IZ MOSTAR O MEHMEDU AKIFU ERSOYU Senad Hasanagi

Dragi prijatelji! Vjerovatno ste primijetili da nisam napisao ono potovani. Zato? Jer, kao da stavlja meu nama neku distancu. Dragi najvie odgovara onom to osjeam prema vama. Dok sam ja u proteklim godinama domaima i stranima govorio potovani, moja domovina iz godine u godinu pada u sve loije stanje. Najprije treba da se izvinim zbog nedovoljnosti mog turskog jezika. Da bi se govorilo o Mehmedu Akifu Ersoyu, o njegovim stihovima i porukama potrebni su prefinjenosti i osjetljivost. Vjerovatno vam neu moi prenijeti svoje najtananije osjeaje i misli, ali osnovu mogu objasniti. Ionako, da pustimo stunjacima za ovu temu slojeve znaenja njegovih stihova, mjesto Mehmeda Akifa Ersoya meu velikim turskim pjesnicima nepoznate, ili manje poznate detalje njegovog ivota. Nema nikakve potrebe da se ja mijeam u to. Ja djelujem na podruju historije drave i prava. Nekoliko radova mi je i objavljeno. Ovi radovi su na temu tolerancije naih predaka. Ali, opet, mogu vam rei neke stvari o Mehmedu Akifu Ersoyu. Kakvo je mjesto ta moja drava Bosna i Hercegovina, moj zaviaj Hercegovina i mjesto u kojem ivim, Mostar. Veina vas vjerovatno moe rei: Ha, nema potrebe za objanjavanjem, ionako znamo, tamo je Sarajevo, Stari most u Mostaru, Blagajska tekija, Poitelj, Stolac, i kave to veze ima sa Mehmedom Akifom Ersoyem? Ima, ima, jer Ersoyevi stihovi u ovom trenutku na ovom svijetu mogu stvoriti najdublje odjeke. Zato? Dragi prijatelji, objasniti nije tako jednostavno. Moram objanjavati nairoko, drugaije ne moe. Na stablu ovjeanstva imaju debeli grane., to su grane velikih civilizacija. Na grani islama rastu tanje grane. Ove grane su vrlo sline, ali svaka grana ima sebi svojstvenu historiju, uspone, padove, osvajanja, gubitke, obiaje i nazore. Jedna od ovih grana je i osmansko turska. Ali, za ovu granu je najispravnije rei Osmanska civilizacija. Ova civilizacija je ostavila tako bogat miraz da, gdje god se ona nalazi, prisutne su i njene osnovne vrijednosti. Ova grana ima listove. Jedan od listova je i Bosna i Hercegovina. Na ovom listu jedan poseban toprak, jedan poseban narod. Zato je poseban? Ako pogledate na kartu, Bosna i Hercegovina i Bonjaci muslimani koji ive u njoj, u pupku Evrope, potpuno su okrueni drugim civilizacijama, od drugih listova odvojeni. Njihova zemlja mala, njihov broj mali. Ne mogu oekivati brzu i direktnu pomo. Zato je posebna draga brao. Na sredini lista nalazi se Sarajevo. Lijepo moje Sarajevo, koje je prije samo nekoliko godina izdralo najduu opsadu u historiji ratovanja. Najduu. Dok su okolne civilizacije nemilosrdno ekale njegov nestanak. Takav je ovo list. Eh, dragi prijatelji, sadda elim da vam panju skrenem na najposebnije mjesto. Od posebnog najposebnije. Na vrak lista za koji smo rekli da je Bosna i Hercegovina. Tamo su Mostar, Blagaj, Poitelj i Stolac. Ovaj vrak lista se tako uvukao, umijeao meu grane drugih civilizacija, trako se tamo stisnuo da to teko moete nai na drugom mjestu. Da objasnim. Moja se kua nalazi u Mostaru, pokraj Starog mosta. Kua je u podnoju jednog brda. Na

