II. DAO NG C A. TM TT L THUYT 1. Dao ng iu ha: * Dao ng c, dao ng tun hon + Dao ng c l chuyn ng qua li ca vt quanh v tr cn bng.

+ Dao ng tun hon l dao ng m sau nhng khong thi gian bng nhau, gi l chu k, vt tr li v tr c theo hng c. * Dao ng iu ha + Dao ng iu ha l dao ng trong li ca vt l mt hm csin (hay sin) ca thi gian. + Phng trnh dao ng: x = Acos( t + ). + im P dao ng iu ha trn mt on thng lun lun c th c coi l hnh chiu ca mt im M chuyn ng trn u trn ng trn c ng knh l on thng . * Cc i lng c trng ca dao ng iu ho Trong phng trnh x = Acos( t + ) th: + A l bin dao ng, l gi tr cc i ca li x; n v m, cm. A lun lun dng. + ( t + ) l pha ca dao ng ti thi im t; n v rad. + l pha ban u ca dao ng; n v rad. + trong phng trnh x = Acos( t + ) l tn s gc ca dao ng iu ha; n v rad/s. + Chu k T ca dao ng iu ha l khong thi gian thc hin mt dao ng ton phn; n v giy (s). + Tn s f ca dao ng iu ha l s dao ng ton phn thc hin c trong mt giy; n v hc (Hz). 2 + Lin h gia , T v f: = = 2 f. T Cc i lng bin A v pha ban u ph thuc vo cch kch thch ban u lm cho h dao ng, cn tn s gc (chu k T, tn s f) ch ph thuc vo cu to ca h dao ng. * Vn tc v gia tc ca vt dao ng iu ho + Vn tc l o hm bc nht ca li theo thi gian: v = x' = - Asin( t + ) = Acos( t + + ) 2 Vn tc ca vt dao ng iu ha bin thin iu ha cng tn s nhng sm pha hn so vi vi li . 2 V tr bin (x = A), v = 0. V tr cn bng (x = 0), |v| = vmax = A. + Gia tc l o hm bc nht ca vn tc (o hm bc 2 ca li ) theo thi gian: a = v' = x = - 2Acos( t + ) = - 2x. Gia tc ca vt dao ng iu ha bin thin iu ha cng tn s nhng ngc pha vi li (sm pha 2 so vi vn tc). Vc t gia tc ca vt dao ng iu ha lun hng v v tr cn bng, c ln t l vi ln ca li . - v tr bin (x = A), gia tc c ln cc i: amax = 2A. - v tr cn bng (x = 0), gia tc bng 0. + Lc tc dng ln vt dao ng iu ha F = ma = - kx lun hng v v tr cn bng, gi l lc ko v. + th dao ng iu ha (li , vn tc, gia tc) l ng hnh sin, v th ngi ta cn gi dao ng iu ha l dao ng hnh sin. + Phng trnh dao ng iu ha x = Acos( t + ) l nghim ca phng trnh x + 2x = 0. l phng trnh ng lc hc ca dao ng iu ha. 2. Con lc l xo: Con lc l xo gm mt l xo c cng k, khi lng khng ng k, mt u gn c nh, u kia gn vi vt nng khi lng m c t theo phng ngang hoc treo thng ng. * Phng trnh dao ng: x = Acos( t + ); vi: = trnh cos = k ;A= m v 2 x 0 + 0 ; xc nh theo phng
2

x0 ; (ly nghim (-) nu v0 > 0; ly nghim (+) nu v0 < 0). A 1 m k * Chu k, tn s ca con lc l xo: T = 2 ;f= . 2 m k

* Nng lng ca con lc l xo: 1 1 1 1 + ng nng: W = mv2 = m 2A2sin2( t+ ). Th nng: Wt = kx2 = k A2cos2( t + ). ng 2 2 2 2 nng, th nng ca vt dao ng iu ha bin thin tun hon vi tn s gc = 2 , tn s f = 2f, chu k T T = . 2 1 1 + C nng: W = Wt + W = k A2 = m 2A2 = hng s. 2 2 3. Con lc n. Con lc vt l: Con lc n gm mt vt nng treo vo si dy khng gin, vt nng kch thc khng ng k so vi chiu di si dy, si dy khi lng khng ng k so vi khi lng ca vt nng. s * Phng trnh dao ng (khi 100): s = S0cos( t + ) hoc = 0 cos( t + ); vi = ; 0 l S0 = . l l 1 g g * Chu k, tn s, tn s gc ca con lc n: T = 2 ; f= ; = . g 2 l l mg s. * Lc ko v khi bin gc nh: F = l 4 2 l * ng dng: Xc nh gia tc ri t do nh o chu k v chiu di ca con lc n: g = . T2 * Nng lng ca con lc n: 1 1 + ng nng : W = mv2. Th nng: Wt = mgl(1 - cos ) = mgl 2 ( 100, (rad)). 2 2 1 2 + C nng: W = Wt + W = mgl(1 - cos 0) = mgl 0 . 2 C nng ca con lc n c bo ton nu b qua ma st. * Con lc n chu tc dng thm lc khc ngoi trng lc Nu ngoi trng lc ra, con lc n cn chu thm mt lc F khng i khc (lc in trng, lc qun tnh, lc y Acsimet, ...), th trng lc biu kin tc dng ln vt s l: P ' = P + F , ia tc ri t do biu l kin l: g ' = g + F . Khi chu k dao ng ca con lc n l: T = 2 . g' m * Con lc vt l: Con lc vt l l mt vt rn quay c quanh mt trc nm ngang c nh. mgd + Phng trnh dao ng ca con lc vt l: = 0cos( t + ); vi = ; trong m l khi lng I ca vt rn, d l khong cch t trng tm ca vt rn n trc quay cn I l momen qun tnh ca vt rn. I 1 mgd + Chu k, tn s ca con lc vt l: T = 2 ,f= . mgd 2 I + ng dng ca con lc vt l: Ging nh con lc n, con lc vt l dng o gia tc trng trng g ni t con lc. 4. Dao ng tt dn, dao ng cng bc: * Dao ng tt dn + Khi khng c ma st, con lc dao ng iu ha vi tn s ring. Tn s ring ca con lc ch ph thuc vo cc c tnh ca con lc. + Dao ng c bin gim dn theo thi gian gi l dao ng tt dn. Nguyn nhn lm tt dn dao ng l do lc ma st v lc cn ca mi trng lm tiu hao c nng ca con lc, chuyn ha dn c nng thnh nhit nng. V th bin ca con lc gim dn v cui cng con lc dng li. + ng dng: cc thit b ng ca t ng, cc b phn gim xc ca t, xe my, l nhng ng dng ca dao ng tt dn.

* Dao ng duy tr Nu ta cung cp thm nng lng cho vt dao ng c ma st b li s tiu hao v ma st m khng lm thay i chu k ring ca n th dao ng s ko di mi v c gi l dao ng duy tr. * Dao ng cng bc + Dao ng chu tc dng ca mt ngoi lc cng bc tun hon gi l dao ng cng bc. + Dao ng cng bc c bin khng i v c tn s bng tn s ca lc cng bc. + Bin ca dao ng cng bc ph thuc vo bin ca lc cng bc, vo lc cn trong h v vo s chnh lch gia tn s cng bc f v tn s ring f0 ca h. Bin ca lc cng bc cng ln, lc cn cng nh v s chnh lch gia f v f0 cng t th bin ca dao ng cng bc cng ln. * Cng hng + Hin tng bin ca dao ng cng bc tng dn ln n gi tr cc i khi tn s f ca lc cng bc tin n bng tn s ring f0 ca h dao ng gi l hin tng cng hng. + iu kin f = f0 gi l iu kin cng hng. + ng cong biu din s ph thuc ca bin vo tn s cng bc gi l th cng hng. N cng nhn khi lc cn ca mi trng cng nh. + Tm quan trng ca hin tng cng hng: Ta nh, cu, b my, khung xe, ... u l nhng h dao ng v c tn s ring. Phi cn thn khng cho chng chu tc dng ca cc lc cng bc mnh, c tn s bng tn s ring trnh s cng hng, gy dao ng mnh lm gy, . Hp n ca n ghi ta, vilon, ... l nhng hp cng hng vi nhiu tn s khc nhau ca dy n lm cho ting n nghe to, r. 5. Tng hp cc dao ng iu ha: + Mi dao ng iu ha c biu din bng mt vc t quay. Vc t ny c gc ti gc ta ca trc Ox, c di bng bin dao ng A, hp vi trc Ox mt gc ban u v quay u quanh O theo chiu ngc chiu kim ng h vi tc gc . + Phng php gin Fre-nen dng tng hp hai dao ng iu ha cng phng, cng tn s: Ln lt v hai vc t quay A1 v A2 biu din hai phng trnh dao ng thnh phn. Sau v vc t tng hp ca hai vc t trn. Vc t tng A = A1 + A2 l vc t quay biu din phng trnh ca dao ng tng hp. + Nu mt vt tham gia ng thi hai dao ng iu ho cng phng, cng tn s vi cc phng trnh: x1 = A1cos( t + 1) v x2 = A2cos( t + 2), th dao ng tng hp s l: x = x1 + x2 = Acos( t + ) vi A v c xc nh bi cc cng thc: A2 = A12 + A22 + 2 A1A2 cos ( 2 - 1) v tan = A1 sin 1 + A2 sin 2 . A1 cos 1 + A2 cos 2 Bin v pha ban u ca dao ng tng hp ph thuc vo bin v pha ban u ca cc dao ng thnh phn. + Khi x1 v x2 cng pha ( 2 - 1 = 2k ) th dao ng tng hp c bin cc i: A = A1 + A2. + Khi x1 v x2 ngc pha ( 2 - 1 = (2k + 1) ) th dao ng tng hp c bin cc tiu: A = |A1 - A2| . + Trng hp tng qut: A1 + A2 A |A1 - A2|. B. CC DNG BI TP 1. Tm cc i lng c trng trong dao ng iu ha. * Cc cng thc: + Li (phng trnh dao ng): x = Acos( t + ). + Vn tc: v = x = - Asin( t + ) = Acos( t + + ). 2 + Gia tc: a = v = - 2Acos( t + ) = - 2x; amax = 2A. + Vn tc v sm pha so vi li x; gia tc a ngc pha vi li x (sm pha so vi vn tc v). 2 2 2 + Lin h gia tn s gc, chu k v tn s ca dao ng: = = 2 f. T v2 v2 a2 + Cng thc c lp: A2 = x2 + 2 = 2 + 4 . + v tr cn bng: x = 0 th |v| = vmax = A v a = 0.

