BYOLOJ YGS-LYS

HCRE - I
(Hcre eitleri, Hcre eperi, Hcre Zar)
Hcreler canlnn temel yap ve grev birimidir. Hcre, tm canl varlklarn temel birimi olmaya ek olarak canlln kendi karmaklnn ve zenginliinin bir mikro kozmozudur. Bugnk anlamda hcre teorisi aadaki ifadeleri kapsar; Btn organizmalar, bir ya da daha fazla hcreden meydana gelir. Hcreler, btn organizmalarn yap ve ilevlerinin temel tadr. Yeni hcreler, var olan hcrelerin oalmas ile oluur. Canlnn kaltm maddeleri hcrelerinde bulunur. Hcreler ya tek bana (prokaryot olan bakteriler ya da protistalardan amip, terliksi vb) ya da okhcrelilerde olduu gibi belirli bir grevi yapmak iin farkllam hcre gruplar (=dokular) halinde bulunurlar. Tekhcreli organizmalar hayatn devam iin gerekli olan tm ilevleri kendi balarna gerekletirirler. okhcreli organizmalarda ise, hcreler arasnda iblm vardr ve hcreler fonksiyonlarna gre zellemilerdir. Hcrelerin ekilleri fonksiyonlar ile ilgilidir (ekil 1 de hcre ekilleri rneklenmitir). ron=0.001 mm). En byk hcre ise devekuu ve tavuk yumurtasdr. Bilinen en uzun hcre ise aksonlaryla beraber 1 m kadar uzunluktaki baz sinir hcreleridir (siyatik). Hcreler evrim dereceleri bakmndan prokaryot ve karyot hcre olmak zere iki grupta incelenir. Prokaryot Hcre Baz tekhcreli canllarda gzlenen, ekirdek zar ve zarl organelleri bulunmayan hcre tipidir. Prokaryot hcreler, histon proteinlere sarlmam, byk DNA molekl ierir. Sitoplazmada bulunan bu DNA kromozom olarak kabul edilir. Ayrca ou prokaryot hcrede plazmit denilen bamsz, kk DNA paralar da bulunur. Prokaryotik kromozom (DNA) ve plazmitler halka eklindedir (ular birbirine bal). Prokaryot hcrelerde ribozomdan baka organel bulunmaz (mitokondri, golgi cisimcii, endoplazmik retikulum vb.) Bakteriler ve mavi-yeil algler prokaryot hcrelerdir (ekil 1). Prokaryot hcreler MONERA ALEM ni oluturur. karyot Hcre karyot hcrelerde, kromozomal DNA, ekirdek zar ile sitoplazmadan ayrlmtr (gerek ekirdek). Bu tip hcrelerde mitokondri, endoplazmik retikulum gibi zarl organeller de bulunur. Ribozom tm hcrelerde bulunan zarsz bir organeldir. Protista (amip, glena, paramesyum gibi) mantarlar, bitkiler ve hayvanlar alemindeki canllarn hcreleri karyot hcre rnekleridir. RNEK 1
Sperm hcresi

Bakteri

Amip

Bir hcrede aadakilerden hangisinin varl, hcrenin karyot olduunu kantlar? A) Ribozom B) Hcre eperi C) Zarl organel D) Enzim E) Glikoz

Sinir hcresi

ekil 1: Hcre ekilleri

Hcrenin ekli ve bykl: Hcre eklinin oluumunda yzey gerilimi, komu hcrelerin mekanik etkisi, kaltsal faktrler, sitoplazma younluu ve hcrenin fonksiyonu etkilidir. Hcrelerin byklkleri de ok farkldr. En kk boylu hcreler gametler, bakteriler ve parazit birhcreli canllardr. Bu hcreler 0,2-0,5 mikron apndadr (1 mik-

ZM Ribozom tm hcre tiplerinde bulunan ortak organeldir. Hcre eperi, prokaryotlarn tmnde, karyot hcrelerin bir ksmnda (bitki ve mantar hcrelerinde) bulunur. Enzim, biyolojik katalizrdr. Her hcrede enzim vardr. Hcrenin ribozomlarnda retilir ve biyokimyasal tepkimeleri katalizler. Hcrelerin ncelikli enerji kayna glikozdur. Hemen hemen her hcre glikozu hcresel solunumda ykp, enerji elde eder. Sitoplazmadan bir zarla ayrlm organelin varl (ekirdek, golgi cisimcii, endoplazmik retikulum vb.) hcrenin karyot olduunu kantlar. Yant: C

