Nr.

15 1 MARS 2012
Nr. 15

MARS 2012

Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291]

GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE

e-mail: albaniannews.gazeta@gmail.com

Marsi dhe festivja e tij

Nga Kadri Tarelli
Muaji Mars n kulturn shqiptare lidhet me shum anekse festive. Festivja e ktij muaji shnon ardhjen e nj stine t re, lajmron ardhjen e luleve dhe festn e tyre. N identtetin ton Marsi vjen edhe me 7 dhe 8 Marsin, dy festa t bukura q hapin siparin e urimeve pr msuesit dhe nnat, grat dhe motrat. N kto festa natyrshm nuk mungon edhe urimi i lidhur me komunitetin shqiptar n UK. Urojn msues, ish msues, nna dhe motra. Urojn dhe shpreso-jn pr dit m t mira. N kt shpres edhe hapja dhe thirja publike pr t hapur sa m shum shkolla t arsimit plotsues n mjediset britanike, duke u afruar atyre mundsin t ken fonde pr t paguar qerat e lokaleve dhe sadopak msuesit, duket thelbsore. Le t shpresojm se n krizn e pagess s hapjes s shkollave e gjitha do t jet nj prkushtim dhe angazhim i mjaft vullnetarve. N kt mnyr do t ken m shum kuptim edhe festat e lidhura me 7-8 Marsin, edhe aktivitetet q lidhen me festa t tjera komunitare e m gjer. Shqiptart e Kosovs kan nisur, si do vjet tjetr, muajin mars duke qndruar gatitu n Prekazin e historis m t re t kombit ton. Ata i jan prkulur shembullit madhor t sakrifics sublime pr kombin, lirin dhe atdheun. N Prekaz jan gjendur prfaqsues t institucioneve m t larta shtetrore pr t kujtuar se pikrisht n kt vend ka nisur t shkruhet historia e re pr kt truall t lasht shqiptar. Njjt si n Prekazin e historis jan zhvilluar aktivitete prkujtuese edhe n t gjitha qytetet dhe vendbanimet tjera t Kosovs. Populli ka qndruar gatitur n shenj respekti pr luftn e madhe heroike t trimave t liris, q i ishin.... Vijon n faqen 2

RITA ORA
e heshtur pr

Ambasadore

KOSOVN
MoneyGram International, lider global i transferimit t parave
MoneyGram International ishte sponsor i aktivitetit t 4 Vjetorit t Pavarsis s Kosovs. N nj bised me nj nga specialistet e ksaj kompanie lider n transferimin e parave, Loreta Dziuzaite, msojm se kjo kompani sht nj lider n transferimin e parave e pranishme n 192 vende t Bots dhe me reth 267,000 agjent. Kompania n fjal afron mundsi pr t drguar dhe marr para kudo n bot. Mtej n fjaln e saj shpjeguese pr lexuesit e gazets son thekson se kompania ka tarifat m t ulta dhe m konkurruese duke filluar nga vetm 4.90 pr t drguar para n Shqipri apo Kosov. Sipas saj t hollat t mbrrijn n destinacion vetm brenda 10 minutave. Drgesat jan prher t garantuara. Msojm gjithashtu se transferimi sht i sigurt, garantuar dhe i besueshm. Loreta Dziuzaite na sqaron se rrjeti m i madh i agjentve n Britanin e Madhe, sht n dispozicion t pandrprer, dhe prbhet nga zyrat e Post Office, Thomas Cook dhe Going Places, si dhe kudo q shihni logon e MoneyGram.

N Shqipri dhe Kosov kompania lidere MoneyGram ofron shrbimet e saj nprmjet Agjentve t mposhtm dhe zyrave t tyre n mbar vendin: Shqipria: AK Invest + Banka Credins; Banka Kombetare Tregtare; Societe Generale; Raiffeisen Bank; First Investment Bank Kosova: DMTH; Banka Kombetare Tregtare; Banka pr Biznes

2
MARS 2012

Nr. 15

A JENI T INFORMUAR?
Nga Andi Terziu Nse ju do t duhet t prdorni parat n nj metr parkimi, n nj automat q operon me monedh ose aty ku duhet t merni n telefon nga kabinat tipike t BT, apo edhe nga nj makin shitse t kafes apo edhe asortimenteve t tjera flash, kt vit mund t jet me vler t keni edhe nj magnet me ju. Jo, t mos prpiqeni pr t mposhtur mekanizmin! Por pr t par nse monedhat tuaja do t punojn para se t vendosni ato n automatin pran shrbimit tuaj Nga prilli i ktij muaji monedhat e reja 5 pence dhe 10 pence nuk mund t punojn n t gjitha makinat q operojn me para metalike. Bhet fjal pr pagesat pr parkime, pr makineri ku blihet kafe apo produkte t tjera n disa institucione apo edhe disa t tjera. Lajmi jepet nga Paul Leis dhe ka pr dat t enjten 19 janar 2012. Ai sht nj lajm i sigurt dhe sqaron se Ky veprim do t shptoj Thesarin deri me 8 milion dollar n vit pasi eliku sht shum m i lir se sa monedhat me przierje t bakrit dhe nikelit q jan prdorur m par. eliku peshon pak m pak pr t njjtn volum se bakr-nikelitet. Pra, pr t mbajtur monedhat e reja eliku t njjtn pesh dhe diametr si ato t vjetra ata duhet t jen pak m t trasha 1.9mm n vend se t jen 1.7mm pr nj 5 pencsh. Kjo 0.2mm shtes nuk do t tinglloj shum, por ajo do t jet e mjaftueshme pr t br mekanizmat e siprcituar q t mos pranojn nj monedh me kto vlera. Monedhat me vler, 1p dhe 2p u ndryshuan nga bronzi n t elikut n vitin 1992 dhe mimi i bakrit sht rrivijon nga faqja 1 ...prgjigjur thirrjes s Dreni-cs heroike pr luftn e madhe n emr t liris dhe atdheut. I nisur me programe kulturore e homazhe n shum vende t betejave t lavdis, Manifestimi n prkujtim t sakrifics sublime pr lirin e atdheut sht par edhe n rrugt e qytetet e fshatrave. Rinia shqiptare e Kosovs duke bartur fanella me mbishkrimin Bac u krye i ka drguar edhe nj her mesazhin shpirtror familjes Jashari n Prekaz dhe gjith familjeve q kan dhn bijt m t mir pr lirin e atdheut se angazhimet dhe rrugtimet npr shekuj t atdhetarve pr t arritur deri ktu kan marr fund dhe se kjo rini po merr forc e energji t re q me mendje t ndritura e me angazhime sublime t bj realitet at angazhimin e betimin sublim t lufttarve t liris dhe veprimtarve t shumt pr t arritur deri t realizimi i ndrrs sublime pr bashkimin kombtar. Festa sht br edhe m madhshtore fal zellit e elanit t rinis shqiptare t Kosovs. M shum se 400.000 nxns nga shkollat fillore e t mesme t Kosovs i kan kthyer ort e para t msimit n or t mdha t historis dhe kan shpalosur bashk me msuesit e tyre flet t lavdishme t historis pr ti knduar zshm komandantit legjendar Adem Jashari dhe gjith trimave t tjer t liris. Ata pastaj kan shfaqur programe t bukura artistike me fragmente t lavdis. Ishin kshtu shkollart e Kosovs q i qndruan gatitur kujtimit pr luftn e madhe t UK-s. Ata n kt fillim t marsit kan organizuar aktivitetet t shumta edhe n shenj t respektit pr ditn e madhe t shkolls shqipe. Fillimi i marsit me festat e datat e tij sht shnuar n mnyr dinjitoze n Kosov dhe kshtu do t jet pr jet e mot.

tur aq shum sa kto monedha t vjetra tani jan me vler m shum pr skrap se sa vler nominale (edhe pse sht e paligjshme t shkrihen ato ose t prdorin vlern me eksportin e tyre) . Monedhat e para metalike n vlern 5p t vjetrat pra dhe monedhat 10p jan me vler m shum se 5p dhe 10p t prodhuar tani prpos kostos s metalit t tyre. eliku sht shum m i lir pr t bler dhe zgjat m shum. Nj nikelplatin do t siguroj monedha q t duken t njjt. Masa e prdorimit t elikut u njoftua n rishikimin e shpenzimeve t Qeveris, n vjesht t vitit 2010. Ndryshimi u shty deri n fillim t ktij viti, pjesrisht pr t rishikuar edhe indus-

trin e automateve me monedh n nj koh m t gjat dhe pr t br ndryshimet e nevojshme. Thesari pranon se shpenzimet pr operatort e makins ndoshta do t jen 80000000 strlina, por mund t jet edhe aq i lart sa 124 milion strlina. Monedhat e reja jan duke u riformuar, por tani Mint Royal thot se do t jet n prill para se ata t fillojn t paraqiten n ndryshimin ton dhe n vjesht prpara se ata t bhen t zakonshme. Vetm ather ndonj problem bhet i dukshm. Pra do t jen vec makinave ata q do t ndikohen ndryshe nga kto monedha edhe xhepat dhe ndonj pjes magnetike q do t trheq lehtisht monedhat q po prodhohen.

NJOFTIM
Ambasada e Republiks s Shqipris n Londr njofton t gjith bashkatdhetart shqiptar me banim n Britanin e Madhe dhe n Republikn e Irlands, t cilt i plotsojn kushtet pr tu pajisur me Pashaporta Biometrike t Shtetit Shqiptar q t paraqesin krkesn e tyre via on line n adresn elektronike t mposhtme: albpassport@gmail.com Ky do t jet nj test numerik. Si i till nuk krkon dhnien e identitetit. Varsisht nga ky numr do vendoset Hapja e Zyrs s Lshimit t Pashaportave nga Qeveria Shqiptare dhe Kompania Aleat. Kjo do t vlej edhe pr studimin e fizibilitetit ekonomik. Afati i aplikimit on-line fillon me datn 8 Mars 2012 dhe zgjat deri me datn 8 Prill. Inkurajojm tr aplikuesit t njoftojn miqt e tyre npr rrjetet sociale Facebook, Twiter dhe n ato t komunikimit t prditshm elektronik q t njoftojn nse dshirojn nj gj t till. Ambasada e Republiks s Shqipris n Britanin e Madhe inkurajon do shtetas shqiptar q dshiron t pajiset me Pasaport Biometrike Shqiptare ta bj kt brenda ktij afati. Ambasada Shqiptare Londr

Nr. 15

3
MARS 2012

4
MARS 2012

Nr. 15

Aktualitet

Nga Fatmir Terziu Prkthyesi dhe njohsi i shklqyer i gjuhs shqipe, intelektuali q e ndan shpirtin e tij mes dy gjuhve, John Hodgson, ka qen n prballjen televizive me t mirrnjohurin e ekraneve shqiptare, Adi Krasta. Prania e tij n krah t Krasts ka qen nj ngjarje e mjaftpritur, por pasngjarja ka qen akoma m shum emocionale. N rrjetet sociale Facebook dhe Titter, qindra e qindra shqiptar jan shprehur pr z Hodgson. Bora Shpuza-Kasapolli shpotit n mnyr tejet miqsore teksa i kujton Gjoni, a i kallzove naj barcolete shkodrane, dhe m tej vet John Hodgson shton publikisht Jo te gjitha batutat beri Adi, djale shume i shkathet dhe komunikues, por u knoqa ne program dhe pata tri dite te bukura ne Tirane. Si je ti, Bora, cpo ben? A tregova sa mire kalova me kunatin e Ermalit ne Tehran? shume te fala pej Angliet. M tej sht nj i njohur tjetr i z Hodgson, Virion Graci q shkruan n Facebook: pershendetje John. tani po e mesoj se keni qene ne tirane. ta kisha ditur me kohe, do tjua kisha vjedhur pese minuta kohe, sa per tu pershendetur. John Hodgson n kt bised televizive me t mirrnjohurin Adi Krasta m pas sht plqyer n kt rrjet social nga mjaft miq t tjer, si Vjosa Sadriu- Hamiti, Rema Duli, Daut Dauti, Teuta Gashi, Genci Mucaj etj. Ky i fundit Genci Mucaj shkruan John eshte nje nga njohesit me te mire te shqipes dhe nje mik i madh i Shqiptareve! Dhe kshtu ai prdit e m shum e gjen veten n termin mik i shqiptarve dhe dashamirs i Gjuhs Shqipe. Koh m par n Shqipri John Hodgson fitoi cmimin Jusuf VRIONI. Ky mim i jepet atij prkthyesi, i cili ka dhn nj ndihmes t ndjeshme n njohjen dhe promovimin e letrsis shqipe n gjuht dhe kultura t huaja. Dhe kt pr her t par e fitoi John Hodgson. Dhe ne shkruam pak rrjeshta ather pr mikun e shqiptarve, pr dashamirsin e madh t Gjuhs Shqipe. Rrjeshtat e riprsritur jan thjesht nj dashamirsi sublime pr njeriun e letrave. Ishte nj knaqsi e dyfisht t dgjoja pr kt titull, pr kt mim. Ashtu si ishte knaqsi t dgjoja mimin pr Kadaren. E them me knaqsi edhe faktin se miku im dhe bashkpuntori i ngusht i dy

John Hodgson prball Adi Krasts

Koh m par n Shqipri John Hodgson fitoi cmimin Jusuf VRIONI. Ky mim i jepet atij prkthyesi, i cili ka dhn nj ndihmes t ndjeshme n njohjen dhe promovimin e letrsis shqipe n gjuht dhe kultura t huaja. Dhe kt pr her t par e fitoi John Hodgson. Dhe ne shkruam pak rrjeshta ather pr mikun e shqiptarve, pr dashamirsin e madh t Gjuhs Shqipe. Rrjeshtat e riprsritur jan thjesht nj dashamirsi sublime pr njeriun e letrave.

mediave q un drejtoj n Britanin e Madhe, gazets shqip-anglisht Albanian Mail dhe t prditshmes elektronike Fjala e Lir, sht intelektuali q me zemr iu prkushtua letrave shqipe dhe tr fenomenit t krijimtaris shqiptare, duke dhn nj kontribut t padiskutueshm. Si prkthyes i par i t Madhit Kadare, ai mbetet jo vetm nj simbol dhe nismtar dashamirs i letrave t Kandidatit pr Nobl, por edhe nj shtys pr iniciativa e ndrmarje t reja. sht nj njohs didakt i gjuhs shqipe. Pr kt le t them nj fakt t freskt. N Londr, zhvillohej nj aktivitet kulturor-artistik. Aktiviteti zhvillohej nga shoqata Anglo-Shqipri. John Hodgson m thot me shaka: Korrespondenti nga Gramshi, Joni po prgatitet pr detyr, a je dakortDua t bj nj faqe reportazh. Sigurisht n shqip i them un. Po, n gjuhn e bukur shqipe, - thot ai. Reportazhin do ta bnte ai, madje edhe shkrimin shtes pr nj takim me muzikant shqiptar n Londr, n restorant-kafe KOHA, q ndodhet n Leicester Square. Fotot do ti realizonte fotoreporteri Alban Bytyqi. Dhe kshtu u b. Kur ma solli shkrimin ishte von. N mngjez dits tjetr e lexova me vmendje. E rilexova. Dhe prap e rilexova. Pash se dika nuk shkonte me nj fjal. Ishte fjala pr muajin

