QOCA ASLAN ( ; qoca ; )

lingvo-english@rambler.ru
Gnlrin bir gn qoca aslan me qranda bir piik rd, dedi (-
= , ; demk
, , ; bir ; gn ; qoca ;
).
Ay piik, sn bizim cinsdnsn (, , ; cins
; , ), niy bel balacasan ( )?
Piik dedi: ( )
Mn adam lin dmm ( ; lin dmk
/ ), ona gr bel balacalanmam (-
). Mnim yiym bama o qdr dyr ki (
), gzm qaranlq kr (//
; qaranlq ).
gr sn onun lin kesn, gr bana nlr gtirr ( ,
, // : ; gr
).
Qoca aslan dedi:
Ay piik, sn yiyni mn gstr (, ) sni onun
lindn qurtarm ( ; lindn qurtarmaq ,
: ).
Piik dedi:
www.franklang.ru

 Sabah yiym buraya ct kmy glck (

), onda sn d glrsn ( ).
Aslan, yax, deyib getdi (, : , ).
Gnlrin bir gn qoca aslan me qranda bir piik rd, dedi:
Ay piik, sn bizim cinsdnsn, niy bel balacasan?
Piik dedi:
Mn adam lin dmm, ona gr bel balacalanmam. Mnim yiym
bama o qdr dyr ki, gzm qaranlq kr. gr sn onun lin kesn,
gr bana nlr gtirr.
Qoca aslan dedi:
Ay piik, sn yiyni mn gstr, sni onun lindn qurtarm.
Piik dedi:
Sabah yiym buraya ct kmy glck, onda sn d glrsn.
Aslan, yax, deyib getdi.
Sabah ald (; sabah ; amaq ; almaq
; ), pisiyin yiysi kndli menin qrana ct kmy
gldi ( , , ).
Bunu grb qoca aslan da ora gldi ( , ). Bir
az kedi, piik d gldi ( ). Bu zaman
qoca aslan dedi ( ; zaman , ):
A kii, niy bizim nsli bu hala salbsan? (, , //
; nsil , ;
; a , ; hala
salmaq ; hal , ,
; ; salmaq ;). Bym mn
aslandan qorxmursan ( , , )?
Kii dedi:
Ay aslan qarda (, ), piik d mn demidi ki, ox qvvtlidi
www.franklang.ru

( , // ), ancaq mn piikd o qvvti

grmdim ( ). Indi d ki, grrsn n
gn db ( , // = )?
gr ona yazn glirs ( // ), birc gn ona kmk
el, onun iini sn gr ( ; i
grmk / ).
Qoca aslan dedi:
N iin var, de kmk elyim ( , ).
Sabah ald, pisiyin yiysi kndli menin qrana ct kmy gldi. Bunu
grb qoca aslan da ora gldi. Bir az kedi, piik d gldi. Bu zaman qoca aslan
dedi:
A kii, niy bizim nsli bu hala salbsan? Bym mn aslandan
qorxmursan?
Kii dedi:
Ay aslan qarda, piik d mn demidi ki, ox qvvtlidi, ancaq mn
piikd o qvvti grmdim. Indi d ki, grrsn n gn db? gr ona
yazn glirs, birc gn ona kmk el, onun iini sn gr.
Qoca aslan dedi:
N iin var, de kmk elyim.
Ct boyunduruu kzn boynundan ab aslann boynuna qoydu (,
, ; amaq ; qoymaq
, ), kiril brk-brk balad (-
), ct sald xam, kolluq yer (
; kolluq ; yer , ;
).
lin d yek paz ald ( ), daldan aslana k ki,
ksn ( ). Aslann barts mey, daa dd.
( , ; dmk ; ;
www.franklang.ru

, ).
kini axama kimi kolluqlar, ayrlqlar kdi (
). Aslan da o qdr dyd ki (
), bir qat gn getdi ( ), tamam heydn dd
( ).
Ct boyunduruu kzn boynundan ab aslann boynuna qoydu, kiril brkbrk balad, ct sald xam, kolluq yer. lin d yek paz ald, daldan aslana
k ki, ksn. Aslann barts mey, daa dd. kini axama kimi
kolluqlar, ayrlqlar kdi. Aslan da o qdr dyd ki, bir qat gn getdi, tamam
heydn dd.
Ctc axam boyunduruu aslann boynundan gtrd (
). Aslan tir yer uzandi ( : ).
Piik miyoldaya-miyoldaya onun yanna glib, dedi (-,
):
Kefin necdi ( ; kef ; )? nsann linin
zrbini grdnm ( ; grmk ;
)?
Aslan dedi:
Qarda, sn gr n qdr qvvtli imisn ki, bu zrb dzbsn (,
, , ). Snin
yerin mn olsaydm, indi lap sana dnmdm ( ,
; lap , ).
Ctc axam boyunduruu aslann boynundan gtrd. Aslan tir yer uzandi.
Piik miyoldaya-miyoldaya onun yanna glib, dedi:
Kefin necdi? nsann linin zrbini grdnm?
Aslan dedi:
Qarda, sn gr n qdr qvvtli imisn ki, bu zrb dzbsn. Snin yerin
www.franklang.ru

mn olsaydm, indi lap sana dnmdm.

