T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

MAKNE TEKNOLOJS CNC TORNA LEMLER 2

ANKARA-2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. CNC TORNADA KANAL AMA PROGRAMLAMA..................................................... 3 1.1. Kanal Tornalama Programlamada Kullanlan CNC Kodlar ........................................ 3 1.2. CNC Tornada Kanal Ama Programlama..................................................................... 3 1.3. Elle Programlama Yapma ............................................................................................. 4 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 6 LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 7 PERFORMANS DEERLENDRME ................................................................................ 8 RENME FAALYET-2 ..................................................................................................... 9 2. CNC TORNADA DELK DELME VE DELK BYTME PROGRAMLAMASI.......... 9 2.1. Delik Delme ve Delik Bytme Programlamada Kullanlan CNC Kodlar ................. 9 2.2. CNC Tornada Delik Delme ve Delik Bytme Programlamas ................................... 9 2.3. Elle Programlama........................................................................................................ 10 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14 PERFORMANS TEST2 ................................................................................................. 15 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 16 3. CNC TORNADA KAVS TORNALAMA PROGRAMLAMASI.................................... 16 3.1. G02 Kodu-CW (Dairesel Hareket-Saat bresi Yn): ................................................ 16 3.2. G03 Kodu-CCW (Dairesel Hareket-Saat bresi Tersi Yn): .................................... 17 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 20 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 22 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 23 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 25 KAYNAKA ......................................................................................................................... 26

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 521MMI123 Makine Teknolojisi Bilgisayarl Makine malat CNC Torna lemleri 2 CNC Torna tezghlarnda G ve M kodlaryla kanal ama, delik delme ve kavisli para programlama iin kullanlan renim materyalidir. 40/24 Makine imalatlnda gerekli olan i gvenlii, i kazalarna kar gvenlik nlemleri ile alan ortak modlleri alm olmak. CNC torna tezghlarnda kanal ama, delik delme ve bytme, kavis tornalama, programlama ve tornada ilemek. Genel Amalar Bu modl ile uygun ortam ve ara gereler salandnda CNC tornalama ilemlerini yapabileceksiniz. Amalar CNC torna tezghlarnda kanal ama program ve ilemlerini yapabileceksiniz. CNC torna tezghlarnda delik delme ve delik bytme program yapma ve ilemeyi gerekletirebileceksiniz. CNC torna tezghlarnda kavis tornalama program ve ilemlerini yapabileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

CNC torna, bilgisayar, eitli torna takmlar, ders kitab, lme aletleri, Her renme faaliyeti sonunda kendinizi deerlendirebileceiniz lme aralar yer almaktadr. retmeniniz tarafndan hazrlanan lme aralar ile modl sonunda deerlendirmeye tbi tutulacaksnz.

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Srekli gelien sanayi ortamnda firmalarn; rekabet edebilmeleri iin daha ksa srede, kaliteli ve ekonomik mal retmeleri gerekmektedir. rnn kalitesinin iyi olmas byk lde kullanlan makine, tehizat ve takmlara baldr. Makine paralarnn imalatnda CNC tezghlar nemli yer tutmaktadr. CNC tezghlarda retim, klasik tezghlara gre daha hassas, kaliteli, ekonomik ve seri olmaktadr. malat sektrndeki orta ve byk lekli firmalarda artk CNC tezghlar yaygn olarak kullanlmaktadr. CNC tezghlar G hazrlk ve M yardmc fonksiyonlar kullanlarak programlanr. Bilinen G ve M kodlar standartlatrlmtr. Bu modl sonucunda CNC torna tezgahlarnda kanal, delik delme ve bytme, kavis programlamay yapabilecek ve sras geldii zaman evrim ieren programlar rahata kavrayabileceksiniz.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET1

AMA
CNC torna tezghlarnda kanal ama program ve ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Blgenizde bulunan sanayi kurulularnda kullanlan CNC tezghlarn aratrnz. nternet sitelerinden CNC tezgh reten firmalar inceleyiniz.

1. CNC TORNADA KANAL AMA PROGRAMLAMA

1.1. Kanal Tornalama Programlamada Kullanlan CNC Kodlar
evrimle ilgili konular ilgili modlde anlatlacaktr. Burada sadece basit olarak kanal ama komutlar gsterilecektir. Kanal amak iin kanal kalemi komut olarak da G01 komutunu kullanacaz. G01 komutu tala alarak ilerleme yapan komuttur. Tornalama ilemlerinde silindirik yzeye ve alna kanal alabilir. Alna kanal amak iin kanal ama kesicisi kullanlmaldr. SIEMENS ve FANUC kontrol sistemlerinde ayn komut kullanlr.

