Fenologjia e Rrushit t Serezit dhe Rrushit t Frngut (Ribzave)

POM AL

Fenologjia e Rrushit t Serezit

Emrtimi botanik: R. nigrum L. (rrush serezi i zi), Ribes sativum L. (rrush serezi i kuq, i bardh) Familja: Saxifragaceae. Zeroja e vegjetacionit: 7C (nisja e rritjes vegjetative) Optimumi termik: 20 - 22 C (rritja) Fotoperioda: ditasnjanse Njohja e fazave fenologjike sht e rndsishme pr zgjedhjen e vendmbjelljes sipas klims dhe shrbimeve agroteknike (krasitja dimrore dhe verore, plehrimi, ujitja, rrallimi i frutave, vjelja dhe mbrojtja tosanitare)

Fazat Fenologjike (Fenofazat)

Shnim: Prshkrimi sht prqendruar tek fenofazat riprodhuese duke ln jasht rritjen vegjetative (t gjetheve dhe lastarve) si edhe fenofazat e plakjes dhe rrzimit t gjetheve

Sythi i Fjetur

Frytzimi ndodh n degza njvjeare, q gjenden n deg 2 3 vjeare. Sythat frutor t rrushit t serezit kan form vezake, mund t jen t prziera ose lulore (a).

Sythi i fjetur (JANAR)

Rillimi i Rritjes Vegjetative

Rillimi i rritjes vegjetative t rush serezit t kuq (b) llon nga dekada e dyt e Marsit ndrsa e rrush serezit t zi vonon deri n dekadn e tret.

Rillimi rritjes vegjetative (dekada II e MARSIT)

Zhvillimi i Lastarit
Gjat mesit t Prillit, rritja sht shum e shpejt (c, d)

Zhvillimi i lastarit (dekada III e MARSIT)

Zhvillimi i Tufs Lulore

N kt periudh, formohet nj nyj e re do 5 8 dit, por m von rritja ngadalsohet vazhdimisht, deri sa ndrpritet plotsisht gjat pjekjes s plot.

Zhvillimi i tufs lulore (FILLIMI I PRILLIT)

Fillimi i Lulzimit
Lulzimi i plot sht i varur nga kultivari, nga zona dhe sezoni, por n prgjithsi ndodh gjat mesit t Prillit (e, f, g)

Fillimi i lulzimit (dekada I e PRILLIT)

Tuf Lulore n Lulzim t Plot

N nivel bime, lulzimi llon n t njjtn koh n degza t ndryshme, por pa ndjekur ndonj rregull shum t sakt. N brendsi t do lulese, lulzimi prparon n drejtim akropetal, q do t thot se llon gjithnj nga lule bazale dhe prfundon me ato kulmore.

Tuf lulore n lulzim t plot (MESI I PRILLIT)

Bim n Lulzim t Plot

Kohzgjatja e plot e lulzimit, n nivel lulese, luhatet rreth 20 dit, ndrsa pr donjrn lule pr afro 10 dit.

Bim n lulzim t plot (MESI I PRILLIT)

Fillimi i Lidhjes s Frutave

Procesi i lulzimit t plot sht shum i shkallzuar n koh, prandaj vilet mund t prmbajn n t njjtn koh lulzim n faz t prparuar, frutza tashm t lidhur n segmentin fundor dhe lule ende pritse n pjesn kulmore (h, i)

Fillimi i lidhjes s frutave (FILLIMI I MAJIT)

Fillimi i Lidhjes s Frutave

Ve ksaj, lulzimi prparon vazhdimisht me intensitet n ort e para t mngjesit pr t arritur shpeshtsin maksimale rreth ores 16 18 e m pas duke u zvogluar prsri.