~1~

BYOLOJ YGS-LYS

ekil 2: Bakterinin genel yaps (prokaryot hcre rnei) ekil 2 de, bakterinin genel yaps, ekil 3 te karyot hayvan hcresi verilmitir. Tablo 1 de ise prokaryot ve karyot hcreler arasndaki nemli farkllklarn bir ksm zet halinde verilmitir.
zellik Hcre bykl ekirdek zar Kromozomal DNA Ribozom Mitokondri Endoplazmik retikulum Golgi cisimcii Hcre zar Hcre eperi Prokaryot hcreler 1-10 mm Yok Tek, dairesel, histon proteinsiz VAR YOK YOK YOK VAR VAR karyot hcreler 10-100 mm Var ki ucu ak, merdiven eklinde, histon proteinlerine sarl VAR VAR VAR VAR VAR Bitki ve mantar hcrelerinde var Hayvan hcrelerinde yok Bitki hcrelerinde srekli, hayvan hcrelerinde geici olarak var

ekil 3: Hayvan hcresi (karyot hcre rnei) ci-geirgen zellikte canl yapdr. Elektron mikroskobu ile ayrntl yaps aklanabilmitir. Kalnl en fazla 120 A (1 angstrm=1/10.000 mm) dur. 1972 ylnda, hemen hemen tm dnyann kabul ettii akc-mozaik zar modeline gre, hcre zar temel olarak iki sra fosfolipitten meydana gelmitir. Fosfolipitlerin hidrofilik (su seven) ba ksmlar da dnk, hidrofobik (su sevmeyen) kuyruk ksmlar ie dnktr. Dolaysyla iki sra fosfolipitin hidrofob kuyruk ksmlar karlkl gelmitir. ki sra fosfolipit zinciri aralarna suyun szmad bir duvar meydana getirirler (ekil 4).

Koful

YOK

ekil 4: Hcre zarnda fosfolipitlerin konumu

Tablo: 1 karyot bir hcre, dtan ie doru; I. Hcre zar II. Sitoplazma ve organeller III. ekirdek olmak zere ksmda incelenir. I. Hcre zar Hcrenin i ortamn, d ortamdan ayran ve her iki ortam arasndaki madde alveriini dzenleyen, sei-

Fosfolipit tabakadan, yada znen (A, D, E ve K vitaminleri gibi) veya ya zen (etil alkol gibi) molekller gei yaparlar. Proteinler, glikoproteinler, glikolipitler, fosfolipit tabakann arasna dalarak mozaik grnm verirler. Bu haliyle hcre zar, iinde proteinlerden yaplm adalar tayan bir lipit denizi gibi grnr (ekil 5). Byk proteinlerden bazlar lipit tabakasnda bir batan bir baa uzanarak d ortam ile sitoplazma arasnda por ad verilen geitler meydana getirirler. Lipit tabakadan geemeyen su ve suda znm kk molekller bu geitlerden hcre iine veya dna tanrlar. Her hcrenin hcre zar, yapsndaki molekler dalmn farkll nedeniyle kendine zg zellikler tar. Hcrenin

~2~

BYOLOJ YGS-LYS
zgll de zardaki glikoprotein, lipoprotein, glikolipitlerin miktarna ve dalmna baldr. edebilir. Bu hareketin nedeni, baz hcresel faaliyetler sonucu zara yeni paralar eklenmesi veya karlmasdr. Bu yzden belirli bir zamanda belirli bir konumda bulunan bir molekl, birka saniye sonra tamamen farkl bir konumda bulunabilir. Lipitlerin hareketlilii doymam fosfolipitler bakmndan zengin olan ve kolesterol iermeyen zarlarda ok yksektir. RNEK 2

