Emir Shekib Arslan

PRSE MYSLIMANT KAN MBETUR PRAPA E T TJERT KAN PRPARUAR

Mitrovic 1417/1997 Prktheu nga boshnjakishtha: Muhamed Iljaz Dolaku Redaktor gjuhsor: Mr. Mehdi Hyseni

Parathnie

All-llahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit. Me t vrtet, All-llahu nuk do ta ndryshoj

emr t gjendjen e nj populli, derisa ai t mos e ndryshoj vetveten. (Er-Rad: 11) Kjo sht pr arsye se All-llahu nuk ia prish popullit mirsit q ia ka dhuruar - prderisa ata t mos i prishin sjelljet e veta. (El-Enfal: 53). Ne, me t vrtet, do tu ndihmojm Pejgamberve Tan dhe atyre q besojn - n jetn e ksaj bote dhe (at) Dit, kur do t sillen dshmitart (Ditn e Kiametit). (El-Mumin: 51). Besimtar t vrtet, jan vetm ata q besojn All-llahun dhe Pejgamberin e Tij, dhe pastaj nuk dyshojn dhe luftojn n rrugn e All-llahut me pasurin dhe jetn e tyre. Kta jan besimtar t sinqert. (El-Huxhurat: 15). Nxnsi im Shejh Muhammed Bisjuni Imran, imam i muharaxhit t ujdhess Sambas Borneo (Jav), m shkruajti nj letr me an t s cils propozon q, vllai yn, lufttar, mbret i elokuencs, me pendn e tij t bujshme t shkruaj pr El-Menar nj shqyrtim pr shkaqet e dobsis s myslimanve n kohn e tanishme dhe pr shkaqet e fuqis, pushtetit, zotrimit, forcs dhe pasurive t evropianve dhe japonezve. N nj letr tjetr thot se ka lexuar at q shkruajm ne prkitazi me komentarin e Kuranit, q botohet 3

n El-Menar, duke i parashtruar shkaqet e ksaj gjendjeje. M tutje thekson se ka lexuar edhe at q prkitazi me kt tem ka shkruar Shejh Muhammed Abduhui n artikujt e tij Islami dhe krishterimi sipas shkencs dhe qytetrimit, porse ka dshir q n lidhje me kt t shkruaj dika edhe mbreti i elokuencs (Shekib Arsllani) me pendn e tij autoritative i cili tregon sheshit dijenin e tij t gjer dhe pjekurin e mendimit t tij, n mnyr q ndoshta t prtritet efekti n shpirtin e myslimanve me at q i prgjigjet t tanishmes s tyre, e tua trheq vrejtjen t pakujdesshmve, ti udhzoj t paudhzueshmit, ti v n livizje t trhequrit dhe ti inkurajoj aktivt. Propozimin e vet e mbshtet n shtjet e prmendura, t cilat i kan dhn shkas t painformuarve t dyshojn n besim, ngase ai di, n baz t asaj q ka dgjuar gjat ligjrimeve tona n entin Medresetud daveti vel-irshadi dhe nga ajo q kemi shkruar m shum her n El-Menar dhe n komentarin e Kuranit, se, prkatsisht, Kurani sht kundr atyre q pretendojn se jan mysliman (t ashtuquajturve mysliman), e ata nuk mund t jen argument kundr tij (d.m.th. se Islami do t gjykoj sipas Kuranit e jo sipas t ashtuquajturve mysliman). Ky propozim m dha gjas q mikut dhe vllait tim Emir Shekibin tia mbush mendjen q t shkruaj di n kt kuptim pr El-Menar, andaj, menjher ia drgova letrn e Shejh Muhammed Bisjunit, posa m erdhi ajo, prkundr faktit se vet e kshilloja q t lirohet nga shkrimi i shumt, ngase 4

bashkpunon me revista t ndryshme t Lindjes dhe t Perndimit, dhe u shkruante shum miqve dhe shokve t vet. Pr shkak se ishte tepr i zn, e prolongoj prgjigjen e vet derisa t kthehej nga udhtimi i fundit n Spanj. N kt udhtim mbresa t mdha i kishin ln dshmitart e fundit t kulturs arabe n Spanj dhe Maroko si dhe aksionet e Francs q ti krishterizojn berbert n Maroko, n mnyr q tia hapin rrugn krishterizimit t arabve n Afrik, t cilt fatkeqsisht kishin rn nn robrimin e tyre, ashtu si patn br spanjollt me t part e tyre n Spanj. Nn mbresn e ktyre fakteve shkroi kt prgjigje, e cila doli vepr e prkryer e elokuencs s tij, edhe nj dshmi e menuris s tij, ndoshta m e dobishme prej gjith asaj q ka dhn veprimtaria dhe ndrmarrja e tij e q ka rrjedhur nga burimi i informimit t tij dhe q ka rezultuar nga penda e tij. All-llahu e shprbleft me m t mirin shprblim, me t cilin i shprblen lufttart e sinqert.

Letra e shejh Muhammed Bisjuni Imranit

Zotri profesorit tim t nderuar dhe rilindasit t madh, zotri Muhammed Reshid Rida, pronarit t El-Menar-it, Dhasht Zoti q un dhe myslimant t nxjerrim fitim nga jeta e tij e mueshme, amin! Mbi Ju qoft shptimi, mshira dhe bekimi i Zotit! Ai q i ka lexuar artikujt kumbues prkitazi me tema t ndryshme q i 5

ka shkruar n El-Menar, politikani shum i ditur dhe i famshm, mbret i elokuencs, Emir Shekib Arsllanit, e di se ai sht njri ndr shkrimtart m t mdhenj islam t cilt luftojn pr Islam dhe se sht mbshtetje m e fort e El-Menar-it dhe pronarit t tij n shrbim t Islamit dhe myslimanve. E lus Zotin e Lartmadhrishm q t dyve tu jap jet t gjat, t mir e t shndetshme, ashtu si e lus zotri profesorin, pronarin e El-Menar-it, q t krkoj prej Emirit, shkrimtarit t madh, q t denjoj t m prgjigjet n kto pyetje: 1) Cilt jan shkaqet e dobsis dhe t prapambetjes s myslimanve prgjithsisht nga pikpamja profane dhe fetare, e posarisht te myslimant e Javs dhe Malezis, q jemi br t pavlershm pa kurrfar fuqie dhe force, ndrsa Zoti i Lartmadhrishm thot n Kuran: Prestigji i takon vetm All-llahut, Pejgamberit t Tij dhe myslimanve. Ku sht sot prestigji (nami) i myslimanve? A mund t pohoj myslimani se sht i shquar prderisa sht i poshtruar, i prbuzur, pa kurrfar mjetesh prestigji, vetm pr shkak se Zoti thot: Prestigji i takon vetm All-llahut, Pejgamberit t Tij dhe myslimanve? 2) Cilt jan shkaqet e prparimit jashtzakonisht t madh t evropianve, amerikanve dhe japonezve? A do t mund t ishin edhe myslimant sikurse ata n kt prparim po qe se do ti qaseshin mjeteve t tyre duke iu mbajtur fes s vet (Islamit), apo nuk do t mundeshin? 6

Kaq, me dshir q Emeri t denjohet t parashtroj prgjigjen e vet n kto pyetje n El-Menar, pr ka Zoti do ta shprblej begatshm at dhe pronarin e El-Menar-it.

S ambas, Borneo Perndimor, 21 rebiul-ahir 1348

Prgjigjja e Emir Shekib Arsllanit

Prapambetja dhe dobsia e myslimanve nuk jan kufizuar vetm n Jav dhe n ujdhesat e Malezis, e as n ndonj vend tjetr t caktuar, porse kjo prapambetje prfshin Lindjen dhe Perndimin, vetm q shkalla e prapambetjes s tyre sht e ndryshme, ngase disa jan zhytur thell e disa gati sa nuk jan prmbytur, disa gjenden n rrezik tejet t madh e disa n m t vogl. Thn shkurtimisht, gjendja e tanishme e myslimanve, e veanrisht n shekullin XIV sipas Isait a.s., nuk mund ta knaq as njeriun i cili sht tejet i flakt pr Islam dhe i cili sht m s shumti i ngazllyer me ithtart e tij, e le m ta knaq njeriun indiferent. Gjendja e tyre e tanishme nuk knaq as nga aspekti fetar as nga ai profan, as nga aspekti material as nga ai shpirtror. N ato vende ku myslimant jetojn s bashku me t tjert, me siguri do t vrejn se kan mbetur 7

prapa tyre, andaj pak sish mund t krahasohen me ta dhe un nuk di pr asnj vend n kt shekull ku myslimant jetojn t przier me konfesione t tjer e t mos jen mbetur mbrapa tyre. Porse vetm disa bjn prjashtim n kt, si pr shembull boshnjakt, myslimant e Bosnjs, t cilt nuk jan n nivel m t ult nga bashkqytetart e vet katolik apo ortodosks, as shpirtrisht as materialisht, por n kt ua tejkalojn atyre. N gjendje t njjt jan edhe myslimant rus, prej t cilve bashkqytetart e tyre t krishter nuk jan aspak m t zhvilluar, ndrsa myslimant e Azerbajxhanit para lufts kan qen m prparimtar nga qytetart e vet t sekteve t ndryshme krishtere. Ve ksaj, myslimant kinez pa dyshim, me gjith prapambeturin e tyre jan m prparimtar se bashkqytetart e vet kinezt budist. Kshtu qndron shtja, nse deri m sot nuk jan ndrruar raportet ndrmjet tyre, si ka qen para lufts. N vendet e tjera myslimant kan mbetur mbrapa nga bashkqytetart e vet prgjithsisht, megjithq ekzistojn dallime n shkalln e prapambetjes s tyre. Thuhet se arabt n gadishullin e Singapurit jan m t pasur se t gjith bashkqytetart e tyre, madje m t pasur se edhe vet anglezt n prpjestim me fuqin numerike t tyre, porse nuk e kam t njohur se sa sht i sakt ky lajm. Edhe nse pandehim se kjo sht e vrtet, megjithat kjo aspak nuk e ndryshon bilancin e prgjithshm t myslimanve. Nuk mund t mohohet se n botn islame ekziston lvizja e fuqishme dhe se bhen prpjekje t mdha nga aspekti material 8

dhe shpirtror, ndihet zgjimi q meriton admirim t cilin e kan vrejtur evropiant dhe e kan vlersuar ashtu si duhet, andaj disa q tani friksohen nga pasojat e ktij zgjimi. Kjo frik vrehet ndrmjet rreshtave t shtypit evropian. Vetm se ky prparim nuk i ka barazuar myslimant me asnj popull t Evrops, Ameriks apo Japonis. Pas ktij konstatimi duhet shqyrtuar dhe hulumtuar shkaqet q kan sjellur gjer tek kjo prapambetje n botn islame pasi q myslimant nj mij vjet kan avancuar dhe kan qen sundues t cilve ua kan pasur frik dhe fjala e t cilve sht dgjuar prej t gjith popujve n Lindje dhe n Perndim. Prandaj, para se ti qasemi hulumtimit t shkaqeve t prapambetjes, duhet ti hulumtojm shkaqet e prparimit.

Shkaqet e prparimit t myslimanve n t kaluarn

Shkaqet e prparimit t myslimanve n t kaluarn kryesisht reduktohen (prmbledhen) n fen islame, e cila srish sht paraqitur n Gadishullin Arabik, t ciln atbot e prqafuan fiset arabe, dhe sipas intencs s saj e braktisn prarjen, e pranuan bashkimin, e flakn idolatrin, pranuan qytetrimin, e hudhn vrazhdsin, prqafuan merhametin, braktisn adhurimin e idhujve, u dhan n adhurim t vetm Nj Zoti dhe shpirtrisht n trsi u rilindn, kshtu q arritn gjer tek autoriteti, fama, dituria, pasuria dhe pr gjysm 9

shekulli pushtuan gjysmn e rruzullit toksor. Sikur ndrmjet tyre t mos ndodhte prarja qysh para fundit t kalifatit t Uthmanit dhe gjat kalifatit t Aliut, do ta kishin pushtuar tr botn e q askush t mos mund tu kundrvihej. Me gjith luftrat ndrmjet Aliut dhe Muaviut, pastaj ndrmjet Umejve dhe Ibn Zubejrit, sukseset pushtuese t myslimanve t cilat i kan arritur pr gjysm prkatsisht dy t tretat e shekullit, i kan mahnitur intelektualt historian dhe i kan habitur pushtuesit e mdhenj dhe e kan shastisur m t madhin ndr ta Napoleon Bonapartn, i cili veanrisht e ka pranuar kt. Pra, Kurani i ka rilindur Arabt prsri dhe i ka shpn nga siujdhesa me shpat n njrn dor kurse me Kuran n dorn tjetr, duke pushtuar dhe sunduar npr bot. Nuk mund t mirret parasysh ajo q thuhet pr arabt para Islamit, kur prmenden pushtimet e tyre dhe kur vlersohet morali i lart i tyre n kohn pagane. Di t till vrtet ka pasur, dhe gjurmt shihen edhe sot e ksaj dite, prandaj nuk ka dyshim n kulturn e vjetr arabe, e cila bn pjes ndr m t vjetrat n bot. Pr m tepr, mbretron mendimi se shkrimi sht shfaqur m s pari tek ata. Mirpo, rrethi i asaj kulture ka qen i ngusht dhe i kufizuar n Gadishullin Arabik dhe n fqinjsin e tij, ndrsa ekzistojn periudha kur mbi arabt kan qeverisur edhe t huajt, t cilt kan sunduar n tokat e tyre dhe t cilt i poshtronin n vatrat e tyre, si Persiant n Jemen, Umman dhe Hira, Abisinasit po ashtu n Jemen ndrsa Romakt n periferi t Hixhazit dhe n Siri. N realitet, ata as 10

q kan pasur pavarsi t plot prderisa nuk e prqafuan Islamin, gjer ather popujt e largt nuk i njihnin ata, nuk iu nnshtroheshin atyre, e as q flisnin pr fuqin e tyre, dhe Muhammedi a.s. sht ai, i cili n histori i ka shpn n radh t par t pushtuesve. Pr kt shkak jemi t obliguar t krkojm dhe ta hulumtojm shkakun me ndihmn e t cilit myslimant kan prparuar, kan pushtuar, kan sunduar, kan ndrtuar dhe kan arritur kt shkall t fams dhe prparimit, dhe jemi t shtrnguar q ktij hulumtimi ti kushtojm kujdes t madh n mnyr q t bindemi se a ekziston ende ky shkak tek arabt, e s bashku me ta mbeten prapa edhe nxnsit e tyre, myslimant e tjer, apo ndoshta tek ata sht zhdukur ky shkak kurse nga besimi nuk ka mbetur asgj pos vet emrit, asgj nga Islami pos gjurmve, asgj nga Kurani pos msimi pa sjellje sipas tij, dhe gjrave t tjera t cilat kan ekzistuar n fillim t Islamit. Pasi q ta shqyrtojm mir e mir shtjen, do t shohim se pa dyshim sht zhdukur ai shkak me ndihmn e t cilit myslimant kan prparuar, e nse edhe ka mbetur di prej tij, ajo sht sikurse gjurmt e tatuazhit n dor. Sikur Zoti tu premtonte myslimanve renome vetm pr shkak emrit t tyre e pa kurrfar punsh e ndrmarrjesh, ather do t kishim t drejt t themi: Ku sht prestigji i myslimanve q prmendet n ajetin: Prestigji i takon vetm All-llahut, Pejgamberit t Tij dhe myslimanve? - Sikur Zoti t thoshte: E kemi obligim ti ndihmojm myslimant dhe n kt kuptim ti ndihmoj pa 11

kurrfar virtytesh t tyre, prve q pohojn se jan mysliman, ather vrtet do t kishte vend pr tu uditur prse i l kshtu n balt pas premtimit t prer. Mirpo, citatet e Kuranit jan ndryshe, ngase Zoti nuk do ta shkel premtimin e Vet, ndrsa Kurani nuk ka ndryshuar aspak, por ndrrimi ekziston vetm tek myslimant, pr ka Zoti na ka trhequr vrejtjen me fjal: Me t vrtet, All-llahu nuk do ta ndryshoj gjendjen e nj populli, derisa ai t mos e ndryshoj vetveten. Pasi q myslimant kan ndryshuar, do t ishte pr tu habitur sikur Zoti t mos ua ndryshonte at q kan pasur prpara, t mos ua jepte poshtrimin dhe mizerien n vend t renomes dhe madhshtis, kjo do t ishte n kundrshtim me drejtsin e Zotit, e Zoti sht drejtsia vet. Si mund t shpresosh se Zoti do ta ndihmoj nj popull pa kurrfar pune t tij dhe se do tia dhuroj ato begati t cilat ia ka dhuruar t parve t tij, pasi q ai popull i ka braktisur t gjitha punt q i kan ndrmarr ata, e vetm Zoti sht i Plotfuqishm dhe vetm Ai bn gjithka q sht m vend. Si mund t paramendohet prestigji pa kurrfar shkaku, korrja pa lrim dhe mbjellje, suksesi pa pun dhe zell dhe ndihmesa pa kurrfar shkaku pr t? Pa dyshim, sikur t ishte kshtu, kjo do ti shtyente njerzit n dembeli, do ti largonte nga fardo pune qoft, madje kjo do t ishte n kundrshtim me ligjet natyrore n baz t cilave Zoti e ka vendosur tr botn dhe nuk do t kishte dallim n mes t \vrtets dhe t pavrtets, dmit dhe dobis, e Zoti sht larg asaj q ta bj kt. Sikur Zoti ta 12

ndihmonte dik pa kurrfar angazhimesh, me siguri do ta ndihmonte Pejgamberin e Vet, Muhammedin a.s, e nuk do ta bnte t nevojshm q t luftoj, t prpiqet dhe ti nnshtrohet ligjeve natyrore pr tia arritur qllimit. Paramendoje nj popull q i ka njqind obligime ndaj Zotit, e ai i prmbush vetm pes, a mund t konsideroj se ai i ka kryer t gjitha obligimet e veta dhe a mund t shpresoj asi shprblimi far kan fituar t part e tij, t cilt i kan prmbushur obligimet e veta qind pr qind, apo edhe nse jo qind pr qind, s paku i kan prmbushur 90 ose 80 prej njqindve? Jo. kjo do t ishte n mospajtim me at q Zoti ka premtuar prmes Pejgamberve t Tij, do t kundrshtohej me arsyen dhe logjikn dhe ky nuk sht ai kusht q ua ka dedikuar Zoti myslimanve dhe kjo nuk sht ajo shitblerje me t ciln myslimant jan prgzuar. Prkatsisht, Zoti thot: All-llahu, me t vrtet, ka bler nga besimtart e vet shpirtrat dhe pasurit e tyre, pr tiu dhuruar Xhennetin atyre. Ata luftojn n rrugn e All-llahut, vrasin dhe vriten. (Ky sht) premtim i Tij i vrtet n Teurat, n Inxhil edhe n Kuran. E, kush sht m i plot (m konsekuent) se All-llahu n premtim?! Andaj gzojuni ksaj shitblerjeje t juaj, q e keni kontraktuar me T, dhe kjo sht fitore e madhe!. (Et-Teube: 111). Ku sht gjendja e sotme e myslimanve sipas ktij prshkrimi t Kuranit dhe ku jan ata ndaj t parve t tyre t cilt kan nxituar n vdekje, t vdesin me vdekjen martire, sikur shehid?! Ata shum her kan krkuar vdekje t till, mirpo nuk kan mundur ta gjejn at. 13

Kalorsi i tyre sulej n armikun duke klithur: Un po e ndiej aromn e Xhennetit!, - dhe gjithnj sulmonte dhe futej n vendet m kritike t fushbetejs, derisa nuk vritej. Ather thoshte: Kjo sht dit gzimi! E, nse prkundr dshirs s madhe t tij nuk vritej n betej, ather kthehej i piklluar.

