ti tawn. Jesuh tel loin thatnak kan tuah kho maw? Minung sinak ah thatnak a um maw? Thitnak a tuah kho maw? Minung nih thatnak tuah khawhnak kan ngei lo. Minung nih thil tha tuah aa zuam paoh le sualnak a tuah chin lengmang ko lai. Mitampi nih cun khamhnak an tinco hnuah Jesuh tel loin thatnak tuah an i zuam. Kan chungah thatnak zeihmanh a um lo, chiatnak lawng tein a khat. Thilthalo lawng kha kan tuah. Kanmah te cun (khamh a si cangmi hmanh) sualnak lawng tuah kan hmang. Cucu taksa le pumsa kan sinak taktak cu a si. Ahohmanh minung hlun sining in vanram kai khawh a si lo.
Thiltha maw kan tuah zungzal, thil thalo dah? Thatlonak Bawipa cu thangthat si ko seh, timi hla cauk chungah hla pakhat nih, Jesuh tel lo cun kan kal kho lo. Rili cung puanzar ngei lo tilawng bantuk men kan si ko tiah a ti. Jesuh tel lo cun sualnak lawng kan tuah khawh. Khamh kan si ruangah miding kan si. A taktak ahcun, misual kan si. Paul nih a chimmi cu, Tuah ka duhmi thatnak kha tuah loin tuah ka duh lomi thatlonak tu kha ka tuah tawn, (Rom 7:19) tiah a ti. Jesuh he um ti ahcun, zeihmanh a poi lo. Asinain Jesuh he a um ti lomi nih cun Pathian hmaiah thatnak tuah kha aa zuam lai i, thatlonak tu kha a tuah ko lai. Thatnak tuah zuam
52
deuhdeuh, palhnak tam deuhdeuh tuah a si ko lai. David zong nih mah bantuk sinak cu a ngei ve. Uriah nupi dawhnak a hmuh tikah sualpi duhnak lungthin in a khat. Pathian a philh tikah zeidah tuah a duh? Uriah nupi a sualpi hnuah a va Uriah kha a thah i a nupi cu a laak. Sualnak in a khah caah sualnak a tuahmi hna cu zeipoi ah a chia lo. Bawipa nih Nathan kha David sinah a hei thlah i, Khua pakhat ah hin mi pahnih an um i pakhat cu a rummi a si; pakhat cu sifakmi a si. Mirumpa nih cun tuurun le cawrun tam ngaingai a ngeih hna i, sihmanhselaw misifak pa nih cun a cawkmi tuu a nute pakhat lawng khi a ngeih. Cun amah nih cun a cawm i a fale hna he cun an thang ti. A kheng le a hrai kha aa hrawm ve tawn i a tang cungah a pom tawn. Amah cu a caah fanu bantuk a si ko. Voi khat cu mirum pa cu khualtlung pakhat a ngei i, amah tuurun chungin siseh, cawrun chungin siseh, sa cu thah duh riangmang loin, misifak pa tuufa te tu cu a laak i a khualpa cu a thah, tiah a ti. 2 Sam 12:1-4. David thinhunnak cu a alh ciammam i, amah nih tuu tampi a ngeih ko tung, zeiruangah dah amah tuu that loin misifakpa tuu cu a khualpa caah cun a thah? Mah thil tuahtu hi thih awkah aa tlak tiah, a ti. Nathan nih cun, Nangmah hi na si tiah a ti. Jesuh kan zulh lo le Jesuh he kan um ti lo ahcun hrinthan cangmi hmanh nih mah bantuk sualnak tuah cu a fawi te. Zumh awktlak a simi ca hmanh ah tuah cu a fawi temi a si. Kan sualnak lehrul loin a kan khamhtu Jesuh cu kan thangthat awk hrimhrim a si. Vailamtah thladem tangah dinh ka duh timi bia bangin Jesuh khamhnak thladem tangah kan lungthin thlarau cu i din ve hram seh. Cu thladem kan chuahtak ahcun dinhnak kan hmu kho lai lo.
53
NAWLBIA HLANAH PATHIAN NIH ZUMHNAK IN DINNAK A KAN PEK

Zumhnak maw a hmaisa deuh Nawlbia dah? Zumhnak
Zumhnak thawngin thiamcoter kan si, tiah Paul nih a ti. Zumhnak in thiamcoternak kha a ra hmasa. Zumhnak in thiamcoternak cu Pathian nih Adam le Eve, Kain le Abel, Seth le Enock thok in Noah Abraham, Isaac, Jocob le a fa (12) sin tiang a rak pek. Cu hna pawl cu Pathian bia an rak zumhnak thawngin Pathian hmaiah miding mi an rak si. Pathian bia an zumhnak thawngin thluachuah an hmu i, dinhnak kha an hmu. Caan a liam bantukin Jacob tefa hna cu Joseph ruangah Egypt ramah kum 400 chung sal ah an tang. Cu hnuah Moses nih Canaan ram co dingin a hruai hna. Zumhnak in thiamco khawh a si kha kum 400 sal an tan chungah khan a ruah awk an hngal lo. Pathian nih Rili sen kha khuaruahhar awktlak in a tanter hna i these ram ah a hruai hna. Sualnak these rawn an phak tikah Pathian nih Sinai tlang cungah Nawlbia ngan pahra, a hmemi tete he Nawlbia 613 a pek hna. Kei cu Abraham Pathian, Isaac Pathian, Jacob Pathian, nan Bawipa Pathian kha ka si tiah Pathian nih a ti. Moses kha Sinai tlang cungah ra sehlaw, Nawlbia kha kan pek hna lai, tiah Pathian nih a ti. Cuticun Pathian nih Israelmi hna cu nawlbia cu a pek hna. An sualnak an i hngalh khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia cu Israelmi hna sinah a pek, (Rom 3:20). Pathian duhmi le huatmi, lawng si loin a thianhlimnak le a dinnak an hngalh
54
khawh nakhnga Israelmi hna sinah Nawlbia cu pek a si. Ezip ram ah kum 400 sal a tangmi vialte nih Rili sen cu an tan dih nain ahohmanh nih, Isaac Pathian Jacob Pathian cu an hmu kho lo, an hngal kho lo i kum 400 sal tannak chungah Pathian dinnak kha an philh. Hruaitu an ngeih lo lio caan ah Jacob le Josef cu an hruaitu an si, nain a rauh hlanah an thihtak hna. Josef nih a fapa pahnih Manaseh le Ephrain sinah zumhnak kha a rak pe ta manh rua hna lo. Pathian duhnak kha Israelmi hna nih an hngalh ti lo caah Pathian cu ton than le hmuh than kha an duh. Pathian nih zumhnak in dinnak, thiamconak a rak pek ko hna nain cucu an philh caah Nawlbia a pek than hna. Amah sin an kir than khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia a pek hna. Pathian nih Israelmi miphun khamhnak dingah le a mi an si khawh nakhnga Abraham thawkin cuarpar tan kha a fial hna. Nawlbia sertu Pathian a um ti le Pathian hmaiah misual kan si ti an i theih khawh nakhnga ding caah Pathian nih a auh hna nak suallam kha a si.Tlanhnak raithawinak thawngin khamh an si i fa ah an i can khawhnak kha Pathian duhning a si. Pathian nih a mi ah a ser hna. Nawlbia thawngin le a ra laimi Messiah zumhnak thawngin Israelmi cu khamh an si. Raithawinak phung le phai cu caan nih a lohpi. Zeitik in dah a loh kha kan zoh lai. Phungbia cawnpiaktu saya pakhat kha Jesuh sinah a ra i a hneksak. Luke 10:25. Phungbia cawnpiaktu cu Farasi kha a si. Farasi pawl hi thil hlun tleihchannak he Pathian bia ningin nun aa zuammi an si. An ram zoh le khenh, kil le ven le Nawlbia zulh kha an duh bik le an i timh bikmi a si. An i tinhmi a tlin khawhnak fiang tein langh tertu, lung thawh a fawi ngaingaimi pawl le phuntanh kha an um ve.
55
Mi zeidah Jesuh nih ton a duh? Khaaltu ngei lo misual mi hna kha
Nihin zongah mah bantuk cu an tampi. Hawikomhnak le chiatni thatni cawlcanghnak lei kha an uar. An aupi bikmi cu, Ramchung sifak le retheimi hna kha khamh hna u, ti a si. Sifak le rethei khamh dingah Jesuh a ra ti an zumh. Pathian kong cawnnak sianginn ah Pathian kong an cawng. Cozah lei uknak le riantuannak ah an i tel i, harsa le rethei kha an umnak kipah khamh le chanh an i tim. Pathian Nawlbia ningin kan dihlak nun i zuam u sih, tiah fak piin a forhfialtu an si. Asinain Pathian Nawlbia nih aa timhmi taktak le a muru taktak kha cu an hngal kho fawn lo. Pathian Nawlbia nih a duhhnawhchan taktak kha hngal loin Nawlbia nih a ti, ti menmen in nun aa zuammi an si. (Baibal sianginn kai uar ngai tung i, Baibal sianginn kai a santlaihnak theih lo bantuk khi a si). Jesuh chuah hlan kum 400 chung hrawngah khan Pathian saltha, profet tha an um lo caah Israelmi hna cu khaaltu ngei lo tuu bantuk ah an cang. Nawlbia zong an ngei lo, hruaitu zong an ngei lo. Biaknak lei hruaitu hna, chungthu lengnal pawl sinah Pathian aa phuang lo. An ram cu Rom cozah ukmi ram ah aa cang. Cun Jesuh nih khaaltu a ngei lomi tuu cungah zaangfahnak a ngei i, these ramcar ah a vakvaimi Israelmi hna sinah, Tamhal in kan thlah in kan umter hna lai lo, tiah a ti. Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi pawl hna nih Judah biaknak chungah thil ti khawhnak tampi an rak ngei. Aa
56
pawrhlaw ngaimi zong an rak si. Cu hna lakah pakhat a si vemi phungbia cawnpiaktu nih Jesuh cu hitihin bia a hal. Zungzal nunnak hmuh awkah zeidah a ka tuah lai, Luke 10:25. Israelmi vialte lakah mitha bik si seh law a lo. Khamhnak a co lomi phungbia cawnpiaktu saya nih Jesuh cu, Zungzal nunnak hmuh awkah zeidah ka tuah lai, tiah a hung ti. Phungbia cawnpiaktu saya pa hi kanmah sining langhtertu a si ko. Jesuh nih cun, Cathiang nih zeitindah an chim i an chimmi cu zeitindah a sullam nai lakning a si, tiah a ti. Mipa nih cun a leh i, Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak le na nunnak dihlak le na thazang dihlak le na ruahnak dihlak in na dawt lai i, na innpa zong kha nangmah na dawt tlukin na dawt lai, a ti. Mipa sinah cun, na chimmi cu a hmaan, cu ti na tuah ahcun na nung lai. Jesuh nih cun, na chimmi cu a hmaan, cu ti na tuah ah cun na nung lai, tiah a ti. Cu pa nih cun mithalo ka si, sualnak in a khatmi, thatnak a tuah kho lomi ka si ti hngal loin Jesuh kha bia a hal. Cu tikah Jesuh nih, Cathiang nih zeitindah an chimh i an chimhmi cu zeitindah a sullam na lakning a si, tiah a leh.
Nawlbia sullam cu nang zeitindah na lak? Nawlbia a zul kho lomi misual kan si. A sullam na laakning zeitindah a si? Na bialehnak a hmaan; cucu va tuah law na nung lai, timi sullam cu Nawlbia na theihning le na lung fianning zeitindah a si tinak a si. Nawlbia hi zulh dingah Pathian pekmi a si tiah phungbia cawnpiaktu nih a ruah bantukin, nihin ah mitampi nih an ruah
57
ve. Phungbia cawnpiaktu saya nih, Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak na sining dihlak, na thazang dihlak le na ruahnak dihlak in na dawt lai i na innpa kha nangmah bantukin na dawt lai, tiah a ti. Pathian nih a tlingmi Nawlbia a kan pek i cucu palhnak a ngei lo. Bawipa Pathian kha, kan lungthin dihlak, kan sining dihlak, kan thazang dihlak, kan ruahnak dihlak in dawt i kan innpa kha kanmah bantukin dawt ding kha a kan cawnpiak. Pathian kha kan lungthin dihlak le kan thazang dihlak in dawt cu a tha i, a hmaan. Asinain cucu zulh khawh lomi Pathian bia thiang a si. Cathiang nih zeitindah a chim, ti a sullam cu Nawlbia cu a dik, a hmaan i palhnak a ngei lo tinak a si. Asinain zeitindah a sullam na laakning le na lung fianning a si? Pathian nih zulh dingah pekmi a si tiah phungbia cawnpiaktu saya nih cun a ruah. Kan sualnak le palhnak kan i hmuh khawh nakhnga caah Nawlbia cu pek kan si. Lainawng hlah kan ti hna nain lai nan nawng, nan sual, zeidah ka bia nan ngaih lo tiah kan sualnak langhtertu Nawlbia a si. Nawlbia nih cun minung lungthin chung sualnak kha a langhter. Tahchunhnak ah, Lam ka kal pah ah pakhat pa dum chungah zil hmin tha ngaingaimi ka hmuh. Pathian Nawlbia nih cun fir lo ding, lawh lo ding kha a ka cawnpiak. Asinain fir lo ding, lawh lo ding, ka hngalh bak khan firduhnak, lawh duhnak kha ka ngei chinchin. Sikpiring (spring) kha tangah kan nambeh ahcun sikpiring (spring) nih cun cho nam in a kan nam peng ve ko lai. (Cucu a sining a si). Thilthalo tuah hlah u tiah Pathian nih a kan ti. Zeicahtiah Pathian cu a thiangmi le a tlingmi a si caah ti khawhnak nawl a ngei. Kam khat leiah, sual tuah loin kan um kho bal lo i thatnak zong kha kan tuah kho bal fawn lo. Kan lungthin ah thatnak kha a um bal lo. Nawlbia nih cun, bal lo tiah a ti. Minung nih
58
pumsa duhnak lungthin kha kan ngei i cu pumsa duhnak lungthin cu kan zulh paoh ah sualnak kan tuah. Nu le va sualnak hna kan tuahmi kan lungthin chungah a um caah a si. Baibal hi tha tein kan rel awk a si. Pathian bia chimning tein Jesuh kha ka rak zumh. Sualnak ngei lo Jesuh keimah sualnak ruangah vailam cungah thihnak a tuar ti ka rel le ka hmuh tikah ka lungthin a kekkuai i ka mitthli dong loin a tla. Pathian hi ka zumh a si ahcun a bia ningin ka zumh lai, tiah ka ti. Exodus 20, kan zoh tikah, Keimah hlei in Pathian dang zeihmanh nan bia lai lo, tiah a ti. Pathian dang ka bia maw, Pathian min pakpalawng in ka hmang maw, Pathian dang hmaiah ka kun bal maw tiah tha tein ka ruah than tikah hringsortu upatnak pek in phung le lam ka rak zulh lio caan ah Pathian dang hmaiah ka kun kha ka thei than. Pathian dang ngeihnak sualnak kha ka rak tuah caah a bia bangin sualngaihchih in thlacamnak fakpi ka ngei. Bawipa, siasal biami, biaceih dingah a tlakmi ka si, ka sualnak ka ngaithiam ko, siasal ka bia ti lai lo, tiah sual ngaihchihnak lungthin he thlacamnak ka ngei i ka sualnak pakhat cu ngaihthiam a si tiah ka ruah. Bawipa Pathian min ningcang loin ka hmannak a um maw tiah ka ruah than tikah ka rak hmannak a um kha ka theih than. Ka hrinthan ka ah hin kuak ka rak zu. Khrihfa nih zeicahdah kuak cu na zuk? Na kuak zuknak nih Pathian ningzahnak a pek kha na hngal lo maw? tiah ka hawile nih an ka ti. Cucu Pathian min ningcang lo hman a si ko lo maw? Bawipa ningcang loin na min ka hman caah ka ngaithiam, kuakzuk cu ka ngol cang lai, tiah thla ka cam. Kuakzuk cu ka ngol nain midang kuak dawppiak cu kum khat chung ka hmang. Kuakzuk phiak hi a har ngaingaimi a si. Cuticun kuakzuk cu ka hun ngol khawh i, sualnak pakhat ka tei khawh tiah ka ruah.
59
Nawlbia a dang pakhat cu, Sabath ni thiang tein na ulh lai, ti a si. Sabath (zarhte) ni ah zeihmanh na tuah lai lo tinak a si. Cu zong cu ka ngol thiamthiam. Nan nu le nan pa kha upat hna u, tiah a ti. An sin ka um lo caan paohah cun ka nu le ka pa cu ka upat hna nain, an sin ka um caan ah cun ka lungretheihtertu an si. Maw Bawipa ka nu le ka pa ka upat khawh hna lo caah misual ka si, ka sualnak ka ngaithiam, tiah sual ngaihchih in thla ka cam than. Asinain ka nu le ka pa cu an thi cang i ka upat khawh ti hna lo caah, Bawipa dawt awk tlak lo misual ka cungah dawtnak ngei law ka sualnak ka ngaithiam ko, tiah ka nawl than. Citicun ka sualnak cu pakhat hnu pakhat ngaihthiam an si rua tiah ka ruah. Nawlbia dang lainawng hlah, fir hlah, nu le pa sualnak tuah hlah, midang thil hngar hlah timi pawl pakhat hmanh ka zulh khawh hna lo kha ka hngalh tikah zan khuadei thla ka cam. Sual ngaihchih in thlacam cu a fawimi le a nuammi a si lo. Cu kong cu kan chim hmanh lai. Pathian bia le duhning nunzia in a nung kho lomi misual kan caah Jesuh vailamtahnak i a thihnak le a intuarnak ka ruah tikah zaangfahnak lungthin in ka khat i a kan dawtnak ruat in zankhuadei ka tap i lawmhnak taktak a kan pekmi ruangah khan amah cu ka thangthat. Kum khat chung hrawng cu Biakinn pumh le khawmh zong a nuam ngaingai in ka thei. Asinain a hnu kum hnih thum cun har hram aa thawk. Zeicahtiah mitthli a tlak khawhnak ah khan thuk deuh le fak deuh in ruah a hau cang. Ka mitthli a tlak khawh lo tikah tlang cungah ka kai i rawl ulh in ni thum chung thla ka cam hnuah ka mitthli cu a tla kho than. Ka mitthli he cun ka rak kir i, a ka hmumi nih, Tlangcung na thlacamnak nih pei mitha deuh ah an canter hi, tiah an ka ti. Asianin ka mitthli cu a hung ro dih than. A kum thumnak cu a hung har chinchin. Ka Khrihfa hawi hna sinah ka tuah sualmi
60
ka ruat than i ka tap than hoi. A kum li nak cu ka mitthli a tla kho ti lo.Ka mitthli cu a hai nain a tla taktak lo. Kum nga hnuah cun zeibantuk i kaa zuam ko hmanhah ka mitthli a tla kho ti lo. Hnarno tamnak zong ka ngei kho ti lo. Keimah le keimah kha kaa hua than i Baibal rel kha ka thawk than.
SUALNAK A KAN HNGALHTERTU NAWLBIA

Nawlbia kongah zeidah kan hngalh awk a si? Nawlbia cu kan zul kho bal lo, ti kan hngalh awk a si.
Rom 3:20 ahcun, Nawlbia nih a tuahmi cu, an sualnak hngalhter kha a si ko, tiah a kan cawnpiak. Paul pumpak nunnak taksa ah a ummi Thawngtha a si tiah ka zumh. Asinain ka mitthli a ro hnu ahcun zumhnak nun cun ka nung kho ti lo. Ka lungthin chungin ka sual, sualnak kha atu le atu ka tuah caah nawlbia zulh le Nawlbia ning nun cu a si kho lomi a si ti kha ka hngalh. Nawlbia cu ka zul kho ti lo. Asinain ka hlawnh duh fawn lo. Zeicatiah Nawlbia cu zulh dingah pekmi a si tiah ka ruah. A donghnak ahcun Baibal ah kan hmuhmi phungbia cawnpiaktu saya bantuk ah ka cang. Zumhnak in karhlan nun cu a har chin lengmang. Cucaah, cu harnak chung cun ka luat khawh nakhnga Thlarau in hrinthannak Thawngtha a chimtu, phungchimtu kawl ding kha ka ruah lengmang lioah kan sualnak vialte
61
chungin khamh kan si cang tiah Thawngtha chimtu pakhat ka ton. Sualnak ka ngei lo ti ka theih paohah ka lungthin cu thlizil thiang nih a hranhmi thingkung bang daihnak a um. Nawlbia ka rel paohah sualnak tampi ngeimi ka si ti ka hngalh. Ka lungthin in Nawlbia Pahra kha ka buar. Cucaah Nawlbia cu duhsah in zulh hram ka thok. Nawlbia ka zulh khawh caan paohah ka tha a nuam i ka zulh khawh lo caan paohah ka ngaih a chia, ka thin a hung. A donghnak ah lung nuam loin ka um. Nawlbia nih misual na sinak a langhter. Phaisa na duhnak, nu le pa sualnak na duhnak,aa dawhmi na tlaihchannak, Pathian nakin thildang na duh deuhnak, vawlei thil na duhnak vialte a langhtertu dingah Nawlbia cu pek a si, zulh dingah a si lo, tiah cawnpiaktu rak um hna sehlaw zeitluk lunglawmh awk ngai a si hnga. Cucu mi pakhatkhat nih rak ka chim hna selaw kum hra chung harsatnak ka tuar hnga lo. Hi ka hngalh hlan kum hra chung cu Nawlbia tangah ka rak um ve. (Nawlbia sal ka rak si). Nawlbia palinak cu, Sabat ni kha thiang tein na ulh lai, ti a si. Sabat (zarhte ni) ah riantuan lo ding tinak a si. Khual lam hla a tlawng liomi kan si ahcun, zeihmanh cit loin kan ke in kan kal awk a si tinak a si. Upat awk tlakmi sinak dingah kan phungchimnak hmunah kan kal a herh tiah ka ruah. Cu hnuah, Nawlbia kong kan chim hnga, kan chimmi cu kan zulh a hau hnga. Cu vialte hlawt ding cu a har ngaingai. A cunglei Jesuh leiah khan, Zeitindah a sullam na lakning a si, tiah kan hmuh. Hi biahalnak hi phungbia cawnpiaktu saya nih a hngalh lo bantukin kum hra chung ka rak hngal kho ve lo. Nawlbia ka zulh lai i ziaza tha tein ka nun ahcun Pathian nih thluachuahnak a ka pek ko lai tiah phungbia cawnpiaktu saya nih a rak ruah. Asinain Jesuh nih a chimhmi cu, Zeitindah a sullam na
62
lakning a si, ti a si. A hmasa ah, Na bialehnak a dik, cucu tuah vaa zuam. Na tuah ahcun na nung lai i na tuah lo ahcun na thi lai, tiah a ti. Zeicatiah sualnak man cu thihnak a si. Na tuah lo ahcun na thi lai. Asinain phungbia cawnpiaktu saya nih a sullam a hngal hlei lo. Cu phungbia cawnpiaktu saya hna cu nangmah le keimah hi kan si. Kum hra chung Pathian kong cawngmi ka si. Thil tampi tuah ka rak i zuam: thla ka cam, rawl ka ul, holh theih loin ka holh; kum hra chung Baibal ka rel i zeimaw zat cu tuah khawh dingin ka rak i ruah. Asinain thlarau leiah cun mitcaw ka rak si. Misual mi nih amah cu kan Bawipa Jesuh a si tiah a kan chimfiangtu ton kan herh. Cu hnu lawngah, Aw, zeibantuk hmanh in i zuam Nawlbia cu ka zul kho bal lai lo. Asinain Ti le Thlarau in khamh dingah Jesuh a ra Halleluiah! Ti le Thlarau in tlanh khawhmi kan si. Cucu Pathian vel thawngin a si. Pathian laksawng a si, ka ti i Pathian ka thangthat. Hnabeidonghnak chungin luatnak ka hmuh caah mi vantha ngaingai ka si. Micheu cu an nun chung Pathian bia kha pakpalawng in an cawng i an thih tiangah Biatak kha an kho lo.Chan khat hnu chan khat an zumh ko nain hrinthannak an ngei lo. Nawlbia cu kan zul kho bal lai lo ti kan i hngalh ri khan misual sinak in kan luat caah Jesuh sinah kan ra i Ti le Thlarau kong Thawngtha kha kan hmuh. Jesuh he kan i ton ri bak khan biaceihnak le sual phawtnak vialte chungin kan luat misual bik kan si ko nain miding ah ka i cang. Zeicatiah ti Ti le Thisen thawngin Jesuh nih a kan khamh caah a si. A duhning in ka nun khawh lo zia kha Jesuh nih a ka cawnpiak. Cucu phungbia cawnpiaktu saya pa sinah a chim nain phungbia cawnpiaktu saya nih a hngal kho lo. Jesuh nih a hngalh khawh nakhnga hitihin tuanbia pakhat a chimh.
63
Zumhnak nun in mi a tlaktertu zeidah a si? Sualnak Voi khat cu mipa pakhat kha Jerusalem in Jerikho khua leiah a vung kal. Cu a vung kal lioah cun damiah nih an rak tlaih i a puan an phoih i an tuk i thilo nunglo in an kaltak, Luke 10:30. Damiah nih an tukvelh mipa bantukin Jesuh nih a nun chung a temtuarmi vialte kha phungbia cawnpiaktu saya pa cu a chimh. Jerusalem in Jerikho leiah mipa pakhat kha a vung kal. Jericho cu hi kan vawlei hi a si i, Jerusalem nih a sawh duhmi cu biaknak khuapi, zumhnak khuapi, Nawlbia a porhlawtpitu khuapi, kha a si. Hi nih a kan chimh duhmi cu Jesuh kha kan Biaknak zumhning men bantuk i kan zumh ahcun khamh kan si lai lo kan rawk ko lai, tinak a si. Jerusalem cu khua lian, minung tampi umnak khuapi a si. Tlangbawi ngan a um, tlangbawi dangdang an um. Levi mi an um, cun biaknak lei hruaitu thatha umnak hmun a si. Cu khuapi ah cun Nawlbia kha zulh an i tim i an zulh khawh lo caah Jericho lei kal kha an i tim. Vawlei (Jericho) ah khan an tlu i damiah kut an phan. Jerusalem in Jericho ah a kal mipa, damiah nih an tlaih mipa kha a thilpuan an phoih. Thilpuan an phoih ti sullam cu a dinnak a thlau tinak a si. Nawlbia zulh le Nawlbia ning nun cu a si kho lomi a si. Paul nih Rom 7 chungah Thil tha tuah ka duhmi kha tuah loin, ka duh lomi thilthalo tu kha ka tuah. Atu thatlonak le sualnak a tuahtu hi keimah si loin ka chung i a ummi sualnak tu kha a si, tiah a ti. Pathian bia ningin nun le thiltha tuah cu kan duh hringhran. Asinain minung lungthin chungah cun, ruahnak thalo tehna,
64
nu le pa sualnak tehna, va cung pa duh tehna, mi thah tehna, fir tehna, hakkauh tehna, lihchim tehna, zuanzam tehna, mi nahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasak tehna (Mark 7:21-22) kha an um caah tuah kan duhmi kha tuah loin tuah kan duh lomi tu kha Satan nih thawnnak a kan pek i kan tuah tawn.
MIKIP LUNGTHIN CHUNGAH A UMMI SUALNAK

Nawlbia kan zul kho maw? zul kho hlah
Mark 7, Minung a thurhnomhtertu cu lenglei in a lutmi kha si loin chunglei in a chuakmi tu kha a si. Ruahnak thalo tehna, nu le pa sualnak tehna, va cung paduh tehna, lai va nawn tehna, fir tehna, hakkauh tehna, zuanzam tehna, mi nahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasak tehna, pawrhlawtnak tehna vialte kha minung lungthin chungah an um. Kan lungthin chungin lai kan nawng dih cio ko. Lainawng lo pakhat hmanh kan um lo. Nu le pa nih kan fale hna kha, Tuah lo dingin kan chim lo maw, zeicahdah mah cucu na tuah, na chimhngeih lo hi, kan thah sual taktak lai dah kaw, tiah kan ti hna. Cucu lainawn a si. Ralring lopi in cucu kan chimmi a si ko lai nain lainawn a si thiamthiam ko, tiah Baibal nih a ti. Kan fale nih bia an ngeih lo tikah an cungah kan thin a hung tawn. Bia thalo hna kan chim tawn. A caan ahcun zeicahdah mah cu ti cun ka chim hnga ka va hrut lawmmam dah tiah
65
kanmah le kanmah kan i mawhchiat caan zong a um than tawn. Cucu Pathian hmaiah lainawng kan si ko. Zeicahtiah kan lungthin chungah a ummi a rak si caah a si. Tuah ka duh lomi kha ka tuah, ti a sullam cu mithalo ka si ruangah thatlonak kha ka tuah tinak a si. Khamhnak a hmu lo pa cu kum hra chung thlam chungah thu in le vampang lei hoih in Korea phungki minthang Sungchol bangin khurkhua fak piin a ruat. Vampang lei hoih in a thut cu a tha ko nain, rawl rak pek le chanh a hau; a umnak thenhpiak a hau fawn. Mi pakhatkhat he i pehtlaih a hau cang. Pa a si ahcun a va poi lem hnga lo nain ngaknu dawhte a si hei ti hnik u sih. Cu ngaknu dawh te a hmuh caan paoh ahcun a khurkhua ruah in thlam chung a thut kha pakpalawng a si ko lai. Zeicatiah, Ka lungthin chungah sualpi duhnak ka ngeihmi hi ka tuah hrimhrim awk a si lo, hi ruahnak hi cu ka thlah hrimhrim awk a si, a ruah zong ka ruah awk hrimhrim a si lo, tiah a ruat. Asinain mah ngaknu dawhte a hmuh paohah sualpi duhnak lungthin kha a chuak lengmang hoi. Ngaknu a kal hnuah a lungthin ummi kha a ruah tawn. Kum nga chung a riantuannak vialte cu pakpalawng ah an cang dih. Minung dinnak hi Satan nih fawizang tein a lak khawh. Duhsah te lemsoi hi Satan rian cu a si. Khamhnak a co lomi nih fakpi in zuam cu pakpalawng a si. Sualnak lawng kha a tuah ko lai. Zarhchiar tein cheuhra cheukhat zumh awktlak tein a pek ko lai, ni 40 chung rawl a ul ko lai; ni 100 chung hmaan tein thlacamnak zong a ngeih ko lai. Asinain Satan nih khan thil tha hmangin a tukforh ve ko lai. Satan lemsoi ning cu, Kampani ah rian tha tukmi kan pek lai. Thla khat chungah zarhpi ni ni li a ummi chungah ni thum na tuan lai i ni khat cu khawmhnak, pumhnak ah na hman lai; upatnak lianpi kan pek lai i lahkhah tampi kan pek lai, ti zong
66
a si ko lai. Citicun 100 ah 100 in a kan tei men ko lai. Cu asiloah ngak nu duhnak lungthin a ngeimi hna cu ngaknu dawh hmang in a lemsoi hna i cu ngaknu dawh cu an duh caah Pathian kha an philh colh ko. Cucu Satan nih minung dinnak, felnak a lakning cu a si. Nawlbia zulh kan i timh ahcun kan donghnak ah dinnak thianhlimnak kha kan thlau lai. Sualnak, fahnak le sifahnak he kan um ko lai. Jerusalem in Jericho ah a kal, damiah nih an tlaih i an tuk thuat hnuah a thilpuan an phawih i, thilo nunglo in an kaltak, ti a sullm cu Pathian duhning in Jerusalem ah um kan i zuam ko nain santhlaih lo ruangah pakhat hnu pakhat sualnak kan tuah i kan rawkral tinak a si. Cu hnuah sual ngaihchih in Pathian sinah thla kan cam lai. Bawipa na hmaiah ka sual cang ka sualnak cu ka ngaithiam law ka sual than ti lai lo tiah bia kan kam, hi voi khat cu ka zaangfah ko tiah fakpi in kan nawl. Asinain a rauh hlanah sualnak cu kan tuah thiamthiam ko lai. Zeicahtiah vawlei cung kan nun chungah zei maw can cu sualnak kan hrial khawh ko nain tuah lo taktak in kan um kho thai lo. Cucaah sualnak cu kan tuah than. Bawipa zaangfahnak in ka ngaithiam. Cu ti a si lengmang ahcun Pathian biak kha na lung a dong lai i hell ram ah na tla ko lai. Jericho ah kal, ti sullam cu: Vawlei sinak ah tlak, vawlei he i naih deuh i Jerusalem he i hlat deuh tinak a si. Hrinthan ka ahcun kan nunnak lawmhnak in a khat. Asinain, caan tlawmpal a rauh hnuah cun sualnak kha kan tuah i lunglawmh lonak kha kan ngei. Kan sualnak ruangah atu le atu kan i ngaihchih i, a donghnak ahcun vawlei thil kan duhnak, Jericho lam cung i kan dir ko kha kan i hmu.
67
Ahodah khamh a si lai? Mah zuamnak a ngolmi.

Jericho lei a kalmi pa nih mi zeidah lampi ah a ton hna? Nawlbia hmanh a zul duh lomi hna cu uico nunning bantuk nun an i thok. A ding, a ei, a phaknak paohah a it, a phaknak hmun paohah an zung, an e. Thaizing a chuak i anmah bon thiamthiam. Jericho lam i damiah he aa tong mipa zong cu bantuk cu a si. An tuk an velh hnuah thilo nunglo in an kaltak. A thinlung chungah sualnak lawnglawng kha a um. Minung cu cucu kan si. (Minung kan sining a si). Minung nih Jesuh kan zumh an ti i, a Nawlbia kha zulh kan i tim. Asinain an thinlung chungah sualnak lawng a khat. An biaknak zuamnak vial te cu pakpalawng an si. An lungthin chung sualnak ruangah hell chungah hlawnh an si lai. Cucu an hngal ko nain zeidah kan tuah lai ti cu an hngal lo. Nang le kei zong cu bantuk cun kan um ve ko lo maw? Kan um ve. Kan za tein kan i khat dih. Phungbia cawnpiaktu saya, Pathian Nawlbia thei sualtu zong a nunchung vialte a zuam ko nain hell ram ah a kal thiam ko. Cu pa bantuk cu nangmah le keimah zong kan si ko. Jesuh lawnglawng nih a kan khamh khawh. Amah lawng khamhtu a si. Fimthiamnak tampi a ngeimi an um nain an sining taktak kha midang hngalh lai an phang. An theihnak le hngalhnak kha midang an chimh hna nain an sining taktak an thuh. Pathian nawlbia zul ko khi an i lawhter. Asinain a taktak ti ahcun a nak kha a nak a ti kho lomi an si. Anmah le anmah aa zum lomi an si. Cu hna lakah cun Jericho lei a kalmi misual mi hna damiah nih tleih in tukvelhnak le
68
thahnak a tuarmi hna an um. Pathian hmaiah (mithmuh ah) zeitluk rawhral fawi dah kan si kha hngal hna u sih. Bawipa misual ka si, na ka khamh lo ahcun hell chungah ka tla ko lai. Cucaah ka khamh ko tuah. A hmaanmi Thawngtha kha na ka theihter ahcun tilet lakah si seh, rialtlak lakah siseh na kan fialnak hmun paohah ka kal ko lai. Ka kaltak hngin hlah law ka khamh ko, na zaangfahnak kan nawl, tiah Pathian kha nawl hna u sih. Hell ram kal ding ka si ti aa theimi hna le mah zuamnak kha ngol in Jesuh a bochanmi hna nih khamhnak kha an hmuh lai. Kanmah zuamnak nih a kan khamh kho lo. Damiah kut chungah a phanmi bantuk kan si ti kha i hngal hna u sih.
ZUNGZAL TLANHNAK
67
CAWNPIAKNAK (4)
ZUNGZAL TLANHNAK
ZUNGZAL TLANHNAK
69
ZUNGZAL TLANHNAK
< Johan 8:1-12 > Cun mi vialte kha an inn ah an tin cio i Jesuh cu Oliv Tlang ah khan a hung kal. A thaizing zingkate ah Biakinn ah cun a kal than. Mizapi nih cun an pumhhnawh i a cawnpiak hna. Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasimi hna nih khan, minu pakhat va cungin pa a duh lio i an tlaihmi kha an run luhpi i zapi hmaiah cun an dirter. Jesuh cu an thawh i, Saya, hi nu hi pa aa duh lio hrimhrim ah an tlaih. Kan phung ah Moses nih nawl a kan pekmi cu, cu bantuk minu cu lung in thi lakin cheh hrimhrim awk a si lai, ti a si. Nang zeitindah na ruah? an ti. Hi bia an halmi cu amah kha hneksak i bia ngeihter an duh caah a si. Sihmanhsehlaw Jesuh cu a kun i vawlei ah khan a kutdong in ca a tial. An hal chih lengmang caah dingte in a hung thu i, Nan lak i sualnak a tuah bal lomi nih chep hmasa bik seh, tiah a hun t. Cun a kun than i vawlei ah ca cu a tial than. Cu bia cu an theih tikah pakhat hnu pakhat in an i zukphiak dih, upa pawl kha an i zuk hmasa. Jesuh lawng cu a tang i a pawngah cun minu kha a dir ko. Ding tein a hung thu i, Minu, khuazei ahdah an si dih? Nangmah sual phawtu dingah pakhat hmanh an tang kun lo maw, tiah a ti. Minu nih cun, Bawipa ahohmanh an tang lo, tiah a leh. Cu tikah Jesuh nih, Keizong nih sual kan phaw ve lo. Va kal law a sual bel va sual ti hlah, tiah a ti. Jesuh nih annih cu a thawh than hna i, Kei cu vawlei ceunak ka si. Keimah a ka zummi paoh cu nunnak ceunak kha an
72
ZUNGZAL TLANHNAK
ngei lai i mui lakah an vai lai lo, tiah a ti.
Zeitluk sualnak ngan dah Jesuh nih a thenh? Vawlei sualnak dihlak
Jesuh nih zungzal a hmumi khamhnak a kan pek. Jesuh kha khamhtu le tlanhtu ah a zummi paoh cu khamh an si lai. Amah (Jesuh) kha khamhtu ah zumh ahcun khamh khawh lomi misual an um lo. A sualnak ruangah lungfak tuk i a ummi hna cu Jesuh thisen thawngin khamh an si kha an hngalh rih lo caah a si. Khamhnak biathup hi kan hngalh i kan zumh a herh. Jesuh thihnak le thisen thawngin kan sualnak vialte kha lakpiak kan si i kan sualnak caah biaceihnak kha Jesuh nih a tuar. Kan caah vailam cung thihnak kha a ing. Sualnak chungin zungzal tlanhnak a simi Ti le Thlarau khamh nak thawngtha cu nan zumh awk a si. A dingmi ah an sertu (Jesuh) dawtnak lian cu na zumh awk a si. Vailam cung le Jordan tiva ah na khamhnak caah a tuahmi kha zum law philh hlah. Jesuh nih a hngalh lomi sualnak a um lo. Jesuh nih sualnak a ngaihthiam khawh lomi a um tiah ruahnak a ngeimi an um. Jesuh nih cun kan sualnak vialte kha a kan ngaihthiam i, kan sualnak vialte chung khan a kan khamh. Vawlei sualnak vialte kha a thianter cang caah vawlei cungah misual an um ti lo. Sualnak a thenh lomi zong a um lo. Na sual te lai dingmi chung zong in an khamh cang. Cucu zum law khamh na si ko lai. Pathian lianngannak kha na hmuh than lai.
ZUNGZAL TLANHNAK
73
VA CUNG PA DUH RUANGAH TLAIHMI NU

Vawleicung minung zeizat nih dah nu le pa sualnak an tuah? An dihlak in
Johan 8 chungah va cung pa duh ruangah tlaihmi nu kong kan hmuh i, zeitindah Jesuh nih a khamh ti zong kha kan hngalh fawn. Minu nih Pathian zaangfahnak a hmuhmi kha chim ka duh. Nu le pa sualnak a tuah lomi kan um lo. Kan nun chungah cu sualnak cu kan tuah cio dih ko ti kha tampi chim zong a hau lo. Cu sualnak kan tuah le tuah lo tu cu a theihngal tuk lem lai lo. Zeicahtiah kan tuah a tam tuk cang caah a tuah lo um i um kha kan thiam tuk cang. Minu cu ka lungthin mitthlam in ka zoh i nu le pa sualnak a tuah lo kan lakah kan um hnga maw tiah caan saupi kan ruat. An tlaihmi minu bang nu le pa sualnak cu kan tuah dih cio, a tuah lo hrim hrim kan um lo. A tuah lo um tu in kan i umter hna. Cucu ka palh maw? Ka palh lo. Na lungthin kha tha tein ruat hmanh. Mi vialte nih kan tuah dih ko. Ngaknu tungtai rem lam a kal liomi kan zoh tikah nu le pa sualnak kha kan tuah, hmun kip le ka kipah nu le pa sualnak kha ruahnak in maw, tuahsernak in maw kan tuah dih. An thih tiangah nu le pa sualnak voi tampi ka tuah ti aa hngal lomi an tampi ve. Mi vialte nih ruahnak in maw, tuahsernak in maw kan tuah, an tuah cio dih. Cucu na nunning a si lo maw? Na lung a rawk maw? Cucu biatak a si. Ningzak thil a si caah kan i sum hna. Atu lio minung hi kan sual khun; asinain ka sual ti aa hngal lo kan tam. Thlarau in nu le pa sualnak tuahmi
74
ZUNGZAL TLANHNAK
minung an um ve. Pathian muisam he loin sermi minung nih thlarau leiin nu le pa sualnak kan tuahmi kha kan thei tawn lo. Pathian dang biak kha tharau lei nu le va sualnak tuah a si. Zeicahtiah Bawipa, Pathian lawnglawng kha zumtu hna Pasal a si. A sualnak ruangah an tlaihmi nu kha kanmah bantuk minung a si ve. Khamh tlanh kan si bantukin minu zong nih Pathian vel kha a co ve. Asinain chungthu lengnal Farasi mi hna nih an lai ah an chiah; biaceihtu bangin an kutdong in an sawh i lung in cheh an timh. Sualnak tuah ballo (ngei lo) mithiang bantukin nihsawh in a bia kha ceih an timh. Pathian hmaiah misual (sualnak in a khatmi) ka si ti a hngalmi paoh nih midang bia a ceih lo. An sualnak kha an i hngalh caah khamhnak a kan petu Pathian vel kha an hmu. Misual ka si, nu le pa sualnak tuahtu ka si ti a hngalmi lawng Pathian hmaiah khamh dingah an i tlak. Nu le pa sualnak tuah loin nun thiangin a nungmi nih maw Pathian vel an tinco lai, nu le pa sualnak a tuahmi nih dah? Nu le pa sualnak a tuahmi nih khan Pathian tlanhnak vel kha an co lai. Zaang dermi hna le mah le mah a khamh khawh lomi hna nih tlanhnak kha an hmu lai. Cu hna cu Pathian vel chungah a ummi an si.
AHONIH DAH PATHIAN VEL AN TIN CO?

Pathian vel kha ahodah nih dah an tinco? Hmuh awk aa tlak lomi nih
ZUNGZAL TLANHNAK
75
Nu le pa sualnak tuah loin nun thiangin a nungmi nih maw Pathian vel an tinco lai, nu le pa sualnak a tuahmi nih dah? Nu le pa sualnak a tuahmi nih khan Pathian tlanhnak vel kha an co lai. Zaang dermi hna le mah le mah a khamh khawh lomi hna nih tlanhnak kha an hmu lai. Cu hna cu Pathian vel chungah a ummi an si. Sualnak ka ngei lo a timi cu khamh an si lai lo. Pathian khamh nak vel cu miding caah si loin misual mi hna caah a si. Hun nolh than ko rih ning law Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi hna nih khan, minu pakhat va cungin pa a duh lio i an tlaihmi kha an run luhpi i zapi hmaiah cun an dirter. Jesuh cu an thawh i, Saya, hi nu hi pa a duh lio hrimhirm ah an tlaih, nang zeitindah na ruah, tiah an ti. Anmah Farasi hna le phungbia cawnpiaktu nih nu le pa sualnak tampi an tuah ko nain minu sualphawtnak kha Jesuh cungah chiah an duh caah minu kha Jesuh sinah an ratpi i an ra hneksak. An (Farasi le Phungbia cawnpiaktu) lungput le minu sining vialte kha Jesuh nih a hngalh tikah Nan lakah sualnak a ngei lomi nih chep hmasa u tiah a ti. A ngan bik in a hmebik tiang pakhat hnu pakhat an i zukphiak dih i minu le Jesuh lawng an tang. Pakhat hnu pakhat a zukphiakmi hna kha biaknak lei hruaitu, Farasi le Phungbia cawnpiaktu saya hna an si. Sualnak a ngei lomi bantukin sualnak a tuah lioah an tlaih minu kha a biaceih an timh. Asinain anmah zong misual an si kha an i hngal lo. Jesuh cu dawtnak ngeitu a si. Cu dawtnak cu hi vawlei cungah a langhter. Rawl a dangh hna, mithi a thawhter, takphar a damter hna, mitcaw a damter, sifak caah khuaruahhar tampi a tuah. Minung kan sualnak vialte kha a lak i khamhnak kha a kan pek. Jesuh nih a kan dawt dih. Amah cu zeizong vialte tuahkhotu asinain Farasi le phungbia
76
ZUNGZAL TLANHNAK
cawnpiaktu saya hna nih an ralpa ah an ruah i minu kha a sinah an ratpi i an hneksak. Saya, Moses Nawlbia nih cun mah bantuk minu cu thi lakin lung in cheh ding a ti, nang zeitindah na ruah tiah an hal. Zeiruangah tiah cun chep u a kan ti theu lai tiah ruahnak an ngei. Nawlbia ningin biaceih a si ahcun, nu le pa sualnak a tuahmi paoh ngaihthiamnak um loin thi lakin lungin77 cheh ding a si hnga i mi vialte kha thi lakin lungcheh ding dih kan si ko hnga. Hell ram kal dingah khaukhih cia kan si dih. Sualnak man cu thihnak a si tiah Bible nih a kan cawnpiak. Asinain Jesuh nih cun chep u ti loin nan lakah sualnak ka tuah ballo a timi nih chep hmasa seh, tiah a ti.
Pathian nih zeicadah Nawlbia 613 a kan pek? Misual kan si ti kan i hngalh khawhnak hnga caah.
Nawlbia nih cun thinhunnak nganpi kha a chuahpi. Pathian cu a thiangmi a si caah a Nawlbia zong kha a thiang. A thiangmi Nawlbia 613 a kan peknak chan cu, mi chambau ka si, misual ka si ti kan i hngalh khawhnak ding caah a si. Khamh, tlanh kan si nakhnga Pathian vel kan herhning kha a kan cawnpiak. Cucu kan hngalh lo i aa tialmi Nawlbia lawng kan ruah ahcun, minu bangin thi lakin lungcheh ding kan si ko lai. Nawlbia duhnak taktak a hngal kho lomi Farasi le phungbia cawnpiaktu hna nih cun minu kha lung in kan cheh khawh rua lai tiah an ruah. Asinain ahohmanh nih an chep khawh lo. Nawlbia tialning tein biaceih si u sih law ahohmanh a luatmi kan um hnga lo. Asinain, kan sualnak le sualphawt biaceihnak
ZUNGZAL TLANHNAK
77
chungin Jesuh nih a kan khamh cang. (Amin thangthat si ko seh!). Nawlbia ningin pakhat le pakhat bia i ceih u sih law a nung ding ahohmanh kan um hnga lo. Pathian Nawlbia cu kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga caah pekmi a si. Asinain, Nawlbia duhnak taktak kha kan theih lo caah mi tampi thilrit ah a cang. Chanthar Farasi hna nih Nawlbia duhnak takak kha kan hngal kho ve lo. Pathian dinnak, vel le biatak kha kan hngalh a herh. Tlanhnak Thawngtha kha khamh kan si nakhnga kan hngalh a herh. Farasimi hna nih minu kha lung in an cheh khawh hrimhrim nakhnga ding caah Jesuh kha hitihin an hal. Moses Nawlbia nih cun lung in chep u a ti, nang zeitindah na ruah tiah an ti. Jesuh kha an foih khawh nakhnga an i zuam. Jesuh nih Nawlbia ningin minu kha bia rak ceih selaw amah zong kha thi lakin lung in an rak cheh hnga. Zeicatiah amah tu kha cheh an duh deuhmi a si. Chep hlah u rak ti hna selaw, Nawlbia hrawk dingah ka ra lo na ti ko tung zeica ahdah Moses Nawlbia na hrawk kun, an ti lai i lung in an cheh thiamthiam lai. Jesuh caah cun a har ko ti u! Asinain Jesuh cu a kun i vawlei ah khan ca a tial. Nang zeitindah na ruah, zeidah na tial? na ruahnak kan chim tuah, tiah an va hal chih lengmang. Jesuh nih cun a leh hna i Nan lakah sualnak a tuah bal lomi nih chep hmasa seh, tiah a ti hna. Cu bia cu an theih tikah an lungthin sualnak kha an i hngal i anganbik in a hme bik tiang pakhat hnu pakhat an i zukphiak dih caah minu lawng kha Jesuh hmaiah cun a taang.
78
ZUNGZAL TLANHNAK
SUALNAK A TUAH BAL LOMI NIH CHEP HMASA SEH

Khuazei ahdah sualnak cu tial a si? Kan lungthin lungtlap le tuahsernak cauk chungah Nan lakah sualnak a tuah bal lomi nih chep hmasa bik seh, tiah Jesuh nih a ti hna hnuah a kun than i vawlei ah ca cu a tial than. An lakah a sual bik kha a zukphiak hmasa i, a dang zong pakhat hnu pakhat an i zukphiak cio. Kan lakah minu kha hei dir selaw, sualnak a tuah bal lomi nih chep hmasa bik seh tiah Jesuh nih kan ti selaw, zeitindah nang na tuah lai? Jesuh nih vawlei ah khan zeidah a tial? A kan sertu Pathian nih cun kan sualnak kha hmun hnih ah a tial. A pakhatnak; Kan lungthin lungtlap ah a tial. Judah sualnak cu thir cafung in tial a si; an lungthin lungtlap cungah cun daimon zum in khenh a si i an biaktheng ki hna ahcun anmah sual phawtu dingah suai an si, Jeremiah 17:1. Judah cu kanmah hmuhsaktu a si. Pathian nih kan sinah a chim. Minung kan sualnak cu kan lungthin lungtlap cungah thir cafung le daimon zum in tial a si. Jesuh cu a kun i vawlei ah ca a tial. A tialmi cu minung cu misual a si ti a si. Kan sualnak cu Pathian nih kan lungthin lungtlap ah a tial. A pakhatnak ah Nawlbia kan buar ruangah kan sualnak a tial. Kan sualnak cu kan lungthin lungtlap ah a tial caah, Nawlbia kan zoh tik paohah misual kan si kha kan i hngal, zeicatiah kan lungthin, ruahnak ah khan a tial hna caah a si. (Cucaah Nawlbia cu kan sualnak kan i hngalh khawhnak hnga caah pekmi nawlbia a si.A pahnihnak cu tuahmi tialnak
ZUNGZAL TLANHNAK
79
(tuahsernak) cauk chungah tial a si. Kan Baibal nih kan sualnak vialte kha cauk chungah tial a si tiah a ti (Bia. 20:12). Sualnak tuahmi he tuahtu he cauk chungah tial a si. Kan sualnak kha voi hnih tial a si. Kan lungthin lungtlap cungah le tuahmi tialnak (tuahsernak) cauk chungah tial an si. Kan sualnak cu kan lungthin lungtlap cungah tial a si. Cucaah Jesuh hmaiah minu a chuah pitu hna nih lungthin lungtlap chung i an sualnak kha an i hngal i Jesuh hmaiah zeihmanh tuah khawhmi an ngei lo. (An tuah khawhmi cu pakhat hnu pakhat i zuhphiah kha a si).
Zeitik ahdah hmun hnih ah tialmi kan sualnak cu hloh a si lai? Jesuh thisen le Ti in tlanhnak Thawngtha kha lungthin in kan cohlan ri bak in.
Khamhnak na tinco thawk khan tuahmi tialnak cauk chungah tial a simi na sualnak kha hloh a si i, na min cu nunnak cauk chungah tial a si. Nunnak cauk chungah min tialmi hna lawng nih vanram an co lai. Hi vawlei cung an nun chungah Pathian ram caah le a dinfelnak thatnak an tuahmi vialte kha nunnak cauk chungah cun tial a si. Annih cu vancung ah cohlan an si. Sualnak in khamh a simi hna cu zungzal ram ah an lut lai. Minung sualnak cu hmun hnih ah tial a si caah ahohmanh nih Pathian cu an hleng kho lai lo. A lungthin chungin sualnak a tuah lomi ahohmanh kan um lo. Kan lungthin chungin sualnak kan tuah dih caah mithiang ahohmnah kan um lo. Jesuh tlanhnak kha lungthin in a cohlang lomi hna cu vanram an kai lai lo. Zeicatiah an zumh ngam taktak lo caah a si. Pathian hmai hmuh lai kha an tih. Asinain, Ti le Thlarau tlanhnak
80
ZUNGZAL TLANHNAK
Thawngtha kha an lungthin chung an zumh ri khan, an thinlung lungtlap cung le tuahmi tialnak cauk chung tialmi sualnak vialte kha thiang tein hlohpiak an si lai. An sualnak chung khan khamh le chanhchuah an si lai. Ti le Thlarau tlanhnak Thawngtha a zummi paoh nunnak cauk chungah min tial an si lai i vanram an co lai. Cucu hi vawlei cungah thatnak an tuahmi ruangah si loin, Ti le Thlarau tlanhnak thawngtha an zumh ruangah a si. Cucu Nawlbia zumhnak ti a si (Rom. 3:27). A sual lioah an tlaih minu bantukin phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi hna kha misual an si. A ngaingai ti ahcun, anmah kha misual deuh an si. Zeicatiah sualnak tampi an ngei ko nain sualnak ngei lo um in an um, anmah le anmah kha an i hleng. Biaknak lei hruaitu hna hi onhmi chungah cun mifir an si. Thlarau le nunnak firtu an si. Anmah cu khamhnak a hmumi an si lo nain midang cawnpiak cu an huam ngaingai. Sualnak a ngei lomi kan um lo, kan sual dih. Sualnak kan tuah lo ruangah miding si loin kan sualnak vialte chungin khamh kan si i, nunnak cauk chungah min tial kan si ruangah miding kan si. Nunnak cauk chungah min tialmi si kha a biapimi a si. Sualnak tuah loin kan um khawh lo caah tlanh le khamh kha kan hau. Vancung ah cohlan na si le si lai lo cu na zumhnak cungah khan aa hngatchan. Pathian vel na hmuh le hmuh lai lo cu Jesuh khamhnak na cohlan le cohlan lo cungah a ummi, a hngatchanmi a si. A sual lio an tlaihmi nu kha zeitindah a um? Jesuh hmaiah a mit a chin i a dir. Zeicatiah a thi dingah a tlakmi ka si ti kha aa hngal. Tihnak lungthin he sual hngaihchih in a tap men lai. Thihnak an ton tikah hin minung nih mah sining taktak kha phuan a si tawn. Maw, Pathian, thi ding a tlakmi ka si taktak. Ka zaangfah
ZUNGZAL TLANHNAK
81
law, ka thlarau hi na kut chungah cohlang ko. Maw Jesuh, ka zangfah law ka ngaithiam ko. Pathian, bia na ka ceih ahcun a tlakmi ka si ko, sualnak a ngei lomi na si na ka ti ahcun ka sualnak cu hloh in a um lai. Nangmah nawl si ko seh, tiah tlanhnak dawtnak caah Jesuh kha a nawl. Zeizong vialte kha Jesuh nawl a si ko. Jesuh sin an ratpimi nu nih khan, Ka palh, va cung pa ka duhnak in ka ngaithiam, tiah a ti lo. Zeitindah a ti tiah cun zangfahnak tein ka sualnak chungin ka khamh tuah, ka sualnak na ka ngaihthiam ahcun khamh ka si ko lai. Na ka ngaihthiam lo ahcun, hell ram ah ka tla ko lai. Na tlanhnak ka herh, Pathian na dawtnak le tlanhnak ka herh, ka zangfah ko, tiah a mit aa chinh i, a sualnak aa phuang. Minu, khuazei ahdah an si dih? Nangmah sual phawtu dingah pakhat hmanh an taang kun lo maw, tiah Jesuh nih a hal. Minu nih cun, Bawipa, ahohmanh an taang lo, tiah a leh. Cu tikah Jesuh nih, Keizong nih sual kan phaw ve lo, tiah a ti. Jesuh nih minu kha sual a phaw lo. Zeicahtiah a sualnak vialte kha Jordan tiva tipil a innak khan a thenhpiak dih cang i a khamh cang. Jesuh nih a sualnak ruangah bia a ceih lo.
JESUH NIH KEI ZONG NIH SUAL KAN PHAW VE LO TIAH A TI

Jesuh nih sual a phaw maw? A phaw hlah
A sualnak vialte chungin Jesuh nih a khamh i, khamh
82
ZUNGZAL TLANHNAK
thluachuahnak kha a pek. Kan sualnak vialte chung khan Jesuh nih a kan khamh i, a dingmi ah a kan ser. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak i, cu sualnak caah cun vailam cungah thihnak a tuar. Vailam cungah biaceih a tuarnak le tipil a innak tlanhnak a zummi paoh cu a khamh hna tiah Baibal nih fiang tein a kan cawnpiak. Baibal cawnpiaknak cu kan zumh awk a si. Pathian na hmaiah aa tlaklomi ka si, thatnak zeihmanh a ngei lomi misual ka si. Jesuh cu a ka khamhtu Bawipa a si. Jordan tiva ah ka sualnak vialte a lak i ka sualnak caah vailam cungah remnak a tuah. A thisen le tipil innak nih ka sualnak vialte a thenh dih. Nangmah cu kan zumh ka Bawipa tiah ti law khamh na si ko lai. Ti le Thlarau in hrinthannak, tlanhnak Thawngtha a zummi hna sinah Pathian fa sinak kha a pek. Kan sualnak ruangah sual a kan phaw lo, kan sualnak tu kha a lak i miding ah a kan ser. Ti le thlarau in hrinthannak Thawngtha a zummi hna le misual ka si, Jesuh tlanhnak a herhmi ka si ti aa hngal i a zummi hna paoh khamh an si. Nang zong minu bantukin khamh na si ve ko lai, sualphawt na si lai lo.Misual ka si ti a hngal lomi hna cu khamh thlua chuah an hmu kho lai lo. Jesuh cu vawlei sualnak a kalpi tu a si (Johan 1:29). Jesuh a zummi lawnglawng khamh an si lai. Kei zong nih sual kan phaw ve lo, tiah Jesuh nih a ti. Na sualnak an laakpiak dih cang caah sual kan phaw ve lo tiah an ti. Kan sualnak vialte a laak i kanmah canah biaceihnak a tuar.
ZUNGZAL TLANHNAK
83
JESUH HMAIAH TLANH KAN HAU

Pathian dawtnak maw a ngan deuh biaceihnak dah? Pathian dawtnak
Nihin Biaknak hruaitu mi tampi hna nih Farasi hna bantukin Nawlbia duhnak taktak sullam kha an hngal kho lo. A catialning lawnglawng men khan an lung a fiang. Va cungin pa duh lo ding tiah Nawlbia nih a ti caah va cung paduh paoh cu lung in cheh ding tiah an zumh. Ngaknu kha an zoh hna i sualpi duhnak lungthin an ngeih ko lioah khan va cung pa duh, nu duh lo bantukin an i umter. Phungbia cawnpiaktu saya hna le Farasi hna cu ziaza thami, phung le lamning tein khua a sami an si. Jesuh nih a auhmi hna minung an si lo caah khamhnak an hmu kho lo. Jesuh nih, Sual kan phaw ve hna lo, nan sualnak kan ngaihthiam hna, tiah a ti balmi hna an si lo. Va cung pa a duhmi nu lawng kha sual kan phaw ve lo, na sualnak kan ngaihthiam, tiah Jesuh nih a ti. Pathian, va cung in pa ka duh, nu ka duh, sualnak a tuah lengmangtu misual ka si nain misual lo bantukin ka um. Nitin sualnak ka tuah nain, ka sualnak vialte cu ka ngaithiam ko, tiah toidornak lungthin he thla na cem ahcun minu bang sual ngeihthiam na si lai i thlawchuahnak na hmu lai. Pathian misual, mipalh ka si thi dingah a tlakmi ka si, ka khamh tuah, tiah kan nawl ahcun Pathian nih a kan zaangfah lai i khamh thluachuahnak kan hmu ko lai. Pathian biaceihnak nakin, Jesuh dawtnak a ngan deuh. Kei zong nih sual kan phaw ve lo.
84
ZUNGZAL TLANHNAK
Kan Bawipa Jesuh cu zaangfahnak in a khatmi Pathian a si. Vawlei sualnak vialte chung khan a kan khamh. Kan Pathian cu dinnak Pathian le dawtnak Pathian a si. Ti le Thlarau dawtnak cu a biaceihnak nakin a ngan deuh.
A DINNAK NAKIN A DAWTNAK A NGAN DEUH

Zeicaahdah a kan khamh? A dinnak nakin a dawtnak a ngan deuh caah.
Pathian nih a dinnak a langhter khawhnak hnga kan sualnak kha a sining tein biaceih selaw van ram co ding kan um hnga lo. Asinain Pathian dawtnak cu a dinnak nakin a ngan deuh caah a fapa Jesuh kha a hun thlah i kan sualnak vialte a lak dih hnuah kan aiawh ah biaceihnak a ing. Cucaah Jesuh cu khamhtu ah a zummi paoh fa sinak an co lai i, a dingmi ah cohlan an si lai. Zeicahtiah a dawtnak cu a dinnak nakin a ngan deuh caah kannih cu khamh kan si. A dinnak lawngin Pathian nih bia a kan ceih lo caah amah cu kan thangthat hrimhrim awk a si. Jesuh nih phungbia cawnpiaktu, le Farasi hna le a zultu pawl hna kha, Pathian nih a duh bikmi cu pekchannak siloin zaangfahnak le amah hngalhnak kha a si, tiah a chimh hna. Mi cheu nih cun caw asiloah meheh kha ni fate an thah i Pathian hmaiah an pek i, Pathian ni fate ka sualnak ka ngaithiam, tiah nitin thla an cam. Pathian nih kan raithawi kha a duhmi a si lo. A duhmi cu Ti le Thlarau tlanhnak Thawngtha zumh kha a si. Jesuh nih
ZUNGZAL TLANHNAK
85
khamhnak a kan pek, a dawtnak kha pek a kan duh, kan zumhnak kha cohlan a duh. Cucu na thei kho maw? (Khamhnak cu mi vialte caah pek a si ko nain a zummi hna ca lawngah santlaihnak a ngei). Pathian nih sualnak cu a huat nain amah muisam loin sermi minung cu a dawt. Vawlei ser hlan in a fa kan si khawh nakhnga timhthuahnak a rak ngei cang. A Fapa tipil innak le thisen thawngin kan sualnak vialte kha a kan thenhpiak cang. Pathian nih a dingmi Nawlbia ning tein bia kan ceih selaw, kannih, misual hna hi a nungding kan um hnga lo. Jesuh vailam cungah biaceihnak a tuarnak le tipil innak thawngin kannih cu tlanh kan si. Cucu na zum kho maw? Cucu Biakam Hlun chungin a hman zia kan zoh hman lai.
AARON NIH RAITHAWIMI LUCUNG AH A KUT A CHUAN

Israelmi sualnak kha aho nihdah mehehnung cungah a chiah? Tlang bawi ngan nih
Israelmi kumkhat chung an sualnak caah tlangbawi ngan nih dotlami meheh nung cungah a kut a chuan lai i cuticun remnak a tuah lai. Aaron nih meheh nung lu cungah cun a kut pahnih in a chuan lai; Israelmi thatlonak vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a cungah cun a phuan lai i meheh lu cungah cun a chiah hna lai, mi pakhat timh cia in a ummi nih khan ramlak ah a kalpi lai, Lev 16:21.
86
ZUNGZAL TLANHNAK
Biakam Hlun ah cun cuticun remnak an rak tuah. Nifate sualnak chungin ngeihthiam an si khawh nakhnga dotla a simi meheh, kha puan biakinn (tabernacle) ah an hun hruai i biaktheng cungah an pek. A kut kha a pekmi meheh nung cungah cun a chuan i sualnak cu a lu cungah a chiah. Cu hnuah meheh cu sual thawinak ah thah a si i tlangbawi nih a thi kha biaktheng cung, tuuki ah a chiah. Biaktheng cung a kil kil li ah khan, ki (tuu ki, meheh ki) pakhat cio an um. Cu thil nih a langhtermi cu Bia. 20:12 chung i tuahmi tialnak cauk kha an si. Ki chung rawn lomi thi kha vawlei ah theh a si. Vawlei nih a sawh duhmi cu minung lungthin kha a si. Zeicatiah minung cu leidip in sermi kan si. Ni fate sualnak an tuahmi cu cuticun remter le ngaihthiam a rak si. Aaron nih meheh nung lu cungah a kut pahnih in a chuan lai i Israelmi thatlonak vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a cungah cun a phuan lai i meheh lu cungah cun a chiah hna lai. Israelmi hna Tlangbawi Ngan Aaron kha Pathian nih a thim i Israelmi vialte nih meheh cungah kut chuan loin, sual ngaihthiam an si nakhnga Aaron nih meheh nung lu cungah cun a kut cu a chuan. Cun Aaron nih Pathian hmaiah Israelmi sualnak kha a phuan lai. Pathian, na fa Israelmi hna nih sualnak kan tuah, siasal kan bia, na Nawlbia kan zul lo, na min ningcang loin kan hman; siasal kha kan ser i nangmah nakin kan duh deuh hna. Sabath ni ka ul kho lo, nu le pa kan upat lo, lai kan nawng, kan firnak; hnahchuahnak in kan khat i pakhat le pakhat kan i si, na Nawlbia zul kho ahohmanh kan um lo. Kan sualnak vialte chungin ngaihthiam le tlanh kan si nakhnga hi meheh nung lu cungah ka kut pahnih in ka chuan i kan sualnak vialte cu hi meheh nung chungah ka chiah, tiah
ZUNGZAL TLANHNAK
87
Tlangbawi Ngan Aaron nih a ti. Kut pahnih chuan timi sullam cu a chiah hna tinak a si, (Lev. 1:1-4, 16:20-21).
Zeitindah remnak kha Biakam Hlun chungah an rak ser? Sual thawinak meheh nung lu cungah kut chuannak in.
Israelmi an sualnak ngaihthiam an si khawh nakhnga sual thawinak phunglam kha Pathian nih a pek hna. Misual pa nih sualnak a tuahmi ruangah dotlami meheh maw tuu in maw sual thawinak a ngei i sualnak cu ngaihthiam a si. Remnak ni ah cun dotla meheh kha thah a si i a thi cu a thiangbik hmun ah khan Tlawngbawi Ngan nih a luhpi i zaangfahnak thutdan cungah voi sarih a theh. Kum khat chung an sualnak caah remnak ni (day of atonement), hi thla sarih thla a ni hranak ni ah tuah a si. Tlangbawi Ngan lawnglawng raithawi dingah hmun thiang chungah cun a lut kho. Midang cu leng ah an i pum i Tlangbawi Ngan nih zaangfahnak thutdan cungah thisen a theh tikah aa hrukmi angkifual cung i sui darkhing awnh thawng kha an rak ngeih. Mipi nih sui darkhing thawng an theih tikah kan sualnak ngaihthiam a si ti an hngalh caah lunglomhnak in an khat. Sui darkhing thawng cu Israelmi hna lunglawmhnak petu aw a si. Jesuh nih kan dihlak in a kan dawt dih i khamhnak co dih hna seh ti a kan duh. Tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte cu a lak dih. Voi khat ah kan dihlak in khamh kha a kan duh. Kan sualnak chung khan ni fate tlanh kan si lai lo, voi khat ah za lakin tlanh kan si cang. Biakam Hlun chungah cun Israelmi nih remnak an tuah ning
88
ZUNGZAL TLANHNAK
cu Aaron nih a kut pahnih kha dotla meheh nung cungah a chuan i Israelmi hna kum khat chung an sualnak vialte cu pakhat hnu pakhat a phuan i cuticun an sualnak vialte cu meheh nung cungah cun a chiah hnuah sual thawinak cu a tuah. Israelmi hna sualnak cu khuazei ahdah a um kun? Meheh nung cungah chiah a si. Cu meheh cu timh cia in a ummi aitlakmi pa nih khan ramlak ah a kalpi i meheh nih cun an sualnak vialte cu ti le hrampi um lonak nilin lak these rawn ah a thih tiang a vahpi lengmang. Meheh cu Israelmi hna sualnak caah khan temtuar ing in a thi. Cucu Pathian dawtnak le tlanhnak, kumkhat chung an sualnak caah remnak an tuahning cu a si. Jesuh cu vawlei misual hna caah remnak siam dingah a luan cia kum 2000 hrawngah vawlei ah a ra. Kanmah cu Biakam Hlun chan ah nung loin Biakam Thar chan tu ah kan nung cang. Biakam Hlun chung biaphuannak tuahmi vialte kha Jesuh nih a tlinter cang i kan sualnak vialte chung khan a kan tlanh cang.
KANMAH KHAMH DINGAH

Jesuh ti sullam hi zeidah a si? A mi hna an sualnak chungin khamhtu ding tinak a si.
Mathai a ngan pakhat nak ral hna u si. Cu kong a ruah lengmang lioah khan, a mangah Bawipa vancungmi pakhat kha a sinah a lang i, David fapa Josef, Mari hi na nupi ca i lak awkah tih hlah, zeicahtiah fa a pawimi hi Thiang Thlarau
ZUNGZAL TLANHNAK
89
thawngin a si. Fapa a hrin lai i a min ah Jesuh na sak lai. Zeicahtiah a mi kha an sualnak chungin a khamh hna lai tiah a ti, (Mat. 1:20-21). Vancung ummi kan Pathian nih Mari nau-inn kha aa hlan i kan sualnak chungin a kan khamhtu dingah Jesuh kha hi vawlei ah a hun thlah. Pathian vancungmi kha Mari sinah cun a ra i hitihin a chim, zohhmanh, fa na pawi lai i fapa na hrin lai. A min ah Jesuh tiah na sak lai tiah a ti. A sullam cu Mari fapa cu khamhtu a si lai tinak a si. Jesuh Khrih ti sullam cu khamhtu, a mi hna an sualnak chungin tlanhtu, tinak a si. Tipil petu Johan nih Jordan tiva ah tipil a peknak thawngin Jesuh nih vawlei sualnak a laak dih cang. Cu caan ahcun Jesuh cu Galiliram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i, Keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, ka sin i nangmah lehtuk na rat, tiah a rak ti. Sihmanhselaw Jesuh nih cun, Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung cun a chuak. Van kha aa hung i Pathian thlarau cu Thuro bantukin a run zuang i a cung i a fut kha a hmuh. Cun vancung in aw pakhat a rung thang i, Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, Amah cungah hin ka lung a tling, tiah a ti. Mat. 3:13-17. Kan sualnak vialte chungin khamh kan sinak hnga Jesuh cu Tipil petu Johan sinah khan a kal i tipilnak kha a ing. Jesuh nih Johan cu, Tipilnak cu ka pe ko. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, vawlei sualnak vialte cu i lakdih ka hau, i kalpi dih ding ka si caah tipilnak cu a herh. Tipilnak thawngin cucu a si kho ding a si caah tipilnak cu ka pe ko tuah, tiah a ti. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu tuah si ko seh tiah a ti i Johan nih cun Jesuh cu tipilnak cu a pek. Pathian nih tuah
90
ZUNGZAL TLANHNAK
awk a si timi paoh cu kan sualnak chungin tlanh kan sinak hnga tuah a si. Cuticun kan sualnak vialte cu Jesuh nih a lak dih. Cucu na thei cang maw? Jesuh tipil innak le Thiang Thlarau tlanhnak kha zum law khamh na si lai.
Pathian nih tuah awk a si a timi vialte kha zeitindah a tlin khawhning? Jesuh tipil innak thawngin
Israelmi kum khat chung sualnak kha ngaihthiam an si nakhnga dotla meheh cungah kut chuan in sualnak chiah kha a herh caah, Israelmi vialte aiawhtu ah Pathian nih Tlangbawi Ngan Aaron kha a thim. Aaron nih Israelmi vialte kum khat chung an sualnak cu meheh nung lu cungah a chiah hnuah remnak cu a tuah i an sualnak vialte cu ngaihthiam an si. Cucu Pathian a fimnak a thawnnak le khamhnak a si. Pathian cu a fimmi le khuaruahharmi Pathian a si. Sual thawinak dingah Pathian nih a fapa Jesuh kha vawlei cungah a hun thlah. Vawlei sualnak vialte Jesuh cungah kut chuan in a chiatu ding minung aiawhtu ah Tipil petu Johan kha a hman. Nu chungin a chuakmi lakah vawlei cungah hin Johan tlukin a nganmi ahohmanh an um lo, Mat. 11:11 Pathian nih Johan cu minung vialte aiawhtu ah Jesuh sinah a thlah. Mi vialte aiawhtu Johan nih vawlei sualnak vialte Jesuh cungah a chiah khawh nakhnga a kut a chuan kha a herh i cucu tipil a pek ah khan a tuah taktak. Vawlei cungmi vialte nih Jesuh sinah kal in an sualnak a lu
ZUNGZAL TLANHNAK
91
cungah an chiah khawh nakhnga an kut chuang hna sehlaw, zohdawh zong a si lo pinah a si kho lomi thil zong a si fawn hnga. Asinain, Pathian nih Johan kha minung vialte kan aiawhtu ah a thim i Johan nih vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah zalakin a chiah dih cang. Cu caan ahcun Jesuh cu Galiliram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal, Mat. 3:13. Hi lio caan ah hin Jesuh cu kum 30 a si. Jesuh cu ni 8 a si ah a cuarpar an tan i cu hnu in kum 30 a si tiang a konglam kha tampi tial a si lo. Vanlei tlangbawi ngan sinak dingah kum 30 chung Jesuh nih a hngahnak a chan cu Biakam Hlun bia tlinnak caah a si. Deutronomy chungah Pathian nih Moses kha, Tlangbawi Ngan cu kum 30 a si hnu lawngah Tlangbawi Ngan sinak rian kha a tuan lai, tiah a ti. Jesuh cu van lei Tlangbawi Ngan a si. Cucu na zum maw? Jesuh cu Galiliram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, (Matt. 3:13-14) tiah a ti. Minung aiawhtu cu ahodah a si? Tipil petu Johan. Van lei aiawhtu dah ahodah a si? Jesuh. Ahodah a lian ngan deuh? Van lei aiawhtu kha a ngan deuh. Johan nih Biaknak lei hruaitu hna kha, Nan nih rul sivai ngei hna, Jesuh hmaiah toidor tein um u, tiah raltha ngaiin a ti hna. Keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, ka sin i nangmah lehtuk na rat, tiah Johan nih a ti. Cu tikah, Jesuh nih, Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh tlinter dingah Jesuh cu vawlei ah a ra i cucu Johan nih tipil a peknak thawng khan a tling cang. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung cun a chuak. Van kha aa hung i Pathian Thlarau cu thuro bantukin a rung zuan i a cung i aa fut kha a
92
ZUNGZAL TLANHNAK
hmuh. Cun vancung in aw pakhat a rung thang i, Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, amah cungah hin ka lung a tling tiah a ti. Johan nih tipil a pek lioah khan vancung kutka aa hong i vawlei sualnak vialte kha a lak dih. Johan nih a rat ri in nihin ni tiang vancung pennak hi tonghmang loin tuknak a ing i tonghmang loin khua a sami hna nih cun lak an timh, (Mat 11: 12) tiah a ti. Johan caan tiang kha profet vialte hna le Moses phungbia nih vancung pennak kong an chim. Johan a rat ri in nihin ni tiang vancung pennak hi tonghmang loin tuknak a ing i tonghmang loin khua a sami hna nih cun lak an timh. Jesuh tipil innak a zummi paoh cu vancung pennak chungah an lut lai.
KEI ZONG NIH SUAL KAN PHAW VE LO

Zeicahdah Jesuh cu vailamtahnak cungah biaceih a si? Sualnak vialte laak dih dingah
Tipil petu Johan nih tipilnak a peknak thawngin Jesuh nih vawlei sualnak vialte kha a lak dih. A hnuah Jesuh nih, Kei zong nih sual kan phaw ve lo, tiah minu cu a ti. Jesuh nih vawlei sualnak vialte a lak dih caah minu cungah sualphawtnak a um ti lo. Jesuh nih vawlei sualnak vialte kha a thenh dih, Sualnak man cu thihnak a si. Caah Jesuh nih vailamtahnak cungah a tuar dingmi harsatnak
ZUNGZAL TLANHNAK
93
a tih ngaingainak kha kan hmuh khawh. A tuar dingmi biaceihnak kha lakpiak a si khawhnak hnga Olive tlang cungah voi thum tiang Pathian sinah thla a cam. Minung pumsa in a nun ve caah harsatnak tuar ding cu a tih ngaingai. Asinain biaceihnak a tlamtlin khawh nakhnga a thisen cu a chuah a herh fawn. Sual thawinak caah thisen chuah ci Biakam Hlun ningin a rak herh caah vailamtahnak cungah Jesuh zong nih thisen chuak in raithawi a herh. Kan sualnak vialte cu a lak dih cang iatu cu khamhnak kan hmuh nakhnga a nunnak pek a hau cang. Pathian hmaiah biaceih a si lai kha aa theih. Sualnak zeihmanh a ngei lo nain sualnak vialte cu tipil a innak thawngin a cungah chiah a si caah Pathian biaceihnak a tuar lai. Apakhatnak ah Pathian dinnak kha a tling hmasa i, a pahnihnak ah khamh kan sinak hnga a dawtnak kha a kan pek. Cucaah, Jesuh cu vailamtahnak cungah biaceih kha a si. Kei zong nih sual kan phaw lo i na bia zong kan ceih fawn lo. Timh buin kan tuahmi siseh, timh loin kan tuahmi si hna seh, theih buin kan tuahmi siseh, theih loin kan tuahmi hna si hna seh, kan sualnak vialte kha Pathian nih bia a ceih lai. Pathian nih kanmah si loin, Tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a latu Jesuh kha kanmah aiawh ah a bia ceih. Zaangfahnak le dawtnak in a khatmi Pathian a si caah misual mi hna sualnak biaceih kha a duh lo. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung i a chuakmi a thisen kha misual mi hna caah a tlanhnak dawtnak cu a si. Cuticun Pathian nih vawlei cu a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai, Johan 3:16. Cucu Pathian dawtnak kan hngalhning cu a si. A sual lioah an tlaihmi nu kha Jesuh nih sual pakhat hmanh a phaw lo. Va cung pa ka duh lioah tlaihmi misual ka si. Ka lungthin chung lawngin sualnak ka tuah lo, taksa hrimhrim in sualnak
94
ZUNGZAL TLANHNAK
ka tuah caah misual hrimhrim ka si ko, tiah minu nih aa hngal i a sualnak a tawl piaktu Jesuh kha a zumh caah khamhnak a hmu. Jesuh Khrih khamhnak kha na zumh ahcun khamh na si lai. Zum tuah! Nangmah ca thatnak a si.
Ahodah thluachuakbik mi a si? Sualnak a ngei lomi.