1.2. CNC Tornada Kanal Ama Programlama

CNC torna tezghnda, kanal kalemi ile G01 komutu kullanlarak kanal alabilir. Kanal amak iin en uygun devir says ve ilerleme miktar tespit edildikten sonra, parann kanal alaca yere hzl (G00) ilerleme ile yaklalr. G01 komutu ile kesici takm kanala dalma yapar. evreye kanal ama ilemi aln tornalamada olduu gibi X ekseninde hareketle salanr. CNC torna tezghnda silindirik yzeye kanal alabildii gibi parann alnna da kanal alabilir. Alna kanal alabilmesi iin uygun kanal ama kesici takmn kullanlmas gerekir.

ekil 1.1: Kanal ama ilemi ve kesicileri

1.3. Elle Programlama Yapma

CNC takm tezghlarnda para imalat iin kullanlan komutlar dizisine para program denir. Para programlar, takm tezghnn anlayaca alfabetik, saysal, alfa saysal vb karakterlerden meydana gelir. Para programnn zellii CNC tezghnn anlayaca komutlardan meydana gelmesi ve balangtan sona kadar belirli bir mantksal srayla yazlm olmasdr. Komut satr: N_ G01 X_ Z_ F_; rnek1

ekil 1.2: Kanal ama ilemi rnei

rnekte sadece kanal ilenecektir. Mutlak olarak program yaznz. O0001; (FANUC), %0001; (SIEMENS) N10 G50 S500; N20 G00 T0202; N30 G96 S80 M03; N40 G00 X70. Z0. M08; N50 G00 Z-45. ; N60 G01 X50. F0.1; N70 G00 X80. M09; N80 G00 Z50. ; N90 M30; rnek2 Program numaras mili maksimum devir says 500 dev/dak 02 nolu takm ve 02 nolu ofset arma 80 m/dak sabit kesme hzl ile balama Kesici takm kanal hizasna getirme ve soutma svsn ama 0.1 mm/devir ilerleme ile kanal ama Kesici takm noktasna dn ve soutma svsn kapatma Tezgh durdurma

ekil 1.3: Aln kanal ama ilemi rnei

Sadece alndaki kanal ilenecektir. Mutlak olarak program yaznz. O0001; (FANUC) %0001; (SIEMENS) Program numaras N10 G50 S500; mili maksimum devir says 500 dev/dak N20 G00 T0303; 03 nolu takm ve 03 nolu ofset arma N30 G96 S100 M03; 100 m/dak sabit kesme hzl ile balama N40 G00 X15. Z5.; Kesici takm kanal hizasna getirme ve soutma svsn ama N50 G00 Z1. M08; N60 G01 Z-5. F0.1; 0.1 mm/devir ilerleme ile kanal ama N70 G00 Z14. M09 ; Kesici takm noktasna dn ve soutma svsn kapatma N80 G00 X84.; N90 M30; Tezgh durdurma

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI CNC tornada kanal tornalama iin CNC kodlarn tanmak CNC tornada kanal tornalama iin gerekli hesaplar yapmak NERLER Hzl ilerleme iin G00 komutunu, tala alarak ilerleme iin ise G01 komutunu kullannz. Kanal kaleminin belirli bir kalnlnn olduunu unutmaynz. Fark, deerlere ekleyiniz. 5 mmlik kalem geniliini boya ekleyiniz. Toplam mesafe = l + 5 mm nceki modllerden rendiiniz G00 ve G01 komutlarn kullannz. Sadece ksa ller iin bu komutlar kullannz. Derin ller iin ise evrimleri kullannz. Uygulama esnasnda snma fazla olacandan mutlaka soutma svs komutunu aktif ediniz. Hesaplamalar dikkatli yapnz. Program tezgh kontrol paneline girdikten sonra test ediniz. Hata karsa dzeltiniz.

CNC tornada kanal tornalama iin program yapmak

CNC tornada kanal uygulamalar yapmak

tornalama

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST
Aadaki ekilde grlen kanaln CNC programn, mutlak programlama ile SIEMENS kontrol sisteminde yaznz?

Not: Cevap anahtar modl sonundadr.