Nntor E mar n telefon dhe i them po me shaka: T ka shptuar miku im Nntori, apo si do ti Nntorit e Kuq me grma t mdha? Ai qeshi dhe me nj z tipik m ktheu: sht faji i Albanit m shton ai. Ai e dinte se Nntori, shkruhet me germ t vogl Pastaj i drejtohem Albanit. Ai thot: sht me gjith pr tu habitur, sa mir e flet dhe e shkruan gjuhn shqipe! Ndoshta edhe kaq mjafton pr t thn se sa vlera ka q nj prkthyes i autorve t mdhenj, t jet nj njohs i mir i gjihs nga e cila prkthen, po aq edhe njohs i shklqyer i gjuhs angleze n t ciln ai prkthen. Dhe John Hodgson i ka t dyja. Si ish shtudent dhe profesor i Kembrixhit, ai sht figura m e plot dhe m e merituar e ktij mimi pr t. Para disa kohsh e ftova q t jet ligjrues n tubimin pr nder t prvjetorit t Pavarsis s Kosovs. I thash: John, mik i mir dhe i shtrenjt i shqiptarve, nj detyr e rndsishme t pret. Je i caktuar t flassh n nj miting shqiptarsh n Londr me rastin e prvjetorit t Pavarsis s Kosovs. Ai menjher vetm falnderoi dhe shtoi: I dashur Fatmir, sht knaqsi t propozohem nga Ju dhe t flas n nj ngjarje t till t madhe. Do ta bj me knaqsi Do t flas vetm shqip!. Tani q ai nisej pr

t mar mimin i telefonova, por nuk e gjeta n shtpi. Ishte miku i tij Philipi, nj muzikant i shquar anglez. I them se e kam mar ta uroj. Ai buzqeshi. Menjeher do tja transmetoj kt mesazh dhe ai n fakt e priste at. Dhe n kt mes i telefonova srrish. Ishte edhe nj telefonat q duhej t kryente edhe nj detyr tjetr. Disa miq dhe drejtues t Fjala e Lir, dshironin edhe ata nprmjet meje tja prcillnin urimin mikut ton t prbashkt. Dhe ashtu u b. I pari q m drgoi email ishte shkrimtari shqiptar nga Kanadaja, Faruk Myrtaj: mimi Jusuf VRIONI. Ky mim do ti jepet atij prkthyesi i cili ka dhn nj ndihmes t ndjeshme n njohjen dhe promovimin e letrsis shqipe n gjuht dhe kultura t huaja. E fitoi John Hodgson. I nderuar Terziu. Ju lutem, prcillni edhe nga ana ime, urimet m t mira mikut t letrave dhe bashkpuntorit tuaj n Fjaln e Lir, zotit John Hodgson. Respekte, Faruk Myrtaj, Toronto. John Hodgson do t jet t martn n Londr. Ai do t jet prsri n mesin ton dhe ne do t jemi m optimist n rrugn tone, me Fjaln e Lir. T till me njerz q prodhojn vlera, me njerz q njohin dhe ecin me bashkkohoren, me krijimtarin dhe t mirn n shrbim t s mirs. Urime miku yn John!

Nr. 15

5
MARS 2012

N 125- vjetorin e shkolls s par shqipe

Lufta e UK-s dhe mbijetesa e shkolls shqipe

Nga Bedri TAHIRI Historia e popullit shqiptar sht, sa e dhimbshme, aq edhe krenare. Prher luftra e beteja, sakrific e mbijetes. Fati i popullit tim sht edhe fati im,- thoshte mendjendrituri yn, Pjetr Bogdani. Lirisht mund t thuhet edhe ndryshe: Fati i popullit shqiptar sht edhe fati i shkolls shqipe. Pushka dhe pena, denbabaden, bashkjetuan t pandara, si vllezrit siamez. Njra pa tjetrn as q mund t mendonin gjallimin e tyre npr kaprcyellt historike. Shkolla shqipe bri rrug shum t mundimshme, duke ecur npr ferra e gjemba t gjakosur. Q kur nisi apin e par, n Korn e lulzuar, ktu e njqind e njzet e pes vjet m par, pra m 7 mars 1887, msuesit e saj u shndrruan n lulkuqe lirie. Msonjtorja e Kors, prkundr pushtuesit dhe klerit antikombtar, veproi plot pesmbdhjet vjet, duke mbltuar suksesshm farn e dituris gjithandej trojeve shqiptare... Dshmort e saj ndrruan ditn e bardh dhe synuan drejt shtigjeve t ardhmris. Nuk harrohen pr jet t jetve Pandeli Sotiri, Gjok Shqiptari, Petro Nini Luarasi, Papa Kristo Negovani, Nui Nai, Thoma Avrami, Fazli Greievci, Shaban JashariAta, me gjakun e tyre t shtrenjt, qndisen abecen ton lavdiplote. Dhe, q nga viti 1960, 7 Marsi sht shpallur Dita e Msuesit dhe festohet si data m e rndsishme e historis s shkolls shqipe. Populli yn i prvuajtur e kishte fare t qart dhe e barti vath n vesh at thnien profetike: Ku hapet nj shkoll, mbyllet nj burg! Ngjashm me t krijoi edhe thnien e vet: Njeriu i pashkolluar sht qorr me sy n ball! Trimat tan, n do periudh kohore, krahas lirimit t vendit, luftuan edhe pr prparimin dhe mbrojtjen e shkolls shqipe. Hasan Prishtina e shkriu tr pasurin pr dritn e dituris n gjuhn amtare. Azem e Shot Galica zun shkrim- leximin npr male e npr flak pushksh Por, ajo, q m mir s t tjert, i doli zot Kosovs dhe shkolls shqipe, duke kurorzuar edhe gjith aspiratat tona shekullore, qe Ushtria lirimtare e Kosovs. Ajo ishte ushtri e popullit, e idealeve t larta dhe e moralit t pathyeshm. Mbi supet e saj t brishta rndoi edhe amaneti i brezave liridashs. Nga thellsia e nndheut t robruar u veguan fuqishm zrat e Ahmet Delis, Is Boletinit, Idriz Seferit, Mic Sokolit, Bajram Currit, Azem e Shot Galics, Hasan Prishtins, Shaban Palluzhs, Mehmet Gradics, Tahir Mehs e shum e shum t tjerve, sa q edhe malet u ngritn n kmb dhe thirren fuqishm: O sot, o kurr! Trimat u mblodhn tok, si nj grusht i vetm dhe shtrnguan fort armt e liris. Aksionet e tyre ilegale tmerruan satrapt e Beogradit. Srish fati nopran u shkarkua mbi shkolln shqipe. Gjaku i msuesit Halit Geci shklqeu si fanar n furtuna. Para mass s pafund, n Llaush t Drenics, u shfaqen tri shqipe krahlehta. Ato, hapur dhe shkoqur paralajmruan agun e bardh t liris dhe u zotuan n bes e n flamur q, sot e tutje, fatin e vendit t gjymtuar do ta merrte n

dor UK- ja. Male e fusha oshtin deri n kup t qiellit nga thirrjet ngazlluese: UK! UK! UK! Ca, t hutuar e t zn beft, ende nuk po u besonin as syve as veshve t vet. Sakaq, lufta mori kraht e dragoit. Betejat e aksionet nuk kishin t sosur. Edhe shum t vrar e t plagosur. Gjaku i njom ujiste tokn mm, e cila dita-dits po kthehej n tok t djegur. Ajo q vulosi fatin e Kosovs dhe bri kthesa historike, duke ndrruar edhe rrjedhat e globit, ishte Epopeja heroike e Jasharve t pavdekshm , e cila u zhvillua m 5, 6 e 7 mars 1998. Komandant Adem Jashari, me gjith familje e me Jashart e tjer, u shkrin deri n nj dhe i dhan jet liris. Ai u shndrrua n legjend, u b i pavdekshm dhe si Prometheu shprndau flakn e lufts n t gjitha trojet e robruara shqiptare. Pushkt e liris nuk pushuan pr dy vjet rresht. Edhe shum dshmor u radhitn n Altarin e pavdeksis. N mesin e tyre edhe 400 arsimtar e mbi 1200

nxns. Heroizmi i pashoq i Ushtris lirimtare t Kosovs dhe sakrificat vetflijuese t mass s gjer popullore mahnitn botn e civilizuar. NATO- ja, n krye me Amerikn mike, mblodhi mendjen e fuqin dhe u hodh veprim pr ta ndalur barbarin shfrenuese serbe. Aeroplant e saj iu bn krah lufttarve t liris. Dhe, t koordinuara mir e mir, ata npr qiell, e kta npr tok, m n fund, m 12 qershor 1999, ia doln mban, dbuan gjakatarin shekullor dhe liruan Kosovn. Sot, 7 Marsin: Ditn e Msuesit dhe Ditn e Zjarreve t Liris, po e kremtojm n liri. ndrra jon shumshekullore u b realitet. Katr vite m par, m 17 shkurt 2008, Nusja e Praruar, me emrin Pavarsi, hoqi vellon e bardh dhe ndriu mbi tokn ton t lar me gjak. Andaj, n kt vigjilje t kremtimit t shtetit m t ri n gjith globin, kemi t drejt t prgzojm e t urojm me gjith zemr: Gzuar festa msues! Gzuar Pavarsia Kosov! Gzuar pavdeksia, o Ju Dshmor!

Nj turne leksionesh
Sociologu i njohur shqiptar Gzim Alpion do t mbaj nj seri ligjratash n Finland. I njohur si studiues i jets s Nn Terezs, Alpion edhe n kto ligjrata do t prqendrohet n jetn e nobelistes shqiptare. Sociologu i njohur shqiptar, me banim n Angli, Gzim Alpion do t mbaj nj seri t ligjratave dhe puntorive n Finland nga data 18 deri m 21 prill n Universitetin e Turku-t, n Abo Academy (universitet suedishtfols) dhe n Universitetin e Helsinki-t. Dy ligjratat e para q do ti mbaj Alpion n Finland do t jen t prqendruara n personalitetin e nobelistes shqiptare Gonxhe Bojaxhiu, e njohur m shum si Nn Tereza. E para ka t bj me qasjen e shkrimtares, gazetares dhe feministes australiane Germaine Greer ndaj Nn Terezs. A religious imperialist or a feminist extraordinaire Why did Germaine Greer get it wrong about Mother Teresa? ( Nj imperialiste religjioze apo nj feministe e jashtzakonshme Pse ka gabuar Germaine Greer rreth Nn Terezs?) titullohet ligjrata e par, n t ciln Alpion trajton kritikn e Greer ndaj Nn Terezs dhe mungesn e vlersimit objektiv ndaj mjedisit patriarkal n t cilin ka vepruar Nn Tereza. N kt ligjrat un argumentoj se, sikurse feministt e tjer q jan kritik ndaj Nn Terezs, Germaine Greer dshton t vlersoj n mnyr objektive mjedisin pengues patriarkal n t cilin murgeshat revolucionare sikurse Nn Tereza kan operuar q nga shfaqja e kongregacioneve religjioze t femrave, shprehet Alpion. Ligjrata e dyt, q po ashtu si subjekt e ka Nn Terezn, fokusohet n at q quhet Nata e errt e shpirtit si dhe n krkimin e Nn Terezs pr ta gjetur Zotin. Mother Teresas spiritual darkness and the re-evaluation of the creationist-evolutionist dichotomy (Errsira shpirtrore e Nn Terezs dhe rivlersimi i dikotomis kreacionisteevolucioniste) titullohet ligjrata tjetr e Alpion-it, n t ciln ai vlerson se as kreacionistt as evolucionistt nuk e kan monopolin e s vrtets. N kt ligjrat pretendoj se nata e errt e shpirtit e Nn Terezs v n dukje m shum se asnjher m par n postmodernitet se as kreacionistt as evolucionistt nuk kan monopol mbi t vrtetn dhe se krkimi jetsor i pasuksesshm i Nn Terezs pr t gjetur Zotin nuk sht as dshtim i kreacionistve e as shkarkim i arrogancs intelektuale t ndrmarr nganjher nga evolucionistt dhe ateistt sikurse jan Richard Dawkins dhe i ndjeri Christopher Hitchens, shprehet Alpion. Ndryshe prej dy ligjratave t lartprmendura, n ligjratn e tret Alpion nuk merret me Nn Terezs, pr t ciln ka shkruar disa libra. N kt ligjrat ai prqendrohet n t vetmin laureat t mimit Nobel pr letrsi t Indis, shkrimtarin Rabindranath Tagore dhe msimet q mund t merren nga ai sa i prket raportit t s vrtets dhe atdheut.

Right versus Country: What social scientists and creative writers can learn from Tagore? (E vrteta kundr atdheut: far mund t msojn nga Tagore shkenctart social dhe shkrimtart kreativ?) titullohet ligjrata e tret, e cila v n pah dilemat me t cilat Alpion ballafaqohet si akademik dhe dramaturg n adresimin e shtjeve t ndjeshme q kan t bjn me vendlindjen e tij, Shqiprin dhe atdheun e dyt, Anglin. Laureati indian i mimit Nobel pr letrsi Rabindranath Tagore njher pat thn: Jam i vullnetshm ti shrbej atdheut tim; por admirimin tim e rezervoj pr t vrtetn, q sht shum m e madhe sesa atdheu. Ta admiroj atdheun tim si hyjni sht sikurse ta mallkosh at. Duke u prqendruar n shkrimet e mia akademike dhe veprat dramatike mbi refugjatt dhe krkuesit e azilit, n kt ligjrat un identifikoj dhe hulumtoj dilemat dhe sfidat me t cilat ballafaqohem si akademik dhe dramaturg n adresimin e shtjeve t ndjeshme q kan t bjn me vendin tim t lindjes, Shqiprin dhe me atdheun tim t dyt, Anglin, thekson Alpion.

