AVRUPAGENLKHAKLARIARTI

Bizler,aadaimzalarolanAvrupaTopluluklarnnyeDevletlerininhkmetleriolarak, Avrupa Konseyi tarafndan benimsenen nsan Haklar Evrensel Beyannamesini, Uluslararas Medeni ve SiyasiHaklarSzlemesini,UluslararasEkonomik,SosyalveKltrelHaklarSzlemesini,Avrupansan HaklarnveTemelzgrlkleriKorumaSzlemesini,AvrupaSosyalartngznnealarak Buenstrmanlarkesinliklebireyinetkinolarakkorunmasiinkurallariermekteiken,fakatbukurallar tekbanazeldegeninsanlarnkonumlarileilgilenmemeyeyetmemekteiken Gen insanlar insan haklar ihlallerine maruz kalan hassaslklar nedeniyle bu ihlallere kar mcadele etmekiinyeterlidonanmasahipolmayanbelirginbirsosyalkategorioluturmaktaiken zelliklegenlerinhaklarnnkorunmasiinbirartnbenimsenmesiiingereksiniminvaroluriken Byle bir artn su gtrmez olarak Avrupa btnlemesi ile balantl olduunu, ekonomik boyutuna vazgeilmezbirtamamlaycolduunugznndebulundurarak BuartnAvrupayurttalnngelitirilmesindetemelbirnoktaoluturacanvetmAvrupaktasnda, hatta dnya dzeyinde genlik haklarnn korunmasnda yeni bir yer aabileceini gz nnde bulundurarak Geninsanlarnbarl,adaletliveeitbirdnyannaktrleriolduunugznndebulundurarak Aadakiekildeanlambulunuyoruz: Madde1 Bu art altnda, gen ve gen insanlar terimleri, 1525 yalar arasndaki tm kiileri kapsayacak ekildednlecektir. Madde2 Taraflar, ibu artta tanmland ekilde egemenlikleri altndaki tm gen insanlarn hak ve zgrlklerinitanmaytaahhtetmektedirler. Madde3 Taraflarin ibu art altnda tanmak zere taahht ettikleri bu hak ve zgrlklerden yararlanlmas, cinsiyet,cinseltercih,rk,renk,dil,din,siyasiveyadiergrler,tabiiyetveyasosyalz,ulusalveya etnik bir aznla dahil olma, fiziksel veya baka trl bir engellilik, zenginlik, doum veya dier bir durumtemelindeherhangibirayrmyaplmadangvencealtnaalnmakzorundadr. Madde4 Gen insanlarn istekleriyle ilgili ve seme zgrlklerine saygl, uygun profesyonel eitim alma hakk vardr. Bu hakkn tannmas gr ile, imzalayan Devletler gen insanlar arasndaki sosyal ve kltrel eitsizlikleri azaltmak iin gerekli ekilde her bir yararlancnn kapasitesini gz nnde bulunduracaklardr. Madde5 mzalayanDevletlergeninsanlara,niversitededahilolmakzereherdzeydecretsizveiyikalitede eitimteminetmeyitaahhtederler. Madde6 mzalayan Devletler, mesleki eitimin tr veya kendilerine en uygun eitim konusunda serbest seimlerini kolaylatrmak iin gen insanlara yeterli bilgi ve fikirvermeyi garanti altna almay taahht etmektedirler. Madde7 Gen insanlarn alma haklar, Madde 23n altnda, garanti altna alnmaldr. Bunu gz nnde bulundurarak, imzalayan Devletler zel olarak gen insanlar iin dzenlenmi bir istihdam politikas erevesindekalcilerinyaratlmasnsalayacaktmgereklinlemlerialacaklardr. Vasfsz gen insanlara zel ilgi gsterilmesi gerekmektedir. Bu balamda, kalc olmayan ilerin kalc ilere evrilmesi ve en az vasfllar iin btnleme eitim programlarna zel sektrn katkda bulunmasnteviketmekiinbirihtiyabulunmaktadr.