DEERLENDRME
Cevabnz cevap anahtaryla karlatrnz ve yanl veya yapamadnz ksmlar kontrol ediniz. Yanl veya yapamadnz konularla ilgili renme ve uygulama faaliyetlerini tekrarlaynz

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Aadaki kanal ileyiniz. Soutma svs kullannz. Mutlak olarak programlaynz.

Aada hazrlanan deerlendirme leine gre yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

DEERLENDRNE KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 Takm geniliini dikkate aldnz m? FANUC kontrol sisteminde program yapabildiniz mi? SIEMENS kontrol sisteminde program yapabildiniz mi? Soutma svsn kullandnz m? Devir saysn hesaplayabildiniz mi? lerlemeyi hesaplayabildiniz mi? Program tezgh kontrol panelinde test ettiniz mi? Gvenlik kurallarna uydunuz mu?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Performans testi sonucu Evet, Hayr cevaplarnz deerlendiriniz. aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz. Tamam Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA
CNC torna tezghlarnda delik delme ve delik bytme program yapma ve ilemeyi gerekletirebileceksiniz.

ARATIRMA
Blgenizde bulunan sanayi kurulularnda kullanlan CNC tezghlarn aratrnz. nternet sitelerinden CNC tezgh reten firmalar inceleyiniz.

2. CNC TORNADA DELK DELME VE DELK BYTME PROGRAMLAMASI

2.1. Delik Delme ve Delik Bytme Programlamada Kullanlan CNC Kodlar
FANUC kontrol sistemlerinde G83 komutu kademeli delik delmek iin, SIEMENS kontrol sistemlerinde ise G83~G87 aras komutlar delik delme evrimi olarak kullanlr. Bu komutlar, Tornalama evrimleri modlnde anlatlacaktr.

2.2. CNC Tornada Delik Delme ve Delik Bytme Programlamas

CNC tornada delik delmek ve delikleri bytmek, dorusal hareket (G00-G01) ile yaplmaktadr. Delik delmek iin evrim kullanlmyorsa G00 ve G01 komutlar kullanlr. Kesme hz, devir says, matkap ap ve ilerleme gibi kesme deerleri dikkate alnmaldr. Matkapla delik delerken i paras dairesel, matkap dorusal hareket yapar. Tahrikli takmlar ile delik delerken i paras sabit, kesici takm (matkap) dairesel ve dorusal hareket yapar. C eksenli tezghlarda delme ilemi tahrikli takmlarla yaplr. Delik bytme iin ise delik kalemleri kullanlmaktadr. Matkapla delik delindikten sonra kesici takm yardmyla delik istenilen lde bytlr.

ekil 2.1: Delik delme ilemi

ekil 2.2: Delik bytme ilemi

2.3. Elle Programlama

CNC takm tezghlarnda para imalat iin kullanlan komutlar dizisine para program denir. Para programlar, takm tezghnn anlayaca alfabetik, saysal, alfa saysal vb. karakterlerden meydana gelir. Para programnn zellii CNC tezghnn anlayaca komutlardan meydana gelmesi ve balangtan sona kadar belirli bir mantksal srayla yazlm olmasdr. Komut satr: N_ G01 X_ Z_ F_;

10

rnek1

ekil 2.3: Delik delme ilemi rnek para

1. 2.

Takm 8 mm apnda matkap (T04) Takm 16 mm apnda matkap (T06)

llere ve kesici takmlara gre mutlak olarak CNC torna programn yaznz. O0001; (FANUC) veya %0001; (SIEMENS) N10 G54; N20 T0404; N30 G00 X85. Z85. ; N40 S1000 M03; N50 G00 X0. Z3.; N60 G01 Z-28. F0.4; N70 G00 X3.; N80 G00 X85. Z85. ; N90 T0606; N100 S800 M03; N110 G00 X0. Z3.; N120 G01 Z-28. F0.5; N130 G00 Z3.; N140 G00 X85. Z85. ; N140 M30; Program numaras 04 nolu takm 04 nolu ofset deeri (85,85) koordinata gidilir. 1000 dev/dak ve saat ynnde altrlr. Delik merkezine 3 mm yaklatrlr. Delik delinir. Matkap 3 mm dar karlr. (85,85) koordinata gidilir. 06 nolu takm 06 nolu ofset deeri 800 dev/dak altrlr. Delik merkezine 3 mm yaklatrlr. Delik delinir. Matkap 3 mm dar karlr. (85,85) koordinata gidilir. Tezgh durdurulur.

