1

Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3

CH NG I: DAO NG C H C
I. DAO NG I U HO
1. Ph ng trnh dao ng: x = Asin(et + ) v i - <
2. V n t c t c th i: v = eAcos(et + )
3. V n t c trung bnh:
2 1
2 1
tb
x x x
v
t t t
A
= =
A
4. Gia t c t c th i: a = -e
2
Asin(et + )
5. Gia t c trung bnh:
tb
v
a
t
A
=
A
6. V t VTCB: x = 0; ,v,
Max
= eA; ,a,
Min
= 0
V t bin: x = A; ,v,
Min
= 0; ,a,
Max
= e
2
A
7. H th c c l p:
2 2 2
( )
v
A x
e
= +
a = -e
2
x
8. Chi u di qu o: 2A
9. C nng:
2 2

1
2
t
E E E m A e = + =
V i
2 2 2 2

1
os ( ) os ( )
2
E m A c t Ec t e e e = + = +
2 2 2 2
1
sin ( ) sin ( )
2
t
E m A t E t e e e = + = +
10. Dao ng i u ho c t n s gc l e, t n s f, chu k T. Th ng nng v th nng bi n thin v i t n s
gc 2e, t n s 2f, chu k T/2
11. ng nng v th nng trung bnh trong th i gian nT/2 ( neN
*
, T l chu k dao ng) l:
2 2
1
2 4
E
m A e =
12. Kho ng th i gian ng n nh t v t i t v tr c to x
1
n x
2
2 1
t

e e

A
A = = v i
1
1
2
2
sin
sin
x
A
x
A

v (
1 2
,
2 2
t t
s s )
13. Qung ng i trong 1 chu k lun l 4A; trong 1/2 chu k lun l 2A
Qung ng i trong l/4 chu k l A khi v t xu t pht t VTCB ho c v tr bin (t c l = 0; t; t/2)
14. Qung ng v t i c t th i i m t
1
n t
2
.
Xc nh:
1 1 2 2
1 1 2 2
Asin( ) Asin( )

os( ) os( )
x t x t
v
v Ac t v Ac t
e e
e e e e
= + = +

= + = +

(v
1
v v
2
ch c n xc nh d u)
Phn tch: t
2
t
1
= nT + At (n eN; 0 At < T)
Qung ng i c trong th i gian nT l S
1
= 4nA, trong th i gian At l S
2
.
Qung ng t ng c ng l S = S
1
+ S
2
* N u v
1
v
2
0
2 2 1
2 2 1
2
4
2
T
t S x x
T
t S A x x

A < =

A > =

* N u v
1
v
2
< 0
1 2 1 2
1 2 1 2
0 2
0 2
v S A x x
v S A x x
> =

< = + +

2
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
15. Cc b c l p ph ng trnh dao ng dao ng i u ho:
* Tnh e
* Tnh A (th ng s d ng h th c c l p)
* Tnh d a vo i u ki n u: lc t = t
0
(th ng t
0
= 0)
0
0
Asin( )
os( )
x t
v Ac t
e

e e
= +

= +

L u : + V t chuy n ng theo chi u d ng th v > 0, ng c l i v < 0

+ Tr c khi tnh c n xc nh r thu c gc ph n t th m y c a ng trn l ng gic
(- < )
16. Cc b c gi i bi ton tnh th i i m v t i qua v tr bi t x (ho c v, a, E, E
t
, E

, F) l n th n
* Gi i ph ng trnh l ng gic l y cc nghi m c a t (V i t > 0 ph m vi gi tr c a k )
* Li t k n nghi m u tin (th ng n nh )
* Th i i m th n chnh l gi tr l n th n
L u : ra th ng cho gi tr n nh , cn n u n l n th tm quy lu t suy ra nghi m th n
17. Cc b c gi i bi ton tm s l n v t i qua v tr bi t x (ho c v, a, E, E
t
, E

, F) t th i i m t
1
n t
2
.
* Gi i ph ng trnh l ng gic c cc nghi m
* T t
1
< t t
2
Ph m vi gi tr c a (V i k e Z)
* T ng s gi tr c a k chnh l s l n v t i qua v tr .
18. Cc b c gi i bi ton tm li dao ng sau th i i m t m t kho ng th i gian At.
Bi t t i th i i m t v t c li x = x
0
.
* T ph ng trnh dao ng i u ho: x = Asin(et + ) cho x = x
0
L y nghi m et + = o ( ng v i x ang tng, v cos(et + ) > 0)
ho c et + = t - o ( ng v i x ang gi m) v i
2 2
t t
o s s
* Li sau th i i m At giy l: x = Asin(eAt + o) ho c x = Asin(t - o + eAt) = Asin(eAt - o)
19. Dao ng i u ho c ph ng trnh c bi t:
* x = a Asin(et + ) v i a = const
Bin l A, t n s gc l e, pha ban u
x l to , x
0
= Asin(et + ) l li .
To v tr cn b ng x = a, to v tr bin x = a A
V n t c v = x = x
0
, gia t c a = v = x = x
0

H th c c l p: a = -e
2
x
0
2 2 2
0
( )
v
A x
e
= +
* x = a Asin
2
(et + ) (ta h b c)
Bin A/2; t n s gc 2e, pha ban u 2.
II. CON L C L XO
1. T n s gc:
k
m
e = ; chu k :
2
2
m
T
k
t
t
e
= = ; t n s :
1 1
2 2
k
f
T m
e
t t
= = =
2. C nng:
2 2 2

1 1
2 2
t
E E E m A kA e = + = =
V i
2 2 2 2

1 1
os ( ) os ( )
2 2
E mv kA c t Ec t e e = = + = +
2 2 2 2
1 1
sin ( ) sin ( )
2 2
t
E kx kA t E t e e = = + = +
3
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
3. * bi n d ng c a l xo th ng ng:
mg
l
k
A = 2
l
T
g
t
A
=
* bi n d ng c a l xo n m trn m t ph ng nghing c gc nghing :
sin mg
l
k
o
A = 2
sin
l
T
g
t
o
A
=
* Tr ng h p v t d i:
+ Chi u di l xo t i VTCB: l
CB
= l
0
+ Al (l
0
l chi u di t nhin)
+ Chi u di c c ti u (khi v t v tr cao nh t): l
Min
= l
0
+ Al A
+ Chi u di c c i (khi v t v tr th p nh t): l
Max
= l
0
+ Al + A
l
CB
= (l
Min
+ l
Max
)/2
+ Khi A > Al th th i gian l xo nn l

t
^
^ = , v i

cos
=
A
l
Th i gian l xo gin l T/2 - At, v i At l th i gian l xo nn (tnh nh trn)
* Tr ng h p v t trn:
l
CB
= l
0
- Al; l
Min
= l
0
- Al A; l
Max
= l
0
- Al + A l
CB
= (l
Min
+ l
Max
)/2
4. L c h i ph c hay l c ph c h i (l l c gy dao ng cho v t) l l c a v t v v tr cn b ng (l h p l c
c a cc l c tc d ng ln v t xt ph ng dao ng), lun h ng v VTCB, c l n F
hp
= k,x, = me
2
,x,.
5. L c n h i l l c a v t v v tr l xo khng bi n d ng.
C l n F
h
= kx
*
(x
*
l bi n d ng c a l xo)
* V i con l c l xo n m ngang th l c h i ph c v l c n h i l m t (v t i VTCB l xo khng bi n d ng)
* V i con l c l xo th ng ng ho c t trn m t ph ng nghing
+ l n l c n h i c bi u th c:
* F
h
= k,Al + x, v i chi u d ng h ng xu ng
* F
h
= k,Al - x, v i chi u d ng h ng ln
+ L c n h i c c i (l c ko): F
Max
= k(Al + A) = F
KMax
+ L c n h i c c ti u:
* N u A < Al F
Min
= k(Al - A) = F
KMin
* N u A Al F
Min
= 0 (lc v t i qua v tr l xo khng bi n d ng)
L c y (l c nn) n h i c c i: F
Nmax
= k(A - Al) (lc v t v tr cao nh t)
L u : Khi v t trn: * F
Nmax
= F
Max
= k(Al + A)
* N u A < Al F
Nmin
= F
Min
= k(Al - A)
* N u A Al F
Kmax
= k(A - Al) cn F
Min
= 0
6. M t l xo c c ng k, chi u di l c c t thnh cc l xo c c ng k
1
, k
2
, v chi u di t ng ng l
l
1
, l
2
, th ta c: kl = k
1
l
1
= k
2
l
2
=
7. Ghp l xo:
* N i ti p
1 2
1 1 1
...
k k k
= + + cng treo m t v t kh i l ng nh nhau th: T
2
= T
1
2
+ T
2
2
* Song song: k = k
1
+ k
2
+ cng treo m t v t kh i l ng nh nhau th:
2 2 2
1 2
1 1 1
...
T T T
= + +
8. G n l xo k vo v t kh i l ng m
1
c chu k T
1
, vo v t kh i l ng m
2
c T
2
, vo v t kh i l ng
m
1
+m
2
c chu k T
3
, vo v t kh i l ng m
1
m
2
(m
1
> m
2
) c chu k T
4
.
Th ta c:
2 2 2
3 1 2
T T T = + v
2 2 2
4 1 2
T T T =
9. V t m
1
c t trn v t m
2
dao ng i u ho theo ph ng th ng ng. (Hnh 1)
m
1
lun n m yn trn m
2
trong qu trnh dao ng th:
1 2
ax 2
( )
M
m m g g
A
k e
+
= =
k
m
V t d i
m
k
V t trn
k
m
1
m
2
Hnh 1
m
2
m
1
k
Hnh 2
4
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
10. V t m
1
v m
2
c g n vo hai u l xo t th ng ng, m
1
dao ng i u ho.(Hnh 2)
m
2
lun n m yn trn m t sn trong qu trnh m
1
dao ng th:
1 2
ax
( )
M
m m g
A
k
+
=
11. V t m
1
t trn v t m
2
dao ng i u ho theo ph ng ngang. H s ma st gi a m
1
v m
2
l , b qua ma
st gi a m
2
v m t sn. (Hnh 3)
m
1
khng tr t trn m
2
trong qu trnh dao ng th:
1 2
ax 2
( )
M
m m g g
A
k

e
+
= =
III. CON L C N
1. T n s gc:
g
l
e = ; chu k :
2
2
l
T
g
t
t
e
= = ; t n s :
1 1
2 2
g
f
T l
e
t t
= = =
2. Ph ng trnh dao ng:
s = S
0
sin(et + ) ho c =
0
sin(et + ) v i s = l, S
0
=
0
l v 10
0
v = s = eS
0
cos(et + ) = el
0
cos(et + )
a = v = -e
2
S
0
sin(et + ) = -e
2
l
0
sin(et + ) = -e
2
s = -e
2
l
L u : S
0
ng vai tr nh A cn s ng vai tr nh x
3. H th c c l p:
* a = -e
2
s = -e
2
l
*
2 2 2
0
( )
v
S s
e
= +
*
2
2 2
0
v
gl
o o = +
4. C nng:
2 2 2 2 2 2
0 0 0 0
1 1 1 1
2 2 2 2
t
mg
E E E m S S mgl m l
l
e o e o = + = = = =
V i
2 2