+ v tr bin: x = A th v = 0 v |a| = amax = 2A =

2 vmax . A

+ Lc ko v: F = ma = - kx. + Qu o chuyn ng ca vt dao ng iu ha l mt on thng c chiu di L = 2A. * Phng php gii: + tm cc i lng c trng ca mt dao ng iu ha khi bit phng trnh dao ng hoc bit mt s i lng khc ca dao ng ta s dng cc cng thc lin quan n nhng i lng bit v i lng cn tm ri suy ra v tnh i lng cn tm theo yu cu ca bi ton. + tm cc i lng ca dao ng iu ha ti mt thi im t cho ta thay gi tr ca t vo phng trnh lin quan tnh i lng . Lu : Hm sin v hm cos l hm tun hon vi chu k 2 nn khi thay t vo nu c gc ca hm sin hoc hm cos l mt s ln hn 2 th ta b i ca gc mt s chn ca d bm my. + tm thi im m x, v, a hay F c mt gi tr c th no th ta thay gi tr ny vo phng trnh lin quan v gii phng trnh lng gic tm t. Lu : ng st nghim: vi hm sin th ly thm gc b vi gc tm c, cn vi hm cos th ly thm gc i vi n v nh hm sin v hm cos l hm tun hon vi chu k 2 ng b st cc h nghim. Cng ng d nghim: Cn c vo du ca cc i lng lin quan loi bt h nghim khng ph hp. * Bi tp minh ha: 1. Phng trnh dao ng ca mt vt l: x = 6cos(4 t + ) (cm), vi x tnh bng cm, t tnh bng s. Xc 6 nh li , vn tc v gia tc ca vt khi t = 0,25 s. 2. Mt vt nh khi lng 100 g dao ng iu ha trn qu o thng di 20 cm vi tn s gc 6 rad/s. Tnh vn tc cc i v gia tc cc i ca vt. 3. Mt vt dao ng iu ho trn qu o di 40 cm. Khi v tr c li x = 10 cm vt c vn tc 20 3 cm/s. Tnh vn tc v gia tc cc i ca vt. 4. Mt cht im dao ng iu ho vi chu k 0,314 s v bin 8 cm. Tnh vn tc ca cht im khi n i qua v tr cn bng v khi n i qua v tr c li 5 cm. 5. Mt cht im dao ng theo phng trnh: x = 2,5cos10t (cm). Vo thi im no th pha dao ng t gi tr ? Lc y li , vn tc, gia tc ca vt bng bao nhiu? 3 6. Mt vt dao ng iu ha vi phng trnh: x = 5cos(4 t + ) (cm). Vt i qua v tr cn bng theo chiu dng vo nhng thi im no? Khi ln ca vn tc bng bao nhiu? 7. Mt vt nh c khi lng m = 50 g, dao ng iu ha vi phng trnh: x = 20cos(10 t + ) (cm). Xc 2 nh ln v chiu ca cc vc t vn tc, gia tc v lc ko v ti thi im t = 0,75T. 8. Mt vt dao ng iu ha theo phng ngang vi bin 2 cm v vi chu k 0,2 s. Tnh ln ca gia tc ca vt khi n c vn tc 10 10 cm/s. 9. Mt vt dao ng iu ha vi phng trnh: x = 20cos(10 t + ) (cm). Xc nh thi im u tin vt 2 i qua v tr c li x = 5 cm theo chiu ngc chiu vi chiu dng k t thi im t = 0. 10. Mt vt dao ng iu ha vi phng trnh: x = 4cos(10 t - ) (cm). Xc nh thi im gn nht vn 3 tc ca vt bng 20 3 cm/s v ang tng k t lc t = 0. * Hng dn gii v p s: 7 1. Khi t = 0,25 s th x = 6cos(4 .0,25 + ) = 6cos = - 3 3 (cm); 6 6 7 v = - 6.4 sin(4 t + ) = - 6.4 sin = 37,8 (cm/s); a = - 2x = - (4 )2. 3 3 = - 820,5 (cm/s2). 6 6
L 20 = = 10 (cm) = 0,1 (m); vmax = A = 0,6 m/s; amax = 2A = 3,6 m/s2. 2 2 v 40 L 3. Ta c: A = = = 20 (cm); = = 2 rad/s; vmax = A = 2 A = 40 cm/s; 2 2 A2 x 2

2. Ta c: A =

amax = 2A = 800 cm/s2. 2 2.3,14 = 4. Ta c: = = 20 (rad/s). Khi x = 0 th v = A = 160 cm/s. T 0,314 Khi x = 5 cm th v = A2 x 2 = 125 cm/s. 5. Ta c: 10t = t= (s). Khi x = Acos = 1,25 (cm); v = - Asin = - 21,65 (cm/s); 3 30 3 3 2 2 a = - x = - 125 cm/s . 6. Khi i qua v tr cn bng th x = 0 cos(4 t + ) = 0 = cos( ). V v > 0 nn 4 t + = + 2k 2 2 3 t = - + 0,5k vi k Z. Khi |v| = vmax = A = 62,8 cm/s. 8 0, 75.2 7. Khi t = 0,75T = = 0,15 s th x = 20cos(10 .0,15 + ) = 20cos2 = 20 cm; 2 2 2 v = - Asin2 = 0; a = - x = - 200 m/s ; F = - kx = - m 2x = - 10 N; a v F u c gi tr m nn gia tc v lc ko v u hng ngc vi chiu dng ca trc ta . 2 v2 v2 a2 8. Ta c: = = 10 rad/s; A2 = x2 + 2 = 2 + 4 |a| = 4 A2 2 v 2 = 10 m/s2. T 9. Ta c: x = 5 = 20cos(10 t + ) cos(10 t + ) = 0,25 = cos(0,42 ). 2 2 V v < 0 nn 10 t + = 0,42 + 2k t = - 0,008 + 0,2k; vi k Z. Nghim dng nh nht trong h 2 nghim ny (ng vi k = 1) l 0,192 s. 10. Ta c: v = x = - 40 sin(10 t - ) = 40 cos(10 t + ) = 20 3 3 6 3 cos(10 t + ) = = cos( ). V v ang tng nn: 10 t + = - + 2k 6 6 6 6 2 1 1 t=+ 0,2k. Vi k Z. Nghim dng nh nht trong h nghim ny l t = s. 6 30 2. Cc bi tp lin quan n ng i, vn tc v gia tc ca vt dao ng iu ha. * Kin thc lin quan: Trong mt chu k vt dao ng iu ho i c qung ng 4A. Trong na chu k vt i c qung ng 2A. Trong mt phn t chu k tnh t v tr bin hay v tr cn bng th vt i c qung ng A, cn t cc v tr khc th vt i c qung ng khc A. Cng gn v tr cn bng th vn tc tc thi ca vt c ln cng ln ( v tr cn bng vn tc ca vt c ln cc i vmax = A), cng gn v tr bin th vn tc tc thi ca vt c ln cng nh ( v tr bin v = 0); do trong cng mt khong thi gian, cng gn v tr cn bng th qung ng i c cng ln cn cng gn v tr bin th qung ng i c cng nh. Cng gn v tr bin th gia tc tc thi ca vt c ln cng ln ( v tr bin gia tc ca vt c ln cc i amax = 2A), cng gn v tr cn bng th gia tc tc thi ca vt c ln cng nh ( v tr cn bng a = 0); do cng gn v tr bin th ln ca lc ko v (cn gi l lc hi phc) cng ln cn cng gn v tr cn bng th ln ca lc ko v cng nh. S v2 v2 a2 Cc cng thc thng s dng: vtb = ; A2 = x2 + 2 = 2 + 4 ; a = - 2x; t * Phng php gii: Cch thng dng v tin li nht khi gii bi tp loi ny l s dng mi lin h gia dao ng iu ha v chuyn ng trn u: + Tnh qung ng i ca con lc trong khong thi gian t t t1 n t2: T - Thc hin php phn tch: t = nT + + t. 2 T - Tnh qung ng S1 vt i c trong nT + u: S1 = 4nA + 2A. 2

T trn 2 ng trn, sau cn c vo gc quay c trong khong thi gian t trn ng trn tnh qung ng i c S2 ca vt trong khong thi gian t cn li. - Tnh tng: S = S1 + S2. + Tnh vn tc trung bnh ca vt dao ng iu ha trong mt khong thi gian t: Xc nh gc quay c trong thi gian t trn ng trn t tnh qung ng S i c v tnh vn tc trung bnh theo cng S thc: vtb = . t T + Tnh qung ng ln nht hay nh nht vt i c trong khong thi gian 0 < t < : = t; 2 Smax = 2Asin ; Smin = 2A(1 - cos ). 2 2 + Tnh tn s gc (t tnh chu k T hoc tn s f) khi bit trong mt chu k c khong thi gian t vn tc c ln khng nh hn mt gi tr v no : trong mt phn t chu k tnh t v tr cn bng khong thi t 2 gian vn c vn tc khng nh hn v l: t = ; = t; vt c ln vn tc nh nht l v khi li 4 T v |x| = Asin . Khi : = . 2 A x2 + Tnh tn s gc (t tnh chu k T hoc tn s f) khi bit trong mt chu k c khong thi gian t vn tc c ln khng ln hn mt gi tr v no : trong mt phn t chu k tnh t v tr bin khong thi gian t 2 vn c vn tc khng ln hn v l: t = ; = t; vt c ln vn tc ln nht l v khi li 4 T v |x| = Acos . Khi : = . A2 x 2 + Tnh tn s gc (t tnh chu k T hoc tn s f) khi bit trong mt chu k c khong thi gian t gia tc c ln khng nh hn mt gi tr a no : trong mt phn t chu k tnh t v tr bin khong thi t 2 gian vn c gia tc khng nh hn a l: t = ; = t; vt c ln gia tc nh nht l a khi li 4 T |a| |x| = Acos . Khi : = . | x| + Tnh tn s gc (t tnh chu k T hoc tn s f) khi bit trong mt chu k c khong thi gian t gia tc c ln khng ln hn mt gi tr a no : trong mt phn t chu k tnh t v tr cn bng khong thi t 2 gian vn c gia tc khng ln hn a l: t = ; = t; vt c ln gia tc ln nht l a khi li 4 T |a| |x| = Asin . Khi : = . | x| * Bi tp minh ha: 1. Mt cht im dao ng vi phng trnh: x = 4cos(5 t + ) (cm). Tnh qung ng m cht im i 2 c sau thi gian t = 2,15 s k t lc t = 0. 2. Mt cht im dao ng iu ha vi chu k T = 0,2 s, bin A = 4 cm. Tnh vn tc trung bnh ca vt trong A khong thi gian ngn nht khi i t v tr c li x = A n v tr c li x = - . 2 3. Mt cht im dao ng theo phng trnh x = 2,5cos10t (cm). Tnh vn tc trung bnh ca dao ng trong 1 thi gian chu k k t lc vt c li x = 0 v k t lc vt c li x = A. 8 4. Vt dao ng iu ha theo phng trnh: x = 2cos(10 t - ) cm. Tnh vn tc trung bnh ca vt trong 3 1,1 giy u tin. - Xc nh v tr ca vt trn ng trn ti thi im t 1 v v tr ca vt sau khong thi gian nT +

5. Mt vt dao ng iu ha theo phng trnh: x = 5cos(2 t khong thi gian t t1 = 1 s n t2 = 4,825 s. 6. Vt dao ng iu ha theo phng trnh: x = 12cos(10 t nht m vt i c trong

) cm. Tnh vn tc trung bnh trong 4

) cm. Tnh qung ng di nht v ngn 3

1 chu k. 4 7. Mt cht im dao ng iu ha vi chu k T v bin 10 cm. Bit trong mt chu k, khong thi gian 2T cht im c vn tc khng vt qu 20 3 cm/s l . Xc nh chu k dao ng ca cht im. 3 8. Mt cht im dao ng iu ha vi chu k T v bin 8 cm. Bit trong mt chu k, khong thi gian cht im c vn tc khng nh hn 40 3 cm/s l
T . Xc nh chu k dao ng ca cht im. 3

9. Mt con lc l xo dao ng iu ha vi chu k T v bin 5 cm. Bit trong mt chu k, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng vt qu 100 cm/s 2 l
T . Ly 2 = 10. Xc nh tn s dao ng 3

ca vt. 10. Mt con lc l xo dao ng iu ha vi chu k T v bin 4 cm. Bit trong mt chu k, khong thi gian T vt nh ca con lc c ln gia tc khng nh hn 500 2 cm/s2 l . Ly 2 = 10. Xc nh tn s dao 2 ng ca vt. * Hng dn gii v p s: 2 t T T 1. Ta c: T = = 0,4 s ; = 5,375 = 5 + 0,25 + 0,125 t = 5T + + . Lc t = 0 vt v tr cn bng; T 4 8 1 sau 5 chu k vt i c qung ng 20A v tr v v tr cn bng, sau chu k k t v tr cn bng vt i 4 1 c qung ng A v n v tr bin, sau chu k k t v tr bin vt i c qung ng: A - Acos 8 4 2 2 =A-A . Vy qung ng vt i c trong thi gian t l s = A(22 ) = 85,17 cm. 2 2 2. Khong thi gian ngn nht vt i t v tr bin x = A n v tr cn bng x = 0 l
T
T ; khong thi gian ngn 4

nht vt i t v tr cn bng x = 0 n v tr c li x =

3 A 3A s 9A Qung ng i c trong thi gian l s = A + = Tc trung bnh vtb = = = 90 cm/s. 2 2 t 2T

A T T T T l 4 = ; vy t = + = . 2 1 2 4 1 2 3

2 T 1 = 0,2 s; t = = 0,0785 s. Trong chu k, gc quay trn gin l . 8 8 4 Qung ng i c tnh t lc x = 0 l s = Acos = 1,7678 cm, nn trong trng hp ny 4 s 1,7678 = vtb = = 22,5 (cm/s). t 0,0785 Qung ng i c t lc x = A l s = A - Acos = 0,7232 cm, nn trong trng hp ny 4 s 0,7232 = vtb = = 9,3 (cm/s). t 0,0785 2 0,2 T 4. Ta c: T = = 0,2 s; t = 1,1 = 5.0,2 + = 5T + 2 2 3. Ta c: T = Qung ng vt i c l: S = 5.4A + 2 A = 22A = 44 cm Vn tc trung bnh: vtb =
S = 40 cm/s. t