Krahasimi mes myslimanve t sotm dhe evropianve

Sot myslimant apo shumica prej tyre kan humbur trimrin q posedonin t part e tyre, e kt trimri e kan fituar armiqt e Islamit, t ciln nuk e porosit shkrimi i shenjt i tyre, andaj i shohim ushtrit e tyre se si garojn duke u sulur n vdekje, duke i prqafuar heshtat dhe bajonetat. donjri e ka t njohur se vetmohimi i tyre n Luftn Botrore, ku flijonin veten dhe do gj m t mueshme q kishin, kan qen mbi aftsin e konceptimit t arsyes njerzore. Gjermant pr shembull kan humbur rreth dy milion njerz, francezt nj milion e katrqind mij, anglezt gjashtqind mij, italiant katrqind e gjashtdhjet mij, rust jan vrar n numr t shumt etj. Kto jan sakrifica n jetn e njerzve, e pr sa i prket sakrificave materiale Anglia i ka shpenzuar shtat miliard monedha ari ose shtat mij miliard funta, Franca rreth dy miliard, Gjermania tre, Italia pesqind milion ndrsa Rusia ka shpenzuar aq shum sa q kjo ka shkaktuar urin e

14

cila ka sjellur gjer tek revolucioni, e m von gjer tek bolshevizmi, etj. Le t m thot dikush se cili popull mysliman sot do t shkonte aq larg si kan shkuar kta t krishter n sakrificn e njerzve dhe t pasuris pa hesap pr shptimin e atdheut dhe shtetit t vet, e ather uditemi prse Zoti u ka dhn atyre fuqi, madhshti dhe pasuri, e prse myslimanve nuk u ka dhn madje edhe nj pjes prej tyre?! Do t mund t thuhet se myslimant jan t varfr, se nuk kan aq pasuri q ta japin n ato prmasa. Ne do t prgjigjeshim n kt se t gjitha shpenzimet do ti ndanim n evropiant sipas kapitalit kryesor t tyre, e nga myslimant nuk do t krkonim q t japin proporcionalisht m tepr se sa q kan dhn evropiant. Pra, a do t mundnin popujt e sotm mysliman t japin vullnetarisht aq sa kan dhn popujt evropian, prej t cilve disa n Luftn Botrore kan shpenzuar m tepr se gjysmn e pasuris s vet? Prgjigjja n kt sht negative, ngase sot ndr myslimant nuk ekzistojn as individ as popuj q do ta bnin kt. Do t mund t thuhet se turqit, e ata jan mysliman, kan shpenzuar gjith ka kan mundur n luft kundr grekve, dhe se aspak nuk kan mbetur mbrapa evropianve n flijimin e njerzve dhe gjrave me vler t madhe. Kshtu sht, kjo edhe ka ndodhur kshtu. Disa turq n kt luft kan shpenzuar nj t tretn e disa gjysmn e pasuris s vet, mirpo kur e kan br kt, kan fituar dhuntin e Zotit dhe kan ngadhnjyer, 15

jan br t pavarur dhe jan ngritur pasi q ishin t rrzuar, jan br t famshm pasi q nuk ishin kurrfar vlere, e edhe popujt islam, sikur t vepronim n sakrific sipas urdhrit t Kuranit, si kan vepruar t part e tyre, ose s paku sikur ti pasonin evropiant n kt aq sa ata sot flijojn njerz dhe pasuri pr mbrojtjen e atdheut t tyre, q ta mbrojn nga armiku, nuk do t vjelnin ata fryte tjera por t njjtat sikurse edhe t tjert. Edhe ata do ta arrinin dhuntin e Zotit dhe nuk do ti godiste kurrfar fatkeqsie. Mirpo, popujt islam dshirojn q ta ruajn pavarsin e vet pa kurrfar sakrificash, pa e flijuar vetveten, pa garim n vdekje, pa luft me pasurin e vet dhe krkojn ndihm nga Zoti n mnyr tjetr nga ajo q Ai ka kushtzuar, sepse Zoti i Lartmadhrishm thot: Me t vrtet, All-llahu e ndihmon at, i cili ndihmon Ate dhe nse ndihmoni All-llahun, edhe Ai do tju ndihmoj juve dhe do tua mundsoj prparimin tuaj. sht e ditur se Zoti nuk ka nevoj pr ndihmn e askujt, porse me t ndihmuarit e Zotit nnkuptohet nnshtrimi ndaj urdhrave t Tij dhe ngurrimi nga ndalesat e Tij. Myslimant i kan ln pas dore dhe i kan braktisur t gjitha apo shumicn e atyre q u ka urdhruar Kurani (n kt drejtim), duke shpresuar se do ta meritojn ndihmesn e Zotit vetm me at se jan mysliman, q e besojn Zotin Nj dhe mendojn se vetm kjo sht e mjaftueshme e q t mos luftojn me jetn dhe pasurit e tyre. Disa shpresojn n lutjet q ia drejtojn t 16

Gjithmbarshmit, ngase kt e kan m leht se sa t luftojn dhe t japin nga pasuria vet. Sikur t mundej q vet lutja ta zvendsoj luftimin, me kt do t knaqej edhe Pejgamberi i Zotit, shokt e tij dhe myslimant e par, ngase ata kan qen kategori e myslimanve t cilt m s shumti kan merituar q Zoti tua pranoj lutjen. Sikur t mundej q dshira t prokurohej me lutje dhe pranimin e Zotit pa pun dhe vepra, do t trazoheshin ligjet natyrore, do t shkatrrohej legjislacioni, e Zoti nuk do t thoshte: Secilit njeri do ti plotsohet ajo q e ka punuar vet dhe nuk do t thoshte Dhe thuaj: Punoni, All-llahu, Pejgamberi i Tij dhe besimtart do t shohin punn tuaj.; nuk do tu thoshte atyre t cilt krkonin ndjes pr mospjesmarrjen n luft: Mos u arsyetoni, sepse, na nuk ju besojm, meq All-llahu na ka lajmruar pr qllimet e juaja. Me siguri, All-llahu dhe Pejgamberi i Tij do ti shohin veprat tuaja.; dhe nuk do t thoshte: Un, nuk ia humbi mundin asnj puntori nga ju. Mandej, shum mysliman mendojn se jan mysliman me vet faljen e namazit, e q nuk i ngarkon ta sakrifikojn jetn, pasurin dhe n baz t ksaj shpresojn ndihmn e Zotit. Nuk sht kshtu. Dispozitat e Islamit nuk jan t kufizuara vetm n namaz, agjrim, lutje dhe pendim. E, si do ta pranoj Zoti lutjen e atyre t cilt nuk dojn t shkojn n luft porse gjejn arsye t trhiqen, e do t mundnin t aktivizoheshin dhe t ndihmonin me pasurin q kan?!

17

Thon se myslimant nuk posedojn aso pasurish dhe begatish far posedojn evropiant, q t mund ti harxhojn ato pr qllime mirbrse dhe t ndihmohen ndrmjet veti. Ne prgjigjemi se ne do t pranonim q ata t shpenzojn proporcionalisht (prpjestimisht) sipas kapitalit t vet, si kemi thn m hert kur ishte fjala pr luftn me pasuri (pron). Por, a e bjn kt myslimant? Pr m tepr, ne shohim q myslimant kan zhdukur dhe kan shkatrruar at q ka mbetur nga vakufet dhe institucionet humanitare q ua patn lan t part, e le m q t japin di nga prona personale dhe t shkojn krahas evropianve n gatshmri pr sakrifica pr t mirn e institucioneve, e ather, si mund t dshirojn myslimant q t ken begati, fuqi dhe pushtet sikurse evropiant, duke qen se ngecin shum prapa vetmohimit dhe sakrifics?! Puna pr t arritur pushtet n Tok sht sikurse bujqsia: aq sa kujdesesh dhe punon tokn, aq edhe do t jap ajo; nse ti e pakson punn tnde, edhe ajo do ti paksoj redimentet e veta. Myslimant do t dshironin t ken pushtet far kan evropiant, pa vetmohime dhe pa sakrifica, duke mos humbur asgj nga knaqsit e veta, e harrojn se Zoti thot: Ne gjithsesi do tju sprovojm me dika nga frika dhe uria, edhe me humbje t pasuris dhe t jets e t fruteve. Dhe ti prgzoj durimtart. (El-Bekare: 155) Myslimant do t mund t thonin se kan shijuar sakrificn, se tanim jan vuar n sprov me humbjen e 18

pasuris, jets dhe fryteve dhe se kan qen t durueshm, porse kjo nuk u ka sjellur asgj, e as q jan liruar nga zgjedha e robris evropiane. Kt e prmendim ngase kt e kam dgjuar me vesht e mi prej shum myslimanve. Prgjigjjen n kt vrejtje t tyre sht: A mund t na thon ata se kontributet dhe sakrificat e tyre n kt pikpamje i prgjigjen asaj ka bjn t krishtert dhe hebrenjt? Jo, porse qndrojn n prpjestueshmri 1:100. Kemi nj shembull t freskt (nga e kaluara e afrt), e kjo sht shtja palestineze. N Palestin kan ndodhur ngjarje t prgjakshme ndrmjet arabve dhe hebrenjve, n t cilat jan vrar shum veta edhe n njrn edhe n tjetrn an. Me kt rast hebrenjt nga t gjitha ant e bots u kan drguar ndihma hebrenjve q kan rn viktima n Palestin, ndrsa edhe bota myslimane, natyrisht, ka dashur q ti ndihmojn arabt e Palestins. Kontributet vullnetare q ua kan drguar hebrenjt vllezrve t vet n Palestin kan arritur shumn prej nj milion funtash, ndrsa t gjitha kontributet vullnetare t myslimanve kan arritur trembdhjet mij funta, prkatsisht afro nj e njqindta pjes. Me siguri do t thuhet se myslimant nuk jan t pasur si hebrenjt. N prsri do t prgjigjemi se ne pranojm q ata t sakrifikojn sa edhe hebrenjt dhe evropiant, n prpjestueshmri me pasurin e tyre, e nuk do t krkojm nga t varfrit, t cilt nuk kan asgj m tepr se sa q u nevojitet pr shpenzimet shtpiake. Zoti thot n Kuran: 19

Nuk sht mkat mos t shkojn n luft - t dobtit (fizikisht), as t smurt, as ata q nuk mund t sigurojn shpenzimet, nse jan t sinqert ndaj All-llahut dhe Pejgamberit t tij. Ska arsye tu bhet asnj vrejtje bamirsve. Se, All-llahu sht fals dhe mshirues. (Et-Teube: 91). Pastaj Thot: E ka arsye tu bhet vrejtje vetm atyre, t cilt krkojn leje nga ti, duke qen t pasur. Ata, knaqen t shoqrohen me ata q nuk shkojn n luft. All-llahu, ua ka vulosur zemrat e tyre, por ata nuk e din. (Et-Teube: 93). Ve ksaj, myslimant numerikisht jan shum m t fuqishm se hebrenjt edhe pse hebrenjt jan m t pasur, ngase hebrenjt jan gjithsej 20 milion, ndrsa myslimant afro 350 milion, e sikur do mysliman t jipte pr Palestin vetm nga nj grosh - e kt do t mund ta bnte edhe njeriu m i varfr -, n kt mnyr do t tuboheshin tre milion e pesqind mij funta. Ti mnjanojm nnt t dhjetat e myslimanve dhe tia dedikojm kt ndihm monetare Palestins vetm nga nj e dhjeta e myslimanve, prkatsishit prej 35 milionve, e aspak m tepr! Kta 35 mysliman do ti gjenim sa el e mshel syt rreth vet Palestins, ngase myslimant e Egjiptit, Siris, Palestins, Mesopotamis, Nexhdit, Hixhazit, Jemenit dhe Ummanit jan 35 milion. T krkojm prej tyre q donjri t jap vetm nga nj grosh. Sa do t tuboheshin me kt rast? Do t tuboheshin 350 mij 20

funta. S kndjmi t gjith myslimant e prmendur kan tubuar 13.000 funta, prkatsisht afro nj e tridhjeta pjes e groshit pr do t dhjetin mysliman. Vall, a sht kjo ajo q ju e quani sakrific? Apo vetm kaq me dshironi t luftoni n rrugn e Zotit. A vetm kaq sht ndihma e juaj vllezrve tuaj pr nga feja dhe fqinjve tuaj, t cilt n emr tuaj e mbrojn Haremin e Shenjt n Jerusalem, i cili konsiderohet pr shenjtni t tret n bot dhe sht kibla e par? Jo, thot Zoti: Myslimant jan vetm vllezr. Po, a mos vall kjo sht ndihm vllazrore?! Prse anglezt kan pasur sukses t sundojn me aq zotrillk n bot? Kan sunduar me an t moralit dhe parimeve. Nj njeri i besueshm m ka rrfyer se e njeh nj anglez me pozit n Lindje, i cili i urdhronte shrbtorit t vet, q nevojat e prditshme jetsore ti blej n shitoren e nj anglezi, i cili jetonte n at vend. Nj her, shrbtori ia paraqet llogarin mujore me kursim prej 20 funtash, e anglezi e pyet se si ka ardhur deri te kursimi. Shrbtori i thot se e ka braktisur shitoren e atij anglezi dhe se kan filluar t blej te nj tregtar vendas. N kt zotriu i tij i urdhroi q prsri t blej tek ai anglez sikurse edhe prpara, e shrbtori tha: A mos vall edhe nse kjo krkon m tepr shpenzim pr njzet funta? Anglezi tha: Po, madje edhe nse kjo krkon q t shpenzohen 20 funta m tepr. Kam dgjuar se shum anglez, t cilt jetojn jasht, nuk blejn asgj me vler t madhe pos n atdheun e tyre dhe se i 21

drgojn porosit n Londr pr do gj q u nevojitet, n mnyr qe t hollat mos t shkojn jasht. A mund ta krahasojm kt me veprimin e myslimanve, t cilt, sado q tu preferosh t blejn te bashkkombsi apo te bashkqytetari i tyre, nse ata e din se ndonj mall mund ta blejn m lir pr gjysm groshi te evropiant, ata do ta braktisin bashkkombsin dhe bashkfetarin e tyre, e do ta zgjedhin evropianin. A nuk jan kto gjra shkak i mossuksesit t bojkotit arab ndaj hebrenjve t Palestins? E kan privuar veten nga arma m e sukseshme t ciln e kan pasur n duart e veta bojkotimin e hebrenjve n shitblerje pr shkak t ndryshimit t vogl e t prkohshm n mim duke harruar se dmi i cili do ti godas nga kjo shitblerje me hebrenjt do t jet njmij her m i madh se ato ndryshime t vogla. Nj her iu ankova nj egjiptiani t shquar pr at se vllezrit egjiptian i kan ln pas dore lufttart e Tripolisit dhe Barks, t cilve, edhe nse nuk do t ishin t obliguar tu ndihmojn duke kryer obligimin e vet vllazror islamik dhe fqinjsor, ather do t duhej ta bjn kt bile nga kujdesi pr pavarsin dhe ardhmrin e Egjiptit, sepse sado q ekzistenca e Anglezve n Sudan paraqet rrezik t prhershm pr Egjipt, gjithashtu edhe qndrimi italianve n Bark paraqet rrezik t prhershm pr Egjiptin. N kt zotriu im m sht prgjigjur: Egjiptiant kan sakrifikuar shuma tejet t mdha ather kur italiant e sulmuan Tripolisin, e nuk arritn asgj, sepse Italia s shpejti e okupoi at. Un ia ktheva: Vrtet, 22

egjiptiant n luftn tripolitanike kan pasur asi qndrimi, saq kjo padyshim e knaq do mysliman, madje e knaq edhe do njeri q din t mon patriotizmin, porse shuma, t ciln e dhuruat atbot sht e njohur,. e kjo sht 150 mij funta sterlin. E, a mos vall, myslimant e tr bots dshirojn ta shptojn Tripolisin nga kthetrat e Italis me 150 mij funta sterlin? A mundet kjo sakrific n ndonj mnyr t matet me sakrificat t cilat i kan br italiant n t holla dhe n njerz? Ndihma e Egjiptit pr Tripolisin ka qen 150 mij funta, ndrsa shteti osman n at luft i ka shpenzuar nj milion funta dhe ja rezultati i ksaj: 1. Rezultati i par, e kjo sht gjja m e rndsishme, sht ai se sht ruajtur fama e Islamit. Evropianve u sht br me dije se Islami nuk ka vdekur dhe se myslimant nuk e japin atdheun e vet pa luft, e prej ksaj ka dobi materiale dhe morale, t ciln mund ta mohoj vetm injoranti. 2. Kjo shum t hollash kundruall shpenzimeve t superfuqive sht shkak q i ka nxitur edhe vet tripolitant q t bjn rezistenc dhe t luftojn, pasi q kan par se jan duke u ndihmuar vllezrit e tyre, e kjo rezistenc i ka shkaktuar Italis, e cila i kishte sulmuar, humbje dhe vshtirsi t hatashme, andaj shum politikan italian flisnin haptazi se jan penduar shum q e kan filluar fare kt sulm kusarsh n Tripoli. 3. Sado i madh q t jet numri i t vrarve arab n kt luft, numri i prgjithshm i italianve, q jan vrar gjer m 23

sot, e tejkalon disa her numrin e arabve t vrar. Italiant n kt luft kan prjetuar aq shum tmerre, saq kjo nuk mund t prshkruhet n nj artikull apo n nj broshur. Vetm n nj prleshje tek Fuvejhati, n hyrje t Bengazit, ushtris italiane q numronte 3.000 lufttar u jan kundrvuar 150 lufttar arab, gjersa nuk jan vrar t gjith pos disave, t cilt i ka zn nata, e armiku sht zmbrapsur. Derisa arabt ishin t piklluar pr ata q kishin rn n kt prleshje, u arrin lajmi telegrafik nga Stambolli, n baz t telegramit i cili kishte arritur fshehurazi nga Berlini, e n baz t telegramit t shifruar q kishte arritur nga legata gjermane n Rom, se n kt prleshje jan vrar 1.500 ushtar italian dhe se jan mendur shtat oficer. Kjo sht nj nga s paku 50 prleshje t ngjashme me kt. Pra, myslimant n kt prleshje kan luftuar me nj ushtri 20 her m t fuqishme dhe i kan vrar gjysmn, prkatsisht, kan vrar 10 fish m shum se numri i tyre - e Zoti i Lartmadhrishm u ka caktuar myslimanve q, n gjendje force dhe fuqie, mund ta ngadhnjejn armikun numerikisht 10 her m t madh, ndrsa n gjendje dobsie dy her m t madhe, si thot n suren El-Enfal, ajeti 65 dhe 66: O Pejgamber! Inkurajoi besimtart n luft. Nse n mesin tuaj gjenden njzet t durueshm, do ti mundin dyqind, e nse nga ju jan njqind t durueshm, do ti mundin njmij mohues, sepse, ata jan njerz q nuk kuptojn. Tani, All-llahu u ka lehtsuar juve; Ai di se jeni t lodhur: nse prej jush njqind jan t durueshm do ti 24

mundin dyqind; e nse ju jeni njmij - me vullnetin e All-llahut do ti mundni dy mij. Se, All-llahu, sht me t durueshmit. 4. Shpenzimet italiane, q n vitin e par, prkatsisht prej 1911 deri 1912, kapnin shumn rreth 100 milion funta sterlin, e supozohet se gjer m sot, pas 20 vjetve - ngase rezistenca nuk ka pushuar gjer n kt ast - kjo shum prfshin rreth 300 milion funta sterlin. Ja, e tr kjo ka qen rezultat i asaj ndihme t vogl dhe i shpenzimeve t parandsishme q kan br myslimant n kt luft, mirpo myslimant presin q superfuqia si sht Italia, e cila numron 41 milion banor dhe t ardhurat vjetore t cils jan 200 funta sterlin, t jet e ngadhnjyer n nj prleshje apo n vitin e par t lufts, dhe nse parashikimi nuk realizohet, ather ata humbasin do shpres, dshton do lvizje dhe disa i kaplon pikllimi aq i madh, saq kjo sht e barabart me mosbesim, sipas fjalve t Kuranit: Vetm jobesimtart e humbin shpresn n mshirn e All-llahut. (Jusuf: 87). Ta parashtrojm edhe shembullin e tret, e ti lam m shembujt, ngase ata jan t shumnumrt. Rifant kan ngulmuar kundr Spanjs disa vjet radhazi, gjersa nuk e kan ngadhnjyer dhe ia ka przn ushtrin, pasi q n nj prleshje i kan shkatrruar 26 mij ushtar dhe i kan zn 170 topa. Rifant jan gjithsej 800 frym, ndrsa spanjoll 22 milion. Toka e Rifanve kryesisht sht 25