1
os ( )
2
E mv Ec t e = = +
2
(1 os ) sin ( )
t
E mgl c E t o e = = +
5. T i cng m t n i con l c n chi u di l
1
c chu k T
1
, con l c n chi u di l
2
c chu k T
2
, con l c n
chi u di l
1
+ l
2
c chu k T
2
,con l c n chi u di l
1
- l
2
(l
1
>l
2
) c chu k T
4
.
Th ta c:
2 2 2
3 1 2
T T T = + v
2 2 2
4 1 2
T T T =
6. V n t c v l c cng c a s i dy con l c n
v
2
= 2gl(cos cos
0
) v T
C
= mg(3cos 2cos
0
)
7. Con l c n c chu k ng T cao h
1
, nhi t t
1
. Khi a t i cao h
2
, nhi t t
2
th ta c:
2
T h t
T R
A A A
= +
V i R = 6400km l bn knh Tri t, c n l h s n di c a thanh con l c.
8. Con l c n c chu k ng T su d
1
, nhi t t
1
. Khi a t i su d
2
, nhi t t
2
th ta c:
2 2
T d t
T R
A A A
= +
9. Con l c n c chu k ng T cao h, nhi t t
1
. Khi a xu ng su d, nhi t t
2
th ta c:
2 2
T d h t
T R R
A A
= +
10. Con l c n c chu k ng T su d, nhi t t
1
. Khi a ln cao h, nhi t t
2
th ta c:
2 2
T h d t
T R R
A A
= +
Hnh 3
m
1
k
m
2
5
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
L u : * N u AT > 0 th ng h ch y ch m ( ng h m giy s d ng con l c n)
* N u AT < 0 th ng h ch y nhanh
* N u AT = 0 th ng h ch y ng
* Th i gian ch y sai m i ngy (24h = 86400s): 86400( )
T
s
T
A
0 =
11. Khi con l c n chu thm tc d ng c a l c ph khng i:
L c ph khng i th ng l:
* L c qun tnh: F ma =

, l n F = ma ( F a |+

)
L u : + Chuy n ng nhanh d n u a v ||

( v

c h ng chuy n ng)
+ Chuy n ng ch m d n u a v |+

* L c i n tr ng: F qE =

, l n F = ,q,E (N u q > 0 F E ||

; cn n u q < 0 F E |+

)
* L c y csimt: F = DgV ( F

lung th ng ng h ng ln)
Trong : D l kh i l ng ring c a ch t l ng hay ch t kh.
g l gia t c r i t do.
V l th tch c a ph n v t chm trong ch t l ng hay ch t kh .
Khi : ' P P F = +

g i l tr ng l c hi u d ng hay trong l c bi u ki n (c vai tr nh tr ng l c P

)
'
F
g g
m
= +


g i l gia t c tr ng tr ng hi u d ng hay gia t c tr ng tr ng bi u ki n.
Chu k dao ng c a con l c n khi : ' 2
'
l
T
g
t =
Cc tr ng h p c bi t:
* F

c ph ng ngang: + T i VTCB dy treo lch v i ph ng th ng ng m t gc c:

F
tg
P
o =
+
2 2
' ( )
F
g g
m
= +
* F

c ph ng th ng ng th '
F
g g
m
=
+ N u F

h ng xu ng th '
F
g g
m
= +
+ N u F

h ng ln th '
F
g g
m
=
IV. T NG H P DAO NG
1. T ng h p hai dao ng i u ho cng ph ng cng t n s x
1
= A
1
sin(et +
1
) v x
2
= A
2
sin(et +
2
) c
m t dao ng i u ho cng ph ng cng t n s x = Asin(et + ).
Trong :
2 2 2
1 2 1 2 2 1
2 os( ) A A A A A c = + +
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
os os
A A
tg
Ac A c

+
=
+
v i
1

2
(n u
1

2
)
* N u A = 2k (x
1
, x
2
cng pha) A
Max
= A
1
+ A
2
`
* N u A = (2k+1) (x
1
, x
2
ng c pha) A
Min
= ,A
1
- A
2
,
2. Khi bi t m t dao ng thnh ph n x
1
= A
1
sin(et +
1
) v dao ng t ng h p x = Asin(et + ) th dao ng
thnh ph n cn l i l x
2
= A
2
sin(et +
2
).
Trong :
2 2 2
2 1 1 1
2 os( ) A A A AAc = +
1 1
2
1 1
sin sin
os os
A A
tg
Ac Ac

v i
1

2
( n u
1

2
)
6
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
3. N u m t v t tham gia ng th i nhi u dao ng i u ho cng ph ng cng t n s x
1
= A
1
sin(et +
1
;
x
2
= A
2
sin(et +
2
) th dao ng t ng h p c ng l dao ng i u ho cng ph ng cng t n s
x = Asin(et + ).
Ta c:
1 1 2 2
sin sin sin ...
x
A A A A = = + +
1 1 2 2
os os os ... A Ac Ac A c
A
= = + +
2 2
x
A A A
A
= + v
x
A
tg
A

A
= v i e[
Min
;
Max
]
V. DAO NG T T D N DAO NG C NG B C - C NG H NG
1. M t con l c l xo dao ng t t d n v i bin A, h s ma st . Qung ng v t i c n lc d ng l i
l:
2 2 2
2 2
kA A
S
mg g
e

= =
2. M t v t dao ng t t d n th gi m bin sau m i chu k l:
2
4 4 mg g
A
k

e
A = =
s dao ng th c hi n c
2
4 4
A Ak A
N
A mg g
e

= = =
A
3. Hi n t ng c ng h ng x y ra khi: f = f
0
hay e = e
0
hay T = T
0
V i f, e, T v f
0
, e
0
, T
0
l t n s , t n s gc, chu k c a l c c ng b c v c a h dao ng.
7
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG II: SNG C H C
I. SNG C H C
1. B c sng: = vT = v/f
Trong : : B c sng; T (s): Chu k c a sng; f (Hz): T n s c a sng
v: V n t c truy n sng (c n v t ng ng v i n v c a )
2. Ph ng trnh sng
T i i m O: u
O
= asin(et + )
T i i m M cch O m t o n d trn ph ng truy n sng.
* Sng truy n theo chi u d ng c a tr c Ox th u
M
= a
M
sin(et + -
d
v
e ) = a
M
sin(et + - 2
d
t

)
* Sng truy n theo chi u m c a tr c Ox th u
M
= a
M
sin(et + +
d
v
e ) = a
M
sin(et + + 2
d
t

)
3. l ch pha gi a hai i m cch ngu n m t kho ng d
1
, d
2
1 2 1 2
2
d d d d
v
e t

A = =
N u 2 i m n m trn m t ph ng truy n sng v cch nhau m t kho ng d th:
2
d d
v
e t

A = =
L u : n v c a d, d
1
, d
2
, v v ph i t ng ng v i nhau
4. Trong hi n t ng truy n sng trn s i dy, dy c kch thch dao ng b i nam chm i n v i t n s dng
i n l f th t n s dao ng c a dy l 2f.
II. GIAO THOA SNG
Giao thoa c a hai sng pht ra t hai ngu n sng k t h p cch nhau m t kho ng l:
Xt i m M cch hai ngu n l n l t d
1
, d
2
G i
] [
x l s nguyn l n nh t nh h n x (v d :
] [ ] [ ] [
6 5; 4, 05 4; 6, 97 6 = = = )
1. Hai ngu n dao ng cng pha:
Bin dao ng c a i m M: A
M
= 2a
M
,cos(
1 2
d d
t

),
* i m dao ng c c i: d
1
d
2
= k (keZ)
S i m ho c s ng (khng tnh hai ngu n):
l l
k

< < ho c
C
N =2 1
l

+
| "
| :
| :
j

* i m dao ng c c ti u (khng dao ng): d

1
d
2
= (2k+1)
2

(keZ)
S i m ho c s ng (khng tnh hai ngu n):
1 1
2 2
l l
k

< < ho c
CT
1
N =2
2
l

+
| "
| :
| :
j
2. Hai ngu n dao ng ng c pha:
Bin dao ng c a i m M: A
M
= 2a
M
,cos(
1 2
2
d d t
t

+ ),
* i m dao ng c c i: d
1
d
2
= (2k+1)
2

(keZ)
S i m ho c s ng (khng tnh hai ngu n):
1 1
2 2
l l
k

< < ho c
C
1
N =2
2
l

+
| "
| :
| :
j

* i m dao ng c c ti u (khng dao ng): d

1
d
2
= k (keZ)
S i m ho c s ng (khng tnh hai ngu n):
O
x
M
d
8
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
l l
k

< < ho c
CT
N =2 1
l

+
| "
| :
| :
j
3. Hai ngu n dao ng vung pha:
Bin dao ng c a i m M: A
M
= 2a
M
,cos(
1 2
4
d d t
t

+ ),
S i m ( ng) dao ng c c i b ng s i m ( ng) dao ng c c ti u (khng tnh hai ngu n):
1 1
4 4
l l
k