A dingmi ahohmanh kan um lo. Sualnak kan ngei dih. Jesuh tlanhnak a zummi paoh biaceihnak chungin an luat lai. Jesuh Khih khamhnak a zummi kha lunglawm bikmi an si. Thluachuak bik mi hna cu an sualnak chungin a luat i Jesuh ah dinnak a ngaimi hna kha an si. Pathian nih an thatlonak a ngeihthiam i an sualnak a khuhpiakmi hna cu lunglawmmi an va si dah! Rom. 4:7, tiah Pathian nih lunglawmhnak thawngtha he pehtlaiin a kan chimh. Minung hi a dermi kan si caah kan taksa duhnak kha kan tei kho lo i kan thih tiang sualnak kan tuah tawn. Nawlbia kan hngalh ko zongah sualnak kha kan tuah i Pathian kha upatnak kan pe kho lo.Zeicahtiah tlam tlinnak a ngei lomi kan si. Pathian nih a Fapa tipil innak le thisen thawngin kan sualnak chung khan a kan khamh i a hmaiah miding ah a kan ser i fa sinak a kan pek. Ti le Thlarau Thawngthabia cu misual hna khamhnak Thawngtha a si. Cucu na zum maw? Cu a zummi paoh hna cu a khamh hna, i miding ah a cohlan hna hnuah fa sinak kha a pek hna. Ahodah vawlei cungah aa nuam bik hnga. A sualnak chungin tlanh i, khamhnak a hmumi an si. Khamh na si cang maw? Jesuh nih na sualnak a lak lomi, a nganh takmi a um hnga maw? A um lai lo. Tipilnak a in ah khan na sualnak vialte a lak
ZUNGZAL TLANHNAK
95
dih. Cucu zum law na sualnak vialte chungin khamh na si ko lai. Johan 1:29 kan zoh hna hmanh lai.
HMUNPHIAH BANTUK IN
Sualnak zeizatdah Jesuh nih a kalpi? Vawlei sualnak vialte. A thaizing ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak hmuh i, Zohhmanh u, Pathian Tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a ti, Johan 1:29. Zohhmanh u, Pathian Tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi. Tipil petu Johan nih vawlei sualnak vialte kha Jordan tiva i Jesuh tipilnak a pek lioah a cungah a chiah dih. Vawlei sualnak vialte nih Jesuh nih a liang cungah a khinh dih. A thaizing ah Johan nih cun, Zohhmanh u, vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a ti. Vawlei sualnak vialte cu a sawh duhmi cu ser hramthawk in caan dongh tiang vawlei cungah minung nih sualnak kan tuahmi vialte a si. A luancia kum 2000 hrawngah Jesuh nih vawlei sualnak vialte cu a lak dih cang i, a kan khamh cang. Kan sualnak caah minung sualnak a kalpitu Pathian Tufa kha biaceih a ing. Vawlei misual vialte khamh dingah toidornak lungthin he hi vawlei ah Jesuh cu a ra. Mi tlinglo kan si a dermi kan si, hngalhnak ngei lomi kan si, mi thalo kan si le mi tenau kan si, ruangah sualnak tampi kan tuah. Cu sualnak vialte cu Jesuh nih aa lak cang i, vailamtahnak ah thihpi cang. Jesuh cu vui a si hnu nithum ah thihnak in a tho
96
ZUNGZAL TLANHNAK
than. Pathian orhlei kam ah misual mi khamhtu, teitu, biaceihtu bantukin a thu. Atu le atu khamh lengmang kan herh lo, kan zumh ahcun voikhat ah za lakin a kan khamh ko. A zummi paoh zungzal nunnak an phan lai i a zum duh lomi paoh rawhralnak an co lai. Lam dang zeihmanh a um ti lo. Jesuh nih an khamh cang. Vawlei cungah mi lunglawmh bik na si cang. Na sual te lai dingmi zong an ngaihthiam dih cang. Na lungthin chungah sualnak a tang ti maw? A tang ti lo. Na sualnak vialte Jesuh nih a lak dih maw? A si, a lak dih. Minung hi kan i khat dih. A thiang hlei zong kan um lo, chungthu lengnal minung hna nih cun sualnak kan ngei lo tiah an ruah. Asinain amah zong cu kanmah bantukin misual an si ve thiamthiam. Kan vawlei hi sualnak in a khatmi vawlei a si. Nu pawl nih leng an chuah lai paoh ah, hmursensi an i thuk, an hmai ah powder an i thuh, an sam kha an kerter, an thilpuan thatha kha an i hruk i kedan dil sang pipi kha an i danh. Cu bantukin pa pawl zong nih sam mehnak hmun ah an kal i an sam an i met, tha tein an i timhtuah hnuah hnipuan thatha kha an i hruk, nektai an i taih, an kedan kha an tleuter i lengah an i thawh ve. Lenglei zoh ahcun siangpahrang fanu le fapa ko an lo nain an lungthin chung cu a thur bikmi hnawm hlawnhnak bantukin sualnak in a khat. Phaisa le rumnak nih hnangamnak a kan pe maw? A kan pe lo. Khamhnak lawnglawng nih hnangamnak taktak a kan pek. Lenglei sualnak an ngeih ahcun lungnuam lo ngaimi an si ko. Zeicahtiah Biaceihnak kha an tih ngaingai. Khamhnak a hmu cangmi hna cu chiandeuh bantukin an ral a tha. Zeicahtiah sualnak kha an lungthin chungah a um lo.(Tih awk zeihmanh an ngei lo). Bawipa, keimah misual hawi hna ka sualnak na thenh i na kan khamh caah ka lawm, thatnak ngeihmi ka si lo nain na ka
ZUNGZAL TLANHNAK
97
khamh caah na min kan thangthat. Ka sualnak vialte chungin zungzal na ka tlanh cang caah sunparnak cu nangmah ta si ko seh, tiah khamhnak a hmumi nih cun Bawipa an thangthat. Pathian khamhnak vel a tingcomi hna cu lunglawmmi le thluachuakmi an si. Pathian tufa, Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih cang caah sualnak kan ngei ti lo. Vailamtahnak cungah kan khamhnak caah a herhmi kha a tuah dih cang. Vawlei sualnak vialte kan ti tikah hin na sualnak le ka sualnak vialte a tel dih, cucaah kannih cu khamh kan si.
PATHIAN DUH NING

Jesuh Khrih ah lungthin sualnak kan ngei maw? Kan ngei lo
Va cung pa a duh lioah an tlaih minu nih Jesuh bia kha a zumh caah khamh a si. Khamhnak in thluachuak minu a si caah a tuanbia kan Baibal ah a tial. Asinain Farasimi hna le phungbia cawnpiaktu saya hna cu Jesuh sin khan an zam dih. Jesuh na zumh ahcun van ram na co lai i, na zumh lo ahcun hell ram ah na tla ko lai. Jesuh tuahsernak na zumh ahcun van ram bantukin na nuam lai i, na zumh lo ahcun hell tlami bantukin harsatnak na ngei lai. Tlanhnak cu kan i zuamnak le tuahsernak thawngin a si lo. Pathian vel le dawtnak thawngin a si, Jesuh khamhnak thawngin a si. Hebrews 10 zoh hna u sih. A taktak le a ngaingai a simi thil kha Judah phung nih hin tling ngaingai le hman ngaingai in a langhter kho lo. A ra dingmi thil tha muithlam cio a rak si. An tuah tawnmi raithawinak kha
98
ZUNGZAL TLANHNAK
kum fate in tuah lengmang a si ko. Cucaah cun zeitindah hi Nawlbia nih hin, Pathian a biami hna cu, cu raithawinak an tuahmi thawng cun mithiang ah a ser khawh hna lai? Pathian a biami hna kha an sualnak thenhpiak rak si taktak hna sehlaw, kan sual tiah i phuhrunnak an ngei ti hnga lo i raithawinak vialte kha an rak ngol cang hnga. Sihmanhselaw, raithawinak nih khan, an sualnak tu kha, kum fate in a hngalhter lengmang hna. Zeitintiah cawtum thi le meheh thi nih cun sualnak kha a hlo kho taktak bal lo. Cucaah Khrih nih vawlei i a rungtum lai ah khan Pathian cu a thawh i, Raithawinak le pekchanhmi thil cu na duhmi an si lo, sihmanhselaw keimah caah taksa pum kha na ka timhpiak cang. Biaktheng cungah a pumning in khanghmi sa cu na lawmhmi a si lo, sual thenhnak ca i thawimi sa zong na lawmhmi a si lo. Cucaah kan thawh i, Nawlbia cauk chungah a tial bantukin, Pathian nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra, ka ti, a ti. A hmasa bik ah, Raithawinak siseh, pekchanhmi thil siseh, biaktheng cungah khanghmi saram si hna seh, sual thenhnak caah tuahmi raithawinak si hna seh, na duhmi an si lo i na lawmhmi zong an si lo, a ti. Hi raithawinak vialte hi Nawlbia ningin tuah an si ko nain hitihin a ti. Cun aa thawh than i, Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra, a ti. Cuticun Pathian nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak khan a thlen hna. Jesuh Khrih nih Pathian duhmi kha a tuah caah, voi khat ah zalak in amah a pum a pekchanhnak thawng khan kannih cu kan sualnak in a kan thenh cang,(Hebru 10:1-10). Jesuh nih voikhat ah zalak in Pathian duhmi a pum pek chanhnak thawngin kan sualnak vialte kha a kan thenhpiak cang caah biaceihnak kan ing ti lai lo, kannih cu tharchuah kan si cang, cu thenh kan si cang. Tlanh than kan hau ti lo, zalak in thanh kan si cang (Heb. 10:10). Judah tlangbawi hna nih cun, dirhmun in an rian kha ni
ZUNGZAL TLANHNAK
99
fate an tuan lengmang i raithawinak an pekchanh tawnmi kha voi tampi an pekchanh lengmang. Sihmanhselaw hi raithawinak nih sualnak kha a thenh kho taktak bal lo. Asinain Khrih nih cun raithawinak kha sualnak caah voikhat a ser i cucu zungzal ca in a za ko, cu hnuah Pathian orhlei kam ah khan a thu. Cuka ah cun Pathian nih a ral kha a kelamh i a ser hna ding caan kha a hngak. Voi khat raithawinak in an sualnak thenhpiak a simi hna cu zungzal ca in a tlingmi ah a ser hna, Hebru 10:11-14. Zungzal ca in thenh kan si Thaizing ah sualnak kan tuah dingmi ruangah misual kan si than lai lo. Zeicahtiah kan sual lai dingmi sualnak zong kha Jesuh nih a lak dih cang. Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a khannak kha a kan hngalhter. A hmasa bik ah, hmailei caan ah annih he kan tuah laimi biakamnak cu hihi a si. An lung chungah ka nawlbia kha ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka tial hna lai a ti. Cun a thawh than i, an sualnak le an thatlonak kha ka cinken ti lai lo, a ti fawn. Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnuah cun an sualnak thenhpiak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo, Hebru 10:15-18. Ngaihthiam an si hnuah timi nih a chim duhmi cu vawlei sual nak vialte Jesuh nih a thenh dih tinak a si. Jesuh cu a kan khamhtu a si. Amah kan zumhnak thawngin khamh kan si. Pathian sinin kan hmuhmi vel le laksawng ngan bik cu a Fapa Jesuh khamhnak, le tlanh nak hi a si. Sualnak in tlanhmi, khamhmi nangmah le keimah hi mi thluachuak bik kan si.
98
JESUH TIPIL INNAK LE SUAL NGAIH THIAMNAK
CAWNPAKNAK (5)
JESUH TIPIL INNAK LE SUAL NGAIH THIAMNAK THIAMNAK
100

< Mat. 3:13-17 > Cu caan ahcun Jesuh cu Galiliram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i, keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, ka sin i nangmah lehlam na rat tiah a rak ti. Sihmanhselaw Jesuh nih cun, Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung cun a chuak. Van kha aa hung i Pathian Thlarau cu thuro bantukin a run zuang i a cung i aa fut kha a hmuh. Cun vancung in aw pakhat a rung thang i, Amah hi ka dawtmi ka fapa a si, Amah cungah hin ka lung a tling, tiah a ti.
SUALNAK RUANGAH HARNAK INGMI AN UM MAW?

Sualsal kan tannak a dong cang maw? A dong cang.
103
Mi vialte kan caah Bawipa Pathian nih sual cincik kha a kan chahpiak cang. Sualnak chungah rian a tuanmi hna cu sal an si. A tlanhnak in bawipa nih tha tein a chah dih cang. Kan sualnak vialte kha a kan thialpiak dih cang. Sualnak ruangah harnak a tongmi an um sual hnga maw? Sual raldoh ding a dih cang ti kha kan hngalh awk a si. Sualnak ruangah harnak kan ing, tuar ti lai lo. Sual sal kan tannak cu Jesuh nih a kan khamh khan a dih cang. A zungzal in sualnak cu a dih cang. Pathian Fapa Jesuh thawngin kan sualnak vialte cu hloh dih a si cang. A zungzal in a kan khamhtu Jesuh thawngin kan sualnak vialte caah Pathian nih a man a pek cang. Sualnak ruangah minung nih zeitluk harnak an tuar hi na hngal maw? Adam le Eve thok khan a si. Adam sin in an comi sualnak ruangah minung nih harnak an tuar. Genesis 3:15 chungah Pathian nih Biakamnak a sermi cu nan sualnak vialte chungin kan khamh hna lai ti a si. Ti le Thlarau le Jesuh raithawinak thawngin misual mi hna cu an sualnak chungin khamh an si lai tiah Pathian nih a chim. A caan a tlin tikah a Fapa cu kan sinah a hun thlah i, kan lakah khua a sa. Pathian nih tipil petu Johan kha tlangau ah na hmaiah ka thlah lai tiah a ti i a vun thlah taktak; Mark 1:1-8, Pathian Fapa Jesuh Khrih kong Thawngtha cu hitihin aa thawkning a si. Profet Isaiah nih, Pathian nih, ka tlangau cu na hmaiah ka thlah lai i na lam kha an sial piak lai, a ti bantukte cun mi pakhat kha ramlak ah a au i, Bawipa lam kha rak remh tuah u, a kalnak ding lam kha ding tein rak ser u, a ti bantuk khan a si taktak. Cucaah Johan cu ramlak ah khan a hung chuak i mi kha tipilnak a pek hna i phung kha a chimh hna. Nan lung i thleng u law tipilnak kha ing tuah u; cun Pathian nih nan sualnak kha an ngaihthiam hna lai, tiah a ti hna. Judearam le Jerusalem khua i a ummi hna nih khan amah cu an
104
fuh luaimai i an sualnak kha an i phuang i Jordan tiva ah khan tipilnak kha a pek hna. Johan cu kalauk hmul in tahmi hnipuan kha aa hruk i a tai ah saphaw taisawm aa sawmh. Khaubok le khuaihliti in aa cawm. Mizapi cu a thawh hna i, Ka hnu in a ra lai ding pa hi keimah nakin tampi in a ngan deuhmi a si, a kedan hri a phoihtu ding hmanh ah kei cu ka tlak lo. Keinih cun tiin tipilnak kha kan pek hna, sihmanhselw anih nih cun Thiang Thlarau in tipilnak an pek hna lai tiah a ti.
THAWNGTHA A RAK CHIM HMASATU TIPIL PETU JOHAN

Ahodah Tipil petu Johan cu a si? Mi vialte hna kan aiawhtu le Tlangbawi Ngan.
Jesuh a zummi paoh tipilnak an ing. Tipil innak ti cu tawl, vui (phum) i hnim, tinak a si. Jesuh tipil a in bak khan Pathian dinnak a tlam a tling. Dinnak timi cu Greek in dikaiosune ti a si i a sullam cu a dingmi, dinter a hman bik, a tlak bik tinak a si. Jesuh tipil a innak cu a hmaan bik, a tlak bik ningin khamhtu ah a cang tinak a si. Cucaah Jesuh a zummi paoh cu Pathian sinin zungzal khamhnak laksawng kha an hmu lai. Cucu Jesuh tipil innak le vailamtahnak, Ti le Thlarau zumhnak thawngin a si. Biakam Hlun Tlangbawi Ngan a hnu bik cu Biakam Thar Tipil petu Johan hi a si. Cathiang nih Johan cu lamsialtu a sinak kha a kan chimh, Mat. 11:10-11. Biakam Hlun Tlangbawi Ngan
105
rian kha a tuan i, Jesuh chungah kut chuan in kan sualnak vialte kha a chiah dih cang. Johan caan tiang khan profet vialte hna le Moses phungbia nih vancung pennak kong hi an chim, cun cu bia cu nan zumh khawh a si ahcun Johan hi Eliah kha a si i a ra lai tiah rak timi kha a si, Mat. 11:13-14, tiah Jesuh nih Johan sinah a ti. Cucaah Jesuh tipil a petu Johan cu Aaron hrinthlak, tefa a si i, a hnubik Tlangbawi Ngan zong a si.Johan cu Biakam Hlun Aaron hrinthlak, tefa a sinak kha kan Baibal nih a kan cawnpiak, Luke 1:5; 1 Chanrelnak 24:10 rel hmanh. Kalauk hmul in tahmi hnipuan kha i hruk in zeicahdah Johan cu amah lawng ramlak ah a um? Tlangbawi Ngan sinak tuanvo lak duh ah mi vialte aiawhtu a si caah zapi lakah a um kho lo. Biaknak hruaitu hna kha a hmuh hna tikah, Rul hna, nan sualnak kha i chir u, tiah Johan nih a ti hna i an sual chirnak langhter nakah tipilnak kha a pek hna. Cu tipilinnak nih cun an sualnak vialte a kalpitu Jesuh leiah khan a merter hna.
TIPIL INNAK PHUN HNIH

Zeicahdah Johan nih tipilnak a pek hna? An sualnak vialte an i ngaihchih nakhnga le khamhnak caah Jesuh tipil innak kha an zumh khawh nakhnga caah a si.
Johan nih mi tampi hna kha tipilnak a pek hna bantukin Jesuh zong kha a pek ve. A pakhatnak; tipil innak cu sual ngaihchihnak tipilnak a si. Cu nih cun mi tampi hna kha Pathian leiah a merter
106
hna. Johan Thawngthabia a theimi mi tampi nih khan siasal biaknak kha an ngol i Pathian leiah khan an i mer. A pahnihnak tipil innak cu Jesuh tipil innak kha a si. Cu tipil innak nih cun vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah a chiah dih. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu Johan nih Jesuh tipilnak a pek ah khan a tling dih. Mi vialte kha kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek. Mat 3:15 . Zeicatiah Tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak pek kha a herh? Vawlei sualnak vialte thenh a si nakhnga, Jesuh a zummi paoh nih khamhnak an hmuh nakhnga Pathian nih Johan kha vawlei sualnak vialte Jesuh cungah a chiahter. Jesuh a zummi paoh nih khamhnak an hmuh khawh nakhnga caah mi vialte sualnak kha Johan nih Jesuh cungah tipilnak a pek lioah khan a chiah i cu nih cun kan sualnak kha a thenhcang. Johan cu khamhnak kong a chimtu, mi vialte aiawhtu, kan sualnak in thenh kan si nakhnga Pathian riantuantu a si. Cucaah amah lawngte these ramah a umnak kha a si. Johan chan lio Israelmi hna cu sualnak in an khat i, thatnak a tuahmi ahohmanh an um lo. Cucaah Pathian nih Biakam Hlun chung Malakhi ah a chimmi cu, A lian a ngan i tih a nungmi Ni, Bawipa Ni cu a phak hlanah, nan sinah profet Elijah kha ka rak thlah lai. Ram cu chiatserh awkah ka rat sualnak hnga lo, amah nih cun pale hna cu an fale hna he a remter hna lai i an fale hna cu an pale hna he a remter hna lai. Mal. 4:5-6, tiah a ti. Jehovah a biami Israelmi vialte hna kha Pathian mithmuh ah a dingmi an um ti lo. A hmaiah an sual dih. Biaknak lei hruaitu hna, tahchunhnak ah, Tlangbawi, Phungbia cawnpiaktu saya hna le catialtu hna lungthin hrimhrim kha sualnak le thatlonak in a khat. Israelmi hna le tlangbawi hna nih khan Pathian nawlbia ning in raithawinak le pekchanhnak an tuah ti lo.
107
Sual ngaihthiamnak ding ca raithawi tikah zulh dingmi phunglam an ngeihmi kha an tlangbawi pawl nih an zul duh lo. Raithawinak, lu cung kut chuannak le thisen pekchanhnak phunglam hna kha Malakhi chan lio tlangbawi hna nih khan an rak hlawt i, an rak tuah duh lo. Cucaah Tipil petu Johan kha an sinah um kho loin theserawn ah khan a kal i phung a chim. Zeidah a chimmi cu a si? Mark 1:2-3, Profet Isaiah nih, Pathian nih, ka tlangau cu hmaiah ka thlah lai i na lam kha an sialpiak lai, a ti bantukte cun mi pakhat kha ramlak ah a au i, Bawipa lam kha rak remh tuah u, a kalnak ding lam kha ding tein rak ser u, a ti bantuk kha a si taktak. Nan sualnak kha i chir u law tipilnak kha ing u tiah theseram in aw a thang. Baibal nih sual ngaihchih tipilnak a timi hi zeidah a si? Tipil petu Johan nih a rak chimmi tipil innak kha a si, an sualnak a kalpitu Jesuh an zumh nakhnga Jesuh leiah a hruaitu hna tipil innak kha a si. Sual ngaihchihnak tipil innak cu khamhnak an hmuh khawh nakhnga a si. Jesuh Jordan tiva tipil a innak nih a kan cawnpiakmi cu Pathian Fapa cu tipilnak a ing i khamh kan si nakhnga kan sualnak vialte kha a lak dih tinak a si. Johan nih, Kei nih cun ti in tipilnak kha kan pek hna, sihmanhselaw anih nih cun Thiang Thlarau in tipilnak an pek hna lai, tiah a ti. Thiang Thlarau in tipilnak an pek hna lai, ti sullam cu nan sualnak vialte an tawlpiak dih hna lai tinak a si. Tipil pek ti sullam cu tawl, thianter tinak a si. Cucaah kan sualnak khan i mer i amah kha kan zumh awk a si. Jesuh cu vawlei sualnak vialte a kalpitu Pathian tuufa a si. Cucu tipil petu Johan nih a chimmi tlanhnak thawngtha kha a si.
108
SUAL NGAIHTHIAMNAK CAAH TLANGBAWI NGAN I A RIAN

Ahodah khamhnak lam siamtu a si? Tipil petu Johan
Profet Isaiah nih, Jerusalem khuami cu lunglawmhnak pe hna u law cu can an in cu a za cang i atu cu an sualnak kha ka ngaihthiam cang hna lai a ti, tiah chim hna u, an sualnak ruangah a za in dan ka tat cang hna, a ti Isai. 40:2. Jesuh nih kan sualnak vialte, kan i chuahpi mi sualnak, atu lio kan sualnak le hmailei kan sual lai dingmi vialte tiang khin aa lak dih i tipil a innak thawng khan a kan thenhpiak dih cang. A kan khamh. Tlanhnak kong cu kan hngalh dih awk a si. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha Jesuh cungah a chiah ti kha hngal hna u sih, zum hna u sihlaw khamh kan si ko lai. Pathian cu dawtnak a si caah kan lungthin chungah sualnak kan ngei hmanh ah Jesuh kan zumhnak thawngin vancung pennak ah kan lut ko lai tiah ruahsualnak ngei hlah u sih. Kan sualnak vialte chungin tlanh le khamh kan si nakhnga, Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte a cungah chiah a sinak, tipil a innak le vailamtahnak a thihnak kha kan zumh a herh. Pathian nih a kan khamh khawh nakhng a tuah hmasa bikmi cu, Johan kha hi vawlei cungah hun thlah kha a si. Pathian bia phurtu, Tipil petu Johan kha siangpahrang lamkaltu bantukin a ra i vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah (tipilnak a pek ah khan) a chiah. Mi vialte caah Tlangbawi Ngan sinak rian kha a tuan.
109
Na hmaiah ka bia phurtu ka thlah tiah Pathian nih a ti. Na hmaiah ti sullam cu Jesuh hmaiah tinak a si. Pathian nih Tipil petu Johan hmai i a rak thlahnak chan cu kan sualnak vialte Jesuh cungah a chiah khawh nakhnga caah a si. Na hmaiah lam a rak sial lai tinak sullam kha a si. Khamh kan si i vancung kan kai khawh nakhnga ahodah lam a kan sialpiaktu a si? Tipil petu Johan. Nangmah a timi cu Jesuh a si i Keimah timi cu Pathian a si. Cucaah Na hmaiah ka lamkaltu, na hmai i na lam a rak sialtu ding kha ka thlah, tiah a chim tikah hin zeidah a sullam a si? Vancung khua kan kai naklai lam a kan sialpiaktu ahodah a si? Kan sualnak vialte Jesuh nih a tawl dih ti kan zumh nakhnga tipil petu johan nih Jesuh cungah kan sualnak vialte kha a chiah dih. Johan rian cu kan sualnak Jesuh cungah chiah le Jesuh tipil pek kha a si. Biatak kan zumh i khamh kan si nakhnga ding caah a tuah khotu cu Johan le Jesuh an si. Kan khamhnak cu zeiahdah a hngatchan? Pathian fapa nih a tuahmi rian le Johan nih vawlei sualnak vialte Jesuh cungah a chiahnak kan zumh le zumh lonak cungah a hngatchan.Sual ngaihthiamnak thawngtha cu kan zumh awk a si. pathian nih a lamkaltu a fapa tipil petu ding kha hmaiah a rak thlah i mi vialte aiawhtu ah a ser. Pathian nih a fapa tipil petu dingah tipil petu Johan kha a van thlah i a fapa a zummi hna ca paoh ah khamhnak lam kha a rak ser. Cucu Jesuh tipil innak a sullam cu a si. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak a chan cu tlanhnak, a zummi paoh nih khamh an si i vanram an co nakhnga caah a si. Jesuh tipil a innak thawngin a ra laimi vawlei sualnak vialte zong kha a cungah chiah dih a si. Vancung khua kan kal nakhnga Johan le Jesuh nih lam an kan siampiak. Cuticun, tipil petu Johan thawngin Pathian nih khamhnak biathli cu a phuan. Kanmah aiawhtu a si bantukin kan tlanhnak kan zumh i
110
vanram kan kai nakhnga tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek. Vawlei sualnak vialte cu Jesuh cungah a chiah dih. Cucu lunglawmh tlak bik thawngthabia cu a si.
ZEICAHDAH TIPIL PETU JOHAN CU HRIN A SI?

Aho thawngin dah Jesuh cu kan zumh khawh? Tipil petu Johan Thawngin
Malakhi 3:1, Zohhmanh, ka hmaiah ka lam a sialtu ding ka lamkal ka thlah lai, tiah a ti. Bible hi tha tein kan rel a herh. Zeicahdah Pathian nih a lamkaltu kha kan hmaiah a thlah? Zeicahdah Johan kha Jesuh chuah hlan thla ruk ah khan hrin a rak si? Bible nih a kan cawnpiakmi hna hi kan hngalh a herh ngaingai. Kan Baibal Biakam Hlun chungah Tlangbawi Ngan Aaron riantuannak kha kan hmuh. Amah hi Moses i a u a si. Pathian nih Aaron le a fale hna kha tlangbawi si dingah chiti a thuh. Levimi mi dangdang hna kha an kut tangah rian dangdang an tuan cio. Aaron tefa hna lawng nih khan buan biakinn hmun thiang chungah khan raithawi pekchanhnak kha an tuah khawh. Cucaah Aaron fale hna cu tlukceu cioin rian an tuan khawh nakhnga chiti thuh an si. Asinain Remnak ni thla sarihnak thla ni hranak ni ah cun Tlawngbawi Ngan lawnglawng nih khan a mi hna caah remnak raithawinak kha a tuah khawh!. Luke 1:5 chungah Tipil petu Johan chuahkehnak tuanbia a um. Jesuh kha tha tein kan hngalh khawh nakhnga dingah,
111
Pathian lamkaltu Johan kong hi tha tein kan hngalh hmasa a herh. Jesuh kong cu tha tein kan hngalh ko nain, Jesuh lam a rak sialpiaktu Johan kong cu kan hngal lo. Kan hngalh khawh nakhnga tlawmpal chim ka duh. Pathian Fapa, Jesuh Khrih kong Thawngtha cu hitihin a thawkning a si. Profet cauk chungah aa tial bantukin, Pathian nih ka tlangau cu na hmaiah ka thlah lai, a ti bantukin vancung kong Thawngtha hi Tipil petu Johan in a thok zungzal (Mark 1:1-2). Johan kong tha tein kan hngalh hnu lawnglawng ah Jesuh Khrih khamhnak kong Thawngtha kha fiang tein kan hngalh khawh lai i kan zumh khawh lai. Ram kip kong kan hngalh khawh nakhnga, vawleicung khuazakip ah kan chiahmi lamkaltu hna bia kan ngaih bantuk khi a si. Tipil petu Johan kong kha tha tein kan hngalh ahcun Pathian khamhnak kong zong kha tha tein kan theih khawh lai. Nihin zumtu tampi hna nih tipil petu Johan a biapitning kan hngalh lo caah zeitluk ngaihchiat awkdah a si. Pathian nih sullam ngei loin Johan kha a vun thlah lo. Cucaah,Thawngtha pali nih Jesuh khamhnak kong an chim hlanah tipil petu Johan kong an chim hmasa. Atu lio phungchimtu tampi hna nih Johan cu an philh cang. Jesuh Khrih zumhnak thawng lawngin khamhnak hmuh khawh a si tiah an cawnpiak hna. Annih an tuahmi taktak cu minung hi kan nun chung vialte misual kan si ti hngalhter i, hell ram ah donghter kha a si. Tipil petu Johan rian hngal loin Jesuh kha na zumh ahcun Khrihfa phung cu biaknak dang menmen bantuk ah a cang ko lai. Biatak kha na hngalh lo ahcun na sualnak chung khan zeitindah khamh na si khawh lai? Khamh na si kho lai lo. Khamhnak Thawngtha cu hngalh a fawimi a si lo. Mi tampi nih khamhnak cu vailamtahnak zumhnak thawngin a si tiah an
112
ruah. Zeicahtiah kan sualnak caah vailam cungah Jesuh a thi tiah an ti. Asinain Jesuh cungah sualnak a chiah a sinak biatak kha na hngalh lo ahcun vailamtahnak cung thihnak cu zum hmanh law khamhnak an pe kho lai lo. Cucaah, zeitindah Jesuh nih vawlei sualnak a laak i khamhnak cu zeitindah a tuah ti kha vawlei nih kan hngalh khawh nakhnga Pathian nih tipil petu Johan kha a vun thlah. Cubantuk cu kan hngalh ahcun, Pathian Fapa Jesuh Khrih nih kan sualnak vialte a lak dih timi kha kan hngalh ko lai. Tlanhnak biatak kong kha Johan nih fiang tein a kan chimh. Johan nih a chimmi tlanhnak kong hmanh kan zumh khawh lo ah, zeitindah Jesuh cu kan zumh khawh chinchin hnga? Jesuh kan hmu bal lo, nunphung le biaknak aa dangmi nih zeitindah Jehovah cu kan zumh khawh hnga? Vawlei cung biaknak dangdang a simi ah zeitindah Jesuh Khrih cu kan hngalh khawh? Jesuh cu Pathian Fapa taktak, vawlei sualnak a la i a kan khamhtu a si ti cu zeitindah kan hngalh khawh lai? Cucaah tlanhnak timi a hram aa thokning le Jesuh cu khamhtu a si ti kan hngalh khawh nakhnga BiakamHlun kha zoh kan hau. Hman tein kan zumh khawh nakhnga a hmaanmi hngalhnak kan herh.A hmaanmi hngalhnak kan ngeih lo ahcun zeihmanh kan tuah kho lai lo. Jesuh Khrih kha kan zumh i khamh kan si khawh nakhnga, Johan nih a chimmi le a tuahmi khamhnak Thawngtha kha kan hngalh a herh. Jesuh Khrih ah zumhnak tlamtling kan ngeih nakhnga, khamhnak kong biatak kha kan hngalh a herh. Cucaah Jesuh nih Biatak kha nan hngalh lai i, biatak nih cun an luatter hna lai, tiah a ti.
113
BAIBAL CHUNG LANGHTERNAK

Thawngtha pali hi zeiindah aa thok? Tipil petu Johan in
Khamhnak kong Baibal ah a langhning kan zoh lai. Tipil petu Johan cu ahodah a si? Zeicahdah mi vialte aiawhtu an ti? Zeicahdah a hnu bik Tlangbawi Ngan an ti. Zeitindah minung sualnak vialte Jesuh cungah a chiah timi le Jesuh nih kan sualnak vialte a la taktak maw, la lo timi vialte kha Thawngtha pali zoh in kan chim lai. Thawngtha pali hi Tipil petu Johan kong in an i thok dih. Johan 1:6 nih a biapi bikmi a kan chimh. Vawlei sualnak vialte kha aho nihdah Jesuh cungah a chiah tinak kong kha a kan cawnpiak.Pathian nih a lamkaltu Johan kha a run thlah i Johan nih cun mi kha ceunak kong cu a chimh hna. Mi vialte nih cu kong cu an hngalh i an zumh nakhnga annih chimh awkah i a rat cu a si, Johan 1:6-7. Mi vialte nih amah thawngin an zumh nakhnga amah nih ceunak kong cu a chimh hna, Ceunak cu Jesuh Khrih kha a si. A sullam cu Johan nih ceunak kong cu a chim i, amah thawng cun mi vialte nih Jesuh an zumh nakhnga tinak a si. Thawngtha Mathai kha tha tein zoh hna u sih. Cu caan ahcun Jesuh cu Galaliram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i, Keimah pei nangmah nih tipil pekawk ka si cu, ka sin i nangmah lehtam na rat, tiah a rak ti. Sihmanhselaw Jesuh nih cun, Atu cu hitihin si ko seh.Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung cun
114
a chuak. Van kha aa hung i Pathian Thlarau cu Thuro bantukin a rung zuang i a cung i aa fut kha a hmuh.Cun vancung in aw pakhat a rung thang i, Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, amah cungah hin ka lung a tling, tiah a ti. Mat 3:13-17. Johan chuahkehnak hi zeicahdah hngalh kan herh? Johan cu mi vialte Tlangbawi Ngan a si tiah Baibal nih a kan cawnpiak caah.
Johna nih Jesuh tipil nak a pek. Luke 1:7-8, ah Jesuh nih Johan sin tipil a innak thawng in khamhnak a ser ning cu kan hmuh. Luke 1:1-14, Mi tampi nih kan lak i thil a cangmi kong hi an thiam khawh chungin tial an rak i zuam cio. Cu an tialmi cu a hramthawk lio i an mit in a rak hmumi hna nih an kan chimhmi le hi bia a rak chimtu hna nih an rak chimning khan a si. Cucaah Bawipa, kei zong nih hi thil vialte hi a hramthawk tein, tha tein ka dothlat cikcek hnuah na sinah a tlai thliahmah in tial ah a tha tiah ka ruah. A chimh zong an in chimh len cangmi kong biatak kha a ningcang tein na hngalh khawh nakhnga, tiin hi ca hi kan kuat. Herod kha Judah siangpahrang asilioah, Abijah tlangbawi phu cungah a telmi tlangbawi pakhat a min Zekhariah an timi kha a rak um. A nupi min cu Elizabeth a si i amah zong cu tlangbawi hrinthlak a si ve.An pahnih in Pathian hmaiah nuncan tha in a nung i Bawipa Nawlbia vialte le phunglam vialte tlamtling tein a zulmi an si. Elizabeth cu a cin caah fa pakhat hmanh an ngei lo. An pahnih in an tar ngaingai cang. Ni khat cu Zekhariah kha, nifate a riantuannak ah a caan a hung phan ve i Pathian hmaiah khan tlangbawi rian cu a tuan. Tlangbawi
115
hna nih an zulhmi phungning i, biaktheng cung i rimhmui khangh awkah khan amah cu cawncawhfung zuh in an thim. Cucaah Bawipa Biakinn chungah khan a vung lut.Cu caan cu rimhmui khangh lio i mizapi Biakinn leng i thla an cam caan kha a si. A sinah Bawipa vancungmi pakhat a rung lang i rimhmui an khanghnak biaktheng orhlei kam ah khan a dir. Amah cu Zekhariah nih khan a hmuh tikah a lau i a thin a phang. Sihmanh selaw vancungmi nih cun a thawh i, Zekhariah, na thinphang hlah! Pathian nih na thlacamnak kha a theih i na nupi Elizabeth nih fapa an hrinpiak lai. A min ah Johan na sak lai. Amah cu a chuah tikah naa lawm hringhran lai i midang tampi zong an i lawm ngaingai ve lai. Jesuh zultu Luke nih Johan a chuahkehnak kha tlamtling tein a kan chimh. Bawipa a hngal lomi, nunphung dang sinak a ngeimi pa Theophilus kha Luke nih Thawngtha a cawnpiak. Cu bantukin, misual khamhtu Jesuh kong kha Luke nih a cawnpiak khawh nakhnga tipil petu Johan chuahkehnak kha tlamtling tein chim a herh tiah a ruah. Cucaah Luke 1:5-9 chungah hitihin a chim. Herod kha Judea Siangpahrang a si lioah, Abjah tlangbawi phu chungah aa telmi tlangbawi pakhat a min Zekhariah an timi kha a rak um. A nupi min cu Elizabeth a si i amah zong cu tlangbawi hrinthlak a si ve. An pahnih in Pathian hmaiah nuncan tha in a nung i Bawipa Nawlbia vialte le phunglam vialte tlamtling tein a zulmi an si. Elizabeth cu a cin caah fa pakhat hmanh an ngei lo. An pahnih in an tar ngaingai cang. Ni khat cu Zekhariah kha, nifate an riantuannak ah a caan a hung phan ve i Pathian hmaiah khan tlangbawi rian cu a tuan. Tlangbawi hna nih an zulhmi phungning in, biaktheng cung i rimhmui khangh awkah khan amah cu camcawhfung zuh in an thim. Cucaah Bawipa Biakinn chungah cun a vung lut. Zakhariah nih tlangbawi hna an zulhmi phungning in Pathian
116
rian a tuan lioah mah thil hi a cangmi a si. Zekhariah cu Aaron hrinthlak a si tiah Luke nih fiang tein a kan chimh. Zakhariah cu zeibantuk phu chungmi dah a si? Hihi a biapi ngaingaimi a si. Luke nih, A riantuannak ah a caan a hung phan ve i Pa thian hmaiah khan Pathian rian cu a tuan, tiah a ti. Luke nih Ze khariah kong kha thatein a theih caah khamhnakThawngtha kha fiang tein chim a timhtikah Zakhariah le Elizabeth in chim hram a thawk. Kannih cu Gentilemi, miphun dangdang kan si bantukin Jesuh khamhnak kong tha tein hrilhfiah kan si lo ahcun kan hngal kho lai lo. Tha tein zoh hmanh hna u sih. Tipil petu Johan cu Zekhariah le Aaron hrinthlak pakhat a simi Elizabeth nih an hrinmi a si. Zekhariah le Tipil petu Johan chuahkehnak kha kan zoh hna lai.
TIPIL PETU JOHAN CHUAHKEHNAK

Tipil petu Johan cu aho tefa dah a si? Tlangbawi Ngan, Aaron tefa
Tipil petu Johan chuahkehnak kan hngalh khawh nakhnga Biakam Hlun chung Chanrelnak pakhatnak 24:1-19 kha tha tein rel hna u sih. Aaron fapa hna an i thenning cu hi bangin a si. Aaron fapa hna Nadah, Abihud, Eleazar le Ithamar. Sihmanhselaw, Nabal le Abihud cu an pa hlanah an thi i fa an ngei lo. Cucaah Eleazer le Ithamar cu tlangbawi ah an cang. Eleazer fapa hna chung i
117
Zadok le Ithamar fapa hna chung i Ahimelek bawmhnak tlangin, David nih an rian tuan awkah a thiahning hna bantuk khan rian a phawt hna. Eleazer fapa hna lakah Ithamar fapa hna chung nakin mi upa an tam deuh caah Eleazer fapa hna chung cun innchungkhar hotu hleiruk an chiah hna i Ithamar fapa hna chungin pariat an chiah hna. Annih cu an dihlak in aa lo cioin, camcawhfung khiah in rian phawt an si. Zeicahtiah Elezer fapa hna Shemoiah, catialtu, nih khan, siangpahrang le bawi hna le tlangbawi Zadok le Abiathar fapa Ahimelek le tlangbawi hna le Levimi hna chungkhar hna hmaika ah khan, cazin ah a khumh hna. Eleazer caah khan innchungkhar pakhat cu thim a si i Ithamar caah khan pakhat thim a si ve. Camcawhfung hmasabik cu Jehoiarib chungah a tla, pahnihnak cu Jedaiah cungah a tla, pathumnak cu Harim cungah a tla, palinak cu Seorim cungah a tla, panganak cu Malkhjah cungah a tla, paruknak cu Mijamin cungah a tla, pasarihnak cu Hakkoz cungah a tla, pariatnak cu Abjah cungah a tla, pakuanak cu Jeshua cungah a tla, pahranak cu Shekh aniah cungah a tla, hleikhatnak cu Eliasbit cungah a tla, hleihnihnak cu Jakinn cungah a tla, hleithumnak cu Huppah cungah a tla, hleilinak cu Jeshebeab cungah a tla, hleinganak cu Bilgah cungah a tla, hleiruknak cu Immer cungah a tla, hleisarihnak cu Hezir cungah a tla, hleiriatnak cu Happiz-zez cungah a tla, hleikuanak cu Pethahiah cungah a tla, pakulnak cu Jehezkel cungah a tla i, kul khatnak cu Jakhin cungah a tla, kul hnihnak cu Gamul cungah a tla i kul thumnak cu Delaiah cungah a tla, kul linak cu Maaziah cungah a tla. Bawipa Israel Pathian nih nawl a pek bangin an pa Aaron nih an caah riantuan ningcang a rak chiahpiakmi hna ning khan, hi hna nih hin Bawipa inn chung i luh cu an riantuannak chung i thiahmi rian ah khan an i ngeih. Ahme 10 ah khan pasarihnak cu Hakkoz cungah a tla, pariatnak cu Abjah cungah a tla ti kan hmuh. Raithawinak
118
pek chanhnak kha tha tein an tuah khawh nakhnga David nih Aaron fale hna kha rian a pek hna. (Kan theih bantukin Pathian nih Moses cu a riantuantu ah a fehter i, a u pa Aaron tu cu Israelmi hna caah puan biakinn chung tlangbawi rian tuan dingah a thiah.) Levimi hna pawl cu tlangbawi hna le Aaron kut tangah khan rian an tuan. Aaron fale hna nih khan Pathian hmai raithawinak cu an tuah. David nih rian a thiah cio hna hlanah cun, tlangbawi Aaron tefa hna nih khan Aaron tefa hna raithawi caan a phak tik paohah aho caan dah a si lai tiah camcawhfung an rak zuk tawn. Cucaah an rak buai ngaingai tawn. Cucaah David nih an rian tuan awkah an thiahning hna bantuk khan rian a phawt hna. Aaron tupa ri thawk khan an i thenning (24) an um i pariatnak cu Abjah a si. Abjah tlangbawi phu chungah aa telmi tlangbawi pakhat a min Zekhariah an timi kha a rak um, tiah a ti. Cu a si caah tlangbawi Zekhariah cu Abjah tlangbawi phu chungah aa telmi a si i an pahnih in (Zakhariah le Abijah) Tlangbawi Ngan Aaron tefa an si. Abijah tlangbawi phu cungah aa telmi tlangbawi Zekhariah i fapa cu Tipil petu Johan cu a si. Chungkhat le rualchan thitumh an hmanning kha Baibal in kan theih khawh. Jacob le a nupi zong kha a nu leiin chungkhat an si kha kan theih.Cucaah chuahkehnak hngalh a biapi ngaingai. Abijah tlangbawi phu chungah a telmi tlangbawi a min Zakhariah, tiah a ti. Cucaah Zakhariah cu Aaron tefa a si kha a fiang ngaingai. Amah cu Tipil petu Johan i a pa kha a si. Cu nih cun Jesuh khamhnak Thawngtha, Johan riantuannak, le vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak, chim tikah a biapitter.
119
AARON FAPA HNA LAWNG NIH TLANGBAWI RIAN AN TUAN LAI

Mizeidah Biakam Hlun lioah Tlangbawi Ngan a si kho? Aaron le a tefa hna
Aaron fapa le hna nih tlangbawi rian an tuan kho lai tinak cu zei Baibal ahdah kan hmuh? Kan vun zoh lai. Number 20:22-29, Cun Kadesh in Israelmi hna cu an bu ningpi in an chuak i Hor Tlang kha an phan. Bawipa nih Moses le Aaron cu, Edom ramri ah a ummi Hor Tlang ah khan a chawnh hna i, Aaron cu a mi hna sinah pumh a si cang lai; Meribah ti ah khan ka Nawlbia nan ngaih lo caah, Israelmi hna ka pek laimi ram ah khan a lut lai lo. Aaron le a fapa Eleazer cu la hna law, Hor tlang ah hunpi hna law, Aaron cu a puan phoih law, a fapa Eleazer kha hruk; cun Aaron cu a mi hna sinah pumh a si cang lai i khika ah a thi lai, tiah a ti. Bawipa nih nawl a pek bangin Moses nih a tuah i mibu vialte mithmuh ah Hor Tlang ah cun an hung kai. Cun Moses nih Aaron cu a puan kha a phoih hna i a fapa Eleazer kha a hrukter hna. Khika ah tlangpar ah cun Aaron cu a thi. Cun Moses le Eleazer cu tlang cungin an rung tum. Mibu nih an dihlak in Aaron kha a thi cang ti an hngalh tikah, Israel innchungkhar vialte nihAaron cu ni sawm thum a zuun an ngaih. Exodus chungah Pathian Nawlbia nih Tlangbawi Ngan fapa hna nih an pale bantukin an cutzat tikah tlangbawi sinak kha tuanvo an lak lai, tiah a ti. Exodus 28:1-5, Na u Aaron le a fapa hna kha Israelmi chungin ka sinah ratpi hna, Aaron le a fapa Nadab, Abihu,
120
Elea zar le Ithamar cu ka tlangbawi rian a tuantu ding an si. Rumra le dawtnak a ngeih nakhnga na u Aaron caah cun thuam thing na ser lai. Keimah nih thiamnak ka pekmi hna zungthiam vialte he Aaron thuam cu ser hna law Aaron nih cun ka tlangbawi rian cu tuan seh. An ser hngami thuam cu hihi an si lai, tangbenh pakhat, angki thiang pakhat, puan pakhat, angki chung nawh tamhmi pakhat, lupawng pakhat le taisawm pakhat an si lai. Na u Aaron le a fapa hna nih khan ka tlangbawi rian cu an tuan khawh nakhnga thuam cu an serpiak hna lai. Zungthiam pawl nih cun cu thilthuam sernak ah cun sui le tuhmul in sermi, sendung a simi le a dummi le khumla hmangthia kha an hman hna lai. Tlangbawi rian kha mizeipaoh nih tuan khawh a si lo. Cucaah Pathian nih Aaron kha tlangbawi rian pek dingah Moses sinah nawl a pek. Exodus 29:1-9, Aaron le a fapa hna cu ka tlangbawi riantuan awk i nan thleidan hna tikah hitihin an tuah lai. Cawtum no pakhat le tuu kawng pahnih, do a tlami, kha nan lak hna lai i thilnu phulh lo changreu le chiti he sermi thilnu cawh lo changhlum le chiti huhmi thilnu cawh lo changper zong kha nan lak hna lai. Hi chang hi changvut dip in sermi an si lai. Bawm chungah nan khumh hna lai i cawtum le tuukawng kha nan thawi hna tikah a bawm ningin nan ka pek lai. Aaron le a fapa hna kha pumhnak thlam innka ah khan nan ratpi hna lai i khika ah an i khawlh lai.Cun Aaron cu a puan kha na phoih lai i angki kha na hruk lai, cun tlangbawi angaki khuhtu puanfual kha na aihter lai i tlangbawi angki kha na hrukter lai, cun tangbenh kha aa benh lai i taisawm kha aa somh lai. Lupawng kha na ponh lai i Pathian sin pekmi a si hngalhnak hmelchunhnak thiang kha a lupawng ah cun na tem chih lai. Cun thuh awk chiti kha na lak lai i a lu ah khan na toih lai i amah cu na thuh lai. A fapale kha na ratpi hna lai, angki kha na
121
aih hna lai i taisawm kha na somh hna lai, cun an lu ah luchin kha na chinh hna lai. Zungzal a hmunmi ka Nawlbia ningin annih cu tlangbawi an si lai. Aaron le a fapa hna na thianter hna ning cu hi bangin a si lai. Aaron le a fapa le hna kha taisawm kha na sawmh hna lai, cun an lu ah luchin kha na chinh hna lai. Zungzal a hmunmi ka Nawlbia ningin annih cu tlangbawi an si lai, Aaron le a fale hna cu na thianter hna lai. Pathian nih Aaron le a fapa le hna kha zungzal in tlangbawi rian an tuan lai, tiah a ti. Zungzal a hmunmi ka Nawlbia ningin annih cu tlangbawi an si lai, tiah Pathian nih a ti tikah hin Jesuh vawlei cung a rat hnu caan zong kha a si chih. Cucaah Luke nih Zakhariah cu tlangbawi ngan Aaron tefa a sinak kha tha tein a chim. Bawipa Biakinn ah Zechariah cu tlangbawi rian Pathian hmaiah a tuan lioah khan Bawipa vancungmi cu Zekhariah sinah khan a ra i Pathian nih na thlacamnak kha a theih i na nupi Elizabeth nih fapa an hrinpiak lai tiah a ti. Zekhariah nih Bawipa vancungmi cu a thawh i, Ka nupi cu a tar cang i zeitindah fapa cu a pawi khawh lai, tiah a ti. Zekhariah nih cun a zumh khawh lo caah, vancungmi nih cun, Na zumh lo caah holh kho loin na um lai i ka chimmi thil kha a tlin ni a phak hlan tiang bia pakhat hmanh na chim kho ti lai lo, tiah a ti. A caan a hung phak ah cun, Elizabeth cu nau a hung pawi i, cu hnu caan tlawmpal ah cun ngaknu thiang Mary zong cu nau a hun pawi ve. Hi thil pahnih hi Pathian nih kan khamhnak caah a timhtuahmi thil a si. Minung kan rawhralnak chungin a kan khamh naknga a salpa Johan le a fapa ngeihchun Jesuh kha Pathian nih hi vawlei cungah a vun thlah hna hrimhrim a herh. Curuangah Amah a zummi paoh nih khamhnak kan hmuh
122
khawh nakhnga le kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si nakhnga Johan nih tipilnak a pek.
PATHIAN ZOHKHENHNAK TAKTAK

Khamhnak rian caah Pathian nih Ahodah Jesuh hlanah khan a timhlamh? Tipil petu Johan
Ngaknu Thiang Mary nih a hrinmi fapa, Jesuh Khrih cu minung hna khamhtu a si. Johan hrin a rak sinak cu, Jesuh kha tipil a pek nak hnga le vawlei sualnak vialte Jesuh cungah a chiah nakhnga caah a si. Biakam Hlun le Thar i Pathian biakamnak a tlin khawh nakhnga, le remnak raithawinak ah tlangbawi Ngan tefa lawng nih a tuah khawh lai timi a hmaan khawh nakhnga le Jesuh khamhnak Thawngtha kan zumh i, hmaan tein kan chim khawh nakhnga ding caah Johan le Jesuh hi Pathian timhmi an si. Exodus chungah Pathian nih a Nawlbia le biakamnak kha Israelmi hna sinah a pek. Cu hna cu puan Biakinn raithawinak tuah tikah i hruai ningcang, tlangbawi hna i thuamhnak thilthuam, tlangbawi hna fapa le sinah tlangbawi sinak pakhat hnu pakhat i pekchanh ding hna kha an si. Aaron le a fapa hna cu zungzal a hmunmi Nawlbia ningin Tlangbawi Ngan sinak kha Pathian nih a pek hna. Curuangah Aaron tefa hna lawng tlangbawi ngan an si kho i raithawinak kha anmah lawng nih tuah khawh a si. Cucu zeitindah a si ti kha na hngal kho maw? Aaron tefa
123
hna tampi lakah khan tlangbawi Zekhariah le a nupi Elizabeth kha Pathian nih a thim hna. Zohhmanh, na hmaiah ka lamkaltu ka thlah, tiah Pathian nih a ti. Pathian nih Zakhariah cu, Na nupi Elizabeth nih fapa a hrin lai i a min ah Johan na sak lai, tiah a ti. Sihmanhselaw, Pathian bia cu a zumh khawh lo caah Johan a chuah tiang holh kho loin a um. Pathian bia bangin fapa cu an hrin. Israel phungning bangin hngakchia cu a pa min Zakhariah in kan auh lai tiah an ti. Luke 1:57-66 Elizabeth cu a nithla a hung tling i fapa te a hrin. Bawipa cu zeitluk indah a cungah a that ti kha a innpa hna le a rualchan hna nih an theih tikah amah tlukte cun an dihlakin an i lawm. Ngakchiate cu zarh khat a hung ti ah khin a cuarpar tan awkah an kalpi annih nih a pa min Zekhariah in ka auh lai, tiah an ti. Sihmanhselaw a nu nih khan, asilo, a min cu Johan a si lai, tiah a ti. Annih nih amah cu an thawh i, Nan sahlawh rualchan lakah cu min a ngeimi pakhat hmanh an um tung lo, tiah an ti. Cun a pa kha kut zaoh in an chonh i ngak chiapa kha amin zeidah sak na duh, tiah an hal. Zekhariah nih cun catialnak catlap a hal hna i, A min cu Johan a si tiah a tial. Cu cangka cun Zekhariah cu a holh kho than i Pathian kha a hun thangthat. A innpa hna cu an khuaruah a har i hi thil kong cu Judearam tlang cung vialte ah khan a thang dih. A theimi paoh kha an lung a suk hna i,Hifa hi zei ko dah a can te lai, ti ah an ti cio. Zeicahtiah Bawipa thawnnak cu a cung i a um kha a fiang ko. Elizabeth nih fapa a hrin ah hin Zakhariah cu a holh kho lo. Hngakchia te cu minsak a zat cang caah a pa min Zekhariah in kan auh lai tiah chungkhat pawl nih an ti.Sihmanhselaw, a nu nih khan, Asilo, a min cu Johan a si lai tiah a ti. Annih nih amah cu an thawh i, nan sahlawh nan rualchan lakah cu min a ngeimi pakhat hmanh an um tung lo, tiah an ti.
124
Hngakchia pa kha a min zeidah sak na duh tiah an hal tikah Zakhariah nih cun catialnak catlap a hal hna i, A min cu Johan a si lai tiah a tial. Cu nih cun rualchan le sahlawh kha an khuaruah a harter ngaingai hna. Cu cangka cun Zekhariah cu a holh kho than i Pathian kha a thangthat i Thiang Thlarau in a khat.Luke nih tipil petu Johan cu Za khariah fapa a si kha tha tein a kan chimh. Abjah tlangbawi phu chungah aa telmi tlangbawi pakhat a min Zekhariah an timi kha a rak um. Pathian zohkhenh nak thawngin Aaron tefa a simi Zakhariah nih mi vialte a aiawhtu Johan kha a hun hrin. Tipil petu Johan le Jesuh thawngin Pathian nih minung khamh nak ding a tlamtlinh. Johan le Jesuh nih an tuahmi khamhnak Thawngtha zumhnak thawngin kan sualnak chungin khamh kan si.
JESUH TIPIL INNAK

Zeicahdah Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek? Vawlei sualnak vialte a laak dih nakhnga.
Johan nih Jesuh cu Pathian Fapa, kan sualnak vialte a kalpitu a si tiah a ti. Amah cu Tipil petu Johan, Pathian salpa kan khamhnak kong a phuangtu a si. Misual khamhtu ka si tiah Pathian nih a ti lo tinak a si lo. Pathian cu a saltha le hna sinah aa langh i amah a khamh nak a hmumi hmangin bia a chim tawnmi a si.
125
Aaron ram cu a car i pangpar cu a uai, sihmanhselaw kan Pathian bia cu zungzal in a hmun. Cu can an in cu a za cang i atu cu an sualnak kha ka ngaihthiam cang hna, a ti tiah chim hna u. An sualnak ruangah a za in dan ka tat cang hna, (Isaiah 40:2-8), tiah Pathian nih a ti. Misual nan si ti lo, nan sualnak caah remnak ka tuah cang, nan sualnak kha kan ngaihthiam cang hna, tiah khamhnak Thawngtha kan sinah a au. Johan nih Jesuh cungah kan sualnak vialte a chiah dih cang ti tha tein kan hngalh ahcun kan sualnak vialte chung khan kan luat ko lai. A hmanung bik Biakam Hlun profet le Thawngtha pali nih Pathian salpa, Johan kong kha tha tein an kan chimh. Biakam Thar cu Johan chuahnak le Johan nih Jesuh cungah sual a chiahnak in aa thok. Zeicahdah Tipil petu Johan tiah kan kawh auh? Jesuh tipil a pek ruangah. Tipil innak a sullam cu zeidah a si? A cungah chiah, phum, vui, khawlhtawl tinak a si. Asiloah Biakam Hlun chung lu cung kut chuannak a sawh duhnak a si. Biakam Hlun chungah mi pakhat khat nih sualnak a tuah tikah sual thawinak thah dingmi dotla tuu, meheh cungah a kut a chuan lai i a sualnak kha a chiah hnuah raithawinak tuah a si lai, cu hnu lawngah a sualnak kha ngaihthiam a si. Lu cung kutchuan a sullam cu a cungah hei chiah tinak a si. Cucaah lu cung kut chuan le tipil innakcu aa khatmi a si ko nain an min tu aa dang. Jesuh tipil innak a sullam dihlak a si lai. Jesuh tipil innak um lo cun Pathian fehtermi chungah remnak ser ning lam dang a um ti lo. Biakam Hlun chungah nifate sualnak caah remnak an tuahning cu, sualnak a ngeimi nih a kut kha khanghthawinak i thah dingmi tuu, meheh cungah a chuan lai i a sualnak kha a chiah hnuah a hrom kha an a cik lai i a thi cu tlangbawi nih khanghthawinak biaktheng cung i tuu ki chung chiah dingah a vun put hna lai i khanghthawinak cu
126
an tuah lai. Cucu ni fate an sual thawinak cu a si. Zeitindah kum khat chung an sualnak caah sualthawinak an tuah ning a si? Tlangbawi Ngan Aaron nih Israelmi vialte hna caah raithawinak kha a tuah. Cucaah Johan cu Aaron tefa a si i Tlangbawi Ngan si dingah aa tlak. Pathian nih a biakam bangin a hnu bik tlangbawi ngan siding ah Johan cu a khaukhih. Jesuh a chuah khan Biakam Hlun cu a dih cang caah tipil petu Johan cu mi vialte kan aiawihtu le kan Tlangbawi Ngan a si. Biakam Hlun ah Aaron nih Israelmi vialte sualnak cu meheh nung cungah kut chuan in a chiah bantukin Biakam Thar ah cun tipil petu Johan nih vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah kutchuan in a chiah ve. A hmanung bik Biakam Hlun Tlangbawi Ngan le mi vialte aiawhtu a si bantukin vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah kut chuan in a chiatu a si. Johan nih kan sualnak vialte Jesuh cungah a chiah cang caah, Ti le Thlarau Thawngtha kan zumhnak thawngin khamh kan si. Pathian nih a rak timh cang bantukin misual mi hna khamh kan si nakhnga Jesuh cu tuufa ah a cang i khamhnak rian kha a tuan. Vawlei sualnak vialte ka cungah a chiatu cu a hnu bik profet le Tlangbawi Ngan a simi Johan hi a si, tiah Jesuh nih a kan chimh. Amah tein Jesuh nih cucu a tuah kho lo maw? Zeicahdah tipil petu Johan cu a herh? Jesuh chuah hlan thlaruk ah tipil petu a rak chuahnak a chan cu Biakam Hlun Pathian bia an tlin khawh nakhnga le Biakam Hlun tlinnak ca dingah a si. Jesuh cu Ngaknu Thiang Mary fapa a si i Johan cu a tar cangmi Elizabeth fapa a si. Hi thil vialte hna hi misual mi khamh kan si nakhnga Pathian khuakhannak le timhtuahnak an si. Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga Pathian nih Johan kha a vun thlah hmasa i a hnuah a Fapa Jesuh kha a hun tlanh. Johan cu mi vialte aiawhtu le a hnu bik tlangbawi riantuan dingah thlah a si.
127
NU HRIN VIALTE LAKAH ANGANBIK

Vawlei cungah a ngan bikmi ahodah a si? Tipil petu Johan Johan zultu pawl cu an kir tikah khan Jesuh nih Johan kong cu mizapi kha a chimh hna. Thetse ram i Johan sin i nan va kal ah khan zeidah hmuh nan i ruah? Thli nih a kuiter lengmangmi ram hnah maw? Zei set dah zoh awkah nan va kal? Puan dawhdawh in aa thuammi hna zoh awkah maw? Puan dawhdawh in a thuammi cu bawi inn ah pei an um tawn cu? Zei set dah hmuh nan i ruahchihmi cu a si, ka chim tuah u. Profet maw? Profet nakin biapi deuh a simi pei nan hmuh cang hi! Johan hi Cathiang nih, Hika ah hin ka lamkaltu cu a um ko, Amah cu nangmah lam sialtu dingah na hmaiah ka thlah lai, tiah Pathian nih a ti tiah a timi kha a si. Hihi i cinken hmanh u: nu chungin a chuakmi lakah vawlei cungah hin Johan tlukin a nganmi ahohmanh an um lo; sihmanhselaw vancung pennak chung i a ummi hna lak i a hme bik hmanh Johan nakin a ngan deuh. Johan nih a rat ri in nihin ni tiang vancung pennak hi tonghmang loin tuknak a ing i tonghmang loin khua a sami hna nih cun lak an timh, tiah a ti. Johan caan tiangah khan profet vialte hna le Moses phungbia nih vancung pennak kong hi an chim, cun cu bia cu nan zumh duh ahcun Johan hi Elijah kha a si i a ra lai tiah rak timi kha a si, Mat 11:7-14. Rul sivai ngei hna, nan sualnak kha i ngaihchih u, tiah a au lengmangmi Tipil petu Johan hmuh duh ah mi tampi kha these ram ah an kal. Jesuh nih, Zeikodah zoh awkah nan va kal? Puan dawhdawh in aa thuammi hna zoh awkah maw? Puan dawhdawh in aa thuammi hna cu siangpahrang hna inn
128
ah pei an um cu, tiah a ti hna. Johan lianhngannak kha Jesuh hrimhrim nih a chim. Zei ko dah zoh awkah nan va kal? Thli nih a kuiter lengmangmi ram hmanh zoh awkah maw? Puan dawhdawh in aa thuammi hna zoh awkah maw? Puan dawhdawh in aa thuammi hna cu Bawi inn ah pei an um tawn cu. Asinain amah cu siangpahrang nakin a ngan deuh, tiah Jesuh nih a ti. Puan dawhdawh in aa thuammi hna cu bawi inn ah pei an um tawn cu. Zeikodah zoh awkah nan va kal? Profet maw? profet nakin biapi deuh a simi pei nan hmuh cang hi. A hlan lioah cun siangpahrang hna nakin profet hi an rak ngan deuh. Tipil petu Johan hi siangpahrang le profet hna nakin a rak biapi deuh. Biakam Hlun profet vialte nakin a biapi deuh. A hmasa bik Tlangbawi Ngan Aaron nakin mi vialte aiawhtu, a hnu bik Tlangbawi Ngan a simi Johan kha a ngan deuh. Zeicahtiah Jesuh hrimhrim nih nu hrin vialte lakah Johan nak ngan deuh an um lo tiah a ti. Mi vialte aiawhtu cu ahodah a si? Jesuh chim loin ahodah vawlei cungah a ngan bik? Tipil petu Johan. Profet nakin biapi deuh a simi pei nan hmuh cang hi, zohhmanh u, hika ah hin ka lamkaltu cu a um ko. Amah cu nangmah lam sialtu dingah na hmaiah ka thlah lai, tiah Pathian nih a ti. Johan nih sualnak ral tuk ding a dih cang tiah a ti. Zohhmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! Hihi i cinken hmanh u: nu chungin a chuakmi lakah vawlei cungah hin Johan tlukin a nganmi ahohmanh an um lo, Mat 11:11. Nu chung chuak lakah Johan nak ngan deuh an um bal maw? Nu chungin a chuakmi ti nih a sawh duhmi cu zeidah a si? Vawlei cung minung vialte tinak a si. Adam dah ti lo cu, nu chungin a chuakmi kan si dih. Cu nu chungin a chuakmi vialte lakah Johan nak ngan deuh an um lo. Cucaah Tipil petu Johan
129
cu minung vialte hna ai awhtu, a hnu bik tlangbawi le profet a si. Biakam Hlun ah Aaron le a fale hna cu a zungzal tlangbawi riantuantu chungah Pathian nih a thimmi hna le a fehtermi hna an si. An sualnak vialte kha Aaron le a fale hna thawngin tawl awk a si timi kha Pathian tinhmi a si. Levimi chungin minung pakhat khat nih sual thianhnak tuah tim sehlaw amah tu a thi hnga. Levimi nih an tuah khawh tawk cu, biaktheng cung khangh dingmi thing rak khawmh, savun rak hawh, saril rak tawl, le sa thau rak thim hna kha an si. Levimi hna nih khan tlangbawi tuah dingmi rian kha tuah khawhnak nawl an ngei lo. An tuah ahcun an thi lai. Cucu Pathian Nawlbia a si. Ahohmanh nih Pathian Nawlbia cu lonh khawh a si lo. Vawlei cungah Johan nak nganmi ahomanh an chuak rih lo. Johan hi a ngan bik a si. Johan nih a rat ri in nihin ni tiang vancung pennak hi tong hmang loin tuknak a ing i tonghmang loin khua a sami hna nih cun lak an timh. Minung tlanhnak cu Johan nih Jesuh tipil a pek ri khan a tlam a tling i Jesuh a zummi paoh cu vancung pennak chungah an lut lai. Zeicahtiah mi dingmi ah pom an si. Zekhariah nih a fapa Johan kongah a chimmi kan zoh rih lai.
JOHAN PA ZEKHARIAH CHIMMI

Zekhariah nih a fapa kong ah zeidah a rak chim chung? A mi hna nih khamhnak an hmuhnak lai Bawipa lam kha a sialpiak lai ti a si.
130
Luke 1:67-80 A pa Zekhariah cu Thiang Thlarau in a khat i, Pathian bia kha a chim: Bawipa Israel Pathian cu thangthat u sih. A mi hna bawmh awkah a ra cang i a luatter cang hna. Kan caah a thawngmi khamhtu kha a chuahter cang. Amah cu a sal David tefa kha a si. Hlanliopi ah a profet thiang hna sinin, kan ral hna kut chungin le kanmah a kan huatu vialte hna sin khan, khamh awkah bia a kan kam. Kan pupa hna cu, nan cungah zaangfahnak an ngei lai, a ti hna i a thiangmi a biakamnak kha ka philh lo, tiah a ti hna. Kan ral hna kut chungin luatter awkah le amah cu tihnak um loin a rian kan tuan nakhnga, kan pu Abraham sinah chiatser in bia aa kam i cucu kan nun chung vialte, amah hmaiah thianghlim le ding tein kan um nakhnga caah a si. Nang, ka fa, nangmah hi Cung Nung Bik Pathian profet tiah ti na si lai. Amah lam kha rak sersiampiak awkah Bawipa hmaiah cun na rak kal chung lai. A mi hna kha, nan sual ngaihthiam nan sinak thawngin khamhnak nan hmuh lai, tiah na chimh hna lai. Zeicahtiah kan Pathian cu zaangfah thiammi le mi nunnem a si. Khamhnak khuaceu tha cu kan cungah a tlunter lai i thihnak thladem mui lak i a ummi hna kha vancung in a vun ceuh hna lai. Kannih cu daihnak lam ah a kan hruai lai, tiah a ti. Ngakchia cu a hong thang i thlarau in a thawngmi a si, Israelmi zapi sinah a hun i langh hlantiang these ram ah cun a um. Zekhariah nih thil pahnih a chimchungmi a um: Mi vialte siangpahrang a chuak. Ahme 68 in 73 tiang, Pathian nih Abraham sinah chiatser in biakamnak a tuahmi a philh lo caah a mi hna an ral kut chungin khamh an si nakhnga Ngaknu Thiang Mary nih Jesuh a hrin. Ahme 74, Kan ral hna kut chungin luatter awkah, Amah cu tihnak um loin a rian kan tuan lai, Hihi Abraham le Israelmi hna sinah Pathian nih biakamnak a rak tuahmi a kan theihtertu a si. Amah cu tihnak um loin a rian kan tuan nakhnga, tiah a
131
ti. Ahme 76 ah cun a Fapa kong kha hitihin a chim; Nang, ka fa, nangmah hi cungnung Bik Pathian profet tiah ti na si lai, Amah lam kha rak sersiam chung awkah Bawipa hmaiah cun na rak kal chung lai. A mi hna kha, nan sual ngaihthiam nan sinak thawngin khamhnak nan hmu lai, tiah na chimh hna lai. Zeicahtiah, kan Pathian cu zaangfah thiammi le mi nunnem a si. Khamhnak khuaceu tha cu kan cungah a tlunter lai i thihnak thladem mui lak i a ummi hna kha vancung in a vun ceuh hna lai. Kannih cu daihnak lamah a kan hruai lai, tiah a ti. Hika ah A mi hna kha, nan sual ngaihthiam nan si thawngin khamhnak nan hmu lai, tiah a ti. Aho thawngin dah khamh nak cu an hmuh lai tiah a ti? Tipil petu Johan thawngin. Cucu na hmu kho maw? Jesuh cu Pathian Fapa vawlei sualnak vialte a kalpitu a si timi kha Pathian bia bangin Tipil petu Johan thawngin kan hngalh khawh. Pathian Fapa Jesuh Khrih kong cu hitihin aa thawkning a si. Profet Isaiah nih; Pathian nih ka Thlarau cu na hmaiah ka thlah lai i na lam kha an sialpiak lai, a ti bantuk le cun mi pakhat kha ramlak ah a au i Bawipa lam kha rak remh tuah u, A kalnak ding lam kha ding tein rak ser u a ti bantuk kha a si taktak. Cucaah Johan cu ramlak ah khan a hung chuak i mi kha tipilnak a pek hna i phung kha a chimh hna. Nan lung i thleng u law tipilnak kha ing tuah u, cun Pathian nih nan sualnak kha an ngaihthiam hna lai, tiah a ti hna. Judearam le Jerusalem khua i a ummi hna nih khan amah cu an fuh luaimai i an sualnak kha an i phuang i Jordan tiva ah khan tipilnak kha a pek hna, Mark 1:1-5. Gentile siasal biaknak khan an i mer hna i Johan nih tipilnak a pek hna. Asinain Johan nih Pathian sin nan i mer nakhnga tiin tipilnak kan pek hna. Asinain a ra dingmi Pathian Fapa cu nan sualnak vialte a cungah chiah a sinak lai tipilnak ka pek lai.
132
Tipilnak kan pek hna bantukin cucu nan zumh a si ahcun Biakam Hlun chungah kutchuan in sualnak cu meheh nung cungah chiah a si bantukin na sualnak vialte zong Jesuh cungah chiah a si lai, tiah a ti hna. Jesuh Jordan tiva tipil innak nih a sawh duh taktakmi cu thihnak tiva ah tipil in tinak a si. Ruak thlahnak ah kan sak tawnmi cu, Tu hnuah khuatha ah timi hla bia bang khin kan thih tikah, Jordan tiva kan tan lai. Jordan tiva cu thihnak tiva a si.Cu thihnak tiva ahcun Jesuh cu tipilnak pek a si.
KAN SUALNAK A KALPITU TIPIL INNAK

Biakam Thar chungah lu cung kutchuannak cu zeidah a si? Jesuh tipil innak
Mat. 3:13-17, Cu caan ah cun Jesuh cu Galileram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal. Sihmanh sehlaw Johan nih cun a rak al i, keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, ka sin i nangmah lehtuk na rat tiah a ti. Sihmanh sehlaw Jesuh nih cun, Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung cun a chuak. Van kha aa hung i Pathian Thlarau cu thuro bantu kin a rung zuang i a cung aa fut kha a hmuh. Cun vancung in aw pakhat a rung thang i, Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, Amah cungah hin ka lung a tling, tiah a ti. Jesuh cu Jordan tiva ah khan a va kal i Johan nih tipilnak a
133
rak pek. Tipilnak ka pe Keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, nangmah leh tuk ka sinah na rat? tiah a ti. Van Tlangbawi Ngan le Vawlei Tlangbawi Ngan kha hmunkhat teah an i tong. Hebru cauk nih a chim bangin Melkhizidek tlangbawi sining in Jesuh Khrih cu a zungzal in Tlangbawi Ngan a si. Chuahkehnak a ngei lo. Aaron tefa zong a si lo i aho tefa hmanh a si lo. Amah cu a kan sertu Pathian Fapa a si. Amah cu amah a si ko. Chuahkehnak a ngei lo. Asinain vancung sunparnak vialte kha kal takin a mi hna khamh awkah hi vawlei cungah a ra. Satan hlenthawinak chungah harsatnak a tongmi hna misual mi hna khamh dingah hi vawlei ah a tum. Cu pinah, Johan nih tipilnak a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha aa lak dih. Sihmanh sehlaw Jesuh nih cun, Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla ve. Atu cu hitihin si ko seh. Si ko seh! Jesuh nih mi vialte aiawhtu kha, Hitihin si ko seh, a ti i, a hmaiah khan a lu a khun. Biakam Hlun chungah Pathian sin raithawinak tuah paoh ah misual pa a si lo ah tlangbawi nih a kut kha meheh nung lu cungah a chuan i a sualnak kha a cungah chiah a si. Lu cung kutchuan ti sullam cu, hei chiah, hei pek tinak, a si. Tipilpetu Johan nih Jesuh tipil a peknak kha Biakam Hlun chung lu cung kut chuannak he pehtlaihnak a ngei maw? Pehtlaihnak a ngei, A cungah chiah, Vui tawl ti le raithawi ti hna hi aa khatmi an si. Biakam Hlun hi a thlaam lawng a si i Biakam Thar hi a taktak cu a si. Biakam hlun ah cun, misual pa nih a kut khatuu nung cungah a chuan lai i tuu nung cungah a sualnak cu a chiah lai i, a sualnak caah tuu cu a thi lai. A thih tikah tuu cu vui a si. Tuu cungah kut a chuantu pa sualnak tu nih khan a theihpi! Tuu cungah a
134
sualnak a chiagtu pa sualnak cu a thiang ko hnga lo maw? Tahchunhnak ah pawvuah hi sualnak kan ti lai i, microphone hi tuu kan ti lai. Mirophone cungah pavuah ka chiah i cu cungah ka kut ka chuan. Cuticun ka kut hi microphone cungah ka chuan tikah sualnak cu microphone, cungah ka chiah dih. Cucu siseh tiah Pathian hrimhrim nih a rak timhtuahmi a si. Na kut kha a cungah chuang, ti a si. Sualnak chungin khamh a sinak dingah mi pakhatkhat nih kut chuan a herh cu hnu lawngah a sualnak a thiang lai. Jesuh tipilinnak nih a sawh duh taktak mi cu tawlnak, vuinak le sualnak a cungah chiah tinak a si.
Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh timi nih hin zeidah a sawh duh? Jesuh cungah sualnak vialte chiahnak thawngin sualnak vialte tawl tinak a si.
Vawlei sualnak vialte lak dingin Jesuh tipil a in tikah hin sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah a si taktak maw? Vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah a si i mi vialte tlanh kan si. Biakam Hlun chung raithawi ning he khan aa khat. Jesuh cu vawlei cungah a ra i, tipil a in lai ah Jordan tiva ah hitihin a chim. Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a ti. Mat. 3:15. Tipil in ding ka si ko tiah Jesuh nih a ti. A tipil innak thawngin Pathian nih tuah awk a si a timi paoh tuah cu a hmaanmi a si ko. Tuah awk timi paoh ti sullam cu Ahmaan bikmi le a
135
rem bikmi tinak a si. Cucaah cun tuah ding timi paoh kha cu an tuah awk a si ko. A sullam cu Johan nih Jesuh tipilnak a pekmi kha ahmaanmi a si ko. Cucu sualnak vialte a cungah chiah a si khawh nakhnga caah a si. Jesuh tipil innak, raithawinak le kan zumhnak thawngin Pathian nih khamhnak a kan pek Mi vialte hi kan sualnak ruangah Satan nih a kan temtawn i harsatnak tampi kan ngei. Cucaah nang cu mi vialte aiawhtu na si caah mi vialte nih an sualnak chungin ngaihthiamnak an hmuh khawh naklai tipilnak na ka pek a herh ko. Cu hnu lawngah cun khamhnak riantuannakcu a tlam a tling lai, tiah Jesuh nih Johan cu a ti. Ka theihthiam, tiah Johan nih a ti i tipilnak cu a pek. Johan nih a kut cu Jesuh cungah cun a chuan. Jesuh cu kan sualnak vialte a kan tawlpiaktu le a kan khamhtu a si. A kan tlanhnak le khamhnak kan zumhnakthawngin kannih cu khamh kan si. Cucu na zum kho maw? Mi vialte aiawhtu Johan nih Jesuh tipilnak a pek hnuah Jesuh nih a tuahmi cu mi vialte sualnak kha a cungah i phurh in kum thum le cheu chung hi vawlei ah Thawngtha chim kha a si. A sual lioah an tlaihmi nu kha Jesuh nih, Kei zong nih sual kan phaw e lo, tiah a ti. Zeicahdah sual kan phaw ve lo tiah a ti tiah cun a sualnak vialte kha Jesuh nih aa lak dih cang i cu sualnak ruangah cun vailamtahnak cungah thi ding a si caah a si. Gethsemane timi hmun i thla a cam ah khan kan Pa hi hrai hi ka lakpiak tiah voi thum thla a cam asinain a rauh hlanah, Keimah duhning si hlah seh, nangmah duhning si ko seh, tiah a ti than.
136
ZOHMANH U, PATHIAN TUFA VAWLEI SUALNAK A KALPITU KHI!