jopjellore, ndrsa banort jan t varfr, jetojn nga fitimi i vet. Megjithat, kan realizuar nj vepr e cila e ka habitur tr botn. Sikur rifant t ishin t krishter, do tu arrinin me miliona funta sterlin nga t gjith, prmes rrugve sekrete apo prmes kryqit t Kuq, pr shrimin e t plagosurve. E, le t na thon myslimant sa funta sterlin u kan ofruar atbot rifanve? Pastaj jan bashkuar francezt dhe spanjollt dhe i kan mobilizuar s bashku me rifant 300 mij lufttar dhe e kan bllokuar Rifin nga t gjitha ant, edhe nga toka edhe nga deti, ndrsa aeroplant e tyre, t cilt hidhnin dinamita n fshatrat rifane, numroheshin me qinda, e jo me dhjeta. Pr m tepr, nuk kan mjaftuar vetm aeroplant e Francs dhe Spanjs, por u kishte ardhur n ndihm edhe nj eskadr aeroplansh amerikan nga Nju-Jorku (q ti ndihmojn kto shtete krishtere kundr myslimanve vetm pse jan mysliman). Gjersa ndodhte kjo, myslimant shikonin luftn rifane me duar kryq dhe kshtu qndruan nj vit t tr. M n fund disa veta u ngritn q t mbledhin di pr lufttart e Rifit. Shkrimtari i ktyre rreshtave nuk sht kufizuar vetm t shkruaj prkitazi me kt shtje, por, me qllim q t jap shembull, i ka dhuruar katr funta sterlin. E, sa ka qen vlera e t gjitha kontributeve nga e tr bota islame? Ka qen 1.500 funta! Ku t ishte fati q myslimant t mbeteshin vetm n at q nuk u erdhn n ndihm rifanve, por disa nga mesi i tyre u 26

ngritn kundr rifanve dhe luftuan kundr tyre m ashpr se vet t huajt. Kundr Muhammed b. Abdul-Kerimit u bashkuar shum fise luftarakisht t disponuara dhe u ndihmuan francezve dhe spanjollve kundr bashkfetarve dhe bashkkombtarve t vet, vetm pr t fituar simpatit dhe dashamirsin e tyre. Njsoj ka ndodhur edhe tek ne n Siri gjat kohs s kryengritjes kundr Francs, e kjo ka ndodhur edhe n shum vende t tjera islame. Vall, e me ksi lloj veprash miku yn Shejh Bisjuni Imran t krkoj nga Zoti ta plotsoj premtimin e Vet, prkatsisht ti jap nam myslimanve?! Kur ti pyesish myslimant, t cilt e ndihmojn armikun kundr vllezrve t vet: Prse e bni kt, pasi q e dini se kjo sht n kundrshti me fen, nderin, kalorsin, njerzin, interesat dhe politikn ton?, ata prgjigjen: si t mos veprojm kshtu kur ata t huaj na ftuan, e ne ishim t detyruar t luftojm n radht e tyre nga frika? Kshtu pra, ata i kan harruar fjalt e lartsuar t Zoti t Madhruar: Vall, a ju friksoheni atyre? M e drejt sht ti friksoheni All-llahut, nse jeni besimtar. (Et-Teube: 13). Dhe fjalt: Ju mos iu friksoni atyre! Por friksohuni prej Meje, nse jeni besimtar! (Ali Imran: l74). Arsyetimet e njerzve t till nuk jan t pranueshme, sepse t huajt i kan ftuar shum mysliman n ksi tradhtish e ata nuk u jan prgjigjur dhe qielli nuk sht rrzuar mbi ta e as 27

q toka sht gremisur nn ta. Nse kta t huaj, q i kan okupuar vendet myslimane, jan t hidhruar n ata mysliman q nuk i jan prgjigjur thirrjes s tyre pr ta tradhtuar popullin e vet, kjo ngjan pr shkak se shum mysliman u kan ofruar shrbimet e veta kundr vllezrve t vet dhe kto shrbime i kryenin me vullnet t madh dhe me sinqeritet t plot, duke shfaqur kshtu besnikrin e plot gjat kohs s ktyre veprave tradhtare. Sikur t mos ekzistonte kjo tradhti vullnetare dhe ky nxitim q t ndihmohet i huaji kundr bashkfetarve t vet, ather i huaji nuk do t konsiderohej si luan, dhe nuk do t sillej kshtu n mnyr arbitrare me myslimant dhe nuk do t krkoni prej tyre q t punojn kundr dispozitave fetare dhe kundr interesave personale n favor t interesave t tyre, madje edhe nse do ti ndjeknin gjer n vdekje. Ekzistojn dy lloj vdekjesh. E para sht vdekja pr shkak t jets, e kjo sht ajo vdekje pr t ciln Kurani i inkurajon myslimant kur armiku i sulmon ata, dhe kjo sht ajo vdekje pr t ciln poeti arab thot: U zmbrapsa duke u prpjekur q t mbahem n jet, por nuk gjeta jet m t bukur se sulmi. Kjo sht ajo vdekje, me t ciln vdes francezi pr jetn e Francs, gjermani pr jetn e Gjermanis, anglezi pr jetn e Britanis s Madhe etj., duke konsideruar kt si obligim t vetin, nga i cili kurrnjher nuk do t shmanget. Lloji i dyt sht vdekja pr shkak t vazhdimit t vdekjes, e kjo sht vdekje me t ciln vdesin myslimant n shrbimin e atyre shteteve t cilt i kan okupuar viset e tyre. Kjo ndodh 28

kshtu pr shkak se ata vdesin duke u ndihmuar okupuesve kundr armiqve t tyre, si vdes pr shembull afrikani verior q t fitoj Franca kundr Gjermanis, apo kur vdes hindusi q Britania e Madhe ta mund kundrshtarin e vet, apo si vdes tatari pr fitoren e Rusis. Mirpo, Franca, me mundjen e armiqve t vet, e rrit krenarin dhe autokracin e vet, i rrmben vendet n Afrikn Veriore dhe i shkel t drejtat e tyre, si ka ndodhur pas Lufts Botrore kur francezve iu rritn aspiratat pr Marokon dhe iu zgjua dshira pr krishterizimin e berberve. Thn shkurtimisht, afrikani verior vdes n brigjet e Rajns apo n Siri, n mnyr q ta rrit vdekjen n Afrikn Veriore, ngase do fitore e Francs jasht, paraqet rritjen e shtypjes, dhuns dhe poshtrimit n Afrikn Veriore, pr t ciln ekziston ila. Kjo sht vrtetuar me an t eksperiencs. Po ashtu, vdekja e nj hindusi pr fitoren e Anglezve paraqet vazhdimin e afatit t robris s Indis. Gjithashtu, vdekja e nj tatari n shrbimin e Rusis nuk ka rezultat tjetr pos rritjen e shtypjes s Rusis ndaj tatarve, e kshtu me radh. Kjo vdekje pr shkak t vet vdekjes, sht, si thuhet, vdekje n vij t shtrembr, prkatsisht duke marr parasysh rezultatin prfundimtar, e ktu ekziston edhe vdekja e drejtprdrejt pr shkak t vet vdekjes, ather kur afrikani verior vdes n luft kundr vllait t vet, i cili ngritet pr ta zvogluar shtypjen e zgjedhs franceze, e cila gati sa nuk ua ka 29

thrrmuar qafn, apo nse nuk ua ka thrrmuar trsisht, ather ua ka ln jetn e cila trsisht i gjason vdekjes. Sikurse kto raste t ishin kufizuar vetm tek masa e gjer dhe tek t paudhzuarit, ne do tua falnim pr shkak t paudhzimit t tyre dhe to t thoshim se ata nuk din as pr Kuran as pr Sunnet, nuk e njohin as politikn botrore as rrethanat bashkkohore. Mirpo, ajo q sht m e mjerueshme sht tradhtia e liderve, si sht ministri Makkar, i cili sht m i flakt sesa vet francezt pr aksionin e abrogimin (anulimin) e Sheriatit te berbert. I till sht edhe Bagdadi, mkmbs i Fezit, i cili i ka rrzuar 100 t rinj t Fezit dhe i ka shkopitur vetm pse jan tubuar n xhamin e Karvanit pr tu lutur: O Mshirues, ke mshir pr fajin ton dhe mos na ndaj nga vllezrit tan berbert! I till sht edhe myftiu i Fezit, i cili ka dhn fetvan se abrogimi i sheriatit mes berberve nuk do t thot se berbert dalin nga Islami, etj. donjri prej ktyre tradhtarve, t cilt kan dalur nga feja Zoti i poshtroft! - tanim ka prjetuar pleqrin e thell dhe sht ngir me pasurin e popullit, e nga ana tjetr donjri e dshiron me gjith shpirt simpatin e Francs dhe orvatet ta dshmoj sinqeritetin e vet ndaj saj, madje edhe me kusht q ta humbas fen e vet dhe pasurin e vet, vetm pr ta ruajtur pozitn dhe rrogn e vet gjat ksaj pak jete t shkret sa i ka mbetur gjer n vdekje.

30

31

asnj rast kur evropiant i kan pushtuar shtetet islame e q gjysma e tyre, apo s paku nj pjes e tyre, t mos jet i realizuar me ndihmn e myslimanve. Disa bjn spiunim kundr popullit t vet n favor t t huajve, disa prhapin propagandat e tyre tek populli i vet, e disa luftojn me shpat lakuriq dhe n shrbim t t huajve derdhin gjakun e popullit t vet. Prandaj, islami i tyre dhe besimi i tyre sht shum larg fjalve t Zotit t Lartmadhrishm: Kushdo q prej jush i konsideron ata pr miq, ai sht me ta. (El-Maide: 52). Dhe fjalt: All-llahu u ndalon juve ti bni miq ata q luftojn kundr jush pr shkak t fes dhe ju dbojn nga vatrat tuaja, si dhe kontribuojn q t jeni t dbuar; e kushdo q i bn miq ata, - t tillt jan zullumqar. (El-Mumtehine: 9). A mos vall, n kt mnyr i nnshtrohemi Zotit dhe Pejgamberit t Tij?! A mos vall, n kt mnyr bhet vllazrimi dhe miqsia islame?! A mos vall, njerzve t till Zoti u ka premtuar autoritet, ndihm dhe mirqenie n tok, duke qen se ata pr interesa t armikut i spiunojn bashkfetart e vet, atdheun e vet dhe popullin e vet?! Kurdoher q ti qortojm pr tradhti, ata arsyetohen se nuk mund t rezistojn, se n kt mnyr shptojn nga dhuna e t huajve ose q prej dy t kqijave zgjedhin at m t vogln. T gjitha kto arsyetime t tyre nuk prmbajn n vet as nj thrrmijz nga e vrteta. Ata me siguri kan mundur q me 32

shpat ta ndihmojn popullin e vet, e nse megjithat kt nuk kan mundur ta bjn, ather kan mundur me pend, e nse edhe kshtu kan mundur, kan mundur me fjal, e nse nuk kan qen n gjendje t veprojn kshtu, ather s paku kan mundur me zemr. Ndrkaq ata vetm dshirojn q t jen miq intim t t huajve kundr popullit t vet, t jen kuadrot e tyre udhheqse kundr shtetit t vet dhe ur e t huajve kundr atdheut t vet, andaj prkundr t gjitha ktyre i sheh ata se si jetojn n begati, disponim, knaqsi, flejn t qet dhe hajn at q kan fituar pr kujdesjen e myslimanve dhe pr gjakun e derdhur t myslimanve. Kta njerz nuk posedojn aspak ndrgjegje, q ti bren nga brenda, ndrsa prej myslimanve nuk ekziston asnjri q do ti mundoj nga jasht. Kt nuk konfirmojm prgjithsisht pr botn islame, ngase pr shembull populli afgan nuk i lejon askujt q ti ndihmoj haptazi t huajt e t mbetet gjall. Ndr banort e Nexhdid nuk mund t gjendet askush q u ndihmon t huajve kundr popullit t vet. Arsimimi politik i egjiptianve ka prparuar shum n krahasim me gjendjen e prparshme, andaj sht br gj e rrezikshme t shfaqet publikisht simpatia ndaj t huajve apo ti ipet prparsi regjimit t tyre. Pr sa i prket vendeve t tjera islame, do mysliman mundet haptazi t angazhohet pr armiqt e fes s vet dhe t atdheut t vet, e t mos ket frik se do ti ndodh ndonj e keqe. Pr njerzit e ktill Zoti i Lartmadhrishm thot:

33

All-ahu u ka premtuar disave prej jush, q kan besuar dhe q punojn vepra t mira - se do ti bj sundimtar n Tok, ashtu, si i ka br ata para tyre dhe q do tua forcoj fen e tyre, me t ciln Ai sht i knaqur, dhe q do tua shndrroj atyre - pas friks, sigurin. Ata, m adhurojn Mua, e nuk m bjn shok asgj. E, kush bn mohim pas ksaj, ata jan ngatrrestar t vrtet. (En-Nur: 55). Me kto fjal Zoti i Lartmadhrishm nuk aludon n myslimant t cilt e tradhtojn popullin e vet, punojn pr armiqt e tij dhe shprehin armiqsi ndaj vllezrve t vet duke tentuar t nxisin knaqsin e t huajve e t prokurojn pasuri afatshkurtr. Si do t mund t jet fjala pr ta pasi q, krahas besimit sht ndrlidhur ajo q sht e pandashme nga ai - e kto jan veprat e mira? Sa e shmtuar sht ajo pr ka i kan shitur ata shpirtrat e tyre! Gjithashtu Zoti xh.sh. nuk aludon as n ata mysliman, t cilt, edhe pse me zemr nuk jan kundr popullit t vet dhe nuk kan punuar pr t huajt e as q i kan krrusur supet e veta q n to t hipin t huajt lakmitar, por megjithat jan t knaqur me at q t prkulen, t bien n gjunj, t luten, t prmendin Zotin, t bjn tesbih dhe t qndrojn gjat n sexhde, duke konsideruar se ky sht Islami i vrtet. Sikur kjo t ishte e mjaftueshme q njeriu t bhet mysliman dhe t arrij shptim edhe n kt bot edhe n botn tjetr, ather Kurani nuk do t ishte prplot me nxitje n xhihad, vetmohim, sinqeritet, durim, te ndihmuarit reciprok t vllezrve mysliman, drejtsi, bamirsi dhe me t gjitha 34

bujarit e mundshme. Sikur t ishte kjo e mjaftueshme q me t vrtet t jet dikush mysliman, ather Zoti i Lartmadhrishm nuk do t thoshte: Thuaj: Nse etrit tuaj, bijt tuaj, vllezrit tuaj, grat tuaja, farefisi juaj, pasuria juaj, q e keni fituar, tregtia - pr t ciln keni frik se nuk do t shkoj mir - dhe shtpit n t cilat e ndieni veten rehat, u jan m t dashura se All-llahu, se i Drguari i Tij dhe se lufta n rrugn e Tij, ather pritni derisa ta sjell vendimin All-llahu. E, All-llahu nuk don ta udhzoj n rrugn e drejt popullin e korruptuar. (Et-Teube: 24) A mundet miku yn Shejh Bisjuni Imran, apo kushdo qoft tjetr, t konfirmoj se myslimant e sotm, prve nj pakice t vogl dhe gati mosekzistuese, i japin prparsi Zotit dhe Pejgamberit t tij kur sht fjala pr prindrit e tyre, fmijt, vllezrit, bashkshortet, tregtin, pasurin dhe banesat?! A i japin myslimant e sotm prparsi dashuris ndaj Zotit dhe Pejgamberit t Tij - e kjo dashuri sht e vetmja pr mbajtjen e Islamit - kundruall pjess t parndsishme t pasuris s tyre q e fitojn n tregti, nga dshtimi i s cils kan droj prore?! Ta bjm nj prov, ngase gjrat kristalizohen vetm me kontrastet e tyre. T pandehim se shtja e krishterizimit t berberve sht pjekur dhe papa i thrret t gjith katolikt t sakrifikojn para t duhura pr kt transformim nga islamizmi n krishterim, rreth s cils Franca bn prpjekje prkitazi me berbert. ka 35

mendon, sa miliona funta sterlin do tu arrinin misionarve, murgjve dhe murgeshave pr ndrtimin e kishave, shkollave, azileve, spitaleve, qendrave episkopale e t ngjashme, n mnyr q t kjo pun t kryhet me sukses e cila katolicizmit do ti sillte tet milion berber krahas 400 milionve katolik q ekzistojn n bot? Padyshim, prgjigjja do t ishte kjo: brenda disa muajve do t tuboheshin shum milion funta sterlin. E nse do tu thuhej protestantve: Ejani, ju kemi lejuar q ti krishterizoni berbert, andaj sakrifikoni pr kt sa t mundeni. Ather atyre do tu arrinin dyfish m tepr miliona sesa katolikve, dhe at pr nj koh edhe m t shkurtr. E tu themi myslimanve: Berbert gati sa nuk e kan braktisur Islamin. Shkaku kryesor pr kt sht padituria. Andaj jemi t obliguar ti drgojm njerzit e dijshm dhe vaizt pr ti udhzuar n fe, sht nevoja tu ndrtojm xhami, shkolla t mesme dhe t ulta, strehimore dhe pr mjete t tjera, t cilat do ti lidhnin pr Islamin dhe myslimant. ka mendoni, pas t gjitha ktyre, sa do t sakrifikonin myslimant pr nj vepr t till? Un mendoj se nuk do t jipnin m tepr se nj t njqindtn pjes nga ajo q do t jipnin katolikt apo protestant. Ja se far interesimi pr fe mbretron tek t krishtert, e far tek myslimant, mirpo prsri disa pyesin se cili sht shkaku i rnies s myslimanve dhe i prapambeturis s tyre n

36

garim me t tjert, e sikur t prsiatnin pr kto dallime n pun dhe entuziazmin pr prparim, do ta gjenin prgjigjen. Gjja m e uditshme sht se, pas t gjitha ktyre, prsri shohim se evropiant, propagatort e tyre dhe nxnsit e tyre lindor i akuzojn myslimant pr fanatizmin fetar dhe i quajn ata fanatik, ndrsa vetes ia prokurojn tolerancn fetare. Pr Zotit, me t vrtet kjo sht udi mbi udira! Ja, un n kt vepr, domethnia e s cils sht mbrojtja e jo sulmi, dijetari i madh pronari i El-Mena-rit Abdul Hamid bej Saidi, kryetari i shoqats Rinia myslimane, dijetari dhe pronari i El-Feth-it e t tjert, t cilt dshirojn ta pengojn sulmin n Islam dhe ti thrrasin myslimant q t kndellen dhe ta shohin rrezikun q i ka mbrthyer, jemi t akuzuar pr fanatizm fetar dhe t quajtur me kt emr jo vetm mes myslimanve, por edhe mes myslimanve gjeografik, prkatsisht mes atyre q mburren se politika e tyre sht laike, t cilt q moti jan deklaruar se aspak nuk i japin rndsi fes dhe t cilt q moti i bjn lajka t krishterve duke deklaruar se nuk jan duke mbrojtur Islamin n mnyr far e bn dikush. Myslimani mund t shptoj nga emri fanatik vetm nse bhet i pashkatht kur dgjon pr fushatn franceze pr ti krishterizuar berbert dhe kur dgjojn se holandezt i kan krishterizuar 100 mij mysliman - nj deputet i parlamentit holandez ka konfirmuar se u kishte shkuar pr dore q n Jav ti krishterizojn nj milion mysliman - nse i rrudh kraht e thot: Mua nuk m intereson se a sht mysliman nj javas 37

apo jo. Vetm ather myslimani do t jet prparimtar e t konsiderohet si bashkkohor dhe pr t do t flitet do e mir. Prkundrazi, evropiani mund t jap shuma t mdha t hollash pr zgjerimin e propagands krishtere ndr myslimant, kt propagand mund ta mbroj edhe me topa, me aeroplan dhe me tanksa, mund ti pengoj myslimant n fe, drejtprdrejt apo trthorazi, mund t prdor t gjitha marifetllqet e mundshme pr ta rrzuar Islamin n vendet islame, e megjithat t mos i shklruhet kjo si mkat, dhe kjo pun t mos ia merr epitetin e prparimtarit, t kulturuarit dhe bashkkohsit, e, q sht edhe m e uditshme, kjo nuk ia merr atributin e qytetrimit, laikut dhe tolerantit. Myslimant e till gjeografik, prkundr ktyre argumenteve t qarta, prkundr asaj q ka br republika laike franceze pr interesat e kishs katolike prkitazi me shtjen e berberve; prkundr mbrojtjes holandeze ndaj propagatorve t Ungjillit (Evangjeljes) n Jav; prkundr vendimit zyrtar t qeveris belge q t prfundoj krishterizimi i banorve t Kongos; prkundr propagands islamike holandeze n Ugand dhe Darus-Selam (Zizibar), e gjithashtu edhe n Sudan ndr zezakt nga ana e Anglis, dhe prkundr shum gjrave, t cilat tani nuk mund ti parashtrojm, kta mysliman gjithnj i mashtrojn myslimant duke thn: Evropa e ka shtyer me kmb fen dhe ka marr drejtim laik, andaj edhe ka arritur sukses. As ne kurr nuk do t kemi sukses prderisa i mbahemi drejtimit fetar. Kt sofizm disa njerz e kan prhapur n 38

Turqi ku kan gjetur nj numr t madh ithtarsh. Disa prej tyre i shohim edhe n Egjipt, Siri, Mesopotami dhe Persi, t cilt i pasojn kta sofist dhe n mnyr cinike i urrejn faktet pa kurrfar marje, sepse, para s gjithash gjejn njerz naiv t cilt u besojn.