< <
Ch : V i bi ton tm s ng dao ng c c i v khng dao ng gi a hai i m M, N cch hai ngu n l n
l t l d
1M
, d
2M
, d
1N
, d
2N
.
t Ad
M
= d
1M
- d
2M
; Ad
N
= d
1N
- d
2N
v gi s Ad
M
< Ad
N
.
+ Hai ngu n dao ng cng pha:
- C c i: Ad
M
< k < Ad
N
- C c ti u: Ad
M
< (k+0,5) < Ad
N
+ Hai ngu n dao ng ng c pha:
- C c i:Ad
M
< (k+0,5) < Ad
N
- C c ti u: Ad
M
< k < Ad
N
S gi tr nguyn c a k tho mn cc bi u th c trn l s ng c n tm.
III. SNG D NG
1. * Gi i h n c nh Nt sng
* Gi i h n t do B ng sng
* Ngu n pht sng c coi g n ng l nt sng
* B r ng b ng sng 4a (v i a l bin dao ng c a ngu n)
2. i u ki n c sng d ng gi a hai i m cch nhau m t kho ng l:
* Hai i m u l nt sng:
*
( )
2
l k k N

= e
S b ng sng = s b sng = k
S nt sng = k + 1
* Hai i m u l b ng sng:
*
( )
2
l k k N

= e
S b sng nguyn = k 1
S b ng sng = k + 1
S nt sng = k
* M t i m l nt sng cn m t i m l b ng sng: (2 1) ( )
4
l k k N

= + e
S b sng nguyn = k
S b ng sng = s nt sng = k + 1
3. Trong hi n t ng sng d ng x y ra trn s i dy AB v i u A l nt sng
Bin dao ng c a i m M cch A m t o n d l: 2 sin(2 )
M
d
A a t

= v i a l bin dao ng c a ngu n.

IV. SNG M
1. C ng m:
E P
I= =
tS S
V i E (J), P (W) l nng l ng, cng su t pht m c a ngu n
S (m
2
) l di n tch m t vung gc v i ph ng truy n m (v i sng c u th S l di n tch m t c u S=4 R
2
)
2. M c c ng m
0
( ) lg
I
L B
I
= Ho c
0
( ) 10.lg
I
L dB
I
= (cng th c th ng dng)
V i I
0
= 10
-12
W/m
2
f = 1000Hz: c ng m chu n.
9
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG III: I N XOAY CHI U
1. Bi u th c hi u i n th t c th i v dng i n t c th i:
u = U
0
sin(et +
u
) v i = I
0
sin(et +
i
)
V i =
u

i
l l ch pha c a u so v i i, c
2 2
t t
s s
2. Dng i n xoay chi u i = I
0
sin(2tft +
i
)
* M i giy i chi u 2f l n
* N u pha ban u
i
= 0 ho c
i
= t th ch giy u tin i chi u 2f-1 l n.
3. Cng th c tnh kho ng th i gian n hu nh quang sng trong m t chu k
Khi t hi u i n th u = U
0
sin(et +
u
) vo hai u bng n, bi t n ch sng ln khi u U
1
.
4
t

e
A
A = V i
1
0
os
U
c
U
A = , (0 < A < t/2)
4. Dng i n xoay chi u trong o n m ch R,L,C
* o n m ch ch c i n tr thu n R: u
R
cng pha v i i, ( =
u

i
= 0)
U
I
R
= v
0
0
U
I
R
=
L u : i n tr R cho dng i n khng i i qua v c
U
I
R
=
* o n m ch ch c cu n thu n c m L: u
L
nhanh pha h n i t/2, ( =
u

i
= t/2)
L
U
I
Z
= v
0
0
L
U
I
Z
= v i Z
L
= eL l c m khng
L u : Cu n thu n c m L cho dng i n khng i i qua hon ton (khng c n tr ).
* o n m ch ch c t i n C: u
C
ch m pha h n i t/2, ( =
u

i
= -t/2)
C
U
I
Z
= v
0
0
C
U
I
Z
= v i
1
C
Z
C e
= l dung khng
L u : T i n C khng cho dng i n khng i i qua (c n tr hon ton).
* o n m ch RLC khng phn nhnh
2 2 2 2 2 2
0 0 0 0
( ) ( ) ( )
L C R L C R L C
Z R Z Z U U U U U U U U = + = + = +
; sin ; os
L C L C
Z Z Z Z R
tg c
R Z Z


= = = v i
2 2
t t
s s
+ Khi Z
L
> Z
C
hay
1
LC
e > > 0 th u nhanh pha h n i
+ Khi Z
L
< Z
C
hay
1
LC
e < < 0 th u ch m pha h n i
+ Khi Z
L
= Z
C
hay
1
LC
e = = 0 th u cng pha v i i.
Lc
Max
U
I =
R
g i l hi n t ng c ng h ng dng i n
5. Cng su t to nhi t trn o n m ch RLC: P = UIcos = I
2
R.
6. Hi u i n th u = U
1
+ U
0
sin(et + ) c coi g m m t hi u i n th khng i U
1
v m t hi u i n th
xoay chi u u = U
0
sin(et + ) ng th i t vo o n m ch.
7. T n s dng i n do my pht i n xoay chi u m t pha c P c p c c, rto quay v i v n t c n vng/pht pht
ra:
60
pn
f Hz =
T thng g i qua khung dy c a my pht i n u = NBScos(et +) = u
0
cos(et + )
10
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
V i u
0
= NBS l t thng c c i, N l s vng dy, B l c m ng t c a t tr ng, S l di n tch c a vng
dy, e = 2tf
Su t i n ng trong khung dy: e = eNSBsin(et + ) = E
0
sin(et + )
V i E
0
= eNSB l su t i n ng c c i.
8. Dng i n xoay chi u ba pha
1 0
2 0
3 0
sin( )
2
sin( )
3
2
sin( )
3
i I t
i I t
i I t
e
t
e
t
e
=
=
= +
My pht m c hnh sao: U
d
= 3 U
p
My pht m c hnh tam gic: U
d
= U
p
T i tiu th m c hnh sao: I
d
= I
p
T i tiu th m c hnh tam gic: I
d
= 3 I
p
L u : my pht v t i tiu th th ng ch n cch m c t ng ng v i nhau.
9. Cng th c my bi n th :
1 1 2 1
2 2 1 2
U E I N
U E I N
= = =
10. Cng su t hao ph trong qu trnh truy n t i i n nng:
2
2 2
os
P
P R
U c
A =
Th ng xt: cos = 1 khi
2
2
P
P R
U
A =
Trong : P l cng su t c n truy n t i t i n i tiu th
U l hi u i n th n i cung c p
cos l h s cng su t c a dy t i i n
l
R
S
p = l i n tr t ng c ng c a dy t i i n (l u : d n i n b ng 2 dy)
gi m th trn ng dy t i i n: AU = IR
Hi u su t t i i n: .100%
P P
H
P
A
=
11. o n m ch RLC c L thay i:
* Khi
2
1
L
C e
= th I
Max
U
Rmax
; P
Max
cn U
LCMin
L u : L v C m c lin ti p nhau
* Khi
2 2
C
L
C
R Z
Z
Z
+
= th
2 2
ax
C
LM
U R Z
U
R
+
=
* V i L = L
1
ho c L = L
2
th U
L
c cng gi tr th U
Lmax
khi
1 2
1 2
1 2
2 1 1 1 1
( )
2
L L L
L L
L
Z Z Z L L
= + =
+
* Khi
2 2
4
2
C C
L
Z R Z
Z
+ +
= th
ax
2 2
2 R
4
RLM
C C
U
U
R Z Z
=
+
L u : R v L m c lin ti p nhau
12. o n m ch RLC c C thay i:
* Khi
2
1
C
L e
= th I
Max
U
Rmax
; P
Max
cn U
LCMin
L u : L v C m c lin ti p nhau
* Khi
2 2
L
C
L
R Z
Z
Z
+
= th
2 2
ax
L
CM
U R Z
U
R
+
=
11
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* Khi C = C
1
ho c C = C
2
th U
C
c cng gi tr th U
Cmax
khi
1 2
1 2
1 1 1 1
( )
2 2
C C C
C C
C
Z Z Z
+
= + =
* Khi
2 2
4
2
L L
C
Z R Z
Z
+ +
= th
ax
2 2
2 R
4
RCM
L L
U
U
R Z Z
=
+
L u : R v C m c lin ti p nhau
13. M ch RLC c e thay i:
* Khi
1
LC
e = th I
Max
U
Rmax
; P
Max
cn U
LCMin
L u : L v C m c lin ti p nhau
* Khi
2
1 1
2
C
L R
C
e =

th
ax
2 2
2 .
4
LM
U L
U
R LC R C
=

* Khi
2
1
2
L R
L C
e = th
ax
2 2
2 .
4
CM
U L
U
R LC R C
=

* V i e = e
1
ho c e = e
2
th I ho c P ho c U
R
c cng m t gi tr th I
Max
ho c P
Max
ho c U
RMax
khi
1 2
e ee = t n s
1 2
f f f =
14. Hai o n m ch R
1
L
1
C
1
v R
2
L
2
C
2
cng u ho c cng i c pha l ch nhau A
V i
1 1
1
1
L C
Z Z
tg
R

= v
2 2
2
2
L C
Z Z
tg
R

= (gi s
1
>
2
)
C
1

2
= A
1 2
1 2
1
tg tg
tg
tg tg

= A
+
Tr ng h p c bi t A = t/2 (vung pha nhau) th tg
1
tg
2
= -1.
12
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG IV: DAO NG I N T SNG I N T
1. Dao ng i n t
* i n tch t c th i q = Q
0
sin(et + )
* Dng i n t c th i i = q = eQ
0
cos(et + ) = I
0
cos(et + )
* Hi u i n th t c th i
0
0
sin( ) sin( )
Q q
u t U t
C C
e e = = + = +
Trong :
1
LC
e = l t n s gc ring,
2 T LC t = l chu k ring
1
2
f
LC t
= l t n s ring
0
0 0
Q
I Q
LC
e = =
0 0
0 0
Q I L
U I
C C C e
= = =
* Nng l ng i n tr ng
2
2

