Professional Documents
Culture Documents
The Begning of Jungle Life
The Begning of Jungle Life
The Begning of Jungle Life
nu wpfnvHk;um;awGpD;cJo
h nf/ b,fae&mawGrSef;vnf;rod/ ajrGvdrfajrGaumuf
awmifBum;vrf;awGukdawmh jzwfcJh&wmodonf/ c&DoGm;wJhae&muvnf; ukd,fhwkdif;jynfvnf;
r[kwf/ xkid f; EkdifiHtwGif;rSm/ usaemfwkdh pkpkaygif; 4WD ESpfpD;/ um;armif;orm;u xkdif;vlrsdK;/
usaemfwkdhu xkdif;EkdifiHtwGif; c&D;oGm;zkdh bm vufrSwfrS awmif &Sdonfr[kwf/ tJh'dawmh
xkdif;axmufvSef;a&;awGvnf; um;a&Sch ef;xJrSm ygonf [kom od&onf/ usaemf bmukrd S
pdwfr0ifpm;/ usaemfwkdh t"du &nf&G,fcsuf jynfzh kd/
usaemfwkdh b,fukdoGm;aeonfqkdwmukd wdwdususrod/ odxm;onfu tJ'h dae&mrSm vufeuf?
,leDazgif;? bm;wkdufawG tqifoifhqkdbJ/ ajymcJholrSm usaemf ESifh twef;xJrSm
wGJaz:wGJzufoli,fjcif;&Jh taz t&if;BuD;acgufacguf/ &efukefrSm &SdpOf oltrd fokdh tjrJ0ifxGuf
oGm;vmcJhonf/ ol EkdifiHa&;vkyfwm wcgrS rodcJh/
usaemfpa&mufonfae&mrSm ukdatmifojl idrf;ajymonfh iSufzsm;ykd;xuf ykdaBumuf&aom
aoabmhykd; pcef;jzpfonf/ bmaBumifhvnf;qkdawmh tJh'dae&mudk te,fe,f t&yf&yfrS vlawG
pkjyKHvmusonf/ ajym&vsif tm;vHk;u acolawGr[kwf/ teJqHk; oydwf Ou X/ twGif;a&;rI;
awGjzpfonf/ tJh'dawmh yGm;Bu? pum;rsm;Buaygh/ usaemfa&mufawmh usaemh pDeD,m eHygwfyif
700 ausmf&SdaejyD/ xrif;pm;zkdh ukd,fh eHygwfukd apmifh &onfrSm tarm/ xrif;
[if;csufaBuG;aom aps;qkdifwef;rsm; rS 'Davmuf axmifcsDaom vlrsm; ukdvkyfay;&awmh
wcsdKhawG tdyf&mxJ vJukefonf/ tJh'd aohabmykd;u arSmifckd ukefoG,*f dwf/'Dae&mukd
a&mufzkdt
h wGuf armfvjrdKifrS 10 &ufavmuf avsmufcJh&onf/ uaemfwkdh q,f&ufavmuf awm
txyfxyf awmif toG,fo,
G f? acsmif;awGukdjzwfcJh&wmvnf; 'DarSmifckd
ukefoG,fvrf;bJjzpfrnfxifonf/ ,ck ajryHkwGif jyefBunfhawmh armfvjrdKifrS e,fpyftxd
avsmufcJ&h aom ae&monf enf;enf;aemaem r[kwf/ b,fvkd um;vrf;rsm;ukd
a&SmifuiG f;cJhonfukd usaemf awG;vkdh r&/
b0wqpfcsdK;auGh tquff
aohaygbkd; pcef;wGif ESpf&ufavmufBumvmawmh usaemfwkdh pdwfawGavvmBuonf/ a&Sb
h mqufvkyf&rnfukd
rod/ wu,fawmh usaemf tJh'd tcsdefu ausmif;om; vIyf&Sm;rIwGif yg0ifcJhjcif;onf EkdifiHa&; em;vnfvkdh
r[kwfyg/ rw&m;rI ukdawmfvSefjcifonfh pdwf t&if;cHom &Sdygonf/ usaemfwcg rSwfrdygonf/
ta&;tcif;umv ausmif;okdh av;bD; tiSm;um;jzifhoGm;pOf um;armif;ol vlvwfykdif; wpfa,mufu
ar;vmonf/ nDav;wkdh ygvDrmef 'Drkdua& pDvkyf&rnfwJh/ usaemf xkdpOftcgu ygvDrmef 'Drkdua&pD
qkdonfrSm bmukd qkdonfukd rodcJhwm trSefyg/
awmawmifawGukdjzwfjyD; ,if; aohabmbkd;pcef;okdhvmpOf vrf;wGif ukefonf ESpfOD; ESifh &if; ESD;cJhonf/
waeholwkdh usaemfwkdh wJokdhvm jyefjcifvsif olwkdh ESifhvku
d fyg jyef EkdifaBumif;ajymonf/ usaemfwkdhukd
jynfcspfawGvkd rjzpfapjcifbl;[kajymonf/ xkdpOftcguvnf; jynfcspf qkdwmbmrSef;udrk od/ aemufrS
odvm&onfrSm uav;b0u odcJhaom jynfajy;awG ukdqkv
d kdonf/ rqv acwf avmif;&dyfatmufrS rdcJhaom
usaemfwkdhonf orkdif; trSefw&m;awGukd rodcJh/ ,ckacwf uav;awGvnf; usaemfwkdhukd aomif;usef;ol
tzsuform;awGvkdh ,lqBuayvkdrfhrnf/ jynfy tm;ukd ykqdef; &kd;awGaygh/ wcgu az:&rfwGif wcsdKhu
usaemfwkdh toufay;? b0ay; vkyfcJh Buonfrsm;ukd wkdif; jynftwGuf bmrS toHk;r0if rxda&mufbl;[k
usaemf zwf&awmh a'govnf;jzpf? 0rf;vnf;enf;&onf/ 'gayrJh usaemf olwkdhukd em;vnfay;&onf/ olwkdh
odwm 'DavmufayyJukd;/
jynf cspf taBumif; ESifh ywfouf taz aumif;rIaBumifh i,fpOftcgu pmayAdrmef pmrIqk& usaemfjynfajy;
armif&ifref; ukzd wfcJhzl;onf/ 'gayrJh jynfcspfqkdwmukd rodcJh/ vrf;pOfygwDrS xkwfa0aom
EkdifiHwuma&;&mawGukd zwfcJhonf/ tJhonfrSm t"du pdwf0ifpm;wm vufeufqef; taBumif;awG/ jyD;
