T.C.

MLL ETM BAKANLII

MUHASEBE FNASMAN

DI TCARET MUHASEBE SSTEM

343FBS035

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER

AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2 1. DI TCARET LEMLERNDE MUHASEBE................................................................. 2 1.1. D Ticaret Muhasebesinin nemi................................................................................ 2 1.1.1. Muhasebenin nemi.............................................................................................. 2 1.1.2. D Ticaret Muhasebesi in Gerekli n Bilgiler .................................................. 3 1.2. D Ticarette Hesap Plan.............................................................................................. 3 1.2.1. Hesap Plan Dzenleme ......................................................................................... 3 1.2.2. D Ticarette Kullanlan Hesaplar ......................................................................... 4 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14 UYGULAMALI TEST ...................................................................................................... 15 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16 2. DVZ LEMLER.......................................................................................................... 16 2.1. Kambiyo, Dviz Ve Efektif Kavramlar ..................................................................... 16 2.1.1. Kambiyo .............................................................................................................. 16 2.1.2. Efektif ve Dviz................................................................................................... 16 2.2. Dviz lemlerinin Muhasebeletirilmesi ................................................................... 17 2.2.1. Kasa Hesab ve Yabanc Para Kasas ve lemleri .............................................. 17 2.2.2. Yabanc Paral Alnan ekler .............................................................................. 23 2.2.3. Yabanc Paral Bankalar Hesab .......................................................................... 25 2.2.4.Yurt D Alacaklar............................................................................................... 26 2.2.5. Yabanc Para Cinsinden Senetler......................................................................... 29 2.2.6. Dier Alacaklar.................................................................................................... 31 2.2.7. Yurt d retim ve Stok Hesaplar ..................................................................... 31 2.2.8. Yurt d Avans Hesaplar.................................................................................... 33 2.2.9. Katma Deer Vergisi Hesaplar........................................................................... 36 2.2.10. Maddi Duran Varlk Hesaplar .......................................................................... 39 2.2.11. Kredi Hesaplar.................................................................................................. 40 2.2.12. Yurt D Satclar .............................................................................................. 42 2.2.13. Gelir Tablosu Hesaplar..................................................................................... 42 2.2.14. Maliyet Hesaplar............................................................................................... 49 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 52 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 53 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 57 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 59 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 60 KAYNAKA ......................................................................................................................... 67

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
MODLN KODU ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 343FBS035 Muhasebe ve Finansman D Ticaret Ofis Eleman D Ticaret Muhasebe Sistemi D ticaret iletmesinde dviz ile ilgili ilemlerinin kayt edilmesi ile ilgili bilgilerin verildii renme materyalidir. 40/16 renci mesleki yabanc dil 1 ve 2 modllerini alm olmaldr. Muhasebe sistemini oluturmak Genel Ama Bu modl ile, renci, gerekli ortam salandnda, iletmenin dvizli tahsilat, deme ve ek ilemlerini ilgili defterlere kaydedebilecektir. Amalar 1. renci, d ticaret ilemlerinin muhasebe kaytlarn yapabilecektir. 2. renci, d ticarette dviz ile ilgili ilemleri kayt edebilecektir. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME Bilgisayar, muhasebe paket program, yazc, sarf malzemeleri, form belgeler. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac ( oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek sizi deerlendirecektir.

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ii

GR

GR
Sevgili renci, Bu almann amac, d ticaret ilemleri ve muhasebesi konusunda eitim gren rencilere D Ticaret Muhasebesi ile ilgili bilgiler sunmaktr. Modln ilk blmnde, d ticaret ilemlerinde muhasebenin nemi, hesap plan dzenleme konular hakknda bilgi verilmitir. kinci blmde ise, kambiyo, dviz ve efektif konular hakknda bilgi verilmitir. Ayrca d ticaret muhasebesinde yaplan yabanc para ilemleri ile ilgili muhasebe kaytlar dzenlenmitir.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu renme faaliyeti ile d ticaret ilemlerinin muhasebe kaytlarn yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizdeki d ticaret firmalarndan kullandklar hesap plann temin ediniz. Ktphaneye giderek veya internet aracl ile d ticaret muhasebesi ve yaplan ilemler hakknda bilgi toplaynz.

1. DI TCARET LEMLERNDE MUHASEBE

1.1. D Ticaret Muhasebesinin nemi
1.1.1. Muhasebenin nemi D ticaret, bir lkenin ithalat ve ihracat ilemlerinin toplamdr. D ticaret demeler dengesi unsurudur. demeler dengesi ak vermeyen lke, ekonomik adan gl lkedir. demeler dengesinin ak vermemesi iin ihracatn ithalattan fazla olmas gerekir. Gelimekte olan dnya ekonomisi iinde Trkiyenin gl bir lke olabilmesi iin daha fazla retim yapmas ve rnlerin d pazarlarda satlarak dviz girdisinin salanmas gerekir Trkiyede yerleik iletmelerin, dier lkelerdeki iletmelerle olan ilikileri gelitike, kambiyo mevzuat ihracat ynetmelii ve ilemleri, uluslar aras ticari teslim ekilleri, deme ekilleri nem kazanmaktadr. D ticaret ilemlerinde iletmenin trne ve zelliine gre belgeler kullanlr. Belgelerin sistemli ekilde kaydedilmesi gerekir. Tek dzen hesap planna uyumlu, ithalat ihracat kayt srecinin gerekletirilmesi iin d ticaret ile ilgili muhasebe ilemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarna, muhasebe standartlarna uygun yaplmas gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi iinde yer alan "D Ticaret lemleri Muhasebesi" ile yaplr.

1.1.2. D Ticaret Muhasebesi in Gerekli n Bilgiler D ticaret muhasebesi alannda grev alacak ve muhasebe kaytlarnn yapacak personelin ve meslek mensuplarnn, thlat ve ihracat ynetmeliini, Kambiyo mevzuatn, D ticarette kullanlan teslim ekillerini, D ticarette yer alan deme ekillerini, D ticarette kullanlan belgelerin zelliklerini, tanmas gereken esaslar, dzenlenme yerini ve ekillerini, Tek dzen hesap plannda yer alan ve d ticaret ile ilgili zellik arz eden hesaplarn ileyiini, thlat ve ihracat dosyalarnn kapatlma, orjinallerinin saklanma sre ve koullarnn bilinmesi gerekir.

1.2. D Ticarette Hesap Plan

Bu modlde ele alnan hesaplar ve hesap aklamalarnda, 26.12.1992 tarih ve 21447 Mkerrer Sayl Resmi Gazetede yaynlanan ve daha sonra karlan teblilerle son ekli verilen Tek dzen Hesap Plan esas alnmtr. Hesap plan muhasebe sisteminin yapsn oluturur ve muhasebe organizasyonun temel unsurudur. Hesap plan benzer olaylarn ayn hesaplarda toplanmasn, denetimini, sonularn karlatrlmasn, sonularn birletirilmesini salar. Meslek elemanlarnn kullanaca ana ve alt (yardmc) hesaplarn seimine kolaylk getirir. 1.2.1. Hesap Plan Dzenleme Hesap plan iletmenin bnyesine uygun olmaldr. Fazla ayrntl hesap plan i hacmini artrrken, az ayrntl hesap plan da muhasebeden beklenen fayday azaltr ve kontrol zorlatrr. Bu nedenle hesap plan hazrlanrken iletmenin bnyesi ve muhasebeden beklenen bilgilerin ne olduu iyi incelenmelidir. Hesap gruplar, ana hesaplar, yardmc hesaplar ve alt hesaplar iletmenin bnyesine gre belirlenmelidir. D ticaret alannda faaliyette bulunmay planlayan iletmeler, ilgili dnemin banda hesap plan dzenlerken ithalat ve ihracatta kullanlan hesaplar iin yardmc hesaplar oluturmas gerekir. Muhasebe programlarnda dnem iinde ilem grm hesaplara, ilemin akn bozan yardmc hesaplara ilave etmek zordur. Dolaysyla ayn dnem iinde ilerleyen aylarda ithalat ve ihracat ilemlerinde kullanlacak hesaplar iinde hesap plan dzenlenmesi veya ait olan hesaplar iin yardmc bo kod verilmesi, kullancya rahat hareket etme imkn verir.

Dzenlenen hesap plan aadaki ltlere uygun olmaldr: D ticaretle ilgili faaliyetlerin dzenli olarak muhasebeletirilmesine katkda bulunmak, lgililere sunulan bilgilerin tutarl, ak, net ve anlalr olmasn salamak, Mali tablolarn gemi yllarla ve benzer iletmelerle karlatrlabilir olmasn salamak, ve d denetimin etkinliini kolaylatrmak, Mali analizin yaplmasn salamak, dzenlenen hesap plannn hedefi olmaldr.

1.2.2. D Ticarette Kullanlan Hesaplar D ticaret ilemlerinde kullanlan ve Tekdzen Hesap Plannda yer alan hesaplarn ileyii, nemi, zellikleri ve gerekli yardmc hesaplar ile d ticarette sk kullanlan bilno hesaplar, gelir tablosu hesaplar ve maliyet hesaplar aada ilenecektir. 1.2.2.1. Kasa Hesab ve Yabanc Para Kasas ve lemleri 100.KASA HS. 100.01 TL. Kasas 100.02 Yabanc Para Kasas 100.02.01 Yabanc Para Dolar Kasas ( Dolar x Lira ) 100.02.02 Yabanc Para Euro Kasas ( Euro xLira ) 1.2.2.2. Yabanc Paral Alnan ekler 101. ALINAN EKLER HS. 101.01 TL. Alnan ekler 101.02 Yabanc Paral Alnan ekler 101.02.01Y.P.A..Dolar Cinsinden ekler 101.02.01.01Portfydeki Y.P.A.ekler (Dolar x TL) 101.02.01.002Tahsildeki Y.P.A.ekler (Dolar x TL) 101.02.01.03Teminattaki Y.P.A. ekler (Dolar x TL)

1.2.2.3.Yabanc Paral Bankalar Hesab 102.BANKALAR 102.01.. 102.01.01. 102.01.01.01 102.01.02. 102.01.02.01 102.01.02.01.01 102.01.02.01.01.02 102.01.02.01.02 1.2.2.4.Yurt D Alacaklar 1.2.2.4.1.Alclar Hesab 120.ALICILAR HESABI 120.01 120.02 120.02.01 120.02.02 120.02.03 120.02.04 120.02.09 Yurt i Alclar Hesab Yurt D Alclar Hs. Uzakdou lkeler Alclar Avrupa Ktas Alclar Asya Ktas Alclar Serbest Blge Alclar Yurt Dnda Braklan hracat Mal Bedeli

Xxx Bankas TL. Mevduat Hesaplar Ticari Mevduat Hesaplar ....Yabanc Paral Hesaplar Y.P. Dviz Tevdiat Hesab Y.P.D.T. Dolar Hs.- Yurt i (.. Dolar x ..TL) Y.P.D.T. Dolar Hs.- hracat (..Dolar x ..TL) Y.P.D.T. Euro Hs. ( Euro x ..TL

1.2.2.4.2. Yurt Dnda Braklan hracat Bedeli 120.ALICILAR 120.02.09 120.02.09.01 120.02.09.01.01 120.02.09.02 Yurt Dnda Braklan hracat Mal Bedeli Y.D.B..M. Bedeli-Dolar Yurt D ubede Braklan hracat Bedeli-Almanya Y.D.B..M. Bedeli-Euro

1.2.2.5. Yabanc Para Cinsinden Senetler 1.2.2.5.1. Alacak Senetleri 121.ALACAK SENETLER 121.01. 121.02. 121.02.01 121.02.01.01 121.02.01.02 121.02.01.03 121.02.01.04 121.02.01.05 121.02.02. TL. Alacak Senetleri Yabanc Para Alacak Senetleri Y.P.A. Senetleri Dolar Portfydeki Y.P.A. Senetleri Tahsildeki Y.P.A. Senetleri Teminattaki Y.P.A. Senetleri Protestolu Y.P.A. Senetleri skonto Ettirilen Y.P.A. Senetleri Y.P.A. Senetleri Euro

1.2.2.5.2. Bor Senetleri 321.BOR SENETLER 321.01.. 321.02.. 321.02.01. 321.02.01.01. 321.02.02.. TL. Bor Senetleri Yabanc Para Bor Senetleri Dolar Cinsinden Bor Senetleri XYZW.- talyan Firmas Senetleri Euro Cinsinden Bor Senetleri

1.2.2.6. Dier Alacaklar 127.DER TCAR ALACAKLAR 127.01.. 127.02.. 127.02.01. 127.02.01.01 Yurt i Dier Alacaklar Yurt D Dier Alacaklar Yurt i Dier Alacaklar Dolar Yurt D Protestolu Senetlerden Alacaklar Kanada

1.2.2.7. Yurtd retim ve Stok Hesaplar 1.2.2.7.1. lk Madde ve Malzeme 150. LK MADDE VE MALZEME 150.01.. 150.01.01. 150.01.02. 150.01.02.01. 150.02 150.03 Yurt inden Satn Alnan lk Madde Malzeme Yurt i retim Verilecek .M.M. Yurt D retime Verilecek .M.M. Yurt D retime Verilecek xxxx. Mal .M.M. thl Edilen .M.M. Dahilde lem le thl Edilen .M.M.