ekil 5: Hcre zar

Yukarda hcre zarnn bir blm emalatrlmtr. Numaralandrlm ksmlarla ilgili olarak aadakilerden hangisi doru deildir? A) O2 ve CO2, I ve II den gei yapabilir. B) A vitamini I den gei yapabilir. C) III, hcreye antijen zellii verir. D) I, II ve III n, zar yapdaki yerleri sabittir. E) Su ve suda znm maddeler II den gei yapar. ZM ekilde I fosfolipit tabakay, II proteinler arasndaki poru, III glikoproteini gstermektedir. Fosfolipitlerin konumu nedeniyle aralarna su giremez. Dolaysyla su ve suda znen maddeler I. blgeden gei yapamazlar. I. blgeden ya zen ve yada znen maddeler gei yapabilir. O2 ve CO2 hem suda hem yada zndkleri iin I den ve II den gei yapabilirler. A vitamini yada znen vitaminlerdendir. Bu nedenle I den gei yapabilir. III glikoproteindir. Glikoproteinler, reseptr grevi yapar, hcreye antijen zellii verir. Hcre zar hareketlidir. Fosfolipitlerin saa ve sola doru hareketleri srasnda proteinler de srklenir. Bu nedenle, hcre zarndaki yaplarn yerleri sabit deildir. Yant: D RNEK 3 Hcre zarnda saa ve sola doru gzlenen kayma hareketine;

Karbonhidratlar, hcre zarnda proteinlere (glikoprotein) ve lipitlere (glikolipit) bal olarak bulunurlar ve zar yzeyinin, trlere hatta hcre gruplarna ait zglln salarlar. Organellerin zarnda karbonhidrat bulunamamtr. Hcre yzeyinde ince bir film halinde bulunan glikoproteinler, hcreye antijen zellii verirler. Bunlar virs almac olarak da kullanlr. Alyuvarlardaki mukopolisakkaritler antijen zelliinin yan sra, kan gruplarnn oluumunu da salar. Bu karbonhidrat gruplarnn bozulmas (kanserleme) ya da bir eit anmas, yani hcre zarnn kellemesi yalla neden olur. Lipitlerin ift yzeyleri zarn esas devaml blmn oluturur. Yksek yapl hayvansal organizmalarn plazma zarlar iinde kolesterol de bulunur. Kolesterol, zayf fakat etkili bir ekilde iki komu fosfolipite balanr, bylece onlar ksmen hareketsiz klar. Sonuta, daha az akc ve mekanik olarak daha gl bir zar oluur.

ekil 6: Hcre zarnda fosfolipitler ve kolesterol

Kolesterol miktar hcre tipine gre geni eitlilik gsterir, baz hcreler zarlarnda neredeyse fosfolipitler kadar kolesterol moleklne sahipken bazlar hi kolesterol iermeyebilir. Bitki hcrelerinin zarlarnda kolesterol bulunmaz, bunun yerine dayankllk hcre duvaryla salanr. Akc zar modeline gre, zar yaps sabit bir duvar gibi deildir. Her bir lipit molekl zar hattnda saa sola hareket

I. Glikozun solunum tepkimelerinde yklmas II. Golgi cisimciinde hcre zarnn sentezlenip, zar yapya eklenmesi III. m RNA larn ribozomlarda okunmas olaylarndan hangileri neden olur? A) Yalnz I B) Yalnz II D) I ve II C) Yalnz III E) II ve III

~3~

BYOLOJ YGS-LYS
ZM Akc mozaik zar modeline gre hcre zar sabit bir duvar gibi deildir. Sitoplazmann etrafnda kayar gibi hareketlidir. Fosfolipit moleklleri srekli saa sola hareket etmektedir. Elektron mikroskobuyla yaplan son almalarda, hcre zarnn, golgi cisimciinin bir rn olduu saptanmtr. Golgi cisimciinden kesecikler halinde srekli meydana gelen zar akm, hcre zarnn ksmi onarmnda ve hcre blnmesinden sonra hcre zarnn bymesinde kullanlr. Bylece, hcre zarna eklenen yeni yaplar, zarda lipit molekllerinin saa sola kaymasna neden olur. Yant: B Hcre zar canldr. Seici geirgen zellii canl olduunun kantdr. Hcre ldkten sonra, zarn seici geirgen zellii kaybolur, yar geirgen hale gelir. Hcre zarnn grevleri: Hcreye ekil verir, sitoplazmann dalmasn nler ve btnlk salar. II. Hcreyi korur. III. Madde alveriini gerekletirir. IV. Glikoprotein ve glikolipit yaplaryla hcrelerin eitli molekllere duyarlln belirler. V. Glikoprotein yaplar ile ayn tip hcrelerin birbirini tanmasn salar. I. I. Sil ve Kam: Serbest hcre yzeyinin farkllamas ile oluan ve hareketi salayan ince uzantlardr. Sil; ksa ve ok saydadr (paramesyumdaki gibi), kam; kaln, uzun ve genellikle tektir (glena ve spermdeki gibi).