Daha genel olarak, gen insanlar sosyal ve aktif hayata ahenkli olarak btnletirecek somut ve etkin nlemlerdenyararlanmaldr. Madde8 Madde 4 ve 5i aklda tutarak, imzalayan Devletler isiz genlere, uzun vadeli isizliklere veya isizlik tehdidialtndabulunangenlereyeterliyardmsalamaytaahhtederler. Madde9 Gen insanlar, potansiyel olarak salklarn, eitimlerini veya fiziksel veya manevi gelimelerini tehdit edentmilerekarkorunmaldrlar. mzalayan Devletler, uygun dzenlemelerle alma saatlerinde okuma izinlerini tanyacaklardr ve gelitireceklerdir. Madde10 Uygun bir ie sahip olamayan gen insanlar, onurlu ve tatminkar bir hayat srmelerine izin verecek yeterlibirasgarigeliredinmehakknasahiptirler. Bu gelir, yararlancnn bir eitim kursu grmesi ve bir i bulmas veya yeni bir i bulmas iin su gtrmez gvenliini gvence altna almak amacyla dzenli aralklarla ve yeterli bir zaman boyunca denmelidir. Madde11 Gen insanlarn, gelirlerinden veya sosyal konumlarndan bamsz kaliteli salk hizmeti edinme hakk vardr. Bubalamda,tmgeninsanlarnyeterlisosyalgvenceedinmehakkvardr. Madde12 Taraflargeninsanlaratatminediciveniteliklibarnmatedariketmeyigarantiederler. Dk gelirli gen insanlara ncelikli olarak sosyal barnma salanmal ve kiras uygun olarak ayarlanmaldr. Madde13 Geninsanlarntemizvesalklbirevredeyaamahakk,veaynzamandaevrenindurumuhakknda bilgilenmevekamuotoriteleritarafndanbilgilendirilmehaklarvardr. Madde14 mzalayan Devletler, okullarda ve iyerlerinde ortaklklar gibi yaplarn erevesinde veya genlik organizasyonlar veya dier platformlar araclyla gen insanlarn siyasi, ekonomik, sosyal ve kltrel hayataetkinkatlmngvencealtnaalmakiinuygunnlemlerinalnmasgerektiinitanrlar. Bunugznndebulundurarak,geninsanlarbelirginolarakaadakihaklarasahipolacaklardr: a. Kendi karlarn en iyi ekilde savunacak, snr tanmayacak ekilde kendi aralarnda veya dier alanlarlaibirliibalantlarkuracak,kendiistedikleriekildebirorganizasyonusemek. b. Kendilerini ifade edecekleri ve demokrasiyi renecekleri alanlar yaratmak, ulusal ve uluslar aras genlikorganizasyonlarnnzelliklieitimalanlarolduklartannacaktr. c. Okul, iyeri, tm dzeyde kamu yaam (yerel, blgesel, ulusal veya Topluluk dzeyi) gibi zellikle kendi hayatlarn etkileyen tm alanlarda karlarnn ortak iletilmesinde etkin ortaklar olarak eitlik temelinde,kendilerinietkileyenpolitikalarngelitirilmesinekatlmak. Madde15 mzalayan Devletler kanuni olarak kendi topraklarnda bulunan gmenlerin, kendi gen yurttalar ile aynhakvedevleresahipolmalariinelindengeleniyapacaklardr. Madde16 mzalayanDevletler,kendiyurttalarnvekanuniolarakkenditopraklarndakiAvrupaTopluluunadahil olmayan yurttalarn, Taraflarin her hangi birinde oturma izni olup olmasna bakmazszn tm Avrupa Topluluulkeleriiindevearasndahareketzglntanmaytaahhtederler. Madde17 mzalayan Devletler, bir Avrupa Topluluu yesi lkede en az be yl boyunca kanuni olarak yaam tm Avrupa Topluluu yesi olmayan yurttalarn en azndan yerel seimlerde oy kullanma hakkn tanmaytaahhtederler. Madde18 mzalayan Devletler, be yllm srekli ve kanuni ikametinden sonra gen gmenlerin yaadklar lkenintabiiyetinisemehaklarntanmaytaahhtederler. Madde19 mzalayan Devletler srekli olarak eitimcilerin ve genlerle ilgilenen karar alclarn eitimini temin etmeyitaahhtederler. Madde20