6
MARS 2012

Nr. 15

Nga Prof. Murat Gecaj

Sekretar i Prgjitshm i SHASH

Me profesionin e pub licistit e t studiuesit t historis s arsimit ton kombtar, por dhe detyrn sekretar i Prgjithshm i Shoqats s Arsimtarve t Shqipris, me qendr n Tiran, kto dit bra nj vizit n Shkolln 9-vjeare t kryeqytetit, me emrin simbolik 7 Marsi. Arsyeja ishte se po afron Dita e Msuesit-2012, Festa e Arsimit Kombtar Shqiptar. Kshtu, doja t prjetoja edhe nj her knaqsin e kohs, kur je pran msuesve e nxnsve tan. Ndrmjets ose koordinator n kt vizit u b kolegu e miku im, arsimtari veteran dhe studiuesi Qatip Mara. Pra, si t thuash, pr drejtuesit e asaj shkolle kjo vizit ishte e paralajmruar. Drejtoreshn, Dava Marku dhe dy zv. drejtoreshat, Dhurata Hoxha dhe Eralda Bejleri, i gjetm n krye t punve e detyrave t prditshme, me zellin e prkushtimin q do gj t ec sa m mbar. Ndryshe nga planet e partive politike, aty ishte zbatuar 100% synimi i ngritjes s shoqeve n detyr! Kam qen edhe her t tjera ndrmjet kolektivit t msuesve e nxnsve t ksaj shkolle 9-vjeare. Pra, prher, sikur kam prjetuar peshn e rnd t emrit, q ajo mban. Sigurisht, n do rast, kam sjell ndrmend udhn e ndritur, npr t ciln ka kaluar shkolla amtare shqipe, duke prballuar vshtirsi t pamumrta. Por edhe kam kujtuar me nderim sa e sa figura t shquara t arsimit ton kombtar, q nga 7 Marsi i vitit 1887, kur s pari u eln dyert e Msonjtrores s Kors, si dhe n vazhdimsi e deri n ditt tona. Ka ndodhur kshtu edhe sepse, koh m par, kam publikuar librin studimor, Npr udht e shkolls shqipe(Tiran, 2001). Ndrsa, n at periudh e n vitet vijuese, kam patur rastin t shkoh jo vetm shkolla 9vjeare e t mesme, npr Shqiperi. Shnoj ktu se, n vitin e kaluar, bashk me disa koleg t Institutit t Integrimit t Kulturs Shqiptare, me kryetar t Komisionit Qendror Dr. Ibrahim Gashin, vizitova shkolla t tilla n trojet tona amtare, n Shkup, Preshev, Prishtin dhe Ulqin. N t gjith kolektivat atje, kam prjetuar emocione dhe jam ngazllyer nga prkushtimi i msuesve e

Shkolla 7 Marsi e kryeqytetit, po ndryshon

DREJTUESET E SHKOLLS: DAVA MARKU (N KRYE) DHE (NGA E MAJTA) DHURATA HOXHA DHE ERALDA BEJLERI

Shkolla 7 Marsi e kryeqytetit, po ndryshon

nxnsve, por dhe i prindrve t tyre, q shkollat shqipe t prparojn pandrprerje, q gjuha e bukur amtare t shkruhet dhe t flitet kudo.

Me kto ndiesi t buku ra, bashk me kolegun Qatip, hym n mjediset e shkolls 9-vjeare t kryeqytetit, 7 Marsi. Nga vizita e br npr korridore, n klasa e kabinete, por dhe n bisedat me msues e nxns, krijuam bindjen e plot se aty bhen prpjekje t parreshtura pr ngritjen e nivelit t prvetsimit t dijeve nga do nxns. Ktij qllimi i ka shrbyer edhe puna e prqendruar e tr kolektivit pr t zvogluar, deri n ndrprerjen e plot, t mungesave n msim nga nxnsit. Kt realitet na e pasqyroi qart edhe drejtoresh Dava, e cila ka ardhur n detyr ktu n fillimjanarin e ktij viti. Ndrsa m par ka shrbyer, vite me radh, drejtuese n shkollat 9vjeare Kol Jakova dhe Lapraka e re. Kshtu, kudo ajo ka ln gjurm t mira, n kolektivat pedagogjike t atyre shkollave. Prvojn e fituar, duke bashkpunuar me frytshmri me msues, nxns e prindr, tani po prpiqet me vendosmri ta oj m prpara, n shkolln 9-vjeare 7 Marsi. Pa u ndalur n hollsira, themi se aty krijon prfytyrimin e kndshm se t gjith mendojn dhe punojn pap-

ushim, q shkolla ta ndryshoj pamjen e saj, q nga ana e jashtme. Pr kt qllim, n klasa e kabinete jan hartuar projekte dhe po punohet pr jetsimin e tyre. Kt gj e vren edhe kur sheh stenda t bukura, t cilat jan me prmbajtje t caktuar e domethnse, q nga titujt e tyre, si: Sknderbeu, Nn Tereza, 100 vjet Pavarsi,Tirana, kryeqyteti yn, Shkolla 7 Marsi, n vite, Na msuat, ta shkruajm bukur gjuhn shqipe, Nxns t dalluar e tjer. Pr kt gj, kan punuar disa msuese dhe nga Senati i Nxnsve, ku jan dalluar: Julia Alushi, Klaudia Resulaj, Irma Sejdini e tjer. Kjo shkoll ka 26 klasa, me mbi 840 nxns e 36 msues. Rndsi parsore i kan kushtuar ata edhe evidentimit t klasave, nxnsve e msuesve m t dalluar, me an t fotografive e tjer. Ja, shnova kta emra, q kan arritje m t mira, n do drejtim: Klasa e 9-A, me msuese kujdestare Klodiana Koxhn; klasat e para, me msuese Mirela Vishen e Albana Tushn; klasa III, me msuese Entela Alushin e tjer. Nuk sht e padgjuar, pra kjo ndodh edhe n kolektiva t tjer msuesish e nxnsish, q arritjet nuk i vetknaqin n kt shkoll. Pra, kan objektiva pr t br do dit ndry-

shime pozitive. Kt e msuam nga raportet, evidencat, formulart, projektet Nj shqetsim i natyrshm pr msuesit e nxnsit sht q, krahas prparimit sasior e cilsor, t ket veprimtari sa m t bukura, edukuese dhe argtuese. Sivjet, q sht jubileu i 100-vjetorit t Shpalljes s Pavarsis Kombtare, syt do ti drejtojn nga njohja sa m mir e traditave, atdhetare, arsimore e tjer. Puna ka nisur q nga hartimi i historikut t plot t shkolls; njohja e delegatve t Kuvendit t Vlors e i atdhetarve t shquar, t mendjes e t pushks, q i doln zot Shqipris, q kjo t ishte e pavarur, e lir dhe sa m e prparuar. Ktij qllimi do ti shrbej dhe nj knd i veant e i pasur, me dokumente, kujtime, krijime t ndryrshme, fotografi t

rralla e tjer. Shfaqjet me kng, recitime e valle do t nisin me rastin e 7 Marsit2012 dhe do t vazhdojn deri m 28 Nntorin e sivjetm. Me rndsi jan edhe projekti e puna e nisur pr sigurimin e veshjeve popullore, nga disa krahina t vendit ton. Pr kt gj, sidomos, vrehet kujdesi i msueses Iliriana Koloneci. Ndokush, mund t pyes: I lexuam t gjitha kto dhe na vjen mir pr prkushimin e ktij kolektivi msuesnxns, i cili i ka ven detyr vetes pr t br ndryshime t shkallzuara. Po, mir, a kishte ndonj t met ose problem, n kt shkoll? Sigurisht, q ka. Pr vijueshmrin, mund t sigurohet m mir bashkpunimi i prindrve dhe i faktorve t tjer n lagje. Shkolla ka nxns krijues dhe ia vlen t synohet pr prgatitjen dhe botimin e nj gazete periodike. Q t realizohen projektet, si ai i veshjeve, shfaqjeve e tjer, lipsen edhe burime financiare. Deri m tani, nuk sht gjetur ndonj prind ose biznesmen, q ta ndihmoj shkolln n prballimin e faturave prkatse. Sigurisht, q ky shqetsim mund t zgjidhet, por krkohet m tepr kmbngulje. U larguam nga kjo shkoll, me mendimin pr tu kthyer prsri aty. Kjo do t ndodh: Kur, me siguri, do t ket gzime pr arritjet n procesin msimor-edukativ; kur t prurohen libra dhe ekspozita; kur t shprthej gzimi i natyrshm, me shfaqje e veprimtari, pr festn e madhe t 100-vjetorit t Pavarsis son Kombtare etj. Sigurisht, ather, do t flasim m shum dhe do ta konkretizojm m mire, mendimin e shprehur n titullin e ktij shkrimi, se Shkolla 9-vjeare 7 Marsi e kryeqytetit, po ndryshon! Tiran, 1 mars 2012

NXNS T DALLUAR, N SHKOLLN 9-VJEARE 7 MARSI

Nr. 15

7
MARS 2012

Malik M Saleem dhe i palodhuri Diamand Hidri n shrbimin ligjor ndaj shqiptarve
Disa telefonata t shpeshta drejtuar gazets son na bn t tregojm kurreshtjen. Prapa linjs virtuale zrat e gzuar q flisnin shqip na rekomandonin t shkruanim pr kompanin e avokatis Malik & Malik dhe pr m tej t shprehnim disa fjal edhe pr z. Diamant Hidri. Arsyet ishin t shumta, por ajo q na bashkonte n nj pik ishte synimi yn pr t shpalosur sa m shum emra shqiptarsh t inkuadruar n jetn britanike. Pr kt qllim nj dit t ftoht Shkurti ne udhtuam drejt zons ku kjo kompani operon n fushn e avokatis. M t mbrritur q n hyrje t ders pam nj interesim t madh klientsh t shumt. Midis tyre edhe mjaft shqiptar. T gjith me nj synim t flisnin e t shtronin krkesn e tyre ligjore n nj nga zyrat ku ndodhej z Diamant Hidri. Kshtu msuam rastsisht se nj nga emrat shqiptar q kan vite q ndihmojn n integrimin ligjor t shqiptarve ishte edhe z. Diamant Hidri, paralegal. Ai punon n kompanin avokatore Malik & Malik t vendosur n Willesden Green. Kompania n fjal ka nj staf t kualifikuar avokatsh me zotin Malik M Saleem LL.B (Hons) q sht nj avokat i kualifikuar dhe i mirfillt i departamentit t Imigracionit, zotin Hasil Makkar LL.B (Hons), Malik M Nazeer LL.B (Hons) i kualifikuar n problemet kriminale, zotin Waleed Hassan LL.B (Hons) e mjaft t tjer. Kjo kompani q mban qindra e qindra dosje t suksesshme dhe n proces t imigrantve shqiptar, msojm nprmjet biseds me avokatin Malik M Saleem vazhdon t afroj asistenc n t gjitha fushat e imigrimit dhe nacionalitetit, problemet civile, problemet e lidhjes s qerave dhe pagesave t tyre ligjore, kriminologji, aksidente personale me moton no win no fee, probleme pronsish dhe lidhjesh kontrate, benefite shtpish etj. M tej n bised me zotin Dimant Hidri msojm se ai ka n projektet e tij dhjetra e dhjetra surpriza ligjore n ndihm t imigrantve shqiptar. Nn udhheqjen e z Malik M Saleem, avokat i mirnjohur, do t sigurojn s shpejti mundsi m t lehta ligjore t bashkimeve familjare, ndryshimeve t dokumentacionit nga tre vjecare, n mundsin pr t fituar lejen e prhershme. Pr m shum informacion na ndiqni n numrat e ardhshm, ku z Malik M Saleem do t paraqes n detaje ligjin prkats. Departamenti i Emigracionit mund t ju ndihmoj nse ju keni probleme me hyrjen, vendosesjen n Britani t Madhe, duke dashur t hyni n Mbretrin e Bashkuar pr t punuar, ngritjen e biznesit tuaj, ose duke ju krijuar mundsin t bashkoheni me partnerin ose partneren kur ju jeni me Azil t fituar. Avokati i Emigracionit sht i specializuar n t gjitha aspektet e puns pr imigracionin personal dhe jep edhe kshilla mbi ligjin dhe shtjet ligjore. Ka nj prvoj t gjer n t gjith diapazonin e emigracionit, azilit dhe komunikon e apelon n t gjitha nivelet duke prfshir edhe n Dhomn e Lordve dhe Gjykats Evropiane t t Drejtave t Njeriut. Kompania prfaqson klient nga e gjith bota, dhe ka qasjen e prkthyesve profesional n shumicn e gjuhve. Z Malik sqaron se ne mund t ndihmojn me: Lejet e puns dhe krkesat e biznesit Aplikimet pr vizat dhe Leja pr hyrje Lidhja dhe martesa aplikime studentt Shtetsia dhe kombsia Azilit dhe aplikime pr t drejtat e njeriut Asnj rast pr ne thot z Hidri nuk sht kualifikuar si nj pun shum e madhe apo shum e vogl, kemi sjell t njjtin prkushtim dhe profesionalizm pr t gjith punn ton dhe angazhimin drejt klientve shqiptar pa dallim dhe pr t gjith t tjert. Malik Malik & Solicitors u krijua m 1 qershor 1998. Firma merret me ligjin penal dhe imigracionin. Departamenti penal merret me t gjith punn e mbrojtjes duke filluar nga sulm t prbashkt, veprat e trafikut rrugor t krimeve m serioze t tilla si prmbyste rrjedhn e drejtsis,, komplot vrasje, rrmbim personi, vepra seksuale, dm i rnd dhe t tjert Departamenti kryesohet nga partneri i lart Malik Nazeer M i cili ka nj prvoj t muar dhe ai ka qen mbrojtja e klientit q nga viti 1998 dhe vazhdon ta bj kt. Malik Nazeer vjen nga nj sfond etnik dhe ai flet shumllojshmri t gjuhve aziatike domethn Urdu, Punjabi, Sarkia, dhe Hindu. Prve ksaj firma ka objektet e interpretimit n dispozicion pr t ndihmuar klientt n gjuht e tyre. Firma mendon se ne e kuptojm nevojat e klientve dhe siguron q reputacionin e tyre dhe karakter t mbetet e paprekur Malik & Malik Solicitors prfaqson klientin edhe para Bailey Vjetr dhe tek Gjykatat tjera t shquara Crown qe ndodhen brenda Londrs Qndrore dhe jashte saj. Malik dhe Solicitors Malik jan specializuar n ligjin penal dhe n prill t vitit 2011 kan qen t akredituar pr rastet me kosto shum t lart nga ana e Komisionit t Shrbimit Ligjor. Departamenti sht i prkrahur nga juristt dhe prfaqsues n stacionin e policis. Firma ofron 24 or prfaqsim n stacionin e policis dhe jane t prgatitura t ofrojn shrbime kriminale t mbrojtjes n nj njoftim t shkurtr pr prfaqsim n Gjykatn e Magjistraturs dhe Gjykata e Kurors. Firma sht aleate n dhomat kryesore q specializohen n punn e mbrojtjes penale. Nse keni nevoj pr prfaqsim n stacionin e policis e cila sht nj organizat jo do t thot skem t testuar, t telefononi n numrin 24/7 ore e urgjencs: 07710989203. Pr prfaqsim n gjykata q sht do t thot skem testuar ju lutem telefononi n zyrn pr t folur n Departamentin e Krimeve n linjn e tyre direkte: 0208 955 0900 ose vizitoni faqen e firms n 234 -236 Road Lart, Willesden, Londr, NW10 2NX Qllimi yn sht q t siguroj klientt me zgjidhje praktike dhe realiste pr problemet dhe mundsit q mund t lindin. Ju lutem na kontaktoni n malikandmalik@lawyer.com ose e-mail pr m shum informacion ose asistenc. Kontaktoni me z. Malik M. Saleem (LL.B (Hons) Direct: 02089550909/1015; Mobile: 07711212956; Telefon: 0208830 3050; email: malikandmalik@laywer.com. Kontaktoni me z Diamand Hidri: Mobile: 07956810344; 020 8955 0907; email: diamand.hidri@malikandmalik.co.uk