TLK V CANAVAR ( ; tlk , ; canavar

, )

Gnlrin bir gn tlk brk acmid (- =
; gn ; bir ).
ox gzdi, doland ( = , ; dolanmaq ,
), bir ban yanna xd ( ; yanna xmaq
, ; xmaq ; yan ; ).
Baxd ki, tld bir para quyruq var ( =
= ).
Knarda oturmudu, quyrua baxrd, aznn suyu axrd ( ,
= , - ; aznn suyu
: ).
Bu zaman bir canavar glib xd ( , =
; glib xmaq , ; glib glmk
).
Tlkdn sorudu ( ):
Gnlrin bir gn tlk brk acmid. ox gzdi, doland, bir ban yanna xd.
Baxd ki, tld bir para quyruq var. Knarda oturmudu, quyrua baxrd,
aznn suyu axrd. Bu zaman bir canavar glib xd. Tlkdn sorudu:
Tlk baba, niy quyruu yemirsn ( , //
)?
www.franklang.ru

Tlk dedi (// ):

Orucam (// ; oruc tutmaq : ).
Canavar dedi (// ):
Mn oruc-zad deyilm, yeycym ( , // ; zad
, ).
Tlk dedi:
Ye (; yemk , ).
Tlk baba, niy quyruu yemirsn?
Tlk dedi:
Orucam.
Canavar dedi:
Mn oruc-zad deyilm, yeycym.
Tlk dedi:
Ye.
Canavar quyruu yemk istynd tly dd ( =
, ).
Quyruq srad knara dd ( ; sramaq
, , ; knara dmk
; knar ; dmk ; ).
Tlk quyruu gtrb yemy balad ( , // =
; yemy balamaq ).
Canavar ondan sorudu ( ; o , ):
Canavar quyruu yemk istynd tly dd. Quyruq srad knara dd.
Tlk quyruu gtrb yemy balad. Canavar ondan sorudu:
Bs, orucdun ( ; bs , , )?
Tlk dedi:
www.franklang.ru

 Ay grdm, odur ki, yeyirm (// , /

/).
Canavar dedi:
Bs, mn n vaxt ayi gorcym ( )?
Tlk dedi:
Tlnin sahibi glnd ( ).
Bs, orucdun?
Tlk dedi:
Ay grdm, odur ki, yeyirm.
Canavar dedi:
Bs, mn n vaxt ayi gorcym?
Tlk dedi:
Tlnin sahibi glnd.
Tlk quyruu tzc yeyib qurtarmd ki, tl sahibi glib xd (
, ; yeyib qurtarmaq ;
qurtarmaq ).
Tlk:
Canavar ll, ay grnd, dey gtrld ( , =
, , // = ).
Tlk quyruu tzc yeyib qurtarmd ki, tl sahibi glib xd. Tlk:
Canavar ll, ay grnd, dey gtrld.
Tl sahibi canavar grnd dedi ( , ):
Aha, mn sni oxdan axtarrdm, yax lim dmsn (,
: , // :
; l ; dmk ; )!
Canavar yalvarb dedi (, , = ):
www.franklang.ru

 Ax, mnim gnahm ndi ( ; ax , )?

Yazam, burax gedim ( //, , ).
Tl sahibi dedi:
Snin gnahn oxdu ( = ), yazq
heyvanlar paralayb yeyirsn (
: , , ; para ,
, ; paralamaq , ).
Kii szn qurtard ( ; szn qurtarmaq
: // ), aacla canavar dyb ldrd (
, = ; aac , ),
drisini soyub evin apard (/ , // ).
Tl sahibi canavar grnd dedi:
Aha, mn sni oxdan axtarrdm, yax lim dmm!
Canavar yalvarb dedi:
Ax, mnim gnahm ndi? Yazam, burax gedim.
Tl sahibi dedi:
Snin gnahn oxdu, yazq heyvanlar paralayb yeyirsn.
Kii szn qurtard, aacla canavar dyb ldrd, drisini soyub evin apard.

DNZ SYAHT ( )

Padah

dniz

syahtin

xmid

; padah , , , , ; xmaq
; , ). O, gmid kef mclisi dzltmidi (
; o , , ; dzltmk ;
www.franklang.ru

; kef , , ; mclis ). Padahn

sevimli qulu da burada idi ( ).
Padah dniz syahtin xmid. O, gmid kef mclisi dzltmidi. Padahn
sevimli qulu da burada idi.
Qul bu vaxta qdr gmiy minmmidi (
: ). Gmi yralandqca (//
; yralamaq ; ) onun ba gicllnir (
= ), uryi bulanrd (; rk ;
bulanmaq ; ). Bir az kemdi ki (
//: ; bir ; bir az
, ), qul ah-nal edib (, ), ahn v mclisdkilrin
kefini pozdu (
).
Qul bu vaxta qdr gmiy minmmidi. Gmi yralandqca onun ba gicllnir,
uryi bulanrd. Bir az kemdi ki, qul ah-nal edib, ahn v mclisdkilrin
kefini pozdu.
N qdr aldlarsa ( // ), onu sakit etmk n ar
tapa bilmdilr ( /; cn ,
; car , ; tapmaq ).
Gmid all, dnyagrm bir hkim var idi ( ,
; var olmaq , ; ,
). O dedi ( ):
ah icaz vers, mn qulu sakit edrm (// ,
).
ah razlq verdi ( /). Hkimin mri il qulu dniz
atdlar ( ).
www.franklang.ru

N qdr aldlarsa, onu sakit etmk n ar tapa bilmdilr. Gmid all,

dnyagrm bir hkim var idi. O dedi:
ah icaz vers, mn qulu sakit edrm.
ah razlq verdi. Hkimin mri il qulu dniz atdlar.
O zmk bilmirdi ( ; bilmk ; ). Bir-iki df lqol atd ( : , : ), bir ne
qurtum or su indn sonra ( , :
), batmaa balad ( ;
qurtum ).
O zmk bilmirdi. Bir-iki df l-qol atd, bir ne qurtum or su indn sonra
batmaa balad.
Bunu grn hkim mr etdi ki ( , ; grmk ),
dniz ip atsnlar ( : ; ip
, ; ). Qul ipdn brk-brk yapd (
). Onu kib xartdlar ( ). Qul
gminin bir kncnd lal-dinmz oturdu ( ),
sakit oldu ().
Bunu grn hkim mr etdi ki, dniz ip atsnlar. Qul ipdn brk-brk yapd.
Onu kib xartdlar. Qul gminin bir kncnd lal-dinmz oturdu, sakit oldu.
Ba kef qarm padahn bunlardan xbri yox idi (
; ba ; qarmaq ). Sevimli
qul birdn onun yadna dd ( :
). ah sorusdu (
):
www.franklang.ru