1 1
2 2 2
q
E Cu qu
C
= = =
2
2 0

sin ( )
2
Q
E t
C
e = +
* Nng l ng t tr ng
2
2 2 0
1
os ( )
2 2
t
Q
E Li c t
C
e = = +
* Nng l ng i n t
t
E E E = +
2
2 2 0
0 0 0 0
1 1 1
2 2 2 2
Q
E CU Q U LI
C
= = = =
Ch : M ch dao ng c t n s gc e, t n s f v chu k T th nng l ng i n tr ng bi n thin v i t n s
gc 2e, t n s 2f v chu k T/2
2. Sng i n t
V n t c lan truy n trong khng gian v = c = 3.10
-8
m/s
My pht ho c my thu sng i n t s d ng m ch dao ng LC th t n s sng i n t pht ho c thu b ng t n
s ring c a m ch.
B c sng c a sng i n t 2
v
v LC
f
t = =
L u : M ch dao ng c L bi n i t L
Min
L
Max
v C bi n i t C
Min
C
Max
th b c sng c a sng
i n t pht (ho c thu)

Min
t ng ng v i L
Min
v C
Min

Max
t ng ng v i L
Max
v C
Max
13
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG V: S PH N X V KHC X NH SNG
1. Hi n t ng ph n x nh sng
a) /n: L hi n t ng tia sng b i h ng t ng t tr v mi tr ng c khi g p m t b m t nh n.
b) nh lu t ph n x nh sng:
* Tia ph n x n m trong m t ph ng t i v bn kia php tuy n so v i tia t i
* Gc ph n x b ng gc t i i = i
2. G ng ph ng
a) /n: L m t ph n c a m t ph ng ph n x t t nh sng chi u t i n
b) Cng th c c a g ng ph ng
* V tr: d + d = 0
* phng i:
' ' '
1
A B d
k
d AB
= = =
* Kho ng cch v t - nh: L = ,d d, = 2,d, = 2,d,
Quy c d u: V t th t d > 0, v t o d < 0, nh th t d > 0, nh o d <0
c) Tnh ch t v t nh
* Lun c tnh th t o tri ng c nhau
* Lun i x ng v i nhau qua m t ph ng g ng
* Lun cng kch th c v cng chi u
* Xt chuy n ng theo ph ng vung gc v i g ng th v t v nh lun chuy n ng ng c chi u
* Xt chuy n ng theo ph ng song song v i g ng th v t v nh lun chuy n ng cng chi u
d) Cc tnh ch t khc c a g ng ph ng
* Khi quay g ng 1 gc o 1 quanh tr c vung gc v i m t ph ng t i th i v i m t tia t i xc nh, tia ph n x
quay cng chi u m t gc 2o
* Hai g ng ph ng G
1
, G
2
quay m t ph n x vo nhau v h p v i nhau m t gc o, gc h p b i tia t i g ng G
1
v tia ph n x t g ng G
2
l |.
N u 0 < o < 90
0
| = 2o
N u 90
0
< o < 180
0
| = 360
0
- 2o
3. G ng c u
a) /n: L m t ph n c a m t c u ph n x t t nh sng chi u t i n
b) Cc tia c bi t
* Tia t i song song v i tr c chnh cho tia ph n x c ph ng i qua tiu i m chnh
* Tia t i c ph ng i qua tiu i m chnh cho tia ph n x song song v i tr c chnh
* Tia t i nh g ng cho tia ph n x i x ng qua tr c chnh
* Tia t i qua tm g ng th cho tia ph n x ng c l i
c) Tia b t k
* Tia t i song song v i tr c ph cho tia ph n x c ph ng i qua tiu i m ph thu c tr c ph
* Tia t i c ph ng i qua tiu i m ph cho tia ph n x song song v i tr c ph ch a tiu i m ph
d) Cng th c c a g ng c u
* t :
1
D
f
= (i p - mt)
* Tiu c :
2
R
f =
G ng c u lm: 0
2
R
f = > , g ng c u l i 0
2
R
f = <
* V tr v t nh:
1 1 1
' d d f
+ =
dd' '
; ; '
' '
d f df
f d d
d d d f d f
= = =
+
14
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* phng i:
' ' ' ' A B d f f d
k
d f d f AB

= = = =

1
' ' ; (1 ) ; ' (1- ) A B k AB d f d k f
k
= = =
* Kho ng cch v t nh: L = ,d d,
Quy c d u: ; ' ' d OA d OA = =
V t th t d > 0; v t o d < 0
nh th t d > 0; nh o d < 0
V t v nh cng chi u k > 0, v t v nh ng c chi u k < 0
L u : T l di n tch c a nh v v t b ng bnh ph ng phng i
e) S v tr v t nh
* G ng c u lm:
* G ng c u l i:
f) Tnh ch t v t nh
* V t v nh cng tnh ch t th ng c chi u v cng pha i v i g ng.
* V t v nh tri tnh ch t th cng chi u v khc pha i v i g ng.
* V t v nh l m t i m n m ngoi tr c chnh: N u cng tnh ch t th khc pha i v i tr c chnh, cn n u
tri tnh ch t th cng pha i v i tr c chnh.
* Xt chuy n ng theo ph ng tr c chnh th v t v nh lun chuy n ng ng c chi u (L u : khi v t chuy n
ng qua tiu i m th nh t ng t i chi u chuy n ng v i tnh ch t).
* Xt chuy n ng theo ph ng vung gc v i tr c chnh: N u v t v nh cng tnh ch t th chuy n ng
ng c chi u, cn n u tri tnh ch t th chuy n ng cng chi u.
* T l di n tch c a nh v v t b ng bnh ph ng phng i.
* V i g ng c u lm: + V t th t cho nh th t l n ho c nh h n v t
+ V t th t cho nh o lun l n h n v t
+ V t o lun cho nh th t nh h n v t
* V i g ng c u l i: + V t th t lun cho nh o nh h n v t
+ V t o cho nh th t lun l n h n v t
+ V t o cho nh o l n ho c nh h n v t
g) Th tr ng g ng
* Th tr ng c a g ng ng v i m t v tr t m t l vng khng gian tr c g ng gi i h n b i hnh nn (hnh
chp) c t c nh l nh c a m t qua g ng.
* Th tr ng c a g ng ph thu c vo v tr t m t, lo i g ng v kch th c g ng
* V i cc g ng c cng kch th c v cng v tr t m t th th tr ng c a g ng c u l i > g ng ph ng >
g ng c u lm.
+ -
V t
nh
O C
F
I
II
III IV
1 2
3 4
+ -
V t
nh
O
C
F
I
II III IV
1 2 3
4
15
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
h) Cc d ng ton c b n v g ng c u:
N i dung bi ton Ph ng php gi i
Cho 2 trong 4 i l ng d, d, f, k.
Xc nh cc i l ng cn l i
S d ng cc cng th c:
dd' '
; ; '
' '
d f df
f d d
d d d f d f
= = =
+
' ' ' ' A B d f f d
k
d f d f AB

= = = =

1
' ' ; (1 ) ; ' (1- ) A B k AB d f d k f
k
= = =
Cho f v L (kho ng cch v t nh)
Xc nh d, d
Gi i h ph ng trnh:
'
df
d
d f
=

L = ,d - d,
Cho k v L
Xc nh d, d, f
Gi i h ph ng trnh:
' d
k
d
=
L = ,d - d,
dd'
'
f
d d
=
+
Cho phng i k
1
, k
2
v dch chuy n c a
v t Ad = d
2
-d
1
(ho c dch chuy n c a nh
Ad = d
2
-d
1
).
Xc nh f, d
1
...
Gi i h ph ng trnh:
1
1
2 1
2 1
1 2
2
2
1
(1 )
( )
1
(1 )
d f
k
k k
d d d f
k k
d f
k

A = =

'
1 1
2 1 1 2
'
2 2
(1- )
' ' ' ( )
(1- )
d k f
d d d k k f
d k f
=

A = =

L u : Ad, Ad c th m ho c d ng
Cho dch chuy n c a v t Ad, dch chuy n
c a nh Ad v t l cao c a 2 nh l n.
Xc nh f, d
1
...
Thay k
2
= nk
1
ho c k
1
= nk
2
vo bi u th c c a Ad v Ad
Ta c
2 2
( 1)
. '
n f
d d
n

A A =
L u : Khi 2 nh cng tnh ch t th n > 0 Ad.Ad<0
Khi 2 nh tri tnh ch t th n < 0 Ad.Ad>0
Cho dch chuy n c a v t Ad, dch chuy n
c a nh Ad v tiu c f c a g ng.
Xc nh d
1
,d
2
...
Gi i h ph ng trnh:
2 1
2 1
1 2
' '
2 1 1 2
( )
' ( )
k k
d d d f
k k
d d d k k f

A = =

A = =

Tnh c k
1
v k
2
r i thay vo cc ph ng trnh:
1
1
2
2
1
(1 )
1
(1 )
d f
k
d f
k

16
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
V t AB v mn M c nh cch nhau m t
kho ng L. C 2 v tr c a g ng c u cch nhau
m t kho ng l (l > L) c 2 nh A
1
B
1
, A
2
B
2
r
nt trn mn.
Xc nh f, cao AB...
G ng v tr 1: V t AB c v tr d
1
, nh A
1
B
1
c v tr d
1
G ng v tr 2: V t AB c v tr d
2
, nh A
1
B
1
c v tr d
2
Theo nguyn l thu n nghch v chi u truy n nh sng:
' '
2 2
1 1 2 1
'
'
2 1
1 1
4
L d d d d
l L
f
l
d d
l d d

= =

=

=
= +


'
1 1 1
1
1
1 2 1 1 2 2
'
2 2 2 1
2 '
2 1
1 .
A B d
k
d AB
k k AB A B A B
A B d d
k
d d AB