5. T =

2 T T = 1 s; t = t2 t1 = 3,625 = 3T + + . Ti thi im t1 = 1 s vt v tr c li x1 = 2,5 2 2 8

cm; sau 3,5 chu k vt i c qung ng 14 A = 70 cm v n v tr c li - 2,5 2 cm; trong

1 chu k 8

tip theo k t v tr c li - 2,5 2 cm vt i n v tr c li x2 = - 5 cm nn i c qung ng 5 2,5 2 = 1,46 (cm). Vy qung ng vt i c t thi im t1 n thi im t2 l S = 70 + 1,46 = 71, 46 (cm) vtb =
S = 19,7 cm/s. t

6. Vt c ln vn tc ln nht khi v tr cn bng nn qung ng di nht vt i c trong l Smax = 2Acos

1 chu k 4

= 16,97 cm. Vt c ln vn tc nh nht khi v tr bin nn qung ng ngn nht

1 chu k l Smin = 2A(1 - cos ) = 7,03 cm. 4 4 7. Trong qu trnh dao ng iu ha, vn tc c ln cng nh khi cng gn v tr bin, nn trong 1 chu k 2T 1 vt c vn tc khng vt qu 20 3 cm/s l th trong chu k k t v tr bin vt c vn tc khng 3 4 T T vt qu 20 3 cm/s l . Sau khong thi gian k t v tr bin vt c |x| = Acos = 5 cm vt i c trong
6 6 3

= 0,5 s. 8. Trong qu trnh dao ng iu ha, vn tc c ln cng ln khi cng gn v tr cn bng, nn trong 1 chu 1 T k vt c vn tc khng nh hn 40 3 cm/s l th trong chu k k t v tr cn bng vt c vn tc 3 4
A2 x 2

= 4 rad/s T =

khng nh hn 40 cm =
v A x2
2

3 cm/s l

= 0,2 s. 9. Trong qu trnh vt dao ng iu ha, gia tc ca vt c ln cng nh khi cng gn v tr cn bng. Trong mt chu k, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng vt qu 100 cm/s 2 l

= 10 rad/s T =

T T . Sau khong thi gian k t v tr cn bng vt c |x| = Asin =4 1 2 1 2 6 2

T th 3

trong mt phn t chu k tnh t v tr cn bng, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng T T A vt qu 100 cm/s2 l . Sau khong thi gian k t v tr cn bng vt c |x| = Acos = = 2,5 cm.
1 2 1 2 6 2

Khi |a| = 2|x| = 100 cm/s2 =

|a| = 2 10 = 2 f = = 1 Hz. | x| 2
T th 2

10. Trong qu trnh vt dao ng iu ha, gia tc ca vt c ln cng ln khi cng gn v tr bin. Trong mt chu k, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng nh hn 500 2 cm/s2 l trong mt phn t chu k tnh t v tr bin, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng nh A T T hn 500 2 cm/s2 l . Sau khong thi gian k t v tr bin vt c |x| = Acos = = 2 2 cm.
8

Khi |a| = 2|x| = 500 2 cm/s2 =

8 4 |a| = 5 10 = 5 f = = 2,5 Hz. | x| 2

3. Vit phng trnh dao ng ca vt dao ng, ca cc con lc l xo v con lc n. * Cc cng thc: + Phng trnh dao ng ca con lc l xo: x = Acos( t + ). Trong : = cos = k ; con lc l xo treo thng ng: = m k = m g ;A= l0 v2 a2 v0 = ; x + + 2 4
2 0 2

x0 ; (ly nghim "-" khi v0 > 0; ly nghim "+" khi A im t = 0.

v0 < 0); vi x0 v v0 l li v vn tc ti thi

+ Phng trnh dao ng ca con lc n: s = S0cos( t + ).

2 s v2 a2 v Trong : = ; (ly nghim "-" khi v > 0; ly nghim s + = + 4 ; cos = S0 2 "+" khi v < 0); vi s = l ( tnh ra rad); v l li ; vn tc ti thi im t = 0. + Phng trnh dao ng ca con lc n c th vit di dng li gc: = 0cos( t + ); vi s = l; S0 = 0l ( v 0 tnh ra rad). * Phng php gii: Da vo cc iu kin bi ton cho v cc cng thc lin quan tm ra cc gi tr c th ca tn s gc, bin v pha ban u ri thay vo phng trnh dao ng. Lu : Sau khi gii mt s bi ton c bn v dng ny ta rt ra mt s kt lun dng gii nhanh mt s cu trc nghim dng vit phng trnh dao ng: + Nu ko vt ra cch v tr cn bng mt khong no ri th nh th khong cch chnh l bin dao ng. Nu chn gc thi gian lc th vt th: = 0 nu ko vt ra theo chiu dng; = nu ko vt ra theo chiu m. + Nu t v tr cn bng truyn cho vt mt vn tc n dao ng iu ha th vn tc chnh l vn tc v v cc i, khi : A = max , (con lc n S0 = max ). Chn gc thi gian lc truyn vn tc cho vt th: = nu chiu truyn vn tc cng chiu vi chiu dng; = nu chiu truyn vn tc ngc chiu 2 2 dng. * Bi tp minh ha: 1. Mt con lc l xo thng ng gm mt vt c khi lng 100 g v l xo khi lng khng ng k, c cng 40 N/m. Ko vt nng theo phng thng ng xung pha di cch v tr cn bng mt on 5 cm v th nh cho vt dao ng iu ho. Chn trc ta Ox thng ng, gc O trng vi v tr cn bng; chiu dng l chiu vt bt u chuyn ng; gc thi gian lc th vt. Ly g = 10 m/s 2. Vit phng trnh dao ng ca vt. 2. Mt con lc l xo gm vt nng khi lng m = 400 g, l xo khi lng khng ng k, c cng k = 40 N/m. Ko vt nng ra cch v tr cn bng 4 cm v th nh. Chn chiu dng cng chiu vi chiu ko, gc thi gian lc th vt. Vit phng trnh dao ng ca vt nng. 3. Mt con lc l xo c khi lng m = 50 g, dao ng iu ha trn trc Ox vi chu k T = 0,2 s v chiu di qu o l L = 40 cm. Vit phng trnh dao ng ca con lc. Chn gc thi gian lc con lc qua v tr cn bng theo chiu m. 4. Mt con lc l xo treo thng ng gm mt vt nng khi lng m gn vo l xo khi lng khng ng k, c cng k = 100 N/m. Chn trc to thng ng, gc to ti v tr cn bng, chiu dng t trn xung. Ko vt nng xung pha di, cch v tr cn bng 5 2 cm v truyn cho n vn tc 20 2 cm/s theo chiu t trn xung th vt nng dao ng iu ho vi tn s 2 Hz. Chn gc thi gian lc vt bt u dao ng. Cho g = 10 m/s2, 2 = 10. Vit phng trnh dao ng ca vt nng. 5. Mt con lc l xo gm mt l xo nh c cng k v mt vt nh c khi lng m = 100 g, c treo thng ng vo mt gi c nh. Ti v tr cn bng O ca vt, l xo gin 2,5 cm. Ko vt dc theo trc ca l xo xung di cch O mt on 2 cm ri truyn cho n vn tc 40 3 cm/s theo phng thng ng hng xung di. Chn trc to Ox theo phng thng ng, gc ti O, chiu dng hng ln trn; gc thi gian l lc vt bt u dao ng. Ly g = 10 m/s2. Vit phng trnh dao ng ca vt nng. 6. Mt con lc n c chiu di l = 16 cm. Ko con lc lch khi v tr cn bng mt gc 9 0 ri th nh. B qua mi ma st, ly g = 10 m/s2, 2 = 10. Chn gc thi gian lc th vt, chiu dng cng chiu vi chiu chuyn ng ban u ca vt. Vit phng trnh dao ng theo li gc tnh ra rad. 7. Mt con lc n dao ng iu ha vi chu k T = 2 s. Ly g = 10 m/s 2, 2 = 10. Vit phng trnh dao ng ca con lc theo li di. Bit rng ti thi im ban u vt c li gc = 0,05 rad v vn tc v = - 15,7 cm/s. 8. Mt con lc n c chiu di l = 20 cm. Ti thi im t = 0, t v tr cn bng con lc c truyn vn tc 14 cm/s theo chiu dng ca trc ta . Ly g = 9,8 m/s 2. Vit phng trnh dao ng ca con lc theo li di. 9. Mt con lc n ang nm yn ti v tr cn bng, truyn cho n mt vn tc v0 = 40 cm/s theo phng ngang th con lc n dao ng iu ha. Bit rng ti v tr c li gc = 0,1 3 rad th n c vn tc v = 20 cm/s. Ly g = 10 m/s2. Chn gc thi gian l lc truyn vn tc cho vt, chiu dng cng chiu vi vn tc ban u. Vit phng trnh dao ng ca con lc theo li di.

g ; S0 = l

 s. Bit rng thi im ban u con lc v tr bin, c 5 bin gc 0 vi cos 0 = 0,98. Ly g = 10 m/s2. Vit phng trnh dao ng ca con lc theo li gc. * Hng dn gii v p s: k v2 02 2 1. Ta c: = = 20 rad/s; A = x0 + 02 = (5) 2 + 2 = 5(cm); m 20 x0 5 = cos = = - 1 = cos = . Vy x = 5cos(20t + ) (cm). A 5 x 4 k v2 02 2 2. Ta c: = = 10 rad/s; A = x0 + 02 = 4 2 + 2 = 4 (cm); cos = 0 = = 1 = cos0 = 0. A 4 m 10 Vy x = 4cos20t (cm). 2 L x 3. Ta c: = = 10 rad/s; A = = 20 cm; cos = 0 = 0 = cos( ); v v < 0 = . T 2 A 2 2 Vy: x = 20cos(10 t + ) (cm). 2 k x v2 2 4. Ta c: = 2 f = 4 rad/s; m = 2 = 0,625 kg; A = x0 + 02 = 10 cm; cos = 0 = cos( ); v v > 0 A 4 nn = - . Vy: x = 10cos(4 t - ) (cm). 4 4 g x 2 2 2 v2 2 5. Ta c: = = 20 rad/s; A = x0 + 02 = 4 cm; cos = 0 = = cos( ); v v < 0 nn = l 0 A 4 3 3 . 2 Vy: x = 4cos(20t + ) (cm). 3 0 g = 6. Ta c: = = 2,5 rad/s; 0 = 90 = 0,157 rad; cos = = - 1 = cos = . 0 0 l Vy: = 0,157cos(2,5 + ) (rad). g 2 v2 7. Ta c: = = ; l = 2 = 1 m = 100 cm; S0 = (l ) 2 + 2 = 5 2 cm; T l 1 cos = S = = cos( ); v v < 0 nn = . Vy: s = 5 2 cos( t + ) (cm).
10. Con lc n dao ng iu ha vi chu k T =
0

8. Ta c: =

4 4 4 2 s v g = 7 rad/s; S0 = = 2 cm; cos = S = 0 = cos( ); v v > 0 nn = . 2 2 l 0

Vy: s = 2cos(7t 2 0

2
2

) (cm).
v2
2 2

g v0 2g 2 v2 9. Ta c S = 2 = s + 2 = l + 2 = + 2 = = 8 cm; 2 2 = 5 rad/s; S0 = 4 v0 v s cos = S = 0 = cos( ); v v > 0 nn = . Vy: s = 8cos(5t ) (cm).