Fundi i lidhjes s frutave (FILLIMI I MAJIT)

Vilet e Varur
Ecuria e zhvillimit t frutzave paraqitet me njjtn lakore sigmoidale si tek brthamort, me tre faza t dallueshme: e para, me rritje t shpejt, pas pllenimit, n t cilin veshuli merr nj form t varur pr shkak t peshs s frutzave (l); e dyta, me nj rritje diametrale t zvogluar; e treta, q shkon deri n pjekjen e frytit, me nj rritje t shpejt.

Vilet e varura (FUNDI I MAJIT)

Fillimi i Ndryshimit t Ngjyrs

Pjekja llon n t njjtn koh n deg t ndryshme, pa nj rend t sakt, ndrkoh q n donjrn vile prparon n mnyr akropetale (m, n, o)

Fillimi i ndryshimit t ngjyrs (FILLIMI I QERSHORIT)

Rritja e Ndryshimit t Ngjyrs

Ve shtimit t prmasave t kokrrave, arritja e pjekjes s plot sht e shoqruar me nj ndryshim t shpejt t ngjyrimit t epikarpit, q shkon nga ngjyra e gjelbr n t kuqe ose t kafenjt pak a shum intensive sipas kultivarit (m, n, o, p)

Rritja e ndryshimit t ngjyrs (MESI I QERSHORIT)

Fillimi i Ndryshimit t Ngjyrs

Ve shtimit t prmasave t kokrrave, arritja e pjekjes s plot sht e shoqruar me nj ndryshim t shpejt t ngjyrimit t epikarpit, q shkon nga ngjyra e gjelbr n t kuqe ose t kafenjt pak a shum intensive sipas kultivarit (m, n, o, p)

Ndryshim ngjyre i prparuar (dekada III e QERSHORIT)

Fundi i Ndryshimit t Ngjyrs

Ve shtimit t prmasave t kokrrave, arritja e pjekjes s plot sht e shoqruar me nj ndryshim t shpejt t ngjyrimit t epikarpit, q shkon nga ngjyra e gjelbr n t kuqe ose t kafenjt pak a shum intensive sipas kultivarit (m, n, o, p)

Fundi ndryshimit t ngjyrs (FUNDI I QERSHORIT)

Fruta t Pjekura
Pjekja plotohet kur fryti ka arritur ngjyrimin e plot (q). Frutat q nuk jan pjekur ende, jan t athta dhe me pak arom; ato t tejpjekura, jan t buta, pa shije dhe ruhen pak; data e pjekjes mund t parashikohet me nj prafrsi t mire duke njohur datn e lulzimit, pasi shum kultivar jan t karakterizuar nga nj numr ditesh deri diku konstant n harkun kohor ndrmjet lulzimit dhe pjekjes. Ndryshe nga manor t tjer, vjelja mund t kryhet me nj kalim t vetm, duke pritur q shumica e frutave t jen t pjekur.

Fruta t pjekura (FILLIMI I KORRIKUT)

Fenologjia e Rrushit t Frngut

Emrtimi botanik: Ribes grossularia L. (rrushi i frngut) Familja: Saxifragaceae. Zeroja e vegjetacionit: 7C (nisja e rritjes vegjetative) Optimumi termik: 20 - 22 C (rritja) Fotoperioda: ditasnjanse Njohja e fazave fenologjike sht e rndsishme pr zgjedhjen e vendmbjelljes sipas klims dhe shrbimeve agroteknike (krasitja dimrore dhe verore, plehrimi, ujitja, rrallimi i frutave, vjelja dhe mbrojtja tosanitare)

Fazat Fenologjike (Fenofazat)

Shnim: Prshkrimi sht prqendruar tek fenofazat riprodhuese duke ln jasht rritjen vegjetative (t gjetheve dhe lastarve) si edhe fenofazat e plakjes dhe rrzimit t gjetheve

Sythi i Fjetur
Degzat q kan ndrnyja shum t shkurtra jan t pajisura me gjemba t fort, pjesrisht t thjesht, e pjesa tjetr tripjessh, t gjat 1 cm, me drejtim ansor, pak m posht pikes s daljes s sythit (a).