1.2.2.7.2. Yar Mamuller-retim 151. YARI MAMULLER RETM 151.01.. Yurt i Mamul retiminde Verilecek Y.M. retim 151.02.. Yurt D Mamul retiminde Verilecek Y.M. retim 151.02.01. Yurt D retime Verilecek xxx Parti Y.M. retim 151.03.. Harite leme Verilen Y.M. retim 1.2.2.7.3.Mamuller 151. YARI MAMULLER-RETM 152.01......... Yurt i retim Mamulleri 152.02. Yurt D Sat retim Mamulleri 152.02.01. Yurt D Sat retim xxxx Parti Mamulleri 152.02.01.01. Yurt D Sat retim xxxx Mal 152.02.01.09. Yurt D Konsinye Sata Sevk Edilen retim-xxxxx Mal

1.2.2.7.4. Ticari Mallar 153. TCAR MALLAR 153.01.. Yurt i Satn Alnan Ticari Mallar 153.02.. hra Kaydyla Satn Alnan Ticari Mallar 153.02.01. hra Kaydyla Satn Alnan xxxx Ticari Mallar 153.03.. thl Edilen Ticari Mallar 1.2.2.7.5. Dier Stoklar 157. DER STOKLAR hracat amacyla gmre gnderilen stoklar ile konsinye (sata gnderilen emanet mallar) ihracatta konsinyatre(mal satan) gnderilen stoklar (teslim ekli dikkate alnmak suretiyle) hasar grmesi ve deerini yitirmesi hlinde bu hesaba bor kaydedilir. lgili stok hesabna alacak kaydedilir. 1.2.2.8. Yurt d Avans Hesaplar 1.2.2.8.1. Verilen Sipari Avanslar Hesab 159. Verilen Sipari Avanslar Hesab 159.01 Verilen Yurt i Sipari Avanslar 159.01.01 A.B.A.. 159.02. Verilen Yurt D Sipari Avanslar 159.02.01 T.B.X.W.Z.-Almanya 159.03. thlat Sipari ve Giderleri 159.03.01 Akreditifli thlat Giderleri- Dosya:123 159.03.01.01 Mal Bedeli 159.03.01.01.01 Mal Bedeli FOB. Bedeli. 159.03.01.01.01 Mal Bedeli CIF. Bedeli. 159.03.01.02. Nakliye Giderleri 159.03.01.03. Sigorta Giderleri 159.03.01.04. Gmrk Maviri Giderleri 1.2.2.8.2. Verilen Avanslar Hesab 259. VERLEN AVANSLAR 1.2.2.8.3. Alnan Sipari Avanslar Hesab 340. ALINAN SPAR AVANSLARI 340.01.. 340.02.. 340.02.01. 340.02.01.01. 340.02.02. Yurt i Alnan Sipari Avanslar Yurt D Alnan Sipari Avanslar Yurt D AS. Avanslar-Dolar Y.D.A...S.A. Dolar-XVYZW-Kanada Y.D.A..S.A. Euro

1.2.2.9. Katma Deer Vergisi Hesaplar 1.2.2.9.1. Devreden Katma Deer Vergisi 190. DEVREDEN KDV 190.01 190.01.01 nceki Dnemden Devreden KDV Ocak Ayndan Devreden KDV

1.2.2.9.2. ndirilecek Katma Deer Vergisi 191. NDRLECEK K.D.V. 191.01 191.01.01 191.01.01.01 191.01.01.02 191.01.02. 191.01.02.01. 191.01.03.. 191.02 191.09 Al KDV retim-Al KDV Yurt i-retim-Al KDV Yurt D-retim-Al KDV Ticari Mal-Al KDV Yurt i Ticari Mal-Al KDV Hizmet-Al KDV A.T..K.-Al KDV Sat ade KDV

1.2.2.9.3. Hesaplanan Katma Deer Vergisi 391. HESAPLANAN K.D.V. 391.01. 391.01.01 391.01.01.01 391.01.01.02 391.01.02. 391.01.02.01. 391.01.02.02. 391.01.03.. 391.02 391.09 Sat KDV Mamul Sat KDV Yurt i Mamul Sat KDV Yurt D hra Kaydyla Mamul Sat KDV Ticari Mal Sat KDV Yurt i Ticari Mal Sat KDV Yurt D hra Kaydyla Ticari Mal Sat KDV Hizmet Sat KDV A.T..K. Sat KDV Al ade KDV

1.2.2.9.4. Dier Katma Deer Vergisi 392. DER KDV 392.01. 392.01.01 392.02. 392.02.01 Ertelenen KDV Tevikli Yatrmda Ertelenen KDV Tecil Edilen KDV hra Kaydyla Satta Tecil Edilen KDV

1.2.2.10. Maddi Duran Varlk Hesaplar 253.TESS, MAKNE VE CHAZLAR 253.01.01.Bask Makinesi-retim.D.N.:0301 254. TAITLAR 254.01.01.Genel Ynetim Arac-Xxx. Marka-16.yy.016 255. DEMRBALAR 255.01.01.Genel Ynetim Bilgisayarlar-D.N:0701 1.2.2.11. Kredi Hesaplar 300. BANKA KREDLER 300.01. 300.01.01 300.01.02 300.01.02.01... 300.01.02.01.01 300.01.02.02. 300.02 300.02.01 X Bankas Kredileri TL. Kredileri Yabanc Para Cinsinden Krediler Dolar($) Krediler Xx Bankas Krediler-Dolar Euro Krediler Exim Bank Krediler Xx Bankas-Exim Bank Kredisi

1.2.2.12. Yurt D Satclar 320. SATICILAR HS. 320.01 Yurt i Satclar 320.02 Yurt D Satclar 320.02.01 Vadeli Akreditifli Satclar 320.02.01.01 Yurt D Satc WXYVZ-Almanya 1.2.2.13. Gelir Tablosu Hesaplar 1.2.2.13.1.Yurt D Satclar 601.YURT DII SATILAR 601.01.. Yurt D Ocak Ay Satlar 601.01.01. Yurt D Ocak Ay Mal ve Hizmet Sat 601.01.01.01. Yurt D Ocak Ay xx Mal Sat 601.01.02.. hracat-Kur Farklar 601.01.02.01.. hracat Bedeli-Kur Farklar 601.01.02.02.. hracat Bedeli Deerleme-Kur Farklar 601.02 Yurt D ubat Ay Satlar

1.2.2.13.2. Sat adeleri 610. SATI ADELER (-) 610.01 610.02 610.02.01 610.02.02 Yurt i Sat adeleri Yurt D Sat adeleri Yurt Dna hra Edilen Mamullerin adeler Yurt Dna hra Edilen Ticari Mallardan adeler

1.2.2.13.3. Sat skontolar 611. SATI SKONTOLARI (-) 611.01.. 611.02.. 611.02.01. 611.02.02.. Yurt i Sat skontolar Yurt D Sat skontolar Yurt D Miktar skontolar Yurt D Tutar skontolar

1.2.2.13.4. Dier ndirimler 612. DER NDRMLER (-) 612.01. 612.02. 612.02.01. 612.02.02. Yurt i Sattan Dier ndirimler Yurt D Sattan Dier ndirimler hracat Kur Fark ndirimi Deerlemeden Doan hracat Kur Fark ndirimi

1.2.2.13.5. Satlan Mamul Maliyeti 620. SATILAN MAMUL MALYET(-) 620.01.. 620.02.. 620.02.01. 620.02.02. 620.03.. Yurt i Satlan Mamul Maliyeti Yurt D Satlan Mamul Maliyeti Yurt Dna Satlan xxx Parti Mamul Maliyeti Yurt Dna Satlan xyz Parti Mamul Maliyeti Yurt Dnda ade Gelen Satlan xxx Mamul Maliyeti

1.2.2.13.6. Satlan Ticari Mallar Maliyeti 621. SATILAN TCAR MALLAR MALYET(-) 621.01 .. 621.02.. 621.02.01.. 621.02.02.. 621.03 Yurt i Satlan Ticari Mallar Maliyeti Yurt D Satlan Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dna Satlan xxx Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dna Satlan xyz Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dnda ade Gelen Satlan xxx Ticari Mallar Maliyeti

10

1.2.2.13.7. Kambiyo Kr 646. KAMBYO KRI 646.01.. 646.01.01.. 646.02 646.02.01 646.02.02 646.03. Yabanc Para Kasasnda Kambiyo Kar Y.P.K. Dolar Hesaplar Kambiyo Kr Dviz Tevdiat Hesaplarndan Kambiyo Kar D.T. Hs. Dolar Hesaplar Kambiyo Kr D.T. Hs. Euro Hesaplar Kambiyo Kar Deerlemelerden Doan Kambiyo Kr

1.2.2.13.8. Kambiyo Zarar 656. KAMBYO ZARARI (-) 656.01.. 656.01.01. 656.02.. 656.02.01. 656.02.02. 656.03. Yabanc Para Kasasnda Kambiyo Zarar Y.P.K. Dolar Hesaplar Kambiyo Zarar Dviz Tevdiat Hesaplarndan Kambiyo Zarar D.T. Hs. Dolar Hesaplar Kambiyo Zarar D.T. Hs. Euro Hesaplar Kambiyo Zarar Deerlemelerden Kambiyo Zarar

1.2.2.13.9. Dier Olaan D Gelir ve Krlar 679. DER OLAAN DII GELR VE KRLAR . 1.2.2.14. Maliyet Hesaplar 1.2.2.14.1. Pazarlama Sat ve Datm Giderleri 760. PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER 760.01.. 760.02.. 760.02.01. 760.02.01.01.... 760.02.01.02.... 760.02.01.03.... 760.02.01.04.... 760.02.01.05.... 760.02.02. 760.02.03. 760.02.04. 760.02.05. 760.02.09. Yurt i Pazarlama Giderleri Yurt D Pazarlama Giderleri hracat P.S.D. Giderleri Navlun Giderleri Banka Giderleri Sigorta Giderleri Gmrk Komisyoncusu cretleri Vergi-Resim-Har Giderleri Fuar ve Sergileri Katlm Giderleri Yurt D Maaza Giderleri Konsinye Sat Giderleri Reklamasyon Giderleri Yurt D Memur-cret Giderleri

11

1.2.2.14.2. Genel Ynetim Giderleri 770. GENEL YNETM GDERLER 770.01. 770.02. 770.02.01 770.02.01.01 770.02.01.02 Yurt i Genel Ynetim Giderleri Yurt D Genel Ynetim Giderleri hracat G.Y.G. Giderleri Yurt D Personel creti Giderleri Yurt D Dier Giderleri

1.2.2.14.3. Finansman Giderleri 780. FNANSMAN GDERLER 780.01 780.02 780.02.01 780.02.01.01 780.02.01.02 780.02.01.03 780.02.01.04 780.02.02 780.02.03 780.02.03.01 780.02.03.02 780.02.03.03 780.02.04. Yurt i Finansman Giderleri Yurt D Finansman Giderleri Ksa Vadeli Yurt D Finansman Giderleri K.V.Y.D.F.G. Banka Kredisi Faizleri K.V.Y.D.F.G. Banka Kredisi Faizleri K.V.Y.D.F.G. hracat Dvizli Kredi Faizleri K.V.Y.D.F.G. Exim Bank Kredisi Faizleri K.V.Y.D.F.G. Yurt D Bank Kredisi Faizleri Uzun Vadeli Yurt D Finansman Giderleri hracat Banka Masraflar D.A.B. Belgesi Masraflar Banka Havale Masraflar Akreditif Masraflar

12

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

D ticaret muhasebesi ieriini, genel evrenizde bulunan bir ktphaneye muhasebe ieriinden ayrt ediniz. giderek veya internet aracl ile d ticaret muhasebesi ve yaplan ilemler hakknda bilgi toplayabilirsiniz. evrenizde bulunan bir muhasebe brosunu ziyaret ederek, d ticaretle ilgilenen bir iletme iin hangi hizmetleri yaptklarn ve hangi ilkelere uyduklarn renebilirsiniz. D ticaret muhasebesi iin gerekli n evrenizde bulunan d ticaretle ilgilenen bilgileri toplaynz. bir iletmeye giderek d ticaretle ilgili n bilgileri aratrabilirsiniz. D ticaret hesap plann kullannz Hesap plann retmeninizden veya internetten temin edebilirsiniz. Hesap plannda varlk hesaplarn bulabilirsiniz. Hesap plannda kaynak hesaplarn bulabilirsiniz. Hesap plannda gelir ve gider hesaplarn bulabilirsiniz.

13

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

1) 2) 3) 4) D ticaretin tanmn yapnz. D ticaret iin gerekli n bilgiler nelerdir? D ticarette hesap plannn nemi nedir? Hesap plan dzenlerken hangi kriterlere uyulmaldr?

DEERLENDRME
Cevaplarnz modl sonundaki cevap anahtar ile krlatrnz. Hata yapmsanz renme faaliyetini tekrar gzden geiriniz.

14

UYGULAMALIFAALYET UYGULAMA TEST

Aada listelenen davranlar, davranlarnzn her birinde uyguladysanz evet, uygulamadysanz hayr kutucuklarn iaretleyiniz. RENCNN ADI SOYADI: SINIF VE NO: UYGULAMA FAALYET: D Ticaret lemlerinde Muhasebenin nemi Ve Hesap Plan AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

MODL ADI: D Ticaret lemlerinin Muhasebeletirilmesi

Gzlenecek Davranlar
1. Bir muhasebe brosunu ziyaret ettiniz mi? 2. D ticaret muhasebesinin nemi nedir? rendiniz mi? 3. D ticaret muhasebesi iin gerekli n bilgileri rendiniz mi? 4. D ticaret muhasebesinde rendiniz mi? 5. Hesap plan edindiniz mi? hesap plannn nemi nedir?

Evet

Hayr

6. Hesap plan hangi ltlere uygun olmaldr, rendiniz mi?

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Hepsi EVET ise bir sonraki gretim faaliyetine geiniz.

15

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu renme faaliyeti ile d ticarette dviz ile ilgili ilemleri kayt edebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde bulunan d ticaretle ilgilenen bir muhasebeciye giderek d ticaret ilemlerinin muhasebeletirilmesi hakknda bilgi toplaynz.

2. DVZ LEMLER
2.1. Kambiyo, Dviz Ve Efektif Kavramlar
2.1.1. Kambiyo Deitirme, bozdurma, deer ve fiyat anlamna gelmektedir. Bir lke parasnn teki lke parasyla anlatm, anlamna geldii gibi, yabanc lke paralar zerinden dzenlenen ticari senetler, ek, polie, bono gibi belgeleri de ierir.
Resim 2.1: Dviz

lkemizde kambiyo ve dviz ayn anlama gelmektedir. Her trl yabanc para, belge ve aralar bu kavramlarla ifade edilmektedir. Trk Parasnn Kymetini Koruma 30 Sayl Kararda dviz (kambiyo) yle tanmlanmaktadr; Dviz, efektif dahil yabanc para ile demeyi salayan her nevi hesap, belge ve vastalardr. Literatrdeki kullanmda, efektif ve dviz kavramlar farkl kapsamlarda farkl anlamlara gelmektedir. 2.1.2. Efektif ve Dviz Banknot (kt para) eklindeki btn yabanc paralara efektif denir. Dviz kavram ise, geni anlamda btn yabanc para deme aralarn kapsayan bir kavram olarak kullanlmaktadr. Dviz kavram iinde, yabanc para cinsinden dzenlenmi her trl kt (bono, polie, kredi mektubu, havale ve benzeri varlklar ) ve hesap girerken, efektif kavram iine sadece nakit yabanc paralar girmektedir.