2 v0

v2

10. Ta c: =

0 2 = 10 rad/s; cos 0 = 0,98 = cos11,480 0 = 11,480 = 0,2 rad; cos = = 0 = 1 = T 0

cos0 = 0. Vy: = 0,2cos10t (rad). 4. Cc bi ton lin quan n th nng, ng nng v c nng ca con lc l xo. * Cc cng thc: 1 1 + Th nng: Wt = kx2 = kA2cos2( + ). 2 2 1 1 1 + ng nng: W = mv2 = m 2A2sin2( + ) = kA2sin2( + ). 2 2 2

Th nng v ng nng ca con lc l xo bin thin tun hon vi tn s gc = 2 , vi tn s f = 2f T v vi chu k T = . 2 + Trong mt chu k c 4 ln ng nng v th nng ca vt bng nhau nn khong thi gian lin tip gia hai T ln ng nng v th nng bng nhau l . 4 1 2 1 1 1 + C nng: W = Wt + W = kx + mv2 = kA2 = m 2A2. 2 2 2 2 * Phng php gii: tm cc i lng lin quan n nng lng ca con lc ta vit biu thc lin quan n cc i lng bit v i lng cn tm t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 1. Mt con lc l xo c bin dao ng 5 cm, c vn tc cc i 1 m/s v c c nng 1 J. Tnh cng ca l xo, khi lng ca vt nng v tn s dao ng ca con lc. 2. Mt con lc l xo c cng k = 150 N/m v c nng lng dao ng l W = 0,12 J. Khi con lc c li l 2 cm th vn tc ca n l 1 m/s. Tnh bin v chu k dao ng ca con lc. 3. Mt con lc l xo c khi lng m = 50 g, dao ng iu ha trn trc Ox vi chu k T = 0,2 s v chiu di qu o l L = 40 cm. Tnh cng l xo v c nng ca con lc. 4. Mt con lc l xo treo thng ng gm mt vt nng c khi lng m gn vo l xo c khi lng khng ng k, c cng k = 100 N/m. Ko vt nng xung v pha di, cch v tr cn bng 5 2 cm v truyn cho n vn tc 20 2 cm/s th vt nng dao ng iu ho vi tn s 2 Hz. Cho g = 10 m/s 2, 2 = 10. Tnh khi lng ca vt nng v c nng ca con lc. 5. Mt con lc l xo dao ng iu ha. Bit l xo c cng 36 N/m v vt nh c khi lng 100 g. Ly 2 = 10. Xc nh chu k v tn s bin thin tun hon ca ng nng ca con lc. 6. Mt con lc l xo c khi lng vt nh l 50 g. Con lc dao ng iu ha theo phng trnh: x = Acos t. C sau khong thi gian 0,05 s th ng nng v th nng ca vt li bng nhau. Ly 2 = 10. Tnh cng ca l xo. 7. Mt con lc l xo gm l xo nh v vt nh dao ng iu ha theo phng ngang vi tn s gc 10 rad/s. Bit rng khi ng nng v th nng ca vt bng nhau th vn tc ca vt c ln bng 0,6 m/s. Xc nh bin dao ng ca con lc. 8. Mt vt nh dao ng iu ha theo phng trnh: x = 10cos(4 t - ) cm. Xc nh v tr v vn tc ca 3 vt khi ng nng bng 3 ln th nng. 9. Mt con lc l xo dao ng iu ha vi tn s gc = 10 rad/s v bin A = 6 cm. Xc nh v tr v tnh ln ca vn tc khi th nng bng 2 ln ng nng. 10. Con lc l xo gm vt nh c khi lng m = 400 g v l xo c cng k. Kch thch cho vt dao ng iu ha vi c nng W = 25 mJ. Khi vt i qua li - 1 cm th vt c vn tc - 25 cm/s. Xc nh cng ca l xo v bin ca dao ng. * Hng dn gii v p s: 2W 1 2W 1 k 2 1. Ta c: W = kA2 k = 2 = 800 N/m; W = mv max m = 2 = 2 kg; = = 20 rad/s; vmax 2 A 2 m f= = 3,2 Hz. 2 v 1 2 2W 2. Ta c: W = kA2 A = = 0,04 m = 4 cm. = = 28,87 rad/s; T = = 0,22 s. 2 2 2 A x k 2 L 1 3. Ta c: = = 10 rad/s; k = m 2 = 50 N/m; A = = 20 cm; W = kA2 = 1 J. 2 T 2 k 1 v2 2 4. Ta c: = 2 f = 4 rad/s; m = 2 = 0,625 kg; A = x0 + 02 = 10 cm; W = kA2 = 0,5 J. 2 2 1 k 5. Tn s gc v chu k ca dao ng: = = 6 rad/s; T = = s. Chu k v tn s bin thin 3 m tun hon ca ng nng: T =
T 1 1 = s; f = = 6 Hz. 2 6 T'

6. Trong mt chu k c 4 ln ng nng v th nng bng nhau do khong thi gian lin tip gia hai ln T 2 ng nng v th nng bng nhau l T = 4.0,05 = 0,2 (s); = = 10 rad/s; k = 2m = 50 N/m. 4 T 1 1 v 7. Khi ng nng bng th nng: W = 2W hay m 2A2 = 2. mv2 A = 2 = 0,06 2 m = 6 2 cm. 2 2 8. Ta c: W = Wt + W = Wt + 3Wt = 4Wt v =
A2 x 2

1 1 kA2 = 4. kx2 x = 2 2

1 A = 5cm. 4

= 108,8 cm/s.
1 3 1 3 1 Wt = Wt kA2 = . kx2 2 2 2 2 2

9. Ta c: W = Wt + W = Wt + x=

2 A = 4,9 cm; |v| = A2 x 2 = 34,6 cm/s. 3 1 1 1 1 v2 2W mv 2 mv 2 10. Ta c: W = kA2 = k(x2 + 2 ) = k(x2 + ) = (kx2 + mv2) k = = 250 N/m. 2 2 2 2 k x2

5. Con lc l xo treo thng ng v con lc l xo t trn mt phng nghing. * Cc cng thc: g mg k + Con lc l xo treo thng ng: l0 = ; = = . l0 k m + Con lc l xo t trn mt phng nghing: l0 = mg sin ; = k

g sin k = . l0 m + Chiu di cc i ca l xo: lmax = l0 + l0 + A. Chiu di cc tiu ca l xo: lmin = l0 + l0 A. + Lc n hi cc i, cc tiu: Fmax = k(A + l0), Fmin = 0 nu A l0; Fmin = k( l0 A) nu A < l0. + ln ca lc n hi ti v tr c li x: Fh = k| l0 + x| nu chiu dng hng xung; Fh = k| l0 - x| nu chiu dng hng ln. * Phng php gii: + Cc bi ton v vit phng trnh dao ng thc hin tng t nh con lc l xo t nm ngang. Trng g hp con lc l xo treo thng ng tn s gc c th tnh theo cng thc: = ; cn con lc l xo t trn l0 g sin . l0 + tm mt s i lng trong dao ng ca con lc ta vit biu thc lin quan n cc i lng bit v i lng cn tm t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 1. Mt con lc l xo gm mt qu nng khi lng 100 g, l xo c cng 100 N/m, khi lng khng ng k treo thng ng. Cho con lc dao ng vi bin 5 cm. Ly g = 10 m/s 2; 2 = 10. Xc nh tn s v tnh lc n hi cc i, lc n hi cc tiu ca l xo trong qu trnh qu nng dao ng. 2. Mt con lc l xo treo thng ng, u di c mt vt m dao ng vi bin 10 cm v tn s 1 Hz. Tnh t s gia lc n hi cc tiu v lc n hi cc i ca l xo trong qu trnh dao ng. Ly g = 10 m/s2. 3. Mt con lc l xo treo thng ng c vt nng c khi lng 100 g. Kch thch cho con lc dao ng theo phng thng ng th thy con lc dao ng iu ha vi tn s 2,5 Hz v trong qu trnh vt dao ng, chiu di ca l xo thay i t l1 = 20 cm n l2 = 24 cm. Xc nh chiu di t nhin ca l xo v tnh lc n hi cc i, cc tiu ca l xo trong qu trnh dao ng. Ly 2 = 10 v g = 10 m/s2. 4. Mt con lc l xo treo thng ng dao ng iu ha vi chu k 0,4 s; bin 6 cm. Khi v tr cn bng, l xo di 44 cm. Ly g = 2 (m/s2). Xc nh chiu di cc i, cc tiu ca l xo trong qu trnh dao ng. 5. Mt con lc l xo treo thng ng gm l xo c chiu di t nhin 20 cm, cng 100 N/m, vt nng khi lng 400 g. Ko vt nng xung pha di cch v tr cn bng 6 cm ri th nh cho con lc dao ng iu ha. Ly g = 2 (m/s2). Xc nh ln ca lc n hi ca l xo khi vt cc v tr cao nht v thp nht ca qu o. 6. Mt con lc l xo gm qu cu khi lng 100 g gn vo l xo khi lng khng ng k c cng 50 N/m v c di t nhin 12 cm. Con lc c t trn mt phng nghing mt gc so vi mt phng ngang khi l xo di 11 cm. B qua ma st. Ly g = 10 m/s2. Tnh gc . mt phng nghing th tn s gc c th tnh theo cng thc: =

7. Mt con lc l xo t trn mt phng nghing gc = 300 so vi mt phng nm ngang. v tr cn bng l xo gin mt on 5 cm. Kch thch cho vt dao ng th n s dao ng iu ha vi vn tc cc i 40 cm/s. Chn trc ta trng vi phng dao ng ca vt, gc ta ti v tr cn bng, gc thi gian khi vt i qua v tr cn bng theo chiu dng. Vit phng trnh dao ng ca vt. Ly g = 10 m/s2. 8. Mt con lc l xo gm vt nng c khi lng m = 500 g, l xo c cng k = 100 N/m, h c t trn mt phng nghing mt gc = 450 so vi mt phng nm ngang, gi c nh pha trn. Nng vt ln n v tr m l xo khng b bin dng ri th nh. B qua ma st. Ly g = 10 m/s 2. Chn trc ta trng vi phng dao ng ca vt, gc ta ti v tr cn bng, chiu dng hng xung di, gc thi gian lc th vt. Vit phng trnh dao ng ca vt. * Hng dn gii v p s: 2 1 1 k 1. Ta c: = = 10 rad/s; T = = 0,2 s; f = = 5 Hz; W = kA2 = 0,125 J; T 2 m mg l0 = = 0,01 m = 1 cm; Fmax = k( l0 + A) = 6 N; Fmin = 0 v A > l0. k g g 2. = 2 f = l0 = = 0,25 m = 25 cm; Fmax = k( l0 +A). l0 > A Fmin = k( l0 - A) 4 2 f 2 l 0 Fmin k (l0 A) 3 = = . Fmax k (l0 + A) 7

l2 l1 g = 2 cm; = 2 f = 5 rad/s; l0 = 2 = 0,04 m = 4 cm; 2 2 l1 = lmin = l0 + l0 A l0 = l1 - l0 + A = 18 cm; k = m = 25 N/m; Fmax = k( l0 + A) = 1,5 N; l0 > A nn Fmin = k( l0 - A) = 0,5 N. g 2 4. Ta c: = = 5 rad/s; l0 = 2 = 0,04 m = 4 cm; lmin = l0 + l0 A = 42 cm; T lmax = l0 + l0 + A = 54 cm. g k 5. Ta c: = = 5 rad/s; l0 = 2 = 0,04 m = 4 cm; A = 6 cm = 0,06 m. m Khi v tr cao nht l xo c chiu di: lmin = l0 + l0 A = 18 cm, nn c bin dng | l| = |lmin l0| = 2 cm = 0,02 m |Fcn| = k| l| = 2 N. Khi v tr thp nht lc n hi t gi tr cc i: |Ftn| = Fmax = k( l0 + A) = 10 N. 3. Ta c: 2A = l2 l1 A = 6. Ta c: l0 = l0 l = 1 cm = 0,01 m; mgsin = k l0 sin = 7. Ta c: =
g sin v = 10 rad/s; A = max l0

kl0 1 = = 300. mg 2

= 4 cm; cos =

rad. Vy: x = 4cos(10t k = 10 m

x0 = 0 = cos( ); v v0 > 0 nn = 2 A

) (cm).

mg sin = 0,025 2 m = 2,5 2 cm; k x A A = l0 = 2,5 2 cm; cos = 0 = = - 1 = cos = rad. Vy: x = 2,5 2 cos(10 2 t + ) A A

8. Ta c: =

2 rad/s; l0 =

(cm). 6. Tm cc i lng trong dao ng ca con lc n. * Cc cng thc: l g 1 g + Tn s gc; chu k v tn s: = ; T = 2 v f = . g l 2 l 1 + Th nng: Wt = mgl(1 - cos ). ng nng: W = mv2 = mgl(cos - cos 0). 2 + C nng: W = Wt + W = mgl(1 - cos 0). 1 1 1 2 2 + Nu 0 100 th: Wt = mgl 2; W = mgl( 0 - 2); W = mgl 0 ; v 0 tnh ra rad. 2 2 2

Th nng v ng nng ca con lc n bin thin tun hon vi = 2 ; f = 2f ; T = + Vn tc khi i qua li gc : v = 2 gl (cos cos 0 ) . 2 gl (1 cos 0 ) .