10

 N oldu ki, qul bel aram tapd ( ,

; aram , ; tapmag )?
Ba kef qarm padahn bunlardan xbri yox idi. Sevimli qul birdn onun
yadna dd. ah sorusdu:
N oldu ki, qul bel aram tapd?
Hkim cavab verdi ( ):
Qul dniz grmmidi ( / ). Gmidki
salamatln qdrini bilmdiyindn ( / ;
salamatlq ; ), alayr v ah-nal edirdi (
). Dnizd batman n olduunu grndn sonra ( ,
; grmk ; , ) gmid
salamat oturman qdrini d bildi (// ;
oturmaq ). Odur ki, bel sakit olmu v aram tapmdr ( //
).
Hkim cavab verdi:
Qul dniz grmmidi. Gmidki salamatln qdrini bilmdiyindn,
alayr v ah-nal edirdi. Dnizd batman n olduunu grndn sonra gmid
salamat oturman qdrini d bildi. Odur ki, bel sakit olmu v aram tapmdr.

BR DAMLA SU ( )

Xrmana od dmd ( : ; od ;
dmk , ; ). Her yana ss yayld ( / /
www.franklang.ru

11

 ; hr ; yan ; ; ss , ,
; , ). Kndd kim varsa, yann sndrmy gldi ( =
, ).
Xrmana od dmd. Her yana ss yayld. Kndd kim varsa, yann
sndrmy gldi.
Uaqlar, byklr su dayb, yann sndrmy caldlar (, ,
, ). Bu vaxt bir sr xrmann zrind
dvr vurdu ( :
; dvr , ; vurmaq , ). Dimdiyind
gtirdiyi saman cpn yanan xrmana atd (
= , // ; dimdik ).
Uaqlar, byklr su dayb, yann sndrmy caldlar. Bu vaxt bir sr
xrmann zrind dvr vurdu. Dimdiyind gtirdiyi saman cpn yanan
xrmana atd.
Kndlilr tccblnib srdn sorudular ( ,
= ).
Ay Sr, n edirsn ( = , , /)?
Mgr snin atdn pl yann byyr ( = -
, ; bytmk ; ,
)?
Sr dedi ( ; demk , ; ):
Bilirm ki, bymz (, ; ki ), ancaq mn z
dmniliyimi bildirirm ( :
/).
Kndlilr tccblnib srdn sorudular.
www.franklang.ru

12

 Ay Sr, n edirsn? Mgr snin atdn pl yann byyr?

Sr dedi:
Bilirm ki, bymz, ancaq mn z dmniliyimi bildirirm.
Bu anda axli aacn bir budana srn qondu (/
; qonmaq ). O,
dimdiyindn yanna bir damc su sald (
). Camaat srnn iin tccb edib sorudu (,
, ; camaat , , , ; i
, ; ; tcb etmk ):
Bir damc su il he yann snr ( ; il
, ; snmk , )?
Bu anda axli aacn bir budana srn qondu. O, dimdiyindn yanna bir
damc su sald. Camaat srnn iin tccb edib sorudu:
Bir damc su il he yann snr?
Srn qanadlarn trpdib dil gldi (, :
, ; trptmk , ):
Bilirm ki, gy qalxan bu alov bir damci su il snmz (,
).
Ancaq mn d bununla z dostluumu bildirirm ( / /
: ).
Srn qanadlarn trpdib dil gldi:
Bilirm ki, gy qalxan bu alov bir damci su il snmz. Ancaq mn d
bununla z dostluumu bildirirm.

www.franklang.ru

13

PADAH V DMR

agil.azimov@gmail.com

Biri variymi, biri yoxuymu ( : - , -

), bir padah varym ( :
). Bunun var-dvltinin ( ; bu ) hddihesab yoxuymu (- ). Bir gn padah ( =
) vzirini z yanna aarb deyir ( ,
: z yanna ):
Vzir, bilirsnmi n var (, )?
Qibleyi-alm sa olsun ( : qibl
,
), xeyr, bilmirm (, ).

Biri vanym, biri yoxuymu, bir padah varym. Bunun varmn, dvltinin
hddi-hesab yoxuymu. Bir gn padah vzirini hzuruna aarb deyir:
Vzir, bilirsnmi n var?
Qibleyi-alm sa olsun, xeyr, bilmirm.

Vzir, bax (, = ), Hatm 1 kimi (

) cahi-clal desn mnd ( : ,
), qvvtli phlivanlar desn mnd ( , :
), yeddi iqlim torpanda mnim
hkmm keir ( :
1

Hatm , , .
www.franklang.ru

14

 ). Hans padah desn (

: ) onun torpan at torbasnda (
: at torbas ) datmaa gcm
atar ( : gc atar , ). Amma
bam fkirdn aylmr ( :
). fikirlirm ki, yava-yava saqqalma dn dr
( , : dn dmk
), gnlrin birind (: ) bam yasda
qoyacaam ( : ). lndn sonra yerimd
( / / ) ouldan-qzdan bir davamcim
yoxdu ki ( , ), taxt-tacm ona
tapram ( ). Deyirm grsn ( ,
: grmk ) mnnn d ox ( = ) fkir
kn, drdli (, : fikrini kmk- ,
) adam varm ( )?

Vzir, bax, Hatm kimi cahi-clal desn mnd, qoun desn mnd,
qvvtli phlivanlar desn mnd, yeddi iqlim torpanda mnim hkmm keir.
Hans padah desn onun torpan at torbasnda datmaa gcm atar. Amma
bunula bel bam fkirdn aylmr. Gnzlr glrra, danram, geclr sabaha
kimi fikirlirm ki, yava-yava saq-qalma dn dr, gnlrin birind bam
yasda qoyacaam. lndn sonra yerimd ouldan-qzdan bir zryytim
yoxdu ki, taxt-tacm ona tapram. Odu ki, deyirm grsn mnnn d ox
fkir kn, drdli adam varm?