16

Bu durumda dviz kavram efektif kavramndan daha kapsayc olup, efektif dviz kavramnn iinde yer almaktadr. 2.1.2.1. Kur Ulusal parann yabanc paralar karsndaki deerine, fiyatna kur denir. Kur iki trldr. Al Kuru: Dviz ve efektif allarnda uygulanan kurlara denir. Dviz allarnda uygulanan kurlara dviz al, efektif allarnda uygulanan kurlara efektif al kuru denir. Sat Kuru: Dviz ve efektif satlarnda uygulanan kurlara denir. Dviz satnda uygulanan kurlara dviz sat kuru, efektif satlarda uygulanan kurlara efektif sat kuru denir. Trkiyedeki uygulamada, kurlarn farkl ekilde olutuu grlmektedir: T.C. Merkez Bankasnca ilan edilen kurlar Bankalarca ve zel finans kurumlarnca, T.C. Merkez Bankasnn aklad dviz kurunda binde 2yi, efektif kurda ise % 1i gememek zere belirledii kurlar Serbest piyasada oluan dviz kurlar

Muhasebe temel kavramlarndan parayla llme kavram gerei ilemler ulusal para birimi (TL) ile yaplr. Bu nedenle, yabanc paralar Trk Lirasna dntrmede ilem tarihindeki kur esas alnr. Kambiyo mevzuatmza gre, ihracat bedeli dvizlerin, fiili, ihracat tarihinden itibaren 180 gn iinde yurda getirilerek yetkili dviz messeselerinde bozdurulmas ve Dviz Alm Belgesine (DAB) balanmas gerekmektedir. Ancak 90 gn iinde bedelin % 70i getirildii takdirde, geri kalan %30 ihracat tarafndan serbeste kullanlabilmektedir.

2.2. Dviz lemlerinin Muhasebeletirilmesi

2.2.1. Kasa Hesab ve Yabanc Para Kasas ve lemleri 100. KASA HS. 100.01... 100.02... 100.02.01.. 100.02.02..
Resim 2.2: Para hazr deerlerde gsterilir

TL. Kasas Yabanc Para Kasas Yabanc Para Dolar Kasas (.Dolar x Lira ) Yabanc Para Euro Kasas (.Euro x.Lira

17

Kasa hesab aktif hesaptr. Tek dzen hesap plannda dnen varlklar grubunda yer alr. Trk Liras kasas ve Yabanc Para kasas olarak izlenir. Yabanc paralar 100. Kasa Hesabnn alt hesaplarnda izlenir. Yabanc paralar al deeriyle tutar kasa hesabna bor ve kasadan kanlar ise maliyet deeri ile alacak kaydedilir. Yabanc paralar kasa ve dier hesaplara kaydedilirken, miktar ve dviz kuru olarak gsterilmesi yararl ilem olur. Bu ilemin muhasebe filerinde alt hesaplarda veya aklama blmnde dikkate alnmas i ve d denetimi kolaylatrr. Uygulamada dvizin miktar ve kur dzeyinde kontroln salar. Kasaya alnan yabanc paralar banka veya herhangi bir finans kurumundan tedarik edilmi ise banka finans grubunun efektif sat kuru ile Trk Lirasna evrilir ve 100. Kasa hesabnn, yabanc para cinsinden alt hesaba bor kaydedilir. Kasada yer alan yabanc para, elden karlmak istendiinde (satldnda veya herhangi bir deme iin kullanldnda ) kaytl ( maliyet) deeri zerinden 100. Kasa hesabnn, yabanc para cinsinden alt hesabna alacak kaydedilir. Kaytl kur ile ilem gnndeki kur arasnda olumlu kur farklar 646. Kambiyo Krlar Hesabna alacak, olumsuz kur farklar ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kaydedilir. Kasa hesabnn yabanc para hareketleri bakmndan ileyii ematik olarak aadaki gibidir. 100.02.Yabanc Para Kasas Giri (maliyetle) k . (maliyetle) 656. Kambiyo Zarar Zarar Dnem Zararna Devir

Yabanc Para Mevcudu 646. Kambiyo Kr Dnem Krna Devir 690.Dnem Kr veya Zarar

Kr

Zarar

Kr

letmenim elindeki yabanc paralarn deerlemesini TTK ve VUK asndan ayr ayr ele almak gerekir. TTK hkmlerine gre yabanc paralar borsada ilem gryor ise borsa raici ile deerlenir. Fakat lkemizde kambiyo borsas kurulmamtr.

18

VUK na gre, "Yabanc paralar borsa raici ile deerlenir. Yabanc parann borsa raici yoksa, deerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlnca tespit olunur." VUK. Madde 280

RNEK:
ABC Pazarlama thlat ve hracat letmesinin yurt ii, yurt d finansal olaylarnda kullanmak zere satn ald satt ve dnem sonunda deerlemeye tabi tuttuu hareketleri aadaki gibidir. a. 05.12.2006 Tarihinde, iletme serbest piyasadan 100.000.-dolar satn almtr. lem gn 1 dolar = 1,40 TLdr. b. 18.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasasnda 1dolar =1,40 TLdan kaytl 20.000.- dolar satlmtr. Sat gn 1 dolar = 1,35 TL dr c. 26.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasasnda 1 dolar = 1,40 TLdan kaytl 30.000.-dolar satlmtr sat gn 1dolar = 1,45 TLdr. d. 31.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasas, dnem sonu (bilno gn) itibari ile deerleme ilemine tabi tutulur. 31.12.2006 tarihli Maliye Bakanlnn aklad dviz kuru 1 dolar = 1.37 TLdr. Veya e. 31.12.2006 tarihinde,iletmenin yabanc para kasas,dnem sonu (bilano gn) itibaryla deerleme ilemine tabii tutulmutur.31.12.2006 tarihli Maliye Bakanlnn aklad dviz kuru 1 dolar =1,44 TL dr.

19

MUHASEBE KAYITLARI: a. 05.12.2006 tarihinde satn alnan yabanc paralar aadaki ekilde kayt edilir.

BOR

ALACAK

05.12.2006 140.000.100.KASA HESABI

100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (100.000.-$x1.40)

100.KASA HESABI
100.01.TL Kasas

140.000.-

nolu belge ile 100.000 Dolar yabanc para satn alm kayd.(100.000.- Dolar x 1.40) /

20

b. 18.12.2006 tarihli yabanc para sat aadaki ekilde kayt edilir.

BOR

ALACAK

18.12.2006 27.000.100.KASA HESABI

100.01.TL Kasas

1.000.-

656. KAMBYO ZARARI HESABI

656.01 Dolar Sat 656.01.01.Dolar Sat Zarar [20.000.-$ x (1.40-1.35)]

100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (20.000.-$ x 1.40)

28.000.-

nulu belge ile20.000 Dolar yabanc para sat kayd.[20.000.- $ x (1.40-1.35)]

/ c. 26.12.2006 tarihli yabanc para sat aadaki ekilde kayt edilir.

BOR

ALACAK

26.12.2006 100.KASA HESABI

100.01.TL Kasas

43.500.100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (30.000.-$ x 1.40)

42.000.-

646.KAMBYO KRI HS.

646.01.01. Dolar Sat Kr [30.000.-$ x (1.45-1.40)]

1.500.-

nulu belge ile30.000 Dolar yabanc para sat kayd.[30.000.- $ x (1.45-1.40)]

21

d. 31.12.2006 tarihinde 1 dolar = 1.37 olmas hlinde dnem sonu deerleme ilemleri aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

31.12.2006 656.KAMBYO ZARARI HS.

656.01.05.Dolar D.S. Deerleme Zarar [50.000.-$ x (1.40-1.37)]

1.500.-

100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (50.000.-$ x 0.03)

1.500.-

31.12.2006 tarihli iletme kasasnda 1.40 TLdan kaytl 50.000.- dolarlk yabanc para bakiyesinin bilano gn itibari ile VUK.280 Md. stinaden deerleme kayd[(50.000.-$ x (1.40-1.37)] /

e. 31.12.2006 tarihinde 1 dolar = 1.44 olmas hlinde dnem sonu deerleme ilemleri aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

31.12.2006 2.000.100.KASA HESABI

100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (50.000.-$ x 0.04)

646. KAMBYO KRI HESABI

646.01.05.Dolar D.S. Deerleme Kr [50.000.-$ x (1.44-1.40)]

2.000.-

31.12.2006 Tarihli iletme kasasnda 1.40 TLdan kaytl 50.000.- dolarlk yabanc para bakiyesinin bilano gn itibaryla VUK.280 Md. stinaden deerleme kayd [50.000.- $ x (1.44-1.40)]

22

2.2.2. Yabanc Paral Alnan ekler 101. ALINAN EKLER HS. 101.01.TL. Alnan ekler 101.02.Yabanc Paral Alnan ekler 101.02.01Y.P.A..Dolar Cinsinden ekler 101.02.01.01Portfydeki Y.P.A.ekler (Dolar x .TL) 101.02.01.002..Tahsildeki Y.P.A.ekler (Dolar x TL) 101.02.01.03Teminattaki Y.P.A. ekler (Dolar x .TL) ek, grldnde denmesi gereken bir kambiyo senedidir (TTK Madde 692). Ancak lkemizde vadeli ek dzenlenmesi ticari gvene bal olarak yaygn biimde kullanlmaktadr. Yabac Paral Alnan ekler, yurt iinde veya yurt dnda (ihracatta) yabanc para cinsinden alnan eklerin izlendii hesaptr. Yabanc Paral Alnan ekler, alndnda ilem gnndeki Merkez Bankas efektif dviz al kuru ile TLna evrilerek, 101.Alnan ekler Hesabna alt hesaplar ile birlikte bor kaydedilir. Yabanc Paral Alnan ekler tahsil edildiinde, elden karldnda (nc kiilere devir edildiinde) ilem gnndeki Merkez Bankas efektif al kuru zerinden 101.Alnan ekler Hesabna alt hesaplar ile birlikte alacak kaydedilir. Yabanc Paral Alnan eklerin kaytl kuru ile elden karld gnk kuru arasnda olumlu kur farklar cari (iinde bulunan) dnemdeki ihracat ile ilgili ise 601.Yurt D Satlar Hesabna alacak, deil ise 646. Kambiyo Kr Hesabna alacak kaydedilir. Olumsuz kur farklar ise cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Dier ndirimler Hesabna bor deil ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kaydedilir. Dnem sonunda aktifte kaytl bulunan yabanc paral alnan ekler VUK.280. Md. esaslarna gre deerlenir. RNEK: (X) letmesi 01.05.2006 Tarihinde 90TLsi KDV olmak zere 720TLlik mal satm ve krlnda dolar zerinden dzenlenmi 450$ (dolar) tutarnda seyahat eki almtr. lem tarihinde Merkez Bankas al kuru 1,60TLdir 450 $ x 1,60TL = 720TL (sat)

23

BOR

ALACAK

01.05.2006 720.101.ALINAN EKLER HESABI

101.02.01.01Portfydeki Y.P.A.ekler

601.YURT DII SATILAR HESABI

Mal ve Hizmet Sat

630.90.-

391. HESAPLANAN KDV

Mal ve Hizmet Sat KDVsi

RNEK: (X) letmesi 01.05.2006 Tarihinde ald 450 $ (dolar) tutarndaki dvizli seyahat ekini tahsil iin bankaya ibraz etmitir. Banka, dviz al kuru 1,68 TL zerinden dviz alm bordrosu dzenleyerek 15,50 TL tahsil masraf kestikten sonra, kalan 740,50 TL yi iletmeye TL olarak demitir. 450 $ x 1,68 TL = 756.00 TL 15.50 TL(masraf) 740.50 TL

BOR

ALACAK

01.05.2006 100.KASA HESABI

100.01.TL Kasas

740.50.15.50.720.36.-

780.FNANSMAN GDERLER
780.02.03 Banka Masraf

101.ALINAN EKLER HESABI

101.02.01.01Portfydeki Y.P.A.ekler

646. KAMBYO KRLARI HESABI nolu ek tahsil masraflar kesilerek, bedeli mteriye TL olarak denmitir. /

24

2.2.3. Yabanc Paral Bankalar Hesab 102. BANKALAR 102.01.. 102.01.01. 102.01.01.01 102.01.02. 102.01.02.01 102.01.02.01.01 102.01.02.01.02 102.01.02.01.01.02 Xxx Bankas TL. Mevduat Hesaplar Ticari Mevduat Hesaplar . ..Yabanc Paral Hesaplar Y.P. Dviz Tevdiat Hesab Y.P.D.T. Dolar Hs.- Yurt i (.. Dolar x ..TL) Y.P.D.T. Euro Hs. ( Euro x ..TL) Y.P.D.T. Dolar Hs.- hracat (..Dolar x ..TL)

Yabanc Paral Dviz Tevdiat Hesaplar, bankalarda atrlan vadeli ve vadesiz dviz tevdiat hesaplarnn izlendii hesaplardr. Bankalar hesabnn alt hesab olarak izlenir. Bankaya yurt dndan ihracat bedeli yabanc para havale geldiinde nce dviz tevdiat ilemlerinde izlenir. Yurt d alc cari hesab ile bankaya gelen havale arasndaki olumlu kur fark, cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 601.yurt d satlar hesabna alacak, deil ise 646. Kambiyo Kr Hesabna alacak kaydedilir. Olumsuz kur farklar ise cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Dier ndirimler Hesabna bor deil ise 656. Kambiyo Hesabna bor kaydedilir. hracat bedeli kambiyo mevzuatna uygun yasal sreler iinde yurda getirilmesi ve banka veya zel finans kurumlarnda TLna evrilmesi yasal zorunluluktur (TPKHK. Md.32). Bankadaki yabanc para, DAB ( dviz alm belgesi) ile TLna evrilerek mevduat hesaplarna aktarlmak istendiinde, ilemin yapld tarihteki DAB belgesi kuru esas alnarak yabanc paral dviz tevdiat hesabn maliyet (kaytl) tutar zerinden alacak, ticari mevduat hesabna bor kaydedilir. Yabanc paral dviz tevdiat hesaplar dnem sonunda deerlemeye tabi tutulur. Deerleme ilemi yabanc para kasas hesaplar gibi borsa raici ile, borsa raici yoksa Maliye Bakanl tarafndan deerlemeye uygulanacak kur ile deerlenir. (VUK 280) hracat ve ithalat ile ilgili banka masraflar uluslararas muhabir masraflar ilgili masraf (gider) hesabna bor, ticari mevduat hesabna alacak kaydedilir.