T . 2

+ Vn tc khi i qua v tr cn bng ( = 0): |v| = vmax =

2 2 + Nu 0 100 th: v = gl ( 0 ) ; vmax = 0 gl ; , 0 tnh ra rad. + Sc cng ca si dy khi i qua li gc : mv 2 T = mgcos + = mg(3cos - 2cos 0). TVTCB = Tmax = mg(3 - 2cos 0); Tbin = Tmin = mgcos 0. l 3 2 2 2 Vi 0 100: T = 1 + 0 - 2; Tmax = mg(1 + 0 ); Tmin = mg(1 - 0 ). 2 2 * Phng php gii: tm mt s i lng trong dao ng ca con lc n ta vit biu thc lin quan n cc i lng bit v i lng cn tm t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 2 1. Ti ni c gia tc trng trng 9,8 m/s 2, con lc n dao ng iu ho vi chu k s. Tnh chiu di, tn 7 s v tn s gc ca dao ng ca con lc. 2. cng mt ni trn Tri t con lc n c chiu di l1 dao ng vi chu k T1 = 2 s, chiu di l2 dao ng vi chu k T2 = 1,5 s. Tnh chu k dao ng ca con lc n c chiu di l1 + l2 v con lc n c chiu di l1 l2. 3. Khi con lc n c chiu di l1, l2 (l1 > l2) c chu k dao ng tng ng l T1, T2 ti ni c gia tc trng trng g = 10 m/s2. Bit ti ni , con lc n c chiu di l1 + l2 c chu k dao ng l 2,7; con lc n c chiu di l1 - l2 c chu k dao ng l 0,9 s. Tnh T1, T2 v l1, l2. 4. Trong cng mt khong thi gian v cng mt ni trn Tri t mt con lc n thc hin c 60 dao ng. Tng chiu di ca n thm 44 cm th trong khong thi gian , con lc thc hin c 50 dao ng. Tnh chiu di v chu k dao ng ban u ca con lc. 5. Ti ni c gia tc trng trng g = 9,8 m/s2, mt con lc n v mt con lc l xo dao ng iu ha vi cng tn s. Bit con lc n c chiu di 49 cm, l xo c cng 10 N/m. Tnh khi lng vt nh ca con lc l xo. 6. Ti ni c gia tc trng trng g, mt con lc n dao ng iu ha vi bin gc 0 nh (0 < 100). Ly mc th nng v tr cn bng. Xc nh v tr (li gc ) m th nng bng ng nng khi: a) Con lc chuyn ng nhanh dn theo chiu dng v v tr cn bng. b) Con lc chuyn ng chm dn theo chiu dng v pha v tr bin. 7. Mt con lc n gm mt qu cu nh khi lng m = 100 g, treo vo u si dy di l = 50 cm, mt ni c gia tc trng trng g = 10 m/s2. B qua mi ma st. Con lc dao ng iu ha vi bin gc 0 = 100 = 0,1745 rad. Chn gc th nng ti v tr cn bng. Tnh th nng, ng nng, vn tc v sc cng ca si dy ti: a) V tr bin. b) V tr cn bng. * Hng dn gii v p s: l 1 2 gT 2 1. Ta c: T = 2 l= = 0,2 m; f = = 1,1 Hz; = = 7 rad/s. 2 g T T 4

l + l2 2 = T 1 + T 2 T+ = T12 + T22 = 2,5 s; T- = T12 T22 = 1,32 s. 2 g l1 + l2 l1 l2 2 2 3. Ta c: T 2 = 4 2 = T 1 + T 2 (1); T 2 = 4 2 = T 1 - T 2 (2) + 2 + 2 g g

2. Ta c: T 2 = 4 +

2 1

gT12 gT22 T+2 + T2 T+2 T2 T (1) v (2) T1 = = 2 s; T2 = = 1,8 s; l1 = 2 = 1 m; l2 = 2 = 0,81 m. 4 4 2 2 l l + 0,44 l 4. Ta c: t = 60.2 = 50.2 36l = 25(l + 0,44) l = 1 m; T = 2 = 2 s. g g g 5. Ta c:
l.k g k m = g = 500 g. = l m

6. Khi W = Wt th W = 2Wt

1 ml 2

2 0

=2

0 1 ml 2 = . 2 2

a) Con lc chuyn ng nhanh dn theo chiu dng t v tr bin = - 0 n v tr cn bng = 0: = 0 .

2 b) Con lc chuyn ng chm dn theo chiu dng t v tr cn bng = 0 n v tr bin = 0: = 2

1 2 2 mgl 0 = 0,0076 J; W = 0; v = 0; T = mg(1 - o ) = 0,985 N. 2 2 2Wd 2 b) Ti v tr cn bng: Wt = 0; W = W = 0,0076 J; v = = 0,39 m/s; T = mg(1 + 0 ) = 1,03 N. m 7. S ph thuc ca chu k dao ng ca con lc n vo cao v nhit . S nhanh chm ca ng h qu lc s dng con lc n. * Cc cng thc: l + Nu cao h, nhit t con lc n c chu k: T = 2 ; cao h, nhit t con lc n c chu k g 7. a) Ti v tr bin: Wt = W = T = 2 l' T h t = + th ta c: ; vi T = T- T; h = h - h ; t = t - t; l h s n di ca gh T R 2

dy treo con lc; R = 6400 km l bn knh Tri t. Vi ng h m giy s dng con lc n: khi T > 0 th ng h chy chm, khi T < 0 th ng h chy nhanh. T .86400 + Thi gian chy sai mi ngy m (24 gi): t = . T' * Phng php gii: tm mt s i lng lin quan n s ph thuc ca chu k dao ng ca con lc n vo cao so vi mt t v nhit ca mi trng ta vit biu thc lin quan n cc i lng bit v i lng cn tm t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 1. Trn mt t ni c gia tc trng trng g = 10 m/s2. Mt con lc n dao ng vi chu k T = 0,5 s. Tnh chiu di ca con lc. Nu em con lc ny ln cao 5 km th n dao ng vi chu k bng bao nhiu (ly n 5 ch s thp phn). Cho bn knh Tri t l R = 6400 km. 2. Ngi ta a mt con lc n t mt t ln cao h = 10 km. Phi gim di ca n i bao nhiu % chu k dao ng ca n khng thay i. Bit bn knh Tri t R = 6400 km. 3. Mt con lc n dao ng ti im A c nhit 25 0C v ti a im B c nhit 10 0C vi cng mt chu k. Hi so vi gia tc trong trng ti A th gia tc trng trng ti B tng hay gim bao nhiu %? Cho h s n di ca dy treo con lc l = 4.10-5 K-1. 4. Mt con lc ng h c th coi l con lc n. ng h chy ng mc ngang mt bin. Khi a ng h ln nh ni cao 4000 m th ng h chy nhanh hay chy chm v nhanh chm bao lu trong mt ngy m? Bit bn knh Tri t R = 6400 km. Coi nhit khng i. 5. Qu lc ng h c th xem l mt con lc n dao ng ti mt ni c gia tc trng trng g = 9,8 m/s 2. nhit 15 0C ng h chy ng v chu k dao ng ca con lc l T = 2 s. Nu nhit tng ln n 25 0C th ng h chy nhanh hay chm bao lu trong mt ngy m. Cho h s n di ca thanh treo con lc = 4.10-5 K-1. 6. Con lc ca mt ng h qu lc c coi nh mt con lc n. Khi trn mt t vi nhit t = 27 0C th ng h chy ng. Hi khi a ng h ny ln cao 1 km so vi mt t th th nhit phi l bao nhiu ng h vn chy ng? Bit bn knh Tri t l R = 6400 km v h s n di ca thanh treo con lc l = 1,5.10-5 K-1. * Hng dn gii v p s: R+h gT 2 1. Ta c: l = = 0,063 m; Th = T = 0,50039 s. 2 R 4 g' l l' R 2 ) l = 0,997l. Vy phi gim di ca con lc 0,003l, 2. Ta c: T = 2 = 2 => l = l= ( g g g' R+h tc l 0,3% di ca n.

3. Ta c: TA = 2

lA = 2 gA

lB (1 + (t A t B )) = TB = 2 gA

lB gB = gA(1 + (tA tB) = 1,0006gA. gB

Vy gia tc trng trng ti B tng 0,06% so vi gia tc trng trng ti A. R+h 4. Ta c: Th = T = 1,000625T > T nn ng h chy chm. R 86400(Th T ) Thi gian chm trong mt ngy m: t = = 54 s. Th 5. Ta c: T = T 1 + (t 't ) = 1,0002T > T nn ng h chy chm. Thi gian chm trong mt ngy m l: 86400(T 'T ) t= = 17,3 s. T' 6. ng h vn chy ng th chu k ca con lc cao h v trn mt t phi bng nhau hay: 2 gh R 1 l (1 + (t th )) l 1 0 g =t2 = 2 th = t R + h = 6,2 C. g gh 8. Con lc n chu thm cc lc khc ngoi trng lc. * Cc cng thc: + Nu ngoi lc cng ca si dy v trng lc, qu nng ca con lc n cn chu thm tc dng ca ngoi lc F khng i th ta c th coi con lc c trng lc biu kin: P' = P + F v gia tc ri t do biu kin: l F g ' = g + . Khi : T = 2 g ' . m + Cc lc thng gp: Lc in trng F = q E ; lc qun tnh: F = - m a ; lc y acsimet (hng thng mt ng ln) c ln: F = m g. v v + Cc trng hp c bit: F 2 2 F c phng ngang th g = g + ( m ) ; v tr cn bng mi lch so vi phng thng ng mt gc F vi tan = . P mt F F c phng thng ng hng ln th g = g - m ; vt chu lc y acsimet: g = g(1 - v ) F F c phng thng ng hng xung th g = g + m . + Chu k ca con lc n treo trong thang my: l Thang my ng yn hoc chuyn ng thng u: T = 2 . g

Thang my i ln nhanh dn u hoc i xung chm dn u vi gia tc a hng ln: T = 2 Thang my i ln chm dn u hoc i xung nhanh dn u vi gia tc a hng xung: T = 2

l . g+a l g a

. * Phng php gii: tm chu k dao ng ca con lc n khi con lc n chu thm lc tc dng ngoi trng lc ta vit biu thc tnh chu k ca con lc n theo gia tc ri t do biu kin v so snh vi chu k ca con lc n khi con lc ch chu tc dng ca trng lc suy ra chu k cn tm.