Shkaqet kryesore t prapambeturis s myslimanve

Shkaku m i madh i prapambetjes s myslimanve sht padituria, pr shkak t s cils ndrmjet tyre ekzistojn edhe t till q nuk din ta dallojn vern nga uthulla, andaj sofizmin e konsiderojn si aksiom e cila nuk mund t ngadhnjehet. Dituria e mangt gjithashtu sht nj nga shkaqet m t mdha t dekadencs myslimane. Kjo sht m e rrezikshme se vet padituria e thjesht, sepse kur i padituri has n udhheqsin e ditur, ai do ta dgjoj kt, e nuk do t filozofon me t, kurse ai q ka arsimim t mangt nuk din dhe nuk mund t bindet q nuk din. Nj fjal e urt thot: M mir e ke t kesh pun me nj budalla t plot se me gjysm budalle. E un them se m mir sht t kihet pun me njeriun e paditur sesa me gjysm t arsimuarin. Prej shkaqeve m t mdha t dekadencs myslimane sht edhe oroditja morale, pr shkak t mungess t atyre virtyteve, n t cilat nxit Kurani, dhe iniciativs, e cila i ka stolisur myslimant e par dhe me t ciln ata kan korrur sukses, 39

ndrsa morali sht prmbi arsimin pr formimin e popullit. Sa bukur ka thn Shevkiu: Popullin e formon vetm morali, gjersa ekziston; po qe se zhduket morali, zhduket edhe populli. Njri nga faktort m t mdhenj t prapambeturis s myslimanve sht para s gjithash oroditja morale e udhheqsve t tyre, t cilt mendojn se - prve disave q i ka mshiruar Zoti - populli sht krijuar pr ta dhe se mund t bjn me t ka t don. Ky mendim tek ata sht aq thell i rrnjosur saq n mnyr t prmbaruar ndshkojn secilin q ndrmerr di pr ti kthyer n rrug t drejt. Madje edhe disa dijetar i bjn lajka ktyre udhheqsve duke u krekosur n mirqenien e tyre dhe duke ua lpir nyejt japin fetva se esht e lejueshme q t mbytet do kshilltar q nuk sht i dgjueshm dhe q del nga bashkia. Islami i porosit imamt q tu prmirsojn udhheqsve ekstravagancn (t oroditurit) e tyre dhe ata n shtetet ideale islame kan qen sikurse parlamenti i sotm: kontrollonin popullin e njkohsisht rregullonin drejtimin e sundimtarit, ngritnin zrin e vet kur pushteti binte n lajthitje dhe i thrrisnin sundimtart dhe nnrenditsit e tyre n rrug t drejt. Kshtu gjrat shkonin n rregull, ngase shumica prej ktyre imamve ishin tejet t devotshm andaj nuk ngarendnin pr knaqsit e ksaj bote dhe nuk kishin kurrfar konsiderate se a do t hidhrohet ndonj sundimtar apo jo. Andaj sundimtart dhe kalift ua kishin frikn dhe nuk guxonin ti 40

kundrshtonin, ngase e dinin se masa e gjer e popullit u besonin atyre. Mirpo, gjat kohs kta imam i kan trashguar trashgimtart e padenj, t cilt shkencn e kan shndrruar n profesion pr ekzistenc e fen kurth pr pasuri, andaj u lejonin udhheqsve t prishur poshtrsi m t shmtuara dhe n emr t fes u lejonin ti shkelin dispozitat e fes. Kshtu vepronin ata, ndrsa masa e ndjer ishte mashtruar me madhsin e turbanve dhe pozitave t larta t ktyre imamve duke menduar se fetvat e tyre jan korrekte dhe se mendimet e tyre jan n prputhshmri me sheriat. N kt mnyr t prishurit rritej gjithnj e m tepr, interesat e popullit rrnoheshin, Islami binte n dekadenc ndrsa armiku ngritej dhe forcohej. Pr t gjitha kto gjra prgjegjsin e mbajn imamt. Ndr faktort m t mdhenj t prapambeturis s myslimanve bn pjes edhe frika dhe ligshtia, t cilat shfaqen tek ata pasi q ishin populli m i njohur pr nga trimria dhe prbuzjes (mosprfilljes) s vdekjes, ather kur vetm njri u kundrvihej dhjet vetve, e ngandonjher edhe njqind vetve. Mirpo sot jan br, prve disave, t atill q ia kan frikn vdekjes, e kjo frik dhe Islami nuk mund t bashkohen n nj zemr. Esht pr tu uditur se agresort evropian duke i sulmuar myslimant nuk kan frik nga vdekja aq sa friksohen myslimant duke u mbrojtur. Myslimant edhe pse i shohin ato caqe t largta t cilat evropiant i arrijn duke prmuar jetn dhe duke u hudhur n rreziqe pr popullin dhe atdheun e tyre, 41

megjithat aspak nuk i kaplon zilia dhe nuk duan t thon se ata jan m t denj pr ta prmuar jetn sesa evropiant pasi q Zoti i Lartmadhrishm thot: Mos u tregoni t dobt n ndjekjen e armiqve (pr t luftuar kundr tyre). E, nse ju ndieni dhembje prej lufts, edhe ata ndiejn dhembje ashtu si ndieni edhe ju. Mirpo, ju shpresoni prej All-llahut at q nuk e shpresojn ata. (En-Nisa: 104) Friks dhe ligshtis q i ka goditur myslimant, u jan shoqruar edhe pikllimi dhe pashpresa n mshirn e Zotit, andaj disa myslimanve u sht rrnjosur n kok se evropiant jan gjithsesi ngadhnjimtar, se nuk ekziston kurrnj mnyr t luftohet me ta, se do rezistenc kundr tyre sht e kot dhe se do veprim sht marrzi. Kjo frik nga evropiant sht rritur dhe fermentuar n zemrat e myslimanve, kshtu evropiant jan t ndihmuar edhe me kt frik, andaj edhe nj numr i vogl i tyre mund tu bj ball numrit m t madh t myslimanve, n t kundrtn e asaj q ka qen n kohn e Islamit. N nj verset thuhet: Frikacakt konsiderojn se frika sht kujdesi, e kjo sht mashtrim i natyrs s prishur. Myslimant kan harruar t kaluarn, kur vetm njzet mysliman kishin vajtur n brigjet franceze dhe aty ishin vendosur n nj kodr, ku ndrtuan nj kshtjell. Numri rritej gjithnj gjersa nuk arriti nj mij njerz. Ata aty formuan nj principat e cila fitoi renome t madhe n Francn Jugore dhe Italin Veriore, miqsin e t cils krkonin sundimtart e atyre 42

viseve me t cilt arritn marrveshje paqe. Kjo prfshinte majat e Alpeve dhe kalimet e rrugve kryesore ndrmjet Francs dhe Italis, andaj t gjith karvant evropian gjat kalimit npr kto rrug ishin t obliguar tu paguajn arabve dogann e caktuar. Ky shtet i vogl arab prparonte n Pijemont, gjersa nuk u zgjerua gjer tek Zvicra dhe liqeni Konstanc n zemrn e Evrops, duke i bashkangjitur vetes nj pjes t madhe t Zvicrs. N kto treva ata sunduan nntdhjet e pes vjet (prej vitit 888), derisa popujt evropian nuk u bashkuan kundr tyre dhe luftuan me ta prderisa nuk i shkatrruan. Ky grusht i vogl arabsh, edhe ather kur u shkatrrua, nuk numronte m tepr se nj mij e pesqind njerz. sht i marr do njri q do t thoshte: Po, kjo ka ndodhur para se q evropiant kan zbuluar mjete t reja lufte, para topave, tanksave, aeroplanve dhe para se ata t ken arritur fuqin q kan sot, e cila bazohet n shkenc. - Kto fjal jan marrzira t pastra, mendjelehtsi dhe budallallk, ngase do koh posedon shkencn prkatse, ashtu si posedon edhe koha e sotme. do gj n bot sht relative. Edhe n at koh ka pasur makina luftarake, gjuajts t gurve (katapulta), makina pr bllokime dhe ekzistonin materie ndezse t cilat jan br n mnyr t panjohur pr ne. Kto aparate n kohn e vet kan qen si jan sot topat, pushkt automatike, bombat, dinamitt dhe gjra t ngjashme q ekzistojn sot. Tekembramja, tanksat, aeroplant dhe eksplozivt nuk nxisin 43

trimrin as q flakrojn patriotizmin n zemra, porse patriotizmi, nismria dhe trimria krijojn aroplan, tanksa dhe bomba. Kto jan vetm lnd memece ndrmjet t cilave edhe gurit t rndomt nuk ekziston kurrfar dallimi. Materia vetvetiu nuk mund t krijon asgj, porse ai q krijon sht intelekti, andaj kur intelekti posedon entuziazm dhe kur zgjohet vendosmria, ather leht gjenden tanksat, aeroplant, pushkt automatike, nndetset dhe t gjitha mjetet tjera lufte. Thuhet se ti posedosh t gjitha kto sht nevoja pr shkenc moderne, e cila u mungon myslimanve, andaj evropiant mund t bjn at q myslimant nuk munden. Prgjigjja pr kt sht: Nn nj: edhe shkenca moderne varet nga idet dhe iniciativa; posa t gjenden kto dyja, do t gjendet edhe shkenca moderne dhe zejet moderne. sht e njohur se japonezt gjer n vitin 1868 kan qen t njjt sikurse popujt e tjer lindor n gjendje patrialkale, dhe kur dshiruan ti arrijn popujt modern, i msuan shkencat evropiane dhe i zn zejet e tyre, e tr kt e arritn pr pesdhjet vjet. Prandaj, do popull islam i cili do t dshironte ti mbrrij e ti tejkaloj popujt e fuqishm, do t mund t arrinte kt, si i kan msuar japonezt diturit evropiane dhe jan barazuar me ta, kshtu q n asgj nuk jan prapa tyre, e megjithat kan mbetur japonez t cilt e mojn besimin e vet dhe zakonet e veta.

44

Nn dy: a ekziston ndonj popull mysliman q ka krkuar vegla dhe arm e t mos i gjej ato? Gjja kryesore sht vullneti, e kur t gjendet ky edhe caku do t arrihet leht. Sikur t donte ndonj popull mysliman t armatosej, brenda nats do ti gjente t gjitha llojet e duhura t armve moderne. Vetm q pr tu furnizuar me kto arm sht nevoja pr sakrifikimin e pasuris, porse ata nuk dshirojn ta bjn kt e as q dshirojn ti marrin shembull evropiant dhe japonezt n vetsakrific, por dshirojn fitoren pa arm dhe pajisje apo dshirojn arm dhe pajisje pa sakrifikimin e pasuris. E, kur armiku i ngadhnjen ata, ather brtasin: Ku jan ato premtime q na ka premtuar Kurani me fjalt: Ne jemi t obliguar ti ndihmojm besimtart?, sikurse Kurani tua ket garantuar fitoren myslimanve pa kurrfar pune dhe mundi, pa luft me pasuri dhe jet, por vetm pr shkak se thon q jan mysliman apo vetm pr shkak t vet lutjes dhe madhrimit t Zotit. Edhe m e uditshme sht se disa dshirojn ta arrijn kt duke krkuar ndihm nga evliat. N kt mnyr edhe numri m i madh i myslimanve t paarmatosur me arm moderne dhe t papajisur me dituri t duhur pr prdorimin e armve moderne nuk mund ti bjn ball as nj numri t vogl evropiansh t armatosur e t arsimuar, dhe, kurdoher q ballafaqoheshin, myslimant nxjerrin skajin m t holl. Kshtu ka qen pr nj koh t gjat, gjersa nuk e humbn do besim n vete, rn n pikllim dhe frika hyri n ta kshtu q vet iu dorzuan armiqve. Ja, n kt mnyr nga myslimant 45

luftarak u shndrruan n raj t nnshtruar, ngase harruan fjalt e Zotit t Lartmadhrishm: Mos tregoni ligsi dhe mos u piklloni! Se ju gjithsesi jeni m t lart, nse jeni besimtar t vrtet. Nse ju ka goditur juve ndonj plag edhe popullin (armik) e kan goditur aso plag Ne, kto dit i japim fitore her njrs her tjetrs pal.... (Ali Imran: 139-140). Ata harrojn se askush, as nga pikpamja fetare e as nga ajo logjike, nuk guxon t bjer n pikllim, e posarisht myslimani, t cilit feja i tregon se pikllimi sht i barabart me mosbesim. Ata nuk i prfillin fjalt e Zotit t Lartmadhrishm q i thot pr t part e tyre: Atyre, t cilve u than njerzit: Armiku sht prgatitur kundr jush, friksohuni!, kjo prkundrazi ua shtoi atyre besimin, e than: Neve na mjafton All-llahu, dhe Ai sht mbrojts i mrekullueshm! Ata u kthyen (nga Bedri) me dhuntit dhe begatit e All-llahut, nuk i gjeti asgj e keqe... (Ali Imran: 173-174). Prandaj, kur i thrret myslimant q tu vijn n ndihm ndonj nga popujt mysliman, t cilt luftojn kundr ndonj shteti evropian q dshirojn ta shkatrrojn at, i pari prej tyre do t thot: far leverdie ka q pr kt qllim t shpenzohet pasuria m kot, pasi q ajo fuqi gjithsesi do t ngadhnjej?! Sikur t mendonin mir, do t shihnin se dorzimi t huajve vetm i zmadhon fatkeqsin dhe e rrit absolutizmin dhe 46

despotizmin e armikut. Ky sht ligji i Zotit n bot. Sikur t mendonin mir, do t shihnin se kjo koprraci ndaj vllezrve t tyre q gjenden n fush lufte e beteje, nuk paraqet kurrfar kursimi, por varfrim, ngase populli i rraskapitur do t bhet i lir n tregti dhe ekonomi, por ngadhnjyesi i thith t gjitha langjet e vendit t tij duke u lan t humburve vetm eshtrat e brejtur, sa pr t mundur t jetojn. Shpeshher paraqitet uria dhe ata vdesin nga ajo, si ndodh shpeshher n Algjeri, Indi dhe n vende t tjera. Shohim t uriturit n Indi, por nga kjo nuk vdes kurrnj anglez, shohim t uriturit n Algjeri, por nga kjo vdesin vetm myslimant. Shkaku i vetm pr kt sht ai se t huajt kan prvetsuar pr vete t gjitha pasurit e vendit duke mos u ln myslimanve asgj prve varfris. Myslimant sot e arsyetojn koprracin e vet me varfri n ndihm vllezrve t tyre. Kjo deri diku sht e sakt. Kan rn n mjerim, ngase n fillim kan koprracuar, andaj s pari kan korrur frytet e poshtrimit dhe nnshtrimit, e pastaj t varfris dhe uris, si pasoj e domosdoshme t koprracis pr luft. Ligji i Zotit n tok sht q varfria pason pas poshtrimit, ndrsa pasuria pas namit dhe fuqis, kurse fjala e urt arabe thot: Kush fiton, ndan. Nj poet arab, nga fisi Ijad, thot: Mos e ruani pasurin pr armikun, sepse, nse ju ngadhnjejn, ata do tju marrin edhe ju edhe kursimin tuaj. Kurrfar fati nuk ka as n pasuri as n mirsi nse i ruani ato, prderisa iu thehen hundt. Mutenebbiu thot: Nuk sht i famshm n kt bot ai q sht i varfr, kush ska fam, ai 47

ska as pasuri. Pr myslimant pasuria ka qen e mueshme, andaj edhe e kan humbur at, ka qen jeta e mueshme, andaj e kan humbur edhe at, ngase Zoti ka dashur ti vrtetoj fjalt e t Drguarit t Tij, t cilat ia ka frymzuar Vet: S shpejti do tju sulmojn popujt ashtu si vrsulen t uriturit n anak. Ashabt pyetn: O Pejgamber i All-llahut, a do t ndodh kjo pasi q do t jemi pak?! Jo - tha ai, porse do t jeni sikurse vrshimza e rrkes, do tju futet ligshtia n zemrat tuaja, kurse do t nxirret nga armiqt tuaj pr shkak t dashuris suaj ndaj pasuris dhe friks nga vdekja. Kt hadith ma ka treguar Shejh Kettani nga Feza - Zoti e mshiroft! - ather kur u takuam n Medin para tetmbdhjet vitesh, pastaj e kam lexuar n libra dhe e kam parashtruar si argument n parathnien e veprs Bota bashkkohore islame. Fjalt e ktij hadithi jan t ndryshme n disa transmetime. Dijetari, pronari i El-Menar-it - Zoti i dhasht jet t gjat, q bota t ket dobi prej tij! - m s miri e di se cila tradit sht m e sakt, porse domethnia e ktij hadithi sht e qart, e kjo sht: Myslimanve do tu vij koha kur do t bhen pre dhe kur nga t gjitha ant do t zgjaten duart kah ata. Kt koh jemi duke prjetuar sot. Nuk sht e met e myslimanve se ata jan numerikisht pak. Numri i tyre sht shum i madh, por kjo nuk u bn dobi, ngase shumsia vetvetiu nuk vlen asgj, nse mungon kualiteti i llojit. Kuantiteti nuk mund t zvendsoj kualitetin. Shkaku 48

kryesor i dobsis s myslimanve jan frika dhe koprracia, q sht theksuar n fjalt e T Drguarit T Zotit: pr shkak t dashuris suaj ndaj pasuris dhe friks nga vdekja. sht e njohur se dashuria e tepr ndaj pasuris, e privon njeriun nga knaqsia dhe se si pasoj e ruajtjes s teprt t jets sht rreziku m i madh nga shkatrrimi. Kto jan zakonet e Zotit n bot apo ligjet natyrore, si thuhet sot. Kurani e urdhron myslimanin q n rrugn e Zotit ta urrej jetn dhe pasurin dhe do gj q sht e muar, i urdhron t jet i qndrueshm dhe t mos e humbas shpresn e t pikllohet, t jet i durueshm dhe t mos luhatet kado q ti ndodh n jet. Shohim se si thuhet: Sa e sa Pejgamber bashk me shum besimtar t vrtet luftuan, e megjithat nuk u pruln pr ato i goditn n rrugn e All-llahut, as nuk u demoralizuan as nuk u dobsuan. All-llahu i don durimtart. (Ali Imran: 146). Kshtu don Zoti q t jen myslimant, e nse nuk jan t ktill, si thuhet kategorikisht n Kuran, ather si mund t krkojn nga Zoti q ti prmbush premtimet e Veta n ndihm, forcim, mirqenie dhe siguri?! Ndr faktort m t mdhenj t prapambeturis t myslimanve, bn pjes edhe konservatizmi kryene. Ashtu si jan pr Islam t rrezikshm ata q dshirojn t abrogojn do gj q sht e vjetr, pa marr parasysh a sht e dmshme apo e dobishme ajo, po ashtu pr Islam jan t rrezikshm edhe konservatort, t cilt n asgj nuk pranojn ndrrime dhe t 49

cilt nuk pranojn t bhet kurrnj prmirsim, sado i vogl t jet ai, n arsimimin islam, duke pandehur se t marrsh si shembull jobesimtarin paraqet mosbesim dhe se arsimimi modern sht shpikje e jobesimtarve. Pra Islamin e kan shkatrruar ateistt dhe konservatort. Ateistt vetm dshirojn q ti evropizojn myslimant dhe njerzit e tjer t Orientit, q tua fshijn t gjitha tiparet dhe karakteristikat e tyre, q ti shtyjn ta mohojn t kaluarn e tyre dhe ti bjn elemente kimike me prmbajtje t tipit krejtsisht tjetr e q t shkrihen n t duke humbur kshtu esencn e tyre. Kjo prirje pr mohimin e t kaluars s vet dhe pranimi se t part e tij kan qen t ult dhe se dshiron t heq dor prej tyre, mund t rrjedh vetm nga njeriu pa cip, nga mizori apo nga ai q sht i vetdijshm pr origjinn e vet batakinjsh andaj prpiqet q ta mohoj edhe origjinn e tr popullit t vet, duke e ditur se vet sht njeri mizor dhe se vet nuk ka pjes n bujarin e tr popullit t vet. Kjo sht n kundrshti me ligjet t cilat n do popull i ka vn prirja natyrore pr ruajtjen e veorive t veta si jan gjuha, feja, zakonet, ushqimi, pija, banesa etj. T shikojm Evropn - ngase ajo sot n kt paraqet idealin m t madh - dhe do t shohim se kurrnj popull i saj nuk dshiron t asimilohet n ndonj popull tjetr. Anglezt dshirojn t mbesin anglez, francezt francez, gjermant don t mbeten gjerman, italiant nuk pranojn t jen asgj tjetr pos italian, qllimi skajor i rusve sht t mbesin rus 50