Vzir syldi ( ):
ah sa olsun ( :
), dnyada drdsiz, fikirsiz adam taplmaz ( ,

www.franklang.ru

15

 ).
Bu szn stnd ( = - ) padahnan vzirin arasnda
mbahis balad ( : ra
, ), o gndn padahn adamlar hrbhr (
, , : .: gnbgn ),
kndbknd gzib ( ) drdsiz adam axtardlar
( ). Kim yaxnladlarsa (
: yaxnlamaq , ), grdlr hrnin bir
drdi var ( // ). Axrda glib padaha
dedilr ( = , : axr ,
, ; axr ki -, ):

Vzir syldi:
ah sa olsun, dnyada drdsiz, fikirsiz adam taplmaz.
Bu szn stnd padahnan vzirin arasnda mbahis balad, o gndn
padahn adamlar hrbhr, kndb-knd gzib drdsiz adam axtardlar.
Kim yaxnladlarsa, grdlr hrnin bir drdi var. Axrda glib padaha
dedilr:

Hr yeri gzdik ( ), drdsiz adam tapa bilmdik

( ). Padah yen dedi (
):
Vzir, mn inanmram (, ), gl tyiri-libas olaq
( : tyir , ; libas
, ), xaq vilayti zmz gzk, onda taparq (,
, ).
Bli, padahnan vzir paltarlarn dyiib ( ,
) ddlr bazar-dkan gzmy (
: bazar ; dkan ), ora getdilr, bura getdilr (
www.franklang.ru

16

, ), axrda bir dkana girib dedilr (

, ):
Salamleykm ()!
Dkni dedi ( ):
leykmssalam ( ). Ay siz xo glibsiniz (
: , ), deyin grm n almaq istyirsiniz
(, : grm ), bu saat gtirim (:
: bu ). Padah dedi ( ):
He bir ey almaq istmirik ( : he bir ey
, ), gzirdik, el bir az (, :
bir az , ) yorunluumuzu almaq n bura girdik
( , ; yorun ; yorunlu
), bir balaca shbt elyk ( :
: bir balaca , -), drdimiz dalsn (
: : dalmaq ,
).

Hr yeri gzdik, drdsiz adam tapa bilmdik.Padah yen dedi:

Vzir, mn inanmram, gl tyiri-libas olaq, xaq vilayti zmz
gzk, onda taparq.
Bli, padahnan vzir paltarlarn dyiib ddlr bazar-dkan gzmy, ora
getdilr, bura getdilr, axrda bir dka-na girib dedilr:
Salamleykm!
Dkni dedi:
leykmssalam. Ay siz xo glibsiniz, be glibsi-niz, deyin grm n
almaq istyirsiniz, bu saat gtirim. Padah dedi:
He bir ey almaq istmirik, gzirdik, el bir az yorunluumuzu almaq
n bura girdik, bir balaca shbt elyk, drdimiz dalsn.

www.franklang.ru

17

Dkni qa-qabana turudub dedi ( :

turutmaq , ; qa-qaba ):
Vallah oturub danmanan ( , :
) keyfim alas deyil ( :
).
Padah dedi ( ):
Niy ()?
Dkni cavab verdi ( :
):
Nec niy ( )? Ne vaxtd ki ( ),
malm satlmr ( ). El bil hekimin pulu yoxdu (
). Mal alan da ( : almaq
, ) nisy aparr ( ), bir qpik d pul
vermir ( ). ndi anbar dolusu malm var (
), amma rk almaa pulum yoxdu (
, ). Bu halnan n keyfm olsun (
).

Dkni qa-qabana turudub dedi:

Vallah oturub danmanan keyfim alas deyil.
Padah dedi:
Niy?
Dkni cavab verdi:
Nec niy? Ne vaxtd ki, malm satlmr. El bil hekimin pulu yoxdu.
Mal alan da nisy aparr, bir qpik d pulvermir. ndi anbar dolusu malm var,
amma rk almaa pulum yoxdu. Bu halnan n keyfm olsun.
Padahnan vzir grdlr ki ( ), kiinin drdi
var ( ). Yavaca xb getdilr ( :
www.franklang.ru

18

). Yolda bir babana rast glib ( )

onun keyfini xbr aldlar ( / / : xbr almaq
). Baban dedi ( ):
Ay qardalar, n keyfm olacax ( ,
), var-yox bir bam varyd ( ). Padahn
cuvarlar ( : cuvar ,
) suyumu ksib bam susuz qoyublar ( //
, : susuz ; qoymaq
, , ). Aacalarmn hams quruyub (
), tlf olub ( : tlf olmaq , ,
), indi onun fikrindym ki( ; fikrind
; fikrindym , //), neylyim (
: neylyim/n elyim ).
Padahnan vzir burdan da getdilr ( ).
Yollar bir l mclisin dd ( : l mclisi
; mclis , ). Girdilr yas mclisin (
: yas ), kim yanadlarsa (
), drdsiz adam tapa bilmdilr (
: drdsiz , ). Biri dedi ( ):
Padahnan vzir grdlr yox, kiinin drdi var. Yavaca xb getdilr. Yolda
bir babana rast glib onun keyfini x-br aldlar. Baban ah-zaman dedi:
Ay qardalar, n keyfm olacax, var-yox bir bam varyd. Padahn
cuarrar suyumu ksib bam susuz qoyublar. Aacalarmn hams quruyub,
tlf olub, indi onun fikrindym ki, neylyim.
Padahnan vzir burdan da getdilr. Yollar bir l mclisin dd. Girdilr
yas mclisin, kim yanadlarsa, drdsiz adam tapa bilmdilr. Biri dedi:
Qzm cavan ld ( : ),
dnyadan nakam getdi ( :
www.franklang.ru