II. Mikrovillsler: Hcre zarnn hcre dna doru yapt parmaks kntlardr. nsann incebarsak tmr hcrelerinde, bbreklerdeki nefronlarda grlr. Mikrovilluslar hcrenin yzeyini artrarak madde alveriini hzlandrrlar.

III. Yalanc ayak (psdopot): Geici olarak ekillenen sitoplazma uzantlardr. Hem yer deitirme, hem de byk kat maddelerin alnmasn (fagositoz) salar. Amip, akyuvar gibi bamsz olarak yaayan hcreler ile baz doku hcrelerinde (salg bezi, karacier hcreleri) grlr.

IV. Mezozom: Baz prokaryotlarda hcre zarnn hcre iine doru eldiven parma gibi uzanp katlanmas ile oluur. Mezozom, prokaryotlarda oksijenli solunum enzimlerinin (ETS elemanlarnn) bulunduu yerdir.

RNEK 4 Hcre zarnda bulunan glikoprotein moleklleri ile ilgili olarak, aadakilerden hangisi doru deildir? A) B) C) D) E) DNA moleklnn kontrolnde retilir. Hcre zarna antijen zellii kazandrr. Doku ve organ nakillerinde, nakledilen dokunun tannmasn salar. Tm hcrelerde yaplar ayndr. Aktif tamada, molekl tanyc reseptr olarak grev yapar.

V. Fagositik ve pinositik kofullar: Hcre ii sindirim yapan hcrelerde kat ve sv makromolekllerin sitoplazmaya aln srasnda hcre zarndan koparak oluan kofullardr. Derginin bundan sonraki saysnda, hcre zarndan madde geii anlatlrken bu konuyla ilgili detayl bilgi verilecektir (Dergi 6). RNEK 5 Hcre zarnda oluabilen, I. Kam II. Yalanc ayak III. Mikrovillus gibi yaplardan hangileri, bir hcreli organizmada hem besini hcre iine almada hem de yer deitirmede rol oynar? A) Yalnz I D) I ve III ZM Baz hcrelerin zarlarnda oluan yaplardan kam, hareketi salar (sperm, glena). Yalanc ayaklar stoplazmik uzantlardr, hem yer deitirme hem de besin almada etkilidir (amip). Mikrovillsler ise emilimi (besin geiini) arttrrlar. Yant: B B) Yalnz II C) Yalnz III E) II ve III

ZM Glikoproteinlerin protein ksm, hcrenin genetik materyali olan DNA molekl tarafndan ribozomlarda sentezletilir. Glikoprotein hcre zarna antijenik zellik kazandrrken hcrelerin birbirini tanmasn salar. Doku ve organ nakillerinde, protein uyumazlna neden olur. Hcre zarndaki madde geilerinde molekl tanyc reseptr grevi yapar. Glikoproteinlerin yaplar canldan canlya, dokudan dokuya deiir. Yant: D Baz hcrelerde hcre zar hareket ve madde alverii gibi olaylarla ilgili olarak ekilsel deiime urayabilir. Hcre zarnda yzey farkllamasyla oluan yaplar aada verilmitir.

~4~

BYOLOJ YGS-LYS
HCRE EPER Baz hcrelerde hcre zarnn d yzeyinde bulunan ve hcre tarafndan oluturulan ikinci bir rt daha vardr. Bakteri, mavi-yeil alg, yosun, mantar ve bitki hcrelerinde grlen bu rtye hcre eperi veya hcre duvar denir. Hcre eperi cansz, az esnek, i ve d basnlara dayankl ve geirgendir. Bitki hcrelerinde eper zerinde byk molekllerin kolayca geebilecei geitler vardr (ekil 7).

2.