e kshtu me radh. Ky shembull m shum ndikon n shpirt kur dihet se, pr shembull, irlandezt - popull i vogl fqinj i anglezve, t cilt mbi shtatqind vjet kan br prpjekje maksimale, far vetm mund t paramendohet, vetm pr ti asimiluar ata, - nuk kan dashur t bhen anglez, por kan mbetur irlandez me gjuhn e vet, me besimin e vet, me shijen dhe me zakonet e veta. Edhe brenda vet Francs, bretonasit me do kusht kan dashur ta ruajn origjinn e vet. N jug t Francs ekziston nj fis, i quajtur Bask, t cilt e kan ruajtur kombsin e tyre ndaj gotve, arabve, spanjollve dhe s fundi ndaj francezve, e gjithsej jan nj milion frym. Ata edhe sot e ruajn gjuhn, veshjen, zakonet dhe shprehit e veta. Flamandt nuk kan dashur t pranojn gjuhn frnge e as arsimimin francez, por vijimisht e kan ngritur zrin e vet n Belgjik, saq n fund Franca ka qen e detyruar t pranoj gjuhn e tyre si gjuh zyrtare. Zvicra sht e prbr prej tri kombesh. Gjerman jan 2.800.000. Ata q flasin frngjisht jan 800.000, q flasin italisht jan shum m pak, rreth 200.000, dhe do komb ruan gjuhn e vet, zakonet e veta dhe aspiratat e veta, edhe pse politikisht t gjith jan nj dhe jetojn n nj shtet. Danimarka, Skandinavia dhe Holanda, pa dyshim jan degt e trungut gjerman, por assesi nuk lejojn q t asimilohen n gjerman, e as q dshirojn ta braktisin kombsin e tyre. ekt kan jetuar me qinda vjet nn sundimin e gjermanve, 51

mirpo prapseprap kan mbetur ek dhe pas Lufts Botrore e kan kthyer pavarsin e vet politike, pasi q e kan ruajtur gjuhn e vet dhe pavarsin e vet nacionale gjat pes shekujsh. Gjermant i kan kultivuar hungarezt, i kan arsimuar dhe i kan prparuar, por nuk kan mundur ti asimilojn, dhe ata m tepr se do popull tjetr e ruajn gjuhn me prejardhje mongole dhe kombsin e vet hungareze. Rusia e madhe dy-tre qind vjet radhazi ka tentuar ti asimiloj polakt dhe ti shtyjn q ta harrojn kombsin e tyre, duke e arsyetuar me at se edhe polakt jan sllaven sikurse edhe rust, e m n fund, t gjitha prpjekjet pr asimilimin e polakve, t cilt pas Lufts Botrore bhen trsisht t pavarur, u shkuan huq. Kt e kan arritur vetm pr at se asnj moment nuk e kan braktisur nacionalizmin e vet. Nuk sht pr tu uditur se nj popull q numron tridhjet milion, nuk lejon t asimilohet, mirpo as Estont, t cilt jan gjithsej dy milion, nuk pranuan q t asimilohen n rus, por u shkputn prej tyre dhe e riprtrin pavarsin e vet dhe gjuhn e vet me prejardhje mongole, pr t ciln edhe krijuan alfabetin. N t njjtn mnyr kan vepruar edhe finlandezt t cilt u shkputn nga Rusia. Madje rust nuk mundn ti asimilojn nga popujt baltik as lituanezt, por edhe ato doln pavarsisht si kan qen kombsisht t pavarur, e gjithsej jan katr milion. Fqinjt e tyre letont jan m pak, vetm dy milion, por megjithat pas Lufts Botrore u 52

shkputn dhe formuan republikn e vet, sikurse republikat e tjera baltike, ngase q nga krijimi kan ruajtur gjuhn e vet dhe kombsin e vet. Rust mbetn t pafuqishm q ti asimilojn kta popuj, si nuk u shkoi pr dore nga ana tjetr edhe gjermanve q ti bashkangjesin popullit t vet tejet t madh, ngase asnj popull, sado q t jet i vogl, nuk dshiron ta mohoj preardhjen e vet dhe t heq dor nga pavarsia e vet kombtare. Kroatt e kan ruajtur pavarsin e vet kombtare edhe pse jan t rrethuar nga dy popuj t mdhenj: m latint dhe me gjermant, ndrsa serbt e kan ruajtur pavarsin e vet edhe pse mbi ta kan zotruar turqit shekuj me radh. Shqiptart q prej kur mbahet mend kan mbetur shqiptar, edhe pse gjenden n mes t dy popujve t mdhenj: grekve dhe sllavenve. Po ashtu edhe bullgart, t cilt kan qen n mes t grekve, sllavenve dhe latinve, nuk kan dashur di tjetr, por t mbeten bullgar. Pastaj u erdhn turqit, e ata e msuan gjuhn turke, mirpo megjithat mbetn bullgar. Duke parashtruar argumente, nuk dshiroj t dal jasht Evrops, ngase ai grusht t pafesh ather do t thonin se nuk dshirojn t marrin pr vete si ideal popujt t cilt kan mbetur prapa sikurse edhe ata. Pra, t gjith popujt q i prmenda si argument, jan evropian, t gjith jan t arsimuar, prparimtar, t gjith kan kulturn e vet dhe shtetin e rregulluar dhe t gjith kan universitetet e veta, akademit, bashksit shkenctare, armatn, marinn etj.

53

Megjithat, do t dal nga rajoni i Evrops vetm n Japoni, ngase prparimi i tyre sht i ngjashm me at t Evrops, ndrsa e kan arritur sikurse edhe evropiant n suaza t kombsis s tyre, gjuhs, letrsis, liris, fes, zakoneve, veorive... Po ia parashtroj lexuesit nj pjes nga nj artikull tjetr, i cili ka arritur nga nj korrespodent evropian, i cili udhton npr Japoni, e q ka dalur n revistn Journal de Geneve, m 20 tetor. Aty thuhet: Japonezi e don artin e vet. Nse e sheh se punon pr t fituar pasuri, kt e bn me qllim q ti knaq aspiratat e veta pr bukurin. Ai, prve simpatis ndaj bukuris, n shpirtin e vet e ka skalitur ndjenjn nacionale, ngase mburret q japonezt gjat vetm afro gjashtdhjet vitesh jan br nga populli mesjetar feudal nj nga popujt m t mdhenj t bots. Nuk ka kurrfar dyshimi se feja japoneze ka pasur rol t madh n politikn japoneze (le t mendoj lexuesi pr kt!), e ajo n esenc sht filozofi e cila bazohet n pranimin e t gjitha atyre q u kan ln strgjushrit pasardhsve. Japonezi bashkkohor i sht adaptuar t gjitha nevojave jetsore bashkkohore, porse ka mbajtur pretendimin e vijueshm q gjithnj ti kthehet t kaluars s vet dhe q fuqimisht ti mbahet nacionalizmit t vet duke i br rezistenc thirrjes q t evropizohet (n origjinal qndron oksindentalizohet, d.m.th. t bhet perndimor) dhe pranon nga evropiant at q sht e domosdoshme pr luft kundr popujve t tjer. Ska dyshim se ky sht shembulli i vetm n historin e popujve t Lindjes s Largt. 54

Shkrimtari m tej vazhdon: Japonezt i urrenin udhtimet n vendet e largta dhe kan penguar hyrjen e t huajve n atdheun e tyre, porse kt prparimi bashkkohor e ka shlyer dhe Japonia, do gj t kaluar e ka kompensuar n mnyr kolosale. Rezultatet jan para nesh, ngase ata n kt t kaluarn e shenjt i konceptojn vlerat e veta bashkkohore. Ne i shohim se si luftojn me mjete m moderne t bots bashkkohore, pa t cilat n kohn ton nuk ka jet, duke mohuar do oksidentalizim, vetm pr at se jan t vetdijshm se kjo nuk u duhet, kurse nga ana tjetr me knaqsi i kthehen ndjenjave t tyre nacionale sipas t cilave besojn se jan m autoritativ n bot. Posedojn tempuj shinto, faltore zen dhe pagoda budiste t cilat i respektojn, i mojn dhe shrbehen me pasion m t madh fetar dhe bindshmri t fuqishme sikurse edhe shum shekuj m par. N t vrtet, ky respekt i madh q japonezt ndiejn pr t kaluarn dhe perndit e tyre, tek ta formojn nj beden t fort kundr ideve nacionaliste dhe komuniste. Ka disa vjet q ka dalur n Franc nj vepr e re mbi Japonin nga markizi La Mazelier. Gazetat kan folur shum pr t dhe revista Debats ka shkruar nj artikull kumbues pr t, andaj u rekomandojm lexuesve, t cilt dshirojn t kuptojn se si ka prparuar Japonia (e kjo sht tem me vler t madhe, ngase mund t trhiqen konsekuencat pr vendet e tjera t Lindjes), q ta lexojn kt vepr, autori i s cils nuk 55

mund t akuzohet pr partizani n favor t Japonis, e m duket se kjo vepr kryesisht sht e prputhshme me historit q i kan shkruar specialistt historian japonez. Kto vepra jan prkthyer nga japonishtja n frngjishte. E ndiej veten t obliguar q n kt artikull, t shkruar shpejtazi, t prcjell disa fragmente nga vepra e prmendur e La Mazelierit. Kshtu, duke folur pr qytetrimin bashkkohor t Japonis dhe daljes s ktij populli nga t rezervuarit (veuarit) e lasht, ai thot: Japonia filloi t pranoj nga Evropa dhe Amerika di nga kultura e tyre materiale, nga rregullimi ushtarak, arsimimi i prgjithshm dhe politika financiare. Kshtu reformatort e tyre bn prpjekje q nga secili popull t pranojn at q sht m s miri tek ata, dhe pasojat e ksaj jan treguar n do fush, e kjo pastaj ka shrbyer si projekt i riprtritjes, i rrzimit dhe i ngritjes s jets japoneze. M tej flet pr luftn japanezo-kineze dhe prfundon me fjalt t cilat i prkthejm tekstualisht: Fitorja e Japonis ndaj Kins nuk ka argumentuar vetm superioritetin e ideve dhe parimeve shkencore, t cilat Japonia i pat pranuar nga Perndimi, por ka argumentuar edhe di tjetr, e kjo sht se nj popull aziatik vetm me vullnetin dhe vendosmrin e vet ka ditur t zgjedh nga qytetrimi perndimor at q ka pretenduar se i nevojitet m s teprmi (mendo mir!), duke ruajtur njkohsisht pavarsin e vet, nacionalizmin, ideologjin, letrsin dhe arsimimin.

56

M par i kam prshkruar shkurtimisht npr gazeta (e ajo q kam shkruar sht vetm nj pik uj nga deti) solemnitetet e japonezve, me rastin e kurorzimit t mbretit t tyre para dy vitesh. Kam parashtruar se si ceremonit e ktij solemniteti kan zgjatur plot nj muaj dhe, se si Mikado sht prifti m i madh i atij populli. Kam thn se at e konsiderojn si pasardhs t perndis Diellit, kam parashtruar se si lahet n banj t shenjt, e cila ruhet q dy mij vjet, ka ngrn me zotin oriz t shenjt, t cilin shteti e ka mbjellur nn mbikqyrjen e priftrinjve, n mnyr q pa kurrfar dyshimi t jet trsisht i shenjt, dhe se n at solemnitet kan marr pjes 600.000 japonez, t cilt brohoritnin: Rroft Mikado 10.000 vjet! etj. O Zoti im! Prse Japonia sht duke prparuar me shpejtsi t hatashme dhe prparimi i ktij populli bashkkohor shrben si shembull, duke qen se sht i dhn pas dogmave, zakoneve dhe shprehive t vjetra dy mij vjet dhe kur sundimtari i saj sht prifti m i madh, e pr ta nuk thuhet se jan prapanik? (Nse japonezt jan prapanik, ather un e prshndes kt prapaniksi!) Prse sundimtari anglez dhe mbreti i Indis - i cili sht sundimtar i 400 milion njerzish n bot, t cilt i takojn racs s bardh, t zeshkt, t verdh, t kuqe dhe t zez kryet e kishs anglikane, n tubimet e s cils diskutohet se a jan vera dhe buka vet shugurimin trupi dhe gjaku apo vetm simbole dhe alegori? A mund t thuhet pr t se sht prapanik apo pr shtetin e tij se sht i prapambetur apo joprpatimtar?

57

Nse Anglia sht e prapambetur, ather sa prapambeturi e bukur qenka kjo! Prse kontinenti evropian sht i tri i krishter, dhe prse n do rast mburret me krishterimin e vet; prse sht i bashkuar n kt pun prkundr armiqsis dhe zilis s ndrsjell, e ne nuk i akuzojm se prapanik, edhe pse pasojn fen e vjetr dymbdhjet shekuj? Pr dispozitat t cilat datojn qysh para nntmbdhjet shekujsh mund t thuhet se jan t vjetra dhe shum t vjetra. Hebrenjt dhe t krishtert mburren me Teuratin (Toren) e tyre, i cili sht i vjetr me mijra vjet, e mu hebrenjt jan ata, t cilve - deshe-sdeshe - duhet tua pranojm aftsin, mendjemprehtsin, dshirn pr pun dhe zellin e madh. Prse e shohim rinin bashkkohore prparimtare hebreje, duke luftuar pr mbrojtjen e gjuhs s vet, historia e s cils sht e panjohur, ngase deprton n koht shum t lashta? Megjithat, pr ata nuk thuhet se jan prapanik dhe t prapambetur. Weizmanni, kryetar i Union Cionistik, n revistn Matin ka botuar bisedimin n t cilin thekson se gjja m e rndsishme, me t ciln mburret dhe, t ciln e konsideron si shrbim t cilin njerzimi nuk duhet tua harroj cionistve, ajo q e tr Palestina e Re sot flet me gjuhn e t Drguarit t Zotit. Nn Palestinn e Re mendon Palestinn hebreje, ku cionistt kan ringjallur gjuhn e vjetr hebreje, dhe ku kan prqafuar gjuhn hebreje. Kush e ka br kt? Kt e kan br hebrenjt bashkkohor, t cilt m ashprsisht i 58

prmbahen parimeve t shkencs s re dhe t kulturs bashkkohore (Po, vetm t zott e mendjes marrin msim.)... ka do t numroja m tej shembujt dhe msimet n nj broshur t vogl si sht kjo?! do popull i mbahet fes s vet, veorive dhe karakteristikave t trashguara, por vetm myslimanve ua shohin pr t madhe kt. Kur dikush ti thrret q ti prmbahen Kuranit t vet dhe msimeve t veta, veorive dhe karakteristikave t veta, gjuhs dhe letrsis arabe, jets orientale dhe drejtimit t tij, bjn zhurm t madhe ata q i kan zemrat e helmuara, duke britur: Posht prapanikt! dhe thon: far prparimi dshironi, kur u prmbaheni shprehive t vjetra t cilat kan mbetur nga shekulli i mesm, e ne jetojm n kt koh?! Ja, t gjith kto krijesa msuan, prparuan, u ngritn, u lartsuan dhe fluturuan n qiell, e i krishteri i mbeti besnik Ungjillit dhe zakoneve kishtare, hebrenjt Tores dhe Talmudit, e japonezt statujave t veta dhe orizit t shenjt, dhe donjri prej tyre sht i knaqur me at q ka. Vetm myslimani i gjor nuk mund t prparoj ngase nuk don q ta flak Kuranin e vet, dogmn e vet, burimet e veta, traditn, shprehit, maniret, veshjen, mobilet, gjelln, pijen, zbavitjet etj. dhe se nuk dshiron t heq dor nga e tr e kaluara e vet. Nse nuk vepron kshtu, nuk i parashohin prparim. Ja, kto jan dmet e jobesimtarve, t cilt ia dojn t keqen Islamit dhe t tr Lindjes, dhe i mashtrojn naivt me trillimet e tyre 59

Na mbetet t flasim pr konservatorin kokngjeshur, i cili nuk sht m pak i rrezikshm se jobesimtari, edhe pse ai nuk participon dhe nuk merr pjes n shpirtligsin e tyre dhe n qllimet e kqia t tyre, porse vepron nga mosdija dhe fanatizmi. Konservatori kokngjeshur sht ai i cili ua ka prgatitur terrenin armiqve t qytetrimit islamik, q t luftojn kundr tij, duke konfirmuar se prapmbeturia n t ciln gjendet bota islame sht fryt i doktrins islame. Konservatori kokngjeshur sht shkaktar i varfris n t ciln kan rn myslimant, ngase Islamin e ka br vetm fe t asaj bote, e Islami n realitet sht fe edhe e ksaj bote edhe e asaj bote, dhe kjo sht mu karakteristika dalluese e saj q nuk posedojn fet e tjera. Islami nuk e ka kufizuar punn e njeriut vetm n at bot, si kan br fet n Indi, dhe n Kin, as q njeriun e ka privuar nga pasuria, nga pushteti dhe nami i ksaj bote, si e bn kt msimi i Ungjillit, e as q i ka koncentruar prpjekjet njerzore n gjrat e ksaj bote, si e bn kt qytetrimi bashkkohor i Evrops. Konservatori kokngjeshur sht ai i cili u ka shpallur luft shkencave natyrore, ekzakte dhe filozofike, artit dhe zejeve, duke pandehur se kto jan shkenca t jobesimtarve. Me kt ai e ka privuar Islamin nga frytet e ktyre shkencave, pasuesve t tij u ka shkaktuar varfrimin n t ciln gjenden sot, dhe me kt ua ka prer kraht, sepse shkencat natyrore jan ato q hulumtojn tokn, e toka ia hap thesaret e vet vetm atij q e hulumton at. Nse ne, gjat t jets son, do t flisnim vetm 60

pr gjrat q kan t bjn me botn tjetr, toka do t na thoshte: Shkoni drejtprdrejt n at bot, ngase tek un pr ju nuk ka asgj! Ne, duke i koncentruar t gjitha prpjekjet tona n shkencat dhe diskutimet mbi at bot, e kemi vn veten n situat t palakmueshme kundruall popujve t tjer, t cilit ia kan kushtuar vmendjen e tyre ksaj bote, andaj ata n t gjithnj jan duke prparuar e ne gjithnj zhytemi, kshtu q t gjitha i kan marr n duart e veta dhe jan n gjendje q, jo vetm t na privojn nga pasuria, por t na kthejn edhe nga feja jon. Kjo nuk sht ajo q Zoti krkon prej nesh kut thot: All-ahu u ka premtuar disave prej jush, q kan besuar dhe q punojn vepra t mira - se do ti bj sundimtar n Tok (En-Nur: 55) dhe Thuaj: Kush i ka penguar stolit e All-llahut, t cilat, Ai i ka krijuar pr robrit e Vet, dhe ushqimet e kndshme? Thuaj: Ato jan pr besimtar n kt bot (dhe pr t tjert); e, n botn tjetr, vetm pr besimtar (El-Araf: 32). M tej All-llahu thot n ato dispozita t mhershme t sheriatit, t cilat i ka prmendur n Kuran dhe i ka mbajtur: Por mos e harro as pjesn tnde n kt bot (El-Kasas: 79). Zoti na ka msuar q Ta lusim me kto fjal: "Zoti yn, jepna t mira n kt jet dhe n jetn tjetr! (El-Bekare: 201) etj. Myslimani konservator kokngjeshur nuk e di se me kt drejtim i kontrubuon shkatrrimit t popullit t vet dhe se me kt e vn popullin e vet nn nivelin e popujve t tjer. Ai nuk 61