tpkd;&owif;pmrsm;rS aqGvwf ESifh atmif0ifh a&;aom vufeufrsm; taBumif;? ppfat;acwf taBumif;awGukd
zwfjzpfcJhonf/
xkdpOftcgu ausmif;om;rsm; qHk; OD;wnfjyD; oGm;onfhae&mrSm xkdpOfu emrnfBuD; ausmif;om;acgif;aqmif
armifarmif ausmf aemufukd vkdufjcif;jzpfonf/ wu,fawmh ukdarmifarmif ausmfonf usaemf ESifh yxr
ESpfwGif wwef;wnf;om;/ 'gayrJh wcgrS pum; rajymjzpfcJ/h rajymjzpfcJhqkd vkdif;jcif;u rwl/ olhyHkpHu yifeD
tusD? aumfvH*wHk; tjzLukd tjrJ0wf ausmif;okdhvmonf/ usaemfu b,fawhrS twef;xJrSm r&Sd/ tmpDwl;
tDukd puf&Sif 0rf;a&ShwGif tjrJ&Sdaewwfonf/ rSwrf Swf && wuokdvfausmif;om; oHk; ESpfoufwef;wGif usaemf
xkdpOftcgu rqv tpkd;& tmabmfrsm;ukdom oifaom EkdifiHa&; odyhHukd wBudrfrS wwfbl;cJhjcif;r&Sd/
okdhjzifh q,fwef; ESpfjcif;aygufatmifaomf usaemf yxr ESpfwiG fusonf/
88 ZGefta&;tcif;awGpawmh ukdarmifarmifausmf ukd rdef;xJu pifjrifhwGifhawGh&onf/ olrh Sef;vnf
usaemfrodyg/ olu rsufESmzHk;pGyfwyfxm;onf/ aemufykdif; pum;awGpyf olrSef;od&onf/ olvkd ESifh
ZGefta&; tcif;awG jyD;awmh ole,fpyfxGufoGm;onf[l om odvkdufonf/ aemuf ykdif;aumavm [mv
awGu wpfyHk wpfyif/ ausmif;om; wyf oHk;ckavmuf yifzGJhjyD;oGm;jyD/ avhusifha&; pcef;awGukd xkdif;rSm
zGifhvSpfxm;onf/ pHkvkdh pkHvkdh/ okdhjzifh ausmif;om;awG olah emuf pkjyKHvkdufBuonf/ trSef awmh
wu,fr[kwf/ ol e,fpyfokdh xGufpOfu tcuftcJtrsdK; rsdK; ESifhyif BuHKcJh&onf[kqkdonf/ v,fxGef yif
aiG&Sm vrf;aBumif;&SmcJh&aBumif;odcJh&onf/ aemufykdif; jynfwGif; jyef0ifoGm;onf/ 98 avmufwGif
jyefxGufvmcJhonf/ olhukd 1998 wGif usaemf wwd, Ekid fiHxGufa&; BudK;yrf;aepOf wcgqHkonf/ olu
usaemhukd vltkyfBum;rS jyHK; Bunfhaeonf/ usaemfu bmodbmom aevkdufonf/ pdwfxJrSm awmh igwkdhu
'if;aemufvkdufvmwm/ onfvkd ESifh wcg wcg vrf;rSm qHkjzpfwkid f; usaemfwkdh pum; rajymjzpfcJh/ wBudrf
wGifawmh qHrk dpOf olu ar;vmonf/ usaemf b,f ar*smu jzpfonfukdaygh/ usaemfuvnf; [kwfaBumif;?
usaemfu usaemfwkdh cifAsm;aemufvkdufvmwmav/ olu [m 'D[mawG rajymbmeJhawmh Asm[k jyefajymonf/
usaemfwkdh &ifhusufcsdefwefjyD/ em;vnfrIay;&rnf/ olu usaemh twef;az: tcsdKh b,foal wG
tdrfaxmifawGusjyD; ukd jyefajymonf/ tJh'd tcsdefu olrh Sm om;wpfa,mufyif & aejyD/
,cif tquf
onfvkd ESifh wem&DavmufBumawmh xkdif; ppfaq;a&; *dwfawGukd jzwf&onf/ jyD;awmh aemufxyf *dwf wpfck?
tJh'd *dwrf Sm usaemfwkdh avSay:u qif;p&mrvkd? tJavSqdyfrSm a&;xm;wm u jrefrm pmawG? &yf Bunfh
oGm;wJh/ a[h igwkdh b,fa&mufaewmvJ/ 'g uGefjrLepf e,fajr awGxifw,f/ wa,muf wpfayguf
ajymBuonf/ wu,fawmh 'gusaemfwkdh&Jh c&D;qHk; qkdwmukd rod/ KNPP A[kdXmecsKyf jzpfonf/ Xme csKyf
qkdjyD; txifrBuD; vkdufyg ESifh? awmif*Hk;av; wpfckay:wGif Xm ecsKyf &Hk;[kac:aom wJ t&SnfBuD; wpfvkH;/
atmufrSm wJwef;&Snf pmoifausmif;/ jyD; tdrf oHk; av;vHk;/ ,cifu olwkdhawG taqmuf tOD;
aumif;aumif;awG &SdBuonf[k qkdonf/ ppfwyfrS xkd;ppf ESpf pOf jyKvkyfonf/ xkd tcg olwkdhu ajrvSef
pHepfukd oHk; tm;vHk;ukd rD;&IdjyD; qkwfonf/ ppfwyfjyefoGm;vsif olwkdh jyefxkdifonf/ tJh'd tcsdefu Armh
wyfrawmfonf tiftm; tBuD;qHk; Auy ukd&if qkdifae&jcif;? wkdif;&if;om;aygif;pHk? tzGJhaygif;pHkuvnf;
typfr&yfao;aBumifh ppfwyfu b,fawmhrS pcef; taorxkdifEkdif/ KNPP rSvnf; e,fajr us,fjyefhjcif;? olh
vltiftm; taetxm;t& autifef,lvkd cHppfao rxkdif/ 'gayrJh olwkdh ESpfaygif; 40 ppfwGif cHppfao tBuD;
2 yGJ? 1992 ESifh 1996 jzpfcJhonf/ ,if; ppfyGJwGif ausmif;om;rsm; emrnfaumif;&cJhonf/ OD;aqmif Ekid fcJhonf/
1996 wGif wkdufav,Ofrsm;jzifhyif AHk;vmBuJcJhonf/ aemifwGif az:jyygrnf/
usaemfwkdhukdajymcJhwmu bm;wkduf? ,leDazgif;awG tqifoifh[kqkdonf/ ckawmh wjcm;pD? bmrS r&Sd?
