การทำาเชื้อเห็ดฟาง

การเตรียมเชื้อฟางจากดอกเห็ดฟางสด
สูตรที่ 1 ต้นกล้วยสดหั่นตากแห้ง
วัสดุอุปกรณ์ ประกอบด้วย
1.ต้นกล้วยสดหั่นตากแห้ง 1 กก.
2.ถุงพลาสติกชนิดใส ขนาด 6*9 นิ้ว 10 ใบ
3.มีดคัทเตอร์ 1 ด้าม
4.แอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อ 70% 1 ขวด
5.แก้วเปล่า 1 ใบ
6.เข็มเย็บกระดาษ 1 อัน
7.ดอกเห็ดฟางสด (ดอกตูม) 1 ดอก
8.กระดาษที่สะอาด 1 แผ่น
9.สำาลีเล็กน้อย
10.นำ้าสะอาดเล็กน้อย

วิธีการทำา

1.นำาต้นกล้วยสด และควรเป็นต้นกล้วยตัดใหม่ ๆ มาหั่นเป็นแว่น ๆ

หนาประมาณ ½-1 เซนติเมตร ถ้าเป็นต้นกล้วยที่มเี ครือแล้วให้
เก็บส่วนของก้านเครือทิ้งให้หมด แล้วใช้มด ี สับต้นกล้วยที่กั่นแล้ว
ให้ละเอียดเล็กน้อยประมาณ 1 – 2 เซนติเมตร นำาไปตากแดด โดยมี
แผ่นพลาสติกหรือวัสดุรองพื้นที่สะอาดเกลี่ยให้บาง ๆ ประมาณ 4-5
วัน ควรกลับกองกล้วยทุกวันจนต้นกล้วยแห้งสนิท จึงนำาไปทำาเชื้อ
เห็ดฟาง หรือใส่ถุงพลาสติกเก็บรักษาไว้ใช้ต่อไป
2.นำาต้นกล้วยที่แห้งแล้วดังกล่าวข้างต้น วางบนพื้นซีเมนต์หรือบน
แผ่นพลาสติก พรมด้วยนำ้าสะอาด ผสมคลุกเคล้าจนทั่ว แล้วทำาการ
ตรวจสอบให้มีความชื้นหมาด ๆ โดยการใช้มอ ื กำาต้นกล้วยแล้วบีบ
ให้แน่น เมื่อคลายมืออกต้นกล้วยจะเป็นต้นเล็กต้นน้อย หรือรู้สึก
ชื้นมือ ถ้าบีบแล้วนำ้าหยดหรือซึมออกตามง่ามมือแสดงว่าความชื้น
มากเกินไปต้องผึ่งลมทิ้งไว้ให้ความชื้นระเหยไปประมาณ 1-2 ชั่วโมง
(ความชื้นมากเกินไปเส้นใยเห็ดฟางจะไม่เจริญ)
3.บรรจุต้นกล้วยลงในถุงประมาณ ½ ถุง 200 กรัม (ต้นกล้วยแห้ง
1 กิโลกรัม บรรจุได้ประมาณ 15- 20 ถุง) นำาไปตั้งเรียงไว้เป็นแถว ๆ
4.นำาดอกเห็ดฟางสดมาทำาความสะอาด โดยใช้มีดคัทเตอร์ตัดแต่ง
บริเวณโคนดอกเห็ดฟางที่สกปรกหรือมีวัสดุเพาะติดโคนดอกมา
ออกให้หมด ควรทำาอย่างระมัดระวัง อย่าให้ดอกเห็ดฟางกระทบ
กระเทือนหรือชอกชำ้ามาก
5.เทแอลกอฮอล์ลงในแก้วประมาณ ½ แก้ว แล้วนำาดอกเห็ด
ฟางที่ตด
ั แต่งแล้วจุ่มลงไปจนมิดดอกเห็ดฟาง แล้วนำาออกมาวางใน
กระดาษทีส ่ ะอาด ปล่อยให้แอลกอฮอล์ระเหยออกจากดอกเห็ดฟาง
จนแห้ง (ห้ามนำาดอกเห็ดฟางแช่ลงในแก้วแอลกอฮอล์แล้วแช่ทิ้งไว้)

