177

NDEKLER
TMMOB GEM MHENDSLER ODASI adna Sahibi nci Gndz Baldoan
6-9 Makale 10-15 Makale 16-20 Makale 21-26 Makale 28-33 SG 34 SG 35 SG 36-37 SG 38-42 SG 44-46 Gr 47-49 Gr 50-51 Gr 52-55 Gr 56-59 Gr 60-61 Gr 62 Odadan Haberler 63 Odadan Haberler 64-65 Odadan Haberler 66-68 Odadan Haberler 69 Odadan Haberler 71-87 TMMOBden Haberler 77-79 TMMOBden Haberler 80-82 TMMOBden Haberler 84-85 TMMOBden Haberler
Yaz leri Mdr ebnem Helvacolu Yayn Kurulu Ahmet Dursun Alkan Ahmet Tademir Hr Frtna Yaln nsan Sevilay Can Hasan Bar Karayel Metin Koncavar Baskya hazrlk Hilal Sakarya Nazan Ertrk
Ynetim yeri Postane Mahallesi Tun Sokak No: 39 Tuzla/stanbul Tel: (0216) 447 40 30-31-32 Faks: (0216) 447 40 33 e-posta: info@gmo.org.tr http:// www.gmo.org.tr
86-87 TMMOBden Haberler 88-89 Sektrden 90 Sektrden 90 Sektrden 91Sektrden 92 Sektrden 93-96 Sektrden 97-101 Sektrden 102-105 Sektrden 106 Sektrden 107-108 Sektrden 109 yelerden 110-111 Kim Kimdir 112 Kitap Kesi
Basld Matbaa
Esen Ofset Matbaaclk San. Ve Tic. A.. kitelli Org. San. Blgesi, Atatrk Bul. No:103 (34260) Kkekmece/STANBUL TRKYE Tel: 0212 549 2568 Fax: 0212 549 2574 e-mail: esenofset@esenofset.com
(ISSN-1300/1973) Bask tarihi: Eyll 2008 Bask says: 3000 adet
Gemi yatrm analizlerinde portfy belirleme: Time charter piyasalar zerine bir uygulama Gemi ina sektrnn evresel sorumluluu: Sintine ve balast sular niversite-sanayi ibirliinin gelimesi iin neden ArGe yapmalyz? Gemi sanayinde kullanlan yksek gl lazer makineleri Tersanelerde ii sal ve i gvenliine genel bir bak TMMOB 40. Dnem Olaan Genel Kurulunda tersanelerde ii sal ve i gvenlii hakknda alnan karar Taraf Gazetesine gnderilen aklama Basn aklamalar i sal ve i gvenlii konulu Oda genel ye toplants Yat limanlar Gemiyle kite board yapmaya hazr msnz? Ya da gemi emisyonlarn azaltmak iin daha iyi bir fikriniz var m? Trk gemi ina sanayiinin srdrlebilir kalknmasna ynelik yapsal tedbirler Mhendislik etii; bilin ve bulun penceresinden moral canlandrma Tersane kapsnda 30 yln karlamas Gulliver devler lkesinde Ynetim Kurulumuz Ankarada GSBR ile tanma ve deerlendirme toplants Gemiten Gelecee Hali Tersaneleri paneli zmir ubesi etkinlikleri Antalya ubesi etkinlikleri TMMOB Genel Kurulu 29 Mays-1 Haziran tarihlerinde yapld TMMOB Genel Kurulu sonu bildirgesi TMMOB stanbul l Koordinasyon Kurulunun (KK) Nisan-Temmuz dnemi etkinlikleri Karadeniz Erelide Tersanelerde ve Sanayide Sal ve Gvenlii paneli TMMOB etkinlikleri IMOdan haberler Mhendislik Hizmetlerinde Geliim ve Yenilikler konferans Tde Gemi naat ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi Gemi ina ve ergonomi Gemiler iin denize indirmede fren tertibat analizi ve yeni bir durdurma kombinasyonu Etkinlik takvimi Tersanelerimizde ina edilen gemiler Tescilli brolarmzdan Tersanelerimizi tanyalm Denize indirme Yeni yelerimiz
GEM ve DENZ TEKNOLOJS, TMMOB Gemi Mhendisleri Odasnn ayda bir yaynlanan, yelerinin meslekle ilgili bilgilerini gelitirmeyi, sosyal yaamlarn zenginletirmeyi, ulusal ve askeri deniz teknolojisine katkda bulunmay, zellikle sektrn lke karlar ynnde gelimesini, teknolojik yeniliklerin duyurulmasn ve sektrn yurtii haberlemesinin salanmasn amalayan yayn organdr. Basn Ahlk Yasasna ve Basn Konseyi ilkelerine kendiliinden uyar. GEM ve DENZ TEKNOLOJSnde yaynlanan yazlardaki gr ve dnceler ile bunlara ilikin yasal sorumluluk yazara aittir. Bu konada GEM ve DENZ TEKNOLOJS herhangi bir sorumluluk stlenmez. Yaynlanmak zere gnderilen yazlar ve fotoraflar, yaynlansn ya da yaynlanmasn iade edilmez. GEM ve DENZ TEKNOLOJSnde yaynlanan yazlar, kaynak belirtmek koulu ile tam ya da zet alnt yaplabilir.
Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
YAYINCIDAN
Deerli yelerimiz, Gemi mhendisi olarak sesimizi duyuracamz, bilgi, tecrbe, baar ve hatalarmz paylaacamz ortak bir platform olan Gemi ve Deniz Teknolojisi dergimizin 177. saysnda yine beraberiz. erik ve sunum olarak dergimizi ok daha iyi bir konuma getirmek amac ile, ynetim kurulumuzun destei ile YAYIN KOMSYONU ve YAYIN KURULU olarak almalarmz srdrmekteyiz. Bu saymzda ok gncel bir konu olan tersanelerde i Sal ve Gvenlii ile ilgili yazlara arlk verilmitir. Bu konu ile ilgili TMMOB Gemi Mhendisleri Odasnn faaliyetleri, yaptklar, bu konu ile ilgili gndemde olan almalara yer vermeye altk. Dergimizde sektrden olduu kadar sektr dndan da grlere, almalara yer aarak disiplinler aras bilgi al veriine verdiimiz nem ve destei vurgulamak isteriz. Dergimizin Temmuz saysnda, Gemi Yatrm Analizleri konusundaki makalenin, gemi yatrmlarnda krizin ba gsterdii bu dnemde yelerimize ve yatrmclara faydal olmasn ummaktayz. Sizlerce yararl bulunan, daha fazla bilgi edinilmesi istenen konularda, sizden gelen talep zerine seminerler, paneller dzenlemekten mutluluk duyarz. ArGe faaliyetlerinde niversite-sanayi ibirliinin nemi hepimiz tarafndan bilinmektedir. Gemi ina sektrnde bu i birlii azmsanmayacak boyutlara ulamtr. Dergimizde, Gemi naat ve Deniz Bilimleri faklte ve blmlerinde yaplan almalar sizlere sunarak, ArGe faaliyetlerinin takibini ve gerekli konularda bilgi al veriinin balatlmasna vesile olmay amalamaktayz. Sintine ve balast sular konusunda yaymladmz makale bu amaca hizmet edecek almalardan bir tanesidir. niversite-sanayi ibirliinin gelimesi iin ArGe almalarn anlatan, sektr dndan bir Test ve Prototip Gelitirme Mdrnn yazd yaz alarak baarmann, bunu yaparken de bilgi al veriinde bulunmann gerek ve faydasn anlatan bir yaz olarak sizlere sunulmutur. Gemi inaatnda kullanlan lazer makinalar ile ilgili yazy da ilgiyle okuyacanz ummaktayz. En byk arzumuz, bu yazlarn makalelerin yeni tartma ve bilgi al veriine vesile olmasdr. Sayn yelerimiz 176 sayl Nisan dergimiz teknik bir hatadan dolay istenilen kalitede baslamamtr. Fakat hem enerji hem de doal kaynaklarn boa gitmesine neden olmamak iin yeniden bastrlmamtr. Bu bask hatasndan dolay yelerimizden, yazarlarmzdan ve dergiye destek veren kurululardan zr dileriz. Desteklerinizin bizim ve dergi kalitemizin artmas iin ne kadar nemli olduunu tekrar sizlerle paylamak isteriz. Sayglarmzla. Yayn Kurulu
MAKALE
GEM YATIRIM ANALZLERNDE PORTFY BELRLEME: TIME CHARTER PYASALARI ZERNE BR UYGULAMA
Oral Erdoan1, M. Hakan engz2
Portfolio Selection in the Ship Investments: An Empirical Evidence on the Time-Charter Markets
This study investigates the portfolio structures for the time-charter segments in maritime business in accordance with the Modern Portfolio Theory (MPT). The expected return and risk values are calculated for dry bulk and tanker segments of shipping industry by employing weekly time-charter data for the period between 2002 and 2007. According to the findings, the dry bulk investments present respectively higher levels of risk in promise of higher levels of expected return. On a segment basis, capesize bulk vessels yield higher utility than the panamax investments in the time charter markets. By confirming the availability of efficient compositions in the time charter markets, we demonstrate that the portfolio selection methodology is useful in maritime business as well. Anahtar kelimeler: Gemi yatrmlar (ship investments), portfy seimi (portfolio selection), arter bedelleri (time charter rates).
1. GR
Yatrmclar, eitlendirme suretiyle farkl sektrlere/segmentlere ayn anda bir portfy yaklam ile yatrm gerekletirebilirler. Bu anlamda, tek bir sektrn tek bana risk ve getiri lmnn dna klp portfy getirisi ve riskinin llmesi ne kar. Markowitz (1952, 1959) bir portfyn risk ve getiri hesaplarnn nasl yaplacan aklam ve Modern Portfy Teorisini (MPT) ortaya koymutur. Ayn dnem ierisinde A.D. Roy (1952) da Markowitz ile benzer sonular elde etmitir. Temel olarak, Markowitzin portfy teorisini kurgularken yapt kabuller yle ifade edilebilir (Elton ve Gruber, 1995); a. Her yatrmn alternatifini beklenen getirilerinin (ortalama getiri) olaslk dalmlar ifade eder, b. Beklenen getiriler enoklanmaya allr. Ayn zamanda fayda erileri de azalan marjinal fayda zelliine sahiptir, c. Portfy riski, getirilerin beklenen getiriden sapmalar eklinde ifade edilir, d. Yatrm karar tamamen beklenen getiri ve risk dikkate alnarak verilir. Dolaysyla, yatrmclar iin kaytszlk erileri beklenen getiri ve standart sapmann bir fonksiyonudur,
1. stanbul Bilgi niversitesi BF letme Blm retim yesi, TC Babakanlk Denizcilik Mstearl Danman. 2. stanbul Bilgi niversitesi BF Sermaye Piyasalar Sertifika Program.
e. Belirli bir risk seviyesinde yksek getiri dk getiriye, belirli bir getiri seviyesinde ise dk risk yksek riske tercih edilir. Bu varsaymlar altnda, bir portfyn beklenen getirisi ortalama getiri olarak kabul edilirken, bu getirilerin varyans ise o portfyn riskini lerken kullanlabilecek bir lm aracdr. eitlendirme ile portfydeki farkl sektrlerin (varlklar) getirileri arasndaki beraber hareket etme ilikisi (korelasyon) ise bu llebilen riskin azalmasn salayacak etmendir (Markowitz, 1959). Her ne kadar beklenen getiri ve risk ayn ynl hareket etse de yatrm sahipleri her durumda getirilerinin yksek, bu getirilerin beklenen getirilerden sapmasnn da (riskin) dk olmasn tercih eder. Bu balamda MPTde beklenen getiri ve riskin bir fonksiyonu olarak tanmlanm beklenen fayda fonksiyonu en ok yaplmaya allr. Uluslararas portfy analizlerinde kur ve politik riskler de dikkate alnarak optimal portfyler elde edilebilir (Erdoan, 1994). Denizcilik sektrnn; zellikle armatrler/tersaneler/gemi iletenler asndan bir portfy mant erevesinde hareket etmesi mmkndr. Keza bir tek tr gemi ina konusunda uzmanlamak yerine birden fazla trde uzmanlamak, beklenen getiri ve risk tercihleri asndan daha uygun olabilir. Benzer olarak, sadece tanker tamacl yapmak yerine dkme yk de tamak ayn nedenlerle uygun dnlebilir. Armatrler asndan da, gemi deerlerinin art ve arter kira bedelleri
MAKALE
dikkate alndnda en faydal olabilecek gemi yatrm kombinesyonunun belirlenmesi yararldr. Bu almada modern portfy teorisi kullanlarak arter (time charter, T/C) tamaclk iin portfy yaps incelemesi yaplmaktadr. almann takip eden ikinci blm kullanlan veri ve metodolojiyi vermekte, nc blm ise bulgular sunmaktadr. Son blmde, ulalan sonular zetlenmektedir. rilmitir. En ok gze arpan durum T/Cde vadenin uzamasyla birlikte riskin azalmasdr. Her ne kadar gelecek zaman ierisinde belirsizlik barndrsa da, T/C durumunda halihazrda ortaya kan T/C fiyatlarnn gelecekte fiyatlar etkileyebilecek dier unsurlar ierisinde tad sylenebilir. Vade ile birlikte riskin azalmasndan sz e derken getirilerin de azald gzlemlenebilmektedir. Bu durum da teorik varsaymlarmzla tutarllk gstermektedir. ekil 1deki gsterimden de anlalaca zere, yatrmclarn beklenen getiri/risk uzaynda kuzeybat ynnde yatrm yapmay tercih edecekleri aikardr. MP/Tnin yukarda bahsedilen kabullerinden en sonuncusu dikkate alndnda Handysize tankerlerde 1 yl yerine daha uzun vadeli yatrmda bulunulmas durumunda yatrmcnn ayn beklenen getiri seviyesini daha az risk ile elde etmesi beklenebilecektir. Tanker segmenti ierisinde bulunan dier tip gemilere baknca Handysize rneinin dier byklkteki gemilerden daha az risk ile daha fazla getiri vaad etmesi ise sektr dinamikleri ile aklanabilmektedir. Kuru yk ise daha farkl bir yapya sahip gibi grnmektedir. Capesize gemilerin Panamax tipi gemiler zerindeki domine eden yaps da ayn ekilde son dnem spot ve T/C navlun piyasalarndaki gelimelerle paralellik gstermektedir. Yukarda bahsedilen duruma gre, farkl segmentlerdeki gemiler iin rnek portfy nermeleri yapacak olursak; T/C gelirleri elde etmek isteyen bir gemi sahibi, kk gemilere yatrm yapmaya karar verip portfyn Handysize tanker ve Handymax dkme yk gemisinden oluturursa, portfynn te ikisini (%66,5) Handymaxe te birini ise Handysize tankere yatrm olmaldr. Bu iki tip geminin optimum portfy bilgileri Tablo 2de ve-
2. VER VE YNTEM
almada kullanlan veriler farkl dnem/vade yapsna sahip kuru ve sv dkme yk gemilerinin, seilmi farkl arlklar iin 2002 ba 2007 sonu aralnda haftalk zaman arter fiyatlardr (time-charter, T/C) (Clarksons Research, 2008). Sadece kuru dkme yk gemileri iin 6 aylk vade yapsnda veriler mevcut iken ayn yk tipi iin ayr byklkte gemi tanmlamas (handymax, panamax, capesize) yaplm, tankerler iin ise bu gruplama drde kartlmtr (handysize, aframax, suezmax, VLCC). Modern Portfy Teorisine gre aritmetik ortalama getiriler beklenen getiri, getirilerin standart sapmas ise risk olarak hesaplanmaktadr. Beklenen getiri risk grafii yardmyla, birim riske kar daha fazla getiri imkan ya da beklenen getiriye gre daha az risk gsteren yatrmlar bir dier yatrm domine etmektedir. Piyasada yatrmclarn beklenen fayda erileri (kaytszlk erileri) llmediinden Sharpen (1964) Finansal Varlk Fiyatlandrma Modeli yaklamna gre, farkl arter segmentleri iin optimal portfy belirlenebilecektir.
3. BULGULAR
2002 ile 2007 arasndaki 312 hafta iin elde edilen getiri serilerinin getiri ve risk istatistikleri ise Tablo 1de ve1.40%
Capesize 6 ay 1.20% Capesize 1 yl 1.00% Panamax 6 ay Panamax 1 yl Capesize 3 yl 0.80% 0.60% 0.40% 0.20% 0.00% 0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Handysize 3 yl Handymax 6 ay Handymax 1 yl Handymax 3 yl Handysize 1 yl VLCC 1 yl Panamax 3 yl
Beklenen Getiri
VLCC 3 yl
Suezmax 1 yl Aframax 1 yl Aframax 3 yl Suezmax 3 yl
Risk ekil 1: Beklenen getiri ve risk (2002-07, haftalk veri)

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008 7
MAKALE
Tablo 1: Beklenen getiri ve risk (2002-07, haftalk veri) A. Kuru dkme 6-month T/C Beklenen Getiri Risk Handymax Panamax Capesize B. Tanker 1-year T/C Beklenen Getiri Handysize Aframax Suezmax VLCC rilmitir. Tablo 2: rnek Portfy-1 % A. [Handymax (3 yl)] % A. [Handysize (3 yl)] Risk (st. sapma) Bekl. Get. Risksiz getiri 66.52% 33.48% 1.92% 0.38% 0.10% 0.21% 0.17% 0.23% 0.38% Risk 2.55% 2.96% 3.63% 5.88% 3-year T/C Beklenen Getiri 0.20% 0.15% 0.08% 0.11% Risk 1.94% 2.58% 2.51% 2.35% 0.74% 3.99% 1.08% 7.56% 1.25% 8.26% 1-year T/C Beklenen Getiri 0.65% 1.04% 1.05% Risk 3.29% 7.37% 6.45% 3-year T/C Beklenen Getiri 0.46% 0.81% 0.82% Beklenen Getiri 2.68% 7.60% 4.95%
Eer yatrmc (gemi sahibi) kuru yk iin byk gemi yatrm planlyor ise yatrmnn %54n Capesizea %46sn ise Handysize tankere yatrmas beklenir. Bu yeni ikili portfyn zellikleri u ekildedir. Tablo 3: rnek Portfy-2 % A. [Handymax (3 yl)] % A. [Handysize (3 yl)] Risk (st. sapma) Bekl. Get. Risksiz getiri 53.91% 46.09% 2.85% 0.54% 0.10%
4. SONU
Bu almada modern portfy teorisi kullanlarak arter tamaclk iin portfy yaps incelemesi yaplmtr. Beklenen faydasn enoklamak isteyen zaman arter iletmecileri iin en uygun yatrm portfynn belirlenmesi ynnde bir uygulama nerisi sunulmutur. 2002-2007 dnemi iin haftalk bazda kullanlan arter fiyatlar kullanlarak beklenen getiri ve risk deerleri kuru yk ve tanker iletmecilikleri iin hesaplanmtr. Dkme kuru yk (bulk) tamacl iin beklenen getiri ve risk deerleri tankerlere gre daha yksektir. Gre8
celi olarak dkme yk iletmecilii daha fazla risk gstermesine karn daha cazip kazan imkanlar da su nabilmitir. Piyasa tecrbelerine bakldnda dkme yk gemilerinin deerlerin de sahipleri iin ciddi getiriler sunduu bir gerektir. Dkme yk segmentlerine tonaj snflar itibariyle bakldnda ise, capesizelarn panamaxlara gre daha yksek beklenen fayda gstermi olmas dikkat eker. Capesize vadelerine gre bakldnda arter fiyatlarndaki getiri ve riskin srasyla 3 yllk, 1 yllk ve 6 aylkta daha yksek gerekletii belirlenir ki; vade ksaldka riskin artmas doaldr. Yine paralel olarak getirinin de kabaca lineer olarak artt sylenebilir. Bu noktada 1 yllk szlemelerin 3 yllklara gre riski birim art gsterirken getiri bir birimden daha fazla artmtr. Bu anlamda 1 yllk szlemelerin tercih edilmesi biraz daha rasyonel dnlebilir. Yine Panamaxlar iin de 1 yllk szlemeler dierlerine nazaran daha faydal grlr. almada esas olarak getirilen neriye gre, farkl gemi tamacl segmentlerine birlikte yatrm yapmak ve bir portfy mant ile hareket etmek suretiyle yatrmlardan beklenen fayda daha fazla hale getirilebilecektir. rnein, T/C yatrm yapan bir armatr ya da iletmeci, kk gemilere yatrm yapmaya karar verip portfyn Handysize tanker ve Handymax dkme yk gemisinden oluturursa, portfynn te ikisini (%66,5) Handymaxe te birini ise Handysize tankere yatrm olmaldr. Bu ekilde bireysel olarak sadece Handysize ya da Handymax iletmeye gre daha rasyonel bir yatrm gerekletirmi olur. Eer yatrmc (gemi sahibi) dkme yk iin byk gemi yatrm planlyor ise yatrmnn %54n Capesizea %46sn ise Handysize tankere yatrmas daha faydal tercih olur. Deien verilere gre analizlerin yenilenmesi, bir dier anlamda yatrm revizyonuna gidilmesi de dikkate alnmak durumundadr.
MAKALE KAYNAKLAR
Clarksons Research, www.clarksons.net, 22 Nisan 2008. Elton, E., Gruber, M. J. (1995) Modern Portfolio Theory and Investment Analysis, 5th ed, New York, Wiley. Erdoan, O., Uluslararas Portfy Yatrmlar ve Fiyatlama Analizi, MKB Yayn No.2, 1994. Markowitz, H. (1952) Portfolio Selection, Journal of Finance 7, No. 1, 77-91. Markowitz, H. M. (1959) Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments. New York: John Wiley & Sons. Roy, A.D. (1952) Safety First and the Holding of Assets, Econometrica 20, No. 3, 431-449. Sharpe, William F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk, Journal of Finance, 19 (3), 425-442. The Federal Reserve, federalreserve.gov, 22 Nisan 2008. lamtr. Finans Bilim Dalnda 2000 ylnda doentlik ve 2005 ylnda profesrlk nvan ve kadrosunu almtr. 2006 ylnda da Yeminli Mali Mavirlik nvann almtr. 1990 ylnda balad TC Ulatrma Bakanl TD Ade mhendis ve bamhendis grevlerinde bulunmutur. 1994 ylndan 2001 ylna kadar TC Babakanlk stanbul Menkul Kymetler Borsas Bakanlnda yetkili uzman olarak almtr. stanbul Bilgi niversitesinde 2001 ylnda tam zamanl olarak balad retim yelii grevine halen devam etmektedir. niversitede Uluslararas Finans ve Bankaclk ve Finans Yksek Lisans Programlarn kurmu ve halen direktrlklerini yrtmekte; Deniz Hukuk Aratrma Merkezi ynetim kurulu yelii grevini srdrmektedir. Denizcilik Mstearl ve Deniz Ticaret Odasna Danmanlkta bulunan Erdoann iletme, finans ve denizcilik konularnda eitli uluslararas yaynlar bulunmaktadr. M. Hakan engz 1982 ylnda stanbul'da dodu. zmir Bornova Anadolu Lisesi ('01) ve stanbul Bilgi niversitesi letme Blm'n ('05) bitirdi. Ayn niversite'nin Sermaye Piyasalar Sertifikalar Programnda halen uzman asistan olup; Uluslararas Finans Yksek Lisans programnda limanlar, organizasyon yaplar, bekleme sreleri ve liman yer seimi konular zerine tez almasn srdrmektedir.
ZGEM
Oral Erdoan 1989 ylnda Tden Gemi naat ve Gemi Makineleri Mhendisi olarak mezun olan Oral Erdoan, T letme Mhendisliinde yksek lisans programn 1992 ve Doktora Programn 1996 ylnda tamam-
MAKALE
GEM NA SEKTRNN EVRESEL SORUMLULUU: SNTNE VE BALAST SULARI

Ceren Bilgin Gney1, Fatma Yonsel2
The Responsibility of Ship Building Industry on Environmental Effects: Bilge and Ballast Water
Nowadays the ship based marine pollution has become more significant as the 80% of international cargo is transferred by maritime transportation. Bilge water and ballast water play an important role as pollution sources not only for the hazardous characteristics they have, but for the problems faced during their management. Turkey carries out its responsibilities for maritime under the guidance of IMO (International Maritime Organization). IMO has already set mandatory rules by MARPOL 73/78 for the oily wastes and adopted International Convention for the Control and Management of Ships Ballast Water and Sediments in a diplomatic conference. This convention is now open for signature by the member states. Both the rules addressed in MARPOL 73/78 and the standards that will get into force by the ratification of the convention, force ship building industry to take some stringent measures to prevent pollution by bilge and ballast water. This paper aims to emphasize the negative effects of bilge and ballast water, summarize the measures that can be taken on board to eliminate these negative effects and underline the responsibilities that ship building industry must commit. Anahtar szckler: Sintine sular, balast sular, artm
1. GR
Dnya ticaretinin %80inin gemicilikle gerekletirildii gnmzde, gemi kkenli deniz kirliliinin deniz ortamna verdii zararlar giderek artmaktadr. Toplam deniz kirliliinin yaklak % 20sini oluturan gemi kaynakl kirlenmenin kontrol srdrlebilir kalknma hedefleri asndan nem tarken, gemi tamacl srasnda gemi kaynakl kirlenmeye kar duyarl lke karasularnda seyir asndan da nemli bir gndem maddesi oluturmaktadr [Baykal ve Baykal 1999]. Gerek evresel zararlarnn bykl [Bilgin Gney ve Yonsel, 2007] gerekse ynetimi ve bertaraf edilmesindeki gllkler nedeniyle, sintine ve balast sular, gemilerden kaynaklanan deniz kirlenmesinde olduka nemli bir yere sahiptir. Gemilerde sintine tanknda depolanan sintine sular, farkl karakterde bir ok kirletici ieren korozif bir karmdr. zellikle makine dairesinden ya ve gres szntlarnn karmasyla sintine sularnn ya konsantrasyonu olduka yksektir. Denizcilikle ilgili uluslararas dzenlemeleri yapan IMO (Uluslararas Denizcilik rgt) gemi kkenli petrol/ya ieren atk sularyla ilgili nemli dzenlemeler yaparak eitli kurallar getirmi, deniz ortamna braklacak sv atklarn iere1. T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi, bilgincer@itu.edu.tr 2. T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi, fyonsel@itu.edu.tr
bilecei petrol/ya miktarn 15 ppm olarak snrlandrmtr. IMO tarafndan getirilen bu kurallar MARPOL 73/78de yer almaktadr. Her trl deniz arac bu standartlar salayacak ekipman zerinde bulundurmak veya 15 ppm zerinde petrol/ya ieren atk sularn, bu tip kirleticiler iin kurulmu atk alm tesislerine vermek zorundadr. Biyolojik kirlenme olarak adlandrlabilecek istilac yabanc trlerin balast sular ve sedimanyla yeni blgelere tanmalar ve bu blgelerdeki ekolojik dengeyi bozarak canl trlerinin yaamlarn tehdit ettii gerei, 1970lerin bandan beri gndeme gelmektedir. Fakat yakn gemie kadar uluslararas ortak bir hareketin noksanl nedeniyle bir ok lke kendi tedbirlerini almak durumunda kalmtr. Balast sularnn neden olduu problemler IMO tarafndan uzun yllardr gndeme getirilmesine ramen, ancak 14 ubat 2004 tarihinde Gemilerin Balast Sular ve Sedimanlarnn Kontrol ve Ynetimi Uluslararas Szlemesi IMO bnyesinde dzenlenen bir diplomatik konferansla tamamlanm ve ye lkelerin imzasna almtr. Szleme, dnya ticaret filosunun % 35ini temsil eden 30 lkenin onayndan 12 ay sonra yrrle girecektir [IMO, 2004]. Bu szlemenin yrrlle girmesiyle gemiler, ya ve balast suyu kapasitelerine bal olarak, farkl senelerde szlemede yer alan Balast Suyu
10
MAKALE
Performans Standartlarn salamak durumunda kalacaktr [Gollasch, 2007]. (Szleme ile ilgili son durum iin: www.imo.org) maddeye bir kez maruz kalndktan sonra anlk ksa vadeli etki olarak tanmlanabilir. Kronik zehirlilik ise zehirli madde-ye uzun vadeli devaml maruz kalnma veya anlk maruz kalnma sonunda ikinci dereceden ldrc etki olarak tanmlanabilir [Bilgin, 2003]. Petrol/ya ieren kirleticilerin olumsuz etkisi sadece organizmalardaki zehirlilik etkileriyle kendi gstermez. Ekonomi asndan deerlendirildiinde, petrol kirlenmesinin meydana geldii blgelerin elence ve turizm amal kullanlmas imkansz hale gelmekte, deniz rnlerine dayal olan ticari faaliyetler olduka byk zararlar grmektedir. Petrol/ya kirleticilerinin olumsuz etkileri sonucunda deniz rnlerinin saysnda meydana gelecek dn yan sra, balklar, kabuklular ve yumuakalar yksek ya da orta dereceli deriimlerde petrole uzun sreli maruz kaldklarnda ho olmayan koku ve lezzet edinmektedirler. Denizden yeterli rn alnsa bile bu rnn kalitesi dk olmakta ve satlar imkansz hale gelmektedir.
2. SNTNE SULARININ SEBEP OLDUU EVRESEL VE EKONOMK OLUMSUZLUKLAR

zellikle son yllarda petrol hidrokarbonlarn ihtiva eden atk sularn dearj dnya apnda yerel, ulusal ve uluslararas otoritelerin nemle zerinde durduu bir konu haline gelmitir. Bir ok gemicilik irketi, petrol/ya ihtiva eden atk sularn gerekli limitlerin zerinde denize braktklar iin ceza almaktadr. Gemi kazalar denizlerde bir anda ok byk miktarda petrol kirliliine sebep olmakla birlikte, rutin gemi iletmecilii deniz ortamnda toplamda daha byk bir oranda petrol/ya kirliliine neden olmaktadr [Tablo 1].
Tablo 1: Gemi kkenli petrol kirlenmesi olaylarnn 1974-2007 yllar arasnda sebeplerine gre dalm < 7 ton OPERASYONLAR Ykleme/boaltma Bunkerleme Dier ilemler KAZALAR arpmalar Karaya oturmalar Tekne arzalar Yangnlar/patlamalar DERLER TOPLAM 175 235 576 88 2186 7809 300 226 90 15 150 1196 98 119 43 30 25 346 573 580 709 133 2361 9351 2823 548 1178 333 26 56 30 0 1 3186 574 1235 7-700 ton > 700 ton Toplam
3. SNTNE SULARININ GEM ZERNDE ARITIMI N TEMEL YAKLAIMLAR

Gemilerin dip ksmlarnda depolanan sintine sular, farkl karakterde bir ok kirletici ihtiva eden yal su karmdr. zellikle makine dairesinden ya ve gres szntlarnn karmasyla yksek ya konsantrasyonuna sahip olan sintine sular ayn zamanda olduka koroziftir. Sintine sularndaki kirleticiler geminin kullanm amacna bal olarak deimekle birlikte, genel olarak dizel yakt, yalama yalar, gres ya, zcler, boyalar, temizlik maddeleri, soutmada kullanlan kimyasallar gibi maddelerden olumaktadr. Temel bileenleri tatl su, deniz suyu, petrol rnlerinden ya vb. maddeler olan sintine sular, ierdikleri kimyasallar nedeniyle de deniz ekosistemi iin nemli bir tehdit oluturmaktadr. Bileenlerinin ok eitli, ieriinin ise gemiden gemiye deimesi nedeniyle sintine sularnn kompozisyonunun tam olarak bilinmemesi, sintine sularnn artmn zorlatrmaktadr. Sintine sularnn ierdii petrol/ya kkenli kirleticilerin giderilmesi iin bir ok yntem denenmekte ve yenileri gelitirilmeye allmaktadr. Bu amala kullanlan geleneksel yntemler, bu suyun ihtiva ettii petrol/ya kkenli kirleticilerin fiziksel yntemlerle ayrtrlmas eklindedir. Ancak 1 hacim ham petroln % 0.02si 10 hacim deniz suyunda znebildiinden, petroln fiziksel olarak ayrtrlmasndan sonra bile su faznda petrol bulunabilmektedir [Bartha, 1986]. Bu nedenle fiziksel yntemleri destekleyecek veya bu yntemlere alternatif tekil edecek yeni yntemler zerinde almalara devam edilmektedir. 3.1. Fiziksel Yntemler Sintine sularnn gemi zerinde fiziksel olarak ayrtrlmasnda kullanlan yntemleri Nottegar ana balk altnda deerlendirmitir [Nottegar, 2000] :
11
Tablo 1de gemi kkenli petrol kirliliinin sebepleri kazalar ve operasyonlar olarak iki ana blme ayrlmtr. Burada operasyonlar olarak belirtilen sebepler deniz tamaclnn gerektirdii rutin ilemlerdir. Tam olarak tanmlanamayan nedenlerle kaza ya da operasyonel olarak adlandrlamayacak nedenler dierleri balyla tabloya dahil edilmitir [url 2008]. Sintine sular ve tanklarda oluan amur nedeniyle deniz ortamna tanan petrol/ya miktar ise ylda 188 bin tonu bulmaktadr [IMO, 2007]. Ky blgeleri birok farkl trden organizmann youn olarak yaad blgelerdir. Bu nedenle ky eridine yakn blgelerde gerekleen petrol kirliliinin canllar zerindeki et-kisi, ak denizlerde meydana gelen kirlilikten ok daha fazladr. Bununla birlikte, ak denizlerdekiler de dahil olmak zere, denizlerde meydana gelen petrol kirliliklerinin tamam canllar zerinde olumsuz etkiye sahiptir. Petrol hidrokarbonlarnn deniz ortamlarndaki etkileri akut ya da kronik olabilir. Akut zehirlilik, zehirli
MAKALE
I. Gravite Separatrler alma prensibi: Bu tip separatrlerde zgl arlk farkndan yararlanlr. Bu yntem, farkl iki zgl arla sahip svdan oluan karm yeterli bir sre bir tankta bekletirlerse zgl arl az olan sv ykselir prensibinden faydalanr. Altta kalan daha byk zgl arlkl sv tanktan dar boaltlabilirken, hafif olan sv ise tanktan dar pompalanabilir. Svlarn ayrlma oran, aralarndaki zgl arlk farkna, tank apna ve ya emlsiyonlarnn byklne baldr. Dezavantajlar: Ayrma iin gereken bekleme sresince bu suyu depolamak iin yeterince byk tanklara ihtiya vardr. Bu da gemilerde nemli bir hacmin bu i iin kullanlmasn, yani geminin tama kapasitesinin bu suyu depolamak iin ayrlan hacim kadar dmesine neden olacaktr. Ayrca gemilerin srekli olarak yaptklar ba-k vurma ve yalpa hareketleri nedeniyle petrol/ya kk partikllere ayrlarak su iinde dalmaktadr. Bu da gravite separatrlerin ayrma verimini drmektedir. Ticari olarak satlan separatrlerde bu son deinilen husus, farkl yntemlerle suyun iinde dalm olan kk paracklarn tekrar birleerek daha byk paracklar oluturmasnn salanmasyla mmkn olduunca bertaraf edilmektedir. II. Hidrosiklonlar alma prensibi: Hidrosiklonlar su iinde bulunan serbest ya ve dalm olan yan bir ksmn ayrmakta kullanlr. Hidrosiklonlar, merkezka kuvvetinden ve svlar arasndaki younluk farkndan faydalanarak ya svdan ayrr. Statik ve dinamik olmak zere iki tip hidrosiklon mevcuttur. Dinamik hidrosiklonlar statik hidrosiklonlara kyasla daha verimlidir. Dezavantajlar: Dinamik hidrosiklonlarda, tm cihazn kendi etrafnda dnmesi gerekmektedir, bu da daha byk bir merkezka kuvveti yaratmaktadr. Bu kuvvet gemilerde gvenlik konusunda skntlara neden olmaktadr. Statik hidrosiklonlar ise ancak byk partikllerin ayrtrlmasn salad iin yeterince verimli deildir. III. Membran filtreler alma prensibi: Membran filtreler svlar arasndaki younluk fark yerine partikllerin byklk farkndan yararlanmaktadr. Bunun iin sadece suyun geebilecei, sintine suyundaki yan geemeyecei kadar kk gzeneklere sahip membranlar kullanlmas gerekmektedir. Dezavantajlar: Gzenekler kldke, ak hz decektir. Bunun iin membran yzeyini artrmak gerekir. Bu durumda da kullanlacak sistemin gemi zerinde kaplayaca hacim artacaktr. Ayrca zamanla membran zerinde birikmeler olacak bu da membran verimini drecektir. 3.2. Biyolojik Yntemler Geleneksel yaklamlarn yan sra sintine sularnn ih12
tiva ettii petrol/ya kirleticilerinin biyolojik yntemlerle giderilmesi, gerek sintine sularnn tankta kalma srelerinin elverililii gerekse sintine sularnn kompozisyonu asndan olduka umut vaat etmektedir. Mikroorganizmalar kompleks yapl organik maddeleri besin kayna olarak kullanp metabolize etmektedirler. Petrol de organik bir madde olduundan doada var olan bakteriler tarafndan besin maddesi yani enerji kayna olarak kullanlabilmekte, biyolojik olarak degrade olabilmektedir [Atlas ve Bartha 1972; Atlas 1981]. Mikroorganizmalarn (fungi, bakteri) zehirli kirleticileri paralayarak daha az zararl maddelere evirmeleri iin insanlar tarafndan kullanlmas biyoremidasyon olarak adlandrlmaktadr. Bu erevede petrol/ya kirleticilerinin biyoremidasyon ile giderimi de mmkndr [Atlas, 1995]. Sintine sularnn mekanik yntemlerle artlmasnn yan sra mikrobiyolojik rnlerin retimi ve gelitirilme almalar devam etmektedir [Yonsel vd., 2006].
4. BALAST SULARININ SEBEP OLDUU EVRESEL VE EKONOMK OLUMSUZLUKLAR

Gemilerin balast durumu, ne zaman ve ne kadar su alnaca/boaltlaca dahil olmak zere, gemi adamlar tarafndan belirlenir. Bu belirlemede gereken uygun trim ve stabilitenin salanabilmesi iin gemiye has iletim ihtiyalar, ulusal ve uluslararas zorunluluklar belirleyicidir. Ancak balast suyu kapasitesi kargo kapasitesinin bir fonksiyonudur ve genellikle, sz konusu gemiye bal olarak, %25-40 DWT olarak deimektedir [Endresen, vd., 2003]. Toplamda ise, dnya ticaretinin % 80den fazlasn gerekletiren gemiler, ticari rnlerin yan sra ylda 12 milyar tona kadar balast suyu tamaktadr [Bax, vd., 2003]. Biyolojik istila, farkl blgelere zg olan baz trlerin, bu blgelerden herhangi bir ekilde baka yerlere tanp yeni blgede yerlemeleri, oalmalar ve yerletikleri bu yeni blgeyi deitirmeleri veya bozmalar olarak tanmlanabilir. Gemilerin gvenli olarak seyretmeleri iin gerekli olan balast sular ise bu trlerin istem d tanmalarnda en nemli rol oynamaktadr [Olenin, vd, 2000; Occhipinti-Ambrogi ve Savini, 2003; Gollasch 2006]. Avrupadaki navigasyonel ve komu sularda tespit edilen yabanc trlerin % 22.3nn balast sular yoluyla bu blgelere geldii tespit edilmi ve gemiciliin, Avrupa ve evresindeki navigasyonel sulara yabanc trlerin tanmasnda en nemli neden olduu gzlemlenmitir [Gollasch, 2006]. Kuzey Amerikada tespit edilmi olan 300 farkl yabanc trn % 80 gibi byk bir orannn balast suyu ve tekne yzeyine tutunarak gelen organizmalar olduu dnlmektedir [McGee, vd, 2006]. Balast sularyla herhangi bir anda tm dnyada biyocorafik blgeler arasnda tanan farkl tr says 10 bini bulmakla birlikte [Bax, vd, 2003], bu trlerin ok az bir ksm tanklarn kt koullarnda sren uzun yolculuklarna ramen yaamn srdrebilmekte ve gemilerin balast suyu alrken ya da boaltrken ortaya kan fiziksel,
MAKALE
kimyasal ve biyolojik bakmdan zor koullarda canl kalp yeni ortamlarda varlklarn devam ettirebilmektedir [Bailey, vd, 2005]. Hayatta kalmay baaran bu trlerin % 3 gibi kk bir oran girdii yeni ortamda yaamn devam ettirebilmesine ramen, bir tek trn bile bu yeni ekosisteme verebilecei zararlar ciddi boyutlardadr [IMO, 1999]. Bu dayankl trler girdikleri yeni ortamda gerek besin zincirini etkileyerek, gerekse buradaki baz trleri beslenme iin kullanarak oalmakta ve yerli trlerin varln tehdit edip bu blgeleri istila etmektedir. Gnmzde balast tanklarnn grece daha temiz olmas, gemi hzlarnn artmas ve var limanlarndaki evresel artlarn iyilemesi nedeniyle, balast sularyla tanan canllarn hem tank ortamnda hem de boaltma limanlarnda varlklarn srdrebilme ans ve buna bal olarak yeni ortamlara giren yabanc tr says hzla artmaktadr. Ayrca insan saln tehdit eden birok bakteriyal ve viral patojen de balast sularyla tanabilmektedir [Bax, vd, 2003; Joachimsthal, vd, 2004]. rnein koleraya neden olan Vibrio cholerae bakterileri Latin Amerikann ky sularna byk bir olaslkla balast sularyla Asyadan ulamtr [IMO 1999]. Potansiyel istilac trlerin balast sular ve sedimanyla yeni ortamlara tanmas, evre, ekonomi ve insan sal iin byk bir tehdit oluturmaktadr. Bu trler balklk blgelerini bozup sahil endstrilerinde biyolojik kelti (fouling) oluturarak ky ekonomilerini tehdit ederken, halk sal asndan da tehlike arz edebilmektedir. Bunun sonucunda kresel ekonomiye maliyeti ylda on milyarlarca Avroyu [Raaymakers S., 2003] bulmaktadr. amamaldr). 3. Pratik adan uygulanabilir olmaldr (gemi dizaynna ve iletmecilii ile uyumlu olmaldr). 4. Uygun maliyetli olmaldr. 5. Biyoloik adan uygun olmaldr (balast suyunda mevcut olan sucul canllar ve patojenleri ldrmeli, gidermeli veya pasif hale getirebilmelidir). Balast suyu artm iin gelitirilen teknolojilerden bazlar gemilerde uygulanabilirlik asndan umut vaat etmektedir. Bu yntemler drt grupta incelenebilir [IMO 1999]: I-Fiziksel yntemler (ssal, ultrasonik, ultraviyole, gm iyon, magnetik vs). II-Mekanik yntemler (filtrasyon, ayrtrma, gelitirilmi gemi dizayn vs). III-Kimyasal yntemler (ozon, oksijen giderimi, klor ve klor bileikleri vs). IV-Biyolojik yntemler. Balast suyu artm iin yaplan bir ok alma gstermitir ki biyolojik eitliliin ok olmas, gemi tip ve balast sularnn deikenlii, gemi rotalarna bal olarak ncelikli organizmalarn farkllk gstermesi gibi sebepler, bir tek standart sistemin gelitirilmesini zorlatrmaktadr. Bu nedenle bir ka basamaktan oluacak kombine sistemler, kurulacak sistemin esnekliini ve hedef alnan organizma yelpazesini geniletecektir. Sistem iindeki farkl bileenler farkl organizmalar hedef alarak sistemin verimliliini artracaktr [Glosten-Herbert Hyde Marine, 2002].
5. BALAST SULARININ GEM ZERNDE ARITIMI N TEMEL YAKLAIMLAR

Balast suyuyla tanan yabanc zararl trlerin nlenmesinde bir ok lke (rnein ABD, Avustralya, Yeni Zelanda, ili ve srail) tarafndan kabul edilen yntem balast suyu deiimi metodudur ve sadece baz lkeler blgesel uygulamalar getirmitir. rnein skoya balast suyu kabul tesislerine dearj zorunluluu getirirken, Arjantin balast tanklarnda klorla artm yasaklamaktadr [USCG, 2003]. u an yaygn olarak geerli tek resmi yntem olan balast suyu deiimi metodunun zellikle tank diplerinde kalan, dearj edilemeyen su ve balast sediman nedeniyle yabanc trlerin transferini engellemede yeterli olmad [Endresen, vd, 2004; Drake, vd, 2005] ve gemilerin gvenlii asndan tehlikeler ierdii uzmanlar tarafndan vurgulanmaktadr [Endresen, vd, 2004]. Bu durum yeni yntemlerin gelitirilmesini gerektirmektedir. Yeni yntemlerin gelitirilmesi iin tm dnyada eitli bilimsel almalar devam etmektedir. Ancak uygun yntem seilmesinde IMO tarafndan aada ifade edilen 5 temel kriter belirlenmitir [Globallast, 2001]: 1. Gemi ve mrettebat asndan gvenli olmaldr. 2. evresel adan kabul edilir olmaldr (yntem getirdii zmden daha byk evresel zararlara yol
6. .T.. GEM NAATI VE DENZ BLMLER FAKLTESNN ZM ARAYILARINA KATKISI

Tm dnyada gerek sintine sularnn gerekse balast sularnn olumsuz etkilerini gidermek iin eitli bilimsel almalar yaplmaktadr. Bu sorumluluun bilinciyle .T.. Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesinde gerek sintine suyu artm gerekse balast suyu artm konularnda bir dizi alma gerekletirilmektedir. Sintine sularnn fiziksel olarak artlmasnn yeterli olmamas nedeniyle bilim dnyasnn yeni yntem araylar srmektedir. 1999-2002 .T.. Aratrma Fonundan desteklenen Laboratuvar Altyapsn Destekleme Projesi kapsamnda tamamlanan Gemi Kkenli Petrol Kirliliinin Biyolojik Yntemlerle Giderilmesi konulu almann ardndan, petrol ve petrol rnlerinin giderilmesinde byk bir potansiyele sahip olan bascillus. sp. mikroorganizmalarndan bascillus substilis ile ya artm almalarna devam edilmektedir. Son 10-15 ylda balast suyu artm iin bir ok seenek gz nnde bulundurulmutur. Bu yntemlerden bazlar belli sucul canllar zerinde etkili olmasn ramen, hedef alnan tm canllar zerinde etkili olabilecek dozaj ya da ekipman parametresi henz bulunamamtr. Balast suyu artm konusunda yaplan bu almalar hibrit sistemlerin denenmesi zorunluluunu ortaya koymu13
MAKALE
tur. Balast suyu artm iin yaplan almalar bilimsel nitelikli almalarn yannda, mhendislik bilgi ve uygulamalarn da gerektirmektedir. Bu amala farkl disiplinlerden uzman kiilerin ibirlii ve ortak almalar byk nem arz etmektedir. .T.. Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi de deniz biyolojisi ve kimyas, deniz teknolojisi ve gemi inaat, makine ve retim mhendislii ve denizcilik endstrisinden bir ok uzmann yer ald bir Avrupa Birlii 6. ereve Projesi olan BaWaPla-Srdrlebilir Balast Suyu Ynetimi Projesine (Sustainable Ballast Water Management Project) ortak olmutur. Proje ortaklar arasnda Trkiyeden katlan .T.nn yan sra Almanya, ngiltere, Norve, Fransa, spanya, Portekiz ve srailden eitli kurulular bulunmaktadr. Bu projeyle gelitirilecek olan yeni bir hibrit sistem sayesinde, gerek evresel ve ekonomik adan verimli, gerekse deniz teknolojisi ve gemi inaat sektrnce uygulanabilir bir yntem hedeflenmektedir [BaWaPla, 2006]. (Proje url: http://www.bawapla.com/wp.htm)
crobial Ecology, 12, 155-17. Baykal B.B., Baykal M.A., 1999, Gemi Kaynakl Evsel Atksular Ve Gemilerde Atksu Ynetimi, Gemi naat ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi 99 Bildiri Kitab, Yapm Matbaaclk Ltd., stanbul, 1999. BaWaPla, 2006, Sustainable Ballast Water Management Plant, Annex I Description Of Work, Sixth Framework Programme, Proposal/Contract No.: 031529, 28th September 2006. (proje eriim: http://www.bawapla.com/wp.htm ) Bax N., Williamson A., Aguero M., Gonzalez E., Geeves W., 2003, Marine invasive alien species: a threat to global biodiversity, Marine Policy 27 (2003) 313323. Bilgin, C., 2003, Gemi Kkenli Petrol Kirliliinin Biyolojik Yntemlerle Giderilmesi, Yksek Lisasns Tezi .T., Fen Bilimleri Enstits, Mays 2003. Bilgin Gney, C., Yonsel, F., 2007, Gemi Kaynakl Atk Sularn evresel Etkileri, l, Haziran 2007, 163-169, TMOBB stanbul l Koordinasyon Kurulu. Drake L.A., Jenkins P.T., Dobbs F.C., 2005, Domestic and international arrivals of NOBOB (no ballast on board) vessels to lower Chesapeake Bay, Marine Pollution Bulletin 50 (2005) 560565. Endresen , Srgrd E, Behrens L. H., Andersen A.B., 2003, How much ballast? Global Ballast Water Management Programme, Ballast Water News, Issue 14 July September 2003. Endresen, ., ve di., 2004 Challenges in ballast water management, Marine Pollution Bulletin 48: 615-623. Globallast, 2001, Global Ballast Water Management Programme, 1st International Ballast Water Treatment Standards Workshop Report, IMO London, 28-30 March 2001. (Eriim: http://globallast.imo.org ) Glosten-Herbert- Hyde Marine, 2002, Full-Scale Design Studies of Ballast Water Treatment Systems, Design Study Report, Northeast-Midwest Institute Washington, DC and the Lake Carriers Association, Nisan 2002. (Eriim: http://www.nemw.org/full_scale_design_study.pdf, ziyaret tarihi 3 Ekim 2006) Gollasch S., 2006, Overview on introduced aquatic species in European and navigational and adjacent waters, Helgol Mar. Res (2006) 60: 84-89. Gollasch, S., ve di., 2007, Critical review of the IMO international Convention on the management of Ships ballast water and sediments, Harmful Algea 6, 585-600. IMO, 1999, Focus on IMO, Alien invaders - putting a stop to the ballast water hitch-hikers, IMO, International Maritime Organization, 25 August 1999. (Eriim: www.imo.org, ziyaret tarihi 4 Ekim 2006) IMO, 2004, International Convention for the Control and Management of Ships Ballast Water and Sediments, 13 ubat 2004. (Eriim: www.imo.org) IMO, 2007, Estimates of Oil Entering the Marine Environment from Seabased Activities, GESAMP Reports and Studies No:75, IMO Publications Joachimsthal E.L., Ivanov V., Tay S.T.-L., Tay J.-H., 2004, Bacteriological examination of ballast water in Singapore Harbour by flow cytometry with FISH, Marine Pollution Bulletin 49 (2004) 334343 McGee S., Piorkowski R., Ruiz G., 2006, Analysis of recent vessel arrivals and ballast water discharge in Alaska: Toward assessing ship-mediated invasion risk, Marine Pollution Bulletin (2006), doi: 10.1016/j.marpolbul.2006.06.005;< www.sciencedirect.com adresinden eriilebilir. Nottegar M., 2000, The effect of particulates on the ultrafiltration of bilge (oily) wastewater containing new or used lubricating oil, MSc thesis, Dept. of Chemical. Eng. University of Ottowa, October 2000, Canada. Occhipinti-Ambrogi A., Savini D., 2003, Biological invasions as a component of global change in stressed marine ecosystems, Marine Pollution Bulletin 46: 542-551. Olenin S., Gollasch S., Jonuas S., Rimkut I., 2000, En-route investigation of plankton in ballast water on a ships voyage from Baltic Sea to Open Atlantic Coast of Europe, Inter. Rev. Hydrobiology, 85, 5-6, 577-596. Raaymakers S., 2003, Foreword , 2nd International Ballast Water Treatment R&D Symposium 21-23 July 2003, Proceeding book , IMO London. USCG [United States Coast Guard], 2003, Regulatory Evaluation: Mandatory Ballast Water Management Program for U.S. Waters. Notice of Proposed Rulemaking USCG-2003-14273. Standards Evaluation and Analysis Division (G-MSR-1), U.S. Coast Guard Headquarters, Washington, D.C. Yonsel F., Bilgin Gney C., Yank T., 2006, Bacillus subtilis in oil degradation, MWWD & IEMES 2006, 4th International Conference on Marine Waste Discharges and Coastal Environment, Antalya-Turkey, November 6-10, 2006. url 2008, http://www.itopf.com/stats.html ziyaret tarihi: 10.10.2006.
7. DEERLENDRME
Denizcilik sektrn ilgilendiren evresel sorunlarn banda sv atklarn gemilerden denize dearj gelmektedir. lkemiz denizcilik konusundaki sorumluluklarn IMO rehberliinde yerine getirmektedir. Gerek MARPOL 73/78de petrol/ya ihtiva eden atk sularla ilgili balayc kurallar, gerekse 14 ubat 2004 tarihinde IMO tarafndan ye lkelerin imzasna alan Gemilerin Balast Sular ve Sedimanlarnn Kontrol ve Ynetimi Uluslararas Szlemesinin yrrle girecek olmasyla salanmas gereken standartlar, gemi ina sektrne de baz ykmllkler getirmektedir. Yasal zorunluluklarnn yan sra denizciliin dnya ticaretinde artan rolyle birlikte byyen gemi ina sanayisinin evresel sorumluluu da artmaktadr. Rutin olarak gemilerde oluan sintine sular ve dier petrol/ya ieren atk sular ile biyolojik kirlenmeye neden olan balast sularnn deniz kirliliini nleme hedeflerine uygun ynetimi, ina edenler ve gemileri iletenlerle kontrol edenlerin konuya gsterecekleri duyarllkla mmkn olabilecektir. Btn bunlara ek olarak balast tanklarnn temizlenme maliyetlerinin drlmesi, tanklarda biriken amurun atlma maliyetlerinin azaltlmas ve farkl tipteki gemiler iin uygun balast suyu artm sistemlerinin gelitirilmesi denizcilik sektr asndan da nem tamaktadr.
KAYNAKLAR
Atlas, R. M., Bartha, R., 1972, Degradation and mineralization of petroleum in seawater: Limitation by nitrogen and phosphorus, Biotechnology and Bioengineering, 14, 309-318. Atlas, R.M., 1981, Microbial degradation of petroleum hydrocarbons: an environmental perspective, Microbiological Reviews, 45, 180-209. Atlas, R.M., 1995, Petroleum Biodegradation and oil Spill Bioremedia tion, Marine Pollution Bulletin, 31, 178-182. Bailey S. A., ve di., 2005, In situ hatching on invertebrate diapausing eggs from ships ballast sediment, Diversity and Distributions, 11, 453-460. Bartha, R., 1986, Biotechnology of petroleum pollutant biodegradation, Mi-
14
MAKALE ZGEM
Fatma Yonsel, 1960 ylnda stanbulda dogdu. 1982 ylnda, Yldz Teknik niversitesi Kimya Mhendislii Blmnden mezun oldu. Yksek Lisans (Master ) eitimini Yldz Teknik niversitesi Kimya Mhendislii Blmnde tamamlad. Doktora eitimine Almanyada Berlin Teknik niversitesinde devam etti. 1993 Ylnda Berlin Teknik niversitesi Proses Mhendislii (Verfahrenstechnik) Blmnden Dr. Mhendis (Dr.-Ing) nvann alarak mezun oldu. 1998 ylndan bu yana T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi, Deniz Teknolojisi Mhendisilii Blm, Oinografi Anabilim Dalnda Doent kadrosunda grev yapmaktadr. Ceren Bilgin Gney, 1975 ylnda Ankarada dodu. stanbul Teknik niversitesi Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi Deniz Teknolojisi Mhendislii Blmnden 2000 ylnda mezun oldu. Ayn niversitede Gemi Kkenli Kirliliin Biyolojik Yntemlerle Giderilmesi konulu tezle Yksek Lisans derecesi ald. Halen Balast Suyu Artm in Gemi zerinde Elektrokimyasal Yntemlerle Deniz Suyundan Hazr Klor Elde Edilmesine Uygun Elektrokimyasal Hcre Gelitirilmesi ve Standardizasyonu konulu doktora almasna devam etmektedir. Ceren Bilgin Gney, 2001den bu yana T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi, Deniz Teknolojisi Mhendislii Blm, Oinografi Anabilim Dalnda aratrma grevlisi olarak almaktadr.
15
MAKALE
NVERSTE-SANAY BRLNN GELMES N NEDEN ARGE YAPMALIYIZ?