8
MARS 2012

Nr. 15

SHPTONI REPUBLIKN E KOSOVS

Deklarat Publike
Nga Bordi Drejtorve i Ligs Qytetare Shqiptaro-Amerikane Hyrje Trembdhjet vjet pasi fushata ajrore e NATO-s kundr Serbis prfundoi fushatn e gjenocidit t Sllobodan Millosheviqit kundr shqiptarve t Kosovs n vitin 1999, dhe katr vjet pas pavarsis s mbikqyrur q filloi n vitin 2008, ne ndihemi t detyruar q publikisht t adresojm prkeqsimin e situats politike dhe ekonomike n Kosov. T gjith faktort jan t prgjegjshm: komuniteti ndrkombtar ka dshtuar t gjej nj zgjidhje politike t drejt dhe t qndrueshme ndaj konfliktit shqiptaro-serb. Udhheqsia kosovare ka dshtuar t mbroj sovranitetin dhe integritetin e Republiks. Dhe elita serbe nprmjet fushats lobuese multimilionshe dhe mbshtetjes s strukturave paralele n Kosovn veriore ka qen e suksesshme n prpjekjet e tyre pr ta destabilizuar Kosovn dhe nj pjes t madhe t rajonit. Me vetm nj kundrshtim n form retorike boshe nga perndimi, Beogradi ka arritur ta kontrolloj Kosovn veriore q nga viti 1999. N ndrkoh, Serbia kurr nuk sht vn para drejtsis pr okupimin dhjet vjecar t Kosovs, t pasuar nga krimet e lufts dhe shkatrrimi n Kosov. Fokusi i Bashkimit Evropian dhe Shteteve t Bashkuara n vitin 2012 tani n nj shtytje prfundimtare pr t zgjidhur konfliktin mes Beogradit dhe Prishtins dhe pr t dal nga rajoni sht n pjesn veriore t Kosovs, ku qllimi i prsritur shpesh i Beogradit pr ta br de juro ndarjen de facto t ksaj ane me shumic serbe po i afrohet suksesit gjithnj e m shum. Beogradi ka qen i suksesshm n bindjen e shumics s komunitetit ndrkombtar se minoriteti serb n veri sht n rrezik. N realitet, konflikti n veri gjithmon ka qen pr qllimet ekspansioniste t Serbis. Qysh kur trupat e Miloshevicit pushtuan Kosovn n vitin 1998, qllimi i fundit i Serbis ka qen gjithmon ndarja e veriut, njsoj si n Bosnje, ku Serbia ishte n gjendje t krijoj enklavn etnike serbe t quajtur Republika Srpska. Presioni i paslufts mbi Kosovn dhe pranimi i tij nga politikant kosovar Udhheqsis politike n Kosov i sht br presion q nga prfundimi i lufts n vitin 1999 pr t knaqur perndimin n mnyr q t prmbushen krkesat e Serbis. Fatkeqsisht, elita politike kosovare bri pak pr ti rezistuar krkesave q iu bn asaj pr shkak t nj besimi prtacor se Shtetet e Bashkuara gjithmon do ti prfaqsojn interesat e Kosovs. N mnyre q t fitonte pavarsin e mbikqyrur n nj vend me 92 perqind shqiptar dhe 5 perqind

serb, Kosova pranoi kompromise nprmjet Planit t Ahtisaarit dhe masave t tjera, duke prfshir: Ndrrimin e emrit shqiptar t Republic of Kosova n at serb Kosovo Heqjen e flamurit shqiptar dhe pranimin e nj flamuri dhe himni nacional pr Kosovn q jan pa kuptim kulturor dhe historic Dhnien serbve t Kosovs m shum t drejta se do minoritet etnik n Evrop, duke prfshir shtetsi t dyfisht, krijimin e lidhjeve direkte mes komunave serbe n Kosov dhe Beogradit, marrjen njkohsisht t fondeve t pataksueshme nga Serbia si dhe atyre nga qeveria Kosovs, dhe marrjen e 10 vendeve t rezervuara pr Serbt nga 120 vende n parlamentin e Kosovs prve atyre vendeve ata mund ti fitojn prmes zgjedhjeve Dhnien e statusit extraterritorial dhe t pataksuar monastireve dhe kishave ortodokse serbe, edhe pse shum prej tyre ishin s pari pjes e kulturs shqiptare dhe mbroheshin prej shqiptarve Problemet e brendshme politike dhe ekonomike t Kosovs Mungesa a nj qeverie t fort demokratike, rritja e korrupsionit, sundimi i pamjaftueshem i ligjit dhe shtypit t lir, papunsia e lart bashk me zhvilimin e vogl ekonomik, dhe institucionet e edukimit me cilsi nn standardet ndrkombtare, e

kan br t vshtir pr vendin q ti mbroj interesat e saj n skenn ndrkombtare. Shum prej ktyre jan rezultat i Kosovs nn protektoratin nnt vjecar dhe kater vite pa pavarsi t vrtet duke e ln at n limbo n fushn ekonomike, politike, dhe sociale, dhe t pambrojtur ndaj ndrhyrjes s Serbis n punt e brendshme t Kosovs. Mirpo, pjes e fajit duhet t bie mbi udhheqjen dhe publikun shqiptar pr arsyet n vijim: Egziston nj indiferenc dhe pavullnetshmri nga ana e shum kosovarve t aft e t edukuar q t bhen pjesemarrs aktiv n procesin demokratik Egziston pothuajse nj prkulje totale e publikut dhe klass politike ndaj vullnetit t Departamentit t Shtetit t SHBA-ve dhe prfaqsuesve t tjer perndimor n Prishtin. (Nuk duhet t ket iluzion se Shtetet e Bashkuara dhe demokracit e tjera perndimore do t jen n gjendje t zgjidhin problemet e shqiptarve kosovar). Gjithashtu, besimi se Shtetet e Bashkuara do t prkujdesen pr Kosovn shpesh prdoret si nj shfajsim nga politikant dhe profesionistt shqiptar q t mos punojn pr ti zgjidhur problemet e Kosovs, dhe kjo duhet t ndalet. Egziston nj munges gjithnj n rritje e interesit pr t zgjidhur kauzn kombtare shqiptare n Kosov dhe si rrjedhoj nj munges em-

patie ndaj shqiptarve n Maqedoni, Mal t Zi, Preshev, dhe amri. Ne besojm se politikant q nuk jan duke ruajtur dhe mbrojtur interesat e shumics duhet t largohen prmes votave, dhe q kosovart duhet t rimarrin aftsin pr t zhvilluar shtetin n barazi me homologt e tyre n pjest tjera t bots q duan t sigurohen se pergjegjsia dhe transparenca jan baza e jets s tyre civile. Pika kthes: bisedimet mes Kosovs dhe Serbis t sponsorizuara nga BE-ja Bisedimet Prishtin-Beograd q filluan nn sponsorizimin e Bashkimit Evropian n Mars t vitit 2011 ishin me qllim teknike, por diskutimet mbi statusin final (qllimi kryesor i Serbis) jan tani prioritet. Bisedimet, q deri n nj shkall ishin krijuar pr t ndihmuar Serbin t bhet pjes e Bashkimit Evropian duke e prezentuar at si nj komb i prkushtuar pr stabilitetin rajonal, u ndrpriten vjeshtn e kaluar pas konfrontimeve t serbve t mbshtetur nga Beogradi n veri pr shkak t prpjekjeve t Prishtins pr t shtrir autoritetin e saj n t gjith territorin e Kosovs, lan nj polic shqiptar t vrar dhe katr ushtar t NATO-s dhe 16 civil serb me lndime t rnda. Kryeministrja gjermane Angela Merkel, n nj devijim principiel nga shetet tjera antar t BE-s u pergjegj duke bllokuar Serbin nga marrja e statutit t vendit kandidat dhjetorin e kaluar dhe insistoi q barrikadat e ngritura nga serbt lokal n t gjith veriun... vijon n faqen 9

Nr. 15

9
MARS 2012

...duhet t hiqeshin dhe t gjitha struktura paralale ilegale n Kosovn veriore duhet t shuheshin para se bisedimet pr antarsim n BE t fillonin. Me bisedimet Prishtin-Beograd gati pr t filluar n Mars (kur BE-ja prap planifikon t votoj mbi praniminin e Serbis), Beogradi vazhdon hapur t refuzoj t njoh pavarsin e Kosovs dhe ende nuk ka trhequr mbshtetjen politike dhe financiare pr strukturat paralele ilegale n Kosovn veriore. Pr m tepr, serbt n Kosovn veriore mbajtn nj referendum ilegal me 15 shkurt, ku 99.7 prqind t votuesve votuan kundr pranimit t legjitimitetit t qeveris s Prishtins. Pranimi i Kosovs n forumet rajonale, deri m tani t bllokuar nga serbt, do t jet fokusi i takimit n Bruksel n Mars. Gjat javve t diplomacise fluturuese, negociatort perendimor jan prpjekur ta bindin Prishtinn se mund t arrij t pranohet n forumet rajonale nse sht e gatshme t identifikohet si Kosovo pa fjaln Republik dhe me nje fusnot q i referohet Rezoluts 1244 t Kombeve t Bashkuara duke e identifikuar Kosovn si krahin t Serbis nn protektoratin e KB-ve, si dhe deklarats s Gjykats Ndrkombtare t Drejtsis q konfirmon ligjshmrin e deklarats s pavarsis s Kosovs. Ne besojm se Kosova nuk duhet t pranoj ta shlyej fjaln Republik para emrit t saj; nuk duhet t pajtohet q t referencoj Rezolutn 1244 t KB-ve, e cila u shfuqizua kur pavarsia e Kosovs u njoh nga Shtetet e Bashkuara dhe shumica e vendeve perndimore me 17 shkurt t vitit 2008. Q nga prfundimi i lufts, Kosovs i sht krkuar q ti bj Serbis lshime. sht koha pr Kosovn q t trheq vijn ktu. Ne besojm se Kosova nuk duhet t vazhdoj bisedimet me Serbin derisa ajo t njoh pavarsin e Kosovs. Bisedimet e tanishme (pr t cilat pala shqiptare kurr nuk sht dashur t pajtohej pas pavarsis) nuk do t sjellin paqe dhe stabilitet t qndrueshm n Evropn Juglindore prderisa Serbia refuzon t njoh shqiptart kosovar si pale barabart dhe t njoh sovranitetin e Kosovs. Ne besojm se qeveria e Serbis duhet t kthej trupat e pagjetur t shqiptarve kosovar t cilet u transportuan me kamion me frigorifer dhe u varrosn n dhe rreth Beogradit kur lufta prfundoi n qershor t vitit 1999 dhe t paguaj dmshprblimet e lufts. Prderisa ne besojm se nuk duhet t ket privilegje t veanta pr minoritetin serb

n Kosov, ne gjithashtu besojm se t drejtat e tyre duhet t mbrohen fuqishm ashtu si jan mbrojtur t drejtat e popullsive Turqe, Roma, dhe Ashkalinjve n Kosov. Pas nnshtrimit ndaj okupimit brutal usharak dhjetvjecar dhe pastrimit etnik e gjenocidit dyvjecar n duart forcave ushtarake dhe paramilitare t Slobodan Miloshevicit, shqiptart kosovar duhet t jen n frontin zhvillimit t t drejtave t njeriut n Evrop. Marrdhnja shqiptare me komunitetin ndrkombtar Shqiptart e respektojn dhe i besojn Shteteve t Bashkuara pr shkak t rolit historik t Presidentit Woodrown Wilson n themelimin e shtetit sovran t Shqipris n fund t Lufts s Par Botrore, kur Rusia dhe fuqit Evropiane ishin t prgatitura q ti copetonin t gjita trojet shqiptare. Megjithat, me luftn n Afganistan dhe krizn n Lindjen e Mesme, sht koha q t pranojm se Shtetet e Bashkuara ka shtje shum m urgjente n agjendn e saj t politiks s jashtme dhe nuk mund t mbshtetemi n t q t prcaktoj t ardhmen e Kosovs. sht koha q t pranojm se administratat amerikane nuk kan vepruar gjithmon n interes t popullit t Kosovs. U desh njzet vjet lo-

bim n kongresin amerikan nga ana e Ligs Qytetare Shqiptaro-Amerikane q t bindnim Presidentin e athershm George W. Bush q t mbshtes deklaratn e pavarsis s Kosovs n vitin 2008. Dhe do t duhet nj tjetr prpjekje n kongresin amerikan (dhe n parlamentet e pes shteteve antare t BE-s q refuzojn t njohin pavarsin e Kosovs) q t prfundohet konflikti shqiptaro-serb dhe ti sillet Kosovs pavarsia e vrtet. Prderisa administrata e Obams ka mbajtur qndrimin publik se ndarja de facto e Kosovs veriore nuk duhet t bhet de jure, ajo nuk ka marr ndonj veprim pr t mbshtetur kt qndrim. N realitet, admnistrata e Obams ka zgjedhur q t marr nj vend prapa karshi Evrops kur vjen puna te Kosova dhe Ballkani. Ne besojm se udhheqja politike dhe publiku kosovar duhet fuqimisht t kundershtoj ndarjen e veriut, e cila n formn e saj de facto ishte produkt i spastrimit etnik t shqiptarve n Mitrovic nga paramilitart serb t mbshtetur nga Beogradi. Pr m tepr, nuk ka nevoj q t krijohet nje entitet special n veri, kur shumica e serbve t Kosovs (80,000 prej gjithsej 120,000) jetojn n Mitrovicn jugore dhe n pjes t tjera t Kosovs. Udhheqja politike e Kosovs duhet t sfidoj prpjek-

jet e Beogradit pr t krijuar mbshtetje ndrkombtare pr planin Ahtisaari Plus, q krkon t avancoj statusin e serbve n veri duke krijuar nj entitet politik autonom, prderisa i dhunon t drejtat civile dhe njerzore t popullats shqiptare shumic n Serbin jugore n Preshev, Medvegje, dhe Bujanoc. Shptojeni Republikn Q nga viti 1986, Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, nn udhheqjen e Joseph DioGuardit dhe Shirley Cloyes DioGuardit (duke filluar n vitin 1994), ka br nj kontribut t madh pr promovimin e t drejtave njerzore dhe kombtare t popullit shqiptar n Ballkan dhe n gjith botn. Ne do t vazhdojm t punojm pr zgjidhjen e kauzs shqiptare kombtare dhe pr stabilitet dhe paqe t qndrueshme n Evropn Juglindore. Edhe nj her, Kosova sht br problemi dhe sfida kryesore e kombit ton. Ne shpresojm se shqiptart n t gjith botn do t kontribuojn kohn, talentin profesional, dhe resurset e tyre q t ndihmojn n shptimin e Republiks s Kosovs. Bordi i Drejtorve Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane Prktheu: Luan Mazreku