25

RNEK: 02.09.2006 Fiili ihracat tarihli ve 1 dolar = 1.50 TLden kaytl 100.000$lk, ABC. talyan irketinden olan vadeli akreditifli ihracat mal bedeli, 22.10.2006 tarihli ve -123456 nulu dviz alm belgesi ile tahsil edilmitir. Tahsilatn yapld gnk dviz kuru 1 dolar= 1.60 TLdir.

22.10.2006 102.BANKALAR HESABI 102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (100.000$ x 1.60TL) 120.ALICILAR HESABI 120.02.02.01ABC-talya (100.000$ x 1.50 TL) 601.YURT DII SATILAR HS. 601.09.02.01. hracat Kur Fark Gelirleri [(100.000$)x(1.60-1.50)] hracat bedelinin banka dviz tevdiat hesaplarna kayd. Dosya Nu:21 /

BOR 160.000.-

ALACAK

150.000.-

10.000.-

2.2.4.Yurt D Alacaklar 2.2.4.1. Alclar Hesab 120. ALICILAR HESABI 120.01 120.02 120.02.01 120.02.02 120.02.03 120.02.04 120.02.09 Yurt i Alclar Hesab Yurt D Alclar Hs. Uzakdou lkeler Alclar Avrupa Ktas Alclar Asya Ktas Alclar Serbest Blge Alclar Yurt Dnda Braklan hracat Mal Bedeli

120.01 numaral hesapta takip edilir

Yurt D Alclar Hesab, 120.Alclar hesabnn alt (yardmc) hesabdr. Mal ve hizmet ihra eden iletmelerin, yurt dndan alacaklar iin kullanlan hesaptr. hracat ilemlerinde fiili ihracat gerekletiinde 120.Alclar Hesabna dviz cinsinden alt hesab ile birlikte bor, 601. Yurt D Satlar Hesabna alacak kaydedilir.

26

Alclardan olan TL cinsinden alacaklar kaytl deerlerle (VUK Md.281), yabanc para cinsinden olan alacaklar ise borsa raici ile, borsa raici yoksa Maliye Bakanl tarafndan deerlemeye alnr.
.

Uygulanacak kur ile deerlenir (VUK Md.280). 5228. sayl Kanun ve 178 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Vergi Usul Kanunu 281. Maddesinde deiiklik yaplmtr. hracat ile ilgili Yurt D Alacaklarn deerlemesinde, ortaya kan kur farklar, cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 601. Yurt D Satlar Hesabna deil ise 646. Kambiyo Kr Hesab na alacak kaydedilir. Olumsuz kur farklar ise cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Dier ndirimler Hesabna deil ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kayt edilir. 2.2.4.2. Yurt Dnda Braklan hracat Bedeli 120. ALICILAR 120.02.09 120.02.09.01 120.02.09.01.01 120.02.09.02 Yurt Dnda Braklan hracat Mal Bedeli Y.D.B..M. Bedeli-Dolar Yurt D ubede Braklan hracat Bedeli -Almanya Y.D.B..M. Bedeli-Euro

hracat bedelinin %70inin 90 gn iinde yurda getirilerek bankalarda veya finans kurumlarnda satlmas (TLna evrilmesi) hlinde, kalan %30a tekabl eden ksm zerinde ihracat serbeste tasarruf hakkna sahiptir. 90 gnlk sre iinde yurda getirilen ihracat bedelinin, yurt dna braklan ksm en fazla %30 orannda olabilir. Yurda getirilen mal bedelleri iin bankadan D.A.B. (Dviz Alnd Belgesi) alnr, geri kalan tutar yurt dnda braklacak ise tutar bankaya bildirilerek kambiyo hesab kapatlr. Yurt dna braklan dvizlerin tutar ilem gnndeki kuru ile arplarak 120. Alclar (120.02.09.01.01 Yurt D ubelerde Braklan hracat Bedelleri) hesabna bor kaydedilir. Yurt dnda braklan ihracat bedeli tutar bir sre sonra yurda (banka havalesi ile) getirildiinde 102. Bankalar Hesabna bor, 120. Alclar (120.02.09.01.01 Yurt D ubelerde Braklan hracat Bedelleri) Hesabna alacak yazlmak suretiyle yurt dna braklan ihracat bedeli hesap kapatlr. Yurt dnda brakld tarihteki kayt kur ile havalenin yapld veya yurda getirildii ilem gnndeki kur arasnda olumlu kur farklar 646. Kambiyo Krlar Hesabna alacak, olumsuz kur fark ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kaydedilir. Yurt dnda braklan ihracat bedeli yurt d hesaplarnda kald sre iinde her dnem sonunda deerleme yaplmas zorunludur (VUK Md.280). Yurt dnda braklan yabanc para cinsinden ihracat bedeli borsa raici bedeli ile borsa raici yoksa Maliye Bakanl tarafndan uygulanacak kur ile deerlenir. Kaytl (maliyet deeri) kur ile dnem

27

sonu kuru arasndaki olumlu kur farklar 646. Kambiyo Krlar Hesabna alacak, olumsuz kur fark ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kaydedilir. RNEK: 02.09.2006 hracat tarihli ve 1$ = 1,50 TL den kaytl 100.000 dolarlk, XYZ talyan irketinden olan vadeli akreditifli ihracat mal bedelinin, %70i 22.10.2006 tarihli ve .123456 numaral DAB belgesi ile tahsil edilmitir. Kalan %30luk ksn ise iletmenin yurt d temsilcilik brosundan kullanlmak zere yurt dnda braklmtr. Tahsilatn yapld gnk dviz kuru 1$ = 1,60TLdir %30u yurt dnda braklan, %70i Trkiyede banka hesabna aktarlan ihracat mal bedelinin, A. Bankada dviz tevdiat hesaplarna, B. Yurt dnda temsilcilik hesabna aktarldnda, Aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

22.10.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (70.000$ x 1.60 TL)

112.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.09.01.01. Yurt D ubede Braklan hracat Bedeli Hesab (30.000$ x 1.60 TL)

48.000.150.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.02.01.XYZ-talya (100.000$ x 1.50 TL)

601.YURT DII SATILAR HS. 601.09.02.01. hracat Kur Fark Gelirleri [(100.000$) x (1.60 -1.50)] - 123456 - Numaral DAB. ile ihracat bedelinin tahsili ve yurt d ube hesabna braklan ihracat bedeli tutarnn yevmiye kayd. /

10.000.-

lem gn 1dolar = 1,45 TL olduunda ise, oluan kur fark 612. Dier ndirimler (612.09.02.02. hracat Kur Fark Giderleri) hesabna bor kaydedilir.

28

RNEK: Yurt d ubede braklan 1$=1.60 TLden kaytl 30.000$lk tutarn tamam 28.11.2006 tarihinde banka hesabna havale edilerek yurda getirilmitir. 28.11.2006 Tarihli dviz kuru 1$=1.65 TLdir Yurda getirilen tutar aadaki ekilde kaydedilir.
BOR ALACAK

31.12.2006 102.BANKALAR HESABI 102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (30.000$ x 1.65TL) 120.ALICILAR HESABI 120.02.09.01.01.Yurt D b. Braklan hracat Bedeli Hesab (30.000$ x 1.60TL) 646. KAMBYO KRI HESABI [(30.000.) x (1.65 - 1.60)] Yurt d ubede braklan %30 tutarndaki ihracat bedelinin yurda getirilmesi kayd.

49.500.-

48.000.-

1.500.-

/ 2.2.5. Yabanc Para Cinsinden Senetler 2.2.5.1. Alacak Senetleri 121. ALACAK SENETLER 121.01. 121.02. 121.02.01 121.02.01.01 121.02.01.02 121.02.01.03 121.02.01.04 121.02.01.05 121.02.02. TL. Alacak Senetleri Yabanc Para Alacak Senetleri Y.P.A. Senetleri Dolar Portfydeki Y.P.A. Senetleri Tahsildeki Y.P.A. Senetleri Teminattaki Y.P.A. Senetleri Protestolu Y.P.A. Senetleri skonto Ettirilen Y.P.A. Senetleri Y.P.A. Senetleri Euro

Yurt ii ve yurt d alclara yaplan mal ve hizmet satlar karlnda yabanc para birimi zerinden alnan senetler 121. Alacak Senetleri Hesabna alt hesaplar ile birlikte bor yazlr. Yabanc Para Alacak Senedi alndnda al tarihindeki Merkez Bankas efektif dviz al kuru ile TL karlndaki deeri bor kaydedilir.

29

Senet tahsil edildiinde veya gerek ve tzel kiiye devir edildiinde ilem gnk dviz kuru esas alnr. Yabanc Para Alacak Senetlerinin tahsil edilmesi, elden krlmas, devir edilmesi ve dnem sonunda (31.12.20.) deerlemesi ile ilgili kur farklar Alnan ekler hesabnda olduu gibi kaydedilir. Protestolu yabanc paral senetler, protesto ilem gerekletiinde 127. Dier Ticari Alacaklar Hesabna aktarlarak izlenmesi yararl olur. 2.2.5.2. Bor Senetleri 321. BOR SENETLER 321.01.. 321.02.. 321.02.01. 321.02.01.01. 321.02.02.. TL. Bor Senetleri Yabanc Para Bor Senetleri Dolar Cinsinden Bor Senetleri XYZW.- talyan Firmas Senetleri Euro Cinsinden Bor Senetleri

Yabanc Paral Bor Senetleri genelde, kabul kredili deme ekline gre ithalat yapldnda kullanlan hesaptr. Yurt d satcnn (ihracatnn) keide ettii (dzenledii) polie, yurt ii alc (ithalat) tarafndan kabul edildiinde 321. Bor Senetleri Hesabna dviz cinsinden alt hesab ile birlikte alacak kaydedilir. Bor senedi tutar ithalat gmrk beyannamesinin tescil edildii (fiili ithalat) tarihteki T.C. Merkez Bankas al kuru esas alnarak, alacak yazlr. Bor senetlerinin denmesi aamasnda, senet bedelinin banka hesaplarndan transfer edildii (dendii) tarihteki dviz kuru ile senedin kaytl (maliyet deeri) kuru arasndan oluan kur farklar ithalat sreci iinde 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabndan izlenen kur farklar ithalata konu olan mal ve maddi duran varln maliyetine aktarlm olur. Yatrm ilgilendiren maddi duran varlk ithalatnda ise kur farklar 259. Verilen Avanslar hesabnda izlenir. RNEK: 05.10.2006 Tarihinde ithalat iin yurt ii ve yurt d nakliye gideri olarak 3.500.TL- Yurt d nakliye gideri 600.TL- thlat nakliyesi KDVsi 200.TL- Gmrkten iletme deposuna nakliye gideri 30.TL- Yurt ii nakliye gideri KDVsi iin senet dzenlenmitir.

30

05.10.2006 159.VERLEN SPAR AVANSLARI HESABI

159.03.01.01.Nakliye Giderleri Yurt i 159.03.01.02.Nakliye Giderleri -Yurt d

DETAY

BOR 3.700.-

ALACAK

191.NDRLECEK K.D.V.
191.01.02.02.thlat-Nakliye KDV 191.01.02.02.thlat-Nakliye KDV

200.3.500.630.600.30.-

321.BOR SENETLER
321.02.01.Bir Ay Vadeli Senetler

4.330.-

Nakliye gideri demesi kayd / 2.2.6. Dier Alacaklar 127. DER TCAR ALACAKLAR 127.01.. 127.02.. 127.02.01. 127.02.01.01 Yurt i Dier Alacaklar Yurt D Dier Alacaklar Yurt i Dier Alacaklar Dolar Yurt D Protestolu Senetlerden Alacaklar Kanada

hracat ile ilgili olarak tahsil imkn kalmayan ve mahkeme aamasna kadar protesto ilemi balatlan senetli alacaklar bu hesapta izlenir. Protesto sonucu mahkemeye intikal eden senetli alacaklar 128. pheli Ticari Alacaklar Hesabna aktarlr. 2.2.7. Yurt d retim ve Stok Hesaplar 2.2.7.1. lk Madde ve Malzeme 150. LK MADDE VE MALZEME 150.01.. 150.01.01. 150.01.02. 150.01.02.01. 150.02 150.03 Yurt inden Satn Alnan lk Madde Malzeme Yurt i retim Verilecek .M.M. Yurt D retime Verilecek .M.M. Yurt D retime Verilecek xxxx. Mal .M.M. thl Edilen .M.M. Dahilde lem le thl Edilen .M.M.

150. lk Madde ve Malzeme ithalatnda bu hesapla ilgili ithalat girdileri nce 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda toplanr. thlat sreci sona erdiinde 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda biriken ithalat girdileri tutar 150. lk Madde ve Malzeme Hesabna aktarlr. Dhilde leme Rejimi kapsamnda ithl edilen stok hesabnn tamamnn ihracat rnlerinin imalatnda kullanlmas gerekir.