Sualnak zeizatdah Jesuh nih a kalpi? Vawlei sualnak dihlak A thaizing ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak hmuh i, Zohhmanh u, Pathian tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! tiah a ti. Johan 1:29. Johan nih tipil a pek a thaizing ah Jesuh kha a sin i a rat kha a hmuh tikah, Zohmanh u, Pathian tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! tiah mizapi kha a chimh hna. Pathian Fapa Jesuh cu hi vawlei ah a ra i, vawlei sualnak vialte kha a lak dih. Tipil petu Johan nih a chim thanmi cu, (Jn. 1:35-36) A thaizing ah Jesuh cu aa chawk i cu lioah cun Johan le a zultu pahnih nih an dirnak khan an hmuh than. Johan nih cun a hei zoh i, Pathian tufa khi zohmanh u, tiah a ti. Pathian tufa ti a sullam cu Biakam Hlun Israelmi hna sualnak caah a hmaanmi a dikmi raithawinak tuahtu tinak a si. Nangmah le keimah caah Pathian Fapa cu hi vawlei ah a ra i kan sualnak vialte, vawlei ser hramthokin a dongh tiang sualnak, kan i chuahpimi sualnak, le kan tuahmi sualnak dihlak, kan thin tawinak le palhnak vialte kha a lak dih. Tipil a innak le vailam tahnak cung a thisen thawngin kannih vialte a kan khamh cang. Jesuh nih kan sualnak vialte a lak dih i khamhnak a kan pek kha na thei cang maw? Vawlei sualnak vialte a kalpitu Pat hian tufa, tiah kan Bible nih a ti. Jesuh chuah hlan chan paoh kha BC tiah kawh a si i a chuah hnu paoh kha AD tiah kawh a si. Jesuh cu AD pakhat ah a
137
chuak i AD 30 ah vawlei sualnak vialte kha a lak dih. A luanciami kum 2000 hrawngah khan Jesuh cu hi vawlei ah kan sualnak vialte lak dingin a ra kan ti ko lai. AD 30 ah tipil petu Johan nih tipilnak a pek i, a thaizing ah Johan nih Zohhmanh u, Pathian tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! tiah a ti. Zohhmanh u kan sualnak vialte a kalpitu Jesuh kha zum u, amah cu Pathian tufa, kan sualnak vialte chungin a kan khamhtu a si tiah Johan nih mizapi kha a chimh hna. Kan sualnak vialte kha Jesuh nih a lak dih caah sual ral doh ding kan ngei ti lo. Kan sualnak vialte Pathian tufa nih a kalpi dih caah sualnak kan ngei ti lo. Na sualnak le ka sualnak vialte Jesuh nih a kalpi dih cang tiah Johan nih a kan chimh. Johan nih cun mi kha ceunak kong cu a chimh hna. Mi vialte nih cun cu kong cu an theih i an zumhnak hnga annih chimh awk i a rat cu a si, Johan 1:7. Jesuh nih kan sualnak a kalpinak kong hi Johan nih chim loin um sehlaw kan hngal kho hnga maw? Bible nih a kan chimh lengmangmi cu Jesuh cu kan caah a thi ti a si. Johan nih a chim vemi cu Jesuh nih kan sualnak vialte a kalpi dih ti a si.
Vawlei sualnak cu zeizat riamruam dah a si? Vawlei thok ka in caan dongh tiang mi vialte sualnak
Mi tampi nih cun Jesuh a thih hnuah an chim nain Johan nih cun Jesuh a nun lio hrimhrim ah, Vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a rak chim. Jesuh zultu hna zong nih Jesuh khamhnak Thawngtha cu an rak chim. Jesuh nih kan sualnak a kalpi i amah cu kan khamhtu a si tiah an rak aupi. Jesuh nih kum 30 asilioah vawlei sualnak vialte a rak i kalpi
138
dih. Atu kum 100 na tling rih lo. A hmaan ko lo maw? A tanglei hmanthlak hi kan fian khawh nakhnga zoh hna u sih. Adam Abraham Jesuh tipil innak Atu lio Caan dongh Ni 4000B.C 2000B.C 30A.D 2000A.D ?A.D Vawlei sualnak dihlak Minung nih sualnak an ngeih kha Jesuh a rat hlan kum thongli (4000) ti hna u sih, Atu hi Jesuh a ratnak in kum 2000 hrawng a si. Zei can vawlei a hmun rih lai kan hngal lo. Asinain a dongh caan cu a phan te lai. Kei cu Alfa le Omega ka si, hmasa bik le hnanung bik ka si, hramthawknak le donghnak ka si, (Bia. 22: 13) tiah Jesuh nih a ti. Caan donghnak cu a um hrimhrim lai. Kannih hi caan par leiah a ummi kan si. A thih hlan kum 3, AD 30 lioah khan Jesuh nih kan sualnak vialte kha a kalpi dih cang. Pathian tufa, vawlei sualnak a kalpitu khi. Na sualnak ka sualnak le vawlei sualnak vialte kha Jesuh nih a kalpi dih. A luancia kum 2000 lioah khan Jesuh nih kan sualnak vialte a lak dih, a kalpi dih cang. Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi, Na sualnak, ka sualnak, vawlei sualnak dihlak kha aa lak dih cang. Jesuh chuah hnupi ah a ummi kan si. Jesuh nih kan sualnak a lak 2000 hnuah a nungmi kan si. Nihin tiang kan nung i sualnak kha kan tuah. Jesuh cu Pathian tuufa, Vawlei sualnak vialte a kalpitu a si. Hrin kan si bakin hi vawlei cungah nun hram kan i thawk. Hrin kan si bak khan sualnak kan tuah maw tuah hlah? Sualnak kan tuah. Kum hra kan si tiangah sualnak kan tuah maw? Kan tuah. Asiah cu sualnak hna cu Jesuh cungah chiah an si lo maw? Chiah an si. Sualnak vialte a cungah chiah a si caah Jesuh cu kan khamhtu a si. Kan sualnak kha a cungah
139
chiah sihlah sehlaw, zeitindah kan khamhtu cu a si khawh hnga? Sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah an si. Kum 11 in kum 20 karlak ah sualnak kan tuah maw tuah hlah? Kan tuah rilmal. Kan lungthin in sualnak kan tuah, tuah sernak hrimhrim in sualnak kan tuah. Sualnak tuah cu kan thiam ngaingai. Sualnak tuah lo dingin tha tein cawnpiak kan si nain fawizang tein sualnak kan tuah thiamthiam. Cu sualnak vialte hna cu Jesuh cungah chiah a si tiah Pathian nih a kan chimh. Kan sining kha a theih dih caah a hlankan in sualnak vialte cu Jesuh cungah a chiah dih. Zeican saudah kan nun lai? Tan riat a ritmi mawtaw cungah kan sualnak cu khinh u sihlaw a phur kho hnga lo, mawtaw zakhat tluk a hau hnga. Kan nun chungah sualnak zeizat dah kan tuah kha tha tein ruat hmanh. Cu sualnak vialte hna cu vawlei sualnak an si ko lo maw? An si ko. Kum 20 le 30 karlak zongah sualnak kan tuah ko. Kan nunchung sualnak kan tuah. Cu vialte sualnak hna cu vawlei sualnak chungah khan an i tel dih.
MINUNG KHAMHTU, JESUH KHRIH

Sualnak zeizatdah Jesuh nih a kalpi? A kan hringsortu sualnak dihlak, kan sualnak dihlak, kan tefa sualnak dihlak, vawlei caan dongh tiang sualnak dihlak, vawlei sualnak dihlak
140
Cu sualnak vialte cu ka tawl dih cang tiah Jesuh nih a ti. Tipilnak ka pe tiah amah le amah kha Jesuh nih a ti khawh lo caah mi vialte aiawhtu ah thimmi Johan kha a hmaiah Pathian nih a rak thlah. A min ah Khuaruahhar fim chimtu, A thawngmi Pathian a simi nih a fimnak in mi vialte aiawhtu Johan kha a vunthlah hmasa hnuah a Fapa Jesuh kha a vun thlah i minung sinak aa lak hnuah kan sualnak vialte kha Johan tipil peknak thawngin a lak dih, a kalpi dih. Cucu khuaruahhar khamhnak a si ko lo maw? Khuaruahhar a si ko lo maw? Johan nih tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte a tawl dih cang i, vailamtah i thihnak a tuarnak thawngin kan sualnak vialte chungin a kan khamh cang. Kan zapi a kan tlanh dih. Kum 20 in 100 karlak na sualnak vialte le na fale sualnak vialte kha Jesuh nih a tawl dih cang. Amah cu Jesuh Khrih, mi vialte khamhtu a si. Pathian timhtuahnak le tipil petu Johan nih kan sualnak vialte Jesuh cungah a chiahnak thawngin le Jesuh zumhnak thawngin khamh kan si. Misual kan si ti maw? Kan sualnak kha Jesuh cungah chiah a si maw? Kan sualnak vialte kha Jesuh nih a kalpi dih cang caah misual kan si ti lo. Aho nihdah vawlei cungah sualnak a um a ti khawh ti lai? Jesuh nih vawlei sualnak vialte a lak dih cang i a kalpi dih cang. Misual kan si ti lo. Kan sual te lai dingmi zong kha a theih i a kalpi dih. Mizeimaw cu kum 50 kan tling rih hna lo, kan chan chancheu hmanh a si rih lo nain kanmah kong kha a nung zungzal mi chim in kan chim tawn. Mi tampi cu hnahnawknak tampi a ngeimi kan si men lai. Tahchunhnak ah a chan chancheu lawng a nung ti cu nazi 12 chung lawng a nungmi khi hei si seh. (ni khat ah nazi 24 chung a nungmi cu chan tlingin a nung ti a si hnga. Chim duhnak cu kum 100 a nung dingmi kha kum 50 ah thih ahcun chan cheu lawng a nung a si i, kum 100 a nun ahcun chan tling nung a si hnga).
141
Cu ngai cu! Ngaih cawk loin bia a kan chim huamtu ka tong hna, um na thei maw ... An chancheu nazi 12 lawng an nung nain dong loin bia an chim. Kan Khuazing zei ruiang ahdah na ka thih ter, 12 lawng an nung ko nain chiatserh nak bia tampi an chin. Zanlei nazi 7, 8 hrawngah zanlei nitlak hnu ceu a ton caah, caan rau lo teah thihnak nih a phanh. A cheu cu nazi 20, 21 chung an nung i a cheu cu chan tling nazi 24 chung an nung ve. An nun chung vialte an thil tonmi kha an kan chimh tikah kan caah zeibantuk dah an si hnga? Kum 70, 80 kan nun caah kan caah zeihmanhlo bantuk an si ko lai. Ka nihter hlah, kan ti men ko hna lai. Pathian cu zungzal a nungmi a si. Hramthok le donghnak zong kha amah nih a khanmi le a tuahmi an si. Zungzal a nun caah a zungzal caan chungah khan a nung tinak a si. Zungzal nunnak mit in kannih kha a kan zoh. Jesuh nih vawlei sualnak vialte kha a lak i, vailamtahnak cungah a dih cang, a ti hnuah thihnak a tuar. Ni thum hnuah a tho than, zungzal a hmunmi Pa orhlei kamah a thu i kan nih vialte kha a kan hmuh. Ka nun chung caan tawite lawng a si ko nain ka sualnak a tam tuk, sualnak tam tuk ka tuah caah ka sualnak vialte ngeihthiam khawh a si hnga maw? tiah mi pakhat khat nih a ruat ko lai. Asinain Pathian nih, Ka nihter hlah u, a ti. Nihin tiang na sualnak chung lawnglawng khan kan khamh loh, An hrinsortu hna sualnak dihlak, na tefa hna sualnak dihlak vialte chungin kan khamh cang, tiah a ti. Cucu na zum kho maw? Zum law, a man loin pekmi khamhnak cu na hmuh lai i vancung pennak chungah na lut lai. Kan ruahnak kha zum hlah u, Pathian bia tu kha zum deuh u sih. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh
142
Pa thian nih tuah awk a si a timi paoh cu vawlei sualnak a kalpitu Pa thian tufa cungah khan a tling cang. Jesuh nih vawlei sualnak vialte aa lak maw? Aa lak dih.
Vailamtahnak cungah Jesuh chimmi bia kha zeidah a si? Aa lim cang
Jesuh Khrih nih vawlei sualnak vialte kha a lak i, Pontuis Pilate biaceihnak zungah thi dingin bia an ceih hnuah vailamtahnak cungah an thah. A vailamtahnak kha amah nih a put i, Luruh hmun an timi kha an phan (Hebru holh cun Colgotha ti a si). Cuka ah cun vailam cungah khan an khenh chih. Midang pa hnih zong a kehlei ah pakhat a orhlei ah pakhat, an tah ve hna i Jesuh cu an karlak ah a um. Pilate nih ca pakhat a tial i vailam tahnak cungah cun a tar. A tialmi cu NAZARETH KHUAMI JESUH JUDAH SIANG PAHRANG ti a si. Jesuh vailam i an tahnak hmun cu khuapi khan a hlat lo caah cucu Judahmi tampi nih an rel. A ca cu Hebru holh le Latin holh le Grik holh in a tial, Jn. 19:17-20. Vailam an tah hnuah zeidah a cang ti kha kan zoh hmanh lai. Atu cu zeizong vialte kha a tling dih cang ti kha Jesuh nih cun a hngalh i Cathiang nih a rak chimmi tlinternak caah khan, Ka ti a hal tiah a ti. Cuka ah cun mitsur zu thor an chiahnak umpu pakhat a um i zu thor chungah cun puanchia kha an vun hnim hnuah feipar ah an temh i Jesuh cu an hun tuh. Jesuh nih mitsur zu thor cu a vun dawp i Aa lim cang tiah a ti. Cun a lu a khun i a thi. Johan 19:28-30. Baibal nih a chim bangin Jesuh
143
nih kan sualnak vialte kha a kalpi dih. Mitsur zu thor cu a dawp hnuah, Aa lim cang, tiah Jesuh nih a ti.Cun a lu a khun i a thi. Ni thum hnuah thihnak in a tho than i vancung ah a kai. Hebru 10:1-9 A taktak le a ngaingai a simi thil kha Judah phung nih hin tling ngaingai le hmaan ngaingai in a langhter kho lo. A ra dingmi thil tha muithlam ceo a rak si. An tuah tawnmi raithawinak kha kum fate in tuah lengmang a si ko. Cucaah cun zeitindah hi Nawlbia nih hin, Pathian a biami hna cu, cu raithawinak an tuahmi thawng cun mithiang ah a ser khawh hna lai? Pathian a biami hna kha an sualnak thenhpiak rak si taktak hna sehlaw, kan sual tiah i phuhrunnak an ngei ti hnga lo i raithawinak vialte kha an rak ngol cang hnga. Sihmanhsehlaw raithawinak nih khan, an sualnak tu kha, kum fate in a hngalhter lengmang hna. Zeitintiah cawtum thi le meheh thi nih cun sualnak kha a hlo kho taktak bal lo. Cucaah Khrih nih vawlei i a rung tum lai ah khan Pathian cu a thawh i, Raithawinak le a pekchanhmi thil cu na duhmi an si lo, sihmanhsehlaw keimah caah taksa pum kha na ka timhpiak cang. Biaktheng cungah a pumning in khanghmi sa cu na lawmhmi a si lo, sual thenhnak ca i thawimi sa zong na lawmhmi a si lo. Cucaah ka thawh i, Nawlbia cauk chungah aa tial bantukin, Pathian nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra ka ti, a ti. A hmasa bikah, Raithawinak siseh, pekchanhmi thil siseh, biaktheng cungah khanghmi saram si hna seh, sual thenhnak caah tuahmi raithawinak si hna seh, na duhmi an si lo i na lawmhmi zong an si lo a ti. Hi raithawinak vialte hi Nawlbia ningin tuah an si ko nain hitihin a ti. Cun a thawh than i, Pathian nangmah nih tuahseh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra, a ti. Cuticun Pathian nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak khan a thlen hna.
144
ZUNGZAL TLANHNAK
Jesuh kan zumh hnu nifate kan sualnak kha zeitindah kan tuah lai? Tipil a innak thawngin Jesuh nih kan sualnak vialte kha a thenh cang ti kha kan zumh, lai.
A taktak ahcun, Nawlbia cu a ra dingmi thil tha muithlam ceo a rak si. Biakam Hlun raithawinak (meheh le tuu) nih a rak hmuhsak chungmi cu Jesuh vawlei ah a rat nak lai i kan sualnak vialte a lak dih lai nak le thihnak a in lainak kong kha a si. Cu raithawinak, thihnak cu Biakam Hlun chung David, Abraham le a dang tampi nih an rak theih i an rak zumh cang. Messiah, Khrih (Khrih ti sullam cu Khamhtu tinak a si) a ra lai i kan sualnak vialte a kan tawlpiak lai ti kha an zumh. Tlanhnak kha an zumh i, an zumhnak thawngin khamh an si. Nawlbia cu a ra dingmi thil tha muithlam ceo a rak si. Nitin, kumtin sualnak caah raithawinak le pekchanhnak thawngin tlanhnak taktak kan hmu kho lai lo. Cucaah a tlingmi, zungzal a nungmi, dotlami Pathian Fapa kha vawlei ah a rat a herh. Jesuh nih a ka thlahtu ka Pa duhnak tuah ah ka ra tiah a ti. Cun a thawh than i, Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra a ti. Cuticun Pathian nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak khan a thlen hna. Amah kan zumhnak thawngin le Biakam Hlun ah aa tial bantukin Jesuh nih kan sualnak a lak dih cang caah kannih cu khamh le tlanh kan si cang. Hebru 10:10 Jesuh Khrih nih Pathian duhmi kha a tuah
145
caah, voi khat ah zalak in amah a pum a pekchanhnak thawng khan kannih cu kan sualnak chungin a kan thenh cang. Jesuh nih voikhat ah zalak in a pumsa a pekchanhnak thawngin thianter kan si cang. Thianter kan si maw, si hlah? Thianter kan si. Thianter ti a sullam cu zeidah a si? Pa Pathian nih Jesuh cu vawlei ah a vun thlah i Johan nih tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha a lakdih hnuah vailam cungah voi khat ah zalak in biacaih kha a tong. Cucaah sualnak ruangah a chuakmi harsatnak vialte chung khan a kan khamh cang. Cucu Pathian duhning kha a rak si. Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Jesuh nih voi khat ah zalakin raithawinak a tuah caah kan nih cu thianter kan si. Jesuh nih kan sualnak caah raithawinak a tuah i kan aiawh ah thihnak a tuar, cucaah kannih cu biaceihnak chungin kan luat cang. Biakam Hlun ahcun nifate raithawinak kha tuah a si. Zeicahtiah a sual than lengmangmi kha tawl than lengmang a hau caah a si.
PETER KE TAWLNAK THLARAU LEI SULLAM

Sual ngaihthiam kan sinak lai sualngaihchih in thlacam a hau maw? A hau ti lo
John 13 chungah Jesuh nih Peter ke a tawlnak kan hmuh. Hmailei ah sualnak na tuah te lai; asinain cu sualnak vialte chung cun kan khamh cang, ti a cawnpiaknak caah a ke a tawlnak
146
kha a si. Peter nih sualnak a tuah te lai ti kha Jesuh nih a hngalh caah ti kha a laak i a ke kha a tawl. Peter nih a al nain Jesuh nih cun, ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a leh. A chim duhmi cu hi hnu ah hin na sual than lai. Na sual nak vialte ka tawl dih hnuah hin na ka hlawt lai i na sual than te lai. Vancung ka kai hnu zongah sualnak na tuah than te lai. Cucaah Satan kha tukforh ti hlah ka tinak caah na ke hi kan tawl. Zeicah tiah na sual lai dingmi vialte kha lakpiak na si cang. Nifate kan sualnak kha kan i ngaihchih lengmang awk a si ti cawnpiaknak caah Peter ke kha a tawlmi a si maw? Asi lo. Khamh kan si nakhnga nifate kan sualnak i ngaihchih hau selaw Jesuh nih kan sualnak kha voikhat ah zalak in a lalotinak asi hnga. Asinain Jesuh nih voikhat ah zalak in nan sualnak chungin kan thianter cang hna tiah a ti. Nifate kan sualnak ruangah i ngaihchih lengmang hau sehlaw Biakam Hlun bantuk kha kan si ko hnga. Cucaah ahodah a dingmi a um kho hnga? Ahodah tlanhnak taktak a hmu kho hnga? Pathian hmanh zum ko u sihlaw ahodah sualnak ngei loin a um kho lai? Sual ngaihchihnak ruangah ahodah thianter a si? Nifate dong loin sualnak kha ka tuah lengmang caah zeitindah cu sualnak vialte caah cun ngaihthiamnak cu kan hal khawh cawk hnga? Kan sualnak a tam tuk caah khamhnak lam a dawn sual hnga maw? Zinglei kan sualnak kha zanlei ahcun kan philh tawn i, zanlei kan sualnak kha a thaizing ah cun kan philh tawn. Kan sualnak vialte i ngaihchih dih cu a si kho lomi thil a si. Voi khat ah zalak in thianter kan sinak lai Jesuh nih tipilnak, raithawinak voikhat a in, a tuar. Kan sualnak kan i ngaihchih paoh ah tlanh le khamh si loin kan sualnak vialte chung khan voikhat ah zalak in tlanh le khamh kan si cang.
147
Kan sualnak vialte Jesuh nih a lakdih ti kan zumhnak thawngin khamh kan si. Judah tlangbawi hna nih cun, dirhmun in an rian kha nifate an tuan lengmang i raithawinak an pekchanh tawnmi kha voi tampi an pekchanh lengmang. Sihmanhselaw hi raithawinak nih hin sualnak kha a thenh taktak kho bal lo. Asinain Khrih nih cun raithawinak kha sualnak caah voi khat a ser i cucu zungzal ca in a za ko. Cu hnuah Pathian orhlei kamah khan a thu. Cuka ah cun Pathian nih a ral kha a kelamh i a ser hna ding caan kha a hngak. Voi khat raithawinak in an sualnak thenhpiak a simi hna cu zungzal ca in a tlingmi ah a ser hna. Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a khannak kha a kan hngalhter. A hmasa bikah, Hmailei caan ah annih he ka tuah laimi biakamnak cu hihi a si. An lung chungah ka Nawlbia kha ka chiah lai i an ruahnak chungah ka tial lai, a ti. Cun a thawh than i, An sualnak le an thatlonak kha ka cinken ti lai lo, a ti fawn. Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnuah cun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo, Heb 10:11-18. Ngaihthiam an si hnuah timi sullam cu zeidah asi? Sual nak vialte kha pakhat hmanh ngan loin a zungzal ca in hlawnh dih tinak a si. Pathian nih an ngaihthiam dih cang. Cucu na zum kho maw? Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnuah cun an sual nak thenhpak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo. A tawinak in kan zohthan lai. Tipil petu Johan nih Jesuh cungah a kut rak chuang hlah selaw, asiloah tipilnak rak pe hlah sehlaw khamh kan si hnga maw? Khamh kan si kho lai lo. Ruat than hmanh u sih. Jesuh nih Johan kha mi vialte aiawhtu ah rak thim hlah sehlaw,sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah rak si hlah sehlaw, kan sualnak vialte kha a kalpi kho hnga maw? A kalpi kho lai lo, a tawl kho lai lo. Pathian nawlbia cu a dingmi le a hmaanmi a si. Nan sualnak vialte a kalpitu nan khamhtu ka si tiah a kaa lawngin rak chim
148
sehlaw khamh kan si hlei hnga maw? A pumsa hrimhrim in kan sualnak kha a lak i a kalpi a herh. Zeiruang ah dah Pathian a simi Jesuh cu taksa sinak kha i lak riangmang in kan lakah a tlon len? Kan sualnak vialte aa lak khawh dih nakhnga ding caah kan lakah taksa sinak i lak in a tlongleng. Tipilnak rak ing hlah sehlaw kan sualnak cu a tang ko hnga i vailam tahnak cung a thihnak cu pakpalawng men a si ko hnga. Zeihmanh thatnak kan caah a ngei hnga lo. Riantuan hram thok a timh ah khan Jesuh cu Johan sinah tipilnak in dingin a ra. Kum 30 a si ah riantuan a thok i 33 a si ah a rian cu a tuan dih. Kum 30 a si ah Tipil petu Johan sinah a ra i Atu cu hitihin si ko seh, mi vialte khamh an si i mi dingmi an si nakhnga hihi tuah awkah a tlak ko, a tu tipilnak ka pe ko, tiah Jesuh nih Johan cu a ti. Mi vialte khamh kan si nakhnga Jesuh tipilnak a ing. Johan nih Jesuh cungah a kut a chuannak thawngin mi vialte sualnak Jesuh nih alak i vialamtahnak cungah thihnak fak bik a tuar. Pathian fapa ngeicunte cu kan sualnak caah vailamtahnak cungah a thi. Pathian cu dawtnak asinain Jesuh cu a thihter. Suimilam pathum chung vawlei cu muihnak nih a khuh i a thih lai ah Jesuh nih, Ka Pathian, ka Pathian, zeicahdah na ka kaltak, tiah fak piin a au. Kan sualnak vialte a liang cungah khinh a si hnuah kan caah sual biaceihnak vailam cungah a tuar i a kan khamh. Tipil innak um loin rak thi sehlaw Jesuh thihnak cu pakpalawng, santlai lo a si ko hnga.
Misual maw na si miding dah? A lungthin chungah sualnak a ngei lomi miding na si
149
Jesuh kan sualnak vialte lak loin le tipilnak ing loin, vailamtah cungah thi sehlaw a thihnak nih khan khamhnak, tlam tling a chuahpi hnga lo. A zummi paoh nih khamhnak kan hmuh nakhnga mi vialte aiawhtu Johan nih Jesuh cungah kut chuan in kan sualnak kha a chiah dih i tipilnak a pek. Cu hnuah sualnak man ah vailamtahnak cungah biaceihnak a tuar. Curuangah tipil petu Johan thokin nihin tiang vancung pennak cu tonghmang loin tuknak a ing. Johan nih kan sualnak vialte Jesuh cungah a chiah dih caah kan sualnak kha ngaihthiam a si. Cucaah Pathian cu kan Pa tiah auh khawhnak nawl kan ngei i vancung pennak chungah raltha ngaiin kan lut kho. Hebru 10:18 Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnuah cun an sual thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo. Misual nan si ti maw? Jesuh nih sualnak leiba a kan champiak cang. Sualnak leiba cham na herh ti maw? Mi pakhat cu zu a din tuk caah leiba tampi a ngei. Ni khat cu a fapa nih a leiba vialte cu a champiak dih. Zeitluk hmanh in zuding rak sihmanhsehlaw a fapa nih leiba a champiak dih caah leiba cham ding zeihmanh a ngei ti lo. Cubantuk cun Jesuh nih kan ca hrangah a tuah. Kan sual leiba vialte kha Jesuh nih a hlan kan in tling tein a rak cham dih cang. Kan nun chung sualnak ca lawng si loin vawlei sualnak vialte caah leiba tlamtling tein a rak cham dih. Tipilnak a in ah khan vawlei sualnak vialte kha a laak i cu sualnak leiba cu a rak cham dih. Sualnak leiba cham ding kan ngei ti lo. Asiah atu, misual na si maw? Misual na si ti lo, mi dingmi na si cang. A hramthok in hi khamhnak Thawngtha hi rak thei u sihlaw Jesuh zumh cu zeitluk fawi dah a si hnga. Asinain mi tampi nih kan rak hngalh balmi a si lo caah cu Thawngtha cu kan theih tikah kan khuaruah a har tawn. A taktak ahcun, hi hi thawngtha a thar a si lo. A hramthok te
150
ah a rak um cangmi Thawngtha a si. Kan rak theih rih lo ca tu ah a si deuh. Ti le Thlarau kong Thawngtha hi kan Bible ah a rak um cangmi a si. Nang le kei hrin kan si hlan, vawlei ser hramthok khan hi Thawngtha bia hi a rak um diam cang i cawlcanghnak a rak ngei zungzal.
TLANHNAK THAWNGTHA
Pathian hmaiah zeidah kan tuah lai? Zungzal tlanhnak Thawngtha kha kan zumh lai.
Kan chuah hlan piin Jesuh nih kan sualnak vialte kha a laak i a tawl dih cang.Sualnak na ngei ti maw? Ngei ti lo. Asi kunah thaizing i sualnak na tuah lai dingmi hna tah? Thaizing ah sualnak ka tuah lai dingmi hna zong vawlei sualnak ah an i tel dih. Thaizing sualnak kan tuah dingmi kha cu um rih seh. Atu bak sualnak kan tuahmi zong kha vawlei sualnak ah aa tel dih. Cu vialte sualnak hna cu Jesuh cungah chiah a si i Jesuh nih a tawl dih cang. Thaizing kan sual lai dingmi tah aa tel maw? Aa tel dih, pakhat hmanh nganh tak loin a laak dih cang. Sualnak pakhat taktak hmanh a lak lomi le a kalpi lomi a um lo. Jesuh nih kan sualnak vialte a laknak le sual man leiba a chamnak Thawngtha cu lungthin dihlak in zumh ding kha Bible nih a kan fial. Pathian Fapa Jesuh Khrih kong Thawngtha cu hitihin a thawkning a si. Mark 1:1. Vancung Thawngtha cu lunglawmhnak in a khatmi Thawngtha a si. Jesuh nih, Nan
151
sualnak vialte a latu, a kalpitu nan khamhtu ka si, nan ka zum maw? tiah a kan hal. Minung rel cawk lo hna lakah, mi tlawmte lawng nih, A si, na kan chimh bangin kan zumh. Hngalh a fawimi te a si tiah chikkhat te ah kan theih, tiah an ti. Na chim bantukin ka zumh a timi paoh cu Abraham bangin miding ah an cang lai. Asinain mi zeimaw nih cun, ka zum kho lo, a si kho bal lai lo, cucu ka theih balmi zong a si lo, tiah an ti ve. Jesuh nih, Na sualnak ka la dih maw la dih lo ka chim tuah, tiah a ti. Nifate ka sualnak siloin, Adam sualnak na laak tiah an ka cawnpiak, tiah ka leh. Jesuh nih zeihmanh na sinah chim ding ka ngei lo. An in chimh bantukin fawi tein na zumh kha ka hngalh caah hell ram ah na tla lai, tiah a ti. Jesuh khamhnak tlamtling zumhnak thawngin kannih cu khamh kan si. Sualnak ka ngei a timi hna cu hell ah an tla ko lai. Anmah duhthimnak nawl a si ko. Khamhnak Thawngtha hi tipil petu Johan in aa thok. Zeicahtiah Johan nih Jesuh tipil a peknak thawng khan kan sualnak vialte tawl a si. Cu kan zumh cun kan sualnak chung khan thianter kan si. Paul nih cakuat a tialmi chungah Jesuh tipil innak kong kha tampi a tial. Galati 3:27, Khrih chungah tipilnak nan ing i Khrih nunnak in nan i thuam. Khrih chungah tipil in ti a sullam cu Khrih chungah kan um tinak a si. Kan sualnak vialte cu Johan nih Jesuh tipil a pek ah khan a cungah a chiah dih i, kan sualnak vialte cu tawl a si cang. 1 Peter 1:21 Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si. Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a thawh thannak thawngin an khamh hna. Jesuh tipil innak, vailamtahnak thisen le Johan chimmi a
152
zummi hna lawng nih tlanhnak vel kha an co lai. Khamhnak a herhmi Jesuh tipil innak cu na lungthin in cohlang law khamh na si lai.
THLARAU LE TI LE THI HE A RAMI JESUH
151
CAWNPIAKNAK (6)
THLARAU THLARAU LE TI LE JESUH THI HE A RAMI JESUH
153

< 1 Johan 5:1-12 > Jesuh cu Messiah a si tiah a zummi paoh cu Pa thian fa an si, Pa a dawmi paoh nih cun a fa zong kha an dawt tawn. Pathian fa kan dawt hna ti kan hngalhnak cu hihi a si, Pathian kha dawt i a nawl zulh kha a si. Zeicah tiah Pathian kan dawt ti cu a nawl kan zul ti kha a si ko. Cun a Nawlbia cu kan caah a herh tuk lo. Zeicahtiah Pa thian fa asinain pa nih cun vawlei kha a tei khawh. Vawlei kan tei khawhnak cu kan zumhnak hin a si. Vawlei cu ahodah a tei kho? Jesuh cu Pathian Fapa a si tiah a zummi lawng nih an tei khawh. A rami cu Jesuh Khrih hi a si, tipil a innak Ti le a thihnakThi he a rami a si. Ti he lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra. Cun cucu biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih tehte a khan, zeicahtiah Thlarau cu biatak kha a si. Tehte a khangtu pathum an um. Cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si i an pathum tein an bia aa khat. Minung nih tehte an khaanmi kha kan zumh tawn. Pathian nih tehte a khaanmi cu cu nak cun tam piin a ngan deuh i Pa thian nih a Fapa kongah tehte a khan mi cu atu i kan chimmi hi a si. Cucaah Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian i tehte a khannak bia kha a ngei. Sihmanhsehlaw Pathian a zum lomi nih cun Pathian kha lihchim ah an canter i cucu zeicahdah a si ti ahcun Pathian nih a Fapa kong i tehte a khanmi kha a zumh lo ca ah a si. Cu tehte cu hihi a si. Pathian nih
156
zungzal nunnak a kan pek cang i cu nunnak cu a Fapa chungah a um. Pathian Fapa a ngeimi paoh nih cun nunnak cu an ngeih i Pathian Fapa a ngei lomi paoh nih cun nunnak cu an ngei lo.
Jesuh cu zeihe dah a rat? Ti, Thi le Thlarau he

Jesuh kha Ti he a ra maw? A si, a ra. Tipil innak he a ra. Ti timi cu Jordan tiva ah tipil petu Johan thawngin Jesuh tipil innak kha a si. Cucu vawlei sualnak vialte a laknak tlanhnak tipil innak a si. Jesuh kha Thi he a ra maw? Asi, a ra. Minung pumsa kha aa lak i vawlei sualnak vialte a kalpinak lai tipil a ing i vailamtahnak cungah a thisen in sual man leiba a cham. Jesuh cu thi he a ra. Thlarau he Jesuh a ra maw? A si, a ra. Jesuh cu Pathian a si. Asinain misual mi hna khamhtu si dingah Thlarau in pumsa sinak kha aa laak. Mi tampi hna nih cun Jesuh Ti, Thi le Thlarau he a ra timi hi an zum lo. Mi tlawmte lawng nih Jesuh cu siangpahrang vialte hna lakah Siangpahrang, pathian vialte hna lakah Pathian a si ti kha an zumh. Mi tam deuh nih cun Jesuh hi Pathian Fa maw a si minung fa dah? tiah lunghrinnak an ngei. Baibal thiam tampi le Pathian riantuantu tampi hna hmanh nih Jesuh hi Pathian le Khamhtu ah pom loin minung menmen ah an pom. Jesuh cu siangpahrang vialte Siangpahrang, a hmaanmi Pathian, Khamhtu taktak tiah a zummi paoh cu Pathian fa an si lai tiah Pathian bia nih a kan chimh. Pathian zum taktakmi hna le a dawmi hna nih cun Jesuh kha an dawt. Minung nih vawlei cu kan tei kho lai lo. A hrinthan taktak a
157
simi lawng nih vawlei cu a tei khawh lai tiah Johan nih a kan cawnpiak. Zumhawk tlak a simi nih vawlei an tei khawhnak cu Jesuh Khrih tipil innak, Thisen le Thlarau an zumh ruangah a si. Vawlei tei khawhnak thawnnak cu minung duhnak, zuamnak le thathawhnak men in a chuak khomi a si lo. Minung holh a phunphun in ka hei holh kho ko hnga i vanmi holh hmanh ka hei thiam ko hnga, sihmanhsehlaw dawtnak ka neih lo ahcun ka holh cu darkhuang hnachet thawng le sumsel tum thawng bantuk men a si ko. Phungchim thiamnak laksawng ka hei ngei ko hnga i hngalhnak phuntling ka hei ngei ko hnga i biathuk vialte ka hei hngalh dih ko hna hnga; cun tlang thial khawhnak zumhnak zong ka hei ngeiko hnga, sihmanhselaw dawtnak ka ngeih lo ahcun zeihmanh ka si lo. Ka ngeihmi thil vialte, mi ka hei thenh dih ko hna hnga, cun ka pum hmanh khangh awkah ka vaa pe ko hnga, sihmanhselaw dawtnak ka ngeih lo ahcun ka caah thathnemnak zeihmanh a um lo. 1 Cor. 13:1-3, Hika dawtnak nih a sawhduh taktakmi cu Ti, Thi le Thlarau he a rami Jesuh kha a si. Cathiang chungah, dawtnak timi sullam cu biatak dawtnak (2 Thessalonian 2: 10) kha a langhter duhmi a si. Pathian nih dawtnak a langhter ning taktak cu Fapa ngeihchun a run thlahnak ah hin a si (1 Johan 4:9). Jesuh kan ngeih lo ahcun zeihmanh thathnemnak kan nun ah a um lo.
158
TI LE THI A ZUMMI PAOH NIH VAWLEI AN TEI KHAWH LAI

Ahodah vawlei cu a tei kho lai? Jesuh Tipil innak, Thisen le Thlarau tlanhnak a zummi paoh nih vawlei cu an tei lai Vawlei cu ahodah a tei kho? Jesuh cu Pathian Fapa a si tiah a zummi lawng nih an tei khawh. A rami cu Jesuh Khrih hi a si (1 Jn. 5:5-6). Zumtu hawidawt hna vawlei le Satan a teitu cu Jesuh Khrih lawnglawng a si. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi le a nunnak Thlarau a zummi paoh nih vawlei an tei ve lai. Zeitindah Jesuh nih vawlei cu a tei? Ti, Thisen le Thlarau tlanhnak thawngin vawlei cu a tei. Kan Baibal chungah ti nih a sawh duhmi cu Jesuh tipil innak kha a si. 1 Peter 3:21 vawlei misual mi hna khamh dingah pumsa sinak kha Jesuh nih aa laak i minung muisam in a rak ra. Mi vialte sualnak a laak khawh nakhnga tipilnak a in i kan sualnak vialte ngaihthiam kan sinak lai vailamtahnak cungah thihnak a tuar. Hi vawlei cungah minung bantukin taksa sinak a lak kha vailamtahnak cungah a chuakmi a thisen nih a langhter. Misual khamh kan sinak lai minung sinak kha aa laak i tipilnak a ing. Cucaah Jesuh cu Ti le Thi he kan sinah a ra. Phundang in kan chim ahcun, Ti chungah tipil a innak thawngin le a thihnak Thisen thawngin vawlei sualnak vialte kha a lak dih i a thianter dih.
159
Zeitindah Satan nih vawlei cu a uk? Minung kha Pathian bia zumh khawh lonak lungthin a pek hna i nawl ngaih lonak thlaici kha an lungthin chungah a tuh. Phundang in kan chim ahcun minung nih Pathian bia kan zumh lo nakhnga Satan nih a kan hlen i amah sal ah a kan ser. Asinain Jesuh cu vawlei cungah a ra i tipil a innak thawngin le vailam tahnak cung i a thihnak Thisen thawngin kan sualnak vialte a thianh dih cang. Satan kha a tei i vawlei sualnak vialte kha a lak dih. Zeicahtiah Jesuh Khrih cu misual mi hna khamhtu a si. Ti le Thi he a rami a si caah kan Khamhtu a si.
TLANHNAK TIPIL INNAK THAWNGIN VAWLEI SUALNAK KHA JESUH NIH A LAAK DIH
Jesuh nih vawlei a tei cang kan ti duhnak sullam cu zeidah a si? Vawlei sualnak vialte a lak dih tinak a si
Kan sualnak vialte a laak khawh nakhnga tipilnak a in i, kan sualnak vialte a hloh khawh nakhnga minung taksa thihnak kha a tuar. Cucaah kan sualnak vialte chung khan a kan khamh khawh cang. Mi vialte aiawhtu Johan nih Jordan tiva ah tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha a cungah a chiah. Sualnak man ah vailamtahnak cungah a nunnak a pek. A thihnak in a thawh than thawngin Satan thawnnak kha a tei. A thihnak thawng in kan sual leiba vialte cu Jesuh nih a kan
160
champiak dih cang.
TIPIL A INNAK TI LE VAILAMTAHNAK A THISEN HE MISUALMI HNA SINAH A RA

Jesuh nih zeitindah Satan thawnnak cu a tei? Tipil a innak, thi le Thlarau thawngin
Khamhnak cu Ti lawngin a si lo, Ti le Thi he a si tiah Jo han nih a kan cawnpiak. Cucaah Jesuh nih sualnak vialte a laak i, kan sualnak cu a zungzal in a kan thialpiak cang caah Amah a zummi le A Bia ah zumhtlak in a nungmi paoh cu a khamh hna lai. Sualnak man cu thihnak a si, (Rom. 6:23) timi Pathian bia a tlin khawh nakhnga, hi vawlei cungah Jesuh cu a ra i kan sualnak vialte kha a laak lawng si loin vailamtahnak cungah a tuarmi thihnak thawngina kan champiak. Jordan ah Tipil a innak ah khan kan sualnak vialte cu a kan lakpiak dih i, Vailam cungah kan sual man cu a kan champiak dih. Kan sual man leiba vialte cu a thihnak in a kan champiak dih cang. Vawlei tei tiah Jesuh nih a chim duhmi hi zeidah a si? Jesuh nih a tuahmi Ti le Thi tlanhnak thawngtha kan zumhnak kha vawlei tei khawhnak zumhnak ngeih cu a si. Akan khamhnak kha tipil a innak Ti le vailamtahnak cung a thihnak, pumsa in a tuarnak thawngin a langhter. Jesuh nih vawlei, Satan a tei cang. Zumtu hmasa hruaitu
161
hna zong nih vawlei cu an rak tei ve. Roman cozah uknak chungah i ap duh loin thihnak tiang an tuar. Zeicahtiah hi vawlei cu an rak tei cang caah a si. Hihi thlarau zumhnak i a phichuak cu a si. Jesuh cu vawlei sualnak kal pi ding ah tipil kha a in i vailam cung a thihnak thawng in vawlei sual man vialte cu a cham dih. Thlarau in a rami Jesuh cu (minung titsa he a ra i) vawlei kan tei khawh nakhnga Jesuh nih tipilnak a in i kan sualnak vialte a laak hnuah cu sualnak caah cun vailamtahnak cungah thihnak a tuar. A zummi paoh nih vawlei an tei lai.
CUCU ATU I KANMAH A KAN KHAMHTU TIPIL INNAK A RAK SAWHTU A SI. TIPIL INNAK NIH CUN JESUH KHRIH THIHNAK IN A THAWHTHANNAK THAWNGIN AN KHAMH HNA. 1 PET 3:21
Khamhnak a rak sawhtu cu zeidah a si? Jesuh Tipil innak.
1 Peter 3:21 Cucu a tu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si. Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a thawh thannak thawngin an khamh hna. Lamkaltu Peter nih Jesuh cu tipil a innak Ti le Thi he a rami khamhtu a si tiah a chim.
162
Cucaah Ti le Thi he a rami Jesuh kha kan zumh awk a si. Jesuh Ti in tipil innak cu khamhnak a hmuhsaktu a si ti kha kan theih a herh. Ti in tipil innak, Thi le Thlarau hna kha khamhnak caah a biapi bikmi a si tiah Peter nih a kan cawnpiak. Jesuh tipil innak zumh loin vailamtahnak cung a thisen lawng a zummi zultu ahohmanh an um bal lo. A thisen lawng zumh i tipil innak zumh chih lo cu zumhnak cheu ngeih bantuk lawng a si. Zumhnak tlamtling a si lomi cu a rauh hlanah a ziam ko lai. Ti in a kan tlanhnak, thisen in a kan tlanhnak le Thlarau in a kan tlanhnak Thawngtha a zummi paoh cu an zumhnak a thawng chin lengmang lai. Asinain ngaihchia ngai a simi cu, Thisen in tlanhnak Thawngtha lawng kha atu lio ah chim lengmang a si i Ti in tlanhnak thawngtha tu cu chim a si fawn lo. Zeicadah a si hnga? Ti le Thlarau in a kan tlanhnak Thawngtha biatak kha an theih khawh lo caah a si. Cucaah hrin thannak kha an hmu kho lai lo. Voi khat cu nitlaklei ram Khrihfabu hna cu biaknak leiah an rak i pe ngaingai. Thangcho ngaimi an lo nain Satan nih an zumhnak cu a hrawk i zumhsualnak lamping an zul. Zumhsualnak timi cu catlap cungah suaimi vailamtah, asiloah thingin tuahmi vailamtah kan i put ahcun Satan cu a tli a zam ko lai tiah zumhnak ngeih le Jesuh thisen zumhnak thawngin Satan cu thawl khawh, dawi khawh a si timi zumhnak hna hi an si. Cu bantuk zumhsualnak lamping cawnpiaknak le riantuannak hna cu mi tampi nih Pathian riantuannak ah an rak ruah sual. Thisen riantuannak zumhnak lawngin khamh khawh a si tiah Satan nih mi tampi a hlen hna. Satan nih vailamtahnak cungah Jesuh thisen chuakmi kha a tih ko aa lawhter. A taktak tiah cun Satan nih Jesuh tipil innak tel loin a thisen lawnglawng hi cu a tihmi a si lo. Midang va hlennak ah a hmanmi tu a si deuh. Asinain Peter le Lamkaltu dang hna nih cun a hmaanmi
163
Thawngtha Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung thisen kong kha an chim. Nihin Khrihfa tampi hna nih cun Jesuh Khrih thisen kong lawng kha an chim i Jesuh tipil innak kong kha an chim chih ti lo. Pathian bia ah a tial bantukin kannih nih cun Thlarau khamhnak thawngtha, Jesuh tipil innak le Jesuh vailamtahnak cungah misualmi hna caah thisen a thletnak Thawngtha kha kan zumh awk a si. Jesuh tipil innak kha chim chih loin vailamtahnak cungah a thihnak Thawngtha lawng kan chim ahcun cucu a tlingmi khamhnak Thawngtha a si kho lo.
TI IN PATHIAN KHAMHNAK KONGAH CHIMMI BIA

Pathian nih a kan khamhnak langhtertu tehte cu zeidah a si? Ti, Thi le Thlarau an si
1 Johan 5:8 Tehte a khangtu pahtum an um, tiah Bawipa nih a ti. A pakhatnak cu Thlarau a si, a pahnihnak cu Jesuh tipil innak a si i, a pathumnak cu vailamtahnak thisen kha an si. Hi hna pathum hi an bia a khat, pakhat bantuk an si. Sualnak chung khamh dingah Jesuh cu vawlei ah a ra. Tipil innak Ti le, Thi Thlarau hna pathum hi amah lawnglawng nih a tuah. Tette a khangtu pathum an um. Hi pathum hna hi Pathian nih a kan khamhnak langhtertu tehte an si. Cu hna cu, Jesuh tipil innak Ti, a Thisen le Thlarau an si. Cu pathum cu vawlei ah Jesuh nih kan caah a tuahmi an si. Hi pathum lakah pakhat khat kan hrelh sual ahcun khamhnak cu a tlam a tling kho lai lo.
164
Tehte a khangtu vawlei ah pathum an um cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si. Jesuh Khrih taksa, pumsa sinak i lakin vawlei ah a rami cu Pathian a si, Thlarau a si, Fapa a si. Vawlei sualnak vialte a lak khawh nakhnga minung pumsa sinak kha a laak i tipilnak a ing. A minung pumsa in kan sualnak vialte kha a laak i, vailamtahnak cungah a thihnak thawngin misual mi kha a kan khamh. Kan sualnak caah tling tein man a pek cang. Cucu a tlingmi khamhnak Thawngtha, Ti le Thi le Thlarau kha an si. Hi hna lakah pakhat khat kha kan hrelh sual a si ahcun kan sualnak in a kan khamhtu Pathian khamhnak kha kan cohlang duh lo tinak a si ko hnga. Zumtu a tam deuh hna nih an zumhmi kan zumh ve ahcun vawlei ah tehte a khangtu pahnih an um, cu hna cu Thi le Thlarau an si kan ti ko hnga. Asinain Johan nih cun tehte a khangtu pathum an um, cu hna cu Jesuh tipil innak Ti, vialamtahnak cung a thihnak Thi le Thlarau an si tiah fiang tein a chim. Misual mi khamhnak a petu taktak zumhnak cu Ti le Thi le Thlarau zumhnak kha a si. Vawlei a kan teiter khotu zumhnak cu khuazei ah dah a um? Hi ka ah hin a um ko. Ti, le Thi le Thlarau he a rami Jesuh kan zumhnak nih khan vawlei teitu ah a kan ser lai. Cucu zum law khamhnak kha na hmuh lai i zungzal nunnak kha na ngei lai.
Jesuh tipil innak loin khamhnak a tlam a tling kho maw? A tlam a tling kho lo
Jesuh nih vailamtahnak cungah a thletmi Thi le Thlarau cu
165
ka pianthar hlanah a zummi Khrihfa ka si ve. Thlarau in vawlei ah a ra i vailamtahnak cungah ka sualnak caah a thi i a ka khamh tiah ka rak zumh. Thi le Thlarau lawng cu ka rak zumh i cucu mi vialte hna sinah chim ka duh. Missionary si i Jesuh bantukin midang caah nunnak pek in Missionary rian ka tuan khawh nakhnga Pathian kong cawn kha ka rak i tim. A si khawh chungin timhtuahnak ka rak ngei. Asinain thil pahnih Jesuh thihnak le Thlarau lawng ka zumh chung paoh cu ka lungthin chungah sualnak kha a tang zungzal ko. Cucaah vawlei cu ka tei kho lo. Sualnak chungin ka luat kho lo. A thihnak, vailamtahnak a thisen le Thlarau lawng ka zumh ahcun sualnak kha ka lungthin chungah a um tinak a si. Jesuh ka zumh ko nain ka lungthin chungah sualnak a um pengnak cu Jesuh tipil innak ka zumh lo caah a si. Jesuh tipil innak, Ti, Thi le Thlarau zumhnak in khamh ka si hlan paoh cu ka tlanhnak kha a tling rih lomi tlanhnak a si rih. Sualnak ka tei khawh lonak cu Jesuh tipil innak sullam ka theih rih lo caah a si. Mi tampi nih Jesuh an zumh ko nain pumsa sualnak kha an tuah lengmang. An lungthin chungah sualnak a um caah a hlan i Jesuh an rak dawt bantuk khan an dawt than khawh nakhnga an i zuam. Asinain a hlan an dawt bantuk khan an daw kho ti lo. Zeicatiah an sualnak vialte kha Jesuh tipil innak thawngin tawl a si ti kha an zumh lo caah a si. Kan sualnak vialte cu Jesuh cungah tipilnak a in lioah khan chiah a si ti kha an zumh lo caah an tluk tikah an tho than kho ti lo. A tawifiannak tein ka vun chim hmanh lai. Jesuh kan zumh khan vawlei teinak zumhnak kha kan ngei i vawlei cu kan tei. Zeibantuk mi chambau hmanh si u sih, zeibantuk sualnak hmanh tuah u sih. Jesuh cu ka khamhtu a si, Jesuh tipil a innak thawngin ka sualnak vialte chungin a ka luatter cang ti kan zumh chung
166
paoh cu vawlei teitu kan si lai, teinak kan ngei ko lai. Asinain Jesuh lawng zumh in, a tipil innak kan zumh lo ahcun luatnak taktak kan hmu kho lai lo. Ti le Thi le Thlarau he a rami Jesuh zumhnak thawng khan vawlei kan tei khawh lai tiah Johan nih a kan cawnpiak. A tipil innak le a thihnak a zummi paoh khamh kan sinak lai Pathian nih a Fapa neihchun kha vawlei ah a vun thlah i tipil a innak thawng khan kan sualnak vialte a laak i a kalpi dih cang, Pathian Fapa ngeihchun Jesuh kha thlarau le minung pumsa in kan sinah a ra. Sualnak man pek dingah vailamtahnak cungah a thi kha a thlet cang. Cucaah kan sualnak vialte chung khan a kan chuah cang. Jesuh cu Ti le Thi le Thlarau in kan sinah a ra i kan sualnak vialte chung khan a kan luatter cang ti kan zumhnak nih khan vawlei cu a kan teiter lai. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak um hlah sehlaw khamhnak taktak a um kho hnga lo. Pakhat lawng zumh i a dang pakhat zumh lonak nih khan khamhnak taktak a pe kho lo. Ti le Thi le Thlarau tel lo cun khamhnak taktak kha hmuh khawh a si lo. Cucaah tehte a khangtu Ti le Thi le Thlarau cu kan zumh a herh. Cucu zum law a hmaanmi zumhnak na ngei lai.
TI LE THI LE THLARAU, TEHTE TEL LO CUN A HMAANMI KHAMHNAK A UM LO TIAH KAN CHIM
Khamhnak caah tehte pathum hna kha zei hna dah an si? Ti, Thi le Thlarau
167
Mi pakhat khat nih a cunglei biahalnak kha hitihin a ruah men lai. Jesuh cu ka khamhtu a si. Vailamtahnak cung a thihnak thisen kha ka zumh caah Pathian caah ka nunnak pek ka duh. Ka lungthin chungah sualnak um ko hmanh seh Jesuh kha ka zumh. Ka sualnak kha ka ngaihchih i thiltha tampi tuah, kaa zuam, dinnak tuah zong kaa zuam i nifate ka nun kaa remh. Ka nunnak le ka ngeihchiah vialte amah sinah ka pek. Nupi/pasal ngeimi zong ka si fawn lo. Zeitindah Pathian nih theih loin a ka um lai? Vailamtahnak cungah ka caah Jesuh a thi. A thiangmi Pathian kha minung sinak aa laak i kan caah vailamtahnak cungah thihnak a tuar. Amah cu ka zumh, ka nunnak na ram caah ka pek i na caah zumh awktlak tein rian tampi ka tuan. Ka lungthin chungah sualnak hmanh ngei ning law, a tlak lomi hmanh sining law, Jesuh nih hell ramah a ka thla hnga maw? A ka thla lai lo, a ka thla hrimhrim lai lo, tiah a ruatmi an um. Cubantuk cun mi tampi hna nih an ruah cio tawn. Annih cu Jesuh nih kan sualnak lak dingah tipilnak a ing ti a zum lomi an si. Jesuh zumh ko nain sualnak a ngeimi hna kha khuazei ah dah an kal lai? Hell ramah an kal lai. Annih cu misual an si! Pathian cu kan cungah a lung a tling ko, kan ruahning in Pathian nih a ruah ve ko tiah ruahnak a ngeimi hna kha hell ramah an kal lai. Cu pinah, mi tampi hna nih cun Jesuh vailamtahnak cung a thih ah khan sualnak vialte a laak dih cang caah vawlei ah sualnak a um ti lo tiah an ti. Asinain, cucu thisen (thihnak) le Thlarau kong chim menmen lawng a si. Cucu khamhnak tlamtling a chuahpitu zumhnak a si lo. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a lak, kalpi i biaceihnak kha a in hnuah vailamtahnak cungah kan caah thihnak a tuar. Ni thum hnuah a tho than ti kha kan zumh awk a si. Cu zumhnak lo cun khamhnak tling cu a um kho lo. Jesuh Khrih cu tipil a ing, vailamtahnak cungah thihnak a in hnuah a
168
tho than. Kan sinah Jesuh cu Ti le Thi le Thlarau he a ra. Vawlei sualnak vialte kha a laak dih. Vawlei cungah tehte a khangtu pathum an um, cu hna cu; Ti le Thi le Thlarau an si. Tehte pakhatnak cu Thlarau a si. Jesuh cu Pathian a si, minung pumsa kha i laak in vawlei ah a tum tiah Thiang Thlarau nih a phuan. Tehte a pahnihnak cu Ti a si. Ti nih a chim duhmi cu Jordan tiva ah Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak kha a si. Kan sualnak vialte cu Jesuh tipil a in ah khan a cungah chiah dih a si, (Mat 3: 15). Tehte pathumnak cu Thi a si. Jesuh nih kan sualnak caah biaceihnak a tuanvo le nun thar kha Thi nih hin a sawh duhmi a si. Kan caah Jesuh nih thihnak a tuar i Pa biacaihnak kha kan caah a ing. Ni thum hnuah thihnak in a tho than. Jesuh tipil innak le Pathian Fapa thihnak thisen a zummi hna lungthin chungah Pa Pathian nih Thlarau kha a run thlah i khamhnak kong kha a phuan. Hrinthannak a hmumi hna nih vawlei tei kho tu Pathian bia kha a ngeih. Khamhmi hna nih cun Satan, Nal profet hna, dawnkhantu hna le a dang Satan tukforhnak vialte kha a tei hna lai. Cu thawnnak kan ngeih khawhnak cu ka lungthin chungah tehte a khangtu pathum an um caah a si. Cu hna cu, Jesuh tipil innak, Ti, Jesuh thihnak Thi le Thlarau (Biatak chimtu) an si.
Zeitindah vawlei le Satan cu kan tei khawh hna lai? Tehte pathum zumhnak thawngt in
169
Ti le Thlarau le Thi kan zumhnak thawngin Satan le vawlei cu kan tei. Jesuh tipil innak le a thihnak Thi a zummi paoh nih Nal profet riantuannak le cawlcanghnak kha an tei khawh lai. Jesuh cu Pathian Fapa a si, kan khamhtu a si ti le a tipil innak le a thihnak na zumh lo ahcun na hrinthan kho lai lo i vawlei zong na tei kho fawn lai lo. Cucu na zum cang maw? Na lungthin chungah Ti le Thlarau na ngei cang maw? Sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah dih a si ti cu na zum maw? Vailamtahnak thi kha na lungthin chungah na ngei cang maw? Jesuh Ti le Thi kha na ngeih ahcun vawlei cu na tei ko lai. Vailamtahnak cungah ka caah Jesuh a thi i ka caah biaceihnak a tuar ti na zumh ahcun vawlei cu na tei ko lai. Zultu Johan nih vawlei cu a tei. Zeicahtiah tehte pathum hi a lungthin chungah a rak ngeih caah a si. An riantuannak ah harsatnak a tongmi hna le donhkhanhnak a tuarmi zumhnak in a unau hna sinah tlanhnak le khamhnak Thawngtha kong cu Johan nih a chim. Johan nih Hitihin vawlei cu nan tei khawh lai. Jesuh cu Ti le Thi le Thlarau he a ra. Jesuh nih vawlei a tei bantukin zumh awk tlak a simi nih cun an tei ve lai. Cu lawnglawng cu zumh awk tlak a simi hna nih vawlei kan teining lam a si. 1 Johan 5:8, Tehte a khangtu pahtum an um: cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si i an pathum tein an bia a khat. Mi tampi hna nih Jesuh thihnak Thi le Thlarau kong cu an chim lengmang nain tipil a innak kong cu an chim hrelh tawn. Jesuh tipil innak an chim lo ahcun Satan nih a hlen khawh rih hna tinak a si. Khamhnak hmumi ah an i ruat lai nain a hmu taktak mi an si lo. Cu mah le mah i hlennak chung cun chuah zau i sualnak i ngeihchih hnuah khamh an sinak lai Jesuh tipil innak kha an zumh awk a si. Jesuh tipil a innak Ti le Thi zumh lo cun ahohmanh nih
170
vawlei an tei kho lai lo. Ahohmanh nih an hmu ko lai lo tiah ka nolh than! Jesuh tipil a innak Ti le a thihnak Thi kha kan hriamnam ah hman i Satan ral kan tuk awk a si. Pathian bia cu Thlarau Vainam a si, ceunak a si. An sualnak vialte tawl a sinak Jesuh tipil innak kha a zum lomi tampi an um rih. Jesuh thihnak le thlarau thawhthannak lawng a zummi tampi an um rih. Tho u law, ceu tuah u tiah Jesuh nih a ti tikah an ceu kho lai lo. An lungthin chungah sualnak kha an ngei peng rih. Jesuh an zumh ko nain hell ramah an tla thiamthiam ko lai.
AN THEIH, AN ZUMH I KHAMH AN SI KHAWHNAK HNGA JESUH TIPIL INNAK LE A THIHTNAK THI KONG THAWNGTHA KHA KAN CHIM HRIMHRIM DING A SI.
Tipil innak zumh hi a hmaan lomi zumhnak a si maw? Ahman lomi zumhnak a si lo. Biaktak tu a si deuh
Thawngtha kan phuan tikah fiang tein le hmaan tein kan phuan kha a herh ngaingai. Jesuh cu Thlarau in a ra, tipilnak a ing (kan sualnak a laak i), kan sualnak caah thihnak a tuar. Tipil a innak Ti le a thihnak Thi le hrin a sinak Thlarau pathum kha kan zumh awk le kan phuan hrimhrim awk an si. Cu a si lo ahcun, Thawngtha kan chim lo, biaknak men men
171
tu kha kan chim deuh tinak a si. Vawlei cung Khrihfa nih hin Khrihfa phung hi Biaknak phung tiah kan ti. Khrihfa phung hi Biaknak phung tiah ti khawh a si lo. Biaktak cungah a hngatchanmi khamhnak zumhnak le Pathian kan hmuh khawhnak zumhnak tu kha a si. Biaknak phung a si lo. Biaknak phung cu minung nih ser chawmmi a si. Asinain, zumhnak tu cu Pathian nih a kan pekmi khamhnak zumh tu kha a si. Cucu aa dannak a si. Biatak kha zei i na rel lo ahcun, Khrihfa phung kha Biaknak phung dang bantuk menmen ah na ruah tinak a si caah ziaza le nuncan ning tu kha biapi ah a ruat deuhmi na si tinak a si hnga. Biaknak phung dang ser dingah Jesuh vawlei cungah a ra lo. Khrihfa phung timi Biaknak hi zeitikhmanh ah dirh balmi le thok balmi a si lo. Zeicahdah Biaknak phung a si tiah na zumh? Cu a si ko ahcun, zeicahdah Buddhist Biaknak phung kan zumh ko lo? Hi ka chimmi hi a palh tiah na ruat maw? Mi tampi nih cun Jesuh an zumhnak kha Biaknak phung menmen ah an ruah caah, Zeidah a dannak a um? Vancung khua, Nirvana asiloah loh-dup timi (Buddhist pawl vancungkhua) le paradise hna hi a khatmi an si ko. Min dangdang an ngeih caah a si. Kan kalnak ding hmun cu a khat ko, tiah an ti. Dawtmi Khrihfa biatak kha kan tanh i kan chim awk a si. Kan tho lai i kan ceu lai. Tihnak um lo tein Biatak kha chim hna u sih. Mi pakhat khat nih Ti le Thi le Thlarau he a rami Jesuh zumhnak lawnglawng hi khamhnak hmuhnak lam a si lo, tiah an ti tikah, kannih nih A si ko, lam dang a um ti lo, tiah ka ti awk a si. Khamhnak Thawngtha an theih in hrin thannak an hmuh i vancung khua an kai khawh nakhnga Pathian bia kha hmaan tein le raltha tein kan phuan a herh.
172
A HMAANMI ZUMHNAK NGEIH: JESUH TIPIL INNAK LE A THIHNAK TLANHNAK THAWNGTHA A ZUM LOMI CU AN RAWK LAI
Ahodah Jesuh a zum ko nain a rawk lai? Jeush tipil innak a zum duh lomi
Ruah setsai loin mah duh paoh i Jesuh ka zumh ko ti chim hi Jesuh dawtnak theih lo bantuk le biatak kha biaknak phung menmen ceo i ruah le pom he aa lo. Tilawng pakhat rili chungah a tla i mi tampi an thih lio caan ah khairiat pum le tuktak kuai i tlaih in a nungmi mi tlawm te nih kan khamh u law tiah an au. Anmah khamh dingah an pawngkam tilawng hna cu an ra nain thlichia le tilet a fah tuk caah an chanh kho hna lo. Cucaah a nungmi khamh dingah vanlawng cu rili cungah cun a hong zuang i hri kha a vun thlak duhmah hna. Asinain a nungmi lakah pakhat nih hri cu a pum ah fek te i tem loin a kut in aa tlaih i khah ka luat ko cang lai, nan ka khamh khawh ko cang tiah a ti hna i vanlawng nih cun hri cu a van hnuh hna. A kut in aa tlaihmi pa cu tlawnpal a vun hnuh ah khin a tha a bat tuk caah a tha a dih i hrin cu a tlaih khawh ti lo caah rili cungah cun a tla than. Cubantuk cu mi tampi hna nih Pathian kan zumh, Jesuh kan zumh caah khamh kan si tiah an ti. Asinain caan tlawmpal ah an khamhnak cu pakpalawng ah a cang. Rili cung i vanlawng hrithlakmi aa tlaihtu bantuk an si ko lai.
173
Zeicahtiah Jesuh thihnak le thawhthannak lawng kha an zumh caah a si. Sualnak kha an lungthin chungah a um zungzal. Jesuh tipil innak nih an sualnak vialte a thenh dih cang i, Jesuh nih an sualnak vialte a kalpi kha an theih lo caah khamhnak tlamtling taktak kha an hmu kho lo. Zumh ti le zumh i zuam ti hi aa khat lo. A dongh tiang Jesuh hnu kan zul lai an ti ko nain ni donghnak ah cun hlawnh an si lai. Zeicahtiah an lungthin chungah sualnak a tangmi ruangah Jesuh tipil a innak Ti le a thihnak Thi le Thlarau he a ra ti thei loin Jesuh kha an dawt. Kan caah a pekmi a thisen ruangah Jesuh kha kan dawt ahcun hell ram ah kan tla ko lai. Na thlarau kha tipil innak Ti le vailamtahnak Thi ah khan tem chih. Jesuh nih khamhnak hri a vun thlak tikah tipil innak Ti, thihnak Thi le Thlarau ah a rak i temmi hna paoh khamh an si lai. Vanlawng chung i a ummi, mi khamhtu nih khan aw thannak seh in fak piin, Kan chimmi hi zangfahnak in tha tein rak ngai u. Hri kan vun i chanh hna tikah, nan zaktang le na pumah tha tein rak i tem u. Nan sining te khan um ko u. Na kut in hri ah khan i awk, i tlai hlah u. Tha tein nan tangah i tem u law dai tein um ko u. Cun nan luat ko lai, khamh na si ko lai, tiah a ti. Cu ti a chimh dih hna hnuah a chimning bantukin a tuahmi pa cu a khamh ko. Asinain a dang pakhat nih cun nan thinphang hlah u. A cak tukmi ka si, ka bomban hi zoh hmanh u, meng tampi chung zong ka thlai kho, tiah a ti i hri ahcun a tlai in a thlai. A thok ah cun an pahnih in vanlawng nih a vun hnuh hna. Asinain an i dannak a hung um. Chimhning bantukin tha tein a pum, a tang le a zak in a temmi pa kha cu a lung fim lo zongin um ko hmanhseh vanlawng nih cun tha tein a hnuh ko. Asinain a thazang aa bochan i aa pawrhlawmi pa kha cu a donghnak ah cun a tha a dih caah a tlaihmi kha a thlah i a tlak
174
than caah a thi. Zeicahtiah chimmi kha a ngai duh lo i cawnpiaknak kha zeiah a rel lo caah a si. Khamhnak tlamtling hmuhnak dingah cun Jesuh nih Ti in a kan tlanhnak tipil innak Ti le sualnak chungin a kan khamhtu a thihnak Thi kha zumh hrimhrim a herh. Johan nih tipil innak a ka peknak thawngin le vailamtahnak cungah ka thletmi Thi in tling tein kan khamh hna, tiah timi Pathian bia lungtak tein a zummi hna caah khamhnak cu a si. Jesuh thihnak Thi lawng a zummi hna nih cun, Lungrethei in um hlah u, Jesuh thihnak Thi cu kan nun chung vialte kan thangthat lai. Ka thih tiang Jesuh cu kan zulh lai. Vawlei le ka nun chung sualnak vialte ka tei khawhnak dingah a thihnak thi ka zumhmi cu a za diam ko, tiah an ti. Asinain cu lawng cu a za lo. Pathian nih ka fa tiah a pommi hna nih cun hi pathum hi an zumh. Jesuh cu Thlarau in a hung i tipilnak a ing, (Jordan tiva ah tipil a innak thawng khan sualnak vialte a lak dih), kan sualnak man cham dingah vailamtahnak cungah thihnak a tuar i thihnak in a tho than. Hi pathum a zummi hna sinah Thlarau cu a ra i, an caah tehte a khang. A si, keimah cu nan khamhtu ka si. Ti le Thi in kan khamh hna. Keimah cu nan Pathian ka si, tiah a ti. Asinain hi tehte pathum, Ti le Thi le Thlarau a zum lomi cu Pathian nih khamhnak a pe hna lai lo. Tehte pathum chungah pahnih lawng na zumh i pakhat na zumh lo zongah Pathian nih Khamh na si lo, tiah an ti lai. Jesuh zultu vialte nih hi tehte pathum hi an zumh dih. Tipil ka innak hi khamhnak tehte a si i, ka thihnak Thi hi biaceihnak tehte a si tiah Jesuh nih a ti.
175
JESUH TIPIL INNAK TI LE A THIHNAK THISEN TEHTE A KHANGTU PETER LE PAUL