10
MARS 2012

Nr. 15

Nga Fran Gjoka Lezh Kan kaluar plot 125 vjet nga 7 marsi 1887. Ato mbeten vite vitale, vite prpjekjesh, prkushtimi, djerse e mundimi pr lartuar shkolln e par shqipe, shkolla m e re e shfaqur papritmas n kontinentin e plakur t asaj kohe. Por sht momenti t prulemi me respect t thell, pr ata q bn t mundur hapjen e msonjtores s par shqipe t Kors. Populli yn i rezistoi me t gjitha mnyrat ku shkrimi i shqipes u msua fshehurazi n kasollet e fshatarve, pran stanve t cobanve, n ndrtesat e kultit etj. Shikojm aty ktu edhe ndonj shkoll si n Kurbin n vitet 30 t shekullit 17, n Pllan e n Blinisht t Lezhs me 1638 dhe 1639, n Kurbin 1670, e n Prizren e gjetk. Kto shkolla patn jetgjatsi t shkurtr dhe lvizja pr hapjen e tyre ishte sporadike. U deshn t kalonin 2 shekuj, q lvizja pr shkolln dhe gjuhn shqipe t fitonte prmasa zhvillimi t pashkelura bashk. Intelektualt tan t shquar q nga N. Veqilharxhi, Zef Jubani, K. Kristoforidhi, Pashko Vasa, Sami e Naim Frashri, H. Tasimi, J. Vreto, K.Hoxhi, P. Doi, N. Mjeda, Gj. Fishta, N. Nai edhe pse pa shtetin e tyre, pa asnj institucion kombtar, t drobitur pa miq e aleat ditn t gjejn gjuhn e bashkimit kombtar. Abetaret e Veqilharxhit e Tasimit etj, u prhapn dor n dor dhe u bn tmerr pr pushtuesit, po aq sa pushka e komitve, q shpejt mbushn malet e Shqipris. Pr intelektualt e shquar, gjuha dhe shkolla shqipe u bn piknisje e shpress s madhe, sofra e par e fundshekullit t 19, q ktu i bashkoi shqiptart pr beteja t ardhshme, ku lan mnjan dasit fetare krahinore e fetare dhe u bn nj pr cshtjen e gjuhs kombtare. Msonjtorja e par shqipe u hap me 35 nxnsit e par, e m pas breza t tr nxnsish nisn udhn e bukur t dijes n nj shkoll t vrtet shqipe. Nj dit m von, me 8 mars 1887 Th. Mitkoja shkruante: Dshira ton u mbarua, shkolla shqipe u hap, druri q vum n dhet ktu e dy vjet, sot lulzoi dhe dha pem t mbla pas msonjtores s par u hapn edhe shum shkolla t tjera, sin Pogradec e Kolonj, shkolla e Vashzave n Kor etj. Kshtu u fliuan shum patriot e atdhetar t shquar me burgosje, vrasje e

Skic letrare

na kujton 7 marsi?
internime. P. Sotirin e hodhn nga kati i tret i shtpis s tij, Papa K. Negovanin e thern me thika, Petro N. Luarasin e helmuan, po msimi n gjuhn shqipe nuk ndalej. Shkollat shqipe po ngriheshin, populli po i mbante n kmb ato, duke hequr edhe kafshatn e fundit t gojs. Jo rastesisht personalitet e ketij trualli hapen shkollen e pare me 1638 ne fshatin Pllane e me pas ne Blinisht te Lezhes. Jo rastesisht trualli yne i shendetshem lezhian nxori Frang Bardhin, shkrimtar, leksikograf, folklorist e etnograf. Ketu vijoi studimet Shtjefen Gjeovi, qe pergatit vepren shkencore Kanuni i Leke Dukagjinit. Ketu lindi Gjergj Fishta autor i shume veprave monumentale Lahuta e Malcise. Shpallja e Pavarsis me Plakun e Vlors dhe me ministr arsimi L.Gurakuqi hapn 70 shkolla. Pr ta vazhduar m me ngulm fuqizimin e shkolls kombtare, sidomos pas Kongresit t Lushnjs m 1920 e pas lufts antifashiste nacional clirimtare shkolla do t psonte arritje t papara. N vitet 50 do t zhdukej analfabetizmi nn moshn 40 vje, do t shpallej arsimi i deturuar fillor e pastaj 7 e 8 vjear. N vitin 1957 hapet Universiteti i par shqiptar. Universiteti i Tirans, pas tij Instituti e m pas Universiteti i Shkodrs e m tej, i Elbasanit, i Gjirokastrs i Korcs, i Vlors, Akademit si e Shkencs, e Gjuhsis, e Arteve t Bukura dhe Kulturs Fizike dhe Sporteve. Me festn e 7 Marsit, jane t lidhur t gjith: gjyshrit dhe gjyshet, baballart dhe nnat, t rinjt dhe t rejat, adoleshentt dhe fmijt e t gjith moshave, pasi shkolla mbetet pr ta institucioni i msimit dhe i edukimit m t organizuar pr nxnsit e t gjith grupeve. Aty kultivohen vlerat e verteta kulturore, normat morale dhe mnyrat e komunikimit njerzor e civil. Aty msohet dhe zbatohet parimi i demokracis pr zbatimin n unitet t t drejtave dhe lirive nga njra an dhe t detyrave e prgjegjsive nga ana tjetr. N t vetmin institucion t organizuar, n shkoll dhe nga shkolla, prcillen tek gjeneratat e reja q do t drejtojn vendin n t ardhmen mesazhe paqeje e mirkuptimi, kultivohet toleranca dhe dshira pr t msuar gjat gjith jets n mnyr aktive, krijuese dhe kritike. Par n kt kndvshtrim, 7 Marsi i sivjetm, q prkon me 125 vjetorin e hapjes s shkolls s par shqipe, sht nj ngacmim disi ndryshe pr faktort dhe aktort q e kan detyrim ligjor, por edhe qytetar e moral pr prkujdesje e vlersim m t madh t mijra msuesve, q n mjaft raste punojn n kushte ende t vshtira dhe me trajtim financiar larg mundsive q ata t garantojn jetn e tyre dhe t fmijve. Msuesi sht ai q t hap portat e dijes, q t orienton n lumin e madh t informacionit, q t udhzon m mir se kushdo tjetr sesi lexohet e punohet me librin. Ai dhe vetm ai edhe gjrat m t vshtira i bn t lehta pr fmijt. Ata, n shumicn e rasteve, punojn me pasion t veant e intensitet pr ti prgatitur nxnsit jo pr kohn q ata jan n bankat e shkolls, por pr kohn q ata do t dalin n jet dhe do t ndrtojn Shqiprin e s ardhmes, Shqiprin e vrtet Europiane. ........................................... 7 Marsi apelon para politikanve e pushtetarve t t gjith niveleve, para medias e intelektualve, para t gjith opinionit: M shum prkujdesje pr shkolln dhe msuesit, m shum respekt pr punn e tyre t veant dhe t lodhshme, m shum vlersim pr t gjith brezat dhe para s gjithash para kontribuesve m t mdhenj t arsimit dhe atyre q tashm t krrusur nga vitet e gjata t puns n arsim presin me padurim ditn e marrjes s pensionit n sportelet me rradh t gjata! M shum ndjeshmri e vlersim material e moral pr ata q na msuan shkrim e lexim, matematik e kimi dhe q na orientuan t sigurt n jet pr t prballuar konkurr-

encn e tregut t puns! M shum kujdes pr ruajtjen e gjuhs s bukur dhe t vjetr shqipe nga huazimet dhe fjalt e huaja, q mund t zvendsohen lehtsisht me fjal shqipe! Ndrsa prindrve, kudo ku jetojn e punojn, n Evrop e Amerik, n Australi e n vendet e tjera, bashk me respektin q kemi pr kontributin q ata japin edhe pr zhvillimin e Shqipris, ju lutemi dhe n njfar mnyre ju prgjrohemi q tua msojn gjuhn shqipe edhe fmijve dhe nipave e mbesave! N t kundrt gjuha jon, ndr m t vjetrat, nj dit do t shuhet dhe kur ajo nuk flitet e shkruhet shuhet edhe kombi, pasi gjuha sht elementi kulturor q e mban gjall nj komb. Nuk ka identitet pa gjuh. Festa e t gjithve prcjell mesazhe edhe pr msuesit. Ata kurdoher t jen n ball t puns pr zbatimin e politikave pr reformimin e shkolls, pr kultivimin e vlerave demokratike tek brezi i ri, pr zhvillimin e fuqis krijuese tek nxnsit, pr prfshirjen e t gjithve n procesin e edukimit dhe t msimit, t argtimit dhe t zbavitjes! N kt dit t shnuar nga thellsia e shpirtit ton buron fuqishm urimi: Gzuar festn e dijes koleg tan t nderuar dhe t respektuar! Pai gjithnj suksese e mbarsi!

Nr. 15

11
MARS 2012

N Elbasan n vendin ku jetoi dhe punoi pr vite me radh, aktori i njohur Astrit erma, nga t gjith njihet si Shptimi, emr q e ka marr nga roli i filmit artistik N fillim t Vers. Largimi nga Shqipria ka ndodhur vite m par, kur ka ln postin e drejtorit t teatrit Skampa, ku punoi si drejtues nga viti 1991 deri n vitin 1998. Esht nj teatr ku ka punuar pr 27 vjet rresht dhe ku ka vn n sken 80 role, 18 prej t cilave n filma. erma tregon pr rikthimin e tij, nj dshir t ndrruar prej kohsh. Thot se sht i prmalluar pr Elbasanin dhe jo vetm. Flet edhe pr teatrin, pr shfaqjet teatrore, pr ndryshimin e tyre dhe shton se ato nuk jan m shfaqjet q ka ln vite m par n Shqipri. Ndrsa pr jetn n Amerik shton, se banon n nj qytez shum afr Bostonit n Amerik, bashk me familjen e tij. Atje edhe punon n nj Stop Shop, por gjat kohs s lir nuk l pas edhe t shkruarin. erma shprehet, se gjat kohs s lir pas pune, shkruan poezi, poema, tregime, esse dhe fabula. Por gjithashtu tregon se nj nga miqt e tij q e ka ndihmuar mjaft dhe q do t donte t falnderonte, sht skenaristi Pllumb Kulla. S shpejti do t botoj dy nga tregimet e mia, tregon erma. Gjat nj bisede me t, erma rikujton nj pjesz nga xhirimet e filmit q e bri t njohur N fillim t Vers. Ka qen filmi m i vshtir, i xhiruar n qytetin e Shkodrs ku pr shkak t politiks s athershme, aktort ndryshoheshin pothuajse do jav, disa dilnin kulak, disa t persekutuar, e kshtu xhirimet e filmit zgjatn pothuajse nj vit e gjysm. Pastaj ka vazhduar me aktivitetin skenik, n interpretime t shum roleve. Ka qen nj pun sa e bukur aq dhe e lodhshme, por gjithnj i jepte knaqsi, duke e motivuar pr pun t tjera skenike. Roli i fundit i tij, i br n Shqipri para largimit t tij ka qen komedia Qytet rrethimi n vitin 1998, e shkruar nga vet erma. Astrit erma, Artist i Merituar, i cili ka luajtur n sken me aktor t mdhenj, si Sandr Prosi, Bexhet Nelku, Bujar Lako, Guljem Radoja, Tinka Kurti, etj. Astrit erma, nj nga figurat m t dashura t skens dhe kinematografis shqiptare. A ndihet heshtja pr t? M plqen q m rendisni ndr figurat e dashura t skens dhe kinematografis. sht nj e vrtet q un, edhe tani, mbas kaq e kaq kohsh larg filmave, mbetem i dashur pr shum e shum dashamirs t rinj dhe t vjetr te ekranit. Diku, dikur kam thn: Rroli m i arrir sht ai q t vjedhemrin. Mua edhe sot e ksaj dite ka shum e shum q m thrrasin Shptim si tek N fillim t Vers. Megjithat un nuk kam qen n at lartsi q jan aktor t tjer t kinematografis. Nuk e them pr modesti por pr nj t vrtet q skam pse ta mohoj. Skam pse ta mohoj sepse un nuk e kam dashur dhe aq shum kinematografin. Pr mua dashuria e vetme ka qen teatri dhe vetm teatri. Kinematografia, n nj far

Bised e prmallur miqsh t vjetr t kohrave me trazim mental... (sfid pr parantesn e memorjes)