Timuin Bayram1
Why research and development is necessery to improve the cooperation between the industry and university
The objective of this paper is, to give examples of rapid prototype production teknologies. Some test units of Uzels are given as examples for development of test engineering works. Also in this paper, university and industry cooperation is mentioned and importence of Research and Development (R&D) is emphasized. Some historical examles are given to encurage the researchers. It is beleived that the cooperation of industry and university will promote the development of R&D for Turkey. Anahtar szckler: ARGE, sanayi, hzl imalat, prototip, test.
1. GR
Fotoraf 1.1 ve Fotoraf 1.2 medyada ilgili tarihlerde yaynlanm olup pek dikkat ekmemitir. Fotoraf 1.1 2007 ylnda inin kendi tasarlayp retecei yolcu uann lansmann gstermektedir. Fotoraf 1.2 ise yakn tarihlerde komu lke rann kendi tasarlayp rettii sava uann deneme uularn sergilemektedir. Fotoraf 1.3 ise 1925 ylnda yaplan ilk Trk uan gstermektedir. Fotoraftaki efsanevi Trk pilotu ve uak mhendisi Vecihi Beydir. Kendi yapt ilk Trk ua ile ftursuzca bizlere gelecee bu fotoraf ile bir eyler anlatmaktadr. Unutmayalm yl 1925. Bugn dnyann sayl otomotiv devleri Toyota, Honda, Hyundai. Ne zaman hangi modellerle bu ilere baladlar? Fotoraf 1.4-1.6 bu firmalarn ilk modellerini gstermektedir. Bugn dnyann bir numaras Toyotann en ok satt otomobil modelinin ilk retimi gzler nndedir. Yla dikkat 1966. Honda ve Hyundai de 1972 ve 1974te balamlar. lk rettikleri rnler de grld gibi hi de teknoloji aheseri rnler deil. Burda durup dnmek lazm. Dnmek iin de Fotoraf 1.7ye ok dikkatle baklmaldr. lk Trk otomobili olan Devrimi gstermektedir. Bir oklarnn unuttuu ilk Trk yapm arabamz. Yl 1961. Japon arabalar karsnda onlardan yllar nce yaptmz otomobilin estetik gzellii dikkat ekicidir. Onlar efsaneydi 23 mhendis tpk Vecihi Hrku gibi. Peki bugn ne oldu? Brakn uak retmeyi, biz otomobilde de treni karmz diyorlar. Desinler. Bu okuyacanz yaz bu tarihsel perspektiften olaylara bakarak trenin filan kamadn anlatmaktadr.
1. Makina Mhendisi, tbayram@gmail.com
Fotoraf 1.1. inin kendi tasarlayp retecei uak, 2007.
Fotoraf 1.2. ran sava ua, 2007.
Fotoraf 1.3. Vecihi Hrku, ilk Trk uayla, 1925.
16
MAKALE
ihtiyalarn karlanmas amacyla, sanayi, kendi gelitirmek ve retmek yerine halihazrda var olan d lkelerdeki rnleri yardm anlamalar ile alarak o gnk artlarda kolay semi ve montaj sanayini kurmutur. Gmrk duvarlarnn korumasnda geliemeyen sanayi, senelerce ARGE anlamnda bir geliim salayamamtr. 2.3 Ak Ekonomi Dnemi (1983 - 2012)
Fotoraf 1.4. 1964 model Toyota
Fotoraf 1.5. 1972 model Honda
Deien dnya ve yklan gmrk duvarlar tek bir ortak pazar olgusu, Trkiyenin de kanlmaz olarak serbest pazar ekonomisini semesine sebebiyet vermitir. ARGE kltrnn olmad lkemiz dardan gelen nitelikli, kaliteli, ucuz rn ve marka bombardman karsnda fazla dayanamam, 5-10 senede bir krize girmitir. Montaj sanayi bu dnemin ortalarnda kmtr. zm olarak, montaj sanayi her ne kadar devam etmek istese de devam edememi ve retim ss olma yolu seilmitir. Bugn bu dnemdeyiz. Bu dnemin de ok uzun srmeyecei yeni dnem hazrlklarndan anlalmaktadr. Yazarn tahmini, bu dnem 2012 ylnda balayacaktr. Bu dnemde de lkemiz sanayi ARGE anlamnda bir geliim salayamamtr. 2.4 ARGE ss Dnemi (2012- 2023) u anda yeni bir dneme geiin alt yaps kurulmaktadr. lk defa cumhuriyet tarihinde bir sonraki dnemin hazrlklar bir kriz olmadan yaplmaktadr. Yasalar karlyor, tevikler veriliyor. ARGE ss olmak isteniyor. Bu dnemde lkemizde ARGE anlamnda ok fazla bir gelime olmayaca aikardr. nk ARGE sorgulanmamaktadr. ARGE kavramnn sorgulanmas gereklilii ortaya kmaktadr. Nasl ARGE ya da hangi ARGE? ARGEden lke olarak ne anladmz netlikle ortaya konmaldr. ARGEde hedef, lke olarak nedir? Lisansl retimlerden, retim ss olmaktan ne kazandmz aklkla tartlmaldr ki, ARGE ss olmaktan ne kazanacamz ortaya ksn. Yoksa global ama bize ait olmayan markalara ucuz mhendislik yaparak ancak milimetreler mesafesinde ilerleyebiliriz bugn bulunduumuz noktadan. ARGE ss olmann lm parametreleri nelerdir? niversiteler bu iin neresinde olacaktr? niversitelerde bu konu ile ilgili yapsal deiikler yapmaya hazr myz? ARGE ve yeni model gelitirme arasndaki iliki gnmz otomotiv sanayinde gn gibi aikardr. Uluslar aras ok etin bir rekabet yaanmaktadr. Gemite arlkl olarak fiyat esasna gre rekabet edilirken gnmzde rekabet; fiyat ile birlikte kalite, etkin bir pazarlama, rnde yaratclk, deien talebe hzl yant verme yetenei, rn eitlilii ve gelecee yatrm ile belirlenir olmutur. zellikle doymu pazarlarda satlar mteri eilimleri belirlemekte ve daha sk aralklar ile rn gelitirme, dolaysyla marka ve model yaratabilme baarm nem kazanmaktadr (Yayn no: DTP 2660, 2002). En nemli soru; kendi markalarmz m yaratmalyz?
17
Fotoraf 1.6. 1974 model Hyundai
Fotoraf 1.7. lk Trk otomobili Devrim, 1961.
2. TRKYEDE SANAYNN TARHSEL GELM

Genel olarak Trkiyede sanayinin geliimini dneme ayrmak mmkndr. Drdncsnn almalar da u an yaplmakta, alt yaps hazrlanmaktadr. 2.1 Cumhuriyetin Kurulu Yllar Dnemi (1923 - 1950) Savatan km bir lkenin yeniden yaplanmas ve kurulmas inanlmaz aba gerektirmitir. Bu dnem sanayi kurmak ile deil, lkenin kurulmas ile gemitir. 2.2 Know how Dnemi (1950 - 1983) Bu dnemde artan nfusa bal olarak oluan
MAKALE
ARGEyi bu amala m yapmalyz? Ya da iilik yaptmz yllardan sonra imdi de global markalara mhendislik mi yapacaz? Bu bizi nereye gtrr? 3.2. Pnmatik Titreim Yorulma nitesi 150 kg arla kadar olan paralar saniyede maksimum 30 kez ve 3gye kadar istenildii evrimlere kadar titretiren test nitesi Fotoraf 3.1de grlmektedir. Tm mhendislii, gelitirilmesi, yazlm ve retimi lkemizde yaplmtr. Pnmatik olarak almaktadr. Yine lkemizde kendi alannda yaplan ilk ve tek nitedir. Yurt dnda benzerleri 10 kat fiyatla satlmaktadr.
3. UZELDE YAPILAN TEST NTELER

3.1. anzman Yorulma nitesi Tm mhendislii, gelitirilmesi, yazlm ve retimi Trkiyede yaplm olup dnyadaki en ileri edeerleri ile ayn teknolojiye sahip olan test nitesi ekil 3.1de grlmektedir. nmzdeki sene Trkiye teknoloji dlne bu proje ile bavurulmas planlanmaktadr. Trkiyede anzman testi ile ilgili yaplan ilk ve tek nitedir. Bu nite ile anzmanlarn tm paralarnn (dililer, rulmanlar, segmanlar, senkromeler, hidrolik paketler vs) yorulma testlerini yapmak mmkndr. Mertebe olmas asndan belirtmekte fayda var: Dnyadaki benzerlerinin ayn kalite ve performansta olmasna karn drtte biri fiyatna tasarlanm ve retilmitir. 160 beygir gc ve 700 Nm giri torku olan tm anzmanlarn 3000 d/dkya kadar olan giri devirlilerinin mr testlerinde geometri fakll nem arz etmeksizin kullanlabilinir. k torku 3000 Nm, gc 400 beygirdir. Ayrca bir robot nitesi ile vites deiimleri otomatik olarak yaplmaktadr. Robot nitesi debriyaj ve vites robotundan olumaktadr.
Fotoraf 3.1. 3gye kadar titretiren test nitesi.
3.3. Yapsal Yorulma Testleri nitesi Fotoraf 3.2de gsterilen test nitesi komple asenin mr testleri amal yaplm olup, mhendislii, gelitirilmesi, yazlm, retimi Trkiyede yaplmtr. Edeerlerinin bete biri fiyata mal olmutur. Mertebe olmas iin yazyorum, edeerleri milyon Eurolara pazarlanmaktadr. 40 tona kadar tm aseleri 6 adet actuator ile e zamanl ya da farkl zamanlarda senkron olarak dakikada 20 kez kuvvet ve deplasman baz alarak tm ase mr testleri yaplmaktadr. asenin dnda; emniyet kabinleri, emniyet ereveleri, direksiyon sistemleri ve her trl mekanik sistemin yorulma testlerini yapabilecek donanmdadr. Test sistemi saniyede yz lm alarak veri toplamakta ve bu veriler incelenerek, eer krlma veya
ekil 3.1. Test nitesi, yerli tasarm ve ina.
Tm kontroller yazlm ile yaplmakta olup ardk olarak test devirleri planlanarak, rnein 2000 saatlik bir mr testi hi durmakszn deiik tork, devir ve viteslerde operatre ihtiya duyulmadan, yaplabilmektedir. Saniyede 250 lm alnarak veri toplanmakta ve veri bankas oluturulmaktadr. Ayn zamanda test nitesi anzmann yan da istenilen scaklkta artlandrmaktadr.
18
Fotoraf 3.2. Komple ase mr testi nitesi.
MAKALE
deformasyon olutuysa test annda balang evrimini tespit etme imkan vermektedir. 3.4. Komple Ara Saha Testi Yorulma nitesi Bir traktrn komple saha ara testi 2000 saat srmektedir. Bu testi yapmaya kalktnzda, hafta sonlar da almak kaydyla, bir senede bu testi ancak yapabilirsiniz. Maliyeti de size; test ofrleri, yakt, konaklama, ekipman gibi giderleri de hesaba katarsanz ortalama 250 000 YTL cvarndadr. Fotoraf 3.3te grdnz test pisti ile biz bu testi yalnzca be gnde yapabiliyoruz. Test pisti mhendislii, gelitirilmesi, retimi, lkemizde yaplmtr. Test pistinin komple ara saha testlerinde maliyet dmne ve tasarm gelitirme hzna katklar inanlmaz olmutur. maktadr. 3.6. Test niteleri le lgili Yaplan Uluslararas Patent Bavurular Fotoraf 3.4te gsterilen aktarma organlar ve ayna mahruti testi nitesi ile ilgili yaplan patent bavurular yledir: TR 200503245, EP 1913358, WO2007020491. Bunlar srasyla Trkiye, Avrupa ve uluslararas patent bavurulardr. n incelemeleri tamamlanm olup bavurular kabul edilmi, aratrma raporlar beklenmektedir. Avrupa Patent Enstits internet sitesinde patentleri yaynlam, lke girileri yaplm ve patent iin son aamaya geilmitir.
4. RNEK VAKA ALIMASI

2006 senesinde, o sene yeni karlan bir model traktrde, fren tutmama ve frenlerde performans yetersizlii problemi yaanmtr. Test birimi olarak problemi yerinde grmek ve incelemek amacyla Trkiyenin deiik blgelerine seyahatler yaplmtr. Bu seyahatlerin sonucunda baz mterilerin traktrlerin arkasna balanan rmorklar kapasitelerinden fazla yklediklerini ve traktrlerinin frenlerinden memnun olmadklar tespit edilmitir. Fabrikaya geri dnldnde fren sistemi tekrar gzden geirilmi ve frenlerin yeterli olduu fakat tm mterilerin de memnun edilmesi gereklilii zerinde fikir birliine varlmtr. ok hzl karar verilerek frenlerde gelime saland. Bu esnada retim devam ediyor ve piyasada sorunlu traktr ve memnun olmayan mteri says hzla artmaktayd. Ynetim gelitirilen fren sisteminin hemen seriye girilmesini istemiti. Ortada kalp ve ileme aparatlar yapm iin gerekli olan en az aylk bir sreye ihtiya vard. Ne mterinin ne de ynetimin beklemeye tahamml yoktu. Bir zm retilmesi gerekiyordu. retildi. Hzl prototipleme tezgahnda her drt saatte bir kalp ihtiyac olan paradan birer adet retebiliyorduk. rettiimiz numuneleri model olarak kullandk ve alt aylk retim miktarn bu modellerden dktrdk. leme iin de aparatlar beklemeden CNC tezgahlarda gnlk retim miktarlarn iledik. nanlmaz bir eydi. Yalnzca on gnde seri imalata girilmiti.
Fotoraf 3.3. Traktr test nitesi.
3.5. Aktarma Organlar ve Ayna Mahruti Testi Yorulma nitesi Fotoraf 3.4te grlen test nitesi bir arataki tm aktarma organlarnn testlerini yapabilmek amacyla tasarlanm ve hayata geirilmitir. ok ilgin bir nitedir, bu ve benzeri testleri yapan niteler milyon Eurolar ile satlmaktadr. Benzeri test nitelerinde dinamometreler kullanlarak yk verilip frenleme oluturulmaktadr. Bu test nitesinde dinamometre kullanlmamtr. En byk zellii de budur. ki asi resim 5te grld zere karlkl balanarak birbiri zerinden yklenmektedir. Giri torku 350 Nm, giri gc 110 beygirdir. Yine mhendislii, gelitirilmesi, yazlm, retimi lkemizde yaplmtr. Bu test nitesi ile ilgili uluslar aras patent bavurular bulun-
5. SONU
Anlatlanlarn ve verilen rneklerin nda, yeni rnlerin ve markalarn yaratlmad ve global pazarlarda pazarlanmad bir lkede ne ARGE ne de niversite Sanayi ibirlii geliemeyecektir. niversite sanayi ibirliinin bugne kadar gelimemesinin sebebi ok net olarak ARGE yaplmamasdr. Bugn ARGE ss olacaz diyoruz, temel sorun imdi de u ki global markalara mhendislik yaparak ARGE yapabilir miyiz? Global markalar kendilerine ne kadar ARGE yapmamza izin verirler? Bu sorularn cevaplarn veremezsek, niversite sanayi ibirlii nasl geliir sorular fazla bir anlam ifade etmeyecektir. niversitenin ARGE ss olma hedefinde yeri ve konumu belirlenmeli, ltler koyulmaldr. Kurulacak bir konsorsiyum ile periyodik olarak rnein her alt ayda bir
19
Fotoraf 3.4. Aktarma niteleri test arac.
MAKALE
gzden geirmeler yaplmal ve gerekiyorsa yaptrmlar uygulanmaldr. Yksek lisans ve zeri tm ya da belli orandaki tezler niversite sanayi ibirlii ile yaplmal ve bu almalardan uluslar aras patentler, yaynlar kmaldr. Destek ve tevikler nceliklendirilmeli ve kendi markasn gelitirip reten ve global pazarlarda satanlara verilmelidir. Burada byklk kklk firma baznda aranmamaldr. nemli nemsiz sektr deil, giriimcilik ve icatlk aranmaldr. ster ARGE ss olalm, ister retim ss, ister montaj fabrikalar olalm, ne olursak olalm, global markalara ucuz iilik ve mhendislik ya da taeronluk yaparak gelebileceimiz yer bugn bulunduumuz noktadr. Bulunduumuz noktadan daha farkl bir yere gitmek istiyorsak ynmz deitirmeliyiz.
ZGEM
Timuin Bayram, 1967 ylnda stanbulda dodu. Lisans eitimini Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Makina Blmnde tamamlad. zel sektrde 17 yllk deneyime sahip olan yazar, srasyla Kale Kalp gaz sayalar test blm eflii yapt. Bu srada ilk yerli gaz sayacnn retiminde yer ald. Pressan A.. retim Mdr Yardmcl ve Uzelde test ve prototip blmleri kurucusu oldu. 14 sene bu blmlerin yneticiliini yapt. Halen Bias Mhendislikte test ve prototip mdr olarak almaktadr. Trkiyenin ilk yerli anzman ve transaxle test nitelerini kuran ve uluslararas patentleri olan yazar, test sistemleri ve prototip konusunda sektrn nde gelen kiilerindendir. lk uygulamal komple ara hzlandrlm test projesini Trkiyede yapan ve uygulayan kiidir. 2008 Otekon Kongresine bildiri olarak da bu alma sunulmutur. Limitsiz olarak bir de blou olan yazar, i deneyimlerini kiisel birikimleriyle harmanlayarak, 34 adet makaleyi blounda yaynlamaktadr. Ayrca yedi adet TEYDEP projesinde grev almtr. Neden ARGE yapmalyz ad altnda seminerler vermektedir. niversite Sanayi birlii Merkezleri platformunda 2008 ylnda ayn adl semineri bildiri olarak da sunmutur. lgi alanlar, test mhendisliinin Trkiyede geliimini salamak, ARGE konusunda seminerler vermek, yeni ara projeleri konusunda yerli sanayiye nclk etmek olarak zetlenebilir.
TEEKKR
Sayn Necati Tahral Hocama olumlu rehberlii iin teekkrlerimi sunarm.
KAYNAKLAR
DPT, Yayn no: 2660, 2002.
20
MAKALE
GEM SANAYNDE KULLANILAN YKSEK GL LAZER MAKNELER

Hseyin zden1
High Power Laser Machines in the Shipbuilding Industry

In shipbuilding industry, laser-based methods are being extensively used on increasing scale for many production steps such as measuring, inspectioning, analysing, quality control processing and automation of production tasks effectively. Laser-based manufacturing methods have many superiorities thus they have been replacing conventional methods in shipbuilding industry. Laser-based manufacturing methods enables many types of welded constructions which were evaluated impossible in the past. Laser-equipped shipyards numbers are increasing in industrialized cost countries. But unfortunately noteworty developments havent been observed about laser usage in shipyards of Turkey. In this manuscript, schematic configurations and properties of high power laser machines which using in shipbuilding have been summarized, informed. Anahtar szckler: Lazer, lazer makineleri, Nd:YAG lazeri, CO2 lazeri, diyot lazeri, fiber lazeri.
1. GR
Gemi, deniz sondaj platformlar gibi teknik yaptlar konstrksiyon, imalat ve montaj gibi ilem kademelerinden sonra kullanmlara hazr hale getirilmektedirler. Yeni tasarmlarda gereksele mevcutlarn gelitirilmelerinde, iyiletirmelerinde gemi mhendisinin yaratcl kadar, gemi mhendislii ile ilgili gncel temel ve mesleki bilgileri ve gnn mevcut ara gerelerin kullanm ve ekipsel alma yatknl da nem kazanmaktadr. Yeni gemilerin tasarmda, mevcutlarn gerekli iyiletirme araylarnda, farkl ARGE faaliyetlerinde gnmzn teknolojik imknlarnn bilinmesinde yarar vardr. lgili ara ve gerelerin, hazr paket programlarn kullanmas gemi mhendisliinde zaruret haline gelmitir. Ancak bu sayede kaliteli, ekonomik, i ve d piyasalarda rekabet edebilir gemiler inaat edilebilir. Bu acdan degerlendirildiginde, Lazer teknolojisindeki gelimeler, zellikle lazerle kesme, lazerle kaynak gemi mhendisleri iin nem arz etmektedir. Bilindii gibi gemi yapm, imalat kaynakla baslar ve kaynakla biter. Ayni ekilde Gnmzde gemi konstrksiyon hesaplarnda, tasarmlarnda da olmasa olmazlardan; iletme dayanm hesap yntemleri ve mr analizleri, bilgisayar destekli optimizasyon, simlasyon da gemi mhendisleri adaylarna retilmelidir. Konu ile ilgili cok ksa bir iki rnek: Lazer teknolojisindeki gelimelere pa-ralel olarak gemi tasarmnda nemli deiikliklere gidilmektedir. Batdaki baz ter1. Ege niversitesi Makine Mhendislii Blm, huseyin.ozden@ege.edu.tr
sanelerde klasik kaln elik gvdeli ar gemiler yerine, yksek mukavemetli, denizin tuzlu suyuna dayankl ince cidarl hafif gemilerin konstrksiyonu lazerlerle mmkn olabilmektedir. Lazerle retilen sandvi-karma hafif paneller, bilhassa byk tatil-kruvazrlerinde, yk ve yolcu gemilerin, araba vapurlarnda, ve mega yatlarn inaatnda tercih edilmektedir. Lazerlerle, kaynak az almadan kaynak balantl gemi konstrksiyonlar gnmzde gerekletirilmektedir. Bu sayede malzemeden, isilikten, zamandan ve enerjiden byk lde tasarruf edilmektedir. Daha hafif dolaysyla daha byk tonajl ve yakt, enerji tasarruflu gemiler lazer gemi imalat ile gnmzde mmkn olabilmektedir. ekil 1. Gemi yapmnda lazerlerin kullanmna ait baz rnekler ematik olarak gsterilmektedir. Lazer bindirme kaynak yntemi ile ift kabuklu gemiler, tonajlarna baklmakszn kolaylkla ina edilmektirler Gemi kon-
Konteyner
Sokra ift bordo Sokra Posta
Sandvi gverte
ift dip
bordo D bordo
Lazerli sokra
ekil 1. Gemi yapmnda lazer kaynak balant kullanmlarna farkl rnekler ematik olarak gsterilmitir.
21
MAKALE
strksiyonunda gvenirlik, stabilite yannda ok amal kullanm, modler yapm, ngrlen kullanm sresine ve amacna gre boyutlandrma, yapm ve iletimde ekonomiklik, balca kriterlerdir. Kullanm amacna ve sresine gre boyutlandrmada, garanti sreleri iinde gemi iletme dayanm hesaplar ve mr analizleri gerekli olmaktadr. dalanlmaktadr [1, 8]. Lazer imalat yntemleri gnmzde; otomotiv sanayi, demiryolu, deniz ve hava tama aralar, uzay aralar, bilgisayar, elektrik-elektronik, mekatronik, nanoteknik, iletiim, haberleme, elence sektrlerinde kullanlmaktadr. Endstride lazer lme yntemleri bilinen bir ok konvansiyonel lme yntemlerinin yerini almtr. Savunma sanayinde de lazerli silahlarn retimi ve kullanm, (hedef bulucu, lme, imha etme, geici devre d brakma, sersemletme, arzalandrma gibi amalarla) her gecen gn yaylmaktadr. Lazerler yeni iyerlerinin almasnda vesile olmaktadr. rnein 2006 yl itibaryla alman lazer reticileri , (342 retici firma) 45 000 alan ile 8-milyar Euroluk brt kar elde etmilerdir [5]. Lazerlerin n kalitesi malzeme ilemesinde, kaynakl konstrksiyonlu balantlarda nem arz etmektedir. Lazer nnn kalitesi (lazer kalitesi), genelde retilen nn odaklanabilirlik ve netlik deerleriyle ifade edilmektedir. Odak noktas (lazer lekesi), ne kadar kk ve keskinse, yani odak noktasnn keskin ap ne kadar kk ve netse, lazer n o nispette kalitelidir. Lazerlerin tiplerine, dalga boylarna gre farkl lazer kalite tanmlar bulunmaktadr. rnein CO2 lazerleri (TLF) (=10600 nm= 10.6 m) gibi dalga boyu yksek lazerler iin lazer kalitesi, lazer propagasyon faktr, dier bir deyile lazer yaylma faktryle tanmlanmaktadr. Kalite deeri olarak lazer yaylma faktr, literatrde farkl sembollerle karmza kabilmektedir. Burada lazer kalite deeri olarak lazer yaylma faktr, K= 0 ile 1 arasnda deimektedir. En iyi, yksek n kalite deeri 1 olarak verilmektedir. Nd:YAG-lazerleri (= 1060 nm = 1.60 m), diyot lazerleri, yar iletken lazerleri ve fiber lazerleri (= 1070 nm = 1.70 m) gibi dalga boyu kk lazerlerin kalite deeri, lazer parametre arp deeriyle belirlenmektedir. Literatrde BPP [mm x mrad] sembol ve birimiyle tanmlanmaktadr. rnein YLR tipi P =17kW gcnde fiber lazerin kalite deeri, BPP =11.7 [mm x mrad] ve verimi yaklak %30dur. TLF tipi P=5.5. kW gcndeki CO2 lazerin kalite deeri, BPP =6.7dir. Verim oran = % 5 ile 10 arasndadr [1, 16]. Malzemelerin ilenmesindeki ana prensip: Odak noktasnda younlatrlan lazer enerjisi (ELazer =104- 108 W/cm2 , EArk = 2x102- 5x104 W/cm2 ) malzemenin, ilenen parann yzeyi zerinde pozisyonu belirlenir. Enerjinin byk ksm malzeme tarafndan emilir bir ksm da malzeme dna yanstlr, yaylr. Efektif olarak kullanlan lazer enerji younluk oran, malzeme cinsine, yzeyin parlaklna, lazerin cihaz gcne ve lazerin dalga boyuna, kullanlan ilem gazlarna, odak noktasnn uzunluna, netliine, dairesel apnn byklne ve pozisyonuna ve bal olarak deimektedir [1, 16]. Odaklanm lazer nn enerji miktarna gre malzemelerin ilenmesinde yntem kullanlmaktadr: (ekil 2de lazerli malzeme ilem yntemleri ematik ekilde gsterilmitir.)
2. LAZER VE LAZER MALAT YNTEMLER

Lazer kelimesi ( ngilizce LASER; Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) yani, uyarlm radyasyon salnmlaryla n kuvvetlendirilmesi szcklerinin ba harflerinin alnmasndan tretilmitir. Lazer ise yksek genlikli, ayn fazda, birbirine paralel, tek renkli, ayn dalga boylu ndan ibarettir. Lamba her ynde dzensiz ve farkl dalga boylu k saarken, lazer belli bir dorultuda ynlendirilmi, ayn dalga boylu nlar yaymaktadr. Lazer nnn meydana gelmesi ve zellikleri, lazer tipleri ile ilgili yeterli sayda kaynak bulunmaktadr [1, 2]. Lazer nlarnn balca zellikleri aadaki gibi sralanabilir [1, 2]:
Monokrom, yani tek renkli k, n demeti. Tek dalga boyuna sahip ve monokromatik olduu iin lazer cinsine gre eitli renkte nlar elde etmek mmkndr. Koherent, Dk divergent, Yksek intensite; kk bir noktaya yksek miktarda enerji verebilir, Ultra ksa atlml (impuls). Lazer n dalmaz olduundan ksa darbeler halinde yaylabilmesi mmkndr. malat sektrnde lazerler; birletirme, kesme, delme, kanal ve oyuk ama, tralama, kaplama, yzey sertletirme, teknik yzey hazrlama, ekillendirme, markalama, izme, lme, kontrol, malzeme analizleri gibi ok amal kullanlmaktadr. Bilinen konvansiyonel imalat yntemleriyle bir arada uygulanp her iki yntemin iyi zelliklerinin kombinasyonundan hibrid yntemler gelitirilmitir. rnein koruyucu gaz ark kayna (MIG/MAG) ile lazer kayna kombinasyonu, hibrid kayna ad altnda gemi imalatnda kaln saclarn aln kaynanda uygulanmaktadr. Gemi saclarnn bklmesinde, form verilmesinde de lazerlerden faydalanlmaktadr. [1, 8]
malat sektrnde lazerler; birletirme, kesme, delme, kanal ve oyuk ama, tralama, kaplama, yzey sertletirme, teknik yzey hazrlama, ekillendirme, markalama, izme, lme, kontrol, malzeme analizleri gibi ok amal kullanlmaktadr. Bilinen konvansiyonel imalat yntemleri ile bir arada uygulanp her iki yntemin iyi zelliklerinin kombinasyonundan tretilmi, hybrid yntemler gelitirilmitir. rnein koruyucu gaz ark kayna, (MIG/MAG) ile lazer kayna kombinasyonu, hybrid kayna ad altnda gemi imalatnda kaln saclarn aln kaynanda uygulanmaktadr. Gemi saclarnn bklmesinde, form verilmesinde de lazerlerden fay22
MAKALE
Lazer n Lazer n Kaynak banyosu paras Is paras Lazer n Metal buhar akm Kaynak dikii Buhar kanal paras Plazma oluumu Kaynak malzeme eriyii Kaynak dikii
lem yn Istma yntemi
lem yn Ergitme (svlatrma) yntemi lem yn Buharlatrma yntemi Derin nufuzziyet yntemi
ekil. 2 Lazerle malzeme ileme yntemleri
i. Istma yntemi (E < 104 W/cm2 W/cm2 ; stma, sl, yzey ilemleri, ekillendirme) ii. Ergitme (svlatrma) yntemi ( 104 W/cm2 < E < 106 W/cm2 ; ergitme kayna, sl ve yzey ilemleri) iii. Buharlatrma yntemi (anahtar delii yntemi, derin nfuziyet yntemi) (106 W/cm2 < E < 108 W/cm2 ; kaynak, kesme, delme, teknik yzey ilemleri)
lazerinde ve fiber-lazerinde n kablosu (fiber kablosu) kullanlrken, CO2 lazerinde n iletimi ayna sistemleriyle gereklemektedir. Fiber kablosu, ieride k tayc bir merkezi z, darda ise tm n merkezde kalmasn salayan bir metal manto giydirilmi ekilde dizayn edilmitir. Lazer makinelerinin prensip yaplar, temel bileenden olumaktadr (ekil 3). 3.1. Enerji kayna-enerji pompalama Genelde enerji kayna ve enerji pompalama ayn yap ierisinde yer almaktadr. Burada, enerji kayna lazer aktif madde atomlarnn tahrik edilmesi iin gerekli enerjiyi salamaktadr. Enerji pompalama iki yntemle gereklemektedir: elektrik pompalama yntemi ve optik pompalama yntemi. Elektrik pompalama ynteminde lazer aktif madde elektrik enerjisiyle tahrik edilerek atomlarn st enerji seviyelerine atlamalar salanmaktadr. rnein CO2 lazerinde vakumlu dearj tp ierisinde yer alan iki elektrot, doru akma veya alternatif akma balanarak pompalama yaplmaktadr. Optik pompalama ynteminde ise lazer aktif maddesi atomlar kla tahrik edilmektedir. Pompalama ilemi, gl bir optik lamba (kripton lambas), tpl lamba, dearj lambas veya diyot lazerle yaplabilmektedir. 3.2. Lazer aktif madde Lazer aktif maddeleri, lazer nn ortaya kmasn salayan maddelerdir. Lazer aktif maddesi, kat (Nd:YAG), gaz (CO2) veya sv halde ( renkli bir eriyik) olabilmektedir. Seilen lazer aktif maddesine gre yakut lazeri, Helyum-Neon lazeri, Argon lazeri, karbondioksit lazeri, ekzimer lazeri, kripton lazeri, boya lazeri gibi deiik zellikleri ve farkl kullanm amalar olan ok sayda lazer eitleri bulunmaktadr. 3.3. Rezonatrler (Snrl Ayna Yanstclar)
3. LAZER MAKNELER
Lazer makinelerini birbirine paralel, tek renkli ve ayn dalga boyuna sahip, ynlendirilmi k reten cihazlar olarak tanmlayabiliriz. Lazer makine sistemi ekil 3te ematik olarak gsterilmitir. Lazer makinesi iinde bulunan lazer aktif maddesinin enerjiyle pompalanan atomlarndan yaylan fotonlar, srl aynalardan geriye yansrlar. Fotonlar foton says, k iddeti belli deere ulatnda, ksmi geirgen olan aynadan dar karlar. Meydana gelen k demeti lazer tipine gre mercek sistemleri veya k kablosu (10 mm apl fiber optik kablo) yardmyla kaypsz olarak istenilen yere iletilmektedir. Lazer nlarnn k kablosuyla iletimi, lazer nnn dalga boyuna gre deimektedir. rnein dk dalga boylu Nd:YAG
Enerji kayna
Enerji pompalama
II
Lazeraktif madde Gaz, sv, kat (kristal) III Rozenatrler ekil 3. Lazer makine sisteminin ematik yaps ve bileenleri Lazer R2
R1
ki farkl aynadan oluan bir optik sistemdir. Lazer aktif maddenin arkasnda nlar yanstc bir ayna (R1) bulunmaktadr. Baz hallerde rnein lme, kontrol ve kumanda gibi ilemler iin arka rzonatr % 1-5 orannda bir n geirgenlik zelliine sahip olmas istenmektedir.
23
MAKALE
nde ise ksmi geirgen (k geirgenlii % 40-50) olan bir ayna (R2) bulunmaktadr. Rezonatr mercek sistemi, meydana gelen lazer nlarnn bir ksmn lazer aktif maddesine geri yanstarak devaml younlatrlm bir k demeti halinde ve paralel ekilde yaylmalarn salamaktadr. Lazer, photon younluu belli bir seviyeye ulanca ndeki rezonatrden kar. Lazerin dalga boyuna gre, kk dalga boylu lazer ( = 1060 nm) lazer fiber optik kablolarla dier adyla n kablosu ile ilem ortamna, paraya iletilir. CO2-lazer de oldugu gibi dalga boyu yksek lazerler iin , ( =10600 nm) ise lazerin iletimi ayna-mercek sistemi gerekleir.
5. Nd:YAG LAZER MAKNELER

Nd:YAG lazeri sanayide YAG lazeri olarak da bilinir. Lazer aktif maddesi olarak ierisinde Neodyum iyonlar bulunan Yitriyum Alminyum Garnet yapay kristalinden olumaktadr. Lazer aktif maddenin tahriki, bu sistemde optik pompalama yntemiyle gereklemektedir. rnein, bir kripton lambas veya bir diyot lazeriyle tahrik ilemi yaplmaktadr. Enerji pompalama, lazer aktif madde, rezonatr ve kumanda merkezi ayn sistem (genelde elips eklinde yanstc bir boluk) ierisinde bulunmaktadr. Lazer aktif kristal ubuunun ve yap elemanlarnn yksek sdan korunmalar iin fan veya sv soutucu sistemleri kullanlmaktadr [1, 2, 7]. Son yllarda diyot lazer pompal Nd:YAG kat lazer makineleri kompakt yaplar, kk boyutlar, iyi n kalitesi ve yksek gleri (gc P=15 kWa kadar
4. CO2 LAZER MAKNELER

CO2 lazer makinesinde, lazer aktif madde olarak CO2, N2 ve He gaz karm (karm oran 1:2:10) kullanlmaktadr [1, 2, 7, 9]. Bu gaz karmn bir pompa sistemi ile dearj tp iinde dolam salanmaktadr. Lazer aktif maddesinin atomlar, vakum tp ierisinde bulunan elektrotlara doru veya alternatif akmla (DC veya AC) balanarak salanan elektrik pompalama ile tahrik edilir. N2 gaz CO2 gaz atomlarnn tahrikini kuvvetlendirmekte ve aktif ortamda daha fazla younlamalarna katk salamaktadr. He gaz ise karmda soutucu ve rnein kaynak, kesme gibi ilemlerinde koruyucu gaz olarak devreye sokulmaktadr. Elektrik pompalama srasnda vakum tp ierisindeki gazlarn scakl ykselmektedir. Bu scaklk deerinin lazer tipine gre 200o C ile 300o C arasnda olmas istenmektedir. Yksek scaklkta lazer aktif maddesini barndran vakum tpnde sl gerilmelerin olumasna, sistemin hasar grmesine neden olmaktadr ve lazer n kalitesini de drmektedir. Bu nedenlerle alma sresince, dearj tp ierisindeki gazlarn srekli olarak deimesi ile dearj tpnn soutulmas salanmaktadr. CO2 lazerinde dearj tpnn uzunluu lazerin gcn belirlemektedir. Bu nedenle deiik tasarmlarla, rnein; dearj tplerinin okgenli dizilii ile dearj tpnn boyu artrlarak lazer makinesinin gc ykseltilmektedir. CO2 lazeri yksek gc nedeniyle (P= 60 kW, =1060 nm) kesme ilerinde kullanm alan bulmutur. CO2 lazer ynteminde lazer n ayna sistemleri ile i parasna ulatrlmaktadr. Bu yntemde, lazer kafas (= lazer peneri) sabit iken, paralar 3 boyutlu hareketli bir portal zerinde (hareketli byk i tablas) hareket ettirilmektedir. CO2 lazer makinelerinin, karmak ve ar yaps, imalat ilemi srasnda ortaya kan titreimlerin retim kalitesine olumsuz etkisi gibi baz sakncalar bulunmaktadr. Makine ve ekipmann pahal oluu ve lazerin ayna-mercek sistemi ile iletilmesi nedeniylede CO2 lazer makinelerin kullanmlar snrl kalmtr. CO2 lazerlerin Alman TRUMPF retici firmas tarafndan endstriyel kullanmlar iin birok versiyonu bulunmaktadr. Verimlikl e r i = % 8 civarndadr.
24
OPTK ENERJ POMPALAMA
ekil 4. Fiber lazer makine sisteminin prensip yaps
retilebilmektedir) sayesinde ve h= % 10a varan verimlilikleriyle imalat sanayinde, malzemelerin ilenmesinde yeni imkanlar salamaktadr. Yeni Nd:YAG lazerleri, CO2 lazerlerine kyasla daha kk yapya sahiptir. 15 sene evveline kadar eski Nd:YAG lazer sistemin kaplad mekan alan ok bykt. 2003 ylnda, Berlinde aratrma, eitim ve taeronluk ileri yapan Photon Lazer Engineering firmasn ziyaretimde, oradaki lazerlerin mekn alan, yaklak koridor eklinde 4 m x10 m idi ve bu lazer makine sisteminin % 1-2lik verim orann duyunca hayretimi gizleyememitim. Yeni tip diyot optik pompal Nd:YAG lazerlerinde 15 kWa yakn yksek g, kaln metallerin kayna iin yeterli grlmektedir. Nd:YAG kat lazer n dalga boyu =1064 nmdir ( =1.06 m) ve metaller tarafndan iyi absorbe edilmektedir [1-13]. Bu yntemde ilenen para sabit kalrken lazer peneri hareket etmektedir. Lazer nnn ayn makineden fiber optik kablolar yardmyla birden fazla yere iletilmesi nedeniyle, seri retimde tercih edilmektedir. Dier bir tercih nedeni ise mevcut konvansiyonel retim bantlarna, portallarna, robotlara uygun olup kolay entegre edilebilmesidir. Bu yntemin sanayide mevcut konvansi-yonel imalat
MAKALE
yntemleriyle entegrasyonu da mmkndr.
6. FBER LAZER MAKNELER

Fiber lazer (Ytterbium-Fiber lazer) makineleri, diyot pompal kat lazer makineleri ile n elyaf kablosunun (fiber optik kablo) iyi zelliklerinin bir kombinasyonudur. Fiber optik kablosu boyunca uzanan esnek lazer aktif kristal ubuu, kablonun ekirdeini tekil etmektedir. Ytterbium ubuklu kablo bir veya birden fazla diyot pompal lazer nlar akm altnda yksek lazer gl nlarnn (P>40 kW) meydana gelmesini salamaktadr [1-16]. Fiber lazer makine sisteminin ematik yaps ekil 4te gsterilmektedir. Fiber lazer makinesi, bilinen elektrik ark kaynak makinelerine benzer ekilde donatlmaktadr. Elektrik kablosu yerine burada n kablosu, elektrik kaynak pensi yerine lazer peneri bulunmaktadr. Lazer n, optik kablo vastasyla, ileme tabi tutulacak paraya odaklanmaktadr. Bu yntemde paralar sabit veya hareketli olabilmektedir. Fiber lazer makineleri yeni bir teknoloji olmasna ramen sanayide kullanmlar giderek artmaktadr. Fiber lazer makinelerinin verimi = % 30lara varmaktadr ve daha da ykseltilmeye msaittir [1-16]. Fiber lazerlerin dalga boyu Nd:YAG lazerine (=1070 nm) yakndr (=1070-1080 nm). In kalitesinin iyi olmas nedeniyle zellikle alminyum ve elik malzemelerin kaynanda tercih edilmektedir. Fiber lazer kaynak makineleri, kaln salarn kaynak ve kesme ilemine elverili olmalar nedeniyle gemi tersanelerinde, sualt boru demelerinde, sualt kaynak ilerinde, otomotiv endstrisinde CO2 lazerin yerini almaktadrlar. ekil 5te yksek gl lazer makineleriyle gemi sanayinde kesme ve kaynak uygulamalarna ait fotoraflarda (BIAS-Bremen) rnekler verilmektedir. Fiber lazer makinelerinin nemli avantajlar aadaki gibi sralanabilir [1, 2, 3, 4, 6-16]: Nd:YAG lazer makinelerine kyasla yksek lazer gc ve yksek verim, yi n kalitesi, Kk boyutlar ve hafiflii, Kompakt ve robust yap, Tanabilirlik, mobil ileme sistemlerine uygunluk, Kolay kullanm, Uzun iletme mr, Dk bakm maliyetleri, Mevcut elektrik prizlerine taklarak altrlabilme imkan, Yksek malzeme ileme hz ve derinlii, Al-Mg alamlarn ilenmesine olan uygunluu. ekil 6da 20 kW gcnde fi-ber lazer kaynak makinesi boyutlar ve baz zellikleri gsterilmektedir (BIAS, Bremen).
ekil 5. Gemi sanayinde lazer kaynak uygulamalarna ait rnekler (BIAS, Bremen)
6. SONULAR
Sanayisi gelimi lkelerde lazer teknolojisi zerine zel
ve resmi bilim aratrma-gelitirme kurulularnda youn ve geni apl ARGE almalar srdrlmektedir. Bunun sonucu olarak her geen gn piyasaya lazer teknolojisi ile ilgili yenilikler srlmektedir. malat sektrnde kullanlan makinelerin verimlerinde ve glerinde ok ksa srelerde byk artlar elde edilmitir. Normal kaynak makineleri gibi rahatlkla tanabilinmektedirler; i mahallinde, montaj yerlerinde kullanlabilinmektedirler. Bunun paralelinde maliyet fiyatlarnda byk dler kaydedilmektedir. Trkiyede ise lazer imalat yntemleri ve lazer makinelerinin retimi ile ilgili kayda deer bir etkinlik gzlenmemektedir. Eer Trkiye, belli sanayi rnlerinde dnya pazarlarnda rekabet edebilme ansn kaybetmek istemiyorsa ve pazar payn yeni, ucuz ve kaliteli sanayi rnleriyle geniletmek istiyorsa, mutlaka lazer imalat teknolojisini kullanmak zorundadr. Trkiyede gemi inaat ve deniz bilimleri sanayisinde,
25
MAKALE
Lazer gc: P= 20.0 kW Maks lazer gc: P= 21.0 kW Dalga boyu: =1070 nm=1.07 m Fiber ekirdek: = 200 m Fiber kablo uzunluu: I= 50 m Lazer kalite deeri: BPP= 11mxmrad (lazer parametre arpan=Beam Parameter Product) Boyutlar: 1500x1460x800 mm (ykseklikxgenilikxderinlik) Arlk: yaklak 1000 kg Elektrik enerjisi: sigortal 63 A, sanayi, priz (zel trafo gereksiz) Verim: = %25-%30 Soutma kapasitesi: 64 kW
ekil 6. 20 kW gcnde fiber lazer kaynak makinesi, grnm ve baz zellikleri
gemi imalatnda, bilhassa yksek teknolojili gemilerin, zel yatlarn inaatnda lazerlerin kullanm olmazsa olmazlardandr. Lazerlerle daha hafif, daha kaliteli ve daha ekonomik gemilerin, yatlarn yapm mmkn olmaktadr. Lazerler sayesinde ift cidarl byk ve kk gemilerin, yatlarn yapmlar kolay ve ekonomiktir. leride lazer teknolojisini tersanelerinde kullanmak isteyenler veya dnenler iin lazer ve lazer makineleri hakknda gerekli bilgiler bu makalede verilmeye allmtr.
10. zden H, Grsel T, Development of a new laser beam welding technique, SEA TECHNOLOGY Volume: 48 No.: 7, P.: 33-37 JUNE 2007. 11. Mayer, Europe Replaces Asia as the Growth Locomotive, May 208 No. 3, s. 14-16, Laser Technik Journal, Wiley-Verlag. 12. zden H., Investigating fiber lasers for shipbuilding and marine construction, Laser-Welding In Shipbuilding And Marine Structures, Welding Journal Volume: 86, Issue: 5, Pages: 26-29, Published: MAY 2007. 13. U. Jasnau et.al., ..Mobile Laseranwendungen im Schiffbau-von der Vision zur Realisierung, DVS-Berichte Bd. 240, DVS-Verlag Dsseldorf 2006. 14. U. Jasnau, C. Schmid, K.-U. Lotz, J. Ferdyn, Fibre laser cutting of thick metal sheets, Vortrag beim 2. Internationalen Fraunhofer Workshop Faserlaser, 06./07 Juli 2006 in Dresden. 15. A. Sumpf, U. Jasnau, P. Seyffarth, Rostock, 10 kW-Hochleis tungsfaserlaser - Erfahrungen aus verschiedenen Anwendungen, DVS-Berichte Bd. 237, DVS-Verlag Dsseldorf, 2005. 16. Seefeld T., Thomy C., Schlif M., u.a., Anwendungsuntersuchungen zum Schweien mit dem Hochleistungslaser, IndustrieanwenderSeminar Faserlaser, BIAS, Bremen 05.2005
KAYNAKLAR
1. N.N., Laser tools, Buch, Trumpf, 2006, Vogel Buchverlag. 2. Dilthey U.; Laserstrahlschweien... DVS-Verlag, Dsseldorf, 2000. 3. U. Jasnau, A. Sumpf, Laser hybrid welding with high power fibre laser new chances for use of laser technology, Nordic Welding Conference 2006, Tampere-Finnland, 8-9 November 2006. 4. Otto, R. Hohenstein, Laserstrahlschweien Trends und aktuelle Entwicklungen, September 2007, Nr. 4 S. 27-31, Laser Technik Journal, Wiley-Verlag. 5. J. Giesekus, die Industrie fr Strahlquellen und optische Komponenten, Laser Technik Journal, Wiley-Verlag 11, 2007, Nr.5, s.11-14. 6. Thomy, C., Vollertsen, F. and Seefeld, T., 2005, Welding with high-power Fiber laser.., in German, Laser journal Nr. 3, pp.28-31. 7. zden H., Dorn L., Shrestha S., Laserstrahlschweien Im Schiffbau Und Meerestechnischen Anlagen, Pamukkale niversitesi, Uluslararas Malzeme Sempozyumu, Nisan 2004. 8. U. Jasnau, R. Gaede Hochleistungsfaserlaser im Schiffbau, Laser Technik Journal, Wiley-Verlag Mrz 2008, Nr.2, s.31-33. 9. F. Vollertsen, F. Buschenke, u.a. Mit Faser und Scheibenlasern zu neuen Anwendungen, Laser Technik Journal, Wiley-Verlag, 03.2008, Nr.2, s.25-28.
ZGEM
Hseyin zden, Lise Fen blm renimindenden sonra yksek renimini ve doktorasn Almanyada tamamlad. Alman Silahl Kuvvetleri Hamburg niversitesi Makine Mhendislii Fakltesinde, (Universitt der Bundeswehr Hamburg, Almanya) 19 Kasm 1992 tarihinde Doktora snavn verdi. GKSS-Bilim Aratrma Merkezi, (GKSSForschungszentrum Geestacht GmbH, Almanya) Deniz Bilimleri Tesislerinde ve Hamburg niversitesi Gemi naat Enstitsnde bir sre altktan sonra Trkiyeye dnd. AK ve E Makina Mhendislii blmlerinde almalarna devam etti. 01 Nisan 2002 01 Aralk 2003 tarihleri arasnda Berlin Teknik niversitesinde ve Clausthal Teknik niversitesinde bilimsel almalar srdrd. Halen Ege niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blmnde retim yeliine devam etmektedir.
26
SG
TERSANELERDE SALII VE GVENLNE GENEL BR BAKI

TMMOB Gemi Mhendisleri Odas i Sal ve Gvenlii Komisyonu tarafndan yaplm olan bu zet alma, tersanelerde i sal ve gvenlii konusuna ve yaanan problemlerin saptanmas ve zm nerileri iin genel bir bak amacyla hazrlanm olup; daha ayrntl ve geni katlml zm nerilerine katk salama amacn tamaktadr.
TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, isizliin giderek artan biimde sorun olduu lkemizde; yaklak 40.000 kiiye dorudan, -gemi yan sanayi de gz nne alnrsabunun en az 4-5 katna da dolayl yoldan istihdam salayan; son yllarda gerekletirdii ihracat bykl ile lkemiz asndan nemli bir sanayi dal olduunu yurt ii ve dnda kantlam olan gemi yapm, bakm-onarm sanayimizin; bu yn ile deil de i kazalar ile gndeme gelmi ve gndemde tutuluyor olmasn; sektr ve mesleimiz asndan znt verici olarak deerlendirmektedir. Gemi yapm, bakm-onarm sektrnn gerek sahibi olan gemi mhendisleri topluluunun ve Gemi Mhendisleri Odasnn, yurtii ve yurtd kamuoyu nezdinde tersanelerimizin ve sektrmzn bu denli kt bir duruma dm, drlm olmasn kabul etmesinin mmkn olmad aktr. Btn bunlardan daha da nemli olarak, en kutsal hakkn yaam hakk olduu gerei, insani boyutu itibariyle de konunun birinci ncelikli olarak ele alnmasn gerektirmektedir. Bu bak asnn sonucu olarak, Gemi Mhendisleri Odas tersanelerimizde yaanan i kazalar ve lmler konusunda -sektrn iinden ya da dndan- gsterilen iyi niyetli ilgi ve zm araylarn olumlu karlamakta; yrtlen almalar, oluturulan grler vb i Sal ve Gvenlii Komisyonumuz tarafndan yakndan izlenerek deerlendirilmektedir. Gemi, demir-elik, makina imalat, ahap, boya-kimya, elektrik-elektronik, tekstil ve lastik-plastik gibi birok sanayi kolunun rnlerinin bilimsel-teknolojik esaslar temelinde tersanelerde birletirilmesi sonucunda ortaya kan bir rndr. Yksek teknoloji gerektiren ve son derece karmak olan bu srecin tasarlanmas, planlanmas, uygulanmas ve denetlenmesinin yansra, srecin iinde yer alan ve dier meslek disiplinlerinin alanna giren rnlerin ve bunlara ilikin hizmetlerin egdm, gemi mhendisinin grev ve sorumluluu altndadr. Bu adan, gemi retim srecinin ayrlmaz bir paras olan tersanelerde ii sal ve i gvenlii konusu da dorudan gemi mhendislii meslei alanna girmektedir. Baka bir ifade ile; gemi yapm, bakm ve onarmnda ii
28
sal ve i gvenlii srecinin tasarlanmas, planlanmas, uygulanmas ve denetlenmesi ve dier uzmanlklarn egdm de, srecin btnnn sahibi olan gemi mhendisinin ilgi, yetki ve grev alannda deerlendirilmelidir. te yandan, tersanelerdeki i kazalar ve lmler konusunda alnacak nlemlerin, ne kadar doru, bilimsel, kanlmaz, vb. olurlarsa olsunlar; sektrn iinde yer alan tm kesimlerce (ii, iveren, ynetici, mhendis, altyklenici, tedariki vd.) kabul grmedikleri, benimsenmedikleri hatta nemsenmedikleri takdirde olumlu sonucun elde edilmesinde -en azndan- etkin olamayacaklar da bilinmesi gereken bir gerektir. Konunun kamuoyunun gndemine geldii ilk gnden bu yana ortaya kan gelimeler, baz evrelerin mevcut olumsuzluklarn giderilmesi yerine ranta evrilmesi abas iinde olduklarn; yer darl, dzensiz, plansz yerleim, eksik yatrm gibi tali nedenlerin ne karlm olmasndan da yararlanmak suretiyle Tuzlann tanmas ad ve grnts altnda milyarlarca dolarlk yatrmn gzden karlarak Trkiye gemi yapm-onarm sanayinin merkezini ortadan kaldrma yolunda nemli mesafeler alm olduklarn gstermektedir. stanbul Bykehir Belediyesi yetkilileri, 10 yl iinde Tuzladaki tersanelerin tanacan, 2023 ylnda Tuzlada tersane kalmam olacan TBMM Aratrma
SG
Komisyonunda aka dile getirmilerdir. Oysa tanma ad altnda ve biiminde de olsa Tuzla tersanelerinin yok edilmesi, ii sal ve i gvenlii ile ilgili sorunlarn da aynen tanmas dnda bir deiiklie yol amayaca gibi; zm ok da zor olmayan bu sorun, binlerce alann isiz kalmas ya da yer deitirmesinin yarataca sosyal, politik ve ekonomik sorunlarn da eklenmesiyle ok daha byk boyutlara ulaacaktr. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, gemi yapm, bakm ve onarm sanayiinde bir ksm asl iveren, alt iveren ve iveren vekili; ounluu ise cretli alan olarak eitli kademelerde yer alan gemi mhendislerinin rgtdr. Anayasann 118. Maddesinde belirtilen ve 6235 (7303) sayl yasa ile 1954 ylnda kurulmu kamu kurumu niteliinde bir meslek rgt olarak, kurulu yasasnn ve Ana Ynetmeliinin ykledii kamunun ve lkenin karlarnn korunmasnda gerekli grd tm faaliyetlerin yerine getirilmesi grevini, kuruluundan bu yana gemi olan 54 yl boyunca baar ile yrtmtr. Gerek kamu kurumu nitelii, gerekse bu niteliinin de sonucu olarak bugne kadar izlemi olduu; kamunun, lkenin ve gemi mhendislii mesleinin karlarn her trl karn zerinde tutan bamsz, tarafsz izgisi ile sektrde ve kamuoyu nezdinde saygn bir konuma sahiptir. Gemi yapm gibi yksek teknoloji gerektiren ve son derece karmak olan bir srecin tasarlanmas, planlanmas, uygulanmas ve denetlenmesi grev ve ilevlerini baar ile gerekletiren gemi mhendisleri; bu srecin bir paras olan ii sal ve i gvenlii srecinin mevcut sorunlarnn zmnde de ayn yetkinlik ve beceriye sahiptirler. te yandan, yrrlkteki 4857 sayl Yasasnn 82. maddesi gz nne alnacak olursa; mhendislik, mimarlk meslek odalar, ii sal ve i gvenliinin iyerlerinde yaama geirilmesini, yasal dzenlemelere katk salanmasn, yasal dzenlemelerin uygulanmasn srekli gzetmek durumundadrlar. Tersanelerde alan farkl disiplinlerde mhendisler olmakla birlikte, asl ana disiplinin TMMOB Gemi Mhendisleri Odas yesi gemi mhendisleri olmas gerektii gerei, tersanelerde ii sal ve i gvenliinin yaama geirilmesinde Gemi Mhendisleri Odasna zel grev ve sorumluluklar yklemektedir. Gemi Mhendisleri Odas, bata yeleri olmak zere, sektrde yer alan tm kesimlerin ve kamuoyunun bu konu hakknda bilgilendirilmesi ve bilinlendirilmesinde tad bu grev ve sorumluluun bilincindedir. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas i Sal ve
Gvenlii Komisyonunun; bu erevede Austos-2007 de hazrlam ve yaynlam olduu i Sal ve Gvenlii Komisyonu Raporu nemli bir bavuru kaynadr. i Sal ve Gvenlii Komisyonumuz, almalarn srekli bir biimde yrtmekte; uygulama kitaplar, raporlar, meslek ii ii sal ve gvenlii eitim ve bilgilendirmeleri, panel, sempozyum, atlye almalar vb tr toplantlar ile ii sal ve i gvenlii konusu artan bir biimde srekli gndemde tutulmaya allmaktadr. Komisyonumuz, gemi mhendislii eitimi verilen yksek retim kurumlarmzda mhendislik rencilerine ynelik olarak da ii sal ve i gvenlii konusunun, Tersane Organizasyonu, Hukuku, vb dersler iinde uzmanlar ile birlikte ilenmesi dorultusunda almalar balatm olup; bu abalar ii sal ve i gvenlii konusunda duyarll artrmak iin srdrlecek ve gelitirilecektir. Balangta da ksaca deinildii gibi, lkemizde 2002 ylna kadar greceli olarak dk dzeyde seyreden gemi yapm sanayi, bu ylla birlikte sipari artlar ile kapasite kullanm orann arttrm; 2007 yl itibar ile ylda 100 adet ve 500.000 dwt gemi yapm kapasite kullanmna ulam; lkemiz gemi yapmc lkeler sralamasnda ilk 6ya girmitir. Bu talep ve sipari art, kapasite artnn yan sra tersane says artn da beraberinde getirmitir. Gemi yapm faaliyetlerinin art ile dorudan istihdam edilen ii says 30 binin stne km; lkemize kazandrd dviz geliri ve salad katma deer ile nde gelen bir sanayi dal haline gelmitir. Ancak son aylarda ortaya kan i kazalar ve lmler, bu sektrn itibar kaybna yol amtr. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, kendi meslek alanna giren her konuda olduu gibi, tersanelerimizde yaanan i kazalar ile ilgili olarak da bilimin yol gstericilii ve bilimsel akln nda zerine den grevleri yerine getirmeye devam edecektir.
TERSANELERDE SALII VE GVENL SORUNUNA NASIL YAKLAILMALI?