Jesuh zultu hna nih khan zeidah an chim? Jesuh tipil a innak a thihnak Thi
Jesuh tipil innak kong hi Paul nih a chim bal maw? Jesuh tipil innak kong he pehtlai in Paul nih a chimmi kan zoh hna lai. Rom 6:3, Khrih Jesuh he pehtlaihnak chung i tipil kan in ah khan a thihnak he i pehtlaihnak chungah kan i hnim ti kha nan philh dara? 6:5 A thihnak ah amah he kan thih ti ahcun, nunnak i thawhter a sinak ah kannih zong thawh titer kan si ve lai. Paul nih Galati chungah a chim than rihmi cu, Khrih chung ah tipil nan ing i Khrih nunnak in nan i thuam, tiah a ti. Jesuh zultu Peter zong nih Jesuh tipil innak kong kha a chim ve. Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si, 1 Pet 3:21.
JESUH TIPIL INNAK TI LE THIHNAK THI HE A RAMI JESUH KHRIH KHAMHNAK

Ahodah miding mi tiah Pathian nih a ti hna? A lungthin chungah sualnak a ngei lomi
176
Jesuh nih tipil a innak Ti le vailamtahnak cung a thihnak Thi thawngin khamhnak minung sinah a pek. Cu khamhnak thawng cun kan tho lai i kan ceu lai. Zeitindah kan ceu lai? Tehte a khangtu pathum Ti le Thi le Thlarau kong chimnak thawngin kan ceu lai. Tho law ceu tiah Pathian nih a kan ti caah a bia kan zulh awk a si. Mi tampi nih cun Pathian bia an zul duh lo. Pathian Thawngtha cu biatak tein kan chim awk a si. Jesuh kha zum law khamh na si ko lai, mi dingmi na si ko lai. Na lungthin chungah sualnak a um rih ahcun mi dingmi na si rih lo tinak a si. Vawlei sualnak kha na tei kho rih lo tinak a si. Jesuh tipil a innak ti (Jesuh tipil innak) na zumh lo ahcun na lungthin sualnak chung khan na chuak kho lai lo. Jesuh a thihnak Thi na zumh lo ahcun biaceihnak chungin na luat kho lai lo. (Biaceihnak na ing lai). Thlarau he a rami Jesuh na zumh lo ahcun khamh na si lai lo. Tehte a khangtu pathum na zumh lo ahcun miding sinak taktak na ngei kho lai lo. A tlamtling lomi dinnak nih miding mi ka si ko tinak men men a chuahpi lo, dinnak taktak a chuahpi lo. Mi pakhat khat nih sualnak ka ngei ko nain miding ka si a ti ahcun Khrih chungah a um rih lo tinak a si. Hihi mi tampi hna nih cun dinnak menmen khakhamhnakah an rel i cu he aapehtlaimi caukzongtampi an tial. Lungthin chungah sualnak a ngeimi hna kha sualnak ngei lomi tiah Pathian nih a au hna maw? A au bal hna lo. Pathian nih cun a hmuhning te khan a auh ko hna. A liannganmi Pathian a si caah lih a chim bal lo. Dinnak timi a sullam taktak hi minung nih kan thei kho lo. A thiangmi kha a thiang tiah kan ti i sualnak a um ahcun a thiang lo tiah kan ti. Sualnak na ngeih ko bu ah Jesuh nih miding ah a ka cohlan tiah ruat hrimhrim hlah. Cucu a hman lomi a si.
177
Jesuh cu Thlarau le tipil a innak Ti (tipil a in ah khan sualnak vialte Jesuh nih a lak dih) le a thihnak Thi (pumsa in a ra i, kan caah thihnak a ing) he a rami a si ti kan zumh khan miding ah Jesuh nih a kan cohlan. Dawtmi Khrihfa mi dingmi ti auh menmen nak nih khan a thihnak Thi le tipil a innak Ti le Thawngtha he zeihmanh pehtlaihnak a ngei lo. Miding tinak cu minung nih tuah menmen mi a si. Na lungthin chungah sualnak na ngeih bu ah miding tiah Pathian nih aa cohlang lai maw? Jesuh zum ko hmanhlaw, lungthin chungah sualnak a ngeimi na si ahcun miding ah Pathian nih acohlan kho hna lai lo. Jesuh cu lih a chim bal lo. Jesuh a thihnak Thi le Thlarau na zumhnak lawnglawng khan Pathian nih miding ah an cohlang bal lai lo. A lungthin chungah sualnak a ngei lomi hna kha Pathian nih miding tiah a ti hna. Jesuh cu Pathian a si nain minung pumsa sinak kha aa laak i vawlei ah a ra, kan sualnak vialte a lak nakhnga Jordan tiva ah tipilnak a ing i, kan sualnak thenh a si khawh nakhnga caah vailamtahnak cungah thihnak a ing i a thisen a thlet ti a zummi hna lawng Pathian nih a cohlan hna lai. Tlanhnak Thawngtha a zummi hna lawng Pathian nih a hngalh hna lai. Anmah kha hmaan tein a zummi an si. Jesuh nih a tuahmi vialte kha an zumh. Jesuh cu vawlei cungah a ra i kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a lak i cu sualnak ruangah vailamtahnak cungah biaceihnak a tuar i ni thum hnuah thihnak in a tho than. Cu vialte hna cu Pathian dawtnak thawngin tuahmi an si. Jesuh cu vawlei cungah a ra i, Rethei le thilrit mi vialte hna, ka sinah ra tuah u, dinhnak kan pek hna lai a ti, Mat 11:28. Cucu kan sualnak vialte a laaknak thawngin a tuahmi a si. Jesuh thihnak Thi lawng a zummi hna cu Pathian nih a hngal hna lo. Zeicahtiah an lungthin chungah sualnak kha a um caah
178
a si. Jesuh nih ahodah khamhmi, tlanhmi ah a cohlan hna? Nan sualnak vialte cu ka lak dih. Vawlei sualnak vialte kha ka cungah chiah a si. Nan sualnak leiba vailamtahnak cungah ka cham cang. Nannih cu kan khamh cang hna, tiah Jesuh nih a ti. Jesuh tipil innak, vailamtahnak cung a thihnak le Pathian a sinak kha zum hna. Khamhnak caah a herh ngaingai mi an si. Tehte pathum a zummi hna sinah, Jesuh nih, Asi, khamh na si. A dingmi Pathian fa na si tiah a ti. Ti le Thi le Thlarau kha na zumh ahcun khamh na si lai. Thi le Thlarau lawng a zummi hna cu an lungthin chungah sualnak kha a um rih. Vancung pennak chungah cun biatak pakhat lawng a um. Dinnak, diknak, dawtnak, le zangfahnak an um. Lih kha pakhat hmanh a um lo. Hrokhrolnak le lih kha vancung khua ah an um kho lo.
Ahodah nawlbuarnak kha a tuah tawn? Jesuh tipil innak a zum lo mi Cu Ni cu a phak tikah, mi tampi nih keimah cu, Bawipa, Bawipa! Na min in Pathian bia kha kan chim i na min in khuachia kha tampi kan thawl hna i khuaruahharnak tampi kan tuah hna an ti lai Mat 7:22. Hi bantukin rian a tuanmi hna cu Pathian nih a hngalhpiak hna lai lo. Cu tikah annih cu ka thawh hna lai i, nannih cu aho nan si kha kan hngal bal hna lo, kal ko u, thatlonak a tuahtu hna, tiah ka ti hna lai tiah a ti, Mat 7:23. Bawipa ka nunnak na caah kan pek. Na caah inn pahnih ka pek. Harsatnak ka ton caan ah nangmah cu kan hlaw lo, ka
179
nunnak nangmah caah ka pek. Na thei ko lo maw? Cu a si ah na lungthin chungah sualnak a um maw? A si, a si, tlawmpalte a um. Cu a si ahcun va kal ko, misual mi ahohmanh luh onh an si lo. Bawipa na caah Martar in pei ka thih hi! Martar thih na timi cu zeidah a si? Na hruh tuk caah pei na thih ko kha. Tipil ka innak Ti le ka thihnak Thi kha na zum maw? Ka minung na si tiah kan ti bal maw? Ka minung na si tiah na lungthin chungah kan chim bal maw? Na zumhnak fek tein naa tlaih i thihnak na tuar ko nain ka tipil innak na zumh lo caah ka minung na si tiah zeitik hmanh ah kan ti balmi na si lo. Khamh na si tiah zeitik ahdah kan ti bal? Nangmah khamhnak ding ca lawng kha na duh i naa zuam. Na thei ko lo maw? Atu cu, nangmah lam ah va kal ko, na duhnak ah va kal ko tiah a ti. Jesuh nih, Tho u law ceu tuah u, tiah a kan ti. Khrihfa deu tampi le profet hmaan lomi tampi hmaiah khamhnak a hmunmi hna nih an ral a chiat tuk caah tha tein an ceu ngam lo! Meilah fung pakhat nih tupi chung vialte a khangh dih khawh bantukin, mi pakhatkhat nih raltha tein a dir i cu biatak cu a phuan ahcun vawlei cung dihlak a ceu ko lai. Isaiah 60:1-2 Tho tuah Jerusalem ni bantukin tlang tuah, Bawipa sunparnak cu na cungah a tlang! Miphun dang cu muihnak nih a huh hna lai, sihmanhselaw nang cungah cun Bawipa ceunak cu a ceu lai, a sunparnak lianhngannak cu na sinah a um lai, A hmaan lomi thawngtha le Biaktak a si lomi muihnak nih vawlei cu a khuh dih lai caah, thawh i ceu kha Bawipa nih a kan fial. Jesuh a zummi hna lawng nih Jesuh kha an dawt khawh. Khamh a si lomi nih cun Jesuh kha an daw bal lo. Zeitindah an dawt khawh lai? An zumh loah zeitindah an dawt taktak khawh
180
lai, Annih nih dawtnak kong kha an chim nain Jesuh kha an daw taktak kho lo, zeicahtiah an zum taktak lo.
MISUAL MI HNA KHAMHNAK CAAH TEHTE A KHANGTU PATHUM A UM

Zeidah kan lungthin chungah khamhnak tehte a si? Jesuh tipil innak Tehte a khangtu pathum an um; cu hna cu Thlarau le Ti le Thi an si i an pathum tein an bia a khat, 1 Johan 5:7-8. Vawlei ah a rami cu Jesuh kha a si, tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. Tipilnak a ing, vailamtahnak cungah a thi i kannih kha a kan khamh. Minung nih tehte an khanmi kha kan zumh tawn; Pathian nih tehte a khanmi cu, cu nakcun tampi in a ngan deuh i Pathian nih a Fapa kongah tehte a khangmi cu atu i kan chimmi hi a si. Cucaah Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian i tehte a khannak bia kha a ngei, sihmanhsehlaw Pathian a zum lomi nih cun Pathian kha lihchim ah a canter i cucu zeicahdah a si ti ahcun, Pathian nih a Fapa kong i tehte a khanmi kha a zumh lo caah a si. Cu tehte cu hihi a si. Pathian nih zungzal nunnak a kan pek cang i cu nunnak cu a Fapa chungah a um. Pathian Fapa a ngeimi paoh nih cun nunnak cu an ngei i Pathian Fapa angei lomi paoh nih cu nunnak cu an ngei lo. 1 Jn. 5:912. Hrinthannak a ngeimi hna nih cun minung tehte kha an ngei.
181
An minung hawi nih mi dingmi tinak kha an tong. Hrinthanmi hna nih Pathian khamhnak biatak kha kan chim tikah minung nih an kan al kho lo, Ahmaan lonak kha an thei khawh lo caah kan chimmi kha an cohlan. Na zumhning a hmaan, nan zumhnak ahmaan tiah an kan ti. Kan hrin thannak kong kan chimh hna tikah ahohmanh nih a hmaan lonak an hngal kho lo. Nan hmaan tiah an kan ti. Minung sin hrimhrim in nan hmaan, nan dik tinak tehte kha kan hmu. Asinain, hi Baibal cang nih cun, Pathian tehte cu minung tehte nakin a ngan deuh. zeicahtiah Pathian a si caah a si, tiah a ti. Pathian tehte cu a Fapa Jesuh a si tiah a ti. A hman maw? A Fapa Jesuh tehte cu zeidah a si? Pathian nih a kan khamhnak a langhtertu tehte hna cu, Jesuh Thlarau in hrin a si i minung sinak a laknak, ti in tipil a innak le vailamtahnak cungah a thihnak thi hna hi an si. Pathian nih cuticun a kan khamh ning hna a si tiah tehte a khaan, a chimmi kha kan zumh caah kannih cu Pathian fa kan si. Pathian fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian i tehte a khannak bia kha a ngei. Sihmanhsehlaw Pathian a zum lomi nih cun Pathian kha lihchim ah a canter i cucu zeicahdah a si ti ahcun, Pathian nih a Fapa kong i tehte a khanmi kha a zumh lo caah a si? Hi Baibal caang nih hin ahodah tlanhmi an si ti kha fiang tein a kan chimh. Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian i tehte khannak bia kha a ngei tiah a ti. Na lungthin chungah cu tehte khannak cu na ngei maw? Cucu nangmah le keimah chungah a um. Pathian cu kan caah vawlei ah a rung tum (Mary nih a hrin). Kum sawm thum (30) a si tikah vawlei sualnak vialte i laak dingah tipilnak a ing. Cu kan sualnak vialte he cun vailamtahnak cungah biaceihnak a hmu. Zungzal nunnak pek dingah ni thum hnuah thihnak in a tho than. Cu ticun Jesuh nih a kan khamh.
182
Thihnak in rak tho than hlah sehlaw, zeitindah a si hnga? Thawhthannak um lo ah zeitindah nunnak kong cu a phuan khawh lai? Cucaah Jesuh cu thihnak in a tho than i kan khamhtu a si. Cucu kan zumhnak a si. Jesuh nih tipil ka innak Ti le ka thihnak Thi in kan khamh hna tiah a timi kha kan zumh caah kannih cu khamh kan si. Tehte a khangtu cu kan lungthin chungah a um. Tlanhmi hna nih Jesuh tipil innak Ti kha zeirel loin an um bal lo. A kan khamhnak dingah a tuahmi vialte kha kan upat dih caah pakhat hmanh kha zeirel loin hrelh kan duh lo. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, Mat 3:15. Tipil petu Johan nih Jordan tiva ah tipilnak a pekah khan kan sualnak vialte Jesuh nih a laak timi kha kan zumh. Tlanhmi hna nih cun Jesuh tipil innak kha zumh loin hlawt khawh a si lo.
A ZUM KO NAIN KHAMH A SI LOMI NIH JESUH TIPIL INNAK KHA AN ZUM LO, AN HLAWT
Aho nih dah Pathian kha lihchim ah an canter? Jesuh tipil innak a zum lomi nih
Johan nih Pathian kha lihchim ah a cantertu hna kong fiang tein a chim, Pathian a zum lomi nih cun Pathian kha lihchim ah an canter tiah a ti. Atu ah Johan um selaw, zeitindah Khrihfa hi a kan ti hnga? Jesuh nih tipilnak a in ah khan nan sualnak a la
183
dih maw la dih lo tiah a kan hal hnga? Jesuh tipil innak thawngin tlanh nan si tiah Johan nih a phuang ko lo maw? Tipil ka pek ah khan nan sualnak kha Jesuh lu cungah ka chia dih ko lo maw? Nan sualnak kha a liang cungah chiah a si ko lo maw? tiah Johan nih a ti. Nanmah khamh dingah Jesuh tipilnak a ing, tiah Johan nih a ti. Pathian a zum lomi, khamh kan si nakhnga Pathian tuahmi a zum lomi nih khan Pathian kha lihchim ah an canter. Jesuh nih kan sualnak vialte kha tipil a in ahkhan a laak dih kan ti tikah, Aw, keimah maw! ka sualnak dihlak cu a la kho taktak lai lo. Ka chuah pimi sualnak tu kha a lak i nifate ka sualnak cu a la loh, a tang ko, tiah an ti. Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga atu kan sualnak hna kha phuan i sual ngaihchih kha a hau tiah an ti. Cucu an zumh ning a si. Cubantuk cun na zumh ning a si ve sual maw? Jesuh tipil innak nih kan sualnak a tawl lo tiah a zummi hna Pathian kha lihchim ah an canter.
JESUH TIPIL INNAK TI LE VAILAMTAHNAK CUNG THIHNAK THI NIH VOI KHAT AH ZALAK IN A KAN KHAMH.
Ahodah lihchim mi an si? Jesuh tipil innaka zum lomi hna
Jesuh tipil innak nih kan sualnak vialte kha voi khat ah za lakin a laak dih cang. Jesuh tipil a innak Ti le a thihnak Thi a zummi paoh Pathian nih a khamh hna i, a zum lomi paoh Pathian
184
nih a hlawt hna caah hell ah an kal lai. Cucaah khamh kan si le si lo cu kan zumhnak cungah a ummi a si. Vawlei sualnak vialte chungin Jesuh nih a kan chuah cang. A zummi paoh khamh an si lai i a zum lomi paoh sual phawt an si lai. Zeicahtiah Pathian kha lihchim ah an canter caah a si. Minung hi san a tlaih lo ruangah hell ramah a kal lai lo, zumhnak a ngeih lo ruang tu ah hell ramah a kal lai. Pathian a zum lomi paoh nih Pathian kha lihchim ah an canter. Jesuh nih kan sualnak vialte a kalpi lo tiah a zummi paoh an lungthin chungah sualnak an ngei. Sualnak kan ngei lo tiah an chim kho lo. Voi khat ah Khrihfa upa pakhat ka ton i, Jesuh zum ning law ka sualnak a tlau dih lai maw? tiah bia ka hal. Asi, na sualnak a tlau dih ko lai, tiah a ti. Jesuh nih vawlei sualnak vialte a laak dih i, vailamtahnak cungah a dih cang, khamh nan si cang a timi hi a hman ko lo maw? tiah ka ti. A si, khamh ka si ko, tiah a ti. Cu a si ahcun sualnak na ngei ti lo, tiah ka ti i, A si, sualnak ka ngei ti lo, tiah a ti. Sualnak na tuah than sual ah zeitindah na um lai? tiah ka ti than. Minung menmen ka si caah zeitindah sualnak tuah lo cun kan um khawh lai? Cucaah cun kan sualnak kha nifate i ngaihchih i, nifate tlenh, khawlh ding a si ko, tiah a ti. Hi Khrihfa upa nih hin khamhnak biatak tlamtling tein a hngalh lo caah a lungthin chungah sualnak a um. Amah bantuk minung nih khan Pathian zeiah an rel lo i lihchim ah an canter. Pathian a simi Jesuh nih vawlei sualnak vialte kha la loin maw a um hnga? Jesuh nih vawlei sualnak vialte kalpi loin um sehlaw zeitindah khamhnak a kan petu Pathian cu a si khawh hnga? Zeitindah amah zumh cu a kan fial khawh lai?
185
Pathian cu lihchim ah na canter lai maw? Lihchim ah cun canter hlah tiah nawl kan duh. Pathian cu zeirel loin um hlah u tiah kan Baibal nih a kan cawnpiak. A sullam cu lihchim ah canter hlah, hlen tim hlah tinak a si. Pathian cu kanmah bantuk a si lo. Khamhnak Thawngtha kha Johan nih fiang tein a kan cawnpiak. Pathian nih kan caah a tuahmi (Ti le Thi le Thlarau he a ratnak) kha minung tampi nih a zumh an duh tawn lo. Pathian nih kan caah a tuahmi a zummi hna le a zum lomi hna an um. (Pathian hmaiah miding kan si tiah a timi hna le, misual kan si tiah a timi an um). Ahodah biatak chimmi an si? Tehte pathum, Ti le Thi le Thlarau a zum lomi hna kha lihchim an si. A hmaan lomi zumhnak an ngei. A zum lomi nih khan Pathian kha lihchim ah an canter. Pathian cu lihchim ah canter hlah. Jesuh nih Jordan tiva ah tipil a innak thawngin (vawlei sualnak vialte kha a laak dih). Pathian nih tuah awk a si a timi paoh kha a tuah i a tlam a tling dih.
THLARAU HMAAN LO NIH JESUH TIPIL INNAK LE THIANHLIMNAK AN HLAWT

Satan le khuachia nih zeidah an hlawt i an pom lo? Jesuh tipil innak le Thianhlimnak
Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian
186
i tehte a khannak bia kha a ngei. Khamh a simi nih cun Jesuh tipil innak thawngin ka sualnak vialte a cungah chiah a si i, a tipil innak Ti le a thihnak Thi nih a ka tlanh ti kha a zumh. Mary nih a hrin i, vailamtahnak cung a thih hlanah Jordan tiva ah Johan nih tipilnak a pek, a thi i thihnak in a tho than ti kha khamh a simi nih cun an zumh. Miding mi nih cun tehte kha an ngei. Kan khamhnak a langhtertu tehte cu Ti le Thlarau he a rami Jesuh kan zumhnak kha a si. Tehte cu kan chungah a um. Tehte khannak (Tehte) kha na lungthin chungah a um lo ahcun khamhnak langhternak tehte kha na chungah a um lo tinak a si. Johan nih a chimmi cu, Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian tehte khannak bia kha a ngei tiah a ti. Jesuh vailamtahnak thihnak Thi lawng zumh kha Pathian tehte khannak ngeih a simaw? Tipil a innak Ti zumh kha a tel chih. Pathian nih hngalhmi si khawhnak ahcun tipil a innak Ti le a thihnak Thi le hrin a sinak Thlarau, tehte pathum zumh kha a herh. Cu hnu lawngah Jesuh nih khamh na si tiah an ti lai. Tehte pahnih a thihnak thi le Thlarau zumhnak thawngin Pathian fa sinak tehte ka ngei lai tiah na ruat maw? Cucu nangmah duh ningin Pathian na zumh a si lai. Nangmah caah tehte khannak menmen a si ko lai. Pathian theihmi si loin nangmah le nangmah na hngal menmen a si ko hnga. Vawlei cungah tehte pathum chungah pahnih lawng a zummi tampi an um. Khamh kan si tiah an ti i cauk tampi zong cu kong he pehtlai cun an tial. Zeitluk nal dah an si! pakpalawng lawng te an si. Khamhnak leiah Biatakte rian a tuanmi le biaknak leiah a zuam ngaimi kan si tiah an i ruat. Jesuh tipil innak kha an zum lo nain khamhnak cu an i pawrhlaw. A hmaan ngaingaimi a lo! Asinain Pathian tehte khannak kha an ngei lo. Va si sehlaw tiin ruahnak men kha a si. Zeitindah cucu
187
khamhnak tiah an ti khawh. Jesuh cu Ti le Thi le Thlarau he a ra ti a zummi hna lawng nih Pathian le minung tehte khannak kha an ngei lai. Paul nih, Thawngtha kha nan sin kan phakpi tikah bia lawnglawng in si loin, thawnnak le Thiang Thlarau le Biatak a si fiang tein kan hngalhnak he khan a si, tiah a ti, 1 The. 1:5. Minung nih Jesuh thihnak Thi lawng an zumh tikah Satan cu lunglomhnak tampi a ngei. Aw, mihrutpa, nangmah cu kan hlen cang . . ha . . . ha, tiah Satan nih a ti. Jesuh thihnak Thi thangthatnak pek tikah Satan a zam tiah a zummi tampi an um. Vailamtahnak kha Satan nih a tih tiah an ruah. Satan thihphaih sawhsawh kha a si. Kannih cu mihrut bantuk si hlah u sih. Pathian nih minung thah khawhnak dah ti lo cu Satan sinah thawnnak a pek. Satan nih minung kha a duhmi thil paoh tuahter khawhnak thawnnak a ngei. Minung pakhat khat chung i a luh tikah cu mipa cu a hrut zong a hrut men ko lai. Asiloah phundang deuh zongin a um ko lai. Zeicahtiah thil ti khawhnak thawnnak a ngei. Satan nih minung kha a hruhter khawh, a auter khawh, thinghnah bantukin a hninh khawh, a buanbara zong a tawhter khawh. Cu bantukin minung cung rian a tuan tikah, Chuak! Jesuh min in chuak, tiah zumtu nih an ti i damnak an hmuh tawn. Cu tikah cu damnak cu Jesuh thisen thawnnak thawngin a si tiah an ti. Asinain cucu Jesuh thihnak thisen thawnnak thawngin a si lo. Satan thihphaih bia menmen kha a si. Jesuh tipil innak, a thihnak Thi le thihnak in a thawhthannak a zummi hna paoh kha satan le khuachia nih an tih bik hna. Jesuh tipil innak le a thihnak Thi in a kan khamhnak a zummi hna sinah Satan le khuachia kha an um kho lo. Nan theih bantukin, Catholic tlangbawi hna nih zeimaw caan ah minung chungin Satan an chuah tawn kha Baisikup ah kan hmuh tawn. Baisakup chungah cun, hmelchunhnak ah, thing in an
188
sermi vailamtahnak kha tlangbawi nih a thlir i a hninh, asinain tlangbawi cu a thi. Hrin thannak taktak a ngeimi hna cu Satan nih a tei kho hna lo. Satan nih zumtu kha hnahnawh a timh tikah, zumtu nih Satan kha, Jesuh nih ka sualnak vialte a laak kha na thei maw? tiah a hal lai. Cutikah Satan cu a tli ko lai. Satan nih hrinthanmi hna pawng um cu a duh lo. Hrinthanmi an umnak hmun khan um lo kha a zuam zungzal. Pathian a zum lomi nih Pathian kha lihchim ah a canter tiah kanBaibal nih a kan cawnpiak. Jesuh tehte khan nak, tipil a innak Ti le a Thihnak thi tehte an zumh lo caah a si.
Zeidah Pathian Fapa tehte cu a si? Tipil a inak Ti le a thihnak Thi le Thlarau an si
Pathian Fapa tehte cu zeidah a si? Thlarau in vawlei ah a ra i, kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a laak dih timi tehte kha a si. Vawlei sualnak vialte kha a lak dih i, vailamtahnak cungah a thisen a luanter. Cucu Ti le Thi le Thlarau tlanhnak a si ko lo maw? Jesuh tipil innak le a thihnak Thi, tlanhnak Thawngtha kha an zumh lo caah Pathian hmaiah lih an chim. An zumhnak kha a hmaan lo i cu a hmaan lomi an zumhnak cu zapi sinah an chim. 1 Johan 5:11, kha kan zoh than hmanh lai. Cu tehte cu hihi a si. Pathian nih zungzal nunnak a kan pek cang i cu nunnak cu a Fapa chungah a um. Pathian nih zungzal nunnak a kan pek i cu a cohlang mi hna chungah cun zungzal nunnak cu a um tiah kan Baibal nih a kan chimh. Cu nunnak cu a Fapa Jesuh
189
chungah a um ve. Zungzal nunnak a hmumi hna cu Jesuh tipil innak le a thihnak thi a zummi hna an si. Tlanhmi le khamhmi hna nih cun zungzal nunnak an hmuh caah zungzal an nung lai. Zungzal nunnak na hmu cang maw? John 1:12 Pathian Fapa a ngeimi paoh nih cun nunnak cu an ngei i Pathian Fapa a ngei lomi paoh nih cun nunnak cu an ngei lo. Phundang in kan chim ahcun, vawlei cungah Jesuh nih a tuahmi, tipil a innak, vailamtahnak cung a thihnak le thihnak in a thawhthannak a zummi paoh nih zungzal nunnak kha an ngei. Asinain cu pathum lakah pakhat khat zumh loin an nganh tak ahcun zungzal nunnak kha an ngei lai lo, i khamh zong an si fawn lai lo. Jesuh nih a tuahmi tipil innak, thihnak le a thawhthannak an zumhnak zoh in Johan nih Pathian minung kha a thleidan hna. Hi thil nih hin Pathian bia an chungah a um le um lo kha a langhter. Jesuh tipil innak Ti, a thihnak Thi le Thlarau a zummi hna kha khamhnak hmumi tiah Johan nih a ti hna.
HRIN THAN A SI LOMI NIH CUN TUU LE MEHEH KHA AN THLEIDANG KHO LO
Aho nih dah khamhmi le khamh lomi kha a thleidan khawh? A hrinthan mi nih
Pathian riantuantu a tak le a deu zeitindah hngalh khawh a si? Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi zumhnak ruangah
190
tlanhmi, khamhmi hna nih a tak le a deu theih khawh nak, hmuh khawhnak thawnnak kha an ngei. Pastor a si zongah, Evangelist a si zongah, Khrihfa upa a si zongah khamhmi le khamh lomi tuu le meheh a thleidan kho lo ahcun nunnak kha an chungah a um rih lo tinak a si. Hrinthannak a ngeimi hna nih cun tuu le meheh, zumtu le zum lotu an i dannak kha an theih khawh hna. Nunnak a chungah a ngei lomi hna nih cun tuu le meheh, zumtu le zumlotu an i dannak kha an thei khawh hna lo. Thil a zawng tampi mui lakah thim bantuk kha a si. A hringmi cu a hringmi a si ko i a rangmi cu a rangmi a si ko. Na mit naa chinh ahcun zeibantuk zawng a si kha na hmu kho lo i a theih zong na thei kho lo. Asinain mit au buin na zoh ahcun a hme bik zawng te hmanh kha na hmuh lai i na theih khawh ko lai. A hringmi kha a hringmi na ti khawh lai i, a rangmi kha a rangmi tiah na ti khawh lai. Cu bantukin, khamh lomi le khamhmi hna an i dannak tampi a um. Khamhnak le tlanhnak Thawngtha, Jesuh tipil innak Ti, a thihnak Thi le Thlarau Thawngtha kong kha kan chim awk a si. Kan thawh i kan ceu awk a si. Kan pawngkam minung hna kha kan khamh hna i kan zumhnak kong kan chimh hna tikah minung bia menmen kha kan chim hna lo. 1 Johan 5 a sullam kha a kan chimh. Lungtuainak chung fian lonak um lo dingin pakhat hnu pakhat in kan chimfian kha a herh. Kan chimmi Thawngtha cu, Jesuh tipil innak, a thihnak le thawhthannak Thawngthabia Jesuh tlanhnak meiceu kha a si. Midang sinah Jesuh tipil innak le a thihnak Thi Thawngtha va theihter cu kan ceunak tha tein ceuter kha a si. Mi vialte nih cu Thawngtha cu an theih khawh nakhnga zumh awk tlak tein kan chim i kan ceu a herh. Khamhmi hna nih kan tho i kan ceu lo ahcun mi tampi khamhnak hmu loin an thi hnga i cucu Pathian duhning a si
191
hnga lo. Mi thathu tiah Pathian nih a kan ti hnga. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi kong Thawngtha cu khuazakip ah kan chim awk a si. Ka nawlh lengmang nak a sullam cu Jesuh tipil innak hi khamh lomi caah a biapi tuk caah a si. Hngakchia bia kan chimh hna tikah an theih khawh nakhnga vawi tampi kan chimh tawn hna. Cu hnu lawngah an theih cang ti kha kan i fiang. Cathiam lomi ca chimh kan i timh ahcun a, b, c in kan thok tawn. Cu hnuah duhsah tete in carel le catial kha kan chimh hna. Cun cafang pakhat khat tahchunhnak ah, dantatnak, kha an tial thiam tikah a sullam kha kan chimh than hna. Cu bantuk cu Jesuh Khrih thawngtha kan chim tikah pakhat hnu pakhat in an lung a fian khawh nakhnga kan chim a herh. Jesuh tipil innak kha tha tein le fiang tein kan chimh awk a si. Jesuh Ti le Thi le Thlarau he a ratnak kha kan chimh awk a si. Jesuh Khrih kha khamhtu ah na cohlan i khamh na sinak lai thla ka cam. Ti le Thlarau tlanhnak cerhtiput cu Jesuh tipil innak Ti, a thihnak Thi le Jesuh cu Pathian a si, kan khamhtu a si ti zumhnak thawngin a chuakmi a si.
190
JESUH TIPIL INNAK CU MISUAL MI HNA CAAH KHAMHNAK LANGHTERTU A SI
CAWNPIAKNAK (7)
TIPIL JESUH TIPIL INNAK CU MISUAL MI HNA CAAH KHAMHNAK LANGHTERTU LANGHTERTU A SI
192

< 1 Peter 3:20-22 > Lawng chungah a lutmi mi tlawmte minung an dihlak ah pariat hna kha ti chung cun khamh an si i cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si. Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a thawhthannak thawngin an khamh hna i amah cu vancung ah a kai hnuah Pathian orhlei kam ah thu in vancungmi vialte, vancung nawl ngeihnak vialte le thawnnak vialte kha a uk dih hna.
Zei thawngin dah miding ah kan i can? Pathian zaangfahnak thawngin

Vawlei cungah hrin kan si hlan hin Pathian nih a kan hngalh cang. Misual cia in hrin an si lai ti kha Pathian nih a hngalh cang caah, vawlei sualnak vialte ka laknak, tipil ka innak thawngin zumtu cu khamh an si tiah a ti. Zumtu vialte kha a
195
khamh hna i a mi ah a ser hna. Cu vialte cu Pathian zangfahnak thawngin a si. Sam chungah, Minung hi zeidah a si i na hnakkar ah na tenh, tiah a ti. Pathian nih hin minung hi a hnakkar ah a tenh taktak. Pathian dawtnak a cohlangtu hna paoh cu an sualnak vialte chungin khamh an si. Annih cu Pathian Fa an si. Pathian fa kan si hlan miding kan si hlan, khamh kan si hlan le Pathian kha Kapa tiah kawh khawhnak kan ngeih hlanah Ti le Thlarau lawng a zummi hna kha zeitindah kan um? Misual mi kan si, vawlei cungah kum 60-70 hrawng nun dingin hrinmi kan si, kan ngan a dam ahcun kum 70-80 kan nung lai. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi kan zumh hlan, kan sualnak tawl a si hlan ah cun misual a thi ding hrimhrim kan si. Paul nih Pathian vel thawngin atu i ka sining hi ka si tiah a ti. Kannih zong Pathian vel thawngin atu i kan sining hi kan si. Pathian zaangfahnak ruangah amah cu kan thangthat. Zeizong vialte sertu cu hi vawlei cungah a ra i kannih kha a kan khamh, a mi ah a kan ser i a fale ah kan i cang. Ti le Thlarau khamhnak le zaangfahnak ruangah Bawipa cu kan thangthat. Zeicahdah fa sinak a kanpek i, miding ah a kan cohlan? Kan i dawh ruangah a si maw? Kan i tlak ruangah a si maw? Asiloah, kan that ruangah a si maw? Zeicahdah kan ti ahcun, a fa si ding le amah (Pathian) he vancung pennak chungah um ti dingin Pathian nih sermi kan si caah a si. Amah he zungzal kan um ti nakhnga a mi ah a kan ser. Zungzal nunnak a kan peknak cu a dang zei ca hmanh ah a si lo. A sermi thil dang nakin kan i dawh deuh, kan i tlak deuh, kan thianghlim deuh ruangah a mi ah a kan ser lo. A kan dawt caah a mi ah a kan ser. Minung an dihlak ah pariat hna kha ti chung cun khamh an si i cucu atu i nanmah an khamhtu hna cu a si (1 pe 3:20). Mi tlawmte lawng kha khamh an si. Midang nakin kan tha
196
deuh maw? Kan tha deuh lo. Kannih cu kan tha deuh lo, asinain khamh kan si cu Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi kan zumh caah a si. Khamh kan si cu khuaruahhar a si, tlinnak kan ngeih ruangah a si lo, Pathian zaangfahnak ruangah a si i, Ka pa, ka Bawipa tiah auh khawhnak kan ngei. Misual kan si ahcun zeitindah ka Bawipa, ka Pa tiah kan auh khawh hnga? Khamh kan sinak kong tha tein kan ruah ahcun Pathian a kan dawtnak kha fiang tein kan hngalh khawh. Thangthat loin kan um kho hnga maw? Pathian dawtnak, thluachuahnak le zaangfahnak um hlah selaw kan nunnak hi pakpalawng, sullam ngei lomi a si ko lai. A dawtnak, zaangfahnak le thluachuahnak thawngin a fa ah a kan ser i, a mithmuh ah miding ah a kan ser caah Pathian cu kan thangthat zungzal.
JESUH TIPIL INNAK THAWNGIN A SUNGLAWIMI KHAMHNAK PEK KAN SI

Zeicahdah Noah chan lio minung hna kha an thih? Jesuh tipil innak an zumh lo caah an thi. Atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak hmuhsaktu hi a si, Minung an dihlak ah pariat lawng an si tiah Peter pakhatnak ah kan hmuh. Noah chan lioah hin minung pa zeizat dah an rak um hnga? Minung zeizat an rak um cu kan thei lo nain, nuai khat (million) an rak um hei ti ko u sih. Cu vialte
197
minung lakah cun Noah innchungkhar pariat lawng kha khamh an si. Noah chan lio bantuk kha nihin zongah a si ko lai. Vawlei cung minung hi atu lioah billion panga renglo kan si an ti. Jesuh a zummi tampi hna lakah minung zeizatdah an sualnak vialte tawl an si hnga? Khuapi pakhat lawng hmanh khi zoh u sih law, minung tlawm te lawng sualnak tawl a simi zumtu an si lai. Khuapi minung 250,000 umnak ah an sualnak chungin khamhmi zeizatdah an si hnga? 200 ti ko u sih. Cucu minung 1500 lakah pakhat tluk hrawng khamh an si tinak khan a si hnga. Roman Catholic relh in Korea ramah hin Khrihfa nuai hleihnih (12 million) an um ti a si. Cu vialte hna lakah cun Ti le Thlarau in hrinthannak a ngeimi minung zeizatdah an si hgna? Noah chan lioah vawlei cung minung vialte lakah Noah in chungkhar 8 lawng khamh an si kha philh hna hlah u sih. Sualnak vialte a laak dihnak,Jesuh tipil innak a zummi paoh an sualnak vialte Jesuh nih a thenh dih cang ti kha thei u sih law zum hna u sih. Jesuh nih tipil a innak Ti le vailamtahnak cung a thihnak Thi thawngin a kan khamh, ti a zummi tampi an um bal lai lo. Jesuh thawhthannak hmanthlak kha zoh hmanh hna u sih. Thihnak in a tho thanmi zeizatdah a sinah na hmuh khawh hna hnga? Jerusalem lei in Jesuh leiah a rami hna kha A zaa a rak chanhmi hna zeizat dah na hmuh hna hnga. Anmah lakah minung zeizat dah theologian an si? Nihin ah, vawlei cungah theologian tampi an um nain Jesuh tipil innak zumhnak thawngin khamh kan si ti a zummi cu tlawmte lawng kan hmuh khawh hna. Theologian cheukhat nih cun Jesuh tipil a innak cu aa toidor ruangah a si an ti i, A cheukhat nih cun minung dang hawi a lawh khawh nakhnga a si an ti ve.
198
Jesuh tipil a innak a chan taktak cu kan sualnak vialte a cungah chiah a si nakhnga caah a si tiah kan Baibal chungah zultu dihlak nih an kan cawnpiak i cucu kan zumh. Kan sualnak vialte cu Jesuh tipil a in lioah Jesuh cungah chiah dih a si tiah Jesuh zultu hna nih an kan cawnpiak. Cucu Pathian vel a si i cu kan zumhnak thawng cun khamh kan si.
KHAMHNAK TIPIL INNAK KONGAH MEN LAI TI A UM LO

Ahodah a dong kho lomi Pathian dawtnak cu a co? Jesuh tipil innak Ti le thihnak Thisen a zummi hna nih an co
Jesuh zumhnak thawngin khamh kan si lai ti hi kan zumh dih deuh cio. Bu kip nih khamhnak cu kan zumhnak thawngin a si tikha an zumh cio i Jesuh tipil innak kha zumhnak pakhat menmen ah an ruah. Asinain cucu a hmaan lo. Cauk thong tampi ka relmi chungah Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi tlanhnak kha khamhnak ah a biapit ning an tialmi cauk ka hmu rih hna lo. Noah chan lioah minung pariat lawng khamh an rak si. Nihin ah minung zeizatdah khamh kan si lai ka thei lo. Asinain mi tam cu khamh kan si lai lo. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi a zummi paoh khamh an si lai. Thawngtha taktak a simi Jesuh tipil innak thawngtha kha a chimtu an tlawm tuk ti kha Khrihfabu kip ka lennak thawngin ka hngalh. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi in a kan tlanhnak kan
199
zumh lo ahcun, misual kan si rih. Pumhkhawmh zong kan nun chung kan fel ngaingai ko lai nain cucu zeihmanh an si lo. Kan lungthin chungah sualnak kan ngeih ahcun misual kan si rih ko. Kum (50) chung fel tein Biakinn ah kan i khawm ko lai nain, kan lungthin chungah sualnak a um ahcun, kum (50) chung kan zumhnak kha pakpalawng a si ko lai. Kum 50 chung zumhnak hmaan lo ngeih nakin ni khat a hmaanmi zumhnak ngeih kha a tha deuh. Jesuh a zummi hna lakah, Jesuh tipil innak le a thihnak sullam taktak hmaan tein a hngalmi hna lawng vancung pennak chungah an lut lai. Pathian Fapa Jesuh cu vawlei ah a rung tum i vawlei sualnak vialte lak dingah tipilnak a ing ti zumhnak kha a dikmi le a hmaanmi zumhnak a si. Cu zumhnak nih cun vancung pennak chungah a kan hruai. Kan caah vailamtahnak cungah a thi chuahnak (a thihnak) kha kan zumh awk a si. Jesuh kan thangthat khawh nakhnga vailamtahnak cungah kan caah a tuahmi cu kan hngalh awk a si. Kannih cu Jesuh tipil innak le a thihnak thawngin khamhmi Pathian fa kan si. Zeitindah thangthat loin kan um khawh lai? Jesuh nih a kan khamh khawh nakhnga kum (30) a siah Jordan tiva ah tipilnak a ing. Tipil a innak thawngin kan sualnak vialte aa lak i kan caah vailamtahnak cungah biaceihnak a tuar. Jesuh nih a tuahmi kan ruah paoh ah toidornak lungthin he kan thangthat. Jesuh nih vawlei cungah a tuahmi vialte hna hi kanmah khamhnak caah a si ti kha thei hna u sih. Vawlei cungah a ra hmasa, tipilnak a ing, vailam an tah, ni thum hnuah thihnak in a tho than i atu Pathian orhlei kam ah a thu. Pathian tlanhnak cu kan dihlak caah a si. Jesuh khamhnak kha kan dihlak caah a si. Pathian cu a dawtnak le a thluachuahnak ruangah kan thangthat. Thangthatnak hla pakhat nih cun, Tuanbia dawh a um.
200
Vawlei cung minung tampi hna lakah. (Jesuh) a dawtnak le khamhnak ngeitu ka si. Aw, zeitluk khuaruahhar a dawtnak dah a si! Keimah caah a dawtnak, a dawtnak cu keimah caah. Tuanbia dawh a um. Vawlei cung minung tampi lakah kannih cu khamhmi kan si, a mi kan si. A dawtnak kha kan i hruk. Aw Pathian dawtnak, Pathian vel cu. Aw! Zeitluk khuaruahhar a dawtnak! Ka caah a dawtnak, tiah a ti. Jesuh cu kanmah khamh dingah a ra i, a tipil innak tlanhnak cu kanmah caah a si. Thawngtha hi tuanbia menmen a si lo, harsatnak nun chungin, aa dawhmi Pathian pennak chungah a kan cawitu biatak a si. Hi vawlei cung a rak rat nak chan cu tipil innak le vailam cung a thisen luan nak thawng in kan mah khamhnak ding caah a si. Cucu sual thenh nak cu a si. Pathian le nangmah karlak pehtlaihnak cu zumhnak kha a si. Zeitindah Jesuh cu khamhtu ah kan zumh khawh lai i kan zumhnak thawngin kan sualnak chung cun khamh kan si khawh lai? A dong lomi a dawtnak ruangah cucu a si kho. A kan dawt ruangah khamh kan si.
KAN SUALNAK VIALTE KHA VOIKHAT AH ZALAKIN JESUH NIH A TAWL DIH
Zeicatiah Khrih hrimhrim zong kha nanmah caah a thi i sualnak ruangah khan voikhat ah za lakin a thi, nannih cu Pathian sin i kalpi awk caah khan, mitha cu mithalo mi hna ruangah a thi, 1 Pet 3:18. Mithalo, nangmah le keimah khamh kan si nakhnga vailamtahnak cungah voikhat thihnak a tuar.
201
Khamh lengmang maw kan si voi khat ah za lakin dah khamh kan si? Voi khat ah za lakin khamh kansi
Pathian hmai kan hmuh khawh nakhnga Jesuh nih vawlei ah voi khat thihnak a tuar. Vancung pennak kan luh khawh nakhnga, minung pumsa in vawlei ah a ra i, voikhat ah za lakin kan sualnak vialte kha tipil a innak, vailamtahnak cung a thihnak le thihnak in a thawhthannak thawngin a tawl dih cang. Jesuh tipil innak le a thihnak thawngin khamh kan si ti na zum kho maw? Jesuh tipil a innak Ti le a thihnak Thi na zumh lo ahcun khamh na si lai lo. Jesuh nih tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin kan sualnak vialte voikhat ah za lakin a thenh dih ti kan zumh lo ahcun a der ngaingaimi kan si caah kan hrinthan kho bal lai lo. Kan sualnak vialte laak dingah tipilnak a ing i kan caah vailamtahnak cungah voi khat ah za lakin biaceihnak a hmu. Tipil a innak le a thihnak thawngin voi khat ah za lakin misual mi sualnak kha a thenh dih. Sualnak kan tuah paoh ah sual ngaihchih lengmang si sehlaw kan sualnak a tam tuk lai caah ngaihchih cawk a si hnga lo. A si kho lomi a si hnga. Cucaah, khamhnak caah cun Jesuh tipil innak Ti le a thihnak thi zumhnak kha a rak herh hrimhrim. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi kha khamh kan si nakhnga kan zumh hrimhrim awk a si. Kan hrinthan khawhnak hnga thiltha kan tuah kho lo. Thiltha tuahnak in hrin thannak hmuh khawh a si lo. Sifak caah angki thatha le Pastor caah meh thawthaw na cawkpiak
202
hna nak thawng khan khamhnak na hmu kho lai lo. Jesuh nih tipil a innak le a thihnak a zummi paoh a khamh hna. Jesuh tipil innak le a thihnak thawngin Pathian nih voi khat ah za lakin a kan khamh ti na zumh ahcun khamh na si ko lai. Pathian nih Baibal chungah a chim ko nain thuk deuh in ruah a herh tiah mi tampi hna nih cun an ti. Cucu anmah nawl a si ko. Asinain Pathian bia cu a tial ning bantuk khan kan zumh awk a si ko. Heb. 10:1-10 chungah cun voi khat ah za lakin a kan khamh tiah a ti. Jesuh tipil innak le a thihnak a zummi hna cu Pathian nih voikhat ah za lakin a khamh taktak ko hna. Hi zong hi kan zumh awk a si. Voi khat ah za lakin a kan khamh, voi khat a thi. Aw ka u le nau hna, zum u law, khamh si u. Jesuh tipil innak tangah khan na thilrit kha chia tuah. Jesuh nih voi khat thihnak, voi khat tipil innak thawngin kan sualnak le dinlonak vialte chungkhan voi khat ah za lakin a kan khamh. Mitha cu mithalo mi hna ruangah, tiah a ti. 1 Pet 3:18. Jesuh cu sualnak a tuah bal lomi sualnak a ngei lomi Pathian a si. Dinlonak le sualnak chung khan a kan khamh. Minung chuah ka in a thih tiang sualnak kha Jesuh cungah tipilnak a in lioah khan chiah a si. Vailamtahnak cung a thi i a thisen a chuah khan mi vialte kha biaceihnak chung khan khamh kan si. Misual caah tipilnak a ing i, misual caah thihnak a tuar. Cucu Jesuh tipil innak khamhnak a si. Misual mi kha voikhat ah za lakin a kan khamh. Jesuh Khrih a zummi kannih nih voikhat ah za lakin a ti pil innak le a thihnak thawngin a kan khamh ti kha kan zumh awk a si. Kannih cu thazang dermi kan si, Jesuh cu a thawngmi a si. Kannih cu zumh awk tlak lomi kan si, Jesuh cu zumh awk tlakmi a si. Cuticun Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunak an ngei lai, Johan 3:16. Pathian
203
nih a Fapa ngeihchunte kha a kan pek. Kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a cungah chiah dih a si, cu sualnak bia ceihnak cu kan caah a tuar. Zeitluk khuaruahhar khamhnak dah a si! Zeibantuk khuaruahhar a dawtnak dah a si! A dawtnak le a khamhnak ruangah Pathian cu kan thangthat. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi, Jesuh cu Pathian Fapa a si ti a zummi paoh Pathian nih a khamh hna. Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi biatak zumhnak thawngin Jesuh a zummi paoh nih zungzal nunnak an ngei. Kan dihlak in kan zumh awk a si. Ahodah a kan khamh? Pathian nih maw a kan khamh, a sermi pakhatkhat nih dah a kan khamh? Pathian a simi, Jesuh nih khan a kan khamh. Pathian tlanhnak kha kan zumh caah kannih cu khamh kan si, cucu tlanhnak khamhnak kha a si.
JESUH CU MI KHAMH TU BAWI A SI

Khrih timi a sullam cu zeidah a si? Tlangbawi, siangpahrang le profet tinak a si.
Jesuh Khrih cu Pathian a si. Jesuh ti sullam cu khamhtu tinak a si i Khrih ti a sullam cu chiti thuhmi tinak a si. Samuel nih Saul chiti a thuh bantukin, Biakam Hlun ah cun siangpahrang tlangbawi le profet hna kha rian tuan dingah chiti thuh an rak si. Jesuh cu vawlei ah a ra i siangpahrang, tlangbawi le profet
204
si dingah chiti thuh a si. Van lei tlangbawi bantukin kan sualnak vialte aa lak dih nakhnga tipilnak a ing. Pathian duhning kha a zulh caah Pathian hmaiah sual thawinak ah a nunnak aa pe. Jesuh nih, keimah hi lam le biatak le nunnak ka si, keimah sinin ti dah lo cun ahohmanh Pa sin an phan kho lai lo tiah a ti. Vailamtahnak cung a thihnak thawngin le tipil a innak thawngin kan sualnak kha a laak dih ti a zummi hna paoh khamh an si lai. Titsa nunnak cu thi chungah a um, Lev 17:11. Jesuh nih tipilnak a in hnuah vailamtahnak cungah a thisen a thlet i, Pathian hmaiah kan sualnak man raithawinak a peknak a zummi paoh khamh kan si. Ni thum hnuah thihnak in a tho than i thong chung ummi hna sinah Thawngtha a chim. Khamh a si lomi hna cu sualnak thong chungah a tlami bantuk an si caah Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi Thawngtha biatak kha Jesuh nih an sinah a chim. Ti le Thlarau Thawngtha kha khamh kan si nakhnga pek kan si. A zummi paoh hrin thannak an ngei lai.
JESUH TIPIL INNAK LE A THIHNAK NIH MISUAL A KAN KHAMH

Jesuh Khrih cu kan khamhtu a si. 1 Pet 3:21, cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si. Misual mi khamhnak caah Jesuh tipil innak Ti kha a herh hrimhrim mi a si.
205
Zeitindah Pathian hmaiah chiatha thleidannak thiang kan ngeih khawh lai? Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak thawngin
Jesuh tipil innak na zum maw? Jesuh tipil innak thawngin na lungthin sualnak kha thenh a si cang ti na zum maw? Kan lung thin sualnak dihlak kha tawl a si cang, asinain kan taksa (pumsa) cu sualnak a tuah lengmang. Mi pakhat Khamh a si tikah hin sualnak a tuah ti lai lo tinak a si lo. Asinain Jesuh tipil innak kan zumhnak thawngin kan lungthin chungah sualnak a um ti lo. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo. Asinain chiatha thleidannak lungthin thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si tiah a ti, 1 Pet 3:21. Jesuh nih ka sualnak a tawl i, kan caah biaceihnak a tuar caah zeitindah amah cu zumh lo cun kan um khawh lai! Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thawngin a kan khamhnak kan theih ko ahcun zeitindah amah cu zumh loin kan um khawh hnga! Pathian hmaiah khamh kan si, kan chiatha thleidannak kha a thiang. Jesuh nih kan sualnak vialte a tawl dih i, sualnak kan ngei ti lo, Pathian nih a kan dawt hringhran tiah kan ti khawh. Kan chiatha thleidannak hi rianrang tein thil a hngal khomi a si caah sualnak kan tuah paohah a kan chimh lengmang tawn. Kan chiatha thleidannak nih sualnak hmete kan tuahmi ruangah hna a kan hnawh ahcun, Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak um lo cun kan sualnak chung khan kan luat kho lai lo.
206
Pakhat khat palhnak kan ngeih paoh ah kan chiatha thleidannak nih a kan caak ko. Sual hnawm vialte kha Jesuh tipil innak ti nih a thianh dih cang. Kan sualnak kha a laak i a kan thenhpiak dih. Cucu kan zumh taktak tikah kan chiatha thleidannak zong kha a thiang dih ko. Kan chiatha thleidannak kha zeitindah a thian khawh lai? Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak thawngin kan chiatha thleidannak a thiang kho lai. Ahopaoh nih kan chuah kain a thurhnawmmi le a tha lomi ruahnak kha kan ngeih dih. Asinain kan sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah dih a si ti kan zumh khan cu ruahnak thalo le a thurhnawm mi vialte chung cun kan thiang dih. Cucu hrin thannak zumhnak cu a si. Na chiatha thleidannak kha a thiang cang maw? Nun dawh in na nun ruangah maw na chiatha theidannak kha a thian, Jesuh cungah ka sualnak vialte chiah a si cang ti na zumh ruangah dah a thian? A thiangmi chiatha theidannak lungthin cu zumhnak thawng lawnglawng in ngaih khawh a si. Bia hi a nungmi bia le a nung lomi bia tiin phun hnih a um. Zeitindah mi vialte chiatha thleidannak cu a thian khawh lai? Jesuh nih a tuahmi khamhnak tlamtling kan zumhnak thawng lawngin kan chiatha thleidannak kha a thiang khawh lai i miding kan si kho lai. Jesuh tipil innak kan zumhnak thawngin thianter kan si ti tikah hin kan pumsa thurhnawm vialte kha thial dih, lak piak dih tinak a si lo. Chiatha thleidannak thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi hi a si deuh. Jesuh cu vawlei ah a ra i tipilnak a ing, vailamtahnak cungah thihnak a tuar i ni thum hnuah thihnak in a tho than i Pathian orhlei kam ah a thu. A caan a zat tikah hi vawlei ah a rak kir than lai. Cu bantuk thiamthiam in mi tampi sualnak lakpiak awkah Khrih cu voi khat raithawinak ah pek a si. Cun a hung lang than lai i cu a hung langh than cu sualnak kongah si ti loin amah a hngakmi hna khamh awkah a si lai. Heb. 9:28. Jesuh
207
tipil innak le a thihnak a zummi, hngahhlang ngaiin amah a rak hngakmi hna laak dingah Jesuh cu a rung tum lai ti kha kan zumh.
ZUMHNAK HE PEHTLAI IN I ALNAK

Jesuh tipil innak um loin khamh kan si kho lai maw? Kan si bal lai lo.
Ruah lopi ah kan Khrihfabu Taejon Church ah zumhnak a hmaan mi langhternak kan rak ngei. Voi khat cu zumhnak kong he pehtlai in alhnialnak kan rak ngei i cu alhnialnak ah cun Taejon Church pastor, Rev. Park nih Jesuh tipil innak a sullam taktak chim loin le langhter loin vawlei cungah sualnak a um ti lo tiah Thawngtha kha nu pa hna sinah a chim. An pa hi Biakinn dang i aa pumh ah cun phung chim lio ah a ngu zungzalmi a si. Zeicahtiah pastor pawl nih Jesuh tipil innak khamhnak Thawngtha kha chim bal loin, nan sualnak kha nifate i ngaihchih u law tiah phung an chim zungzal caah a si. Asinain Taejon Church ahcun a mit kha tha tein a au i phungchim kha lunglut ngai in a ngaih. Zeicahtiah na sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah a si cang tiah an chimh caah a si. Cu bantuk thawngtha a theihmi nih cun an nu i pumh a sawm tikah fawizang tein a sawmter khawh. Ni khat cu, biakinn chung a thut lioah khan Rom 8:1. Atu cu Khrih Jesuh he i pehtlai in a nungmi hna caah cun sualphawtnak a um ti lo timi, (Rom. 8:1) kha a theih. Ah!
208
Jesuh zumh ahcun sualnak a um ti lo, kei zong Jesuh ka zumh caah sual nak ka ngei ti lo tiah chikkhat te ah a vun ruat. Cucaah a nupi ta le a hawile dangdang hna kha pakhat hnu pakhat in telephone a chawnh hna i, Na lungthin chungah sualnak na ngei maw? Na ngeih ahcun na zumhnak kha zumhnak hmaan lo a si lai tiah a ti duahmah hna. Hi zawn ah hin, Rev. Park cu a palh ngaingai. An pa nih Jesuh tipil innak kong a thei lo nain sualnak ka ngei lo tiah mi kip kha a chimh hna. A ruah hlanah, cu nu va hna cu hnahnawhnak an ngei. An nu kha zumh awk tlak deuh a si nain a lungthin chung ah sualnak kha a ngei tiah ruahnak ngeimi a si. Asinain an pa nih cun sualnak ka ngei lo tiah a ti. Biakinn ah a pasal cu tlawmpal te lawng aa khawm nain sualnak ka ngei lo tiah a ti ve. A nupi nih cun kan lungthin chungah sualnak a um ko tiah a ti ve. A pasal nih cun sualnak ka ngei lo ti a si ve i anmah le anmah cu heh tiah an i al lengmang. A pasal nih cun, Jesuh Khrih chungah a nungmi hna caah cun sual phawtnak a um ti lo, tiah a ti. A nupi nih cun ka lungthin chungah sualnak a um ko tiah ti a si ve. Ni khat cu a nupi kha cu kongah cun a um kho ti lo i an pastor pa sinah va kal i vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si cang tiah na chim kha zehdah na duhnak a si, ti va hal ding ah kal aa tim. Nikhat cu zanlei khawmh a dih hnuah a pasal kha inn ah a tinter i an pastor pa cu bia a hal. A nupi nih cun an pastor pa cu, Thil zeimaw chimh na kan duhmi a um, asinain na kan chimh lomi thil thup pakhat a um, cucu zeidah a si ka chim tuah, tiah a ti. Rev. Park nih cun Ti le Thlarau in hrin thannak kong cu tha tein a chimh. Cu tikah, Rom. 8:1Jesuh Khrih chungah a nungmi hna caah cun sualphawtnak a um ti lo, timi kha chikkhat te ah a van
209
theih. Chikkhat ah a zumh i khamh a si. Kan sualnak vialte kha Jesuh cungah tipil a innak thawngin chiah a si i cu a zummi paoh cu sualphawt an si ti lai lo timi kha a theih. Baibal kha theih hram a van i thawk. Khamhnak cu Jesuh tipil innak thawngin a si, Tipil innak tlanhnak thawngin miding mi ah kan i cang timi kha a hngalhfian. A pasal cu inn ah rak tin loin innleng in a nupi kha a rak hngah. A nupi a rak chuah tikah, Atu khamh na si cang maw? tiah a rak hal. A pasal nih pastor pa i a nupi a chimhmi thawngtha kha innleng in a rak theih tikah a khuaruah a rak har ngaingai. Zeicahtiah Jesuh tipil innak kong kha voi khat hmanh a rak theih bal lo caah a si. Jesuh tipil innak um loin ka lungthin chungah sualnak a um lo tiah a rak ti. Inn an phak tikah an nupa bia-al hram an thok than hoi. Atu bia-al cu voi dang tawn nakin a fak deuh ngaingai. A nupi nih cun na lungthin chungah sualnak na ngei taktak maw ngei taktak lo tiah a pasal cu a hal lengmang. A nupi nih cun a pasal cu Jesuh tipil innak na zumh tung lo ah zeitindah na lugnthin chungah sualnak ngei loin na um khawh lai tiah a hal. Na chiatha theidannak kha tha tein i ruat law sualnak na ngei taktak maw ngei taktak lo kha tha tein i chek tuah tiah a ti. A pasal nih cun a chiatha thleidannak vialte cu a van i chek tikah a lungthin chungah sualnak a um kha a vun hngalh than. Cucaah Rev. Park sinah a ra i lungthin chungah sualnak ka ngei tiah a sualnak kha a phuan. Rev. Park nih cun, Sual thawinak ding i thah dingmi meheh cungah kut an chuan tikah a thih hlan ah maw a si a thih hnu ah dah tiah, a hal. Ti le Thlarau hrinthannak thawngtha kha a hngalh bal lo caah a khuaruah a har ngaingai. Cucu thlarau leiah hneksaknak, hmuhsaknak cu a si. Vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si khawh nakhnga tipilnak
210
kha a in a herh. Cu hnu lawngah vailamtahnak cungah a thi kho lai, zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si. Rev. Park nih, Thawi dingin meheh lu cungah kut chuannak kha an thah hlan ah maw an tuah an thah hnuah dah? tiah zeicahdah mah bia hi a hal ti ahcun Jesuh tipil innak le a lu cung kut chuannak kong kha a hngalh lo caah a si. Cucaah Rev. Park nih Jesuh tipil innak tlanhnak kha tha tein a hrilhfiah i a chimh. Cu ni cu, Ti le Thlarau kong thawngtha a theih voi khatnak a si nain khamhnak kha a cohlan. Cu thawng cu voi khat lawng a theih nain khamh a si. Kan lungthin chungah sualnak kan ngei lo tiah kan ti ko lai nain Jesuh tipil innak um lo cun kan lungthin chungah sualnak kha a um ko i sualnak kan nei ko. Mi tampi nih cun Jesuh vailamtahnak cung a thihnak thawngin kan sualnak vialte thenh a si cang tiah an ti. Asinain, Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi a zummi hna lawng nih sualnak ka ngei lo tiah Pathian hmaiah an ti khawh. Jesuh tipil innak zumhnak lo cun khamhnak taktak hmuh khawh a si lo zia kha Rev. Park nih hi hna nu va nunnak in fiang tein a langhter.
KHAMHNAK A HMUHSAKTU: JESUH TIPIL INNAK

Khamhnak hmuhsaktu cu zeidah a si? Jesuh Tipil innak Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu
211
hi a si. Vawlei cung sualnak vialte tawl dingah le kan chiatha thleidannak kha hawrhra bantukin ranter dingah Jesuh cu vawlei ah a ra. Tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte cu a cungah chiah a si cang caah sualnak kan ngei ti lo. A tipil innak le a thihnak thawngin a kan khamh. Cucaah sermi thil vialte hna a hmaiah khukbil in kun ding kan si. Jesuh zumhnak thawngin vancung khua kai dingmi Pathian fa khamhmi kan si. Jesuh zumhnak thawngin miding mi kan si. Kannih cu tlangbawi miphun thiang kan si. Kan Pa tiah Pathian cu auhnak nawl kan ngei. Hi vawlei ah kan nung nain kannih cu vawlei bawi kan si. Ti le Thlarau khamhnak thawngtha a zummi paoh khamh an si cu na zum kho maw? Jesuh tipil innak um lo cun kan khamhnak a tlamtling kho lai lo. Jesuh le Pathian nih an cohlan mi zumhnak cu Jesuh tipil innak, vailamtahnak cung a thihnak le thihnak in a thawhthannak a zummi zumhnak kha a si. Cucu a hmaanmi zumhnak a si. Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte cu a lak dih cang i cu sualnak man cu vailamtahnak cungah a thisen in a man a pek cang. A zummi paoh khamh an si lai. Ti le Thlarau in a kan khamh. Asi, cucu kan zumh!
210
A TLING MI NGAIHTHIAMNAK THAWNG THA
CAWNPIAKNAK (8)
212

< Johan 13:1-17 > Atu cu Lanhtak puai lai ni kha a si cang. Jesuh nih hi vawlei hi kaltak i a Pa sin kal caan kha a phan cang tiah a hngalh. Hi vawlei cung i a ummi a mi kha a dawt zungzal hna i annih cu a dongh tiang hrimhrim in a dawt hna. Jesuh le a zultu hna cu zanriah an dum i khuachia nih khan Simon Iskariot fapa Judas lung chungah khan Jesuh rawinak ding ruahnak cu a rak khumh cang. Jesuh nih cun ka Pa nih zeizong vialte kha ka kut chungah a ka pek dih i ka Pa sinin a rami ka si i ka Pa sinah ka kir than lai ti kha a hngalh caah rawl an ei lioah cun cabuai khan a tho i a puan aa chiah hnuah kut hnawh nak puan kha a lak i a tai ah aa menh i khengpi chungah ti kha a thlet i a zultu kha an ke a tawl hna i kut hnawhnak puan in a hnawh hna. Simon Peter sin kha a hei phak tikah, Peter nih cun, Bawipa, ka ke maw na ka tawl lai? tiah a rak ti. Jesuh nih cun ka tuahmi hi atu ahcun a sul lam na hngal lo, sihmanhsehlaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a leh. Peter nih cun, Ka ke cu na ka tawl bal hnga lo, tiah a ti. Jesuh nih cun, a ka zultu na si ti hnga lo pei, tiah a leh. Simon Peter nih cun, Bawipa, a si ahcun, ka ke lawng ka tawl kun hlah, ka kut le ka lu zong ka tawl chih kun, tiah a leh ve. Jesuh nih cun a khawlh
215
cangmi cu a pumpi tein a thian cang caah a ke dah ti lo cu i tawl than a herh ti lo. Nan dihlak in nan thiang dih - pakhat bel tiah a ti. An ke a tawl dih hna cun Jesuh nih a puan kha aa aih than i cabuai i a thutnak ah khan a thu than. Atu i kan tuahpiakmi hna kha a sullam nan hngal maw? tiah a hal hna. Nannih nih kei cu Saya le Bawipa nan ka ti i cucu ka si taktak caah nan ka ti cu a hmaan ko. Kei nan saya le nan Bawipa a simi nih nan ke kan tawl hna ahcun nannih zong pakhat le pakhat nan ke nan i tawlpiak awk a si. Nan acah i zohchunh awk kan tuahpiak cang hna: nan ca i ka tuah bantuk khan nannih zong nih nan tuah ve awk a si. Biatak kan chimh hna: sal cu a bawipa nak in a ngan deuh bal lo; fialmi zong a fialtu nakin a ngan deuh bal lo. Atu cu hi biatak hi nan hngalh cang; nan tuah taktak ahcun zeitluk in dik nan i lawmh lai, tiah a ti hna.
Zeiruang ahdah Lanhtakpuai lai ni ah khan Jesuh nih Peter ke kha a tawl? A ke a tawl lioah Jesuh nih, Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lai lo, sihmanhsehlaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a ti. Simon Peter hi Jesuh zultu vialte lakah a tha bik a si. Jesuh cu Pathian Fapa a si tiah a zumh i Jesuh cu Khrih a si tiah a phuan. Jesuh nih Peter ke a tawl tikah hin a sullam cu a um hrimhrim ko lai. Peter nih Jesuh cu Khrih na si ti a zumhnak a phuan tikah a sullam taktak cu Jesuh cu ka sualnak chungin a ka khamhtu na si tiah ka zumh a ti duhnak a si ko.
216
Vailamtahnak i thah a si hlanah zeicahdah Jesuh nih a zultu ke a tawl hna? Khamhnak tlamtling kha theih hna seh ti a duh caah a si
Zeicahdah Peter ke kha a tawl? Peter nih voi thum tiang a ka hlawt lai i hmailei ah sualnak tampi a tuah lai ti kha Jesuh nih a theih ko. Jesuh vancung khua a kai hnuah, Peter nih a lungthin chungah sualnak ngei sehlaw, Jesuh he hmun khat ah an um ti kho hnga lo. Asinain Jesuh nih a zultu hna an santlaih lonak kha a hngalh caah a zultu le amah karlak ah sualnak um hlah seh ti kha a duh. Cucaah nan sualnak le palhnak vialte cu tawl a si cang ti kha Jesuh nih a zultu pawl kha cawnpiak a herh. Cucu an ke a tawl hna nak a sullam taktak cu a si. Tipil a innak thawngtha le an sualnak vialte ngaihthiam an sinak kha Jesuh nih a thih hlan ah tha tein a zultu kha a cawnpiak hna. Johan a ngan 13 nih hin a zultu hna caah Jesuh nih khamhnak tlamtling a tuahmi kong kha a chim. An ke a tawl lio hna ah Jesuh nih an palhnak vialte tawl a sinak tipil a innak thawngtha kong kha a chimh hna. Hmailei ah Satan kha i hlenter hlah u, nan sualnak vialte kha Jordan tiva i tipilnak ka in ah khan ka lak dih, ka cungah chiah dih a si, cu sualnak caah vailamtahnak cungah biaceihnak ka ing lai. Thihnak in ka tho than lai i nan caah hrinthannak khamh nak kha ka tuah dih lai. Hmailei nan sualnak vialte tawl a si cang ti cawnpiaknak ah mah hihi kan tuahpiak hna. Sual ngaihthiamnak thawngtha taktak cawnpiaknak ah nan ke kan tawl hna. Cucu hrinthannak thawngtha biathli cu a si. Cucu
217
nannih vialte nih nan zumh lai, tiah Jesuh nih a zultu kha a cawnpiak hna. Jesuh nih cun, ka tuahmi hi atu ahcun a sullam nan hngal lo, sihmanhsehlaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a timi le a zultu pawl an ke a tawl hna nak a sullam cu kan hngalh awk hrimhrim a si. Cu hnu lawngah hrinthannak thawngtha kha kan zumh khawh lai i hrinthan kan si kho lai.
JESUH NIH JOHAN 13:12 CHUNGAH A CHIM

