TB 101

Mga Dapat Malaman Tungkol sa Tuberculosis

Objectives:

1. To know the basic facts on TB 2. To appreciate the National Tuberculosis Program (NTP) 3. To correct misconceptions (maling (maling paniniwala) paniniwala) on TB

TB: World Statistics

1/3 ng populasyon ng daigdig (6.8 B) ay may TB infection 1 tao ang nakalalanghap ng TB bacilli bawat segundo 1.9 Milyong tao ang namamatay sa TB taun-taon #7 ang Pilipinas sa 22 bansang may malaking problema sa TB

TB: Philippine Statistics

101 Pilipino ang namamatay sa TB arawaraw #6 ang TB sa dahilan ng mortality at morbidity Marami pa ang hindi naitalang kaso ng TB sa ibat ibang komunidad NCR at Southern Tagalog ang may mataas na kaso ng TB

Ano ang Tuberculosis?

ay isang problemang pangkalusugan also known as: KOCHS DISEASE (from the name Robert Koch) ay nakahahawang sakit na dulot ng isang mikrobyo o bacteria ang mikrobyo ay dala ng hangin (airborne) karaniwang inaatake ng mikrobyo ang baga, (Pulmonary TB) ibang bahagi ng katawan tulad ng buto, meninges, bato, at mata (Extra Pulmonary TB)
Majority of TB cases (80% to 85%) manifest the pulmonary type of disease (PTB).

Ating kilalanin si Myco

Katangian: mabagal ang pagdami nabubuhay sa katawan ng tao at maganda ang supply ng hangin (aerobic organism) sa labas ng katawan ng tao, ito ay napapatay ng sikat ng araw (solophobic organism)

Ibang pangalan: Mycobacterium tuberculosis/ Tubercle bacilli / TB Germ

Paano tayo mahahawaan ng TB?

Sa -pag-ubo -pagbahing -pagsasalita ng taong may TB. nadadala ng hangin ang TB bacilli.

Paano Nagkaka-TB?

1. Sa paglanghap ng TB bacilli, karaniwang mananatili ito sa baga. (Ito ang TB Infection). 2. Kung mahina ang resistensya, dadami ang TB bacilli, sisirain ang

Infection mula sa taong may-TB

baga at makararamdam ng sintomas. (Ito ang TB Disease) 3. Kung hindi maagapan, maaari itong ikamatay.

Anu-ano ang Sintomas ng TB?

Pag-ubo nang higit pa sa 2 linggo Pagdura ng plema na minsan ay may bahid ng dugo Lagnat at pagpapawis, karaniwan sa hapon o gabi (NIGHT SWEATS) Kawalan ng ganang kumain, pagbaba ng timbang Pananakit ng likod at dibdib Panghihina at madaling mapagod

TB PATIENT: It could be ANYONE!

BABAE, LALAKI, BATA, MATANDA, PAYAT, MATABA, MAYAMAN, MAHIRAP, PANGIT, MAGANDA, KALBO, LONG HAIR, SEXY, CHUBBY, MACHO,PALITO, MAY NGIPIN O WALA, ARTISTA, PULITIKO, TINDERO, DOKTOR, KAPITBAHAY MO, KAPATID MO, KRISTIYANO,MUSLIM, MABAIT, SALBAHE, NATULI MAN O HINDI!

Sino ang Pwedeng Magka-TB?

Kahit sino ay pwedeng magka-TB Karamihan sa mga maysakit na TB ay edad Mga halimbawa:
Kasambahay at katrabaho ng may-TB (close contacts o kasama sa iisang silid) Health workers, lalo na ang mga nagtatrabo sa kulungan at sanitarium Taong mahina ang immune system (May HIV infection, Pneumonia, Chronic lung disease, atbp)

15-64

Sino ang pwedeng Magka-TB?

Taong nakalalanghap ng silica; sa trabaho ay nakokompromiso ang respiratory system (hal., mine workers) Kulang sa timbang at sustansiya sa katawan; mababa ang resistensiya (lalo na sa mga bata) Manginginom at IV drug users Iba pa

Paano Sinusuri ang PTB?

1. Sputum Microscopy

Ang pinaka-epektibo at murang paraan ng pagsusuri ng PTB Nakikita sa microscope kung mayroon o walang TB bacilli sa plema

Kung mayroong TB bacilli, tiyak na may TB ang pasyente 3x ang SPUTUM COLLECTION 1st --- on the spot 2nd --- early morning 3rd --- on the spot

Paano Sinusuri ang PTB?

2.

Chest X-Ray
Nakasanayan ng magpax-ray Subalit hindi matutukoy ng x-ray kung may TB bacilli o wala (NONCONFIRMATORY)

Paano Ginagamot ang TB?

 

Nagagamot ang TB. Sa pamamagitan ng DOTS (Directly-Observed Treatment Short Course), ang rekomendadong paraan ng paggamot sa TB. Sa DOTS ay
a. Nakasisiguro na tama ang kombinasyon at dosage ng anti-TB drugs. b. Regular , kumpleto, at libre ang gamot. c. Katulong ang treatment partner sa araw-araw na pagpapainom ng gamot. Ito ang TUTOK-GAMUTAN.