19

, ; nakam /./).
O biri dedi ( ):
Gzmn a-qaras ( : ) birc
olumu padah ( ) dar aacndan asdrd (
: dar aac ; aac ).
Padah dedi ( ):
Vzir, bura yas yeridi (, : yer ), burda ham
drdli olar ( ), gl indi d bir toy mclisin gedk
( : toy mclisi, toy ).
Hr ikisi evdn xb ( ) bir toy mclisin getdilr
( ). Qapdan girn kimi ( ) grdlr
alan kim (, - ), oxuyan kim (- ), oynayan
kim (- ), gln kim (- ). Bir keyf var ki (
), gl grsn (-). Padah dedi ( ):
Vzir, biz axtardmz tapsaq (, , , :
) burda tapacayq ( :
).
Qzm cavan ld, dnyadan nakam getdi.
O biri dedi:
Gzmn a-qaras birc olumu padah dar aacndan asdrd.
Padah dedi:
Vzir, bura yas yeridi, burda ham drdli olar, gl indi
d bir toy mclisin gedk.
Hr ikisi evdn xb bir toy mclisin getdilr. Qapdan girn kimi grdlr
alan kim, oxuyan kim, oynayan kim, gln kim. Bir keyf var ki, gl grsn.
Padah dedi:
Vzir, biz axtardmz tapsaq burda tapacayq.

www.franklang.ru

20

Vzir dedi ( ):
Qibleyi-alm sa olsun ( ), tki
el olsun ( : tki , ), amma bu
adamlarn ryini ( , : r , )
burda bilmk olmaz ( : ),
toydan sonra grrik ( ).
Birdn padahn gz ( ) bir adama satad (
: satamaq , ), grd ki, mclisin lap banda
( , : ba , ) bburma bir
kii oturub ( : b ; burmaq
, , ), zn baxan kimi balayr glmy
( , ).. z d ona n qdr deyirlrs ye
( ; n qdr ; z d
, ), deyir ki (), vallah gnd evimizd toydu
(, ), indic yeyib glirm (
: , ). Padahnan vzir istyirdilr ki (
), bu adamnan dansnlar ( ),
first dmrd ( : dmk ,
). Bunlar o qdr gzldilr ki ( ), toy mclisi
dald ( ), hmn kii evin gednd (
) qarabaqara onun dalnca getdilr (
: ; dalnca , , ). Kii evin
girndn bir az sonra ( ,
: bir az sonra ) padahnan vzir qapn dydlr
( ). ridn bir nfr (-
) glib qapn ad ( : , ).
Qapya gln dedilr (/ / ):

Vzir dedi:
www.franklang.ru

21

 Qibleyi-alm sa olsun, tki el olsun, amma bu adamlarn ryini

burda bilmk olmaz, toydan sonra grrik.
Birdn padahn gz bir adama satad, grd ki, mcli-sin lap banda
bburma bir kii oturub, zn baxan kimi balayr glmy, ayaa duranda
qollar zndn qabaa gedir, az qalr gy usun. z d ona n qdr
deyirlrs ye, deyir ki, vallah gnd evimizd toydu, indic yeyib glirm.
Padahnan vzir ha istyirdilr ki, bu adamnan dan-snlar, first dmrd.
Bunlar o qdr gzldilr ki, toy mclisi dald, hmn kii evin gednd
qarabaqara onun dalnca getdilr. Kii evin girndn bir az sonra padahnan
vzir qapn dydlr. ridn bir nfr glib qapn ad. Qapya gln
dedilr:

Qrib adamx ( ), gec qalmaa yerimiz yoxdu (

). Sizd geclmy ( ) biz yer
verrsinizmi ( : )?
Ev sahibi dedi ( ):
Qardalar, gec vaxt qona (, : gec vaxt
, ) qapdan qaytarmazlar ( :
), buyurun iri (, : ,
).
Padahnan vzir iri girdilr ( :
). Ev sahibi onlara yer grstdi, oturdular (
: , ). Qonaxlar baxb grdlr ki (
, : , , ), bu kiinin evi (
) padahn evindn qngdi ( :
). Padahn evi bunun yannda (
: ) ay dandan tikilmi (
; ay ; da ) daxmaya oxayr (
www.franklang.ru

22

 : daxma , ). Qapsnda qulu ( //

), qulluxusu (), evi badan-ayaa ( : )
ll-cavahirat iind ( : l1- ; cavahir
). Baladlar shbt, bir d grdlr ki ( ,
= ), ay-rk gldi ( :
ay ; rk ). Oturub rk yemy balayanda (
: / ) ev yiysi bir ah kdi
( : ah kmk ). Padahnan vzir
qaldlar mttl ki ( : mttl qalmaq
, , ), yqin bunun da drdi var (,
: ; da , ,
) ki, bel ah kir ( ). Odu ki, dedilr ( :
odu ki , ):

Qrib adamx, gec qalmaa yerimiz yoxdu. Sizd geclmy biz yer
verrsinizmi?
Ev sahibi dedi:
Qardalar, gec vaxt qona qapdan qaytarmazlar, buyurun iri.
Padahnan vzir iri girdilr. Ev sahibi onlara yer gr-stdi, oturdular.
Qonaxlar baxb grdlr ki, bu kiinin evi padahn evindn qngdi. Padahn
evi bunun yanmda ay dandan tikilmi daxmaya oxayr. Qapsnda qulu,
qulluxusu, evi badan-ayaa l'l-cavahirat iind. Baladlar shbt, bir d
grdlr ki, ay-rk gldi. Oturub rk ye-my balayanda ev yiysi bir ah
kdi. Padahnan vzir qaldlar mttl ki, yqin bunun da drdi var ki, bel ah
kir. Odu ki, dedilr:

Qarda, niy ah kdin (, )?