brdu je kri od 33 metra, postavljen nakon posljednjeg rata. Od ovog kria prema Zapadu, do Amerike, prostire se zapadno kranstvo. Ako pogledate na istok, ima jedno brdo. Od tog brda do Sibira sve je istono pravoslavlje. Eto, meu ovima se prostire jedan uski trak zemlje, vrka lista to ga zovemo Bosna. A, na traku, Mostar, Stari most, Blagaj, Blagajska tekija, Poitelj, Stolac. Usklaeni sa prirodom najljepi primjeri graditeljskog genija naih predaka. Ko je vidio, priznae. Iznad njih su stalno podignuta dva maa predstavnika i izvritelja one dvije civilizacije. Spremni da udare, da unite, u svakom trenutku. Historija pokazuje da svakih 40 50 godina ovi maevi poinju da sijeku, ele da unite ta god ima od miraza civilizacije koju dijelimo. Prema naem iskustvu, i ljude, jer nose imena koja se daju u ovoj civilizaciji, ako i ne nose, oevi su im nosili. Mi stalno zovemo: Hajde da na ovoj zemlji zajedno ivimo. Zovemo, i kad smo jai od njih, i kad smo slabiji. Tako smo nauili od naih predaka. Zajedniki ivot je ionako temeljna vrijednost nae civilizacije. Ova vrijednost je prela i na Republiku Tursku, i na Bosnu i Hercegovinu. Drugi prihvaaju ovo samo na mjestima i u vrijeme gdje su i kad su slabiji od nas. Eh, dragi prijatelji, na ovom topraku, na ovim granicama, kakve su se bitke odigrale, kakvo je junatvo pokazano, moete li zamisliti? U ovoj zemlji koliko ehida lei! Ova zemlja je njihove krvi puna. Kao to je Ersoy napisao: krv e ikljati ako ovu zemlju stisne, krv! I u prolom ratu su uspjeli zatiti ove damije, ove kaldrme. Baariju, Strari most, Blagajsku tekiju. Lavovi moji, rue moje, junaka krv od krvi junake, ptice denetske. Sada, znajui ovo, da itamo najpodesnije stihove koje e vrijednost ovog topraka objasniti i mladima savjet dati: ne prelazi preko topraka zemlja govorei, poznaj ga! misli na hiljade onih one to ispod u efinima lee, ti ehida si sin, ne vrijeaj oca svog, sramota je, ne daj ovaj denetski zaviaj, i svjetove da uzme. Ako ima prikladnijih stihova i savjeta od ovih Mehmeda Akifa Ersoya, recite mi, molim vas, da ih sa ovima recitujem, i druge da pouim.Na zemlji koju sam opisao nije lako ivjeti. Za neke ljude je teko stalno biti svjestan ona dva podignuta maa. Nastoje da zaborave, zbog nedostatka imana iju je vanost Ersoy naglasio, zbog straha, zbog nemira. Najveu greku ine. Njihovi dumani ovo primjeuju, uspavljujui ih jo vie, pripremaju budue pokolje i unitenja. Kada se predstavnici onih civilizacija to nas stiskaju ponu talasati, kada se iz daljine zauje prijetea buka i zavijanje, u srcima i duama naim raa se briga, strah hoe vladar da bude. Pogledivamo na nae ukuane zabrinutim pogledima, strahujemo za njih od crne sudbine. Neprijatelj je od nas mnogostruko jai. Podupire ga mnogo njih. Izgleda uasno velik. A mi se osjeamo samim i naputenim. Tada nam treba ohrabrenje. Od ovih stihova pogodnijeg nema: Ne plai se! Zastava koja se vijori u ovim svitanjima nikada izblediti nee, ako je horizonte Zapada obavio elini zid,