31

2.2.7.2. Yar Mamuller-retim 151. YARI MAMULLER RETM 151.01.. 151.02.. 151.02.01. 151.03.. Yurt i Mamul retiminde Verilecek Y.M. retim Yurt D Mamul retiminde Verilecek Y.M. retim Yurt D retime Verilecek xxx Parti Y.M. retim Harite leme Verilen Y.M. retim

151. Yar Mamul retim ithalatnda bu hesapla ilgili ithalat girdileri nce 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda toplanr. thlat sreci sona erdiinde 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda biriken ithalat girdi tutar 151.Yar Mamul retim Hesabna aktarlr. 2.2.7.3.Mamuller 151. YARI MAMULLER-RETM 152.01......... Yurt i retim Mamulleri 152.02. Yurt D Sat retim Mamulleri 152.02.01. Yurt D Sat retim xxxx Parti Mamulleri 152.02.01.01. Yurt D Sat retim xxxx Mal 152.02.01.09. Yurt D Konsinye Sata Sevk Edilen retim-xxxxx Mal retimi tamamlanan mamuller yurt dna ihra edildiinde, ihra edilen mamuln tutarna isabet eden maliyeti, Satn Mamul Maliyeti Hesabna aktarlr. hracat amal retimi yaplan mamullerin, retim aamasnda Dhilde leme Rejimi kapsamnda girdi kullanlm ise bu mamullerin yurt ii sat engellenmelidir. 2.2.7.4. Ticari Mallar 153. TCAR MALLAR 153.01.. 153.02.. 153.02.01. 153.03.. Yurt i Satn Alnan Ticari Mallar hra Kaydyla Satn Alnan Ticari Mallar hra Kaydyla Satn Alnan xxxx Ticari Mallar thl Edilen Ticari Mallar

hra edilmek zere yurt iinden alnan ve zerinde herhangi bir ilem yaplmadan satlan ticari mallarn izlendii stok hesabdr. hra edilmek zere yurt iinden satn alnan ticari mallar nce 153. Ticari Mallar Hesabna bor kaydedilir. Satn alma ve ihracat aamasna kadar yaplan girdiler bu hesabn maliyetine (borcuna) ilave edilir. hracat gerekletiinde ihra edilen ticari maln maliyeti, 621. Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabna aktarlr.

32

153. Ticari Mal ithalatnda bu hesapla ilgili girdiler nce 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda toplanr. thlat sreci sona erdiinde 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda biriken ithalat girdi tutar 153. Ticari Mallar hesabna aktarlr. 2.2.7.5. Dier Stoklar 157. DER STOKLAR hracat amacyla gmre gnderilen stoklar ile konsinye ihracatta konsinyatre gnderilen stoklar (teslim ekli dikkate alnmak suretiyle) hasar grmesi ve deerini yitirmesi hlinde bu hesaba bor kaydedilir. lgili stok hesabna alacak kaydedilir. 2.2.8. Yurt d Avans Hesaplar 2.2.8.1. Verilen Sipari Avanslar Hesab 159. Verilen Sipari Avanslar Hesab 159.01 159.01.01 159.02. 159.02.01 159.03. 159.03.01 159.03.01.01 159.03.01.01.01 159.03.01.01.01 159.03.01.02. 159.03.01.03. 159.03.01.04. Verilen Yurt i Sipari Avanslar A.B.A.. Verilen Yurt D Sipari Avanslar T.B.X.W.Z.-Almanya thlat Sipari ve Giderleri Akreditifli thlat Giderleri- Dosya:123 Mal Bedeli Mal Bedeli FOB. Bedeli. Mal Bedeli CIF. Bedeli. Nakliye Giderleri Sigorta Giderleri Gmrk Maviri Giderleri

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliine gre Yurt iinden ya da yurt dndan satn alnmak zere siparie balanan stoklarla ilgili olarak yaplan avans demeleri 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda izlenecektir. Verilen avanslar genelde bir alacak niteliinde olmalarna ramen, ilgili harcamalarn daha sonra stoka dnecekleri dncesiyle teblide Stok Grubuna kaydedilmeleri uygun grlmtr. Ayrca mal bedelinin denmesinden nce ithalatla ilgili olarak yaplan harcamalarn da hangi hesaplara kaydedilecei teblide aklanmamtr. thlat ile ilgili verilen yurt d avanslar, 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabna bor kaydedilir. thlat ilemleri sresince, ithalat ile ilgili girdiler mal bedeli, navlun, sigorta, gmrk vergisi, gmrkte denen ardiye, ykleme, boaltma giderleri, banka masraf, kredi kullanlm ise faizleri, gmrkte denen fonlar, gmrk komisyoncusu creti vb. 159.

33

Verilen Sipari Avanslar Hesabnda toplanr. thlat sreci tamamlandnda, ithl edilen rn stok ise, 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnda biriken tutar ilgili stok (150, 151, 152, 153) hesabna aktarlr. RNEK: ECE A.. 12.08.2006 tarihli, 0311 nulu ihracat gmrk beyannamesi, gmlek ihracat iin ABC Gmrk Mavirlii Ltd. ti.den gmrk mavirlii hizmeti satn almtr. ABC Gmrk Mavirlii Ltd. ti. gmrk mavirlii hizmeti olarak 90TLsi KDV olmak zere toplam 590 TLlik 15.08.2006 tarihli, hizmet faturasn iletmemize gndermi olup fatura bedeli ak hesap olarak ilenmitir. a-Gmrk Mavirlii creti aadaki ekilde kaydedilir.

15.08.200 760.PAZARLAMA SATI DAITIM GD.

760.05.08.01.hracat Yurt i Gmrk Komisyoncu Giderleri

BOR

ALACAK

500.-

191.NDRLECEK KDV
191.01.18. Al KDV

90.590.-

320.SATICILAR HESABI
320.01.09. ABC Gm. M. Ltd. ti.

hracat ile ilgili olarak . Nulu fatura ile denen komisyon giderlerinin kayd. /

34

b- thlat ile ilgili yurt ii komisyoncu hizmet bedeli: Yukardaki rnein ithalat ile ilgili Gmrk Mavirlii creti olduu kabul edildiinde aadaki ekilde kaydedilir.

15.08.2006 159.VERLEN SPAR AVANSLARI HESABI

159.03.08.Gmrk Maviri gideri

BOR

ALACAK

500.90.590.-

191.NDRLECEK K.D.V.
191.01.18.Al K.D.V.

320.SATICILAR HS.
320.01.09.ABC Gm. M. Ltd.ti.

thlat ile ilgili olarak numaral fatura ile denen komisyon giderlerinin kayd. /

2.2.8.2. Verilen Avanslar Hesab 259. VERLEN AVANSLAR Tevikli ve Teviksiz Yatrm Mal, Amortismana Tabi ktisadi Kymet (ATK) ithalatnda, ithalat ile ilgili girdiler mal bedeli, navlun, sigorta, gmrk vergisi, gmrkte denen ardiye, ykleme, boaltma giderleri, banka masraf, kredi kullanlm ise faizleri, gmrkte denen fonlar, gmrk komisyoncusu creti, montaj giderleri, yurt ii nakliye giderleri vb. 259. Verilen Avanslar Hesabnda toplanr. Yatrm tamamlandnda 259. Verilen Avanslar Hesabnda biriken ithalat ile ilgili tutar, ilgili yatrm hesabna aktarlr. 2.2.8.3. Alnan Sipari Avanslar Hesab 340. ALINAN SPAR AVANSLARI 340.01.. 340.02.. 340.02.01. 340.02.01.01. 340.02.02. Yurt i Alnan Sipari Avanslar Yurt D Alnan Sipari Avanslar Yurt D .A..S. Avanslar-Dolar Y.D.A...S.A. Dolar-XVYZW-Kanada Y.D.A..S.A. Euro

thalt ilemlerinde, yurt d alclardan alnan yabanc para cinsinden avanslarn izlendii hesaptr. Yurt d alclardan sipari avans olarak gelen havale veya yabanc para,

35

geldii tarihteki T.C. Merkez Bankas al kuru ile veya havalenin geldii ilgili bankann al kuru ile 340. Alnan Sipari Avanslar Hesabna alacak kaydedilir. 340. Alnan Sipari Avanslar Hesab avansla ilgili mal veya hizmetin yurt dna sevk edildii (fiili ihracat) tarihinde kapatlmas gerekir. Avansn alnd tarihteki kaytl (maliyet) deeri ile kapatld tarihteki deeri arasndaki kur fark meydana gelebilir. Kur fark meydana gelmesi hlinde, olumlu kur farklar cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 601.Yurt D Satlar Hesabna, deil ise 646. Kambiyo Kr Hesabna alacak kaydedilir. Olumsuz kur farklar ise cari dnemdeki ihracat ile ilgili ise 612. Dier ndirimler Hesabna, deil ise 656. Kambiyo Zarar Hesabna bor kaydedilir. 2.2.9. Katma Deer Vergisi Hesaplar 2.2.9.1. Devreden Katma Deer Vergisi 190. DEVREDEN KDV 190.01 190.01.01 nceki Dnemden Devreden KDV Ocak Ayndan Devreden KDV

Bu hesapta, bir sonraki dneme devredilen KDV hesab ile 391. Hesaplanan KDV Hesaplar karlatrlr. ndirilecek katma deer vergisi toplam, hesaplanan katma deer vergisinden byk kmas hlinde aradaki fark 190. Devreden KDV Hesabna bor kaydedilir. malat ihracat iletmeler isterlerse, ihracata konu olan maln retiminde yklendikleri katma deer vergisini (denecek vergi kmamas hlinde) 190. Devreden KDV hesabna devir etmeyip, vergi idaresinden iadesi talep edebilir. 2.2.9.2. ndirilecek Katma Deer Vergisi 191. NDRLECEK K.D.V. 191.01 191.01.01 191.01.01.01 191.01.01.02 191.01.02. 191.01.02.01. 191.01.03.. 191.02 191.09 Al KDV retim-Al KDV Yurt i-retim-Al KDV Yurt D-retim-Al KDV Ticari Mal-Al KDV Yurt i Ticari Mal-Al KDV Hizmet-Al KDV A.T..K.-Al KDV Sat ade KDV

Mal ve hizmet veya duran varlk alnmasnda ortaya kan KDV tutar bu hesabn borcuna kaydedilir.

36

hracat ve ilgili retimi yaplan mallarn almnda indirilmesi gereken KDVsi bu hesaba bor kaydedilir. zellikle imalat ihracat iletmeler, KDV iadesi talep etmeleri hlinde imalatta kullandklar girdilerin KDV tutarn ayrca gstermesi gerekir. 2.2.9.3. 192. Dier K.D.V. 192. DER KDV 192.01.. 192.01.01. 192.02.. 192.02.01. 192.03.. 192.03.01. 192.03.02. Ertelenen KDV Tevikli Yatrmda Ertelenen KDV Tescil Edilebilir KDV hra Kaydyla Sat Tescil Edilebilir KDV ade Alnacak KDV Dorudan hra ade Alnacak KDV hra Kaydyla Sat ade Alnacak KDV

Tevikli yatrm mallarnn ithalinde, denmeyerek fiilen indirilmesinin mmkn olaca tarihe kadar ertelenen KDV tutarnn izlendii hesaptr. Erteleme bir yldan daha uzun sreyi kapsar ise 292. Dier KDV hesab kullanlr. hra kaydyla satlarda tecil edilen KDV alcdan tahsil edilmeyip bu hesaba bor kaydedilir. hracatn ay iinde gereklemesi hlinde tecil edilen KDV terkin edilir. malat ihracat firmalar, vergiden istisna edilmi ilemlerle ilgili fatura benzeri vesikalarda gsterilen katma deer vergisi, mkellefin vergiye tabii ilemleri zerinden hesaplanacak katma deer vergisinden indirilir. Vergiye tabii ilemlerin mevcut olmamas veya hesaplanan katma deer vergisinin indirilecek katma ade Alnacak KDV/192 deer vergisinden az olmas hlinde indirilemeyen katma deer vergisi, bir sonraki dneme devir edilmeyip 192. Dier KDV hesabnn alt hesabna (192.03.01 Dorudan hracatta.03.02. hra Kaydyla Sat ade Alnacak KDV hesabna) bor kaydedilir. 2.2.9.4. Hesaplanan Katma Deer Vergisi 391. HESAPLANAN K.D.V. 391.01. Sat KDV 391.01.01 Mamul Sat KDV 391.01.01.01 Yurt i Mamul Sat KDV 391.01.01.02 Yurt D hra Kaydyla Mamul Sat KDV 391.01.02. Ticari Mal Sat KDV 391.01.02.01. Yurt i Ticari Mal Sat KDV 391.01.02.02. Yurt D hra Kaydyla Ticari Mal Sat KDV 391.01.03.. Hizmet Sat KDV 391.02 A.T..K. Sat KDV 391.09 Al ade KDV

37

Mal ve hizmet satlarnda hesaplanan katma deer vergisi ile vazgeilen ilemlere ait katma deer vergisinin izlendii hesaptr. hra kaydyla satlarda 391. Hesaplanan KDV tutar tahsil edilmez. hracat ay iinde gereklemesi hlinde tecil edilen katma deer vergisi, terkin edilerek (yazlm bir eyi izerek iptal etmek) kapatlr. Dorudan ihracat yapan imalat ihracatlar, ihra ettikleri rnn imalinde yer alan indirilecek katma deer vergisi tutarn, hesaplanan katma deer vergisinden mahsup ederler. Hesaplanan katma deer vergisi yetmez ise kalan ksm iin iade talebinde bulunurlar. KDV.K. md.32. 2.2.9.5. Dier Katma Deer Vergisi 392. DER KDV 392.01. 392.01.01 392.02. 392.02.01 Ertelenen KDV Tevikli Yatrmda Ertelenen KDV Tecil Edilen KDV hra Kaydyla Satta Tecil Edilen KDV

Dier KDV hesab, hesap plannda hem aktifte, hem de pasifte yer almtr. thalat ve ihracat srasnda tecil ve terkin edilen bir yl amayan katma deer vergileri aktifte 192. Dier KDV hesabnda, bir yl aan katma deer vergisi aktifte 292. Dier KDV, pasifte 492. Gelecek Yllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV hesabnda izlenir. Bu hesapta, tevikli yatrm mallarnn ithalatnda doan ve ertelenen KDV ile, ihra kaydyla yaplan satlarda ihracatdan alnmayarak ertelenen ve ihracatn ay iinde gereklemesi hlinde terkin edilecek KDV izlenir. RNEK: Ece Anonim irketi retici (imalat), Ada anonim irketi ise ihracat firmadr. Ece A.. ile Ada A..ti arasnda, 15.09.2006 Tarihinde 100.000.- Euroluk mallarn ihra kayd ile sat iin szleme yaplm ve tm yasal ilemler tamamlanmtr. hra kayd ile sat faturas 16.09.2006 tarihinde Ada A..ti adna dzenlenmi olup, mallar Ada A..ne sevk edilmitir. 16.09.2006 Tarihli T.C. Merkez Bankas kuru 1 euro=1.80.-TLdir Ece A. tarafndan, 16.09.2006 tarihinde ihra kaydyla sat ilemi aadaki ekilde kaydedilir.