Yukarda hcre zarnn d yzeyinde bulunan X, Y ve Z ile gsterilen farkl molekln I, II ve III ile belirtilen blgelerden geileri ematize edilmitir. ekil verilerine dayanarak aadaki yorumlardan hangisine ulalamaz? A) B) C) D) E) X molekl hem yada hem suda znmektedir. Y molekl yada znemez. X molekl oksijen olabilir. Y molekl, E vitamini olabilir. Z moleklnn hcre zarndan geiinde enerji harcanmtr.

ZM ekil incelendiinde madde geilerinin fosfolipit tabaka ve protein yaplardan gerekletii gzleniyor. Fosfolipit tabakadan, yada znen (A, D, E, K vitaminleri, O2 ve CO2) ya da ya zen (etil alkol) molekller gei yapabilir. Su ve suda znen molekller ise protein porlardan gei yapabilirler. Bu durumda, hem fosfolipit tabakadan hem de protein porlardan geebilen X molekl hem yada, hem suda znebilen bir molekl olmaldr. Oksijen molekl olabilir. Y molekl lipit blgelerden geemeyip, protein pordan getiine gre, ancak suda znebilen bir madde olmaldr. E vitamini yada znr. Bu nedenle Y molekl E vitamini olamaz. Z moleklnn hcre zarndan geiinde ATP harcand ekilde gsterilmitir. Yant: D

ekil 7 : Bitki hcresi

Hcre eperi bitkilerde sellozdan yaplmtr. Ancak bitki hcrelerinin ya ve ilevine bal olarak sellozun yapsna sberin (mantar z), lignin (odun z), silisyum vb. maddeler de katlabilir. Mantarlarda hcre eperi, genellikle kitinden olumutur. Bakterilerde eper, karbonhidrat, ya ve protein ierir.

ZML TEST
1.
Hcre eperinin aada verilen zelliklerinden hangisi plazma zar ile ortaktr? A) Selloz yapda olmas B) Koruyucu olmas C) Cansz olmas D) Tam geirgen olmas E) Yal hcrelerde kaln olmas ZM Hcre zar
Canldr Seici

3.

I. Paramesyum II. Bakteri III. glena IV. Mavi-yeil alg Yukardaki organizmalardan hangileri monera alemine dahildir? A) I ve II D) II ve IV B) I ve III C) II ve III E) III ve IV

Hcre eperi Canszdr geirgendir. Glikoz molekllerinden oluan selloz yapldr.

Tam

yar geirgendir. Fosfolipit, protein, glikoprotein, glikolipit, lipoprotein ierir. Hcreyi korur. Golgi cisimciinde sentezlenir. Yant: B

ZM Paramesyum ve glena, karyot; bakteriler ve mavi-yeil algler, prokaryot hcrelerdir. Monera alemi, prokaryot hcreli canllar kapsar. Yant: D

Hcreyi korur. Golgi cisimciinde sentezlenir.

~5~

BYOLOJ YGS-LYS
4.
Yap Hcre eperi Niasta Ribozom ekirdek Hcre X + + Y + + + + Z + +

6.

Aadakilerden hangisi hcredeki zar yaplarn ilevleri arasnda yer almaz? A) B) C) D) E) Hcre ieriini d ortamdan ayrma Madde alveriini dzenleme zel tepkime alanlarn belirleme Farkl hcreleri tanma Gerektiinde kendini onarma

Yukardaki tabloda X, Y ve Z ile gsterilen hcrelerde bulunan (+) ve bulunmayan () yaplar gsterilmitir. Tablo verilerine gre bu hcrelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi geersizdir? A) X hcresinin mitokondrisi vardr. B) Y hcresi mavi-yeil alg hcresidir. C) Z hcresinde plazmit bulunabilir. D) Y hcresi iyot bulunan ortamda mor renk alabilir. E) Z hcresinin DNA s halka eklindedir. ZM Tablo verileri incelendiinde X hcresinin, hcre eperi ve niasta bulundurmad, ribozom ve ekirdek bulundurduu anlalyor. Ribozom tm canl hcrelerde bulunan bir organeldir ve varl bize hcre ile ilgili bilgi vermez. ekirdek bulunduran hcreler karyottur ve karyot hcrelerde mitokondri bulunur. X hcresinin hcre eperi olmadna gre hayvan hcresi, amip hcresi vb. olduunu dnebiliriz. Y hcresi verilen yaplarn tmn bulundurduuna gre karyot bitki hcresi olmaldr. Sitoplazmasnda niasta bulunuyorsa iyot bulunan bir ortama konulduunda iyot sitoplazmaya gei yapar ve niasta ile mor renk verir (Baknz dergi 1 organik molekller). Y hcresi mavi yeil alg olamaz, mavi yeil algler prokaryottur ve ekirdekleri yoktur. Z hcresinin hcre eperi var ama ekirdei yoktur. Bu durumda prokaryot bir hcre olmaldr. Prokaryotlarn DNA s halka eklindedir. Yant: B