ukd,fhbmomukd wJaqmufae &rnfwJh/ xrif;vnf; ukd,fhzmhom ukdcsufpm; &rnf/ tJ'dawmh cke u
eef;yefacsmif;&kd;eHab;twkdif; ausmif;om;rsm;ukd ae&m csay;&m twkdif; avsmufvmcJh&onf/ wem&D
eD;yg;avsmuf&onf/
usaemfwkdh ausmif;om;rsm;ukd ay;xm;aom ae&monf ,cif olwkdh A[kXd mecsKyf &Hk; &Sdonfhae&m[kqkdonf/
&dIBuD;wck? aumifpD&Hk;a[mif;wJh/ ae&mwGif wkdufyGJawG jzpfcJhonf/ ppfwyfrS tavmif;awG jrKyfcJhonf/
ajrBurf;onf[kqkdonf/ wcsdKhuvnf; o&J tajcmufcH&onf[kajymonf/
xkdae&mokdh usaemf wkdh t&if ausmif;om; awmfawmfrsm;rsm; a&muf ESifhaeBujyD jzpfonf/ u,m;jynfe,f?
&Srf;jynfe,f? ESifh jrefrmjynf tv,fykdif;rS rsm;onf/ tJ wJaqmuf&rnfqkdawmh jrdKhom;rsm; 'ku a&mufBujyD/
b,fu &vmonfh "g;rwvufvJrod? usaemf,l arsmwkid f ckw&f efxGufvmonf/ tvHk;tywf oifhaom
opfyifwpfyifawGhawmh ckwfonf/ tJ ckwfae&ifrS usaemhuk,
d f ay: okdhk cgcsOfaumifawGusvmonf/ usaemf
awmfawmf vefhoGm;onf/ cgcsOfukd wcgrS rjrifcJhbl;/ 'g yk&GwfqdwftBuD;pm;awGbJ/ ckwfae&if;rS yifpnf
a*gufoGm;jyDD
uJ tckawmh avSr&Sdawmh ukef;aBumif; a&Smuf&rnf/ awmifaBum vrf;twkid f; wpfem&Dawmh Bumrnf/ usaemh
taz:u rif;ukd igawmh rxrf;oGm; Ekdifbl;/ avSvnf; r&Sb
d l;/ tJh'dawmh rifu ta&Shua&Smuf? igu
aemufuae rif; rvJoGm; Ekdifatmif aemufuae ykqkd; eJh rif;ukd okdif;jyD; xdef;xm;ay;r,f [kqkdum
ykqkd;wpfuGif;jzifh usaemh ykcHk; ESpfzufukd okdif;vkdufjyD; usaemhukd a&Srh S avsmufapygonf/ usL;ypfrsm;
xkdjrifuGif;ukd yHkaz:Bunfhyg/
onfvkdjzifh usaemfwkdh acsmif;&kd;eHab; awmifaBum twkdif; avsmufvmBuonf/ usaemfu tzsm;wuf? olu
usaemhukd aemufrS ae ykqkd;jzifhokdif;um ukdifxm;onf/ jyD; olu oDjcif;vkdvkd w0l;0l; w0g;0g;
vkyfvmonf/ usaemfuawmh pdwfnpf/
tdrfpkem;awG a&mufawmh a'gufwm &pfcswfu 4if;tdrfwGif uav;vmarG;ae &mrS usaemfwkdhukdjrifoGm;onf/
olu [m ausmif;om; wpfa,mufawmh OD;aESmufxJ iSuzf sm;ykd; 0ifjyD; a*gufoGm;jyDxifw,f/ 'gaBumifh
olhtaz:u olukdh yk qkd;eJh xdef;vmwm/ jyD ;olu tJhvkd oDcsif;qkdvmwmukd usaemf[kxifonf/ a*gufoGm;jyD;
ayguf u&awG avsmufatmfaewm[k/
abmvHk;avxkd;wJhtyf
tdrfay:a&mufawmh oli,fjcif;jzpfolu? q&m oltzsm;wufvmvkdh/ usaemhtm; rppfaq;bJ ESifh
aq;xkd;&efjyifonf/ aq;xkd; p&if;rSm wcgoHk; disspossible p&if; ukd txyfxyf oHk;? jyD; a&GaEGl; ESifh
jyefjyKwfjyD; oHk;xm;wm/ ta&mifawmifrS tndKbuf orf;aejyD/ aq;xkd;tyfukd Bunfhvkduaf wmh usaemf
jzHKoGm;onf/ awmfawmfBuD;wJhtyf/ oli,fjcif;u Zl;vl;a& 'Dtyfu igwkdh jrdKhrSm qkd abmvHk; avxkd;wJhtyfuG/
tyfrSm wjcm;r[kwfyg/ '&pfay;aom tcg '&pfbl;rsm; zifrS twGif; avzdtm;&ap&ef azgufay;&aom
tyfBuD;jzpfygonf/ uJusaemfbmwwf Ekid frSmvnf;/ jyD; xkd;&rnfh aq;u wu,fh tjyif;pm;/ uGDEkdifukdxkd;rSm /
'Dvkd ESifh usaemhukdaq;xkd;onf/ aq; xkd;jyD; usaemh aygifwef;oGm;onf/ rx Ekdif/ 10 rdepfavmuf
arSmufvsufom; aevkduf&onf/ aq; &Hk a&mufawmh q&mrawGu 0kdif;&Donf/ usaemfjyefoGm;jyD; csufjcif;
jyefa&mufvmvkdh/ olwkdhu &D Ekdifayraygh/
aq;xkd;cJhonfh taBumif;rsm;ukd 'Dae&mwGif usaemf a0iSvkdonf/ usaemfwkdh vlOD;a& oHk;q,favmufukd o