Sythi i fjetur (DHJETOR/JANAR)

Zmadhimi i Sythave
Sythat jan t przier (b), t bashkuara n sqetullat e gjetheve, vezake, t mbrojtura nga luspa qerpikore q n pranver, n momentin e lastarizimit, nuk bien por qndrojn t bashklidhura n deg, ku gradualisht dekompozohen

Zmadhimi i sythave (SHKURT)

Lastarizimi
Rillimi vegjetativ sht shum i hershm, lastart i japin ngjyr t gjelbr krcellit (c), kur ende pjesa drrmuese e specieve t tjera sht n prgjumje; frytzimi m i mir ndodh kryesisht n degzat njvjeare t fuqishme, ose n degzat e shkurtra e t holla q zhvillohen mbi ato 2vjeare.

Lastarizimi (MESI I MARSIT)

Gonxhe Lulore
Q n llim t muajit Prill, gonxhet e kuqrreme jan t dukshme n bazn e gjetheve (d)

Gonxhe lulore (FILLIMI I PRILLIT)

Fillimi i Lulzimit

Lulzimi zhvillohet n mnyr t shkallzuar, qoft n nivelin e nyjave individuale ashtu edhe t gjith kurors (e, f, g)

Fillimi i lulzimit (dekada I e PRILLIT)

Lulzimi i Plot

Lulzimi zhvillohet n mnyr t shkallzuar, qoft n nivelin e nyjave individuale ashtu edhe t gjith kurors (e, f, g)

Lulzimi i plot (fundi i dekads III t PRILLIT)

Fundi i Lulzimit

Lulzimi zhvillohet n mnyr t shkallzuar, qoft n nivelin e nyjave individuale ashtu edhe t gjith kurors (e, f, g)

Fundi i lulzimit (MESI I PRILLIT)

Lidhja e Frutave
Frutzat e izoluar n grupe me nga 2 3 formohen n sqetullat e gjetheve (h, i); tek lulesat n form veshuli me m shum lule, lidhen maksimumi 2 ose 3 fruta

Lidhja e frutave (dekada II e PRILLIT)

Formimi i Frutave
Bashk me frutat, shfaqet n kt koh n t njjtin syth nj lastar q zhvillohet n deg por m shpesh n nj degz t holl t shkurtr. Shoqrohet me 1 ose 3 gjemba q rrzohen m von; kto gjemba nuk jan gj tjetr vese gjethe t transformuara.

Formimi i frutave (dekada III e PRILLIT)

Fruta n Rritje
Kokrrat zmadhohen me shpejtsi (l, m)

Fruta n rritje (FUNDI I PRILLIT)

Fruta t Gjelbr
Kokrrat zmadhohen me shpejtsi (l, m)

Fruta t gjelbr (FILLIMI I MAJIT)

Zmadhimi i Frutave
dhe q n mesin e Majit thuajse e kan plotsuar rritjen (n), e n kt stad, n fruta qndrojn mbetjet e kups q tashm jan t thara; lkura sht ende shum e gjelbr por l t duket enzimi i tulit.

Zmadhimi i frutave (MESI I MAJIT)

Fillimi i Ndryshimit t Ngjyrs

N fund t Majit llon ndryshimi i ngjyrs (o)...

Fillimi i ndyshimit t ngjyrs (FUNDI I MAJIT)

Fundi i Ndryshimit t Ngjyrs

q zgjat gjat gjith Qershorit (p)

Prparimi i ndryshimit t ngjyrs (FILLIMI I QERSHORIT)

Fruta t Pjekura

...deri n pjekje (q). N kt periudh, lkura e kokrrave kalon nga ngjyra e gjelbr intensive n t verdh t tejdukshme q bhet gjithnj e m shum e qelibart, me enzim gjithnj e m t dukshm.

Fruta t pjekura (FUNDI QERSHORIT)