Sa tamang gamutan
     Mapipigilan ang hawahan Non-infectious na ang pasyente sa loob ng 2-4 na linggo Bubuti ang pakiramdam ng pasyente at maaari nang bumalik sa trabaho Maiiwasan ang komplikasyon at multi-drug resistance (MDR) Gagaling ang pasyente sa loob ng 6 na buwan

Paano Maiiwasan ang Pagkalat ng TB?

1. 2. 3. 4. 5. 6. Siguruhing maayos ang bentilasyon ng kabahayan. (itaas ang mga kurtina) Panatilihing malinis ang kapaligiran. Kumain ng masustansiyang pagkain. Pabakunahan ng BCG ang sanggol. Sundin ang UBOkabularyo (gabay sa tamang pagubo). Ipagamot ang taong may TB sa Health Center sa inyong lugar.

POST-TEST: TAMA O MALI?

1. Ang TB ay nakukuha sa pamamagitan ng pag-ubo ng isang taong may TB. TAMA 2. Isa sa paraan ng pagpigil ng pagkalat ng TB ay ang pagtakip ng bibig kapag umuubo. TAMA 3. Kapag nakalanghap ng TB bacilli, ikaw ay may sakit nang TB. MALI 4. Kapag may nakitang umuubo at nangangayayat, ito ay may TB at dapat iwasan. MALI 5. Sa chest x-ray, hindi siguradong mada-diagnose ang TB. TAMA 6. Kapag may nakitang dugo sa plema, may TB ka. MALI 7. Kailangang ihiwalay ang mga gamit, kubyertos, at plato ng kasamahang may TB. MALI 8. Namamana ang TB. MALI 9. Kung ikaw ay malakas at nagji-gym, hindi ka magkaka-TB. MALI 10. Ang isang taong may TB ay palaging mayroong sintomas. MALI MALI 11. Dapat hindi na papasukin sa trabaho ang isang taong may TB.

Ano ang mga Maling Akala Tungkol sa TB?

Mali Mga payat lamang ang nagkaka-TB Ang TB ay mana-mana Ang TB ay dahil sa pasma, naulanan o natuyuan ng pawis, pagpapagod, o pagpupuyat Nakukuha ang TB sa paggamit ng kutsara o baso ng maysakit, o sa pagtatalik o tagay-tagay Ang TB ay hindi nagagamot. Dapat itong itago at ikahiya. Tama Kahit sino ay pwedeng magka-TB Ang TB ay hawa-hawa Ang TB ay dahil sa mikrobyo, ang Tubercle bacilli Ang mikyobyong TB ay nalalanghap mula sa hangin (airborne)

Nagagamot ang TB. Mahalagang hindi magpabaya ang pasyente. Mahalaga rin ang pag-unawa at tulong ng lahat upang malutas ang problema ng TB.

PAALALA Kung may sintomas ng TB, huwag magpabaya. Kumunsulta agad sa Kaagapay Health Volunteer, sa Kaagapay Center o sa health center.

Ano ang ibat ibang klase ng TB?

New Relapse Failure Return after default (RAD) Transfer-in Other

Ano ang mga gamot na lunas sa TB?

INTENSIVE PHASE FDC-A Rifampicin (R) Isoniazid (I) Pyrazinamide (P) Ethambutol (E) Streptomycin (S) MAINTENANCE PHASE FDC-B Rifampicin (R) Isoniazid (I)

Paano sila ginagamot? CATEGORY Category 1 Category 2 URI NG TB New Sm+ cases Failure cases Relapse cases RAD Others Sm (-) Chest x-ray (+) GAMOT IP: RIPEE-2mos. MP: RI-4mos. IP: RIPES-2mos., RIPE-1mo. MP: RIE-5mos. IP: RIP-2mos. MP: RI-4mos.

Category 3

Paano malalaman kung gumagaling sila? =follow up sputum exam after..

CATEGORY 1st Sputum Follow-up Exam 2mo 2nd Sputum Follow-up Exam 4mo 3rd Sputum Follow-up Exam 6mo

II

3mo

5mo

8mo

III

2mo

Ano ang dapat gawin kapag nakaranas ng side effects and pasyente?
Side Effects Drug(s) Responsible What To Do? Minor side effects Patients should be encouraged to continue taking medicines Gastro-intestinal intolerance Mild Skin Reactions Rifampicin Any kind of drugs Advise to take medication at bedtime Refer for antihistamines Reassure the patient Apply warm compress Refer for Vit. B6 Refer for medicines Refer to physician

Orange/Red Colored Urine Rifampicin Pain at the injection site Burning sensation in the feet Flu-like symptoms Arthralgia Streptomycin Isoniazid Rifampicin Pyrazinamide

Ano ang dapat gawin kapag nakaranas ng side effects and pasyente?
Side Effects Drug(s) Responsible What To Do? Major Side Effects: Discontinue taking medicines and refer to MHO/CHO/Physician immediately Severe skin rash Jaundice due to hepa Any kind of drug (esp. streptomycin) Any kind of drug (esp. RIP) Discontinue and refer Discontinue and refer. If symptoms subside, resume treatment and monitor. Discontinue and refer to opthalmologist Discontinue strep and refer

Impairment of visual acuity and color vision Hearing impairment

Ethambutol Steptomycin