diplomasi

Diplomasi
Diplomasi, uluslararas ili kileri dzenleyen antla malar btn; yabanc bir lkede ve uluslararas toplant larda lkesini temsil etme i i ve sanat ile bu i te al an kimsenin grevi, mesle i anlam na gelen uluslararas ili kiler terimidir. Diplomasi, politikay uygulama vas tas d r. D politikaya ba ml d r. Szlkte; a. Antla malar, b. Temsilciler, c. Temsilci mesle i, d. D grevlilerin toplulu u eklinde drt anlam ierir. Mecazi olarak, g bir gr mede gsterilen ustal k anlam na gelir. Oxford szl nde, uluslararas ili kilerin mzakerelerle yrtlmesi ve ynetilmesi yntemi; diplomat n i i, denilmi tir. Alternatif tan mlara gre, Ambrose Bierce'den bir rnek: "lke iin yurtsever yalan syleme sanat ".

Diplomasi Diplomasi, bir lkenin ba ka lkelerle ili kilerinde, kendi konumunu korumaya ve iyile tirmeye al rken, br lkelerle dostlu unu yrtebilme u ra ve sanat d r. Diplomatlar n i i zorbal a dayanan zmleri nleyici, bar zmler getirmeye al makt r. Diplomasi, devletlerin varolu u kadar eskidir. Bir lkenin bir ba ka lkede srekli temsilci bulundurmas 16. yzy lda ba lad . 14.-16. yzy llar aras nda topraklar n geni letmek ve glerini art rmak iin birbirleriyle s k s k sava an lkelerin krallar ya da imparatorlar karlar n korumak, zellikle de ticaretlerini kollamak iin ba ka uluslarla e itli antla malar yapt lar. Yneticilerin bu antla malar yapmak zere teki lkelere gnderdikleri ki iler ba ka i lerle de u ra t lar ama as l i leri diplomasiydi.

Diplomasi Tarihi Eskia da devletleraras kimi konular n gr lmesi iin lkeden lkeye eliler gnderilirdi. Bu elilerin ayr cal klar vard ve ya amlar gvence alt nda say l rd . Ortaa da devlet ba kanlar n n arac ya gerek duymadan, mektupla ili ki kurduklar n biliyoruz. O dnemin en rgtl devleti olan Bizans' n ise elileri vard . Bu eliler greve ba larken and ierlerdi. rgtl diplomasi ilk kez talya'da do du. Ortaa da talya ok say da krall a blnm t. Venedik, Floransa, Cenova, Pisa (Piza), Roma ve Napoli gibi kentler ba ms z birer devlettiler. o u zaman bu krall klar ya birbirleriyle sava yor ya da aralar nda e itli dostluk antla malar yap yorlard . Bu yzden diplomasiye gereksinim duyuluyordu. talyanlar n ba ka lkelere gnderdikleri temsilcilere bykeli ya da eli, bu ki ilerin yabanc topraklarda oturduklar yerlere de elilik deniyordu. Ba lang ta genellikle belli bir soruna zm bulmak zere gnderilen eliler, i bitince lkelerine geri dnyorlard . Bunlar n biro u casus gibi hareket ediyor ve kendi lkelerine yarayacak de erli siyasal belgeleri almak, r vet vermek ve yalana ba vurmaktan hi de ekinmiyorlard . Floran-sal bir diplomat olan Niccolo Machiavelli kendi deneyimlerinden yola karak, dneminin diplomatik uygulamalar n 1513'te yazd Hkmdar (II Principe) adl ilgin kitab nda anlatm t r. Ba ka lkelerde srekli elilikler kuran ilk lkenin Venedik Cumhuriyeti oldu u sylenir. Oysa, daha eski tarihli bir kay tta Milano dknn Cenova'da srekli bir eli bulundurdu u belirtilmi tir. 16. yzy l sresince, ba ms z talyan devletlerinden biro unda iki zel hkmet grevi geli tirildi. Bunlardan ilki siyasal konularla ilgili diplomatik grevlerdi. br de ticareti denetleyerek lke yneticisine rapor haz rlayan dan manl k greviydi. Bu iki grevin geli imi, devletleraras nda daha yak n ili kilerin kurulmas n sa lad . Bugnk uluslararas hukukun temellerinin bylece at lm oldu u da sylenebilir.

Eski Trk yaz tlar ndan ve in belgelerinden anla ld na gre Trkler ile in mparatorlu u aras nda diplomatik ili kiler vard . O uz boylar n n Mezopotamya'ya indikleri s rada Gazne Hkmdar Mesut ile Seluklu beylerinin gr meleri de diplomasi belgeleri aras nda say l r. Osmanl Devleti gl oldu u dnemlerde s n rlardaki ve devletleraras ndaki anla mazl klar gidermek iin eli gnderirdi. 1454'te Venedik, 1530'da Avusturya, 1532'de Fransa, 1583'te ngiltere stanbul'da srekli elilikler kurdular.

Diplomatlar 1815 Viyana Kongresi'nde bir araya gelen byk devletler diplomatik temsilcileri gruba ay rmaya karar verdi: 1- Devlet ba kanlar na gnderilen bykeliler ve papal k elileri; 2- Orta eliler ve teki temsilciler; 3- Gnderildikleri lkede srekli ya ayan maslahatgzarlar. Bu diplomatik s n fland rma baz de i ikliklerle gnmzde de geerlidir.

Diplomasinin Bugn Bykeli, bir devlet ba kan n n yabanc bir lkedeki temsilcisidir. Bykeliler siyasal a dan en nemli diplomatlard r. a da ileti im aralar elilere kendi lke hkmetleri ile do rudan ili ki kurabilme olana n yaratm t r. Bylece bykeliler nemli konularda karar almadan ya da tasar lar yapmadan nce devlet ba kanlar ile gr ebilmektedir-ler. Bugn lke halklar , ba ka lkelerle diplomatik ili kilerin nas l yrd konusunda 19. yzy la gre daha fazla bilgi sahibidir. Gene de, gvenlik nedenleriyle baz konular n halktan gizlenmesi gerekebilmektedir. Konsolosluklar, bir devletin yabanc bir lkede bulunan yurtta lar n n ki isel ve ticari sorunlar yla ilgilenir. Birok lkede, st dzeydeki grevlerin d ndaki tm diplomatik grevler, stn ba ar gerektiren devlet s navlar n geenlere verilir. Birok gen kad n ve erkek iin diplomatik grev alan ok ekicidir.

Diplomatlar n Haklar 4 Eyll 1984'te Trkiye'nin de imzalad 1961 Viyana Szle mesi'ne gre, uluslar sava halinde olmad klar srece, diplomatik temsilciler grevde bulunduklar lkede baz ayr cal klara ve haklara sahiptir. Bu haklara diplomatik dokunulmazl k denir. Diplomatik grevlilerin ve ailelerinin haberle me zgrl vard r. Ki i dokunulmazl kapsam nda tutuklanamaz ve gzalt na al namazlar. Ya ad klar ve al t klar binalara girilemez; ar ivlerine el konulmas sz konusu olamaz. Bir diplomat n grevde bulundu u srece, yarg ve gmrk ba kl vard r. Ama, iddete dayal bir su i lerse ya da bulundu u lkeye kar kt niyetli eylemlerde bulunursa lkeyi terk etmesi istenebilir. E er lkesiyle sava karsa kendisine hibir zarar gelmeksizin geri dnmesine izin verilir.

http://semihaustun.blogcu.com/diplomasi/6805584