= =

= =

= = =

4. Hi n t ng khc x nh sng
a) /n: L hi n t ng tia sng b i h ng t ng t khi truy n qua m t phn cch c a hai mi tr ng trong
su t.
b) nh lu t khc x nh sng
* Tia khc x n m trong m t ph ng t i v bn kia php tuy n so v i tia t i
*
2
21
1
sin
s inr
n i
n
n
= =
N u n
2
> n
1
r < i Mi tr ng 2 chi t quang h n mi tr ng 1 (tia khc x l ch g n php tuy n h n tia t i)
N u n
2
< n
1
r > i Mi tr ng 2 chi t km h n mi tr ng 1 (tia khc x l ch xa php tuy n h n tia t i)
N u i = 0 r = 0 nh sng chi u vung gc m t phn cch th truy n th ng.
c) Chi t su t tuy t i
c
n
v
= ;
2 1
1 2
n v
n v
=
Trong c = 3.10
8
m/s v v l v n t c nh sng truy n trong chn khng v trong mi tr ng trong su t
chi t su t n.
L u : + /n khc v chi t su t tuy t i: L t s gi a v n t c nh sng trong chn khng v v n t c nh sng
truy n trong mi tr ng trong su t .
+ ngha c a chi t su t tuy t i: Cho bi t v n t c nh snh truy n trong mi tr ng trong su t nh
h n v n t c nh sng truy n trong chn khng bao nhiu l n.
5. L ng ch t ph ng
* /n: L h th ng g m hai mi tr ng trong su t ngn cch nhau b i m t ph ng.
* c i m nh: nh v v t c cng l n, cng chi u, cng pha nh ng tri tnh ch t
* Cng th c c a l ng ch t ph ng:
/
1 2
OA OA
n n
=
V t th t A t trong mi tr ng c chi t su t n
1
dch chuy n nh:
1
' (1 ) AA h
n
=
V i n = n
21,
h = OA l kho ng cch t v t t i m t phn cch.
6. B n m t song song
* /n: L m t kh i ch t trong su t c gi i h n b i hai m t ph ng song song
* c i m nh: nh v v t c cng l n, cng chi u nh ng tri tnh ch t
* dch chuy n nh: AA = e(1 -
n
1
).
V i e l b dy b n m t song song
n l chi t su t t i c a b n i v i mi tr ng xung quanh
N u n > 1 th nh dch g n b n, cn n u n < 1 th nh dch xa b n (ch xt v t th t)
17
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
7. Hi n t ng ph n x ton ph n
* /n: L hi n t ng khi chi u m t tia sng vo m t phn cch c a hai mi tr ng trong su t m ch c tia ph n
x khng c tia khc x .
* i u ki n c hi n t ng ph n x ton ph n:
+ Tia sng c chi u t mi tr ng chi t quang h n sang mi tr ng chi t quang km.
+ Gc t i l n h n ho c b ng gc gi i h n ph n x ton ph n: i > i
gh
.
V i
2
21
1
sin
gh
n
i n
n
= = (khi chi u nh sng t mi tr ng trong su t chi t su t n ra khng kh th
1
sin
gh
i
n
= )
8. Lng knh
a) /n: L kh i ch t trong su t hnh lng tr ng c ti t di n th ng l m t tam gic
Ho c: L kh i ch t trong su t c gi i h n b i hai m t ph ng khng song song
b) i u ki n c a lng knh v tia sng qua lng knh
* Chi t su t lng knh n > 1
* nh sng n s c
* Tia sng n m trong ti t di n th ng
* Tia sng t y i ln
Khi m b o 4 i u ki n trn th tia l ra kh i lng knh l ch v pha y
c) Cng th c c a lng knh
sini
1
= nsinr
1
sini
2
= nsinr
2
A = r
1
+ r
2
D = i
1
+ i
2
A
Khi tia t i v tia l i x ng v i nhau qua m t ph ng phn gic c a gc chi t quang i
1
= i
2
r
1
= r
2
th D
Min
:
sin( ) sin
2 2
Min
D A A
n
+
=
Ch : Khi i, A s 10
0
th i
1
= nr
1
i
2
= nr
2
A = r
1
+ r
2
D = (n-1)A
9) Th u knh m ng
a) /n: L m t kh i ch t trong su t c gi i h n b i hai m t cong th ng l hai m t c u, m t trong hai m t c
th l m t ph ng.
b) Cc tia c bi t
* Tia t i song song v i tr c chnh cho tia l c ph ng i qua tiu i m nh chnh F.
* Tia t i c ph ng i qua tiu i m v t chnh F cho tia l song song v i tr c chnh
* Tia t i qua quang tm O th cho tia l truy n th ng
c) Tia b t k
* Tia t i song song v i tr c ph cho tia l c ph ng i qua tiu i m nh ph
'
n
F thu c tr c ph
* Tia t i c ph ng i qua tiu i m v t ph F
n
cho tia l song song v i tr c ph ch a tiu i m ph
d) Cng th c c a th u knh
* t :
1
D
f
= (i p - mt)
1 2
1 1 1
( 1)( ) D n
f R R
= = +
Trong : n l chi t su t c a th u knh
R
1
, R
2
l bn knh cc m t c u (M t l i: R
1
, R
2
> 0; m t lm R
1
, R
2
< 0; m t ph ng R
1
, R
2
=)
* V tr v t nh:
1 1 1
' d d f
+ =
18
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
dd' '
; ; '
' '
d f df
f d d
d d d f d f
= = =
+
* phng i:
' ' ' ' A B d f f d
k
d f d f AB

= = = =

1
' ' ; (1 ) ; ' (1- ) A B k AB d f d k f
k
= = =
* Kho ng cch v t nh: L = ,d +d,
Quy c d u: ; ' ' d OA d OA = =
V t th t d > 0; v t o d < 0
nh th t d > 0; nh o d < 0
V t v nh cng chi u k > 0, v t v nh ng c chi u k < 0
L u : T l di n tch c a nh v v t b ng bnh ph ng phng i
e) S v tr v t nh
* Th u knh h i t :
* Th u knh phn k :
f) Tnh ch t v t nh
* V t v nh cng tnh ch t th ng c chi u v khc pha i v i th u knh.
* V t v nh tri tnh ch t th cng chi u v cng pha i v i th u knh.
* V t v nh l m t i m n m ngoi tr c chnh: N u cng tnh ch t th khc pha i v i tr c chnh, cn n u
tri tnh ch t th cng pha i v i tr c chnh.
* Xt chuy n ng theo ph ng tr c chnh th v t v nh lun chuy n ng cng chi u (L u : khi v t chuy n
ng qua tiu i m v t th nh t ng t i chi u chuy n ng v i tnh ch t).
* Xt chuy n ng theo ph ng vung gc v i tr c chnh: N u v t v nh cng tnh ch t th chuy n ng
ng c chi u, cn n u tri tnh ch t th chuy n ng cng chi u.
* T l di n tch c a nh v v t b ng bnh ph ng c a phng i.
* V i th u knh h i t : + V t th t cho nh th t l n ho c nh h n v t
+ V t th t cho nh o lun l n h n v t
+ V t o lun cho nh th t nh h n v t
* V i th u knh phn k : + V t th t lun cho nh o nh h n v t
+ V t o cho nh th t lun l n h n v t
+ V t o cho nh o l n ho c nh h n v t
+ -
V t
nh
O
2F
F
I
II
III
IV
1
2
3
4
F 2F
+
-
+ -
V t
nh
O
2F
F
I
II
III IV
1
2
3
4
F 2F
+
-
19
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
h) Cc d ng ton c b n v th u knh:
N i dung bi ton Ph ng php gi i
Cho 3 trong 4 i l ng f, D, n, R
1
, R
2
Xc nh cc i l ng cn l i
S d ng cng th c
1 2
1 1 1
( 1)( ) D n
f R R
= = +
L u : n l chi t su t t i c a ch t lm th u knh i v i
mi tr ng xung quanh.
Cho 2 trong 4 i l ng d, d, f, k.
Xc nh cc i l ng cn l i
S d ng cc cng th c:
dd' '
; ; '
' '
d f df
f d d
d d d f d f
= = =
+
' ' ' ' A B d f f d
k
d f d f AB

= = = =

1
' ' ; (1 ) ; ' (1- ) A B k AB d f d k f
k
= = =
Cho f v L (kho ng cch v t nh)
Xc nh d, d
Gi i h ph ng trnh:
'
df
d
d f
=

v L = ,d + d,
Cho k v L
Xc nh d, d, f
Gi i h ph ng trnh:
' d
k
d
=
L = ,d + d,
dd'
'
f
d d
=
+
Cho phng i k
1
, k
2
v dch chuy n c a
v t Ad = d
2
-d
1
(ho c dch chuy n c a nh
Ad = d
2
- d
1
).
Xc nh f, d
1
...
Gi i h ph ng trnh:
1
1
2 1
2 1
1 2
2
2
1
(1 )
( )
1
(1 )
d f
k
k k
d d d f
k k
d f
k

A = =

'
1 1
2 1 1 2
'
2 2
(1- )
' ' ' ( )
(1- )
d k f
d d d k k f
d k f
=

A = =

L u : Ad, Ad c th m ho c d ng
Cho dch chuy n c a v t Ad, dch chuy n
c a nh Ad v t l cao c a 2 nh l n.
Xc nh f, d
1
...
Thay k
2
= nk
1
ho c k
1
= nk
2
vo bi u th c c a Ad v Ad
Ta c
2 2
( 1)
. '
n f
d d
n

A A =
L u : Khi 2 nh cng tnh ch t th n > 0 Ad.Ad<0
Khi 2 nh tri tnh ch t th n < 0 Ad.Ad>0
Cho dch chuy n c a v t Ad, dch chuy n
c a nh Ad v tiu c f c a th u knh.
Xc nh d
1
,d
2
...
Gi i h ph ng trnh:
2 1
2 1
1 2
' '
2 1 1 2
( )
' ( )
k k
d d d f
k k
d d d k k f

A = =

A = =

Tnh c k
1
v k
2
r i thay vo cc ph ng trnh:
1
1
2
2
1
(1 )
1
(1 )
d f
k
d f
k

20
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
V t AB v mn M c nh cch nhau m t
kho ng L. C 2 v tr c a th u knh cch nhau
m t kho ng l (l < L) c 2 nh A
1
B
1
, A
2
B
2
r
nt trn mn.
Xc nh f, cao AB...
TK v tr 1: V t AB c v tr d
1
, nh A
1
B
1
c v tr d
1
TK v tr 2: V t AB c v tr d
2
, nh A
1
B
1
c v tr d
2
Theo nguyn l thu n nghch v chi u truy n nh sng:
'
'
2 2
1 1
2 1
' '
1 1 2 1
4
L d d
d d
L l
f
L l d d d d
= +
=