6.นำาสำาลีจุ่มแอลกอฮอล์ แล้วนำาไปเช็ดถูทำาความสะอาดใบมีดคัท
เตอร์ ใช้มีดตัดส่วนของดอกเห็ดฟางส่วนใดก็ได้อย่างระมัดระวัง
ขนาดประมาณ 1 ตารางเซนติเมตร หนาประมาณ 1 มิลลิเมตร ใส่ลง
ไปในถุงที่บรรจุต้นกล้วยเตรียมไว้ ถุงละ 1 ชิ้นทุกถุง เห็ดฟาง 1 ดอก
ใช้ได้ประมาณ 10 ถุง
7.จับปากถุงแล้วเขย่าให้เนื้อเยื่อดอกเห็ดฟางอยู่ในบริเวณกึ่งกลาง
ถุงพอดีแล้วแนบปากถุงพับลงมา 2 – 3 ครั้ง เย็บปากถุงด้วยเข็มเย็บ
กระดาษ 2-3 ครั้ง เป็นอันว่าเสร็จ 1 ถุง ให้ทำาถุงต่อไปจนเสร็จสิ้น
ทั้งหมด
8.นำาถุงเชื้อเห็ดฟางบรรจุลงในตะกร้าหรือลังไม้ เรียงเป็นแถว ทับ
ซ้อนกันได้ไม่เกิน 2 ชัน
้ แล้วนำาไปบ่มเชือ้ ในอุณหภูมิห้องปกติ (30
องศาเซนเซียส) ประมาณ 10-15 วัน เส้นใยเห็ดฟางจะเจริญจนเต็ม
ถุง จึงนำาไปเพาะหรือนำาไปต่อเชื้อเพื่อขยายให้มีปริมาณมากขึ้นต่อ

ข้อดีของการใช้ต้นกล้วยทำาเชื้อเห็ดฟาง
1.เป็นวัสดุที่จด
ั หาได้งา่ ย มีอยู่ทั่วไปในท้องถิ่น
2.ต้นทุนตำ่าและทำาได้ง่าย
3.ปลอดจากเชื้อจุลินทรีย์
4.สามารถคัดเลือกสายพันธุ์เห็ดฟางได้เองตามต้องการ
5.เส้นใยเห็ดฟางแข็งแรงสมบูรณ์ และให้ผลผลิต

การเตรียมเชื้อเห็ดฟางจากก้านผักตบชวาสด
วัสดุอุปกรณ์ ประกอบด้วย
1.ก้านผักตบชวาสดหั่น 1 กิโลกรัม
2.ถุงพลาสติกชนิดใส ขนาด 6*9 นิ้ว 10 ใบ
3.มีดคัทเตอร์ 1 ด้าม
4.แอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อ 70% 1 ขวด
5.แก้วเปล่า 1 ใบ
6.เข็มเย็บกระดาษ 1 อัน
7.ดอกเห็ดฟางสด (ดอกตูม) 1 ดอก
8.กระดาษที่สะอาด 1 แผ่น
9.สำาลีเล็กน้อย
10.นำ้าสะอาดเล็กน้อย
11.ตะแกรง หรือภาชนะสำาหรับใส่ตากแดด 1

วิธีทำา
1.นำาก้านผักตบชวาสดที่สะอาด ไม่มีโรคเชือ ้ รา และควรอยู่ในนำ้า
ไหลหรือนำ้าสะอาด ตัดใบทิ้งให้หมด แล้วนำาไปหั่นด้วยมีดคม ๆ
ขนาดประมาณ ½-1 เซนติเมตร (ไม่ควรหั่นให้ชิ้นใหญ่เกินไป)
และควรหั่นให้มีลักษณะเฉียงคล้ายรูปปากฉลามเล็กน้อย
2.นำาก้านผักตบชวาที่หั่นแล้วใส่ตะแกรง เกลี่ยบาง ๆ แล้วนำาไปตาก
แดด 1-2 ชัว ่ โมง เพื่อลดปริมาณความชื้นลงเล็กน้อย ในขณะทีต ่ าก
แดดควรกลับก้านผักตบชวา 2 -3 ครั้ง ซึ่งลักษณะของก้านผักตบชวา
จะค่อนข้างอ่อนนุ่มลง
3.ตรวจสอบความชื้นให้มีปริมาณดังกล่าวข้างต้น แล้วบรรจุกา้ นผัก
ตบชวาลงในถุงประมาณ ½ ถุงแล้วให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับสูตรที่
1 ข้อที่ 3-8 อย่างระมัดระวัง
หมายเหตุ
1.เลือกผักตบชวาที่สะอาดหรืออยู่ในนำ้าที่สะอาดไม่มีโรคหรือแมลง
ระบาด เช่นโรคใบไหม้ โรคเน่า และโรคราเม็ดผักกาด เป็นต้น
2.ควรเลือกต้นผักตบชวาที่กำาลังเจริญเติบโต มีขนาดและอายุที่ใกล้
เคียงกัน เส้นใยเห็ดฟางจะเจริญเติบโตได้ดม ี าก
3.ไม่ควรใช้ผักตบชวาทีส ่ ดเกินไป เนื่องจากจะทำาให้มีอาการเน่า
หรือเส้นใยเห็ดฟางเจริญไม่ถึงก้นถุงเนื่องจากมีความชื้นมากเกิน
ไป
ข้อดีของการทำาเชื้อเห็ดฟางจากผักตบชวาสด
1.จักหาวัสดุได้งา่ ย มีอยู่ทั่วไปและสามารถทำาได้ตลอดปี
2.ต้นทุนการทำาตำ่ามากเกษตรกรสามารถทำาได้ทุกคน
3.สามารถคัดเลือกสายพันธุ์เห็ดฟางได้เองตามความต้องการ
4.เมื่อนำาไปเพาะแล้วให้ผลผลิต