ja imam granice poput prsa mojih vjere punih drue moj, u domovinu moju podlace nipoto ne putaj! od grudi svojih branik uini, neka se zaustavi ovaj nalet besramni! Svanue ti dani to ti ih Istiniti obea ko zna, moda sutra, moda ak i skorije! Ko su te, kakve su to civilizacije koje nas ele unititi? Njihov pravi opis opet nalazimo kod Mehmeda Akifa Ersoya: ako je horizonte Zapada obavio elini zid krezubo udovite kome tek jedan zub ostade koje civilizacijom zove Neka dova onih koji su za ovaj toprak, za iman i minarete, za graevine koje biserima zovemo spremni ivot dati bude dova ova: Boe, jedina molba moje due Tebi neka ruka tuina ne dirne grudi bogomolje moje! a ovi ezani, iji su ehadeti vjere temelj, treba da jee nad mojom domovinom vjenom Ako im ponestane snage, ako se umore od ove stalne borbe, ako pitaju dokle e ovako, hoe li ikada zavriti, Mehmed Akif Ersoy veli da nikad zavriti nee: dok se ne ugasi posljednji odak koji se dimi u zaviaju mom Dragi prijatelji, ovako moemo bolje razumijeti generalnu dimenziju, dubinu i irinu univerzalne poruke stihova Mehmeda Akifa Ersoya. Ukratko, gdje god velika sila navali na one koji sa nama dijele iste vrijednosti, tamo upozorenja, savjeti, podsjeanja i ohrabrenja Mehmeda Akifa Ersoya najvie pogoduju. Kao mehlem, kao lijek. Bilo u Anadoliji, Srednjoj Aziji, bilo na listu koji sam vam objasnio Bosni i Hercegovini. Ali, posebno neka bude na vrku lista, onom to se na uskom traku zemlje stisnuo meu druge civilizacije. To je univerzalnost. Vi, dragi prijatelji, ne zaboravite ovaj list, posebno njegov vrak kome od svake oluje prijeti opasnost da padne na zemlju i nestane, sjetite ga se! Mislite na njega, dovu inite! Kad jaki neprijatelj nasrne, na stihove Mehmeda Akifa Ersoya nas podsjetite!

Sa vrka lista, iz Mostara, pokraj Starog mosta Sa Selamom, ljubavlju, potovanjem i odanou Senad, jedan od nasljednika miraza kojeg dijelimo.

MEHMET AKIF ERSOY HAKINDA MOSTAR'DAN

Senad Hasanagi Sevgili, dostlarm! Buyuk ihtimalla o 'sayn' yazmadm farkettiniz. Niye? nk aramzda mesafe koyuyor gibi. 'Sevgili' size kar hislerime en uygun olur. Ben geen yillarda yerlilere yabanclara 'sayn' diye diye memleketim yldan yla daha kt duruma dyor. lk nce trkemin yetersizlii iin zr dilemem gerekiyor. Mehmed Akf Ersoy'dan, msralarndan ve mesajlarndan sz etmek iin incelik ve hasasiyet lazm. Byk ihtimalla en ince dncelerimi ve hislerimi tamamamen size aktaramayacam, ancak esas anlatabilirim. Zaten, airin byk trk airler arasndaki yerini, iirlerinin mana tabakalarn, hayatnn bilinmeyen veya az bilinen detaylarn konu uzmanlarna brakalm. Benim buna karmama hi gerek yok. Ben devlet ve hukuk tarihi alannda alyorum. Bir ka almam yaynland. Bu almalar ecdadlarmzn hgrs alannda. Ancak, yine Mehmet Akf Ersoy haknda size baz eyler syleyebilirim. lkem Bosna Hersek, memleketim Hersek, yaadm ehir Mostar, nasl bir yer? ounuz byk ihtimalla 'Ha, gerek yok anlatmaya, biliyoruz zaten, orada Saray Bosna, Mostar'da Eski Kpr, Blagay Tekesi, Poitel, Stolac ve bunun Mehmet Akf Ersoy'la ne ilgisi var?' syleyebilir. Var, var, nk Ersoy'un msralar ve mesajlar su anda bu dnyada burada en derin yank yaratabilir. Niye? Anlatmak o kadar basit deil sevgili dostlarm. Genie anlatmalym, baka ekilde olamaz. nsanlk acnda kaln dallar var, bu da byk medeniyetlerin dallar. slamiyet dalnda daha ince dallar ckyor. Bu dallar birbirine cok benzer, ama her daln kendine has tarihi, yukselileri, dleri, fetihleri, kayplar, gelenekleri, anlaylar var. Bunlardan bir dal Osmanl Trk dal. Ancak, bu dala en doru 'Osmanl Medeniyeti' demek. Bu medeniyet o kadar zengin mras brakt ki, nerede bulunduysa bu gn de orada esas deerleri mevcut. Bu daln yapraklar var. Yapraklarndan biri Bosna Hersek'tir. Bu yaprakta zel bir toprak, zel bir millet var. Niye zel? Haritalara bakarsanz, Osmanl Medeniyeti'nin en derin izleri tayan Bosna ve Hersek ve orada yaayan msliman olan Bonaklar Avrupa'nn gbeinde baka medeniyetlerle tamamen evrilmi, dier yapraklardan ayrlm. Topra kk, says az. Acil ve dorudan yardm bekleyemezler. Bunun iin zeldir, sevgili kardelerim. Yapran ortasnda Saray Bosna bulunuyor. Sadece bir ka yl nce savalar tarihinde en uzun sren ablukaya dayanan gzelim Saray Bosna. En uzun