=

= =

'
1 1 1
1
1
1 2 1 1 2 2
'
2 2 2 1
2 '
2 1
1 .
A B d
k
d AB
k k AB A B A B
A B d d
k
d d AB

= =

= =

= = =

10. Quang h ng tr c
a) S t o nh qua quang h ng tr c
* nh c a ph n t tr c s tr thnh v t i v i ph n t sau
S t o nh:
1 1
' '
1 1 2 2
1 1 2 2
....
O O
d d d d
AB A B A B
* Dng cng th c c a t ng ph n t cho m i l n t o nh v cng th c chuy n ti p
'
1 1 1
n n n
d d f
+ = (L u : V i g ng ph ng
1
0
f
= )
d
n
+ d
n+1
= l
n(n+1)
, V i l
n(n+1)
l kho ng cch gi a 2 quang c th n v n
1
. VD: d
1
+ d
2
= l
12
= O
1
O
2
* phng i
' ' '
1 2 1 1 2 2
1 2
1 2 1 1 1 1
...
... ... ( 1)
...
n n n n n n
n
n n n
A B A B d d d A B A B
k k k k
d d d AB AB A B A B

= = = =
V i n l s l n t o nh (s nh)
Ch : N u k > 0: nh cu i cng cng chi u v i v t
N u k < 0: nh cu i cng ng c chi u v i v t
N u d
n
> 0: nh cu i cng l nh th t
N u d
n
< 0: nh cu i cng l nh o
b) M t s l u
* N u quang h c quang c ph n x th v t ph i t tr c quang c ny v s l n t o nh l n h n s quang c .
* N u v t t ngoi quang h th cho m t nh cu i cng. N u v t t gi a h th cho 2 nh cu i cng.
* V i h g m 2 g ng th ph i ch s l n t o nh trn m i g ng v t o nh trn g ng no tr c.
* V i quang h ghp st: (kho ng cch gi a cc quang c l = 0)
+ H th u knh ghp st: T ng ng 1 TK c t
D = D
1
+ D
2
+ ...
+ H g m 1 th u knh v g ng ghp st: T ng ng m t g ng c u c t
D = 2D
TK
+ D
g
(L u : G ng ph ng D
g
= 0)
c) H v tiu
L h khng c tiu i m.
Chm tia t i song song th cho chm tia l kh i h c ng l chm song song
nh t o b i h v tiu c cao khng ph thu c vo v tr t v t
Kho ng cch gi a cc quang c v phng i c a h v tiu:
* H g m 2 th u knh: l = f
1
+ f
2
v
2
1
f
k
f
=
* H g m th u knh v g ng ph ng: l = f v k = -1
* H g m th u knh v g ng c u: l = f
TK
+ 2f
g
v k = 1
Ho c l = f
TK
v k = -1
21
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG VI: M T V CC D NG C QUANG H C
1. M t
* i m c c c n C
C
: + M t i u ti t t i a
+ Tiu c c a m t f
Min
+ OC
C
= : kho ng nhn r ng n nh t
* i m c c vi n C
V
: + M t khng i u ti t
+ Tiu c c a m t f
Max
+ OC
V
: kho ng nhn r di nh t
* M t khng c t t l m t khi khng i u ti t c tiu i m n m trn vng m c: OC
C
= ~ 25cm, OC
V
=
* Gi i h n nhn r c a m t [C
C
;C
V
]
* Khi chuy n t tr ng thi khng i u ti t sang tr ng thi i u ti t t i a th bi n thin t c a m t l:
1 1
C V
D
OC OC
^ = L u : OC
C
v OC
V
tnh b ng n v mt (m)
* m t khng nhn th y v t khi v t c t b t k v tr no tr c knh th knh eo st m t c t :
1
C
D
OC
=
* M t c n th l m t khi khng i u ti t c tiu i m n m tr c vng m c.
+ f
Max
< OV v i OV l kho ng cch t quang tm thu tinh th t i vng m c
+ OC
C
= < 25cm
+ OC
V
c gi tr h u h n
+ Cch s a (c 2 cch, cch 1 c l i nh t th ng c s d ng)
C
1
) eo th u knh phn k nhn xa nh ng i bnh th ng, t c l v t v c c cho nh o qua knh n m
i m c c vi n.
d = , d = - O
K
C
V
= - (OC
V
l) v i l = OO
K
l kho ng cch t knh t i m t.
Tiu c c a knh f
k
= d = - (OC
V
l)
Knh eo st m t l = 0: f
k
= - OC
V
C
2
) eo th u knh phn k nhn g n nh ng i bnh th ng, t c l v t t cch m t 25cm cho nh o qua
knh n m i m c c c n.
d = (25- l)cm, d = - O
K
C
C
= -(OC
C
- l)
Tiu c c a knh:
dd '
0
'
K
f
d d
= <

* M t vi n th l m t khi khng i u ti t c tiu i m n m sau vng m c.

+ f
Max
> OV
+ OC
C
= > 25cm
+ Khng c i m C
V
( o n m sau m t)
+ Cch s a
eo th u knh h i t nhn g n nh ng i bnh th ng, t c l v t t cch m t 25cm cho nh o qua knh
n m i m c c c n.
d = (25-l)cm, d = - O
K
C
C
= -(OC
C
- l) v i l = OO
K
l kho ng cch t knh t i m t.
Tiu c c a knh:
dd '
0
'
K
f
d d
=

* M t lo (m t bnh th ng khi v gi) l m t khng c t t

+ f
Max
= OV
+ OC
C
= > 25cm (gi ng m t vi n th)
+ OC
V
=
+ Cch s a nh s a t t vi n th.
* Gc trng v t o:
L gc h p b i hai tia sng i qua mp c a v t v quang tm c a thu tinh th
V i AB l o n th ng t vung gc v i tr c chnh c a m t c gc trng o th ;
AB AB
tg l OA
OA l
= = =
22
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* Nng su t phn li c a m t o
Min
L gc trng nh nh t gi a hai i m m m t cn c th phn bi t c hai i m .
L u : m t phn bi t c 2 i m A, B th A, B e [C
C
; C
V
] v o > o
Min
* b i gic G c a m t d ng c quang h c:
L t s gi a gc trng nh qua quang c v gc trng v t khi v t t i m c c c n.
0 0
' '

.
' '
tg A B
G k
tg AB OA d l


= = = =

V i = OC
C
kho ng nhn r ng n nh t c a m t ng i quan st.
l l kho ng cch t quang c t i m t.
k l phng i nh c a quang c .
OA = ,d, + l l kho ng cch t nh cu i cng qua quang c t i m t.
L u : nh ngha v cng th c tnh b i gic trn khng ng v i knh thin vn.
Knh thin vn th gc trng v t o
0
l tr c ti p
0 0
tg
G
tg


= =
2. Knh lp
* L d ng c quang h c b tr cho m t lm tng gc trng nh c a cc v t nh .
* Cch ng m ch ng:
Thay i kho ng cch t v t AB n knh lp nh AB l nh o n m trong gi i h n nhn r c a m t.
V t AB n m trong tiu i m v t F c a knh lp.
+ Ng m ch ng i m C
C
(m t i u ti t t i a): nh qua quang c n m i m C
C
+ Ng m ch ng i m C
V
(m t khng i u ti t): nh qua quang c n m i m C
V
V i m t khng c t t C
V
nn ng m ch ng C
V
l ng m ch ng v c c
m i m t th ng i quan st ch n cch ng m ch ng i m C
V
* b i gic
+ Cng th c t ng qut:

'
G k
d l
=

+ Ng m ch ng C
C
: G
C
= k
+ Ng m ch ng C
V
:

.
V
V
G k
OC
=
+ Ng m ch ng v c c:

G
f

= , th ng l y = OC
C
= 25cm.
+ Khi m t t t i tiu i m nh c a knh lp th b i gic khng ph thu c vo cch ng m ch ng.

G
f
= v i = OC
C
c a m t ng i quan st.
L u : Trn vnh knh th ng ghi gi tr
25
( )
G
f cm

=
V d : Ghi X10 th
25
10 2, 5
( )
G f cm
f cm

= = = =
3. Knh hi n vi
* L d ng c quang h c b tr cho m t lm tng gc trng nh c a cc v t r t nh .
(c b i gic l n h n nhi u so v i b i gic c a knh lp)
* C u t o:
+ V t knh O
1
l TKHT c tiu c r t ng n.
+ Th knh O
2
l TKHT c tiu c ng n (c tc d ng nh knh lp).
+ V t knh v th knh c t ng tr c v c kho ng cch khng i.
* S t o nh:
1 1
' '
1 1 2 2
1 1 2 2
O O
d d d d
AB A B A B
23
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* Cch ng m ch ng:
Thay i kho ng cch t v t AB n v t knh O
1
nh cu i cng A
2
B
2
l nh o n m trong gi i h n nhn r
c a m t.
AB n m ngoi v r t g n tiu i m v t F
1
c a v t knh O
1
A
1
B
1
l nh th t n m trong tiu i m v t F
2
c a th knh O
2
* b i gic:
+ Cng th c t ng qut:
'
2

G k
d l
=

V i l l kho ng cch t th knh t i m t

+ Ng m ch ng C
C
:
' '
1 2
1 2
d d
d d
C
G k = =
+ Ng m ch ng C
V
:

V
V
G k
OC
=
+ Ng m ch ng v c c:
1 2
1 2

. G k G
f f

= = , th ng l y = 25cm.
V i k
1
l phng i nh A
1
B
1
qua v t knh (th ng ghi trn vnh v t knh)
2
2 2
25
( )
G
f f cm
= = l b i gic c a th knh khi ng m ch ng v c c (th ng ghi trn vnh th knh)
o = F
1
F
2
= O
1
O
2
f
1
f
2
l di quang h c c a knh hi n vi.
L u : M t s bi ton v knh lp v knh hi n vi yu c u
- Xc nh gc trng o khi bi t AB th t
0
.
.

ABG
G
AB

= = = =
- Xc nh AB
Min
khi bi t nng su t phn li o
Min
:
0
. .