Kii dedi ( ):
He, el bel (, : el bel , ).
www.franklang.ru

23

Padah n qdr eldis ( : n qdr ),

ki demk istmdi ( ). Axrda vzir dedi (
// ):
Qarda, bizlrd adtdi (, ), qonaa hrmt
elyrlr ( ), gr sn drdini demsn (
: demk ) limizi sfry uzatmayacayx
( : ).
Kii lacsz qalb dedi ( , : lacsz
qalmaq ; lac , ):
Vallah allahdan gizlin deyil (, ), bnddn
n gizlin (, : ). Mnim rk
yemy qollarm yoxdu ( , :
).
Vzir dedi ( ):
Bs ax biz snin qollarn grrk ( : bs ,
, ; ax ).
Qarda, niy ah kdin?
Kii dedi:
He, el bel.
Padah n qdr eldis, ki demk istmdi. Axrda vzir dedi:
Qarda, bizlrd adtdi, qonaa hrmt elyrlr, gr sn drdini
demsn limizi sfry uzatmayacayx.
Kii lacsz qalb dedi:
Vallah allahdan gizlin deyil, bnddn n gizlin. Mnim rk yemy
qollarm yoxdu.
Vzir dedi:
Bs ax biz snin qollarm grrk.

www.franklang.ru

24

Kii dedi ( ):
O grdynz (, ) mnim qolum deyil ( : deyil
, ), paltarn qoluna ( ) saman doldurmuam
( ), odu ( ).
uxan kiinin ynindn xarb ( )
grdlr dorudan da qollar yoxdu (, : doru
). Vzir bu hvalat grn kimi (, : hvalat
, ; kimi , ) barman dildi (
). Padah dedi ( ):
A kii, snin qollarn (, ) kim bu gn salb
( : pis gn salmaq ;
bir gn salmaq // , )?
Kii dedi ( ):
Bizim bu zalm ( ), alsz (/: al
), hr yalana inanan ( ) padahmz ().
Padah bu sz eidn kimi (, ) cin vurdu bana
( : ), amma zn saxlad (
), dedi ():
Ax padah niy ( ) snin qolunu ksdirib (
: ksdirmk ; ksdirmk , )?
Kii dedi:
O grdynz mnim qolum deyil, paltarn qoluna saman doldurmuam,
odu.
uxan kiinin ynindn xarb grdlr dorudan da qollar yoxdu. Vzir
bu hvalat grn kimi barman dildi. Padah dedi:
A kii, snin qolunu kim bu gn salb?
Kii dedi:
www.franklang.ru

25

 Bizim bu zalm, alsz, hr yalana inanan padahmz.

Padah bu sz eidn kimi cin vurdu bana, amma zn saxlad, dedi:
Ax bir de grm padah niy snin qolunu ksdirib?
Kii dedi ( ):
Mnim dkanm varyd ( ), dmirilik elyirdim
( : dmiri , ; elmk/etmk ,
), z d ustalqda adm xmd (
: ustalq ; ad-san xarmaq
, ), ham mni tanyrd ( ). Bir gn ()
padahn daras gldi ki ( ),
padahn mrin gr ( : gr , ,
) grk ona el bir qlnc qayrasan ki (
), daa vuranda ( ) iki para elsin (
: ), bir tk qdr d (
) az yilmsin ( ). Mn padaha layiq gzl bir
qlnc qayrdm ( ), sabah
gn ( ) olan glib qlnc apard (
). stndn bir gn kemi ( :
) bir d grdm ki ( ), badan-ayaa qrmz
geyinmi ( ) k cllad dkn girib (
) el oradaca ( ) qolumu qlncla vurub
saldlar ( , ).
Clladlardan biri dedi ( : ):
Padah aldadb ( ) ona snx qlnc qayrdn (
) qollarn bax bel ksrlr (
: bax bel , ), padah z bel mr elyib
( ; mr ).

www.franklang.ru

26

Kii dedi:
Mnim dkanm varyd, dmirilik elyirdim, z d ustalqda adm
xmd, ham mni tanyrd. Bir gn padahn daras gldi ki, padahm
mrin gr grk ona el bir qlnc qayrasan ki, daa vuranda iki para elsin,
bir tk qdr d az yilmsin. Mn padaha layiq gzl bir qlnc qayrdm,
sabah gn olan glib qlnc apard. stndn bir gn kemi bir d grdm
ki, badan-ayaa qrmz geyinmi k cllad dkn girib el oradaca qolumu
qlncla vurub saldlar.
Clladlardan biri dedi:
Padah aldadb ona snx qlnc qayramn qollarn bax bel ksrlr,
padah z bel mr elyib.

Dedim ( ):
Mnim qayrdm qlnc ( ) da para-para
elyir ( : para-para elmk ,
), bu olan i deyil ( : olan i
).
Clladlar gedib ( ) hvalat padaha sylyirlr (
: ). Padah inanmr
( ). Amma padahn vziri ( ) all
adam idi ( : al , ). O, balayr bhlnmy
ki ( ), yqin darann ( ) qlnca
tamah db ( : tamah dmk , :
tamah , ), dyiib, vzin ayrsn verib (,
: vz , ; ayr ). Balayr
bu sirri yrnmy ( ). Bu trfdn d mn (
) hr yerd () padahn eldiyi zlm (
: ) camaata sylyirdim (
).
www.franklang.ru

27

Padah zn saxlaya bilmyib dedi (, ,

):
A kii, snin bu boyda drdin var idi (, /
/ : boy , ), bs niy zn baxana (
, ) el hrldayb glrdn ( ,
)?

Dedim:
Mnim qayrdm qlmc da para-para elyir, bu olan i deyil.
Clladlar gedib hvalat padaha sylyirlr. Padah inanmr. Amma
padahn vziri all adam idi. O, balayr bhlnmy ki, yqin darann
qlnca tamah db, dyi-ib, vzin ayrsm verib. Balayr bu sirri
yrnmy. Bu trfdn d mn hr yerd padahn eldiyi zlm camaata
sylyirdim.
Padah zn saxlaya bilmyib dedi:
A kii, snin bu boyda drdin var idi, bs niy zn baxana el hrldayb
glrdn?