srene. Etrafndaki medeniyetler acmasz baklarla yok olmasn beklerken. oyle bir yaprak bu. Eh, sevgili dostlarm, imdi dikkatnz en zel bir yere ekmek istiyorum. zelin zeline. Bosna Hersek dediim yapran ucuna. Orada Mostar, Blagay, Poitel ve Stolac bulunuyorlar. Bu yaprak ucu baka medeniyetlerin dallar arasna oyle karm, oyle aralarnda sktrlm ki baka yerlerde zor bulursunuz. Analataym. Benim evim Mostar'da Eski Kpr yannda bulunuyor. Ev bir tepe dibinde. Tepede son savastan sonra dikilen 33 metrelik ha. Bu hatan Garp'a dogru Amerkaya kadar hep Garp Hristiyanl uzanyor. ark'a bakarsanz bir tepe var. O tepeden Sibirya'ya kadar hep ark Ortodoksluu. te, bunlar arasnda dar bir toprak eridi uzanyor, Bosna dediimiz yapran ucu. eritte ise Mostar, Eski Kpr, Blagay Tekesi, Poitel, Stolac. Ecdadlarmzn mimari dehasnn gzel doaya uyumlu olan en gzel rnekleri. Kim grdyse kabul eder. Bunlar stnde etrafndaki o iki medeniyetin temsilcilerinin ve ifaclarn hep yukarya kaldrlm kesmeye raz ik klc var. Vurmaya, yok etmeye raz, her anda. Tarih gsteriyor ki her 40 50 sene bu kllar kesmeye balar, paylatmz medeniyetin mirasndan ne varsa yok etmek istiyor. Tecribemize gre, inasanlar da, nk bu medeniyette verilen isimleri tayorlar, tamazsalar bile, babalar tadlar. Biz ise hep 'Bu toprakta beraber yaayalm' aryoruz. aryoruz, onlardan daha gl olduumuz zamanda, onlardan zayf oldumuzda da. Byle rendik ecdadlarmzdan. Bu birlikte yaam zaten medeniyetimizin esas deeri. Bu deer Trkiye Cumhuriyeti'ne, Bosna Hersek'e te geti. Bakalar ise bunu sadece bizden zayf olduklar yerlerde ve zamanlarda kabul ediyorlar. Eh, sevgili dostlarm, byle bir toprakta, bu serhatlarda geen yuzyllarda ne harpler oldu, ne kahramanlk gsterildi, tasavvur edebilir misiniz? Bu toprakta ne kadar ehitler yatyor! Bu toprak onlarn kanyla dop dolu. Ersoy'un yazd gibi: heda fikiracak topragi siksan, heda! Geen savata ta savunmay baardlar, bu camileri, kaldrmlar, Ba ar'y, Eski Kpr'y, Blagay Tekesi'ni. Aslanlarm benim, gllerim benim, kahraman kann kanlar, cennet kular. imdi bunu bilirken bu zel toprakta okunacak, topran deerini anlatacak, genlere ikaz ve nasihat olacak en uygun msralar okuyalm: bastigin yerleri "toprak" diyerek geme, tani! dn, altinda binlerce kefensiz yatani. sen ehit oglusun, incitme, yaziktir atani; verme, dnyalari alsan da bu cennet vatani.