Min
Min
G AB
AB G

= = = =
Thng th ng b i gic G c gi tr: G
V
s G s G
C
4. Knh thin vn
* L d ng c quang h c b tr cho m t lm tng gc trng nh c a cc v t r t xa.
* C u t o:
+ V t knh O
1
l TKHT c tiu c di.
+ Th knh O
2
l TKHT c tiu c ng n (c tc d ng nh knh lp).
+ V t knh v th knh c t ng tr c v c kho ng cch thay i c.
* S t o nh:
1 1
' '
1 1 2 2
1 1 2 2
O O
d d d d
AB A B A B
AB d
1
= d
1
= f
1
v c O
1
O
2
= d
1
+ d
2
= f
1
+ d
2
* Cch ng m ch ng:
Thay i kho ng cch gi a v t knh O
1
v th knh O
2
nh o cu i cng A
2
B
2
n m trong gi i h n nhn r
c a m t.
A
1
B
1
l nh th t n m t i tiu i m v t F
2
c a th knh O
2
* b i gic:
+ Cng th c t ng qut:
1
2
'
2
f
G k
d l
=

V i
'
2
2
2
d
k
d
= l phng i nh A
2
B
2
qua th knh O
2
l l kho ng cch t th knh t i m t
24
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
Tr ng h p c bi t, m t st th knh l = 0 th
1
2
f
G
d
=
+ Ng m ch ng v c c:
1
2
f
G
f

= v O
1
O
2
= f
1
+ f
2
25
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG VII: TNH CH T SNG C A NH SNG
1. Hi n t ng tn s c nh sng.
* /n: L hi n t ng nh sng b tch thnh nhi u mu khc nhau khi i qua m t phn cch c a hai mi tr ng
trong su t.
* nh sng n s c l nh sng khng b tn s c
nh sng n s c c t n s xc nh, ch c m t mu.
B c sng c a nh sng n s c
v
f
= , truy n trong chn khng
0
c
f
=
0 0
c
v n

= = = =
* Chi t su t c a mi tr ng trong su t ph thu c vo mu s c nh sng. i v i nh sng mu l nh nh t,
mu tm l l n nh t.
* nh sng tr ng l t p h p c a v s nh sng n s c c mu bi n thin lin t c t n tm.
B c sng c a nh sng tr ng: 0,4 m s s 0,76 m.
2. Hi n t ng giao thoa nh sng (ch xt giao thoa nh sng trong th nghi m Ing).
* /n: L s t ng h p c a hai hay nhi u sng nh sng k t h p trong khng gian trong xu t hi n nh ng v ch
sng v nh ng v ch t i xen k nhau.
Cc v ch sng (vn sng) v cc v ch t i (vn t i) g i l vn giao thoa.
* Hi u ng i c a nh sng (hi u quang trnh)
2 1
ax
d d d
D
^ = =
Trong : a = S
1
S
2
l kho ng cch gi a hai khe sng
D = OI l kho ng cch t hai khe sng S
1
, S
2
n mn quan st
S
1
M = d
1
; S
2
M = d
2
x = OM l (to ) kho ng cch t vn trung tm n i m M ta xt
* V tr (to ) vn sng: Ad = k ,
D
x k k Z
a

=
k = 0: Vn sng trung tm
k = 1: Vn sng b c (th ) 1
k = 2: Vn sng b c (th ) 2
* V tr (to ) vn t i: Ad = (k + 0,5) ( 0, 5) ,
D
x k k Z
a

=
k = 0, k = -1: Vn t i th (b c) nh t
k = 1, k = -2: Vn t i th (b c) hai
k = 2, k = -3: Vn t i th (b c) ba
* Kho ng vn i: L kho ng cch gi a hai vn sng ho c hai vn t i lin ti p:
D
i
a

=
* N u th nghi m c ti n hnh trong mi tr ng trong su t c chi t su t n th b c sng v kho ng vn:
n
n n
D i
i
n a n

= = = =
* Khi ngu n sng S di chuy n theo ph ng song song v i S
1
S
2
th h vn di chuy n ng c chi u v kho ng vn
i v n khng i.
d i c a h vn l:
0
1
D
x d
D
=
Trong : D l kho ng cch t 2 khe t i mn
D
1
l kho ng cch t ngu n sng t i 2 khe
d l dch chuy n c a ngu n sng
S
1
D
S
2
d
1
d
2
I
O
x
M
a
26
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* Khi trn ng truy n c a nh sng t khe S
1
(ho c S
2
) c t m t b n m ng dy e, chi t su t n th h vn
s dch chuy n v pha S
1
(ho c S
2
) m t o n:
0
( 1) n eD
x
a

=
* Xc nh s vn sng, vn t i trong vng giao thoa (tr ng giao thoa) c b r ng L ( i x ng qua vn trung
tm)
+ S vn sng (l s l ): 2 1
2
S
L
N
i
l
l =
l
l
+ S vn t i (l s ch n): 2 0, 5
2
t
L
N
i
l
l =
l
l
Trong [x] l ph n nguyn c a x. V d : [6] = 6; [5,05] = 5; [7,99] = 7
* Xc nh s vn sng, vn t i gi a hai i m M, N c to x
1
, x
2
(gi s x
1
< x
2
)
+ Vn sng: x
1
s ki s x
2
+ Vn t i: x
1
s (k+0,5)i s x
2
S gi tr k e Z l s vn sng (vn t i) c n tm
L u : M v N cng pha v i vn trung tm th x
1
v x
2
cng d u.
M v N khc pha v i vn trung tm th x
1
v x
2
khc d u.
* Xc nh kho ng vn i trong kho ng c b r ng L. Bi t trong kho ng L c n vn sng.
+ N u 2 u l hai vn sng th:
1
L
i
n
=

+ N u 2 u l hai vn t i th:
L
i
n
=
+ N u m t u l vn sng cn m t u l vn t i th:
0, 5
L
i
n
=

* S trng nhau c a cc b c x
1
,
2
... (kho ng vn t ng ng l i
1
, i
2
...)
+ Trng nhau c a vn sng: x
s
= k
1
i
1
= k
2
i
2
= ... k
1

1
= k
2

2
= ...
+ Trng nhau c a vn t i: x
t
= (k
1
+ 0,5)i
1
= (k
2
+ 0,5)i
2
= ... (k
1
+ 0,5)
1
= (k
2
+ 0,5)
2
= ...
L u : V tr c mu cng mu v i vn sng trung tm l v tr trng nhau c a t t c cc vn sng c a cc b c
x .
* Trong hi n t ng giao thoa nh sng tr ng (0,4 m s s 0,76 m)
- B r ng quang ph b c k:

( )
t
D
x k
a
^ = v i

v
t
l b c sng nh sng v tm
- Xc nh s vn sng, s vn t i v cc b c x t ng ng t i m t v tr xc nh ( bi t x)
+ Vn sng:
ax
, k Z
D
x k
a kD

= = =
V i 0,4 m s s 0,76 m cc gi tr c a k
+ Vn t i:
ax
( 0, 5) , k Z
( 0, 5)
D
x k
a k D

= = =

V i 0,4 m s s 0,76 m cc gi tr c a k
27
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG VIII: L NG T NH SNG
1. Nng l ng m t l ng t nh sng (h t phtn)
hc
hf

= =
Trong h = 6,625.10
-34
Js l h ng s Plng.
c = 3.10
8
m/s l v n t c nh sng trong chn khng.
f, l t n s , b c sng c a nh sng (c a b c x ).
2. Tia R nghen (tia X)
B c sng nh nh t c a tia R nghen

Min
hc
E
=
Trong
2 2
0

2 2
mv mv
E e U = = l ng nng c a electron khi p vo i cat t ( i m c c)
U l hi u i n th gi a an t v cat t
v l v n t c electron khi p vo i cat t
v
0
l v n t c c a electron khi r i cat t (th ng v
0
= 0)
m = 9,1.10
-31
kg l kh i l ng electron
3. Hi n t ng quang i n
*Cng th c Anhxtanh
2
0 ax
2
M
mv hc
hf A

= = =
Trong
0
hc
A

= l cng thot c a kim lo i dng lm cat t

0
l gi i h n quang i n c a kim lo i dng lm cat t
v
0Max
l v n t c ban u c a electron quang i n khi thot kh i cat t
f, l t n s , b c sng c a nh sng kch thch
* dng quang i n tri t tiu th U
AK
s U
h
(U
h
< 0), U
h
g i l hi u i n th hm
2
0 ax
2
M
h
mv
eU =
L u : Trong m t s bi ton ng i ta l y U
h
> 0 th l l n.
* Xt v t c l p v i n, c i n th c c i V
Max
tnh theo cng th c:
2
ax 0 ax
1
2
M M
e V mv =
* V i U l hi u i n th gi a an t v cat t, v
A
l v n t c c c i c a electron khi p vo an t, v
K
= v
0Max
l v n
t c ban u c c i c a electron khi r i cat t th:
2 2
1 1
2 2
A K
e U mv mv =
* Hi u su t l ng t (hi u su t quang i n)
0
n
H
n
=
V i n v n
0
l s electron quang i n b t kh i cat t v s phtn p vo cat t trong cng m t kho ng th i
gian t.
Cng su t c a ngu n b c x :
0 0 0
n n hf n hc
p
t t t

= = =
C ng dng quang i n bo ho:
bh
n e
q
I
t t
= =
28
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
bh bh bh
I I hf I hc
H
p e p e p e