BD;oefhcGJ oifwef;ay;onf/ wjcm; tzGJhwiG f aq;taBumif; em;vnfwJholawG ygayrJh usaemfwkdh tkyfpkwiG f
ryg/ aq; ESifh ypnf;awG&awmh usaemfwkdh wpfa,muf ESifh wpfa,muf aq;ukwrf;upm;awmhonf/
waeh usaemfwkdh txJrS wpfa,mufu ajymonf/ oltm;enf; B12 xkd;jcifonf/ wpfa,mufu B12
ukefaew,f/ B6 awmh&Sdw,f/ wpfa,mufu B6 ESpfvHk; xkd;ay;vkdufuGm/ tJh'gqkd B12 bJ/ 'Dvkd ESifh olhukd
B6 ESpfvHk;xkd;ay;vkdufonf/
jyD;usaemfwkdh aemufvkyfwm&Sdonf/ aq;awG taBumxJa&muf&if a&m*g jrefjrefaysmufjyD[k ,lqonf/ 'Dvkd
ESifh tom;aq;awGukd taBumxJ xkd;Buonf/ uGD EkdifESifh wjcm; yg&mvkd xkd;aq;ukd a&mjyD; tzsm;wufvsif
taBumxJokdh xkd;Buonf/ aq; taBumxJa&muf ? acgif;u rkdufueJjzpfoGm;? yg;pyfrSae aq; teHh
xGufvmvsif a&m*g aysmufawmhr,f[k ,lqonf/
usaemfwkdh txJrSm aemufwpfa,muf&Sdonf/ olh ra[oD 'Daz:&rfwGif&Sdonf/ odjcifvsif ukd,fhzmom
ukd,fpHkprf;Bu/ olu 'Dvdk/ olrsm;ukd ol aq;xkd;jyD; wkid f; aq;xkd;onfhae&mukd olu vuf ESifh racsay;?
ajcawmuf ESifhajcay;onf/ jyD;awmh olu p&if;jzifh tyfrS ae aq;pkyfr&vsif yifpwifukd jzKwf? aq;ukd
p&if; aemufrS xnfhonf/
wcg pcef;wGifaepOf usaemh taz:wpfa,muf tzsm;wufawmh aq;xkd;ay;aom usaemfwkdh &Jaru
aq;xkd;zkdhjyifonf/ aq; pkyfvmjyD; vlemukd vkdu&f Smawmh vlemu xGufajy;oGm;onf/ olawmfawmf
r[kwfwm/
b0&Jh taysmfqHk; tcsdef
yxr ESpf wu okdvfausmif;om;/ ygcsKyf a'gufwm cspfaqG ajymovkd urmay:rSm
ighavmufawmfwmr&Sdawmhbl;/ ajrmufBuG ajrmufBuG/ ausmif;pdrf;vnf; 0wfp&mrvkdawmhbl;/ q&mawG
twef;xJ 0ifvm&if r*Fvmygq&m qkdjyD; rwfwyf&yf Ekwfqufp&m rvkdawmhbl;/ ausmif;omoGm;wm/
twef;rwuf/ tkd ajym&if rukefawmhygbl;/ 'dxuf ykdjyD; aysmfp&m aumif;cJhwmu tcspfOD;ukd &vkdufw,f/
olu tDukdu/ tJh'd wkef;u usaemfu RC 2 rSm wuf&wm/ oluvnf; tDukd RC 2 rSmygbJ/ usaemf
tDukdrSmbJ tcsdefukefygw,f/ ausmif;ac:csdef 75% rjynfhvkdh usaemf pmar;yGJ rajz&&if usaemfajccJh&rSm
r[kwfygbl;/ tJh'dwHk;u tDukd ukd oGm;wkdif; &mZm ae0if; eJhawGhwufw,f/ olhaumifrav;u vnf;
tDukduygbJ/ olrSef;vnf; rodygbl/ aumvdyf*sifae0if; om;vkdhbJ odcJhwmyg/
{y&,f ESifhusaemf
{y&,fonf usaemhftwGuf t"du trSwfw&/ {y&,fwiG f usaemfarG;onf/ usaemh&D;pm;OD;onfvnf;
{y&,farG;/ ol usaemhukd pawGhwmvnf; {y&,frSm/ tJ'h dtcsdefu olukdh usaemf rawGch Jh/
i,fi,fwek f;u{y&,f qkd usaemfaysmfonf/ ausmif;ydwfonfhtcsdef? oBuFefwGif aysmfvkdufonfhjzpfjcif;/
'gayrJh onfaysmf&GifrIawG r&cJhonfrSm tck ESpf 20 &SdjyD/
usaemf q,fwef;atmifawmh bBuD; jzpfolwiG f oGm;aeonf/ tJh'd tcsdefrSm olESifhpawGw
h m/ usaemf eJeJ
BuD;vmawmh oBuFefwGif raysmfwwfawmh/ b0 ay;rI tajctae&vkdh ajym&rvm;rod/ wnfjidrfvmrIaygh/
'gayrJh tJ'dwkef;u touf u 17 ESpf jynfhcgeD;/ oBuFeftcsdef bBuD; tdrfa&ShwGif xGufxkdifaerdonf/ vrf;u
ajcmufuyfuyf/ tJh'd tcsdefrSmrsuf ESmjcif;qkdif tdrfrS wpHkwa,mufu jywGif;ayguf jcifvHk Zum aemufuG,frS
usaemhtm; Bunfhaejcif;ukd rodcJh/
armifhukd pawGhwmeJh t&rf;pdwf0ifpm;oGm;w,f/ 'geJh xkid fckdifwpfvHk; qGJjyD; xkdifBunfhaerdw,f/ 'Dvkd eJh armifukd