i vren fatkeqsit q jan grumbulluar, pr arsye se populli i tij i ka ln pas dore shkencat natyrore, e ka rn n skamje t tanishme dhe n zgjedhn e armiqve t vet, t cilt nuk u prmbahen obligimeve e as fjals s dhn. Kur myslimani i till vren nj gjendje t till, kt e shpjegon, duke mos menduar m thell, me fatin (ksmetin). N kt mnyr, zakonisht e fajsojn fatin t gjith prtact e ksaj bote. Kto krijesa ua kan br prtacin t kndshme shum myslimanve, andaj n mesin e tyre vihet nj grup njerzish t cilt e quajn veten dervish dhe nuk mirren me asgj. Kta n t vrtet jan vetm gjymtyr t thara t trupit t bashksis islame. Kto krijesa jan pikrisht ata, t cilt u kan dhn shkas evropianve, duke konfirmuar se Islami predikon determinizmin dhe nuk japin inkurajim pr pun, ngase ajo ka do t ndodh - do t ndodh doemos, u angazhua njeriu apo jo. Nuk ekziston argument m i fuqishm pr pambshtetshmrin e ktij konfirmimi evropian se Kurani, i cili sht prplot inkurajime pr pun, nxitje pr iniciativ dhe i cili gjithnj lidh shprblimin dhe ndshkimin, suksesin dhe mossuksesin, pr at q bn njeriu i pjekur. Zoti thot: Dhe thuaj: Punoni, All-llahu, Pejgamberi i Tij dhe besimtart do t shohin punn tuaj. (Et-Teube: 105). Thuaj: A mos doni t polemizoni ju me ne, pr kompetencat e All-llahut - kur Ai sht Zoti yn dhe juaj? Na i kemi veprat tona e ju tuajat. (El Bekare: 139). O ju q keni besuar! Pruljuni All-llahut 62

dhe pruljuni Pejgamberit (t Tij) dhe mos i prishni veprat tuaja! (Muhammed: 33). All-llahu sht me ju dhe kurr nuk do tjua paksoj shprblimin e veprave tuaja. (Muhammed: 35). Nse i bindeni All-llahut dhe Pejgamberit t tij, All-llahu nuk do t paksoj asgj nga veprat tuaja. Me t vrtet, donjrit prej tyre, Zoti yt do tia plotsoj pagimin pr veprat e tyre. Se, Ai, me t vrtet, sht i njoftuar pr at q punojn ata. (Hud: 111). ...Q All-llahu plotsisht tua shpaguaj veprat e tyre dhe nuk do tju bhet atyre padrejtsi. Un assesi nuk do tia shkatrroj veprat askujt prej jush. Shprblimi i mir sht pr ata q punojn mir. Pr kt (shprblim) le t punojn njerzit! Vetm All-llahut i shkon fjala e bukur dhe ajo i lartson veprat e mira. dokujt do ti jipet ajo q ka fituar. (El-Bekare: 281). Kush punon vepra t mira - qoft mashkull apo femr - e sht besimtar, Ne do ti japim atij q t kaloj jet t bukur. Dhe, me t vrtet, pr veprat q kan punuar, do ti shprblejm ata me shprblim m t mir se q e kan merituar. (En-Nahl: 97). Ditn e gjykimit donjri do t gjej t gatshm at q ka punuar mir, e pr t keqen q ka br do t dshiroj t jet larg tij. Secili do t shprblehet pr veprat e veta, e All-llahu e di m s miri se ka kan br ata. U kan arritur pasojat e kqija t veprave t tyre. E gjetn t gatshm at q kan punuar. Q tu jap t shijojn nj pjes nga ajo q kan punuar. (Er-Rum: 41). Prve atyre q besojn dhe bjn vepra t mira, pr ta ka 63

shprblime t pandrprera. (Et-Tin: 6). Pr t gjith do t ket shkall t caktuar, pr at q kan punuar, pr ti shprblyer (dhe dnuar) sipas veprave t tyre - e nuk do tju bhet atyre padrejtsi. (El-Ahkaf: 19). Kush bn nj t mir, sa do e vogl t jet ajo, nuk do ti humbas, e kush bn nj t keqe, sa do e vogl t jeta ajo, nuk do ti humbas. Do t shprblehen sipas veprave q kan br. Dhe u tha atyre: Shijone at q keni fituar! Kshtu do t mund t numrohen shum ajete, far ka shum n Kuran, e prej t cilave disa shprehimisht i prkasin shtjes son, si pr shembull: Fatkeqsit q ju godasin, jan pasoja t veprave tuaja. Kur tju godet ndonj fatkeqsia, t ciln e fituat dyfish, a mos do t thoni: Prej nga na erdhi neve kjo?! Thuaju: Kjo sht prej vet juve. Zotriu q ma pat parashtruar nj pyetje e di mir, e shumica e myslimanve nuk e di, se kt ajet All-llahu u ka drejtuar besimtarve dhe pasuesve m t prsosur t Islamit, prkatsisht shokve t t Drguarit t All-llahut, ngase jan habitur se si i ngadhnjyen pagant n Uhud. Zoti u parashtron shkaqet, pikrisht pr at se e shkeln urdhrin e Resulull-llahut s.a.v.s. q u pat dhn shigjetarve, t cilt e mbronin prapavijn e lufttarve, q t mos i braktisin pozitat e tyre prkundr asaj se a jan duke fituar apo duke humbur myslimant. Mirpo, pasi pagant qen thyer, ata e shkeln urdhrin dhe u nisn q tu bashkohen lufttarve n pren e

64

lufts, por pagant prsri sulmuan (dhe i mundn myslimant) me rast qe i plagosur n kok edhe Resulull-llahut s.a.v.s. etj. T gjitha kto ajete flasin se Islami sht fe e puns, e jo fe e prtacis e as mbshtetje e njerzve n fatin e panjohur, si konfirmojn dervisht prtac se Zoti sht i obliguar t na furnizoj punuam ne apo jo. Gjithashtu, disa shkrimtar evropian pohojn se Islami sht fe e konservatizmit kokngjeshur, e traditave dhe e prkushtimit (fatit), ndrsa prapambeturia e myslimanve rrjedh vetm nga ktu. Sikur n kt pohim t kishte madje edhe pak t vrtet, nuk do t ngriteshin shokt e Resulull-llahut s.a.v.s., t cilt m s miri e kan njohur Islamin, e ta pushtojn gjysmn e rruzullit toksor brenda pesdhjet vitesh. T dorzuarit (fatit), pr t cilin flasin e drdllisin, sht i bashkuar me pun, me angazhim dhe me prpjekje, meq prndryshe nuk do t quhej dorzim (prkushtim), porse rezignim (pajtim me fatin) dhe prtaci, t cilat jan n kundrshtim me Kuranin dhe Sunnetin. Nse t dorzuarit vullnetit t Zotit sht i ngarkuar me punn, ather kjo sht me e dobishme edhe pr kt bot edhe pr botn tjetr, ngase vetbesimi i tepruar e hedh njeriun n apknri kur ka sukses, dhe n ligshti, kur nuk ka sukses. Ndrkaq, Islami krkon q njeriu m s pari t lidh di e pastaj t mbshtetet n Zotin, q me mendjen e vet, t ciln ia ka dhn Zoti pr ta udhhequr, t mendoj, e ta dij se gjithka nuk sht nn pushtetin e tij dhe se ekziston fati, t cilin arsyeja nuk mund ta kuptoj. Kjo sht plotsisht e vrtet. Kur 65

Resulull-llahut s.a.v.s. e kishte prmendur fatin, disa nga shokt e kishin pyetur: A do t mbshtetemi n fatin? N ka sht prgjigjur: Punoni, ngase secilit i sht mundsuar ajo pr ka sht i krijuar! Kt shnojn Buhariu dhe Muslimi. Gjja m e uditshme sht se si evropiant, t cilit Islamin pandrprer e kualifikojn si determinizm dhe si prapambeturi t myslimanve, ia prshkruajn ksaj dogme (t ciln e prfaqsojn vetm nj numr i vogl myslimansh), i harrojn ato provrba mbi fatin, t cilat gjenden n Ungjill me mas sa n Kuran apo edhe m tepr. Pr shembull: Nuk bie kurrnj qime nga koka juaj pa lejen e atit tuaj qiellor dhe shum proverbe t ngjashme me kt, t cilat do t na shpienin larg sikur t tentonin ti parashtronim q t gjitha. T gjith evropiant q jan t dashuruar n pun, jan t entuziazmuar pas fitimit dhe prgjithsisht mohojn fatin, lexojn Ungjillin, e konsiderojn pr t shenjt dhe mahniten sikurse edhe ne me parimet e lartsuara t tij. Prse ata i harrojn proverbat i tij, t cilat kan t bjn me fatin? (Nj her lejojn, e nj her tjetr kt e ndalojn). T gjitha proverbat e Kuranit dhe t Ungjillit mbi fatin, n t vrtet don t thon se Dituria e Zotit i paraprin do gjje q ndodh, e assesi me kt nuk pretendohet mohimi i vullnetit t lir dhe t kthyerit nga puna. N anekdotn mbi sasin dhe sasit dhe ne rrfimet e tjera t Ungjillit gjendet ajo q Kurani i prshkruan librave t Ibrahimit dhe t Musait dhe librave tjera t Pejgamberve t tjer. Kjo sht: donjri prgjigjet pr veprat e veta. Njeriut i 66

takon vetm ajo q fiton; angazhimi i tij vrtet do t mirret parasysh, e trsisht do t jet i shprblyer. Ti kthehemi myslimanit, konservatorit kokngjeshur. Ai ua ka hapur rrugn armiqve t Islamit kundr Islamit dhe ua ka mundsuar q t flasin keq pr t, duke pohuar se kjo sht fe e cila nuk prputhet me prparimin bashkkohor dhe fe e cila pengon qytetrimin. N t vrtet, prfaqsimi i ktyre konservatorve nuk prputhet me qytetrimin dhe ata e pengojn prparimin bashkkohor, ndrsa Islami nuk ka asgj t prbashkt me koservatorizmin e tyre kokngjeshur. N esenc, Islami sht revolucion kundr botkuptimeve t vjetra, q nuk vyejn, ndrprerje me t kaluarn e pavlefshme, ndrprerje me do gj q nuk sht e vrteta, e si ather t jet kjo fe e konservatorivizmit kokngjeshur?! Duke folur pr Ibrahimin, n Kuran thuhet: Kur i tha babs s vet dhe popullit t vet (Esh-Shuara: 70): far jan kta idhuj q i adhuroni ju? Ata u prgjigjn: I kemi gjetur t part tan duke i adhuruar. Ai u tha: Ju dhe t part tuaj jeni n lajthitje. N Kuran m tej qndron: Ata u prgjigjn: Adhurojm idhujt, dhe prher u jemi t prirur atyre! (Esh-Shuara: 71) I kemi gjetur t part tan, q bnin kshtu.( Esh-Shuara: 74). (Ibrahimi) tha: E, a po vreni ju, se po adhuroni - ju dhe t part tuaj t lasht? (Esh-Shuara: 75) M t vrtet, ata jan armiqt e mi. E, nuk m sht armik Zoti i Gjithsis.( Esh-Shuara: 77) N Kuran qndron: Ne i kemi gjetur t part tan n kt fe dhe 67

vazhdojm gjurmve t tyre. Ai tha: A edhe nse ju kam sjell rrug m t mir nga ajo q i gjett t part tuaj? (Ez-Zuhruf: 23-24) E kur atyre tju thuhet: Ndiqeni Shpalljen (Kuranin) e All-llahu! - Ata prgjigjen: "Jo! Na ndjekim at udh n t ciln i kemi gjetur t part tan!" Vall! edhe ather kur t part e tyre nuk kan ditur asgj dhe kur nuk kan qen n rrugn e drejt ?! (El-Bekare: 170) Disa njerz mendjeleht thon: "i kthei ata (myslimant) prej kibls kah e cila ishin drejtuar? Thuaju: "T All-llahut jan Lindja dhe Perndimi. Ai e udhzon k t doj e k t dshiroj n rrugn e drejt, q cakton Ai.(El-Bekare: 142). Ekzistojn edhe shum ajete t ngjashme, t cilat thirrin n revolucion kundr t vjetrs, nse ajo sht jo e shndosh dhe e paprshtatshme. Ndrsa njerzit, t cilt e kuptojn Islamin n mnyr t drejt, prshndesin do risi e cila nuk sht n kundrshtim me fen dhe nga e cila nuk duhet t friksohemi nga e keqja. Un nuk mendoj se ekziston di q do tishte e dobishme pr bashksin islame, e q sht n kundrshtim me fen, e cila sht themeluar pr ti br njerzit t lumtur. Ne i shohim njerzit e arsimuar nga Nexhdi, t cilt jan myslimant m t largt nga evropiant dhe evropizimi dhe me t largt nga qendrat e zbulimeve bashkkohore, se si u prgjigjn, kur prej tyre krkoi zgjidhje sundimtari Abdul-Aziz b. Seudi - Zoti e ndihmoft! - prkitazi me telegrafin e patel, telefonin dhe automobilin; u prgjigjn se kto jan gjra t dobishme dhe 68

risi t mira dhe se n Kuran e n Sunnet nuk ka ndales shprehimore e as kuptimore pr kt. A nuk sht m e dobishme q shteti t dij pr do ngjarje porsa t ndodh ajo, e t mund t ndrmarr sht e duhur? A nuk sht m e dobishme pr myslimant q haxhiu pr disa or mund t kaloj rrugn, e cila dikur ka zgjatur disa dit? E kam pyetur Muhammed b. Ali b. Turkiu, njrin nga alimt e Nexhdit, i cili gjendet n Mek, pr mendimin e tij rreth telefonit dhe telegrafit t patel. Msht prgjigjur: Kjo shtje sht zgjidhur dhe, gjja nga aspekti sheriatik sht e lejuar aq qart saq pr kt as q vlen t diskutohet. Rezistenca ndaj risive nuk sht vetm karakteristik e konservatorve kokngjeshur islamik. Dihet se kisha krishtere i ka br rezistenc do lloj risie, qoft ajo fjal apo vepr, e pastaj e ndrronte mendimin dhe e lejonte at. Kur Galileu pohonte se Toka rrotullohet kisha e shpalli at heretik, ndrkaq edhe sot e tutje ekzistojn priftrinj t cilt e konsiderojn heretik donjrin, q nuk pranon krijimin e bots ashtu si e paraqet Teurati (Tora). Para dy vitesh, sht gjykuar nj profesor n gjyqin e njrit nga Shtetet e Bashkuara t cilit i sht ndaluar ligjrimi pr shkak se e miratonte teorin e Darvinit, porse kjo nuk e pengoi shkencn n rrugn e zhvillimit t saj. Edhe krishtert kan konservator kokngjeshur, si kemi edhe ne. Konservatort kokngjeshur mysliman luftojn kundr do shkence prve asaj fetare, e cila prbhet n 69

imitimin e verbr n t ciln ata jan msuar tanim. Madje luftojn edhe kundr atyre q i mbshteten vetm Kuranit dhe Sunnetit. Ata harrojn se shkencat natyrore dhe egzegjeze gjeometria, teknika, kozmologjia, mjeksia, kimia, gjeologjia jan shkenca t dobishme pr do shoqri njerzore sikurse edhe ato fetare, nse jo n mnyr t drejtprdrejt, ather n at trthorazi. Sa shum u patn msuar kto shkenca n Az-her, Emevi, Zejtun, Karevijjun, Kordob, Bagdad, Samarkand dhe n vende t tjera, ather kur Islami kishte sundimtar t mdhenj dhe njerz t mdhenj! Sa kolos i pat dhn Islami, t cilt njsoj merreshin me filozofi dhe me fe dhe, t cilt njsoj i kultivonin traditn dhe shkencat egzegjeze. N mes tyre sht filozofi m i famshm arab, i njohur edhe n Evrop, i cili njkohsisht sht i njohur edhe ndr juristt m t mdhenj t sheriatit.

Qytetrimi islam
Konfirmimi se Islami nuk ka mundur t krijoj qytetrim t veant, duke e argumentuar kt me gjendjen e tanishme t tij, sht prrall e kulluar, t ciln e potencojn disa armiq t Islamit nga jasht dhe, disa renegat t tij nga brenda. T part e bjn kt n mnyr q myslimant ti konfeksionojn me odore evropiane, e t tjert t mbjellin n botn islame farn e mosbesimit. Ne, nuk mohojm ndikimin e fes n qytetrim, por edhe nuk pranojm se feja mund t jet kriter i qytetrimit. 70

Shpeshher dobsohet ndikimi i fes n popull, dhe duke u liruar nga zgjedha e fes prishen dhe demaskohen, pr ka edhe shkatrrohen, e feja pr kt nuk sht aspak fajtore. Nga ana tjetr, shpeshher, faktor t papritur t jashtm me fe, e tundin qytetrimin e themeluar, apo e rrzojn at q nga themeli, e feja pr kt nuk sht fajtore. Ather, paraqitet dekadenca e myslimanve pr shkak t mosnjohjes s fes apo pr shkak t moskryerjes s dispozitave t saj, ashtu si duhet. Kur zbatohej sheriati, ashtu si duhet, Islami ishte i madh dhe i famshm. Qytetrimi islam sht fakt rreth t cilit nuk mund t zihemi, ngase nuk ekziston ndonj popull evropian - gjermant, francezt, anglezt, italiant etj. - e t mos ken vepra t shumta mbi qytetrimin islam. Sikur Islami t mos kishte qytetrim prparimtar, t lartsuar dhe t vrtet, t cilit ai i ka dhn vuln e vet dhe i cili bazohet n Kuran dhe n Sunnet, dijetart evropian, t cilt jan t njohur me atakimet e tyre n Islam, nuk do ta prmendnin aq shpesh qytetrimin islam dhe nuk do ti ligjronin ngjarjet e tij, nuk do ta krahasonin me qytetrimet e tjera dhe nuk do ti parashtronin karakteristikat me t cilat ai veohet. Qytetrimi islam sht njri ndr qytetrimet e njohura, me t cilin sht rregulluar historia e prgjithshme botrore, i cili me veprat e veta t shklqyeshme i ka prmirsuar faqet e amshuara t historis. N kohn e Mensurit, Reshidit dhe Memunit, Bagdadi ka arritur popullzimin, kulturn, luksin dhe pasurin far nuk e kishte arritur kurrnj qytet as para tij, as 71

pas tij, deri n koht m t reja. Ka pasur 2,5 milion banor. Basra qndronte n vendin e dyt pas tij, dhe ka pasur gjysm milioni banor. Damasku, Kajro, Halebi, Samarkandi, Isfahani dhe shum kryeqytete t tjera t shteteve islame, kan qen shembuj pr nga popullsia e madhe, objektet madhshtore, komoditeti i banorve, kultivimi i shkencave dhe themelimin e arteve t lloj-llojshme. Kajrevani, Fejzi, Tilimsani (Tlemceni) dhe Maroko kan qen qytete aq t mdha, saq nuk ka pasur t ngjashm pr nga madhshtia dhe popullsia n tr Evropn gjer n kohn m t re. Kordoba ka qen qytet i mrekullueshm i Evrops, i cili i ka pasur 1,5 milion banor dhe 700 xhami, prpos xhamis m t madhe, pr t ciln m pat thn nj inxhinier, q ma pat dhn n disponim qeveria e Spanjs, se n t kan mundur t faleshin brenda 50.000 njerz e n oborr t saj 30.000, andaj n kt xhami t mrekullueshme kan mundur t falen gjithsej 80.000 njerz. Kur i vizituam grmadhat e Ez-Zehrit, pam se ato jan mbeturinat e nj qyteti e jo t nj kshtjelle dhe, kuptuam se zgjerohej n nj siprfaqe prej 900 m. gjatsie dhe 800 m. gjersie. Spanjollt e quajn qyteti i Ez-Zehrit. Inxhiniert, t cilt ishin t ngarkuar me grmimin e mbeturinave t kshtjells, m than se shpresojn q do t mund ta grmojn trsisht brenda pesdhjet viteve. Mjafton t prmendet se, n shekullin XV sipas Isait, n Evrop nuk ka pasur ndonj qytet, 72

as pr s afrmi t ngjashm me Granadn, i cili n periudhn e fundit t sundimit islam n Spanj ka qen kryeqytet i nj shteti t vogl. Kur pat rn n duar t spanjollve, kishte gjysm milioni banor. Asokohe, n Evrop nuk ka ekzistuar asnj qytet, q ka pasur banor madje edhe pr gjysm m pak, ndrsa Alhambara (El-Hamra), n Granad gjer m sot ka mbetur e pa konkurent. Ky sht vetm nj vshtrim i shkurtr, i cili pasqyron rrjedhn e qytetrimit islam dhe t kaluarn e shklqyeshme t tij, e sikur t dshironim q m hollsisht ti parashtronim t gjitha gjrat e bukura dhe t mrekullueshme q kan ln myslimant n tok, do t duhej t shkruanim nj mori broshurash. Historiant evropian, nn titullin Qytetrimi islam, kan shkruar shum vepra t shklqyeshme dhe kan botuar shum prmbledhje ilustrimesh trheqse. Ata historian evropian, t cilt jan kundrshtar m t mdhenj t Islamit, prkufizohen vetm n ndrmarrje q ta zvoglojn rndsin e qytetrimit islam dhe t mohojn se Islami sht nismtar i tij. Maksimumi q mund t bjn kta njerz, sht ajo q t mohojn se myslimant kan zbuluar dituri t reja, dhe se t part kan zbuluar disa teori gjer ather t panjohura. Ato pohojn se myslimant jan vetm ndrmjets dhe puntor, t cilt kan qen ur midis Lindjes dhe Perndimit. Mirpo, kt konfirmin nuk e pranojn hulumtuesit t cilt e din se myslimant kan zbuluar shkenca t reja, kan zbuluar t vrteta t reja dhe ide 73

t panjohura gjer ather, prpos asaj q shum gjra i kan br m t rregullta dhe m t prsosura, i kan mbjellur dhe i kan bartur ato. Tekembramja, nuk dim pr asnj qytetrim n rruzullin toksor, q nuk sht mbeturin e qytetrimeve t mparshme, rezultat i gjinis njerzore, shuma e rezultateve t mendjeve t llojllojshme dhe fryt i intelekteve t popujve t ndryshm.