Zeidah nawlbuar kan timi hna hi an si? Santlaih lo ruangah nifate sualnak kan tuahmi hna hi an si.
Vailamtahnak cung a thih hlanah, Jesuh nih Lanhtak puai kha a Zultu hna he a ser i, sual ngaihthiamnak Thawngtha kha an ke a tawlnak hna thawngin fiang tein a chimh hna. Jesuh nih cun ka Pa nih zeizong vialte kha ka kut chungah a ka pek dih i Pathian sinin a rami ka si i Pathian sinah ka kir than lai ti kha a hngalh caah rawl an ei lioah cun cabuai khan a tho i a puan aa chiah hnuah kut hnawhnak puan kha a lak; a tai ah aa menh i khengpi chungah ti kha a thlet. A Zultu kha an ke a tawl hna i kut hnawhnak puan in a hnawh hna. Simon Peter sin kha a hei phak tikah, Peter nih cun, Bawipa, ka ke maw na ka tawl lai? tiah a rak ti. Jesuh nih cun a suallam na hngal lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai tiah a leh, (Johan 13:3-7).
218
Tipil a innak thawngin sual ngaihthiam a sinak le tipil innak Thawngtha hna kha Jesuh nih a Zultu a cawnpiak hna. Cu lioah cun, Peter cu zumhawktlak an si ko nain Jesuh nih a ke a tawlnak sullam kha a rak hngal kho lo. Jesuh nih bia a chimh hnuah Peter zumh ning kha aa thleng. Tipil a innak Thawngtha le sual ngaihthiamnak kong kha Jesuh nih Peter cu cawnpiak a duh. Hmailei ah a pumsa sualnak ruangah Peter hi ka sinah a ra kho sual lai lo tiah Jesuhnih phannak a ngei. Cucaah a Zultuhna zumhnak kha Satan nih a laak khawh nakhnga lo an ke kha a tawl hna. A hnuah Peter nih an ke tawl a sinaksullam kha ahngalh than. Tipil a innak Ti le a thihnak Thi a zummi paoh an sualnak chungin zungzal khamh an si nakhnga Jesuh nih lam kha a ser. Johan 13 chungah an ke a tawl pah hna i a chimmi bia kha a tial. Piantharnak taktak a ngeimi hna lawng nih cu bia cu an hngalh khawh lai. An sualnak vialte tawl a si theihter hnanak caah Jesuh nih a zultu an ke a tawl hna. Jesuh nih cun, Ka tuahmi hi a tu ahcun a sullam na hngal lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a ti. Jesuh nih Peter sinah a chimmi bia ah hin hrin thannak biatak aa tel. Kan palhnak le sualnak vialte Jesuh tipil innak thawngin tawl a si. Johan nih tipilnak Jordan tiva ah a pek i a lu cungah a kut a chuannak thawngin kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si. Kan sualnak vialte chungin a kan khamh nakhnga kan caah biaceihnak le vailamtahnak cungah thahnak a tuar. Jesuh nih a chimmi bia cu kan zumh awk a si. Kan sualnak vialte kha ngaihthiam kan si cang.
219
JESUH TIPIL INNAK LE A THIHNAK THAWNGIN SUAL NGAIHTHIAMNAK

Miding mi hna foihnak dingah Satan nih a hmanmi rap cu zeidah a si? Misual mi an si than nakhnga dingah Satan nih miding mi kha hlen aa zuam hna
Jesuh nih vailamtahnak i thah ka si hnu, thihnak in ka thawhthan hnu, vancung khua ka kai hnuah Satan le zumhnak hmaanlo a chuahpitu minung hna nih khan ka Zultu pawl kha an hlen hna lai timi kha tha tein a hngalh cia. Peter nih Jesuh a zumhnak kha, Nangmah cu a nungmi Pathian Fapa Khrih na si, ti a chimnak thawngin kan hngalh khawh. Asinain, Jesuh nih sual ngaihthiamnak Thawngtha kha Peter cu cawnpiak a duh than. Cu Thawngtha cu,vawlei sualnak vialte a laknak, tipil a innak Thawngtha kha a si. Cu Thawngthabia cu Jesuh nih Peter, a Zultu, kanmah, le kan hnu i a ra dingmi hna sinah chim than a duh. Jesuh nih cun, Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lo, si hmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a ti. Jesuh Zultu hna nih sualnak an tuah paoh ah Satan nih, Sualnak na tuah ahcun, zeitindah sualnak ngei lomi ka si tiah na ti khawh lai! khamh na si rih loh. Nangmah cu misual na si, tiah a tukforh hna i sual a phawt hna. Cu tukforhnak le sual phawtnak cu a hmaanlo tinak caah Jesuh nih a zultu hna sinah nan sualnak vialte (a luancia, a tu le hmailei) kha tipil ka innak nan zumhnak thawngin tawl a si dih cang tiah a chimh hna.
220
Tipil ka in kha nan theih dih! Nan nun chung sualnak vialte le minung sualnak ci kha tawl duh ah Jordan tiva ah tipil ka innak a sualam kha a si. Vailamtahnak cung ka thihnak thah ka sinak le tipil ka innak a sullam nan hngal cang maw, tiah Jesuh nih a ti hna. Vailamtahnak cungah biaceih a huahnak le tipil a innak thawngin nan sualnak vialte tawl a si cang ti hmuhsaknak caah Jesuh nih a zultu ke kha a tawl hna. Kan sual ngaihthiam a sinak, Jesuh tipil innak le a thihnak Thawngtha zumhnak thawngin kan sualnak vialte chungin atu khamh kan si cang. Kan caah Jesuh cu tipilnak a ing, vailamtahnak cung thihnak a tuar. A thihnak Thi le a tipil innak Ti nih kan sualnak vialte kha a tawl dih cang. Sual ngaihthiamnak Thawngtha, Pathian biatak a theimi le a zummi hna paoh cu an sualnak vialte chungin khamh an si. Khamhnak hmuh hnuah zeidah kan tuah lai? Sual ngaih thiamnak Thawngtha kha kan zumh lai. Jesuh tipil innak le a thihnak, kan sualnak vialte tawl dih a sinak Thawngtha kha kan zumh lai. Sualnak kan tuah ruangah misual kan si than lai maw? Kan si than kho lai lo. Jesuh nih kan sualnak vialte a laak dih cang hnuah cun zeitindah misual cu kan si than khawh lai? Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung i a thihnak cu kan sualnak vialte caah ngaihthiamnak Thawngtha a si. Cu sual ngaihthiamnak Thawngtha a zummi paoh hrin thanmi, miding mi an si.
221
MIDING MI HNA CU MISUAL AN SI THAN KHO TI LO

Zeicahdah miding mi cu misual an si than khawh ti lo? Zeicahtiah an sualnak vialte caah Jesuh nih remnak a tuah cang caah
Ti le Thlarau, sual ngaihthiamnak Thawngtha na zumh ko nain nifate sualnak na tuahmi ruangah misual ka si ko tiah ruahnak ngeih ahcun na sualnak vialte laak dingin Jordan tiva i Jesuh tipil innak kha na ruah than a hau. Khamnhnak na hmuh hnuah misual na si than ahcun Jesuh kha tipil pek than a hau lengmang hnga. Jesuh tipil innak Thawngtha, sual ngaihthiamnak Thawngtha kha na zumh a herh. Jesuh nih voi khat ah za lakin kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a lak dih ti kha kan hngalh a herh. Jesuh cu ka Khamhtu a si tiah fek tein na zumh awk a si. Jesuh cu na Khamhtu ah na zumh ti a sullam cu na nunchung sualnak vialte Jesuh tipil innak thawngin laak dih a si ti zumh hi a si. Jesuh tipil innak, vailamtahnak a thihnak le a thawhthannak na zumh ahcun zeibantuk sualnak na tuah hmanh ah misual na si than kho ti lo. Na zumhnak thawngin na nun chung vialte sualnak chung khan an khamh cang. San kan tlaih lo ruangah sualnak kan tuahmi le hmailei kan tuah dingmi sualnak vialte kha Jesuh Khrih nih a tawl dih cang. Jesuh nih tipil a innak a biapit ning langhter duh ah sual ngaihthiamnak Thawngtha hmuhsak nakah a Zultu hna ke kha a tawl hna. Jesuh tipil innak,vailamtahnak i a thihnak, thihnak
222
in a thawhthannak le vancung khua a kainak cu vawlei sualnak vialte ngaihthiam a si i,mi vialte nih khamhnak kan hmuh khawh i Pathian biakamnak a tlin khawh nakhnga caah a si. Cu ruangah a zultu hna nih vailamtahnak,thawhthannak le tipilinnak,sual ngaih thiamnak thawngtha cu an thih tiang an chim khawhnak a si.
PETER PUMSA DERTHAWMNAK

Tlangbawi Ngan Caiaphas sinum nih Jesuh Zultu na si ko tung tiah Peter kha a ti tikah Peter nih, na chimmi pa kong hi ka hngal lo, tiah voi hnih a ti. Voi thum nak cu chiatserh in na chimmi ka thei lo tiah a ti than.
Zeicahdah Peter nih Jesuh a hlawt? Derthawmmi a si caah

Mathai 26:69-75, Peter cu lengah, inntual ah khan a thu. Tlangbawi ngan salnu pakhat kha a ra i, Nangmah zong hi Galiliram mi Jesuh sin i a rak um tawnmi na si ve ko, tiah a ti. Sihmanhselaw an dihlak hmaiah cun Peter nih khan a pheh. Na chimmi kong hi ka hngal lo, tiah a leh i tual kutka leiah khan a va chuak. Sinum ngaknu dang pakhat nih a rak hmuh than i, hi pa zong hi Nazareth khuami Jesuh sin i a rak ummi a si ve tiah cuka i a ummi kha a chimh hna. Peter nih a peh than i, Cu pa cu ka hngal lo, tiah chiatserh in a leh. Cu hnu tlawmpal ah cuka i a dirmi hna nih khan Peter cu an hei fuh i, phehthuh hau loin nang cu an sin i a rak i tel vemi na si hrimhrim ko. Na aw
223
cawi nih an phuan, tiah an ti. Cun Peter nih cun chiatser in, Biatak ka chim lo a si ahcun Pathian nih dan ka tat seh. Cu pa cu ka hngal hrimhrim lo tiah a ti. Cu caan te ahcun ar a hung khuang i Peter nih cun Jesuh nih, ar a khuan hlanah amah cu ka hngal lo tiah voi thum na ka ti lai,tiah a rak chimmi kha a lung ah a hung pem. A chuak i fak piin a tap. Peter nih Jesuh cu a zumh taktak i zumh awk tlak tein a hnu kha a zulh. Jesuh cu a Bawi le a Khamhtu ah a zumh. Asinain Pilate biaceihnak zung, Jesuh he hawikomhnak dingah tih a nunnak hmun a phak tikah cun Peter nih ka hngal lo tiah chiatserh in a hlawt. Peter nih Jesuh cu ka hlawt te lai ti a thei lo nain, Jesuh nih cun Peter cu a derthawmmi a si caah a ka hlawt te lai ti cu a rak hngalh cang. Cucaah Jesuh nih Peter ke a tawl i Hmailei ah sual nak na tuah te lai, asinain cu hmailei na sualnak vialte cu tawl a si cang, tiah Johan 13 ah a ti bantuk khan khamhnak Thawngtha kha a cawnpiak. A nunnak ah tihphannak hmun i a um ahcun Peter nih Jesuh kha a hlawt taktak. Zeicahtiah a pumsa a derthawmmi a si caah a si. Cucaah hmailei an sualnak le an palhnak chungin khamhnak ding caah a Zultu ke kha Jesuh nih a tawlpiak hna. Hmailei nan sualnak zong kha ka hloh dih lai. Tipilnak ka ing i nan sualnak vialte ka laak dih caah vailamtahnak cungah thah ka si lai. Nan khamhtu taktak ka sinak lai sualnak leiba kha ka cham lai. Keimah cu nan Pathian le nan khamhtu ka si, nan sualnak leiba kha tling tein ka cham dih lai, tipil ka innak le ka thihnak thawngin nan tuukhal ka si lai. Keimah cu nan khamhnak tukhal ka si, tiah Jesuh nih a ti. Cu bantuk cu Jesuh nih a zultu hna lungthin chungah fehter a duh. A zultu ke kha Lanhtak Puai a dih hnuah a tawl hna. Kan hrin than hnu hmanh ah kan pumsa cu a dermi a si caah sualnak kan tuah than ko lai.
224
Peter bantukin sualnak ka tuah pingpang sual hmanh ah timh ciammam in ka tuahmi an si lai lo. Taksa in a nungmi kan si caah a caan ah cun kan sualnak nih rawhnak lam leiah a kan hruai tawn. Taksa in vawlei cung kan nun chung paoh cu sualnak kan tuah lengmang ko lai, asinain cu sualnak vialte cu Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin a thenh dih cang i ngaihthiam ka si cang. Jesuh cu Khamhtu ah kan cohlan dih nain taksa in a nungmi kan si caah, Pathian duh lo ningin sualnak kan tuah tawn. Zeicahtiah taksa in hrinmi kan si caah a si. Jesuh nih taksa in misual kan si kha tha tein a hngalh. Jesuh tipil innak le a thihnak thawngin kan sualnak leiba a kan champiak i kan Khamhtu ah a cang. A khamhnak le thawhthannak a zummi hna paoh cu an sualnak vialte kha Jesuh nih a lakpiak hna. Jesuh tipil innak in Thawngtha pali hi a thok. Jesuh minung a sinak a chan cu hrin than nak le khamhnak Thawngtha a tlamtlin khawh nakhnga caah a si.
Pumsa in sualnak hi zei can dah kan tuah lai? Kan nun chung, kan thih hlan lo kan tuah lai
Peter nih ar a khuan hlan ah voi thum tiang a hlawt ah khan zeitluk indah a lungthin a kehkuai hnga? Zeitluk indah a ning a zah hnga? Midang nih in hlaw hmanh hna sehlaw keinih cun kan hlaw bal lai lo tiah chiatser in bia aa kam cang. Asinain, a taksa (pumsa) derthawmnak aa teiter tikah Jesuh cu voi thum tiang ka hngal lo tiah a hlawt tikah hin zeitluk in dah poi a ti hnga i a lung a rawk hnga? Jesuh nih a hun zoh than tikah hin
225
zeitluk in dah a lung a fak hnga i a ngaih a chiat hnga? Asinain cu vialte hna cu Jesuh nih a rak hngalh cia dihmi an rak si. Cucaah Jesuh nih, Sualnak na tuah than lai ti ka hngalh. Asinain na sualnak nih an tlakter nakhnga lo ding caah le misual na si than nakhnga lo ding le ka sinah na rak kirthan nakhnga na sualnak vialte cu tipil ka innak thawngin ka tawl dih cang. Tipil ka innak le sual biaceihnak ka tuarnak thawngin na Khamhtu ka si. Keimah cu na Tuukhal le na Pathian ka si. Sual ngaihthiamnak Thawngtha kha zum ko. Na taksa in sualnak tuah hmanh law kan dawt peng ko lai. Na sualnak le palhnak vialte kha kan tawl piak dih cang. A zungzal in na sualnak kha kan ngaihthiam i a zungzal in nangmah cu kan dawt, tiah a ti. Jesuh nih Peter le a Zultu hna cu, Nan ke kan tawl hna lo a si ahcun keimah he nan i pehtlai lo, tiah a ti hna. Hi bantukin Johan 13 chungah a chimnak cu Ti le Thlarau in hrin thannak a biapitning kha langhter a duh caah a si. Johan 13:9 chungah Peter nih, Bawipa a si ahcun, ka ke lawng ka tawl kun hlah, ka kut le ka lu zong ka tawl chih kun, tiah a ti. Jesuh nih hmailei kan sualnak le palhnak vialte kha tipil a innak le a thawhthannak thawngin a kan tawlpiak dih cang. Cu biatak cu a Zultu hna sinah Jesuh nih a chim. Vailamtahnak cung thah a si hlanah sual ngaihthiamnak Thawngtha cu a Zultu hna sinah a chim cang. A der thawmmi pumsa in a nungmi kan si caah sualnak kan tuah lengmang. Tipil a innak thawngin kan sualnak vialte Jesuh nih a kan tawlpiak dih. Kan lu le kan pum lawng kha a kan tawl lo, kan ke, hmailei kan sual dingmi sualnak zong a kan tawlpiak dih. Cucu Jesuh tipil innak, hrin thannak thawngtha cu a si. Jesuh tipilnak a in hnuah, tipil petu Johan nih, Zohhmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a ti (Johan 1:29). Vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah tipil petu Johan
226
nih tipilnak a pek ah khan a chiah dih cang. Vawlei cung kan nun chungah minung nih sualnak tuah loin kan um kho lo. Sualnak kan tuah lengmang ti cu kan zumh hrimhrim awk a si. Jesuh nih a thisen in sualnak leiba a kan champiak cang. Vawlei sualnak vialte a tawl dih cang timi Thawng tha kha kan pumsa a derthawm caan paoh ah kan theih a herh. Jesuh cu kan Khamhtu, kan Pathian a si tiah zumhnak he phuang hna u sih. Bawipa cu thangthat si ko seh. Vawlei mi vialte nih taksa sualnak kan tuah dih. Taksa cu sualnak nih a tei caah taksa sualnak kha, kan tuah lengmang.
MINUNG LUNGTHIN CHUNGAH THIL THALO RUAHNAK

Zeinihdah minung a thurhnomh? Sualnak le ruahnak tha lo a phunphun nih
Jesuh nih, Zeicahtiah lai a nawntertu, nu le pa sualnak a tuahtertu, thil thalo dangdang a tuahtertu, a firtertu, lih a chimtertu, mi a congoihtertu ruahnak thalo vialte cu a lung chungin a hung chuakmi an si. Hihi mi a thurtertu cu an si. Sihmanhselaw rawl ei lai kut tawl lo nih cun mi a thurter lo tiah a ti, Mat 15:19-20. Minung lungthin chungah sualnak a phunphun a ummi nih khan minung cu a thurter.
227
SUAL SINAK KAN NGEIHMI KHA KAN HNGALH AWK A SI

Minung lungthin ah zeidah a um? Sualnak phun hleihnih a um Mk. 7:21-23
Hi sualnak phun hleihnih hi minung lungthin chungah a um. Ka lungthin chungah Baibal ah aa tialmi sualnak phun hleihih cu a um tiah a chim khomi kan si awk a si. Ti le Thlarau in hrin than kan si hlanah kan lungthin chungah sualnak a ngeimi kan si tiah kan ti awk a si ko. Pathian hmaiah misual kan si tiah kan ti awk a si. Asinain cucu kan ti duh tawn lo. Cu hlanah a ruah zong ka rak ruat bal lo, ruah lopi ah ka tuah sual bia a si ko, tiah kanmah le kanmah thiam kan i coh tawn. Asinain Jesuh nih minung kongah zeitindah a chim? Jesuh nih fiang tein a chimmi cu minung a thurhnawmtertu cu a lungthin chungin a chuakmi a si tiah a ti. Minung lungthin chungah ruahnak tha lo a um tiah Jesuh nih a kan chimh. Nang zeitindah na ruah? Mitha maw na si mitha lo dah? Mi kip nih ruahnak thalo kan ngeih dih hi na hngal maw? A si, mi kip nih ruahnak thlalo kan ruat dih taktak. A luan ciami kum zeimawzat ah khan Korea ram Seoul khuapi ah thil a phunphun an zuarnak chawdawr inn pakhat Sampong timi cu ruah lopi ah a rak cim. A thimi chungkhar hna ngaihchia ngaiin an um lioah, mi tampi hna nih cun cu inn cimh cu zoh dawh le nuamhnak men ah an rak ruah. Minung 200 tluk maw an thi? A si lo, minung 200 nak tam, 300 hrawng an si rua. Atha, minung 1000 hrawng pei thi hna
228
selaw a tha deuh hnga cu tiah mi zeimaw nih cun an ti. Minung lungthin cu cu tluk cun a thalo kho. Minung kan lungthin a that lo ning hi kan hngalh awk le kan cohlan awk a si. Thihnak cu zeitluk ngaihchia dah a si! A thimi chungkhar caah zeitluk rawhnak le ngaihchiatnak dah a si. Chungkhar cheu khat cu phaisa lei tiangin ruahchannak le an pawcawmnak a har ko. Rawknak taktak an phan. Cu inn cimh a zohtu cheukhat hna cu dawtnak le zaang fahnak a ngei lomi an si kha fiang tein a lang. Minung tam deuh thi hna sehlaw, zoh dawh deuh a si hnga! zeitluk zoh dawh dah a si! A pawngkam minung tampi khi hei nenh hna sehlaw minung tampi an thi hnga i zoh dawh deuh a si hnga! tiah a ruatmi zong an rak um men ko lai. A caan ahcun minung lungthin le ruahnak a that loning kha kan hngalh khawh ko. An ruahnak thalomi kha an kaa cun an chim theng lai lo. An kaa in cun zaangfak tuk an si tiah an chim men ko lai nain an lungthin chung cun minung tam deuh thi hna sehlaw zohdawh deuh a si hnga ti a si. Minung lungthin cu cu ban tuk cu a si. Kan hrinthan hlanah cun cu bantuk ruahnak cu kan rak ngei tawn.
LAINAWNNAK HI MIKIP LUNGTHIN CHUNGAH A UM

Zeiruang ahdah sualnak kan tuah? Kan lungthin chungah ruahnak thalo kan ngei caah a si
229
Mi kip lungthin chungah lainawnnak a um dih tiah Pathian nih a kan chimh. Asinain mi tampi nih cun cucu an zum lo. Zeitindah cucu na chim khawh! Lainawnnak lungthin ka ngei lo dah kaw, zeitindah cucu na chim ngam? tiah an ti. An lungthin chungah lainawnnak a ummi kha an thei kho lo. Annih nih lainawng an timi cu phundang kha a si. Annih nih lainawng an timi hna cu, Nifate tadinca chuahmi minung thahnak khi lainawng tiah an ti. Kei cu cu hna bantuk minung ka si lo, annih cu mihrokhrol milainawng an si. Cu bantuk mihrokhrol hna cu thah dih ding an si, a nung dingah an i tlak lo tiah an ti, i an thin a hung i an au tawn. Asinain lainawn duhnak ruahnak cu nifate tadinca ah an chuahmi lainawngtu hna lungthin he anmah sualphawt in kei cu cu hna bantuk ka si lo tiin thinhun in an um i mah le mah thiam a cotermi hna lungthin chungah khan a um. Minung lungthin chungah lainawn duhnak ruahnak a um tiah Pathian nih a kan chimh. Pathian nih minung lungthin chungah lainawn duhnak a um tiah a ti Kan nunnak ah a hmanmi a hmutu Pathian bia cu kan zumh awk le kan cohlan awk a si. Ka lungthin chungah lainawn duhnak a ngeimi misual kan si, tiah kan ti awk a si ko. Pathian nih mikip lungthin chungah ruahnak thalo, lainawng duhnak hna an um tiah a ti caah Pathian bia cu kan zumh hrimhrim awk a si. Minung kan chan a chia chin lengmang bantukin pumpak nun runvennak thilthuam le thilri hna cu lainawnnak hriamnam hna ah an cang tawn. Cucu kan lungthin chungah lainawn duhnak a um ruangah a si. Na thinhun ruang le na tih ruang zongah lainawng na si kho. Mi kip lai kan nawng dih lai ka tinak a si lo, lainawn duhnak ruahnak kha kan lungthin chungah kan ngei dih tinak tu a si deuh. Ruahnak thalo he hrinmi kan si caah kan lungthin chungah ruahnak thalo kan ngei dih. Lainawngtu ah hrinmi si loin
230
lainawng si khawhnak thatlonak lungthin kan ngeih caah acheu nih lai kan nawng taktak. Ruahnak thalo le lainawn duhnak lungthin nan ngei dih tiah Pathian nih a kan ti. Cucu biatak a si. Cu biatak cu ahohmanh nih kan al kho lai lo. Cucaah a hmanmi lam kan zulh khawh nakhnga Pathian bia kha zumh i kan zulh a herh. Kan lungthin chungah ruahnak thalo kan ngeih caah vawlei cung kan nun chungah sualnak kan tuah lengmang.
KAN LUNGTHIN CHUNGAH NU LE PA SUALNAK

Mikip lungthin chungah nu le pa sual duhnak a um tiah Pathian nih a ti. Cucu na lung a tling kho maw? Na lungthin chung ah nu le pa sual duhnak lungthin ka ngei ko tiah na ti kho maw? Mikip lungthin chungah nu le pa sual duhnak kha a um dih. Cu ruangah hlawhhlang sinak le sualnak phun dangdang hna kan bu chungah a um tawn. Hlawhhlannak hi phaisa kawlnak lam pakhat a si ve. A dang chaw lehthalnak cu thil pakhat khat ruangah tumchuk hmanh seh hlawhhlang sinak cu a tumchuk lai lo, zeicahtiah mikip lungthin chungah nu le pa sual duhnak kha a um caah a si.
231
MISUAL MI HNA THEITLAI CU SUALNAK A SI

Minung cu zeihedah kan tahchunh lai? Sualnak thei a tlaimi thingkung he kan tahchunh lai
Epal kung nih epal thei a tlai, piar kung nih piar thei a tlai, serthlum kung nih serthlum thei a tlai bantukin kan lungthin chungah sualnak phun hleihnih he hrinmi nih cun sualnak thei kha kan tlai. Minung lungthin chungin a chuakmi thil nih minung cu a thurhnawmhter tiah Jesuh nih a ti. Na lung a tling kho maw? Pathian hmaiah misual kan si tiah kan i ap awk a si. Kan thatlonak kha i thei hna u sih Jesuh nih a chimmi ah khan hnatlaknak ngei u sih. A si, sualci in hrinmi misual kan si, thatlonak tuahtu kan si, Bawipa na chimmi a hmaan ko, tiah ti hna u sih. Jesuh nih Pathian duhnak a zulh bantukin, kannih zong nih Pathian bia cu zumh in cohlan i a nawl kan ngaih a herh. Cu ti kan tuah lawngah Ti leThlarau in hrinthan kan si lai i kan sualnak vialte chung khan khamh kan si lai. Cu hna cu Pathian sinin kan hmuhmi laksawng an si. Kan ramah khuacan pali a um i khuacan a then lengmang bantukin thingthei hna zong kha anmah le caan cioah an tlai ve. Cubantuk cun, ka lungthin chung sualnak phun hleihnih nih khan a kan temtawn i sualnak lam ah a kan hruai lengmang. Tuchun ah lainawn duhnak lungthin kan ngei men lai i thaizing ahcun nu le pa sual duhnak lungthin kan ngei men ko lai.
232
A thaizing ah ruahnak thalo, nu le pa sual duhnak, fir duhnak, a hmaan lomi tehte sinak le a dangdang hna kan nei ko lai. Caan khat hnu caan khat, ni khat hnu ni khat, thlakhat hnu thla khat, kum khat hnu kum khat sualnak kan tuah lengmang ko lai. Ni khat hmanh sualnak kan tuah lo can le ni hrimhrim a um lai lo. Sualnak ka tuah hrimhrim ti lai lo tiah chiatserh in kan chim lai i tuah lo kan i zuam ko lai, asinain sualnak cu kan tuah thiamthiam ko lai. Zeicahtiah sualnak he hrinmi kan si caah a si. Epal kung nih epal a duh lo ruangah epal thei tlai loin thei dang a tlai na thei bal maw? Epal thei tlai ka duh hrimhrim lo tiah epal kung nih ti hmanh sehlaw a caan a zat cun a par lai i epal thei a tlai thiamthiam ko lai. Zeicahtiah epal nih cun epal thei kha a tlai ding hrimhrim a si ko. Cucu vawlei sining a si bantukin minung nunnak zongah a si ve. Misual nih cun zei thei hmanh a tlai lai lo, sualnak thei lawng kha a tlai ko lai.
JESUH TIPIL INNAK LE VAILAMTAHNAK CU KAN SUALNAK REMTERNAK CAAH A SI

Ngaihthiamnak, remnak ti a sullam cu zeidah a si? Jesuh tipil innak Ti (lucung kutchuannak) le a thihnak thi thawngin sualnak man peknak ti a si.
Pathian hmaiah misual, thatlonak tuahtu hna nih zeitindah
233
remnak kan hmuh lai i lunglawm tein kan nun khawhning a si lai ti kha Baibal chungah kan zoh lai. Cucu sual ngaihthiamnak Thawngtha a si. Lev. 4:27-31, Pakhatkhat nih Bawipa nih tuah lo awk i nawl pekmi thil pakhat khat tuahin, hngalh lo i sualnak a tuah i a mawh a si ahcun, sualnak a tuahmi kha a hngalh tikah a thawinak caah meheh pakhat, a nu dotla, a tuahmi a sualnak caah cun a rak put lai. Cun sual thawinak lu cungah cun a kut a chuan lai i sual thawinak cu khangh thawinak hmun ah khan a thah lai. Cun tlangbawi nih a thi cu tlawmpal in a kutdong in a laak lai i khangh thawinak biaktheng ki ah khan a thuh hna lai i a tangmi a thi cu biaktheng hram ahcun a theh hna lai. Cun a thau vialte cu daihnak thawinak chungin a thau laak a si bangkhan a lak dih lai i tlangbawi nih biaktheng cungah Bawipa ca i rimthaw ah a khangh lai, cun tlangbawi nih a caah remnak a tuah piak lai i ngaihthiam a si lai. Biakam Hlun chanah, An sualnak caah zeitindah remnak an rak tuah? Sual thawinak ah thah dingmi meheh, tuu lu cungah an kut an chuan i an sualnak vialte kha a cungah an chiah. Leviticus chungah kan hmuhmi cu; Nan lakah mi pakhat khat nih Bawipa sinah pekchanhnak nan tuah tikah sathi pekchanhnak cu cawrun chungin siseh, turun chungin siseh nan rakput lai. A pekchanhnak cu turun chungin khangh thawinak a si ahcun, a tum do a tlami kha pek a si lai, Bawipa hmaiah amah cu cohlan a si nakhnga tonnak thlam innka ahcun a pek lai, amah nih khangh thawinak sa a lu cungah cun a kut a chiah lai i amah caah remnak tuahnak caah cohlan piak a si lai, tiah Bawipa nih Moses cu a ti, Lev 1:2-4. Israelmi sualnak ngaihthiam an si nakhnga Pathian nih sual thawinak kha nan tuah lai tiah a ti hna. An sualnak vialte kha sual thawinak ah thah dingmi cungah chiah a sinak lai a cungah kut chuan ding tiah a chimh hna. A thiangmi a puan biakinn
234
chunglei ah khan khangh thawinak biaktheng a um. Cu biaktheng cu pulpit cung cabuai nak in tlawmte a ngan deuhmi thingkuang a si i, a cung kil li ah sa ki pali a um. Israelmi hna nih sualnak an tuahmi ruangah Pathian he remnak an tuahning cu, khangh thawinak i thah dingmi satil lu cungah an kut an chuan i an sualnak kha a cungah an chiah hnuah khangh thawinak caah an thah i a sa kha khangh thawinak biaktheng cungah an khangh. Pathian nih Leviticus chungah a chimmi cu, Amah lungtho tein Pathian hmaiah hlan a si nakhnga tonnak thlam innka ahcun a pek chanh lai, tiah a ti. Sual thawinak ah thah dingmi cungah khan a kut kha a chuan hnuah a sualnak vialte kha a cungah a chiah lai i a hrawm kha a ah lai i a thi kha biaktheng cung saki ah khan a rawn hna lai i cu hnuah cun, thawi dingmi sa kha a chunglei in a thiang i a sa kha an cik hnuah biaktheng cungah khan an khangh. An sual ngaihthiam an si nakhnga rim thawmi khangh thawinak cu Pathian sinah an pek. Cuticun nifate an sualnak caah remnak le ngaihthiamnak an tuahning cu a si. Kum khat chung an sualnak caah raithawinak a dang tein a um than. Nifate sualnak caah thawinak pekning he a khat lo. Kum khat chung an sualnak caah raithawinak cu Tlangbawi Ngan nih a tuah. Israelmi vialte nih an kut kha thawinak ah thah dingmi meheh cungah chuan loin, anmah vialte aiawhtu ah Tlangbawi Ngan nih a kut a chuan lai i a thi kha velngeihnak thutdan nichuahlei ah khan voi sarih a theh lai. A nungmi meheh cungah kut chuannak kha Israel mipi hmaiah kum fate a thla sarihnak thla, a ni hranak ni ah tuah a si lai, (Lev 16:5-27).
Biakam Hlun sual thawinak nih a sawh duhmi ahodah a si? Jesuh Khrih
235
Atu cu Biakam Thar raithawinak kan zoh lai zei tindah kum chiarte an tuah ning konglam. Zeiruang ahdah vailamtahnak cungah Jesuh thih a herh? Zei sualnak dah hi vawlei cungah a tuah i Pathian nih a Fapa ngeihchunkha vailamtahnak cungah athihter? Aho nihdah vai lamtahnak cung thih kha a fial? Mi vialte nih sualnak kan tuah tik ah kan sualnak chungin khamh dingah Jesuh cu hi vawlei ah a ra. Tipil petu Johan nih Jordan tiva ah tipilnak a pek i mi vial te sualnak kha a cungah a chiah caah cu sualnak ruangah cun vai lamtahnak cungah mi vialte aiawh ah dantatnak a tuar. Jesuh tipil in ning lu cung kut chuanning le vailamtahnak cungah a thisen a thletning hi Biakam Hlun sual raithawinak he aa dannak a um lo. Biakam Hlun ah cun misual pa nih a kut kha khangh thawinak i thah dingmi cungah a chuan lai i, Bawipa, sualnak tuahmi ka si, lai ka nawng, nu le pa sualnak ka tuh, tiah a ti lai i a sualnak kha a cungah a chiah lai. Sualnak ngeimi nih thawinak ah thah dingmi meheh kha a hrawm a ah i Pathian sinah a pekchanh bantukin Jesuh zong kan sualnak vialte remnak sertu ah Pathian sinah pekchanh a si ve. Raithawinak a tuahmi thawngin kan sualnak vialte caah remnak a tuah i, a kan khamh khawh nakhnga tipilnak le vailamtahnak cung thihnak kha a tuar. A taktak tiah cun, kanmah ruangah Jesuh a thi. Minung sualnak caah do a tlami raithawinak satil ti a sullam cu zeidah a si hnga? Satil nih sualnak an hngal hnga maw? Saram/ satil nih sualnak an hngal lo. Minung sualnak vialte kha an i lak kho lo. Raithawinak ah hmanmi caw, meheh, tuu kha dotlami a si bantukin Jesuh zong kha sualnak ngei lomi a si ve. Amah (Jesuh) cu a thiangmi Pathian a si, Pathian Fapa a si, sualnak a tuah bal lomi a si. Cucaah, kum 30 a si lio i Jordan tiva ah tipil a rak
236
innak thawngin kan sualnak vialte a laak dih. Kan sualnak a laak dih caah vailamtahnak cungah a thi. Mi vialte khamh kan si khawh nakhnga kan sualnak vialte kha a kan tawlpiak dih.
SUAL NGAIHTHIAMNAK THAWNGTHA HRAM THAWKNAK

Zeicahdah tipil petu Johan nih Jordan tiva ah Jesuh kha tipilnak a pek? Pathian nih tuah awk a si a timi a tlinnak hnga caah
Mat 3:13-15, Cu caan ah cun Jesuh cu Galili ram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a ra. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i, keimahpei nangmah nih tipil pek awk ka si cu, ka sin i nangmah lehtuk na rat tiah a ti. Sihmanhselaw Jesuh nih cun, atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh tiah a leh. Kum 30 a si lioah Jesuh nih tipil a innak a sullam kha kan hngalh awk a si. Pathian nih tuah awk a si a timi a tlin khawh nakhnga le mi vialte sualnak remter le ngaihthiam a si nakhnga Jesuh nih tipilnak a ing. Sualnak ngei lomi Jesuh Khrih nih kan sualnak chungin a kan khamh khawh nakhnga Tipil petu Johan kha Jordan tiva ah tipilnak aa pekter. Vawlei sualnak vialte kha a lak i mi vialte sualnak remter dingah a nunnak kha a pek. Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga biatak kha kan hngalh i kan zumh a herh. Jesuh
237
khamhnak kan zumh le zumh lo, khamh kan si le si lo kha cu kanmah cungah a ummi a si. Jesuh tipil innak a sullam cu zeidah a si? Biakam Hlun chung i lu cung kutchuannak bantuk a si. Biakam Hlun chungah cun an sualnak vialte kha sual thawinak i thah dingmi meheh cungah kut chuanin an chiah dih. Cu bantukin Biakam Thar chungah Jesuh nih sual thawinak ah aa peknak thawngin le Johan nih tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha a laak dih. Johan cu minung vialte lakah a ngan bik, Pathian nih mi vialte aiawhtu ah timhmi le fehtermi a si. Tlangbawi ngan, mi vialte aiawhtu a si caah Jesuh cungah a kut a chuan i, vawlei sualnak vialte kha a cungah a chiah dih. Tipil innak timi a sullam cu, a cungah chiah, phum, tawl ti a si. Jesuh vawlei cungah a rat i Johan nih tipil a peknak a sullam na hngal maw? Tipil a innak sullam hngal in Jesuh cu na zum cang maw? Tipil a innak a sullam cu thatlonak a tuahtu kan taksa nih kan nun chung vialte sualnak a tuahmi laak dingah a si. Sual ngaihthiamnak Thawngtha a tlamtlin khawh nakhnga tipil petu Johan nih Jesuh kha tipilnak a pek. Mathai 3:13-17 ah, Cu caan ahcun, ti kan hmuh. Cucu zei caan dah a si tiah cun Jesuh tipilnak a in lio caan, vawlei sualnak vialte a cungah chiah a si lio caan tinak a si. Khi tikah Jesuh nih mi vialte sualnak kha a laak i vailamtahnak cungah a thi i ni thum hnuah thihnak in a tho than. Vawlei sualnak vialte tawl duh ah voi khat ah za lakin tipilnak a ing, vailamtahnak cungah thihnak a tuar i, thihnak in a thothan. An sualnak chungin Pathian hmaiah khamh a duhmi hna paoh cu voi khat ah za lakin a khamh hna. Zeicahdah Jesuh nih tipilnak a in? Zeicahdah misual bantukin Pilate biaceihnak zungah bia an ceih i hling luchin kha an chinh? Zeicahdah vailamtahnak cungah an thah? Zeicahdah a si kan ti ahcun tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha aa laak dih
238
caah a si. Kan sualnak caah vialamtahnak cungah thihnak a tuar. Pathian nih a kan khamhnak Thawngtha cu kan zumh i Pathian kha kan thangthat awk a si. Jesuh tipil innak, vailamtahnak cung a thihnak le thihnak in a thawhthannak um lo cun misual kan caah khamhnak a um lo. Johan nih Jesuh kha vawlei sualnak vialte lak dingin tipilnak a pek ah khan kan sualnak vialte a laak i cu khamhnak Thawngtha a zummi paoh cu a khamh hna. Kan sualnak dihlak si loin kan i chuahpimi sualnak lawng a laak tiah a zummi an um. Asinain annih cu an palh. Baibal ah fiang tein kan hmuhmi cu kan sualnak vialte tipil a in ah khan voikhat ah za lakin a laak dih tiah a ti. Kan i chuahpimi sualnak, kan sualnak dihlak kha a kan tawlpiak dih cang. Mathai 3:15 Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, Tuah awk a si a timi paoh ti sullam cu kan sualnak vialte kha pakhat hmanh nganh loin kan sinin laak dih a si tinak a si. Kan nun chung kan tuahmi le tuah lomi sualnak vialte tah a tawl chih maw? A tawl chih. Cu tawl dih a sinak cu Leviticus chungah zoh hmasa hna u si. Leviticus nih cun Tlangbawi Ngan le remnak ni raithawinak kong a kan chimh.
239
ISREALMI KUM KHAT CHUNG SUALNAK CAAH SUAL NGAIHTHIAM RAITHAWINAK

Vawlei sual thawinak pekchanhnak thawngin Israelmi kha an thiang kho maw? Zeitik hmanh ah an thiang kho bal lo
Lev 16:16-10 Cun Aaron nih cawtum cu amah caah sual thawinak caah a thawi lai i amah le a innchungkhar caah remnak a ser lai. Cu hnu ahcun meheh pahnih kha a lak hna lai i Bawipa hmaiah tonnak thlam innka ahcun a chiah hna lai. Aaron nih meheh pahnih hna cungah cun cawmcawhfung a khiah lai, camcawhfung pakhat cu Bawipa caah, a dang pakhat cu Azazel caah cun Aaron nih Bawipa ca camcawhfung a tlaknak meheh cu a lak lai i sual thawinak ah a thawi lai, Sihmanhselaw Azazel ca camcawh fung a tlaknak meheh cu a cungah remnak ser awk ah a nung in Bawipa hmai ah chuahpi a si lai, ram lak ah Azazel sin hei thlah a sinak hnga Israelmi kum khat chung an sualnak remnak ser dingah Aaron nih meheh pahnih kha Bawipa hmaiah tonnak thlam innka ahcun a chiah hna lai. Aaron nih meheh pahnih hna cungah camcawhfung a khiah lai, camcawhfung pakhat cu Bawipa caah a si lai, a dang pakhat cu sual thawinak ah a si lai? Sual thawinak caah thah dingmi meheh cu remnak sernak caah a herh. Nifate sualnak caah sual khangh thawinak tuahning cu, thah dingmi meheh cungah khan sualnak a ngeimi pa nih a kut a chuan lai i a lu cungah a sualnak vialte cu a chiah lai.
240
Asinain kum khat chung an sualnak caah khangh thawinak an tuah ning cu, mi vialte aiawhtu Tlangbawi Ngan nih khan a kut kha khangh thawinak i thah dingmi meheh cungah a chuan lai i Israelmi kum khat chung an sualnak vialte cu a lu cungah a chiah lai. Cucu kum chiarte thla sarihnak thla a ni hranak ni ah tuah a si lai. Leviticus 16:29-31 chungah, Cun mah hihi nannih zungzal phung a si lai, thla sarih thla a ni hra ni ah nan i temh inter lai i nanmah mi hrimhrim nih siseh, khual nan sin i a ummi nih siseh, rian nan tuan lai lo, zeitintiah hi ni ah hin nannih caah, nannih cu thianh awkah, remnak ser a si lai, nan sualnak vialte chungin Bawipa hmaiah nan thiang lai. Nannih caah dinh zir ziarnak Sabath a si lai i nannih nih nan i temhinter lai, zungzal ca phung a si, ti kan hmuh. Biakam Hlun ah cun Israelmi nih nifate sual thawinak an tuah lai ah sual thawinak i thah dingmi cungah an kut an chuan i an sualnak vialte kha chiah a si. Bawipa cu sualnak kha ka tuah caah zaangfahnak in ka ngaithiam, tiah an ti i thawi dingmi thil nung kha a hrawm an cik i a thi kha tlangbawi sinah a pek i sualnak in a luat cang tinak ah inn ah a tin. Misual caah sualnak ngei lomi kha a lu cung sualnak he a thi. Sualnak a tuahmi pa kha thi loin amah canah sualnk ngei lomi kha thah a si. Biakam Hlun chung raithawinak ah thah khawh a si mi saram hna cu meheh, cawfa, cawtum, le saram dangdang Pathian nih a thiang tiah a thleidanmi hna an si. Misual pa a sualnak caah thi ding canah a dong kho lomi Pathian a zaangfahnak thawngin saram nunnak kha pek a rak si deuh. Cuticun Biakam Hlun chung Israelmi hna nih an sualnak caah raithawinak an rak tuahning a si. Sual thawinak ah thah dingmi cungah khan sualnak a ngeimi pa nih a kut a chuan lai i a sualnak le palhnak vialte cu a cungah a chiah dih hnuah a
241
hrawm kha a ah lai i sathi kha tlangbawi sinah a pek lai i a sualnak ngaihthiam a si naklai tlangbawi nih thawinak a tuahpiak lai. Asinain, nifate sualnak caah khangh thawinak tuah kha a rak si kho lo. Cucaah Pathian nih remnak ni kha Israelmi vialte can-ai ah Tlangbawi Ngan kha kum fate thla sarih thla ni hra ni ah tuahnak nawl a pek. Remnak ni ah Tlangbawi Ngan nih a zulhding phung zeidah a si? A pakhatnak ah, Tlangbawi Ngan Aaron nih thawinak ah thah dingmi meheh maw cawtum maw pakhat cungah a kut a chuan lai i Isrelmi sualnak kha a phuan lai. Bawipa, Israelmi hna nih sualnak na hmaiah an tuah, lai an nawng, nu le pa sualnak an tuah, an fir, a hmaan lomi tehte an si, volhpamh bia an chim, tiah a ti lai. Cu hnuah cun Tlangbawi Ngan nih a hrawm kha a ah lai a thi kha a thiangmi puan biakinn (taberncle) chung i zaangfahnak thutdan cungah voi sarih a theh lai. (Kan Baibal chungah number 7 hi a tlingmi number ah ruah a si). Tlangbawi Ngan nih a rian cu Israelmi kum khat chung an sualnak kha khangh thawinak ah thah dingmi a nungmi cungah chiah i sual thawinak tuah kha a si. Pathian cu a dingmi a si caah mi vialte an sualnak chungin khamh an si nakhnga misual canah sualnak a ngei lomi khangh thawinak kha a cohlan. Pathian cu zaangfahnak a ngeimi a si caah misual mi an sualnak caah a nungmi raithawinak kha a cohlan. Tlangbawi Ngan nih sathi cu zangfahnak thutdan nichuahlei ah khan a theh i Israelmi hna kum khat chung an sualnak caah remnak ni, thla sarih thla ni sarih ni ah khan remnak cu a ser.
242
Biakam Hlun ningin ahodah raithawinak tuu cu a si? Dotlami Jesuh a si.
Israelmi caah Tlangbawi Ngan nih remnak ni ah meheh pahnih a pek chanh lai. Pakhat cu midang sualnak caah thah dingmi meheh (Scapegoat) tiah ti a si i a sullam cu, Chiah chuak (to put out) ti a si. Cubantuk cun Biakam Thar chungah mi vialte sualnak caah thah dingmi, thawi dingmi cu Jesuh Khrih a si. Cuticun, Pathian nih vawlei cu a dawt tuk hrinhran caah a Fapa ngeihchun kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi ti lai lo, zeicahtiah zungzal nunnak kha an ngei, Johan 3: 16. Tufa, thawi dingmi ah Pathian nih a Fapa a kan pek. Mi vialte caah thawi dingmi tuufa bantukin Johan nih tipilnak a pek i mi khamhtu, vawlei Mesiah ah a cang. Mesiah ti a sullam cu Khamhtu tinak a si i Jesuh Khrih ti a sullam cu kanmah khamh dingah a rami siangpahrang tinak a si. Cucaah Israelmi hna kum khat chung an sualnak kha remnak ni ah ngaihthiamnak tuah a si bantukin a luancia kum 2000 hrawngah kan sualnak caah ngaihthiamnak Thawngtha a tlamtlin khawh nakhnga tipilnak in le vailamtahnak cung thi dingin Jesuh cu hi vawlei ah a ra. Leviticus 16:21-22 chung kan rel hna lai. Aaron nih a kut pahnih in meheh nung lu ahcun a chuan lai i Israelmi thatlonak vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a cungah cun a phuan lai i meheh lu cungah cun a chiah hna lai, mi pakhat timh cia in a ummi nih khan ramlak ah a kalpi lai. Meheh nih cun an thatlonak vialte cu hmun king ah a phorh lai i, meheh cu
243
ramlak ahcun a thlah lai. Leviticus a ngan pakhat ah a tial bantukin Israelmi vialte sualnak cu meheh cungah chiah a si tiah kan Baibal nih a ti. An nawl buarnak le sual palhnak vialte ti a sullam cu an lungthin chungin sualnak an ruahmi le an taksa (pumsa) in sualnak an tuahmi vialte tinak a si. An nawl buarnak le sual palhnak vialte cu lu cung kut chuannak thawngin raithawinak ah thah dingmi lu cungah chiah a si.
PATHIAN NAWLBIA NIH KAN SUALNAK KHA A KAN HNGALHTER

Zeicahdah Pathian nih nawlbia a kan pek? Sualnak kan hngalh khawh nakhnga
Pathian nawlbia 613 a um. Cu hna cu tha tein kan ruah tikah Pathain nih tuah u tiah a timi kha kan tuah lo i tuah hlah u a timi tu kha kan tuah. Cucaah kannih cu misual kan si. Sualnak kan hngalh khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia a kan pek tiah Baibal nih a ti (Rom 3:20). A sullam cu misual nan si ti a kan chimtu dingah Pathian nih Nawlbia a kan pek. Nawlbia kan zulh khawh ruangah Pathian nih a kan pek a si lo kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga caah pek kan si. A Nawlbia hi kan zulh ding zongah pekmi an si lo. Uico cu minung bantukin a nung kho lai tiah ruat hlah. Cubantuk cun, Pathian nawlbia kha kan zul kho bal lai lo, kan sualnak lawng
244
kha Nawlbia nih cun a kan theihter. Sualnak in a khatmi misual kan si nain cucu kan theih lo ruangah kan sualnak kan i theih khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia kha a kan pek. Nangmah cu lainawng na si, nu le pa sualnak a tuahmi na si, that lonak tuahtu na si tiah a kan ti. Lainawng hlah u tiah a kan ti nain kan lungthin chungin sualnak kan tuah, a caan ah lai kan nawng taktak. Lainawng hlah u tiah Nawlbia nih a kan ti cah lainawng kan si ti kha kan i hngal i Ah, ka palh, misual ka si zeicahtiah ka tuah lo dingmi kha ka tuah, ka sual tiah kan ti. Cucaah Israelmi hna an sualnak chungin ngaihthiam an si nakhnga Aaron nih remnak ni ah raithawinak kha kum khat ah voi khat a tuahpiak hna. Biakam Hlun chungah Remnak ni ah khan Pathian sinah thawinak pahnih pek a si. Pakhat cu Pathian sinah pek a si i pakhat cu a lu cungah kut chuan in Isarelmi kum khat chung sualnak vialte kha chiah hnuah these rawn ah thlah a si. Meheh cu timh cia in a ummi pa nih these ram i a hruai hlanah Tlangbawi Ngan nih a kut kha a lu cungah a chuan lai i Israelmi vialte sualnak kha a phuan lai. Bawipa, na hmaiah na mi Israelmi nih sualnak an tuah, lai an nawng, an fir, nu le pa sualnak an tuah, siasal an bia sualnak kan tuah, tiah a phuan lai. Palastine ram cu these rawn minung um lonak hmun a si. Israelmi sualnak caah thawi dingmi meheh cu a dong kho lomi these rawn ahcun an thlah i a kal lengmang i a thi. An thlah mi meheh cu Israelmi nih an zoh tikah kan sualnak ngaihthiam a si ti kha an zumh i lungthin daihnak kha an hmu. Cuticun meheh cu Israelmi hna kum khat chung an sualnak ruangah a thi. Pathian nih Jesuh Khrih, Pathian tuufa thawngin kan sualnak vialte caah remnak a ser. Kan sualnak vialte kha Jesuh tipil innak le vailamtahnak a thihnak thawngin a tawl dih cang. Jesuh cu kan Khamhtu le Pathian a si. Amah muisam loin a kan sertu,
245
sualnak chungin misual vialte khamh dingah a rami Pathian Fapa a si. Sualnak chungin a kan khamh nakhnga hi vawlei ah a ra. Kan taksa in ni fate kan tuahmi sualnak lawng si loin, hmailei ah kan ruahnak, lungthin, le taksa in kan sual lai dingmi vialte zong kha Jesuh nih a lak dih. Vawlei sualnak caah a tlamtlingmi remnak le Pathian nih tuah awk a si ko tiah a timi tuah a si i a tlamtlin khawh nakhnga Tipil petu Johan nih Jesuh kha tipilnak a pek. Vawlei ah riantuan hram a thawk i vailamtahnak cungah a thih hlan kum thum ah khan Johan nih Jordan tiva ah tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah dih a si cang aa lak dih cang. Mi vialte kan sualnak chungin a kan khamhnak Thawngtha cu tipil a innak khan aa thok. Tai can hrawng a thuhnak hmun Jordan tiva ah tipil petu Johan nih Jesuh cungah a kut a chuan i ti cungah a hnim. (Tipilnak a pek). Hi tipil innak hi Biakam Hlun chung i sual thawinak, lu cung kut chuannak he aa khat i an riantuan ning (sualnak a ngeimi pa sualnak kha sualnak a ngei lomi cungah chiah a si ning), zong aa khat fawn. Ti chungah hnimnak nih a sawh duhmi cu thihnak a si i, ti chungin hung chuah than (thawh than) nih a sawhduhmi cu thihnak in thawhthannak kha a si. Jesuh nih tipil a innak thawngin a kan hmuhsakmi thil pathum hna cu sualnak vialte a lak dihnak, vailamtahnak i thahnak le thihnak in a thawhthannak hna an si. Jesuh nih kan sualnak chungin a kan khamh timi Pathian bia kan zumh ahcun khamh kan si lai. Pathian nih JesuhKhrih thawngin misual mi kha khamh a kan timh, cuticun BiakamHlun chung i biakamnak a tuahmi kha an tlamtling. Jesuh nih vawlei sualnakvialtekha a lucungah aa chiahdihivailamtahnak leiah a kal.
246
Jesuh nih kan sualnakvialte a thenh dih caah kan tuah awk rian a tangmi cu zeidah a si? Pathian Bia nawlngaih lawng kha a si
Johan 1:29, A thaizing ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak hmuh i, Zohhmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! Johan nih Zohhmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak (vialte) a kalpitu khi tiah a ti. Jordan tiva i tipilnak a in ah khan vawlei sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah dih a si. Cucu zum ko! Cucu na zumh a si ahcun na sualnak vialte caah ngaihthiamnak thluachuahnak kha na hmu lai. Kannih nih Pathian bia kha kan zumh awk a si. Kanmah ruahnak le kan lung hahnak kha chiata zau in Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih timi biatak kha zum hna u sih law, Pathian bia kha ngai hna u sih. Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih ti le Jesuh nih Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu a tuah dih ti cu dannak a ngei lomi a khatmi a si ko. Lu cung kut chuan le tipil innak zong a khatmi a si ve thiamthiam. Adihlak, zeizong vialte le a zapi in tiah a zei ti kan ti paoh ah an duhnak cu a khat dih ko. Biakam hlun chung i lu cung kut chuan kan timi kha Biakam Thar ahcun tipil innak ti a si ko. Cu biatak cu zeidah a si tiah cun kan sualnak ngaihthiam a sinak lai Jesuh nih tipilnak le vailamtahnak cung biaceihnak a ing ti a si. Cu thawngtha a zummi paoh cu khamh an si lai. Vawlei sualnak vialte Jesuh nih a kalpi dih kan ti tikah hin,
247
vawlei sualnak vialte tiah kan chim duhmi hi zeidah a si? Vawlei sualnak vialte tiah kan chim duhmi cu, kan i chuahpimi sualnak le, ruahnak tha lo, firnak, nu le pa sualnak, hakkauhnak, thatlonak, vawlhpamhnak, lung puamnak, hruhnak, (kan lungthin chung i a ummi hna) hi an si. A sullam cu kan pumsa in nawl buarnak le palhnak kan tuahmi vialte le kan lungthin chungin sualnak kan tuah mi vialte ti duhnak a si. Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si, sihmanhselaw Pathian laksawng cu zungzal nunnak a si i cu nunnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih he a pehtlaimi nunnak a si, (Rom 6:23). Hi Baibal caang nih a kan chimhmi cu sualnak man cu thihnak a si tiah a ti. Heb. 9:22, thisen chuahnak lawng in sual ngeihthiam nak Cucaah kan sualnak chung in khamh kan si nakhnga Jesuh nih a nunnak kha a pek i voi khat ah za lakin sual man cu a pek cang. Cucaah kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga Jesuh cu khamhtu le Pathian ah kan zumh i tipil a innak le a thihnak zong kha kan zumh a herh.
THAIZING KAN SUALNAK CAAH NGAIHTHIAMNAK

Kan sualnak caah sual raithawinak kan herh ti maw? Kan herh than ti lo
Tuchun, Nizan, Tihni sualnak vialte kha vawlei sualnak ah a tel bantukin thaizing kip, thiam le kan nun chung vialte sualnak hna zong kha vawlei sualnak ah an i tel chih dih. Minung kan
248
chuah in kan thih tiang sualnak kan tuahmi vialte kha vawlei sualnak chungah a um dihmi an si. Cu sualnak vialte cu Jesuh nih tipilnak a in ah khan a laak dih (a cungah chiah dih a si). Cucaah sualnak kan tuah lai dingmi vialte zong kha kan sinin Jesuh nih a lak dih cang. Kan thih tiang sualnak kan tuah dingmi kha Jesuh cungah chiah dih a si cang. Khamh kan si nakhnga cu Pathian Thawngthabia cu kan zumh i a nawl kan ngeih a herh. Kan sualnak vialte chungin tlanh le khamh kan si nakhnga kanmah ruahnak kha kan chiah dih a hau. Sualnak a tuah hmanh kan tuah rih lomi cu zeitindah a lak khawh hnga? tiah na khuaruah a har men lai. Cu a si ah, sualnak kan tuah paoh ah Jesuh Khrih kha vawlei ah ra than i a thisen kha atu le atu a chuah than lengmang lai maw? Hrinthannak Thawngtha chungah hin sualnak caah ngaihthiamnak Nawlbia a um. Thisen chuahnak um lo cun sual ngaihthiamnak a um lo, (Heb 9:22). Mi pakhat khat nih a sualnak chungin luat a duh tikah thawinak ah thah dingmi meheh cungah khan a kut a chuan lai i a sualnak vialte kha a cungah a chiah hnuah cu meheh cu misual aiawh ah khan a thi lai. Cubantuk te cun, Pathian Fapa zong kha mi vialte khamh dingah hi vawlei ah a ra. Kan sualnak vialte a cungah chiah a si nakhnga tipilnak kha a in. Kan sualnak man pek dingah vai lamtahnak cungah a thisen a thlet i, A dih cang, tiah a ti i vai lamtahnak cungah a thi. Ni thum hnuah thihnak in a thothan i Pathian orhlei kamah a thu. Amah cu a zungzal kan khamhtu a si. Kan sualnak vialte ngaihthiam kan si dih nakhnga kanmah minung ruahnak le ni fate kan sualnak kha kan i ngaihchih awk a si ti kan Biaknak zumhnak hna kha kan hlawt a hau. Minung sualnak vialte hloh le ngaihthiam a si khawh nakhnga raithawinak kha voi khat ah za lakin tuah a si cang. Pathian nih vawlei sualnak vialte kha a Fapa cungah tipil a in ternak thawng
249
khan a chiah dih i kan caah vailamtahnak in thihnak a tuarter. Thihnak in a thawhthannak thawngin kan caah khamhnak cu a tlam a tling. Sihmanhselaw hma a in cu kan sual ruangah a rak si i tuknak a huah cu kan thatlo ruangah a rak si. A inmi dantatnak in luatnak kan hmu i an tuknak vual in damnak kan hmu. Dantatnak cu Bawipa nih amah cungah khan a tlunter i cu dantatnak cu kanmah tu nih kan in awk a rak simi kha a si. Isaiah 53 chungah, vawlei sualnak le palhnak vialte, minung sualnak vialte kha Jesuh Khrih cungah chiah a si tiah a ti. Efisa 1:4 chungah Vawlei a ser hlanin Pathian nih kannih cu Khrih chung i amah ta si dingah a kan thim cang, tiah kan hmuh. Vawlei ser hlanin Khrih chungah thimmi kan sinak kha hi Baibal nih a kan cawnpiak. Vawlei ser hlanin Pathian nih a mi le miding si dingin a kan thim. Cu hlanah zeibantuk ruahnak hmanh rak nei u sih, atu cu Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi le Thlarau, Pathian biatak kha kan zumh awk a si. Pathian tuufa, Jesuh Khrih nih vawlei sualnak vialte a laak dih cang i, mi vialte caah remnak kha a ser. Heb 10 ah a tialmi cu, A taktak le a ngaingai a simi thil kha Judah phung nih hin tling ngaingai le hmaan ngaingai in a langhter kho lo. A ra dingmi thiltha muithlam ceu a rak si. An tuah tawnmi raithawinak kha kum fate in tuah lengmang a si ko, (Heb 10: 1). Kum fate in an tuah lengmang mi raithawinak nih mi thiang ah a kan ser kho lo tiah a ti. Nawlbia cu a ra dingmi thil tha muithlam ceu a rak si, a taktak cu a si lo. Jesuh Khrih, Messiah nih tipil a innak le vailamtahnak a thihnak thawngin voi khat ah za lakin kan sualnak caah remnak a ser cang. Heb 10:9-18, Cun a thawh than i, Pathian nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra, a ti. Cu ti cun Pathian nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak
250
khan a thlen hna. Jesuh Khrih nih Pathian duhmi kha a tuah caah, voi khat ah za lakin amah a pum a pekchanhnak thawngkhan kannih cu kan sualnak in a kan thenh cang. Judah tlangbawi hna nih cun, dir hmun in an rian kha nifate an tuan lengmang i raithawinak an pekchanh tawnmi kha voi tampi an pekchanh lengmang. Sihmanhselaw hi raithawinak nih hin sualnak kha a thenh kho taktak bal lo. Asinain, Khrih nih cun raithawinak kha sualnak caah voi khat a ser i cucu zungzal ca in a za ko. Cu hnuah Pathian orhlei kam ah khan a thu. Cuka ah cun Pathian nih a ral kha a kelamh i a ser hna ding caan kha a hngak ko. Voi khat raithawinak in an sualnak thenhpiak a simi hna cu zungzal ca in a tlingmi ah a ser hna. Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a khannak kha a kan hngalhter. A hmasa bik ah, hmailei can ah annih he ka tuah laimi biakamnak cu hihi a si. An lung chungah ka Nawlbia kha ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka tial hna lai, a ti. Cun a thawh than i, An sualnak le an thatlonak kha ka cinken ti lai lo, a ti fawn. Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnu ahcun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo. Tipil a innak Ti le vailamtahnak a thihnak Thi thawngin Jesuh nih vawlei sualnak vialte chungin a kan khamh ti kha kan zumh.
251
TI LE THLARAU IN HRIN THANNAK KHAMHNAK KHA KAN LUNGTHIN LE RUAHNAK CUNGAH TIAL A SI
Sualnak kan tuah ti lo ruangah miding kan si maw? Kan si lo. Jesuh nih kan sualnak a laak dih ruang le amah kan zumh ruangah miding kan si
Nan zum dih maw? Amen, kanmah khamh dingah Jesuh nih tipilnak a ing, vailamtahnak cungah thihnak a tuar timi Pathian bia cu na zum kho maw? Hrinthan kan si nakhnga cu Pathian bia cu kan zumh a herh. Sual ngaihthiamnak Thawngtha, Jesuh nih vawlei sualnak vialte a tawlnak kan zumhnak thawng khan kannih cu khamh kan si. Sual ngaihthiamnak thawngtha kan zumh khan khamh kan si lai. Pathian Nawlbia kan zulhnak thawngin mi tlamtling kan si kho lai lo, asinain Pathian nih a tuahmi kan zumhnak thawngin a tlingmi kan si kho lai. Jesuh nih Jordan tiva ah tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a lak dih cang i vailamtahnak cungah kan sualnak ruangah biaceihnak le dantatnak a tuar. Kan lungthin dihlak in cu thawngtha kan zumhnak thawngin kan sualnak vialte chungin tlanh kan si lai i miding kan si lai. Cucu na zum kho maw? Jesuh tipil innak, vailamtahnak cung a thihnak le thihnak in a thawhthannak hna cu mi vialte sual ngaihthiamnak caah le a dong kho lomi Pathian dawtnak cungah a ummi khamhnak
252
phungbia a si. Kan sining te khan Pathian nih a kan dawt i, Pathian cu a dingmi a si caah mi dingmi ah a kan ser hmasa. Pathian nih Jesuh cungah kan sualnak vialtekha a chiah i mi dingah a kan ser. Kan sualnak vialte tawl a sinak lai Pathian nih a fapa Jesuh kha hi vawlei ah a van thlah i tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak dih i biaceihnak kha a tuar. Pathian nih a dawtnak in Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi khamhnak thawngin mi dingmi a fale ah a kan ser. Hebrew 10:16, An lung chungah ka nawlbia kha ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka tial hna lai a ti. Kan lungthin le ruahnak chungah, Pathian hmaiah miding maw kan si misual dah? Pathian bia kan zumh ahcun miding kan si lai. Jesuh nih kan sualnak vialte a lak dih i cu sualnak caah cun biaceihnak a tuar. Jesuh Khrih cu kan Khamhtu a si. Nifate sualnak kan tuah ko ah zeitindah miding cu kan si khawh hnga? Misual bak kan si ko, tiah ruahnak na ngei men ko lai. Asinain, Jesuh nih a thlahtu Pa Pathian nawl a ngeih bantukin kannih zong nih Pathian bia kan zumh i a nawl kan ngeih tikah miding kan si. Kan chim cang bangin hrin thannak kan ngeih hlanah cun kan lungthin chungah sualnak a um taktak ko. Asinain sual ngaihthiamnak Thawngtha kan lungthin chungin kan zumh i kan co hnuah cun kan sualnak vialte chung khan khamh kan si. Cu Thawngtha kan theih lo ahcun misual kan si ko. Asinain Jesuh khamhnak Thawngtha kan zumh ri khan a dingmi Pathian fa ah kan i cang. Cucu Paul nih miding sinak dingah a chimmi zumhnak kha a si. Sual ngaihthiamnak zumhnak nih khan mi dingmi a kan siter. Paul, Abraham le hringsortu hna kha an tuahsernak ruangah miding si loin Pathian bia an zumhnak ruangah khan miding an si.
253
Heb 10:18 Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnu ahcun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo. Pathian bia ah a tial bantukin, kan sualnak caah thih hau ti loin Pathian nih a kan khamh cang. Cucu na zum kho maw? A men. Filipi 2:5-11 Nan lungputning cu Khrih nih a rak ngeihmi lungputning kha siseh, cucu hi ti hin a si, Pathian sinak kha a ngeih zungzalmi a si ko nain, hramhram in Pathian tluk si awk kha a ruat lo. Amah lungtho tein cu vialte cu a hlawt dih hna i sal sinak tu kha a lak. Minung bantuk ah a cang i minung mui in a lang; mi toi ah aa dor i nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh, vailam cung thihnak kha. Hi ruangah hin cunglei a sannak bik hmun ah khin Pathian nih a cawi i min vialte lakah a nganbik min kha a pek. Cucaah Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte hna nih an khuk an i bil lai i Pathian kan Pa thangthat awk caah, Jesuh Khrih cu Bawipa a si, an ti lai. Jesuh nih vawlei cungah thangthatnak a hmuh nakhnga zuamnak a ngei lo. Sal sinak tu kha a lak i minung bantuk ah a cang i minung mui in a lang. Mi toi ah a dor i a kan khamhnak lai nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh. Cucaah Jesuh cu, Kan Pathian, kan khamhtu le kan siangpahrang, tiah kan thangthat. Pathian sunparnak kan peknak le Jesuh kan thangthatnak cu Pa Pathian duhnak kha a dongh tiang in a zulh caah a si. Jesuh nih thih tiangin Pa Pathian duhnak kha a zulh caah (nawlngaihnak lam kha a zulh caah) sermi thil vialte nih Bawipa cu an thangthat i a zungzal an thangthat ko lai. Jesuh Khrih cu Pathian Tuufa vawlei sualnak vialte a kalpitu a si. Tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte kha a lak dih tiah a ti. Vawlei sualnak vialte a lak cu a luancia kum 2000 ah khan a si. Kan chuahka in nihin tiang hi vawlei cungah a nungmi, kan si caah kan sualnak vialte cu vawlei sualnak ah
254
khan a tel dih. Jesuh nih kan sualnak vialte a lak i a kalpi dih cang.
Thaizing ah sualnak tuah si law misual kan si lai maw? Kan si lai lo. Zeicahtiah, Jesuh nih kan sual cangmi, kan tuah liomi le hmailei kan tuah lai dingmi sualnak vialte kha a laak dih cang.
Kan i chuahpimi sualnak kha kan nun chung nawl buarnak he then lo tein hrin kan si bak khan sualnak kan tuah ko lo maw? Kan chuahka in kan thih tiang sualnak kan tuah lai kha Jesuh nih a hngalh caah a hlan kan in cu sualnak vialte cu a laak dih i a kalpi dih cang. Cucu na zum kho maw? Na hmu kho maw? Kum 70 kan nun ahcun, kan sualnak hi hnawm hlonhnak mawtawka zakhat chungah a khat ko lai. Asinain cu vialte sualnak hna cu Jesuh nih tipil a innak thawngin voi khat ah a laak dih cang. Cu sualnak vialte cu vailamtahnak cungah a kalpi dih cang. Adam sualnak (original sin) lawng Jesuh nih i lak selaw kannih cu kan thi lai i hell ram ah kan kal ko lai. Jesuh nih kan sualnak vialte a laak kho dih lai lo ti ruahnak kan neih zongah, kan sualnak vialte a thenh dih timi biatak cu zeitik hmanh ah a thleng lai lo. Vawlei cungah sualnak voi zeizatdah kan tuah? Sualnak kan tuahmi vialte kha vawlei sualnak ah aa telmi an si. Jesuh nih nan sualnak vialte kha ka laak dih cang tiah a ti. Pathian nih a sal lamkaltu kha Jesuh hmaiah a rak thlah i cu
255
lamkaltu nih cun Jesuh cu tipilnak a pek. Mi vialte aiawhtu tipil petu Johan nih Jesuh lu cungah a kut a chuannak le Jesuh nih tipil in dingin Johan hmaiah a lu a khunnak thawngin mi vialte sualnak kha a lak dih. Kan sualnak dihlak, kan fale hna sualnak dihlak kha Jesuh nih tipil a innak thawng in a lak i aa kalpi dih cang. Kum 20 in 30, 30 in 40,cun kan fale sualnak vialte zong Jesuh nih tipil a innak in voikhat ah zalak in a tawl dih cang. Aho nih dah vawlei cungah sualnak a um tiah a ti khawh ti lai? Jesuh nih vawlei sualnak vialte a lak dih cang tiah lung aw tawm lo tein le kan sualnak caah Jesuh nih remnak a sermi tipil a innak le vailamtahnak cung thisen a thletnak kan zumh a si ahcun khamh kan si ko lai. Mitampi hna cu an nunnak ah hnahnawhnak he an khat nain zei poi lo um in an um. Asinain cu hna nakin a zual deuh chinmi an um ve. Kan dihlak in harsatnak kan ngei dih. Jesuh Khrih tipil innak le vailam cung a thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha cu zeitindah hngalh lo le zumh loin kan um khawh lai?
MISUAL HNA KHAMHNAK CU A TLINGCANG

Zeicahdah Jesuh nih Peter ke a tawl? Tipil a innak thawngin Peter nih a tuah hngamihmailei sualnak vialte tawl a si dih ti kha theihter a duh caah a si
256
Cuticun Jesuh cu an kalpi. A vailamtahnak kha amah nih a put i, Lu ruh hmun an timi kha an phan. (Hebru holh cun Golgotha an ti). Cuka ah cun vailam cungah khan an khenhchihmi midang pahnih zong a kehlei ah pakhat a orhlei ah pakhat an um i Jesuh cu an karlak ah a um. Pilate nih ca pakhat a tial i vailamtahnak cungah cun a tar. A tialmi cu: NAZARET KHUA MI JESUH, JUDAH SIANGPAHRANG ti a si. Jesuh vailam i an tahnak hmun cu khuapi khan a hlat lo caah cu ca cu Judah mi mi tampi nih an rel. A ca cu Hebru holh le Latin holh le Grik holh in an tial, Johan 19:17-20. Jesuh nih vawlei sualnak vialte a laak dih caah cu sualnak ruangah cun Pilate biaceihnak zung ah vailamtahnak i thah dingin bia an ceih. Cucu ruat ti hna hmanh u sih. Johan 19:28, Atu cu zeizong vialte kha a tling dih cang ti kha Jesuh nih cun a hngalh i Cathiang nih a rak chimmi tlin ternak caah, Cathiang a tlin khawh nakhnga Jesuh nih kan sualnak vialte kha a lak dih, i hitihin a chim. Ka ti a hal. Cuka ah cun mitsur zu thor an chiahnak umpu pakhat a um i zu thor chungah cun puanchia kha an vun hnim i feipar ah an temh i Jesuh cu an hun tuh. Jesuh nih mitsur zu thor cu a hun dawp i, Aa lim cang, tiah a ti. Cun a lu a khun i a thi, Johan 19:29-30. Ni thum hnuah thihnak in a thothan i vancung ah a kai. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak le Jesuh vailamtahnak i a thihnak kha then awk tha loin a pehtlaimi an si. Pakhat um lo ahcun pakhat lawng kha zeihmanh san a tlai lo. Cucaah sual ngaihthiamnak Thawngtha he a kan khamh caah Bawipa Jesuh cu thangthat hna u sih. Taksa sinak nih cun taksa duhnak kha a zulh zungzal caah pumsa cun sualnak kan tuah lengmang. Cu taksa sualnak chung cun khamh kan si nakhnga kan caah Jesuh nih tipilnak le vailamtahnak cung thihnak kha a in. Cu Thawngtha nih cun
257
kan pumsa sualnak khan a kan khamh. Thihnak in ni thum hnuah a tho thanmi, vailamtahnak cungah a thimi, Jordan tiva ah tipilnak a ingmi, Bethlehem ah a chuakmi Jesuh zumhnak thawngin sual ngaihthiamnak tlamtling a ngeimi hna cu vancung pennak chungah zeitik caan paohah an lut kho lai. Cucaah Bawipa Pathian cu a zungzal in kan thangthat. Johan Thawngtha a ngan 21 ah thihnak in a thawhthan hnuah Jesuh cu Galili ah a kalnak kha kan hmuh. Peter sinah a kal i, Jonah fapa Simon, hi hna nakhin na ka daw deuh maw, tiah a hal. Asi Bawipa kan dawt cu na hngalh, tiah Peter nih cun a ti. Jesuh nih a thawh i ka tuu fatete kha zohkhenh hna tiah a ti. Peter nih sual ngaihthiamnak, Jesuh tipil innak le a thihnak vialte hna kha a hun hngalh than. Atu cu sual ngaihthiamnak Jesuh tipil innak le a thihnak Thawngtha kha a zumh i, Jesuh nih a ke a tawlnak sullam zong kha a theih cang caah Jesuh a zumhnak kha a thawng chin lengmang. Johan 21:15 Rawl an ei dih hnuah Jesuh nih Simon Peter cu a thawh i, Johan fapa Simon, hi hna nak hin na ka daw deuh maw. A si, Bawipa kan dawt kha na hngalh, tiah a leh. Jesuh nih cun, Ka tuu kha zohkhenh hna tiah a ti, Peter cu a Zultu, miding, zumh awk tlak sal a si caah Jesuh nih a tuu zohkhenh ding kha a fial. Peter nih nifate sualnak a tuahmi ruangah misual ah i cang sehlaw Jesuh nih sual ngaihthiamnak Thawngtha chim kha a fial hnga lo. Asinain sual ngaihthiamnak Thawngtha, an sualnak vialte thenh a si dih nak Jesuh tipil innak le vailamtah cung a thihnak kha an zumh caah Thawngtha chim kha Jesuh nih a Zultu kha a fial hna.
258
BAWIPA KAN DAWT CU NA HNGALH

Sualnak na tuah ruangah misual na si than ti lai maw? Na si than lai lo. Hmailei na sual dingmi vialte kha Jesuh nih Jordan tiva ah a laak dih cang.
Jesuh nih Peter sinah a chimmi bia ruat hna hmanh u sih. Jonah fapa Simon, hi hna vialte nak in na ka daw deuh maw. A si, Bawipa kan dawt cu na hngalh. Kan dawt ko tiah a phuannak kha a hmanmi, sual ngiahthiamnak Thawngtha zumhnak in a chuakmi dawtnak a si. Jesuh nih a Zultu hna sinah sual ngaihthiamnak Thawng tha kha an ke a tawlnak hna thawngin rak cawnpiak hna hlah selaw a Zultu hna nih khan a hmaanmi dawtnak kha an nei kho lo men ko lai. A hmaanmi dawtnak rak ngei hna hlah sehlaw Jesuh an sin a rat i, Peter mah hna vialte nak in na ka daw deuh maw, ti bia a hal ah khan Peter nih, Bawipa kei cu mi tling lomi, misual ka si. Hi hna vialte nak in an daw kho lotu misual ka si. Zaang fahnak in ka kaltak ko, tiah a ti ko hnga i Peter kha a tli hnga i Jesuh hmuh lonak hmun ah a thup ko hnga. Asinain Peter bialehnak kha ruat than hmanh hna u sih. Mi vialte a khamhtu Jesuh tipil innak le a thihnak, sualngaih thiamnak Thawngtha kha a zumh caah Peter cu thluachuahnak a hmu. Cucaah, A si, Bawipa, kan dawt cu na hngalh, tiah a ti. Jesuh Khrih sual ngaihthiamnak Thawngtha a zumhnak thawngin cu dawtnak cu a chuakmi a si. Minung pumsa a der ruangah le mitling lomi kan si ruangah sualnak hmailei ah kan
259
tuah lai dingmi vialte le vawlei sualnak vialte Jesuh nih a lak dih timi sual ngaihthiamnak Thawngtha kha Peter nih a zumh. Peter nih sual ngaihthiamnak Thawngtha le Jesuh cu Pathian Tufa a si ti kha tha tein a zumh caah Jesuh biahalnak kha lungawtawmnak um lo tein a leh khawh. Jesuh khamhnak cu sual ngaihthiamnak Thawngtha in a chuakmi a si. Cucaah Peter cu nifate a sualnak chung zong khan khamh a si. Peter nih vawlei sualnak vialte ngaihthiam a sinak Thawngtha a theihnak thawngin Jesuh khamhnak kha a zumh. Peter bantuk na si maw? Vawlei sualnak vialte a kalpitu Jesuh cu na daw in na bochan kho maw? Kan caah tipil a innak le a thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha cu na zum kho maw? Zeitindah a dawt zong na dawt lo i a zumh zong na zumh khawh lo? Dawt lonak ding le zumh lonak ding lam a um lo. Jesuh nih hmailei kan sual lai dingmi sualnak kha laak loin, a luanciami kan sualnak le atu lio kan sualnak lawng kha rak i laak selaw, atu kan thangthat khawh bantukin hin kan thangthat kho hnga lo. Cu pinah hell ram ah kan tla dih hnga. Cucaah, sual ngaihthiamnak Thawngtha kan zumhnak thawngin khamh kan si tiah kan phuan awk a si. Kan taksa nih cun sualnak tuah kha a duh zungzal ruangah sualnak kha kan tuah. Cucaah, Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak,sual ngaihthiamnak Thawngtha zumhnak thawngin khamh kan si cang tiah phuang hna u sih. Jesuh tipil innak le a thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha zumh lo ahcun ahohmanh khamh an si lai lo. Cu pinah, sualnak kan tuah caan paoh ah kan sualnak ngaihthiam in kan sual i phuang lengmang ruangah miding si u sih law, miding si hi a har tuk hnga, zeicahtiah kan lungthin chungin sualnak kha kan tuah zungzal. Cuticun siseh law, misual kan si than lengmang hnga i Jesuh kha kan daw kho hnga lo. Hawikomhnak zong Jesuh he kan
260
tuah kho hnga lo. Cu tikah, Jesuh khamhnak kha kan zum kho hnga lo i, kan nunnak a dongh tiang Amah kha kan zul kho hnga lo. Asinain, Jesuh nih sual ngaihthiamnak Thawngtha kha a kan pek i a zummi paoh khamh an si. A tlingmi khamhtu ah a cang i nifate kan sualnak vialte le palhnak vialte kha a kan tawlpiak dih caah amah cu kan dawt khawh ngaingai. Cucaah sual ngaihthiamnak, Jesuh tipil innak le a thihnak Thawngtha cu kannih zumtu nih cun zumh lo le tlaihchan loin kan um kho lo. Jesuh nih a kan pekmi sual ngaihthiamnak Thawngtha thawngin khamhnak dawtu sal ah kan cang i Jesuh kha a zungzal in kan dawt. Na sualnak vialte kha Jesuh nih la dih loin a nganh tami sualnak um sehlaw Jesuh cu a zumh zong na zum kho hnga lo i sual ngaihthiamnak Thawngtha zong a chim kho tu na si hnga lo. Pathian sal tha bantukin rian zong na tuan kho hnga lo. Asinain, sual ngaihthiamnak Thawngtha na zumh a si ahcun vawlei sualnak vialte chung khan khamh na si lai. Jesuh nih a chimmi a hmaanmi sual ngaihthiamnak Thawngtha na hun hngalh khan vawlei sualnak vialte chungin an khamh lai.
HI HNA NAK HIN NA KA DAW DEUH MAW?