tjrJwrf;Bunfhw,f/ 'gayrJh armifu jyefrBunfhcJhbl/ jcifvHk ZumaemufuG,f tvif;uG,faeaom aeolukd
usaemf b,fvkd jrif Ekdifyghvrd fhrvnf;/ 'DvkdeJh ausmif;awG zGifhawmh usaemf wkdh cspfol jzpfoGm;Buonfaygh/
(wkdwkd wkwfwkwfbJ aumif;ygw,faemf)
a-mufaumifrawG
1994 ck ESpf&Jh wpfckaomrkd;wGif;/ usaemfwkdh tJh'dtcsdefu ajymif;cJ&h aom ae&monf auGhaumuf pd;qif;aeaom
acsmif;wpfck ajruGuf vyfrsm;wGif aqmufwnf aeBujcif;jzpfonf/ acsmif; [kdbufwpfpk? 'Dbuf wpfpk/
tJhonfvkd/ usaemf aeaom wJav;ukd a&mufjcif&if a& 22 cg jzwf&rnf/ pcef;xdyfuqkd av;jzwf/
usaemf tJh'd tcsdefu ausmif;q&m/ awmxJu uav;awGukd wwfors rSwfors jyefvnf a0iS ay;aewJh
tcsdef/ usaemfwkdh a&mufrS 'Da'owGif txufwef;ausmif; pwifzGifhvSpf EkdifcJhonf/ 'Dwpfcku usaemf?
usaemfwkdh? tzGJh tpnf;&Jh orkdif;wpfckrSm oJwyGifhavmuf vkyfay; EkdifcJhwmwpfck/ ck qk&d if usaemf
oifay;vkdufwJh uav;awG EkdifiHwumu acwfrSD wuokv
d fawGrSm bGJh&wJholawG&? ynm oifwJholawGu oif?
q&mhxuf wynfhvufapmifxufwmvm;/ usaemfuawmh ckxufxd w0Jvnfvnf/ usaemf awmxJwGif
usaemhf b0 woufwmvHk; jrKyf&ef pOf;pm;cJhbl;onf/ 'gayrJh ynmqufoifjcifonfh twu
tEkdif&oGm;onf/ 'Dvkd ESifh tcuftcJ aygif;pHk &ifqkdifjyD;rS 'D EkdifiHukd a&muf&Sdvmjcif;jzpfonf/
waeh ausmif; rHkhpm;qif;csdefvGwfawmh AkdufxJu enf;enf; qmvmovkd/ 'Da'oawGrSm ausmif;q&m jzpf&wm
[kd; tBuD; qHk; OuX utp? atmufqHk; av;pm;onf/ q&m? o&m (u&if?u,m; ) qkdjyD;
av;pm;orIjyKBuonf/ 'Dvkd qkdawmh q&mr tul;? olhtazu OuX? AkdvfcsKyf ? ol&Jh tdrfokdhoGm;jyD; wckck
pm;p&m &Sdavrvm;vkdhqkdjyD; xGufcJhonf/ tJh'd wHk;u usaemfwkdh olrsm; tdrfoGm;vnfwkdif; rD; zkdacsmifxJ
t&if0ifjyD; &SdorsukdvSefavSm pm;Buonf/ cGifhjyKcsufawmif;p&mrvkd/ pm;p&mqkdwmuvnf; &SdrS
i&kyfoD;axmif;/
'Dvkd ESifh q&mr tul; tdrfa&mufvmonf/ olwkdh tdrf0ef; ta&Shaqmifu trkd;rkd;aewkef;/ &kwfw&uf
trkd;ay:rS ajcaxmuf wzuf usvmonf/ 'g apmcJ&kd (Akdvcf sKyfom; ESifh usaemhf ausmif;om; )ajcawmufaybJ
qkdjyD; oGm;jyD; qGJrvkdh/ wu,fawmh usaemfu pjcifwm/ 'gayrhJ rvkyfjzpfcJh/ tJh'gu bJ uHaumif;oGm;onf/
wu,fawmh tJh'g tzkd;BuD; AkdvfcsKyf ukd,fwkdif jzpfaeonf/ olukd,fwkdif acgifrkd; wufrkd;aewm/
'Dvkd ESifh 0g;pm;yGJcHkay:rsufpd a&mufoGm;awmh 0rf;omoGm;onf/ jrefrm owif;pmawG/ owif;pm
rzwfzl;onfrSm ESpf ESifhjcDaejyD/ wu,fawmh owif;awGukd rzwfjcif/ ukdZm*emajym ovkd Bunfhygvm; 'D amufcGufu ay:vmaejyD qkdovkdrsdK; jzpfaerSm rkdhvkd/ usaemf t"d uzwfjcifwmuawmh oma&;? ema&;
owif;awG/ b,folawG qHk;jyDvnf;? ukd,hftodxJu b,folawG pGHjyDvnf;/
89-90 rwkid frSD autefyDyD pkd;rkd;&m oHvGif jrpfeHab;&Sd wmwarmh pcef; ywfvnfwGif &GmawG &SdBuonf/
pcef;rsm; usqHk;ukefjyD; &Gmom;wkdh &Gmukd pGefh jyD; xGufajy;Buonf/ wGif 4if;wkdh ykdifqkid fonfh uGsJ EGm;rsm;
usefcJhonf/ ,if; usGJ EGm;rsm; onf awmxJ? awmifxJwGif usefcJh&if awmusGJ? awm EGm;rsm; jzpfvmBuonf/
awmwGif; Oya't& qif? usm;? awmusGJ? awm EGm; rypf&/
xkdtcsdefwGif AkdvfxGef; rSm autifefyDyD &if; 2 cGJ 3 wGif wyfpkrI;/ olu ,cifu awmifil cv& 39 rS