* Bi tp minh ha: 1. Mt con lc n treo trong thang my ni c gia tc trng trng 10 m/s 2. Khi thang my ng yn con lc dao ng vi chu k 2 s. Tnh chu k dao ng ca con lc trong cc trng hp: a) Thang my i ln nhanh dn u vi gia tc 2 m/s2. b) Thang my i ln chm dn u vi gia tc 5 m/s2. c) Thang my i xung nhanh dn u vi gia tc 4 m/s2. d) Thang my i xung chm dn u vi gia tc 6 m/s2. 2. Mt con lc n c chiu di dy treo 50 cm v vt nh c khi lng 0,01 kg mang in tch q = + 5.10-6 C, c coi l in tch im. Con lc dao ng iu ha trong in trng u m vect cng in trng c ln E = 104 V/m, hng thng ng xung di. Ly g = 10 m/s2. Xc nh chu k dao ng ca con lc. 3. Treo con lc n vo trn mt t ti ni c gia tc trng trng g = 9,8 m/s2. Khi t ng yn th chu k dao ng iu ha ca con lc l 2 s. Tnh chu k dao ng ca con lc khi t chuyn ng thng nhanh dn u trn ng nm ngang vi gia tc 3 m/s2. 4. Mt con lc n c chu k dao ng T = 2 s. Nu treo con lc vo trn mt toa xe ang chuyn ng nhanh dn u trn mt ng nm ngang th thy rng v tr cn bng mi, dy treo con lc hp vi phng thng ng mt gc = 300. Cho g = 10 m/s2. Tm gia tc ca toa xe v chu k dao ng mi ca con lc. 5. Mt con lc n gm qu cu c khi lng ring = 4.103 kg/m3. khi t trong khng kh n dao ng vi chu k T = 1,5 s. Ly g = 9,8 m/s2. Tnh chu k dao ng ca con lc khi n dao ng trong nc. Bit khi lng ring ca nc l n = 1 kg/l. * Hng dn gii v p s: l 1. Khi thang my ng yn hoc chuyn ng thng u: T = 2 . g a) Khi thang my i ln nhanh dn u a hng ln, lc qun tnh F = m a hng xung, gia tc ri t l g do biu kin g = g + a nn T = 2 T = T = 1,83 s. g+a g+a b) Thang my i ln chm dn u: T = T g = 2,83 s. g a g = 2,58 s. g a g = 1,58 s. g+a

c) Thang my i xung nhanh dn u: T = T d) Thang my i xung chm dn u: T = T

2. Vt nh mang in tch dng nn chu tc dng ca lc in trng F hng t trn xung (cng chiu vi vc t cng in trng E ). V F E P P = P + F gia tc ri t do biu kin l g = g + Chu k dao ng ca con lc n trong in trng l T = 2

|q|E = 15 m/s2. m

l g'

1,15 s.

3. Trng lc biu kin tc dng ln vt: P ' = P + Fqt ; Fqt = - m a g ' = g - a ; v g a g =

l g'
g 2 +a 2

10,25 m/s2. Khi t ng yn: T = 2

l g

; khi t chuyn ng c gia tc: T = 2

T' = T

g g'

T = T
Fqt
a

g g'

= 1,956 s.

4. Ta c: tan = = 1,86 s.

= g a = gtan = 5,77 m/s2. V a g g = P

a2 +g 2

= 11,55 m/s2. T = T

g g'

5. Ta c: n = 1 kg/l = 103 kg/m3. trong nc qu cu chu tc dng ca lc y Acsimet Fa hng ln c n n g ln Fa = n.V.g = mg nn c gia tc ri t do biu kin g = g g = 7,35 m/s2 T = T g ' = 1,73 s. 9. Con lc vt l. * Cc cng thc: mgd + Phng trnh ng lc hc: M P = I ; vi 100 ( tnh ra rad), ta c: + = 0. I mgd + Phng trnh dao ng: = 0cos( t + ); vi = . I I 1 mgd + Chu k, tn s ca con lc vt l: T = 2 ;f= . mgd 2 I I + Con lc vt l tng ng vi con lc n c chiu di l = . md * Phng php gii: tm cc i lng lin quan n con lc vt l ta vit cc biu thc lin quan n i lng cn tm v cc i lng bit t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 1. Mt vt rn nh c khi lng m = 1 kg c th dao ng iu ha vi bin nh quanh mt trc nm ngang vi tn s f = 1 Hz. Momen qun tnh ca vt i vi trc quay ny l 0,025 kgm 2. Gia tc trng trng ni t vt rn l 9,8 m/s2. Tnh khong cch t trng tm ca vt rn n trc quay. 2. Mt con lc vt l c khi lng 2 kg, khong cch t trng tm ca con lc n trc quay l 100 cm, dao ng iu ha vi tn s gc bng 2 rad/s ti ni c gia tc trng trng 9,8 m/s 2. Tnh momen qun tnh ca con lc ny i vi trc quay. 3. Mt con lc vt l l mt vt rn c khi lng m = 4 kg dao ng iu ha vi chu k T = 0,5s. Khong cch t trng tm ca vt n trc quay ca n l d = 20 cm. Ly g = 10 m/s 2 v 2 = 10. Tnh momen qun tnh ca con lc ny i vi trc quay. 4. Mt con lc vt l c khi lng 1,2 kg, khong cch t trng tm n trc quay l 12 cm, momen qun tnh i vi trc quay l 0,03 kgm2. Ly g = 10 m/s2. Tnh chu k dao ng ca con lc. 5. Mt thc di, mnh c chiu di 1,5 m c treo mt u, dao ng nh mt con lc vt l ti ni c gia tc trng trng g = 10 m/s2. Ly 2 = 10. Tnh chu k dao ng ca n. 6. Mt thanh kim loi c khi lng khng ng k, di 64 cm, mt cht im c khi lng 500 g c gn vo mt u thanh, thanh c th quay quanh trc nm ngang i qua u thanh cn li. Ly g = 2 m/s2. Tnh chu k dao ng ca h. 1 7. Mt con lc vt l c treo trong mt thang my. Khi thang my i ln nhanh dn u vi gia tc g th 10 chu k dao ng ca con lc thay i nh th no so vi lc thang my ng yn? * Hng dn gii v p s: 1 4 2 f 2 I mgd 1. Ta c: f = d= = 0,1 m = 10 cm. 2 mg I mgd mgd 2. Ta c: = I= = 4,9 kgm2. 2 I 3. Ta c: T = 2 4. Ta c: T = 2 I mgdT 2 I= = 0,05 kgm2. mgd 4 2 I = 0,913 s. mgd I = 2 mgd 1 2 ml 3 = 2 l mg 2 2l = 2 s. 3g

5. Ta c: T = 2

6. Ta c: T = 2

I = 2 mgd

ml 2 = 2 mgl

l = 1,6 s. g

7. Thang my i ln nhanh dn u nn a hng thng ng t di ln, do lc qun tnh Fqt = - m a 1 11 hng xung cng hng vi trng lc P nn gia tc ri t do biu kin g = g + a = g + g= g. 10 10 I I 10 I 10 Ta c: T = 2 ; T = 2 = 2 =T . mgd mg 'd 11 mgd 11 10. Dao ng tt dn, dao ng cng bc, cng hng. * Cc cng thc: + H dao ng cng bc s c cng hng khi tn s f ca lc cng bc bng tn s ring f0 h dao ng. + Trong dao ng tt dn phn c nng gim i ng bng cng ca lc ma st nn vi con lc l xo dao ng tt dn vi bin ban u A, h s ma st ta c: kA 2 2 A2 = Qung ng vt i c n lc dng li: S = . 2 mg 2g 4 mg 4 g gim bin sau mi chu k: A = = 2 . k A Ak A 2 = = S dao ng thc hin c: N = . A 4 mg 4 mg Vn tc cc i ca vt t c khi th nh cho vt dao ng t v tr bin ban u A: kA 2 m 2 g 2 vmax = + 2 gA .
m k

* Phng php gii: tm mt s i lng lin quan n dao ng tt dn, dao ng cng bc v s cng hng ta vit biu thc lin quan n cc i lng bit v i lng cn tm t suy ra v tnh i lng cn tm. * Bi tp minh ha: 1. Mt con lc l xo dao ng tt dn. C sau mi chu k, bin ca n gim 0,5%. Hi nng lng dao ng ca con lc b mt i sau mi dao ng ton phn l bao nhiu % ? 2. Mt con lc l xo ang dao ng tt dn. C nng ban u ca n l 5 J. Sau ba chu k dao ng th bin ca n gim i 20%. Xc nh phn c nng chuyn ha thnh nhit nng trung bnh trong mi chu k. 3. Mt con lc l xo gm vin bi nh khi lng m v l xo khi lng khng ng k c cng 160 N/m. Con lc dao ng cng bc di tc dng ca ngoi lc tun hon c tn s f. Bit bin ca ngoi lc tun hon khng i. Khi thay i f th bin dao ng ca vin bi thay i v khi f = 2 Hz th bin dao ng ca vin bi t cc i. Tnh khi lng ca vin bi. 4. Mt tu ha chy trn mt ng ray, c cch khong 6,4 m trn ng ray li c mt rnh nh gia ch ni cc thanh ray. Chu k dao ng ring ca khung tu trn cc l xo gim xc l 1,6 s. Tu b xc mnh nht khi chy vi tc bng bao nhiu? 5. Mt con lc l xo gm vt nh khi lng 0,02 kg v l xo c cng 1 N/m. Vt nh c t trn gi c nh nm ngang dc theo trc l xo. H s ma st trt gia gi v vt nh l 0,1. Ban u gi vt v tr l xo b nn 10 cm ri bung nh con lc dao ng tt dn. Ly g = 10 m/s2. Tnh vn tc cc i m vt t c trong qu trnh dao ng. 6. Mt con lc l xo gm vt nh khi lng 0,2 kg v l xo c cng 20 N/m. Vt nh c t trn gi c nh nm ngang dc theo trc l xo. H s ma st trt gia gi v vt nh l 0,01. T v tr l xo khng b bin dng, truyn cho vt vn tc ban u 1 m/s th thy con lc dao ng tt dn trong gii hn n hi ca l xo. Ly g = 10 m/s2. Tnh ln ca lc n hi cc i ca l xo trong qu trnh dao ng. * Hng dn gii v p s: 2 A A' A' A' W ' A' = 1 = 0,05 1. Ta c: = 0,995. = = 0,9952 = 0,99 = 99%, do phn nng lng ca A A A W A con lc mt i sau mi dao ng ton phn l 1%.
1 kA2. Sau 3 chu k bin dao ng ca con lc gim 20% nn bin cn li: A = 0,8A, 2 1 1 1 c nng lc : W = kA2 = k(0,8A)2 = 0,64. kA2 = 0,64.W. Phn c nng chuyn ha thnh nhit 2 2 2

2. Ta c: W =

nng trong ba chu k: W = W - W = 0,36.W

W 1 chu k: = = 0,6 J. W 3

= 1,8 J. Phn c nng chuyn ha thnh nhit nng trong

3. Bin ca dao ng cng bc t cc i khi tn s ca lc cng bc bng tn s ring ca con lc: f = f0 =

1 2

k k m= 4 2 f m

= 0,1 kg = 100 g. L v

4. Tu b xc mnh nht khi chu k kch thch ca ngoi lc bng chu k ring ca khung tu: T = T0 = v=

L = 4 m/s = 14,4 km/h. T0 5. Chn trc ta Ox trng vi trc ca l xo, gc ta O (cng l gc th nng) ti v tr l xo khng bin dng, chiu dng l chiu chuyn ng ca con lc lc mi bung tay. Vt t tc ln nht trong W0 = Wmax + Wt + |Ams|; vi W0 = mg( l0 + x)
1 2 k l 0 2 1 chu 4

k u tin. Gi x l li ca v tr vt t tc cc i (x < 0). Theo nh lut bo ton nng lng:

1 1 1 2 k l 0 ; Wmax = mv2; Wt = kx2; |Ams| = mg( l0 - |x|) = 2 2 2 1 1 k k 2 2 = mv2 + kx2+ mg( l0+ x) v2 = l0 x - 2 mg( l0 + x) = 2 2 m m

2 g b k Ta thy v t cc i khi x = =2 2a m k 2 (l0 x 2 ) 2 g (l0 + x ) = Khi vmax = m

2

k 2 k 2 x - 2 gx + l 0 - 2 g l0. m m

=-

g m
k

=-

0,1.0,02 .10 = - 0,02 (m) = - 2 (cm). 1

0,3 2

= 0,4 2 (m/s) = 40 2 (cm/s).