Zeiruang ahdahthil dang nakin Jesuh kha kan dawt deuh? Tipil a innak thawngin kan saulnak vialte a kan tawlpiak ruangah
261
Sual ngaihthiamnak Thawngtha a zummi a sal le hna sinah Pathian nih a tuu hna kha rak zohkhenh dingin a pek ta hna. Jesuh nih Peter cu, Johan fapa Simon, hi hna nakin na ka daw deuh maw? tiah voi thum tiang a hal. Peter nih Jesuh cu, A si, Bawipa, kan dawt cu na hngalh, tiah voi thum tiang a leh ve. Peter nih a lehnak bia kha ruat hna hmanh u sih. A lehnak bia hi amah duhning menmen i chim si loin vawlei sualnak vialte, sual ngaihthiamnak Thawngtha a zumhnak ruangah a si ti kha kan hngalh khawh. Mi pakhat khat kan dawt hna tikah, cu dawtnak cu kan duhnak menmen i a chuakmi a si ahcun kan derthawm caan ah tha tein kan daw kho hna lai lo, kan dawtnak hna kha a zor ko lai. Asinain cu kan dawtnak hna cu an kan dawtnak thawnnak cungah a hngatchanmi dawtnak a si ahcun a zungzal a hmun ko lai. Cubantuk, Pathian kan dawtnak cu, a kan dawtnak cungah a hngatchan ve awk a si, kan sualnak caah remnak duhdim, ngaih thiamnak duhdim a sernak Jesuh tipil a innak Ti le Thlarau ah khan kan dawtnak kha a hngatchan awk a si. Vawlei sual ngaihthiamnak Thawngtha kan zumhnak kha Pathian rian kan tuannak le Pathian kan dawtnak hrampi a si awk a si. Pathian kan dawtnak kha kanmah duh ning menmen ah hram kan bunh a si ahcun thaizing ah kan tlu ko lai i kan palhnak le sualnak ruangah kanmah le kanmah kha kan i hua ko lai. Asinain, Jesuh nih Adam sualnak, ni fate kan sualnak thaizing kan sualnak, le hmailei kan sual lai dingmi sualnak vialte a tawl dih cang. Vawlei cung mi vialte khamhnak hmu hna seh ti a duh. Hihi a hmaanmi a si. Kan dawtnak le kan zumhnak hna hi kan duhning le duhnak cungah a hngatchan mi a si ahcun zumhnak lei ah kan tlu ko lai. Asinain kan zumhnak le dawtnak cu Pathian nih a kan pekmi sual ngaihthiamnak thawngtha cungah a hngatchanmi a si caah mi dingmi Pathian fale kan si cang. Ti le Thlarau khamhnak
262
thawngtha kan zumh caah kan nih cu sualnak kan ngei ti lo. Khamhnak kan hmuhmi hi kanmah cungah zumhnak kan ngeih ruangah si loin Pathian nih a kan dawtnak ruangah a si caah sual ngaihthiamnak thawngin a hmaanmi khamhnak cu kan co. Cucaah zeibantuk a tling lomi le a dermi hmanh si ko u sih law nunnak taktak ahcun mi dingmi kan si. Vancung pennak chungah kan lut lai i a zungzal in Pathian cu kan thangthat lai. Cucu na zum kho maw? Jesuh nih Nan ka dawt ruangah si lo, kan dawt hna ruangah a si. Hi dawtnak ah hin, nanmah nih nan ka dawt ruangah a si lo, keimah nih kan dawt hna ruangah a si, tiah a ti. Jesuh tipil innak le a thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha kan zumhnak thawngin khamh kan si. Jesuh nih Ti le Thlarau in a kan khamh. Sual ngaihthiamnak Thawngtha in Pathian nih kan khamh hlah sehlaw zeibantuk lungtho hmanh in zum si law khamh kan si lai lo. Asinain Jesuh nih kan pumsa in siseh kan lungthin in siseh sualnak kan tuahmi vialte kha a kan tawlpiak dih cang. Sual ngaihthiamnak Thawngtha, Ti le Thlarau nih a chimmi bia kan zumhnak thawngin khamhnak kha kan i fian hrimhrim a herh. Miding kan si nakhnga cucu kan theih fian a herh. Vawlei sualnak vialte ngaihthiamnak Thawngtha timi cu Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak kha a si. Sual ngaihthiamnak Thawngtha cu a hmaanmi zumhnak a si, khamhnak caah a hmaanmi hrampi a si, Pathian Thawngtha hngalhnak tawh a si.
263
KANMAH DUHNING ZUMHNAK KHA KAN HLONH AWK A SI

Khuazei in dah a hmaanmi zumhnak cu a rat? Hmailei kan tuah dingmi sualnak vialte a tawl dihtu Bawipa dawtnak in a ra
Mah duhning in a chuakmi zumhnak le dawtnak hna cu ahmaanmi zumhnak le dawtnak an si lo. Vawlei cungah mi tampi nih an lungthin tha te he Jesuh an zumh ko nain a hnu ahcun an lungthin sualnak ruangah cu an zumhnak cu an hlonh tawn. Asinain kannih nih kan theih dingmi cu vawlei sualnak dihlak, palhnak a hmebik in a nganbik tiang Jesuh nih a tawl dih cang ti kha a si. Johan a ngan 13 chungah kan hmuhmi cu Jesuh nih vailamtahnak cung a thih hlan ah a zultu hna kha khamhnak a kauhning cawnpiak duh ah hmunkhat ah a pumh hna. A Zultu he zanriah an ei hlanah khamhnak langhternak caah a Zultu ke a tawl hna. Jesuh nih a Zultu hna sinah sual ngaihthiamnak Thawngtha an ke a tawlnak hna thawngin a cawnpiakmi hna kha kan hngalh awk le kan zumh awk a si. Asinain, Peter nih Jesuh kha a ke tawl a sianh lo caah, Ka ke cu na ka tawl bal hnga lo, tiah a ti. Cucu Peter nih amah duhning in zumhnak a ngeih caah a si. Asinain, Jesuh nih, Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai tiah a leh.
264
Atu cu, Ti le Thlarau Thawngtha thawngin Jesuh chimmi bia kan hngalh khawh ve cang. Cucu misual mi an lungthin dihlak in an zumhnak thawngin mi dingmi an sinak sual ngaihthiamnak thawngtha, Ti le Thlarau Thawngtha biatak kha a si. Jesuh nih a auh hlan hna ah nga an rak tlaih bantuk khan Peter cu Jesuh zultu dang hna he nga tlaih ah a kal than. An sinah Jesuh cu aa langh i a auh hna. Jesuh nih an caah thaithawh a timhtuah piak hna i thaithawh an ei lioah Jesuh nih a rak chimmi Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lai lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah a rak timi sullam kha Pathian nih a hngalhter. Jesuh nih an ke a tawl duh chan hna nak kha Peter nih a donghnak ah a hngalh than. Bawipa nih ka sualnak vialte a tawl dih cang. San ka tlaih lo ruangah sualnak ka tuah sualmi vialte le hmailei caan ah sualnak ka tuah than lai dingmi vialte zong Jesuh nih a ka tawl piak dih cang, ti kha Peter nih a hngalh caah amah duhning i a rak zumhnak kha a hlawt i Jesuh tipil innak le thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha kha a zumh. Thaithawh an ei dih hnuah Jesuh nih Peter cu, Hi hna nak hin na ka daw deuh maw, tiah bia a hal. Asi, Bawipa kan dawt cu na hngalh, tiah Peter nih a leh. Peter nih hi ti a leh khawhnak cu, hnu deuh ah na hngalh te lai, tiah Jesuh nih a rak chimmi bia sullam kha a hngalh cang caah a si. Sual ngaihthiamnak Thawngtha, Jesuh tipil innak le a thihnak thisen zumhnak, a hmaanmi zumhnak kha Peter nih a phuan khawh cang.
265
CU HNUAH, ZUMH AWK TLAK A SIMI, PATHIAN SAL AH A CANG

Cu hnuah, Peter le Jesuh zultu dang hna cu zumh awk tlak tein an thih tiang Thawngtha an chim. Zaangfahnak ngei loin Khrihfa a rak hremtu Paul hmanh nih Rom cozah uk lio caan ah Thawngtha cu zumhawktlak tein a chim ve.
Zeitindah zumh awktlak a simi Pathian sal na si khawh lai? Jesuh nih kan sualnak zungzal in a kan ngaihthiam timi kan zumhnak thawngin
Jesuh Zultu pa hleihnih lakah pakhat a simi Judas nih Jesuh cu a zuar i a hnuah thingkung cungah aa awk. Judas a hun chawngtu cu Paul a si. Lamkaltu pawl hna nih cun Matthias kha an thim ko nain, Pathian nih cun Paul kha a thim deuh caah Paul cu Jesuh Zultu ah a cang i sual ngaihthiamnak Thawngtha kha zultu hna he an chim. Jesuh Zultu tam deuh hna cu martar in an thi. Thihnak an ton zongah sual ngaihthiamnak Thawngtha chim kha an ngol lo. Jesuh nih na taksa sualnak vialte kha tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin an tawlpiak dih cang. Jordan tiva tipil a innak thawngin na sualnak vialte kha Jesuh nih a lak dih i vailamtahnak cungah biacaihnak a tuar. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak Thawngtha cu zum law khamh na si lai.
266
Mi tampi hna cu Thawngtha theihnak le zumhnak thawng in khamh an si taktak. Cucu Jesuh tipil innak, a thihnak Thisen le Thlarau khamhnak thawngtha an zumhnak hmual thawngin a si. Cu an chimnak thawngin atu nang le kei nih Jesuh tipil innak le a thihnak khamhnak Thawngtha kan hngalh i kan sualnak chungin khamh kan si. A dong kho lomi Pathian dawtnak le a tlingmi Jesuh khamhnak thawngin kannih cu Jesuh zultu kan si. Nan dihlak in nan zum kho maw? Jesuh nih a kan dawt tuk hrinhran caah sual ngaihthiamnak Thawngtha kha a kan pek i kannih cu mi dingmi Jesuh zultu ah kan i cang. Jesuh nih a zultu ke a tawl hnanak a sullam taktak cu a hmaanmi sual ngaihthiamnak Thawngtha kha an chim, khawh nakhnga ding caah a si. Jesuh nih a Zultu ke a tawl hnanak a chan cu kan sualnak vialte le vawlei sualnak vialte Jordan tiva tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin tawl a si dih cang ti cawnpiaknak caah a si. Cucaah Jesuh cu a kan dawtnak le sual ngaihthiamnak Thawngtha a kan pek ruangah kan thang`hat. Jesuh nih a zultu hna ke a àwlnak thawngin thil pahnih a kan cawnpiak. Pakhatnak cu, a chim bantukin, Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na hngal lo, sihmanhsehlaw hnu deuhah na hngalh lai, tiah a timi cawnpiak duh ah a si. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak, sual ngaihthiamnak thawng`ha thawngin na sualnak viatle kha a àwl dih cang timi cawnpiaknak caah a si. Pahnihnak cu; toidornak nun, misual mi hna khamh dingah tangthlaknak nun a ngeihmi cawnpiak duhnak caah a si. Misual mi kha a kan khamh i miding mi ah a kan ser. Kannih hrin`hannak a hmumi hna zong nih sual ngaihthiamnak thawng`ha chim in an rian kan ùan awk a si. Khamhnak a hmu hmasami kannih nih khamhnak a hmu rih lomi hna an
267
rianùanpiak kha a hmanmi a si. Sual ngaihthiamnak thawng`ha an sin kan chim kha an rian kan ùanpiak hna a si ko. Lanhtakpuai ah Jesuh nih a zultu hna ke a àwl hna nak a chan pahnih cu a fiang ko. Cu pahnih cu nihin tiang Khrihfabu ah an hmun peng. Zultu cu a saya nakin a sang deuh bal lo. Cucaah Thawng `ha kha vawlei hna sinah kan chim i vawlei mi hna rian kha Jesuh rianùanpiak bantukin kan ùan. Khamh hmasa a simi kannih nih kan hnu i a rami hna kha an rian kan ùan awk a si. Cu kong cu cawnpiak duh ah Jesuh nih a zultu ke a àwl hna. Cu pinah, Peter ke a àwlnak thawngin, kan caah a tlingmi khamhtu a si zia kha a kan hmuhsak. Cucaah kannih cu Satan nih a kan hleng `han kho ti lai lo. Ti le Thlarau, sual ngaihthiamnak Thawng`ha kan zumh nak thawngin khamh kan si kho cang. Jesuh nih tipil a innak, vai lamtahnak i a thihnak le thihnak in a thawh`hannak thawngin kan sualnak vialte kha a kan àwlpiak dih cang i cu Thawng`ha a zum mi paoh cu vawlei sualnak chungin a zungzal khamh an si lai.
NI FATE KAN SUALNAK A ~AWLTU THAWNG~HA ZUMHNAK

Ti le Thlarau nih a chimmi, sual ngaihthiamnak Thawng `ha zumhnak thawngin Satan hlenthawinak cu na tei khawh. Minung hi Satan nih fawizang tein a kan hlen tawn i, kan hnathlam ah dong loin bia a chim tawn. Minung taksa cu hi vawlei cungah sualnak a tuah caah zeitindah sualnak ngei lo cun a um khawh lai? Mi vialte hi misual kan si dih tiah Satan nih a ti.
268
Kannih nih a lehnak kan ngeihmi cu, Kan taksa sualnak vialte cu Jesuh nih tipil a innak thawngin a lak dih ti kan theih caah zeitindah zumtu cu sualnak a ngeih khawh lai? Zeicahtiah kan sualnak leiba kha Jesuh nih tling tein a kan champiak cang, cucaah sualnak leiba cham ding dang a um ti lo, ti a si. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak thisen sullam kan hngalh lo ahcun Satan nih a chimmi hi ruah awktlak ngaingai a si. Asinain Jesuh tipil innak le a thihnak, sual ngaihthiamnak Thawngtha kan zumh a si ahcun a fekmizumhnak kha Pathian biatak ah kan ngei kho cang. Cucaah Ti le Thlarau in hrin`hannak Thawng`ha cu kan zumh hrimhrim awk a si. Jesuh tipil innak, vailamtahnak cung a thisen, a thihnak le thawh`hannak Thawng`ha zumh kha a hmanmi zumhnak cu a si. Puan biakinn (Tabernacle) hmanthlak pungsan na hmu bal maw? Inn fate a si. Cu inn fate cu cheu hnih ah an `hen i, a lenglei deuh khaan kha a thiangmi hmun tiah an ti i a chunglei deuh khaan kha a thiang biknak hmun tiah an ti i cuka ah cun zaangfahnak `hutdan timi kha a um. A thiangmi Puan biakinn a lenglei ah khan tung 60 an um i, a thiangmi hmun ah khan rianùantu 48 an um. Pathian bia a sullam kan theih khawh nakhnga kan lungthin chungah puan biakinn kha chia hna u sih.
269
PUAN BIAKINN KUTKA CU ZEIINDAH AN SER?

Puan Biakinn kutka cu zeiindah an ser? Tuuhmul a dummi le a senmi, sendung le khumla hmang`hia a hrual in tahmi, thawi in àmhmi a si.
Puan biakinn tual kutka hmanmi thil kong cu Exodus 27:16 chungah kan hmuh. Luhnak kutka ca puanzar cu pe sawmthum a si lai i, tuuhmul a dummi le a senmi le a sendungmi le khumla hmang`hia a hrual in tahmi a si lai i thawi in àmhmi a si lai. Tung danh pali cungah a dirmi tung pali cungah zar a si lai. Buan biakinn kutka ah an hmanmi thil cu, tuuhmul a dummi le a senmi le sendung le khumla hmang`hia a hrual in tahmi thawi in àmhmi, `ha tein tahmi, a zawng ngeimi a si lai. Puan biakinn kutka kha mikip nih fawizang tein an hmuh khawh nakhnga ding caah puan biakinn kutka puanzar kha a dummi, a senmi le sendung in telhmi kha na tah lai tiah Pathian nih Moses kha a ti. Kutka puanzar tuuhmul a dummi, a senmi, sen dung le khumla hmang`hia a hrual in tahmi thawi in tenhmi cu tung pali cungah khan zar a si lai. Puan biakinn saknak ah hmanmi thilri nih hin sullam an ngei dih cio i Pathian nih Jesuh thawngin minung khamhnak ding caah a timhtuahnak le Pathian bia kha an rak langhter chungnak kha a si. Puan biakinn kutka zar puan kha thilri phun zeizatdah an rak hman? Phun li an rak hman. Cu hna cu tuuhmul a dummi, a senmi, sendung le khumla hmang`hia a hrual in tahmi thawitenhmi an si. Hrin`hannak Thawng`ha kan zumhnak ah hi thil pali hi `hawnnak a kan petu
270
ngaignai an si. Hi thil hna hi rak biapi hlah selaw, kan Baibal ah hin hi thil hme tete hi a ìal hnga lo. An biapit tuk ruangah tling tein kan Baibal nih a ìal. Puan biakinn kutka le puan biakinn tual i hmanmi thil paohpaoh cu khamhnak he pehtlai in sullam ngeimi an si. Kan sualnak vialte a àwl dihtu khamhnak he aa pehtlai in sullam ngeimi a si caah, tuuhmul a dummi, a senmi le sendung le la hmang`hia in sermi an si. Cucaah cu thil cu Pathian nih Moses sinah a chim i, a chimning bantukin tuah a fial.
PATHIAN THAWNG~HA CHUNGAH A DUMMI, A SENMI LE SENDUNG HNA NIH AN SAWH DUHMI SULLAM ZEIDAH A SI?
Puan Biakinn i hmanmi thil vialte nih khan zeidah an sawh duh i an langhter? Tipil a innak thawngin Jesuh khamhnak kha an langhter.
Puan Biakinn a chunglei a thiannak bik hmun le a thiannak hmun karlak puanzar ah khan a dummi, a senmi le sendung le khumla hmang`hia kha an hman `han. Puan biakinn chung i rianùantu Tlangbawi Ngan angki kha tuuhmul a dum, sendung le a senmi le khumla hrual thawi in àmhmi in an ser ve. La dummi nih khan Jesuh tipil innak kha a a sawh duhmi le langhtermi a si. 1 Peter 3:21, Cucu atu i nanmah an khamhtu
271
hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Vawlei sualnak vialte aa laak dihnak, Jesuh tipil innak cu Peter nih sual ngaihthiamnak khamhnak a rak sawhtu a si tiah hi Baibal ah fiang tein a chim. Jesuh tipil a in ah khan kan sualnak vialte, vawlei sualnak vialte a cungah chiah a si. Cucaah la dummi, Jesuh tipil innak cu khamhnak caah a biapi bik le a herh bikmi a si. La sen nih a sawh duhmi le a langhtermi cu Jesuh thisen kha a si, la senduk nih a sawh duhmi le langhtermi cu bawi sinak Jesuh Siangpahrang le Pathian a sinak caah a si. Cucaah a la a zawng phunthum kha khamhnak le Jesuh kan zumhnak ah a herh ngaingaimi an si. Tlangbawi Ngan nih aa hrukmi thilthuam dawh ngaingaimi kha Ephod (Tlangbawi Ngan thilthuam sui in tuahmi) ti a si i angki a khuhtu puan cu a dihlak in tuuhmul a dummi in sermi a si. Tlangbawi Ngan nih khan sui thiang in sermi àmhnak pakhat kha aa hruk lai i, a cungah, BAWIPA SIN PEKMI, (Bawipa sin thianhlimnak) ti a ìal lai. Cucu lupawng hmailei ah khan la dum in fek tein èm chih a si lai.
LA DUMMI NIH CUN BIATAK KHA A SAWH DUH

La dummi nih khan zeidah a sawh duhmile a langhtermi a si? Jesuh tipil innak
La dum ti sullam hi Baibal ah ka rak kawl. Zeitindah Baibal nih a dummi kongah a chim? A dummi, a senmi le sendung timi lakah a dum timi hi kan hngalh awk a si.
272
La dum ti sullam cu Jesuh tipil innak a si. Tipil petu Johan nih Jesuh cu vawlei sualnak vialte laak ding in tipilnak a pek (Mat 3:15). Jesuh nih tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte a lak lo ahcun, Pathian hmaiah a thiangmi kan si kho hnga lo. Cucaah sualnak vialte a lak khawh nakhnga vawlei cungah a ra i Jordan tiva ah tipil petu Johan nih tipilnak a pek. Puan biakinn kutka ah la dummi a telnak, a umnak a sullam cu Jesuh tipil innak um loin mithiang kan si kho lo tinak caah a si. La sen a sullam cu Jesuh thihnak kha a si. Sennak sullam cu Thlarau a si, Jesuh sining Pathian lawnglawng cu thang`hat awk tlak uktu le siangpahrang le Bawi vialte hna Bawi a si. (1 Tim. 6:15). La sen a sullam le sawh duhmi cu mi vialte kan sualnak leiba cham dingah vailamtahnak cungah Khrih nih a thisen a thletmi kha a si. Mi vialte kan sualnak kha a taksa le pumsa in a lak khawh nakhnga ding caah le sual ngaihthiamnak Thawng`ha a kan pek khawh nakhnga hi vawlei cungah Jesuh cu a ra. Jesuh tipil innak hi a hmanmi sual ngaihthiamnak Thawng`ha, Biakam Hlun puan biakinn i an rak hmanmi la a zawng hna thawngin rak chim chungmi a si. Puan biakinn tung hna cu a thiang in sermi an si lai i tung nih cun dar kedanh pakhat cio an ngei lai, dar kedanh cu sui thir tlap nih khan a khuh lai. Sualnak man cu thihnak a si caah misual mi hna cu bia ceihnak a tong ding an si. Mi pakhat khat cu Pathian nih nun `han dingin thluachuahnak a pek hlan ah a sualnak caah biaceih a si lai. Asinain, Biakam Hlun puan biakinn i rak hmanmi la dummi nih a rak sawh duhmi le langhtermi, Biakam Thar Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte cu a lak dih cang. Cu kan
273
sualnak vialte cu vailamtahnak cungah a kalpi i, cu sualnak ruangah cun biaceihnak le thisen chuahnak a tuar. Cucaah zumh awk tlakmi kannih cu sual ngaihthiamnak in khamh kan si cang. Jesuh cu Siangpahrang vialte Siangpahrang a Thiangmi Pathian a si. Zohhmanh, Jesuh tipil innak cu kan sualnak vialte chungin a kan khamhtu khamhnak a si. Pathian a simi Jesuh cu taksa in vawlei ah a ra i vawlei sualnak vialte a lak dihnak hnga tipilnak a ing, kanmah can-ai ah vailamtahnak cungah vailamtahnak a tuar i biaceihnak kha a ing. Jesuh tipil a innak nih a kan cawnpiakmi cu Jesuh cu mi vialte caah a hmaanmi khaltu a si ti a si. Puan biakinn kutka ah an hmanmi a zawng hna zong kha kan hmuh khawh. Khumla hmang`hia nih a chimmi cu vawlei sualnak vialte chung khan a kan khamh tinak a si. Tuuhmul a dummi, a senmi, le sendung le khumla hmang `hia in thawitenhmi puanzar nih Pathian khamhnak biatak kha a chim duhnak a si. Sual ngaihthiamnak khamhnak caah a herh ngaingaimi a si. Puan biakinn kutka puanzar i an hmanmi kan zohnak thawngin kan hngalh khawhmi cu Jesuh nih timhtuahnak le ruahnak rak ngei hmasa loin misual mi hna hi a kan khamh lo ti a si. Pathian nih `ha tein khua a rak khanmi le a timhnak kha Jesuh nih a zulh i, mi vialte khamh kan sinak lai tipilnak a ing, thihnak a tuar i ni thum hnuah thihnak in a tho `han. Jesuh khamhnak a zummi paoh cu Jesuh nih sual ngaihthiamnak, a dummi, a senmi le sendung he a khamh hna.
274
BIAKAM HLUN CHUNG DAR HMAIHUM (KHENGPI) CU BIAKAM THAR CHUNG TIPIL INNAK A THLAM A RAK LANGHTERTU A SI
Zeicahdah Tlangbawi nih Puan Biakinn hmunthiang chung a luh hlanah a kut aa àwl? Pathian hmaiah sualnak ngei loin dir a duh caah a si.
Puan biakinn i chiahmi kut àwlnak khengpi cu dar in sermi a si. Dar nih a chim duhmi, a sawh duhmi asiloah aiawhmi cu kan caah Jesuh nih biaceihnak a inmi kha a si. Ti chiahnak khengpi nih a sawh duhmi cu nan sualnak le palhnak vialte àwl a si dih cang ti a kan chimtu Thawng`habia kha a si. Nifate kan sualnak kha zeitindah àwl a si timi kha a kan chimh. Kut àwlnak khengpi le ti hi, Jesuh tipil innak zumhnak thawngin mi vialte sualnak àwl a sinak biatak kha a thlam in arak langhtertu a si. Saram khanghthawinak biak`heng nih a sawhduhmi le langhtermi cu biaceihnak a si. Jesuh tipil innak cu kan sualnak caah ngaihthiamnak Thawng`ha, a dummi, Jesuh ti kha a si, (Mat 3:15; 1 John 5:5-10). Cucu ngaihthiamnak thawngin kan hmuhmi khamhnak Thawng`ha a si. 1 Johan 5:7, Jesuh cu Pathian Fapa a si tiah a zummi lawng nih vawlei cu an tei khawh lai. Vawlei ah tehte a khangtu pathum an um: cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si i an pathum tein an bia aa khat. Pathian Fapa a zummi paoh nih cun a lung chungah Pathian i tehte a khannak bia kha a ngei. Cu hna cu
275
Thlarau le Ti le Thi kha an si tiah Pathian nih a ti. Sual ngaihthiamnak Thawng`ha zumhnak thawngin a thiangmi si i a thiangmi puan biakinn chung luh ding kha Pathian nih a kan duhpiak. Cucaah kannih cu zumhnak in kan nung kho, Pathian bia in kan i cawm, Pathian nih thluachuahnak a kan pek i nun thianghlim tein kan nung kho. Pathian minung ah i cang ti a sullam cu ngaihthiamnak Thawng`ha zumhnak thawngin khamh kan si ti le a thiangmi puan biakinn chungah nun ìnak a si. Puan biakinn kutka puanzar, la senmi, dummi le sendung mi sullam ruat loin kan zumh ahcun a za ko tiah nihin mi tampi hna nih an ti. Hi kong hna theih loin mi pakhatkhat nih Jesuh a zumh ahcun, a zumhnak kha a hmaan lomi a si lai, zeicahtiah sualnak kha a lungthin chungah a um. Jesuh tipil innak, a thihnak thisen le Thlarau, ngaihthiamnak Thawng`ha a zum lomi hna cu an lungthin chungah sualnak a um. Hrin`hannak Thawng`ha a zum lomi hna cu sualnak an lungthin chungah an ngeih caah biatak kha an thei kho lo. Mi pakhatkhat kha a hngalh lem lomi pa kong na chim tikah, ngaih nuam in, A si, ka zumhmi pa a si. Ka ton balmi le ka hmuh balmi cu a si lo nain ka hngalhmi ka zumhmi pa a si ko, tiah a ti ko lai. A chimmi bia a ngaitu cu a tha a nuam lai tiah na zum maw? Mi zei maw cu an tha zong a nuam men ko lai, asinain cu bantuk bochannak le zumhnak cu Pathian nih kan sin in a duhmi a si lo. Pathian nih a dummi (tipil innak), senduk (siangpahrang sinak), le a senmi (Thisen) thawngin Jesuh khamhnak, sual ngaihthiamnak Thawng`ha kha zum hna seh ti a kan duh. Jesuh kan zumh hlan ah zeitindah sualnak chungin a kan khamh ti kha kan hngalh hmasa awk a si. Jesuh kan zumh khan kan sualnak vialte chungin, Ti (Jesuh tipil innak), Thisen (a thihnak) le Thlarau (Jesuh Pathian a sinak)
276
thawngin a kan khamh kha kan theih lai. Ha tein kan hngalh tikah a hmaanmi zumhnak kha kan theih lai i a tlingmi zumhnak kha kan ngei lai. Sual ngaihthiamnak Thawng`ha, Jesuh tipil innak, a thihnak le thawh`hannak hngalh lo cun a tlingmi zumhnak kan ngei kho lai lo. Jesuh khamhnak Thawng`ha, sual ngaihthiamnak thawng`ha le Jesuh cu misual mi hna khamhtu taktak a si timi hngalhnak thawngin a hmaanmi zumhnak a chuak. Jesuh zeirel lomi zumhnak cu zeibantuk dah a si hnga? Kan zoh hna lai.
A HMAAN LOMI ZUMHNAK

Zumhnak caah zeidah a herh bik? Jesuh tipil innak hmaan tein hngalhnak
Ruah setsai loin mah duh paoh in Jesuh zumh hi Jesuh zei i rel lo a si ti kha kan hngalh awk a si Zumh awkah a har ngaingai tiah ka ruah, asinain Jesuh cu Pathian a si, amah cu Pathian Fapa a si caah ka zumh ko lai, tiah na ruah ahcun, Jesuh zei ah na rel lo tinak a si ko. Sual ngaihthiamnak Thawng`ha, Jesuh tipil innak le a thihnak cu kan zumh awk hrimhrim a si. Sual ngaihthiamnak Thawng`ha theih ùng loin Jesuh zumhnak cun Jesuh zumh lo kha a `ha deuh. Jesuh thisen zumh i thawng`ha chim cu biatak theih loin pakpalawng rianùan a si. Sullam ngei loin Jesuh zumh, asiloah ruah setsai loin mah duh paoh in Jesuh zumhnak kong rak chim phuang lengmang
277
kha Jesuh nih ahohmanh a duhpiak hna lo. Sual ngaihthiamnak zumhnak thawngin amah kan zumh cu Jesuh nih a kan duhpiakmi a si. Jesuh kan zumh khan, sual ngaihthiamnak Thawng`ha cu Jesuh tipil innak le a thihnak thisen kha a si ti kan hngalh. Jesuh Khrih kan zumh khan zeitindah kan sualnak vialte a àwl timi le sualngaihthiamnak Thawng`hahna cu a biain kanhngalhawk a si. Puan biakinn kutka i puanzar, a dummi, a senmi le sendung hna nih khan zeidah an chim duhmi le langhtermi an si ti kha kan hngalh awk a si. Cuticun zungzal a hmunmi le a hmaanmi zumhnak kha kan ngeih kho lai.
A DUMMI, A SENMI LE SENDUNG TAKTAK A SIMI JESUH ZUMH LO CUN HRIN~HAN KAN SI BAL LAI LO
Hmun thiang an luh hlanah Tlangbawi nih zeidah an tuah ta? Dar khengpi chung ti khan an kut le an ke an i àwl hmasa.
Kan Bawipa Jesuh nih a kan khamh. Tlamtling tein a kan khamhnak kan hngalh tikah Bawipa cu kan thang`hat. Puan biakinn thiang kha kan zoh hna hmanh lai. Puan biakinn thiang i a dummi, a senmi le sendung mi la thawngin Jesuh nih ngaih thiamnak Thawng`ha bia kha a kan pek i a kan khamh. Cucaah Bawipa cu kan lawmh i kan thang`hat.
278
Ih a nungmi biaceihnak ing ta hmasa lo cun misual mi hna kha hmun thiang chungah an lut kho lo. A sualnak ruangah biaceih hmasa loin zeitindah hmun thiang ah cun a luh khawh lai? Ahohmanh an lut kho lai lo. Mi pakhat a luh ahcun cu ka hmun ah cun thah a si ko lai. Cucu thluachuahnak si loin dantatnak a si. Misual mi cu hmun thiang ah a lut zong a lut kho lo i a nun khawh zong kha ruah ngam a si lo. Puan biakinn thiang kutka ah a thupmi biathli thawngin Jesuh nih a kan khamh. A dummi, a senmi le sendung la, le khumla hmang`hia a hrual in tahmi in Bawipa nih a kan khamh. Cu thil hna thawngin khamhnak biathli kha a kan chimh. Cuticun nang le kei khamh kan si maw? A dummi, a senmi le sendung nih an sawh duhmi le an chimmi bia na zumh lo ahcun ngaihthiamnak Thawng`ha khamhnak a um kho ti lo. A zawng a dummi nih a chim duhmi cu Pathian a si lo, Jesuh tipil innak tu kha a si deuh. A sullam cu kan sualnak vialte Jesuh tipil innak thawngin laak dih a si tinak a si. La dum mi (a dummi) zumh lo zong in khanghthawinak biak`heng tiang cu luh khawh a si ko. Asinain, Pathian a umnak, hmun thiang chungah cun luh khawh a si lo. Cucaah puan biakinn thiang kutka kan lut hlanah a dummi la (Jesuh tipil innak), a senmi la (vailamtahnak cung a thisen) le sendung la (Jesuh Pathian a sinnak le Pathian Fapa a sinak) kha kan zumh hmasa a herh. Cu kan zumh lawnglawng ah Pathian nih a kan cohlan i, hmun thiang bik puanzar chung luhnak nawl kha a kan pek. A cheu cu Puan Biakinn i a lenglei ah an lut i a chung um ah an i ruah tawn. Asinain cucu khamhnak a si lo. Khamh kan si nakhnga zeitiangdah kan kal a herh? Hmun thiang bik chungah khan kan luh khawh awk kha a herh. Hmun thiang bik hmun kan luh khawh nakhnga dar khengpi (kut àwlnak caah ti an chiahnak) kha kan lawnh a herh. Dar
279
khengpi nih a chim duhmi le langhtermi cu Jesuh tipil innak kha a si, nifate kan sualnak kha Jesuh tipil innak nih a àwl dih i, hmun thiang luhnak ding caah a thiangmi ah a kan ser. Biakam Hlun ah cun tlangbawi hna nih hmunthiang an luh hlanah anmah tein an kut le ke an i àwl, Biakam thar ah cun an sualnak le palhnak vialte àwl dih a si cang ti langhternak ah Jesuh nih a Zultu ke kha a àwl hna. Pathian Nawlbia nih a chimmi cu, Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si, sihmanhsehlaw Pathian laksawng cu zungzal nunnak a si i cu nunnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih he aa pehtlaimi nunnak a si, (Rom. 6:23) ti a si. Pathian nih minung sualnak hi bang cio tein bia a ceih dih, asinain cu sualnak vialte cu a Fapa cungah a chiah dih i, amah cu kanmah caah bia a ceih. Cucu Pathian dawtnak le khamhnak a si. Khamhnak taktak asiloah a hmaanmi khamhnak cu, Jesuh tipil innak, thisen, thihnak le thawh`hannak, remnak Thawng`ha kan zumhnak thawng lawng lawng in kan hmuh khawh.
HRIN~HAN KAN SI NAKHNGA SUAL NGAIH THIAM NAK THAWNG~HA PATHIAN BIA (BAIBAL) CU ZEI REL LOIN UM DING A SI LO
Zeidah kan tuah ding a um rihmi a si? Baibal zumh kha a si.
Zeirel loin midang hi ka um bal hna lo,ka upat zungzal hna. Mipakhat khat nih ka hngalh setlomi kong an chim tikah, hong
280
ka chimve tiah ka hal tawn hna. Asinain puan biakinn thiang sullam kong ka hal hna tikah a kachim khotu ahohmanh an um lo. A si ah zeidah kan tuah kun lai? Baibal kha ka zoh `han a hau. Baibal chungah, puan biakinn thiang kong cu khoika ah dah kan hmuh? Exodus chungah tling tein a ìal dih. Mi pakhat khat nih Exodus kha `ha tein a rel ahcun a sullam kha `ha tein Pathian bia a ìalmi thawngin a hngalh ko lai. Zei thei loin Jesuh zumhnak menmen khan khamh na si lai lo. Biakinn ah hmaan tein na khawmh ruangah khamh na si fawn lai lo. Jesuh nih Nicodemus sinah a chimmi kha kan hngalh dih. Jesuh nih cun a thawh i, nang cu Israelmi cawnpiaktu saya ngan na si i hi hmanh na hngal lo maw? Ahohmanh hrin`han a si lo ahcun Pathian pennak kha a hmu kho lai lo, (Johan 3). Jesuh a zummi paoh nih la dummi (tipil a in ah khan Jesuh cungah vawlei sualnak vialte cu chiah a si), a senmi la (kan sualnak caah Jesuh thihnak) le sendung la (Jesuh cu khamhtu le Pathian, le Pathian Fapa sinak) hna kha kan zumh awk a si. Jesuh cu vawlei cung misual vialte khamhtu a si ti kha kan zumh awk a si. Cu zumhnak tel lo cun, ahohmanh hrin`hannak a ngei kho lai lo i vancung pennak chung zongah an lut kho lai lo. Cu tel lo cun vawlei cung zongah zumh awktlak tein a nung kho lai lo. Jesuh zumhnak thawngin hrin`han khawh sisehlaw a fawi tuk ko hnga lo maw? A si, a fawi tuk hnga. Khamh na si. Khamh kan si. Kan dihlak in khamh kan si. Zeitluk `ha dah a si. Asinain hrin`hannak taktak ngei loin Jesuh a zummi mi tampi an um. Baibal biatak zong kha hngalh i Jesuh zong kha zumh a herh. Baibal chung i sual ngaihthiamnak Thawng`ha kha kan hngalh a herh. Zumhnak puan biakinn chungah cun vancung
281
pennak chung `hial a zat hlan lunglawm tein kan um kho. Jesuh kha a hman ningtein kan zumhkhawh kha a biapi ngaingaimi a si.
THAWNGTHA HRAMPI (KOKEK) NIH THIANHLIM NAK SENDUK LA HE A CHUAHPI

Khamhnak caah zeidah a um hrimhrim awk a si? Jesuh tipil innak
Palhnak tuah lo tein ka um kho lai tiah a ruatmi zeimaw caan ah an um tawn. Thil pakhatkhat kha tuah a zuam tikah a tlinlonak kha a hmu ko lai. Minung cu a tling lomi kan si caah sualnak tuah lo i um ding cu a si kho lomi thil a si. Asinain, Jesuh nih a dummi, a senmi le sendung tiah tahchunh khawhmi ngaihthiamnak Thawng`ha he a kan khamh caah thianter kan si i Pathian umnak hmunthiang chungah kan lut kho. Pathian nih a dummi, a senmi le sendung in kan khamh hlah sehlaw hmunthiang chungah kanmah tein kan lut kho bal hnga lo. Hi nih hin zeidah a duhnak a si? Pumsa in thiang tein le tling tein a nung khomi lawng luh khawh si sehlaw ahohmanh a lut kho an um hnga lo. Mi pakhat nih Jesuh lawng zumh in a Thawng`ha kha zum hlah sehlaw, a lungthin chungah sualnak a chap hna kha a si ko hnga. Kan sualnak vialte kha Jesuh nih a kan àwlpiak dih cang. Cucu na zum maw? A si ka zumh Na lungthin chungah sual ngaihthiamnak Thawng`ha biatak kha na ngei maw? Cu
282
nih cun tehte a khan maw? A si, ka ngei. Cu Thawng`ha cu tehte na ngeih tikah na cal ah thirtlap BAWIPA SINAH THIANHLIMNAK Tlangbawi sinak kha i hrawm ti aa ìal lai (1 Pet 2:9). Cu hnu lawngah minung hmaiah na dir lai i Pathian sal ka si tiah na chimh hna lai i, Tlangbawi Ngan bantukin rian na ùan lai. Tlangbawi Ngan lupawng nih khan sui thiang in sermi pakaan a ngeih i cucu la dum in lupawng hmai leiah khan an èm chih. Zeicahdah la a dummi in tem a si? Zeicahtiah Jesuh nih sual ngaihthiamnak Thawng`ha in a kan khamh, tipil a innak (Biakam Hlun chungah lu cung kutchuan, Biakam Thar ah tipil innak) thawngin kan sualnak vialte a laak dih i sualnak ngei lo ah a kan ser caah. Jesuh cu zeibantuk teimak te hmanh in zum ko u sih law, a dummi, a senmi le sendung nih chimmi biathli lo cun, Bawipa sinah thianhlimnak, tiah an ìalmi sui thiang in sermi àmhnak cu kan co 3:15, Pathian nih tuah u a timi paoh cu kan tuah awk a si ko. Jesuh nih tipilnak a ing i kan sualnak vialte chung khan a kan khamh. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte aa laak dih cang caah zumtu cu miding kan si. Jesuh tipil innak um loin zeitindah sualnak kan ngei lo tiah kan chim khawh? Jesuh zum ko hmanh u sih, Jesuh vailamtahnak a thihnak kha ruat in kan mitthli zong thla hmanh sih, kan mitthli nih kan sualnak a thianter lai lo. Zeibantuk hmanh in àp in, kan sual i ngaihchih u sih, sualnak cu kan ngei `hiam`hiam ko. BAWIPA SINAH THIANHLIMNAK Zeicatiah Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a àwl dih. Bawipa nih vawlei sualnak kha Jesuh cungah chiah a awnh, khamhnak bia Baibal chungah a ìal caah, a derthawmmi kan si ko nain kan zumhnak thawngin miding kan si. Cucaah atu cu Pathian hmaiah kan dir kho cang. Miding
283
nun in nung i Thawng`ha kha vawlei mi hna sinah chim khawh kan si cang. Aw! khamh ka si. Khamh na si. Kan dihlak in khamh kan si. Pathian timhtuahning tein kannih cu khamh kan si. Na lungthin chungah remnak le ngaihthiamnak Thawng`ha a um lo a si ahcun zeibantuk na zuam hmanh ah khamh na si lai lo. Cucu pek `han lomi, cham `han lomi dawtnak kongah Korea hla lar ngaingai bantuk a si. Aw! a pawng ka um le ka hmuh paohah ka lungthin hi sullam ngei loin rianrang in a tur. Ka dawt caah a si. Ka lungthin kha a tur, asinain a nih lungthin cu a tur lo. Asinain ka dawtnak cu a rak kir bal lo. Keimah lawng nih ka dawt i amah nih cun a ka dawt lo. Mi tampi nih cun khamhnak hi minung tampi sinah lam tampi in a hung rua tiah an ruah. Jesuh tipil innak lawng cun zei tindah a si khawh lai, tiah an ti. Jesuh tipil innak Thawng`ha thawngin a chuak lomi khamhnak cu a tlamtling lomi khamhnak a si. Jesuh tipil innak thawng lawnglawng in Pathian hmaiah miding mi kan si kho, zeicahtiah Jesuh tipil innak nih kan sualnak vialte kha a thianh dih caah a si.
JESUH NIH A KAN PEKMI A DUMMI LA KHAMHNAK CU ZEIDAH A SI?

Zei nih dah miding ah a kan ser? A dummi, a senmi le sendum Thawng`ha nih
A dummi, a senmi le sendum la thawng`ha thawngin a chuakmi khamhnak cu mi vialte caah Pathian thilpek a si. Cu thilpek nih cun puan biakinn thiang chungah a kan luhter khawh
284
i dai tein kan um kho. Cu thilpek nih cun miding ah a kan ser i, Khrihfabu chungah a kan umter. Pathian sinah thla kan cam tik paohah a dawtnak in thluachuahnak a kan pek. Cucaah khamhnak cu kan caah a sunglawi tuk hringhran. Jesuh nih lung cungah innsak dingin a kan fial. Lung cu Jesuh tipil innak hi a si. Kan dihlak in khamh kan si lai, khamhnak kan co lai, vancung khua ah kan kal lai, zungzal nunnak kan ngei lai i Pathian fa kan si lai. Ngaihthiamnak Thawng`ha thawngin puan biakinn thiang chungah zumhnak he kan lut kho. Jesuh tipil innak, kan sualnak vialte àwl a si dihnak le vailamtahnak a thihnak kan zumhnak thawngin khamh kan si. Jesuh tipil innak le a thihnak thisen cu kan sualnak vialte a àwltu Thawng`ha a si. Na zum maw? A hmaanmi Thawng`ha cu kan sualnak vialte a àwl dihtu, ngaihthiamnak thawng`ha, Jesuh tipil innak le thihnak kha a si. Ngaihthiamnak Thawng`ha kan zumhnak thawngin khamh kan si. Nifate kan sualnak a àwltu, ngaihthiamnak Thawng`ha kha Jesuh nih a kan pek. Bawipa cu a min thang`hat si ko seh. Hallelujah. Bawipa cu thang`hat si ko seh. Ti le Thlarau thawng`ha (Ti le thisen thawng`ha) hi Jesuh Khrih nih a chimmi a hmaanmi Thawng`ha a si. Hi cauk cu Jesuh tipil innak le thihnak, Ti le Thlarau Thawng`ha phuangtu dingah ka ìalmi a si. Biatak tlamtling te hngalh loin mi tampi hna cu Jesuh kha an zumh caah Khrihfa ram chungah rian an ùan i zumhnak hmaan lo le hnahnawhnak kha an chuahpi. Cucaah a hram ah kir `han u sih law, a hmaanmi Thawng`ha kha zum hna u sih. A tlaituk rih hrimhrim lo. Ti le Thlarau in hrin`hannak kong he pehtlai in biahalnak a ngeimi hna caah a uk hnihnak ah hin tlamtling tein ìal ka duh.
TEHTE KAHNNAK
283
THEIHTLEI (1)
TEHTE KAHNNAK
TEHTE KAHNNAK
285
TEHTE KAHNNAK
Sister Eun-Young Hwang Sualnak chungin a ka khamhtu Bawipa cu ka thang`hat. A phung men Khrihfa innchungkhar in a `hangmi ka si, asinain khamhnak taktak cu ka hmu lo. Ka hung `han bantukin, a phung men in biakinn ah ka khawm ve. Vawlei lemsoinak chungah voi tampi ka tlu tawn. Pathian kong hngalhnak in vawlei lei hngalh khawh kaa zuam deuh. Pathian bia chimmi ngeihnak in vawlei lei kong chimmi kha ngaih ka duh deuh. Biakinn ah khawmh ah a caan hmaan tein ka kal duh lo i cu sualnak caah cu ngaihthiamnak kha ka hal. Cuticun caan zeimaw zat chung ka um. Cu chungah cun lunglawmhnak nakin ngaih chiatnak tam deuh ka tong. Tanghra ka awn le cang ka, College ka kai colh lo. Ka hawile hna cu College luhnak ding camipuai phit an i timhtuahnak ah an buai ngaingai lioah kei tu cu rianùan ding kha ka kawl. Cu caan lio cu ka caah a har ngaingai. Ka lungthin buaibainak chung khan chuahnak lam ka hmu kho lo. Asinain Pathian bia theihnak caan`ha kha ka ngei. Ka upa hmangin zumhnak ah u le nau a simi hna kha ka ton hna i a hmaanmi khamhnak thawng`ha kha ka hngalh. Ka rak theih bal cangmi an si nain a sullam taktak kha ka rak hngal bal hna lo. Sihmanhsehlaw Jesuh nih cun, atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh, Mat. 3:15. A voi khatnak ah mah hi Baibal cang hi zei ah ka rak rel lo. Asinain, ni le caan a hung liam lengmang bantukin Jesuh tipil innak le thihnak thisen thawng`ha kha hngalh hram ka hon thok.
288
TEHTE KAHNNAK
Pathian thawng`ha bia zumhnak thawngin ka nunnak cu thihnak chung khan luatnak a hmu. Ruahchannak ka ngei cang timi kha ka hun hngalh `han. Pathian bia a sunlawi zia kha hngalh hram ka hun thok. Pathian cu a nungmi Pathian a si ti kha `ha tein ka hngalh. A hmaanmi zumhawktlak nun in ka nun khawh caah ka lawm. Ka lungthin chungah sualnak pakhat hmanh a um ti lo tiah fiang tein ka hngalh. Sualnak chungin a ka khamhtu cu lianngan chin ko seh.
TEHTE KAHNNAK
289
Brother Jae-dong Park Sualnak chungin a ka khamhtu Pathian cu thang`hat si ko seh. Pathian nih sunparnak co ko seh. Sihmanhsehlaw Jesuh nih cun, atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a leh (Mat. 3:15). A sualnak ruangah thi dingin khaukhihmi ka si ko nain khamh ka si cang. Pathian nih sunparnak co ko seh. Na camh le na eih vialte i chiah hna, (Isai. 47:12) tiah a ti. Kei cu Buddhist chungkhar in a semmi ka si. Buddhist chungkhar i a `hangmi ka si bantukin sianginn ah ka um ve i Buddhist Baibal kha kan bai hat, thatho ngaiin biakinn (Phungki biakinn) ah ka kai. (Kan i khawm). Nu pawl nih an zulh deuhmi Buddhist zumhnak leiah zumhnak hrut in a zummi pawl kha zei ah ka rel hna lo i kan nunnak ah sullam a ka pe khotu ding kha ka kawl. Ka sualnak a tam zia kha ka lungthin chungin ka theih caah ka nun zia kha i remh in ka pawngkam minung hna thang`hatnak hmuh khawh kha kaa zuam. Sokcho khuapi Sianghleirun ka kai lioah Khrihfa hawikom pakhat ka rak ton. Cu kan i ton cu ka nun thlennak a rak si. Hi tonnak hi Pathian nih a rak timh cangmi a si. A hnuah cu ka rak tonmi Khrihfa pa cu, keimah nih ka rak tuah bantukin Buddhist biaknak lei i an zulhmi phunglam kha lungtho ngai le biatak tein a zulh kha ka hmuh `han tikah ka ngaih a chia ngaingai. Asinain lungsitnak kha a nun ah a ngei hlei lo. ~hatnak kan tuahmi hmanh kha sual a si kha ka hngalh. Lungput hmaan ngeih i zuam hmanh kha sual a si kha ka hngalh. Zeicahtiah `hatlonak ziaza a tuahtertu ruahnak `halo kha chunglei in a lungchung in a chuakmi an si. Nu le pa sualnak tehna, fir tehna, mi thah tehna, va cung pa duh tehna, mi thil
290
TEHTE KAHNNAK
mitthit tehna, `hatlonak a phunphun tuah tehna, lihchim tehna, dawhtlak lo um tehna, mi hnahchuah tehna, mi congoih tehna, lungpuam tehna, ningcang lo khuasak tehna, Mark 7:21-22. Ka ruahnak le lungthin chungah thil`halo, ruahnak `halo a khah caah thil`ha zeihmanh ka tuah kho lo. Sualnak ruangah hnahnawhnak le harsatnak ka ngeihmi caah a phi zeihmanh ka ngei lo ti kha ka hngalh. ~hatnak zeihmanh ka rak ngeih lo ruangah hell ram tla ding ka rak si ti zong kha ka hngalh. Cu thawk cun ka sualnak ruangah vansang in ka um i Rev. Samuel Jungsoo Kim kha bomh ka rak hal. Jesuh cu vawlei sualnak vialte a kalpitu a si, (Johan 1:29). Sualnak leiba a kan champiaktu a si kha Rev. Samuel Jungsoo Kim sinin ka hngalh. Cu hngalhnak nih cun ka lungthin harsatnak viatle chung khan a ka chuah i hnangamnak a ka pek. A hnuah Rev. Paul Jong ka ton `han i, Biakam Hlun ah Israelmi hna nih sual thawinak an rak ngaihning le Jesuh nih kan sualnak vialte a laakning hna kha ka hun hngalh. Cu pinah, zei ruangah dah Jesuh cu Thiang Thlarau in pawi a si, chiatserhnak a ton i, vailamtahnak cungah thihnak a tuar kha ka hngalh, (Mat. 1:20; Ga. 3:13). Atu cu hitihin si ko seh, Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, (Mat. 3: 15). Pathian tuufa, Jesuh Khrih cu a hnu bik Tlangbawi Ngan Tipil Petu Johan nih tipilnak a pek i a cungah sualnak vialte kha a chiah dih. Cu sualnak man cu Jesuh nih vailamtahnak cungah a kan champiak cang. Cu a hmanmi thawng`ha nih cun a ka `hangh i, miding ah a ka ser. Nunning hlun kha a lo cang i nunning thar kha a thok cang, (2 Cor 5:17). Cucu ka nunnak a hong si. Ka sual ka ngaih chih (Lam 11:18) Khrih chungah tipilnak ka ing, ka caah sual phawtnak a um ti lo, (Rom 8:1). Pathian nih a ka khamh caah ka thang`hat i, a zaangfahnak cungah lawmhnak tampi ka ngei. Sualnak ruangah lungrethei
TEHTE KAHNNAK
291
in a um i Jesuh a kawlmi hna nih Jesuh chungah khamhnak thawng `ha hmu ko hna seh! Hallelujah.
292
TEHTE KAHNNAK
Sister Sung-yuh Kim Kum 19 ka si lioah pasal ka rak ngei. Ka pasal le innchungkhar hi a si a fak ngaingaimi an si. Kan si a fah pinah ka pasal zong nih a ka daw fawn lo. Mirum mi hna le an pasal nih an dawt tukmi hna nu ka hmuh hna paoh ah hin ka nah an chuak ngaingai. Ka pasal le innchungkhar hi Pathian bia lomi, siasal biami an si i ka pa (ka pasal pa) hi kutìal zohthiam a si. Ka pasal he kan i umh ni thum hnuah cozah nih ka pasal cu ralkap ah an tlakter. Ka pasal nau pa cu kum 22 a si ah lungzawtnak a ngei. Cu pinah ka nu (ka pasal nu) hi kum 50 a si ah a mit a caw. Cawmnak ngeimi zong ka si lo, muidawh zong ka si lo, thluak ngeimi, fimnak ngeimi zong ka si fawn lo tikah kan nun hnawhchan cu mah hihi a si ko. Ka thih tiang chungkhar buaibainak le harsatnak he ka um rua lai tiah ka rak ruah. Ka nu (pasal nu) nih cun operation hong ka tuah hna seh ti kha a duh ngai nain sizung zongah voi khat hmanh ka kalpi bal lo, a din ding si hmanh kha ka caw duh lo. Zawtnak dang nih a tlaak (a zaw) lai i a thi rua lai tiah ka rak ruah. Atu hi kum 54 ka si cang i a luancia kum 2 ah khan ka nu nih a kan thih tak. An rak chim tawnmi cu, a zawmi chantling kha ruakkuang chung chiah cu vanchiat tonnak a si an ti. Asinain cucu ka rak hngal lo i ka nu (pasal nu) a thih ah a chantling kha a ruakkuang chungah ka rak chiah. Cu ni thawk in ka nu cu ka zanmang ah ka hmuh leng mang. A nun lioah ka rak dawt lo ruangah le a ruakkuang chungah chantling ka rak chiah ruangah khan ka ngaih a chia ngaingai. Midang hna hi cu an nu le an pa (pasal nu le pa) cungah a `ha ko an lo hna, asinain keinih cun ka daw kho lo, a huat rum ro in
TEHTE KAHNNAK
293
ka rak huat. Ka mang chaitnak le ka chia`ha thleidannak i harsatnak ka inmi nih khan hnahnawhnak an ka pek zungzal. Fapa pakhat le fanu pali ka ngeih hna. Ka fapa cungah hin thil`halo pakhat khat a tlung sual lai ti ka phang ngaingai. Ka mang ka chimh hna tikah thlarau `halo kha na chungin chuah a hau tiah ka innpa chakthlang hna nih an ka ti. Cucaah Thlarau `halo `hawl thiammi hna sinah khan ka kal i thlarau `halo ka chungin a chuah khawh nakhnga ka nawl hna. Asinain zeihmanh a `hahnem lo. Cu harsatnak le buaibainak chungin ka luat khawh nakhnga i thah le thih hna kha ka duh. Jesuh nih rak ka khamh hlah selaw, nihin ah hin ka nung ti hnga lo, ka thi cang hnga. Dinh duh ah ni khat cu kan inn in ka tli i ka fanu le inn ah ka va kal. Ka fanu te inn dinh duh ah nikhat cu kan inn khan ka zam, ka tli. Cucu Pathian nih zungzal nunnak a ka peknak lam a si. Ka fanu hi hrintharnak a hmumi Khrihfa `ha ngaingai a si caah an pastor nupi le nu dangdang hna kha a sawm hna i thawng`ha an rak chim. Pathian kong cu pakhat hmanh ka hngalhmi a si lo. Asinain Jesuh nih na sualnak vialte a laak dih cang ti an ka chimh tikah, Jesuh cu zumh ding in lungthlehnak ka ngei. Ka fanu hi Khrihfa biakinn kal ka rak thlauh tawn. Zeicahtiah inn pakhat ah Pathian pahnih ngeih cu vanchiatnak kan cungah a tlung sual lai ti ka rak phan caah a si. Kanmah hnahnawhnak le buaibainak in a chia deuh le a `halo deuh hi a um lai tiah ka zumh i, misual si i theih kha cu ka duh fawn lo. Pastor pa nupi nih mi vialte hi misual kan si dih, asinain Jesuh thawngin Pathian nih kan sualnak vialte kha a laak dih cang. Cucaah Jesuh kan zumh ahcun misual kan si ti lo tiah a ka chimh. Cuticun biakinn ah hmaan tein khawmh hram ka thawk. Asinain an phungchimmi hna zei an si kha ka hngal tuk lo. Asinain a caan a hung sau deuh tikah Pathian bia cu pakhat hnu pakhat hngalh hram ka hun i thok. Misual cia in hrinmi ka
294
TEHTE KAHNNAK
si, ka chung i a ummi sual ci ruangah sualnak ka tuah lengmang. Misual ka si ti kha ka van i hngal. Thit`halo ruahnak, lungthin chung ruahnak hna kha Pathian hmaiah sual an si ti kha ka vun hngalh. Biakam Hlun chung khanghthawinak cu a ra lai dingmi a kan hmuhsaktu an si. Jesuh cu Jordan tiva ah tipilnak an pek i ka sualnak vialte kha a cungah khinh dih a si cang. Ka sualnak vialte cu aa laak i, cu sualnak caah cun vailamtahnak cungah a thisen kha a luang. Sual leiba kha a thisen in a kan champiak cang. Ahohmanh nih sual an ka phaw kho ti lo, sualnak ngei lomi ka si ti kha fiang tein ka hngalh.Lungdai tein ka it kho. Daihnak ka lungthin chungah a um. Khrih Jesuh he i peh tlai in a nungmi hna caah cun sualphawtnak a um ti lo, Rom 8:1. Sualnak ruangah lungthin harsatnak ka rak tuar, atu cu an lo dih cang. Mangchia ka manh ti lo, mang chiatnak ka ngei ti lo. Ka lungthin chung ummi hi `ha tein ka ìal kho lo zeicahtiah `ha tein ca rel kho ka si lo. Asinain ka lungthin sualnak vialte zeitindah Je suh nih a laaknak kong cu aho sin paohah ka chim khawh. Jesuh nih a ka khamh bantukin ka pasal le midangdang zong khamh ko hna seh tiah thlaza ka cam. Hika tehte khannak thawngin midang zong nih khamhnak an hmuh khawhnak an hmuh ve lai ti zumhnak ka ngei. Pathian nih a ka khamh caah amah cu ka thang`hat. Mi tampi sinah thawng`ha ka chim khawh caah lunglawmhnak tampi ka ngei. Rumnak le dawhnak kha ka nahchuah kho ti hna lo.
TEHTE KAHNNAK
295
Brother Sung-min Choi Halleluijah! Jesuh thawngin hell chungin a ka khamhtu le mi dingmi le sualnak ngei lo ah a ka sertu Pathian cu a min thang`hat si ko seh. Khamhnak thawng`ha ka tinco hlanah hin a `ha lomi misual ka si ti hmanh hi ka rak hngal lo. Kan dihlak in sualnak tangah a ummi kan si, ti hi ka rak hngalh bal. A dingmi ahohmanh an um lo, pakhat taktak hmanh an um lo, Rom. 3:10, timi hi ka rak theih tawn. Misual ka si tiah ka rak i ruah. Zeicahtiah mi tampi hna nih Baibal bia i char riangmang in misual kan si tiah an rak chimh caah a si. Cu hnuah Rev. Paul Jong kha kan Khrihfabu ah a ra i ka rak ton. Amah hi ka rak hngalh balmi a si ko nain a cawnpiaknak cu ka rak hngalh bal lo caah ka caah cawnpiaktu thar a si. A hmaanmi thawng`ha ka rak hngalh lo zia kha ka van hngalh i ka lung kha a buai ngaingai. Asinain zumhnak cu ngaihnak in a hung chuak. A cawnpiaknak cu ka hun ngeih lengmang i a hmaanmi thawng`ha kha ka van hngalh i zumh hram ka hun thok. A donghnak ah tipil petu Johan nih tipil a peknak thawngin Jesuh nih ka sualnak vialte a laak dih i ka sualnak man cu Jesuh nih vailamtahnak cung a thihnak thawngin a man a pek cang ti kha ka lungthin tak in ka cohlan khawh. Atu cu zei thil paoh tlung hmanh seh, sual phawtnak ka cungah a um ti lo. Zeicahtiah miding mi ka si cang. Bawipa a rat lai ni le caan cu ka hngal lo nain, khamh ka si cu fiang tein ka hngalh. Lev.1:4; Mat. 3:15 le Johan 1:29 hna hi ka lungthin ah ka ìal hna, ka cinken zungzal hna. Biakam Hlun chungah Israelmi hna nih sual thawinak an tuah tikah dotlami meheh asiloah cawtum cungah khan an kut
296
TEHTE KAHNNAK
an chuan i an sualnak vialte kha thah dingmi tuu, meheh, cawtum cungah an chiah hnuah khan an sualnak kha ngaihthiam a si. Asinain, cu sual thawinak nih cun kan sualnak vialte kha a hloh dih in a hlawnh dih kho lo. Ni fate sualnak kan tuahmi ruangah khan kan i chir kho dih fawn lo. Cucaah kan sualnak vialte voi khat ah za lakin dih dingah Jesuh nih sual thawinak dingah a nunnak a pek. Jesuh cu dotla mi, sualnak ngei lomi a tlingmi raithawinak tuu a si. Vawlei sualnak vialte a laak nakhnga Johan nih Jordan tiva ah tipilnak a pek. Ka nun chung vialte sualnak kha Jesuh cungah chiah dih a si cang. Asinain, sualnak hi thisen luanh lawnglawng in ngaihthiam a si caah Jesuh kha ka caah vailamtahnak cungah a thi, Heb. 9:22. Cu thawng`ha cu ka lungthin chungin ka zumh i sual ngaihthiamnak kha ka ngei ti kha fiang tein ka hngalh. Nu chungin a chuakmi hngakchia bantukin kei zong hrin`han ka si ve cang. Atu cu miding ka si cang. Ka zumhnak a `hawn rih lo caah sualnak cu ka tuah tawn, asinain Jesuh nih ka sualnak le ka dernak vialte a àwlmi ka ruah tikah kaa lawm i amah cu ka thang`hat `han. Cawnpiaknak le phungchim ngaih hi a ka nen caan le ka fih caan a rak um, asinain atu ah cun thawng`ha ngeih rumro cu ka duh. Cu pinah khamhnak a co rih lomi hna sinah thawng`ha chim duhnak lungthin kha ka ngei. Khrihfabu i um a herh ning zong ka hngalh cang. Ka lungthin chungah lunglawmhnak le nawlngeihnak cu a khat. Siasal ka rak biak tawnmi kha atu cu ka hlawt cang i a nungmi Pathian lawng kha ka biak cang. Pathian khamhnak thawng`ha ka chim khawh nakhnga Pathian nih lam a ka hruai lai i ka nun a hman lai tiah toidornak lungthin he zumhnak ka ngei.
TEHTE KAHNNAK
297
Sister Jung-soon Lee Ka nun hnawhchan sullam hi zeidah a si hnga ti hngalh duh ah fak piin khua ka ruat tawn. Ahodah ka si? zei ruangah dah hrin ka si i khuazei ah dah ka kal lai? Ka nunnak a dih tikah thlan hmun lawng maw a um? Cucu a si ahcun, ka nunnak cu pakpalawng a si hnga i rak chuah lo lawlaw hmanh kha a `ha deuh suaumau hnga. Ka hung `hang deuhdeuh i ka lungthin ah zei hmanh a um lo, ngaihchiatnak lawngte in ka khat. Pasal ka van ngei i chungkhar hruaitu (nu can sinak) rian a biapit ning le chung khar caah nunnak pek a hauh ning kha ka van hngalh chinchin. A fiangmi hmailei nunnak kong ruah cu ìhnung a rak si. Ka pasal le ka nu (pasal nu) he piahtana, hnahnawhnak tampi ka ngei. Cu hnahnawhnak, piahtana hna cu tuar khawh lo hna an si tawn. Cucaah ka pasal le ka nu (pasal nu) hi ka huat tuk hna. Hnahnawhnak hna cu ka tei khawh nakhnga ka zuam lengmang. Cucaah Catholic biakinn ah ka kal i Pathian sinah biatak tein thla ka cam. Biakinn ka `hut lioah cun daihnak le hnangamnak kha ka ngei. Asinain, kum thum hnuah,zeihmanh `hathnem taktak a um lo kha ka hngalh. Leng langah zumhawktlak ngai bantukin ka pe nain ka chunglei ahcun ningzahnak in a khat. Lenglei cun zumh awktlak ngaimi ka lo nain, ka chunglei cun sualnak chungah thuk tukin ka rak tla. Pathian nih ka sining kha a hmuh ko ti ka hngalh caah, Bawipa ka hlaw hlah ti lawng kha ka thlacam khawhmi a si. Baibal ca ka rel tikah Catholic cawnpiaknak a hmaan lomi kha ka hngalh tikah Khrihfabu chungin mitam nawn he kan chuak. Ni fate thlacamnak le Pathian bia i cawnpiaknak kha kan ngei. Baibal tam deuh ka rel tikah Pathian hmaiah misual
298
TEHTE KAHNNAK
ka si kha ka hngalh chin lengmang. Nifate sualnak ka tuah caah, ka lungthin cu sualnak in a khat. Kan sualnak ruangah vailamtahnak cungah Jesuh a thi tiah kan Baibal nih a kan cawnpiak nain ka sualnak ruangah hnahnawhnak kha ka ngei peng fawn. Thla ka cam paohah ka sual kha ka ngaihchih. Thla ka cam paohah zatceu hi cu sual phuannak le ngaihthiam halnak in ka hman tawn. Nihin cu sualnak ka tuahter hlah tiah Pathian sinah zingka te ah ka nawl tawn. Pathian nih tuah hlah u tiah kan Baibal chungah a kan chimhmi voi zeizah dah a si? Pathian bianing tein nun khawh ka zuam deuh paoh le ka tlinlonak kha kaa hmu lengmang. Ka zuam ahcun ka `ha deuh hrimhrim lai tiah keimah le keimah kha atu le tu ka ti tawn. Biakinn, khawmh ah ka kal lo ahcun cu sualnak ruangah cun lungthin nuam loin ka um i duhsah tein ka tha a ba tawn. Korea phungthluk ah a ummi cu Zu cu a kil ah dawi tikah, aa mer lai i chizawh kha a pah ko lai. Pathian laksawng le thluachuahnak ka hmuh khawh nakhnga fak piin ka zuam nain thluachuahnak ka hmu kho lo. Thluachuahnak hmu loin, Pathian dantatnak tu kha ka ìh. Pathian kha sualphawt hram kaa thawk. Tam tuk tuah pei na ka fial cu, zeitindah ka tuah khawh lai tiah thinhan in Pathian tu kha sual ka phawt. Ruah lo ding hna kha ka ruat tawn. Thihnak in a thawh`han hnuah Jesuh nih a Zultu hna sinah, Daihnak nan cungah um ko seh iah voi thum a ti hna. Daihnak na cungah um ko seh tiah ka sinah chim ve seh ti kha ka duh i ruahchannak he amah cu ka hngak. Asinain daihnak kha ka cungah a um lo. Ka caah vailamtahnak cungah a thi i, thihnak in a tho`han. Ka min a aumi paoh cu khamh an si lai tiah a ti. Amah cu ka zumh, a min cu ka auh, asinain zeicahdah daihnak ka ngeih lo? Baibal cu a hmaanmi a si ti kha ka hngalh i ka
TEHTE KAHNNAK
299
zumh, asinain zeicahdah daihnak ka ngeih hnga lo. Sualnak ka tuah nakhnga lo nifate ka Pathian sinah thla ka cam i ka thlacamnak kha a hngalh ko tiah ka ruah. Asinain, ka thlacamnak cu a ka let lo. Sualnak ka tuah nakhnga lo ka nunnak a ka thleng khotu a liannganmi Pathian a si ti kha ka zumh. Cucu a tuah lo ahcun, zeitindah ka nun khawh lai? A der ngaingaimi ka si caah ka nunnak hi Pathian kut chungah a um ti kha ka hngalh. Ka sualnak chungin rak ka khamh hlah selaw, zeidah ka tuah hnga? Pathian nih a ka zaangfah i Rev. Paul Jong kha kan biakinn ah a van thlah. Annih nih an rak theih bantuk khan, Thawng`ha cu kan theih cang. Sihmanhsehlaw an theihmi bia kha zumhnak in an cohlan duh lo caah an caah zeihmanh a `hahnem lo, Heb. 4:2. Pathian bia kha rel le cawn kha ka thok. Leviticus chung i raithawi ningcang kha ka rel tikah Jesuh nih tipil a innak thawngin sualnak vialte a laaknak le Nawlbia bantukin a nunnak raithawi a sinak kha ka van hngalh. Jesuh thisen ka theihnak lawng nih khan sual hnahnawhnak chung khan a ka luatter lo. Tipil Petu Johan nih tipilnak a pek lai ah khan, Jesuh nih Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a ti, Mat 3:15. A thaizing ah tipil petu Johan nih Jesuh a hmuh tikah a chimmi cu Zohhmanh u, Pathian tuufa vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a ti. Ka sualnak vialte, ka sual lai dingmi he Jesuh nih a laak dih cang i cu sualnak man cu a kan champiak i thihnak in a tho`han ti ka zumh khan ka sualnak vialte an tlau i ngeih ka rak duh zungzalmi daihnak kha ngeih hram ka hun thok. Ka sualnak vialte kha an tlau dih cang. Atu cu miding mi ka si cang. Kaa chir dingmi sualnak vialte an tlau dih. Atu cu ka nun chan kha ka hngalh cang. Hrin`hanmi ka si i, Pathian he a zungzal umì dingin miding ah ser ka si. Thawng`ha chim dingin fialmi ka si. Sualnak ruangah ìhnak zeihmanh ka
300
TEHTE KAHNNAK
ngei ti lo. Vawlei a sertu Pathian nih ka nunnak kha a kut cungah aa laak i a ka kilven.
TEHTE KAHNNAK
301
Brother Gae-Jin Umn Sualnak chungin a ka khamhtu Pathian cu lianngan chin ko seh. Biatak cu nan hngalh lai i biatak nih cun an luatter hna lai, Johan 8:32. Muihnak chungah a tlaumi ka cungah biatak ceunak a ceutertu Pathian cu ka thang`hat, college kum hnihnak ka kai lio kum dongh lei ah Pathian kawl in Khrihfa ah ka rak lut. Kum riat chung biaknak hlaremh bu chungah teima ngaiin ka tel i biakinn rian dangdang zongah khan ka fel ngaingai. Pathian bia he kan i pehtlaihnak, Pathian bia ka zumhnak thawngin khamh ka si lai ti ka hngalh ko nain, ka rianùanmi lawng kha ka ruat. A dingmi thil ka tuah paoh le ka lungthin a thawh paoh ah khamh ka si tiah ka rak ruah sual. Ka pawng ummi hna nih khan a dingmi le thil`ha ka tuah ruangah an ka thang`hat i a `hawngmi ka zumhnak ruangah thazang kha an ka pek tawn. Zumhnak hi Pathian bia ah hram a bunh awk a si. Pathian bia ka zumhnak ruangah si loin, `hatnak ka tuahmi ruangah khan thang`hat ka si. Kan chungthu lengnalnak cu keimah kha a hngaltu bik ka si caah ka sining an ka thei taktak hnga maw tiah ka lungthin chungin ka ruat tawn i cu nih cun ka lungthin kha sualnak in a khahter. Pathian tihal i ka halnak kha a riam khawh nakhnga, a phunphun kha ka zuam, asinain Pathian bia kha ka rak hngalh lo caah zumhnak cu hngalh khawh kha a si lo. Cu caan lioah cun, mi bu he umti le rianùanì kha ka duh ngaingaimi a si caah Baibal sianginn ah khan ka lut. Cu caan lio cu tuahsernak kha ka uar tuk caah na innpa na dawt lai tiah chim lawng a chimmi hna paoh cu chungthu lengnal ah ka ruah
302
TEHTE KAHNNAK
dih hna. Miharsa retheimi bomh ùng loin dawtnak kong a chimmi hna paoh cu ka rak huat hna. Asinain piantharnak ka hmuh hnuah cun, thlarau khamhnak in a biapi deuhmi a um lo ti kha ka hngalh. Baibal Sianginn ka kai lioah hmuhtonmi tampi ngei ning ti kha ka duh. Zumhnak timi a sullam kha midang nak hmanh in hngalh kha ka duh deuh. Cucaah sual ngaihchih in thla ka cam, Baibal lei minthang hna nih an ìalmi cauk tampi le Baibal kha heh tiah ka rel. Asinain cu vialte hna cu mah nih tonmi le hmanmi kha an si lo. Pastor tampi hna cu phung an chim tikah cauk `ha`ha hna an hman kha ka theih. Asinain, Pathian bia kha an i bochan lo. Kam khat leiah cun ka lung a dong ngai ko nain, kam khat lei ah cun, biatak hngalh ka duhnak kha a `hawng chin lengmang. Cu caan lioah cun, Biakam Hlun Leviticus sual thawinak phunglam kong a chimtu Pathian salpa kha ka ton. Ka hrinthar hlan ah cun Leviticus cauk rel hi ka rak huam lo, zeicahtiah raithawinak le saram `hatnak kong atu le atu a ìal caah asi. Khamh nak he a rak i pehtlaih ning kha ka rak hngal kho hrimhrim lo. Biakam Hlun chung raithawinak phunglam a tuahtu dingah Pathian nih khamhtu a hun thlah lai ka sualnak vialte chungin a ka thianter lai i hawrha bantukin a kan ranter lai ti kha ka hngalh. Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, (Mat. 3:15). Sualnak ngei lomi Jesuh kha minung sinak i laak in hi vawlei ah a nunnak thawi awk i pek awk ah a ra i tipilnak kha a ing i kan sualnak vialte kha a cungah chiah a si. Ka sualnak vialte kha a cungah a chiah dih i a ka ngaihthiam, (Isaiah 38:17). Kan sualnak vialte kha a laak dih (Johan 1:29). Thihnak le sualnak Nawlbia chungin a kan khamhnak lai vailamtahnak cungah biaceihnak le thihnak kha a tuar. Jesuh Khrih tipil a innak thawngin ka sualnak vialte a cungah chiah a si cang caah
TEHTE KAHNNAK
303
Paul nih a chim bantukin, Kei cu Khrih he a vailam tahnak ah khan thah ka si cang. Cucaah a nungmi cu keimah kha ka si ti lo, timi kha ka vun hngalh. A rocarmi ka lungthin chungah khan nunnak tiput kha a luang. A bia cu a nung i thawnnak hmual a ngei. Zumhnak leiah ruahnak ka ngeih khawh lomi vialte kha atu cu a tak in ka hun thei ve cang. A luanciami ka nunnak ka ruah `han tikah lunglawmh caan le ngaihchiat caan kha a rak um. Asinain, atu ah cun kha thil vialte ruangah khan Pathian ka thang`hat. Atu ka dirhmun hi Jesuh lam hruainak a si ti kha ka hngalh. Pathian dawtnak le zaangfahnak hi ka hmurka in ka chim kho lai lo. Ka nunnak dihlak hi amah caah ka pumpe i, amah nih a ka hman lai tiah zumhnak nganpi ka ngei. Muihnak chungah a tlaumi hna kha Biatak ceunak chungah hruai hna kha ka saduhthah a si. Thihnak le sualnak Nawlbia chungin a ka khamh i zungzal nunnak a ka petu Pathian cu thang`hatnak le sunparnak kha ka pek. Hallelujah!
302
FIANTERNAK CAAH CHAPMI
(2) THEIHTLEI (2)