Mehmet Akf Ersoy'un bu msralarndan daha uygun, daha yakr msralar ve nasihat varsa, ltfen bana bildirin, bunlarla okuyaym, dierleri de reteyim. Tarif ettiim toprakta yaamak kolay deil. Baz insanlar iin o kaldrlm iki kilicin bilincinde devaml olamak zor gelir. Ersoy'un nemini vurgulad imann eksikliinden, korkudan, rahatszlktan kamaya, unutmaya alyorlar. En byk hata yapyorlar. Dumanlar bunu farkediyorlar, onlar daha uyuturken gelecek kesmeler, yok etmeler hazrlyorlar. Etraftaki o iki medeniyetin yanimzda yaayan ve bizi sktran temsilcileri dalgalanmaya baladnda, uzaktan tehdit edici uultularn ve grltlerin duyulmaya baladgnda, kalplerimizde ve canlarmzda kayg doar, korku egemen olmak ister. Endieli baklarla evdekilerimize bakarz, onlar iin kara ksmetten korkarz. Duman bizden ok kere daha gl. Onlar destekleyen ok. Korkun byk gornyor. Biz ise kemdimizi yalnz ve terkedilmi hisederiz. O zaman bize cesaretlandrma lazm. Bu msralardan daha uygun yok: Korkma, snmez bu afaklarda yzen al sancak; ... garbin afakini sarmisa elik zirhli duvar, benim iman dolu ggsm gibi serhaddim var... ... arkada! yurduma alaklari ugratma sakin! siper et gvdeni, dursun bu hayasizca akin. dogacaktir sana vaadettigi gnler hak'kin; kimbilir, belki yarin, belki yarindan da yakin. Nasldr, kmdir, bizi yok etmek isteyenler 'medeniyetler'. Yine, onlarn gerek tanmn, tarifini Mehmet Akf Ersoy'da buluruz: ... garbin afakini sarmisa elik zirhli duvar... ... "medeniyyet!" dedigin tek dii kalmi canavar? Bu toprak, bu iman, minaretler, 'inci' dediimiz yaptlar iin can vermeye raz olanlar Rabbimize edecek dua bu dua olsun: ruhumun senden, ilahi udur ancak emeli; degmesin mabedimin ggsne na-mahrem eli! bu ezanlar ki ahadetleri dinin temeli, ebedi yurdumun stnde benim inlemeli

Gc bitmek zereyse, bu devaml mcadeleden yoruluyorlarsa, 'ne zamana kadar byle, biter mi bu hi' sorarlarsa Mehmet Akf Ersoy bitmeyeceini cevap verdi : ...snmeden yurdumun stnde tten en son ocak Sevgili dostlarm, bylece Mehmet Akf Ersoy'un msralarnn umumi boyutunu, evrensel mesajlarnn geniliini, derinliini daha iyi anlayabiliriz. Ksaca, bizmle ayn deerler paylaanlara nerede byk g saldrrsa, orada Mehemet Akif Ersoy'un uyarlar, nasihatlar, hatrlatmalar, cesaret vermeleri en iyi gelir. Mehlem, ila gibi. Anadolu'da olsun, Orta Asya'da, size anlattm Bosna Hersek dediimiz yapraktta. Ama, zelikle bu yapran ucundaki o, baka medeniyetler arasinda sktrlm, dar toprak eridinde olsun. Evrenselik budur. Siz, sevgili dostlarm, bu yaprag, zelikle her frtnadan yere dme ve yok olma tehlikesinde bulunan yapran ucunu hatrlayn, unutmayn! Dnn, dua edin! Bize yine gl duman saldrrsa Mehmet Akf Ersoy'un o msralar hatrlayn! Yapran ucundan, Mostar'dan, Eski Kpr yanndan Selam, sevgi, sayg ve sadakatla Senad, paylatmz mirasn varislerinden biri