Gemi yapmcl, alma koullar gerei yksek riskli i kolu olarak nitelendirilmektedir. gvenlilii ve ii sal asndan yksekte alma, ar cisimlerin ellelenmesi, sl ilem, kapal hacimlerde alma, raspa, boya ve kimyasallar ile yakn alanda alma gibi eitli yksek riskli ilevler gemi yapmclnda bulunmaktadr. Bu ilevlerin yerine getirilmesi srasnda yaanabilecek i kazalarnn nne geilebilmesi iin eitli nlemler ne
29
SG
srlmekte; gerek alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, gerekse de dier ilgililer tarafndan yukarda saylan riskli ilevleri nleme tedbirleri uygulamaya konulmaktadr. Ancak gemi yapm, benzer birok endstri kolundan nemli farkllklar gstermekte olup; gerekli uzmanlklarn tmnn katks salanmadan, doru yntem ve organizasyonlar gerekletirilmeden getirilen tedbirler, risklerin azaltlmasnda yeterli etkiyi gsterememekte ya da gemi inaat faaliyetinin gerekletirilmesini zorlatrmaktadr. stelik son gnlerde konunun gncel olmasnn etkisiyle, kamuoyunda meydana gelen rahatszln da basks ile konu btnlk iinde ve yeterli dzeyde incelenmeden, gerekli egdm salanmakszn ilgili-ilgisiz kii ve kurumlarn almalar yapmas ve zm iin nlemler ileri srmesi, panik halinde alnacak bir takm yzeysel nlemlerin vahim sonular dourmas olasln da dourmaktadr. Dolaysiyle, ii sal ve i gvenliinin ok-bilimli karakterinin bir sonucu olarak, egdm halinde ve ok sayda uzmanlktan oluan bir ortak aba, zm iin zorunlu grlmektedir. i sal ve i gvenlii konusunda farkl yaklamn tersanelerde uygulanmas sz konusu olabilir. lk yaklam kuralc (prescriptive) gvenlik yaklam olarak adlandrlabilecek olup; alnmas gereken tm tedbirlerin yasal dzenlemeler ile tanmlanmasn ve denetlemeler yolu ile dorulanmasn iermektedir. Kurumlar bu kurallar tam olarak uygulamakla ykmldrler. lkemizde 2003 yllna kadar uygulanan bu sistem olup, tersaneler iin gerekli i gvenlii kurallar tanmlanamam, i gvenlii denetimleri endstri tesisleri iin genel olarak tanmlanan kurallar erevesinde srdrlmeye allmtr. Ancak kurallarn yeterli tanmlanamam olduu ya da kurallarda eksiklikler bulunduu bu duruma, denetimlerin yetersizlii de eklendiinde; bu sistemin baarl olabilmesi doal olarak mmkn olamamtr. kinci yaklam deerlendirici gvenlik yaklam (formal safety assesment) olup; kurulularn ihtiyalarnn belirlenip deerlendirilerek, kurallar-ynetim sistemi dengesinin kurulmas prensibine dayanmaktadr. Bu sistemde hem genel kurallar hem de kurulu baznda risk deerlendirme almalar ile saptanacak i gvenlii prosedrleri kullanlmaktadr. 2003 ylnda kan 4857 sayl yasay destekleyen ynetmelikler, AB mevzuatna uyumlu risk deerlendirme prensibine dayal bir sistem tanmlamaktadr. Ancak bu ynetmeliklerin bir ksm Dantay tarafndan askya alnm olup uygulanabilirlikleri tartmaldr. Ayrca ynetmeliklerde yaplan deiikliklerle getirilen kurallar ve uygulamalar tersanelere yanstlamam olup; kuralc yaklamdan deerlendirmeci yaklama gei, kurulularda bir i gvenlii anlay deiimini gerektirmektedir. Ne yazk ki tersanelerimiz iin bu deiim sreci, talep, sipari ve kapa-site artlarndan kaynaklanan i younluu, eitilmi eleman sknts sorunlarnn artmaya balad dnemle st ste gelmitir. gvenlii konusunda getirilen bu yeni anlayn zmsenmesi gereklemeden, karlm olan mevzuatn etkisinin grlmesi mmkn olmayacaktr. Sistem yaklam (safety case) olarak nitelendirilen nc yaklam, kurulularn kendi ihtiyalar baznda kendi i gvenlii tedbirlerini belirlemeleri ve devaml gelitirmeleri prensibine dayanmaktadr. Bu yaklam, her tesisin kendisine zg i gvenlii kurallar oluturmas ve bu kurallarn uygulanmasn bir otorite araclyla kontrol ettirmesi prensibine dayanmakta olup tersanelerimizde uygulanmas olduka zor bir sistemdir. Gnmzde tersane ii sal ve i gvenlii sistemleri, aadaki unsurlar kapsamak durumundadr: Tersane dizayn, Eitim, nsan faktr prosedrleri, i gvenlii prosedrleri, letiim, gvenlii yaklam ve kltr, Yasal dzenlemeler, Ynetim, Tersanelerde gerekletirilen gemi yapm, bakm-onarm faaliyetlerinde 7 ayr grup payda aktif olarak yer almaktadr: Tersane ynetimi, Alt yklenici, Orta kademe ynetici (Mhendis), i, Mteri ve tersanedeki temsilcileri, Denetleyici (alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl mfettileri, Klas kurulular, Muayene ve Belgelendirme kurulular vb), Kanun, tzk, ynetmelik gibi mevzuat oluturan makam(lar). Tersanelerimizde ii sal ve i gvenlii konularnda alnacak tedbirler, yrtlecek etkinlikler, bu unsurlarn tmn kapsamad; bu paydalar bir araya getirmedii ve her eyden nemlisi ortak bir i gvenlii kltr oluturmay ngrmedii ve bunu gerekletiremedii srece baarszlk ile sonulanacaktr. deal olan, bu erevede bir deerlendirici gvenlik yaklamnn, paydalarn katlm ile ve mmkn olan en ksa srede uygulamaya konmasdr.
SG GVENL KLTR
Gvenlik Kltr kavram ilk kez 1986daki ernobil kazasndan sonra IAEA-Uluslararas Atom Enerjisi Kurumu tarafndan ortaya atlm; 1991de de yine ayn kurulu tarafndan kurumun salk ve gvenlik programlarnn yeterliliine, tarzna ve uygulamadaki srarna karar veren birey ve gruplarn deer, tutum, yetkinlik ve davran rntlerinin bir rn olarak tanmlanmtr. Bugn artk literatrde bir ok farkl tanmla karlalmakla ve gvenlik kltrnn boyutlar ve llebilirliini salayan parametrelere ilikin farkl yaklamlar mevcut olmakla birlikte, gvenlii ve emniyeti tehdit edebilecek davran ve uygulamalarla, bunlarn yer ald ortak kullanm ya da etki alannda bulunan canllarn veya nesnelerin (rn. tehizat, ara vb.) zararn en aza indirmeyi amalayan gvenlik veya emniyete ncelik veren alglar, inanlar, tutumlar, kurallar, roller, sosyal, teknik ve politik uygulamalarla, yetkinlik ve sorumluluk hislerinin btn biimindeki bir tanmlamann genel kabul grdn syleyebiliriz. i sal ve i gvenlii kltrnn gelimilii ise; her seviyede i gvenliine verilen nem, eitimli ynetici ve alanlar, iyi aktarlm prosedr ve standartlar, alanlar, alan gruplar, i birimleri ve alt ykleniciler arasnda iyi bir ibirlii ve net bir ekilde tanmlanm ve bildirilmi sorumluluklar ile llebilir. Bu adan bakldnda; genel olarak lkemiz sanayi kurulularnda, zel olarak da gemi yapm bakm-onarm tesislerinde, gelimi bir gvenlik kltrnn varlndan sz etmenin mmkn olmad grlmektedir. Bir ok sanayi kuruluunun ve baz tersanelerin, ii sal ve i gvenlii asndan bir ynetim sistemine sahip olduklar; bunlardan bazlarnn belgeli de olduu bir gerektir. Ancak, bu sistemler uyarnca gerekletirilen politikalar, prosedrler, standart ve talimatlar, genellikle etkin biimde uygulanmamakta; byle olunca da sz konusu ynetim sistemleri i kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenmesine ciddi katk salayamamaktadr. Meydana gelen bunca i kazasna ramen, i gvenlii konusundaki kural ve nlemler, baz iyerlerinde hala angarya olarak alglanabilmekte; maliyet getiren yatrmlar ertelenebilmekte hatta grmezden gelinebilmektedir. gvenlii asndan iyiletirme salayacak yeni nlemler ve bunlara bal yatrm ihtiyalar, ncelikle mevzuat ynnden zorunlu olup olmadklar asndan incelenmekte; zorunluluun olmad durumlarda genellikle gz ard edilebilmektedir. Daha da dikkat ekilmesi gereken bir nokta olarak; gemite meydana gelmi olan meslek hastalklar ya da i kazalarnn, gerekli dersler karlmad iin -stelik ayn i yerinde ve sk sk- tekrarland rnekler dahi mevcuttur. Yksekten dme Ar bir ykn alan zerine dmesi Elektrik arpmas Isl ilem ve Patlama Tersanelerde yaanan i kazalarnn oluma nedenleri irdelendiinde; aadaki balklar altnda toplanabilecek konular saptanm bulunmaktadr. Bu balklar altnda sralanabilecek ayrntlar ve bu nedenlerin hangilerinin daha nemli olduu veya hangilerinin daha hzl/efektif bir ekilde zlecei/zlmesi gerektii hususu ayr ve daha ayrntl bir alma konusu olduundan bu zette deerlendirilmemitir. Aslnda bu deerlendirmeler, tersanelerin bir global risk analizi almas ile yaplmal ve alnabilecek nlemlerin etkinlikleri buna gre deerlendirilmelidir. Tersanelerde Fiziksel Altyap ile lgili Nedenler Tersanelerde alma Organizasyonu ile lgili Nedenler Tersanelerde alanlarn Eitim Yetersizlii ile lgili Nedenler alma Koullar ile lgili Nedenler Denetim Eksiklii/Yetersizlii ile lgili Nedenler Mevzuat Eksiklii/Yetersizlii ile lgili Nedenler
NERLER
Durum saptamas ve kazalarn nedenleri zerine yukarda zetlenmi olan ksa deerlendirme sonucunda, zm nerileri ksaca aadaki ekilde verilebilir. Bu neriler tm zmleri kapsamamakta, zmlerin nceliklendirilmesi veya etkilerinin deerlendirilmesi bu almada yer almamaktadr. ncelikle yaplacak aratrma ve incelemelerin, saptanacak nlemlerin ve kurulacak sistemlerin planlama, uygulama ve denetlenmesi asndan; ilgili Bakanlk ve dier kamu kurumlar, ii ve iveren rgtleri, ilgili meslek odalar (mhendislik/tp/hukuk) ve akademik evrelerin egdmn ve bunun srekliliini salayacak organizasyonlar oluturulmaldr. verenler bata olmak zere, sektrn tm bileenlerinin ii sal ve i gvenlii asndan bilinli olmalar byk nem tamaktadr. lkemiz gemi yapm, bakm-onarm sektr, dnya rekabet koullarnda mkemmel deniz aralar retmekle, bu aralarn retim srelerinde yer alanlarn ii sal ve i gvenliinin azami dzeyde salanmasnn birbiriyle hi de elien eyler olmadn kantlanmaldr. i sal ve i gvenliinin sektrn tm bileenleri asndan bir meleke haline gelmi olduu gvenlik kltrnn oluturulmas ve srekli gelitirilmesi bu adan gerekli ve zorunludur. i sal ve i gvenlii konusunda duyarllklar ykseltecek etkinlikler planlanmal, uygulanmal ve ii sal ve i gvenlii kltrnn bata iverenler olmak zere tm alanlarda oluturulmas birincil hedef olarak grlmelidir. Tersanelerde ii sal ve i gvenlii konusunda bilimsel almalar yaplmas tevik edilmelidir. zellikle yakn zamana kadar gemi yapm bakm-
TERSANELERDEK KAZALARI VE NEDENLER

Elde edilebilen bilgiler dorultusunda, tersanelerimizde yaanan kazalarn birka i kazas tipinde younlat tespit edilmektedir:
SG
onarm gibi ar ikolu deneyimi olmayan blgelerimizdeki tersanelerde ve yeni yatrm yaplacak yerlerde bu blgelerimizden salanan igcnn ii sal ve i gvenlii asndan donatlmalar, bu blgelerimizde de ii sal ve i gvenliinin gzetilmesi, iyiletirilmesi gereklidir. Bu erevede sz konusu blgelerde, gemi yapm meslek okullarnn rencilerin ii sal ve i gvenlii anlay erevesinde meslei renebilecekleri ve uygulayabilecekleri biimde dzenlenmesi konusunda nlemler alnmaldr. Denizcilik Mstearl tarafndan hazrlatlm olan Trkiye Tersaneler Master Plannn ngrd tedbirlerin -ve zellikle yeni alacak tersanelerin, Tuzlada bulunan tersanelerden daha iyi alt yapya sahip olmasnn yolunu aacak tedbirlerin- bir an nce alnmas byk nem tamaktadr. Bu nedenle, Maliye Bakanl tarafndan, mevcut ve yeni tersanelerde yatrmlarn kiralama deerleri ilikilendirilmeleri anlay terk edilerek; yksek teknolojiye sahip tersaneler zendirilmelidir. Trkiye Tersaneleri Master Plan tersanelerimizin geleceinin makro bir almas olup, mikro dzeyde bilimsel almalar (tersanelerin mteebbis imkanlar, tersane blgesinin olanaklar, blgedeki i gc olanaklar sosyal ve ekonomik kstlar vb) gerekletirilerek; yeni tersane blgeleri Tuzlada yaanan skntlara meydan vermeyecek ekilde dzenlenmelidir. Tuzla koyunda yer alan tersaneler kstl alanlar ve siparilerin younluu dikkate alndnda planl modernizasyona tabi olamamlardr. Baz tersanelerin modernizasyon iin bilimsel tabanl projeler hazrlad ve bu planlarn uygulanmakta olduu bilinmekle beraber, tersanelerin tamamnda byle bir gelime planndan sz etmek mmkn deildir. Tuzla koyundaki tm tersanelerin tersane ii yerleimlerinin, tersane iindeki retim teknolojisinin deerlendirilecei, modernizasyon planlarnn belirlenecei mikro dzeyde almalara acil olarak balanlmal; bu konuda gemi inaat konusunda eitim veren fakltelerin bilimsel katklar alnarak bu planlar hazrlanmaldr. lerin zamannda yetitirilmesi kaygsnn ii sal ve i gvenliini olumsuz ynde etkiledii dikkate alnmaldr. Hzl ve aralksz almann dikkat kaybna neden olduu, duyarllklar azaltt hesaba katlmaldr. planlamalar, bu kstlar ve yasal dzenlemeler gz nnde tutularak yaplmaldr. Yaplan ileri daha verimli hale getirmeye alrken ayn zamanda ii sal ve i gvenlii asndan da olumlu katk salanabilecei gz nnde bulundurulmaldr. Alnan siparilerin hacmi ve takvimi, tersanelerin fiziksel altyapsnn yeterlilii asndan denetim altna alnmal; bunun iin de tersanelerin
32
gerek kapasitelerinin tespiti konusunda ayr bir alma yrtlmelidir. Tersanelerin her birinin ina edebilecei toplam gemi kapasitesi belirlenmesi tersanelerin sipari almlarnn dzenlenmesini salayacaktr. Proses analizine bal ina simlasyon tekniklerine dayal bir kapasite lm sisteminin hazrlanmas ve yetkin kurumlarca uygulanmas gereklidir. Belirlenecek kapasitelerin almamas iin Denizcilik Mstearlna kstlama yetkisi verilmeli, kapasitesini artrmak isteyen tersanelerden kapasite artn nasl yapabileceini gstermesi istenmelidir. Tersane ekipmanlarndan risk oluturabilecek ksmlarn (kaldrma ekipmanlar, basnl sistemler, yanc/patlayc sistem devreleri, elektrik devreleri vd.) gvenlik deerlendirmeleri, sektrde uzman bamsz akredite kurulular tarafndan gerekletirilmeli; tersanelerin bu ekipmanlar verilen kstlar iinde kulland, bakm tutumunu yaptrd kontrol edilmelidir. i sal ve i gvenlii ile ilgili koruyucu giysi, cihaz ve dier malzemelerin uluslararas standartlarda yurt iinde retilmesi ve gelitirilmesini salayacak nlemler alnmaldr. Standartlara uymayan i gvenlii donanmnn satna ve kullanmna izin verilmemelidir. i sal ve i gvenliine ilikin koruyucu donanmnn alanlarca kolay eriilebilir olmas nemlidir. alanlarn koruyucu giysi, ara ve cihazlar adeta vcutlarnn bir paras gibi alglamalarnn salanmas iin gerekli duyarllk yksek tutulmaldr. Yerel ynetimlerin tersanelerde oluan istihdam ve katma deer ile orantl yatrm yapmalar ve gerekli servisleri sunmas salanmaldr. Yol, elektrik, su/kanalizasyon, salk, ulam, park yeri, gibi altyaplarn salanmas devletin grevi olarak ortaya kmaktadr. Geminin demir-elik, makina imalat, ahap, boyakimya, elektrik-elektronik, tekstil ve lastik-plastik gibi birok sanayi kolunun rnlerinin bilimsel-teknolojik esaslar temelinde tersanelerde birletirilmesi sonucunda ortaya kan bir rn olmas nedeniyle; zorunlu olarak kullanlmas gereken alt yklenici (taeron) sisteminin; kayt dl salama ve mevzuattan kaynaklanan ykmllklerden kurtulma amacyla kullanlmas, dier bir deyile istismar edilmesi i gvenlii asndan byk sakncalar tamaktadr. Sektrn herhangi bir disiplinsizlie, savruklua, dankla tahamml yoktur. Tersanelerde disiplinli ve btnlkl alma srecinin alt yklenici uygulamalarn da kapsamas salanmaldr. Bu nedenle mevcut yasalara dahi aykr olan mevcut durum, bilimsel yaklamla ve rasyonel anlayla ele alnarak alt yklenici sistemi ii sal ve i gvenlii asndan riskleri en aza indirecek biimde yeniden dzenlenmelidir.
SG
Hem ii says yzdesi, hem de bir gemi inaatnda kullanlan alt yklenici says olarak alt yklenici kullanm orannn minimum dzeye indirilmesi zorunludur. Tersanelerde retim organizasyonunun mevcut mhendis oranlaryla yeterli etkinlikte srdrlmesi mmkn deildir. malat alannda yeterli bilgiye sahip, retimde annda riskleri deerlendirebilen, karar alabilen ve uygulama konusunda yeterli yetkiler ile donatlm mhendis saysnn bu sektrde ileri konumdaki lkeler baz alnarak % 10 seviyelerine karlmas gerekmektedir. Sahada kontrol ve egdm ile grevli bu mhendislerin ve i gvenlii uzmanlarnn pratik risk analizi eitimlerinden geirilmeleri ve periyodik (en az 6 ayda bir) altaylar (workshop) ile dier tersaneler ve alanlaryla iletiimi de salayacak tazeleme eitimlerine tabi tutulmalar, tersanelerimizde risk deerlendirme anlaynn ve gvenlik kltrnn yaygnlamasnda byk rol oynayacaktr. Tersane ortamnda alacak ve bulunacak herkesin, hangi ortamda bulunduunun ve altnn farkna vardrlmas nem tamaktadr. Gvenlik kltr yaratlmas hedefinin de bir paras olarak, tersanelerde iverenin sorumluluunda eitli seviyelerde eitimlerin gerekletirilmesi ve buna bal personel akreditasyonu sistemine ivedilikle geilmelidir. Tersanelerde gerekli i gvenlii eitimleri; ynetici (tersane sahipleri de dahil), ara ynetici, igvenlii sorumlular ve ii eitimleri ve sertifikalandrlmasn iermelidir. Bu eitimler, genel i gvenlii, sl ilem, boya, tanklarda alma, yksekte alma gibi her ana konu iin ayr ayr dzenlenmeli ve ayr ayr sertifikalandrlmaldr. Personel eitim ve sertifikalandrlmasnn ayr bamsz kurulularca yaplmas ve bu kurulularn alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl denetimine tabi olmas gereksinimi vardr. Tm personelde i gvenlii bilincinin oluturulmas iin gerekli yazl ve grsel dokman eksiklii bulunmakta olup; daha nce meydana gelmi kazalarn analizi, karlan dersler ve periyodik deneyim paylam platformlar, personel sertifikasyonuna ek olarak salanmaldr. Tersanelerde ve alt yklenici iyerlerinde alanlarn insan olduklar; insani gereksinimlerinin (ailelerini geindirme, barnma, beslenme, dinlenme vb.) bulunduu her zaman gz nnde tutulmaldr. i sal ve i gvenliine ilikin dzenlemelerin kat stnde ne denli mkemmel olurlarsa olsunlar, sonuta bu dzenlemelere uyum salayacak olann insan olduu unutulmamaldr. Tersanelerde alan ii ve mhendislerin alma artlarnn iyiletirmesi, sendikalama, alma saatlerinin ksaltlmas, tersane iinde yer alan sosyal olanaklarn (soyunma/giyinme imkanlar, yemekhane, revir, psikolojik danmanlk vb.) gelitirilmesi, barnma imkanlarnn (ii evleri, lojmanlar, ii pansiyonlar) iyiletirilmesi konular ivedilikle ele alnmaldr. Gemi yapm, bakm-onarm sektrnde alma saatlerinin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Blge Mdrlklerince modern tekniklerle srekli denetim altnda tutulmasn salayacak nlemler alnmaldr. Bu
konuda asl sorumluluun Devletin konuya ilikili organlarnda olduu her zaman gz nnde tutulmaldr. Tersanelerin ii sal ve i gvenlii asndan denetimleri, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Mfettileri tarafndan gerekletirilmektedir. Denetlemeler sonucunda bulunan kusurlara gre tersanelere parasal ceza ve-rilmesi, ksa sreli veya uzun dnem kapatma cezalarnn verilmesi gerekletirilmektedir. mfettileri arasnda gemi inaat konusunda deneyimli yeterli personel bulunmamakta, bu durum bazen tersanelerin ilevleri ile uyumlu olmayan kusurlar bulunmasna ve bu nedenle de i gvenliini tehlike altna sokabilecek nlemlerin alnmasnn istenmesine neden olmaktadr. Tersanelerde i gvenlii sadece bir teknik ekibin grlerine braklmamal; tersanelerdeki farkl bir ok i srelerini, gemi yapm, bakm ve onarmnda oluabilecek riskleri iyi bilen ve ii sal ve i gvenlii asndan donanml gemi mhendisleriyle birlikte yaplmaldr. Denetlemenin eitli aamalarda ve deiik ekipler tarafndan gerekletirilmesi i gvenlii asndan daha etkin bir metot olacaktr. Bu denetimler etkinletirilmeli; i mfettilii kurumu nicel ve nitel adan glendirilmelidir. Tersane i gvenlii denetiminin bamsz kurumlarca yaplmas, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Mfettilerinin bu kurumlar denetlemesi, zaten yetersiz sayda ve zellikte olan Mfettileri zerindeki talebi kabul edilebilir dzeylere ekecektir. Bamsz kurulularn TRKAK tarafndan akredite edilmesi ve alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan denetlenmesi sistemin almasnn garanti edilmesi asndan gereklidir. Tersanelere zg risk bazl i gvenlii almalarna temel oluturacak mevzuata ivedilikle ihtiya vardr. ncelikle tersane alma standartlar belirlenmeli ve mevzuata dahil edilmelidir. kincil olarak tersane i gvenlii sistemini risk bazl alma prensibine dahil edecek mevzuat deiiklikleri gerekletirilmelidir. Bu erevede, 4857 sayl yasann 80. maddesinde yer alan Sal ve Gvenlii Kurulu dzenlemesi, 07.04.2008 de yaynlanm Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik uyarnca tersanelerde uygulanmal; bu uygulama ilgili Bakanlk mfettilerince yakndan denetlenmelidir. Bu uygulama, tersaneler ve bu i kolundaki alt ykleniciler iin 50 den daha az ii altran i yerlerini de kapsamak zere zendirilmeli, hatta zorunlu klnmaldr.
KAYNAKA
zlem ZKILI, Kazalar Gvenlik Kltrnn Eksikliinin rndr, GVENL, TGAD Yayn Organ, NSAN-MAYISHAZRAN 2008 TMMOB GEM MHENDSLER ODASI SALII ve GVENL RAPORU, TMMOB GEM MHENDSLER ODASI YAYINI, HAZRAN 2007 TMMOB GMO SG KOMSYONU, GEM YAPIM BAKIM-ONARIM SANAYNDE SG, Taslak Rapor, HAZRAN 2008 TMMOB MAKNA MHENDSLER ODASI RAPORU, SALII ve GVENL, TMMOB MAKNA MHENDSLER ODASI YAYINI, MMO/2008/478, 2008
33
SG
BELGE 1
TMMOB 40. Dnem Olaan Genel Kurulunda Tersanelerde i Sal ve Gvenlii Hakknda Alnan Karar
TMMOB 40. Dnem Genel Kurulu 29 Mays-01 Haziran 2008 tarihleri arasnda yapld. Genel Kurul, eitli konularda bir dizi karar maddeler halinde kabul etti. Odamzn abalaryla ilgili komisyondan geen ve Genel Kurul tarafndan kabul edilen ii sal ve i gvenliiyle ilgili 25. madde yle:
Madde 25- Tersanelerden balayarak tm i kollarnda ii sal ve i gvenliinin yaama geirilmesi iin bir dizi tedbirlerin alnmas iin; a- TMMOB; tm i kollarnda yurttalarmzn hayatlarn kaybetmesine, yaralanmalarna, sakat kalmalarna mesleki hastalklara yakalanmasna neden olan, i gvenliksizlik ortamnn ve srelerinin karsndadr. b- zellikle son bir ylda daha bir gndemimize giren, en kkl i kollarmzdan gemi i kolunda, tersanelerde yaanan lml, yaralanmalar, sakat brakan i kazalarnn yaanmamas iin ncelikle alma ve Sosyal Gvenlik bakanln i yasas ve bal yasal dzenlemeleri hakkyla uygulamas iin sorumluluklarn almaya arr. Denizcilik mstearln mevcut ve yatrm halindeki tersanelerin, atlyelerin, ii sal ve i gvenlii gereklerine uygun fiziki ve teknolojik olanaklarn hayata gemesini salayacak yasal dzenlemeler yapmaya ve uygulamaya arr. c- TMMOB; ar ve tehlikeli i kollarndan olan gemi i kolunda gzlemlenen savruk disiplinsiz, plansz, programsz alma srelerine neden olan taeronluk ve esnek alma sistemlerinin bu i kolunda sona erdirilmesi iin her trl gi-riimde bulunur. TMMOB; 4857 sayl Yasas kapsamnda alt iverenlik uygulamalarnn, ii sal ve i gvenliinin salanmas iin esnek alma uruna suistimal edilmesine kar kar. d- TMMOB; kamusal nitelikte yaam sava veren ii sal ve i gvenlii bakmndan fiziksel ve teknik olanaklar gelikin, ii sal ve i gvenlii kltr ve birikimine sahip Hali ve Camialt Tersanelerinin kamu eliyle yeniden canlandrlmasn ve bu tersanelerin gemi i koluna rnek oluturmasnn takipisi olacaktr. e- TMMOB; Hali tersanelerinin, Tuzla tersanelerinin arpk kentsel ykm politika ve uygulamalaryla tasfiye edilmesine kar kacaktr.
TMMOB; emperyalizmin, kendi gdmnde kent devletleri oluturmak iin yrtt politika ve uygulamalara bal olarak stanbulun, zmirin vb dier kentlerimizin retimden kopartlarak finans, turizm ve hizmet sektr arlkl tketimin pompaland kentler olmasna kar kar. f- TMMOB; 4857 sayl yasasndan farkl olarak Sal ve Gvenlii adlandrmasn i Sal ve Gvenlii olarak deitirilmesini yasama organna nerir. Gereke; Salk, insan ve dolaysyla iiyi ilgilendirir; gvenlik ise iin btnyle ilgilidir. g- TMMOB; yurt sathna yaylan tersane yatrmlarnn ii sal ve i gvenlii kurallar erevesinde oluturulmasn, grece sanayi deneyimi az illerimizden ii sal ve i gvenliinin alma ve Sosyal Gvenlik bakanl tarafndan daha zenli takip edilmesini talep eder. h- TMMOB; bandan beri eitli gerekelerle tersane yatrmna uygun bir yer olmadn belirttii, hukuk d bir biimde oldu bittiyle yaama geirilmeye allan Yalova Altnova Tersaneler Blgesinin Tuzla Tersaneler Blgesine, Hali Tersanelerine seenek olarak gsterilmesine kar kar. i- TMMOB; tersane blgeleriyle birlikte tm sanayi blgelerinde alanlar iin insani artlara ve sosyal artlara uygun lojmanlar, barnma, sosyal tesis olanaklar salanmasn nerir. Yukardaki ilkeler kapsamnda ii sal ve i gvenlii konusunda yaplan almalar gelitirmek, ilgili meslek rgtleri, demokratik kitle rgtleri, sendikalar, emekten yana rgtlerle ortak alma ve etkinlikler yapmak zere 40. Dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev verilmesine karar verildi.
34
SG
BELGE 2
Taraf Gazetesine gnderilen aklama
Tersanelerde i gvenlii konusuyla ilgili bir yaz dizisi hazrlayan Taraf Gazetesi, Odamzn da deerlendirmelerini istedi. Gazetede yaymlanan aklama, baka kimi yayn kurulularna ve kurumlara da verilmitir.
Gemi ina ve tamiri, neredeyse btn dier sanayi dallarnn rnlerinin bilimsel, teknolojik ve sistematik bir disiplin iinde birletirilmesini gerektiren bir sanayi daldr. Bunun tesinde denizde can ve mal gvenlii ile deniz ve evre gvenlii konularndaki uluslararas kural ve konvansiyonlar, artan duyarllk ve gelien teknolojiye de bal olarak hzla ve sk yenilendiinden, sektr bu gelimelere de ayak uydurmak zorundadr. Btn bu alardan a yakalayan gemi ina sektr ne yazk ki ii sal ve i gvenlii alannda ayn baary gsterememitir. Sektrmzn dnyadaki gelimelere paralel olarak hzl ve plansz geliimi tersanelerimizi fiziki artlarn zorland ortamlarda imalat yapmaya yneltirken, i gvenliine gereken nem verilmemi, sonu lml i kazalarnn artmas olmutur. Hesapszca stlenilen yeni kontratlar, i gvenlii nlemlerinin hem maliyete etkisi, hem mevcut fiziki koullardan ani ve plansz dnm yaplma zorluu, hem de i yetitirme telayla yetersiz ele alnd bir skkla neden olmutur. Yaananlar, yalnzca iilerin eitimsiz oluuna ya da bu ikolunda hizmet vermek durumunda braklan taeron iletmelerine balanamayaca gibi, bal bana tersane yatrmclarna veya temsilcilerine de yklenemez. Tersaneler organizasyon, yatrm ve faaliyetlerinin dzenlenmesi, uygulanmas ve gzetimi asndan Denizcilik Mstearl sorumluluundadr. Srasyla tersane sahipleri, iveren temsilcileri, yneticiler, taeronlar ve iiler bu dzenlemeler kapsamnda sorumludurlar. Gemi ikolunda iilerin alma koullarnn dzenlenmesi, uygulanmas, gzetilmesi ncelikle alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl sorumluunda ve yetkisindedir. Bu erevede 4857 sayl Yasas yrrlkteki temel yasadr. Her ne kadar yeni baz dzenlemelere ihtiya duyulsa da, bu yasaya bal onlarca yasa ve ynetmelik halen yrrlktedir. Yasa ve ynetmelikler mutlaka uygulanmaldr. Ancak son gnlerde kamuoyu basksyla artrlan denetimlerin ve kesilen cezalarn ne kadarnn gerekten lm sebeplerini ortadan kaldrmaya ynelik olduu da sorgulanmaldr. Salt ynetmelik baznda yaplan kontrollerin sektrn gerek ve zorunluluklaryla uyumu mutlaka gz nnde bulundurulmaldr. Tersane sahibinden yneticisine, mhendisinden kaynaksna kadar tm bileenlerini kapsayacak bir gvenlik kltrnn zmsenmesi gerekir. Bu, taraflarn herhangi birinin tek bana baarabilecei bir konu deildir. Ksa srede zmlenebilecek bir konu da deildir. ncelikle taraflarn sorunu birbirlerini sulayarak zemeyeceklerini anlamas gerekir. byd, hayatnda tersane grmemi iiler getirildi, taeron altrld lmler artt gibi yzeysel tespitler artk bir
tarafa braklmaldr. Sekiz yl iinde toplam istihdamn 6 binden 60 bine kartan bir sektre yeni ii girmesinden daha doal bir ey olamaz. ilerin salt bu ikoluna zg i sal ve gvenlii eitimi alm olmalar gerek arttr, fakat yeter art deildir. zc i kazalaryla kar karya kalan iilerin, mhendislerin nemli blmnn deneyimli alanlar olmas, eitim art yaklamn geersiz klmaktadr. Tersanelerimizin fiziksel byklkleri, tersane tesislerinin ve sahalarnn planlanmas, i srelerinin rgtlenmesi, uygulanmas ve denetlenmesi i sal ve gvenlii gereklerinin yerine getirilmesi asndan baat nemdedir. Bu noktada youn talepten kaynaklanan krlardan kabaran itahlarn denetlenmesi iin gerekli mekanizmalar da kurulmaldr. Bol kazan iin her eyi mubah saymak kltr ne yazk ki sadece tersane sahipleriyle snrl deildir. Taeron ve alanlarn da iinde bulunduu neredeyse btn sektr, daha yksek bir gndelik kazan iin kendi cann bile tehlikeye ata-cak, sosyal haklarndan feragat edebilecek bir gz dnmlk ierisindedir. Oysa verimsiz almalar hayalleri ssleyen bu krlar alp gtrmekte ve oluan ak, anormal alma saatleri ve baskc yaklamlarla kapatlmaya allmaktadr. Bu olumsuzluklarn nlenebilmesi iin tm alanlarn ikolunun gerektirdii rgtllkler iine girmesi nem tamaktadr. Esnek altrma uygulamalar, alann tercihi bile olsa mutlaka engellenmelidir. Gemi ina ikolundaki almalarn herhangi bir disiplinsizlie, savruklua, dankla tahamml yoktur. Tersanelerde olmas gereken disiplinli ve btnlkl alma sreci taeronluk uygulamalarn da kapsamaldr. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, gemi ina sektrnn dier bileenleriyle birlikte i sal ve gvenlii sorumluluunun bilincinde, yasal dzenlemeler yaplmas ve uygulanmas srecine katk yapmaktadr. Bu kapsamda yrtt, gemi mhendisliinin tersanelerde i sal ve gvenlii asndan konumuna da iaret edecei almalar, toplantlar, yaynlar, eitimler, vb. etkinliklerle ii sal ve i gvenlii kltrnn en st kademeden en alt kademeye kadar benimsenmesinde stne deni lke, kamu ve meslek yarar dorultusunda gerekletirmeye gnlldr. Yaplanlar denetlemeye taliptir. Bu niyetini getiimiz yllarda yeterince yksek sesle syleyememi olmas belki de eletirilebilecek bir eksikliktir. Ancak bu kltrn oluabilmesi iin alnacak mayann kaynan ancak gemi ina mhendislerinin oluturabilecei de unutulmamaldr. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas i Sal ve Gvenlii Komisyonu
35
SG 23 MAYISTA SELAH TERSANES NNDE BASIN AIKLAMASI
TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, 23 Mays 2008 Cumartesi gn Tuzla Tersaneler Blgesinde Selah Tersanesi nnde bir basn aklamas yapt. Aklama yle:
Gemi yapm, bakm ve onarm sanayimizde yaanan beklenmeyen retim art ve yeni tersane yatrmlaryla birlikte lml, yaralanmal zc i kazalarn artan bir ivmeyle yayoruz. sizliin giderek artan biimde sorun olduu lkemizde, emek youn bir ikolu olan gemi sanayisinin istihdam yaratan ynyle deil de i kazalaryla gndemde tutuluyor olmas talihsizliktir. Odamz; yurt ii ve yurtd kamuoyu nezdinde tersanelerimizin ve sektrmzn bu denli kt bir duruma drlm olmasn kabul etmemektedir. Her trl toplumsal olay magazinletirmeye yatkn olanlar, ne yazk ki yllardr ulusal gemi ina sanayimizin her alannda olduu gibi tersanelerdeki ii sal ve i gvenlii konularnda da fikir reten TMMOB Gemi Mhendisleri Odasnn aklc ve zmc abalarna yer vermemektedir. Nedenler ve sonular gzmzn nndedir. Yaananlar, yalnzca iilerin eitimsiz oluuna ya da bu ikolunda hizmet vermek durumunda braklan taeron iletmelerine balanamayaca gibi, bal bana tersane yatrmclarna da yklenemez. Gemi ikolunda iilerin alma koullarnn dzenlenmesi, uygulanmas, gzetilmesi ncelikle alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn sorumluunda ve yetkisindedir. Bu erevede 4857 sayl Yasas yrrlkteki temel yasadr. Her ne kadar yeni baz dzenlemelere ihtiya duyulsa da bu yasaya bal onlarca yasa ve ynetmelik halen yrrlktedir. Tersaneler, ayn zamanda organizasyon, yatrm ve faaliyetlerinin dzenlenmesi, uygulanmas ve gzetimi asndan Denizcilik Mstearl sorumluluundadr. Srasyla tersane sahipleri, iveren temsilcileri, yneticiler, taeronlar, sendikalar ve iiler bu dzenlemeler kapsamnda sorumludurlar. lkede batan aa bir sorumluluk zinciri kapsamnda i sal ve gvenlii anlaynn zmsenmesi ve benimsenmesi gerekir. kazalar ve meslek hastalklar sadece kaba istatistiksel veriler olarak ele alnamaz. Gemi ina sanayinin dnyadaki gelimelere paralel olarak lkemizdeki hzl ve plansz geliimi tersanelerimizi fiziki artlarn zorland ortamlarda imalat yapmaya yneltirken, i gvenliine gereken nem verilmemi, bunun sonucu olarak her yl artan oranlarda bizlere byk ac veren lml kazalar yaanmaya balanmtr. veren konumundaki tersane sahiplerinin hesapszca stlendikleri yeni kontratlar, i gvenlii nlemlerinin -hem maliyete etkisi, hem mevcut fiziki koullardan ani ve plansz dnm yaplma zorluu, hem de i yetitirme tela ileyetersiz ele alnd bir skkla neden olmutur. Hkmetin ise bu gne kadar gerekli nlemlerin alnmas iin sektr zorlamad, aksine bu ani i artyla
36
gelen ar istihdam bir baar gibi gsterme abas iinde olduu, ancak kazalar ve lmler sonras oluan kamuoyu tepkisi zerine para cezalar ve tersane kapatma yoluna gittii grlmektedir. lkemizdeki trafik kazalarna bal lmlerin uygar dnya istatistiklerinin ok zerinde olmasna karn kimsenin aklna yollarn trafie kapatlmas gelmezken, tersanelerdeki i kazalarna tersaneleri kapatarak zm bulmak ancak bir aresizliin ifadesi olarak grlmelidir. Oysa are vardr. Gemi mhendislii, sektrde tasarm, planlama ve retim aamalarnda bu ikolunun i sal ve gvenlii risklerini en iyi deerlendirebilecek ve zmler ortaya koyabilecek bir meslek daldr. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, yeleri sektrn birok kademesinde oklukla bahsedilen riskler altnda alan, kamu kurumu niteliindeki meslek rgtdr. Odamz, gemi sektrnn dier bileenleriyle birlikte i sal ve gvenlii sorumluluunun bilincinde yasal dzenlemeler yaplmas ve uygulanmas srecine katk yapmaktadr. Bu kapsamda yrtt, gemi mhendisliinin tersanelerde i sal ve gvenlii asndan konumuna da iaret edecei almalar, toplantlar, yaynlar, eitimler vb. etkinliklerle ii sal ve i gvenlii kltrnn en st kademeden en alt kademeye kadar benimsenmesinde stne deni lke, kamu ve meslek yarar dorultusunda gerekletirmeye gnlldr. Bugnden yarna anlk nlemlerle zlmesi mmkn olmayan bu soruna bir lin kltryle yaklalmamas gerekir. Bireysel emniyet eksiklii ve tedbirsizlik lkemizin bir kltr sorunudur. Getiimiz yl gnlk bayram sresince tedbirsizlik sonucu meydana gelen kazalarda lenlerin says, Trk gemi ina sanayisinin 50 yllk mazisinde lenlerden fazladr. Glkle meydana getirdiimiz bu ulusal kazan kapmzn slah edilmektense batrlmas hi kimseye yarar salamayacaktr. Kamuoyundan beklentimiz bu sesimize kulak verilmesi ve yllardr sabr ve saygyla gsterdiimiz zme ynelik gayretlerimizin siyasi deerlendirmelerden uzak bir aklclk ierisinde irdelenmesi ve destek grmesidir. TERSANE KAPATMAKLA SORUMLULUKLARDAN KURTULUNAMAZ. GEM MHENDSLERNN NDE OLMADII BR ZM BULUNAMAZ. TMMOB GEM MHENDSLER ODASI
SG 29 MAYIS TARHL BASIN DUYURUSU

TMMOB Gemi Mhendisleri Odasnn, Tuzla tersanelerinde yaanan ve giderek gemi yapm, bakm ve onarm sanayi ile gemi mhendislii mesleinin kamuoyu nezdinde itibar kaybetmesine yol aan i kazalar ve bunlara bal ii lmleri ile sorunun zm iin adm atmak yerine tersane kapatma yolunun seilmesine ilikin grlerini aklamak amacyla 23 Mays 2008 gn gerekletirilen BASIN AIKLAMASI eylemi, en hafif deyimi ile sorumsuz olarak adlandrlabilecek bir grup tarafndan sabote edilmek istenmitir. Gemi Mhendisleri Odas Bakan Tansel TMURun aklamay okumaya balamas ile nceden organize edilmi olduklar, tadklar Sabah Tersanelerimizden Elini ek, Limter- Tuzlada Sana Mama Yok, Blcler Dar gibi imzasz pankartlardan aka belli olan kimlii belirsiz bir grup, aklamann yapld alana girmek istemi; grevli arkadalarmzn engelleme abalarna ramen belli lde baarl da olmulardr. Basn Aklamasnn sona ermesi ile Odamz yneticileri, destek amacyla eyleme katlan 100 akn gemi mhendisi ile birlikte alandan ayrlmlar; bunun ardndan da Gemi na Sanayicileri Birlii (GSBR) organizasyonu ile muhtelif tersanelerden karak ayn alana gelen gruplar, GSBR tarafndan yaplan aklamay izlemilerdir. zetle, Gemi Mhendisleri Odasnn konunun tm taraflarn skunete ve akln nda ve bilimin yol gstericiliinde zm aray iin bir araya gelmeye davet ettii Basn Aklamasnn amacna ulamas, ayn yer ve hemen hemen ayn saatlerde dzenlenen baka bir eylem nedeni ile mmkn olamam ve -ne yazk ki- basnmzn byk blm de bu oyuna gelerek, konunun kamuoyuna yanl yanstlmasna arac olmutur. Basn Aklamas metnimizde aka aksi belirtilmi olmasna karn; Gemi Mhendisleri Odasn aklsz ve zm yolunun almasn engelleyen kamplamalarn ve ayrca sona erdirmek iin iyi niyetli abalar harcadmz elim kazalarn yaanma nedenlerinin ikinci plana itildii komplo teorilerinin tarafym gibi gstermek, basnmza hi yakmamtr. Deerli basnmzn da gelinen noktada artk kendisini sorgulamas; konunun ve olaylarn kamu oyuna yanstlma biiminin, sorunun zm asndan katk salayp salamadn irdelemesi gerekmektedir. TMMOB Gemi Mhendisleri Odas ve yeleri; dikkatsiz/tedbirsiz ii, blc sendika, katil patron genine dahil edilemeyecektir. Gemi Mhendisleri Odas, Tuzlann i kazalar bahane edilerek, tanma grnts altnda tersane ve retim alan olmaktan karlmas abalarn boa karmaya ve gemi yapm, bakm-onarm sanayimizin akl d ekimelere ve rant kavgalarna kurban edilmesini engellemeye kararldr. Gemi Mhendisleri olarak; sektrmzn ve mesleimizin iinde bulunduumuz bu zor dnemden akln ve bilimin yol gstericiliinde kmas konusunda gnll ve nc olacaz. Sakin ve saygl tavrmzn, bir kabullenmilikten deil, mhendislik vakarmzdan kaynaklandn; deerli basnmz ve onun araclyla saygdeer kamuoyuna bir kez daha nemle duyururuz. TMMOB GEM MHENDSLER ODASI
14 HAZRAN TARHL KAMUOYUNA DUYURU

Gemi na Sanayimizin merkezi olan Tuzla Tersaneler Blgesindeki lml i kazalarnn nlenmesine ynelik zm araylar srmektedir. alanlar temsil etmesi bakmndan sektrmzn nemli unsurlarndan olan DSK e bal Limter- Sendikas da maddeler halinde taleplerini kamuoyu ile paylamtr. Bu taleplerin byk blm zaten yrrlkte olan yasalarn uygulanmasndan ibarettir. TMMOB GMO her zaman syledii gibi aklc ve zme ynelik btn abalarn ve nerilerin destekleyicisidir, bu nedenle Odamz Limter- in dile getirdii hakl taleplerini desteklemektedir. Bu taleplerin dile getirilecei ve 16 Haziran pazartesi gn birok sivil toplum rgt, Oda ve Kuruluun katlm ile gerekletirilecek, bir gnlk Tuzlada i brakma eylemini desteklediimizi kamuoyuna saygyla duyururuz. TMMOB GEM MHENDSLER ODASI
37
SG
SALII VE GVENL KONULU ODA GENEL YE TOPLANTISI