11

rnek-2

ekil 2.4: Delik bytme ilemi rnek para

llere ve kesici takmlara gre mutlak olarak CNC torna programn yaznz. Delik ap ilendikten sonra 45mm olacaktr. Kalemin yzeyden tamamen kmas iin 1er mm i boyuna eklenecektir. O0002; (FANUC) %0001; (SIEMENS) N10 G54; N20 T0707; N30 G00 X90. Z90.; N40 S1000 M03; N50 G00 X39. Z5.; N60 G01 Z-62 F0.4;. N70 G01 X23. F0.4; N80 G00 Z1.; N90 G00 X43.; N100 G01 Z-62. F0.4; N110 G01 X23. F0.4; N120 G00 Z1.; N130 G00 X45.; N140 G01 Z-62. F0.4; N150 G01 X23. F0.4; N160 G00 Z1.; N170 G00 X90. Z90.; N180 M30; Program numaras 07 nolu takm 07 nolu ofset deeri (90,90) koordinata gidilir. 1000 dev/dak altrlr. Delik merkezine 5 mm yaklatrlr. Delik bytlr. 1. paso 1 mm dar klr. Delik bytlr. 2. paso 1 mm dar klr. Delik bytlr. 3. paso 1 mm dar klr. (90,90) koordinata gidilir. Tezgh durdurulur.

12

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI NERLER
Matkapla delik delmek iin mutlaka punta matkab kullannz (matkabn azlamas iin). Tezgh taretine punta matkab balaynz. Takm numaras vererek programda belirtiniz. Delik delinecek aln yzeyi temiz ileyiniz. Programda belirtiniz. Koruyucu haval punta matkab ile de hava yuvas aabilirsiniz. Programda belirtiniz. lgili matkaplar tarete balaynz. Kesici numaras veriniz. Programda belirtiniz. lem srasnda soutma svs kullanabilirsiniz. lgili kesici takm tarete balaynz. Kesici numaras veriniz. Kesici numaras verirken sralamaya dikkat ediniz. Delik bytlecek ksm ilk nce matkapla deliniz. Sonra kesici takmla tala alnz. Programda belirtiniz.

Tornalanacak para matkabn semek

apna

uygun

punta

CNC torna tezghn ve iin aln yzeyini punta yuvas amaya hazrlamak Koruyucu haval punta yuvasn amak

CNC tornada matkapla delik delmek

CNC tornada delik bytmek

13

LME DEERLENDRME LME VEVE DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST
Aadaki llere gre para programn mutlak olarak yaznz. Matkap alna 3 mm uzaklktadr.

Not: Cevap anahtar modl sonundadr.

DEERLENDRME
Cevabnz cevap anahtaryla karlatrnz ve yanl veya yapamadnz ksmlar kontrol ediniz. Yanl veya yapamadnz konularla ilgili renme ve uygulama faaliyetlerini tekrarlaynz.

14

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS TEST2

Aadaki llere gre CNC program mutlak olarak yaznz. Matkap ap 20 mmdir.

Aada hazrlanan deerlendirme leine gre yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet- Hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 FANUC kontrol sisteminde program yapabildiniz mi? SIEMENS kontrol sisteminde program yapabildiniz mi? Delme srasn ayarlayabildiniz mi? Paray dzgn balayabildiniz mi? Soutma svsn kullandnz m? Devir saysn hesaplayabildiniz mi? lerlemeyi hesaplayabildiniz mi? Program tezgh kontrol panelinde test ettiniz mi? Gvenlik kurallarna uydunuz mu?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Performans testi sonucu Evet, Hayr cevaplarnz deerlendiriniz. aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz. Tamam Evet ise renme faaliyetini tamamladnz.

15

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET3

AMA
CNC torna tezghlarnda kavis tornalama program ve ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Blgenizde bulunan sanayi kurulularnda kullanlan CNC tezghlarn aratrnz. nternet sitelerinden CNC tezgh reten firmalar inceleyiniz.