ZM Hcredeki zar yaplar; hcre zar, ekirdek zar, mitokondri, plastit, golgi cisimcii, endoplazmik retikulum gibi organel zarlardr. Hcre zar; hcre ieriini d ortamdan ayrr, hcreyi korur, madde alveriini dzenler. Glikoproteinler (reseptr) hcreye antijen zellii verir, hcrelerin birbirini tanmasn salar. Hormon gibi maddeleri tanyarak hcrenin tepki vermesini salar. Organel zarlar da, organellerin ieriini sarar, korur ve sitoplazmadan ayrr. Organel iindeki zel enzimlerle zel tepkimelerin gereklemesini salar. Hcredeki zar yaplar golgi cisimciinde sentezlenir. Zarn kendi kendini onarma yetenei yoktur. Yant: E

7.

Yukarda, ekli verilen bakteri iin, I. Oksijenli solunum yapar. II. Blnerek oalr. III. Fotosentez yapar. bilgilerinden hangilerinin doruluu kesindir? A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III D) I ve II E) II ve III ZM ekil verilerine dikkat edildiinde mezozomun varl grlyor. Mezozom, oksijenli solunum enzimlerini (ETS elemanlarn) tayan hcre zar kvrmdr. Bu durumda mezozom ieren bakterinin oksijenli solunum yapt kesindir. Tm bakteriler blnerek oalrlar. Konjugasyonla eeyli reme yapsalar bile, hcre saysnn art blnme ile olur. Fotosentez yapan bakteriler sitoplazmalarnda klorofil pigmenti bulundurur. Klorofil ile ilgili bir bilgi verilmediine gre bu bakterinin fotosentez yapt sylenemez, oksijenli solunum yapt ve blnerek oald kesindir. Yant: D

5.

Hcre zarnda yer alan karbonhidrat zincirleri ile ilgili olarak, I. Hcre dna veya sitoplazmaya ynelmi olabilirler. II. Proteinlere balanm olabilirler. III. Serbest polisakkaritler halinde bulunurlar. ifadelerinden hangileri dorudur? A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III D) I ve II E) I, II ve III

ZM Hcre zarnda yer alan karbonhidrat zincirleri, glikozdan olumutur. Proteinlere veya lipitlere bal olarak, glikoprotein veya glikolipit olarak bulunur. Glikoprotein veya glikolipitlerdeki glikoz zincirleri daima hcre dna ynelmitir. Sitoplazmaya ynelmi glikoz zinciri yoktur. Serbest polisakkarit halinde bulunmazlar. Yant: B

~6~

BYOLOJ YGS-LYS
KONU TEST 1.
Gnmzde bilimsel olarak kabul edilen, akc mozaik zar modeli, I. Selloz eper ile tam geirgenlik II. Glikoprotein ile salanan seicilik III. Fosfolipit tabakas ile hareketlilik zelliklerinden hangilerini iermez? A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III D) I ve II E) II ve III

5.

Bir bakteri hcresini, karyot hcrelerden ayran en nemli zellii aadakilerden hangisi olmaldr? A) Fotosentez yapabilmesi B) Kaltsal bilgisinin DNA da bulunmas C) Blnerek oalmas D) Metabolizmasnn hzl olmas E) ekirdek zarnn bulunmamas

6.

Sitoplazmasnda halka eklinde plazmit yaplara sahip bir hcre iin aadakilerden hangisi dorudur? A) Oksijenli solunum mitokondride gerekleir. B) RNA sentezi sitoplazmada gerekleir. C) Fotosentez kloroplastta gerekleir. D) Seici geirgenlik hcre eperinde gerekleir. E) DNA elenmesi ekirdekte gerekleir.

2.