TMMOB Gemi Mhendisleri Odas, 28 Haziran 2008 tarihinde Trk Loydu Teoman zalp Konferans salonunda i Sal ve Gvenlii konulu bir genel ye toplants dzenledi. Oda yelerinin geni ilgi gsterdii toplantda, nce 41. Dnemde yaplan almalarn raporu sunuldu. Daha sonra yelerimizin grleri alnd. Toplantda konuan ye grlerinin zeti adadr.
HARUN AKDER
eriden biri olarak konumak istiyorum. Tersaneler haksz bir ekilde tenkit edilmektedir. Katil tersaneler, lm tersaneleri eklinde lanse edilmektedir. Bir nevi i-veren vekiliyiz. Basna Oda olarak daha bir tepki gstermeliyiz. Karayollarndaki lmler sonucu katil karayollar deniyor mu? Basn sansasyonel bir tutum iinde. Mhendisler olarak iveren vekiliyiz. Oda olarak ge kaldk. Trkiye gereini unutamayz. 200 yllk Alman Sanayisi ile kendimizi ayn kefeye koyamayz. 1977 de ie Ayvansarayda baladm. Para yoktu. Katil tersaneler szne ok tepkiliyim. Sektre zarar vermektedir. Sektr ciddi bir amazda. Gittike de skntya gidecek. Bundan sonra dzelme ans da yok. Taeronluk sistemini kaldralm. Taeronluk sistemi 12 Eyll sonras yrrle girdi. Tersaneler tmyle taeronluk sistemini kaldramaz. Bizim iimizin verimi son derece dktr. 7.5 saatlik almada ii ancak 4-4.5 saatlik almaktadr. Mkemmel olmay hepimiz arzu ederiz. Trkiye Gemi Sanayisi A niye kapatld? Taeronluk sistemi kaldrlamaz. Fakat rehabilite edilmelidir. Tersanelerin hepsi bir deil. Taeronlarn da. GSBR yeterince ses kartmad. Tersanelerde sigortasz ii yoktur. Lmter ile Dok gemi arasndaki ekime rant kavgasdr. Bizler bu sendikalarn da nnde konumlanmalyz. imizin kalitesi tartmaldr. Tarm iisinden sanayi iisi yapmaya alyoruz. i nitelii maalesef dk. ABnin i koullarn biz kendimize uygulayabilir miyiz? Daha fazla almamz gerekir demek nemli. Yakn zamanda Japonya ve Gney Koreyi grdm, moralim bozuldu. retim ve kalite asndan ok gerilerdeyiz. Yan sanayi asndan gerilerdeyiz. Kendimizi de eitmemiz gerekir. u neriyi yapalm. Tm mhendislik dallarnn eitim ve retiminde ii sal ve i gvenliinin ciddi bir ders (zorunlu) olarak verilmesi ve sonunda sertifikalandrlmas gerekir. Bunu zorlamamz gerekir. Meslek liseleri ve yksek okullar iin de bu gerekli. Eskiden gelenleri sindirebiliyorduk. imdi ise sektrn younluu yznden bunu yapamyoruz. n eitim prosedr ve maliyetinin karlanmas nemli. inin gemi ikoluna uygun olup olmad da nemlidir. Tersaneler kapasitelerinin stne kmtr. Kimse tersanelere bu kadar
38
ii kaldrabilir misiniz diye sordu mu? Tersanelerimiz yetersiz fiziki imknlara sahip. Yalovada da durum ayn. Gelimi sanayi lkelerinden ders almalyz. 50 bin DWTye kadar gemilere talip olmalyz ve buna uygun tersaneler dnmeliyiz. Tamir konusunda Avrupann yannda tek lkeyiz. Kirli atklarn lkemizi kirletmemesine zen gstermeliyiz. lkemiz iin nemli girdidir. Bunun iin iki Tuzla daha gerekli.Yer darl ciddi boyutta. Yan sanayimizi glendirmeliyiz. Demir elikte % 100 da bamlyz. Birok alanda yerli katkmz % 30lar dzeyinde. hracat ve retmek bizim iin son derece nemlidir. verenler para harcamaktan kanmaz duruma geldi. SG konusunda iyi niyetli bir aba iindedir iverenler. Kaza olmayacana kimse garanti veremez. Kaza riski yksek bir ikolundayz. nsan faktr nemlidir. Youn almyorduk gemite. Oda olarak alan mhendislerin hukuku konusunda ibirliine gidilebilir. Koruyucu ve kollayc olmalyz.
CHAN BAYRAK
Odann 23 Maystaki yaklam nemliydi. Fakat lin kltrnn bir paras olan bir sendikann etkinliine niin katldk? Oda en nde ynetebilecek konumda olmalyd. Siyasi oluumlarla birlikte olmamz gerekiyor mu? Gemi sanayimiz son 20 senedir iyi bir yere geldi. Avrupa lsnde iler kardk. Yetimi igc problemimiz hl var. Mhendisler asndan da. Yaplan mhendislik hatalarnn da gz nnde tutulmas gerekir.
DR. AHMET DURSUN ALKAN (YT)

nemli bir konuda etkinlik yapyoruz. Eitim konusu ok nemli. Eitimci asndan da sorunlarmz var. TBMM Aratrma Komisyonu YTden bu erevede gr istedi. SG ayr bir disiplin olarak ele alnmal. OHSAS, OSHA gibi standartlar bu erevede nmz aar. ABDde eitli niversitelerde (Michigan vb.) bu tarz almalar yaplyor. GESAD da bu alanda unutmamak gerekir. GSBRin almalar daha yakndan ele alnmaldr. Gemi organize sanayi blgeleri SG erevesinde ele alnmaldr. Babakanln son dnemde yapm olduu giriimler nemlidir. Odamz bu erevede yaz eitimi srecine de katk yapabilir.
SG LEVENT ARSLAN
Odamzn konumu nemlidir. Sektrmzle ilgisi olmayan kurumlarn SG konusunda ahkm kesmemesine yol almamaldr. Odamzn gemite yetkilerinin trpanlandn biliyoruz. Ne yapyorduk? Nasl uyuyorduk? Hak kayplarmz nasl gerekleti? Bunlar tek tek anlatmyorum. Sektrmz bugnlerde olduka bym durumda. Odamz haklarmz kollamal ve gelitirmeli. Gemi mhendislerine alma alanlar ile yeni belgeler kazandrmal. rgtmz buradan konumaldr. emniyeti konusunda ciddi bir sertifikasyon srecini ele almaldr. Odamz bu sektrde nde olmaldr. Elektrik ve makine mhendisleri bakanlklarla girmi olduklar ilikilerle yelerinin yetkilendirmelerinde nemli yol kat etmi durumda. Madenlerde maden mhendisleri tersanelerde i emniyeti uzman olur, gemi mhendisleri tersanelerde olamaz. Meslek siyasetiyle ilgili olarak saduyulu olmalyz. Aramzda gr farkllklar olabilir. Farkl ekil-de bakabiliriz grdmz eylere. Bir arada olmamzn gerekesi gemi mhendisi olmamzdr. Aramzda sosyalist arkadalar varsa ben onlarla partiye gider orada alrm. Ama burada meslek alanmzla ilgili konuuyorum. Bu yazlarmza da, dilimize de byle yansrsa byk olaslkla baarl bir dnem geirmi olacaz hep beraber. ok teekkr ederim. sz konusu deil. Farkl amalar iinde barndran bir kamuoyu yaratlmas sz konusu. Kamuoyu yaratlmasn ayrklatrmak gerekli. stanbul Bykehir Belediyesinin Tuzla Tersaneler Blgesi ile giriimleri ve tasarruflar nemli. sene kadar nce Tuzlann ar sanayi blgesi olmasndan vaz geildii belirtildi. O dnemde tersanecilerimiz Ne yapyorsunuz, bir dakika diyerek tepki gsterince, Babakan ve ilgili bakanlarca grlnce gndem bir biimde soutuldu. sene sonra i kazalar eskisinden ok ok daha youn yaannca, bu konu yeniden gndeme geldi. Mesele i kazalaryken, Tuzla tersanelerinin tanmasnn da gndeme getirilmesi neye hizmet ediyordu, kendime soruyorum. stanbul Master Plannn 1/100.000lik evre dzeni plan iinde Tuz-lann kaldrlmas i kazalar ncesinde gndemdeydi. Hali tersanelerinin zelletirilmesi, satlmas, Tarlabann yklarak yeni bir kent yaratma giriimleri bir btn olarak deerlendirilmeli. stanbul Master Plan, Mimarlar Odas ve naat Mhendisleri Odasnn dava amalar sonucu iptal edildi. u anda stanbulun bir evre dzeni plan yok. ktidar yanls, satn aldklar Sabah gazetesinin kampanyas nemliydi. Tersanelerimiz ok dar. st ste i yaplyor. Tuzla kapatlmal. Yalova orada. Tuzlay boat ov mekan yapacaz vb ifadeler ortaya kt. Bu kamuoyu oluturma tarzn kt niyetli olarak deerlendiriyorum. yi niyetli deil, bana gre deil. Bence Yalova Tuzlann alternatifi olamaz. nk A tipi, B tipi, C tipi, 10 dnm, 20 dnm, 40 dnm arazilerle koridorlar eklinde oluturulmu araziler btnnn Tuz-ladan fark yok. Tuzlada da benzer bir yaplanma var. Sorun arazi darl meselesi deil. imdi kapattk Tuz-lay, Yalovaya tadk. Yani gerekli nlemleri almadan, mevzuatlar uygulamadan, eitimleri gerekletirmeden olduu gibi kapattk. zecek miyiz bu sorunu? in bu yann da grmek gerekir. Tersaneleri asl ypratma abas bence bilfiil siyasi iktidar tarafndan yrtlyor. yi niyetli kamuoyu oluturulurken, dedikodular ve bilgisiz-liin nne geilmelidir. Makina Mhendisleri Odasnn Kartalda dzenlemi olduu bir panele katldk be-alt arkada. Biraz da tepkiyle katldk. Odamzn olmad bir platformda, farkl meslek disiplinlerinin iyi niyetle, duyarllkla bir araya geldii DESAN Tersanesindeki inceleme srecine katlanlarn grid hastal gibi bir ey icat etmeleri bilgisizlikten kaynaklanyor. Sorduumuzda siz o zamanlar yoktunuz. Srece katlmadnz. Fakat belirli bir aamada Oda varln ortaya koyuyor. Bu noktadan sonra bu da grmezden gelinemez. Fotoraflaryla, belgeleriyle gzel de bir sunum hazrlamlar. Ekranda koca bir balk belirdi: Grid Hastal Kendime sordum, niye bu kadar byk puntolarla yazlm diye? Sunumu yapan makine mhendisi arkadamz, amzn en nemli, en tehlikeli hastal grid hastaldr. Tuzlada nmzdeki be yl iinde bu hastalktan toplu ii
39
OTURUM BAKANI ERDAL KILI

Leventten sonra Zuhal sz istedi. Fakat Zhalden nce Leventin sylediklerine bir alm salamak istiyorum. Evet doru, gemilerde gazfree ilemini gemi mhendisleri yapar, belgeyi kimya mhendisleri verir. Byle ucubelikler var. Fakat byle durumlar amann bir tane yolu u olabilirdi: GSBR Babakanlkla toplantya gittiinde, ki GSBR gemi mhendislerinin bir blmn de iinde barndran rgttr. GSBR diyebilirdi ki, Arkada, bizim bir tane koulumuz var. Tersanelerde yaplan ilerde sertifikalandrmay iimizde alan gemi mhendisleri yapar. Biz baka adam istemiyoruz. Kaldrlan bir bloun arlk merkezi ile ilgili olarak tersanede bir maden mhendisi ne yapabilir? Bu tr konularda gerekli tutumu maalesef gsteremiyoruz.
ZUHAL CAN
Arkadalar merhaba, i gvenlii konusuna duyarl meslektalardan herhangi biriyim. Harun aabeyimiz, kamuoyu basks sonucu tersanelerin neredeyse geri dnlemez bir biimde ok ypratld dorultusunda bir konuma yapt. Kendisine kesinlikle katlyorum. kazalar bahane edilerek tersaneler, zellikle Tuzla ok fazla ypratlmaya allyor. yi niyetli olanlarla kt niyetli olanlar kartrmamak gerekir. nsanlarn lmesine gerekten iyi niyetle duyarl olanlarla, yaanan lmleri bahane edenleri ayrmak gerekir. Ama kt niyetli olanlarn birebir tersanelere zarar vermeleri de
SG
lmleri bekleniyor dedi. Ortalkta bir sessizlik oldu. Tuzla sanki karantinaya alnmas gereken garip bir yer. Kimya mhendisi bir bayan arkada, Ben cam sektrnde alyorum. Bizim sektrde de grid hastal var. Nedir bu toplu lm? Hepimiz lecek miyiz dedi. Kadn birden panie kapld. Sunumu yapan arkada, ben gridin ne olduunu bilmiyorum ama, internetten yaptm aratrmaya gre grid hastal cam sektrnde fazlaym. in garip taraf, tersanelerde bu hastala dair bir veri bulamadm internette dedi. Hal byle olunca araya girdik, gridin ne olduunu akladk. Tehlikeli olan grid deil, raspa esnasnda boya ve epoksi kalntlarna ok fazla maruz kalmaktr. ok fazla bu artklara maruz kalndnda akcier fonksiyonlarn kaybeder. Bu insanlar insani duyarllk erevesinde bir takm aratrmalar yapmlar. Bizim sektrmzle, sektrmzdeki bir tersanemizle irtibata gemiler. nsani duyarllklar erevesinde bir alma raporu kartmlar ortaya. Ama kan bu. Ortaya kan bu derece vahim olabiliyor. Bu noktada zmn merkezinde Odamz ve gemi mhendisleri olmaz ise, retilen sonuta byle bir ey olur. Dedikodu srecinde bunlar olabiliyor. Odamz her ortamda bu srete sz sahibi olduunu vurgulamak durumunda. Makine MOnda yaplan panele de bunu anmsatmak, doruya iaret etmek iin gittik. Bunu da eitli yntemlerle en aza indirmek olasdr. Sektrn tm bileenleriyle bir araya gelme abas iindeyiz. Bunu da ayr ayr yapmaya alyoruz imdilik. nk tm taraflarn bir araya salkl bir biimde gelerek zm retebilecei bir ortamn olumasna gereksinim var. GSBRin Odamz ile ilikilerinde yaanan olumsuzluklar almal. Odamz son derce doru bir yaklam sergiliyor. Bu zm gemi mhendislerindedir. Ama bu zm sektrn tn taraflarnn birlikte rettikleri bir zm olmaldr. Ortak mutabakatlar ve kararlar nemlidir. Ortak bir akl gerekiyor bana gre. veren tarafnda ok fazla samimiyet grmyorum. Bu samimiyeti grmeye ihtiya-cmz var. Odamz birok giriimde bulunmasna karn GSBRin yaklamlar yeterli deil. Bu aamada GSBR bir giriimde bulunuyor, tersasnede alan tm gemi mhendislerinin katlmaya zorunlu olduu bir eitim faaliyeti balatyor. Eitimin sonucuna bakldnda, Kardeim hukuka gre len kiinin btn sorumluluu sana ait. veren temsilcisi sensin. Biz gemi mhendisiyiz, iveren temsilcisi konumundayz. Tersane ynetiyoruz. Zaman zaman da ivereniz. veren temsilcisiyken de ayn zamanda iiyiz. verenin sahip olduu yetkiye sahip deiliz. yle bir yetki de zaten verilmez. Yetki yok, sorumluluk var. Bir gemi yaplrken, geminin merdiveni doru yaplmam, skn bunu deme ansmz yok. Derseniz ertesi gn baka bir yerde, baka bir koulda almak durumunda kalrsnz. te yandan iiyiz. SSKlyz. Mesaimiz yok. inin sahip olduu sosyal haklarmz da yok. Ne ivereniz ne iiyiz. Arada deredeyiz. (Salondan: De40
vekuu gibi bir ey.) Bizim amzdan snrlar belli bir alma ekli olur ise, baarl olma ans vardr. Mevzuatn gelitirilmesi, denetlemeler, denetlemelerin bamsz kurumlarca yaplmas, bamsz kurumun tm sektr kurumlarnn temsilcilerinden oluturulmas nemli ve zme katk salayacak taleplerdir. Benim amdan Odann Makine MO toplantsna katlmamas da nemlidir, GSBRin toplantsna davet edilmemesi de nemlidir. Babakan Erdoann Odamzn arlmad toplants da nemlidir. Bu toplantnn siyasi bir rant iin yapldn kiisel olarak dnyorum. Kimseyi balamaz. Oy potansiyelinin dt bir dnemde, kamuoyunun bu denli duyarl olduu bir meseleye zn bu meseleyi, yoksa fena olur tarznda popler kltre dnk diye yaklamas siyasi ranttr. O toplantdan kan bir sonucu da henz grm deilim. Odamzn Limter-in eylemine katlmas da nemlidir. Odamzn her yerde olmas nemlidir. Bu sektrn her hcresinde, her yerinde ama kendi doru duruu ve bakyla olmas bence nemlidir. Sizin gibi sol dnceye sahip bir insanm. Ama benim de dnceme gre, bir sendikann ya da bir iveren rgtnn peine dp gitmemek nemlidir. Sizden ok farkl dnmyorum. Talepler doruysa, Odann da bu talepleri doru bulmas sz konusuysa, O talepleri ben sylersem yanl anlalrm. Destekler gibi grnmeyeyim denmesi de buray bozar. Duru ok net, yol ok ak olmaldr.
LEVENT ARSLAN
Burada araya girmek istiyorum. Limter- kendi talep-lerini (rnein alma saatleri konusu) sylerken, gemi mhendisleri de kendi taleplerini (rnein gemi mhendisleri 10 saatten fazla altrlamaz gibi) dile getirmeli. Bu hakiki bir taleptir. Siyasi deil. Kendi durduumuz yerden konuuyoruz. Buna kimse de siyasidir diyemez.
ZUHAL CAN
Toplantya sunulan bilgilendirme raporuna baklacak olursa, Odamz bunlar da syleyecektir. Bu beyin frtnasn sonuta bunun iin dzenledik.
ERDAL KILI
Yeri geldi. Oda olarak gemi mhendislerinin alt btn kurumlara, tersanelere bir yaz yolladk. Dedik ki 6235 sayl Yasa uyarnca Trkiyede alan mimar ve mhendislerin mesleklerini icra ederken mutlaka ilgili bir meslek odasna kaytl olmalar gerekir. Kurumunuzda altrdnz hangi meslek disiplinine ait mhendis ya da mimar var ise, hangi grevde alyor, ne zamandr alyor, bu konuda Odamz bilgi veriniz. Cevap yok. Bir kez daha yazmz yineledik. Bu kez GSBR kzyor. Bunu da yapyoruz. Takipisiyiz. Bilgi olmas iin syledim. Hakkmz ararken zaman zaman kavga eder gibi durumlar ortaya kyor maalesef. Fakat byle olmadan da bir dzene varmamz mmkn deil.
SG LEVENT ARSLAN
Evet, bu siyasi bir talep olarak alglanmamaldr. Bizim takipisi olacamz konulardan biri de bu olmaldr. kere bu toplantnn yapl ve duyuruluunda nemli eksiklikler var. Toplanty bir saat nce Harun Aabeyden rendim. Bu kadar ey hazrlanm burada. Yazk, gnah harcanan emee. Cumartesi gn byle bir toplant. Cumartesi leden sonra insanlarn tatil gn.
ZUHAL CAN
Bu tr talepler siyasi bir niyetle de yaplm olabilir. Benim iin akas bu fark etmez. Sonuta Tuzlay boat ova dntrmek ve bundan rant elde etmek isteyenler siyaset yapyorsa, Hayr Tuzlay kapatmak zm deildir diyerek siyaset yapabilirim. Ayn eydir. Bu noktada siyasetin tanm biraz mulak bir tanm. Yani siyasetin kelime anlam ikiyzllk ve riyakarlk demek. Benim syleyeceklerim bu kadar. Teekkr ederim.
ERDAL KILI
Katlm konusu zerinde biz de dndk. Tarttk, hafta ii insanlar gelemez dedik. Cumartesiyi uygun grdk. Bir hafta kadar nce de duyurduk.
FATH GNAY
Hafta ii biz nasl GSBRin gnlk eitimine katlyoruz. Odamzn da bu faaliyetine katlabiliriz. Sonuta kendi mesleimiz. Odann yelerinin Oda faaliyetlerine tutkun olmas gerekir. Bende 30 gemi mhendisi alyor, be tanesi Odaya kaytl.
ERDAL KILI
Peki imdi somut nerileri olan var m? Yarndan sonra unlar yapmalyz diye.
GKHAN ABANA
Erdal Bey, Levent Beyin, Zuhal Hanmn bahsettii u kanallar amak iin Odamzn Ynetim Kurulunun stratejisi ne olacak? Bunu aklarsa Tansel Bey ok sevineceim. Bunu ok merak ediyorum.
ERDAL KILI
Bir parantez ayorum. Odaya kaytl olmayan mhendisin mesleki sorumluluunu aslnda iveren tayor. Diploma alnnca mhendislik yetkisi alnmyor. Odaya kaytl olmal. Bu sene tm mezuniyetlere st dzeyde katlm saladk. Odaya yeliin nemini vurguladk. yelik ars yaptk. Odann basit bir klp olmadn, meslek kuruluu olduunu belirttik.
FATH GNAY
Denizcilik Fakltesi mezunlar dernei nasl yapyorsa biz de ayn yntemlerle almak durumundayz. Birlik olmamz gerekir. Mhendisler olarak birbirimize bal deiliz. Birbirimize destek vermiyoruz. Bunu zmemiz gerekli. Harun Aabeyimiz, Zuhal Hanm kendilerine gre doru eyler sylediler. Levent Aslan da doru eyler syledi. Sonuta kendi grleri de olsa. Kamuoyu 35 tane basn kuruluunun yaratt bir kamuoyudur. Tuz-lada 30 bin ii alyor. Tuzlada ufak bir hesapla i bana 35 YTL den ne kadar getirisi olur hesaplanabilir. Bu konu sendikalar asndan bir rant meselesidir de. Ne kadar emniyet tedbiri alnrsa alnsn, nce meslekten arkadalarmz eitmemiz gerekir. Kendi gemi mhendisi arkadalarmzn eitilmelerine ok nem veriyorum. Gemi mhendisleri, Harun Aabeyin de belirttii gibi, okullarnda eitim alrken SG konusunda dzenli bir ders grmemi durumdalar. Onlarn bana bir ey gelmesinden ok daha endie duyuyorum. Sonuta o arkadalar iileri sevk ve idare edecek insanlar. nce onlar eitilmeliler.
FATH GNAY
SG konusuna gelirsek, tersanelerdeki skklk konusu nemli. Bu ortamda i kazalarna yeterli zm retemeyiz. Saha, vin ve finans/plan ve program tersanecilik iin nemli, birlikte nemlidir. Yalova ile ikinci bir Tuzla yaratlmak zere. Hyundai, IHI gibi tersane modelleri nemli. Yerli katk tersanecilik asndan nemli. Bizde ise bu byle deil. Ana makinesi dardan, can sal dardan. Gemi ina sanayisi bu ekilde gelimez.
ERDAL KILI
Yerliletirme Komisyonuna katk ok nemli. Fakat Odamz yelerinden bu konuya bir katk olmuyor.
TANSEL TMUR
Konuyu datmamamz gerekir. SG konusuna younlamalyz. Fatihin sylediklerinden devam ediyorum. Biz kendi yolumuzu izmeliyiz. ncelii kendi almalarmza vermeliyiz. Birilerinin peinden gitmekle bir i yapamayz. Deerlendirmelerimi hem bireysel hem de kurumsal olarak paylaacam. Dmza bakarak yol alamayz. D etkilere mmkn olduu kadar kapatmalyz. Kendi plan ve programmz yapmalyz. Bu konu nemli bir konudur. nsan hayatn dorudan ilgilendirmektedir. Bir mhendis ve insan olarak bu konuya u ekilde bakyorum. Mhendis bilime ve teknie dayanarak uygulama yapar. Birok farkl mhendislik disiplininin rnlerini (makine, elik, tek41
ERDAL KILI
Burada somut bir ey sormak istiyorum. Trkiye gemi inaat emniyet kodu hazrlasak, bunun altna 2500 tane imza toplayabilir miyiz? Biz bu koda uygun alrz diye. Bu bir gtr. Bunu yapabilir miyiz? Biz bu hazrl yapyoruz.
FATH GNAY
Bu niye olmasn? urada bir ey syleyeyim. Bir
SG
stil, boya vb) bir araya getiriyoruz. Bu sre iinde bakalar da var. Organizasyon sreci iindeyiz de. Birok adan bu iin iindeyiz. Ciddi ve teknolojik bir sre. Tasarlamas, planlamas, uygulamas ve denetlenmesi aamalarnda olduka iyi bu sreci ynetiyoruz. Bu sreler iindeki bir meslek bu srecin bir paras olan SG konusunu ynetemez mi? Bunu her yerde sylemeliyiz. Bizim meslek asndan kilit noktalardan biri budur. Odamzn bu erevede SG konusuna yeterince eilmemesi sonucu, boluu bakalar doldurdu. Bu eksiklii gidermek zerine konuuyoruz imdi. SG bir eitim ve kurlardan ibaret deildir. Aslnda kltr konusudur. Tersane kapsndan ieri girenlerin bir gvenlik kltrne sahip olmas gerekir. Bu da kolay deildir. Uzun vadeli bir sretir. Bu kltrn, sektrn iinde yer alanlarn tm tarafndan asgari dzeyde benimsenmesi gerekir. Bir gemi mhendisi olarak sylyorum, lmle tersane arasnda dorudan bir iliki kurulmas ok dndrcdr. 10 sene nce de tersane ve kirlilik birlikte ele alnyordu. Bu yanl alglama asgari dzeye ekildi. Zaman zaman tersanelerle ilgili bu yanl yaklamlara ahit oluyoruz. Tersanelerin kapatlmasyla ilgili olarak Odamz yllardr mcadele etmeye alyor. stinye kapatld. Ardndan Alaybey, Hali, Camialt tersanelerinin kapatlmas gndeme geldi. Hali tersanelerinin kirlilik gerekesiyle kapatlmas srecinde Dok Gemi Sendikas ile birlikte giriimde bulunduk. Baarl da olduk. O dnem stanbul Bykehir Belediye Bakan Recep Tayyip Erdoand. TBMM Aratrma Komisyonu Bakannn sorular ilginti. Bu Komisyon ehir Planclar Odasn da arad. Niyetleri lml kazalar kullanarak Tuzla Tersaneler Blgesini tasfiye etmek. stanbul Bykehir Belediyesine bu konuda bilgilendirme istei amal yaz yazld. stanbul Bykehir Belediye Bakannn Tuzla ile ilgili demelerine vurgu yapt. Tuzlay kaybetme noktasna geldik. (Kanal 1deki televizyon program srecini aktard. Odamzn dlanmasn rnek gsterdi.) Taeronluk sistemini yaratan Trkiye Gemi Sanayii Adir. Camialtnda kaynak iini darya ihale ettiler. Esas baklmas gereken nokta u: Taeronluk sistemi i gvenlii risklerini bytyor mu azaltyor mu? Buna baklmal. Bu riskler nasl kaldrlabilir? Buna bakmak gerekir. En ciddi sakncalardan biri, taeronlarn giri klarnn denetlenmesinde glkler yaanyor. Taeronluk denince neyin taeronluk olduu da sorgulanmal. Bu sektrde taeronluun tmden kalkmas da dnlemez. zmleri birlikte aramalyz. Tm taraflarla her trl dzeyde iliki kurmaya altk. Oda kamu niteliinde mesleki bir rgttr. GSBR dernektir. DTO Odann asl muhatabdr. Fakat muhataplk tartmas yapmak bu konu gndemdeyken mmkn deildir. SG konusunda zm aramak iin taraflarla grmeler iin giriimlerde bulunduk. Dok Gemi ve Limter i bir araya getirmeyi nemli buluyoruz. nsanlar birbirleriyle grr olsun istedik. 16 Haziran zerinden Oda Limter in arkasna takld diye bir sonu karmak mmkn deildir. Konuyla ilgili olarak hzl bir biimde seminerler dzenledik. Eitim sreleri iin almalara nem verdik, srdryoruz. Bu eitimin zorunlu olmas gerekir. Lisans dzeyinde bir eitim yerine mesleki dzeyde bir eitim gerekli. Bunun da yeri Odadr. Snavl bir belgelendirme sreci nemli. Kamuoyu nnde her ey konuulabilir. Kim olursa olsun herkes bir eyler syler. Ayrmamz gereken ey uzmanlk konusudur. Bunu da saalamaya almak gerekir. Bunun dorusu da udur denilmesi gerekir. Meslein ve yelerin karlar ile kamu karlar attnda, kamuyu nemsemek gerekir. Mesleki yaklamlarda arya kamak iyi deildir.
LEVENT ARSLAN
Tersanelerde hangi mhendis olursa olsun tm mhendislerin Odamzda eitim almalar ve belgelendirilmeleri gerekir. Meslekta karlar ile kamu karlar konusunun dengeli bir biimde ele alnmas gerekir.
NUR UYGUR
SG konusunda rencilerin staj grmeleri nemli. Tersanelerde bu stajn nasl uyguland da Oda tarafndan denetlenir. Durumun hassasiyeti zerinde durulmaldr. niversitelerle bu erevede grlmelidir. Bilimsel yntemle nmze gelen konular ele almalyz.
ERDAL KILI
Kamu yararnn eitli biimde alglanmas doaldr. Toplanty bitirirken baz konular bir btn halinde deerlendirmeliyiz. Verim lm, i idaresi, organizasyon konular nemli. Tersane ve taeronlarn nesnel ltlere yeterliklerinin gzden geirilmesi gerekir. Bir tersane ka bin ton ileyebilir. Bunun iyi belirlenmesi gerekir. Taeronlar asndan da bu yaplmal. Teknik adan ve SG asndan bunlar nemli. GSBRin hastanesi merkezi bir salk birimi olarak dnlmeli. Tam teekkll bir hastane olmaldr. Tamaclk asndan demiryolu nemlidir. Servis konusunun zlmesi nemli. emniyeti ve gvenliiyle ilgili anlatmak istediklerimizi i esenlii olarak karlamay dnmemiz gerekir.
TANSEL TMUR
Komisyonumuz vaka analizleriyle ilgili bir form oluturuyor. Bu erevede herkesin bu konuya yardmc olmas gerekir.
42
GR
YAT LMANLARI
Ersel Zafer Oral1
GR
Akdeniz, yat turizmi de dahil, deniz turizmi asndan dnyann nemli merkezleri iinde yer almaktadr. Akdeniz, meteorolojik ve oinografik zellikleri, tarihi ve doal gzellikleriyle deniz turizmi iin elverili bir konuma sahiptir. Akdeniz lkeleri iinde en uzun ky eridine sahip lkelerden birisi olan Trkiye, deniz turizminde Dou Akdeniz pazarnda yer almaktadr. Gerek yat says gerekse yat liman asndan Bat Akdeniz daha gelimi bir konuma sahiptir. Ancak Orta Akdenizde yer alan talya ile Dou Akdenizde yer alan Trkiye ve Yunanistanda yat balama kapasitesindeki art dikkat ekicidir. lkemizde yat turizmindeki nemli gelimelere ramen, zellikle yurtii talebin dk olmas, denizciliin lkemizdeki geliimi asndan incelenmesi gereken konulardan birisidir. Yat liman yatrmlar pahal yatrmlardr. Yatlk faaliyetlerine olan i talebin dk olmas, yat limanlarn kara gelirlerini artrmaya yneltmi, limanlar denizden para kazanmak yerine bnyelerinde bulunan ve yatlar dnda blge insanna da hizmet veren restoran, alveri niteleri gibi tesislerle yatrm giderlerini finanse etmeye balamlardr. Dnyada turizm kompleksi olarak yatlarn artan beklentilerini karlamak zerine yaplan tesisler, lkemizde denizden para kazanamayan yat limanlarn ekonomik olarak yaplabilir hale getirmek iin bir zm olarak kullanlmaya balanmtr. lk yelkenli teknelerin gnmzden yaklak 6 bin yl nce Msr yneten firavunlarca Nil nehrinde kullanld bilinmektedir. Gnmzde ise yatlk gezi, elence, dinlence ve spor amacyla ina edilen deiik zelliklerdeki teknelerle yaplan ticari ve turistlik bir faaliyettir. Tonajlar pek byk olmayan bu teknelerin uzunluu 9 ila 25 metre arasnda deimektedir. Tm dnyada amatr bir denizcilik faaliyeti olarak balayan yatlk gnmzde modern teknolojiyle donatlm birer yzer pansiyon haline gelmitir. Denizcilik bilgi ve becerisinin artmasna bal olarak gnmzde personelsiz kiralanabilen yatlar, tekne sahibi olmamalarna ramen, deniz ve denizcilii seven daha geni bir kesimin yatlkla ilgilenmesine olanak salamtr [Oral ve dierleri, 2002]. Yat sahipliinin dnyadaki durumuna bakldnda,
1. Yrd. Do. Dr., Dokuz Eyll niversitesi, Deniz letmecilii ve Ynetimi Yksekokulu, ersel.oral@deu.edu.tr
her yedi sve vatandandan birinin yat sahibi olmasyla svein birinci srada yer aldn grmekteyiz. Bu sralamay ABD her onalt vatandandan birinin yat sahibi olmasyla ikinci olarak takip etmektedir. Dier lkeler ise srasyla Hollanda, Fransa, talya, ngiltere, Almanya ve Polonyadr. Bu deerleri lkemizdeki yat sahiplilii ile karlatrdmzda henz yolun banda olduumuz ortaya kmaktadr. Son on yl ierisinde yatlk faaliyetlerinde nemli deimeler yaanmtr. Yatlardaki teknolojik gelimelerin yannda, yatlkla ilgilenen insanlarn denizcilik bilgi ve becerilerinin artmas, yatlara uzun mesafeleri kat edebilme imkan salamtr. Konuya pazar ynnden bakldnda mevcut yat limanlar arasndaki rekabetin artt, kalite standartlarn salayamayan yat limanlarnn mteri kaybna urad aikardr. Ancak doal ve tarihi zenginliklerimizin hzla azald lkemizde, bir sre sonra kaliteli hizmet anlaynn da yeterli olmayaca grlmektedir. Kaybettiimiz doal gzelliklerin yerlerini rekreasyon alanlaryla geriye evirmek zere yeni projeler retmemiz gerekmektedir. Yeni yat limanlar bir yandan mevcut doal yapyla btnlk oluturmaya alrken, bir yandan da geni rekreasyon alanlar ve zgn mimarileriyle yatlara yat liman iersinde bir cazibe merkezi oluturmaya abalamaktadrlar. Ancak bir btn olarak evre kirlenmesi ve tahribatyla kaybedilen evrenin maliyeti, lke ekonomi-
44
GR
sine ciddi bir dviz kayb olarak yansmaktadr. Bilinsizce imara alan koylar youn yaplamaya neden olmu, neredeyse btn kysal alanmz lke ekonomisine hibir katks olmayan ikincil konutlarla dolmutur. Yat limanlar kendi kontrolleri altnda olmayan ky blgelerindeki arpk yaplamadan olumsuz etkilenmektedir. Ky blgesinde yaanan youn yaplama ve hzl ehirleme, bir yandan doal ve tarihsel dokunun kaybedilmesine, bir yandan da evre kirliliine neden olmaktadr. Bu olumsuz gelimeler ancak tutarl bir ky ve evre politikasyla engellenebilecektir. Bodrum Yat Liman, 1977 ylnda Kuadas Yat Liman ve yine ayn yllarda eme Yat Liman iletmeye almtr. Gnmzde lkemizde yat liman yatrmlar kamu btesi tarafndan, zel sektr tarafndan veya mahalli idareler tarafndan yaplabilmektedir ve zel sektrn yat liman yatrmlarna olan ilgisi her geen gn artmaktadr. 450 yat kapasiteli Yalkavak Marina, 550 yat kapasiteli Turgutreis D-Marin dnyadaki modern marinaclk anlayyla projelendirilmi marinalarmzdr. Alt yaps Ulatrma Bakanl DLH Genel Mdrlnce tamamlanp yap-ilet-devret modeliyle ihale edilen eme Yat Limannn, Sack Yat Limannn ve Yalova Yat Limannn ksa bir sre ierisinde eksikleri tamamlanarak hizmete alnmalar beklenmektedir. Kapasite artna bal olarak yat turizminde Fethiye-Kuadas ekseni dnda gelime salanacaktr. Akdeniz yat turizmi asndan yatlarn ncelikli tercihleri iersinde yer almaktadr ve dnyann nemli yat turizmi blgelerinden biridir. Akdeniz lkeleri kysnda yer alan lkelere ait 711 marinada toplam 311 bin yat balama yeri bulunmaktadr. lkemiz kylarnda yer alan ky yaplarndaki toplam yat balama kapasitesi 10 binin altndadr. Akdenizdeki ky eridi uzunluumuz, sahip olduumuz corafi avantajlar gz nne alndnda, balama yeri kapasitemizin olduka dk olduu grlmektedir. Ancak yat limanlarmzn byk blm altyap ve donanm olarak uluslararas standartlar yakalamtr. lkemizde yatlk faaliyeti ortalama gelir seviyesi ile karlatrldnda pahal bir faaliyettir. Balama, klk bakm, sigorta, vergi ve yakt gibi giderler gz nne alndnda maliyetler drlmedii ve ortalama gelir seviyesi ykselmedii srece yatlk faaliyeti yaygnlamayacaktr. Yatlkla ilgili giderler gz nne alndnda bunlarn bir ksmnn tekneye ait, bir ksmnn ise yat limanna ait giderler olduu grlmektedir. Liman maliyetlerinin drlmesi iin ilk koul, ilk yatrm maliyeti dk kent ii butik marinalar yaplmasdr. Kentin imkanlarn kullanan marinalar minimum tesisle amatr yatlara ucuz hizmet verebilecektir. Komple turizm tesisi olarak planlanan yat limanlar ise sadece yatlk sezonunda yatlarn gnlk giri k yapp basit ikmal ilemlerini gerekletirdii ya da yalnz klamak iin uzun sreli kaldklar yerler olmaktan kmtr. Bu tip yat limanlar btn bir yl boyunca srekli hizmet veren, gelen yatlarn ve yatlarn uzun sreli kalmalarn salayacak, yatlarn bizzat tatillerini geirmek zere geldii alt ve styap tesisleri bulunan tesislerdir. Dier bir marina tipi ise marina-ky diye isimlendirilen, deniz tutkunlarnn denizle i ie btn bir yl boyunca srekli yaadklar, evlerinin nndeki uygun balama yerlerine yatlarn baladklar, yat ve evresine hizmet verecek entegre turizm tesisi olarak geni alanlarda planlanan yerleim yerleridir. Deien koullar altnda yat limanlar artk ya turizm kompleksi ya da ma45
YAT LMANLARI
Marina terimi 1928lerden itibaren ABDde kullanlmaya balanm ve 1960larn ortalarndan itibaren bu lkede tam tehizatl 350nin zerinde marina faaliyete gemitir. Yat liman endstrisi ise 1950li yllarda kendi marinan kendin yap inaatlaryla balamtr. 1960l yllarda ilk ticari marinalar grlmeye balanm, ancak asl dikkat ekici gelime 1970li yllarda olmutur. 1980li ylardan balayarak marina yatrmlarnda nemli deiiklikler olmutur. Basit yanama yerlerinin yerini birinci snf hizmet sunan, byk alanlar kaplayan ticari yatrmlar almtr. Gnmzde dnyadaki rnekleri ile bir btn olarak turizm kompleksi eklinde planlanan yeni tip marinalar, konferans ve sergi salonlarndan alveri merkezlerine, sinemalardan otellere kadar ok deiik faaliyet trleriyle mterilerine geni bir yelpazede hizmet sunmaktadrlar. Marinalar hzla yerleim yerlerinin ve ticari gelimenin bir paras haline gelmektedir. lkemizde ilk yat limanlar 1970li yllarda devlet yatrmlar olarak kurulmaya balanmtr. 1976 ylnda
GR
rina-ky olarak projelendirilmektedir. Bunun ilk rnei eme Alaatda inaat srmekte olan Alaat Agrilya projesidir. olumsuz gelimelerden annda etkilenmektedir. Ky blgelerindeki arpk yaplama ve buna bal olarak artan evre kirlilii, turizm sektrn ve dolaysyla yat turizmini olumsuz etkilemektedir. Yat turizmi ancak doal zenginliklerimizin ve kltrel mirasmzn korunmasyla geliebilecektir. Yatln geliimi doal ve tarihi zenginliklere olan duyarll artracaktr. Yat turizminin en nemli altyaps yat limanlardr. Doru yat liman yatrmlaryla lkemizde yatlk, sahip olduumuz potansiyeli de kullanarak nemli bir konuma gelebilecektir.
SONULAR
Deniz turizminin zel bir dal olan yat turizmi, yaratt katma deer, dorudan ve dolayl istihdamla ky alanlar iin blgesel kalknmada nemli bir yer tutmaktadr. Faaliyet alan asndan denizcilik sektrnn, verdii hizmet tr asndan ise ulatrma ve turizm sektrlerinin arasnda yer alan yatlk faaliyetleri, bu sektrle de yakn iliki halindedir ve her sektrdeki olumlu ya da
46
GR
GEMYLE KITE BOARD YAPMAYA HAZIR MISINIZ? YA DA GEM EMSYONLARINI AZALTMAK N DAHA Y BR FKRNZ VAR MI?
Mehtap Karahall1
Norveten Venezellaya ykl olarak uurtmayla seyir yapan geminin ad "M/V Beluga SkySails. Beluga firmasnn, yakt tketiminin ve gemiden kaynaklanan emisyonlarn azaltlmas amacyla gelitirdii uurtmayla seyir testi iin gerekli finansal kaynan bir ksm, yaklak 2 bin 750 adet evre dostu projeye 1.35 trilyon Avro parasal destek salayan Avrupa Birliinin LIFE fonundan. Uurtmal seyir testinin sonularna gre; firma, testte kullanlan 160 metrekare uurtmay 320 metrekareye kartp uurtma kullanm sresini de uzatarak, yakt tketimini gnde 2.5 ton azaltacan belirtmi. evre dostu tamaclkla ilgili almalarn hepsi bu kadar orjinal olmasa da, son dnemlerde dier tamaclk modlarna oranla en temiz tamaclk modu olan deniz tamaclnn bile daha da temiz olma yolunda ilerledii sylenebilir. zellikle IMOnun yksek dzey eylem planna koyduu gemilerden kaynaklanan emisyonlarn azaltlmas iin nlem alma karar, bu konudaki gelimeleri zorunlu klacak. 2008in Nisan aynda yaplan son MEPC toplantsnda, AB temsilcisinin 27 AB yesi lkenin desteini de arkasna alarak, Ge kalyorsunuz, siz nlem almazsanz biz blgesel olarak kurallar sizden nce koyarz szlerinin de nemli bir itici g olduunu ayrca belirtmek gerekir sanrm. Gelecekte karmza kabilecek kurallar ngrebilmek iin, 1997 Marpol 73/78 protokolye oluturulan ve u an yrrlkte olan Marpol Ek VI Gemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliinin nlenmesi kurallarna ve IMO tarafndan srdrlen dier almalara ksaca gz atmak gerekir. ncelikle, 2005 ylnda yrrle giren ve halen uygulamakta olduumuz Marpol Ek VI Gemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliinin nlenmesi kurallarnn gerektirdii Nox ve slfr emisyon limitleri, IMOnun ald kararlar dorultusunda gelecek yllarda kademeli olarak drlecek. Yaplan almalarn sonular, sadece yeni ina edilecek gemiler iin yaplacak emisyon snrlamalarnn IMOnun stratejik olarak belirledii hedefe ulamay salamadn gsterdii iin, Nox limitleri ile ilgili kurallar mevcut gemileri de kapsayacak ekilde geniletildi.
1. Gemi naat ve Gemi Makinalar Mhendisi, mkarahall@turkloydu.org
Bu kararla birlikte, 1990-1999 yllar arasnda ina edilmi olan gemiler iin, silindir hacmi 90 lt. veya zerinde olan, 5000 kW veya zerindeki makineler de artk u anda uygulamakta olduumuz limitleri salamak zorunda kalacak. Bu durumda bu gemilerde emisyon artma sistemlerinin kullanlmas gerekli hale gelecek. Trk ticaret filosu asndan deerlendirirsek, Deniz Ticaret Odas verilerine gre, filomuzda bu kurallar uygulamak zorunda kalacak olan sadece 10 adet gemi mevcut. Gelecek yllarda yrrle girecek olan azaltlm Nox limitlerine uygun olma konusu ise, kurallarn sadece yeni inalara uygulanmas ve makina reticilerinin teknolojik gelimelerine paralel olarak tanmlanm olmas nedeniyle, byk bir probleme neden olmayacak. Marpol Ek VIda yer alan global ve SECA (slfr emisyon kontrol alanlar) slfr limitleri de Noxa benzer
47
GR
ekilde kademeli olarak drlecek. Ayrca slfr emisyonu kuralna partikl madde (PM) kriteri de ilave edilerek kural geniletildi. Slfr emisyonun azaltlmasyla ilgili konu tamamen yakt kalitesine bal olduu iin, yeni limitleri salamann yollarndan birisi dk slfrl yakt kullanmak. Dier opsiyonel yntem ise slfr emisyonlarn baca knda artmayla zmek. Her iki yntem iin de teknik, finansal ve evresel eitli problemler sz konusudur. rnein slfr artma sistemleri iin, sistemin kurulum ve iletme maliyetleriyle ilgili u anki belirsizlik, Nox artma sistemi ile slfr artma sisteminin birlikte kullanlmas durumunda teknik problemler olmas, artma sonras ortaya kan atk suyun denize dearj kriterlerinin saptanmas iin bilimsel alma gereklilii, atk suyun dearjnn mmkn olmamas halinde alm tesislerinin tm dnyada bulunabilir olmasyla ilgili problemler saylabilir. Dk slfrl yakt kullanm konusu iin ise, dk slfrl yakt fiyatlarnn yksek oluu nedeniyle yaktn iletme maliyetlerinde giderek daha byk bir gider kalemi haline dnmesi ve bu artn dier tamaclk modlaryla rekabeti zorlatrmas, dk slfrl yakt retimi iin rafineri proseslerinde yaplacak deiikliklerin ilave finansman ve enerji gerektirmesi gibi sorunlar saylabilir. zetle hangi yntem kullanlrsa kullanlsn, IMO MEPC 57. dnem kararlar dorultusunda, gemi yaktnda u an %4.5 m/m olan global slfr oran limiti, 1 Ocak 2012 tarihinde % 3.5 m/mye, 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren ise %0.5 m/mye drlecek. SECA alanlarnda, gemi yaktnda u an %1.5 m/m olan global slfr oran limiti, 1 Mart 2010 tarihinde % 1.0 m/mye, 1 Ocak 2015 tarihinde ise % 0.1 m/mye drlecek. AB uygulamalar IMO uygulamalarndan, yakt trne gre uygulama tarihleri ynnden farkllk gstermektedir. AB
48
kurallar IMO kurallarndan daha nce uygulamaya konulacak. Halen Trkiyede faaliyet gsteren yakt ikmal firmalarnn blgedeki dier lkelerin de kaynaklarn kullanarak saladklar gemi yaktlarndaki slfr oran %2.5 m/m civarndadr. Trkiyenin tek kayna olan TPRA rafinerisinde % 0.1 m/m slfr oranl motorin retilmekte olup, MDO retilmemektedir. Gemilere yakt salama konusunda blgesel kaynaklarn da kullanld gz nne alnrsa, kurallara uygun yakt salama konusunda, en azndan 2020 ylna kadar global limiti salamayla ilikin bir problem olumayacaktr. IMOdaki almalar Marpol Ek VI kurallaryla snrl deil. Sera etkisi yaratan gazlarn emisyonunun azaltlmas konusu da pek yaknda bir dizi kurala balanacak gibi grnyor. Sera etkisi yaratan en nemli gazlarndan biri olan CO2 iin genel bir bilgi verilirse, 1 ton yakttan elde edilen enerjiyle birlikte havaya yaklak 3.5 ton CO2 salnd sylenebilir. Her ne kadar dnyadaki CO2 emisyonlarnn sadece % 3nden deniz tamacl sorumluysa da (ki bu deer Almanyann CO2 emisyonundan dk), deniz tamaclnn hacminin byme eilimi ve yine IMOnun yksek seviye eylem plan ve hedefleri nedeniyle, CO2 emisyonlarnn azaltlmas iin de almalar sryor. almalarn bir an nce sonulanabilmesi iin de mail gruplarnn yan sra, MEPC toplantlar dnda, gndemi sadece sera etkisi yaratan gazlarnn emisyonunun azaltlmas olan toplantlar yaplyor. Haziran 2008de Osloda yaplan toplant da bu kapsamda bir toplant idi. CO2 emisyonlarnn azaltlmas konusunda yaplan almalar iki dzleme ayrmak mmkn. Birincisi, mevcut gemilerden kaynaklanan CO2 emisyonlarnn azaltlmas. Bu konuda, eitli lkeler tarafndan yaplan eitli
GR
endeksi oluturulmas konusu. Bu konu, imdiye kadar bahsedilen konulardan daha ok gemi inasyla ilintili. Konunun hem teknik hem de operasyonel olarak iki boyutta ele alnmas planlanyor. Teknik boyutta, yine eitli lkeler tarafndan yaplan veri analizleri mevcut. Bunlar, tekne formu optimizasyonu, pervane dizayn, makina seiminde denizli havalarn yani gerek operasyon koullarnn dikkate alnmas, diren artna neden olan durumlarn azaltlmasna ynelik tekne bakm tutumu vb. gibi parametrelerin CO2 emisyonuyla ilikisine ynelik analizler. imdiye kadar yaplan analizler sonucunda, baz devletler, eitli katsaylar kullanlarak froude saysna, narinlik katsaysna, gemi boyuna ve geminin tama kapasitesine bal CO2 dizayn endeksi oluturulmasn neriyor. Yeterli veri elde edildiinde, yeni gemiler iin dizayn aamasnda CO2 emisyonuyla ilgili dizayn parametreleri oluturulmas ve dizayn aamasnda bu parametrelerin kullanlmasna ynelik kurallar sz konusu olacak gibi grnyor. Tm analiz-lerde ortaya kan en kritik husus ise, kk tonajl gemilerin tama kapasitelerine oranla havaya byk gemilerden ok daha fazla CO2 salmalar. Bunularn yansra Oslo toplantsnda tartlan dier konulardan rnekler yle: Emisyon ticareti, Yakttan vergi alarak paray global fona aktarmak ve arge iin harcamak, Limanlarda gemilere sahilden g beslemesi yapmak, Rzgar enerjisi kullanm, Filo ynetimi, Gemilerin hzlarn azaltarak optimum yakt sarfiyat salamak. Son nerinin kabul edilmesi halinde yavalatlm tamaclk da grmek mmkn olacak gibi grnyor.
gemi tiplerinin boyuta bal olarak CO2 endeksinin kartlmasyla ilgili almalar mevcut ve artarak sryor. ok kaba bir yaklamla, CO2 endeks hesabnn, geminin havaya sald CO2 miktarnn tanan yk miktarna ve ykn tand mesafeye oran olduu sylenebilir. Hesaba balastl durumlar da dahil edildii iin, verimsiz iletmeciliin ve kt sefer planlamann etkileri de dorudan sonucu etkiliyor. Bu almalardan gereki veri elde edilmesi iin, hesaplarn yaklak en az bir yllk veriyle yaplmas gerekir. IMOnun amac, verilerin artmas sonucunda eitli gemi tipleri iin boyuta bal endeks deeri saptanmas ve sonra da bunun rekabet unsuru haline getirilmesi. Saptanan deerin zerine kan gemilerde, gemi iletmecisinin daha evreci olan gemilerin kotasn kullanmak iin para demek zorunda kalmas, ksaca emisyon alm satm uygulamas, gelecekte uygulanmas planlanan yntemlerden biri olarak grnyor. Ayrca endeks deerinin tm taraflarca biliniyor olmas, yk sahiplerinin karar verme mekanizmalarna bu konuyu da bir parametre olarak ekleyecekleri sonucunu ortaya karacak. kinci alma dzlemi ise, yeni gemilerde CO2 dizayn
49
GR
TRK GEM NA SANAYNN SRDRLEBLR KALKINMASINA YNELK YAPISAL TEDBRLER