wyfBuyfBuD; jzpfjyD; autefyDyDokdh ajymif;vmol/ ,ckawmh ol 'k&if;rI; jzpfaejyD[kqkdonf/
waeh olwyfpkrS xkd awm EGm; wpfaumif ypfvmonf/ AkdvBf uD; AkdvfBuD; usaemfwkdhawmh awm EGm;
wpfaumifypfvmjyD/ [m rif;wkdh bmvkdh vkyfvkdufwmvJ/ at; av vkyfjyD; &if vJ bmwwf EkdifrvJ/ aemuf
rjzpfapeJh/ rjzpfapeJhvkdawmh r&yg/
xkdawm EGm;BuD; tm; ckwfxpf ykdif;jzwf Buonf/ tJ uHqkd;jcifawmh tJh'd tcsdefu autefefyDyD OuX AkdvfcsKyf
atmifoef;av; ESifh 'kppfOD;pD;csKyf AkdvfrI; csKyf atmifjrwfwkdhu olwkdh pcef;cs&m ae&mokdh a&mufvmonf/ OD;
pD;csKyfu wJxJokdh 0ifBunfhvku
d fawmh tjzpftysufukd oabmaygufonf/ olwkdhuvnf; vsifonf/
EGm;acgif;BuD;ukdawmh tcsdefrD zGufvkduf Ekdifonf/ Akdvrf I;u
[ rif;wkdhu bm ypfvmwmvJuG/ [kwfuJh Akdvrf I;/ arsmufom;yg/ AkdvfrI;u bmrS rajym/ aemufawmh
&Snfvsm;onfh EGm; trSD; BuD; ukdawGhawmh? [ tJh'g bmtrSD;vnf;uG/ qufomvdrf/ [kwfuJh AkdvfrI; arsmuf rSD;
&Snfyg / [ rif;wkdh arsmuftrSD;uvnf; awmfawmf &Snfygvm;/
'Dvkd ESifh AkdvfrI; wJxJrS jyefxu
G fvmonf/ olu wkd,kdwm zkd;0SD; ypfuyfwiG f tjcm;&Gmom;rsm; ESifh
a7mxkdifonf/ wGif tom;xkwfukd ukdifxm;aom &Jabmfa[mif; wpfa,mufukdawGhonf/ a[haumif
rif;ighukd rSefrSef ajymprf; / tJ'h g bmomvnf;/ xkd&Jabmfa[mif;rS [kwfuJh EGm;om;yg/
kxkdhaemuf jrKdeh ,fwyfzGJrS ppfaq;a&; 0ifjyD; EGm;om; rSef; twnfjyKonf/ OD;pD;csKyfrS uJ xGef;xGef;eJh tzGJhukd
ac:cJh/ olwkdhtzGJhukd zkd;0SD;um; ESifhoGm;BudKonf/ um;ay:wGif "g;? wl&Gif;?vGS? awG/ AkdvfxGef; 'gawGjrifawmh
oabmaygufonf/ olu "g;aumif;aumif; wpfacsmif;ukd a&G;onf/
aemufqHk;olwkdhukd ,if; xD;usufcJh awmifajcwGif oGm;csay;onf/ olu olwyfzGJhtm; uJ nD;av;wkdha& bmrS
tm;ri,feJh/ wufawmh/ olhwyfpktm; awm&Sif;? uwkwu
f sif;aqmuf? avsmufajrmif;wl;/ wESpf tjypf
'Pfcsonf/ AkdvfxeG f;rSm olh&JabmfawG twGuf tepfemcHonf/ &GmxJqif;? aps;qkdifawG wpfqkdifjyD; wqkdif
olh&JabmfawGpm;zkdh? aomufzkdh awG twGuf tvIvkdufcHonf/ jyD; &JabmfawGukd jyefaBuG;onf/
okdh ESifh EGm;ypf trI jzpfjyD; aygfufcJh&aom xkd cHppfukef;tm; EGm;ukef;[kvnf;ac: ovkd acgif;cH&ol?
AkdvfxGef;xGef;tm; EGm; Akdvf (okdh) Akdvf EGm;[kvnf; wGifavonf/
olykefwGifvnf; olh[m ESifhol xkdufoifh avsmufywfovkd ypf'Pfav;awGawmh &Sdonf/ usaemf ESifh
twlaecJhaom ESpfa,muf tjzpfukd ajymjyyg&ap/ wpfa,ufu ,cif ppfwyfu wyfBuyf BuD; a[mif;/
waeh olwkdh awmxJ oGm;Buonf/ o&ufyif wpfyifawGhonf/ wpfyifvHk; o&ufoD;awG a0a0qm/ olwkdh
aysmfBuonf/ aemufqHk; wpfyifvHk; o&ufoD; ukd &&ef o&uf yifukd ckwfonf/ o&ufoD;awG tukef
xkwfykd;jyD; jyefvmBuonf/ om;a&G tkd; xrf;onfyh rm/ onf o&ufoD;awG ESifh pcef;a&muf&ifawmh rsuf ESm
yGifhjyDaygh/ tm;vHk;&Jh csD;rGrf; jcif;ukd cH&awmhrnf/
onfvkdh ESifh pcef;t0if ukdrsdK0if; ,ck atbD 'kOuX ESifhawGhonfh/ a[; o&ufoD;awGrsm;vScsnfvm;/
a[mBunfh/ igwkdhawmh rsuf ESm&jyD/ [ 'Davmufo&ufoD;awG b,fvkd&vmvnf; / [kww
f ,fav/ tyifukd
ckwfvmwm/
bm tyifukd ckwfvmwm/ tyifukd ckwf&if aemufvlawG b,fvkdpm;vkdh&awmhrvJ/