6. Chn trc ta Ox trng vi trc ca l xo, gc ta O (cng l gc th nng) ti v tr l xo khng bin dng, chiu dng l chiu chuyn ng ban u ca con lc. ln ca lc n hi ca l xo t gi tr cc i trong
1 chu k u tin, khi vt v tr bin. Theo nh lut bo ton nng lng ta c: 4 1 1 k 2 2 2 2 Amax + 2 gAmax - v 0 = 0. W0 = Wtmax + |Ams| hay mv 0 = kA max + mgAmax 2 2 m

Thay s: 100A 2 ax + 0,2Amax 1 = 0 Amax = 0,099 m Fmax = kAmax = 1,98 N. m 11. Tng hp cc dao ng iu ho cng phng cng tn s. * Cc cng thc: + Nu: x1 = A1cos( t + 1) v x2 = A2cos( t + 2) th x = x1 + x2 = Acos( t + ) vi A v c xc nh bi: A1 sin 1 + A2 sin 2 A2 = A12 + A22 + 2 A1A2 cos ( 2 - 1); tan = . A1 cos 1 + A2 cos 2 + Hai dao ng cng pha ( 2 - 1 = 2k ): A = A1 + A2. + Hai dao ng ngc pha ( 2 - 1)= (2k + 1) ): A = |A1 - A2|. + Nu lch pha bt k th: |A1 - A2| A A1 + A2 . + Nu bit mt dao ng thnh phn x1 = A1cos( t + 1) v dao ng tng hp x = Acos( t + ) th dao ng thnh phn cn li l x2 = A2cos( t + 2) vi A2 v 2 c xc nh bi: A sin A1 sin 1 2 2 A 2 = A2 + A 1 - 2 AA1 cos ( - 1); tan 2 = . A cos A1 cos 1 + Trng hp vt tham gia nhiu dao ng iu ha cng phng cng tn s th ta c: Ax = Acos = A1cos 1 + A2cos 2 + A3cos 3 + ; Ay = Asin = A1sin 1 + A2sin 2 + A3sin 3 + Ay 2 2 Khi bin v pha ban u ca dao ng hp l: A = Ax + Ay v tan = . Ax * Phng php gii: Ty theo tng bi ton v s trng ca tng ngi, ta c th dng gin vc t hoc cng thc lng gic gii cc bi tp loi ny. Lu : Nu c mt phng trnh dao ng thnh phn dng sin th phi i phng trnh ny sang dng cos ri mi tnh ton hoc v gin vc t.

* Bi tp minh ha: 1. Hai dao ng iu ho cng phng cng tn s f = 10 Hz, c bin ln lt l 100 mm v 173 mm, dao ng th hai tr pha so vi dao ng th nht. Bit pha ban u ca dao ng th nht bng . Vit cc 2 4 phng trnh dao ng thnh phn v phng trnh dao ng tng hp. 2. Mt vt tham gia ng thi hai dao ng: x 1 = 3cos(5 t + ) (cm) v x 2 = 3 3 cos(5 t + ) (cm). 3 6 Tm phng trnh dao ng tng hp. 3. Chuyn ng ca mt vt l tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng cng tn s c cc phng 3 trnh: x1 = 4 cos(10t + ) (cm); x2 = 3cos(10t + ) (cm). Xc nh vn tc cc i, gia tc cc i ca vt. 4 4 4. Dao ng tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng c biu thc x = 5 3 cos(6 t + ) (cm). Dao 2 ng th nht c biu thc l x1 = 5cos(6 t + ) (cm). Tm biu thc ca dao ng th hai. 3 5. Mt vt khi lng 200 g thc hin ng thi hai dao ng iu ha cng phng cng tn s vi cc phng trnh: x1 = 4cos(10t + )(cm) v x2 = A2cos(10t + ). Bit c nng ca vt l 0,036 J. Xc nh A2. 3 6. Vt khi lng 400 g tham gia ng thi 2 dao ng iu ha cng phng vi cc phng trnh x1 = 3sin(5 t + ) (cm); x2 = 6cos(5 t + ) (cm). Xc nh c nng, vn tc cc i ca vt. 2 6 7. Mt vt c khi lng 200 g tham gia ng thi ba dao ng iu ha cng phng vi cc phng trnh: x1 = 5cos5 t (cm); x2 = 3cos(5 t + ) (cm) v x3 = 8cos(5 t - ) (cm). Vit phng trnh dao ng tng 2 2 hp ca vt. * Hng dn gii v p s: A1 sin 450 + A2 sin( 450 ) 2 2 0 0 1. A = A1 + A2 + 2 A1 A2 cos(90 ) = 200 mm; tan = 0 0 = tan(-15 ). A1 cos 45 + A2 cos(45 ) Vy: x = 200cos(20 t ) (mm). 12 A sin 600 + A2 sin(30 0 ) 2 2. A = A12 + A2 + 2 A1 A2 cos(30 0 ) = 7,9 cm; tan = 1 = tan(410). A1 cos 600 + A2 cos(300 ) 41 Vy: x = 7,9cos(5 t + ) (cm). 180
2 A12 + A2 + 2 A1 A2 cos 900 = 5 cm vmax = A = 50 cm/s = 0,5 m/s; amax = A = 500 cm/s2 = 5 m/s2. A sin A1 sin 1 2 4. Ta c: A2 = A2 + A12 2 AA1 cos( 1 ) = 5 cm; tan 2 = = tan . A cos A1 cos 1 3 2 Vy: x2 = 5cos(6 t + )(cm). 3 2W 2 5. Ta c: A = = 0,06 m = 6 cm; A2 = A 1 + A 2 + 2A1A2cos( 2 - 1) A 2 - 4A2 20 = 0 A2 = 6,9 2 2 2 m cm. 2 6. Ta c: x1 = 3sin(5 t + ) (cm) = 3cos5 t (cm); A = A12 + A2 + 2 A1 A2 cos(300 ) = 5,2 cm. 2 1 Vy: W = m 2A2 = 0,1,33 J; vmax = A = 81,7 cm/s. 2 7. Da vo gin vc t ta thy: A = A12 + ( A2 A3 ) 2 = 5 2 cm;

3. Ta c: A =

tan =

A2 A3 = tan(- ). A1 4

Vy: x = x2 + x2 + x3 = 5 2 cos(5 t -

) (cm).

C. MT S CU TRC NGHIM LUYN TP * thi H C nm 2009: 1. Mt con lc l xo dao ng iu ha. Bit l xo c cng 36 N/m; vt c khi lng 100 g. Ly 2 = 10. ng nng ca con lc bin thin tun hon theo thi gian vi tn s A. 6 Hz. B. 3 Hz. C. 12 Hz. D. 1 Hz. 2. Ti mt ni trn mt t, mt con lc n dao ng iu ha. Trong khong thi gian t, con lc thc hin 60 dao ng ton phn; thay i chiu di con lc mt on 44 cm th cng trong khong thi gian t y, n thc hin 50 dao ng ton phn. Chiu di ban u ca con lc l A. 144 cm. B. 60 cm. C. 80 cm. D. 100 cm. 3. Chuyn ng ca mt vt l tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng. Hai dao ng ny c 3 ) phng trnh ln lt l x1 = 4cos(10t+ ) (cm) v x 2 = 3cos(10t (cm). ln vn tc ca vt v tr 4 4 cn bng l A. 100 cm/s. B. 50 cm/s. C. 80 cm/s. D. 10 cm/s. 4. Mt con lc l xo c khi lng vt nh l 50 g. Con lc dao ng iu ha theo trc c nh nm ngang vi phng trnh x = Acos t. C sau nhng khong thi gian 0,05 s th ng nng v th nng ca vt li bng nhau. Ly 2 =10. L xo ca con lc c cng l A. 50 N/m. B. 100 N/m. C. 25 N/m. D. 200 N/m. 5. Mt vt dao ng iu ha c phng trnh x = Acos( t + ). Gi v v a ln lt l vn tc v gia tc ca vt. H thc ng l v2 a2 v2 a2 v2 a2 2 a 2 A. 4 + 2 = A 2 . B. 2 + 2 = A 2 . C. 2 + 4 = A 2 . D. 2 + 4 = A 2 . v 6. Mt vt dao ng iu ha c ln vn tc cc i l 31,4 cm/s. Ly = 3,14 . Tc trung bnh ca vt trong mt chu k dao ng l A. 20 cm/s. B. 10 cm/s C. 0. D. 15 cm/s. 7. Khi ni v dao ng cng bc, pht biu no sau y l ng? A. Dao ng ca con lc ng h l dao ng cng bc. B. Bin ca dao ng cng bc l bin ca lc cng bc. C. Dao ng cng bc c tn s bng tn s ca lc cng bc. D. Dao ng cng bc c tn s nh hn tn s ca lc cng bc. 8. Mt vt dao ng iu ha theo mt trc c nh (mc th nng v tr cn bng) th A. ng nng ca vt cc i khi gia tc ca vt c ln cc i. B. khi vt i t v tr cn bng ra bin, vn tc v gia tc ca vt lun cng du. C. khi v tr cn bng, th nng ca vt bng c nng. D. th nng ca vt cc i khi vt v tr bin. 9. Mt con lc l xo gm l xo nh v vt nh dao ng iu ha theo phng ngang vi tn s gc 10 rad/s. Bit rng khi ng nng v th nng (mc v tr cn bng ca vt) bng nhau th vn tc ca vt c ln bng 0,6 m/s. Bin dao ng ca con lc l A. 6 cm. B. 6 2 cm. C. 12 cm. D. 12 2 cm. 2 10. Ti ni c gia tc trng trng 9,8 m/s , mt con lc n v mt con lc l xo nm ngang dao ng iu ha cng tn s. Bit con lc n c chiu di 49 cm v l xo c cng 10 N/m. Khi lng vt nh ca con lc l xo l A. 0,125 kg. B. 0,750 kg. C. 0,500 kg. D. 0,250 kg. 11. Khi ni v nng lng ca mt vt dao ng iu ha, pht biu no sau y l ng? A. C mi chu k dao ng ca vt, c bn thi im th nng bng ng nng. B. Th nng ca vt t cc i khi vt v tr cn bng. C. ng nng ca vt t cc i khi vt v tr bin. D. Th nng v ng nng ca vt bin thin cng tn s vi tn s bin thin ca li . 12. Pht biu no sau y l ng khi ni v dao ng tt dn? A. Dao ng tt dn c bin gim dn theo thi gian. B. C nng ca vt dao ng tt dn khng i theo thi gian. C. Lc cn mi trng tc dng ln vt lun sinh cng dng. D. Dao ng tt dn l dao ng ch chu tc dng ca ni lc. 13. Mt vt dao ng iu ha dc theo trc Ox vi chu k T, v tr cn bng v mc th nng gc ta . Tnh t lc vt c li dng ln nht, thi im u tin m ng nng v th nng ca vt bng nhau l

T T T T . B. . C. . D. . 4 8 12 6 14. Khi ni v mt vt dao ng iu ha c bin A v chu k T, vi mc thi gian (t = 0) lc vt v tr bin, pht biu no sau y l sai? T A. Sau thi gian , vt i c qung ng bng 0,5A. 8 T B. Sau thi gian , vt i c qung ng bng 2A. 2 T C. Sau thi gian , vt i c qung ng bng A. 4 D. Sau thi gian T, vt i c qung ng bng 4A. 15. Mt con lc l xo vi l xo c cng 50 N/m dao ng iu ha theo phng ngang. C sau 0,05 s th th nng v ng nng ca con lc li bng nhau. Ly 2 = 10. Khi lng vt nng ca con lc bng A. 250 g. B. 100 g. C. 25 g. D. 50 g. 16. Ti ni c gia tc trng trng l 9,8 m/s2, mt con lc n dao ng iu ha vi bin gc 60. Bit khi lng vt nh ca con lc l 90 g v chiu di dy treo l 1 m. Chn mc th nng ti v tr cn bng, c nng ca con lc xp x bng A. 6,8.10-3 J. B. 3,8.10-3 J. C. 5,8.10-3 J. D. 4,8.10-3 J. 17. Cht im dao ng iu ha c phng trnh vn tc v = 4 cos2 t (cm/s) Gc ta v tr cn bng. Mc thi gian c chn vo lc cht im c li v vn tc l A. x = 2 cm, v = 0. B. x = 0, v = 4 cm/s. C. x = - 2 cm, v = 0. D. x = 0, v = - 4 cm/s. 18. Mt con lc l xo ang dao ng iu ha theo phng ngang vi bin 2 cm. Vt nh ca con lc c khi lng 100 g, l xo c cng 100 N/m. Khi vt nh c vn tc 10 10 cm/s th gia tc ca n c ln A. 4 m/s2. B. 10 m/s2. C. 2 m/s2. D. 5 m/s2. A.