Fatih YILMAZ1
1. GR
stikrar iinde kalknma ihtiyacnda olan lkemizde tabii, beeri ve iktisadi btn kaynaklarn aklc bir ekilde harekete geirilmesine ihtiya vardr. stikrar iinde byyen, gelirini daha adil paylaan, kresel lekte rekabet gcne sahip, bilgi toplumuna dnen, ABye yelik iin uyum srecini tamamlam bir Trkiye vizyonuyla hazrlanan 9. Kalknma Plan (2007-2013) ile aada yer alan stratejik amalar, lkemizin gelime eksenleri olarak belirlenmitir: Rekabet gcnn artrlmas, stihdamn artrlmas, Beeri gelime ve sosyal dayanmann glendirilmesi, Blgesel gelimenin salanmas, Kamu hizmetlerinde kalitenin ve etkinliin artrlmas. Bu balamda, Trk imalat sanayiinin bir paras olan gemi ina sanayiinin de, bata rekabet gcnn ve istihdamn artrlmas olmak zere, lkemizin stratejik amalarna hizmet eder nitelikteki yapsal tedbirleri sratle alarak, hem memleketimizin ekonomik ve sosyal geliimine katksn hem de kresel rekabet gcn daha da fazla artrmas mmkndr. Tabii ki bu tedbirler bir taraftan gemi ina ve yan sanayiinin alt yapsn glendirirken, dier taraftan da mevcutlarn rehabilitasyonuna ynelik olmaldr. Bu almada, 9. Kalknma Plannda belirtilen sz konusu stratejik amalara da hizmet eder nitelikte olduunu dndm tedbirlerden bazlar neri olarak ortaya konulmaktadr.
yksek katma deerli gemilerin inaatna da ynelerek rekabet avantaj salayabilir. Bu gemilerden bazlarnn inaat iin montaj hattnda yeni dzenlemeler gerekebilecei gibi, imdikinden ok daha yksek igc verimlilii gerekecei aikardr. zellikle yeni gemi ina talebinin azalaca durgunluk dnemlerinde, retimin ve dolaysyla istihdamn srdrlebilirliinin salanmas amacyla kpr sistemleri, kazanlar, petrol ve gaz hatt borular, batrma tpleri vb. gibi ar elik konstrksiyon yaplarn imalat/montaj ileri de tersanelerde yaplabilir. Bu yolla salanacak rn/retim esnekliinin, beraberinde montaj hattnda yeni dzenlemeleri gerekli klmas tabiidir. Trk deniz ticaret filosunun Trk tersanelerinde yenilenmesi ve askeri gemi ihtiyacnn zel tersanelerce karlanmas da; Trk gemi ina sanayiinin srdrlebilir kalknmasna destek olacaktr. Ancak, bata gemi ana tahrik ve navigasyon sistemlerinin yurt iinde retilmesi ortamnn yaratlmas olmak zere, gemi yan sanayii arzu edilen seviyeye gelmedike dviz kayb kanlmaz olacaktr. 2.2. Malzemede Da Bamlln Azaltlmas Trk gemi ina sanayiinin zayf ynleri arasnda bir nceliklendirme yapmak gerekirse, malzemede ok yk-
2. NERLER
2.1. Yksek Katma Deerli ve Esnek rn/retim Yapsna Gei Gerek inin igc maliyetlerindeki ar basks, gerekse Gney Kore ve Japonyann sahip olduklar yksek otomasyon kapasitesi ve teknolojik seviyeye de bal olan ok yksek verimlilii karsnda, Trk gemi ina sanayii, kimyasal tanker inaatnda edindii uzmanlkla birlikte, LPG, LNG, Ro-Ro, Ro-Pax, yolcu gemisi vb
1. Gemi naat ve Gemi Makinalar Mhendisi
50
GR
sek oranda da bamllk daima st sralarda gelir. 9. Kalknma Plan Gemi na Sanayi zel htisas Komisyonu Raporunda, gemi yan sanayi retimleri ve malzemede da bamlln boyutu detayl bir ekilde ifade edilmektedir. Gerek askeri ve ticari gemilerin inaatnda dviz kaybnn nlenmesinin ve gerekse Trk deniz ticaret filosunun yenilenme ihtiyacnn azami yerli katk oranyla karlanmasnn, Trk gemi yan sanayiinin mevcut i dinamiklerinin sratle harekete geirilmesiyle mmkn olduu gn gibi aikardr. Nihayet geen bir ka yldan beri, gemi inaatnn hammaddesi olan elik levha ve profiller, fiyat konusunda uygunluk deerlendirmesi greceli olmakla birlikte, gerekli kalite, boyut ve miktarda yurt iinde retilebilmektedir. te yandan, tip, boyut ve zelliklerine gre deimekle birlikte, ortalama bir gemi maliyetinin yaklak % 15-20lik ksmnn gemi ana tahrik sistemine yaplan harcamalar olduu ve tersanelerin 2010 ylna kadar dolu olduu dnlrse, yurtiinde bir an nce gemi ana makine imalat fabrikas kurulmaldr. Bu yatrm iin gerekli id pazar/talep potansiyeli yeterli seviyede mevcut olup, devlet sanayii ibirliine dayal uygun bir finansman modeli uygulanabilir. Ayrca, Gney Kore ve Japonya ile olan tarihi scak ilikiler, ileri teknoloji ve otomasyon kapasitesine sahip yeni tersane ve gemi tehizat retim tesislerine ynelik yabanc ortakl yatrmlara vesile olabilir. Bununla birlikte, bata Almanya, ngiltere, Norve, Danimarka ve Finlandiya olmak zere, gemi yan sanayiileri son derece gelimi baz Avrupa lkeleri ile de bu alanlarda ortak yatrm projelerine imza atlabilir. Hem yksek katma deerli rn/retim yapsna gei, hem de malzemede da bamlln azaltlmas iin gereken know-how ve teknoloji, yabanc sermaye (finansman) giriiyle beraber bu etkili ve fakat zor yoldan da transfer edilebilecei gibi, deniz teknolojileri alannda faaliyet gsterecek bir ar-ge merkezi kurulmasyla de salanabilecektir. 2.3. gc Verimliliinin Artrlmas: Kurumsal Yapya Gei 9. Kalknma Plan Gemi na Sanayi zel htisas Komisyonu Raporunda da belirtildii gibi, sektrde retim ounlukla taeronlar eliyle yaplmakta, taeron uygulamalarnn yksek oranda oluu ikolunda alanlar kt etkilemesi dnda, iletmeler asndan kurumsallamaya da engel oluturmakta, nitelikli i retilmesinde doan glkler nedeniyle olumsuz etkimektedir. Gemilerin ina, tadilat, bakm-onarm ve konversiyon ilerinin yapld tersaneler, asl i olan elik ileme faaliyetleri iin yeterli teknik-teknolojik alt ve st yapya sahip olacak ekilde kurulurlar; zaten bu ekilde kurulmalar da gereklidir. yleyse, bata kaynak ve montaj ileri olmak zere elik iiliine ynelik daimi kadrolar oluturularak, kurumsal bir at altnda sosyal yaam ve yaam boyu eitim modelinin getirecei psiko-sosyal rahatlama ve teknik uzmanlama sayesinde igc verimlilii ve dolaysyla retim geliri birka kat artrlabilir. Daimi kadrolarn eitim ve sosyal gvenlik ihtiyalarnn, verimlilik artyla salanacak gelir artyla finanse edilebildii durumlarda bu modelin uygulanmas mmkndr. Ayrca, uygulamann nndeki ticari kayg ve belirsizlikler de, yksek katma deerli ve esnek rn/retim yapsna gei ve malzemede ok yksek oranda da bamlln azaltlmas ortak anlaynn gelierek yaygnlamas sayesinde alabilir.
3. GENEL DEERLENDRME/SONU
Hem 2000li yllarn bandan itibaren dnya deniz ticaretinde gerekleen ykseli, hem de Avrupa Birlii (AB) ve Uluslararas Denizcilik rgtnn (IMO) tek cidarl tankerlerin hizmet d braklmasna ynelik ald kararlarn da etkisiyle, dnya tersaneleri gibi Trk tersanelerinin sipari defterleri de 2010 ylna kadar dolu vaziyettedir. Ancak, dier taraftan, arztalep dngsnn tabii bir sonucu olarak, talep bolluu dnemlerini mteakip ktlk dnemlerinin yaanmas da mmkndr. yleyse, sz konusu ktlk dnemlerinde dahi tersanelerdeki retimin ve dolaysyla istihdamn srdrlebilirliinin salanmasna ynelik tedbirlerin nceden alnmas gerekir. te yandan, Trk imalat sanayiinin bir paras olan gemi ina sanayiinin, bata rekabet gcnn ve istihdamn artrlmas olmak zere lkemizin stratejik amalarna hizmet eder nitelikteki yapsal tedbirleri sratle hayata geirerek, hem memleketimizin ekonomik ve sosyal geliimine katksn, hem de kresel rekabet gcn daha da artrmas mmkndr. Bu itibarla, yukardaki ana balklarda her iki amaca ynelik olarak nerilen yapsal tedbirlerin hayata geirilmesi durumunda, hem Trk gemi ina sanayiinin srdrlebilir kalknmasna, hem de memleketimizin ekonomik ve sosyal geliimine nemli bir katk salanabilecektir.
51
GR
MHENDSLK ET; BLN ve BULUN PENCERESNDEN MORAL CANLANDIRMA

Muzaffer Erdal Kl1
Aadaki konuma bir canlandrmadr. Tank ifadelerinden ve ABD Senato Aratrma Komisyonu tutanaklarndan elde ettiim bilgilerle tarafmdan derlenmitir. Diyaloglarn e zamanda ve aadaki ekilde gereklemediini biliyorum, ancak bir sre iinde ve farkl ortamlarda buna benzer konumalar yapldn anlayabiliyoruz. Burada amacm nemli bir olayla ilgili bilgi ve gelimeleri ksa bir metin halinde aktarabilmek. Bu talihsiz oyunun oyuncular gerektir ve isimleri aadadr. yi seyirler. ROGER BOISJOLY- Morton Thiokol Uzay Mekii Projesi Contalama Uzman. ARNIE R. THOMPSON- Morton Thiokol Yapsal Tasarm Conta Yzeyleri Sorumlusu. J. R. KAPP- Morton Thiokol, Mekanik malatlar Mdr. ROBERT K. LUND- Morton Thiokol, Mhendislikten Sorumlu Bakan Yardmcs. JERALD MASON- Morton Thiokol, Bakan. ROBERT- Arkadalar yarnki frlatmadan nce herkes bizim kararmz bekliyor. ki ertelemeden sonra zerimde byk bask var. Genel merkezden Genel Mdr Yardmcs Joseph Kilminster da topu bana att. NASAdakiler dahil herkes frlatmadan yana, nk Bakan Reagan yarnki ulusa seslenite uzaya kan ilk retmen baarsndan bahsetmek istiyormu. Elimizde ne var? Bir kere daha m erteleme isteyeceiz? ROGER- Geen hafta iki memorandumla durumu gayet net akladk. Elimizde contalarn dk scaklk performanslaryla ilgili yeterli veri yok ve bize kalrsa dayanma ihtimalleri ok dk. ARNIE- Unutmayn ki 1985deki frlatmadan sonra roket gvdelerinde is ve yanm gaz kalntlar saptanmt ve o zaman hava eksi 4 derece, conta yzeylerinde ise sadece eksi 2 derece idi. Oysa biz contalar laboratuar ortamnda en dk +4 derecede test ettik. ROBERT- Niye yle yaptk? NASA artname gerei 0 dereceye kadar dayanmas gerektiini sylyor. ROGER- artnamede belirtilen 0 derece depolama koullar iin geerli. alma scakl olarak biz batan
1. Gemi naat ve Gemi Makinalar Mhendisi, Gemi Mhendisleri Odas Genel Sekreteri, erdalkilic@erdalkilicfriends.net
beri +12 dereceyi aldk ve daha nce bu scaklkta yaplan uularda hi sorun kmad. Kald ki conta tek bana yeterli deil. Blmler aras yksek sya dayankl macun da dk scaklklarda esnekliini yitiriyor ve eer i contalara kalrsa zaten dayanmalar mmkn deil. KAPP- Mekanik blm bu ie batan beri karyd. imdi bizden are mi istiyorsunuz? Bu roketleri paral yapmak lgnlkt ve ite geldiimiz nokta ortada. ROBERT- imdi tarttmz konu bu deil. Bu imalatlar Utahda yapabilmek iin roketleri blmek zorundaydk, roketleri dilimlemekten baka yol da yoktu. Eer monte edilebilir roket yntemini gelitirmeseydik maliyetimiz 150 milyon dolar artacakt, ii alamayacaktk ve de burada oturup tartmyor olacaktk. Onun iin ltfen bu eski hikayeyi brakalm da iimize bakalm. KAPP- Haklsnz zr dilerim, o halde NASAya erteleme talebimizde srarl olduumuzu syleyelim ve dn gece llen scakln eksi 7 derece olduunu belirtelim. En azndan yeni, elik yzey klflarn bekleyelim. Biliyorsunuz bu klflarn performans daha yksek olacak. Aslnda sipari gecikmeseydi imdi elimizde olacaklard, ama bir sre daha beklemenin zarar olmaz.
52
GR
ROGER- Kapp hakl, Hi olmazsa bask yzeylerini iyiletirmi olurduk. NASAnn istei zerine dn zaten eksi 7 derece iin bir ngr hazrlamtk; o yetmiyor mu? ROBERT- Hayr. nk NASA ihtimal deil kant istiyor. Bize dayanp dayanmayacan sormuyorlar, eksi 7 derecede contalarn keceini ispatlamamz istiyorlar. ROGER- Bu ok anlamsz bir istek. Kararmz, ngrlerimize gre olacak elbette. Dayanmayacan anlamak iin illa bir roket mi patlatmamz gerekiyor? Ne ben ne de ekibim bu kalkn onaylanmas anlamna gelecek hibir raporu imzalamayacaz. MASON- Tartmanz ve deerlendirmelerinizi izledim, grdm kadaryla burada inisiyatif alma sorunu var. Beyler milyarlarca dolarlk bir projeden, Amerika Birleik Devletlerinin saygnlndan, milyonlarca dolarn boa gitmesinden bahsediyoruz. Robert bu iin ba sensin karar sen vermelisin. ROBERT- Ben ekibime ve onlarn yarglarna gveniyorum. Bu frlatma byk riskler ieriyor, bir mhendis olarak emniyeti her ne pahasna olursa olsun gz ard etmeyi doru bulmuyorum. MASON- Seni anlyorum; ben de emniyeti elden brakmak istemem ama mhendis pheciliinin de bir snr var. Senden mhendislik apkan bir kenara brakarak idarecilik gmlei ile dnmeni istiyorum. Elindeki veri bir erteleme daha istemeye yeterli mi? Amerikan Bakanna mhendislerimiz yeteri kadar emin olamadlar m demeliyiz? ROBERT- Anlyorum. O halde umalm da yarn hava durumu ve ans bizim yanmzda olsun. Peki, onay veriyorum. BU KONUMALARIN ARDINDAN NELER M OLDU? 28 OCAK 1986 GN UZAY MEK CHALLENGER KALKIINDAN 74 SANYE SONRA YAKIT TANKLARININ AIRI SOUK, RZGAR VE BUZLANMAYA BALI DAILMASI SONUCU AIA IKAN YZLERCE TONLUK YAKITIN TUTUMASIYLA PARALANDI. YED ASTRONOTU TAIYAN KUMANDA MODL YAKLAIK 25 SANYE ATALETLE ROTASINDA YKSELDKTEN SONRA SERBEST DMEYLE OKYANUSA AKILDI. ASTRONOTLARDAN EN AZ DRD HL YAIYORDU NK ACL DURUM KORUMA KALKANLARINI ALITIRMILARDI. ARPMA YEREKMNN YAKLAIK 200 KATI DDETNDE D VE HENZ BUNA DAYANABLECEK BR ARA VEYA KORUYUCU YAPILAMIYOR. FIRLATMA GN HAVA SICAKLII BEKLENENN DE ALTINDAYDI: 0IN ALTINDA 13 DERECE. UZUN SORUTURMALARDAN SONRA SULU BULUNDU. CONTALAR DAYANAMAMITI. KALKIA ZN VEREN ROBERT K. LUND SULU BULUNDU, MESLEKTEN MEN EDLD VE HAPSE MAHKUM EDLD. Yukarda anlattm hikaye ve olan bitenle ilgili ok ey sylenebilir, sulular bulunabilir. Bulundu da; ama yaamn bir evrim olduu dncesinden yola karak bu olanlardan nasl bir ders kartmak sorusunu ele aldmzda, bu ve benzeri olaylarn hangi davran mekanizmalaryla gerekletiini incelemek durumunda kalrz. imdilerde okullarmzda az da olsa okutulmaya balanan mhendislik etii dersleri bir anlamda bu incelemelerin sonucudur ve gene bir lde meslek yaantsnda mhendise yol gsterebilecek feneri tutar. Ancak ben burada meselenin belki biraz daha farkl bir boyutuna el atmak istiyorum. Acaba bizler kendi kendimize de yol gsterebilecek bir fener ina edebilir miyiz? Dier bir deyile iimizde bir k yakabilir ve zorda kaldmzda
53
GR
disini ve evresini anlamasn salayan anlk srelerin btn. Belletilmi AHLAK yani MORAL. Belli bir toplumun belli bir dneminde bireysel ve toplumsal davran kurallarn saptayan ve inceleyen bilim dal. Oluturulmu TREBLM yani ETK. Belli yer ve belli zamana zg olarak iyi ve kt davranlarn kurallarn saptayan bilim dal. Peki btn bunlar nasl harmanlanr? Mhendislik meslei ile ilikileri nedir? Hayata nasl uygulanr? Bu ve benzeri birok soru gelebilir aklmza. Bu noktada aslnda kkleri modernlik ncesi uygarlklara ve din dnrlerine kadar dayanan ve modern bilimsel ynetim anlaynda yeniden ekillenen ahlaki tasavvur moral imgelem (moral imagination) kavram nem kazanyor. Yukardaki drt eyi de kapsayan ve aslnda bunlarn birleiminden doan bir canlandrma bilinci karar vermemize yardmc olabilir. Yani karar ve yarglarmzda bize retilen kanunlar ve usullerle saptanan hem teknik hem etik deerlerin matrisinden bir sonu kartmaya uraacamza, btn bunlar benimseyen bir ruh hali ve hayat gr edinebilir ve bunu bir yaam standard haline getirebiliriz. Dahas bu durutan da haz duymaya balayabiliriz. Dier bir deyile, etik anlamda doru, bilincin farknda olduu gerek, stratejik ilevi veya kamusal faydasndan nce kendi bana doru olduu iin gzel ve makbuldr ve bize huzur verir. Buradaki gzellik estetii de ilgilendirir ve bir insani duru biimini alr. MORAL MGELEM etik, estetik, ahlk ve vicdan arasnda kurduu dengeli ve yakn ilikiyle, insan ilikilerimizden nesnelerle ilintimize kadar yaamn btn alanlarn kapsar ve ynetir. Bilim kadn Patricia Werhane, MORAL MGELEMin i hayatnda en az drt durumla ilikilendirilebileceini sylyor. 1. Kiinin kendisini, stlendii rolden, iinde bulunduu zel durumdan veya evreden ayrtrmas-soyutlamas 2. Kiinin iinde bulunduu, dt/drld dzeni fark etmesi ve/veya iinde bulunduu durumun hangi artlar ierdiini anlamas... 3. Kiinin yaratc bir ekilde, deneyimlerinden taze kartmlar salayarak, yeni problemlere tamamen gncel zmler bulaca yeni ve yeniliki olaslklar tasarlamas 4. Kiinin iinde bulunduu i ortamnda mevcut olan artlar veya var olacak entrika veya dzenlerin kapsam ve etki alanlarn iyi deerlendirmesi Peki btn bunlar ne demek oluyor? sterseniz Robert Lund rneine geri dnerek onun nelerle karlam olduuna bakalm. Yukardaki maddelerden birincisi ve biraz da ikincisi Lund iin geerli idi. Lund aslnda bir rolden dierine gemesi istendiinde, ne yazk ki her ikisinden de yeteri kadar soyutlanamad.
ona snabilir miyiz? ok kaba anlamyla mhendislik meslei nesnelerle urar. Yneticilik meslei ise kiilerle... Ama mhendislik mesleini dierlerinden farkl klan bir zellik var: Mhendisler hem kendilerini hem de bakalarn ilgilendiren konularda, konunun z teknik bile olsa yarglarnda hep bir ikilem, bir seim veya tavizler karmaas iinde kalrlar. Nedir bizleri ilgilendiren, snrlayan veya tevik eden konular: nnovasyon Konfor Gvenlik Kamu kar (geni anlamyla insanlk yarar) Krllk Mteri memnuniyeti Patron memnuniyeti lke kar Bu konularn hepsi mhendislik mesleiyle uraanlarn kararlarn etkileyen mekanizmalara mdahale eden, ama gerekte nesne olmamalar nedeniyle modellenmeleri pek de mmkn olmayan mekanizmalardr. Mhendisler bu durumlarda hangi lt kullanrlar, kullanmaldrlar: Doutan gelen vicdan, Varolan bilin, Kazanlm hlak, retilmi etik. Doutan gelen VCDAN yani BULUN. nsann grg ve bilgileriyle kendini yarglama yetisi. Vicdan metafizik penceresinden bakldnda insana doutan verilmi bamsz bir gtr. Diyalektikte ise bulun, bireyin, iinde bulunduu toplumun koullaryle belirlenen grg ve bilgisinin sonucu oluur. Bu noktada bilin ve bulun (vicdan) szcklerinin yabanc dillerde ayn szckle (conscience) ifade edildiini de belirtmekte fayda var. Ayr bir yaz konusu olabilecek bu olgu zerinde fazla durmak istemiyorum, ancak vicdan ve uurun ayr kavramlar olarak kabulnn, toplumun metafi-zik/diyalektik yaplanmasn/ayrmasn ne lde etki-ledii dnlmelidir. Varl tartlmaz UUR yani BLN. nsann ken54
GR
Bu ayramama durumu, doru karar vermesini mmkn klacak frsatlar elinden ald. Neydi bu? Tamamen dardan bir gz gibi bakarak karar verebilme tarafszl. Bu yaznn okurlarndan herhangi birisine o gn o toplantda karar verme olana verilseydi, tamamen dardan biri olarak fazla riskli olduunu dnecek ve onay vermeyecektiniz. Olmam bir eyin yokluunun bir nesnel ispata yol aamayacan syleyerek riskin tolerans d olduunu syleyecektiniz. Oysa Lund, ynetici apkasyla, krllk ve NASA ile ilikilerin bozulmas konularna ncelik verdi. Eer durumdan soyutlanabilseydi, sade bir vatanda olarak bile 7 can kaybetme riskini her eyin nnde tutard. Lundun iine dt durum ikinci maddeyle de ilgili idi. nsan iinde bulunduu durumun veya stlendii roln baz durumlarda mkemmel ilediini, ama hi de ona uygun olmadn anlamaldr. Hepimiz i veya zel yaam gerei stlendiimiz rollerden yabanclaabilmeyi renmeliyiz. Hangi ii yapyor olursak olalm, insan olduumuz, ahlki sorumluluklarmz olduu gereini gz ard edemeyiz. Yaamdaki gerek roller beyaz perdedekiler gibi etkisiz deildir, yaptklarmzn yaratabilecei etkileri aklmzda canlandrabilmeliyiz. MORAL MGELEM de ite budur. Mhendis olarak faaliyetlerimizin tm aslnda bu olguyla ilgili. Bir baka rnek de Fordun Pinto modeli ile ilgili verilebilir. Petrol krizinin en youn gnlerinde byk baarszlklarla kvranan Ford, tamamen halka dnk, ekonomik ve ucuz bir modelle ortaya kmt. O zamanlar Fordun kalitesiz araba retimi ayyuka km, firmay neredeyse batma durumuna getirmiti. Aralar eksik olarak piyasaya srlyor, hatta bazen satclara gelen aralarn direksiyonlarnda, eksik paralar ve nasl monte edileceklerini gsteren listeler oluyordu. Dier yandan Volkswagen in ezici rekabeti Fordu bitiriyordu. Dennis Gioia mhendislik eitimi alm ve i idaresi yksek lisans yaparak piyasaya atlm, 68 kuandan yksek ahlaki deerlere sahip bir gen olarak Fordda ie balad. yle radikal sylemleri vard ve yle yksek enerjiliydi ki, o gne kadar yeni bir modelin piyasaya srlebilmesi iin normal saylan 43 aylk sreyi neredeyse yarya indirerek, Pintonun 25 ayda piyasaya srlmesini salad. Sloganlar 2000 dolar 2000 libre (907 kilogram) idi. Arabann birok kk kusuru yannda nemli bir kusuru vard. Benzin deposu arka tamponla aks arasndayd ve 11 arpma testinin hepsinde patlam, 4nde byk yangnlara sebep olmutu. Ama ara gzeldi, hesaplyd, eksiksiz retiliyordu ve Amerikan halknn ihtiyalarna fazlasyla cevap veriyordu. Petrol krizinin etkilerini de en aza indirebilecekti, nk piyasadaki arabalarn te biri kadar yakt tketiyordu. Aracn nemli kusurunun dzeltilmesi iin ara bana 11 dolarlk bir dzeltici faaliyet gerekiyordu. O gnk
stoklarla bunun Forda toplam maliyeti 137 milyon dolar olacakt. Oysa hukuk blm olas tketici davalarndan en ok 50 milyon dolarlk bir tazminat ngryordu. Tabii Ford arabay piyasaya srmeye karar verdi. Arabann piyasaya srlmesiyle lmcl kazalar balad, ama aracn geri toplanmas fikrine idealist Gioia hep kar kt. Sonralar olay byd, davalar birbirini izledi, arabann takma ismi artk tekerlekli Molotof kokteyline kmt. Davalarn toplam, hukuk blmnn ngrlerinin katbekat zerindeydi. 1978de Californiada tek bir davada juri arac yanan davacnn lehine 128 milyon dolar tazminata hkmetti. Ve nihayet Amerikan Kara Tatlar daresi aracn gvensiz olduuna karar vererek toplanmasn istedi. Ford trafikteki 1,5 milyon arac toplamay kabul etti. Sonu Fordun bilanosuna yansyan 3 milyar dolarn zerinde bir zarard. Bu projeden sorumlu ve gerekten ahlaki deerleri yksek, amac halk kitlelerine uygun fiyatl emniyetli otomobiller tasarlamak ve satmak olan Dennis Gioia, olaydan sonraki ifadesinde yle diyordu: Bana retilen dnce kalplar ve iinde bulunduum etkileyici karar verme mekanizmalar ve dzen, Pinto sorununda birok nemli noktay bilinsizce gz ard etmeme sebep oldu. Olayn tamam allmn dnda idi. Her ne kadar gemie baktmzda meydana gelen olaylar gzmze zaman zaman yanl grnyorsa da, idrakime ve hareketlerime yn veren dnce kalplar beni ahlaki deerlendirmeler yapmaktan alkoydu, nk bize retilen rollerin senaryosunda ahlaki yarglar yoktu. te bu da nc maddeye bir rnek. Goia elindeki kalplardan yeni kartmlar yaratamad ve problemin zmnde kullanamad. Sadece teknik alanda deil ahlaki alanda da yeniliki olmak zgn olmak ve yukarda anlattm Moral mgeleme sahip olmak nemli. Deerli meslektalarm, nnze gelen teknik veya idari karar ne olursa olsun bunu size belletilmi kalplarn dnda dnmeye bakn. nk o kalplar hep doru olmayabilir. Dahas gizli baz gndemlere sahip olabilir. Size ynteminizin veya buluunuzun ie yaramayacan syleyen meslektanz veya yabanc patron baka gerekelere veya niyetlere sahip olabilir. yleyse kendinizi ve dnyay daha iyi anlayacak fikri yapy edinin. Yaptklarnzn insani boyutunu, etik ynn bilin ve bulun ile ilikisini irdeleyin. Sonu olarak, yllar iinde geldiim noktay yle zetleyebilirim. Felsefe btnn ayrlmaz bir parasdr. Mhendis iinde bulunduu yaratm srecinden ahlaki, vicdani ve etik adan soyutlanamaz.
55
GR
TERSANE KAPISINDA 30 YILIN KARILAMASI

Cem Melikolu1
Yl 1987. Gen, rapidonun mrekkebi henz kurumam bir mhendis aday olarak Tuzlay ziyaret ediyorum. Tuzla bugnk halinden ok uzak. Sra sra tersaneler var ama bu kadar skk deil. Yollar henz arabalarn park alan olmam. Zaten arabam da yok. Trenle istasyona kadar ulam var, sonra da tabanvay... Bir iyi niyetli kiiye rastlarsan otostop imkan da var, ama nadir. 20-25 dakikalk bir yryten sonra tersaneye varyorum. Sefer Usta ile greceim. Sefer Usta alayl, kendi kendini yetitirmi, hatr saylr bir usta. Mhendisin, okumu kiinin deerini bilir. almaktan niversiteye gitmeye frsat bulamam ki. Ama denge nedir, stabilite nedir bilir, yaplan bir yatn iziminin olmasnn nemini ok iyi bilir. Tekne istedii gibi yksek performansl karsa, ayn tekneden bir sr yapmak ister. Bunun iin de teknik izimin nemini bir ok ustadan daha iyi bilir. te ben de byle yars ina edilmi bir yatn izimini yapacam. Paras ok deil, neticede bir ey retmiyorsunuz, l alp aydngere izilecek. Bilgisayarlar bugnk kadar yaygn kullanlmyor, endaze iin
1. Gemi naat ve Gemi Makinalar Mhendisi
gemici cetvelleriyle allyor daha. Kapdan elimi kolumu sallayp giriyorum. Beki kulubesi anlamnda bir yap, bir cam krk. Ayamda spor ayakkablar, zerimde genliin niformas blucin bir de ksa mont, toprak yoldan tozutmadan yrmeye alyorum. Bir iiyi durdurup soruyorum Sefer Ustann yerini. Eliyle bir yerleri gsteriyor. Tersane fazla gelen arazisinin bir ksmn baka kullanclara kiralam. Kapasite fazlasn deerlendirmeye alyor. Birden nmde yalca, kafasnn n biraz alm, gzlkl, imanca ve biraz gbekli bir adam beliriveriyor. aryorum, daha nce dikkatimi ekmemiti, ama bana olduka tandk geliyor. Srekli bana bakmasndan biraz rahatsz oluyorum. - Ne oldu, bir sorun mu var, diyorum ters ters. - Hayr, diyor, aksine henz bir sorun yok. Olmamas da en byk dileimiz. - Sen kimsin, hem neden oul konuuyorsun? - Ben senin yllar sonraki halinim, bu nedenle de ikimiz adna konuabilirim sanyorum... Eyvah diye geiriyorum iimden, attk. - Sabah sabah git bakasn bul, diyorum dalga geecek.
56
Resimler: Doa Okay
GR
- En sevdiin yazar Asimov diyor, bilimkurgu okumadan yapamazsn. Seni baka dnyalara gtrp rahatlatyor. Karnyark yemeine baylrsn ama yannda pilav olursa... Dereotunu ise hi sevmezsin, ama imdilik. lerde baracaksnz. - ......... Yutkunma sesi... O devam ediyor. - Kardeini ok seversin. Annenizi kk yata kaybettiinizden onu bir yerde kardeten de te evladn gibi de grr, yle seversin. u aralar ktn kzn ad... - Tamam tamam, diyorum soukkanl bir biimde. Ama iimden hl aknlm sryor. - Atlyede Sefer Usta ile biraz iim var ok srmez, sen burada bekle, knca grrz. - Olur, diyor, daha ok greceiz. Konuacamz ok ey var. Hzla uzaklayorum, aslnda uzaklamaya alyorum. Birden yanmda yrdn fark ediyorum. Tam yrmek de denmez aslnda, biraz kayarcasna bana elik ediyor. Bir taraftan da homurdanyor; - Olmad, olmad. - Yine ne var, diye soruyorum, yryoruz ite! - Bak az nce bir tesisten ieri girdin. Buras bir iyeri ve burada olabilecek her trl kazadan bu tesisin sahibi olan iveren yasal olarak sorumlu. Kapda girite bir kontrol noktas olmal, tesiste yaplacaklar, yaplamayacaklar bir kartn zerinde ziyaretiye verilmeli. Kimin girdii, kimin kt belli olmal. Ziyaretiye en azndan bir baret verilmeli, hatta tesis iine gireceksen ayanda emniyet ayakkablar da olmal. Ayrca eer burada alacaksan bir i tulumu edinmeni neririm. Kotun gzelmi yazk olmasn. Ayamdan dnya para verip aldm spor ayakkablarmn alnmas, ne olduunu tam anlayamadm emniyet ayakkablarn giyme fikri beni korkutuyor. Ama blucinimin zarar grmesi dncesi dayanlmaz. kenceye devam ediyor benimki. Bir bakasnn ukalalklarn dinlemeye hi dayanamyacam. Hele ben olduunu iddia eden birinin... Soruyor: - Ziyaretilerin izleyecei yollar nceden belirlenmi olmal. Ne kadar byk tehlikeler atlattnn farknda msn? - Ne tehlikesi? - Az nce bir vincin altndan getin. - Uursuzluk mu getirir? Yzmde srtkan bir ifade olduunu eklemeliyim. - Hayr. Vin yk kaldrm haldeydi ve sen ykn altndan getin. Tm kaldrma ekipmanlarnn her ayda bir kontrollerinin yaplmas gerekir. Hem de kaldrabilecei kabul edilen maksimum ykn tam 1.5 katyla. Ama bu vincin kontrol bir yldr yaplmam. Aslnda yaplm da yaplmam! Yani arlk kaldrmakta kulland halat her an kopabilir. - Bana bir ey olmaz, ben gemi mhendisiyim. Gzmn ucuyla tepemde seyreden sac parasna trsm bir ekilde bakarak faay bozmamaya alyorum, ama te yandan hakl olduunu da biliyorum. - Ayrca, diyor, giri noktasnda olmas gereken bir gvenlik grevlisi sana gidecein yeri tam olarak tarif etmeliydi. Tabi bir taraftan da gidecein kiiye telefonla haber vermeliydi. - Oh oh nemli kiiler gibi beni kapda karlayacaklar yani. Koltuklarm kabard. - Sen gene de atlyeye girmeden nce biraz bekle. - Neden ki, srpriz parti mi var? Bu arada atlyenin nne ulam olduumdan, tavsiyeye uyup ieri girmeden bekliyorum. Biraz beklemekten bir zarar gelmez. Biraz sonra kap hzla alyor ve bir forklift hzla nmden geiyor. nmden gemek deyimi biraz hafif kalr aslnda. Burnumu syryor desek daha doru olur. Kelli felli halimin benim soluk benzime aldrmadan srttn grebiliyorum. Atyeden ieri giriyorum. Forkliftin az nce brakm olduu kalaslarn zerinden atlayarak Sefer Ustay buluyorum. Grltden konuamyoruz. Asma kattaki ofis odasna kalm diye iaretleiyoruz ve merdivene yneliyoruz. - ok grlt var, diyor benimki kulama eilerek. Az nce 100 dB(A)nn zerindeydi. Bu srede uzun sre almak tehlikeli. Ayrca kimse kulaklk takmam. Bir sre sonra kulaklarnzda duyma zorluu balar, baz sesleri alglayamaz hale gelirsiniz. Bence burada ses kaynaklar incelenerek grlt seviyesini azaltacak bir alma yaplmal. Bilgin olsun diye sylyorum. eitli grlt dzeylerini ve insan zerindeki etkilerini renmelisin.
57
GR
Grlt Dzeyi 0 dB(A) 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 " " " " " " " " " " " " " Yer ve Konum itme eii Sessiz bir orman Fslt ile konuma Sessiz bir oda ehirde bir bro Karlkl konuma Dikey matkap Yksek sesle konuma Kuvvetlice barma Dokuma salonlar Haval eki, aa ileri Bilyeli deirmen Uaklarn yan Ar eii
Bunun iindeki toz bozulmu, yangn halinde ie yaramaz. Yenisinin A, B, C kuru toz tipi olmasna dikkat etsin. Sizin iin en kullanl olan bu gruptur. A Snf: Tahta, kat vs yangn, B Snf: Benzin, benzol, akaryakt tipi yanc sv yangnlar, C Snf: Metan, propan, LPG gibi gaz yangnlardr. -izimler nasl gidiyor, diye soruyor Sefer Usta benim dalan dikkatimi ie ekmeye alarak. yerletirmelere balayabilecek misin? -Evet, diyorum, ok az kald. Bu hafta sonuna kadar tamamlarm. Aklm hl yangn tplerinde. Aktan ahap blmelerin zerinden geen uzatma kablolar dikkatimi ekiyor. Kablolara bal ypranm elektrikli stclar da gr alanmda. Benimki gene kulama eiliyor. - Aferin, diyor fsltyla. Sende bu potansiyelin olduunu biliyordum. Bu sefer ben sylemeden farkettin. Ama bunu kendine saklamakla doru yapmyorsun. Patrona sylemeliydin. Aldrmamaya alyorum. Yapacak ok iim var ve paranayolarla uraacak zamanm yok. Alyorum erit metreyi elime, dalyorum mis gibi ahap kokan yat iskeletinin iine. Omurgaya eklenmi gzelim kemereler, posta-
Gen ve salkl bir insan kula, frekans 20 Hz. ile 20 bin Hz. arasndaki seslere duyarldr. Grltden etkilenme sresi olduka nemli bir faktrdr. Uzun sre iddetli bir grltnn etkisinde kalan kiinin yakn gelecekte byk lde kalc iitme kaybna uramas muhtemeldir. Eer buras gibi grltl bir yerde uzun sre alacaksan, yani 80 dB(A)nn zerine kacaksan kulak koruyucunu hazrlamalsn ve gerektike, yani grlt olduunda takmalsn. Eer ortalama grlt dzeyi 85 dB(A) zerinde ise kulak koruyucunu srekli takmalsn. Grlt dzeyi belli bir seviyenin zerinde ise kulak koruyucun bile olsa, belli bir sreden fazla o ortamda alamazsn. rnein 110 dB(A) grlt dzeyi olan bir ortamda gnde en fazla yarm saat, grlt dzeyi 115 dB(A) olan bir ortamda gnde en fazla eyrek saat alabilirsin. 115 dB(A) zerinde ise almamalsn. Tabi hangi tip koruyucuyu seeceini de iyi bilmelisin. Kulak koruyucularnn grlt engelleme deerleri: Cinsi Azaltma derecesi Kulak tkac asgari 15-azami 30 dB(A) Kulaklk asgari 15-azami 50 dB(A) Kapy yzne kapatarak kendisinden kurtulmaya alyorum. Kapnn camndan bana bir eyler iaret ediyor. Bakyorum iaret ettii yerde bir yangn tp var. Gayr ihtiyari tp elime alyorum. Sefer Usta bana bakyor. -Biliyorum, biliyorum, diyor. Tpn yenilenmesi lazm, bakm sresi gemi. Ama hi vaktim olmad. Hem servis paras vermek de istemiyorum. Benimki kulama fsldyor: -malatnn yangn tplerini alt ayda bir kontrol zorunluluu vardr. Bunun iin yasal olarak bir servis creti isteyemez, ancak para deitirirse onu talep eder.
58
GR
lar lyorum, yazyorum kk not defterime, izimimdeki deerlerle karlatrmak zere. Bazen gerek deerlerle hesaplar tutmayabiliyor. Dikkat etmek lazm. Canhra bir lkla kendime geliyorum. Tekne iin ahap kesmekte olan Ayhan Usta sa elinin bir parasn hzara kaptrm. Yerler kan iinde. lklar insann iine iine iliyor. Yandm, yandm anam. Bittim ben. Kurtar beni amca. Amcas Engin Usta olur. Sefer Ustann emektarlarndandr. Ayhan Usta 30 yalarnda, gen evlenmi, iki ocuu var, ikisi de erkek. Atyorlar Ayhan bir arabaya, eli temizce bir sarg bezine sarl. Komu atlyedeki bir teknenin ilkyardm kutusundan almlar sarg bezini. Kopan para da bir poette, panik halinde ayrldlar tersaneden. - Acil durum telefon numaralar, dedi benimki. Hazrlanmam. Kafasn sallad gene dnceli dnceli. - En yakn hastaneler hangileri, ambulans hatt, mikro cerrahi, yank merkezleri, itfaiye, polis, belediye, komu tesislerin numaralar vs. bunlar hep nceden hazrlanm ve grnr bir yerde olmalyd. Ayrca ailesine de haber verseler iyi olurdu. Hem insanlk adna kiinin yaknlar durumdan haberdar edilmeli, hem de kan vs. gerekebilir, kiinin ald zel ilalar olabilir. Bunlar ona en yakn insanlar, zellikle de ei bilir. Ayhan Ustann kan grubunu bile bilmiyorlar u anda. Oysa mikro cerrahi ameliyatlarnda hep zamana kar yarlr. stelik kopan organ poete koyarken dnda bir de buzlu poet olmal. Canll uzun sre korumak iin. Buzla temas etmeden organn souk kalmas salanmal. Sonradan rendiime gre nce yaknlardaki bir hastaneye uramlar oradan da Taksimdeki Pastr Hastanesine ynlendirilmiler. Mikro Cerrahi o zamanlar bir tek orada vard. Elini kurtarmlar doktorlar. ok sevindim, severdim Ayhan. Bizim Trk doktorlar gerekten iyidirler, zor artlarda alrlar, hayatlar hep hizmet etmekle geer. ok para kazanan da sanlann aksine pek azdr. Bir de imkan verilse kendilerine, inann dnyay kurtarrlar. Atatrk bouna dememi beni Trk doktorlarna emanet edin diye. Ayhann eli ayda dzeldi, sinirlerin bir ksm tam iyilemedi, ama sa elini kullanabilir hale geldi. Tekrar almaya balam diye duydum. yi haber. - Bak, dedi benimki, bu iler akaya gelmez. Bu tr kesici aralar dikkatsiz kullanrsan elin de kopar, kolun da. hayatnda eli, kolu, baca kopmu binlerce madur insan vardr. Ayn zamanda aileleri, eleri, ocuklar hatta analar-babalar hepsi birden madur olurlar. gvenlii ihmale gelmez. Her zaman byle geri dn de olmaz kopan organn. Aldn cihazlarn dner ekipmanlar kesinlikle korumal olacak. ine elbise, tirt, kravat ekmeyecek. inin almas gerektiinde kesicisi olacak. Yani makinenin AILDIINDA elektrii otomatik kesecek, ALIMAYACAK. Bir makine alrken yalnzca fiyatna, kard iin kalitesine deil, ayn zamanda gvenlik nlemlerinin alnp alnmadna, kullanc iin tehlike oluturup oluturmadna da dikkat edeceksin. - Sen ok yaknda mezun olup bir Gemi Mhendisi olacaksn. alkan birisin, ama ayn zamanda ahlaki ilkeleri olan, insana nem veren, doruyu gz ard etmeyen, yeniliklere ak olan bir mhendis olmalsn. altn yerlerde bir iinin hata yaptn, i gvenlii ilkelerine uymadn grdnde kafan evirmeyeceksin. Gerekirse gnl krma pahasna adamn karsna dikilip doruyu syleyeceksin. Hi korkma, zaman iinde bir doruyu nasl gnl krmadan syleyeceini de reneceksin. Bir gnle bin yoldan girilir. Belki balangta seni anlamayacaklar, kalbini kracaklar, sana arkandan glecekler. Sen aldrma, yalnzca kurtacan hayatlar, o hayatlarn ailelerini, ocuklarn dn. Sakn dorular sylemekten vazgeme. Sana bylesi yakr!! Suskun, biraz aknlkla, biraz da hayranlkla izliyorum. Bu gerekten gelecekteki ben olabilir mi? ki kelimeyi bir arada zor syleyen ben... Hitabetim ne kadar dzelmi. - imdi al kalemi eline listeyi yaz. Bu malzemelere Kiisel Koruyucu Donanm denir. Bir tersaneye gittiinde mutlaka yannda bulunsun. Emniyet ayakkabs, Baret, tulumu; zerinde yanstc erit olursa iyi olur, eldiveni, Koruyucu gzlk, Grlt blgeler iin kulak koruyucu, Tozlu yerlerde alacaksan bir de toz maskesi. - Ben ilerde ne olacam, diyorum. Tersane mdr, yat iletmecisi... Aklmdaki seenekleri sralyorum. Glmsyor benim ihtiyar. Aslnda bana srtyor gibi geldi. - Sen, diyor, sandndan ok daha farkl olacaksn, farkl iler yapacaksn. Ama bunun imdi nemi yok. Gelecek sefere konuuruz. Grnts silikleirken uyaryor: - Listeyi unutma!
59
GR
GULLVER DEVLER LKESNDE

Nigar Mat Ayel1
nsan ne devdir ne de cce. Onun dev ya da cce olduunu belirleyen rettikleridir. Bazen cceler devlerin yapaca ilere imza atarken, devlerin yapt bir cceninki kadar bile olmayabilir. Tuzla da dev ilere imza atan alanlara...
Getiimiz yl Austos ay balarnda, Newcastle niversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Okulundan dostumuz Prof. Mehmet Atlarla bir le yemei yedik. altmz sektrlerden, yaptmz filmlerden konuurken, sra i gvenlii filmlerine gelince, Mehmet Bey bize Tuzladaki ziyaretinden ve tm dnya gemicilik sektrnn dikkatini eken oradaki gelimelerden bahsetti. O gn, bir yandan Newcastle mezunu gen tersanecileri ziyaret edip bir yandan kendi projeleriyle ilgili olarak birok tersane ve gemi yan sanayi kuruluunu gezerken, bu kurulularn i gvenlii eitimi konusunda ciddi materyal ve yntem aray iinde olduklarn farketmi. Kimle irtibat kurabiliriz diye sorduumuzda bize Pendikten sonra Trkiyenin en byk zel tersanesi olan Sedef Gemi naat A.yi nerdi. te bu konumay takip eden gnlerden birine rastlar bizim Gulliverlerin Devler lkesi Sedefe gidiimiz. Daha kapda takp baretlerimizi, girdik bu masal dnyasnn kapsndan ieri. Genel Mdr Cumhur Kuter, bizi itenlik ve ilgiyle karlad. i sal ve i gvenlii konusunda, bugne kadar yaptklar almalardan ve
ileriye dnk planlarndan bahsetti. Bu planlarn iinde bir eitim filmi yoktu. Bugne kadar bu konuda yaplm filmler tek tipti: Dorular ve Yanllar. Biz onlara hayatn iinden bir film yapmay nerdik. zlerken alan aalamayan, rahatsz etmeyen, sempatik bir film. reten, ama retirken parman sallamayan bir film. alanlarn, kendinden insanlar grebilecei ve en nemlisi kolaylkla iselletirebilecei bir film. Buyrun dedi Cumhur Bey, Hemen balayn!
KABUK DETRME ZAMANI

Bugne kadar-otomotiv, akaryakt, kimya ve salk sektrlerine-yaptmz her tr eitim, motivasyon, oryantasyon ve tantm filmlerinde yaptmz ilk i bu oldu: kabuk deitirmek. Her kurumun kendine zg ihtiyalarn dikkate alarak kurum alanlar ve mterilerine ynelik filmler retmeyi amaladnzda, kabuk deitirmeniz kanlmaz oluyor. Gerek iverenin gerekse alann endielerini, kayglarn paylaabilmenin, yaptnz ile farkndalk yaratabilmenin yolu onlar tanmak, anlamak ve ayn dili konumaktan geiyor. Filmiz olarak yola karken bunu amalamtk: ster ulusal ister uluslararas kurum olsun, herkesin bedenine uygun giysi diken bir terzi olmay.
1. Metin Yazar, Filmiz Grsel Hizmetler Film Yapm ve Reklamclk Tic.Ltd.ti.
60
GR
te bu yzdendir ki, biz de kiisel koruyucu donanmmz tamamlayp, i gvenlii sorumlusu eliinde gnlerce adm adm gezdik bu Devler lkesini. Baknca banz dndren derinlikler, en hafifi tonla, en ksas yzlerce metreyle ifade edilen ller... Bu ziyaretlerimiz srasnda rendik, 2,5 milyar dolar dviz girdisi olan bu sektrn 25 bin kiiye dorudan i imkan salamakta olduunu. Yaklak 500 adet yan sanayii de iin iine katnca, siz dnn bu sektrden ekmek yiyenleri. Yapacamz film bir ilk olacandan sorumluluumuz ok bykt. retim efi ve i gvenlii sorumlusu arkadalarmzla, risk haritalar, kaza raporlar zerinde alp filmin ana balklarn belirledik. Tm profesyonel ekim ekibimiz, srtlarnda kilolarca ykle, metrelerce yksee trmanp en iyi, en etkileyici grnty nasl alabileceklerini aratrdlar. Dedik ya sorumluluumuz ok bykt. airin ryalarndan all pullu geen gemileri bir kuyumcu hassasiyetiyle reten bu insanlarn can sal ve can gvenlii iin bir film retecektik. Onlarla ayn dili konuabilmek iin evlerine gittik. Beykoza, Souksuya, Gebzeye. Hangi artlarda altklarn bilmek yetmiyor, hangi artlarda yaadklarn da bilmek gerekiyor.
TE BR FLM BYLE ORTAYA IKTI

Hepsi bir DVDye san 24 dakikalk bu film, Sedef Gemi naat A.. alanlarna ynelik bir Gvenlii Eitim Filmi. Filmde srasyla, Srama/arpma, Kaldrma, Yksekten Dme, Kayma/Dme, Soluma, Yangn/Patlama, Elektrik ve Forklift olmak zere 8 ana balk yer alyor. Dramatik blmlerde, tersane alanlarndan seilen oyuncularla sahada, atlyelerde, tanklarda ska yaplan hatalar ileniyor. Didaktik blmlerde ise olmas gerekenler anlatlyor. imdi o Devler lkesinin kendileri kk ama yrekleri ve emekleri byk alanlar, eitim esnasnda, yemek yerken ya da dinlenirken bu filmi izleyecekler. alanlar, i gvenlii konusunda yapacaklar hatalarn sonularn hem kendileri hem de aileleri asndan grerek seyredecek, hemen ardndan dorular grecekler. Amacmz farkndalk yaratmakt, ilk farkndal kendimiz yaadk. Artk biz Filmiz ekibi olarak, byk ounluu Tuzlada alan bu 25 bin insana ve rettikleri gemilere eskisi gibi bakamyoruz. Kendimizi onlardan biri gibi hissederken, iimizde bir ilki gerekletirmenin cokusunu, iyi bir i karmann gururunu yayoruz.
61
ODADAN HABERLER
YNETM KURULUMUZ ANKARADA
Ynetim Kurulu Bakanmz Tansel Timur, Bakan Yardmcs nci Gndz Baldoan, Sekreter ye Erdal Kl, Sayman ye Coar Bykdan, Ynetim Kurulu yeleri Mehmet Ali Gller ve Bahtiyar Serinda alardan oluan bir heyet, 10 Temmuz 2008 Perembe gn Ankarada Ulatrma Bakan Sayn Binali Yldrm, Ulatrma Bakanl Mstear Sayn Habip Soluk, Denizcilik Mstear Sayn Hasan Naibolu ve Denizcilik Mstearl Gemi na ve Tersaneler Genel Mdr Yaar Duran Ayta ziyaret etti. Ziyaret, 41. Genel Kurulumuzda seilen Ynetim Kurulunun nezaket ziyaretleri kapsamnda gerekleti. Ziyaretlerde, bata tersanelerde meydana gelen i kazalar ve dourduu sonular olmak zere, meslek ve sektr sorunlar ile ilgili gr alveriinde bulunuldu. Ulatrma Bakan Sayn Binali Yldrm ile yaplan grmelerde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde i mfettii olarak gemi mhendisi istihdam ile yeni almas planlanan 8 adet gemi yapm meslek lisesine ek olarak, Hali Tersanesi iinde de bir meslek lisesi almas taleplerimiz dile getirildi. Odamzn i kazalar gereke gsterilerek tersanelerin kapatlmas ya da tanmas anlayna kar grleri ile fikir birlii iinde olduunu ifade eden Yldrm, dier taleplerimizi de uygun karladn ve bu konuda gereinin yaplmas iin giriimlerde bulunacan ifade etti.
62 Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
ODADAN HABERLER
GSBR LE TANIMA VE DEERLENDRME TOPLANTISI
Ynetim Kurulu, 9 temmuz 2008 gn davet zerine ziyaret ettii GSBR ynetimi ile bir tanma ve deerlendirme toplants yapt. Toplant GSBRin Tuzla Tersaneler Blgesindeki Merkezinde gerekleti. Toplantya TMMOB GMOdan Tansel Timur, Coar Bykdan, Bahtiyar Serinda alar, Mehmet Ali Gller, nci Gndz Baldoan ve Muzaffer Erdal Kl ile GSBRden Murat Bayrak, Celal iek, Erkan Selah, Atilla iftigzeli, Mehmet Taylan, Orkun Kalkavan, smail Oyar ve Nermi Nigiz katld. Dostane bir havada geen toplantda en nemli gndem maddesi olan i gvenlii konular ile genel olarak kurumlar arasnda kurulabilecek ibirlii imkanlar konuuldu. GMO i Sal ve Gvenlii Komisyonu almalarnn etraflca anlatld toplantda, Trk tersanelerinde kullanlabilecek ve taraflarn referans alabilecei nitelikte bir Gvenlii Tz oluturulmasnn nemi vurguland. Odamzn bu yolda yapt almalarn hangi aamada olduu ile ilgili bilgi verdiimiz bu toplantda, GSBRin ilgili birimleri ile TMMOB GMO SG Komisyonunun ortak almalar dzenlemesi iradesi olutu. Bu almann balatlabilmesi iin GSBRin ilgili kurumlarnn SG Komisyonumuz ile irtibata gemesi bekleniyor. Bu konuda bir takvim olumu deil, ancak
TMMOB GMO Ynetimi ortak toplantda oluan iradenin gerekletirilmesinin takipisi olmaya devam ediyor. Toplantda ele alnan dier nemli bir konu da Tuzla tersanelerinin durumuydu. Tuzladaki tersanelerin kapatlarak Yalovaya tanmaya zorlanmas konusunda GSBR yetkililerinin tam bir fikir birlii ierisinde olmadklarn grmek zc oldu. GSBR yetkilileri Babakan ile birlikte yaplan ve kamuoyuna Babakan tersanecileri paylad eklinde yansyan toplantnn basna kapal blmnde konunun gndemden drlmesi iin gerekenlerin konuulduunu belirtti. GSBRin lml kazalarn nlenmesi konusunda samimi bir aba ierisinde olduu belli oluyordu, ancak belli olan bir baka gerek de GSBR ierisinde bu konuda da iki ayr fikir olduu idi. Grne gre, GSBR yelerinin bir blm yaanan olaylarn basnn ve kamuoyunun ilgisini bu denli ekiyor olmasndan rahatsz ve bunun arkasnda kt niyetli kar ve komplo teorileri olduunu dnyor. yelerin bir blm ise btn bu olaylarn sektrn daha salkl gelimesi ve modernleerek bymesi iin itici bir frsat olduunu dnyor. Onlara gre sektr kamu denetimi sayesinde hatalardan arnacak ve ok daha retken, verimli ve modern iletmelere kavuacaktr.
63
ODADAN HABERLER
GEMTEN GELECEE HAL TERSANELER PANEL