uJ jypf 'PftaeeJh ESpfa,mufaygif; bm;wkduf wpfvHk;aqmuf/ okd ESifh xkd ESpfa,mufom; rsuf ESm r&bJ
'kwfpm&oGm;avonf/
quf&ef
rSwfcsuf (t&ifykdpfh yxrtp 95 'DZifbm tpm; 96 Zefe0g&D [k ajymif;vJay;yg&ef? usaemhwGif
twd tus 'kid f,m,Dr&SdbJ rSwfom;rdorsukd jyefvnf a0SiSay; aejcif; jzpfygonf)
'Dvkd ESifh wynfh raumif;q&macgif;? EGm; ypfrIh ESifh ywfoufjyD; wyfpk wpfpk wESpf ywfvHk;
tyifyef;cH wnfaqmufcJh&aom cHwyfukef;BuD;rSm tcsdef wkdwkd twGif; usqHk;cJh&onf/ usqHk;yHkrSm
&kd;&kd;&Sif;&Sif;av;&,fom/ &efol pcef;wufawmh pcef;wm0efcHu r&Sd/ &Gm w&Gm rSm &Sdaom
r*FvmaqmifyGJokdh oGm;aeonf/ pcef;wGif &Jabmf q,f*Pef;rsyifrjynfh/
&efolrS wkdufppfqifawmh jyefvnf ckcHrItm; b,favmuf &Sdonfqkdwmukd odoGm;onf/ xkdpOfu
AkdvfxGef;u vGdKifaumf teD;a&mufaeonf/ olh pum;ajympuftwGif; &efol pcef;wufonfukd
odaeonf/ 'gayrJh oGm;jyDaygh/ wckawmh awmf&onf qkyd grnf/ bmvufeufrS qHk;&HI;rI r&SdbJ
wyfpcef;ukd pGefhcGm EkdifcJhonf/
Armhwyfrawmf ppfOya' t& qkdvsifawmh wyfpcef;pGefhcGmrIonf tBuD;rm; qHk;aom typf
'Pfjzpfonf/ 'gayrJh vc wjym;rS r&aom? ukd,fhqE jzifh 0ifaom 'D awmfvSefa&; vufeufukdif
wyfzGJhwGif 'D tjzpftysuftwGuf 'Davmufawmh jypf'PfawG r&Sd/ 'gayrJh ol[m ESifhol jypf'Pf
awG&Sdonf/ aemufawmh AkdvfxGef;u ajymjyonf/ tJh'd pcef;BuD; usoGm;rSbJ cg;u ydkemvmw,fAsm
[l/
b0wqpfcsdK; &Jh tpwck
,cif u usaemf aexkdifcJhaom e,fajrwGif ausmif;om; wyf&if 2&if;om &Sdonf/ usaemh wyf&if;
303 ESifh aemuf 601/ u,m; (u&ifeD) e,fajrwGif paom wyf&if; rsm;ukd oHk; (3) jzifph onf/
ajcmufrSm ytkdh0f e,fajrrS jzpfonf/ aemufykdif; A[kd rS wyfrsm; ajymif;vm usaemfwkdh wyf&if; 303
tajccsaom w&kwfukef; w0kdufwGif pnfpnfum;um; jzpfoGm;awmhonf/ w&kwfuek f;onf 1992
a'g wcJ awmifukef; wkduyf GJrsm; tjyD; usaemfwkdh wyf&if; wkdufckdufa&; wyfrsm; tajccs&m ae&m
jzpfonf/ usaemfu u&if eD A[kd ausmif;wGif ausmif;q&m 0ifvkyfay;aeawmh A[kd
ausmif;ajymif;&mokdhyif avsmuf vkdufae&onf/
ausmif;om; A[kd ajymif;vmcpu usaemf wyf&if; ae&mwGifr&Sd/ u&if eDwkdh &Jh
opfuGif;e,fajrrsm;wGif&SdaecJo
h nf/ aemufykdif; usaemf ausmif;okdhvnf; jyefroGm;? opfuiG f;rsm; okdh
qufr0ifawmhbJ ,ck ausmif;om;wyfzGJhrS twGif;a&;rI; ukdqefeD? xkpd Ofu usaemh &ifhrI;u rif;
awmifay:rSm aervm;? tck vkyfaewJh jcH (u&ifeD eGrf;tGrf acsmif; a&mif;0,fa&;pcef;teD ) rSm
aervm; [k ar;aomtcg vlrsm;rsm; ESifh raejcifaom usaemfu jcHxJrSm bJ aer,f[k
tajzay;vkdufonf/
ausmif;om; A[kd tzGJhrsm;rS usaemh tm; ausmif;om;&JabmfrSef;rod? u&ifeD &Jabmf[yk if
xifaeBuonf/ usaemf ausmif;q&m qufrvkyfawmh jcif;rSm taBumif;&Sdygonf/ 1995 avmufxd
usaemh&ifxJwiG f tdrfjyef&r,f? ausmif;qufwufr,f[k ,HkBunfaecJhonf/
'gayrJh a&Gjynfawmf arsmfwkdif;a0; jzpfvmawmh tdrfrufawG vGifhys,fcJh&onf/ trSefwu,fawmh
awmxJwGif usaemfaysmfcJhygonf/ usaemf tjrJwrf; qifwl rufcJh aom tdrfruf wpfck&Sdygonf/
awmxJrSm ae&if; rxifrSwfbJ usaemf jrdKhxJ jyefa&mufoGm;onf/ tJh'drS 'ku a&mufawmhonf/
usaemf awmxJukd jyefoGm;jcifonf/ jyefroGm;wwf/ taBumif;rSm usaemfvmcJhaom vrf;u wjcm;?