Prgjigjja injorantve dhe ziliqarve t qytetrimit islam

Vall, a jan duke harruar ziliqart e Islamit dhe injorantt, t cilt konfirmojn se Islami vetm ka marr, ka msuar, ka imituar dhe i ka ndjekur t tjert - se qytetrimi lindor, n kohn e paraqitjes s Islamit, tanim ishte shkatrruar nga dhmbt e kohvet, t cilat shkatrrojn do gj dhe se vetm Islami e ka riprtrir at, e ka ngjallur dhe, prsri e ka ngritur n kmb? A harrojn se Islami, t shkatrruarn dhe t humburn prsri e ka zbuluar dhe tanim t harruarn e ka nxjerr n drit dhe, e ka zgjeruar me drit, gjithsecilit ia ka br t dukshme, e veanrisht e ka veshur me odoren islame dhe e ka stolisur me stolin kuranore, saq edhe sot e mban at vul edhe n Lindje edhe n Perndim, gjithkund? Kjo i ka shtyr shum shkenctar evropian, t cilt nuk ishin t verbruar nga pasionet dhe t cilt n hulumtimet e tyre i prmbaheshin rrugs s drejt - t pranojn se, qytetrimi i 74

Islamit nuk ka qen kopje, porse ka gufuar nga Kurani dhe ka shprthyer nga monoteizmi. Ato vepra, t cilat qytetrimi islam i ka prkthyer, shkencat t cilat i ka marr nga t tjert, t gjitha kto nuk e dmtojn aspak virgjritetin islamik dhe namit arab. T gjitha qytetrimet njerzore marrin nga njri-tjetri dhe e prsosin njri-tjetrin, ndaj dituria e vrtet sht koncentruar n kt hadith: Dituria sht gj e humbur; do ta krkojn madje edhe n Kin Ky sht nj nga rregullat m t ndritshme t Islamit. Si do qoft, injoranti nuk mund t mohoj se Islami ka luajtur rol t madh n bot n pushtimet morale, intelektuale dhe materile. Kto pushtime Islami i pat kryer brenda afro tetdhjet vitesh, gj q, sipas pranimit t prgjithshm, nuk i ka shkuar pr dore kurrnj feje m para. Napoleoni I, i mrekulluar me historin islame, ka thn n ujdhesn Helena e shenjt: Arabt e kan pushtuar botn vetm pr pesdhjet vjet. Merre me mend, lexues i nderuar, se kt e ka thn ai Bonaparta, t cilit pushtimet gjithnj iu kan dukur t pakta, sa do q t mdha ishin ato. N syt e t parndsishmit edhe gjrat e vogla jan t mdha, e n syt e t madhit edhe gjrat e mdha jan t vogla. Ja, ky njeri i furishm e konsideron gj t madhe paraqitjen e Arabve, paraqitje kjo q nuk ka ndodhur kurr n histori. Arabt kan pasur rolin kryesor n kohn e tyre, kan sunduar n tok pa kurrfar konkurrence tre apo katr shekuj. Pastaj, 75

filluan t ngecin prapa dhe pushteti i tyre gradualisht humbiste nga viset, t cilat i patn pushtuar. Kjo ka ardhur si rezultat i zemrligsis, prishjes morale, mosprfilljes s dispozitave fetare, t dhnt pas pasioneve, e fatkeqsia m e madhe e tyre ishte grindja rreth pushtetit dhe prparsis (veanrisht ndrmjet kajsitve dhe jemenitve). Sikur t mos ishte kjo grindje, do ta zotroni tr Evropn dhe sot ajo do t arabe sikurse Afrika Veriore. Fatkeqsit q i kan goditur myslimant, kan ardhur me fajin e vet atyre dhe, pr shkak se kan devijuar nga rruga e drejt, t ciln ua ka caktuar Kurani. Prderisa i prmbaheshin dispozitave t tij, ata prparonin dhe ngadhnjenin, kishin shtetet e veta dhe sundimin e vet. Kur filluan t shmangen nga Kurani dhe ta lexojn at, duke mos iu prmbajtur atij, t jipen pas pasioneve t veta kundr Kuranit, ata mbaruan dhe e humbn fuqin e madhe t tyre, andaj armiqt e tyre, s pari i pushtuan viset kufitare t shtetit t tyre, e pastaj e drejtuan shikimin e tyre n qendr. Ti parashtroj disa shembuj me popujt e tjer, n mnyr q t mund t trheqim nj paralele ndrmjet nesh dhe atyre, ngase gjrat shpjegohen vetm me kontrastet e tyre. Para krishterimit, grekt kan qen popull m i zhvilluar apo njri nga m t zhvilluarit n bot. Ata i hodhn themelet e filozofis dhe avanconin n arsimin dhe shkenc. Kan dhn shum njerz, t cilt edhe n ditt e sotme i bjn drit njerzimit n shkenc dhe n filozofi.

76

Aleksandri i Maqedonis, pushtuesi m i madh apo njri ndr pushtuesit m t mdhenj q i njeh historia, ka prhapur arsimimin grek, si dhe ka prhapur kulturn e grekve ndr popujt e nnshtruar. Shteti i ptolomenjve, i cili shklqente n Aleksandri me shkencn dhe filozofin e saj, sht vetm nj nga mbetjet e pushtimeve t Aleksandrit. Kjo gjendje ka zgjatur prderisa grekt nuk pranuan krishterimin menjher pas paraqitjes s tij. Pasi q ky popull pranoi fen e re, filloi shkatrrimi, prapambetja dhe humbja e virtyteve t vjetra t tij. Kshtu binte n dekadenc gjithnj e m shum nga shekulli n shekull dhe rrzohej nga brezi n brez, gjersa Greqia nuk u b krahin e Perandoris Osmane. Vetm n shekullin e kaluar kan prparuar di, porse as pr s afrmi nuk kan arritur shkalln n t ciln kan qen para krishterimit. A duhet tani t themi se krishterimi sht prgjegjs (shkaktar) i prapambetjes s Greqis? Ata, t cilt konfirmojn se Islami sht shkaktar i prapambetjes s popujve, t cilt e praktikojn at, duhet t pranojn se krishterimi i ka sjell grekt n prapambetje, t cilt para tij kan qen m prparimtart. Shteti i Roms ka qen n kohn e vet sunduesi m i madh dhe m i fuqishm n bot, gjithnj derisa nuk e pranoi krishterimin n kohn e krishterimit. Prej asaj kohe, filloi t mbetet prapa materialisht dhe moralisht, gjersa nuk u shkatrrua s pari n Perndim, e pastaj edhe n Lindje. Pas shkatrrimit t shtetit romak, Roma m nuk mundi ta rikthej 77

famn q kishte pasur m par dhe kaluan pesmbdhjet shekuj derisa nuk arriti t riprtrij di nga ajo. Edhe sot, Roma nuk e ka arritur at shkall n t ciln gjendej n kohn e paganizmit t tyre. A mund t konsiderojm se krishterizimi i romakve ka qen faktor, i cili ka shkaktuar dekadencn e Roms dhe rrzimin e saj nga lartsia e madhe? Kt e konfirmojn shum shkenctar, si konfirmojn ngjashm me kt disa t tjer pr Islamin, por q t dy grupet gabojn dhe nuk jan duke ndjekur rrugn e drejt. Pr rrzimin e romakve, pas prhapjes s krishterimit n mesin e tyre dhe rrzimin e grekve para tyre, meq pranuan thirrjen e Palit n krishterim, ekzistojn shum shkaqe dhe faktor. Kshtu pr shembull, prishja morale, rraskapitja e intelektit, prhapja e prostitucionit dhe e korruptimit, epidemia e ateizmit dhe e shfrenimit, pleqria shtetrore, pr t ciln flet Ibn Halduni, dhe shkaqe t tjera t brendshme, t cilave duhet tu shtohen edhe sulmet e barbarve nga jasht. Ktu, pra, sht fjala pr shkaqet e paprballuara, q kan uar gjer tek rnia e pashmangshme, e nse pandehim se krishterimi atbot as q ishte shfaqur, romakt dhe grekt assesi nuk do t shptonin nga pasojat e ktyre ngjarjeve, as q do t shmangeshin nga pasojat e ktyre shkaqeve. Konfirmimi i disa historianve evropian se, ngadhnjimi i krishterimit mbi grekt dhe romakt e ka shkatrruar madhshtin e tyre dhe qytetrimin e tyre, sht vetm aq i sakt se, n realitet institucionet e reja i 78

rrzojn t vjetrat. Ky sht ligj i Zotit n bot. Tekembramja, gjat ndrrimit t nj situate, duhet t ket rregullime dhe tundje t parimeve dhe t anarkis. Pr ndryshe, askush nuk mund t pohoj se pr nj kultur sht m i prshtatshm paganizmi sesa krishterimi. Ky konfirmim sht i ngjashm me at, kur armiqt e Islamit, pohojn se Lindja ka notuar n kultur, pas lindja e Islamit i shkatrroi qytetrimet e vjetra lindore. Do t ishte kshtu, sikur t mos ishte e sakt ajo q prmenda se, n realitet t gjitha qytetrimet lindore kan qen tanim t shkatrruara apo n dekadenc e sipr, se vetm Islami e ka riprtrir qytetrimin e shkatrruar t Lindjes, ia ka kthyer fuqin e humbur dhe i ka ngritur ato qytete prplot banor, si jan Bagdadi, Basra, Samarkandi, Buhara, Damasku, Kajro, Kajrevani, Kordoba etj. Edhe pse n Lindje gjendeshin mbeturina t qytetrimeve t vjetra, megjithat, ato i kishte prforcuar Islami, duke mbajtur shpatn n nj dor e pendn n dorn tjetr, n viset m t largta, t cilat mund vetm ti paramendojm, sepse n to kurrnjher nuk kishte shkelur kmba e njeriu lindor. Nse kryqtart evropian nga Perndimi dhe, mongolt porsi luzm karkalecash nga Lindja, kan shkatrruar at q e ka ngritur Islami n ato vise, dhe e kan shfarosur kulturn e atyre qyteteve; nse grindjet e brendshme t qeverive islame, dhnia e tyre pas pasioneve, rendja e tyre n lajthitje, braktisja e rrugs s drejt t Kuranit dhe mungesa e moralit t lart, t 79

cilin Kurani e mbjell n zemrat e njerzve; nse e tr kjo ka zhgrryer nga brenda at q armiku nuk ka mundur ta shkatrroj nga jasht; pr kt prapambetje nuk sht fajtor Islami, e as q sht fajtor Kurani pr kt prmbysje, porse jan fajtor barbart evropian, invadimi i karkalecave mongolt dhe myslimant, prpos t rrallve, t cilt i kan braktisur dispozitat e Kuranit dhe i kan sakrifikuar ligjet e tij pr gjrat e parndsishme. Popujt evropian gjithashtu kan pranuar krishterimin n shekullin III, IV, V dhe VI sipas Isait, ndrsa disa prej tyre u krishterizuan mezi n shekullin X. Evropa e arriti fuqin e tanishme t saj, e cila gradualisht i solli fam t madhe, me ndihmn e shkencs vetm para katrqind vjetsh, prkatsisht 700-1000 vjet pas kalimit n krishterim. Kjo periudh n histori quhet shekulli i mesm. Ne nuk konfirmojm se t gjith evropiant ather bredhnin n errsir, por n baz t pranimit t historianve t tyre, e prkundr Luiz Bernusit dhe t ngjashmve, konfirmojm se arabt me kultur kan qen shum m prparimtar. Prej veprave m t reja q dshmojn kt sht edhe Historia e prgjithshme e shkrimtarit filozof anglez Wels dhe Historia e kulturave lindore e historianit specialist pr historin lindore Grouse. Historia sht nj e vrtet, t ciln e pranojn t gjith, e prkitazi me kt shtje sht vetm nj, dhe at gjer m tani askush nuk e ka mohuar, e ajo sht se Arabt n shekullin e mesm kan qen msus t

80

evropianve dhe kta mburreshin ndr popullin e vet kur ndonjri prej tyre kryente ndonj shkoll tek arabt. A mund t themi se prapambeturia, n t ciln gjendeshin evropiant gjat njmij vjet t plota, ka rrjedh nga krishterimi, t cilit i prmbaheshin aq fuqishm? Po, popujt evropian protestant e fajsojn pr kt prapambeturi kishn e paps, e jo krishterimin si t till, dhe pohojn se prparimi i Evrops ka filluar vetm pas ngritjes s Lutherit dhe Kelvinit (Calvins) kundr kishs s Roms. Volteri (Voltaire) dhe drejtimet e ngjashme m r tij t ateizmit nuk bjn dallime n mes katolikve dhe protestantve. Sipas mendimit t tyre, t gjitha kto jan dogma t njjt dhe t gjitha i kundrvihen shkencs, andaj Volteri, kur ishte fjala pr Lutherin dhe Kelvinin, pat thn: Asnjri prej tyre nuk mund ti jet Muhammedit as papue. Q don t thot se Muhammedi ka realizuar rilindje far ata nuk kan arritur as pr s afrmi, edhe pse besojn q feja e tyre ka qen nismtare e agimit t arsimimit n Evrop. sht vrtet pakontestuese se vetm krishterimi nuk sht prgjegjs pr shkak t padituris s Evrops krishtere prgjat njmij vjetsh t shekullit t mesm, porse sht merit e krishterimit q i ka bashkuar barbart evropian. Japonezt jan idhujtar. Disa prej tyre rrfejn budizmin, disa i prkasin ferrfimit tavijim, e shum prej tyre jan ithtar t filozofit kinez Konfuit. Kan kaluar mbase dy mij vjet e q ata t mos ken kt qytetrim t shklqyeshm e as fuqin dhe 81

famn e sotme ndrkombtare. Pas ksaj Japonia para gjashtdhjet vjetve ngritet, fuqizohet, arrin forc dhe fuqi dhe japonezt arritn shkalln e sotme t prparimit, megjithq ende mbetn idhujtar. Prandaj, idhujtaria nuk ka qen shkak i prapambeturis s tyre n t kaluarn, e as faktor i prparimit t sotm t tyre. Japonia dhe Rusia u ballafaquan dhe luftuan n mes veti, e Japonia doli si fitues prkundr faktit se rust jan dy her m shum se japonezt, mirpo japonezt pa dyshim jan m prparimtar se rust, edhe pse Rusia sht e tra e krishter e Japonia e tr idhujtare. Pra, le t ndrprejn disa njerz ta konsiderojn fen si kriter t prapambetjes apo prparimit, meq n rast t kundrt do t konfirmonim se vet Dhijata e Re ka br q Rusia t mbetet e prapambetur, ndrsa adhurimi i perndis dielli i ka ndihmuar Japonis ta mbikaloj Rusin. Kto dukuri posedojn shum shkaqe t ndrlikuara dhe faktor me preardhje t ndryshme. Kur t tubohen kta faktor n drejtim t mir apo t keq, kur t mbizotrojn n ndikimin e fes dhe dogms, ather edhe virtytet e fes m t drejt do t jen t pafuqishme kundruall mizoris s tyre, ashtu sikurse q t metat e fes do t mbeten pa ndikim nse kta faktor jan t mir. Nuk kemi pr qllim q ktu ti njehsojm shkaqet e zhvillimit t shpejt t Japonis, e t sqarojm se t besuarit e masave t gjera t tyre n ekzistimin e kalit t shenjt n t cilin kalron ai, dhe ai perndi, nuk ka penguar prparimin e tyre, i 82

cili bazohet n kalorsin e tyre natyrore, n mendjemprehtsin dhe n garimin pr fam dhe fuqi, e q ua ka kultivuar rregullimi i vjetr feudal. Ne kemi n dispozicion shum shembuj t ktill, por mjaftojn kta q i parashtruam m lart. As q do hynim ksaj rruge sikur shum priftrinj, misionar dhe shum evropian t mos e sulmonin Islamin duke pohuar se Islami, sht karakteristik e prapambeturis dhe simbol i konservatorizmit kokngjeshur. Ata, kt e flasin npr klube dhe npr zbavitje. I parashtrojn kto trillime npr revista dhe gazeta, duke pohuar se druri mund t njihet sipas frutit t tij, andaj gjendja e sotme e bots islame sht rezultat i konservatorizmit kokngjeshur dhe i fosilizimit kuranor. (Sa fjal t mdha jan kto q flasin ata; ata flasin vetm gnjeshtra.) Mjafton t theksojm se zotri Seni (Saint), guvernator francez i Afriks Veriore, ka nxjerr faqe bote n numrin e fundit t revists franceze Rimkmbja nj artikull pr zgjimin e Afriks Veriore pas nats islame. Kshtu, shprehet ai. Nse prapambetja e ndonj rajoni islam n ndonj koh mund t quhet nata islame, ather sa sht e gjat nata e krishterimit, kur Evropa e krishter mbase nj mij vjet vuante n barbarizm apo n gjysmbarbarizm? Prse t przihen fet n at pr ka ato nuk jan aspak fajtore?! Prse t futen n tematik t ciln historia e hedh posht me shembuj t shumt? T futen fet n kt aren dhe, t konsiderohen ato si kritere t prparimit apo t dekadencs, nuk pajtohet fare me drejtsin. 83