Gemi Mhendisleri Odas, Hali Tersanesinin sat srecine DUR dedi!
Odamz tarafndan dzenlenen Gemiten Gelecee Hali Tersaneleri Paneli 10 Mays 2008 gn Petrol- Sendikas Konferans Salonunda yapld. GMO Genel Sekreteri Muzaffer Erdal Kln ynettii panele konumac olarak Hali Tersanesi eski Mdrlerinden Yk. Mh. Ali Can, Kocaeli niversitesi Mimarlk Blm retim yesi Yrd. Do. Dr. Gl Kksal, Mimar Sinan niversitesi Mimarlk Hukuku retim yesi Do. Dr. Levent Yarar, TMMOB Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesi evre Etki Danma Kurulu Sekreteri Mcella Yapc, Vapurlarmz Vermiyoruz Platformu yesi, Makina Mhendisi Cemal Bekarde ve Dok Gemi- Sendikas Genel Bakan Yardmcs smail Erba katldlar. Panele davet edilen ancak i younluu nedeniyle katlamadn belirten Ulatrma Bakan Sayn Binali Yldrm ile Kltr ve Turizm Bakan Sayn Erturul Gnayn telgraflarnn okunmasnn ardndan, panelin al konumasn GMO Bakan Tansel Timur yapt. Hali tersanelerinin 6 yzyllk gemie sahip olduuna dikkat ekerek konumasna balayan Timur, tersanelerin ayn zamanda dnyann yaayan en eski ve yegane sanayi tesisi olduunu ve srf bu yzden bile yaatmann bir insanlk grevi olduunu belirtti. Timur, GMOnun bandan beri bu konunun takipisi olduunu, tersanelerin zelletirme daresine devredildii 1993 ylndan bu yana alnan her yanl karara kar mcadele ettiklerini vurgulad. 20 yldr Trkiyeyi yneten iktidarlarn 6 yzyllk kurumlar yok etmeye altklarn belirten GMO Bakan Timur, Tersanelerimizi yaatmak ve kltrel ve tarihi mirasmz lkemizin ve halkmzn yararna gelecee tamak bizim elimizde. Bu tersaneler ok badireler atlatt; byk stanbul depremlerinin bile bir tan oynatamad tersanelerimizi turizme kazandryoruz bahanesi ile ortadan kaldrmaya kimsenin gc yetmeyecektir dedi. Hali Tersanesinde alan bir iinin olu olarak
64
doan, babasnn d sonrasnda Cumhuriyetin kazandrd tersane bnyesindeki okulda okuyarak ayn tersaneye yllar sonra mdr olan Yk. Mh. Ali Cann hikayesi, salondaki izleyicilere duygu dolu anlar yaatt. Hali Tersanesi eski mdr Ali Cann birincilikle bitirdii ve onu burslu olarak niversiteye gnderen tersane bnyesindeki Gemi Yapm Teknik Meslek Lisesi, 12 Eyllden sonra kapatlmt. Tersanenin her aamasnda alm olan Can, Fatih Sultan Mehmetin 1455de kurulu emrini verdii, kendi deyii ile ecdat yadigar tersanenin yaatlmasnn nnde hibir teknik ya da ekonomik engel olmadn vurgulad.
ODADAN HABERLER
Tersaneler blgesinin endstriyel arkeolojik ST alan olduunu ve mevcut yasalarla amac dnda kullanlmalarnn mmkn olmadn belirten Do. Dr. Levent Yarar, ancak yeni yasalar kartlarak bu durumun deitirilebilmesinin mmkn olduuna dikkat ekti. Konunun hukuki boyutunun iinden klmaz bir hale brndrldn belirten Yarar, Hali tersanelerinin birok kanunun hkm altnda bulunduunu anlatt. Cemal Bekarde, Bize ileyen sanayi tesislerimizi kapatarak yeni rant alanlar yaratma d veren Batllar kendi lkelerinde baka uygulamalar yapyor diyerek talyann Cenova kentindeki uygulamay anlatt. 2000 ylnda Avrupann kltr bakenti ilan edildikten sonra Cenova kentinde eski limann ve evresinin btn ile iyiletirildiini syleyen Bekarde, imdi bu blgede irili ufakl birok iletmenin yan sra dnyann en byk tersanelerinden biri olan Fincantierinin altrldn syledi. Bekarde, istenirse gerekli teknolojik yatrmlarla yzlm ve rhtm uzunluu itibaryla Trkiyenin en byk tersaneler kompleksi olan Hali tersanelerinin, dnya ile rekabet edebilir bir yapya kavuturulabileceini belirtti. Panelin son konumacs olan Dok Gemi- Sendikas Genel Bakan Yardmcs smail Erba, tersane bnyesindeki Gemi Yapm Teknik Meslek Lisesinden mezun olduktan sonra 25 yl tersanede ii olarak altn anlatt. Hali Tersanesi bnyesindeki okul kapatlmasna ramen, tersanenin i gvenlii ve verim-lilik asndan byk bir okul olmay yllarca srdrdn belirten Erba, kapatma kararnn srf bu nedenle bile cinayet olduunu vurgulad. Konumaclarn ardndan sz alan dinleyicilerden pek ok gemi mhendisi ise Tuzladaki i kazalarna dikkat ekti. Hali tersanelerinde yllarca alan emekli gemi mhendisleri, yllarca tek bir ambulans sesi dahi duymadklarn belirttiler. Dinleyiciler arasnda bulunan Hali Tersanesinin eski mdrleri de tersane bnyesindeki kapatlan okulun nemini hatrlattlar. Panel boyunca sinevizyon araclyla duvara yansyan Hali tersanelerinin 100 yllk fotoraflar byk ilgi ekti. GMO, konuklarna ayrca, 2007 ylnda stanbul Uluslararas Mimarlk ve Kent Filmleri Festivalinde Beikta Belediyesi zel dln alan ve Hali tersanelerinin terkedilmiliindeki dram anlatan Ynetmen Dahan Celayirin Makinalarn syan isimli ksa filmini izletti. Panelin bant zmleri, yaknda kitapk olarak baslarak GMO yaynlar arasnda yerini alacak.
Do. Dr. Gl Kksal sadece Hali tersanelerinin deil tm Hali blgesinin nemli bir endstriyel arkeolojik miras olduunu, birok yapnn yasa gerei koruma altnda olduu halde mevcut idarelerce hoyrata ypratldn ve hatta ykldn syledi. Kksal, benzer bir durumun tarihsel gemii de dahil olmak zere Venedikte bulunduunu ve orada uygulamann tm doku korunarak srdrldn rnekleri ve belgeleri ile anlatt. Hali tersanelerinde ve dahas stanbulda retim istemeyen iktidarlarn Kentsel Dnm planna dikkat eken Mimar Mcella Yapc, dnya egemen glerinin Trkiyedeki ibirlikileri araclyla, stanbula bambaka bir rol bitiini belirtti. Yapc, 2005 ylnda kan 5366 sayl Ypranan Tarihi ve Kltrel Tanmaz Varlklarn Yenilenerek Korunmas ve Yaatlarak Kullanlmas Hakkndaki Kanunun tamamen bu amaca ynelik olduunu vurgulad.
65
ODADAN HABERLER
ZMR UBES ETKNLKLER

UBENN KURULU YILDNM KUTLAMALARI
8 Mays 2008 gn zmir ubemizin kuruluunun 18. yln bir kokteylle kutladk. Kokteylimize yelerimizin yan sra zmir KK ya bal oda temsilcileri de katld. Kurulu yldnm etkinlikleri erevesinde, 17 Maysta da 2. Geleneksel zmir Kayklar Yar yapld. Dereceye giren ekiplere madalya va kupalarn zmir Bykehir Belediye Bakan Sayn Aziz Kocaolu verdi. Cokulu bir ekilde geen yarlara Dokuz Eyll niversitesi DYYO rencileri, yelerimiz ve konuklar katld. 1. gelen ekip Zenciler: Kutay zakar, Yaar Kemal Kamilolu, rem Kl, Melih ifti, Mehmet Kanal, Muhammet Adem Usta, Gani ifi. 2. gelen ekip Jasmine: Emre elik, Sefa nveren, Mustafa Bircan, Sava Gm, Seluk Kseolu, Selim ncel. 3. gelen ekip Alesta: Gizem Glcan, Gkhan Gne, Recep Oruolu, Hasan Karadeniz, Eren Sna, Ramazan Anda, Sercan Malta.
18. yl kokteylinden grntler...
Tekne yar ve dl alan yarmaclar (sada)
TMMOB GENEL KURULUNA KATILIM

TMMOB Genel Kurulu yapld. Genel Kurula ubemizi temsilen, Ynetim Kurulu Bakan Emrah Erginer, Ynetim Kurulu Bakan Yardmcs Aydn Snmez, Aliaa rtibat Bro Temsilcimiz Nazif Kocaman, yelerimizden Hami Grtunca, Gcek rtibat Bro Temsilcimiz Levent zdemir, yelerimizden Gndoan imanlar katldlar. 66
DENZCLK MSTEARLII BLGE MDRLN ZYARET

GMO zmir ubeden bir heyet, 4 Haziran 2008 gn, Babakanlk Denizcilik Mstearl zmir Blge Mdrlne atanan Hzr Reis Denize ho geldiniz ziyaretinde bulundu. Ziyarete Emrah Erginer, nal zsr, Nazif nam, Hami Grtunca katldlar. Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
ODADAN HABERLER
ZMR UBES ETKNLKLER

1 TEMMUZ KABOTAJ BAYRAMINDA KARTON TEKNE YARIMASI
1 Temmuz Kabotaj bayram etkinlikleri erevesinde zmir KK tarafndan Gemi Mhendisleri Odas zmir ube yrtclnde Pasaport iskelesinde 1. Kartondan Tekneler Yar dzenlendi. Yarma sonunda, Birincilik dl: Denizcilik Mstearl zmir Blge Mdrl, En yi Tasarm dl: Orman Mhendisleri Odas zmir ubesi "Orman Gl" takm, En yi Kostm dl: Maden Mhendisleri Odas zmir ubesi "Yunuslar" takm, Centilmenlik dl: Gemi Mhendisleri Odas zmir ubesi "Batmaz Denizciler" ve, evre Mhendisleri Odas zmir ubesi "Anti Arsenik" takm birlikte, lk batan tekne "Titanik" dl: naat Mhendisleri Odas zmir ubesi "Kartonpiyer" takm ald. Yarmaya ayrca, Harita ve Kadastro Mh. Odas zmir ubesi "Piri Reis" takm, Elektrik Mh. Odas, zmir ubesi "Ayakst" takm, Gda Mh. Odas zmir ubesi "zmir Yunuslar" takm, Ziraat Mh Odas zmir ubesi "Yzen nek" takm, Makine Mh. Odas zmir ubesi "Takarton" takm da katldlar.
DENZ ARALARI SERGSNDE STAND

ubemiz, zmir Tekne malatlar Derneinin 05-08 Haziran arasnda Bostanl-Karyakada dzenledii Deniz Aralar Sergisine standla katld.
ANADOLU LSESNDE MESLEK TANITIMI

5 Haziranda Nevvar Salih gren Anadolu Lisesinin daveti zerine "Meslek Tantm Gnleri" ne Odamz temsilen Kozan Seluk Erkan katld. rencilere meslek tantm yapld.
MEZUNYET TRENNE KATILIM

Dokuz Eyll niversitesi Deniz letmecilii ve Ynetimi Yksekokulu 20072008 retim yl mezuniyet treni 12 Haziranda yapld. Trene ube Ynetim Kurulu Bakan Emrah Erginer katld.
NVERSTE ADAYLARINA MESLEK TANITIMI

niversite aday rencilere meslei tantmak amacyla Gen Kariyer Gnlerine Ynetim Kurulu Bakan Emrah Erginer katld.
TESCLL BROLARLA TOPLANTI VE ALINAN KARARLAR

28 Haziranda ynetmelikleri gzden geirmek ve sorunlarmz konumak zere Bodrumda Tescilli Brolar toplants yapld. Toplantya ynetim kurulu asil ve yedek yelerimiz, Ynetim Temsilcimiz ve Mesleki Denetim Asil yemiz Merdan erefli, Genel Merkezden Hr Frtna ve Tescilli Brolar katld. Verimli geen toplantda alnan kararlarn Genel Merkeze tavsiye niteliinde bir rapor halinde gnderilmesine karar verildi.
Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008 67
ODADAN HABERLER
ZMR UBES ETKNLKLER
ISO 9001:2000 TOPLANTISI

Odamza kurulacak olan ISO 9001:2000 Kalite Ynetim Sistemi ile ilgili olarak 18 Temmuzda Genel Merkezde bir toplant yapld. Toplantya ube Ynetim Kurulu Bakan Emrah Erginer ile Ynetim Temsilcisi Merdan erefli katld.
P TOPLAMA GEMS KONTROL

zmir Bykehir Belediyesi ile yaplan protokol gereince kontrollk hizmetlerinin de yrtld p Toplama gemisinin ilk kontrolleri, 19 Temmuz 2008de yapld.
T TANITIM GN
T Yksek Mhendisleri Dernei zmir ubesi'nde "T Tantm Gn" yapld. ubemizi temsilen Ynetim Kurulu Bakan Emrah Erginer ve ube Kurucu Ynetim Kurulu Bakan Hsn Yurtta katld.
ISO 9001:2000 SEMNER

ubemizde, Kalite Ynetim Temsilcimiz Merdan erefli, 28 Temmuzda ISO 9001:2000 Kalite Ynetim Sistemi ile ilgili seminer verdi. Seminere yelerimizin yan sra konuya ilgili duyanlar da katld. 68 Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
ODADAN HABERLER
ANTALYA UBES ETKNLKLER UBEMZ BOAT SHOWDA

Antalya ubemiz, 3-6 Nisan tarihleri arasnda Antalya Expo Centerde dzenlenen Boat Showa katld. gn sren fuarda Odamz ube Bakanmz Oktay Yurtsever, ube Sekreterimiz lker Civelek ve ynetim kurulu yedek yelerimizden sayn Ahmet nver temsil etti. Kalabalk geen fuarda, zellikle imalat sektrnden firmalar, gemi mhendisleri, gemi mhendislii eitimi alanlar ve gemi mhendisliini kendine hedef eden renciler, Odamz standna ilgi gsterdiler. Kendilerine Odamzla ve gemi mhendislii ile ilgili bilgiler verildi, sorular yantland. Fuarda stand amak, Antalya ubemizin tantm asndan byk yarar salad.
UBEMZDEN TEKNK UYGULAMA SEMNER

Antalya ubemiz 15 Maysta ASBA Toplant Salonunda Teknik Uygulama Semi-neri gerekletirdi. Jelkot Uygulama Tekniinin ele alnd seminerde, Poliya Poliester firmas Genel Mdr smet akar ile Teknoloji ve Pazar Gelitirme Koordinatr Cem Grkan sunum yaptlar. Semineri 40 dolaynda kii izledi. zleyenler arasnda gemi mhendisleri, yat ve tekne retimi firma sahipleri ile retimde alan elemanlar ve sektrn dier firmalarnn temsilcileri arlktayd. Seminer sonunda katlmclarn sorularna yantlar verildi, istek ve neriler alnd.
69
TMMOBDEN HABERLER
TMMOB GENEL KURULU 29 MAYIS-1 HAZRAN TARHLERNDE YAPILDI

Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii 40. Olaan Genel Kurulu, 29/30/31 Mays 2008 Perembe gn Karayollar Genel Mdrl Toplant Salonu'nda yapld. Birinci gn leden sonra ve ikinci gn boyunca alma Raporu zerine grmeler gerekleti. Genel Kurul'da Divan Bakanl'na Ouz Trkylmaz (MMO), Divan Bakan Yardmclklarna Murat Gkdemir (MO), Erdoan Kaymak (MADENMO), Yazmanla da Mehmet Ali Atay (EMO), Muharrem Torakolu (MADENMO), Ramazan Gkta (MMO) ve Nihal Erdoan (HKMO) seildi. Divann oluturulmasndan sonra sayg duruunda bulunuldu ve TMMOB'nin 39. Dnemdeki almalarn, etkinliklerini anlatan bir slayt gsterisi yapld. Slayt gsterisinden sonra TMMOB 39. Dnem Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soanc bir konuma yapt. TMMOB'nin onurlu, dik duruunu; emekten, bartan ve zgrlkten yana yryn 39. Dnemde de srdrdn ifade eden Soanc, TMMOB'nin 2006-2008 dnemindeki almalar hakknda bilgi verdi.
Konumann ardndan, TMMOB adna, sekretaryas odalar ve il koordinasyon kurullar tarafndan yrtlen etkinlikler iin teekkr plaketleri oda ve KK temsilcilerine verildi.
alma program zerine konumalar ilk gn saat 16.00da balad ve ikinci gn boyunca da srd. lk gn 9, ikinci gn 54 olmak zere toplam 63 delege sz ald. Konumalar 10ar dakika ile snrlandrld. Genel Sekreterimiz Muzaffer Erdal Kl da konumasnda TMMOBnin mesleki sorumluluklarna vurgu yapt. Kl, oluturulan alma gruplarndan pek ounun faaliyet gstermediinin altn izdi. Kl, Tuzla konusunda TMMOBnin Oday yok sayarak yalnzlatrdn syledi. Odann basn aklamas ile ayn gn ve saatte KKnn dzenledii basn aklamasn eletirdi. GEMMOnun kendi alan dnda hareket ederek patron rgt GSBR ile i kazalarna ynelik etkinlik dzenlediini ve bu tavr eletirdiklerini belirtti.
GENEL KURULDA ALINAN KARARLAR

TMMOB 40. dnem Olaan Genel Kuruluna gelen karar taslaklar, bakanlna Ali Ekber akarn ve raportrle Fatma Bozbeyolunun oy birliiyle seildii 15 kiilik komisyonda deerlendirildi. Genel Kurul taslaklar aadaki biimde kararlatrd: 1- Elektrik Mhendisleri Odasnn (EMO) 41. Olaan Genel Kurulunda, 2008-2009 alma dneminde sekreteryaln EMOnun yrtecei cretli ve siz Mhendis, Mimar ve ehir Planclar Kurultaynn dzenlenmesi ile ilgili nergeleri iin Komisyonca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 2- Elektrik Mhendisleri Odasnn (EMO) 41. Olaan Genel Kurulunda, 2008-2009 alma dneminde sekreteryaln EMOnun yrtecei "Kadn Mhendisler, Mimarlar ve ehir Planclar Kurultay"nn dzenlenmesi ile ilgili nergeleri iin Komisyonca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan
Daha sonra konuk emek-meslek rgt ve siyasi parti temsilcileri konumalar yaptlar. Genel Kurulun birinci gn leden sonraki blmnde Ynetmelikler Komisyonu, Mali ler ve Bte Komisyonu, Genel Kurul Sonu Bildirgesi Komisyonu ve Karar Taslaklar Komisyonu oluturuldu. Daha sonra, TMMOB 39. Dnem Ynetim Kurulu II. Bakan Hseyin Yeil alma Raporunun; TMMOB 39. Dnem Ynetim Kurulu Sayman yesi Seluk Uluata mali raporun; Denetleme Kurulu yesi Mustafa zdemir Denetleme Kurulu raporunun, Onur Kurulu yesi Nevzat Uurel de Onur Kurulu raporunun sunumlarn gerekletirdi.
71
TMMOBDEN HABERLER
Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 3- Kamu ve zel sektrde alan meslektalarmzn cretlerinin insanca yaanacak bir dzeye karlmasyla ilgili olarak, 41. dnem Maden Mhendisleri Odas Ynetim Kurulunca oluturulan alma grubunun 40. dnem TMMOB alma grubuna dahil edilmesi ve bu dorultuda talep ettikleri cretli alan yeler alma Grubunun tekrar oluturulmasna dair nergelerinin Komisyonca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 4- 41. dnem greve gelen Maden Mhendisleri Odas Ynetim Kurulunca, renci yelerin staj sorunu ile ilgili oluturulan alma Grubunun 40. dnem TMMOB alma grubuna dahil edilmesi ve bu dorultuda talep ettikleri Staj Kanunu alma Grubunun oluturulmasna dair nergelerinin Komisyonca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 5- Cinsiyet Ayrmcl Takip Sekreteryasnn kurulmas iin verilen nergenin Kadn Mhendisler, Mimarlar ve ehir Planclar Kurultaynn dzenlenmesi ile ilgili nerge ile birlikte deerlendirilmesi ve 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde komisyonca verilen karar, TMMOB bnyesinde Cinsiyet Ayrmcl Takip Sekreteryasnn kurulmas biiminde Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 6- TMMOB Ynetim Kurulunun 24 Mart 2007 tarih ve 296 sayl kararlaryla niversitelerin Mekatronik Mhendislii Blmnden mezunlarn Makine Mhendisleri Odasna; 30 Nisan 2007 tarih ve 336 sayl kararyla niversitelerin retim Sistemleri ve Endstri Mhendislii Blm mezunlarnn Makine Mhendisleri Odasna kaydolmalarna ve bu kararlarn 40. Olaan Genel Kurulunun ona-yna sunulmas ynndeki nergeleri Komisyonca uygun bulunarak 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 7- TMMOB Ynetim Kurulunca 16 Mays 2008 tarihinde 599 no ile TMMOB 40. olaan Genel Kurulunun onayna sunulmak zere alnan TMMOB 2004 ylndan bu yana aktif bileeni olduu Avrupa Sosyal Forumunun Berlinde yaplan hazrlk toplantsnda alnan kararla 19-22 Eyll 2010 tarihlerinde stanbulda yaplacak 6. Avrupa Sosyal Forumu Sekreteryasnda TMMOBnin yer almasn karara balar kararna ilikin nergeleri Komisyonca uygun bulunarak 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 8- TMMOB Ynetim Kurulunun 2009 Yerel Ynetim seimlerini de gz nne alarak, TMMOBnin
72
sekreteryasnda ncelikle Yerel Ynetimler ve Kentleme Kurultaynn dzenlenmesine, ayrca takip eden srete TMMOBnin KK dzeyinde rgtl iller/ileler ncelikliolmak zere Kent Sempozyumlar dzenlemesinin TMMOB Genel Kurulunun grne sunulmasna dair nergeleri Karar Komisyonunca uygun bulunmu ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 9- Yer alt suyu ve zemin etd sondaj faaliyetlerinde, proje ve denetiminde petrol mhendislerinin DS ve dier kamu kurulular tarafndan yetkili saylmasna dair verilen nergenin konusu itibariyle Komisyonun grev alan dnda olduuna karar verilerek 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile reddedilmitir. 10- TMMOBye ynelik Birlik Hisse dentilerini yerine getirmeyerek, oda genel kurul delegelerinin TMMOB 40. Olaan Genel Kuruluna katlmn ve Orman Mhendisleri Odasnn TMMOB Ynetim Kurulunda temsilini engelleyen Orman Mhendisleri Odasn knama ve Odadan Birlik hissesinin yasal yollardan alnmas iin TMMOB Ynetim Kuruluna grev verilmesi ile ilgili nerge Komisyonca uygun bulunarak 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 11- Bundan sonra karlacak yasa, ynetmelik, norm ve mevzuatlarla ilgili alanlarda alma yapacak meslekleri belirlemekte TMMOB yetkilidir ibaresinin gzetilmesi; Odalarn tek tek veya birlikte ilgili kamu kurum ve kurulular ile Birlik onay olmadan, yasa, ynetmelik, norm ve mevzuatlarda uzmanlk alanlarn belirleyen giriimlerinin engellenmesine ynelik alma yaplmas iin 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev verilmesi ve yetkilendirilmesi hususunda verilen nerge iin Komisyon konunun 40. Olaan Genel Kurulda tartlmasna karar vermi; nerge mesleki uzmanlk alanlarmzla ilgili yasa, ynetmelik, norm ve artname hazrlklarnda odalarn TMMOB egdmnde birlikte retme anlayyla, gbirlii oluturacak duyarlkta alma ortam oluturulmas konusunda 40. Dnem Ynetim Kuruluna grev verilmesi biimi ile oyokluu ile kabul edilmitir. 12- Yap Denetim Yasas ekinde yer alan antiye efi tip szlemesinde kiilerin her art altnda hizmeti brt cretle yapaca belirtilmekte, almalarn bu konuda zellikle faal olan odalarn katlmyla oluturulacak bir komite tarafndan yrtlmesine ilikin verilen nergede konuyla ilgili
TMMOBDEN HABERLER
ve emeki halklarn yaam alanlarn yok eden arpk kentlerin yaratlmasndan sorumlu AKP iktidarnn bilimden ve mhendislikten uzak ek tip uygulamalarnn, piyasac, Amerikanc ve gerici politikalarnn ksaca btn alanlarda tahribata yol aan bu genel ve yerel politikalarn deifre edilebilmesi amacyla 2008 yl sonuna kadar AKP iktidarnn meslek alanlarmza ve mhendislerin hak ve karlar zerinde yaratt tahribat sergileyen bir etkinliin yaplmas konusunda verilen nergenin komisyonca, 8 nolu nerge ile birlikte deerlendirilmesine ve 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi; nerge 2008 yl sonuna kadar AKP iktidarnn meslek alanlarmza ve mhendislerin hak ve karlar zerinde yaratt tahribat sergileyen bir etkinliin yaplmas biimiyle Genel Kurulda oyokluuyla kabul edilmitir. 16- Birliimizin ve bal odalarnn dzenleyecei her trl bilimsel, teknik ve politik etkinliklerde bundan sonra sponsorluk destei alnmasnn yasaklanmasnn Genel Kurul karar olarak kesinletirilmesi iin verilen nerge komisyonca ortak gr oluturulamamas nedeniyle Genelde Kurulda grlerek karara balanmas ynnde gr belirmi; nerge ; a. Etkinliklerin ncelikli olarak zkaynaklarla yaplmasnn denenmesine, b. Olanaklarn yeterli olmamas durumunda odalar aras ibirliinin ve olanaklarn zorlanarak denenmesine, c. Bunun da yeterli olmamas durumunda rgtsel bamszl zedelemeyecek ekilde kaynak arayna gidilmesi biimi ile Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 17- Hkmette mhendis kkenli Faruk Nafiz zak (Bayndrlk ve skan Bakan, naat mhendisi), Binali Yldrm (Ulatrma Bakan, Gemi Mhendisi), Mehmet Zafer alayan (Sanayi ve Ticaret Bakan, Makine Mhendisi), Mehmet Hilmi Gler (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan, Metalurji Mhendisi) ve Veysel Erolu (evre ve Orman Bakan, naat Mhendisi) bakanlklar sresince icraatlar, kamunun ve lkenin korunmasnda, yurdun doal kaynaklarnn bulunmasnda, korunmasnda ve iletilmesinde, evre ve tarihi deerlerin ve kltrel mirasn korunmasnda, tarmsal ve snai retimin artrlmasnda, teknik kalknmas ynnde olmas gerekirken yerli yabanc sermaye gruplarna feda edilmesi eklinde gereklemi ve devam etmekte olmas gerekesiyle yesi bulunduklar TMMOBye bal odalarndan ihra talebi ile oda onur kurullarna sevk edilmesi ynnde verilen nerge ile 18 nolu doal kaynaklarmzn bilime ve mhendislie aykr biimde iletilerek tahrip edilmesine, enerjinin ve doal kaynaklarn kullanlmasnda kamu karlarnn ortadan kaldrlmasna, evrenin, tarihi deerlerin ve kltrel mirasn irketlerin kr hrslarna feda edilmesine yol aan karar ve uygulamalar ile mhendislerin ve mimarlarn hak ve karlarna aykr giriimler iindeki belirleyici konumu nedeniyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Hilmi Glerin, yesi bulunduu TMMOB Metalurji Mhendisleri Odasndan ihra talebi ile Metalurji Mhendisleri Odas Onur Kuruluna sevk
73
olarak; 05.02.2008 tarih ve 26778 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Yap denetim Uygulama Ynetmeliinin (i) bendinde tanmlanan ve 9. maddenin 2. fkrasnda sz geen antiye efi madde 28/6 ve geici madde 3/1 fkrasnda bahsi geen minha dzenlemesinin TMMOB tarafndan iptali istemiyle yarg sreci balatlmtr. Ayn nergede yer alan cretli alan mimar ve mhendislerin sendikal hak ve rgtlenme hedefine ynelik komite oluturulmas konusunun cretli ve siz Mhendis Kurultaynn dzenlenmesi ile birlikte deerlendirilmek zere Komisyonca 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oy okluu ile kabul edilmitir. 13- TMMOB Mimarlar Odas yesi ve alan Alev ahinin 8 Mart Dnya Emeki Kadnlar Gnne katlm dolaysyla devam eden tutukluluk haline ilikin 20 Haziran 2008de grlecek durumaya TMMOBnin Alev ahine zgrlk talebi arsyla katlm yaplmas ynnde Genel Kurul Karar alnmas iin verilen nerge Komisyon tarafndan kabul edilerek, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 14- 5 yldan fazla birikmi ye aidat borlarnn bir defaya mahsus olmak zere alnmamas ve odalar aras farkl uygulamalarn giderilmesi ile ilgili verilen nerge TMMOB yasasna aykr olduu iin reddine, bu anlamda odalar aras farkl uygulamalarn sona erdirilmesi iin komisyon kurularak almalarn yaplmas ynnde Komisyonca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 15- 2009 yl mart ay sonunda yerel seimler ncesinde bir ok meslektamzn yaama ve alma alan olan kentlerin siyasi iktidarlarn arka bahesi haline gelmesi, kartlan ranta dayal yasalarla teknik personel ve teknik hizmetler nemsizletirilerek hizmet alanlarmzn daraltlmas, belediyelerde teknik personel saysnn iyiden iyiye azaltlmas
TMMOBDEN HABERLER
edilmesine dair verilen nergeler komisyonca birletirilerek: a) Doal kaynaklarmzn bilime, teknie ve mhendislie aykr bir ekilde iletilerek yamalanmasna, doal varlklarmzn ynetiminde toplumsal ve kamusal yararn yerine zelletirme, yabanclatrma ve tahrip ederek yok etme srelerinin nnn almasna, evrenin, tarihi deerlerin ve kltrel mirasn yerli ve yabanc irketlerin kr hrslarna terk edilmesine neden olan karar ve uygulamalar iindeki belirleyici konumlar nedeni ile ve bu arada mhendislerin, mimarlarn ve ehir planclarnn hak ve karlarna aykr politika ve giriimlerin de adeta destekleyicisi konumunda bulunan, 60. Cumhuriyet Hkmetinin Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Metalurji Mhendisi Hilmi Glerin, Bayndrlk ve skan Bakan naat Mhendisi Nafiz zakn, Ulatrma Bakan Gemi Mhendisi Binali Yldrmn, Sanayi ve Ticaret Bakan Makine Mhendisi Zafer alayann, evre ve Orman Bakan naat Mhendisi Veysel Erolunun 29 Mays-1 Haziran 2008 tarihlerinde, Ankarada toplanan TMMOB 40. Olaan Genel Kurulunda, knanmalar ve tm bu politika ve uygulamalar nedeniyle kamuoyunda tehir edilmeleri Genel Kurulda oybirliiyle kabul edilmitir. b) 60 Cumhuriyet Hkmetinin mhendis kkenli Bakanlarndan, Metalurji Mhendisi Hilmi Gler (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan), naat Mhendisi Faruk Nafiz zak (Bayndrlk ve skan Bakan), Gemi Mhendisi Binali Yldrm (Ulatrma Bakan), Makine Mhendisi Mehmet Zafer alayan (Sanayi ve Ticaret Bakan) ve naat Mhendisi Veysel Erolu (evre ve Orman Bakan) bakanlk grevlerini yrtrken, doal kaynaklarmzn ve doal varlklarmzn korunmas, gelitirilmesi ve bu alanda kamusal ve toplumsal yararn ne karlmas yerine, bilime, teknie, mhendisliin evrensel ilke ve dorularna ve meslek etiine aykr uygulamalar ile doal kaynaklarmzn ynetimi ve iletiminde, doal varlklarmzn, evrenin, tarihi deerlerin ve kltrel mirasn korunmas, gelitirilmesi ve gelecek kuaklara tanmas srelerinde, tam anlam ile bir yama ve tahrip etme dneminin nn aan karar ve uygulamalarn znesi olmulardr. Bu noktada ve konumda bulunan, yukarda isimleri ve meslekleri belirtilen mhendis kkenli bakanlarn, TMMOB Yasas ve TMMOBnin ilgili ynetmelikleri gereince yesi bulunduklar odalarn onur kurullarna, ODALARINDAN HRA talebi ile sevk edilmelerine biimindeki nerge Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 19- Nkleer lobilerin basklar sonucu karlan Nkleer Enerji Yasas, belirli birka irkete nkleer santral kurdurulmasnn hukuki zeminini yaratma amacndadr. Dnyann vazgetii, kaza riskleri tayan, atk sorununun ciddi tehlikeler barndrd, da baml ve nkleer lobilerin karna olan nkleer santralin lkemizde kurulmasna kar oluturulan Nkleer Kart Platformun giderek den ivmesi merkezi ve yerellerde ykseltilerek, NKP yeniden yaplandrlmal, TMMOB bu konuda nclk grevini stlenmesine dair nergenin Komisyonumuzca, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas
74
ynnde karar verilmi; nerge Nkleer lobilerin basklar sonucu karlan Nkleer Enerji Yasas, belirli birka irkete nkleer santral kurdurulmasnn hukuki zeminini yaratma amacndadr. Dnyann vazgetii, kaza riskleri tayan, atk sorununun ciddi tehlikeler barndrd, da baml ve nkleer lobilerin karna olan nkleer santralin lkemizde kurulmasna kar TMMOBnin bu konuda nclk grevini stlenmesine biimi ile Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 20- zelletirmeler AKP iktidar dneminde de talan anlay ile hzla devam etmektedir. Dnya Bankasnn talepleri dorultusunda insan iin zorunlu yaamsal vazgeilmez nitelikteki bir kullanm arac olan suyun zelletirilmesi de gndemletirilmektedir. Akarsularn satn, havza kullanm haklarnn sermayeye devrini salayacak yasal dzenlemelere ynelik hazrlklar yaplmaktadr. ngiltere, Fransa, Latin Amerika lkelerinde yaplan suyun zelletirilmesi yoksul halk kesimleri iin ykc sonular ortaya karmtr. Dnya Su Konseyi tarafndan dzenlenecek olan 5. Dnya Su Forumu 16-22 Mart 2009 tarihinde stanbulda toplanacaktr. Dnya Su Forumunda Kresel Su Politikalar tartlacaktr. Dolaysyla Kresel Su politikalarnn temsilcileri kadar bu politikalara muhalefet eden ok sayda rgt temsilcisi de stanbula gelecektir. Dnya Su Forumu iin hazrlklara balamak, Foruma seenek olacak kart organizasyonlar oluturmak, kresel su glerine muhalefet eden uluslararas gleri bir araya getirmede suyun zelletirilmesine ynelik her trl politikalara kar, sendikalar, meslek rgtleri ve demokratik rgtlerle ortak organizasyonlar oluturulmasnda TMMOB nc bir grev stlenerek bu yndeki almalarna balamaldr nerisinin Komisyonumuzca olumlu grle, 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 21- Mevcut maden yasas incelendiinde her ne pahasna olursa olsun madencilik yaplmasn ngren, sadece retimi nceleyen, evre ve doay gzetmeden insan merkezine almayan bir yaklamla madencilik iin tm tarihi doal kltrel zenginliklerimizin gz ard edildii, i gvenlii, ii sal ve evre sal ile ilgili nlemlerin yer almad bir yasadr. Uluslararas sermayenin lkemizi ak pazar olarak hzlca kullanmas, baka bir deyile yaplan dzenlemelerle yamann nnn almas, lke gndeminde youn olarak altn madeni aranmas ve retilmesinin; ya iletme teknolojisi ve evre ya da ekonomik boyutuyla gndeme gelmesine neden olmutur. Altn arama ve retilme ilemlerinin olduu blgelerde de insanmzn youn ve hakl direnileri ortaya kmtr. Madenlerin gerek sahibi bu lkenin halklardr. Maden kaynaklarmz, toplumun ihtiyalarn gren, bilim ve akla uygun yntemlerle iletilen, insan, evre ve doay merkezine alan yaklamla deerlendirilmelidir ilkesiyle, TMMOB bu talan yasas bata olmak zere, siyanrl altn iletmeciliine kar durmal, yerellerde gelitirilen
TMMOBDEN HABERLER
direnilerde yerini alma ynnde gereken tm almalar nmzdeki dnem hayata geirme mcadelesine devam etmelidir nerisi Komisyonca, olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi nerge Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir. 22- (22. ve 26. nolu nergelerin birletirilmi hali) TMMOB l/le Koordinasyon Kurullarnda kadn yeler alma gruplar oluturulmas talebiyle verilen nerge ile lkemiz kadnlar toplumumuzun yaad yoksulluk, bask koullarn en ar biimiyle hissetmektedir. Ekonomik krizde en kolay iini kaybeden kadnlarmz, yeri gelince eve kapatlmakta, yeri gelince yedek igc olarak emek gcne alternatif olarak kullanlmakta, rk oven politikann ac sonularn en vahim ekilde hissederek gelenek-grenek, dini gerekelerle bask altnda tutularak ikinci snf insan olarak deerlendirilmektedir. TMMOB, kadna cinsiyetinden kaynakl olarak uygulanan her trl olumsuz davran ve politikalara kar mcadele etmeli, kadnn desteklenmesi anlamnda pozitif ayrmc politikalarna destek olmal ve bu amalarla alacak bir komisyon oluturmaldr nergesi birletirilerek Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 23- lkemiz Trk, Krt, Ermeni, Laz, Grc, erkez farkl etnik kimliklerin var olduu ok kltrl bir corafyadr. Bu corafyada kanayan bir yara haline dnen Krt sorununun zmnde iddet politikalar uygulanmakta, son 30 yldr bar zm yerine askeri yntemde srar edilerek 40 bin cana ve 300 milyar dolar kayba neden olunmutur. Krt sorunu halklarn kardelii, eitlik temelinde demokratik ve barl zmlerle ele alnmaldr. Krt sorununun demokratik ve barl perspektifle zmnden yana olduumuzu, can ve ekonomik kayplarn olmamasn, lke kaynaklarnn halkn yaam standardnn iyiletirilmesinde kullanlmasn belirterek barn salanmas iin aba gsterilmelidir nerisi Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi (ye Hakan Aydodunun kar oyuyla) ve Genel Kurulda oyokluu ile kabul edilmitir 24- MTA Genel Mdrl bnyesinde kurulan; yerbilimlerinin tm evrelerine, binlerce yl nce Anadoluda yaamn, mamutlar dahil olmak zere dnyann gemiine, evrime k tutan yzlerce canlya ait fosillerin maden ve mineral rneklerinin sakland, korunduu, bunlarn iindeki en sekin rneklerin uluslararas standartlara uygun, bilimsel ve eitsel ekilde sergilendii, Trkiyenin en zengin doa mzesi olan Tabiat Tarihi Mzesinin, 1 Temmuz 2005 ylndan bu gne ina problemleri gereke gsterilerek kapal tutulmas ve almasna dair herhangi bir alma yaplmamas nedeniyle ilgili tm mhendislik rencileri, mhendisler, teknik elemanlar ve tm kamu iin eitici,
retici bir laboratuvar zellii tayan mzenin tekrar toplumun hizmetine almas hususunda TMMOB Ynetim Kurulunun giriimde bulunmas talebi, Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 25- TMMOB mcadelesinde yaamn yitiren Harun Karadeniz, Zeki Erginbay, Akn zdemir, Teoman ztrk, Hasan Balk, Suat Sezai Gr gibi nc insanlarmzn ansn yaatmak ve gelecee aktarmak zere kitap ve CD gibi belgesel materyalin hazrlanmas iin 40. dnem Ynetim Kuruluna yetki verilmesi ynndeki nerge Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 26- nolu nerge 22 nolu nerge ile birletirilmitir. 27- Genel Kurulda, Tersanelerden balayarak tm i kollarnda ii sal ve i gvenliinin yaama geirilmesi iin bir dizi tedbirlerin alnmas iin; a- TMMOB; tm i kollarnda yurttalarmzn hayatlarn kaybetmesine, yaralanmalarna, sakat kalmalarna mesleki hastalklara yakalanmasna neden olan, i gvenliksizlik ortamnn ve srelerinin karsndadr. b- zellikle son bir ylda daha bir gndemimize giren, en kkl i kollarmzdan gemi i kolunda, tersanelerde yaanan lml, yaralanmal, sakat brakan i kazalarnn yaanmamas iin ncelikle alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln i yasasn ve bal yasal dzenlemeleri hakkyla uygulamas iin sorumluluklarn almaya arr. Denizcilik Mstearln mevcut ve yatrm halindeki tersanelerin, atlyelerin, i sal ve i gvenlii gereklerine uygun fiziki ve teknolojik olanaklarn hayata gemesini salayacak yasal dzenlemeler yapmaya ve uygulamaya arr. c- TMMOB; ar ve tehlikeli i kollarndan olan gemi i kolunda gzlemlenen savruk, disiplinsiz, plansz, programsz alma srelerine neden olan taeronluk ve esnek alma sistemlerinin bu i kolunda sona erdirilmesi iin her trl giriimde bulunur. TMMOB; 4857 sayl Yasas kapsamnda alt iverenlik uygulamalarnn, ii sal ve i gvenliinin salanmas iin esnek alma uruna suistimal edilmesine kar kar. d- TMMOB; kamusal nitelikte yaam sava veren ii sal ve i gvenlii bakmndan fiziksel ve teknik olanaklar gelikin, ii sal ve i gvenlii kltr ve birikimine sahip Hali ve Camialt Tersanelerinin kamu eliyle yeniden canlandrlmasn ve bu tersanelerin gemi i koluna rnek oluturmasnn takipisi olacaktr. e- TMMOB; Hali tersanelerinin, Tuzla tersanelerinin arpk kentsel ykm politika ve uygulamalaryla tasfiye edilmesine kar kacaktr. TMMOB; emperyalizmin gdmnde kent dernekleri oluturmak iin yrtt politika ve uygulamalara bal olarak stanbulun, zmirin vb dier kentlerimizin retim75
TMMOBDEN HABERLER
den kopartlarak finans, turizm ve hizmet sektr arlkl tketimin pompaland kentler olmasna kar kar. f- TMMOB; 4857 sayl yasasndan farkl olarak Sal ve Gvenlii adlandrmasn i Sal ve Gvenlii olarak deitirilmesini yasama organna nerir. Gereke; salk, insan ve dolaysyla iiyi ilgilendirir; gvenlik ise iin btnyle ilgilidir. g- TMMOB; yurt sathna yaylan tersane yatrmlarnn ii sal ve i gvenlii kurallar erevesinde oluturulmasn, grece sanayi deneyimi az illerimizde ii sal ve i gvenliinin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan daha zenli takip edilmesini talep eder. h- TMMOB; bandan beri eitli gerekelerle tersane yatrmna uygun bir yer olmadn belirttii, hukuk d bir biimde oldu bittiyle yaama geirilmeye allan Yalova Altnova Tersaneler Blgesinin, Tuzla Tersaneler Blgesine, Hali Tersanelerine seenek olarak gsterilmesine kar kar. i- TMMOB; tersane blgeleriyle birlikte tm sanayi blgelerinde alanlar iin insan artlara ve sosyal artlara uygun lojmanlar, barnma, sosyal tesis olanaklar salanmasn nerir. nergesinin ayrca deerlendirilmek zere Sonu Bildirgesi Komisyonuna da gnderilmesine, ii sal ve i gvenlii konusunda yaplan almalar gelitirmek, ilgili meslek rgtleri, demokratik kitle rgtleri, sendikalar, emekten yana rgtlerle ortak alma ve etkinlikler yapmak zere Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulunda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 28- Trkiye Cumhuriyetinin kuruluundan bugne deiime uram, eski ve yabanc kkenli szcklerin birok alanda Trke boluklar oluturularak kullanlmaya balanlmas, mhendislik mimarlk eitiminde de halen bir ok deiimin ve szcn yabanc kkenli, eski olduu, her konuda yenilenmenin gnmzde halen kullandmz birok szcn bugnk Trke ile anlalmas mmkn olmamas nedeniyle mhendislik mimarlk eitim ve hizmetlerinde kullanlan yabanc kkenli ve eski Trkeden kalan terimlerin yerine Trke terimlerin saptanmas ve kullanlmasnn salanmas iin alma yaplmasn bu konuda niversite ve odalarla ibirlii ile alma balatlmasna dair neri Komisyonca, TMMOB bnyesinde bir teknik terimler szl oluturmak zere alma grubu oluturulmas iin olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir. 29. 30. madde ile birletirilmitir. TMMOB renci Kurultaynn ve rencilerin merkezi rgtlenme ihtiyacn giderecek bir yapnn oluturulmasna dair nergeler iin; Komisyonca olumlu grle 40. dnem TMMOB Ynetim Kuruluna grev olarak verilmek zere 40. Olaan Genel Kurulda tartlarak karara balanmas ynnde karar verilmi ve Genel Kurulda oybirlii ile kabul edilmitir.
YEN DNEM TMMOB ORGANLARI

TMMOB 40. Olaan Genel Kurulunda 1600 delegeden 1113 oy kulland. Seimlere katlm oran yzde 70 olarak gerekleti. TMMOB Orman Mhendisleri Odas delegeleri, Orman Mhendisleri Odas TMMOB ilgili ynetmelik hkmlerini yerine getirmedii iin TMMOB 40. Olaan Genel Kuruluna katlamad. Bu yzden Orman Mhendisleri Odasnn 40. Dnemde TMMOB Ynetim Kurulu yesi de bulunmamaktadr. Genel Kurulun son gnnde saat 17:00de sona eren seimler sonucunda TMMOB 40. Dnem organlar yle belirlendi: Ynetim Kurulu Ethem Torunolu- evre Mhendisleri Odas Emir Birgn- Elektrik Mhendisleri Odas Ekrem Poyraz- Fizik Mhendisleri Odas Tuncay enyurt- Gemi Mhendisleri Odas Muammer Yaz- Gemi Makina letme Mh. Odas Kadir Dahan- Gda Mhendisleri Odas Nail Gler- Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas Feyyaz Ata- Mimarlar Odas Seluk Uluata- naat Mhendisleri Odas Ouz Gndodu- Jeofizik Mhendisleri Odas . Ersin Grbalar- Jeoloji Mhendisleri Odas Alaeddin Aras- Kimya Mhendisleri Odas lker Ertem- Maden Mhendisleri Odas Mehmet Soanc -Makina Mhendisleri Odas Cemalettin Kk -Metalurji Mhendisleri Odas A. Deniz zdemir -Meteoroloji Mhendisleri Odas M. Sabri Orcan -Mimarlar Odas Mehmet elik -Petrol Mhendisleri Odas Glay Odaba -Peyzaj Mimarlar Odas Yaser Gndz -ehir Planclar Odas Gngr Durur -Tekstil Mhendisleri Odas Ergin zgr -Ziraat Mhendisleri Odas Yksek Onur Kurulu Srda Karaboa -Elektrik Mhendisleri Odas Taner Yzge -naat Mhendisleri Odas Erturul Ik -Maden Mhendisleri Odas Tevfik Peker -Makina Mhendisleri Odas Aytimur Gpgpolu -Mimarlar Odas Denetleme Kurulu M. Macit Mutaf -Elektrik Mhendisleri Odas Yusuf Ziya Demir -Harita ve Kadastro Mh. Odas Kksal ahin -naat Mhendisleri Odas Nadir Avarolu -Maden Mhendisleri Odas A. Kirami Kln -Makina Mhendisleri Odas.
76
TMMOBDEN HABERLER
TMMOB GENEL KURULU SONU BLDRGES