FIANTERNAK CAAH C HAPMI
303
304

TLANHNAK
Sal taang hna tlanhnak ding caah a man pek, asiloah leiba caah aamahkhannak caah thilri chiahmi tlanhnak ding caah a man pek, phaisa in hnahnawhnak remter ti a si. Hi tlanhnak hi thil`ha leiah hmanmi tlanhnak a si. Exodus 21:30, tangkazat, Num 35:31-32, Isaiah 43:3, tlanh. Biakam Thar, Mathai 20: 28 le Mark 10:45 chungah tlanhnak cu phaisa peknak (nunnak peknak) tiah a ti.
REMNAK
Minung sualnak Jesuh cungah chiahnak phunglam he a pehtlaimi a si. Biakam hlun ah cun remnak an tuah tikah thah dingmi dotla tuu, meheh cungah khan Tlangbawi Ngan nih a kut a chuan i Israelmi sualnak vialte kha a cungah a chiah dih. Biakam Thar ah cun cucu Tipil Petu Johan nih Jesuh tipil a peknak kha a si. Hebrew le Greek in hi biafang nih a chim duhmi cu misual hna nih Pathian he a hmaanmi pehtlaihnak an ngeih khawh nakhnga Jesuh cungah sualnak chiah tinak a si. Remnak caah thawinak cu Biakam Thar nih `ha tein a langhter, cucu; Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak kha a si. BIAKAM HLUN AH A HMANNING: Remnak timi biafang hi Biakam Hlun chungah voi 100 kan hmuh i Grik in
307
kaphar ti lawng tein a hman, (Lev. 23:27, 25:9, Num 5:8), (Remnak ser tiin a hman). Remnak ser (atonement) timi hi Hebru holh lehmi a si i a chim duhmi cu, meheh nung lu cungah kut chuan, sual phuannak thawngin sualnak kha a cungah chiah tinak a si (Lev 16:20). BIAKAM THAR AH A HMANNING: Remnak ser timi hi Aramic kpr he a pehtlaimi a si i a suallam cu khuhpiak, khuh ti nak a si.Biakam Thar chung Jesuh tipil innak thawngin khamh .
BIBLE NINGIN REMNAK

.Biakam Hlun chung remnak an serning cu saram A. raithawinak kha a si (Exo 30:10, Lev 1:3-5, 4:20-21. 16:6-22) B . Biakam Hlun chung remnak raithawinak ruahnak kha Biakam Thar zongah a um, asinain minung khamhnak le tlanhnak taktak cu Jesuh Khrih thawngin a si. Khrih cu kan sualnak caah a thi tiah Paul nih a ti, (1 Cor 15:3). Remnak timi biafang nih a sawh duhmi cu, Jesuh thihnak thawngin Adam sualnak (orginal sin) lawng kha ngaihthiam si loin minung sualnak vialte kha lak dih a si tinak a si. Vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si hnuah (Mt 3:15), vailamtahnak cungah thisen chuahnak thawngin misual hna kha a kan khamh (Lev 1:1-5, Johan 19:30). 2 Corinth 5:14 ah Paul nih a chimmi cu mi vialte caah mi pakhat tiah a ti, cun, a hme 21 ah, Kanmah ruangah, tiah a ti `han. Cun Galati 3:13 ah a chim `hanmi cu, Kan ca i chiatserhmi i a cannak thawngkhan, tiah a ti. Biakam Thar baibal cang tampi hna lakah Jesuh kha raithawinak bantukin a langhtertu Baibal cang hna cu, Eph. 5:2, Johan 1:29, 36
308
(Tuufa Tipil Petu Johan) le 1 Cor. 5:7 (Lanhtak Puai tuufa, Paul) hna hi an si. Asinain, Paul nih a chimmi cu, Jesuh Jordan tiva tipil innak cu vawlei sualnak vialte caah remnak sermi a si tiah a ti. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah dih a si ti kha Paul nih Rom 6 chungah a kan cawnpiak. Cu pinah a chim `han rihmi cu Jesuh vailam cung a thihnak cu sual biaceihnak le sual leiba chamnak caah a si a ti. Remnak thawinak cu mi vialte caah a si tiah a ti. Jesuh thihnak nih khan Biakam hlun chung raithawinak kha kan sinah a sullam a langhter. Biakam hlun chung lu cung kut chuannak le Biakam thar Jesuh tipil innak kha Pathian nawlbia ning an si (Isai 53:10, Mat 3:13-17, Heb 7:1-10, 18, 1 Pet 3: 21). Biakam Thar kha Jesuh tipil innak le thihnak in a dong lo, kan khamhnak a tlinnak cu Khrih chungah tipil kan innak le a thihnak ah kan thi venak hna kha a kan cawnpiak chih, (Rom 6:3-7, Gal 2:19-20). Biakam Thar nih a kan cawnpiakmi cu, vawlei sualnak vialte Jesuh nih a lak nakhnga Tipil petu Johan nih tipilnak a pek i cu sualnak ruangah cun vailamtahnak cungah thihnak a tuar tiah a ti (Rom. 6:3-7, Gal. 2:19-20). Jesuh tipil innak le thihnak thawngin vawlei sualnak vialte kha a tawl dih lawng si loin, Satan `hawnnak chung khan a kan khamh chih i Pathian `hawnnak kha a kan pek. Cucaah Jesuh khamhnak nih khan Pathian kan neih khawh nakhnga a kan dawnkhantu sualnak kha a kan `hialpiak dih cang. Jesuh khamhnak nih khan Pathian le minung karlak ah daihnak le remnak kha a ser`han i khamhnak le lawmhnak (Rom. 5:11), nunnak (Rom 5:17-18), le luatnak kha voikhat teah a chuahpi (Mat 3:15, John 1:29, Heb. 10:1-20, Eph 1:7, Col 1:
309
14).
REMNAK NI
Judah mi hna caah a biapi bikmi ni cu remnak ni, thla sarihnak thla, a ni hra ni kha a si (Lev 23:27, 25:9). Tlangbawi Ngan hmanh kha hmunthiang bik hmunah amah duh men paoh in lut khawh a si lonak kha Leviticus 16 chungah kan hmuh. Israelmi hna bantukin Biak`heng ca zongah khan remnak ser kha a herh, cuticun Tlangbawi Ngan nih khangh thawinak i thah dingmi tuu lu cungah khan sualnak a chiah khawhnak lai a kut a chuan lai i thawinak kha a tuah lai. Remnak ni ah cun Israelmi hna nih an sualnak le Pathian thianhlimnak kha an ruah lai. Hini ah hin thawinak caah hin tuu, meheh (these rawn ah a nung in thlah dingmi tuu relh chih in), pa hlei hnih kha khangh thawinak caah, cun pathum kha remnak thawinak dingah Pathian hmaiah chiah a si lai (Lev. 16:5-29, Num 29:7-11). Number 28:8 kan zoh i a dang tuu kha kan rel ahcun, khangh thawinak ding caah tuu 13 le remnak thawinak ding caah tuu pali kha kan hmuh khawh. Israelmi hna nih kum khat chung an sualnak caah thawinak an tuahmi ni hi a thla sarihnak thla ni hranak ni a si. Cubantuk cun, vawlei cungmi vialte caah remnak ni cu Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a pek ni kha a si. Cucu misual hna caah remnak ni a si (Mat. 3:15-17). Cucu remnak ni Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh (Matt. 3:15) timi tuah ni cu a si.
310
REMNAK THAWINAK
BIAKAM HLUN AH HMANNING: A dang raithawinak hna bantukin thianternak raithawinak kha puan bikinn chungah tuah a si. Tlangbawi Ngan nih a pum kha thiang tein aa khawlh hnuah a thilthuam kha aa hruk lai i cawtum note kha sual thawinak dingah a thim lai, amah le a chungkhar caah tuukawng kha khangh thawinak ding caah a thim lai. (Lev. 16: 3-4). Tlangbawi Ngan nih thawinak i thah dingmi lu cungah a kut pahnih khan a chuan lai i sualnak kha an cungah a chiah lai. Lu cung kut chuannak hi remnak ni ah hin a biapi ngaingai mi a si. Kut chuannak a um lo ahcun Israelmi kum khat chung sual thawinak kha tuah khawh a si hnga lo. Lev. 16:21 Aaron nih a kut pahnih in meheh nung lu cung a chuan lai i Israelmi `hatlonak vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a cungah cun a phuan lai i meheh lu cungah cun a chiah hna lai, mi pakhat timh cia in a ummi nih khan ramlak ah a kalpi lai. Aaron nih Israel mibu sin cun meheh tum pahnih sual thawinak caah tuukawng pakhat khangh thawinak caah a lak lai (ahme 5). Meheh pahnih kha a lak hna lai i Bawipa hmaiah tonnak thlam innka ah cun a chiah hna lai i camcawhfung kha a khiah hna lai i pakhat cu Bawipa caah a si lai i pakhat cu Azazel caah a si lai (ramlak thlah dingah a si lai). Bawipa caah a simi kha sual thawinak caah pek a si i, Azazel ca a simi kha cu Israelmi kum khat chung an sualnak rem nak sertu ah a nung in Pathian hmaiah an pek i ramlak ah khan an thlah lai (Lev 16:7-10). Israel mi kum khat chung an sualnak vialte kha ramlak i thlah dingmi meheh lu cung kut chuannak thawngin chiah a si.
311
Cu hnuah Pathian le minung karlak ah daihnak phurtu dingah ramlak ah thlah a si i cuticun Israelmi hna kum khat chung sualnak cu ngaihthiam le tawl a si. BIAKAM THAR AH HMANNING: Cu bantukin Biakam Thar chungah, tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek (Biakam Hlun lu cung kut chuannak) i vawlei sualnak vialte kha thawi dingmi tuufa bantukin Pathian khamhnak kha a tlamtlin nakhnga, a lak dih (Lev 20:22, Mat 3:15, Johan 1:29, 36). Biakam Hlun chungah, camcawh fung khiah hlanah Aaron nih amah ca le a chungkhar caah cawtum no te kha a thah (Lev. 16:11). Cun Bawipa hmai i a ummi biak`heng cung meitul in a khatmi mei laknak kheng cu a lak lai i rimhmui dip tein denmi za peihnih he puanzar chungah a luhpi lai i rimhmui cu Bawipa hmai i mei ah cun a paih lai, rimhmui khu nih cun biaktheng cung i velngeihnak `hutdan cu a khuh i a thih sualnak hngalo caah a si lai, cun cawtum thi cu tlawmpal in a lak lai i a kutdong in vel ngeihnak `hutdan a hmailei cu a theh lai, cun velngeihnak `hutdan hmaika ah cun thi cu a kutdong in voi sarih a theh lai (Lev. 16:12-19). Remnak ni ah hin thawinak i pek dingmi lu cungah Aaron nih kut chuannak tuah loin um phung a si lo, philh awk zong a `ha lo. Aaron nih a kut pahnih in meheh nung cungah a chuan i Israel mi sualnak le nawlbuarnak vialte kha a cungah a chiah. Cu hnuah timh cia i a ummi pakhat nih meheh cu ramlak these ram ah a thlah. Thlahmi tuu, meheh nih cun Israelmi sualnak vialte a cungah a phurh i a donghnak ah Isarel mi aiawhtu ah a thi. Cucu Biakam Hlun remnak caah thawinak an rak tuah ning a si. Cu bantukin BiakamThar ah Jesuh nih tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte kha ramlak i thlahmi meheh ban tukin a lak dih i kan caah vailamthahnak cungah thisen thletnak le
312
thihnak a tuar. Cucaah atu cu, sualnak vialte chungin khamhnak timi cu Jesuh Khrih, Van Tlangbawi Ngan tipil innak le thihnak tel lo cun a si kho lo.Jesuh tipil innak le thihnak kha Ti le Thlarau in hrin `hannak caah khamhnak tlamtlinnak caah a si.
LU CUNG KUTCHUANNAK FEHTERNAK

Sual thawinak i thah dingmi lu cungah cun a kut a chuan lai i sual thawinak cu khangh thawinak hmun ah khan a thah lai, (Lev 4:29, 16:21). Lu cung kut chuannak hi Biakam Hlun chung sual thawinak lu cungah sualnak chiahning phung a si. Biakam Hlun ahcun Pathian nih Puan Biakinn chungah lu cungah kut chuan in an sualnak caah remnak thawinak a rak tuahter hna. Hi nih hin Biakam Thar chung Jesuh tipil innak kha a rak langhter.
TIPIL INNAK
Tipil in ti sullam cu (1) tawl (2) vui, phum (hrin), thlarau lei kam a sullam cun (3) Biakam Hlun ah an tuah bantukin, lu cung kut chuan i sualnak chiahnak ti a si. Biakam Thar ah tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak a chan cu vawlei sualnak vialte tawl dingah a si. Jesuh tipil innak nih khan minung sualnak vialte a lak dih i vawlei sualnak vialte kha a àwl ti kha a langhter. Mi vialte aiawhtu le Tlangbawi Ngan tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek i vawlei sualnak vialte kha a cungah a
313
chiah. Cucu Jesuh tipil innak a chan cu a si. Vui, a cungah chiah timi thlarau lei kam sullam cu Jesuh tipil innak tinak a si. A sullam cu sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah a si i kan aiawh ah amah cu bia an ceih tinak a si. Jesuh nih minung a kan khamh khawh nakhnga ka sualnak kha a lak i cu sualnak caah a thih kha a herh hrimhrim. A thihnak cu kan thihnak, vawlei misual vialte thihnak a si i a thawh`hannak cu mi vialte kan thawh`hannak a si.Rai thawinak a tuahnak cu misual khamhnak caah a si i tipil a innak cu mi vialte sualnak a tawl dihnak tehte khannak a si. Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si, 1 Pet. 3:21 tiah kan Baibal nih a kan chimh. Jesuh tipil innak cu minung sualnak vialte tawlnak, khamh kan hmuhnak a hmaanmi lam a si.
SUALNAK
Sualnak nih cun Pathian kha a ralchanh i a doh. Sualnak kan ti tikah hin kan nun chung vialte phungbuarnak hna le Adam sualnak kan i hrawmmi hna kha a tel dih. Sualnak timi cu Grik holh in hamartia ti a si. Sual tuah timi cu hamartanoti a si i a sullam cu hmuitinh nganh tinak a si. Phundang in kan chim ahcun Jesuh zumh lo tinak a si. Biatak zumh lo le hngalh lo hi nawlngaihlonak sualnak tuah a si i Pathian zeirel lo a si. Pathian hmaiah sualnak tuah kan duh lo a si ahcun Pathian bia kha hman tein ka hngalh le Jesuh cu kan khamhtu a si timi biatak kha ka hngalh a herh. Pathian bia nih a chimmi thawngin Jesuh tipil innak le a thihnak kha kan zumh awk a si. Pathian bia zumh lo hi sual a si
314
i, biatak pialtak le a hmaan lomi zumhnak zumh he aa lo. Pathian nih vawlei sualnak vialte a àwl dih cang ti zumh lo hi sualnak nganpi a si tiah Baibal nih a kan chimh. Jesuh chuah nak, tipil a innak thawngin sual a àwlnak le vailam tahnak cung a thihnak thawngin zungzal nunnak a kan pekmi cu kan zumh awk a si. Kan sualnak chungin luatnak pek dingah Jesuh tipil a innak, a thihnak le a thawh`hannak Pathian bia (Baibal) zumh lo hi sual a si.
SUAL NGAIHCHIHNAK
Minung sual ah a tlau cangmi le Pathian a kaltak cangmi hna nih an thinlung in Pathian hmaiah misual si i hngalhnak an ngeihnak nih cun Pathian leiah a kirter `han hna, cucu sual ngaih chihnak timi cu a si. Kan dihlak in sualnak kan tuah dih. A hmaanmi sual ngaihchihnak cu; Pathian hmaiah misual ka si, `hatnak ka tuah kho lo, sualnak lawng kha ka nun chungin ka tuah caah hell ram ah ka kal lai ti hngalh kha a si. Cupin ah,misual khamh dingah Jesuh cu vawlei ah a ra i tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a lak vailamtahnak cungah a thi; ni thum hnuah a tho `han timi zong kha kan hngalh awk a herh. A hmaanmi sual ngaih chihnak cu mah ruahnak kha hlawt in Pathian sinah kir `han kha a si (Lam. 2: 38). Sual chirnak, asiloah ngeihchihnak timi cu misual ka si ti kan hngalh i, Pathian bia kan zumh hnuah, Ti le Thlarau (thisen) khamhnak lungthin dihlak tein cohlannak kha a si (1 Johan 5: 6). A hmaanmi sual ngaihchihnak cu misual ka si ti i hngalh i, Pathian Fapa Jesuh cu ka sualnak chungin a ka khamhtu a si ti zumh kha a si. Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga le
315
sualnak vialte in àwl kan si nakhnga kanmah tuahsernak in thian kan i timhnak kha ngol i Pathian hmaiah misual ka si ti i hngalh kha a herh. Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thisen thawngin a kan pekmi khamhnak, ti le thlarau khamhnak thawng`ha biatak kha kan cohlan a herh. Misual mi nih cun amah duhnak le ruahnak kha a hlawt lai i Jesuh sinah a rak kir `han lai. Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte kha a lak dih ti kan zumh khan khamh kan si lai. Phundang in kan chim ahcun, Jesuh tipil innak, vailam tahnak cung a thihnak le thihnak in a thawh`hannak cu misual mi khamhnak caah a si. Jesuh cu taksa in kan sinah a ra i kan sualnak àwl dingah tipilnak le thihnak kha a in. Jesuh tipil innak le thihnak in a thawh`hannak zumhnak kha a hmaanmi zumhnak le a hmaan mi sual ngaihchihnak cu a si.
KHAMHNAK
Khamhnak timi cu, Ti chung tlaknak chungin khamh, he aa lo. Misual ka si, ka sualnak ruangah hell tla dingmi ka si ti hngalh i, Jesuh tipil innak le thihnak thawngin kan sualnak vialte chungin a kan khamh cang ti kan zumhnak thawngin khamh nak kha kan hmu. Jesuh khamhnak, Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak thawngin sual thiannak a ngeimi hna cu Khamhmi, hrin `hanmi, mi ding, tiah ti an si. Ti chungah a tla mi khamh a si bantukin, vawlei sualnak chungah a tlami hna nih Jesuh cu khamhtu ah an zumhnak thawng in khamh an si lai. Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak thawngin le Thlarau biatak zumhnak thawngin khamh an si lai.
316
HRINTHANNAK
Hrin `hannak, voi hnih hrinnak timi cu, Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak thawngin misual mi kha thlarau lei in khamh tinak a si. Jesuh tipil innak le thihnak kan zumhnak thawngin thlarau in hrin`han kan si. Hrin`hanmi hna cu an sualnak vialte tawlpiak an si cang i, Sualnak ngei loin Jesuh voi hnih rat thannak an hngak, mi hna an si (Heb. 9:28).
SUALNAK CAAH REMNAk

Sual ngaihthiamnak ti zongah ti khawh a si. Ti le Thlarau thawng`ha zumhnak thawngin kan sualnak chung khan voi khat ah zalak in kan thian cang caah kan sualnak khan ngaihthiam ka si. Ti le Thlarau thawng`ha ka zumh ti cu Jesuh cu Pathian a si, vawlei ah minung a sinak, mi vialte khamhnak ding caah tipil a innak le a thihnak zumh kha a si ko. Sualnak chungin mi vialte Jesuh nih tipil a innak le a thih nak zumhnak thawngin a khamh hna. Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak thawngin sualnak vialte kha àwl a si cang. Sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah a si cang caah mi nung lungthin chungah sualnak a um ti lo. Kan sualnak vialte Jesuh cungah tipil a innak thawngin chiah a si hnu lawngah khamh mi, ka si, miding ka si tiah kan i ti khawh.
JESUH KHRIH
JESUH: An sualnak le sual dantatnak chungin mi vialte
317
khamhtu tinak a si. Jesuh ti sullam cu mi vialte hna an sualnak chungin khamhtu tinak a si. KHRIH: chiti thuk tinak a si. Pathian nih chiti a thuh hna tikah an tuah ding thil pathum a um. Cu hna cu Jesuh nih a tuah dih cang hna, (1) Siangpahrang sinak (2) Profet sinak (3) Tlangbawi sinak hna an si. Jesuh cu Siangpahrang Profet le tlangbawi ngan zong a si. Siangpahrang, Profet le, Tlangbawi ngan sinak rian hna kha Jesuh nih a tuan. Jesuh cu khamhnak le tlanhnak kong a kan cawnpiaktu Tlangbawi, Profet le Siangpahrang a si tiah kan zumh hnuah JESUH KHRIH tiah kan auh khawh lai. Tipil a innak le a thihnak thawngin kan sualnak vialte chungin a kan khamhtu van Tlangbawi cu Jesuh kha a si. Cucaah Jesuh a zummi hna paoh caah Jesuh cu Siang pahrang a si. A sin kan kal tikah kan sualnak kha a kan hngalhter. Sual in hrinmi nan si, na pupa hna chan in misual nan si caah Pathian biaceihnak tangah nan um ti kha a kan cawnpiak. Tipil a innak le a thihnak thawngin nan sualnak vialte kha ka àwl dih cang tiah Jesuh nih a kan cawnpiak `han. Hi vialte hna hi misual kan caah a tuahmi an si.
PATHIAN FAPA CU ZEICAHDAH MINUNG AH A CAN?

Misual vialte kha an sual, biaceihnak in le hell chungin khamh dingah minung muisam in a hun lang.
318
JESUH CU AHODAH A SI?

Genesis 1:3 ah a chim bantukin Jesuh cu Sertu, a hmaanmi Pathian, vawlei sualnak chungin misual vialte a khamhtu Pathian a si (Fil. 2:6. Pathian sinak kha a ngei, Johan 1:2-3, A hram thawk tein Pathian he an um ti zeizong vialte hi Amah thawng cun a ser hna i amah thawng loin sermi zeihmanh an um lo). Jesuh cu sertu Pathian, van le vawlei vialte (universe) uktu a si. Sihmanhsehlaw, Jesuh khamhnak le dawtnak a cohlang lomi tampi an um. Asinain mi tampi hna nih cun Jesuh an zumhnak thawngin zungzal nunnak kha an ngei. Pathian fa ah an i cang i khamhnak kha an hmu. Mi ding ah an i cang.
PATHIANNIH A FEHTERMINAWLBIACUZEIDAH A SI?

Pathian cu tuaktantu, a hmaanmi Pathian a si. Cucaah Nawlbia kha vawlei cungah a ser. (1) Misual mi hna kha an sualnak chungin khamh an si nakhnga Nawlbia kha a kan pek. Nawlbia cu sual hngalhtertu a s (Rom. 3:20). (2) Nawlbia pahnihnak a kan pekmi cu Khamh zumhnak Nawlbia a si. Jesuh kha khamhtu ah kan zumhnak thawng in Pathian velngeihnak chungah cun a kan luhter, (Rom 5:1-2). A kan pekmi Nawlbia kha a tlin khawh nakhnga hi vawlei ah Jesuh cu a ra i, tipilnak a in, vailamtahnak cungah thihnak a tuar (thisen a thlet) i thihnak in a tho`han. Vawlei mi vialte khamh kan sinak lai, khamhnak Nawlbia kha Jesuh nih a ser. Ti le Thlarau khamhnak a zummi hna caah cun Pathian nih zumhnak Nawlbia kha a fehter. Khamhnak co i Pathian fa si a
319
duhmi paoh nih Pathian nih a fehtermi Nawlbia kha a zumh a herh. Cu lawnglawng cu khamhnak hmuhnak lam a si. Thlarau lei Biatak khamhnak a zummi hna caah vancung khua cu ser a si.
PATHIAN NAWLBIA (NAWLBIA PAHRA)

Nawlbia pahra hi Pathian hmaiah kan zulh awk a si. Nifate kan nunnak ah kan zulh ding Nawlbia, phungbia 613 a um. Cu hna cu Tuah timi le Tuah hlah timi an si. Kan nunnak lam a kan hruaitu an si, Pathian Nawlbia pek kan sinak cu kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga caah a si. Pathian Nawlbia thawngin zeitluk nawl ngai lo dah kan si ti kha kan i hngalh khawh (Rom 3:19-20). Pathian nih Nawlbia a kan peknak a chan cu kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga caah a si. Pathian Nawlbia cu kan zulh khawh bal lai lo caah Jesuh kan zumh hlanah misual ka si ti kha kan cohlan awk a si ko. Pathian nih a Nawlbia a zul kho lomi misual kan si kha `hatein a hngalh. Cucaah a fapa Jesuh kha hi vawlei ah a vun thlah i tipilnak le vailamtahnak cung, biaceihnak kha a in. Cucu Pathian Nawlbia a tlamtlin ning le minung san kan tlaih loning hmuhsaktu a si. Pathian tlamtlinnak le thianhlimnak zong kha a Nawlbia chungah aa phuang `hiam`hiam.
JESUH KAN ZUMHAWK A SI MAW?

Jesuh cu kan zumh awk a si. Zeicahtiah vawlei cung dihlak
320
ah hin kannih khamhnak caah Pathian nih min a pekmi midang ahohmanh an um lo, (Lam 4:12). Jesuh cu kan Bawipa le Pathian a si, kan dinnak a si. Ka zum hna seh ti kha a duhmi a si caah kan zumh hrimhrim awk a si. Jesuh lawng kan khamhtu a si, khamhtu dang an um lo. Amah lawnglawng hi kan khamhtu cu a si. Jesuh Khrih zumhnak lawnglawng in hrin`hannak le khamh nak kha kan co lai. Amah zumhnak thawng lawnglawng in vancung khua kan kai kho. Amah kan zumhnak thawng lawng in zungzal nunnak kan ngei kho. Cucaah Jesuh cu kan zumh hrimhrim awk a herh.
ZEICAHDAH JESUH CU KAN ZUMH A HERH?

(1) Pathian duhnak a tlin khawhnak lai (2) Kan sualnak vialte chungin khamh kan si nak lai (3) Khamh kan si i vancung pennak chung lut in zungzal Bawipa he kan nun khawhnak lai Jesuh cu kan zumh awk a si.
MISUAL KAN SI KO BU IN JESUH KAN ZUM KHO MAW?

Kan zum kho lo. Paul nih Jesuh he an i ton hlan kha hngal in a chimmi bia cu, Kei cu an lakah a sual bik ka si ko, ti a si (1 Tim 1:15). Atu lioah, mi tampi hna nih Jesuh an zumh ko bu ah misual ka si tiah a ruatmi an um rih. Asinain, cucu a hmaan lomi a si. Jesuh kan zumh hlan ahcun misual kan si dih taktak. Asinain, Jesuh kan zumh khan miding ah kan i cang. Paul nih Jesuh a
321
ton hlan caan kha a ruah tikah keimah cu an lakah a sual bik ka si tiah a sualnak kha a phuan. Asinain, Saul tiah rak auh mi Paul nih khan Damascus hauka ah Jesuh cu a ton tikah Jesuh cu ka khamhtu a si ti kha a hngalh, a zumh i Jesuh kha a thang`hat. Cu hnuah, a nun chung vialte Pathian dinnak kha tehte a khan i a phuan. Jesuh tipil innak cu kan sual tawl duh ah le vailamtahnak cung a thihnak cu vawlei sualnak vialte àwl duh le thenh duh ah a si tiah Paul nih a phuan. Phundang in kan chim ahcun, Paul cu Ti le Thlarau khamhnak thawng`ha thih tiangin a phuangtu zumhtlak Pathian sal `ha a si. Paul nih, Keimah cu an lakah a sual bik ka si ko, tiah a chimmi kha a hrim`han hnu, Jesuh a ton hnuah, misual a si tiah a ruat sualmi mi tampi an um. Hi a chimmi hi Khrih a ton hlan a sining kha a rak si. Asinan a taktak tiah cun Paul cu misual a si ti lo, miding a duh caan paoh ah Jesuh a tong khotu a si cang. Jesuh tipil innak le a thihnak (thisen) tlanhnak, khamhnak tawng`ha kha thih tiangin a chimtu a si. Pathian sinah a kan dinhtak cang hnu hmanh ah, a ìalmi cakuat hna nih Ti le Thlarau khamhnak thawng`ha cu a kan cawnpiak. Paul nih keimah cu an lakah a sual bik ka si tiah a phuan mi hi a nun hlun hngalhnak caah a phuanmi le Pathian thang`hat a peknak caah a phuanmi a si (1 Ti. 1:15). Jesuh a zumh hnuah misual a si maw? A si lo, Hrin`hannak a ngeih hlan lawngah misual a si. Jesuh cu khamhtu ah a zumh cangka, Jesuh tipil innak thawngin vawlei sualnak vialte a cungah chiah a si dih ti a hngalh cang ka, Jesuh tipil innak le thihnak a zumh cang ka, miding ah a cang colh. Keimah cu an lakah a sualbik ka si, tiah Paul nih a phuannak cu Jesuh zultu hna a rak hrem lio caan kha aa hngalh i cu bantuk misual keimah hi Pathian nih a ka khamh tiah
322
Pathian a thang`hatnak caah a chimmi a si. Aho nihdah misual tiah a ti khawh lai? Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak thawngin khamhnak a comi miding hna cu aho nihdah misual tiah a ti khawh ti lai. Jesuh khamhnak thawng`ha zumhnak thawngin Paul cu miding a si cang. Cu thawk cun, Pathian Fapa Jesuh cu khamhtu a si, amah zumhnak thawngin miding kan si timi thawng`ha kha a chim. Paul cu misual a si lo, a dingmi Pathian sal, zumh awk tlak tein vawlei cung mi hna sinah khamhnak thawng`ha a phuangtu a si. Misual mi nih midang mi sinah Thawng`ha a chim kho hnga maw? Suallam a ngei lai lo. Mah nih tuah lomi cu zeitindah miding sinak cun a chim khawh lai! Khamh a si lomi nih zeitindah midang cu a khamh khawh hna lai! Ti lio a thiam lomi pa nih ti chungah a tlami pa kha chuah dingin ti chungah a luh ahcun an pahnih in ti chungah an thi lai. Zeitindah misual mi nih cun midang cu a khamh khawh lai? Hell ram lawngah a kalpi ko hna lai. Mizaw pa nih zeitin dah mizaw dang cu a khamh khawh lai? Satan nih a hlenmi pa nih cun zeitindah midang cu a khamh khawh hna lai? Paul cu mi sual a rak si taktak, asinain Jesuh tipil innak le thihnak thisen a zumhnak thawngin a sualnak chung khan khamh a si i miding ah a hung cang. Cuticun Pathian sal ah a hung cang i vawlei misual hna sinah nunnak thawng`ha kha a chim. Pathian dinnak thawngin misual tampi kha a khamh hna. Amah (Paul) hrimhrim kha misual a si ti lo. Paul cu hrin`hanmi a si cang i Pathian dinnak chungah a nung. Pathian dinnak chim in minung tampi Pathian sinah a hruaitu Pathian sal a si.Nawlbia thatnak si loin Pathian dinnak thawng`ha chimtu a si. Paul cu misual a si maw? A si lo miding a si, miding a si caah Pathian biatak phurtu ah a hung cang. Paul cu misual a si
323
tiah ti hrimhrim hlah, na ti ahcun Pathian zei na ret lo le biatak na hngalh lo bia a si ko lai. Paul cu miding a si. Misual a si tiah kan ruah hrim hrim awk a si lo. Jesuh he tonnak a ngeih hnuah misual a si ko kan ti a si ahcun Jesuh kha lihchim a si kan ti bantuk a si hnga. Jesuh nih mi ding ah a ser, dinnak sal ah a ser cang.
SUAL NGAIHCHIH THLACAMNAK THAWNGIN KAN SUALNAK THENH KHAWH A SI MAW?

Thla kan camnak le kan sual kan i ngaihchihnak thawngin kan sualnak kha thenh le àwl a si lai lo. Zeicatiah khamhnak le thanhnak cu kanmah tuah khawhmi a si lo. Kan sualnak chungin a zungzal kan thian khawh nakhnga Jesuh tipil innak le a thihnak kha kan zumh a herh. Jesuh cu Pathian a si ti kan zumh a herh. Kan sualnak vialte àwl dingah Jesuh nih tipilnak a in i, nunnak thar pek dingah vailamtahnak cungah thihnak le, thisen chuah tiang a tuar tiah a zummi hna paoh cu a hmaanmi khamhnak kha pek an si, khamhnak taktak kha an co. Nifate kan sualnak kha sual ngaihchihnak he thlacamnak thawngin kan thenh kho lai maw? Kan thenh kho lai lo. Kan nun chung sualnak vialte kha a luancia kum 2000 lioah Jesuh nih tipil a innak thawngin a laak dih cang. Jesuh tipil innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin kan sualnak vialte kha voi khat ah za lakin zungzal thianter dih a si cang. Kan caah raithawimi tuu ah a cang i kan sualnak vialte kha a kan àwlpiak dih hnuah cu sualnak man caah cun vailam cungah a nunnak a pek. Hrin `hannak kan ngeih hnuah sualnak kan tuahmi hmanh
324
kha tipil innak khamhnak cerhtiput chungah àwl dih a si cang. Jesuh cu kan khamhtu a si i, kan nun chung sualnak kan tuahmi vialte kha a laak dih. Hi vawlei ah a ra i kan caah (Matt. 3:15) tipilnak a in i kan sualnak vialte i lak in Pathian nih tuah awk a si a timi paoh kha a tlamtlinh dih cang. Tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak dih cang. Jesuh tipil innak nih a chim duhmi cu àwl, thenh tinak a si. Kan sualnak vialte kha Jesuh tipil a in ah khan a cungah chiah a si caah, a kan àwlpiak, thenhpiak dih caah sualnak chung khan a kan luatter cang. Tipil innak ti a sullam cu hnim, pil lakin hnim, vui tinak a si. Kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si caah misual kan caah a thi. Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte kha a cungah chiah a si ti a zummi paoh zungzal in an thiang cang. Kan sualnak vialte a luancia kum 2000 lioah Jesuh nih a laak dih ti zumh kha a hmaanmi zumhnak a si. Kan sualnak vialte Jesuh nih a àwl dih cang ti kha philh hna hlah u sih. A hmaanmi zumhnak le Thlarau khamhnak a sullam cu kan sualnak kha Jesuh sinah ratpi i hi ka sualnak zong hi na àwl chih ko lo maw tiah ti i amah kha zumh le thang`hat kha a si. Kan sualnak àwl ding le laak dih dingah Jesuh cu vawlei ah a ra i tipilnak a in, vailamtahnak cungah thihnak a tuar i ni thum hnuah thihnak in a tho `han. Cuticun kan khamhtu ah a hung cang. Jesuh tipil innak a zum i an sualnak àwlpiak a simi hna cu lunglawmmi an si. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak dih ti zumhnak ngeih kha a hmaanmi zumhnak cu a si.
325
ROM 8:30, CUCAAH A THLEIDANMI HNA CU PATHIAN NIH A KAWH HNA I A KAWHMI HNA CU AMAH HE KHAN A REMTER HNA, CUN AHMAH HE A REMTER MI HNA CU A SUNPARNAK ZONG KHA A HRAWMH HNA, TIAH BAIBAL NIH A TI. HI NIH HIN DUHSAH TEIN THIANTERNAK A CHIM DUHNAK A SI MAW?
Hi nih hin duhsah tein thianternak a chim duhmi a si lo. Baibal thiam tampi le phungchimtu tampi nih Jesuh a zummi hna paoh cu duhsah tein an i thleng lai i taksa (pumsa) in siseh thlarau in siseh an dihlak in thianter an si, tiah an cawnpiak hna. Cucu mi tampi nih an zumh. Asinain a taktak kan ti ahcun, minung nih an lungthin a hak chin lengmang ti an i hmu. An upa deuhdeuh i an lungthin sualnak kha a karh deuhdeuh ve. Zeitindah duhsat tein cun thianternak cu kan ngeih khawh lai? Duhsah tein thianternak, timi bia hi Pathian nih a huat bikmi asinain Satan nih a hmaan duh ngaingaimi a si. Sualnak kongah zeihmanh hnahnawhnak kan ngeih lo ahcun miding ka si tinak a si. Zeicahtiah Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a kan àwlpiak cang. Jesuh nih kan sualnak vialte a laak dih i a kalpi dih cang ti kan zumhnak thawngin miding kan si. Thianternak timi a sullam cu, A thiangmi si, a thiangmi ah i can, tinak a si. A thiangmi si dingah mah tein i zuam cu biatak zumh lo kha a si. Duhsah tein thianternak timi hi kanmah thlarau lei duhnak
326
in a chuakmi a si. Biaknak kip nih hin thianternak timi bia hi an ngeih dih cio. Kannih Jesuh a zumtu hna nih cun thianternak timi a biafang kha biapi tuk ah kan ruah awk a si lo. Jesuh kan zumhnak thawngin duhsah tein thianter mi kan si lo. Thlarau khamhnak thawng`ha, Jesuh tipil innak le thihnak kan zumhnak thawngin voi khat ah za lakin thianter kan si, miding kan si. Jesuh tipil innak le thihnak thisen zumhnak thawngin hrin`hannak a hmumi hna cu miding taktak an si.
SUAL PHUANNAK NIH SUALNAK A THIANTER LAI MAW?

Kan sualnak kan phuan ruangah kan sualnak chungin kan thiang lai lo. Sual phuannak nih sualnak kha a tlauter lo. Asinain Ti le Thlarau thawng`ha zumhnak nih khan kan sualnak chungin a kan thianter lai. Jesuh tipil innak le thihnak thisen kan zumhnak thawngin kan sualnak kha an lo lai. Zeicahtiah Jesuh tipil innak le thihnak nih khan kan sualnak vialte chungin a kan thianter cang. Cucu Jordan tiva tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a tawlnak, Jesuh thlarau lei in a kan khamhnak thawng`ha a si. Sual phuannak cu Pathian Nawlbia cohlannak kha a si, asinain tlanhnak cu Jesuh tipil innak le thihnak kan zumh lawnglawng khan pek kan si.Jesuh tipil innak le thihnak cu mi vialte an sualnak chungin a khamhtu hna biatak a si. Khamhnak kan hmuhmi hi kan sualnak kan i phuan ruangah si loin vawlei sualnak vialte a la khotu Jesuh tipil innak kan zumh ruang tu ah a si. Vailamtahnak cungah thihnak a tuarmi cu misual kan sinin a laakmi sual dantatnak caah a si. Cucaah, kan khamhnak taktak cu Jordan tiva tipil innak le vailamtahnak cung thihnak thisen ah a um. Kan sualnak chungin
327
kan thian cu kan sualnak a àwltu Jesuh kan zumh ruangah a si. Sual phuannak thawngin khamh kan si lai tiah Thawng`ha a chimmi an um ahcun Pathian khamhnak taktak an hngal rih lo tinak a si. Cucaah Jesuh nih a kan khamhnak, tipil a innak le a thihnak thisen kha kan zumh hrimhrim awk a si. Kan sualnak Pathian sin kan phuannak thawngin khamh kan si tiah ruat hrimhrim hlah. Kan sualnak nih hell ram ah a kan thlak lai ti kha philh hlah. Asinain kan sualnak a tawltu Jesuh tipil a innak le a thihnak kan zumhnak thawngin kan sualnak vialte kha àwl a si cang caah Pathian hmaiah miding kan si ti kha hngal zungzal. Cu lawnglawng cu kan sualnak chungin khamh kan sinak lam a si. Jesuh tipil innak le a thihnak thisen kan zumhnak thawngin kan sualnak vialte kha voi khat ah za lakin àwl a si timi kha hngal hna u sih (1 Jn. 5:4-8). Kan sualnak kan i phuan paoh ah kan sualnak kha hlohpiak a si lo. Sual phuannak thawngin kan sualnak ngaihthiam a si na ti ahcun hell ram ah na tla ko lai. A hmaanmi thawng`ha kha zum hna u sih law kan lungthin sualnak vialte hna kha àwl le hlohpiak a si ko lai. Na thluak menmen in zum hlah, na lungthin dihlak in zum law na sualnak chung khan a zungzal na luat ko lai.
A HMAANMI THAWNG~HA CU ZEIDAH A SI?

Voi khat kan zumhnak thawngin kan sualnak vialte chungin a kan luatter khotu thawng`ha kha a hmaanmi thawng `ha cu a si.
328
Pathian thawng`ha cu thawnnak a ngeimi a si. Pathian thawng`ha bia cu Leiba a cham kho lomi, misual kan caah Jesuh nih leiba a kan champiak, ti a si. Pathian thawng`ha hi `hawnnak hmual a ngei ka tinak a sullam cu, kan sualnak ruangah a thi ding, hell ram kal dingmi le biaceihnak ing dingmi kan si ko nain kan sualnak vialte a kan tawlpiak dihnak lai, Pathian Fapa Jesuh nih a nunnak raithawinak ah aa pek caah a si. Jesuh cu hi vawlei cungah a ra i Jordan tiva ah tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte kha aa laak i, kan sualnak vialte chung khan a zungzal in a kan thianter cang. Tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin kan sualnak vialte kha a lak dih i cu sualnak man cu a kan pekpiak cang. Tipil a innak le a thihnak thisen thawngin vawlei sualnak vialte kha a àwl dih, a thenh dih cang. Cucu a hmaanmi thawng `ha cu a si. A hmanmi thawng`ha cu Jesuh vawlei ah a rat i tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thisen a zummi paoh cu a khamh hna ti zumhnak hi a si. 1 Johan 5:6, A rami cu Jesuh Khrih hi a si, tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. Ti he lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra. Cun cucu biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih tehte a khan, zeicahtiah biatak cu Thlarau kha a si.
ZEICAHDAHVAILAMTAHNAKCUNGAHJESUH A THIH
Tipil a innak thawngin aa laakmi kan sualnak ruangah Jesuh cu a thi. Sual dantatnak chungin kan luat khawhnak lai Jesuh nih a nunnak kha kan sualnak caah a pek. Kan sualnak leiba a
329
kan champiak, zeicahtiah sual man cu thihnak a si. Kan hngalh khawhmi cu kan sualnak vialte laak dingah Jesuh cu Jordan tiva ah tipilnak a ing timi hi a si. Kan sualnak ruangah vailamtahnak cungah a thi timi kha kan zumh awk a herh. Jesuh cu vailamtahnak cungah thlai a si hlanah tipilnak ing loin rak um sehlaw, vailamtahnak cungah thi loin rak um sehlaw, kan sualnak cu a tang ko hnga. Cucaah Jesuh tipil innak le thihnak cu kan zumh hrimhrim awk a si. Zeicahtiah Jesuh cu Pathian Fapa, tuufa kan sualnak vialte a àwltu, a nungmi raithawinak petu a si. Jesuh cu Pathian Fapa a si, vawlei sualnak vialte laak dingah tipilnak a in, kan sualnak ruangah vailam cungah thihnak a tuar ti kha kan zumh awk a si. Kan sualnak vialte a lak nakhnga Jesuh nih tipilnak a in i, kan sualnak vialte chungin le cu sual dantatnak chungin luatter i a kan khamhnak lai vailamtahnak cungah a nunnak a pek.
JESUH TIPIL A PETU TIPIL PETU JOHAN KHA AHODAH A SI?

Pathian nih Moses sin in Nawlbia le tlanhnak caah thawinak kha a kan pek. Cucaah kan sualnak le palhnak caah remnak kha kan ser khawh. Pathian nih Moses unau Aaron kha Tlangbawi Ngan si dingin a thim cucaah Israelmi hna kum khat chung an sualnak vialte kha thianter a sinak lai remnak ni, ni hranak ni, thla sarihnak thla ah Aaron nih khangh thawinak a tuah (Lev 16). Pathian nih fiang tein a chim `han rihmi cu, Remnak ni ah raithawinak cu Aaron tefa hna lawnglawng nih tuah khawh a si lai tiah a ti. Pathian nih Israelmi hna an sualnak caah remnak a serter hna ning cu Aaron le a tefa hna nih an kut kha thawi
330
dingmi satil cungah an chuan lai i Israelmi sualnak vialte kha a cungah an chiah hnuah thawinak kha an tuah lai. Cuticun Israel mi hna an sualnak cu Pathian nih a rak ngaihthiam hna. Cucu Pathian nih kan caah a sermi remnak Nawlbia a si. Jesuh cu mi vialte khamhtu a si tiah Pathian nih fiang tein a kan hngalhter cang. Tipil petu Johan cu Aaron tefa a sinak Biakam Thar ah kan hmuh. A hnu bik Biakam Hlun Tlangbawi Ngan zong a si. Pathian profet tipil petu Johan mi vialte kan aiawhtu le kan Tlangbawi Ngan a simi nih misual khamh dingah a rami Pathian Fapa, Jesuh kha tipilnak a pek i, cu tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha a cungah a chiah dih (1 Cha. 24:10; Luke 1:5; Matt. 11:11-13). Mi vialte sualnak cu Johan nih Jesuh cungah a chiah dih caah mi vialte nih thluachuahnak kan hmu. Johan cu mi vialte aiawhtu, Jesuh cungah sualnak a chiatu Pathian sal a si. Tipil petu Johan cu Pathian thlahmi, mi vialte aiawhtu le mi vialte Tlangbawi Ngan a si. Jesuh rat hlan thla ruk ah Pathian nih thlahmi lamkaltu, bia phurtu a si. Jesuh cu vawlei sualnak vialte a kalpitu Pathian tuufa a si. Tipil petu Johan cu vawlei sualnak vialte kha kut chuan in Jesuh cungah a chiatu Tlangbawi Ngan a si. Tipil petu Johan cu Pathian sal a si.
JESUH TIPIL INNAK JORDAN TIVA

Jordan tiva cu thilnung zeihmanh um lonak Rili thi chung ah khulrang in a lut i, a luangmi a si. Rili thi hi rili dang nakin tam piin a niam deuhnak hmun ah a ummi a si. Cucaah rili thi ti cu khua zeihmanh ah a luang kho lo. Rili Thi chungah cun ti saram zong an nung kho lo Cucaah cun Rili Thi tiah kawh a si. Tipil petu Johan nih Jesuh cu thihnak tiva (Jordan tiva) ah
331
tipilnak a pek. Hi nih a chim duhmi cu mi vialte lungthin chungah sualnak a ngei lomi dah ti lo cu a donghnak ah an sualnak ruangah zungzal dantatnak an tong lai tinak a si. Cucaah Jordan tiva cu sual tawlnak tiva, misual thihnak tiva ti a si. A tawinak in kan chim ahcun vawlei sualnak vialte àwl a si dihnak tlanhnak tiva, Jesuh tipil a innak tiva, vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak tiva a si.
NI KHAT CA SUAL THAWINAK CU ZEIDAH A SI?

Nifate sualnak caah raithawinak a um. Ni khat chung sualnak caah thawinak pek dingah, tuu, meheh, cawtum a siloah laileng kha sualnak a tuahtu pa nih puan biakinn chungah a van i put lai i a cungah a kut a chuan lai i a sualnak kha a lu cungah cun a chiah lai. Cucu ni khat chung sual thawinak kongah Pathian pekmi nawlbia (phung) a si (Lev 3:1-11).
KUM KHAT CA SUAL THAWINAK CU ZEIDAH A SI

Israelmi hna kum khat chung an sualnak caah kum khat ah voi khat raithawinak a um. Meheh lu cungah khan Tlangbawi Ngan nih a kut a chuan lai i Israelmi hna kum khat chung sualnak vialte kha voi khat ah zaalak in meheh cungah cun a chiah lai (Lev 16:1-34). Ni khat chung sualnak le kum khat chung sualnak raithawinak cu Pathian tuufa Jesuh Khrih nih tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte kha a laak i vailamtahnak cungah
332
a tlamtlinh dih cang.
A HMUN ZUNGZAL MI RAITHAWINAK CU ZEIDAH A SI

Jesuh zumhnak thawngin voi khat ah zaa lakin vawlei sualnak vialte caah remnak ser tinak a si. Jesuh cu Pathian Fapa le zungzal a nungmi Bawipa a si caah, zungzal cain vawlei sualnak vialte kha a laak dih. Zeitindah kan sualnak cu a zungzal cain a laak? (1)Minung pumsa in hrin a sinak thanwgin; (2) Jordan tiva ah Tipil petu Johan nih tipil a peknak thawngin; (3)Vailamtahnak cungah biacaihnak a innak thawngin. Pathian Fapa Jesuh cu taksa in vawlei ah a ra i, kan sualnak vialte a laaknak lai tipil petu Johan nih Jordan tiva ah tipilnak a pek. Mi vialte kan sualnak chung in zungzal a khamh hna nak lai vailamtahnak cungah thihnak thisen kha a in. (Lev. 16:6-22, Mat 3:13-17, Johan 1:29, Heb 9:12, 10:1-18).
TLANHNAK HI VOI KHAT AH ZALAK IN MAW PEK KAN SI DUHSAH TEIN DAH PEK KAN SI?
Tlanhnak cu voi khat ah zaa lakin pek kan si. Zeicahtiah voi khat tipil innak thawngin voi khat ah zaalak in kan sualnak vialte kha Jesuh nih a laak dih i, voi khat ah zaalak in biaceihnak a in. Atu cu hi ti hin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah Jesuh nih a ti, (Mat. 3:15). Johan 1:29 ah tipil petu Johan nih a chimmi cu Zohhmanh
333
u, Pathian fuufa vawlei sualnak a kalpitu khi, tiah a ti. Johan 19:30 ah Jesuh nih a chimmi cu, a dih cang ti a si. Cun a thawh `han i, Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awk ah ka ra, a ti. Cuticun Pathian nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak khan a thlen hna. Jesuh Khrih nih Pathian duhmi kha a tuah caah voi khat ah za lakin amah aa pum a pekchanhnak thawngin kannih cu kan sualnak in a kan thenh cang. Judah tlangbawi hna nih cun, dirhmun in an rian kha ni fate an tuan lengmang i raithawinak an pekchanh tawnmi kha voi tampi an pekchanh lengmang. Sihmanhselaw hi raithawinak nih hin sualnak kha a thenh kho taktak lo. Asinain Khrih nih cun raithawinak kha sualnak caah voi khat a ser i cucu zungzal ca in a za ko. Cu hnuah Pathian orhlei kam ah khan a thu. Cuka ahcun Pathian nih a ral kha a kelamh i a ser hna ding can kha a hngak ko. Voi khat raithawinak in an sualnak thenhpiak a simi hna cu zungzal ca in a tlingmi ah a ser hna. Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a khannak kha a kan hngalh ter. A hmasa bik ah, hmailei can ah annih he kan tuah laimi biakamnak cu hihi a si. An lung chungah ka Nawlbia kha ka chiah hna lai i, an ruahnak cungah ka tial hna lai a ti. Cun a thawh `han i, an sualnak le `hatlonak kha kaa cinken ti lai lo a ti fawn. Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnu ahcun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo, Heb. 10:9-18. Jesuh tipil innak le thihnak thawngin vawlei sualnak vialte kha tlanh a si cang.
SUALNAK MAN CU ZEIDAH A SI?

Sual man cu thihnak a si. Sualnak vialte hi Pathian hmaiah biacaih a si lai i, cu sual biacaihnak man cu thihnak a si lai. An
334
sualnak ngaihthiam an sinak lai Israel mi hna nih dotla meheh in Pathian hmaiah raithawinak an tuah lai. Zeitintiah cawtum thi le meheh thi nih cun sualnak kha a hlo kho taktak bal lo (Heb. 10:4). Cucaah mi vialte kan sualnak chungin a kan chuahtu ding tuu kha Pathian nih a khaan. Sualnak vialte a lu cungah chiah a sinak lai Johan nih a lu cungah a kut a chuan i, cu sualnak caah cun thihnak tiang a in. Jordan tiva tipil a innak le a thihnak thawngin kan sualnak vialte Jesuh nih a laak dih. Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si. Sihmanhsehlaw Pathian laksawng cu zungzal nunnak a si i cu nunnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih he aa pehtlaimi nunnak a si, (Rom 6:23). Sual man cu thihnak a si konain Jesuh nih a kan dawt nak kha vailamtahnak cung a thihnak thawngin a langhter i, vawlei misual vialte caah zungzal nunnak laksawng kha a kan pek.
ZEICAAHDAH VAILAMTAHNAK CUNGAH JESUH THIH A HERH?

Jesuh a thihnak cu tipil a innak thawngin a laakmi vawlei sualnak man pek awkah a si. Minung hi hell ramah a thi dingmi kan si. Asinain Jesuh nih a kan dawt caah tipil innak kha a cohlan i tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak i kanmah khamhnak dingah vailamtahnak cungah thihnak a tuar. Kan sualnak le hell ram chungin a kan khamhnak lai, Jesuh nih a nunnak kha raithawinak ah a pek. A thihnak cu mi vialte sualnak leiba chamnak caah asi. Sualnak, thihnak, biacaihnak le dan tatnak chungin a kan khamhnak lai vailam cung biaceihnak ah a nunnak a pek, cun vawlei sualnak vialte laak
335
dingah tipilnak kha a in. Jesuh thihnak cu Jordan tiva i tipil a innak thawngin a laakmi sualnak ruang ah a si. Mi dingmi bantukin a kan nunter `hannak lai thihnak in a tho `han.
JESUH KAN ZUMHNAK THAWNGIN ZEIDAH KAN HMUH?

(1) Kan sualnak vialte chungin khamh kan si i miding ah kan i cang (Rom 8:1-2). (2) Pathian laksawng Thiang Thlarau le zungzal nunnak kha kan hmu (Lam. 2:38, 1 Johan 5:11-12). (3) Pathian fa sinak kha kan ngei, (Johan 1:12). (4)Pathian pennak le vancung pennak luhnak nawl kha kan ngei (Biathlam 21-22). (5) Pathian thuachuahnak kan hmu (Efe. 1:3-23).
ZEIRUANG CAHDAH JESUH KAN ZUMH A HERH?

1. Pathian duhnak a tlin khawh nakhnga. 2. Sualnak chungin khamh kan sinak lai. 3. Khamh kan si i vancung pennak chung luh i zungzal in Bawipa he kan nun khawhnak lai, Jesuh cu kan zumh a herh. A kan khamhtu, Jesuh kan zumh lo ahcun hell ram ah a tla dingmi misual kan si. Jesuh lawnglawng hi hell chungin a kan khamh khotu khamhtu taktak cu a si. Jesuh lawnglawng a hmaanmi khamhtu a si caah khamhnak kan si khawh nakhnga kan zumh hrimhrim a herh.
336
- Jesuh a zummi hna le an sualnak chungin khamh a simi hna cu an thih tikah khuazei ahdah an kal lai? Vancung ah. - Jesuh a zum lomi hna le an sualnak chungin tlanh a si lomi hna cu an thih tikah khuazei ahdah an kal lai? Mei le kaat in a alhmi tili, hell ram ah. - Pathian tuu cu ahodah an si? Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak thawngin Thlarau khamhnak a hmumi hna. (Jn.10:16) Hi tuurun chung i a um lomi tuu dang a ummi hna cu meheh an si. Zeicahtiah an duhmi paoh kha aa zumh, misual an si. Pathian tuu hna cu Jesuh tipil innak le thihnak a zummi hna an si.
A HMAANMI PATHIAN KHRIHFABU CU ZEIDAH A SI?

Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak thawngin Khrih chungah thianter mi hna le tlanhmi hna, miding mi hna an i khawmh i Pathian an thang`hatnak hmun kha Pathian Khrihfabu cu a si (1 Cor. 1:2). Efesa 4:5, nih Pathian Khrihfabu kong a ìalning ah cun, Bawipa pakhat lawng a um, zumhnak pakhat lawng a um, tipil innak pakhat lawng a um, Pathian cu pakhat lawng a si i amah cu mi vialte pa a si, tiah a zummi hna umnak hmun a si.
BIBLE CHUNG KAL SUALMI HNA CU AHODAH AN SI?