) 19. Mt cht im dao ng iu ha trn trc Ox c phng trnh x = 8 cos( t + (cm) th

A. lc t = 0 cht im ang chuyn ng theo chiu m ca trc Ox. B. cht im chuyn ng trn on thng di 8 cm. C. chu k dao ng l 4 s. D. vn tc ca cht im ti v tr cn bng l 8 cm/s. 20. Mt con lc l xo treo thng ng dao ng iu ha vi chu k 0,4 s. Khi vt v tr cn bng, l xo di 44 cm. Ly g = 2 (m/s2). Chiu di t nhin ca l xo l A. 36 cm. B. 40 cm. C. 42 cm. D. 38 cm. 21. Ti ni c gia tc trng trng g, mt con lc n dao ng iu ha vi bin gc 0 nh ( 0 100). Bit khi lng vt nh ca con lc l m, chiu di dy treo l l mc th nng v tr cn bng. C nng ca con lc l 1 1 2 2 2 2 A. mgl 0 . B. mgl 0 C. mgl 0 . D. 2mgl 0 . 2 4 22. Mt con lc l xo, qu nng c khi lng 200 g dao ng iu ha vi chu k 0,8 s. chu k ca con lc l 1 s th cn A. gn thm mt qu nng 112,5 g. B. gn thm mt qu nng c khi lng 50 g. C. Thay bng mt qu nng c khi lng 160 g. D. Thay bng mt qu nng c khi lng 128 g. 23. Mt con lc n, dy treo di l treo trong thang my, khi thang my ang i xung nhanh dn u vi ln gia tc l a. Bit gia tc ri t do l g. Chu k dao ng T (bin nh) ca con lc trong thi gian thang my c gia tc cho bi biu thc l l l l A. T = 2 . B. T = 2 . C. T = 2 . D. T = 2 . 2 g + a2 g g+a g a 24. Mt con lc l xo c cng k v vt c khi lng m, dao ng iu ha vi chu k T = 1 s. Mun tn s dao ng ca con lc l f = 0,5 Hz, th khi lng m ca vt phi l A. m = 2m. B. m = 3m. C. m = 4m. D. m = 5m. 25. Ti mt ni hai con lc n ang dao ng iu ha. Trong cng mt khong thi gian, con lc th nht thc hin c 4 dao ng, con lc th hai thc hin c 5 dao ng. Tng chiu di ca hai con lc l 164 cm. Chiu di ca mi con lc ln lt l A. l1 = 100 m, l2 = 6,4 m. B. l1 = 64 cm, l2 = 100 cm.

C. l1 = 1,00 m, l2 = 64 cm. D. l1 = 6,4 cm, l2 = 100 cm. * thi H C nm 2010: 26. Mt cht im dao ng iu ha vi chu k T. Trong khong thi gian ngn nht khi i t v tr bin c li x = A n v tr c li x = A.
3A . 2T
A , cht im c tc trung bnh l 2 6A 4A 9A B. . C. . D. . T T 2T

27. Ti ni c gia tc trng trng g, mt con lc n dao ng iu ha vi bin gc 0 nh. Ly mc th nng v tr cn bng. Khi con lc chuyn ng nhanh dn theo chiu dng n v tr c ng nng bng th nng th li gc ca con lc bng 0 0 0 0 A. . B. . C. . D. . 3 2 2 3 28. Mt con lc l xo gm vt nh khi lng 0,02 kg v l xo c cng 1 N/m. Vt nh c t trn gi c nh nm ngang dc theo trc l xo. H s ma st trt gia gi v vt nh l 0,1. Ban u gi vt v tr l xo b nn 10 cm ri bung nh con lc dao ng tt dn. Ly g = 10 m/s2. Tc ln nht vt nh t c trong qu trnh dao ng l A. 40 3 cm/s. B. 20 6 cm/s. C. 10 30 cm/s. D. 40 2 cm/s. 29. Dao ng tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng, cng tn s c phng trnh li l 5 x = 3cos(t )(cm). Bit dao ng th nht c phng trnh li l x1 = 5cos(t + ) (cm). Dao ng th
6 6

hai c phng trnh li l A. x2 = 8cos(t + ) (cm).

6 5 C. x2 = 2cos(t ) (cm). 6

B. x2 = 2cos(t + D. x2 = 8cos(t -

) (cm).

5 ) (cm). 6

30. Lc ko v tc dng ln mt cht im dao ng iu ha c ln A. v hng khng i. B. t l vi ln ca li v lun hng v v tr cn bng. C. t l vi bnh phng bin . D. khng i nhng hng thay i. 31. Mt vt dao ng tt dn c cc i lng gim lin tc theo thi gian l A. bin v nng lng. B. li v tc . C. bin v tc . D. bin v gia tc. 32. Mt con lc l xo dao ng iu ha vi chu k T v bin 5 cm. Bit trong mt chu k, khong thi gian vt nh ca con lc c ln gia tc khng vt qu 100 cm/s2 l
T . Ly 2 = 10. Tn s dao ng ca vt l 3

A. 4 Hz. B. 3 Hz. C. 1 Hz. D. 2 Hz. 33. Vt nh ca con lc l xo dao ng iu ha theo phng ngang, mc th nng ti v tr cn bng. Khi gia tc ca vt c ln bng mt na ln gia tc cc i th t s gia ng nng v th nng ca vt l A.
1 . 2

B. 3.

C. 2.

D.

1 . 3

34. Ti mt ni trn mt t, con lc n c chiu di l ang dao ng iu ha vi chu k 2 s. Khi tng chiu di ca con lc thm 21 cm th chu k dao ng iu ha ca n l 2,2 s. Chiu di l bng A. 2 m. B. 1 m. C. 2,5 m. D. 1,5 m. 35. Mt con lc n c chiu di dy treo 50 cm v vt nh c khi lng 0,01 kg mang in tch q = + 5.10-6 C, c coi l in tch im. Con lc dao ng iu ha trong in trng u m vect cng in trng c ln E = 104 V/m v hng thng ng xung di. Ly g = 10 m/s2, = 3,14. Chu k dao ng ca con lc l A. 0,58 s. B. 1,99 s. C. 1,40 s. D. 1,15 s. 36. Mt con lc l xo gm vin bi nh v l xo nh c cng 100 N/m, dao ng iu ha vi bin 0,1 m. Mc th nng v tr cn bng. Khi vin bi cch v tr cn bng 6 cm th ng nng ca con lc bng A. 0,64 J. B. 3,2 mJ. C. 6,4 mJ. D. 0,32 J. 37. Khi mt vt dao ng iu ha th A. lc ko v tc dng ln vt c ln cc i khi vt v tr cn bng. B. gia tc ca vt c ln cc i khi vt v tr cn bng. C. lc ko v tc dng ln vt c ln t l vi bnh phng bin . D. vn tc ca vt c ln cc i khi vt v tr cn bng.

38. Mt vt dao ng iu ha vi bin 6 cm. Mc th nng v tr cn bng. Khi vt c ng nng bng 3/4 ln c nng th vt cch v tr cn bng mt on. A. 6 cm. B. 4,5 cm. C. 4 cm. D. 3 cm. 39. Treo con lc n vo trn mt t ti ni c gia tc trng trng g = 9,8 m/s 2. Khi t ng yn th chu k dao ng iu ha ca con lc l 2 s. Nu t chuyn ng thng nhanh dn u trn ng nm ngang vi gi tc 2 m/s2 th chu k dao ng iu ha ca con lc xp x bng A. 2,02 s. B. 1,82 s. C. 1,98 s. D. 2,00 s. 40. Mt vt dao ng iu ha vi chu k T. Chn gc thi gian l lc vt qua v tr cn bng, vn tc ca vt bng 0 ln u tin thi im T T T T A. . B. . C. . D. . 2 8 6 4 41. Chuyn ng ca mt vt l tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng. Hai dao ng ny c phng trnh ln lt l x1 = 3cos10t(cm) v x2 = 4sin(10t +

) (cm). Gia tc ca vt c ln cc i bng 2

A. 7 m/s2. B. 1 m/s2. C. 0,7 m/s2. D. 5 m/s2. 42. Mt con lc l xo dao ng u ha vi tn s 2f1 . ng nng ca con lc bin thin tun hon theo thi gian vi tn s f 2 bng f A. 2f1 . B. 1 . C. f1 . D. 4 f1 . 2 43. Con lc l xo gm mt vt nh v l xo nh c cng 100 N/m. Con lc dao ng u ha theo phng ngang vi phng trnh x = Acos( t + ). Mc th nng ti v tr cn bng. Khong thi gian gia hai ln lin tip con lc c ng nng bng th nng l 0,1 s. Ly 2 = 10 . Khi lng vt nh l A. 400 g. B. 40 g. C. 200 g. D. 100 g. 44. Mt vt dao ng u ha dc theo trc Ox. Mc th nng v tr cn bng. thi im ln vn tc ca vt bng 50% vn tc cc i th t s gia ng nng v c nng ca vt l 3 1 4 1 A. . B. . C. . D. . 4 4 3 2 * Con lc vt l: 45. Mt con lc vt l ang dao ng iu ha vi bin nh. Chu k dao ng ca con lc khng ph thuc vo A. V a l ni t con lc. B. Bin dao ng ca con lc. C. Khi lng ca con lc. D. Khong cch t trng tm con lc n trc quay. 46. Mt con lc vt l l mt thanh mnh hnh tr, ng cht, khi lng m, chiu di l, dao ng iu ha quanh trc c nh nm ngang i qua mt u thanh, tai ni c gia tc trng trng l g. Tn s gc ca dao ng c tnh theo biu thc 2l l 3g g A. = . B. = . C. = . D. = . 3g g 2l 3l 47. Con lc vt l c dng l mt thc dt ng cht khi lng m, chiu di l dao ng vi bin nh quanh mt u ca n vi chu k T. Con lc n c chiu di l dao ng vi chu k T0 ti cng mt ni. T s T l T0 2 3 2 3 . B. . C. . D. . 3 2 3 2 48. Con lc vt l gm mt thanh ng cht tit din u, c khi lng m = 500 g, c chiu di l = 30 cm. Con lc dao ng quanh mt trc nm ngang vung gc vi thanh v i qua mt u ca thanh. Ly g = 10 m/s2. Chu k dao ng ca con lc l A. 0,89 s. B. 0,63 s. C. 1,25 s. D. 14,6 s. 49. Con lc vt l thc hin dao ng nh vi chu k T. Nu treo con lc ny vo trn mt thang my chuyn 1 ng chm dn u i ln vi gia tc g th chu k dao ng mi ca n s l 2 1 1 A. T = 2T. B. T = 2 T. C. T = T. D. T. 2 2 A.

50. Con lc vt l thc hin dao ng nh vi chu k T. Nu treo con lc ny vo trn mt thang my chuyn 1 ng chm dn u i xung vi gia tc g th chu k dao ng mi ca n s l 4 5 4 5 4 A. T = T. B. T = T. C. T = T. D. T. 4 5 4 5 51. Chu k dao ng ca con lc vt l ti H Ni c gia tc trng trng 9,725 m/s 2 l 2,01 s. Khi a n vo thnh ph H Ch Minh c gia tc trng trng 9,875 m/s2 th chu k dao ng ca n s l A. 1,981 s. B. 1,995 s. C. 2,025 s. D. 2,041 s. 52. Cho m l khi lng, d l khong cch t trng tm n trc quay, I l momen qun tnh i vi trc quay ca con lc vt l. ai lng no sau y ca con lc vt l tng ng vi chiu di l ca dy treo ca con lc n? md I A. md. B. I. C. . D. . I md * p n: 1 A. 2 D. 3 D. 4 A. 5 C. 6 A. 7 C. 8 D. 9 B. 10 C. 11 A. 12 A. 13 B. 14 A. 15 D. 16 D. 17 B. 18 B. 19 A. 20 B. 21 A. 22 A. 23 B. 24 C. 25 C. 26 D. 27 B. 28 D. 29 D. 30 B. 31 A. 32 C. 33 B. 34 B. 35 D. 36 D. 37 D. 38 D. 39 C. 40 D. 41 A. 42 D. 43 A. 44 B. 45 B. 46 C. 47 B. 48 A. 49 B. 50 C. 51 B. 52 D.