TMMOB'nin 29-30-31 Haziran 2008'de yaplan 40. Olaan Genel Kurulu'nun Sonu Bildirgesi akland. lkenin ve dnyann iinde bulunduu durumun tahlil edildii bildirgede, emperyalizmin sava ve smr saldrlarna, gericilie, rk oven yaklamlara kar, kamucu, bamszlk, eitliki, zgrlk, bilime dayanan, emekten, halktan yana ve kardee yaam ngren bir mcadele hattnn srdrlecei vurguland. Bildirgenin tam metni yle:
Halkmza: Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin 40. Genel Kurulu, kresel sermayenin yeni bir dnya krizine girmekte olduu, kapitalizmin kural tanmaz uygulamalar sonucu dnyamzn hzla doal dengesini kaybettii, kresel snmann tm canllar yok edebilecek dzeylere ykselme eilimi tad gnlerde yapld. 1980'li yllardan bu yana dnyamz kreselleme ad altnda yeniden yaplandrlmaktadr. Kresel sermaye, dnyadaki tm ekonomik yaplar hegemonyas altna almakta, IMF ve Dnya Bankas gibi kurumlar aracl ile kendi programn gelimekte olan lkelere dayatmaktadr. Kresel gelirin %55'i nfusun sadece %5i tarafndan gasp edilmektedir. Bu durum gelir dalm uurumunu daha da derinletirmektedir. Sermaye, yeni yatrmlar yapmak yerine, zelletirmeler sonucu hazr bir pazar olan kamu iletmelerine ve kamu tarafndan salanan hizmetlere el koymakta, ancak uygulanan bu politikalar pazarn daralmasnn nne geememekte ve yeni bir dnya krizinin balad artk herkes tarafndan kabul edilmektedir. Getiimiz aylarda ABDde konut kredilerinde balayan kriz, petrol ve gda krizi ile birlikte yaylmaktadr. Tek kutuplu dnyamzda jandarmala soyunan ABD, zellikle enerji kaynaklar zerinde hegemonya salamak iin dnya halklarna saldrlarn artrarak srdrmektedir. Bu emperyalist politikalar, Afganistan ve Irakta igaller, Lbnan ve randa ise askeri saldr politikalar olarak sergilenmektedir. Her ekonomik bunalm ABD ve AB glerini pervaszlatrmakta, saldrganlatrmaktadr. Emperyalizm sadece finansman ve ekonomik gc ile deil, askeri gc ile de egemenlik alanlarn geniletmektedir. ABD'nin Byk Ortadou Projesiyle gndeme getirdii kendine bal kukla ve lml slam'n iktidar olduu devletler oluturma abalar lkemizi de byk bir atmann iine yuvarlamaktadr. Trkiye kapitalist kresellemeye eklemlenme dorultusunda bir deiim sreci yaamaktadr. Ekonomiden siyasete ve gndelik hayata kadar her ey sermayenin yeni dzenine uygun olarak yeniden dzenlenmektedir. 12 Eyll ve ANAP ile balayan ve bugne kesintisiz sren bu deiimin son ve en gl aktr ise AKP'dir. AKP, emperyalist odaklardan ald gle, sttekilere han hamam, alttakilere din iman politikalar ile iktidarn kamusal alanda
ve gndelik hayat ierisinde giderek yerletirmektedir. Trkiye'de emperyalizmin ve egemen snflarn taeronu AKP hkmeti, kapitalist kreselleme ve neo-liberal politikalar ekseninde, her alanda zelletirme, kuralszlatrma ve piyasalatrmay uygulamakta, da baml yapy pekitirmektedir. lkemizde snai yatrmlar durmu, KOBlerin nemli bir ksm pazardan ekilmi, isizlik kronik bir sorun haline gelmitir. lkemizi IMFye teslim edenler, meslektalarmz isizlie, dk crete, meslek alan dnda almaya ve beyin gne zorlamaktadrlar. stihdam verileri byk olumsuzluklar tamaktadr. sizlik oran gayri resmi rakamlara gre %20leri bulmutur. zellikle sanayi yatrmlar ok snrl kaldndan yeni istihdam alanlar alamamaktadr. Verimlilik art senaryosu ile igc smrs katmerlemitir. Gen isizliinin trmand lkemizde, nfusun yarsn oluturan kadnlar, snrl lde katldklar istihdam alanndan uzaklatrlarak evlerine kapatlmaktadr. Yeni yaynlanan istihdam paketi ile genlere i bulma ad altnda ya gruplar arasnda yer deitirme yaplacak, 30 ya st isizlik artrlacak, bylece sermayeye ucuz i gc temin edilmi olacaktr. Yllardan beri izlenen ekonomik politikalar lkemizi ucuz igc deposuna evirmekte, her trl salksz ve gvenliksiz koullarda iilerin altrlmasna yol amaktadr. Son yllarda bu koullarda alan tersanelerde, maden iletmelerinde ve benzeri pek ok iyerinde i cinayetleri meydana gelmektedir. lkemizde esnek retime, doal kaynaklarn kuralsz tketimine, kamu varlklarnn satna, katma deeri dk retime dayal bir byme masal halkmza anlatlmaktadr. Ayrca sz konusu byme oranlar ile bugnk Avrupa Birlii kii bana gelir ortalamasnn yarsna, ancak 2050 ylnda varlabilecektir. Suni anayasa tartmalar ile laik, demokratik, sosyal hukuk devletine dayal, eitliki bir anayasa yerine, toplumsal uzla aranmakszn trbanla rtlm piyasa usul bir anayasa halkmza dayatlmaktadr. Toplumumuz bugn cemaat ve tarikat yaplar eliyle gerici dncelerin etkisi altna alnmaktadr. 12 Eyll ile balayan bu gericileme dalgas AKP iktidarna yaslanarak g kazanmakta, etkinliini artrmaktadr. Bu siyasetin simgesi haline gelen trban, toplumun muhafazakr bir yaam biiminin basks altna alnmasnn, zgrlklerin tehdit
77
TMMOBDEN HABERLER
edilmesinin, zellikle kadnlarn toplumsal yaamdan tecrit edilmesinin bir unsuru haline gelmitir. Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas yasalar ile alanlarn kazanlm haklar budanmakta, salk ve eitim piyasann insafna terk edilmektedir. Scak paraya dayanan ekonomimiz gittike byyen cari a, da bamll ve 500 milyar dolara yaklaan i ve d borlar ile toplumu hzl bir ke srklemektedir. AKP iktidar toplam yatrmlar iinde bteden GAPa ancak %7 kaynak ayrm, tarmn yatrmlar iindeki payn %33'ten %8'e, sulama yatrmlarnn tarm iindeki payn ise %29'dan %7'ye indirmitir. u anda byk bir kurakln hkm srmekte olduu Gneydou blgesinde, GAPa adeta bir ivi bile akmayan AKP iktidarnn bugn eylem plan aklyor olmas, blge halkna ynelik bir siyasi manplasyondur. Siyasi iktidar kylmz ok uluslu irketlerin marabas haline indirgemi, reticinin alnterinin karln almasn, arac ve tefeciyi zenginletirerek tketicinin uygun fiyatla gdaya eriimini engellemitir. lkemizin su kaynaklar hzl nfus art, arpk sanayileme ve endstriyel tarm ile kirlilik unsurlarnn basklar altndadr. Havzalarmz kurumsal, yasal, ynetsel ve sosyoekonomik unsurlar ile birlikte, planlama/karar verme srecinden uzak bir anlay ile piyasalatrlmaya allmaktadr. Esas olarak bugn ou lkede olduu gibi Trkiyede de yaanan su sorunlarnn temelinde yanl ve eksik ynetim ve politikalar yatmaktadr. Trkiyenin en temel sorunlarndan biri olan Krt sorunu ekonomik, toplumsal, kltrel, tarihsel, siyasal ve sosyal boyutlar olan bir sorundur. Bu sorunun demokratik yollarla zlemeyii, askeri yntemlerin srdrlmesi, demokrasinin Trkiyede tm kurum ve kurullaryla kkl bir ekilde yerlemesinin nnde engeldir. Siyasi erkin yaygnlatrd zmszlk lke kaynaklarn tketmekte, lkenin gelecekteki ekonomik, siyasal, sosyal ve kltrel geliimini ipotek altna almaktadr. 1980 ncesi ve sonras dnemde gerekleen faist saldr ve katliamlarn derin acsn yaam olan halkmz, yakn dnemde gerekleen bombal, silahl, bakl saldr, suikast ve katliamlar ile bir kez daha sarslmtr. zellikle Hrant Dink'e sklan kurun Trkiyede eit ve zgr yaamak isteyen, tek tip olmay reddeden, buna kar mcadele eden btn insanlar hedef almtr. 1 Mays Birlik, Mcadele ve Dayanma Gnnde stanbulu skynetim alanna eviren, vatandalarna polis terr uygulatan siyasal iktidar, emek meslek rgtlerine ve toplumsal muhalefet glerine saldrlarn srdrmektedir. TMMOB 40. Olaan Genel Kurulu, emperyalizme kar baka bir dnya kurma mcadelesinin iinde olduunu vurgulamaya kararldr. Genel Kurulumuz, lkemizin emekten ve halktan yana glerinin kararlln, mcadele azmini, birlik ve dayanma bayran ykseltme iradesinin nemini bir kez daha dile getirmektedir. Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii; - lkemizin tm varlklarnn zel sermaye istismarndan kurtarlarak zelletirmelerin durdurulmas, zelletir78
ilen halka ait varlklarn kamulatrlmas ve kamu kurulularnn yeniden glendirilmesi iin, - Hizmet Ticareti Genel Anlamas (GATS) ile kamu hizmeti alanlarnn piyasalatrlarak yabanc sermayenin istilasna almasna kar kmak iin, - Toplumsal gnencimizin arttrlmasna ynelik ulusal, blgesel ve kentsel dzeyde planl ve kamusal bir ekonomi politikas dorultusunda, kamusal kaynaklara dayal ve planl modeli esas alan istihdam odakl sanayileme ve kalknma iin, - Dnya Bankas, IMF, AB ve benzeri kurulularn dayattklar, yerli ibirlikilerin uyguladklar yapsal uyum ve istikrar programlarn reddederek, emein iradesini egemen klan ekonomik ve toplumsal politikalarn retilmesi iin, - lkemize dayatlan da baml enerji politikalarnn terk edilmesi, yenilenebilir, yerli enerji kaynaklarna ve hidroelektrik esasl santrallere ncelik veren tm yatrm ve dzenlemelerin kamu tarafndan yaplmas iin, - Yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmasnda srdrlebilir enerji ve kalknma modeli izlenmesi ve kirlet bedelini de politikasnn tamamen terk edilmesi iin, - Standart d ve enerji youn teknolojilerin ithal edilmesinin nlenmesi, mevcut tesislerde enerji verimliliini artracak, evreyi koruyacak, evre dostu teknolojiler uygulanmas iin, - Nkleer enerji santralleri ile yabanclara imtiyaz tanyan maden aramalarndan vazgeilmesi ve ulusal kaynaklara dayal, maden arama, iletme ve enerji politikas izlenmesi iin, - Madenlerimizin, jeotermal kaynaklarmzn, ky ve ormanlarmzn yerli ve yabanc sermaye tarafndan yamalanmasna kar kmak iin, - niversitelerde zerk ve katlmc bir eitim ortam salanmas iin, - Eitimde rencileri mteri olarak gren giriimlere ve eitim hizmetlerini btnyle bir pazar haline getirme almalarna kar durarak; ilkretimden niversiteye parasz, eit, bilimsel, demokratik ve frsat eitliine dayal anadilde eitim iin, - Mimarlk, mhendislik, ehir planlamacl eitim ve retim programlarnn ada teknolojiye ve bilim politikalarna uygun olarak emekten ve halktan yana yeniden dzenlenmesi iin, - Salk ve eitimin temel insan haklar olduunu esas alarak, her trl zelletirmeye son verilmesi, yeni salk ve gvenlik yasasnn alan lehine ve kamu yararna dzenlenmesi iin, - 12 Eyll Anayasas ile gasp edilen grevli, toplu szlemeli sendikalama hakknn btn alanlara yeniden tannmas iin, - Kapitalizmin emei bask altna alan stratejilerine kar, istihdamn bir hak olarak tannmas, artrlmas ve alma koullarnn iyiletirilmesi iin, - sal ve gvenlii konusunda acilen yasal ve idari nlemlerin alnmas iin, - Bata dnce ve rgtlenme zgrl olmak zere tm demokratik hak ve zgrlklerin, demokrasinin nnGemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
TMMOBDEN HABERLER
deki engellerin kaldrlmas iin, - Meslek alanlarmz yakndan ilgilendiren Yabanclar Yasas tasarsna ve mesleki dzenlemeler ad altnda TMMOBnin yetkilerine yaplacak her trl saldrya kar kmak iin, - 1 Mayslar zgrce 1 Mays alanlarnda tm emek ve meslek rgtleri ile birlikte kutlamak iin, - Saldr ve katliamlarn ardndaki gerici-faist ete tipi rgtlenmelerin her trl balantlar ile ortaya karlmas ve sorumlularnn adalete hesap vermesinin ve hukukun stnlnn salanmas iin, - Toplumsal ilikilerde tehlikeli bir ekilde gelimekte olan lin kltr ve darbe rtkanlnn nlenmesi iin, - 12 Eyll Faist Cuntasnn hazrlad mevcut Anayasa ve AKP tarafndan hazrlanan yeni Anayasa Tasla yerine, tm toplumsal ve siyasi oluumlarn katlmnn saland, eitliki, zgrlk ve demokratik yeni bir Anayasa yaplmas iin, - Yeniden dzenlenen ihale yasasnn giderek yozlatrlmasna, rant ve talana almasna kar kmak iin, - zel sektre tahsis belgesi ile verilen hidroelektrik santral projelerinin ounluu doann tahribatna ynelik unsurlar ierdiinden bunlarn iptal edilmesi iin, - Karayollarna ar bir yatrm gerektiren duble yollarn ulam politikasnda tek zm olarak sunulmasna kar kmak iin, - Bir deprem lkesi olan lkemizde deprem gerei siyasi iktidarlarca umursanmamakta ve kabul edilmemektedir, Ulusal Deprem Konseyi datlmtr. Deprem gereini srekli gndemde tutmaya ynelik almalar etkin olarak yapmak iin, - Siyasi iktidarn TOK nclnde halka konut yapma ad altnda sunduu projelerin, zamanla rant salamaya dnmesine kar kmak iin, - Kentsel meknn, toplumsal yarar ve kullanm deeri ilkesi etrafnda retilmesi-paylalmas, ve doal-kltrel varlklarn koruma-kullanma dengesi ierisinde yaatlmas iin, - Kentsel dnm projeleri ile rant evrelerine kar alanlar almasna kar kmak iin, - Kadna ynelik iddeti ve toplumsal hayatn her noktasnda cinsiyet ayrmcln nlemek, politik, ekonomik ve kltrel alanda pozitif ayrmcl desteklemek, TMMOB rgtll iinde kadn rgtlenmesini gelitirmek, tm emeki kadnlarn mcadelelerinin yannda olmak-birlikte mcadele etmek iin, - Tarm arazilerinin yok olmasna, kirlenmesine, genetik tohum ve gdalarn lkemize sokulmasna, iftimizi retimden, tarlasndan koparan isiz, yoksul brakan politikalara kar durmak iin, - GAP Projesi kapsamndaki sulama projelerinin IMF ve Dnya Bankas dayatmalarna kar klarak hzla bitirilmesi ve blgedeki halkn yararna gerek bir toprak reformuna gidilmesi iin, - Yabanclara karlkllk ilkesi gzetilmeksizin yaplacak toprak satlarna kar kmak iin,
- Dnya Bankasnn basklar ile suyun zelletirilmesine kar kmak, suyun, zellikle temiz suyun bir hak olduunu vurgulamak iin, - Bir yandan kresel snma, dier yandan suyun sanayide hatal kullanm ve arpk kentleme olmak zere, su kaynaklarnn kirlenmesine ve yok edilmesine kar kmak iin, - Su ve suya bal hizmetlerde evre ve insan esas alnarak suyun mlkiyeti ve hizmetlerinin kamuda kalmasnn salanmas amac ile 2009 ylnda yaplacak Alternatif Dnya Su Forumu almalarna katk salamak iin, - lkemizin rk oven yaklamlar temelinde kamplatrlmasna kar kmak, Krt sorununu zmek iin; bir arada kardee yaam, bar, demokrasi ve halklarn kardeliini savunmak ve demokratik yaklamlar egemen klmak iin, - Emperyalizmin sava ve igal politikalarna hayr demek, ABDnin, ncirlik bata olmak zere savaa lojistik destek olan sleri, limanlar ve nkleer balklar ile lkemizi derhal terk etmesi iin, - AB mzakere srecinde, AB yetkililerinin lkemize yaptklar hukuk d mdahalelerine kar kmak iin, - Emein Avrupas iin mcadele eden emek ve meslek rgtlerinin, siyasal ve toplumsal hareketlerin katld 2010 ylnda lkemizde yaplacak olan Avrupa Sosyal Forumuna katk salamak iin, - Hasankeyfte, Bergamada, Emede, Belekte, Kaz Dalarnda, Frtna Vadisinde, Munzurda, Sinopta, Aloinoide, Efem ukurunda lkemizin tarihi, kltrel, doal ve tarmsal varlklarn yok edenlere, doann tahribine zemin hazrlayanlara dur demek iin, - Genlik geleceimizdir iarn her zaman her alanda daha gl haykrmak ve genlie pozitif ayrmcl yaama geirmek iin, - Eitliki bir toplum yaratma mcadelemizde, zgrlklerimizi savunmak, gndelik hayatn her alann kuatmaya alan gerici ablukaya kar mcadele etmek iin, - Kendi rgtl zgcmze dayanarak, btn emek ve demokrasi glerinin birlikte mcadelesi ile kresel kapitalizmin ve onun temsilcisi AKPnin saldrlarna kar durabilmek iin, - reterek byyen ve paylaarak gelien bir lkede insanca ve bar iinde yaamak iin, - Birlikte karar alma, birlikte retme, birlikte ynetme ilkesini yaama geirmek iin, nmzdeki dnemde de, Odalar ve yeleriyle birlikte alma, birlikte uygulama ilkesiyle lkemizdeki ve dnyadaki emek gleriyle dayanma iinde, bamszlk, eitliki ve zgrlk bir Trkiye ve Dnya iin almalarn srdrecektir. Kapitalizmin ve emperyalizmin askeri, ekonomik, politik ve kltrel tm rgtlerinden bamsz, Bir Baka Dnya, Bir Baka Trkiye Mmkndr. YAASIN RGTL MCADELEMZ. YAASIN TMMOB RGTLL.
79
TMMOBDEN HABERLER
TMMOB STANBUL L KOORDNASYON KURULUNUN (KK) NSAN-TEMMUZ DNEM ETKNLKLER

TMMOB stanbul l Koordinasyon Kurulunun (KK) Nisan gndeminde TBMMde 5510 Sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu tasars yer almaya devam etti. TMMOB stanbul KKnn da iinde yer ald Herkese Salk, Gvenli Gelecek Platformu, bir dizi etkinlik gerekletirdi. Kanun Tasarsnn TBMMde grlecei 1 Nisan 2008 Sal gn saat 12:30da Okmeydan Eitim ve Aratrma ile Haydarpaa Numune hastanelerinde basn aklamalar yapld. Bu erevede en byk ak hava toplantlarndan biri, 6 Nisan 2008 Pazar gn Kadkyde Herkese Salk Gvenli Gelecek Mitingi adyla gerekletirildi. Odamz mitinge katlm ars yapt ve mitinge katlm saland. lik karar alnd. 14 Nisan 2008 gnl KK Toplantsnda, Hali Tersaneleri zleme Komisyonuna Odamzdan Hr Frtnann, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesinden ahin zgln bildirilmi olduu bilgisi ulatrld.
ALTERNATF SU FORUMU ALIMALARI

TMMOB adna stanbul KK, DSK, KESK ve TTB 21 Nisan 2008 Pazartesi gn, 2009da stanbulda toplanacak 4. Dnya Su Forumunun yaklamlarna ve ele alnmas beklenen konulara kar, yine ayn tarihlerde stanbulda Alternatif Su Forumu almalarn rgtleyeceklerini kamuoyuna akladlar. Mart 2009 Alternatif Dnya Su Forumu hazrlklar kapsamnda DSK, KESK, TMMOB adna stanbul KK ve TTBnin arsyla 12 Mays 2008 Pazartesi gn Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesinde geni katlml bir toplant yaplaca duyurusu yapld, toplant gerekletirildi. Bu kapsamda yrtlen almalar srecinde Alternatif Dnya Su Forumu hazrlklar amacyla bir araya gelen rgtler, orlu Su Platformunun 22 Haziran 2008 gn gerekletirdii toplantya katlarak destek verdi. stanbuldan da bu erevede katlm saland. Suyun Ticariletirilmesine Hayr Platformu oluturuldu. Platform, suyun ticariletirilmesine, metalatrlmasna, zelletirilmesine ve Mart 2009da yaplacak olan Dnya Su Forumuna kar Alternatif Dnya Su Forumunun gerekletirileceini kamuoyuna duyurmak amacyla 15 Temmuz 2008 Sal gn Taksim Tramvay Duranda basn aklamas yapt.
DSK, KESK, TMMOB, TTB ve TDB, 10 Nisan 2008 Perembe gn stanbulda yapm olduklar ortak aklamada, 5510 Sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Yasa Tasarsna kar mcadelenin sreceini ilan ettiler. Aklama lke apnda dier illerde de gerekletirildi. Aklama saat 12:30 da Unkapannda TEKEL Binas nnde yapld, Herkese Salk Gvenli Gelecek Platformu pankart arkasnda alma ve Sosyal Gvenlik l Mdrlne yrnd. TMMOB stanbul KK Kadn Komisyonunun nerisi dorultusunda 5 Nisan 2008 Cumartesi gn 09:3017:00 saatleri arasnda Petrol- Sendikas Toplant Salonunda Neoliberal Dnmler Karsnda Kadn Emei Kurultay dzenlendi. 2 Nisan 2008 gnl TMMOB stanbul KK Toplantsnda Hali Tersanesi zleme Komisyonu oluturulmasna ve TMMOB stanbul birimlerinin komisyona temsilci bildiriminde bulunulmasna, temsilcilerin isim ve iletiim bilgilerinin KK Sekreterliine iletilmesine yne80
KK SG KOMSYONU GENLETLD
TMMOB stanbul KK i Sal ve Gvenlii Komisyonu, 6 Nisan 2008 gn Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesinde topland. Toplantya Komisyon yeleri birim temsilcilerinin yan sra, bu konuda alma yapm olan yeler de katld. Toplantda, almalarnn daha etkin hale getirilmesi amacyla, ii sal ve i gvenlii konusunda alma yapm olan yelerimizin katlmyla Komisyonun zenginletirilmesine vurgu yapld. TMMOB stanbul birimlerinden konuyla ilgili alma yapm olan yelerinin adlarn KK Sekreterliine bildirmeleri istendi. Toplantda, bildirilecek olan komisyon yelerinin de katlmyla gerekletirilecek olan gelecek toplantda komisyonun alma programnn karlmas, ii sal ve i gvenlii ile ilgili odalarn almalarn, basnda
TMMOBDEN HABERLER
kan haberleri vb toplayan bir ariv oluturulmas, komisyonun yrtmesinin belirlenmesi ve komisyon yeleri arasnda iletiimin hzlandrlmas amacyla bir eposta grubunun oluturulmas konular grld. Odamz SG Komisyonu bnyesinden de bu toplantya katlm saland. 28 Nisan gnl TMMOB stanbul KK toplantsnda i Sal ve Gvenlii Komisyonuna Jeofizik Mhendisleri Odas stanbul ubesinden Erdal ahann, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesinden Hseyin Avni Yardmc ve Vasfi Seberin bildirildii stanbul birimlerine duyuruldu. bulun baz semtlerinden Mersine hareket edilmesi ve bu kapsamda yaplacak ulam, kumanya ve yayn masraflarnn bir blmnn de KK btesinden karlanmas kabul edildi. TMMOBya bal stanbul ubelerinin seimlerini tamamlamalar zerine, 29-30-31 Mays-1 Haziran 2008 tarihlerinde Ankarada gerekletirilen TMMOB Genel Kurulu ncesinde, 7 Nisan 2008 tarihli stanbul KK Olaan Toplantsnda alnan karar gereince Birimlerin Ynetim Kurullar ile ortak toplant yapld. TMMOB stanbul KK bileenleri ynetim kurullar ortak toplants; 20062008 tarihleri arasnda yaplan KK almalarnn deerlendirilmesi, komisyon almalar ve ileyilerinin deerlendirilmesi, gelecek dnem KK almalaryla ilgili programn oluturulmas amacyla nerilerin alnmas konularn grt. Toplantya Odamz YK yeleri de katld. Odamzn 10 Mays 2008 Cumartesi gn 14:0018:00 saatleri arasnda Petrol- Sendikas Toplant Salonunda gerekletirdii Gemiten Gelecee Hali Tersaneleri balkl panel, 5 Mays 2008 gnl TMMOB stanbul KK toplantsnda birimlere duyuruldu. Panele KK Sekreteri bata olmak zere TMMOB stanbul birimlerinden katlm oldu.
KAZALARINA DAR BASIN AIKLAMALARI

ki iinin 10 gn iinde st ste hayatn kaybettii Selah Tersanesinin 21 Mays 2008 gn kapatlmas sonrasnda, TMMOB stanbul KK, stanbul Tabip Odas ve Limter- Sendikas, stanbul Tabip Odasnn Caalolundaki binasnda 23 Mays 2008 gn ortak bir basn aklamas yaptlar. KKnn basn aklamasyla ilgili hazrlklar konusunda Odamz bilgilendirilmemiti. Bu aklamann yapld gn, Odamz da, anmsanaca zere Tuzlada Selah Tersanesi nnde bir basn aklamas yapt. Odamz yapaca basn aklamasnn arsn, TMMOB stanbul KKnn ars Odamza gelmeden nce TMMOB stanbul KKya ulatrmt. KK ars ulatnda ise, yaplacak Oda basn aklamas ierii ile ilgili olarak TMMOB stanbul KK bilgilendirildi. Buna ramen yaanan iletiimsizlik yznden konuya ilikin iki ayr basn aklamas yaplmak durumunda kalnd. Odamz daha sonraki KK toplantlarnda bu konuyu tartmaya at. 26 Mays 2008 gnl TMMOB stanbul KK kararyla, TMMOB stanbul Kent Sempozyumu Sonu Bildirgesi kamuoyuna akland. Bu Bildirge TMMOB stanbul KK ve Sempozyum a sayfalarnda yaynland. TMMOB stanbul Kent Sempozyumu Yrtme Kurulu yelerinin katlmyla, 16 Temmuz 2008 aramba gn Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesinde toplant yaplmtr. 21 Temmuz 2008 gnl KK toplantsnda TMMOB stanbul Kent Sempozyumunun ikincisinin gerekletirilmesi ve Birimlerimizin oluturulacak olan Dzenleme Kuruluna temsilci bildiriminde bulunmas kararlatrlmtr. Sendikalar, Meslek Odalar ve dier
81
1 MAYISI TAKSMDE KUTLAMA KARARI

21 Nisan 2008 gnl KK Toplantsnda, TMMOB Ynetim Kurulunun 28 Mart 2008 tarihli toplantsnda alnan 563 nolu karar gerei, 1 Maysn stanbul Taksim Meydannda etkin katlmla kutlanmas iin gerekli almalarnn yaplmasna karar verildi. Bu erevede yrtlen giriimler ve almalar sonrasnda TMMOB stanbul KK Sekretaryasnca TMMOB stanbul birimlerine 1 Maysn Taksimde kutlanaca ve buluma yerinin ilideki DSK Genel Merkezi n olaca duyurusu yapld. ileri Bakanl ve stanbul Valilii, 1 Maysn Taksimde kutlanmasna izin verilmeyeceini bildirdi ve Dzenleme Kurulunun bavurusunu reddetti. 1 Mays gn Valiliin alm olduu youn gvenlik nlemleri ve Taksime ynelik herhangi bir yry ve toplanmaya kar lsz zor kullanlmas sonucu, zellikle Taksim ve ili dolaylarnda gergin bir ortam olutu, istenmeyen olaylar yaand. Bu durum zellikle miting dzenleme komitesi ve destekleyen rgtlerce knand. TMMOB ve stanbul birimleri de bu protestoya ve knamaya katldlar. KK, sekretaryasnda TMMOB Elektrik MO stanbul ubesinin yer ald Nkleer Kart Platformun 26 Nisan 2008 de Mersinde dzenledii mitinge destek iin TMMOB stanbul KK bnyesinde ar yapt. stanGemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
TMMOBDEN HABERLER
sivil toplum rgtlerinin katlmyla kent sorunlarnn deerlendirilecei ve Yerel Ynetimlerin belirlenmesi srecinde gerekli almalarnn rgtlenecei Kent alma Grubunun oluturulmas ve Birimlerimizin Kent alma Grubuna temsilci bildiriminde bulunmas benimsenmitir. TMMOB st. KK bnyesinde 9 Haziran 2008 Pazartesi gn Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesinde TMMOB stanbul birimleri Ynetim Kurullar ile ortak toplant yapld. Bu toplantda oybirlii ile alnan karar dorultusunda 2008-2010 yllar arasnda KK Sekreterliinin Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesi tarafndan yrtlmesine, KK Sekreteri olarak Toros Dinzn grevini devam ettirmesine karar verilmitir. Tuzla Tersanelerinde yaanan i kazalar nedeniyle DSKe bal Limter- Sendikasnn 16 Haziran 2008 Pazartesi gn yapaca ve DSK Genel Bakan Sleyman elebinin de katld basn aklamasna TMMOB stanbul KK olarak bal birimlerden katlm salanarak destek verilmitir. Odamz da sz konusu sorunlarn zmne katk salamak amacyla bu basn aklamasna destek sunmutur. TMMOB stanbul l Koordinasyon Kurulu, 23 Haziran 2008 tarihinde yaplan toplantda alnan karar gerei, 2 Temmuz Sivas Katliamnn 15. Yldnm kapsamnda Kadkyde yaplan Anma Mitingine katlm salamtr. 23 Haziran gnl toplantda TMMOB stanbul KK i Sal ve Gvenlii Komisyonunun toplantya arlmasna ve toplantnn TMMOB Gemi Mhendisleri Odasnda yaplmas kararlatrlmtr. Bu toplant ncesinde TMMOB st. KK Olaan Toplants 7 Temmuz 2008 Pazartesi gn saat 19:00da Gemi Mhendisleri Odasnda yaplmtr. Odamzda yaplan KK Toplantsna KK temsilcilerimiz yan sra Odamz YK yeleri de katlmlardr. Oda YK yelerimizle TMMOB st. KK temsilcileri daha yakndan tanma olana bulmulardr. Toplant srasnda Tuzla Tersaneler Blgesinde ii sal ve i gvenlii ele alnan balca konu olmutur. Karlkl iletiimin daha iyiletirilmesi gerektiinde anlalmtr. Bu erevede daha sonra Odamzda gerekletirilecek olan TMMOB st. KK SG Komisyonu Toplantsnn Odamz merkezinde 17 Temmuz 2008de gerekletirilmesi iin allmas kararlatrlmtr. Toplantda ayrca KK gndemindeki dier konular da ele alnmtr. 21 Temmuz 2008 gnl toplantda, TMMOB stanbul KK olarak iyeri temsilcii almalarnn balatlmasna, konu ile ilgili olarak iyeri temsilcilii almalar kapsamnda ncelikle il ve ile belediyeleri ile iletiime geilmesine ayrca sanayi blgelerinde benzer almann yaplabilmesi iin bu alanlarda alma yapan Birimlerimizle bilgi paylamnn yaplmasna ve almalarn ortaklatrlmasna karar verilmitir. 17 Temmuz 2008 gnl TMMOB stanbul KK SG Komisyonu ile Odamz Komisyonundan toplantya katlabilen yelerin bir araya geldikleri toplantda, her iki Komisyon zellikle Tuzla Tersaneler Blgesinde ii sal ve i gvenlii konusunu ele almlar, yapm olduklar almalar ve konuya ilikin grlerini birbirleriyle paylamlardr. Karlkl bilgi ve deneyim aktarmnn olduu bu toplantda Komisyon erevesinde konuya ilikin olarak Odamzdan katklarn srmesi dileinde bulunulmutur.
82
TMMOBDEN HABERLER
KARADENZ ERELDE TERSANELERDE VE SANAYDE SALII VE GVENL PANEL

Karadeniz Erelide, TMMOB Makine Mhendisleri Odas Zonguldak ubesi Ereli le Temsilcilii tarafndan, 02 Mays 2008 Cuma gn Erdemir Mhendisler Dernei Toplant Salonunda Tersanelerde ve Sanayide Sal ve Gvenlii konulu bir panel dzenlendi. Bu Panele dinleyici olarak Odamz da arlmt. Odamz bilgisi erevesinde Metin Koncavar (39. Dnem Oda Bakanmz) ve Hakan Aydodu sz konusu panele dinleyici olarak katlmlardr. Toplantda Odamz Bat Karadeniz Blge Temsilcisi Azmi Semen meslektamz da bulunmutur. TMMOB Makine MO Kdz. Ereli le Temsilcilik Bakan Stk Kulolunun yneticiliini yapt panelde, TMMOB Makine MO Zonguldak ubesi Sekreteri Birhan ahin, Kdz. Ereli Belediye Bakan Murat Sesli ve Kdz. Ereli Kaymakam Osman Eki de al niteliinde birer konuma yaptlar. Panel ilenin siyasi parti, sendika, meslek odas temsilcileri, tersane sahipleri ve yneticileriyle birlikte tersanelerde faaliyet gsteren baz alt yklenicilerin (taeronlar) de yer ald yaklak 100 kiinin katlmyla yapld. Panel konumaclar olarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanl Grup Bakan Sezgin Ayhan, Ereli Gemi A. den A Tipi sertifikal SG uzman Nevzat Gzel (Maden Mhendisi), Ustamehmetolu Gemi Tersanesinden Gemi na ve Gemi Makinalar Mhendisi Ethem Sivriolu, TMMOB Makine MO Ynetim Kurulu yesi Mustafa Yazc, Kdz. Ereli Hekim, Eczaclar Dernei Sekreteri Opr. Dr. Recep Erdoan ve EPS-SG firmasndan Eitim Uzman Akn Snmezler yer almlardr. TMMOB Makine MO Zonguldak ubesi Sekreteri Birhan ahin paneli a konumasnda, Tuzla tersanelerinde yaanan lml i kazalarnn Karadeniz Erelide de yaanmamas iin byle bir panel dzenlemeye karar verdiklerini belirterek, kazalarnn % 10unun madencilik ve ta oca, % 7sinin ise elektrik ve gaz ileri ikolunda meydana geldiini sylemitir. Yaplan aratrmalarda i kazalarnn % 50sinin kolaylkla, % 48inin ise sistemli alma ile nlenebileceine vurgu yapldn belirtmitir. Bu verilerin i kazalarnn % 98inin n84
lenebileceine iaret ettiini dile getirmitir. Kdz. Ereli Kaymakam Osman Eki, i gvenlii konusunda nemli eksiklerin var olduuna dikkat ekerek, i kazalarnn az yaanmas ynnden Kdz. Erelinin Trkiye ortalamas zerinde bulunmasnn gelecek asndan bir ans olduunu belirtmitir. Limanclk, madencilik ve demir elik sanayisi asndan i sal ve gvenliinin Kdz. Erelide en st dzeyde tecrbeye yol atna iaret etmitir. Bu durumun tersanecilik sektrndeki i sal ve gvenlii asndan nemli olduunu vurgulamtr. Kaymakam Osman Eki, Olas bir kazada sadece iinin yaralanmas deil, bundan doan i kayb ve tedavi sresince kamunun da zarar olaca gz nne alnmaldr. ilerimiz eitimli olmal, kendilerine verilen gvenlik malzemelerini mutlaka kullanmallar Bu da iinin tercihine braklmamaldr. Devletin, i kazasna uramadan allan iyerlerinden ettii kazancn bir ksmn iverene ve alana dl olarak vermesini, alan zrl ya da hkml kiilerin sigorta primlerinin stlenilmesine benzer olarak dnyorum. Kdz. Ereli Belediye Bakan Murat Sesli ise iledeki tersaneciliin nnn lke ve dnyaya yayldna, tersanecilik faaliyetlerinin gerek Kdz. Erelide gerekse Alaplda giderek genilemekte olduuna dikkat ekerek, blgede istihdamn artmasna katk salayan kurululara her trl destei sunduklarn belirtti. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanl Grup Bakan Sezgin Ayhan, Kdz. Erelide Bakanln blgedeki uygulama ve almalarn i sal ve i gvenlii mevzuat nda aktarmtr. Mevzuat deiikliklerine ve bu deiikliklere uyum sorununa dikkat ekmitir.
TMMOBDEN HABERLER
Ereli Gemi A.den A Tipi sertifikal SG uzman Nevzat Gzel (Maden Mhendisi), konumasna kendisinin Trkiye Ta Kmr Kurumunda bir sre alm bir maden mhendisi olduuna vurgu yaparak balamtr. Bir sredir de alm olduu tersanede SG uzman olarak altn, i kazalarnn nlenmesi erevesinde youn aba yrttklerini belirtmitir. Tersanelerde karlalan risklerin inaat ya da madencilik sektrnde karlalan risklerden ok daha fazla ve karmak olduuna dikkat ekmitir. Tersanelerde alnacak tedbirlerin dier i kollarna gre ok daha farkl ve karmak nitelikte olduuna vurgu yapmtr. Panel konumaclarndan TMMOB Makine MO Ynetim Kurulu yesi ve Sal ve Gvenlii Komisyon yesi Mustafa Yazc, Odasnn i sal ve gvenlii alanda yapt almalar aktard. Bu kapsamda TMMOB Makine MO bnyesinde hazrlanm olan Sal ve Gvenlii Raporu-Nisan 2008 iindeki verileri paylat. Yazc, Tuzla tersanelerinde yaanan i kazalar henz gndemde deilken, 19 Mart 2007 tarihinde Odasnn konuya nem verdiini, bu erevede TDye bal Hali Tersanesinde bir gnlk incelemelerde bulunduunu, bu incelemeler sonucunda oluturulan sunumun 9 Mays 2007de yaplan i sal ve gvenlii panelinde sunulduunu belirtti. Yazc, tersanelerde yaanan i kazlarnn balca drt grupta ele alnabileceini savundu. Bunlardan birincisinin yksekten dme, ikincisinin cisim arpmas, ncsnn tehlikeli kimyasallardan kaynakl patlama ve yangnlar, drdncsnn ise elektrik arpmas olduuna dikkat ekti. Yazc, ayn zamanda Tuzla Tersaneler Blgesindeki tersane incelemelerine (DESAN Tersanesi) katlan heyette de yer ald bilgisini verdi. Karlalan i kazalarnn deerlendirmeleri yapldnda, bu kazalarn ok byk bir ksmnn kolayca ve az bir maliyetle nlenebilir olduunu dile getirdi. Tersanelerdeki i kazalarnn bir blmnn i sal ve gvenlii nlemlerinin yete-rince ciddiye alnmamasndan kaynaklandn savundu. nemle zerinde durulmas gereken dier bir konunun da sosyal boyut olduuna dikkat ekti. kazalarna neden olarak, tersanelerde younlukla karlalan taeronluk uygulamalarn, bu uygulamalarn yeterince denetlenmemesini, muvazaal taeronluk uygulamalarn, dk cret politikasn, uzun alma srelerini, iilerin yllk izinlerini, bayram tatillerini dahi yapmakszn daha fazla cret almak iin yeterince dinlenmeksizin almalarn, iilerin sektr hakknda yeterli eitimlerinin olmamasn sralad. Tersanelerin i kapasitelerinin stnde sipari almalarnn da i kazlarnn nemli nedenlerinden biri olduuna dikkat ekti. Bu sorunlar zmlenmeden sadece tersanelerde deil, inaatlarda, madenlerde ve Trkiyede i kazalarnn zmlenemeyeceini vurgulad. Ustamehmetolu Gemi Tersanesinden Gemi na ve Gemi Makinalar Mhendisi Ethem Sivriolu ise konumasna baladnda uzun yllar yurt dnda alm olduunu belirtti. Kdz. Erelide almakta olduu tersanede ise yeni almaya baladn ifade ederek, tersane-lerde yaanan i kazalarnn ar bytldn savunmu, baka sektrlerden ve ngiltere ve sve tersanelerindeki lmlerden rnekler vererek, tersanelerimizde yaanan i kazalarnn ar bir biimde zerine gidildiini belirtmitir. Kendisi ile panel sonras yaplan sohbette Odamza henz ye olmad tespit edilmitir. Gemi na ve Gemi Makinalar Mhendisi unvan kullanyorsa, Odamza yeliinin de gerekli olduu kendisine aktarlmtr. Kdz. Ereli Hekim, Eczaclar Dernei Sekreteri Opr. Dr. Recep Erdoan ise i kazalar sonucu yaralanma ve lmlere ilikin salk ve ilk yardm bilgilendirmesinde bulunmutur. lkyardmn nemine vurgu yapmtr. EPS-SG firmasndan eitim uzman Akn Snmezler konumasnda, blgede sunmu olduklar i sal ve gvenlii eitimleri ve danmanlklar hakknda bilgi vermitir. Panel konumaclarnn konumalar bittikten sonra sorulu yantl blme geilmitir. Bu erevede panel dinleyicileri arasnda bulunan Metin Koncavar ve Hakan Aydodu sz alarak, tersaneler sz konusu iken hem panel dzenlenmesinde hem de konumac olarak Odamzn da yer almasnn gerekliliine vurgu yapmtr. Tersaneler konusunda yeterli deneyim ve birikimleri olmayanlarn bu konudaki yaklamlarnn ister istemez eksik ve yanl bilgilere neden olacana dikkat ekilmitir. rnein sve ve ngilterede nerede ise 20 yldr ticari gemi inaat bulunmad, dolays ile bu tr karlatrmalarn hatal olduu, dar alanlardaki tersanelerimizde bugnk ksa zamanda ok i tarz mevcut retim durumunun anormal bir durum olduu, taeron sisteminin, iilerin sosyal durumlarnn kazalara davetiye kard belirtildi. Sektrdeki siparilerin 2010dan itibaren ivme kaybedecei, bunun da hl yeni tersane kuran lkemizde kendi iinde ar rekabete ve sorunlara yol aaca, gelecei doru planlama asndan devlete de nemli grevler dt hatrlatld. Gemi ikolu ile ilgili tm taraflarn eksiksiz bir arada konuyu ele almalarnda yarar olaca belirtildi. Ayrca Kdz. Erelide benzeri etkinliklerde taraflardan biri olarak Odamzn da her zaman yer almas gerektii vurgulanmtr.
85
TMMOBDEN HABERLER
TMMOB ETKNLKLER
TRKYE BARI MECLS TMMOBY ZYARET ETT
Trkiye Bar Meclisi temsilcileri Cengiz Gle, Yksel Mutlu ve Abdullah Karahan, Meclisin 1 Haziran 2008 tarihinde stanbulda dzenledii Bar Mitingi ile ilgili olarak bilgi vermek amacyla TMMOByi ziyaret etti. 9 Nisan 2008 tarihinde gerekletirilen ziyarette TMMOB Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soanc ile yaplan grmede TMMOB Genel Sekreter vekili N. Hakan Gen de hazr bulundu.
TMMOB YNETM KURULU BAKANI MEHMET SOANCININ 1 MAYIS AIKLAMASI

TMMOB Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soanc, 1 Mays kutlamalarna polis saldrs konusunda bir aklama yapt. Aklama yle: Siyasi iktidar ve kolluk kuvvetleri, IMF, Dnya Bankas politikalarn uygulama ve Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Yasasnda somutlanan emek dman tutumlarn 1 Maysta bir kez daha ortaya koydular. 1 Mays birlik, mcadele ve dayanma gnn DSK Genel Merkezine saldr ile balatan, stanbulu skynetim alanna eviren, tm yurtta emekilere polis terr uygulayan, 500n zerinde emekiyi gz altna alan gleri, yetkilileri knyoruz. Tm dnyada ii bayram olarak kutlanan 1 Mays Trkiyede emekiler iin cehenneme eviren yetkilileri istifaya davet ediyoruz. TMMOB ve TMMOBliler de bu terrden nasibini ald. ok sayda yemiz, tm dnyada kutlanan Birlik, Dayanma ve Mcadele Gnn kutlad iin gz altna alnd. Tm bu basklar emekten yana olanlar yldrmayacaktr. TMMOB ve odalar ile dier meslek-emek rgtleri omuz omuza hakl mcadelelerine devam edeceklerdir. nadna her eye ramen YAASIN 1 MAYIS!
SSGSS YASA TASARISINA KARI FAKSLI PROTESTO

Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Yasa Tasars, DSK, KESK, TMMOB ve TTB tarafndan millet vekillerine gnderilen faksla protesto edildi. Faks eylemi, 15 Nisan 2008 saat 12:00de tm illerde merkez postaneler nnde yaplan basn aklamasnn arkasndan gerekletirildi. Ankarada Kzlay Postanesi nnde yaplan eylemde, faks metni KESK Genel Bakan smail Hakk Tombul tarafndan okundu. Aralarnda DSK Ankara Blge Temsilcisi Kani Beko, TMMOB Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soancnn da bulunduu emek-meslek rgtlerinin yeleri postaneden TBMM Bakanlna toplu faks ekerek, milletvekillerinden yasann geri ekilmesini istediler.
TMMOB YNETM KURULU BAKANI MEHMET SOANCI 5. BOYUT PROGRAMINA KATILDI

TMMOB Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soanc, Kanaltrkte Merdan Yanardan hazrlayp sunduu 5. Boyut programna 16 Nisan 2008 akam konuk oldu. TRMOB Genel Bakan Yardmcs Yahya Arkan ve TTByi temsilen stanbul Tabip Odas Genel Sekreteri Hseyin Demirdizennin de katld programda, Soanc, siyasi iktidarn meslek rgtlerine ynelik politikalarn deerlendirdi.
SENDKALARDAN 1 MAYIS N SU DUYURUSU

DSK, KESK ve Trk-, 5 Mays 2008 tarihinde dzenledikleri ortak basn toplantsnda, 1 Mays deerlendirmelerine ilikin ileri Bakan, alma Bakan, stanbul Valisi ve stanbul Emniyet Mdr hakknda su duyurusunda bulunacaklarn ve takipisi olacaklarn aklad.
TMMOB 39. DNEM IV. DANIMA KURULU TOPLANTISI YAPILDI

TMMOB 39. Dnem IV. Danma Kurulu toplantsn 26 Nisan 2008 tarihinde MOnun Ankara ubesinin Teoman ztrk salonunda gerekletirdi. Trkiyenin iinden getii srecin ve TMMOBnin 39. Dnem almalarnn deerlendirildii toplantda, konumaclar KKlarn ilevselletirilmesi, odalarn birlikte i yapma kltrnn gelitirilmesi ve siyasal iktidarn meslek odalarna ynelik saldrlar konularnda grlerini aklad.
86
TMMOBUN YALOVA SUBAI TERSANE RAPORUNA TEEKKR

Yalova Altnova lesi Suba Belediye Bakan Ali Ekber Fidan, 8 Maysta, hazrlad Yalova Suba Tersane Raporu iin TBMMOya bir teekkr mektubu gnderdi. Blgede yaplmas planlanan tersane dolgu alanlar dava konusu olmutu. Suba Belediyesi, lehine sonulanan davada TMMOBun konuyla ilgili hazrlad raporu kullanmt. Rapor davann Belediye lehine sonulanmasnda etkili oldu.
TMMOBDEN HABERLER TMMOB RGTLLNN GELTRLMES ALIMA GRUBU RAPORUNU TAMAMLADI

TMMOB rgtllnn Gelitirilmesi alma Grubu, komisyon toplantlar ve oda bakanlar ile gerekletirilen rgtllk toplants sonucu oluan raporu tamamlayarak 14 Mays 2008 tarihinde TMMOB Ynetim Kuruluna gnderildi.
TMMOBYE BALI ODALARIN YE SAYILARI BELRLEND

TMMOBye bal odalarn ye saylar 31 Aralk 2007 tarihi itibariyle 315 bin 684 oldu. Gemi Mhendisleri Odas ye says 2 bin 313 olarak belirlendi.
TMMOB 39. DNEM TOPLANTISININ SONUNCUSU YAPILDI

TMMOB 39. Dnem Ynetim Kurulu 16 Mays 2008 tarihinde Genel Kurul ncesindeki son toplantsn yapt. 39. Dnem Ynetim Kurulunun son karar, 39. Dnem boyunca yaplan almalarda gsterilen zveri, katk ve desteklerinden dolay TMMOB alanlar, kurul, koordinasyon ve komisyon yeleri, Oda Ynetim Kurul ye ve alanlar ile tm Oda yelerine, emek-meslek rgt ynetici ve yelerine teekkr edilmesi oldu.
ODALARIN 2008 YILI BRLK HSSELER GENEL KURULDA SAPTANDI

TMMOBye bal odalarn 2008 yl birlik hisseleri, TMMOB 40. Olaan Genel Kurulunda belirlendi. Buna gre Gemi Mhendisleri Odasnn birlik hissesi 11 bin 881 olarak saptand.
ELEKTRK ZAMMINI PROTESTO

TMMOB Ynetim kurulu Bakan Mehmet Soanc, 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren geerli olacak elektrik fiyat artlaryla ilgili bir basn aklamas yapt. Soanc, hkmetin yapmay dnd elektrik zammyla birlikte birok hizmet ve rnde de fiyat artlar olacan, dk zamlarla cretleri ok az artrlan kamu emekilerinin bundan ok etkileneceini belirtti. Soanc, ayrca hkmetin yapt zammn bir an nce geri alnmasn ve emekilerin yaam dzeylerinin insanca yaanacak bir dzeye getirilmesini salayacak politikalar gelitiril-mesini istedi.
ZMR KONAKTA TMMOB ADINA YAPTIRILAN BRLK PARKI AILDI

zmirin Konak lesinde Yeniehir Gda ars olarak bilinen Yeniehir Ticaret Merkezinde Konak Belediyesi tarafndan TMMOB adna yaptrlan Birlik Park, TMMOB Ynetim Kurulu Baakan Mehmet Soancnn da katlmyla ald. Alta srasyla Soanc, Konak Belediye Bakan Muzaffer Tuna ve zmir Bykehir Belediye Bakan Aziz Kocaolu birer konuma yaptlar.
KTMMOB, TMMOBY ZYARET ETT

Kbrs Trk Mhendis ve Mimar Odalar Bakan Ahmet mer anan, 27 Haziranda TMMOByu ziyaret ederek Ynetim Kurulu Bakan Mehmet Soanc ve Genel Sekreter Vekili Hakan Gen ile grt.
87
SEKTRDEN
IMODAN HABERLER
YEN KAZA SORUTURMA KODU
Uluslararas Denizcilik rgt (IMO) Denizcilik Gvenlik Komitesi 84. Toplants 7-16 Mays tarihleri arasnda Londrada yapld. Bir deniz olaynda veya deniz kazasnda yaplacak gvenlik soruturmas iin uluslararas standartlar ve tavsiye edilen eylemler Casualty Investigation Code (Kaza Soruturma Kodu) ad altnda toplanmtr. Toplantda, ilgili SOLAS Ksm XI-1de deiiklik yaplarak, yeni Kural 6 eklendi (Vukuatlar ve deniz kazalarn soruturmak iin ek gereksinimler). Bylece yeni kaza soruturma kodunun blm I ve blm IIsi zorunlu hale gelmi oldu. 1 Ocak 2010 tarihinden sonra yrrle girecek Kodun blm IIInde rehber notlar ve aklayc bilgiler bulunuyor. Kod, evreye ar zararlar olan ya da lmle sonulanm veya bir geminin yokolduu her ciddi deniz kazasnda, bir deniz kazas soruturmas yaplmasn gerektirecek. Bylece kaza veya olaydan elde edilecek bilgiler, gelecekte olabilecek olaylar nlemede kullanlabilecek. nce ina edilen gemiler iin ise aamal uygulama tarihleri belirlendi. LRIT bilgilerinin 31 Aralk 2008 tarihinden sonra gemilerden gnderilmesiyle ileme balanmas amalanmaktadr. Aamal uygulama tarihleri A1 ve A2 deniz alanlarnda ve A1, A2 ile A3 deniz alanlarnda alan gemiler, 31 Aralk 2008 tarihinden sonraki ilk telsiz srveyinde; A1, A2, A3 ve A4 deniz alanlarnda alan gemiler ise 1 Temmuz 2009 tarihinden sonraki ilk telsiz srveyinde LRIT kurulumunu yapmak zorunda. IMO Denizcilik Gvenlik Komitesi, en yakn zamanda kalc bir zm bulunana kadar, LRIT data deiiminin geici olarak ABD tarafndan temin edilebilmesi iin, geici temelde uluslararas LRIT data deiiminin kurulmas kararn ald. LRIT kurulumu zorunlu olan gemiler 31 Aralk 2008den sonra ina edilen btn yeni gemiler, 31 Aralk 2008den nce ina edilmi btn gemiler, yksek sratli gemiler, tonaja baklmakszn yolcu gemileri ve 300 grosdan byk yk gemileri bu kurala uymak zorunda. Komite, gemilerin uzun mesafe tanmlamas ve izlemesi (LRIT) iin performans standardnda ve fonksiyonel gereksinimlerinde dzenlemeler yapt.
SOLASTA YAPILAN DEKLKLER

Denizcilik Gvenlik Komitesi, SOLASn II-1, II-2, III, IV ve XI-1 ksmlarnda aadaki deiiklikleri yapt. Deiikliklerin 1 Ocak 2010da yrrle girmesi bekleniyor. Acil Durum Yedekleme Prosedr Yeni SOLAS kuralnn eklenmesi ve SOLAS kural II-1/3-4de yaplan dei-iklikle (tankerlerde acil durum eki dzenekleri), tanker dndaki gemilerde prosedr
UZUN MESAFE TANIMLAMA VE ZLEME SSTEMLER (LRIT)

Komite, LRIT sisteminin uygulanma zaman iin bir dizi karar ald. LRIT ile ilgili SOLAS kural V 191, 1 Ocak 2008de yrrle girmiti. 31 Aralk 2008den sonra omurgas konulan gemilere uygulanmas art getirilirken, 31 Aralk 2008den
88 Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
SEKTRDEN
hazrlama zorunluluu getiriliyor. Denizcilik Gvenlik Komitesi, prosedrn hazrlanmasnda klavuzluk yapmak iin (MSC.1/Sirkler.1255), gemi sahipleri ve iletmecileri iin acil durum yedekleme prosedr hazrlanmas klavuzunu da onaylad. Kural, 500 gros tondan byk, uluslararas sefer yapan btn gemilere ve gros tonajna baklmakszn uluslararas sefer yapan tm yolcu gemilerine uygulanacak. Gemi sahipleri ve ileticiler, Gvenli Ynetim Sistemi (SMS) erevesinde acil durum yedekleme prosedrn aada verilen tarihlere gre hazrlamak zorunda: - Btn yolcu gemilerinde 1 Ocak 2010 tarihine kadar. -1 Ocak 2010 tarihinde ve sonrasnda ina edilen yk gemileri servise ktnda. -1 Ocak 2010 tarihinden nce ina edilmi olan gemilerde ise 1 Ocak 2012 tarihinden nce kuraln yerine getirilmi olmas gerekiyor. Mevcut gemilerde de bu tarihten sonra borda merdivenleri ve srgl iskelelerin kontrol ve bakmlar da zorunlu hale gelmi olacak. Srgl iskeleler ve borda merdivenlerinin yaps, kurulmas, bakm ve kontrol iin klavuz halen IMO tarafndan hazrlamaktadr.
YANGIN SNDRME N BRKEN SULARIN DRENAJI

Ro-Ro gemilerinin ara gvertelerinde, ro-ro mahallerinde ve zel kategori mahallerde suyun birikmesinin nlenmesi, biriken suyun boaltlmas hakknda SOLASn Ksm II-2 kural 20de deiiklik yapld. 3 ubat 2006da yolcu gemisi Al-Salam Boccaccio 98de yangn sndrme iin kullanlan sularnn mahallerde birikmesi ve sonucunda geminin ters dnerek batmas zerine yaplan kural deiiklii, 1 Ocak 2010dan sonra ina edilen yeni gemilere uygulanacak. Yeni kurala gre, biriken sularn drenaj dzeneklerinin tkanmasn nlemek iin gerekli dzenlemeler, mevcut tm gemilere 1 Ocak 2010dan sonraki ilk srveylerinde uygulanmaya balanacak.
GEMYE BNME VE GEMDEN NME GERELER

Srgl iskeleler ve borda merdivenleri gibi gemiye binme ve inme gereleri iin yeni SOLAS kural II-1/39 kabul edildi. 1 Ocak 2010 tarihinden sonra yrrle girecek kuralla, bu tarihten sonra ina edilen gemilerde srgl iskeleler ve borda merdivenleri zorunlu hale gelecek.
SABT KARBONDOKST SSTEMLERNE K AYRI KONTROL NOKTASI KURALI

SOLAS ksm II-2 kural 10da yaplan deiiklikle, 1 Temmuz 2002den sonra ina edilen gemilerde, 1 Ocak 2010 tarihinden sonraki ilk havuzlanmasnda, makina daireleri ve yk pompa daireleri iin gereken sabit sndrme sistemleri iin iki ayr kontrol noktas zorunlu hale getirildi (FSS Kode ksm 5 kural 2.2.2).
RADAR YANSITICISI YERNE ARAMA VE KURTARMA TESPT CHAZI

SOLASn kural III/6, III/26 ve IV/7de yaplan deiikliklerle, radar yanstcs iin gereksinimler terimi yerine arama ve kurtarma tespit cihaz (search and rescue locating devices) iin gereksinimler ifadesi getirildi.
ZEL AMALI GEMLER N GVENLK KODUNUN KABUL