3. CNC TORNADA KAVS TORNALAMA PROGRAMLAMASI

3.1. G02 Kodu-CW (Dairesel Hareket-Saat bresi Yn):
FANUC ve SIEMENS kontrol sistemleri iin ayn komutlar kullanlmaktadr. Komut satr: N_ G02 X(U)_ Z(W)_ R_ F_ ; N_ G02 X(U)_ Z(W)_ I_ K_ F_ ; G02 komutu saat ibresi ynnde (CW - Clock Wise) hareket ile dairesel tala alma ilemi yapar. Dairesel hareketin yaplabilmesi iin gereken dier deikenler unlardr. Deikenler Yayn biti noktasnn koordinatlar Yayn yarap deeri Yay balang noktasnn yay merkezine X ekseninde artl olarak uzakl Yay balang noktasnn yay merkezine Z ekseninde artl olarak uzakl lerleme hz oran
Tablo 3.1: G02 ve G03 kodu deikenleri

X ve Z: R I K F

16

I ve K deerlerinin pozitif veya negatif olmas, yay balang noktasna gre tespit edilir. I ve K yerine R yarap girilebilir.

ekil 3.1: G02 dairesel hareket yn ve I, K deerleri.

rnek1

ekil 3.2: rnek1.

N10 G02 X10. Z0 R5. F 0.5; (Yayn biti noktalar ve yayn yarap verilmitir.) ya da N10 G02 X10. Z0 I-5. K0 F0.5;

3.2. G03 Kodu-CCW (Dairesel Hareket-Saat bresi Tersi Yn):

FANUC ve SIEMENS kontrol sistemleri iin ayn komutlar kullanlmaktadr. Komut satr: N_ G03 X(U)_ Z(W) _ R_ F_ ; N_ G03 X(U)_ Z(W)_ I_ K_ F_ ; G03 komutu saat ibresi tersi ynnde (CCW - Counter Clock Wise) hareket ile dairesel tala alma ilemi yapar.

17

Bu komuttaki ilemler G02 komutu ile ayn zelliktedir. Dairesel hareketin yaplabilmesi iin gereken dier deikenler G02 komutu ile ayndr.

ekil 3.3: G03 dairesel hareket yn ve I, K deerleri

rnek2

ekil 3.4: rnek2.

N10 G03 X20. Z-5. R5. F0.5; (Yayn biti noktalar ve yayn yarap verilmitir.) Ya da N10 G03 X20. Z-5. I0 K-5. F0.5;

18

rnek3 Tornalanacak yzeyin son

ekil 3.5: rnek3.

ekilde lleri verilen i parasn CNCde ilemek iin programn yaznz. (Sadece yzeyden temizleme tala alnacaktr. Program mutlak llendirme ile yazlacaktr.) O0003; (%0003;) N10 G21; N20 N30 N40 N50 N60 N70 N80 N90 N100 N110 N120 N130 N140 N150 G00 G00 S1000 G00 G01 G01 G01 G01 G02 G01 G03 G01 G00 M05; T0101; X30. M03; X0. X0. X32. X40. Z-16. X60. X100. X120. X120. X130. Z1. ; Z0. Z0. Z-4. F0.3; Z-30. Z-30. Z-40. Z-50. Z100. R10. F0.3; R10. F0.3; F0.3; F0.3; F0.3; F0.3; F0.3; Z30.; Program numaras ller metrik olacak 1 nolu kesici ve 1 nolu geometri (ofset) bilgisi Kesicinin ilk konumu 1000 dev/dak fener mili altrlr. Kesicinin aln noktasna Aln noktasna temas etme Paha kadar aln tornalama Pahn ilenmesi lk radyse kadar silindirik tornalama lk radys (yay) ilenir. kinci radyse kadar aln tornalama kinci radysn ilenmesi Son yzeyin ilenmesi Kesicinin para zerinden uzaklatrlmas

19

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI NERLER
G02 komutunun saat ynnde dairesel hareket olduunu biliniz. G03 komutunun saat yn tersinde dairesel hareket olduunu biliniz. Para zerindeki kavis ynlerine dikkat ediniz. Kavis tam yay ise dorudan yarap kullannz. Kavis bir yay paras ise I, K deerlerini dikkatlice hesaplaynz. G02 ve G03 komutlarn G00 ve G01 komutlar ile birlikte kullannz. Hesaplamalar dikkatli yapnz. Program tezgh kontrol paneline girdikten sonra test ediniz. Hata karsa dzeltiniz.

CNC tornada kavis tornalama iin CNC kodlarn (G02, G03) tanmak

CNC tornada kavis tornalama iin gerekli hesaplar yapmak CNC tornada kavis tornalama iin program yapmak

CNC tornada kavis tornalama uygulamalar yapmak

20

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST
Aadaki llere gre mutlak llendirme ile CNC programn yaznz. Balama yeri aln merkez noktasdr. Kesici takm (40,40) lsndedir.