T nxiturit e Kuranit n dituri sht nxitje pr myslimant q ti tejkalojn popujt e tjer n zhvillim
S ikur t donin myslimant dhe t vendosnin, do t mund t ngriteshin, t prparonin dhe ti arrinin popujt e tjer. Islami n kt pikpamje do tua shtonte vetdijen dhe vendosmrin. Ata kurr nuk do t mund t gjenin inkurajim m t mir sesa shkencn dhe artin e Kuranit, n t cilin thuhet: A jan t barabart ata q din dhe ata q nuk din?!. (Ez-Zumer: 9). E ka pajis at me dijeni t gjer. (El-Bekare: 238). All-llahu dshmon se Ai sht vetm nj, - por edhe engjjt, e t diturit (e dshmojn kt). (Ali Imran: 18). Jo! Ai (Kurani) - sht me argumente t qarta n zemrat e atyre q u sht dhn dija, e argumentet tona i mohojn vetm zullumqart - (El-Ankebut: 49). All-llahu, ata nga mesi juaj, q besojn dhe ata t cilvet u sht dhn dijenia, do ti ngrit n shkall t lart. All-llahu sht i informuar se punoni. (El-Muxhadele, 11). Dhe tua msoj atyre Librin dhe ti ofroj dijeni t prsosur. (El-Bekare: 129). (All-llahu) ia jep dijenin e holl. E, kujtdo q i sht dhn dijenia, me t vrtet, i sht dhn begati e pakufishme. (El-Bekare: 269). Na u kemi dhn breznive t Ibrahimit Librin e dijenin e plot dhe u kemi dhn pushtet t madh. (En-Nisa: 58). Ajetet q flasin pr diturin jan t shumta e t 84

njohura, e disa prej tyre i prkasin ekskluzivisht popullit arab, si pr shembull: All-llahu sht Ai, q ju ka drguar t pa arsimuarve nj Pejgamber nga mesi i tyre, q ua ka lexuar atyre ajetet e Kuranit dhe i ka pastruar (nga gjendja e gabuar), ua ka msuar Librin (Kuranin) dhe urtin (dijenin e thell), meq, ata m par, n t vrtet, kan qen n humbje t plot. (El-Xhumua: 2). Disa thon, e n mes tyre edhe Sicardi, ai i Afriks Veriore - i cili ka shkruar kundr Islamit dhe i cili shkruan n revistn Maroko katolike (Le Maroc catholique), se me nocionin dituri n Kuran mendohet vetm n at fetare, e jo dituria n prgjithsi, e q t mund t argumentohet fakti se Kurani e mon diturin dhe urdhron arsimimin. Prkitazi me kt shtje Sicardi shrbehet me asi sofizma, saq nuk meritojn t prgjigjemi n to, ngase i injorojn faktet. Secili q e ka vzhguar strukturn (mbrthimin)e ktyre ajeteve (proverbave kuranore), t cilat kan t bjn me diturin dhe prsiatjen, e din se ktu me nocionin dituri nnkuptohet dituria n prgjithsi, kadoqoft t studioj ajo, e me nocionin urtsi nnkuptohet urtsia shkencore, n kuptimin e thjesht t fjals, e nuk synohen Shpalljet e Zotit apo Kurani, si shihet nga vet lidhza, e cila krkon llojllojshmri. Kt e prforcon edhe hadithi i njohur: Krkoni dituri madje edhe n Kin. Sikur me dituri t mendohej n diturin fetare, si pohon Sicardi, nuk do t nxiste i Drguari i Zotit q ajo t krkohet edhe n Kin, ngase kinezt jan idhujtar, andaj 85

sht e qart se i Drguari i Zotit nuk do t preferonte q pr dituri fetare tu drejtohemi atyre. N disa proverbe Kuranore ekzistojn rrethana prmbajtse gjuhsore, t cilat krkojn q me dituri t nnkuptohen shkencat natyrore, ngase ky nocion mbrthehet n proverbat mbi krijimin e bots. Kso proverbash ka disa her m shum sesa ato q flasin pr ritualet trupore, si sht namazi dhe agjrimi. Ja nj shembull: Vall, a nuk di ti, q All-llahu e lshon ujin prej qiellit, e q Ne, me t krijojm fryte llojesh e ngjyrash t ndryshme; e npr male gjenden rrug t bardha dhe t kuqe, ngjyrash t ndryshme, dhe krejtsisht t zeza. Ka edhe njerz, edhe shtaz, edhe bagti po ashtu llojesh t ndryshme. Me t vrtet, All-llahut i druajn vetm t dijshmit prej robrve t Tij (El-Fatir: 27-28), prkatsisht ata q e njohin ujin, bimsin, malet, mbretrit e llojllojshme natyrore dhe fshehtsit e tyre natyrore, pr t cilat flitet n proverbat kuranore, e jo vetm ata q e njohin namazin, agjrimin etj. Ne e konsideronim Sicardin sado-kudo njeri q e donte t vrtetn, andaj kur e mohoi qytetrimin islam, iu prgjigjm n El-Menar dhe polemizuam me t n mnyr t denj, e nderuam at dhe ua rrzuam pohimin e evropianve, t cilt konsiderojn se krishterimi ka qen penges e rrjedh s qytetrimit dhe shkak pr shkatrrimin e grekve dhe romakve etj. N kt Sicardi, shkruan nj sr artikujsh me an t cilve e sulmon Islamin, e sikur t dshironim ti rrzojm 86

konfirmimet e tij, nuk do t mundemi e t mos i spikatim disa dyshime dhe vrejtje q kan t bjn me krishterimin. Mirpo, ne heqim dor nga kjo, meq nuk sht e drejt, e menur e as e hijshme q ti provokojm miqt tan t krishter, pr shkak t njeriut i cili quhet Sicard, apo t ndonj propagatori tjetr ose misionari t ktij lloji. Kt e parashtrojm si shtojc absurditeteve, inkoherencave (palidhshmrive) dhe sofizmave t cilat i kam vrejtur n konfirmimet e tij, si sht pr shembull se dituria q e mendon Kurani, nuk sht ajo q bota e quan ashtu n domethnien e prgjithshme t ksaj fjale, porse kjo sht vetm dituri fetare, meq Kuranit nuk i intereson kurrnj dituri e ksaj bote. Nj injoranti t ktill nuk meriton ti prgjigjemi fare. M von kuptuam se zotri Sicardi sht funksionar francez n Rabat n Byron pr Punt Islame, dhe se ai, zotri Louis Bernus - administrator i arsimimit t atjeshm, komandanti Marcon - administrator pr censurimin e gazetaris dhe shtypit, komandant Marti - kshilltar i jurisprudencs islame e t tjer, kan luajtur rolin m kryesor prkitazi me shtjen e aksionit pr krishterizimin e berberve. Franca i ka prdor ata pr pun, t cilat ekskluzivisht kan t bjn me Islamin n Afrikn Veriore. Franca, hert a von do ti shijoj pasojat e kobshme t ksaj veprimtarie kundr Islamit, t ciln ishte obliguar se do ta respektonte, sipas kontratave t veta. Disa thon: Prse ti kthehemi Kuranit pr zgjimin e vullnetit pr dituri te myslimant? Lvizja nuk duhet t jet 87

fetare, por patriotike-nacionale, si sht tek evropiant. Ne u prgjigjemi se kryesorja sht q lvizja, qoft ajo patriotike apo fetare, t ket pr qllim forcimin e intelektit n fushn shkencore. Mirpo, ne friksohemi se , po qe se kjo lvizje ndahet nga Kurani, do t na shpiente n ateizm dhe indifernc, n adhurimin e trupit dhe n pasimin e pasioneve, q shkakton m tepr dm sesa dobi. Pra, ne na nevojitet nj arsimim shkencor, i cili do t shkonte paralelisht me at fetar. A mos vall, njerzit tan nga Perndimi mendojn se ka ndodhur ndonj lvizje pa arsimimin fetar? A nuk ka thn para tri vitesh kryeminstri gjerman: Arsimimi yn bazohet n krishterim. Ja, kshtu deklaron Gjermania, e cila konsiderohet si idol n shkenc, teknik, fuqin e armve dhe pajisjeve, q nuk mund tia mohoj askush, madje as armiqt e saj. A ekziston n Gjermani, n Angli apo n ndonj shtet tjetr ndonj universitet, e q n t, t mos ligjrohet teologjia krishtere? Krahas ksaj, n Evrop Lvizja Atdhedashse apo Lvizja Popullore, Bashkia Patriotike apo Popullore, me nocionin atdhe nuk mendojn n tokn, ujin, drunjt apo gurt, e as me nocionin popull n pasardhsit q rrjedhin nga gjaku i njjt. Fjala atdhe dhe popull tek ata jan dy shprehje t cilat do t thon atdheun dhe popullin s bashku me karakteristikat gjeografike, historike, shkencore, kulturore, dogmatike, fetare, morale dhe zakonore. Kto jan t gjitha ato

88

pr t cilat ata luftojn dhe pr shkak t t cilave tregojn aq trimri. Myslimant jan t obliguar t luftojn me pasurin e tyre dhe me shpirtin e tyre, n mnyr q ta mbledhin veten, t lartsohen n fam dhe t prparojn, ashtu si kan prparuar popujt e tjer. Kt luft e urdhron Kurani n shum vende dhe, kjo sht ajo q sot quhet vetmohim (gatishmri pr sakrific). Pa vetmohim assesi nuk sht e mundur q myslimant apo ndonj popull tjetr t ken sukses e as t prparoj. Ndoshta Shejh Muhammed Bisjuni Imran, apo ndokush tjetr q krkon mendimin ton prkitazi me kt lnd, ka menduar se gjithsesi do ti prgjigjem se elsi pr zhvillim sht t studiohet teoria e relativitetit e Einsteinjit, rrezet e Rntgenit (Roentgenit), mikrobet e Pasteurit, prdorimi i valve t ulta e jo t larta te telefoni patel, studimi i shpikjeve t Edisonit dhe se shkaku i rrzimit t aeroplanit anglez, i cili tani rishtas sht rrzuar dhe sht djegur, sht se nuk ka qen i mbushur me helium por me hidrogjen, sepse hidrogjeni, ndonse sht m i leht, mund t ndizet, ndrsa te heliumi nuk ekziston kjo druajtje, edhe pse sht di m o rnd se hidrogjeni, e kshtu me radh. N t vrtet, kto gjra jan vetm me karakter dytsor e jo parsor. Ato jan pasoja e jo shkaqe, ndrsa vetmohimi dhe lufta me pasuri dhe me shpirt (jet) jan dituria m e madhe. Kur populli arrin te ky

89

konceptim dhe vepron sipas tij, shkencat e tjera do ti arrijn leht dhe do ti vjel frytet e tyre. Pr t kuptuar nevojn, nuk sht e obligueshme t dihet se si t eliminohet ajo. Me nj rast filozofi perndimor Es-Sejjid Xhemaludin Afgani m tha: Babai prdllimtar mund t jet edhe injoranti m i madh, por kur ti smuret djali, e zgjedh mjekun m t aft dhe e di se kjo sht di e mir, e kjo sht shkenc pr t ciln ai nuk di asgj, mirpo nga dshira pr ruajtjen e jets s djalit e di se ajo sht e nevojshme. Mehmed Aliu nuk ka qen i arsimuar, ndoshta ka qen edhe analfabet, por pr nj koh t shkurtr e ka ngritur Egjiptin nga letargjia dhe n kohn e vet ka br q ai t jet njri ndr shtetet e mdha, me ndihmn e asaj dijenie, e cila quhet vullnet dhe e cila edhe individin edhe popujt i nxit n studimin e shkencave. Pra, myslimant, nse dshirojn, nse vendosin dhe nse veprojn sipas intencave t Kuranit, mund t arrijn shkalln e zhvillimit t Evrops, t Ameriks dhe t Japonis n shkenc dhe n prparim e t mbeten n Islam, ashtu si kan mbetur edhe ata n fet e tyre. Myslimant jan m t denj dhe m t prshtatshm pr kt, ngase jan njerz sikurse edhe ata, vetm q i mungojn veprat dhe u dmton parandjenja e keqe, plogshtia dhe pashpresa. Ta shkundim pluhurin e dshprimit, t marshojm prpara t bindur se do t realizojm do dshir me pun, me prpjekje, me vendosmri dhe me prmbushjen e kushtit t besimit ndaj fjalve t Kuranit: E ata, t cilt bjn 90

luftojn pr hir Ton, Ne, me siguri, do ti udhzojm n rrugn Tona. All-llahu, me t vrtet, sht n ann e bamirsve. (El-Ankebut: 69).

L ausane, m 11 nntor 1930

Emir Shekib Arsllan

Sipas prejardhjes - patric (emir), sipas bindjes - lufttar i patrembur n rrugn e All-llahut xh.sh. (muxhahid) dhe n fushbetej, sipas thirrjes (profesionit) - publicist i angazhuar islam, letrar dhe historian, sipas stilit t shkrimit - princ i fjals dhe i pends, e krahas t gjitha ktyre - kryepar dhe udhheqs i vrtet i myslimanve, Emir Shekib Arsllani i takon, padyshim, personaliteteve m markant gjysms s par t shekullit nntmbdhjet. sht lindur m 1. ramazan t vitit 1286 sipas hixhretit (m 5. dhjetor t vitit 1869 sipas Isait a.s.) n qytetin Libanon Shuvejfat. N vendlindje mbaron shkolln fillore (ibtidaijja), ndjek liceun shtatklassh t maronitve t atjeshm, ndrsa studimet i vazhdon n Sulltanijje t Bejrutit, ku i dgjon shkencat juridike nga goja e njrit prej autoriteteve m t mdhenj islamik - Shejh Muhammed Abduhui.

91

Pas mbarimit t studimeve emrohet udhheqs (mudir) i provincs Shuvejfat, mirpo pas dy vitesh e lshon pozitn dhe vete n Bejrut, ku i prkushtohet trsisht puns shkencore dhe letrare. Ndrkaq, ngjarjet politike s shpejti e detyrojn q prsri t pranoj shrbimin shtetror, andaj gjat trazirave n Liban gjat tri viteve ushtron funksionin e mkmbsit (kajmakan), pastaj t deputetit popullor n parlamentin turk (mexhlisu l-mebusan), pr provincn Havran. Gjat Lufts Ballkanike punon n Gjysmhnn e Kuqe (hilal ahmer) rreth kujdesjes s refugjatve t lufts, ndrsa gjat Lufts s Par Botrore dy her udhton pr n Gjermani, si prfaqsues i qeveris turke me detyra t rndsishme shtetrore. N Berlin qndron pes muaj, duke u prpjekur q t ndihmoj n zgjidhjen e shtjeve t rndsishme, si sht pr shembull konflikti i Turqis dhe Gjermanis rreth Bakuas. Pas prfundimit t lufts prsri kthehet n Berlin, pastaj udhton pr n Lozan dhe Paris, duke u takuar pr do dit me shum burrshtetas dhe politikan t asaj kohe. N t gjitha kto aktivitete Emir Arsllani kishte para vetes vetm nj cak: ti liroj popujt islam nga pushteti turk. Pr kt qllim udhton edhe n Rusin bolshevike, ku takohet me Leninin dhe me Trockin. N vitin 1927 shkoi n Amerik me dshir q t njoftohet me rrethanat n t cilat jetonin myslimant e atjeshm, numri i t cilve ishte mjaft i madh, posarisht n Brazil. Kjo vizit zgjat plot pes muaj. N kt drit, duhet shikuar edhe vizitn e tij, q u ka br myslimanve t viseve 92

tona, dhe at dy her: n vitin 1932 dhe 1936. Me rastin e vizits s par atdheut tan, ai vizitoi Posavinn, Hercegovinn dhe nj pjes t Bosanska Krajins. Numrin m t madh t ktyre vizitave, Emir Shekib Arsllani ka mundur ti realizoj, duke i falnderuar qndrimit t tij n Gjenev, ku e kaloi nj t katrtn e shekullit n cilsi t delegacionit siriano-palestinez, ku n kuadr t Ligs s Kombeve i prfaqsonte dhe i mbronte iteresat e myslimanve. M n fund kthehet n Bejrut, prej nga i nis udhtimet e veta t shumta npr bot, n mnyr q n vitin 1946 t transferohet n Ahiret. Emir Shekib Arsllani ka vepruar me arsye dhe zemr t plot n t gjitha fushat e jets njerzore: nga ato politike, sociologjike dhe ekonomike gjer te kulturore dhe arsimore. Ekzistojn shum gjurm t tij, q e vrtetojn kt. Por edhe dshmi t shkruara: nga veprat e prpiluara n shum vllime gjer te artikujt e shkurtr dhe vshtrimet gazetare. Sesa ka qen i angazhuar, vetm si gazetar pr shembull na flasin t dhnat se gjat vitit 1931 i ka botuar 250 tekste me prmbajtje t ndryshme, ndrsa sesa ka qen i pranishm n rrjedhat e prditshme na flet fakti se korrespodenca e tij vjetore prmban mbi 2.500 shkresa (letra) t ndryshme. Krahas ktij angazhimi tejet t madh, ai redakton edhe revistn La Nation Arabe organ i delegacionit t prmendur siriano-palestinez, ndrsa n Damask ushtron funksionin e kryetarit t Akademis Arabe t Shkencave dhe prsri sht i pranishm n faqet e revistave dhe gazetave t shumta t asaj kohe, edhe arabe edhe joarabe, 93

por edhe n t tonat ku jan botuar disa studime dhe artikuj t tij, pr ka do t ket m tepr detaje n fund t ksaj ekspozeje t shkurtr t jets dhe puns s tij. Sipas shumics, veprat m t rndsishme t tij - e q njkohsisht m voluminoze - jan ato q kan t bjn me gjendjen e myslimanve n shtetet dhe viset q i kishte vizituar vet apo pr t cilat kishin shkruar t tjert, e q ky n kto shkrime t jap vshtrime kritike. I till sht pr shembull vshtrimi i tij kritik i gjersishm n njrn nga veprat m t mdha enciklopedike arabo-islamike t asaj kohe Hadirul-alemil-islamijji (Bota e tanishme islame), nga orientalisti amerikan L. Studard, e q n gjuhn arabe e ka prkthyer Uxhaxh Nuvejhid n vitin 1935. Kjo enciklopedi tipike mbi Lindjen e Afrt dhe popullatn e saj, mbi t kaluarn e shklqyeshme t saj, por edhe mbi t tanishmn e zymt t saj, prve informatave t mueshme prmban edhe nj sr t tr konkludimesh t gabuara gjer te t cilat vjen autori i saj, e Emir Shekib Arsllani prpiqet ti tregoj sheshit ato dhe burimin e mundshm t tyre, duke shfrytzuar njkohsisht rastin q n mnyr kritike ti shqyrtoj qndrimet e disa misionarve dhe orientalistve t krishter. Ndr veprat e tij m voluminoze bn pjes El-Hullelu es-sundusijjet filahbari vel-asari el-endelusijjeti q prfshin dhjet vllime, mbi myslimant tan n Endelus (Spanj), pr t kaluarn e tyre t shklqyer, t cilt n fushn e kulturs intelektuale dhe materiale kan realizuar at q, kurrnj popull evropian 94

asokohe nuk ka mundur t realizoj, duke treguar sheshit njkohsisht shkaqet e shkatrrimit t myslimanve andaluzian, kur m n fund shkatrrohet edhe shteti i tyre me ka definitivisht kjo krahin bhet parajs e humbur e myslimanve. Gjithashtu, me vler t madhe sht edhe vepra e tij, e cila flet pr ekspeditat ushtarake arabe n Franc, Zvicr, Itali dhe ishujt mesdhetar (Tarihu gazevatil-arabi li Faransa ve Svisara ve Italija ve xhezairil-bahril-mutevessiti), meq prmban t dhna t shumta pr kto vise dhe pr aktort e ngjarjeve. Emir Shekib Arsllani, shkroi edhe disa studime mbi bashkkohsit e vet, t cilt i njihte personalisht, si jan poeti Ahmed Shevki (1868-1932), komentuesi i njohur i Kuranit Reshid Rida (1865-1935), historiani i madh Ibn Haldun (1332-1406), pastaj letrari francez Anatol Frans (1844-1924). Emir Shekib Arsllani sht marr edhe me pun t prkthimit, duke prkthyer nga gjermanishtja, anglishtja dhe frngjishtja, t cilat, krahas turqishtes dhe, gjithsesi arabishtes, i ka njohur mir. Prktheu edhe veprn e Shatobrianit, nj lloj romani, i cili flet pr ditt e fundit t pushtetit mysliman n Endelus, e q sht botuar n Aleksandri n vitin 1897 me titullin Rivajetu ahiri Serraxh. Kt prkthim e ka shoqruar me nj koment, ndrsa n fund t veprs ka dhn historin e shkurtr t arabve n Endelus. sht marr edhe me poezi. Divani (tufa) i vjershave t tij sht botuar n vitin 1936 (?), n t ciln sht prfshir edhe 95

nj vjersh nga njmbdhjet dyvargjesh, t ciln e pat drguar si prgjigje n letrn nga Shakir ef. Mesihiviqi, antar i Ulema-mexhlisit n pension. N kt vjersh, prmend vizitn Bosnjs dhe pritjen impozante q i patn prgatitur myslimant e Bosnjs. Emir Shekib Arsllani ka shfaqur mendimin (gjykimin) e vet mbi ngjarjet dhe njerzit e kohs s tij n Memoaret (Kujtimet) e veta, t cilat prmbajn shum informata t vlefshme, n baz t t cilave mund t vlersohet si autori ashtu edhe koha e tij dhe aktort e saj.

96

PRMBAJTJA
Parathnie 3 Letra e shejh Muhammed Bisjuni Imranit 5 Prgjigjja e Emir Shekib Arsllanit 7 Shkaqet e prparimit t myslimanve n t kaluarn 9 Krahasimi mes myslimanve t sotm dhe evropianve14 Shkaqet kryesore t prapambeturis s myslimanve 39 Qytetrimi islam 72 Prgjigjja injorantve dhe ziliqarve t qytetrimit islam75 T nxiturit e Kuranit n dituri sht nxitje pr myslimant q ti tejkalojn popujt e tjer n zhvillim 85 Emir Shekib Arsllan 92 PRMBAJTJA 99

97