Kii dedi ( ):
Qonax qarda (: -), bir az sbrin olsun (
: ), qoy szm danm
(, : sz ; danmaq , ),
el bu saat ( ) deycydim niy mn hmi glrdm ( ,
). Szm ksdin ( : ksmk
, ). ndi deyim ( ), onun da sbbini bil (
). El ki, mn padaha lnt oxumaa baladm (
: lnt , ; oxumaq
), bu sz gedib padahn qulana atd ( :
amaq , ). Bu df vziri yanma gndrdi ki (
www.franklang.ru

28

 , ), gr bir d mnim zalmlmnan dansa

(, ), onu dar aacndan
asdracam ( : dar aac ; asmaq
, ). Yox, gr ( ) hr yerd mni triflyib (
), glb-hrldasa (, ) onda onunla
iim yoxdu ( : ). Vzir
padahn bu mrini mn sylyndn sonra ( ,
; dn sonra , )
mn baladm ( ) zd hmi yalandan glb-danmaa (/
/ : yalan , ),
amma ryimd ( ) iki df artq ( : df , bir df
; artq , ) qar tkmy (). Mn
grdm ki ( = ), yanma gln vzir (
) hm insafl ( : //), hm
d all adama oxayr ( :
). Odu ki ( ), hvalat olduu kimi ( ) ona
dandm ( ). Vzir dedi ki ( , ), arxayn ol
( : ), bu i olsa-olsa darann klyidi (
), mn onu tapacam ( ).

Kii dedi:
Qonax qarda, bir az sbrin olsun, qoy szm danm, el bu saat
deycydim niy mn hmi glrdm. Szm ksdin. ndi deyim, onun
da sbbini bil. El ki, mn padaha lnt oxumaa baladm, bu sz gedib
padahn qulama atd. Bu df vziri yanma gndrdi ki, grbir d mnim
zalmlmnan dansa, onu dar aacndan asdracam. Yox, gr hr yerd mni
t'riflyib, glb-hrldasa onda onunla iim yoxdu. Vzir padahn bu mrini
mn sylyndn sonra mn baladm zd hmi yalandan glb-danmaa,
amma ryimd iki df artq qar tkmy. Mn grdm ki, yanma gln
www.franklang.ru

29

vzir hm insafl, hm d all adama oxayr. Odu ki, hvalat olduu kimi ona
dandm. Vzir dedi ki, arxaym ol, bu i olsa-olsa darann klyidi, mn onu
tapacam.

Padah zn saxlaya bilmyib (, :

) bir d sorudu ( ):
Qarda, blk padah aldadblar (/, , ).
Onda n taxsr var ( : )?
Kii dedi ( ):
Qonax qarda ( : ), niy uax kimi danrsan
( :
)? El sl taxsr ondadr da ( :
; sl , , taxsr ).
Blk biri glib yalandan deyck ki (, - : ,
, ), mnim xoruzum gnd yz yumurta
yumurtlayr (// ), grk padah ona inansn
( : )?
Bel padaha alsz adam deyrlr (
: ). Mn zm dmiri
adamam ( ; adam ), amma bilirm ki ( , ),
padahn grk all ( ), tdbirli
(; tdbir , ),
dnyagrm adamdan ola ( : dnya ,
), onlarn szlrini d eidndn ( , :
) sonra bir z yoxlaya ( :
; bir ), blk el onu alladrlar
(, ). N olard ki ( , ), ya padah
( ), ya da onun adamlar ( ) mni yanlarna arb
( ) soruaydlar ki (, ), ay yazx (,
www.franklang.ru

30

), ax snin taxsrn ndi ( : ax )? Mn

d ab dzn deyydim ( : , ,
), onda qolumu da ksmzdilr ( ).

Padah zn saxlaya bilmyib bir d sorudu:

Qarda, blk padah aldadblar. Onda n taxsr var?
Kii dedi:
Qonax qarda, niy uax kimi danrsan? El sl taxsr ondad da. Blk
biri glib yalandan deyck ki, mnim xoruzum gnd yz yumurta
yumurtlayr, grk padah ona inansn. Bel padaha alsz adam deyrlr. Mn
zm d-miri adamam, amma bilirm ki, padahn grk all, tdbirli,
dnyagrm adamlan ola, onlarn szlrini d eidn-dn sonra bir z yoxlaya,
blk el onu alladrlar. N olard ki, ya padah, ya da onun adamlan mni
yanlanna arb soruaydlar ki, ay yazx, ax snin taxsrn ndi? Mn d ab
dzn deyydim, onda qolumu da ksmzdilr.

Padahla vzir bir-birin baxb (

) grdlr ki ( : grmk , ), bu
kiinin drdi ( ) hamdan oxdu ( ).
Gecdn xeyli kemidi ( : ).
Odu ki, getdilr yatmaa ( ). Yataa girdilrs d (
: ), yata bilmdilr
( ). Vzir padaha yaxnlab dedi (,
, ):
Yadnza glirmi (: yada gtirmk , ),
bu kiinin qollarnn ksilmsin ( ) siz mr
vermidiniz ( )...
Padah dedi:
Vzir, yax yadmdad (, ). Mn indi baa drm
www.franklang.ru

31

ki ( , : baa dmk , ), btn

mrlri bel vermim ( ). Lap blh olmuamm
( : ). z adamlarma inanb
( ), zglrinin szn qulaq da asmamam (
: ; qulaq asmaq ,
). Bir d mnim torpamdak ( = )
adamlarn drdli, qmli olmalarnn d sbbi ( ,
) deysn el zm olmuam (, ).
nki biz rast olduumuz adamlarn hams ( ,
: ) padahn
zlmndn danrlar ( :
). Mn bu gndn ( ) zalmlmdan l kirm (
: l kmk , ). Bundan
sonra lap atam da olsa (, : bundan sonra
; lap , , ), hamya bir gznn baxacaqam (
: ). Kasbkusuba, lsiz-ayaqszlara, qocalara, yetimlr, dullara (, ,
, , ) l tutacaqam ( : l tutmaq
, ). Amma vzir ( ), grk
burdan gedndn sonra ( ) daran yoxlayaq
( ).