aemufqHk;a&mufaecJhaom ae&mu wae&m/ tJh'dvkdjcnf;bJ jzpfonf/
r[m Arm? r[m vlrsdK; BuD; 0g'/ wzufuvnf; usOf;ajrmif;wJh vlrsdK;a&;0g'/ Arm qk&d if
tukefraumif;bl;/ u&if qk&d if tpdwfom;yg rcsefxm;eJh/ w&m;cHb,folvJ/ [kdbuf onfbuf
vGefcJhwmawG? vGefwm awG awmh &Sdrnf/ ykxkZOfvlom;awG tjypf eJhuif;yghrvm/ bmaBumifh
wjynfwnf;om;awG trkef; rD;awG yGm;aeBu&vnf;/
olwkdhawG ArmawG ukd rkef;wm trSefbJvm;/ 1996 ESpfv,fwGif usaemf befaumuf pa&mufjyD;
vawmh rrSwfrd/ usaemf autifef,rl S AkdvfcsKyf armifarmif ESifh awGhonf/ olu befaumufwGif
rsufpdvmuk&if; &Hk;wGif wnf;onf/ olu tukdarmif qkdonfh uavmif emrnf ESifhvnf; pma&;onf/
olhom;awG tukefvHk; emrnfukd Arm emrnfawG ay;xm;onfwJh/ olhZeD; rD;zGm;onft
h csdefESifh Armh
wyfrawmfrS ppfqifa&; tcsdef ESifh wkdufqkid faeojzifh olhom;awGukd tJh'd ppfqifa&; emrnfawG
ay;xm;onfwJh/
usaemfu AkdvfcsKyfarmifarmiftm;? tzl; tzl; tzl; zkd;rIcg;ukd odw,frSwfvm;/
at; odwmaygh/
usaemf zkd;rlcg;&Jh tcspfawmfav/
AkdvfcsKyfarmifarmif awmfawmf BoHhBooGm;onf/ [m r[kwfao;bl; xifw,f/ tzkd;BuD;u
'DavmufcGJjcm;wm/ oluawmh tukefrajym/ 'gayrJh tzl; (zkd;rlcg;vnf; ArmawGukd rkef;wJhol
wpfOD;qkdwm ol qkdvkdjcif;om)/ 'gayod usaemhukd rrkef;cJh/
[kwfygonf/ olt
h dyf,mukd wjcm;ol tdyf&if rBudKuf/ 'gukd usaemfrod/ usaemfwkdhu tJh'dtcsdefu
b,ftdyf,mawGhawG tdyfjcif&if 0ifvSJvkdufonf/ tzkd; tdyf,mwGifvnf; 0iftdyfrdonf/ usaemfhukd
bmrS rajym/ waeh usaemhf wyf&if;rS olhukdol &Srf; [k cH,lxm;ol? aemufydkif; jynfwGif;
tvif;0ifoGm;ol olt
h dyf,m 0iftdyfrdawmh rkd;rD;avmifygawmhonf/
usaemhf ausmif;om; wyf&if;onf e,frS txl;ojzifh u,m; ESifh &Srf;jynfe,f rS vmaom
olrsm;onf/ txl; ojzifh u,ef; ESifh ua,m trsm; qHk; jzpfonf/ &efukefrS xGufvmol qkd
usaemf tygt0if ESpfa,mufom usefcJhonf/ wcsdKh jyefomG ;aom &efukefu taz:rsm;rS a[haumif
rif;ukd Arm vm;vkdh ar;&if Arm r[kwfbl;vkdhajym/ wkid f;&if; om; wckck ygvkdhajym/ &efukefrSm
taeBumoGm;vkdh pum; rwwfawmhwmvkdhajym/ 'gayrJh tJhvkd ajymolawG zifylatmifawmifrae/
jyefoGm;Buonf/ olwkdh awG Armvkdh ajym&rSmukd &GHhBuonf/ bmaBumifhvnf;qkdawmh tJh'd e,fajru
vlawG Armukd rkef;Buvkdh jzpfonf/ Bunfhav wyfrawmf xkd;ppfqifvm wkdif; Arm vmjyD [kbJ
ajymBuonf/ xkdhaBumifholawGawG Arm rjzpfjcifBu/ usaemfuawmh at;at; aq;aq; /
f
olay;cJhaom aq;t&ufrsm;ukd usaemf aomufcJhonf[k olxifaeyHk&onf/ wu,fawmh usaemf
raomfcJyh g/ 93wGif usaemfwkdh pcef; aemufwae&mokdh ajymif;awmh usaemf pdwfavav ESifh wcgw&H
t&uf aomufwwfvmonf/ waeh tzkd; ESifhawGhonf/ ol wnf;aeus u&if eD ausmif;tkyfBuD;
aumfavmfvm; tdrfwiG f
a[higcl? tdrfay:wufoGm;? tdrfay:rSm EkdifiHjcm; 0DpuD; &Sdw,f? rif; eJeJ ,laomufvkduf/
wcgrS olay;cJhaom t&ufrsm;ukd raomufzl;onf usaemf pdwfavav ESifh tdrfay:wufoGm;onf/
a[m awGh ygjyD/ ykvif;atmufajc vufav;vHk;avmufusefao;onfh t&ufawG/ usaemfu
aomufwwfolr[kwf/ t&ifu rJacgif t&ufaomuf&ifawmif vnfajcmif;xJra&mufcif jyeftefol/
aemufawmh wufuepf wck wwfoGm;onf/ t&uf aomuf&if ESmacgif;ydwfaomuf/ tckvnf; tzkd;
&Jh t&ufawGukd ESmacgif;ydwfjyD; armhvkdufonf/ jyD;awmh tdrf ay:u jyefqif;jyD; tzkd; aomufjyD;jyD;/
aemufwaeh tzkd; ESifh vrf;rSm awGhonf/ a[haumif ig;cl/ rif; raehu t&ufawG aomufoGm;wm
awmfawmfrsm;w,f/ aemufqkd 'Davmuf rsm;rsm; raomufeJ/h usaemf aomufvGefawmh vnf; ol
pkd;&drfonf/
vGefcJhaom 5 vcefhu tzkd; qHk;oGm;jyD[k od&onf/ usaemfvnf; aorS ikd onfh vlom; jzpfaejyD/
olhxHwGif rSwfom;p&m orkdif; taxmuftxm; tcsuftvufrsm; &Sdaevdrfhrnf/ usaemf a,mifvkdh
awmif wcgrS rar;rdcJh/
qufygrnf