Kur ritakojm t madhin

Astrit erma

mnyre, nse nuk m ka mundur kemi dal barazim, ndrsa teatrin e kam mundur plotsisht. E kam dashur teatrin sepse ai m jepte cdo nat knaqsi, m detyronte cdo nat ti jepja knaqsi. Vrtet q t gjitha i kam br pr skenn: Rrole komike, dramatike, tragjike; kam shkruar dram, komedi, skece, parodi; kam br regji, skenografi, formuluar muzik, bile edhe balet... Edhe t gjitha kto n Teatrin Skampa. Intelektuali erma sht komplex. Poet, aktor, krijues, regjisor, politikan.... Ku nis dhe prfundon kompleksi erma? do kohe ka idhtaret e vete edhe ithujt e vete,keshtu qe ne nje fare menyre,nuk ka pse te mbetet haterine se nuk kujtohesh.Si-domos tani qe ekonomija e tregut i tregton te gjitha.Kur isha ne atdhe heren e fundit shkova te bleje per femijet nje sidi me kenget e shekullit,pashe se pthuajse te gjithe filmat shitesh tek 500 leket,filmi ne fillim te veres ishte 750.Pyeta pse.Shitesi qe as me njohu fare,me ktheu nje pergjigje qe edhe me ngrohu edhe ftohu: Uhu o daje,paske muhabete ti..Ky ben aq se aq ben....Ky ben aq se aq ben...po ne qe e beme sa bejme??.. Natyrisht, per ato qe kam bere une e te tjere si unekami marr rrogen, natyrishte...U po...Kam marr edhe nja dy a tre medalje qe nuk i di ku i kam. Kam edhe nje karton boje qielli dy kapakesh ky presidenti i 1992 me jep titullin artist i merituar . Kam diplloma, flet-nderi, cmime ne disa festivale. Une te gjitha ja bej hallall teatrit, por vetem nje gje dua tia kujtoi,

tia kujtoi edhe zoterinjerve te zgjethur apo te emeruar qe administroin teatrin edhe artin ne pergjithesi:Ate qe bera nga 91 deri ne 98 kur ika, se paku te ma permendin.E mbajta mbi shpatulla tere ate godine me te gjitha ckishte brenda.Shpesh nuk ndjej heshtje, por me tej...harrim...Dikush me korigjoikur ne nje fare menyre shpreha dicka te tille:Na vjen keq Z.Astrit,por ti ke emrin tend ne kete teater.Keshtu u shpreh.Cti pergjigjesha?Emrin e ka edhe ai ,edhe te tjere si ai ne borderot sepse kan marr rogat... Ndonjeher,pa dashje,behem pishman per te gjitha sa bera. Cmbeti?..Per duhej ajo sakrific, kur te tjeret mbushnin xhepat. Behet nje festival, pa fese pa valee shohin disa qe vine me dieta dhe disa qe tundin zinxhirin,vihet ne skene ndonje veper e perkthyer nga regjizor te ftuar te cilet bien edhe nje dore aktoreshme vete. Ku eshte teatri? Ai teater qe vinte pothuajse kater premjera ne vite.Qe ipte cfaqie pothuajse cdo jave. Qe kishte repertorin e tije aktiv.Kishte trupen.E kam fjalen per vitet 9098.Shihni arshiven,nese eshte,do te bindeni. Kam qene drejtor, regjizor, aktore, skenograf, shkrimtar... dhe shita shtepine per te blere biletat kur ikem... Ju keni nj memorje t thell pr tr artin kinematografik shqiptar. Madje edhe pr tr brezat q lidhen me t n t gjitha fushat. Ku sht shprngulur m shum memorja juaj? Kam shkruar qe rinin time (me 1965 kam fituar nje cmim per nje

poeme), por kam qen neglizhent per ti botuar. Nje drame edhe nje komedi jane vene ne skenen e teatri te Elbasanit.Komedin e vuri edhe Korca. Kam shkruar, mos ju duket cudi, ndonja 150-200 skece qe jan vene ne trupat profesioniste edhe amatore ne tere vendin.Kam shkruar shume fabula.edhe karikatura per revisten hostenikam bere.Bile bile edhe fjale kryqe.Tani,natyrishte shkruaj me shume.Kam shkruar dy komedi,nje drame,dy vellime me poezi,nje me fabula,nje me tregime,nje me esse...nje me...Shume kam shkruar shume por me kan mbetur sirtareve...Skam para ti botoje. Jam edhe larg shtepive botuese.Me dhimsen keto qe kam shkruar. Them se nuk jane pa gje. Jam gati ti lutem dikujte per tmi botuar,more as para nuk dua,vetem emrin mos ma fshije... Dikush,me sakte nje kritik i mirnjohur i diteve tona,diku me ka specifikuar si nje fare Lej Feni i asaj kohe.Ah sikur te isha.Ai sistem Lej Feneti mbante ne pellembe te dores...Kur isha 18 vjec punoja ne fonderin er uzines mekanike te Cerrikut,mu qepen qe te behesha komunist...Spranova.Tani ma ka qefi te deklaroi jo terrti e verrti se isha anti komuniste e tjer,e tjer...Jooo...Mua me dukej se po te ishe komuniste as femrat nuk duhet ti shihje me sy.e tjera e tjera...Ky ishte nje nga gabimet e medha qe kam bere ne jete.Do te shkoja ne Institut te arteve si antare partie edhe... he,he,he...Te gjiithe ata qe kan shkuar jasht shtetit i kan pasur pale,pale testat e pertise...Pa le sot...Sepse do ja kisha shitur shpirtin shejtanit qe ne organizaten baze dhe nuk do pyesja sot as per shok,as per mik dhe as per vella...Sic nuk pyesin... Rolet dashamirse t aktorit mjeshtr erma a jan lidhja e tyre me njeriun ideal t jets dhe shoqris? Nuk kam qene ndonjehere komplex: aktor, drejtor, regjizor, krijues, poet. Fatkeqesisht gjithmon kam qene edhe, pune dreqi, mbetem vetem TITI...Tit Cerma. Kjo me ka terbuar dhe me terbon, por... Ne poemen RUBA(DH)IRAT (nje sfacatoper kohen qe jetojm te Rubahirave te Kajamit) midis te tjerave shkruaj: Me thoshte ime At...Ah...ndjese past: Frymen mbaje brenda-porthen nxirre jashte, Ah koke moj koke-ta kishe degjuar: 100 here i pasur- 1000 i nderuar... Nuk kish qene ndonjehere antare partie. Hyra ne Partin e Neritan Cekes ne 92, isha edhe kryetari i asambles ne Elbasan edhe nje fare kandidati me 96, por ika si djalli nga temjani kur pashe se clukuni uluriste per demokraci...Ne Bibel Zoti i drejtohet popullit qe kerkonte... Vijon n faqen 14

12
MARS 2012

Nr. 15

Nga Bedri TAHIRI Mngjesi i s shtuns s 26 shkurtit 2012 gdhiu i ftoht e me acar burrror. U zgjova i hareshm ngase mbrm e kishim ndar mendjen me tim nip, Faik Miftarin nga Baksi, i cili punon n Angli e kto dit sht n pushim, t vizitonim Dibrn, prkatsisht Peshkopin. Do ta bnim kt udhtim pikrisht kur ajo krahin malore thuajse sht e bllokuar nga bora. E dija q atij i plqenin sfidat dhe, pa hezitim, ia tumira nismn. Nga Prishtina u nism n orn 9 e 30 minuta. Me t ishin edhe i ati, Habibi, dhe djali i axhs, Dauti. Vetura jon, nj makin ushtarake angleze, tamam pr terrene alpine, nxitonte Udhs s Kombit me nj uturim shurdhuese e un mendjes i kisha dhn fre t kalronte tej e tej npr histori... Dibra. Nj emr prplot histori. Dibra e trimris, e menuris, e besnikris, e bujaris. Dibra e fisit ilir t Dobrve, prej nga, besoj, e mori edhe emrin. Pr t kisha lexuar e kisha dgjuar shum. Edhe n ann ton kishte pasur dibran. Ata mbaheshin mend si murator t shklqyer e burra t vrtet. Dibran m, lre mos e nga. Fjala e tyre ishte bes, ishte gur sinori q nuk lozte dot nga vendi. Kur thon po del po, kur thon jo del jo. Nga ajo malsi e patundur gjat gjith historis kishin dal burra me nam q nderuan kombin e atdheun. Tekefundit, mjafton q heroi yn kombtar, Gjergj Kastrioti- Sknderbeu, vinte nga ky vend heroik. .......................................................... Mysafir t Prenve zemrgjer, trima e bujar N Peshkopi (vendbanim i lasht ilir, i datuar q nga shek. 4 e 2 para ers se re, e si emr q nga shek. 15, prejardhjen e t cilit e shpjegojn n dy mnyra, nga pes shtpi, sa kishte n fillim, apo, si mendojn t tjert nga greqishjta episkopi- qndrim i nj peshkopi) gjetm vetm bardhsi. Bardhsi n natyr e bardhsi n zemrat e malsorve trima e mikprits. Madje, kjo e dyta ia kalonte t pars. Kt e pam q n takimin e par me Shemsi Prenin, drejtorin e Policis s Qarkut t Dibrs, i cili deri para pak ditsh ishte n Tiran, udhheqs i Njsive Speciale t shtetit. Ky burr, i lindur n Muhurr, m 1964, q si thon nga ana jon, pr shtat gjaqe nuk duhej shikuar me sy t keq, na prcolli kudo dhe na dha informacione t sakta pr do gj q na interesonte. Nj personalitet i kompletuar me aftsi e njohuri profesionale e t prgjithshme. Por, para se gjithash, ishte njeri e shkuar njeriut. Pasi pushuam pakz dhe pim kafe ndrmorm nj aventur holivudiane. Kur muzgu krahzi prpiqej t vnte pushtet mbi at bardhsi ne ia msyjm majave t larta, ku bora ende nuk ishte dorzuar. Piksynim kishim katundin malor Hurdh- Muhurr. Duhej t shkonim xhanm, se atje na priste xha Aqif Preni, djemt e t cilit punonin n Angli me shof-

npr sheshin e tij, veshur me vellon e bardh t nusris. Nj shesh i drejt e i gjer, me drunj pransh q, sipas shoqruesve tan, vers t ka endja pr t shtitur. Nj gj na bri prshtypje t veant: Shtatorja e Sknderbeut n kmb! Ishim msuar prher ta shihnim heroin ton hipur mbi kal. Ishte nj vepr e skulptorit Sadik Spahija, punuar m 2010 e financuar nga Zaim Korsi. Nj simbolik e qlluar: Kryetrimi m mir se gjetk, n kmb, rri n truallin e vet. Kjo dshmon se ai ishte dibran.Po, po, dibran ishte. Vendlindja e tij sht Sina, e fisi i tij lidhet me Kastriotin ton. E ku ka tjetr vend me emrin Kastriot? Askund, pos ktu. Fillimisht Sina e Gardhi i Poshtm ishin prona t Kastriotve. Kur doln edhe ktej Drinit t Zi, n Kastriot e u zgjeruan n gjasht fshatra e bn edhe yllin gjashtcepsh. Edhe trimat e idhnis dalloheshin si luftarak idhnak e shum t rrezikshm q nuk i paguanin haraq turkut,- thot Shemsiu me nj bindje sigurie. Npr Kala t Dods Kthimin e bm npr nj rrug tjetr, t rregulluar vitet e fundit, e cila kalon npr Kala t Dods e del n Kuks. Pr ne ishte trheqse, sepse kalonim andejpari pr her t par e npr nj mot me acar e me shum bor. Komuna Kala e Dods ndodhet n verilindje t qytetit t Peshkopis (afrsisht 30 km). Zona sht e njohur kryesisht per ajr t pastr, uj te ftoht dhe prodhime blegtorale. N zonn e Kalas s Dods ndodhet dhe mali Korabit i cili shtrihet midis Lugins s prroit t Veleshics dhe prroit Gram e q sht mali m i lart i Shqipris (2.751 metra lartsi). Prpjeta me zigzake t shumta, bora e vjetr dhe ajo q zu t binte me frfelliz, na e vshtirsonte ecjen. Rrugs takonim malsor me gomar e me mushka q bartnin ushqime, dru e gjsende pr nevojat e tyre. Maja e Korabit nuk dukej fare nga mjegulla. N Ceren, qendra e Kalas s Dods, komun me fshatrat: Kullash, Ploshtan, Radomir, Shullan, Tej, Ujmir e Vasije, morm ca udhtar pr n Kuks. Kur zum tatpjetn, krahina e Lums na i rikujtoi betejat heroike q i dhan emr e kuptim historis. Lufta e Lums kundr forcave serbe q zgjati rreth nj muaj (9 nntor- 6 dhjetor 1912) u zhvillua kryesisht rrz Koritnikut, Gjalics, Kumashit, n Qaf t Kolesjanit, n Boka t Gabrrics e n Dri t Zi. Rapsodi popullor thot: Djemte Lums hi skan dert, Ka nji luft bajn vjet pr vjet, Luft me krajl e luft me mret... Vrtet ajo qe nj luft e hatashme ku u vran e u mbytn n uj rreth dymbdhjet mij ushtar serb. Kt e dshmon edhe knga popullore lumjane: ...dimdhetmi i kan farue, Gjysma myt pr uj kan shkue... Npr Kuks kaluam shkarazi, pa ndaluar fare. Rruga e Kombit na e dha qetsin dehse...

Reportazh

Bardhsi n Peshkopi
erin sfidues, Faikun, t cilin me kot u munduam ta kthenim nga ai rrugtim i zorshm e me rreziqe. Me ardh deri ktu e mos me i pa prindrit e kolegve t mi, nuk bn hi, tha ai preras. U tha, u b! Dhe, jep e merr, para e prapa, majtas e djathtas, anim npr born e madhe si dikur Gjergji yn me shpatn e tij midis hordhive otomane... Rrugs na u bashkngjit edhe dhndrri i tyre, Haxhi Xhani, nj humorist i lezetshm q lodhjen e mrzin ti largonte si me dor...Ju keni emr, ne kemi male,- na thoshte si me shaka Shemsiu tek ngjiteshim prpjets si pr vesh gjilpre. -Mir se erdht, o burra!- u dgjua sakaq zri i Arif Prenit, i cili kishte dal t na priste q larg. -Mir se t gjejm, o malsor sypatrembur!- i gjegjemi ne njzrit, duke u prqafur fort e fort si t njiheshim prej kohsh. Odn e tij t madhe e gjetm me gjith t mirat. Bujaria, mirsia, bardhsia, ngrohtsia nga zjarri bubulak dhe sofra me gjith t mirat, prgatitur nga nn Nafija e polodhur, shpejt na bri ta harrojm lodhjen nga rruga q bm kmb prej aty ku na la makina... -lirohuni e rrini si n shtpin tuaj! Ju jeni mysafirt m t respektuar pr mua, sepse erdht n kohn m t vshtir. Miku i mir njihet n dit t vshtir. Ka dy muaj q nuk na e ka hapur askush dern, kemi ngelur t bllokuar e t izoluar,- shprehet, duke ngren dollin pr shndetin ton, xha Aqifi. Ai, si tha vet e si pohuan edhe t tjert, nuk e pi rakin, kt sonte e bnte pr hatrin ton. Ajo bujari e mikpritje e papar, shkrinte edhe akujt e krongjijt e dbors varur deri n tok. O Zot! Puna e gazetarit dhe shkrimtarit m kishte shpjer thuajse aneknd Trojeve Etnike Shqiptare dhe kudo kisha hasur traditn e shklqyer t mikpritjes, por ktu gjeta kulmin e saj. Kta qenkan dibrant, pr t cilt m kishte folur shpesh edhe im gjysh, ndjes past. Dikur, fare von, tej pas mesnats, mezi morm leje nga konakxhiu mikpritse. Dhe, bri, thua ti, ky malsor sederli. Nuk hyri brenda, por doli n kodr, ndezi nj zjarr dhe prej andej na prcolli derisa zbritm posht dhe kaluam Drinin e Zi. .......................................................... Msojm se, prkundr Mirdits q organizohej n bajraqe, Dibra organizohej n male. Dibra kishte 9 male (Reci, Dardha, idhnia, Muhurri, Luzni, Selishta, Gryka e Vogl, Gryka e Madhe, Buliza), 7 teqe dhe tri oxhaqe (Haxhollt, Gjylagt, Karasami). Edhe knga thot: Malet e Dibrs n kmb jan ue, Turkut vendin skem me ia lshue... N kuadr t Dibrs ka edhe nj krahin, Lura, q duke qen n kufi m Mirditn, ishte bajrak. Ktu zbatohej Kanuni i Sknderbeut ose Kanuni i Arbris, - si quhej ndryshe. Para se tia lm lamtumirn Peshkopis, ktij qyteti pitoresk, shtisim