Padahla vzir bir-birin baxb grdlr ki, bu kiinin drdi hamdan oxdu.
Gecdn xeyli kemidi. Odu ki, getdilr yatmaa. Yataa girdilrs d, yata
bilmdilr. Vzir padaha yaxnlab dedi:
Qibleyi-alm, yadnza glirmi, bu kiinin qollarmn ksilmsin siz mr
vermidiniz...
Padah dedi:
Vzir, yax yadmdad. Mn indi baa drm ki, el btn mrlri bel
www.franklang.ru

32

vermim. Lap blh olmuamm. z adamlarma inanb, zglrinin szn

qulaq da asmamam. Bir d mnim torpamdak adamlarn drdli, qmli
olmalarnn d sbbi deysn el zm olmuam. nki biz rast olduumuz
adamlarn hams padahm zlmndn danrlar. Mn bu gndn zalmlmdan
l kirm. Bundan sonra lap atam da olsa, hamya bir gznn baxacaqam.
Kasb-kusuba, lsiz-ayaqszlara, qocalara, yetimlr, dullara l tutacaqam.
Amma vzir, grk burdan gedndn sonra daran yoxlayaq.

Vzir dedi ( ):
ahm, o ii mn zm yoxlaram ( ,
).
Padah dedi ( ):
Vzir, n yoxlamaq (, ), gedn kimi arb
deyrm ( , ) qlnc gtir ( ), o
da gtirr ( ), sonra da boynunu vurduraram (
: boynunu vurmaq , , ).
Vzir dedi ( ):
El snin shvin ordad ki ( ), klkbazdan
doruluq gzlyirsn ( : klk ,
, ). Ax o bilir ki ( ), qlnc gtirib sn
grsts ( ), ilrin st alacax (
: st , ), onda he onu gtirrmi (
)? Bu id ( ) tdbir lazmd
( : tdbir , ,
). ndi o tdbiri mn grm ( ),
sn d bax ( ).

Vzir dedi:
ahm, o ii mn zm yoxlaram.
www.franklang.ru

33

Padah dedi:
Vzir, n yoxlamaq, gedn kimi arb deyrm qlnc gtir, o da gtirr,
sonra da boynunu vurduraram.
Vzir dedi:
El snin shvin ordad ki, klkbazdan doruluq gzlyirsn. Ax o bilir ki,
qlnc gtirib sn grsts, ilrin st alacax, onda he onu gtirrmi? Bu
id tdbir lazmd. ndi o tdbiri mn grm, sn d bax.

Bli, shr ald ( ), qonaqlar ev sahibin halalxo elyib

(, : ev ; halal ,
) gldilr z yerlrin ( : z
, ; yer , , ). Padah dedi ( ):
Vzir, indi tdbirini gr (, : grmk
, ).
Vzir dedi ( ):
ahm ( ), mr ver ki, sabah (: ,
: ) meydana ox atmaq (
: ), qlnc vurmaq ( :
), at apmaq gnd ( :
), kimin yax nyi varsa xartsn ( ,
: xartmaq , ). Kimin qlnc yax kss
( : ), at ts (
//), ona baxi verilck ( ). Onda
dara da o qlnc xardar ( ), biz d
tanyarx ( //).

Bli, shr ald, qonaqlar ev sahibin halalxo elyib gldilr z yerlrin.

Padah dedi:
Vzir, indi tdbirini gr.
www.franklang.ru

34

Vzir dedi:
ahm, mr ver ki, sabah meydana ox atmaq, qlnc vurmax, at apmax
gnd, kimin yax nyi varsa xartsn. Kimin qlnc yax kss, at ts, ona
baxeyi verilck. Onda dara da o qlnc xardar, biz d tanyarx.

Padah o saat mr verdi ( ). Shr tezdn (

) meydan doldu adamnan ( ).
Padah, vzir (, ), vkil, yan (, ), ham
meydana yld ( ). eypurlar alnd (
), iqidlr meydana girdi ( : girmk
). Kimi at apr ( ), kimi qlnc vurur (
: ), kimi qalxan tuturdu ( ). Padahnan
vzirin gz daradayd ( :
). Bunlar baxb grdlr ki (
: , , ), darann lind (
) bir qlnc var ki ( , ), baxanda adamn (
) gzn qamadrr ( ). z d kimin qalxanna vurursa (
: ) iki
blb ( ). Padah mr eldi ki ( ,
), daran gtirsinlr ( ). Daran o saat gtirdilr
( ). Padah qlnc alb baxd (
), bli, qlnc ona qayrlan qlncd (,
), hl stnd ad da yazlmd (
). Padah qzbl daraya dedi (
: qzb , , ):
De grm (-: , ), bu qlnc hardan albsan (
)?

Padah o saat mr verdi. Shr tezdn raeydan dol-du adamnan. Padah,

www.franklang.ru

35

vzir, vkil, 'yan, ham yld meydana. eypurlar alnd, iyidlr meydana
girdi. Kimi at apr, kimi qlnc vurur, kimi qalxan tuturdu. Padahnan vzirin
gz daradayd. Bunlar baxb grdlr ki, darann lind bir qlnc var ki,
baxanda adamn gzn qamadrr. z d kimin qalxanna vurursa iki blb.
Padah mr eldi ki, dar-an gtirsinlr. Daran o saat gtirdilr. Padah qlnc
alb baxd, bli, qlnc ona qayrlan qlncd, hl stnd ad da yazlmd.
Padah qzbl daraya dedi:
De grm, bu qlnc hardan albsan?

Dara taxsrn boynuna ald ( :

).
Padah o saat mr eldi ( ). Clladlar el ordaca
( ) hmin qlncnan ( ) darann boynunu
vurdular ( ).

Dara taxsrn boynuna ald.

Padah o saat mr eldi. Clladlar el ordaca hmin qlncnan darann
boynunu vurdular.

www.franklang.ru

36