= = = =
* Bn knh qu o c a electron khi chuy n ng v i v n t c v trong t tr ng u B

, = ( ,B)
sin
mv
R v
e B

=

Xt electron v a r i kh i cat t th v = v
0Max
Khi sin 1
mv
v B R
e B
= = = =

4. Tin Bo - Quang ph nguyn t Hir
* Tin Bo
mn m n
mn
hc
hf E E

= = =
* Bn knh qu o d ng th n c a electron trong nguyn t hir:
r
n
= n
2
r
0
V i r
0
=5,3.10
-11
m l bn knh Bo ( qu o K)
* Nng l ng electron trong nguyn t hir:
2
13, 6
( )
n
E eV
n
= V i n e N
*
.
* S m c nng l ng
- Dy Laiman: N m trong vng t ngo i
ng v i e chuy n t qu o bn ngoi v qu o K
L u : V ch di nh t
LK
khi e chuy n t L K
V ch ng n nh t
K
khi e chuy n t K.
- Dy Banme: M t ph n n m trong vng t ngo i, m t
ph n n m trong vng nh sng nhn th y
ng v i e chuy n t qu o bn ngoi v qu o L
Vng nh sng nhn th y c 4 v ch:
V ch H
o
ng v i e: M L
V ch lam H
|
ng v i e: N L
V ch chm H

ng v i e: O L
V ch tm H
o
ng v i e: P L
L u : V ch di nh t
ML
(V ch H
o
)
V ch ng n nh t
L
khi e chuy n t L.
- Dy Pasen: N m trong vng h ng ngo i
ng v i e chuy n t qu o bn ngoi v qu o M
L u : V ch di nh t
NM
khi e chuy n t N M.
V ch ng n nh t
M
khi e chuy n t M.
M i lin h gi a cc b c sng v t n s trong quang ph c a nguyn t hir:
13 12 23
1 1 1

= + v f
13
= f
12
+f
23
hf
mn hf
mn
nh n phtn
pht phtn
E
m
E
n
E
m
> E
n
Laiman
K
M
N
O
L
P
Banme
Pasen
H
o
H
|
H

H
o
n=1
n=2
n=3
n=4
n=5
n=6
29
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
CH NG IX. V T L H T NHN
1. Hi n t ng phng x
* S nguyn t ch t phng x cn l i sau th i gian t
0 0
.2 .
t
t
T
N N N e

= =
* S h t nguyn t b phn r b ng s h t nhn con c t o thnh v b ng s h t (o ho c e
-
ho c e
+
) c t o
thnh:
0 0
(1 )
t
N N N N e

^ = =
* Kh i l ng ch t phng x cn l i sau th i gian t
0 0
.2 .
t
t
T
m m m e

= =
Trong : N
0
, m
0
l s nguyn t , kh i l ng ch t phng x ban u
T l chu k bn r
2 0, 693 ln
T T
= = l h ng s phng x
v T khng ph thu c vo cc tc ng bn ngoi m ch ph thu c b n ch t bn trong c a ch t
phng x .
* Kh i l ng ch t b phng x sau th i gian t
0 0
(1 )
t
m m m m e

^ = =
* Ph n trm ch t phng x b phn r:
0
1
t
m
e
m

^
=
Ph n trm ch t phng x cn l i:
0
2
t
t
T
m
e
m

= =
* Kh i l ng ch t m i c t o thnh sau th i gian t
1 0 1
1 1 0
(1 ) (1 )
t t
A A
A N A N
m A e m e
N N A

^
= = =
Trong : A, A
1
l s kh i c a ch t phng x ban u v c a ch t m i c t o thnh
N
A
= 6,022.10
-23
mol
-1
l s Avgar.
L u : Tr ng h p phng x |
+
, |
-
th A = A
1
m
1
= Am
* phng x H
L i l ng c tr ng cho tnh phng x m nh hay y u c a m t l ng ch t phng x , o b ng s phn r
trong 1 giy.
0 0
.2 .
t
t
T
H H H e N

= = =
H
0
= N
0
l phng x ban u.
n v: Bec ren (Bq); 1Bq = 1 phn r/giy
Curi (Ci); 1 Ci = 3,7.10
10
Bq
L u : Khi tnh phng x H, H
0
(Bq) th chu k phng x T ph i i ra n v giy(s).
2. H th c Anhxtanh, h t kh i, nng l ng lin k t
* H th c Anhxtanh gi a kh i l ng v nng l ng
V t c kh i l ng m th c nng l ng ngh E = m.c
2
V i c = 3.10
8
m/s l v n t c nh sng trong chn khng.
* h t kh i c a h t nhn
A
Z
X
Am = m
0
m
Trong m
0
= Zm
p
+ Nm
n
= Zm
p
+ (A-Z)m
n
l kh i l ng cc nucln.
m l kh i l ng h t nhn X.
* Nng l ng lin k t AE = Am.c
2
= (m
0
-m)c
2
30
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
* Nng l ng lin k t ring (l nng l ng lin k t tnh cho 1 nucln):
E
A
^
L u : Nng l ng lin k t ring cng l n th h t nhn cng b n v ng.
3. Ph n ng h t nhn
* Ph ng trnh ph n ng:
3 1 2 4
1 2 3 4
1 2 3 4
A A A A
Z Z Z Z
X X X X
Trong s cc h t ny c th l h t s c p nh nucln, eletrn, phtn ...
Tr ng h p c bi t l s phng x : X
1
X
2
+ X
3
X
1
l h t nhn m , X
2
l h t nhn con, X
3
l h t o ho c |
* Cc nh lu t b o ton
+ B o ton s nucln (s kh i): A
1
+ A
2
= A
3
+ A
4
+ B o ton i n tch (nguyn t s ): Z
1
+ Z
2
= Z
3
+ Z
4
+ B o ton ng l ng:
1 2 3 4 1 1 2 2 4 3 4 4
m m m m p p p p hay v v v v = =

+ B o ton nng l ng:
1 2 3 4
X X X X
K K E K K ^ =
Trong : AE l nng l ng ph n ng h t nhn
2
1
2
X x x
K m v = l ng nng chuy n ng c a h t X
L u : - Khng c nh lu t b o ton kh i l ng.
- M i quan h gi a ng l ng p
X
v ng nng K
X
c a h t X l:
2
2
X X X
p m K =
- Khi tnh v n t c v hay ng nng K th ng p d ng quy t c hnh bnh hnh
V d :
1 2
p p p =

bi t

1 2
, p p =

2 2 2
1 2 1 2
2 p p p p p cos =
hay
2 2 2
1 1 2 2 1 2 1 2
( ) ( ) ( ) 2 mv m v m v m m v v cos =
hay
1 1 2 2 1 2 1 2
2 mK m K m K m m K K cos =
T ng t khi bi t

1 1
, p p =

ho c

2 2
, p p =

Tr ng h p c bi t:
1 2
p p

2 2 2
1 2
p p p =
T ng t khi
1
p p

ho c
2
p p

v = 0 (p = 0) p
1
= p
2

1 1 2 2
2 2 1 1
K v m A
K v m A
= = ~
T ng t v
1
= 0 ho c v
2
= 0.
* Nng l ng ph n ng h t nhn
AE = (M
0
- M)c
2
Trong :
1 2
0 X X
M m m = l t ng kh i l ng cc h t nhn tr c ph n ng.
3 4
X X
M m m = l t ng kh i l ng cc h t nhn sau ph n ng.
L u : - N u M
0
> M th ph n ng to nng l ng AE d i d ng ng nng c a cc h t X
3
, X
4
ho c phtn .
Cc h t sinh ra c h t kh i l n h n nn b n v ng h n.
- N u M
0
< M th ph n ng thu nng l ng ,AE, d i d ng ng nng c a cc h t X
1
, X
2
ho c phtn .
Cc h t sinh ra c h t kh i nh h n nn km b n v ng.
* Trong ph n ng h t nhn
3 1 2 4
1 2 3 4
1 2 3 4
A A A A
Z Z Z Z
X X X X
Cc h t nhn X
1
, X
2
, X
3
, X
4
c:
Nng l ng lin k t ring t ng ng l c
1
, c
2
, c
3
, c
4
.
Nng l ng lin k t t ng ng l AE
1
, AE
2
, AE
3
, AE
4
h t kh i t ng ng l Am
1
, Am
2
, Am
3
, Am
4
Nng l ng c a ph n ng h t nhn
p

1
p

2
p

31
Tm t t VL12 GV: Tr n nh Hng Tel:0983932550 Tr ng THPT Thanh Ch ng 3
AE = A
3
c
3
+A
4
c
4
- A
1
c
1
- A
2
c
2
AE = AE
3
+ AE
4
AE
1
AE
2
AE = (Am
3
+ Am
4
- Am
1
- Am
2
)c
2
* Quy t c dch chuy n c a s phng x
+ Phng x o (
4
2
He ):
4 4
2 2
A A
Z Z
X He Y

So v i h t nhn m , h t nhn con li 2 trong b ng tu n hon v c s kh i gi m 4 n v.
+ Phng x |
-
(
1
0
e

):
0
1 1
A A
Z Z
X e Y


So v i h t nhn m , h t nhn con ti n 1 trong b ng tu n hon v c cng s kh i.
Th c ch t c a phng x |
-
l m t h t n trn bi n thnh m t h t prtn, m t h t electrn v m t h t n trin:
n p e v

L u : - B n ch t (th c ch t) c a tia phng x |
-
l h t electrn (e
-
)
- H t n trin (v) khng mang i n, khng kh i l ng (ho c r t nh ) chuy n ng v i v n t c c a nh
sng v h u nh khng t ng tc v i v t ch t.
+ Phng x |
+
(
1
0
e

):
0
1 1
A A
Z Z
X e Y


So v i h t nhn m , h t nhn con li 1 trong b ng tu n hon v c cng s kh i.
Th c ch t c a phng x |
+
l m t h t prtn bi n thnh m t h t n trn, m t h t pzitrn v m t h t n trin:
p n e v

L u : B n ch t (th c ch t) c a tia phng x |
+
l h t pzitrn (e
+
)
+ Phng x (h t phtn)
H t nhn con sinh ra tr ng thi kch thch c m c nng l ng E
1
chuy n xu ng m c nng l ng E
2
ng
th i phng ra m t phtn c nng l ng
1 2
hc
hf E E

= = =
L u : Trong phng x khng c s bi n i h t nhn phng x th ng i km theo phng x o v |.
4. Cc h ng s v n v th ng s d ng
* S Avgar: N
A
= 6,022.10
23
mol
-1
* n v nng l ng: 1eV = 1,6.10
-19
J; 1MeV = 1,6.10
-13
J
* n v kh i l ng nguyn t ( n v Cacbon): 1u = 1,66055.10
-27
kg = 931 MeV/c
2
* i n tch nguyn t : ,e, = 1,6.10
-19
C
* Kh i l ng prtn: m
p
= 1,0073u
* Kh i l ng n trn: m
n
= 1,0087u
* Kh i l ng electrn: m
e
= 9,1.10
-31
kg = 0,0005u