38

BOR

ALACAK

31.12.2006 120.ALICILAR HESABI

120.01.02.01.Yurt i hracat Alc Ada A.. (100.000.-Euro x 1.80.-TL)

180.000.-

192.DER KDV.
192.02.01.Tecil Edilebilir KDV (180.000. x 0.18)

32.400.180.000.32.400.-

600.YURT SATILAR
600.09.02.01.hra Kaydyla Satlar

391.HESAPLANAN KDV
391.02.01.hra Kayd ile Sat KDV

Ada A..ne .. numaral fatura ile 100.000.- euro tutarnda ihra kayd ile mal sat kayd.

2.2.10. Maddi Duran Varlk Hesaplar 253. TESS, MAKNE VE CHAZLAR 253.01.01.Bask Makinesi-retim.D.N.:0301 254. TAITLAR 254.01.01.Genel Ynetim Arac-Xxx. Marka -16.yy.016 255. DEMRBALAR 255.01.01.Genel Ynetim Bilgisayarlar-D.N:0701 Yukrda yazl maddi duran varlklarn ithalatnda tm girdiler (kur fark ve faiz giderleri dahil) ilk yl iinde maddi duran varln aktifine ilave edilir. kinci ylda ihtiyaridir. Dolaysyla maddi duran varlklarn ithaltnda yer alan tm girdiler (mal bedeli, navlun, sigorta, gmrk vergisi, gmrkte denen ardiye, ykleme, boaltma giderleri, banka masraf, kredi kullanlm ise kredi faizleri, gmrkte denen fonlar, gmrk komisyoncusu creti, montaj giderleri, yurt ii nakliye giderleri vb.), nce 259. Verilen Avanslar Hesabnda toplanr. thalat sreci tamamlandnda 259. Verilen Avanslar Hesabnda biriken tutar maddi duran varln aktifine devredilir.

39

2.2.11. Kredi Hesaplar 300. BANKA KREDLER 300.01. 300.01.01 300.01.02 300.01.02.01... 300.01.02.01.01 300.01.02.02. 300.02 300.02.01 Bankas Kredileri TL. Kredileri Yabanc Para Cinsinden Krediler Dolar($) Krediler Xx Bankas Krediler-Dolar Euro Krediler Exim Bank Krediler Xx Bankas-Exim Bank Kredisi

thalat ve ihracat ilemlerinin finansmannda kullanlan banka ve dier finans kurumlarndan tedarik edilen banka kredilerinin izlendii hesaptr. thal edilen ilk madde malzeme, ticari mal ve maddi duran varlklarn ithalatnn finansmannda ve ihra edilecek mal ve hizmetin finansmannda kullanlmaktadr. Banka kredisi alndnda 300. Banka Kredileri Hesabna alacak, kredi geri dendiinde bor kaydedilir. thalat kredilerine tahakkuk eden faizler ithl edilen maln veya maddi duran varln maliyetine dhil edilir. hracatn finansmannda kullanlan kredi faizler, finansman gideri olarak kaydedilir. 01.01.2004 tarihinden itibaren kredi faizlerinin tahakkukunda dnemsellik ilkesi benimsenmitir. RNEK: ECE A.. ihracat ve ithalat finansmannda kullanmak zere 05.05.2006 tarihinde ay vadeli 100.TLlik, Xx Bankasndan, Banka Kredisi kullanma konusunda tm yasal ilemlerini tamamlam ve krediyi almtr. Alnan krediyi ayn bankadaki ticari mevduat hesaplarna aktarmtr. Vade bitiminde 27.500.-TL faiz tahakkuk etmitir. Faiz ve anapara 05.08.2006 tarihinde ayn bankann ticari mevduat hesaplarndan denmitir.

40

a-Alnan banka kredisi aadaki ekilde kaydedilir.

05.05.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.01.01.Xx Bnk. Tic. Mev. Hs.

BOR

ALACAK

100.000.100.000.-

300.BANKA KREDLER HESABI

300.01.01.01. Xx Bnk. TL. Kredi Mev Hs.

Alnan Banka Kredi hesaplarn, Ticari Mevduat hesaplarna aktarlma kayd. / b- hracat Kredisi olmas hlinde, Kredi Faizlerinin tahakkuku aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

05.05.2006 780. FNANSMAN GDERLER

780.05.01.01. hracat Gid. TL. Kredi Faizleri

27.500.27.500.-

300.BANKA KREDLER HESABI 300.01.01.01. Xx Bnk. TL. Kredi Mev Hs. Banka Kredilerine vade sonu itibari ile faiz tahakkuk kayd. / c-thlat kredisi olmas hlinde, Kredi Faizlerinin tahakkuku aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

05.05.2006 159. VERLEN SPAR AVANSLARI HESABI

159.03.01.10. thlat-Banka Kredi Faiz Giderleri

27.500.27.500.-

300.BANKA KREDLER HESABI 300.01.01.01. Xx Bnk. TL. Kredi Mev Hs. thlat Banka Kredilerine vade sonu itibari ile faiz tahakkuk kayd. /

41

d-hracat veya thlat Kredisinin, Kredi Faizlerini ve Ana Parasn geri denmesi aadaki ekilde kaydedilir.

BOR

ALACAK

05.05.2006 300.BANKA KREDLER HESABI

300.01.01.01. Xx Bnk. TL. Kredi Mev Hs.

127.500.127.500.-

102.BANKALAR HESABI
102.02.01.01.Xx Bnk. Tic. Mev. Hs.

Banka Kredilerinin vade sonunda, faiz ve ana paralarn geri deme kayd. / 2.2.12. Yurt D Satclar 320. SATICILAR HS. 320.01 Yurt i Satclar 320.02 Yurt D Satclar 320.02.01 Vadeli Akreditifli Satclar 320.02.01.01 Yurt D Satc WXYVZ-Almanya thalat ilemlerinde, yurt dndaki satclarn izlendii hesaptr. Vadeli akreditif, mal mukabili ve kabul kredili ithalat ilemlerinde kullanlr. thalat gmrk beyannamesinde yer alan, fiili ithalat tarihindeki dviz al kuru zerinden 320. Satclar hesabna alacak, 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabnn (maddi duran varlk ithalatnda 259. Verilen Avanslar) ilgili alt hesabna bor kaydedilir. thalat bedeli banka hesaplarndan havale (transfer) edilerek deme yapldnda ilem gnk dviz kuru zerinden 102.Bankalar hesabna alacak, 320. Satclar hesabna ise maliyet bedeli ile bor kaydedilir. Yurt D Satclar Hesabnn kapatlmas (denmesi) ile oluan kur farklar, 159. Verilen Sipari Avanslar Hesabna kaydedilir. 2.2.13. Gelir Tablosu Hesaplar

2.2.13.1. Yurt D Satclar

601. YURT DII SATILAR 601.01.. Yurt D Ocak Ay Satlar 601.01.01. Yurt D Ocak Ay Mal ve Hizmet Sat 601.01.01.01. Yurt D Ocak Ay xx Mal Sat 601.01.02.. hracat-Kur Farklar 601.01.02.01.. hracat Bedeli-Kur Farklar 601.01.02.02.. hracat Bedeli Deerleme-Kur Farklar 601.02 Yurt D ubat Ay Satlar

42

letmenin esas faaliyeti konusu ile ilgili olarak yurt dna yapt mal ve hizmet sat tutarnn izlendii hesaptr. Bu hesap stok trne, ayna, lkelere, greve sat tutar gibi bilgileri izlemeye ynelik olarak alt hesaplara ayrlabilir. Yurt d alcya sat yapldnda, sat tutar bu hesaba alacak kayt edilir. hracat bedelinin tahsili ile ortaya kan olumlu kur farklar cari dnem iinde bu hesaba alacak, olumsuz kur farklar ise Sat ndirimleri (612. Dier ndirimler) hesabna bor kaydedilir. 601.Yurt D Satlar Hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar Hesabna aktarlarak kapatlr. 2.2.13.2. Sat adeleri 610. SATI ADELER (-) 610.01 610.02 610.02.01 610.02.02 Yurt i Sat adeleri Yurt D Sat adeleri Yurt Dna hra Edilen Mamullerin adeleri Yurt Dna hra Edilen Ticari Mallardan adeler

Alclarn iletmeye iade ettikleri mal bedellerinin izlendii hesaptr. ade alnan mal bedeli fatura deeri ile bu hesaba bor kaydedilir. 610 Sat adeleri Hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar Hesabna aktarlarak kapatlr. Gmrk Kanunu Bakmndan hra Olunan Maln Geri Gelmesi Yabanc memleketlere karldktan veya k hkmnde sundurma ve antrepolara konulduktan sonra asli nitelikleri deimeksizin geri getirilen, memleket eya ve millilemi eya ayniyetleri gmre ispat ve tevsik edilmek artyla vergiye tabi deildir. Ancak, varsa ihracata ilikin yararlanlm para ve para hkmndeki sair menfaatlerin iadesi gerekir. denilmektedir (1615 Sayl Gmrk Kanununun 132. Mad. ilk bendi). Maddeden anlald gibi ihra edildikten sonra geri gelen mallardan gmrk vergileri alnmamakla beraber, bu ihracat nedeniyle ihracatnn yararland menfaatlerin devlete iadesi gerekir. 610. Sat adeleri hesab dnem sonunda 690.Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr. RNEK: Daha nce ihra edilmi ve kaytl kuru 1 dolar= 1.50 TL olan 100.000$lk mallarn, %10u (10.000$lk ksm ) yurt d alc firma tarafndan yasal gereke ile 15.06.2006 tarihinde iade edilmitir. ade edilen mallarn eksiklikleri tamamlanp tekrar yurt d (ihra) edilecektir. ade gn dviz kuru 1 dolar = 1.52 TLdir.

43

Yurt dndan iade geldiinde aadaki ekilde kaydedilir. 1 dolar = 1,52 TLdir.

BOR

ALACAK

31.12.2006 610.SATI ADELER

610.02.01.01. Y.D.S. adesi Tic. Mal (10.000$ x 1.52TL)

15.200.15.000.-

120.ALICILAR HS.
120.02.02.05. XYZ. talya (10.000$ x 1.50TL)

601.YURT DII ATILAR HS.

601.09.02.02. hracat Kur Fark Giderleri [(10.000$) x (1.52-1.50)]

200.-

numaral fatura ile ve numaral gmrk beyannamesi ile yurt d sat iadeleri kayd. / 2.2.13.3. Sat skontolar 611. SATI SKONTOLARI (-) 611.01.. 611.02.. 611.02.01. 611.02.02.. Yurt i Sat skontolar Yurt D Sat skontolar Yurt D Miktar skontolar Yurt D Tutar skontolar

Sat ve ihracat faturasnn dzenlenmesinden sonra yaplan her trl tutar nakit veya miktar iskontolar bu hesapta izlenir. Yaplan iskontolar bu hesaba bor kaydedilir. 611. Sat skontolor hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr. 2.2.13.4. Dier ndirimler 612. DER NDRMLER (-) 612.01. 612.02. 612.02.01. 612.02.02. Yurt i Sattan Dier ndirimler Yurt D Sattan Dier ndirimler hracat Kur Fark ndirimi Deerlemeden Doan hracat Kur Fark ndirimi

44

Cari dnemdeki Yurt i Sat ile ilgili olumlu kur fark sat artran unsur olarak 601.Yurt D Satlar Hesabna ilave edilmektedir. Olumsuz kur farklar ise iletmenin elinde olmayan nedenlere dayanan, brt sat eksilten ilemdir. Olumsuz kur farknn 612. Dier ndirimler Hesabnn altnda yardmc hesap olarak 612.02.01. hracat Kur Fark ndirimi olarak izlenmesi yararl olur. Tek dzen Hesap Plannn amac brt sattan, net sata ularken, sat etkileyen faktrleri izlemektir. Gelir Tablosunda brt sattan net sata ulamada, sat etkileyen olumsuz kur fark faktr izlenir. Dolaysyla cari dnemde yurt d sat ile ilgili tahsilat ve deerleme yapldnda oluan olumsuz kur farklar 612.Dier ndirimler Hesabna bor yazlr. 612. Dier ndirimler Hesab dnem sonunda 690.Dnem Kr veya Zarar Hesabna aktarlarak kapatlr. 2.2.13.5. Satlan Mamul Maliyeti 620. SATILAN MAMUL MALYET(-) 620.01.. 620.02.. 620.02.01. 620.02.02. 620.03.. Yurt i Satlan Mamul Maliyeti Yurt D Satlan Mamul Maliyeti Yurt Dna Satlan xxx Parti Mamul Maliyeti Yurt Dna Satlan xyz Parti Mamul Maliyeti Yurt Dnda ade Gelen Satlan xxx Mamul Maliyeti letmenin rettii mamullerden yurt ii ve yurt d sat yaplanlara ait maliyetlerin izlendii hesaptr. Hesap, stok trlerine gre alt blmlere ayrlabilir. letmenin ihra ettii (satt) mamullerin maliyeti 152. Mamuller Hesab karlnda bu hesaba bor kaydedilir. Bu kayt zaman, mamul hareketlerinin muhasebeletirilmesinde izlenen ynteme gre deiir. Devaml dkm (dkm) yntemi uygulandnda bu kayt her sat (ihracat) ilemi sonunda yaplrken, mamul hareketleri aralkl envanter (tecrb) yntemiyle muhasebeletirildiinde sz konusu kayt bilano gnnde yaplr. 620. Satlan Mamul Maliyeti hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr.

2.2.13.6. Satlan Ticari Mallar Maliyeti

621. SATILAN TCAR MALLAR MALYET(-) 621.01.. 621.02.. 621.02.01.. 621.02.02.. 621.03 Yurt i Satlan Ticari Mallar Maliyeti Yurt D Satlan Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dna Satlan xxx Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dna Satlan xyz Ticari Mallar Maliyeti Yurt Dnda ade Gelen Satlan xxx Ticari Mallar Maliyeti

45

Satn alnan ve zerinde ilem yaplmadan satlan/ihra edilen ticari mallarn maliyetlerinin izlendii hesaptr. Hesap, stoktaki ticari mal trlerine gre alt blmlere ayrlabilir. letmenin ihra ettii (satt) ticari mallar maliyeti, 153. Ticari Mallar Hesab karlnda bu hesaba bor kaydedilir. Bu kayt zaman, ticari mal hareketlerinin muhasebeletirilmesinde izlenen ynteme gre deiir. Devaml envanter yntemi uygulandnda bu kayt her sat (ihracat) ilemi sonunda yaplrken, ticari mal hareketleri aralkl envanter (tecrbi) yntemi ile muhasebeletirildiinde sz konusu kayt bilano gn topluca yaplr. 621. Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr.