Nr. 15

13
MARS 2012

Ibrahim Makolli, ministr n Ministrin e Diaspors t Republiks s Kosovs vizitoi shkolln shqipe Kosova

Kosova, nj vatr e kulturs dhe arsimit pr shqiptart n Londr

LONDR - Ibrahim Makolli, ministr n Ministrin e Diaspors t Republiks s Kosovs vizitoi m 12 shkurt 2012 shkolln shqipe Kosova, me seli n Londr. N nj atmosfer gzimi dhe harmonie, s bashku me prindr, msues nxns dhe mysafir, miku nga Kosova u shoqruar nga Arijon Krasniqi, Sekretari i Par n Ambasadn e Republiks s Kosovs n Britanine e Madhe. N fjaln prshndetse, Talat Pllana, drejtori i shkolls shqipe Kosova, tha se ky institucion po ndihmon fmijt shqiptar n ruajtjen e identitetit kombtar, duke iu msuar nxnsve gjuhn amtare, historin dhe kulturn. Ky vit shkollor po shnon 90-vjetorin e organizimit t shkolls s par shqipe n Britanin e Madhe. Kjo sht dita t ciln gjat e kemi pritur. Jemi krenar pr vazhdimsin e saj, pohoi Pllana. Rrjedhat n Kosov dhe vetorganizimi i faktorit shqiptar n Londr dhe angazhimi i arsimtarve dhe disa prindrve bn q shkolla shqipe KOSOVA e msimit plotsues t qndroj n kmb t forta dhe t luaj rolin q i takon, shton Pllana. Sipas tij, shkolla Kosova ka luajtur nj rol t rndsishm n unitetin e bashkatdhetarve. Shkolla shqipe Kosova n Londr mund t konstatojm lirisht, se ajo po kryen me sukses misionin e vet edhe sot, n arsimimin dhe edukimin e nxnsve shqiptar n frymn kombtare me qllim t mbrojtjes s tyre nga asimilimi, theksoi Pllana, ndrsa shprehur mirnjohje pr arsimtart Zyrifa Kiu, Vjollca Gjerqeku, Natasha Cerga, Arijeta Bajrami, Vitila Ujkaj, Agime Teshlica, Naim Haziri, Milikije Jahaj, Xhevat Ademi, Ajnishahe Shamolli, Sami Islami, Zarife dhe Faik Sogojeva, Bahri Nici, Myrvete Mripa, Nedime Berisha, Sebahate Abazi, Time Avdullahu, Shqipe Gollaku, Lumnije Islami, Laura Dermaku, Arbrije Pllana, Arta Tivari, Rudina Zeqiri, Elita Sahiti, Adem Hulaj, Nadire Hashani, Minire Vitijai dhe Artan Ahmeti. M tej, Pllana nnvizon se numri i nxnsve sht rritur vitet e fundit. Ne nuk jemi t knaqur me prfshirjen e fmijve sepse disa prindr ende nuk e kan t qart rndsin e shkolls shqipe n rruajtjen e gjuhs dhe indentitetit kombtar t fmijve t tyre, pohoi Pllana. Prsa i prket teksteve shkollore, kohve t fundit situata sht prmirsuar dukshm me botimin dhe shprndarjen e teksteve t veanta pr msim plotsues nxnsve t shkolls shqipe Kosova, tekste t prpiluara nga ekspertt nga Kosova dhe Shqipria. Nxnsit e Shkolls Shqipe Kosova n Londr, vijon Pllana, kan marr pjes n shum manifestime t organizuara dhe gjithnj jan dalluar n aspektin e prezantimit t njohurive, ashtu edhe n aktivitetet e lira jasht msimit. Moto e ksaj shkolle sht sa m shum fmij n banka t shkolls shqipe, vlerson Pllana, duke shtuar se Fmijt n shkoll gjejn burimin e pashtershm t t msuarit shqip, nxnjen e prhershme t njohurive t reja pr gjuhn, kulturn dhe traditn kombtare shqiptare. Duke prfunduar fjaln Pllana, tha se pr Ne shtja kombtare sht mbi t gjitha. Prandaj ne jemi t angazhuar t kontribojm pr kt me gjitha mundsit q kemi. Ibrahim Makolli, Ministr n Ministrin e Diaspors, me knaqsi t veant vizitoi nxnsit para se t takohet me prindrit dhe bashkatdhetart q ishin prezent. Fal puns t mrgimtarve sht br nj pun e mir deri tani, mirpo duhet br m shum. Esht e njohur se fmijt q din dy gjuh jan m t sukseshm n msime n prgjithsi, theksoi Makolli. Makolli tha se Integrimet nga ndonjher mund edhe t na dmtoj. Prandaj sht dertyra e jon t bjm m shum pr mrgatn, n drejtim t kulturs dhe arsimit kombtar. Shqipria dhe Kosova, shton Makolli, i falenderon mrgatn pr kontributin n themelimin e shtetit shqiptar, si dhe n krijimin e shtetit t Kosovs. Qeveria e Kosovs do krkoj bashkpunim m t madh t ambasads me shoqatat dhe shkollat shqipe n diaspor, tha midis t tjerave, Makolli. Z. Adem Hulaj dhe Znj. Nadire Hashani than se ne punojm me prkushtim me nxns, falenderojm prindrit dhe msuesit pr kto angazhime dhe si prfaqsues t Kshillit t Msuesve ne meritojm ndihmesen e pakursyer n kt veprimtari kombtare. Pa dyshim takimet e tilla prforcojn dinjitetin e qytetarit shqiptar t diaspors n integrimin e gjithmbarshm t kulturs ton, por edhe t kulturs s popujve ku jetojn shqiptart. Prfaqsuesi i Ambasad s Kosovs n B.M. Z. Arijon Krasniqi tha se duhet punuar m shum me prindr pr t rrit numrin e vijuesve n shkollat e msimit plotsues. Lutfi Vata, n fjaln e tij tha se ardhja e Ministrit t Diaspors sht vazhdimsi e mir e bashkpunimit t institucioneve t qeverive shqiptare dhe shkolls shqipe n Londr. Ai vlersoj lart bashkpunimin me disa shkolla n Londr, n veqanti bashkpunimin me udhheqsin e Shkolls Shqipe Kosova, ndrsa Lumnije Islami shtroj krkesen n trajnimin e msuesve, duke krkuar ekspert t arsimit t Kosovs pr ti trajnuar msuesit n Londr. Talat Pllana, Drejtori i Shkolls Shqipe Kosova

14
MARS 2012

Nr. 15

Kur ritakojm t madhin Astrit erma

Vijon n faqen 11 ... token e premtuar: Do ta gjeni pas 45 vjeteve, (ckoicidense 45 vjecare) por asnje nga ju qe keni jetuar ketu nuk do te arrine atje... Fatkeqesishte edhe demokracia tek ne do te vije pas 45 vjeteve kur stani me kallepe si ne qe kemi jetuar ne ate kohe nuk do te jemi me... Kjo eshte e dhimbeshme por... A ju ka borxh kinematografia, apo ndjeheni ju borxhli ndaj saj? Diku kam shkruar: Kerkoi dhe zgjej asgje per rreth.../Zot...Nuk di une te mbledh,/Apo...Ti asgje sme hethe?!..Ckompleks tjeter te kem??? I kam boxhe kinematografis. Ajo ma shtriu dorenune nuk e vleresova... Por, ju a Nga Zyba Hysen Hysa
Antare e Institutit t Integrimit t Kultures Shqiptare

dhashe, kisha nje dashuri tjeter me te madhe teatrin... Kam jetuar dhe punuar me shume e shume aktore dhe aktore, me shume njerez te artit dhe te kultures. I dashur Fatmir ti i ke parasysh ushtaret e Dincit ne Elbasan...Ne nje fare menyre edhe direkte edhe indirekt shume e shume artiste, ne ate kohe qe jetuam dhe krijuam vuanin nga sindroma e Dincit. Kam shkruar dhe vazhdoi te shkruaj kujtime per njerez konkrete dhe ngjarje konkrete. Kto dit lam pas Shn Valentinin, si mund ta lexojm at n jetn tuaj? Nuk dua te hyje ne ate pale ku citatatet recitohen keq...Kam dashur shume edhe vazhdoi te dashuroi.Te gjitha,te gjitha,te gjitha...Perjashto njeren:gruan.Ate e adhuroi...

N Elbasan sht djegur aksidentalisht para disa muajve godina e teatrit Skampa, a e ndjeni dhimbjen edhe aty n SHBA? Djegia e teatrit, fillimisht me befasoi pastaj me trishtoi pertej dhimbjes. Kisha frike mos kishte dore. Ka disa pronare te ligjeshem qe e kerkojne, thashe mos...iu kerkoi ndjes.. Perseri po rregullohet, por me vjen keq...pa rrotative... Sic duket do te punoi me shume keshtu si ka punuar keto vitet e fundit: Si qender kulturore ku si hena per bajramdo vihet edhe ndonje cfaqie teatri...E cuditeshme por te gjithe ketu ku jetoi e ndjen verete dhimbje djegien e tije... Ku qndron forca juaj humane dhe krijuese? Nuik ndjej plakije.As vete nuk e

kuptoi se si por nuk me duket se jam kaq sa jam.Ju a them sinqerisht me mendje jam a sjam 35-40 vjec... N ciln stin t vitit politik shqiptar e ndjejm m shum fjaln Atdhe dhe prkushtimin ndaj tij, duke rilexuar ermn? Mesazhi juaj pr m tej... Shqiptaret e ndjejne ne cdo stine, cdo muaj, jave, dite, ore, minute, sekonde fjalen Atdhe edhe pa perkushtimin time,e shohe,e ndjeje...Ndoshta une here, here, i cyse me ato qe shkruaj...Ne se...do te me behej qefi shume... Njeriu ka nevoje Per te gjitha... Lirine,demokracine, Te verteten,drejtesine... Njeriu-mbi te gjitha, Ka nevoje per...njerine...
marr miratimin e nj shkrimtari me vlera mbarbotrore. Ndryshe fama, lavdia dhe karriera e tij, sado e madhe qoft, pas vdekjes do t venitet pak nga pak, derisa do ta mbuloj pluhuri i harress. Shkrimtarin e bn vepra t njohur, por kur vepra dhe veprimtaria vihet n shrbim t Kombit, mbetet i prjetshm! Nj fjal e thn me z t lart, sht sa qindra vepra npr rafte. Ndaj, o sot, o kurr, pr Bashkim Kombtar! Na udhhiqni, o kokat e letrave shqiptare dhe lrini mnjan mrirat e znkat pa bereqet. Dilni n ball edhe ju intelektual e ju biznesmen t fuqishm, me fjaln tuaj t menur dhe me pasurin tuaj. Udhhiquni nga shmbulli i shklqyer i rilndsve tan, duke vn do gj n shrbim t Kombit, me synimin pr t marr ato, q na takojn, por sigurisht me urtsi e pa dhun. Se, ndryshe, do t na gjykojn brezat. T kthehesh te nna, por edhe duke nxituar pr ti shrbyer Atdheut tnd t shenjt, nuk sht kurr von. Se ai sht si babai, q e priti djalin plangprishs, si shkruhet n Bibl, me fest t madhe. Ndaj kurr nuk sht von pr do shqiptar t tregoj vlerat dhe forcn e vet, n dobi t shtjes s madhe kombtare shqiptare. Intelektualt, sidomos shkrimtart, jan teleskop t s ardhmes, se shohin prtej t dukshmes. Me kt rast, un nuk them q t shfaqen shenja t theksuara nacionaliste, por vetm patriotike; jo pr revolta, por pr drit, pra q populli yn t shoh, ku t hedh kmbt drejt nj Bashkimi Kombtar t ligjshm. Se nuk mund t kuptohet Bashkimi Evropian, pa bashkim t kombeve.

N vitin jubilar t 100-vjetorit t Pavarsis

Shptimi, bashkimi dhe zhvillimi i Kombit ton vjen nga fakti, se sa dhe si prfshihet inteligjenca n problemet, q kemi; ajo inteligjenc, q ka studiuar dhe punuar heshturazi, si Ezopi, duke u vetngujuar, ktu, n mnyr t veant. Kam parasysh ata, q nuk e duruan diktaturn dhe ikn, prtej Atllantikut n Amerikn e largt, por t afrt pr Kombin ton dhe n gjith globin. Ishin ata, q e kundrshtuan diktaturn dhe prjetuan e duruan persekutime, dnime n burgje, por edhe prej atyre q jan kuar (ushqyer) prej politiks, pr ti shrbyer asaj me devotshmri. Por ka ardhur koha q, ajo q shkoi, shkoi dhe sot jemi t gjith t barabart n nj shtje, q na takon t gjithve, t kuptojm se Kombi sht i t gjithve. Pra, kurr nuk sht von q ti mjekojm plagt, qoft dhe ato plag, q kemi hapur vet. Intelektuali prher ka vorbull n shpirt dhe i del pr detyr, ose t shprthej duke folur me z t lart, ose t plcas, duke ngrn me dhmb jetn e tij. E, n t njjtn koh, duke grryer themelet e identitetit kombtar. Po si mund ti quaj intelektual t mirfillt ata, q kurr nuk e vun n shrbim t Kombit inteligjencn e tyre?! Kshtu, shum jan nga ata, q kan shrbyer deri n forumet m t larta t diktaturs komuniste n Shqipri, ose n trojet tjera shqiptare n Maqedoni, Kosov, Malin e Zi... t prgatitur nga sistemi, t ushqyer me artin e karriers s grabitur me t gjitha mnyrat, edhe duke shkelur mbi t tjert, duke vjedhur, duke vrar...,

Le t mblidhemi tok, pr ta hedhur farn e bashkimit ton kombtar!