DNA s sitoplazmada bulunan bir hcre iin aadakilerden hangisi sylenemez? A) DNA s halka eklindedir. B) Hcre eperi bulunur. C) Protein sentezi ribozomlarda gerekleir. D) DNA elenmesi sitoplazmada gerekleir. E) Byk kofullar vardr.

7.

karyot hcrelerde bulunan; I. Mitokondri II. Enzim III. ekirdek IV. Ribozom V. Nkleotit gibi yaplardan hangileri prokaryot hcrelerde de bulunur? A) I ve II B) II ve III C) II, III ve IV D) II, IV ve V E) III, IV ve V

3.

karyot bir hcrede gerekleen, I. Ribozomlarda enzim sentezi II. Hcre zarnda madde alverii III. Golgi cisimciinde, hcre zarnn sentezi olaylarndan hangileri, prokaryot hcrelerde de gerekleir? A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III D) I ve II E) II ve III

8.

Gelimi bir kara bitkisinin canl olan tm hcrelerinde, aadaki organellerden hangisi bulunmaz? A) Kloroplast B) Mitokondri C) ekirdek D) Ribozom E) Endoplazmik retikulum

4.

Aadakilerden hangisi hcre teorisinin varsaymlar arasnda yer almaz? A) Btn canllar hcrelerden yaplmtr. B) Tm hcreler, ekirdek tarafndan ynetilir. C) Yeni hcreler, var olan hcrelerin oalmas ile oluur. D) Hcre, btn organizmalarn yap ve ilevlerinin temel tadr. E) Canlnn kaltm maddeleri hcrelerinde bulunur.

9.

Aada verilenler, ok hcreli bir canly oluturmak zere basitten karmaa doru sralandnda, batan 2. srada hangisi yer alr? A) Hcre B) Doku C) Organel D) Sistem E) Organ

~7~

BYOLOJ YGS-LYS
10.
Hcrelerin birbirini tanmasn salama Hormon gibi baz zel maddeleri tanma ve tepki verilmesini salama Sitoplazmaya alnacak maddeleri seme Yukarda verilen zelliklerin tm hangi hcresel yapya aittir? A) ekirdek B) eper C) Plazma zar D) Mikrovills E) Sentrozom

13. Hcre zarnn,

I. Saydam olmas II. ift sral fosfolipit tabaka iermesi III. Baz maddelere seici olmas zelliklerinden hangileri, canl olduu grn destekler? A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III D) I ve III E) I, II ve III

14. 11. Gen

ve yal bitki hcreleri baz zellikleri ile ayrt edilebilir. Bununla ilgili olarak, I. Bol sitoplazma II. epere yakn ekirdek III. Kaln eper IV. Kk kofullar bulundurma gibi zelliklerden hangileri yal bitki hcrelerinde gzlenir? A) I ve II D) II ve IV B) I ve III C) II ve III E) III ve IV

I. Lipit II. Glikoz III. Vitamin IV. Protein gibi organik molekllerden hangileri bir araya gelerek hcre zarnn oluumuna katlr? A) I ve III B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

15. Bir bitki hcresinin zar yapsnda bulunan;

I. Fosfolipit II. Protein III. Karbonhidrat molekllerinden hangileri hcre eperinin yapsnda da bulunur?

12. Bitki

ve hayvan hcreleri baz zellikleri bakmndan farkllk gsterir. Bununla ilgili olarak, aada verilen karlatrmalardan hangisi doru deildir? Hayvan hcresi A) Hcre eperi yok B) Seici geirgen hcre zar var C) Hcre zarnda kolesterol var D) Plastit yok E) Merkezi koful yok Bitki hcresi Hcre eperi var Tam geirgen hcre zar var. Hcre zarnda kolesterol yok Plastit var Merkezi koful var

A) Yalnz I D) I ve II

B) Yalnz II C) Yalnz III E) I, II ve III

16. Protista

alemindeki bir organizma ile prokaryot bir organizmann ortak zellii aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) Gerek ekirdek bulundurma Tek hcreli olma Mezozomda oksijenli solunum yapma Golgi cisimciinde hcre zar sentezleme Endoplazmik retikulum ile madde iletimini salama

~8~
1- A 11- C 2- E 12- B 3- D 13- C 4- B 14- D 5- E 15- C 6- B 16- B 7- D 8- A 9- A 10- C