RNEK: Ece A.. imalat (retici) ve ayn zamanda ihracat firmadr. Ece A.. ile yurt d alc XYZ - talyan irketi arasnda 50.000$lk Mamul-elik Dolap ihracat ile ilgili szleme yaplmtr. Ece A.. tarafndan 50.000$lk elik dolaplarn retimi tamamlanmtr. hracat 10.10.2006 Tarihli ihracat gmrk beyannamesi ile gereklemitir. lem gn 1 dolar=1.50TLdir retilen maln maliyeti 32.000$dr. a. hracat Kayd

BOR

ALACAK

10.10.2006 120.ALICILAR HS.

120.02.02.01.XYZ-talya (50.000$ x 1.50TL)

75.000.601.YURT DII SATILAR HS.

601.09.08.01. X. Mal hracat (50.000$ x 1.50)

75.000.-

A1663480 nulu Fatura, 44149 nulu hracat Gmrk Beyannamesi ile yaplan ihracat kayd. Dos. Nu:044 /

46

b. Satlan Mamul Maliyeti Kayd

BOR

ALACAK

10.10.2006 621.SATILAN MAMULLER MALYET

621.02.01.Mamul-elik Dolaplar Maliyeti (32.000$ x 1.50TL)

48.000.48.000.-

152.MAMULLER HESABI
152.02.01. Mamul-elik Dolap (32.000$ x 1.50TL)

hra edilen elik dolap mamullerin, satlan mamul maliyeti hesaplarna devir kayd. Dosya Nu: 044 / 2.2.13.7. Kambiyo Kr 646. KAMBYO KRI 646.01.. 646.01.01.. 646.02 646.02.01 646.02.02 646.03. Yabanc Para Kasasnda Kambiyo Kr Y.P.K. Dolar Hesaplar Kambiyo Kr Dviz Tevdiat Hesaplarndan Kambiyo Kr D.T. Hs. Dolar Hesaplar Kambiyo Kr D.T. Hs. Euro Hesaplar Kambiyo Kr Deerlemelerden Doan Kambiyo Kr Yabanc para satlar (TLna evirme) ile ortaya kan olumlu kur farklar bu hesaba alacak kaydedilir. hracat ile ilgili ihracat bedeli tahsilinde cari dnem iinde oluan olumlu kur farklar 601. Yurt D Satlar Hesabna alacak kaydedilir. Cari dnemi amas hlinde ve deerlemesi yaplan yurt d ihracat bedeli alacaklarnn tahsilinde doan olumlu kur farklar ise, 646. Kambiyo Kr Hesabna alacak kaydedilir. 646. Kambiyo Kr hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr.

RNEK: Yurt d ubede braklan 1 dolar=1.60TLden kaytl 60.000$lk tutarn tamam 28.11.2006 tarihinde banka hesabna havale edilerek yurda getirilmitir. 28.11.2006 Tarihli dviz kuru 1 dolar=1.65 TLdir Yurda getirilen tutar aadaki ekilde kaydedilir.

47

BOR

ALACAK

31.12.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (60.000$ x 1.65TL)

99.000.96.000.3.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.09.01.01.Yurt D b. Braklan hracat Bedeli Hesab (60.000$ x 1.60TL)

646. KAMBYO KRI HESABI

[(60.000.) x (1.65-1.60)]

Yurt d ubede braklan %30 tutarndaki ihracat bedelinin yurda getirilmesi kayd.

/ 2.2.13.8. Kambiyo Zarar 656. KAMBYO ZARARI (-) 656.01.. 656.01.01. 656.02.. 656.02.01. 656.02.02. 656.03. Yabanc Para Kasasnda Kambiyo Zarar Y.P.K. Dolar Hesaplar Kambiyo Zarar Dviz Tevdiat Hesaplarndan Kambiyo Zarar D.T. Hs. Dolar Hesaplar Kambiyo Zarar D.T. Hs. Euro Hesaplar Kambiyo Zarar Deerlemelerden Kambiyo Zarar

Yabanc para satlar (TLna evirme) ile ortaya kan olumsuz kur farklar bu hesaba bor kaydedilir. hracat ile ilgili ihracat bedeli tahsilinde cari dnem iinde oluan olumsuz kur farklar 612. Dier ndirimler Hesabna alacak kaydedilir. Cari dnemi amas hlinde ve deerlemesi yaplan yurt d ihracat bedeli alacaklarnn tahsilinden doan olumsuz kur farklar ise, 656. Kambiyo Zarar hesabna bor kaydedilir. 656. Kambiyo Zarar hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr.

RNEK: Yurt d ubede braklan 1 dolar=1.65TLden kaytl 60.000$lk tutarn tamam 28.11.2006 tarihinde banka hesabna havale edilerek yurda getirilmitir. 28.11.2006 Tarihli dviz kuru 1 dolar=1.60 TLdir Yurda getirilen tutar aadaki ekilde kaydedilir.

48

BOR

ALACAK

28.11.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (60.000$ x 1.60TL)

96.000.-

656.KAMBYO ZARARLARI
656.02.01.hracat kur Fark Giderleri [(60.000$.-) x (1.65TL1.60TL)]

3.000.99.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.09.01.01.Yurt D b. Braklan hracat Bedeli Hesab (60.000$ x 1.65TL)

. irketinden olan yurt d alacan tahsili ve banka hesaplarna kayd. /

2.2.13.9. Dier Olaan D Gelir ve Krlar 679. DER OLAAN DII GELR VE KRLAR Duran varlk sat kr gibi arzi nitelik tayan krlar ile olaan d olaylarn neden olduu gelir ve krlar bu hesabn alacanda izlenir. D ticarette devlet yardmlarnn tahsili hlinde oluan gelir bu hesaba alacak kaydedilir. 679. Dier Olaan D Gelir ve Krlar hesab dnem sonunda 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr.

2.2.14. Maliyet Hesaplar 2.2.14.1. Pazarlama Sat ve Datm Giderleri 760. PAZARLAMA SATI VE DAITIM GDERLER 760.01.. Yurt i Pazarlama Giderleri 760.02.. Yurt D Pazarlama Giderleri 760.02.01. hracat P.S.D. Giderleri 760.02.01.01.... Navlun Giderleri 760.02.01.02.... Banka Giderleri 760.02.01.03.... Sigorta Giderleri 760.02.01.04.... Gmrk Komisyoncusu cretleri 760.02.01.05.... Vergi-Resim-Har Giderleri 760.02.02. Fuar ve Sergileri Katlm Giderleri 760.02.03. Yurt D Maaza Giderleri 760.02.04. Konsinye Sat Giderleri 760.02.05. Reklamasyon Giderleri 760.02.09. Yurt D Memur-cret Giderleri

49

hracatta mamuln stoklara aktarlmasndan ve hizmetin tamamlanmasndan sonra, bunlarn yurt d alcya ve hatta tketiciye teslimine kadar yaplan giderler (reklam-tantm giderleri) bu hesapta izlenir. Dnem sonunda 760. Pazarlama Sat Datm Giderleri Hesabnda biriken ihracat maliyeti, 761. Pazarlama Sat Datm Giderleri Yanstma Hesab araclyla, 631. Pazarlama Sat Datm Giderleri Hesabna aktarlr. 631. Pazarlama Sat Datm Giderleri ise 690. Dnem Kr veya Zarar Hesabna aktarlarak kapatlr. RNEK: letme yurt d sat ve pazarlama hizmetlerinde, XYZ Almanya firmasnda komisyon anlamas karlnda pazarlama hizmeti satn almaktadr (VUK hkmlerine uygun belgelerle alnm ve onaylatlmtr) Eyll 2006 ay komisyon hizmeti olarak denen 180 TLlik (100.-euro x 1.80 TL=180.-TL) tutar aadaki ekilde kaydedilir.

30.09.2006 760.PAZARLAMA SATI DAITIM GDERLER

760.05.08.02.hracat Yurt D Komisyoncu Giderleri

BOR

ALACAK

180.180.-

102.BANKALAR HESABI
102.02.02.02 Xx Bnk-Euro..Hs. (100.-Euro x 1.80TL)

Yurt d XYZ Almanya firmasna denen komisyon giderlerinin kayd. /

2.2.14.2. Genel Ynetim Giderleri 770. GENEL YNETM GDERLER 770.01. Yurt i Genel Ynetim Giderleri 770.02. Yurt D Genel Ynetim Giderleri 770.02.01 hracat G.Y.G. Giderleri 770.02.01.01 Yurt D Personel creti Giderleri 770.02.01.02 Yurt D Dier Giderleri letmenin ihracat ile ilgili ynetim, organizasyon, kadrolama, bro hizmetleri, gvenlik, hukuk ileri ve personel giderlerinin izlendii hesaptr. Dnem sonunda 770. Genel Ynetim Giderleri Hesabnda biriken ihracat genel ynetim giderleri maliyeti, 771. Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab araclyla, 632. Genel Ynetim Giderleri Hesabna aktarlr. 632. Genel Ynetim Giderleri ise 690. Dnem Kr veya Zarar Hesabna aktarlarak kapatlr.

50

2.2.14.3. Finansman Giderleri 780. FNANSMAN GDERLER 780.01 Yurt i Finansman Giderleri 780.02 Yurt D Finansman Giderleri 780.02.01 Ksa Vadeli Yurt D Finansman Giderleri 780.02.01.01 K.V.Y.D.F.G. Banka Kredisi Faizleri 780.02.01.02 K.V.Y.D.F.G. Banka Kredisi Faizleri 780.02.01.03 K.V.Y.D.F.G. hracat Dvizli Kredi Faizleri 780.02.01.04 K.V.Y.D.F.G. Exim Bank Kredisi Faizleri 780.02.02 K.V.Y.D.F.G. Yurt D Bank Kredisi Faizleri 780.02.03 Uzun Vadeli Yurt D Finansman Giderleri 780.02.03.01 hracat Banka Masraflar 780.02.03.02 D.A.B. Belgesi Masraflar 780.02.03.03 Banka Havale Masraflar 780.02.04. Akreditif Masraflar hracat ve ithalat iletmeler ihracat ve ithalatn finansmannda eitli krediler kullanr. Bu krediler yurt ii finans kurumlarndan tedarik edebilecei gibi yurt d finans kurumlarndan tedarik edebilir. Gerek yurt iinden gerekse yurt dndan tedarik edilen ihracat kredilerinin vade sonunda oluan faiz giderleri bu hesapta izlenir. hracat ile ilgili banka masraflar, DAB belgesi masraflar, ihracat bedeli havale giderleri, akreditif masraflar bu hesaba bor kaydedilir. Dnem sonunda 780. Finansman Giderleri hesabnda biriken ihracat finansman giderleri, 781. Finansman Giderleri Yanstma Hesab araclyla, 660. Ksa Vadeli Borlanma Giderleri veya uzun vadeli ise 661. Uzun vadeli borlanma giderleri hesabna aktarlr. 660/661. Ksa/Uzun Vadeli Borlanma Giderleri ise 690. Dnem Kr veya Zarar hesabna aktarlarak kapatlr. RNEK: Xx bankas 22.10.2006 tarihli ihracat mal bedelinin tahsili iin 500TLlik banka masrafn hesabmza kayt ettiini dekont (hesap belgesi) ile bildirmitir. Banka masraflar aadaki ekilde kaydedilir.

22.10.2006 780. FNANSMAN GDERLER

780.05.02. hracat Bedeli Banka Masraflar

BOR

ALACAK

500.500.-

102.BANKALAR HESABI
102.02.01.01.T.C Ziraat Bankas Tic. Mev. Hs.

22.10.2006 Tarihli ihracat mal bedeli tahsili iin yaplan banka masraflar kayd. /

51

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Kambiyo, dviz ve efektif kavramlarn ayrt ediniz.

neriler

evrenizde bulunan bir ktphaneye giderek veya internet aracl ile kambiyo, dviz ve efektif kavramlar hakknda bilgi toplayabilirsiniz. evrenizde bulunan bir dviz brosunu ziyaret ederek dviz ve dviz kurlar ile ilgili bilgi toplayabilirsiniz. Bir hesap plnn internetten temin Hesap plnn temin ederek kullannz. edebilirsiniz. Hesap plnnda varlk(aktif) ve kaynak(pasif) hesaplarnn numaralarn bulmay reniniz. Aktif hesaplarnda ve pasif hesaplarnda Hesaplarn ileyi kurallarn art ve azallarn borlu tarafa m alacakl uygulaynz tarafa m kayt yaplacan reniniz. Aktif (varlk) ve Pasif (kaynak) hesaplarnn ileyii ile ilgili olarak Tek Dzen Muhasebe Modln tekrar edebilirsiniz. D ticaret muhasebesinde kullanlan Kasa hesab ve yabanc para kasas ile ilgili hesaplar kaydediniz. rnekler yapabilirsiniz. Yabanc paral alnan ekler ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Yabanc paral bankalar hesab ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Yurt d alacaklar ve para cinsinden senetler ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Yurt d avans hesaplar ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. KDV ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Banka kredileri ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Gelir tablosu hesaplar ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Kambiyo kr ve zarar ile ilgili rnekler yapabilirsiniz. Yurt d alacaklar ile ilgili rnekler yapnz. Maliyet hesaplar ile ilgili rnekler yapnz.

52

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. A. LME SORULARI ( oktan semeli sorular) 1. Bir ulusal parann yabanc paralar karsndaki fiyatna ne ad verilir? A) Dviz B) Kur C) Efektif D) Banknot Efektif dahil yabanc para ile demeyi salayan her nevi hesap, belge ve vastalara ne ad verilir? A) Dviz B) Nakit C) Kur D) ek letme kasasna giren ve kan yabanc paralarn TL karlklar hangi hesapta izlenir? A) Dviz kasas hesab B) Bankalar hesab C) Alnan ekler hesab D) Alacak senetleri hesab Kt para eklindeki yabanc para allarnda uygulanan kurlara ne ad verilir? A) Dviz sat kuru B) Esnek kur C) Efektif al kuru D) apraz kur Eldeki yabanc para 1.800 Euro dviz al kuru 1.50 TL dviz kasas hesap kalan 2.550 TLdir bu bilgilere gre kur fark gideri ka TLdir? A) 350 B) 150 C) 275 D) 180 Eldeki yabanc para 3.500 Euro, dviz al kuru 1.58 TL ve vadesiz dviz tevdiat hesabnn kalan 5.120 TLdir buna gre kur fark geliri ya da gideri ka TLdir? A) 410 TL kur fark gideri B) 410 TL kur fark geliri C) 430 TL kur fark gideri D) 430 TL kur fark geliri

2.