Mehmet Akif Ersoy zlemle anld

www.haberler.com/mehmet-akif-ersoy-ozle...
BURSA - stiklal Mar airi Mehmet Akif Ersoy, lmnn 75. ylnda Bursa'da dzenlenen 'Balkanlar Gzyle Mehmet Akif Ersoy' paneli ve 'Akif Dnyor' tiyatro oyunuyla anld. Merkez Osmangazi Belediyesi, Kosova skp Trkleri Kltr ve Dayanma Dernei ile Balkan Aratrmalar Dergisi i birliiyle rdekli Kltr Merkezinde dzenlenen anma program Mehmet Akif Ersoyun hayatnn anlatld ksa bir film gsterimiyle balad. Trene, Osmangazi Belediye Bakan Mustafa Dndar, AK Parti le Bakan Cihat ini, AK Parti Bursa Milletvekili Bedrettin Yldrm, Bursa Mfts Profesr Doktor Mehmet Emin Ay, Balkan Aratrmalar Dergisi Yayn Kurulu Bakan Rahim Kalyoi, Kosova skp Trkleri Dayanma Dernek Bakan Recep Gndz, akademisyenler ve ok sayda renci ile vatandalar katld. Mehmet Akif Ersoyun hayatndan kesitlerin yer ald 'Akif Dnyor' tiyatro oyunuyla balayan tren, milli airin de memleketi olan Kosovadan Naim Faeri lkretim Okulu 5. snf rencisi Meysuva Macunun stiklal Marn okumasyla devam etti. Yresel kyafetiyle dikkati eken minik kz, iire yanstt cokuyla salonu dolduran yzlerce kiiye duygusal anlar yaatt. BUGN DE TEK YREK OLALIM Osmangazi Belediye Bakan Mustafa Dndar, "Milli mcadelenin cokusunu ve bamszlk zlemini dizelerine tayan vatan airi, veteriner hekim, retmen, hafz, Kuran mtercimi ve milletvekili olan Mehmet Akif Ersoyu hasretle anyoruz." dedi. Birlik ve beraberlik mcadelesi verilen Cumhuriyet dnemini hatrlatan Dndar, yle konutu: "O dnem yaananlar bugn farkl bir ekilde yeniden tekerrr ediyor. Bugn bir btn olan bizleri blmek isteyenlere kar her zaman dostluumuzu, bara dknlmz ve vatanseverliimizi gstermeli, tek yrek olmalyz." Balkanlar Gzyle Mehmet Akif Ersoy konulu panelle devam eden anma program Balkanlardan gelen ok sayda akademisyeni de bir araya getirdi. Oturum Bakan Prof. Dr. Mefail Hzlnn yapt panele, Bulgaristandan Sabri Alagz, Bosna Hersekte Senad Hasanagi, Kosovadan Qemajl Morina ile Makedonyadan Sleyman Baki katld. Panelde, Kosoval olan Mehmet Akif Ersoyun balkanlara bak as ele alnd. (CHAN)

(Vijest agencije Cihan na navedenoj internet adresi) MEHMED AKIF ERSOY JE POMINJAN SA ODUEVLJENJEM (Vijest agencije Cihan na navedenoj internet adresi) U Bursi je pod nazivom Mehmed Akif Ersoy u oima Balkana odran panel povodom 75. godinjice smrti Mehmeda Akifa Ersoya, poznatog turskog pjesnika sa kraja 19. i prve polovine 20. stoljea. Panelu su prisustvovali vjerski i politiki predstavnici, te ugledni intelektualci. Ersoyeva je i uvena pjesma Mar nezavisnosti, iji tekst je ujedno i tekst turske himne.