1983te kabul edilmi olan SPS kodunun (SPS Code) 2008de yaplan yeni basmnda, yeni zel amal gemilerin (yelkenli eitim gemileri, kablo deme gemileri ve aratrma gemileri) gvenlik gereklerinde deiikler yapld.
89
SEKTRDEN
MHENDSLK HZMETLERNDE GELM VE YENLKLER VE GEM NASINDA HDRODNAMK METODLAR KONFERANSI YAPILDI
Germanischer Lloyd (GL) ve Hamburg Ship Model Basin (HSVA) tarafndan ortaklaa Engineering Services and Developments and Hydro Dynamical Methods in Shipbuilding konulu konferans dzenlendi. 29 Mays 2008 Perembe gn, Hotel Bostanc Prensesde youn katlmla gerekletirilen konferansta, konumaclar yaptklar sunularla gemi inasndaki hidrodinamik metodlar irdelediler. Konumaclardan Karsten Fach, GL bnyesindeki aratrma blmnde genel olarak yaplan almalar (gemi mukavemeti, titreim, akustik, geri dnm, risk analizi, tehlike annda kurtarma analizi vb) tanttktan sonra, gemi formunun dizayn aamasndaki optimizasyonunun yakt tasarrufundaki nemini belirtti. GLden konumac olarak katlan Dr. Ould El Moctar ise, nce Computational Fluid Dynamics (CFD) metodunun dizayn aamasndaki nemini vurgulad, arkasndan bu alanda GL bnyesinde yaplan bilimsel almalardan ve gelitirilen programlardan sz etti. Yaplan bu almalar nda hem gemi formunun dizayn aamasnda hem de geminin iletimi esnasnda operasyonal optimizasyonunun mmkn olabildiini, sunduu rnek almalarla anlatt. Jrgen Friesch (HSVA), gemi hidrodinamii alannda yapt almalar iki blmde aktard. lk blmde genel olarak HSVAy, HSVAda yaplan havuz deneylerini ve bilimsel almalar tanttktan sonra, konumasnn ikinci
blmnde gemi pervanelerinde oluan kavitasyon sorununun olu sebeplerini ve bunlarn nlenmesi konusunda yaptklar deneysel ve teorik almalar anlatt. Dr. Uwe Hollenbach ise, konumasn gemi formunun dizaynna ve optimizasyonuna ayrd. Son dnemlerde petrol fiyatlarndaki art nedeniyle, bu konuda yaplmas gereken almalarn hem dizayn aamasnda hem de geminin iletimi srecinde nemini daha da artrm olduunu vurgulad. Bu erevede yaplan almalar deiik rneklerle anlatt. Son konumac olan Dr. Andres Cura Hochbaum, sunumunda gemilerin manevra kabiliyetlerinin saysal ve deneysel olarak belirlenmesine deindi. Gemilerin manevra kabiliyetlerinin nceden belirlenmesinin, gemi operasyonu esnasndaki avantajlarn HSVA bnyesinde yaplan eitli rneklerle anlatt.
TDE GEM NAATI VE DENZ TEKNOLOJS TEKNK KONGRES

Babakanlk Denizcilik Mstearlnn destei ve Gemi Mhendisleri Odas, T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi, Trk Loydu Vakf, YT Makina Fakltesi Gemi naat ve Gemi Makineleri Blm ve KT Srmene Deniz Bilimleri Fakltesi Gemi naat ve Gemi Makineleri Mhendislii Blm birlii ile hazrlanan Gemi naat ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi 2008, T Ayazaa Yerlekesinde 24-25 Kasm 2008 tarihlerinde gerekletirilecektir. Kongrenin amac Gemi naat ve Deniz Teknolojisi ile ilgili tm sektrlerden temsilcileri bir araya getirmek, sektr ilgilendiren eitli konulara ilikin
90
sunulan bildirileri tartmaktr. Kongre kapsamnda bildiri ve poster oturumlar, sergi, panel, gemi model deneyleri gibi etkinlikler yer alacaktr. Kongre Dzenleme Kurulu Yaar Duran Ayta, Tansel Timur, mer Gren, Bahri ahin, Ercan Kse, Mustafa nsel, Yaln nsandan oluuyor.
SEKTRDEN
GEM NA VE ERGONOM
TMMOB GEMMO Tersanelerde Sal ve Gvenlii Asndan Ergonomi Paneli Yapld. TMMOB Gemi Makineleri letme Mhendisleri Odas (GEMMO) tarafndan dzenlenen Tersanelerde Sal ve Gvenlii Asndan Ergonomi konulu panel GSBR Sosyal Tesisleri'nde yapld. Ynetici ve mhendislerin youn katlmyla gerekleen panelin al konumasn yapan GEMMO Ynetim Kurulu Bakan Muammer Yaz, mhendislik mesleinin insana kar sorumlu bir meslek olduunu, bilim ve teknolojideki gelimelerin topluma iletilmesi gerektiini ve bunun bir insanlk grevi olduunu, Tuzla tersanelerinde son dnemlerde meydana gelen i kazalarnn zc olduunu belirterek, tersanelerin kapatlmasnn zm olmadn, zmn akln ve bilimin aydnlatt yol olduunu vurgulad. Yaz konumasnda; i kazalarnn % 98inin nlenebilir kazalar olduunu % 2sinin ise nlenemez kazalar olarak tanmlad. T letme Fakltesi Dekan Prof. Dr. Ahmet Fahri zok; Tersanelerde Sal ve Gvenlii Asndan Ergonomi bal altndaki sunumunu gerekletirdi. zok; Ergonomi; insanlarn eitli i ve evre koullarna ilikin bedensel zelliklerini, eilimlerini, yeteneklerini, snrllklarn aratran, elde ettii verilerle gelitirdii ilkeleri makine sistemlerinin tasarmna, dzenlenmesine uygulayan mhendislik daldr. Temel amac, tketim ve retim alanlarnda insan esinin gvenliini, retkenliini arttrmak ve i koullarn iyiletirmektir diyerek, ergonomik yaklamla iyeri verim ve kalitesinin ykseleceini ifade etti. Lloyds Register Gelitirme Mdr Bahar en; OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi balkl sunumunu gerekletirerek sistem hakknda bilgilendirme yapt. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Bamfettii Recep Yazgan Kazalarnn Hukuki Boyutunun Bildirilmesi balyla yapt sunumda zellikle iiiveren-iveren vekili kavramlarn aklayarak kaza sonras hukuki sreci anlatt. ASGEM Eitmeni ve GEM Danman Halil brahim Kseler; letmelerde Gvenlii Biriminin alan, Ynetici ve Mhendislerin Grev ve Sorumluluklar bal altnda bu konular hakknda geni aklamalarda bulundu. Saat 19.30da sona eren panelin ardndan katlmclara ve sponsor firma stanbul Tersanesine plaket verildi. GEMMO sal ve gvenlii seminerlerine devam edeceini aklad.
91
SEKTRDEN
GEMLER N DENZE NDRMEDE FREN TERTBATI ANALZ VE YEN BR DURDURMA KOMBNASYONU

Yaln nsan1
Bu alma ilk defa 1000 TEUluk bir geminin, Haziran 2007de ADK tersanesinde denize indirilii srasnda ksa mesafede durdurulmas iin, T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi Aratrma ve Uygulama grubu tarafndan problemin bilimsel olarak aratrlmas amacyla yaplmtr. Daha sonra eitli tersanelerde 5 adet gemi bu fren tertibat ile indirilmitir. Problemin znde gemi indiinde kar tarafta arpma olasl olan bir engel varsa bu sistemin kullanlmas olduka gvenli olmaktadr. zellikle Karadenizde mendirek etkisi nedeniyle bu sistem gvenilir bir ekilde kullanlabilir. Gemilerin denize indikten sonra, formlarna gre durma mesafeleri 6 boya kadar kabilmektedir. Denize indirilen gemileri fren sistemi ile 2 gemi boyu mesafesinde durdurabilmek mmkn olabilmektedir. Gemilerin denize inilerinde, apa atma, halat koparma, beton srkleme, balonla frenleme vs sistemler aslnda 1900l senelerden beri kullanlmaktadr. Ancak gemi boyutlar srekli bymekte ve durma mesafeleri srekli ksalmaktadr. zellikle ngiltere gibi lkelerde nehir azlarnda kurulu tersanelerde fren tertibat ska kullanlmtr. lke-mizde de tersanelerin Hali kylarnda olduu zamanlar zellikle apa atma veya halat koparma ile frenleme sistemleri ksmen de olsa kullanlmtr. zellikle Trabzonda kurulan yeni tersane blgesinde byk gemi ina edilirse bu sistemin gerekli olaca dnlebilir. Fren tertibat sistemi, bir hesaplar ve kabuller silsilesini iermektedir. Fren tertibatnn hesaplarnda ncelikle gemiye gelen kuvvetlerin deerlendirmesi yaplmtr. lk etapta; ini esnasnda gemiye gelen kuvvetler hesap edilmi, daha sonra dinamik kuvvetler deerlendirilmitir. Sonuta da, gemi knn maksimum batmas, durma mesafesinin hesab ve fren tertibat iin hesaplar yaplmtr. kinci aamada, fren tertibatnn balanaca gvertede Kzak balant mapas ve civar sonlu elemanlar yntemi ile modellenip, gerilme analizi yaplmtr. ni senaryolar Gemi dahilinde fren tertibat gelitirilmitir. nc ve son aamada, gemi iin frenleme tertibatnn
1. T Gemi naat ve Deniz Bilimleri Fakltesi
alabilirlik analizi yaplm olup, optimum sistemin seimi deerlendirilmitir. Bu amala kzak ve geminin fiziki boyutlar incelenerek, fren zincirinin uzunluu ve kzak zerine yerletirilmesi gerekletirilmitir. Daha sonra koparak enerji emilimini salayacak polipropilen halat boyutlar ve yerleimi tespit edilmitir. Bu almalara bal olarak sistemin ucuna balanacak fren amal zincir arl ve yerletirme ekli ve sistem bileenlerinin boyutlar belirlenmitir. Fren tertibat gemiye iki aamal balanmtr. nce S eklinde yerletirilen zincirlerin baklalar arasna balanan halatlar koparak geminin ini enerjisinin belli bir ksmn yok etmitir. kinci aamada ise zincir kmeleri hareket ederek srtnme kuvveti vastas ile gemiyi durdurmutur. Btn bu almalar iin 100e yakn polipropilen halat kopma deneyi yaplarak yeni balant ekilleri gelitirilmitir. Bu almaya benzer, eski Hali tersanelerinde ve Pendik Tersanesinde yllar nce benzer uygulamalara rastlansa da, bu karmaklkta ve bu bilimsel yaklamda bir rnek yoktur. Dnya literatrnde bu konuda, yakn zamanda bir yayna rastlanamamtr. zellikle zincirlerin srtnme katsays ve halatlarn homojen kopmas zerine ayrntlar olduka yetersiz kalmaktadr. Trkiyede bu alma detay zgnlnde tekdir. Hesaplar yaplan gemilerin boylar 120-150 m olup durma mesafeleri yaklak 2-2,5 boy civarnda olmutur. Konu ile ilgili detayl analizler devam etmekte olup, ayrnt analizleri tamamlandnda literatre nemli bir aratrma sonucu kazandrlacaktr. zellikle liman ii tersaneler, mendirein yakn olmas nedeniyle byk gemi yapamamaktadrlar. Balonla indirmede %2nin stnde eim risk yaratmaktadr. Bu yntem bir ok tersanenin i hacminin gelimesine yardmc olacaktr.
92
SEKTRDEN
ETKNLK TAKVM
ISST Poland 2008: Fabrication and Coatings 2-3 Eyll 2008 Gemi ina teknolojisini dorudan ya da dolayl olarak ilgilendiren, imalat ve koruma konularyla ilgili bugne Konusu: kadarki ve son zamanlardaki gelimelerin tartlmasna frsat verecek bir sempozyum. Yer: Gdansk, Polonya Organizatr: RINA Tel: +44 (0)20 7235 4622 Fax: +44 (0)20 7259 5912 Email: conference@rina.org.uk 2008 China Shanghai International Shipbuilding Industry and Maritime Industry Forum Tarih: 4-6 Eyll 2008 Konusu: angay uluslaaras gemi ina ve denizcilik sanayi forumu Yer: angay, in Organizatr: Shanghai Haozhe Exhibition Co Tel: +86 21 28 98 65-29 Fax: +86 21 28 98 65-92 Email: info@artelier-scerer.cn HIPER 08: 6th International Conference on High-Performance Marine Vehicles Tarih: 10-13 Eyll 2008 Konusu: 6. Uluslararas yksek performansl deniz aralar konferans Yer: Napoli, talya Organizatr: University of Naples "Federico II" Tel: +39-081-7683700 Fax: +39-081-2390380 Email: hiper08@unina.it IIMS Seminar "Keeping up with the future" Tarih: 10 Eyll 2008 Konusu: Srvey semineri Yer: Hamburg, Almanya Organizatr: International Institute of Marine Surveying Tel: +44 (0) 239 258 8000 Fax: +44 (0) 239 258 8002 Email: petergmorgan@lithgow.co.uk Biofuels: Maritime Trade & Transport Tarih: 18-19 Eyll 2008 Konusu: Deniz ticareti ve nakliyesinde biyolojik yaktlar. Yer: Londra, ngiltere Organizatr: Navigate Conferences Tel: +44 20 7369 1656 Fax: Email: conferences@navigatepr.com http://www.navigateconferences.com SMM 2008: Shipbuilding, Machinery&Marine Technology Tarih: 23-26 Eyll 2008 Konusu: Yaratcl ve bak asn artrarak, standard yksek, rekabeti gemi ina edebilme; ticari fuar Yer: Hamburg, Almanya Organizatr: Hamburg Messe und Congress GmbH Tel: +49 40 3569 - 0 Fax: +49 40 3569 - 2180 Email: info@hamburg-messe.de Tarih: Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008 93
SEKTRDEN
ETKNLK TAKVM
Monaco Yacht Show 24-27 Eyll 2008 Monako Yat Fuar Monako Monaco Yacht Show +377 93 10 41 70 +377 93 10 41 71 info@monacoyachtshow.mc Offshore Patrol Vessels 2008 Tarih: 29 Eyll- 1Ekim 2008 Konusu: Karakol Gemileri Yer: Cenova, Italya Organizatr: Defence IQ Tel: +44 (0) 20 7368 9300 Fax: +44 (0) 20 7368 9301 Email: enquire@iqpc.co.uk 8th Int. Conference on Hydrodynamics (ICHD2008) Tarih: 30 Eyll- 3 Ekim2008 Konusu: 8. Uluslararas hidrodinamik konferans Yer: Nantes, Fransa Organizatr: ICHD 2008 Secretariat Tel: +33-240371625 Fax: +33-240372523 Email: ichd2008@ec-nantes.fr OceanTech Expo 2008 Tarih: 1-3 Ekim 2008 Konusu: Okyanus Teknolojileri altay ve paneli Yer: Providence, RI, Amerika Birleik Devletleri Organizatr: Oceantech Expo Tel: +1 561-732-4368 Fax: Email: howard@marinelink.com 6th Annual Boxship 2008 Tarih: 7-8 Ekim 2008 Konusu: Konteyner gemilerinin inasnn gelecekteki durumu, tasarm ve operasyonu Yer: Hamburg, Almanya Organizatr: Lloyd's List Events Tel: +44 20 7017 5511 Fax: Email: niamh.smith@informa.com Engine and Condition Monitoring (ECM) 2008 Tarih: 9-10 Ekim 2008 Konusu: Deniz makineleri ve grntleme konferans Yer: Singapur Organizatr: Carpe Diem Ltd Tel: +44 1234 756 016 Fax: +44 703 115 9685 Email: info@cdscs.co.uk Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: 94 Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
SEKTRDEN
ETKNLK TAKVM
Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: Rogue Waves 2008 (workshop) 13-15 Ekim 2008 Azgn dalgalar 2008 altay Le Quartz, Brest, Fransa Ifremer
Michel.Olagnon@ifremer.fr SNAME 08 Annual Meeting and Expo Tarih: 15-17 Ekim 2008 Konusu: 8. Geleneksel Gemi inaa ve Deniz mhendisleri topluluu bulumas ve fuar Yer: Houston, YX, Amerika Birleik Devletleri Organizatr: SNAME Tel: +1 561-732-4368 Fax: Email: howard@marinelink.com SHIPBUILDEX CHINA 2008 - China(Zhejiang) international Shipbuilding Expo Tarih: 15-17 Ekim 2008 Konusu: in Uluslararas gemi ina fuar Yer: Taizhou City, Zhejiang Province, in Organizatr: Guangzhou Wellexpo Exhibition Services Ltd Tel: +86 20 3760 0528 Fax: +86 20 37600530 Email: shipbuildex@yahoo.com.cn Int. Conference On Ship & Offshore Technology 2008 Tarih: 16-17 Ekim 2008 Konusu: Uluslararas gemi ve ak deniz yaplar teknolojileri konferans 2008 Yer: Busan, Gney Kore Organizatr: RINA Tel: +44 (0)20 7235 4622 Fax: +44 (0)20 7259 5912 Email: conference@rina.org.uk ECPTS 2008: 3rd European Conference on Production Technologies in Shipbuilding Tarih: 23-24 Ekim 2008 Konusu: Gemi inasnda retim teknolojileri, 3. Avrupa konferans Yer: Stralsund, Almanya Organizatr: NA Tel: Fax: Email: URL: http://www.ecpts.de/ ICS International Shipping Conference 2008 Tarih: 23-24 Ekim 2008 Konusu: Uluslarars gemicilik fuar Yer: Londra, ngiltere Organizatr: International Chamber of Shipping Tel: Fax: +44 20 7417 8877 Email: shantel.ryan@marisec.org Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008 95
SEKTRDEN
ETKNLK TAKVM
Shiport China 2008: 6th International Shipbuilding, Port and Maritime Technology Exhibition Tarih: 23-25 Ekim 2008 Konusu: 8. Uluslararas gemi ina, liman ve deniz teknolojileri fuar Yer: Dalian, in. Organizatr: Business & Industrial Trade Fairs Ltd Tel: +852-28623429 Fax: +852-28661770 Email: shiport@bitf.com.hk Euronaval 2008 Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: URL: Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: URL: Tarih: Konusu Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: Tarih: Konusu: Yer: Organizatr: Tel: Fax: Email: 96 27-31 Ekim 2008 Avrupa deniz kuvvetleri 2008 fuar Paris-Le-Bourget, Fransa Euronaval +33 (0)1 47 36 80 80 +33 (0)1 40 93 57 72 info@euronaval.fr 4th International Marine Coatings Summit 30-31 Ekim 2008 4. Uluslararas deniz suyu koruma sistemi zirve toplants Busan, Gney Kore NACE International +1 281-228-6217
http://www.nace.org/imcs2008 Marine Tech Korea 2008 11-14 Kasm 2008 Deniz Teknoloji Fuar Changwon, Gney Kore Gyeongsangnam-Do +82 2 555 7153 +82 2 556 9474 http://english.mtkorea.org/ 3rd Green Shipping Conference 19-20 Kasm 2008 3. Yeil gemicilik fuar Athens, Yunanistan Active Communications International +44 207 981 2503 +44 020 7593 0071 adonnee@acius.net ME ShipTech 2008 19-20 Kasm2008 Gemi teknolojileri 2008 konferans Dubai, Birleik Arap Emirlikleri IBC Gulf Conferences +971 4 3365543 +971 4 3365685 mohie.patel@ibcgulf.ae Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008
SEKTRDEN
TERSANELERMZDE NA EDLEN GEMLER

TERSANE NA NO ARMATR NB 013 NB 010 NB 011 NB 014 ADMARN NB 015 NB 016 NB 018 NB 017 NB 019 ALMAR NB01 NB 213 NB 205 ANADOLU NB 209 NB 94 NB 215 NB 214 ARKADA AYKIN NB 02 NB 03 NB 13 NB 14 NB 2 NB 3 CDE NB 4 NB 5 NB 7 NB 34 NB 37 NB 38 EKSAN NB. 42 NB. 43 NB. 44 NB. 45 NB. 46 NB 67 NB 68 ELK TEKNE NB 69 NB 70 NB 71 CS 33 ELKTRANS TEKNE YAPIM VBG VBG TRKER DENZ TAIMA ALDEMAR S-MARINE S-MARINE GALATA DENZCLK GALATA DENZCLK ALMAR FURTRANS MAKS DENZCLK FURTRANS D & K DENZCLK FUDA DI TC. FURTRANS MASTER DENZCLK MASTER DENZCLK EMRHAN DENZCLK EMRHAN DENZCLK CDE TEKNO OMEGA OMEGA GAS&HEAT ALBROS SHPPNG EKSAN EKSAN DO DO DO TEKNE YAPIM TEKNE YAPIM KGS KGS KGS FORS FORS FLZ TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER LPG TANKER KURU YK TANKER TANKER ARABALI VAPUR ARABALI VAPUR ARABALI VAPUR KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER IMO II TANKER IMO II TANKER IMO II TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER YOLCU KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KONTEYNER KONTEYNER KMYASAL TANKER KONTEYNER 5,250 5,250 25000 1300 TEU 1300 TEU 20000 3150 4,600 4,600 5,600 5,600 5,600 14,000 14,001 4700 2200 2600 2600 3600 3750 8400 8400 TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE MALTA M. ISLAND LKES GEM TP KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER MARSHALL ISLAND KMYASAL TANKER MARSHALL ISLAND KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KONTEYNER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KARGO KARGO KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER 18000 8100 1000 TEU 6000 8100 18000 3800 3800 5800 5800 DWT 10500 20000 20000 10500 20000 8500 8500 25000 25000 KLASI BV ABS ABS BV BV BV BV GL GL BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV RINA RUS BV BV TL TL TL BV BV DNV DNV BV BV BV BV TL BV BV BV BV BV BV BV BV
CS 34-38 DO CS 39 CS 40 41 42 FLZ FLZ GEMN DENTA BAYRAKTAR GROUP EK EK EK
EK
43 44 45
INAR
30
97
SEKTRDEN

TERSANE NA NO ARMATR 2044 2048 2049 2050 2051 2052 DEARSAN 2053 2054 2055 2056 2073 2074 91 DENTA 92-95 NB 16 NB 20 NB 21 DZGT ENGN NB 12-13 5 4 40 41 EGE YAT 42 38 39 5 6 11-23 10 NB33 NB34 NB35 NB36 NB37 NB38 NB39 GELBOLU NB 40 NB 41 NB 42 NB 43 NB 44 NB 45 NB 46 32 GEMAK 33 34 38 SOY-GEM MED MARINE EGE YAT EGE YAT EGE YAT PIERINT HOLDING AST CONSULT MED MARINE MED MARINE MED MARINE MED MARINE ARA ARA ARA ALBROS ALBROS DLH DLH ABC MARITIME GELBOLU ABC MARITIME ALBROS ALBROS ALBROS ARA DNYA DELMARE SPA DELMARE SPA DNYA TRKYE TALYA TALYA TRKYE SVRE AZERBEYCAN AZERBEYCAN AZERBEYCAN TRKYE TRKYE SVRE BULKER&BERGEN DEARSAN DEARSAN DEARSAN DEARSAN DEARSAN BULKER&BERGEN BULKER&BERGEN DEARSAN BULKER&BERGEN SSM SSM V. VARDAL ZAY TRKER SIMONSEN APS AMLICA DENZCLK AMLICA DENZCLK LKES NORVE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE NORVE NORVE TRKYE NORVE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE DANMARKA TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE RUSYA HOLLANDA TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE MALTA SVG SVG KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER GULET GULET GULET GULET YELKENL KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER RMORKR KMYASAL TANKER KURU YK HZMET GEMS HZMET GEMS KURU YK KURU YK AMUR DUBASI AMUR DUBASI DESTEK GEMS RMORKR DESTEK GEMS RMORKR RMORKR KURU YK KURU YK KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER 50 50 11200 11200 17000 9000 9000 17000 RINA RINA 500 METREKP 500 METREKP 8100 52 34 11240 25000 5700 11240 GEM TP RMORKR RMORKR IMO II KM.TANKER IMO II KM.TANKER IMO II KM.TANKER IMO II KM.TANKER RMORKR RMORKR RMORKR RMORKR KARAKOL BOTU KARAKOL BOTU KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER 3,600 11,450 4500 6400 3500 DWT 32 / 65 32 / 65 10,000 7,000 3,500 10,350 32 / 65 32 / 65 32 / 65 32 / 65 KLASI BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV TL TL ABS BV BV BV BV BV BV BV RINA NKIP NKIP RINA RH BV BV BV BV RS BV BV BV BV TL TL BV TL BV BV BV RS RS
DESAN
EREL
98
SEKTRDEN

TERSANE NA NO ARMATR 32 GEMSAN 33 43 NB 13 GEMT NB 14 NB41 NB42 GSAN NB43 NB 44 NB45 27 HDRODNAMK 28 29 26 NB. 09 NB. 10 DA NB. 11 NB. 12 NB. 13 NB. 14 14 17 STANBUL 19 20 21 22 02-04 KARASU 05-07 08 09 KOCATEPE 21 23 34 MADENC 35 36 37 MARMARA 70 77 70 071 RMK 072 74 75 76 NTERSEE NTERSEE NTERSEE NTERSEE YILDIRIM YILYAK RAHM KO TPRA TPRA RMK RMK SANMAR SANMAR SANMAR BURHAN DZMAN BURHAN DZMAN KEREM DENZCLK GALATA DENZCLK GSAN GEMN DENTA DORA DENZCLK GALATA DENZCLK ALPAGL DNZ. GRANMAR DENZCLK ALMAR GEM MALAT DNAMK DENZCLK DA DA DA DA DA DA STANBUL DENZCLK NAFTOTRADE NAFTOTRADE NAFTOTRADE ARMONA ARMONA MARMARA ALFAMARINE ALFAMARINE TROYA TRKYE TRKYE ALMANYA ALMANYA ALMANYA ALMANYA TRKYE MALTA TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE NORVE LKES TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE PANAMA TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE GEM TP RMORKR RMORKR RMORKR KURU YK KURU YK KURUYK KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KURU YK KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER PSLANMAZ KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KURU YK KMYASAL TANKER KURU YK KURU YK KURU YK KURUYK KONTEYNER KONTEYNER KONTEYNER KONTEYNER KMYASAL TANKER KIMYASAL TANKER YAT ROMORKR ROMORKR KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER YK GEMS 10500 10500 154M DWT 470 470 470 4650 4650 6000 13000 7800 18000 7800 18000 2800 3600 7900 5300 7000 7000 5850 5850 20000 20000 5700 6400 6400 6400 6400 6400 8200 6400 15000 15000 3800 4,000 9,500 8,500 8,500 8,500 15750 7000 TL ABS BV BV BV BV RNA RNA BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV ABS ABS ABS ABS BV BV ABS BV BV BV BV DNV KLASI ABS ABS RINA BV BV BV BV BV BV BV
99
SEKTRDEN

TERSANE NA NO ARMATR NB 147 SEDEF NB 148 NB 151 NB 152 H50 H51 SELAH H52 H53 H54 NB 01 NB 02 NB 03 SOL NB 04 NB 05 NB 06 NB 07 NB 08 NB 43 AHN ELK NB 44 NB 45 NB 46 H-18 H-20 H-21 TERSAN H-22 H-23 H-24 89 TORGEM 94 95 TORLAK AHNELK TERSANES AHNELK TERSANES AHNELK TERSANES AHNELK TERSANES LAURENNE SHIPPING TERSAN TERSAN TERSAN TERSAN TERSAN KAPTANOLU D&K D&K TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE NORVE TRKYE LBERYA TRKYE TALYA TALYA LBERYA LBERYA DNYA DENZCLK ELCANO ELCANO TVK TERSANES TVK TERSANES TVK TERSANES TRKYE BAHAMAS BAHAMAS TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE MALTA TURKON HOLDING TURKON HOLDING TURKON HOLDING TURKON HOLDING EMEK DENZ NAKLYAT GALATA DENZCLK ATLANTK DENZCLK GALATA DENZCLK LKES TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE TRKYE PANAMA TRKYE PANAMA MALTA ELBANA DI NAVIGAZIONE ITALY NICOMEDIA NAVIGATION MALTA REMI MARTIN CORP CRESTAR SHIPPINGBV AURENE SHIPPING REMI MARTIN CORP REMI MARTIN CORP MALTA GIBRALTAR GIBRALTAR MALTA MALTA GEM TP KONTEYNER KONTEYNER KONTEYNER KONTEYNER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER MENTO KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER 20,000 20,000 20,000 5,850 5,850 20,000 20,000 7,000 6,100 6,100 6,100 6,100 12000 10500 10500 10500 10500 10500 20000 6000 6000 7700 17000 3600 17000 7000 17000 15500 15500 7000 7000 17000 15,200 15,200 15,000 15,000 15,000 DWT 12000/1150 TEU 12000/1150 TEU 26000/1900 TEU 2600/1900 TEU 7300 10500 10000 13000 KLASI ABS ABS ABS ABS BV BV BV BV RINA BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV BV DNV DNV DNV BV DNV RNA RNA BV BV DNV BV BV BV BV BV
NB53-54 TORLAK NB028 NB029 NB030 NB031 DNYA DENZCLK SEATRANS DNYA DENZCLK SOSEMA DNYA DENZCLK TALYA TALYA
TUZLA GEM ENDSTRS
NB032 NB033 NB034 NB035 NB036 NB038 2 3
TVK
4 5 6
100
SEKTRDEN

TERSANE UM NA NO NB01 NB34-35 85 88-89 USTAOLU NB 92 NB 93 NB 87 USTAMEHMETOLU GENKA 2 26 27 28 UZMAR 29 30 31 53 YARDIMCI 57-60 62 108 109 YILDIRIM GEM NAA 110 112 111 C2086 YILDIZ C2123 C2114 YILDIZ YONCA ONUK A.O ATAGN PERINI SPA PERINI SPA PERINI SPA TRKYE TALYA TALYA TALYA TRKYE KMYASAL TANKER 56 M. YAT 56 M. YAT 45 M. YAT SAHL GVENLK BOTU 2,200 500 500 500 120 120 120 BV ABS ABS ABS DNV DNV DNV DUNYA DENZCLK YARDIMCI YARDIMCI TRKYE TRKYE TRKYE OFMAR FURTRANS BREKO BREKO SAENZ CO GENKA ARMATR LKES TRKYE GEM TP MEGAYAT DWT KLASI BV BV 8,500 14000 4900 7000 RINA 3,300 BV BV BV BV BV BV BV 17000 17000 ABS ABS BV BV BV
HOLLANDA KONTEYNER TRKYE TRKYE KURU YK KONTEYNER
HOLLANDA KMYASAL TANKER HOLLANDA KMYASAL TANKER NGLTERE MEGAYAT TRKYE KURU YK RMORKR RMORKR RMORKR RMORKR RMORKR RMORKR KMYASAL TANKER TANKER KMYASAL TANKER OK AMALI YK G. KMYASAL TANKER KMYASAL TANKER
7500/10000 ABS 4,550 7,900 10,800 BV BV BV
BEKARDELER DENZCLK TRKYE MARSEL DENZCLK ENER DENZCLK TRKYE TRKYE
KO.M33.009.AN T.C. SAHL GVENLK K. KARRAR ZARRAR PAKSTAN VBSS BOTU PAKSTAN VBSS BOTU
PAKSTAN DENZ KUVVETLER BOTU PAKSTAN DENZ KUVVETLER BOTU
101
SEKTRDEN
TESCLL BROLARIMIZDAN 1800 KLK EHRHATLARI VAPURU
ANA BOYUTLAR
Tam Boy (LOA) Dikeyler Aras Boy (LBP) Kalp Genilii (B) Kalp Derinlii (D) Dizayn Su ekimi (Td) : : : : :
:
67.96 m 63.38 m 13.00 m 3.70 m 2.50 m
KAPASTE
Kapal alanda koltuk says : Ak alanda koltuk says : Ayakta yolcu says (ak+kap.): Toplam yolcu says :
:
703 588 509 1800
SEVK SSTEM VE PERFORMANS :

Sevk Sistemi Dizel-Jeneratr Pervane Ba itici Dizayn hz : : : : : Dizel-Elektrik 4x525 kVa, Volvo-Penta 2xSchottel, STP Schottel 200 kW 14 knot
102
SEKTRDEN
TESCLL BROLARIMIZDAN
GEM ADI Ship Name TARH Date RESM NO Drw NR DZAYN Designed by AL CBOOLU CAD Drawned by CAD Drawned by CAD Drawned by KONTROL Checked by AL CBOOLU FETH YILMAZ
M/V SETA
LEK 1/50 ANA BOYUTLAR Principal dimensions Scale KLAS TL LOA m 48.00 Class
NEAT KARAER
LWL m LBP m Bm Dm T (design)m
46.89 44.14 10.03 3.20 1.60
103
SEKTRDEN
104
SEKTRDEN
105
SEKTRDEN
TERSANELERMZ TANIYALIM
MEDYILMAZ GEM NAA SANAY VE TC. A..nin kuruluu 1976 ylna dayanr. O yl ortak irket olarak Ylmaz Ustalar ad altnda, o sralarda tercih edilen aa yapm balk teknesi retim atlyesi olarak, Ereli Bozhane mevkiinde faaliyetlerine balaad. Zamanla teknoloji deiimiyle hem aa hem sac (elik) tekne imalatna geilmi, bu arada retim eitliliine balk teknesi ve yolcu tama feribotlar da eklenmitir. 1981 ylnda Bozhane mevkii tersanelerinin ehir iinde kalmas nedeniyle Ereli Belediyesinin alm olduu karar gereince, tersaneler Gl-engel Burnu mevkiine tand. Bu deiim irketi de etkiledi; 1988 ylnda Hasan YILMAZ gemi sanayi, 1992de YILMAZ GEM TERSANES LTD T. olarak ortaklktan ayrld. 2004 senesine gelindiinde dnyada meydana gelen gemi ihtiya patlamas ve devletin tersane yatrmlarn teviki sonucunda Gl Tersanelerinin geniletilmesi ve modernizasyonu gerei ortaya kt. O dnemde MEDMARNE ile yaplan ortaklk sonunda MEDYILMAZ GEM NAA SANAY VE TC A dodu. irket byk tankerler, konteyner gemileri ve uluslararas normlarda rmorkr imalatna geti. irketin sahip olduu deneyim ve bilgi birikimiyle yetitirdii tecrbeli personel, makine ve tehizatla kaliteli imalat yapmakta, uluslararas klas kurulularnn kurallarn rahatlkla uygulayabilen, en son teknolojiyi tkullanabilen bir konuma gelmitir. Tersanede yksek imalat ve kalite standartlarnda gemi ina edilmektedir. Tersanede 150 m boyda 18 m genilikte bir kzaa ve 100 m boyda 15 m genilikte balon indirmeye uygun bir saha mevcuttur. 15.000 DWTlik gemileri yapabilecek bilgi ve teknolojiye sahip olan tersanede ayrca 1000 tonluk gemileri kzaa ekebilecek sistem de bulunmaktadr
106
SEKTRDEN
DENZE NDRME
SHIPYARD/HULL NUMBER: MARMARA/NB77 SHIP NAME: YM URANUS OWNER: YILYAK YAKIT PAZ. A.. DESIGN OFFICE: DELTA L.O.A.: 119,60 m L.B.P.: 111,60 m BREADTH: 16,90 m DEPTH: 8,40 m DRAUGHT(DESIGN): 6,65 m CARGO CAPACITY: 8050 m3 DWT: 7000 ton ENGINE: MAN 6L 32/40 SPEED: 13.5 kn CLASS: BV START OF CONSTRUCTION: 01.06.2007 DATE OF DELIVERY: 30.10.2008
SHIPYARD/HULL NUMBER: H52 SHIP NAME: ATLANTK MIRACLE OWNER: ATLANTK DESIGN OFFICE: DELTA MARINE L.O.A.: 129.5 m L.B.P.: 122.0 m BREADTH: 19.8 m DEPTH: 10.4 m
DRAUGHT(DESIGN): CARGO CAPACITY: DWT: ENGINE: SPEED: CLASS: START OF CONSTRUCTION: DATE OF DELIVERY:
8.0 m 12725 m3 11289 t 4500 kW 15.0 Kn BV Haziran 2007 Ekim 2008

107
SEKTRDEN
DENZE NDRME
SHIPYARD/HULL NUMBER: SEDEF/NB 148 SHIP NAME: OWNER: DESIGN OFFICE: L.O.A.: L.B.P.: BREADTH: DEPTH: DRAUGHT (DESIGN): CARGO CAPACITY: DWT: ENGINE: SPEED: BERRA K TURKON HOLDNG 149,60 m 136,80 m 22,70 m 11,30 m 7,80 m 1157 TEU 12000 ton MAN 11060 KW 18,8 kn CLASS: ABS START OF CONSTRUCTION: 21.01.2008 DATE OF DELIVERY: 24.10.2008
108
YELERDEN
YEN YELERMZ
YE NO 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 ADI ARF OSMAN ENDER METE SEMH MUSTAFA MUSTAFA RECEP ERHAN EMRE HAKAN MESUT ZEN SA TUNCAY RUEN AL EMRE DENZHAN ZYA NLFER ATLLA KADR TOLGA ALPER OLGUN GVEN FATH MER HAKKI ZKAN OSMAN SOYADI ERKO KALENDER MANAVBAI BOSTANCI ENLOLU KAFALI GNER AKSU ELKTEL SM SERT ACAR KONAK ZTRK AKBABA AYDIN ZTAN SALAM YILMAZ BAYER KKNER HIZIR UYANIK AKSOY KARAALI MRGL BLM OKULU GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT DENZ TEKNOLOJS MHENDS T GEM NA VE DENZ MHENDS T GEM NA VE DENZ MHENDS T DENZ TEKNOLOJS MHENDS T GEM NA MHENDS KT GEM NA MHENDS KT GEM NA MHENDS KT GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NAATI VE GEM MAKNELER MHENDS T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS T DENZ TEKNOLOJS MHENDS T DENZ TEKNOLOJS MHENDS T DENZ TEKNOLOJS MHENDS T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDSL T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDSL T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDSL T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDSL T GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NA VE GEM MAKNELER MHENDS YT GEM NA MHENDS KT
YELERDEN HABERLER
EVLLK HABERLER
2014 nolu yemiz Mustafa Bekta, Fehmiye Zoray ile 05 Nisan 2008 tarihinde, 2000 nolu yemiz A. Reat Salt, Aysun Altn ile 17 Mays 2008 tarihinde, 1958 nolu yemiz Gizem lmez, Onur Kuzu ile 31 Mays 2008 tarihinde, 2263 nolu yemiz Elif Yldrm, Fatih Kapucu ile 01 Haziran 2008 tarihinde, 2087 nolu yemiz Diner Din, Neslihan Bozkurt ile 29 Haziran 2008 tarihinde, 173 nolu yemiz brahim Sarcolunun kz Hlya Meri Sarolu, Akn ark ile 01 Temmuz 2008 tarihinde, 1995 nolu yemiz Burak zgr Alper, Melda Patan ile 13 Temmuz 2008 tarihinde, 1384 nolu yemiz Serkan Uygun, zlem Oranca ile 19 Temmuz 2008 tarihinde, 2147 nolu yemiz Yasin Byksneti, Nursen zgngr ile 20 Temmuz 2008 tarihinde evlendiler. Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008 Yeni evli iftlere mutluluk diliyoruz.
ACL FALAR
Nisan 2008de rahatszl sebebiyle ameliyat olan 823 nolu yemiz Sn.Turgut Atagne, Mays 2008de kaza geiren 308 nolu yemiz Osman nara, gemi olsun der, acil ifa dileriz.
VEFAT HABERLER
Nisan 2008de 1617 sicil nolu yemiz Selim Budanolunun kaynpederi vefat etti. Nisan 2008de yemiz 589 sicil nolu yemiz Blent Alnakn babas vefat etti. Mays 2008de 324 sicil nolu yemiz Macit Skann annesi vefat etti. 23 Haziran 2008de 1833 sicil nolu yemiz Mustafa Engin AKKAN geirdii kalp krizi sonucu vefat etti. Yaknlarna basal dileriz.
109
YELERDEN
KM KMDR
ERBL H. SERTER
1934te zmirde dodu. zmir Atatrk Lisesini bitirdikten sonra tahsilini ngilterede tamamlad. 1957de Sunderland (Durham niversitesi) Technical Collegein gemi ina blmnden ve 1959da Imperial College of Science and Technologynin uak blmnden mezun oldu. ki yl ngilterede Vickers Armstrongs tersanelerinde stayjer mhendis olarak alt. 1970-1990 yllar arasnda Almanya, Fransa, ngiltere ve ABDde Deniz Kuvvetleri ile ilgili aratrma merkezlerinde tekne formlarn kapsayan aratrmalar ve dizayn almalar yapmtr. ngiltere, ABD ve Fransada baslm 30 civarnda teknik makalesi ve teknik kongrelere sunduu bildirileri mevcuttur. Dizayn almalar ve aratrmalaryla ilgili olarak kendisi iin Massachusettes Institute of Technology, Navsea, Pentagon ve US Naval Academy bata olmak zere bir ok lkede Deniz Kuvvetleri nezdinde konferans ve seminerler dzenlenmitir. Yapm olduu aratrmalar ve 1000 adedin zerindeki havuz tecrbelerinin zetini Hydrodynamics and Naval Architecture of Deep Vee Hull Forms adl kitabnda toplamtr. Ayrca 1953ten beri yapm olduu muhtelif patent ve dizayn almalarn da Bir Tutkunun yks adl kitabnda yaynlamtr. Dizaynlar erevesinde Fransa, Almanya ve Avustralyada baz tersaneler imalat yapmaktadr. Bu arada Fransz Deniz Kuvvetleri iin hazrlad bir dizayn projesi sonucunda ina edilen ve ina edilmekte olan 400-700 ton snfnda sava gemileri hizmete girmitir. Aratrmalar sonucunda yaynlad bilgiler dorultusunda Derin-V formu ieren 100 metre uzunluun zerinde hzl feribotlar 1993ten itibaren spanya, talya ve Fransada ina edilmeye balanmtr. 1974 senesinden itibaren yapm olduu sea keeping, stealth ve semi submersible sava gemi dizaynlar zerindeki almalar ieren yaynlar ise bu sahadaki ilkler arasndadr.
YAAR DURAN AYTA

1955 ylnda Adyamanda dodu. lk, orta ve lise eitimini Adyaman'da yapt. 1978 ylnda T Gemi naat Fakltesinden mezun oldu. Profesyonel i hayatna zmit Yarmca'da bulunan Marmara Transport tersanesinde balad. Yedek subayln Glck Askeri Tersanesinde Tekne Grup Mdrl'nde Proje Subay olarak yapt. Askerliini bitirdikten sonra Pendik Tersanesi'ne girdi ve 1999 ylna kadar orada alt. 1999'dan 2003 senesine kadar da Hali Tersanesi'nde grev ald. 2003'te Trkiye Denizcilik letmeleri'nin ISM Dairesi Bakanlna getirildi ve 2.5 yl grev yapt. 2005 yl Kasm aynda Ky Emniyeti Genel Mdrlne Genel Mdr Yardmcs olarak atand. Kasm 2007 tarihinden bugne Denizcilik Mstearlnda Gemi na ve Tersaneler Genel Mdr olarak grev yapmaktadr. Evli ve 3 ocuk babasdr.
110
YELERDEN
KM KMDR
YILMAZ KARAHANOLU
1933 ylnda dodu. stanbul Teknik niversitesi Makine Fakltesi Gemi naat Blmn 1956 ylnda bitirdi. Ayn yl D. B. Camialt Tersanesi letme, Planlama Mhendislii grevinde bulundu. 1957-1958 yllarnda Glck Tersanesinde askerliini yapt. Bilahare Ankara Devlet Su lerinde arazi kontrol mhendislii, stanbulda demir ekme tesisleri kurulmas (zel olarak), Maltepede Koruma Tarm lalar Ade makine mavirlii, Camialt Tersanesinde Planlama Brosu eflii, Bamhendis Yardmcl yapt. 1960da 6500 DWTlik Abidin Daver gemisinin tehizini yapt. Garanti mhendisi olarak ilk lke yapm gemiyle Almanya, ngiltere ve Danimarkada bayrak gezdirdi. Yurda dnte stinye Tersanesi Bamhendis Yardmcl yeni inaat ve havuz, tekne fabrikas eflii yapt. zel sektrde: Beykozda tersane kurmak iin Denizcilik Limited irketine geti ve Avrupa tersaneleri ayarnda ilk zel tersaneyi 1960 ylnda kurdu ve 1961den 1974e kadar tersanenin mdrln yapt. Tersanenin amac tanker filosu kurmak ve rafinerinin rnn denizden datmak zere seri halinde tanker ina etmekti. lk 1100 DWTlik tanker serisi (Piri Reis, Oru Reis, Seyidi Reis, Bizim Reis) ina edildi ve ana filonun tamiri yapld. lk olarak iki adet rmorkr (Uzunkum, Gl) dizayn yaplarak Ereli Demir elik Aye teslim edildi. lk elik gvdeli yat Yldz ina edildi. Almanyadan adet RoRo gemisi sipaarii alnd. Bunun inas iin tersane yeniden tehiz edildi ve lkeye ilk olarak optik gzl 1/1 sac kesme tezgah getirildi. Gemiler ina edilerek 1971-72-73 yllarnda ihra edildi. Bylece lkemizde ilk gemi ihracat gerekletirilmi oldu. 1974 ylnda serbest olarak almaya balad ve Gemi Proje, Dizayn ve Kontrol Mhendisi olarak deniz sektrne geti. 1977de Balatta 6500 DWTlik gemi inas iin Atlm Tersanesini armatrlerle birlikte kurdu. Tersanede Kayc Kzak sistemine geildi. 1978de Trkiye dviz darboazna girdi, armatrler gemilerini tehiz edemez duruma geldi. Bu skntlar gidermek amacyla Birol Alpay ile birlikte Kapaksan Gemi Yan Sanayi Ayi kurdu. Dizayn kendisine ait olan hidrolik ve mekanik ambar kapaklar, gemi cargo-gear sistem ve tehizatlar ve dier ekipmanlar imal ederek armatrlerin ihtiyalarn karlad. 1980de Gemi LTD (Rafet zrn) ile birlikte Tuzla Gemi Endstrisi Ayi kurdu ve Tuzla tersanelerini ina etti. irket, 1981de ilk dizayn ve projesi olan 3400 DWTlik yk gemisi Exim Metali Almanyaya ihra etti. irket, 1982-1992 yllar iinde, % 25 ortaklkla Transport Efficiency firmasn bnyesine ald. Hollanda iin hidrolik ambar kapaklar imal ve ihra etti (takriben 6000 ton elik). lk kimyasal tanker 5000 DWT Emilia Terassa ina edilerek Danimarkaya ihra edildi. Bylece Tuzlada kimyasal tanker inaat balam oldu. 2000 ylnda denizcilik sektrndeki durgunluk zerine tersaneyi Gemak Aye devretti. 2003te Trkiyede ilk olarak Kraft Bira TAPS markas altnda imal etti ve 2004te Gebze Organize Sanayi Blgesinde TAPS Bira mal Fabrikasn, aile irketi stanbul Gda San. Ve Tic. A adna kurdu. Fabrika faaliyetini srdrmektedir. Evren Zincir malat Mak. San. ve Tic. Ade danmanlk yapt ve fabrikann bir blmnn gemi bloklar imalat sistemine gemesine nayak oldu. Bu grevini halen srdrmektedir.
111
KTAP
KTAP KES
OSMANLI DENZCL
Beylikten mparatorlua Prof. Dr. dris Bostan 380 sayfa, Nisan 2006, 25 YTL Tarih ve Corafya Dizisi, ISBN: 975 6051-20-5
TRKLER VE DENZ
zlem Kumrular (Ed.) 556 sayfa, Eyll 2007, 40 YTL Tarih ve Corafya Dizisi, ISBN: 978-975-6051-63-4
stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarih Blm retim yesi Prof. Dr. dris Bostann kaleme ald kitap, bir kara devleti olarak tarih sahnesine kan Osmanllarn ksa srede denizlere egemen bir imparatorlua nasl dntn inceliyor. Kitap, Osmanl deniz politikalarn, deniz teknolojisini ve ticaretini ele alan makalelerden oluuyor. 16. yzyl sonrasna ait yzlerce tersane muhasebe defteri, gemi inasyla ilgili malzemelerin kaydedildii belgeler, gemilerin donanm, mrettebat ve onlarn yiyecek-giyecek ihtiyalarnn salanmas hakkndaki saysz evrak aratrmaclarn bekliyor. Sadece denizciliin siyasi tarihini deil, deniz tekilatn ve deniz ticaret tarihini de aydnlatacak zellikte olan bu engin belge hazinesi, Osmanl devletinin denizlere gsterdii ilgiyi gzler nne seren okunmas gereken bir eser.
6-7 Ekim 2005 tarihlerinde Baheehir niversitesi Beikta Kampsnde gerekletirilen Trkler ve Deniz konulu sempozyuma sunulan seilmi teblilerin yer ald, tarihte Trklerin denizlerle ilgili siyasetinden, deniz savalarndan, kurmu olduklar tersanelerden, dnyaya nam salm Trk denizcilerinden ve pek ok ilgi ekici konulardan detaylar bulabileceiniz bir kitap.
TRK DENZ HUKUKU LE LGL MEVZUAT

Notlu-AklamalKarlatrmal-tihatl Selim Ataergin, Ouz Caner Beta Yaynlar, 1401 sayfa, Ocak 2004, 50 YTL
GEM KAYNAKLI DENZ KRLENMESNN NLENMES, AZALTILMASI VE KONTROL ALTINA ALINMASINDA DEVLETN YETKS
Aye Nur Ttnc Beta Yaynlar, 221 sayfa, Mays 2004, 15 YTL
Denizlerdeki kirliliin nedenlerinin, gemi kaynakl kirlenmelerin, kirlilik sorununa getirilen zmlerin ve deniz evresini korumaya dair Trkiyede yaplan dzenlemelerin yer ald, bavuru kayna olarak kullanlabilecek bir hukuk kitab.
Trk deniz hukuku ile ilgili kanunlarn ve kararnamelerin yer ald bir bavuru kayna.
112

177

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

177

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

177

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NDEKLER

TMMOB GEM MHENDSLER ODASI adna Sahibi nci Gndz Baldoan

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

Suezmax 1 yl Aframax 1 yl Aframax 3 yl Suezmax 3 yl

Risk ekil 1: Beklenen getiri ve risk (2002-07, haftalk veri)

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

GEM NA SEKTRNN EVRESEL SORUMLULUU: SNTNE VE BALAST SULARI

2. SNTNE SULARININ SEBEP OLDUU EVRESEL VE EKONOMK OLUMSUZLUKLAR

3. SNTNE SULARININ GEM ZERNDE ARITIMI N TEMEL YAKLAIMLAR

4. BALAST SULARININ SEBEP OLDUU EVRESEL VE EKONOMK OLUMSUZLUKLAR

5. BALAST SULARININ GEM ZERNDE ARITIMI N TEMEL YAKLAIMLAR

6. .T.. GEM NAATI VE DENZ BLMLER FAKLTESNN ZM ARAYILARINA KATKISI

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

NVERSTE-SANAY BRLNN GELMES N NEDEN ARGE YAPMALIYIZ?

Fotoraf 1.1. inin kendi tasarlayp retecei uak, 2007.

Fotoraf 1.2. ran sava ua, 2007.

Fotoraf 1.3. Vecihi Hrku, ilk Trk uayla, 1925.

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

Fotoraf 1.5. 1972 model Honda

Fotoraf 1.6. 1974 model Hyundai

Fotoraf 1.7. lk Trk otomobili Devrim, 1961.

2. TRKYEDE SANAYNN TARHSEL GELM

3. UZELDE YAPILAN TEST NTELER

Fotoraf 3.1. 3gye kadar titretiren test nitesi.

ekil 3.1. Test nitesi, yerli tasarm ve ina.

Fotoraf 3.2. Komple ase mr testi nitesi.

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

4. RNEK VAKA ALIMASI

Fotoraf 3.3. Traktr test nitesi.

Fotoraf 3.4. Aktarma niteleri test arac.

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

GEM SANAYNDE KULLANILAN YKSEK GL LAZER MAKNELER

High Power Laser Machines in the Shipbuilding Industry

Sokra ift bordo Sokra Posta

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

2. LAZER VE LAZER MALAT YNTEMLER

lem yn Istma yntemi

ekil. 2 Lazerle malzeme ileme yntemleri

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

5. Nd:YAG LAZER MAKNELER

4. CO2 LAZER MAKNELER

OPTK ENERJ POMPALAMA

ekil 4. Fiber lazer makine sisteminin prensip yaps

6. FBER LAZER MAKNELER

ekil 6. 20 kW gcnde fiber lazer kaynak makinesi, grnm ve baz zellikleri

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

TERSANELERDE SALII VE GVENLNE GENEL BR BAKI

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

TERSANELERDE SALII VE GVENL SORUNUNA NASIL YAKLAILMALI?

TERSANELERDEK KAZALARI VE NEDENLER

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

SG 23 MAYISTA SELAH TERSANES NNDE BASIN AIKLAMASI

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008

SG 29 MAYIS TARHL BASIN DUYURUSU

14 HAZRAN TARHL KAMUOYUNA DUYURU

Gemi ve Deniz Teknolojisi, Say: 177, Temmuz 2008