Hukuk, gen insanlarn zel ve aile hayatlarna sayg duyulmasn, ayn zamanda ikamet ve haberlemelerinindokunulmazlngarantialtnaalmaldr. Madde21 Gen insanlarn birliktelii, hr ve onurlu koullarda salkl ve normal fiziksel, entelektel, manevi, ruhanivesosyalgelimelerinietkileyecekekildetehditedentmmuamelelerekarkorunmaldr. Madde22 Hibirgeninsan,ailelilerininzoruylabileolsaikenceye,insaniolmayanveyakkdrccezalara veyamuameleleretabitutulamaz. Gen insanlar, zel konumlarn gz nne alarak, yukardaki paragrafta belirtilen muamelelere kar zelkorunmadanyararlanmaldrlar. Madde23 mzalayan Devletler geciktirmeden ve kalc olarak, 16 yandan kk gen insanlarn almasn yasaklayacaklardr. Madde24 Geninsanlarnkendiailelerindeyetimehakkvardr. mzalayan Devletler, gen insanlarn yeterli imkana sahip olmamas durumunda z ailelilerin desteklenmesi de dahil olmak zere bu hakkn uygun ekilde hayata geirilmesinin kolaylatrlmasn taahhtederler. Madde25 Gen insanlarn bakma alnmas aile yaantsna sahip olmalarn da etkileyen zel bir nlemdir.Kamu otoriteleri sadece aileye destein salanmasn gerektiren ve dier ilgili nemlerin yetersiz olduu durumlardabutrbirnlemuygulayacaklardr. Madde26 Kklerhibirekildehapsedilemez. Madde27 mzalayandevletlergerektiikadaruzmanlampedagojikkurumlaroluturacaklardr. Geninsanlarnbukurumlarayerletirilmesiyalnzcakanuniolarakkurulmuyetkiliotoritelertarafndan, baklan gen insanlarn sosyal bakmdan kazanlmasiin yalnzca bakm, koruma veya tedaviamacyla yaplabilir. Madde28 Madde 27nin altnda meru bir pedagojik kuruma yerletirilmi tm gen insanlarn, uygun koullarn srmesiniteyitetmekzeredzenliolarakbamszbirkomitetarafndanizlenmesigerekmektedir. Madde29 Geninsanlarnsosyalgvenceyesahipolmahakkvardr. Madde30 Tmgeninsanlarnyerindelikliolarakaskerihizmetyapmayaitirazhakkvardr. Yerindelikli olarak itiraz eden kiinin, askeri hizmetten daha ar koullar iermeyen eitli alternatif hizmetlerarasndatercihyapmahakkolmaldr. Madde31 mzalayan Devletler genlerle birlikte ve genler iin gerek politikalar gelitirmek amacyla yeterli yapsalvefinansalnlemlersalamaytaahhtederler. Bu politikalarn, eit frsatlara sahip olmalar iin dezavantajl gruplar iin belirgin nlemler iermesi gerekmektedir. Madde32 Geninsanlarnahlakihususlarasayggstererekoulcuvegvenilirbilgiyeerimehakkvardr. Buhakherkesinkendidilindecretsiz,bamsz,ak,kolaycaeriilebilirveniteliklibilgiedinmehakkna sahipolmayiermektedir. Madde33 mzalayanDevletlereletirelbilgilerelojistikvefinansaldesteksalamaytaahhtederler. Madde34 mzalayan Devletler, gen insanlarn anlayabilecei ekilde, gen insanlarn tm haklarn ieren bir listeyisunmaytaahhtederler. Madde35 mzalayan Devletler gen insanlara karlatklar hukuki sorunlar konusunda bilgi salayacak sorumlu birgrevliatayacaklardr. Madde36 Geninsanlarnibuarttatannanhakvezgrlklerininihlaledilmesidurumunda,ulusalveyauluslar stbirotoriteyebavurmahakkbulunmaktadr.

Bu amala, gen insanlarn cretsiz hukuki danmanlk alabilme ve setikleri bir avukat edinebilme hakknasahipolacaklardr.