Zumhnak hmaanlo (kal sualmi) hna cu Jesuh a zum ko nain a lungthin chungah sualnak a ngeimi hna kha an si. Titus 3:11
337
Cubantuk mi cu an ruahnak a hmaan tilo ti kha an hngalh i an palh ti cu an sualnak nih khan fiang tein a langhter ko. Kan sualnak vialte kha Jesuh nih tipil a innak thawngin a laak dih. Asinain kal-sualmi hna nih cu thawng`ha cu an zum lo, Pathian nih a kan pekmi tlanhnak thawng`ha kha an zum lo. Kal- sualmi nih cun khamhnak kha an hlawt i misual kan si tiah an ti. Jesuh a zum ko nain misual ka si ti ruahnak a ngeimi kha Pathian nih kalsual (zumhnak hman lo) tiah a ti hna. (Titus 3: 11). Kal sual na si le si lo kha i ruat ve tuah. Jesuh Khrih na zum ko nain sualnak ka ngei ko tiah na ruah ahcun Ti le Thlarau thawng`ha, Thlarau biatak kha na thei rih lo tinak a si. Jesuh na zum ko nain misual ka si, tiah na ruah rih a si ahcun Pathian fa na silonak kha na langhter a si, Ti le Thlarau khamhnak thawng`ha kha zei ah na rel lo tinak a si. Cucaah kalsual (zumhnak hman lomi) na si tinak a si. Pathian hmaiah misual ka si tiah na phuan i, tehte na khaan ahcun na zumhnak kha biatak tein na ruah hrimhrim awk a herh. Jesuh nih na sualnak vialte a kalpi dih, a laak dih ko ahcun zeitindah misual cu na si khawh ti lai? Jesuh nih na sual leiba an champiak cang hnuah zeicahdah na sual man leiba cu cham na timh rih. Na sual leiba pek naa zuam rih ahcun kalsual na si. Jesuh a zum ko nain hrinthannak a ngei lomi hna cu kalsual an si. Pathian biatak kha kan hngalh awk a si. Pathian nih vawlei sualnak vialte a laak dih cang caah a khamhnak kha zeirel lo i na um ahcun, mi kalsual na si ve ko lai. Misual ka si tiah a timi kha mi kalsual an si. Pathian na zum ko nain misual ka si tiah na ti ahcun mi kalsual na si. Kalsual na si nakhnga lo, Jesuh tipil innak le a thihnak kha a pahnih tein na zumh awk a herh. Jesuh tipil innak le a thihnak thisen na zumh veve hna lawngah khamh na si lai.
336
BIAHALNAK LE LEHNAK
THEIHTLEI (3)
BIAHALNAK LE LEHNAK
338
BIAHALNAK LE LEHNAK
BIAHALNAK LE LEHNAK
Biahalnak 1: Cauk na ka kuatmi kha ka rak rel i, Jesuh tipil innak kong he pehtlai in na ruahnak kha ka rak hngalh. Jesuh tipil innak, thihnak le thawh `han nak le kan tipil innak aa pehtlaihnak na cawn piak ning na hun ka chim kho hnga maw? Bialehnak: Heb 6:2 chungah a ìal bantukin, Tipil innak zumhnak tha èin kan ruah hmasa a herh. Baibal ningin tipil innak hi phunthum a um. Sual ngaihchihnak caah Johan tipil peknak, tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak, le kanmah tipil innak ti a si. Kanmah tipil innak cu Jesuh tipil innak kan zumhnak langhternak caah a si. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak i, cu sualnak caah cun vailamtahnak cungah remnak ser dingah a thi ti kan zumhnak kan langhternak caah tipil kha kan in. Cucu zumtu kan sinak hmelchunhnak pakhat a si. Mat 3:15. Atu cu hitihin si ko seh, zeicahtiah Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, timi suallam hi atu cu na hngalh cang lai. Hika ah Hitihin tiah a timi sullam cu, mi vialte aiawhtu, Tipil petu Johan nih tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte Jesuh nih a laak dih tinak a si. Cucu Satan kut chungin khamh kan sinak lai Pathian khuakhan mi le timhtuah mi a si. Kan sualnak le palhnak vialte kha Jesuh cungah chiah dih a si (Isai. 53:6) i, a dinnak kha a kan pek. A dinnak timi cu Grik in dikaiosune ti a si i a
BIAHALNAK LE LEHNAK
341
sawh duhmi cu `hatnak le dinnak, ti a si. Chim duhmi cu lu cung kut chuannak thawngin Jesuh nih tling te le ding tein vawlei sualnak vialte a laak dih tinak a si. Jesuh tipil innak, thihnak le thawh`hannak kan zumhnak thawngin khamh kan si (Rom. 2:29) Thlarau cuarpar tannak nih khan kan lungchung sualnak vialte kha a kan thenhpiak dih cang. Cucaah Peter nih a thawh hna i, Nan dihlak in, pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer tuah u, nan sualnak kha ngaihthiam na si nakhnga nan sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min in tipilnak ing tuah u, cun Pathian laksawng Thiang Thlarau kha nan hmuh lai, Lam. 2:38, tiah Penticos ni ah a chimh hna. Jesuh min zumhnak thawngin misual mi hna nih an lungthin chung sualnak, sual ngaihthiamnak kha an hmuh lai. A min ti a sullam cu zeidah a si? A mi hna kha an sualnak chungin a khamh hna lai (Mat. 1:21), tinak a si. Jesuh ti sullam cu a mi hna an sualnak chungin khamtu tinak a si. Kan sualnak chungin zeitindah Jesuh nih a kan khamh? Tipil a innak le vailamtahnak cung a thihnak thawngin a kan khamh. Jesuh zultu hna nih thawng`ha an chim tikah Jesuh tipil innak le thihnak sullam kha fiang tein an hngalh i, a zummi paoh kha tipilnak an pek ve hna. Cubantuk cun, kan lungthin in kan zumh mi Jesuh tipil innak le thihnak lenglei i langhternak caah tipilnak kha kan in. Tipil kan in ah khan Bawipa tipil na innak thawngin ka sualnak kha na laak i, ka caah na thi, keimah khamh dingah thihnak in na thawh `han caah kaa lawm, tiah kan phuan kha a si. Johan nih Jesuh tipilnak a pek bantukin kan nih zong Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak langhternak ah Pastor nih tipilnak a kan pek. Khrihfa hmasa hna zong kha sual ngaihthiamnak le tlanhnak thawng`ha an zumh hnuah an zumhnak langhternak caah tipilnak kha an in. Tipil innak hi a biapi ngaimi a si nain tuah ding hrimhrim ti
342
BIAHALNAK LE LEHNAK
phun in a phung i ngeih ding cu a si lo. Tipil innak hi khamh hmuhnak ding caah a si lo. Khamhnak a hmu mi hna lawng nih an tuah ding a si. Jesuh Khrih tipil innak le thihnak zumhnak lawnglawng in khamh kan si.Khrih he i pehtlaihnak chungah tipil nan ing tiah Baibal nih a kan ti, (Rom. 6:3, Gal. 3:37). Zeitindah Jesuh chungah cun tipilnak cu kan in khawh lai? Jesuh tipil innak zumhnak thawngin a si kho lai. Kan nun hlun kha Khrih he vailamtahnak cungah thahnak thawngin Jesuh he kan i pehtlai kho. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak kha a laak i, a thihnak cu kanmah sualnak le palhnak ruangah a si. Cucaah kan minung sinak le kan sualnak vialte kha Khrih he vailamtahnak cungah thah a si cang caah kan sualnak le palhnak vialte chungin khamh kan si cang. Jesuh tipil innak le thihnak aa hrawmmi hna cu a thawh`hannak zong an i hrawm ve lai. Jesuh thihnak ah a thimi hna cu a thawh`hannak ah an tho `han ve lai. A thawh`hannak cu thihnak in kan thawh`hannak lawng si loin hrin`hannak a kan petu, a thiangmi ah a ka sertu, Pathian hmaiah sualnak ngei loin a kan um tertu a si. Tipil a innak thawngin Jesuh nih kan sualnak a laak ti kan zumh lo ahcun, a thihnak le a thawh`hannak cu pakpalawng a si lai i kan khamhnak caah tha`hnemnak a ngei lai lo. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a laak dih tiah a zummi hna paoh nih vailamtahnak cung a thihnak le a thawh`hannak kha an i hrawm i khamhnak le hrin`hannak kha an hmu lai. Asinain, Jesuh cungah sualnak a chia duh lomi hna, Jesuh nih sualnak vialte a laak dih ti a zum lomi hna cu Jesuh a thihnak le a thawh`hannak he khan pehtlaihnak an ngei lo. Nu le va cu `hitumhnak puai an tuahnak thawngin a phung ningin a ummi nu le va (nu le va taktak) an si ti kan hngalh bantukin zumtu hna tipil innak zong hi zumtu kan sinak langhtertu a si. Lenglei a langmi zumtu hna tipil innak hi chunglei
BIAHALNAK LE LEHNAK
343
i a ummi a lang kho lomi zumhnak langhtertu a si. Pathian hmaiah Jesuh tipil innak le thihnak kan zumhnak kan phuan khan kan zumhnak kha a hung thawng deuh ngaingai. Jesuh tipil innak a biapitning sullam ka hngalh lo zongah khamh ka si ko lai tiah ruahnak ngei hrimhrim hlah. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak a sullam taktak na hngalh lo ahcun khamhnak na hmu kho lai lo. Jesuh tipil innak ka zumh lo zongah khamh ka si ko lai timi zumhnak cu Satan hlennak a si kha philh hlah. Jesuh tipil innak kan zumhnak thawngin sual ngaihthiamnak kha kan hmu. Kanmah tipil innak kan zumhnak ruangah si loin, Jesuh tipil innak kan lungthin in kan zumhnak thawngin vancung pennak chungah kan lut lai.
Biahalnak 2: Nifate sualnak ka tuah ko bu ah zeitindah a dingmi ka si ka ti khawh lai? Bialehnak: Minung kan si caah hrin kan si in kan thih tiang sualnak kha kan tuah lengmang. Cucu zeiruang ahdah a si kan ti ahcun kan lungthin chungah sualnak a khah caah a si. Cucaah, A dingmi pakhat hmanh an um lo, pakhat taktak hmanh an um lo, tiah Rom. 3:10 nih a ti. Cun Paul nih Pathian hmaiah a phuanmi cu, Krih Jesuh cu misual mi hna khamh awk ah vawlei ah a ruang tum, timi hi a hmaanmi le cohlan awk a tlakmi le zumh awk bia a si. Keimah cu an lakah a sualbik ka si ko, tiah a ti (1 Tim. 1:15). Sihmanhselaw atu cu nawlbia he i pehtlaihnak thawngin si hleng lo tein Pathian he i pehtlaihnak lam kha kan caah a hung awng i cu lam cu Nawlbia le profet hna nih a hman tiin tehte an khanmi lam kha a si. Cu lam, Pathian he i remnak lam cu Jesuh Khrih zumhnak thawngin a si i Jesuh Khrih a zummi hna ca paoh ah a si dih. Ahohmanh i thleidan ding a si lo. Zeicahtiah
344
BIAHALNAK LE LEHNAK
mi vialte cu kan sual dih cio ko i Pathian sunparnak kha kan bau dih cio ko. Sihmanhsehlaw, kannih a kan tlanhtu Jesuh Khrih thawngin Pathian nih a vel cu a lak tein a kan pek i amah Pathian he cun a kan remter, (Rom. 3:21-24). Pathian dinnak ti a sullam cu Jordan tiva ah Tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek tinak a si. Johan nih tipil pek a timh ah khan Jesuh nih a chimmi cu, Atu cu hitihin si ko seh, zeicahtiah Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah a ti (Mat 3:15). Mi vialte aiawhtu tipil petu Johan nih Jesuh kha tipilnak a pek i vawlei sualnak vialte kha Khrih cu a phurh ter. A thaizing ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak hmuh i Zohmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! tiah a ti, (Johan 1:29). Hika ah vawlei sualnak timi nih a chim duhmi zeidah a si? A chim duhmi cu vawlei cungah minung hmasa bik Adam sualnak in vawlei cung a hnu bik minung sualnak tiang kha a si. Jesuh nih kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a laak dih cang i voikhat ah zaalak in raithawinak a tuah. Cucaah kannih cu thianter kan si. Pathian kan zumh khan thianter kan si i nihin tiang thianter kan si, hmailei zongah a zungzal thianter kan si ko lai. A liannganmi Pathian nih cun vawlei hi a hramthok in a donghnak tiang a hmuh khawh dih (Heb. 10:10). Jesuh tipil innak kha a luancia mi kum 2000 hrawng a si ko nain minung nih vawlei hramthok in a dongh tiang sualnak kan tuahmi kha a laak dih. Cucaah, vailamtahnak cung a thih hlan ah a chimmi cu a dih cang, ti asi (Johan 19:30). Aluancia kum 2000 hrawng lioah khan vawlei sualnak vialte a laak i, cu sualnak cu a tawl khawh nakhngavailamtahnak cungah thihnak kha a in. Taksa dermi kan si caah khamh kan si hnuah sualnak kha kan tuah tawn. Asinain Jesuh nih tipil a innak, a lu cungah kut chuannak thawngin kan sualnak vialte kha a laak dih cang i a
BIAHALNAK LE LEHNAK
345
kan tlanh cang. Cucu Pathian khamhnak le dinnak tlamtling cu a si. Jesuh nih hmailei ah kan sual lai dingmi sualnak kha rak i laak hlah sehlaw ahohmanh nifate sualnak chung khan tlanh kan si hnga lo, Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si, (Rom 6:23). Esau le Jacob kha an nu paw chung i an rak um lio, chiatnak le `hatnak an tuah hlan ah khan Pathian nih miphun pahnih si dingah a `hen hna i Jacob cu ka dawt i Esau cu ka huat tiah a ti, upa u cu a naupa sal a si lai, tiah Bawipa nih a ti, Genesis 25:23. Minung hi kan nun chung cu misual si dingah khaukhih kan si. Asinain Pathian nih kan sualnak kha a rak hngalh cang caah tipil a innak thawngin voi khat ah zaalak in a kan àwlpiak cang. Cucu a kan dawt ruangah a si. Kannih cu zaangfahnak caan ah kan nung cang. Profet Isaiah nih, Isai. 40:2 Jerusalem khua mi cu lunglawmhnak pe hna u law, cu can an in cu a za cang i atu cu an sualnak kha ka ngaihthiam cang hna a ti tiah chim hna u. An sualnak ruangah a za in dan ka tat cang hna, a ti. Sual sal kan tannak chung cun Jesuh tipil innak le thihnak thawng`ha nih a kan luatter cang. Cucaah cu thawng`ha a zummi hna paoh cu sualnak chungin khamh an si lai cu hihi a si: An lung chungah ka Nawlbia kha ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka ìal hna lai a ti. Cun aa thawh `han i, An sualnak le an thatlonak kha kaa cinken ti lai lo, a ti fawn. Cucaah an nih cu ngaihthiam an si hnu ah cun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a herh ti lo. (Heb. 10:16-18). Vawlei sualnak vialte kha Pathian nih Jesuh thawngin bia a ceih cang i, àwl a si dih cang caah ni fate kan sualnak ruangah Pathian nih bia a kan ceih ti lai lo. Cucaah, kan nunnak ah sualnak tuah ko hmanh u sihlaw a dingmi bantukin Bawipa ratnak caan cu kan hngak. Sualnak kan ngei ti lo, zeicahtiah Pathian bia kan zumhnak thawngin
346
BIAHALNAK LE LEHNAK
thiamcoter kan si cang.
Biahalnak 3: Johan tipil innak (sual ngaihchihnak tipil innak) cu zeidah a si? Bialehnak: Tipil petu Johan cuMalakhi nih a rak chim chung bang, Jesuh hlan ah thla 6 tuan in a ra mi le Biakam hlun profet hnu dung bik Pathian sal pa a si. Ka sal Moses phungbia kha philh hlah u, Israelmi vialte na va pek hna lai, tiah Horeb tlang i ka timi nawlbia lecawnpiak nak hna kha phlih hna hlah u, A lain a ngan i tih a nungmi ni, Bawipa ni cu a phak hlan ah, nan sihah Prafet Elijah kha ka rak thlah lai. Ram cu chiatserh awkah ka rat sual nak hnga lo,amah nih cun pale hna cu an fale hna he a remter hna lai i an fale hna cu an pale hna he a remter hna lai (Mal. 4:4-6). Jesuh chuahlio ah khan,Israel mi hna nih Pathian bia ralchanh in ramdang mi Pathian (sia sal) kha an rak biak. Pathian biak inn cu ning cang lo in chawleh chawhrawl nak ah an rak hman. Jesuh Khrih kong hi Moses nawlbia leProfet hna nih an rak chim chung mi a si. Nawl bia cu sualnak hngalhter tu le hmuhsak tu a si (Rom. 3:20). Nawl bia chung ah aa tial bang in Pathian ral chanh in thil tuah hi sual a si. Ca hlun chung ah mi pakhat nih nawl a buar tikah a sual ngeihthiamnak ding caah dotla satil kha puan biak inn ah a rak put i cu lu cung ah cun a kut kha a chuan hnu ah a thah i cuticun Pathian he an i rem than. Cun, tlangbawi nih a thi kha a laak lai i biak theng kiah a theh lai i a taaang mi kha biak theng tuang ah a thah lai. Sihmanhselaw Israel mi hna nih rel cawk lo sual khanghthawinak an tuah mi thawng in an sual nak khan luat nak an hmu kho lo. Cucaah Pathian nih lanhtak ni kha a zungzal
BIAHALNAK LE LEHNAK
347
cain a tuah piak hna. Cuticun Pathian nih thla sarih thla, ni hra nak ni ah khan kum khat chung an sual nak in a khamh hna. Cu ni ah cun tlangbawi ngan Aaron nih meheh pahnih kha a laak i pakhat cu Pathian caah, cun a dang pakhat cu sual khangh thawi nak caah a pek chanh. A kut pahnih kha Pathian ca i a pek chanh mi lu cung ah a chuan i Israel mi hna kum khat chung an sualnak kha a khinh. Cun Aaron nih cu meheh cu a thah hnu ah a thi kha velngeihnak thutden hmai ah voi sarih a theh. Hmun thiang chung i a rian aa lim hnu ah a dang pakhat kha a pek chanh than. Cu lu cung ah cun a kut a chuan i Israel mi hna i kum khat chung an sual nak kha a phuan. Cuti cun kumkhat chung an sual nak khan khamh an si i cu satil cu a tlak mi pa nih these ram car ah a thlah.Hi phung lawng lawng hin Israel mi hna nih kum khat chung an sualnak in luatnak an hmuh khawh. Sihmanhselaw Cahlun chung nawl bia ning in ngeihthiam nak cu a tlam a tlin kho lo i kum khat voi khat tuah mi tu hi a tlam a tling deuh.Hi hi thiltha rat lai nak muithlam a si (Messiah din fel nak) Heb. 10:1. Israel mi hna nih mi khamhtu Jesuh khrih kha an rak hngah lo caah ram dang mi pathian (sia sal) tu kha Cahlun chung i profet hna bia ral chanh in an rak biak. Cucaah Pathian nih Israel mi hna hrimhter than ding ah le, amah sin kirter than ding ah tipil petu Johan a rak thlah hmasa nak cu a si.Johan nih Jesuh tipil a pek hlan ah hin Israel mi hna cu Judea ram these rawn ah ngeihchih nak tipil a pak hna. Johan tipil pek nak nih aa tinh mi cu Jesuh zumhnak ding le hngah nak ding hi a si. Mi khamhtu nih a lu cung kut chuan nak in vawlei sualnak vialte cu a laak dih hnu ah a mi hna an sualnak chung in luat ter nak ding caah vailam tah a si tiah a cawn piak hna.Jesuh a ra lai i a tling lo mi khanghthawinak aiah a pum hrim hrim kha a pek lai i tipil a in nak thawng in kan sual nak vialte a laak dih lai, do tlak lo nak zeihmanh a ngei lo
348
BIAHALNAK LE LEHNAK
mi khanghthawi nak in Israel mi hna nih luatnak an hmuh bang in le lucung kut chuan nak le Ca hlun chung khanghthawinak phung ning in an thah bang tiah a ti. Israel mi hna cu Johan sinah sual chirnak tipil an ing. Ngeihchih ti sullam cu lung thin tak te he Bawipa sin kir ti nak a si. Ca hlun chung nawl bia cu an thei ko nain Johan sinah an ra i ruah channak ngei lo mi an si an i thei ko nain an thih tiang in sualnak an tuah peng. Tuahser that nak thawng in van cung pen nak luh khawh a si lo zia an theih i van cung kutka a ong tu, an sual nak vialte a tawl piak tu Jesuh Khrih leiah an lung thin tak te in an i mer. Jahan nih Israel mi hna tipil a pek ning hna cu hi ti hin a si. Ni fate an sualnak a hngalhter hna, a ngeihchihter hna i tlangbawi ngan,mi aiawh tu a si mi sin i tipil a ing mi Jesuh Khrih lei ah a mer ter hna.Hi hi Baibal ning in a hmaam mi sual ngeihchih nak a si. Johan nih hi ti hin a ti hna. Nan sualnak nan i ngeihchih cang ti hngalh nak ah kei nih cun ti in tipil bnak kan pek hna; sihmanhselaw ka hnu i a ra lai ding mi pa nih cun Thiang thla rau le Mei in tipil nak an pek hna lai. Amah cu kleimah nak in tampi in a mgan deuh; kei cu a keden putu hmanh ah ka tlak lo (Matt. 3:11) Johan nih mi pi lungthin cu vawlei sualnak a kal pi tu Jesuh leiah a merter hna (Jhn. 1:29). Jesuh cu vawlei sualnak kal pi lai ruah ah vailam cung ah thih nak a tuar. Cu ti cun Jesuh nih Johan hmang in dinfel nak lam kha a kan hmuh sak (Matt. 21: 32).
Biahalnak 4: Khamhnak ding caah Jesuh tipil innak hngalhnak hi a herh hrimhrim ko tinak nih hin Jesuh vai lamtahnak cung a thihnak kha pakpalawng ah a
BIAHALNAK LE LEHNAK
349
canter tiah na ruat maw? Bialehnak: Bialehnak Jesuh tipil innak le vailam tahnak cung a thihnak kha a biapitning aa khat. A thihnak nakin tipil a innnak a biapi deuh asiloah tipil a innak nakin a thihnak a biapi deuh tiah kan ti kho lo. Pakhat kha biapi deuh in pakhat kha a biapi lo deuh hlei lo. Asinain, atu lio Khrihfa tampi hna nih a vailamtahnak a thihnak lawng kha an hngalh caah a poi ngaingai. Jesuh vailam tahnak cung a thihnak thawngin sual ngaihthiam kan si tiah an ruah, asinain a taktak ti ah cun vailamtahnak cung a thihnak thawngin vawlei sualnak kha a la lo. Johan nih tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha Jesuh cungah a chiah caah vailam tahnak cung a thihnak cu kan sualnak vialte biaceihnak caah a si. Jesuh vailam cung a thihnak lawng zumh i a tipil innak zumh lo cu, lu cung kut chuannak tuah loin Pathian sin raithawinak pek bantuk a si. Thawinak ah thah dingmi cungah kut chuan loin raithawinak tuah cu a phung ning a si lo caah Pathian nih a cohlang lo. Pathian nih Moses kha a auh i tonnak paun biakinn chungin khan hitihin bia a chimh, A pekchanhnak cu cawrun chungin a si ah cun, a tum do a tlami kha pek a si; Bawipa hmaiah amah a si nakhnga tonak thlam innka ah cun a pek lai, amah nih khangh thawinak sa a lu cungah cun a kut a chiah lai i amha caah remnak tuahnak caah cohlanpiak a si lai (Lev. 1: 3-4). Pathian cu a dingmi a si. Kan sualnak àwl a sinak lai a dingmi le a hmaanmi Nawlbia kha a ser. Nawlbia ningin rai thawinak kan tuah tikah kan sualnak kha ngaihthiam a sinak lai Bawipa nih kan raithawinak kha a cohlan. Asinain, mi tampi hna nih an ruah palh bikmi cu; Pathian cu dawtnak a si caah, Jesuh cu kan khamhtu a si tiah kan phuan i kan zumh ahcun khamh kan si ko tiah an ruah. Baibal nih,
350
BIAHALNAK LE LEHNAK
Bawipa min a au mi paoh cu khamhnak an hmu lai, (Lam. 2: 21, Rom 10:13) tiah a ti lio caan ah, Bawipa Bawipa tiah, a ka timi paoh in vancung pennak chung ah an lut dih lai tinak a si lo. Sihmanhsehlaw vancung khua i a um mi ka Pa nih tuah hna seh ti a duhmi a tuah mi lawnglawng kha an lut lai, (Mat. 7: 21) tiah a ti `han ve hoi. Jesuh cu khamhtu a si ti kan hngalh khawh nakhnga Pathian nih a sermi khamhnak Nawlbia kha kan hngalh a herh. Jesuh zumhnak lawnglawng men in khamh si kho sihlaw kan Baibal, biakam hlun chung raithawinak kong ìalmi le a phung lo ningin a rungmi nunning hmaan lonak kong ìalmi kha pakpalawng le sullam ngei lo an si ko lai (Mat. 7:21). Asinain khuarauhhar le a tlingmi Pathian khamhnak lam cu fiang tein kan Baibal ah ìal a si. Leviticus a ngan 3, 4 chungah faing tein kan hmuh khawhmi cu sual thawinak i thah dingmi cungah misual pa nih a kut kha a chuan lai i a sualnak kha a cungah a chiah lai. Cun a thah lai i sual thawinak le daihnak thawinak a tuah tikah a thi hna kha a theh hna lai. Kut chuannak tuah loin raithawinak tuahmi le dotla lomi raithawnak ah thahnak nih khan remnak le sual ngaihthiamnak a tuah kho lo. Biakam Hlun bia hi Biakam Thar bia he aa khat ceu mi an si (Isai. 34:16). Biakam hlun chung raithawinak i thah dingmi lu cungah kut chuannak le Biakam Thar chung Jesuh Jordan tiva tipil innak kha a khatmi, aa tlukmi an si. Johan nih tipilnak pek atimh lio ah Jesuh nih a chimmi cu, Atu cu hi ti hin si ko seh, Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh tiah a ti. Mat. 3:15, (Atu cu hitihin si ko seh, thatnak dinnak) dihlak tuah cu kan caah aa tlakmi a si ko tiah a ti). Hika ah dinnak dihlak (all righteousness) timi nih a chim duhmi cu, Dinnak le thatnak, ti a si. A sullam cu mi vialte hna sual thawinak ding caah Jesuh nih a nunnak a pekmi cu a hmaanmi le a tlingmi a si tinak a si. Pathian nih Biakam Hlun
BIAHALNAK LE LEHNAK
351
chungah a rak sermi lu cung kut chuannak phunglam bantukin vawlei cung sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak lai Johan nih Jordan tiva ah lu cung kut chuan in tipil a pek ning zong kha a hmaanning le aa tlakning in a si ko. Jesuh tipil innak zumh loin a thihnak lawng kan zumh ahcun Jesuh thihnak kha pakpalawng bantuk a si hnga. Zeicahtiah kan sualnak a cungah chiah ta loin raithawinak ah thah bantuk a si hnga. Cu nih cun a chuahter dingmi cu a thisen kha a thiang lo (cohlan awk tlak a si lo) kan sualnak kha àwl khawhnak thil ti khawhnak a ngei lo tinak a si hnga (Heb 10:29). Cucaah, Tipil petu Johan nih lu cung kut chuan in tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha Jesuh cungah a chiah dih timi kan zumh a si ahcun kan lungthin sualnak vialte thenhnak dingah Khrih thisen kha sullam a ngei lai. Ti le Thi he a rami Pathian Fapa Jesuh a zummi hna cu vawlei teitu an si tiah Jesuh zultu Johan nih a chim. Jesuh cu Ti he lawng a ra lo, Thi he lawng zong a ra lo, Ti he Thi he a ra (1 John 5:4-6). Jesuh nih Baibal chungah amah kong a tialmi kha Moses thok in profet tiang a zultu hna kha hrilh fiah hna i Biakam Hlun chung raithawinak cu keimah hi ka si tiah a hmuhsak hna. David nih a chimmi cu Hika ah hin ka um ko; keimah cawnpiaknak ding caah na chiahmi cu nawlbia cauk chungah an um ko. tiah a ti (Sam. 40:7; Heb.10:7). Cu ruangah, Jesuh tipil innak nih vailamtahnak kha biapi ngai ah a chiah. Jesuh tipil innak hi a taktak ti ahcun Pathian Thawng`ha vailamtahnak sullam a tlintertu a si. Jesuh tipil innak le a sunglawi mi a thisen um lo cun khamhnak kan hmuh khawh lo zia zong kha a kan cawnpiak. Khamhnak timi nih a chim duh mi cu, Jesuh tipil innak le vailam tahnak cung a thihnak kan zumhnak thawngin le Thlarau thilpek kan cohlannak thawngin sual ngaihthiamnak kan hmu tinak a si (1 Johan 5:8; Lam. 2:38).
352
BIAHALNAK LE LEHNAK
Biahalnak 5: Ti le Thlarau Thawng`ha kha fiang deuh dingin na van kan chim kho hnga maw? Bialehnak: A lengah thim kan thlau ahcun kan thlaunak hmunah khan thim cu kan kawl ko lai. Inn chunglei a ceu deuh caah tiin na thim thlaumi cu inn chunglei na kawl ahcun nihchuak a si ko lai. Asinain, nihin Khrihfabu ah mi tampi hna cu thim inn lenglei ah thlau ko nain inn chunglei a ceu deuh ai tiah in chungah a kawlmi an um. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak a chan le tiin tipil kan innak a sullam kha an hngal lo nain, hi a biapi ngaingai mi hngalh zong an i zuam lo. Thimfang tlau hmuh duh ahcun kan thlaunak hmun kha kan kawl a herh. Biatak kha hngalh kan duh taktak ah cun kan ruahnak hlun kha kaltak silaw Jesuh tipil innak a sullam kha tha tein ruat hna u sih. Zeiruang ah dah zultu hna nih Jesuh tipil innak kha biapi ngaingai ah an rak chiah? Zeicahtiah Jesuh sin in an hmuhmi, vawlei cung khua zakip ah an phuanmi Ti le Thlarau Thawng`ha, biathli a si caah a si. Jesuh nih cun, biatak kan chimh, ahohmanh Ti le Thlarau in hrin a si lo ahcun Pathian pennak chungah cun a lut kho lai lo, tiah a ti (Johan 3:5). Jesuh Khrih cu tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si tiah kan Baibal nih a kan cawnpiak (1 Johan 5:6). Thisen timi a sullam cu vailam tahnak, ti a si. Cu a si ah cun, Ti ti a sullam zeidah a si? Tipil petu Johan nih zeicahdah Jesuh cu tipilnak a pek? zeicahdah, Atu cu hitihin si ko seh, Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh, tiah tipil a in lai ah khan a ti? (Mat. 3:15). Ti le Thlarau le Jesuh tipil innak Thawng`ha hi hngal u kan duh hna. Jesuh nih a Zultu hna sinah a rak pek, chimh mi Ti le Thlarau kong thawng`ha fianternak cu hitihin a si. Zultu hna nih Thawng`ha an rak chim ah biapi bik ah an rak chiahmi cu
BIAHALNAK LE LEHNAK
353
Jesuh tipil innak hi a si. Paul nih a chimmi cu Ka rak hmuhmi kha nannih kan pek chin hna i cucu a biapi ngaingai mi a si. Cucaah zeidah a si tiah, Ca Thiang chungah a rak i ìal bang khan Khrih cu kan sual nak caah a thi, cun CaThiang chung thiamthiam ah aa ìal rih bantukin an vui i ni thumnak hnuah a tho than, tiah a ti (1 Cor 15:3-4). Ca Thiang chungah a ìal bantukin Khrih cu kan sualnak ruangah a thi ti a sullam cu zeidah a si? Hihi Biakam Hlun in a si. Biakam Hlun biakamnak le phuannakning bang kan caah Khrih cu a thi. Hebrew 10:1, Nawlbia cu, a ra ding mi thil `ha mui thlam ceu a rak si, tiah a ti. Leviticus 1:3-5 chung i raithawinak ah a herhmi Nawlbia kan zoh hmanh lai. Misual mi nih a sualnak ngaihthiam a si nakhnga khanghthawinak a tuah tikah thil pathum a tuah ding, a tlinh ding a um. 1. Thawi dingah a hun kenmi kha do tlami a si (Lev. 1:3). 2. Thawi dingmi lu cungah a kut a chuan (Lev. 1:4). Hika ah, lu cung kut chuannak nih a chim duhmi cu a sualnak kha a cungah chiah tinak a si. 3. A sualnak ngaihthiam a sinak lai thawi dingah dotla a van kenmi kha a thah (Lev.1:5). Remnak ni ah Tlangbawi Ngan Aaron nih a kut pahnih in meheh nung lu cungah a chuan i Israelmi vialte an sualnak le palhnak vialte kha a phuan i an sualnak le palhnak vialte cu meheh nung lu cungah cun a chiah (Lev. 16:21). Remnak ni ah cun Tlangbawi Ngan Aaron cu Israelmi vialte hna aiawhtu a si. A kut pahnih in amah lawng nih meheh nung lu cungah khan a chuan i, Israelmi vialte hna (Millions 2-3 hrawng) kum khat chung an sualnak kha meheh nung cungah cun a chiah. Biakam Hlun raithawinak cu a ra lai dingmi thil`ha a rak langhtertu muithlan menmen a si. Khrih nih a kan thianter nakhnga Pathian duhning in a nunnak kha raithawinak ah a
354
BIAHALNAK LE LEHNAK
pek. Pakhatnak ah; Jesuh cu minung muisam loin dotlami Pathian tufa ah ser a si. Pathian Fapa ngeihchun a si i amah cu Pathian a rak si. Cucaah, Mi vialte sualnak caah sual raithawinak pek dingah a tlakmi a si. Jesuh dah ti lo cu sual thawinak pek dingah a tlakmi ahohmanh an um lo (Heb.1:3). Pahnihnak ah; Jesuh cu Tipil Petu Johan nih Jordan tiva ah tipilnak a pek. Tipil pek tikah hin Lu cung kutchuannak kha tuah a si, i Tipil petu Johan kha Aaron tefa a si. Cucaah Tipil petu Johan nih a kut Jesuh cungah a chuan tikah, Pathian Nawlbai bantukin vawlei sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah a si. Jesuh nih cun Johan cu Atu hitihin si ko seh, Pathian nih tuah awk a si a timi paoh i tuah dih ko seh, tiah a ti, i Johan nih cun tipilnak cu a pek. Kan sualnak vialte kha Jesuh cungah chiah dih a si. Johan nih tipil a pek thaizing i a hmuh tikah Zohhmanh u, Pathian Tufa vawlei sualnak a kalpitu khi tiah a ti (Johan 1:29). Pathuamnak ah; Kan sualnak vialte ngaihthiam kan sinak lai Jesuh nih vailam tahnak cungah a dih cang, Johan 19:30 tiah a chim i a thi. Pathian hmaiah mi dingmi ah a kan ser nakhnga thihnak in a tho `han. Sual ngaihthiamnak dingah sual raithawinak tuahmi kha philh hlah. Misual mi nih a kut kha thawinak ding i thah dingmi lu cungah khan thah hlan ah a kut kha a chuan. Sual thawinak ding i thah dingmi lu cungah kutchuan kha a philh ahcun a sualnak kha ngaihthiam a si lai lo. Zeicahtiah a tuahmi kha a hmaan lo caah a si.Cu bantukin, Khrihfa mi hna nih Jesuh tipil innak, a sullam kha kan hngalh lo ahcun kan lungthin chungah sualnak a um tinak a si caah kan zumhnak menmen thawngin khamhnak kan hmu lai lo. Khrihfa tampi hna nih Jesuh tuahmi le a rianùanmi kha a cheuchum lawng kan hngalh. Johan nih cakuat a ìalmi a pakhatnak ah fiang tein a chimmi cu, A rami cu Jesuh Khrih
BIAHALNAK LE LEHNAK
355
hi a si, tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. Ti he lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra. Cun cucu biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih tehte a khaan, zeicahtiah biatak cu Thlarau a si, (1 Johan 5:5-6). Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Jesuh tipil innak a biapit ning a chimtu Baibal caang dang tampi an um rih. Ti le Thlarau Thawng`ha kha zumtu dihlak nih kan zumh `han awk a si.
Biahalnak 6: Zei Baibal caang nih dah Lamkaltu pawl nih Jesuh tipil innak biapi tuk i an chiahnak a langhter? Bialehnak: Tipil kan innak le Jesuh tipil innak a sullam hi kan dihlak in kan thleidan a herh. Tipil kan innak thawngin hrin`hannak kan hmu lai lo. Jesuh Khrih zumhnak lawnglawng in hrin`hannak kan hmuh khawh lai. A hlei in tuahmi phungphai hna tipil innak le cuarpar tannak hna hi khamhnak hmuh nakhnga caah a herh hrimhrim tinak a si lo. Zumtu hna nih tiin tipilnak kan inmi hi Baibal nih biapi ah a chia tuk lo. Johan nih Jesuh tipil a peknak tu kha kan Baibal nih biapi deuh ah a chiah. Jesuh tipil innak cu kan khamhnak caah a biapi ngaingai mi le a um lo kho lomi a sinak kha kan Baibal hmun tampi ah a lang. Cucaah Biakam Thar Thawng`habia chungah Jesuh tipil innak cu biahmaithi ah khan ìal an si. Mark Thawng`ha nih khan Pathian Fapa Jesuh kong in aa thawk i, tipil a innak kha biapi ngai ah a chiah. Johan nih ti kha biapi ngai in a van chiah ve i A thaizing ah (1:29) ti le raithawinak ni (2:1) tiah a ti ve, cucu tipil a innnak ni in a chimmi a si. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a pek thaizing ah a chimmi cu, Zohhmanh u, Pathian tufa vawlei sualnak a kalpitu khi (Jn 1:29) tiah a ti. Vawlei sualnak vialte kha Johan nih Jesuh
356
BIAHALNAK LE LEHNAK
tipil a pek ah khan a cungah a chiah dih. Kan sual ngaihthiam a si nakhnga vailamtahnak cungah khan, a dih cang, (Johan 19:30) tiah a chim i a thi, i ni thum hnu ah thihnak in a tho `han. Paul nih a chimmi cu, Ca Thiang chungah a rak i ìal bang khan Khrih cu kan sualnak caah a thi, tiah a ti (1 Cor. 15:3). Hika ah Ca Thiang tiah a timi hi Biakam Hlun a si. Zeitindah misual mi nih a sualnak ngaihthiam a sinak lai raithawinak a tuah lai? Thawi dingah that dingmi kha thah hlan ah a lu cungah a kut pahnih in a chuan lai. Lu cung kut chuannak tuah lo i thawinak ah a pek a si ahcun a sualnak kha ngaihthiam a si lai lo. Zeicahtiah a raithawinak a tuahmi kha a hmaan lo ningin a si. Lamkaltu Paul nih a chimmi cu, Khrih Jesuh he i pehtlaihnak chung i kan i hnim ah khan a thihnak he i pehtlaihnak chungah kan i hnim ti kha nan philh dara? (Rom. 6:3). Jesuh Khrih chungah tipil in ti cu Jesuh Jordan tiva tipil innak zumh ti a si. Kanmah tipil innak kha a si lo.A si ah zeitindah Khrih chungah cun tipilnak cu kan in khawh lai? Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha Jesuh cungah a chiah dih ti kan zumh tikah Khrih chungah tipilnak cu kan in lai. Khrih he i pehtlaihnak chungah tipil nan ing i cucaah Khrih sining kha nan ta ah nan i lak cang, (Gal. 3:27). Tipil Petu Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte cu a cungah a chiah cang ti a zummi hna cu sualnak an ngeih ti lo caah, a thiangmi Pathian fale ah an i cang. Amah he nan i pehtlaihnak ah hin nannih cu cuar partannak kha nan hmu, minung, tuahmi cuarpartannak kha si loin Khrih cuarpar tannak hrimhrim kha nan hmu i cucu hi a sualmi kan pum chungin luatnak kha a si Col. 2:11. Kut in siloin chung lei in cuarpar tannak tuahmi nih khan kan pum taksa sualnak kha a kan thenhpiak i kan sualnak chung khan a kan khamh.
BIAHALNAK LE LEHNAK
357
(Cuarpar tannak cu lungthin chungin a si lai, Rom. 2:29). Cucu kan lungthin sualnak a thenh tu Jesuh tipil innak zumh kha a si tiah Paul nih a chim. Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak, lungthin thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi a si. Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a thawh thannak thawngin a kan khamh 1 Peter 3:21. Tipil innak cu kanmah khamhnak a rak sawhtu a si. Kan hngalh bantukin, Noah chan lio ah ti (buanchukcho) a zum lomi vialte hna cu an rak thih dih bantukin, nihin zongah chimh ngai lo zumtu tampi an um i, Jesuh Khrih cu zum ko hmanh hna sehlaw Jesuh tipil innak an zumh lo caah an thi ve lai. Lamkaltu Johan nih cu Thawng`ha kong cu a cakuat pakhatnak ah `ha tein a ìal. A rami cu Jesuh Khrih hi a si. tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami an si. Ti he lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra 1 Johan 5:6. Kan sualnak chungin khamh dingah Jesuh cu tipil a innak Ti le a thihnak, Thi he khan a ra. Johan nih a chim `hanmi cu Tehte a khaangtu pathum an um: cu hna cu an bia aa khat, tiah a ti 1 Johan 5:8. Chim duhmi cu Jesuh tipil innak, a thihnak le Thlarau hna cu hmunkhat te ah khamhnak caah riana ùan timi an si. Jesuh nih Nicodemus sinah a chimmi cu Biatak kha kan chimh Ti le Thlarau in hrin`han a si lomi cu Pathian pennak chungah a lut kho lai lo, (Johan 3:5). Kannih cu Ti le Thlarau in hrin`han kan si.Thlarau laksawng kan hmuh khawh nakhnga ding caah le tlanh kan si khawhnak hnga ding caah Jesuh tipil innak le a thihnak kha kan zumh a herh. Cucu kan Baibal nih hrin`hannak a timi cu a si. Peter nih a chimmi cu, Nan dihlak in, pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer tuah u, nan sualnak kha ngaihthiam nan si nakhnga nan sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min
358
BIAHALNAK LE LEHNAK
in tipil ing tuah u, cun Pathian laksawng Thiang Tharau kha nan hmuh lai, (Lam 2:38). Sual ngaihthiamnak le Pathian laksawng Thiang Tharau na hmuh khawh nakhnga na lungthin chungin Jesuh tipil innak kha fek tein na zumh a herh. Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Jesuh tipil innak a biapitning a chimtu Baibal caang dang zong a tampi rih. Khrihfa nih cun Ti le Thlarau Thawng`ha cu kan zumh hrimhrim `han awk a herh. Hebru 6:1-2, Cucaah hmailei ah fong u sih, Khrihfa cawnpiaknak a hram kan i domhnak kha hnulei ah kaltak u sihlaw a tlam a tlingmi cawnpiaknak kha fuh u sih. Santlai lomi rian kaltak kha a hram in i domh `han lengmang ti hlah u sih, cun Pathian zumh zong kha a hram in i thok `han lengmang ti hlah u sih, tipil innak kong tehna, mithi thawh`hannak kong tehna hi, an hram ah i hel lengmang ti hlah u si. Hika ah Khrihfa hmasa hna i an cawnpiaknak kha kan hmuh khawh. Tipil innak zumhnak, lu cung kut chuannak zumhnak thawh`hannak zumhnak cawn piaknak hna kha an rak cawnpiaknak a si. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak i, vailamtahnak cungah biaceihnak a huah timi thawng`ha kha khamh kan sinak lai kan zumh a herh.
Biahalnak 7: Hihi ka zumh tawnning le ka cawnpiak tawnning cu a si ve ko nain Jesuh tipil innak tu hi na uar tlukin ka cawnpiak theng bal hna lo. Ti le Thlarau Thawngtha na ti lengmangmi hi zeidah na duhnak a si? Bialehnak: Khamh ti a sullam cu sual ngaihthiamnak, tlanh nak ngeih ti a si. Hrin`hannak ti zong ah ti a si. Nunnak Thawng`ha zumhnak thawngin misual cu mi dingmi ah a cang. Jesuh khamh nak Ti le Thlarau thawngin misual mi cu hrin`han
BIAHALNAK LE LEHNAK
359
an si. Hrin`hannak a ngeimi hna, tlanhmi hna cungah khan Thaing Thlarau kha a ra i Pathian fa an si tiah a phuan. Cucaah, Thiang Thlarau tinco, tlanh, khamh, hrin `han, Pathian fa si ti le miding mi i can ti cu aa khat dih mi an si ko. Lam le Biatak le Nunnak cu Keimah hi ka si, keimah sin in ti dah lo cun ahohmanh Pa sin an phan kho lai lo, tiah Jesuh nih a ti, (Johan 14:6). Pathian fapa ngeihchun, Jesuh Khrih thawng lawnglawng in Pa sinah kan kal kho lai. Zeitindah Jesuh nih kan sualnak a àwl i, zeitindah Pathian pennak chung luh awkah a tlak dingin a ser ti kha kan hngalh a herh. Asinain, Khrihfa tampi hna nih cu Jesuh min auhnak menmen nih khan a kan khamh lai tiah an rauh. Baibal voikhat hmanh rel loin le kan sualnak chungin zeitindah Jesuh nih a kan khamh ti hngal loin Jesuh kha an zumh tawn. Jesuh nih a khamhnak hnga a tuah sermi kha thei loin amah Jesuh kha an zumh. Pathian cu Thlarau a si, a thiangmi, a thleng bal lomi a si, asinain kannih cu sualnak a ngeimi kan si. Bawipa pennak chung kan luh khawhnak ding lam cu Jesuh Khrih thawng lawng in a si (Rom. 8: 1-2). Mi tampi hna nih cun khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Khrih nih a tuahmi kha thei loin, amah Jesuh tu kha kan zumh i, Bawipa, Bawipa, tiah kan auh i khamh ka si tiah an i ruat, asinain an lungthin chungah sualnak kha a um. Jesuh Khrih na zum ko nain na lungthin chungah sualnak na ngeih ko ahcun zei chungin dah khamh na si? Mi pakhat khat nih, Zeitindah Jesuh nih kan sualnak a tawl ning a si, tiah biahalnak ngei sehlaw mitam deuh nih cun, Vailamtahnak cungah a tawl hna, tiah kan leh men lai. Cu a si ah cun biahalnak pakhat `han cu, Na lungthin chungah sualnak a um maw, ti a si i a um, tiah an ti hnga. Je suh ti a sullam cu sualnak chungin khamhtu (Matt. 1:21) tinak a si. Sualnak chungin khamh kan sinak lai Jesuh kha kan
360
BIAHALNAK LE LEHNAK
zumh a herh. Asinain, Jesuh kan zum ko nain kan lungthin ah sualnak kan ngeih a si ahcun misual kan si i, sual sal ah zuarmi biaceih dingmi kan si tinak a si. Lamkaltu Paul nih a chimmi cu Atu cu Khrih Jesuh he pehtlai in a nungmi hna caah cun sualphawtnak a um ti lo. (Rom 8:1). Thinlung chungah sualnak a ngeimi hna cu Jesuh Khrih he an um ti rih lo ti kha a fiang ko. Jesuh Khrih an zum ko nain zeicahdah khamh si loin sualnak chungah an taan i misual an si tiah ahcun Jesuh tipil innak, a cungah sualnak chiah a sinak kha zum loin vailamtahnak cung a thihnak lawng kha an zumh caah an lungthin chungah sualnak kha a um peng. Cucu Jesuh Khrih tipil innak zumh le zumh lo a dannak cu a si. Jesuh tipil innak zumhnak thawngin khamhnak a hmu i miding mi ah aa cang mi an um ko lio caan ah Jesuh tipil innak zumh duh lo ruangah an lungthin chungah sualnak ngei in misual a si peng mi an um ve. Thiang thlarau kha misual hna cungah a phuang lo, a ra lo, Ti le Thlarau in hrin`hannak a ngei i tlanhnak a co mi, miding mi hna cung lawngah a ra i aa phuang. Cu bantukin Paul nih a chim mi cu Khrih Jesuh he i pehtlaihnak chung i kan i hnim ah khan a thihnak he a pehtlaihnak chungah kan i hnim ti kha nan philh dara? (Rom 6:3). Mi tampi nih cun Jesuh Khrih nih kan sualnak vialte kha vailam tahnak cungah a kalpi ti kan zum lo nain Jesuh tipil innak kan zumh lo ah cun kan lungthin chungah sualnak kan ngei lo tiah kan chim ngam lo. Sualnak kan ngei lo tiah kan chim a si ahcun Pathian hmai ah lihchim kan si caah kan chia`ha thleidannak nih khan sual a kan phawt i misual kan si tiah kan ti. Jesuh tipil innak zumhnak thawngin kan sualnak kha Jesuh cungah kan chiah lo a si ahcun, kan lungthin chungah sualnak kha kan ngei taktak. Jesuh tipil innak le thihnak kan zumh lo ahcun vancung pennak chungah kan lut kho lai lo. Jesuh tipil
BIAHALNAK LE LEHNAK
361
innak kan zumh lo a si ahcun, tlang cung le thlacamnak inn zongah thlacam hmanh u sih law, sualnak kha kan lungthin chungah a um thiamthiam kha kan hngalh ko lai. Jesuh nih, Bawipa, Bawipa, tiah a ka timi paoh in vancung pennak chungah an lut dih lai, tinak a si lo, Sihmanh sehlaw ka Pa duhnak a tuahmi lawnglawng kha an lut lai. Cu ni cu a phak tikah, mi tampi nih keimah cu Bawipa, Bawipa! na min in Pathian bia kha kan chim i nan min in khuachia kha tampi kan thawl hna i khuarauhharnak tampi kan tuah! an ti lai. Khi tikah an nih cu aho nan si kha kan hngal bal hna lo. Kal ko u, thaatlonak a tuahtu hna, tiah ka ti hna lai. Mat.7:21-23. Nawlbuarnak a tuahmi timi nih hin mizeidah a sawh duh hna? A sawh duhmi hna cu, khamhnak tlamtling zum duh loin Jesuh vailamtahnak cung a thihnak lawng a zummi hna kha an si. Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thawngin a kan khamh ti kan zumh lo ahcun nawlbuar mi kan si. Jesuh tipil innak le a thihnak `ha te kan hngalh hlan ahcun a hmaanmi zumhnak ka ngei tiah kan chim kho rih lo. Hrin`han a duhmi hna cu Ti le Thlarau thawng lawng in a si kho lai tiah Jesuh nih a ti. Noah lawng chungah a um mi hna lawng buanchukcho chungin khamh an rak si bantukin Jesuh tipil innak, thihnak a zum mi hna lawng an sualnak chungin khamh an si lai i khamhnak an hmu lai. Ti le Thlarau Thawng`ha na zumh lo ahcun na sualnak zong ngaihthiam a si lai lo i Pathian fa zong na si kho lai lo.
Biahalnak 8: Jesuh zumhnak thawngin khamh ka si tiah ka zumh. Ka lungthin chungah daihnak le zumh fiannak ka ngei. Asinain, atu cu na phungchim mi nih a ka buaiter. Cucaah khamh ka si nakhnga Jesuh tipil innak le a thihnak kha ka zumh veve hna lai maw?
362
BIAHALNAK LE LEHNAK
Bialehnak: Jesuh tipil innak na zumh lo a si ah cun na lungthin chungah sualnak na ngei ti kha a fiang. Lamkaltu Johan nih a chimmi cu Kannih nih sualnak kan ngei lo kan ti a si ahcun, kanmah le kanmah kha kan i hlen a si i, kan chungah biatak a um lo tinak a si (1 Johan 1:8). Jesuh tipil innak na zumh lo caah na lungthin chungah sualnak na ngei i na chungah biatak a um lo tinak a si. Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak thawngin Pathian thilpek Thiang Thlarau laksawng kha kan hmu i sual ngaihthiamnak kha kan hmu. Cucaah khamh fiannak kha kan ngei. Lamkaltu Paul nih a chim mi cu, Thawng`ha dang timi hi a um lo, (Gal. 1:7) ti a si. Kan sualnak chungin a kan khamh khohtu thawng`ha cu Lamkaltu hna nih Jesuh sinin an rak hmuh i an rak chim phuanmi Jesuh tipil innak le thihnak thawng`ha (Ti le Tharau Thawng`ha) kha a si, Thawng`ha dang a um ti lo. Lam kaltu hna nih an rak chimmi Ti le Thlarau Thawng`ha kha kan zumh lo ahcun kan lungthin chungah sualnak a um tinak a si. Kan lungthin chungah sualnak kan ngeih ko bu ah zeitindah khamh fiannak cu kan ngeih khawh lai? Pathian hmaiah `ha tein kan tlawnlen paoh le khamh fiannak le lawmhnak kha kan cungah a um tiah kan ruah, asinain a taktak ti ah cun khamh fiannak kha kan ngei lo. Sualnak kan tuah tikah kan lungthin sualnak thilrit ruangah tihnak in kan khat. Cu bantuk khamhnak cu Pathian nih a theihpimi khamhnak si loin kanmah ruahnak le cawlcanghnak chungah a ummi khamhnak lawng a si. Hi bantuk khamhnak nih a chuahpimi cu nifate kan sual ngaihthiamnak kan halnak thawngin thiantermi kan si ti ruahnak a chuahter. A hmaan lomi khamhnak a zummi hna nih cun, Nawlbia tuah sernak in zulhnak thawngin le nun thianhlim nunnak thawngin le ni fate sual ngaihthiamnak halnak thawngin khamh
BIAHALNAK LE LEHNAK
363
kan si lai tiah an ruah. Asinain, Jesuh tipil innak zumhnak thawngin an sualnak vialte kha Jesuh cungah an chiah lo ahcun misual an si peng ko lai. Pathian nih a sermi khamhnak cu a tlamtling mi khamhnak a si. Cucu, Johan nih Jordan tiva ah tipil a peknak thawngin Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih cang i, cu sualnak cu vailamtahnak cungah a thenh dih cang timi zumhnak Thawngtha a si. Lamkaltu Johan nih a chimmi cu, Pathian sinah kan sualnak cu kan phuan ahcun, a dingmi le zumhnak tlakmi a si caah, a biakam kha let loin kan sualnak kha a kan ngaihthiam lai i kan palhnak vialte kha a kan thenhpiak dih lai, (1 Johan 1:9) tiah a ti. Ti le Thlarau Thawng`ha kan hngalh lo ruangah sual ngaihthiam kan si lo ahcun, Bawipa kan zum ko nain misual ka si, sualnak hmete kan tuah zongah Ti le Thlarau Thawng`ha tel lo cun thenh khawh a si lo caah hell ram kal dingah khaukhih mi kan si tiah Pathian hmai ah sual phuannak ngei hna u sih. Cucu a hmaanmi sual phuannak a si. Cu ti kan sualnak kan phuan ah cun Ti le Thlarau Thawng`ha nih kan sualnak vialte kha voi khat ah zaa lakin a kan tawlpiak lai i miding mi kan si lai. Jesuh tipil innak le thihnak Thawng`ha a thei i a zummi hna paoh cu an sualnak vialte chungin khamh an si lai. Miding mi ah an i cang, a `hawngmi zumhnak kha an ngei i vancung pennak chung luh dingah khan timhcia an si. Kan zumh fiannak, zumhnak lei cawnpiaknak le Pathian lei cawnnak nih khan kan sualnak chungin a kan khamh lai lo. Ti le Thlarau Thawng`ha kha zum `han hna u sihlaw Jesuh khamhnak kha co cang hna u sih. Cucu a tuah sermi le amah dawt kha a si (2 Cor. 6:2).
364
BIAHALNAK LE LEHNAK
Biahalnak 9: Ti le Thlarau na hngalhnak hi a hmaan ahcun vailam tahnak cung mifir caah khamhnak hmuh kha a si kho hnga lo. Cucaah vailam tahnak cung mifir khamhnak hmuh ning kha zeitindah na fianter lai? Bialehnak: Hi lio hi Pathian nih a rak chim chungmi mi khamhtu Messiah a ra lai tiah Judahmi hna nih hngahhlang ngaiin an rak hngah lio caan a si. Cucaah midang nak hmanh in Pathian nih Moses sinah a pekmi hna, Nawlbia le raithawi ning phunglam, kha `ha tein a rak theitu an si. Pathian Nawlbia bang in Messiah a ra lai kan sualnak vialte chungin a kan luatter lai tiah an zumh. Asinain, Pathian sinin a rami Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak le vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak cu an zumh lo caah (Mark 11:27-33), minung hna lam hmaan lo ah a hruaitu ah an ruah i vailam tahnak cungah an thah. Rom nawlbia ah a ummi cu Rom minung hna cu vai lamtahnak chungin luatter hna ding ti a si (Lam. 22:25-29, 23: 27). Cucaah vailam tahnak cung i thlaimi hna kha Rom mi an si lo Judah mi an si ti kha kan hngalh khawh. Cu pinah vailam tahnak cung i mifir kha Pathian a tihzahmi ti kha a bia chimmi in kan hngalh khawh, Bawipa, Siangpahrang in na rat tikah ka philh te hlah tiah a ti. Luke 23:42. Peter nih Gentalmi hna sinah Thawng `ha a rak chim hlan ah khan ahohmanh nih Gentel mi hna sinah Vancung pennak kong Thawng`ha kha an rak chim bal lo. Pathian sin a rami paoh nih misual ka si, ka sualnak ruangah hell ram kal dingmi ka si ti kha an phuan hrimhrim awk a si. Vailamtahnak cung mifir pa nih a sualnak aa phuan, Kannih ca i biakhiahnak an tuahmi cu a hmaanmi a si, zeicahtiah kan tuahmi ruangah kan hmuh awk a simi kha kan hmuh, tiah a ti
BIAHALNAK LE LEHNAK
365
(Luke 23:41). Vailamtahnak cung mifir pa kha Pathian a tihzah i vancung pennak chungah luh ding kha ruahchannak nganpi a ngeimi a si zia kha a bia chimmi in kan hngalh khawh, Bawipa, Siangpahrang in na rat tikah ka philh te hlah tiah a ti, Luke 23: 42. Asinain a nih hi cu thatlonak zeihmanh a tuah lo, Luke 23:41 tiah vailam tahnak cung mifir pa nih khan a ti. Zeitindah mifir pa nih khan Jesuh tuahmi kha a hngalh khawh? Zeitindah sualnak a tuah bal lomi a si kha a hngalh? Jesuh cu Thiang Thlarau in pawimi a si, Ngaknu thiang Mary nih hrinmi a si. Mi vialte aiawhtu Tipil Petu Johan nih tipilnak a pekmi a si, vawlei sualnak vialte a kalpitu a si, vailamtahnak cungah keimah he tahnak a ingmi a si tiah mifir pa nih khan zumhnak a ngei. Vawlei ah sualnak a tuahmi ruangah vailamtahnak cungah thlainak tong hmah seh Jesuh nih a tuahmi vialte a lungthin in a zummi a si. Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak kha Jesuh cungah chiah a si ti a theih Jesuh tipil innak a zummi hna nih cun Pathian dinnak kha an hngalh i an sualnak kha an i phuang. Asinain, Johan tipil innak thawngin a sual a phuangmi hna nih cun Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah a si ti a theih khan Pathian dinnak kha a hngalh. Tipil Petu Johan tipil peknak a ingmi hna nih cun Pathian dinnak kha an hngalh, Jesuh cungah kan sualnak chiah a si timi kha an hngalh. Asinain, sual ngaihchihnak Johan tipil peknak a ing lomi hna nih cun Pathian duhning kha an hlawt, zeicaahtiah Jesuh tipil innak kha an zum lo (Luke 7:28-30). Vailam tahnak cung i mifir pakhat nih khan Jesuh nih a tuahmi hi a hmaan mi le a dikmi a si tiah a zumh i a phuan caah khamh a si. Asinain a dang mifir pakhat nih cun a zumh ve lo caah khamh a si lo. Khamh a simi mifir pa nih khan Jesuh nih ka sualnak vialte a kalpi dih ti kha a zumh. Cucaah khamh a si. Amah hi Ti le Thlarau Thawng`ha a zumtu a si. Pathian cu a
366
BIAHALNAK LE LEHNAK
dingmi a si caah a Nawlbia bangin Jesuh tipil innak le thihnak a zummi hna paoh cu thiam a coter hna.
Biahalnak 10: Pathian cu zaangfaknak le velngaihnak ngeimi a si caah, Jesuh kan zumh ah cun kan lungthin chungah sualnak ngei ko hmanh u si law miding ah a kan cohlang ko hnga lo maw? Bialehnak: Pathian cu a dingmi le dawtnak a si. Pathian cu a dingmi a si caah sualnak kha hmaan tein bia a ceih. Sualnak man cu thihnak a si, (Rom 6:23). A sullam cu misual mi cu biaceih an si hnuah hell ram kal ding ah khaukhih a si tinak a si. Pathian nih muihnak le ceunak a then bantukin miding le misual kha a then, a thleidan ve hna. Kan sualnak ruangah Jesuh cu vailamtahnak cungah biaceih dingin vailam tah a si, Tipil a innak thawngin kan sualnak vialte kha a kan tawlpiak dih ti a zummi hna paoh cu Pathian nih miding mi ah a cohlan hna. Asinain Jesuh tipil innak zumh lo ruangah lungthin chungah sualnak a ngeimi hna cu Pathian hmai ah misual mi an si. Annih cu, Noah chan lio minung hna nih an rak zumh lo bantukin, ti, asiloah Jesuh tipil innak kha an zum lo. Lungthin chungah sualnak a ngeimi hna kha Pathian nih sualnak ngei lomi, miding a ti hna ahcun a hmaan lomi a chim a si lai caah a thilser vialte kha bia zong a ceih kho hnga lo i a uk zong a uk kho hna hnga lo. Pathian nih, Mi`halo hna cu thiam ka coter hna lai lo, Exo 23:7 tiah a ti. Pathian nih a kan khamhnak ti le Thlarau kha hlaw zau in Pu pa hna cawnpiaknak le nunphung kha biapi ngai ah a chia i a zulmi hna cu mi`ha lomi hna tiah Pathian nih a ti hna. Jesuh nih, Keimah an kan zumh lo caah hin sualnak kongah aw palh, Johan 16:9 tiah a ti. Jesuh tipil innak le thihnak
BIAHALNAK LE LEHNAK
367
thawngin vawlei sualnak vialte a laak dih i khamhtu ah a cang timi zumhlonak sualnak lawnglawng hi atu kan vawlei ah a tangmi sualnak a si. Cucu zeitik hmanh ah ngaihthiam khawh a si lomi Thiang Thlarau ralchan in sual, Thiang Thlarau volhpamh cu a si. Thiang Thlarau a vawlpammi hna caah cun khamhnak lam a um lo zeicatiah an sualnak vialte a tawltu Jesuh tipil innak kha an zumh lo caah a si. Lamkaltu Johan nih a chimmi cu, Sualnak a tuahmi paoh nih Pathian nawl a buar a si, zeicahtiah cun sual cu nawlbuar a si. Khrih cu minung sualnak lakpiak awkah a ra i a chungah sualnak zeihmanh a um lo ti kha nan hngalh. Cucaah Khrih chungah a ummi paoh cu sualnak chungah khan an um peng lo, sihmanhsehlaw sualnak a tuah pengmi nih cun Khrih kha a hmuh zong an hmu bal lo i a hngalh zong an hngal bal lo, (1 Johan 3:4-6). Jesuh Khrih nih tipil a innak thawngin kan sualnak a laa dih lo ti zumh kha sualnak tuah a si, cucaah sualnak a tuahmi paoh cu Pathian nih ni dongh ni ah a hlawt hna lai. Jesuh he tipil in tinak thawngin Khrih he pehtlaihnak a ngeimi hna cu sualnak an ngei ti lo. Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte a cungah chiah a si cang tiah a zummi hna cu, an taksa derthawm ruangah sualnak tuah ko hmanh hna seh sualnak an ngei ti lo. A sualnak vialte Jesuh Khrih cungah a chiami hna kha Pathian nih miding tiah a auh hna i Thiang Thlarau kha laksawng ah a pek hna. Lungthin chungah sualnak a ngeimi hna cungah Thiang Thlarau kha a ra duh lo. Nang cu thatlonak tuahnak ah aa lawmmi Pathian na si lo i na hmaika ah thatlonak umter kha na duh lo (Sam. 5:4). Sualnak a ngeimi hna lungthin ah Pathian Thiang Thlarau kha um a duh lo. Thinlung chungah Thiang thlarau a ngei lomi hna nih cun ka zumhnak le ka ruahnak ah cun sualnak ka ngei lo tiah an ti. Asinain sualnak ka ngei lo, lungthin zumhnak thawngin a dingmi ka si tiah a ti kho bal lai lo,
368
BIAHALNAK LE LEHNAK
zeicahtiah a chia`ha thleidannak nih khan sual a phawt caah a si. Cucaah, cu bantuk minung nih cun minung mithmuh ah misual ka si nain Pathian mithmuh ah mi dingmi ka si tiah an ti. Misual mi cu Biaceihnak a tong dingmi an si caah Jesuh tipil innak ti le a thihnak thi (Ti le Thlarau) kha a zumh hrimhrim awk a si.
Biahalnak 11: Jesuh nih kan sualcia, kan sual liomi le kan sual lai dingmi vialte a kan tawlpiak dih cang ti ah cun, Jesuh tipil innak ka zumhnak thawngin ka sualnak vialte ngaihthiam a si cang tiah zumh in sualnak tuah lengmang sehlaw zeitindah mah pa hmailei kha a si kun lai? Lai zong a nawng ko lai, zeicahtiah Jesuh vailam tahnak thawngin ngaihthiam ka si ti kha a zumh. Cucaah sualnak kha tihnak um lo tein a tuah thluahmah zeicatiah ka sual lai dingmi zong Jesuh ka zumhnak thawngin ngaihthiam le tawlpiak a si tiah a ruah caah sualnak a tuah lengmang. Cucaah zaangfahnak in cu kong cu van ka hrelhfaih tuah. Bialehnak: A hmasa bik ah, Ti le Thlarau Thawng`ha kong he pehtlai in biahalnak na ngeih caah lunglawmhnak ka ngei. Na biahalnak hi hrin`hannak a ngei lomi Khrihfa hna nih an ruah ciomi a si. Zumtu hna nih sualnak tuah `han lengmang hi a `ha hnga maw ti na ruah ruangah na van halmi a si ti ka hngalh. Asinain chim kan duh mi cu, Ti le Thlarau in hrin`hannak a ngeimi taktakmi hna cu a cunglei na biahalnak nun cun an nung lai lo, nun thianghlim le nun zoh dawhtu khan an nung lai. (Pathain fa a si taktak mi hna cu sualnak kha an tuah peng lo tiah Baibal nih a ti). Cucu fakpi in ruah hmasa na
BIAHALNAK LE LEHNAK
369
herh. Na lungthin chungah Thiang Thlarau a um taktak a si ah cun thil `ha tuah na duh lo zongah thil `ha na nun ah a tlai ko lai. Thlarau theitlai kha na nun ah na ngeih ko lai. Asinain, na lungthin chungah Thiang Thlarau na ngeih lo a um lo a si ah cun zei bantuk na zuam len hmanh ah Thiang thlarau theitlai kha na ngei kho lai lo. Lungthin chungah Thiang Thlarau a ngei lomi hna nih cun Jesuh an zumh ko hmanh ah zeitindah Thlarau theitlai cu an ngeih khawh lai? An ngei kho bal lai lo. Bawipa nih thingkung thalo nih thingthei `ha a tlaiballo tiah a ti (Mat 7:17-18). Bia kan hal lai i, a lehnak zong ka vun chim colh lai. Jesuh na zumh, ko nain vawlei sualnak lawng nih na nunnak an tei maw? Sualnak lawng na tuah maw? A si lo ah, Vawlei sualnak tei in a dingmi Pathian sal bantukin na nung maw? Ti le Thlarau khamhnak Thawng`ha bia chim in misual hna kha an sualnak chung chanh dingin Pathian rian na ùan maw? Jesuh na zumh hnuah sualnak pakhat hmanh ngei loin miding taktak ah na cang maw? Ti le Thlarau Thawng`ha zumhnak lawnglawng in sualnak na tei khawh lai, a dingmi na si khawh lai i misual hna kha an sualnak chungin na khamh khawh hna lai. Jesuh kan zumh hnu zongah hi vawlei ah hin sualnak kan tuah tawn. Asinain vawlei sualnak vialte chungin khamh dingah Tipil Petu Johan nih kan Bawipa Jesuh Khrih cu tipilnak a pek i vailam tahnak cungah thisen chuah in thihnak a tuar. Cucaah Pathian nih a tuahmi Jesuh tipil innak, thihnak kan zumhnak thawngin kan nih cu kan sualnak vialte chungin khamh kan si, kan sualnak vialte kha Jesuh tipil innak ti le thi nih a tawl dih cang. Na chia`ha thleidannak sualnak chungin na luat cang maw? tiah bia hal kan duh. Jesuh na zumh hlan bantukin na zumh hnu zongah misual na si maw? Sualnak a ngeimi, misual na si ah cun Ti le Thlarau Thawng`ha kha na hngal rih lo tinak a si.
370
BIAHALNAK LE LEHNAK
Cucaah Thlarau kha na lungthin chungah na ngeih rih lo caah taksa harsatnak le hnahnawhnak kha na ngei lengmang. Zumtu dik na si ko zongah taksa (pumsa) duhnak, ruahnak chungin na luat khawh nakhnga na lungthin kha lawnter law, Ti le Thlarau khamhnak Thawng`ha kha zum ko. Ti le Thlarau khamhnak Thawng`ha biatak na hngalh khawh nakhnga, na pumsa lei sining ruahnak kha hlaw law Pathian bia kha zum ko. Pathian nih khamhnak Nawlbia a sermi kha, Khrih ka zum aa ti komi hna nih anmah duhning paoh in a thlengtu mi tampi vawlei cungah an um. Cu bantuk minung cu a hlawt ve hna lai. Ni donghnak ni ah Jesuh nih hlawtmi na si lai lo tiah zumhnak ka ngei. Jesuh tipil innak le thihnak thisen lawnglawng hi ka sualnak chungin aka khamhtu a si tiah a zummi na si lai tiah zumhnak ka ngei. Cucaah nun thianghlim nun a zuammi na si ko lai. Na biahalnak nunning nun kha cu na duhmi a si lai ti kha fiang tein ka hngalh ko. Asinain na ruahnak cu taksa ruahnak kha a si. Pathian nawl kha a zul lo, a ngaingai ti ah cun a zulh in a zul kho lo, (Rom. 8:7). An minung sining duhnak a zul mi nih cu Pathian kha an lawmhter kho, (Rom 8:8) tiah Paul nih a ti. Pathian lung a ton khomi zumhnak ngeih na duh ahcun Ngaknu thiang Mary nih hi vawlei ah a hrinmi, Jesuh Khrih, Jordan tiva tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte a laak i Pathian nih tuah awk a si tiah a timi paoh a tuahtu Jesuh na zumhnak thawng lawnglawng in cu zumhnak cu na ngei khawh lai. Aho nih dah a dingmi Pathian rian cu a ùan khawh lai, misual mi nih maw, miding mi nih dah? Misual mi cu sualnak chungah khan a um zeicahtiah Pathian hmai ah sual ngaihthiamnak kha a hmu rih lo? Cucaah, cu bantuk mi hna cu an sualnak ruangah biaceihnak nih khan a hngah hna. Misual mi hna cu Pathian nih a vangcung pennak chungah a lutter hna lai lo. Zeicahtiah, Pathian cu thatlonak tuahnak ah aa lawmmi Pathian a si lo,
BIAHALNAK LE LEHNAK
371
Sam 5:4. Mithalo hna thlacamnak cu Pathian nih ka ngai lai lo tiah a ti, An theih hna lo cu nan sualnak ruangah a si, tiah Baibal nih a ti (Isai. 59:1-2). Sualnak man cu thihnak a si caah misual mi cu hell ram ah an tla hrimhrim lai. Lungthin chungah sualnak a ngei lomi, a dingmi hna lawng nih dinnak kha an tuah khawh. Jesuh tipil innak le thihnak zumh hnu ah lungthin chungah sualnak a ngei lomi hna lungthin ah Thiang Thlarau kha a um. Lamkaltu Peter nih Penticost ni ah a chimmi cu, Nan dihlak in, pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer tuah u, nan sualnak kha ngaihthiam nan si nakhnga nan sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min in tipilnak ing tuah u, cun Pathian laksawng Thiang Thlarau kha nan hmuh lai, (Lam. 2:38). Chim duhmi cu, kan sualnak vialte laak dingah Johan nih tipilnak a pek i, vailamtahnak cungah thihnak, a tuar i cu thihnak in a tho `hanmi Jesuh kha zumh hrimhrim ding tinak a si. Cu an zumh hnuah an zumhnak langhtertu ah Jesuh min in tipilnak kha an in lai. Jesuh nih a Zultu hna kha, Pa le Fapa le Thiang Thlarau min in a zummi paoh kha tipilnak nan pek hna lai tiah a ti hna, (Mat. 28:19). Cu pinah Paul nih, Khrih Thlarau a ngei lomi hna cu Khrih ta an si lo, (Rom. 8:9) tiah a ti. Pathian nih a dingmi hna sinah Thiang Thlarau kha a pek, cu Thiang Thlarau nih cun Pathian fa an si nakhnga seal a cumh. Misual mi hna lungthin ah Thlarau a um lo zeicahtiah sualnak an ngeih caah a si. Thlarau nih cun sualnak kha duh loin thianhlimnak tu kha a duh. Thlarau nih cun miding hna kha a hmaanmi lam ah a hruai hna i Pathian duhning lam kha a zulhter hna. Cu a siah, Pathian duhning cu zeidah a si? Ti le Thlarau khamhnak kong Thawng`ha vawlei mi vialte hna sinah va chim i Jesuh fialning bantukin tipilnak va pek hna kha Pathian duhning cu a si. Miding he misual he taksa sualnak kha an thih tiang an tuah
372
BIAHALNAK LE LEHNAK
ko lai. Asinain a dingmi hna sualnak cu Jesuh tipil innak ti le a thihnak thi an zumhnak thawngin Pathian nih a thenh dih cang. Cucu Pathian dinnak Jesuh nih a tuah tlamtlinh mi a si. Cucaah, kan Baibal nih hitihin a ìal, Zumhnak thawngin Pathian he a remmi cu an nung lai, a ti bang khan, Pathin he i remnak cu a hram in a dongh tiang zumhnak thawngin a si. Rom 1:17. Jesuh tipil innak Ti le thihnak Thi a zummi hna cu sualnak nih khan a tei ti hna lo, thatnak lawng kha an tuah cang. Miding mi sualnak a luancia, atu lio, hmailei a sualnak vialte kha Johan nih Jesuh tipil a pek ah khan Jesuh cungah a chiah ding cang. Jesuh thihnak ah khan a taksa sinak kha a thi ve cang. Miding hna lungthin ah cun Thiang Thlarau a um caah Thiang Thlarau duhning khan an nung. Biatak chungah lam a hruai hna. Cu biatak chungah cun sual tuahnak a um ti lo (Roman Chap. 6) Lamkaltu hna chan lio ah mi tampi nih zumhnak an rak ngeihmi cu, Ti le Thlarau khamhnak Thawng`ha a zummi hna zong an nunnak ah nun thianhlimnak nun, an ngei kho lo. An lungthin chungah sualnak in a khat ko tiah a si. Asinain cu bantuk zumhnak a ngeimi hna cu Lamkaltu hna nih an rak chimmi Jesuh tipil innak Ti le thihnak Thi biatak Thawng`ha an hngalh fian lo caah a si. Cucaah lamkaltu Paul nih an sinah a chimmi cu A si ah cun zeitindah kan ti lai? Pathian vel cu karh chinchin seh tiah sualnak cu kan tuah chin lengmang lai maw? Tuah naisai hlah, sualnak ah cun kan thi cang, zeitindah cu chungah cun kan um peng khawh ti lai, (Rom 6:1-2) ti a si. Cu pinah a vun chap`han rihmi cu, Pathian cu lawm ko u sih, cucaah ka sining cu hihi a si ko: keimah lawngin i ti ah cun, ka lung lawngin Pathian nawl cu ka zulh khawh, ka minung sining tu cu sualnak phung kha a zul ko, tiah a ti (Rom. 7:25). A donghnak ah, miding taksa cu a derthawm mi a si caah
BIAHALNAK LE LEHNAK
373
sualnak kha a tuah ko lai, asinain Thiang Thlarau lamhruainak kha an zulh lai i vawlei cung khua zakip ah Thawng`ha an chim lai. Miding hna cu Thlarau lamhruainak kha an zulh zeicahtiah Pathian vel tangah an lungthin kha a um. A si kun ah cun zeitin? Nawlbia tangah um ti loin Pathian vel tangah kan um cang caah kan sual awk a si lai maw? Si hrimhrim hlah. Bawi pakhat khat sinah, na nawl kan ngaih lai, tiin nan i pek ah cun, nannih cu cu bawi a nawl zulhmi sal cu nan si, cu bantukin sualnak nawl cu nan zulh ahcun sualnak sal cu nan si i sualnak nih a chuahpimi cu thihnak a si. Cu bantuk thiamthiam cun Pathian nawlngaihnak cu a nawl nan zulh ah cun nawlngaihnak nih a chuahpimi cu Pathian he i remnak kha a si, (Rom 6:1516). Ser chommi le pangpar taktak an i dan bantukin misual lungthin a uktu le miding lungthin a uktu cu an i dang ve. Mi dingmi lungthin a uktu cu Thiang thlarau kha a si caah Thiang Thlarau duhnak kha a zulh i Pathian duhning khan a nung kho. Asinain misual mi hna lungthin a uktu cu sualnak kha a si caah thatnak kha a tuah kho lo. A sualnak le palhnak ruangah Thlarau kha a ngeih kho lo i thatnak lam kha a zul kho lo. Ti le Thlarau Thawng`ha zumhnak a ngeimi hna zumtu hna nih thiamhlim nun an ngei kho lo timi zumhnak cu a hmaan lomi minung taksa ruahnak in a chuahmi zumhnak a si. Atu lio mi tampi hna nih Ti le Thlarau Thawng`ha hi a hmaanmi Thawng`ha a si tiah an ti ko nain mi dingmi hna nunning kha an hngal lo zei cahtiah an lungthin chung taktak in Ti le Thlarau Thawng`ha kha an hngal lo, an co rih lo caah a si. Vawlei cung khua zakip ah Thawng`ha chim a si khawh nakhnga mi dingmi hna rianùannak le nunnak peknak hi zeitindah na ruah? Pathian dinnak le biatak ceunak lakah khan mi dingmi hna nih cun zumhnak thawngin thatnak kha an tuah. Pathian hrinmi hna nih cun dinnak le thatnak kha an tuah. Jesuh
374
BIAHALNAK LE LEHNAK
nih tipil a innak le a thihnak thawngin vawlei sualnak vialte a tawl dihnak Thawng`ha kha vawlei mi hna sinah kan chim awk a si. Cu pinah kan duh mi cu, Jesuh tipil innak le thihnak na lungthin chung na zumhnak thawngin vawlei sualnak chungin khamhnak hmu u law, ni donghnak ni ah Pathian kha hmu u ti a si.
USER GUIDE
NLM e-Books
How to Read Easier Way to Read Cover Page
376 USER GUIDE
HOW TO READ
PAGING THROUGH THE BOOK

Page by Page Skiping to a Page
377 USER GUIDE
PAGE BY PAGE
KeyBoard
1) Page Up / Page Down Key Page Up = Previous Page, 2) Arrow Key or = Previous Page, or = Next Page Page Down = Next Page
Acrobat Reader Menu Button

= Previous Page, = Next Page
378 USER GUIDE
SKIPING TO A PAGE
1) Key Board Ctrl + N Key : The number of page you want to go to.
2) Acrobat Reader Scroll Bar Click and drag in the scroll bar until the page number in the number field matches the page you want to go to.
379 USER GUIDE
EASIER WAY TO READ

Using Bookmarks
You can move easily where you want by using bookmarks - Show bookmarks : Press F5 Key on your keyboard - Hide bookmarks : Press F5 Key again

Tilethlarauinhrinthannasitaktak Cangmaw?

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Tilethlarauinhrinthannasitaktak Cangmaw?

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tilethlarauinhrinthannasitaktak Cangmaw?

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

The New Life Mission

TI LE THLARAU IN HRINTHAN NA SI TAKTAK CANGMAW?

The Official Website of The New Life Mission

The New Life Mission

The New Life Mission

TI LE THLARAU IN HRINTHAN NA SI TAKTAK CANGMAW?

Hephzibah Publishing House

Ti le Thlarau in hrinthan na si taktak cangmaw?

(1 Pe. 3:20-22) 8. A TLING MI NGAIHTHIAMNAK THAWNG THA (Jn. 13:1-17)

BIAHMAI ~HI BIAHMAI~

sualnak vialte a lakdih hnuah kanmah aiawh ah sual biaceihnak aa huah.

JESUH TIPILINNAK CU KHAMHNAK HMUHSAKTU A SI

ZUMTU HNA NIH A HMAANMI THAWNGTHA AN HNGALH LO LIO CAAN

HIHI BAIBAL NINGIN TIPIL INNAK THAWNGTHA A CHIM HMASATU CAUK A SI

A RAWKMI REMHTU, PATHIAN RIANTUANTU SI HNA U SIH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

Sualnak cu zeidah a si? Pathian Nawlbia ngeih lo le zulh lo kha a si ko.

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

MI PAKHAT TAHNAK LAWNG HI PATHIAN HMAIAH SUAL A SI

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

PATHIAN NIH NAWLBIA A KAN PEKNAK A CHAN

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

MINUNG LUNGTHIN CHUNGAH ZEIDAH A UM?

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KAN SUALNAK KHA THA TEIN KAN HNGALH A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

TUAHSHERNAK IN KHAMHNAK HMUH AA TIMMI HNA CU MISUAL AN SI

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

VAWLEI CUNG AH SUALNAK LIANBIK

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

KHAMH KAN SI NAKHNGA KAN SUAL KAN I HNGALH HMASA A HERH

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG BUAIBAINAK LE HNAHNAWHNAK

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MAH LE MAH I HNGAL A HERH

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG NIH SUALNAK KAN TUAH ZUNGZAL

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

SUAL HMETE CHUNGIN PATHIAN NIH A KAN KHAMH LO

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI

Minung cu zeidah a si? Sualnak bu

MINUNG CU SUAL CIA IN HRINMI KAN SI