Not: Cevap anahtar modl sonundadr.

DEERLENDRME
Cevabnz cevap anahtaryla karlatrnz ve yanl veya yapamadnz ksmlar kontrol ediniz. Yanl veya yapamadnz konularla ilgili renme ve uygulama faaliyetlerini tekrarlaynz.

21

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Aadaki llere gre mutlak olarak program yaznz.

Aada hazrlanan deerlendirme leine gre yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet- Hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 G01 kodunu kullanabildiniz mi? G02 kodunu kullanabildiniz mi? G03 kodunu kullanabildiniz mi? Koordinat deerlerini hesaplayabildiniz mi? Mutlak koordinat ile programlama yapabildiniz mi? Tezgh kontrol panelinde test ettiniz mi? Gvenlik kurallarna uydunuz mu?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Performans testi sonucu Evet, Hayr cevaplarnz deerlendiriniz. aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz. Tamam Evet ise renme faaliyetini tamamladnz.

22

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada verilen sorularda doru veya yanl olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. G01 komutu dorusal hareketi salar. A- Doru A- Doru A- Doru A- Doru F harfi devir saysn ifade eder. A- Doru A- Doru A- Doru A- Doru A- Doru A- Doru B- Yanl B- Yanl B- Yanl B- Yanl B- Yanl B- Yanl Delik bytmek iin ilk nce matkapla delik delmek gerekir. Delik bytme delik kalemi ile yaplr. Z harfi aln tornalamay ifade eder. Her satr ; bitirilmez ise de program alr. Program M30 komutu ile bitirilebilir. B- Yanl B- Yanl B- Yanl B- Yanl G02 komutu saat ynnde dairesel hareket salar. Soutma svs M09 komutu ile altrlr. Kanal tornalamak iin keski kalemi kullanlr.

Not: Cevap anahtar modl sonundadr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme sonucunda yanl cevaplarnz faaliyete dnerek tekrarlaynz.

23

PERFORMANS DEERLENDRME MODL PERFORMANS TEST

Aadaki llere gre CNC programn yaznz. Kanal kalemi u genilii 4 mmdir. Devir says olara 1000 dev/dak. alnz. Matkap ap 30 mmdir.

Aadaki performans testi ile modlle kazandnz yeterlilii lebilirsiniz.

DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 G01 kodunu kullanabildiniz mi? G02 kodunu kullanabildiniz mi? G03 kodunu kullanabildiniz mi? Koordinat deerlerini hesaplayabildiniz mi? Delme srasn ayarlayabildiniz mi? Paray dzgn balayabildiniz mi? Soutma svsn kullandnz m? Devir saysn hesaplayabildiniz mi? lerlemeyi hesaplayabildiniz mi? Tezgh kontrol panelinde test ettiniz mi? Gvenlik kurallarna uydunuz mu?

Evet

Hayr

Sorulara verdiiniz cevaplar ile deerlendirme kriterlerini karlatrnz. Modln deerlendirilmesi sonucunda eksik olduunuz konular tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Hayr, cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

24

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
%0005; N10 G50 S500; N20 G00 T0202; N30 G96 S80 M03; N40 G00 X150. Z0. M08; N50 G01 X0. F0.1; N60 G00 X120 Z5.; N70 G01 Z0. F0.25; N80 G03 X140. Z-10. R10. F0.15; N90 G01 X140. Z-62. F0.2; N100 G00 X150.; N110 G00 Z50.; N120 M30;

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI DORU-YANLI TEST

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A A B A B A A B B A

25

KAYNAKA KAYNAKA
GLESN M., GLL A., AVCI ., AKDOAN G., CNC Torna ve Freze Tezgahlarnn Programlanmas, Asil Yayn Datm Ltd. ti., Ankara, 2005. ASLAN Hamit, CNC Teknik MEB Yaynlar, stanbul 2004. AKBA mit, Fanuc letim Sistemi Yaynlanmam Lisans Tezi, Ankara 1998. www.siemens.com/automation (nternet Sitesi) www.cadcam67.com (nternet Sitesi) www.ses3000.com www.deskcnc.com www.cncsimulator.com www.cimcoedit.com www.edgecam.com www.turcadcam.net BACI zel, CNC Teknik, Melisa Matbaaclk, stanbul 2000.

26