3.

4.

5.

6.

53

7.

Kambiyo kavram aadaki kelimelerin hangisi ile e anlaml olarak kullanlamaz? A) Deitirme B) Bozdurma C) Fiyat D) Maliyet

B- UYGULAMALI TEST
SORU 1. DOAN Pazarlama thlat ve hracat letmesinin yurt ii, yurt d finansal olaylarnda kullanmak zere a. b. 15.12.2006 Tarihinde, iletme serbest piyasadan 200.000.-dolar satn almtr. lem gn 1 dolar 1.40 TLdr. 28.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasasnda 1 dolar =1.40 TLdan kaytl 40.000.- dolar satlmtr. Sat gn 1 dolar=1.35 TLdr

Yevmiye kaytlarn, aada verilmi olan yevmiye defterine yapnz.

54

SORU 2. 12.09.2006 Tarihli ve 1 dolar= 1.30 TLden kaytl 50.000 $lk XYZ. Danimarka irketinden olan alacan 28.10.2006 tarihinde i-123456 nulu dviz alm belgesi ile tahsil etmitir. Tahsilatn yapld gnk dviz kuru 1 dolar= 1.40 TLdir Yevmiye kaydn yapnz.

55

SORU 3. Yurt d ubede braklan 1 dolar = 1.40 TLden kaytl 60.000$lk tutarn tamam 20.11.2006 tarihinde banka hesabna havale edilerek yurda getirilmitir. 20.11.2006 Tarihli dviz kuru 1 dolar = 1.45TLdir. Yurda getirilen tutarn muhasebe kaytlarn yapnz.

56

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

SORU 1: (X) letmesi 01.04.2006 Tarihinde 1800TLsi KDV olmak zere 1.440TLlik mal satm ve krlnda dolar zerinden dzenlenmi 9.000$ (dolar) tutarnda seyahat eki almtr. lem tarihinde Merkez Bankas al kuru 1,60TLdir Yevmiye kaydn yapnz. SORU 2: XYZ Pazarlama thlat ve hracat letmesinin yurt ii, yurt d finansal olaylarnda kullanmak zere satn ald satt ve dnem sonunda deerlemeye tabi tuttuu hareketleri aadaki gibidir. a. 28.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasasnda 1dolar = 1,50 TL dan kaytl 90.000.-dolar satlmtr sat gn 1dolar = 1,55 TLdr. b. 31.12.2006 tarihinde, iletmenin yabanc para kasas, dnem sonu (bilano gn) itibari ile deerleme ilemine tabi tutulur. 31.12.2006 tarihli Maliye Bakanlnn aklad dviz kuru 1 dolar = 1.48 TLdr. Yevmiye kaytlarn yapnz. SORU 3: 25.10.2006 Tarihinde ithalat iin yurt ii ve yurt d nakliye gideri olarak 7.000.TL- Yurt d nakliye gideri 1.200.TL- thlat nakliyesi KDVsi 400.TL- Gmrkten iletme deposuna nakliye gideri 60.TL- Yurt ii nakliye gideri KDVsi iin senet dzenlenmitir. Yevmiye kaydn yapnz. SORU 4: Melis A.. imalat (retici) ve ayn zamanda ihracat firmadr. Ece A.. ile, yurt d alc XYZ-Hollanda irketi arasnda 75.000$lk Mamul-elik Dolap ihracat ile ilgili szleme yaplmtr. Ece A.. tarafndan 75.000$lk elik dolaplarn retimi tamamlanmtr. hracat 23.10.2006 Tarihli ihracat gmrk beyannamesi ile gereklemitir. lem gn 1 dolar=1.40 TLdir retilen maln maliyeti 48.000$dr. Yevmiye kaytlarn yapnz. SORU 5: K letmesi 05.04.2006 tarihinde dviz kasasnda bulunan 3.000$ ile Y bankasnda vadesiz dviz tevdiat hesab atrmtr. Hesabn al tarihinde Merkez Bankas dviz al kuru 1.45 TLdir

57

Yevmiye kaydn yapnz. SORU 6: Hesap plan neden nemlidir? SORU 7: Kambiyo, dviz ve efektif kavramlarn aklaynz.

58

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Modl tamamladnz. Bu blmde retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeniniz ile iletiime geiniz.

59

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1) D ticaret Bir lkenin ithalat ve ihracat ilemlerinin toplamdr. 2) D ticaret iin gerekli n bilgiler thalat ve ihracat ynetmeliini, Kambiyo mevzuatn, D ticarette kullanlan teslim ekillerini, D ticarette yer alan deme ekillerini, D ticarette kullanlan belgelerin zelliklerini, tanmas gereken esaslar, dzenlenme yerini ve ekillerini, Tek dzen hesap plannda yer alan ve d ticaret ile ilgili zellik arz eden hesaplarn ileyiini, thalat ve ihracat dosyalarnn kapatlma, orjinallerinin saklanma sre ve koullarnn bilinmesi gerekir. 3) D ticarette hesap plannn nemi Hesap plan muhasebe sisteminin yapsn oluturur ve muhasebe organizasyonun temel unsurudur. Hesap plan benzer olaylarn ayn hesaplarda toplanmasn, denetimini, sonularn karlatrlmasn, sonularn birletirilmesini salar. Meslek elemanlarnn kullanaca ana ve alt (yardmc) hesaplarn seimine kolaylk getirir. 4) Hesap plan dzenlerken hangi ltlere uyulmaldr? D ticaretle ilgili faaliyetlerin dzenli olarak muhasebeletirilmesine katkda bulunmak, lgililere sunulan bilgilerin tutarl, ak, net ve anlalr olmasn salamak, Mali tablolarn gemi yllarla ve benzer iletmelerle karlatrlabilir olmasn salamak, ve d denetimin etkinliini kolaylatrmak, Mali analizin yaplmasn salamak, dzenlenen hesap plannn hedefi olmaldr.

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI 1234567B A A C B B D

60

UYGULAMALI TESTN CEVAP ANAHTARI CEVAP 1

a. 15.12.2006 tarihinde satn alnan yabanc paralar aadaki ekilde kayt edilir.
BOR ALACAK

15.12.2006 100.KASA HESABI

100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (200.000.-$x1.40)

280.000.-

100.KASA HESABI
100.01.TL Kasas

280.000.-

numaral belge ile 100.000 Dolar yabanc para satn alm kayd.(200.000.- Dolar x 1.40) /

b. 18.12.2006 tarihli yabanc para sat aadaki ekilde kayt edilir.

BOR ALACAK

18.12.2006 100.KASA HESABI

100.01.TL Kasas

54.000.2.000.56.000.-

656. KAMBYO ZARARI HESABI

656.01.01.Dolar Sat Zarar [40.000.-$ x (1.40-1.35)]

100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (40.000.-$ x 1.40)

numaral belge ile20.000 Dolar yabanc para sat kayd.[20.000.- $ x (1,401.35)]

61

CEVAP 2
BOR ALACAK

28.10.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (50.000$ x 1.40TL)

70.000.75.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.02.01ABC-talya (50.000$ x 1.50 TL)

601.YURT DII SATILAR HS.

601.09.02.01. hracat Kur Fark Gelirleri [(50.000$) x (1,401.30)]

5.000.-

hracat bedelinin banka dviz tevdiat hesaplarna kayd. Dosya Nu:21 /

CEVAP 3
BOR ALACAK

20.11.2006 102.BANKALAR HESABI

102.02.02.01. Bankas- Dolar Hs. (60.000$ x 1.45TL)

87.000.-

120.ALICILAR HESABI
120.02.09.01.01.Yurt D b. Braklan hracat Bedeli Hesab (60.000$ x 1.40TL)

84.000.-

646. KAMBYO KRI HESABI

[(60.000.) x (1,451.40)]

Yurt d ubede braklan ihracat bedelinin yurda getirilmesi kayd.

3.000.-

62

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI CEVAP 1

900 $ x 1.60TL=1440TL (sat)

BOR

ALACAK

01.04.2006 101.ALINAN EKLER HESABI

101.02.01.01Portfydeki Y.P.A.ekler

1440.1260.-

601.YURT DII SATILAR HESABI Mal ve Hizmet Sat 391. HESAPLANAN KDV
Mal ve Hizmet Sat KDVsi

180.-

CEVAP 2
a.26.12.2006 tarihli yabanc para sat aadaki ekilde kayt edilir.
BOR ALACAK

28.12.2006 100.KASA HESABI

100.01.TL Kasas

139.500.100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (90.000.-$ x 1.50)

135.000.-

646.KAMBYO KRI HS.

646.01.01. Dolar Sat Kr [90.000.-$ x (1.551,50)]

4.500.-

Numaral belge ile90.000 Dolar yabanc para sat kayd.[90.000.- $ x (1.551.50)] /

63

b. 31.12.2006 tarihinde 1 dolar = 1.48 olmas hlinde dnem sonu deerleme ilemleri aadaki ekilde kaydedilir.
BOR ALACAK

31.12.2006 656.KAMBYO ZARARI HS.

656.01.05.Dolar D.S. Deerleme Zarar [90.000.-$ x (1.501,48)]

1.800.1.800.-

100.KASA HESABI
100.02.Yabanc Para Kasas 100.02.01.Dolar Kasas (90.000.-$ x 0.02)

31.12.2006 tarihli iletme kasasnda 1.50 TLdan kaytl 90.000.- dolarlk yabanc para bakiyesinin bilano gn itibari ile VUK.280 Md. stinaden deerleme kayd[(90.000.-$ x (1.50-1.48)] /

CEVAP 3
25.10.2006 159.VERLEN SPAR AVANSLARI HESABI
159.03.01.01.Nakliye Giderleri Yurt i 159.03.01.02.Nakliye Giderleri -Yurt d

DETAY

BOR 7.400.-

ALACAK

191.NDRLECEK K.D.V.
191.01.02.02.thlat-Nakliye KDV 191.01.02.02.thlat-Nakliye KDV

400.7.000.1.260.1.200.60.8.660.-

321.BOR SENETLER
321.02.01.Bir Ay Vadeli Senetler

Nakliye gideri demesi kayd /

64

CEVAP 4
a.hracat Kayd

BOR

ALACAK

23.10.2006 120.ALICILAR HS.

120.02.02.01.XYZ-Hollanda (75.000$ x 1.40TL)

105.000.601.YURT DII SATILAR HS.

601.09.08.01. X. Mal hracat (75.000$ x 1.40)

105.000.-

A1663480 numaral Fatura, 44149 nulu hracat Gmrk Beyannamesi ile yaplan ihracat kayd. Dos. Nu:044 / b- Satlan Mamul Maliyeti Kayd

BOR

ALACAK

23.10.2006 621.SATILAN MAMULLER MALYET

621.02.01.Mamul-elik Dolaplar Maliyeti (48.000$ x 1.40TL)

67.200.67.200.-

152.MAMULLER HESABI
152.02.01. Mamul-elik Dolap (48.000$ x 1.40TL)

hra edilen elik dolap mamullerin, satlan mamul maliyeti hesaplarna devir kayd. Dosya Nu: 044 /

CEVAP 5
BOR ALACAK

05.04.2006 102.BANKALAR HESABI

102.01.02.01Y.P. Dviz Tevdiat Hesab

4.350.4.350.-

100.KASA HESABI
100.02.01Yabanc Para Dolar Kasas (3.000$ x 1.45 TL )

Y Bankasna vadesiz dviz tevdiat hesab almas. /

65

CEVAP 6
Hesap plan muhasebe sisteminin yapsn oluturur ve muhasebe organizasyonun temel unsurudur. Hesap plan benzer olaylarn ayn hesaplarda toplanmasn, denetimini, sonularn karlatrlmasn, sonularn birletirilmesini salar. Meslek elemanlarnn kullanaca ana ve alt (yardmc) hesaplarn seimine kolaylk getirir.

CEVAP 7
Kambiyo: Deitirme, bozdurma, deer ve fiyat anlamna gelmektedir. Bir lke parasnn teki lke parasyla anlatm, anlamna geldii gibi, yabanc lke paralar zerinden dzenlenen ticari senetler, ek, polie, bono gibi belgeleri de ierir. lkemizde kambiyo ve dviz ayn anlama gelmektedir. Her trl yabanc para, belge ve aralar bu kavramlarla ifade edilmektedir. Trk Parasnn Kymetini Koruma 30 Sayl Kararda dviz (kambiyo) yle tanmlanmaktadr: Dviz, efektif dhil yabanc para ile demeyi salayan her nevi hesap, belge ve vastalardr. Literatrdeki kullanmda, efektif ve dviz kavramlar farkl kapsamlarda farkl anlamlara gelmektedir. Efektif ve Dviz: Banknot (kt para) eklindeki btn yabanc paralara efektif denir. Dviz kavram ise, geni anlamda btn yabanc para deme aralarn kapsayan bir kavram olarak kullanlmaktadr. Dviz kavram iinde, yabanc para cinsinden dzenlenmi her trl kt ve hesap girerken, efektif kavram iine sadece nakit yabanc paralar girmektedir. Bu durumda dviz kavram efektif kavramndan daha kapsayc olup, efektif dviz kavramnn iinde yer almaktadr.

66

KAYNAKA KAYNAKA
BOZAN Osman, Muhasebe Teknikleri 1, Tutibay Yaynlar, Evos Basm Yayn Ankara. DEMR Musa, D Ticaret lemleri ve Muhasebesi, Detay Yaynlar Ankara. GRSOY Yaser, D Ticaret lemleri Muhasebesi, Ekin Kitabevi Bursa. KARAKAYA Mevlt, Muhasebe Teknikleri 2, Tutibay Yaynlar, Evos Basm Yayn Ankara. www.dtm.gov.tr www.mfa.gov.tr

67