qrore, q prjetojm. Por, njkohsisht, ato m hedhin mijra kilometra lart. Ndrsa, pr ti shptuar asgjsimit tim, shpesh shkruaj, flas, thrras, brtas dhe krkoj zra q t jemi tok. Se, kur jan shum zra, del thirrje aq e fort, sa dridhen perandori dhe po u lkund perandoria, sado e fort qoft ajo, rrzohet dhe, kur shembet ajo, aty sht menuria t dim t rindrtojm at, q krkuam ne vendosmri. Nga gjoksi im, sot del thirrja atdhetare: T mblidhen tok, zri i inteligjencs dhe i mbar patriotve, t ushtojn e t zgjojn ndrkombtart. Se, t jemi t bindur, ky bashkim do arrihet nj dit. Pr fat t mir, ne kemi potencial t lart intelektualsh, q mund ta prshpejtojn kt proces, i cili duhet t ket n ball koka, si Kadareja e Qosja. Sot ata jan t njohur, ndrsa nesr t do bhen t pavdekshm, nse i dalin n ball idealit patriotik, ardhmris. Se patriotizmi nuk sht folklorizm, por detyr e shenjt pr do shtetas dhe, n mnyr t veant, t njerzve t letrave. Intelektualt, n veanti shkrimtart, nuk duhet t jen manar t politiks s dits, por ta kthejn at n manare t tyre, duke u br kshtu prinjs t historis, n rrugn e pandalshme t saj. Nj shkrimtar i mir sht ather, kur gjith kapacitetin e tij intelektual dhe praktik e v n dobi t Kombit t vet. Se ktu sht dhe prova e par pr ta

por edhe duke shitur interest kombtare. Kta lloj intelektualsh, pr fat t keq, sot po quhen intelektualt m t mdhenj t kohs. Por harrohet se koha sht sit sizmike, q di t veoj majmiellin. Ndaj: kaloi, kaloi! Tani, n vitin e 100-vjetorit t Shpalljes se Pavarsis son Kombtare, duhet ti vem mir pikat mbi i, pr ta uar deri n fund amanetin e Ismail Qemalit, i cili tha: Ne, po u lm nj cop tok bijve dhe kufinjt le ti gjejn vet! Shembuj t nj bashkimi t vullnetshm t shqiptarve jan shum. Por doja t veoja Beslidhjen Shqiptare, q u krijua nga Kuvendi i Lezhes (2 mars 1444). N themel t asaj Beslidhjeje, ishte besa pr nj bashkim n luft kundr osmanve. Ta sjellim n koh, pa par ngjyrime politike, por edhe pa shfrytzuar ngjyrn kuqezi pr prfitime politike, por njsin kombtare. Le ta themi hapur t vrtetn pr dshirat e kahershme t shqiptarve pr indetitet dhe bashkim kombtar dhe jo t

bjm pun patriotike, si n ilegalitet. Pra, le t prpiqemi, me t gjitha udht e mjetet demokratike, q politika shqiptare t kanalizohet n hullin e duhur, ku t hidhet fara e Bashkimit Kombtar Shqiptar dhe ti shrbejm Atdheut me devotshmri, deri sa ta korrim fitoren prfundimtare! T mos kemi ndroj pr t thirrur, me sa fuqi kemi dhe deri n kupn e qiellit, pr t vrtetn ton, pr t drejtn dhe t ligjshmen ton, q tjert e bjn t paligjshme. E vreta ka kosto, por ka fitore; e vrteta t bn t pavdekshm. Kshtu, me kt rast, kujtoj ktu shkrimtarin Zola (Emil Zol, emri i vrtet Edouard Charles Antoine, 18401902), prfaqsuesi m i madh i natyralizmit francez, i cili e ngriti lart zrin e protests dhe u vu n mbrojtje t s vrtets. Se, kushdo q ngre zrin, sigurisht q do gjakoset, po do fitoj prjetsin. Ndaj, pushtohem shpesh nga vorbulla, q m fundosin mijra kilometra posht n oqeanin e prapsive sho-

Nr. 15

15
MARS 2012

Kryejav. E hn, 18 nntor 1912. Nga hotel Grand i Vjens, n syelje t drits, u rreh teli pr n Vlor me nnshkrimin zyrtar Ismail Qemal tue i lajmnue prfaqsuesit e vetdashsit e Kuvendit Kombtar t Shpalljes s Pavarsis: Prpara t premtes arrij n Durrs. Drgata Shqiptare e Pavarsis2 me liderin epokal Ismail Qemal Bej Vlora, burrshtetas 68 vjear, trup ngjeshur, me tipare t gjalla, shndet t shklqyer,3 t prcjell nga dhjetra qytetar shqiptar n kryeqytetin vjenez, e vijuen rrugtimin biblik me trenin ekspres t linjs Vjen-Bratislav-Budapest-Lubjan-Trieste. Sipas protokollit perandorak iu ishte rezervue nj vagon class i veant. N Trieste, kryeqytetin detar t Austris, te stacioni modern i trenit, kishin dal n pritje festive nj grup shqiptarsh t atyshm. Iu printe kryetari i ri shqiptar i ksaj kolonie n kt vend portual, Marco Cacariggi, i njohun pr studimet e tij mbi shtjen shqiptare. Aty kishte t ardhun nga provinca t Adriatikut si arbresh t Italis e t Kroacis, disa bashkkombas si prcjells nga Vjena e nga Bukureshti. 19 nntor 1912. Mesdit. Gjat qndrimit disaorsh n Excel sior Palace-Hotel Ismail Qemal Bej Vlora pati takime me personalitete diplomatike, pasi qyteti-port Trieste ishte nj qendr e madhe diplomatike, ku ndodheshin selit e konsullatave t tri aleancave t mdha (1912): Trepalshi (Gjermania e Italia), Antanta, Lidhja Ballkanike si dhe Perandoria Otomane. Qysh n Vjen ishin paralajmrue dy takime t veanta me politikan nga Mbretria e Italis. Pr her t par nga Trieste e dha botnisht lajmin se do t shpallej Pavarsia e Shqipris. Mediat e huaja amerikane, austro-hungareze, italiane, franceze etj., si The Nju York Times, Neue Freie Presse, Il Piccolo, Le Temps, Le Figaro, La Croix, LOuest-Eclair e shprndan menjher jehonshm n t gjitha kancelarit europiane, aziatike e amerikane.

ISMAIL QEMALI

rrugs s flamurit pr n Durrs

tjetr thuhet se i solli anija Linz15 (3.8 tonshe) q shrbeu n vitet 19091918. Ksokohe t vjeshts t vont (1912) Durrsi kishte mbet i vetmi port shqiptar i lirshm n zotrim perandorak osmanlli, prej nga t katr vilajetet otomane e shpesh endnin postn zyrtare sekrete n linjn e prjavshme internacionale nga Durrsi n Trieste (prej vitit 1910 do t enjte) ngaq kishin frik mos ua hapnin cubnisht mafia politike e lufts n udhnisje andej nga Greqia, Mali i Zi e Bullgaria. Njherash lvizjet detare n ujrat e brigjet e Adriatikut ishin n vzhgim edhe nga italiant sidomos n portin e Brindizit, grekt q mbanin t bllokuem portin e Vlors, serbt e malazezt q para pes ditsh kishin pushtue portin e Shngjinit.

E mrkur. 20 nntorit 1912. Akrepat shnjonin orn 7.00 t mbramjes. Anija ekspres Bruenn (3.9 tonshe, prej eliku, 108.6 m gjatsi e 12.9 m gjansi) gjat detimit n linjn Trieste-Aleksandri, npr dallg e acar t Adriatikut, kreu nj ndales t pazakont berchtoldiane n det t hapur, dy or larg Durrsit. Rojet bregdetare otomane e pikasn me dylbi. Mytesarifi i sanxhakut e fjaltoi flatrim relacionin pr autoritetet ushtarake eprore turke, tue i dijenue se anija ka qindrue lark e nuk dallohet mir. Zyrtar e qytetar t Durrsit i ftilluen hamendsimet me t dhanat e tyne t deriathershme: A thue mos ia mbrrini nga krajlit e Europs me at anije udhheqsi shqiptar, Ismail Qemali, pr t shpall Pavarsin e Shqipris...

Pasagjert e anijes Bruenn e kthyen kryet me syprcjellje kur nga vendi i klasit t par u ngrit nj burr i thyer n mosh, serioz e simpatik, diplomati e politikani me diell e han, Ismail Qemal Bej Vlora, i ndjekun n ecjekamb rrethas nga katrmbdhjet patriot shqiptar. N at rrugtim dyditor bashkudhtar t huaj e pandehn liderin shqiptar si Princ i Shqipris. Ata u hodhn n anijen tjetr Graf urmbrand, nj avullore e shpejt q linjonte prej vitit 1894 n pronsi t Lloyd e m 1912 u ble n ortakni nga pasaniku ushtarak, Reeder D.Tripovi, q ky i fundit e prdorte periodikisht n linjn Trieste-Ulqin (tok shqiptare n Mal t Zi) gjersa n udhafatin e saj m 1916 ndrroi dor e u kthye n anije spital pr emergjenca t Lufts s Par Botrore. Perandoria e Dyfisht Austro-Hungareze me mirsin e saj e mori me qira pr 38 or kt anije dhe e atashoi n dispozicion t Drgats Shqiptare t Pavarsis, q asaj nate ndejtn pafjet n bordin e saj deri n kthjellje t dits s re. Gjigandi botror Lloyd (1836), me linja t rregullta n t gjith botn, e pati siprmar-

rje perandorake shoqrimin garant me anije n ujrat e Adriatikut t Drgats Shqiptare t Pavarsis nga Trieste deri n Durrs. Ma e para linj e saj me Shqiprin u vnue n vitet 1852-1870 me anijen 0.230 tonshe Baron von Kubek. N portet e Ulqinit, Durrsit, Vlors, Shngjinit, Sarands e Korfuzit lundronin edhe anijet me emra simbolik shqiptar: Dardania 3.5 tonshe (103 m e gjat, 14.2 m e gjan, 7 m e lart) nga prilli 1901 deri n gusht 1914; Albania 1.1 tonshe ( 65.8 m e gjat, 9.7 m e gjan, 4.8 m e lart) nga marsi 1909 deri m 12 maj 1916 kur u fundos nga nndeset italiane; Valona (Vlora) 0.346 tonshe (38.7 m e gjat, 6.9 m e gjan, 3 m e lart) n vitet 1910 -1917. Diplomacia perandorake Austro-Hungareze ishte mjaft e matun q misionart shqiptar t mos i sillnin n brigjet shqiptare me asnjren nga kto anije emrat e t cilave do t krijonin tensione ndrkombtare te Lidhja Ballkanike apo te Perandoria Ruse etj. N disa burime librore flitet se erdhn me anijen Baron Bruck (1.9 tonshe), ky fakt nuk sht afr t vrtets, pasi kjo anije e pagzueme me emnin e themeluesit t Lloyd u ndrtue e linjue n vitin 1913. Diku

Jet e mote n epikn legjendare shqiptare (Eposi i Kreshnikve) jena kan msue me ardhjen e bajlozit t zi (prfaqsues diplomatik i huaj) e tani po vinte nga deti nj bajloz i bardh Ismail Qemal Bej Vlora me nj fytyr plaku simpatike, me mjekrn dhe flokt e bardha q i epnin autoritet e respekt. Pr her t par po bante vaki n histori q T Mdhenjt e Bots (1912) po e sillnin me anije n brigjet arbnore nj udhheqs t shquar shqiptar pr t krye Aktin e Shpalljes s Pavarsis Kombtare Shqiptare. Perandoria Otomane dhe ajo Austro-Hungareze qysh n vitin 1897 kishin nj marrveshje dypalshe mbi sferat e ndikimit t tyne n Ballkan, ndaj n nj eveniment t till si Proklamimi i Indipendencs Shqiptare, kah fundtetori e nntori 1912 mirkuptoheshin sy-vesh e hapagoj deri n nivele administrative t bazs. Valiu i vilajetit t Janins, ende pa u fillanis Plaku i Vlors nga Vjena, qysh m 16 nntor 1912, mirdinte pothuaj gjithka mbi itinerarin e projektin e Shpalljes s Pavarsis nga ana e kombit bujar shqiptar. Mytesarifi i sanxhakut t Beratit i ban me dije nnprefektit t Vlors se Ismail Qemal beu do t mbledh Kongres dhe do t shpall Qeveri t Prkohshme, ndrsa konsulli austro-hungarez n Durrs, Rudnej, njofton direkt kontin Berhctold n Vjen se prej Kongresit n Vlor varet e ardhmja e Shqipris. Ndryshe nga thuhet n libra, media e filma t s djeshmes moniste, vet Esat Pash Janina komandant i Korpormats s Janins prej origjinet shqiptar, m 22 nntor 1912, porosit n dy kahjet: nnprefekturn e Vlors e prefekturn e Durrsit q: Kur turdhnoj zotni Ismail Qemal Beu aty, lutemi ta pritni mir e ta qetsoni dhe na bani me dit. Ky telegram iu ue vemas edhe prefekturs s Beratit e nnprefekturs s Lushnjs para se Drgata Shqiptare e Pavarsis me prijsin Ismail Qemali t truponin rrugecjen andejna tue fjet nj nat n erm (23) e tjetrn nat n Libofsh (24 nntor 1912). Vijon n faqen 16

16
MARS 2012

Nr. 15

Vijon nga faqja 15 Qeveria Greke, m 16 nntor 1912, i transmetoi konsullit grek n Trieste qndrimin e saj n lidhje me Shpalljen e Pavarsis s Shqipris e njherash e porosiste tia bante me dije Ismail Qemalit me rastin e pritshm t ardhjes s tij. Ti thuash - i rekomandonte ai, - se nuk ke marr ende orientime nga qeveria jote, por je i mendimit se Qeveria Greke do t duhej t njihte kufijt e Shqipris. N pamje t par t duket se nj tekst i till, mbshtet shqetsimin q kishte edhe Ismail Qemali, pra at t kufijve. Prgjigja t krijon prshtypjen se Greqin nuk e shqetsonte Akti i Shpalljes s Pavarsis. Duket se kshtu u kuptua ajo edhe nga vet Ismail Qemali, pasi n takimin q ai pati me konsullin austro-hungarez n Durrs, para se t nisej pr n Vlor, ia konfirmoi premtimin q Qeveria Greke i kishte br atij pr Shpalljen e Pavarsis. Anija 952 tonshe Graf Wurmbrand (73.5 m e gjat, 8.9 m e gjan e 4.4 m e nelt) me t mbrri n afri t portit t lasht t Durrsit u keqprball me nji kurth nga hjeksit e ndjeksit antishqiptar edhe n Trieste e n det t hapur. Lavronte e lozonte akuza ajzberige: kontraband nga shqiptart (!),24 prandaj dy anije luftarake greke e futn n mes, duke e shoqrue afr bregut e ndalue pr kontroll. Nj grup i vogl hetimor u turravrap, prshendetn me nj Mirmngjes, ban sy-kqyrje t anijes e u larguen me hap t ngadalt. Kta kontrollor grek e dinin se ky veprim menjher do t transmetohej si lajm dite direkt n Vjen me mesazh radiofonik, sepse stafi plotsues i anijes e informonte or e ast guvernn e tij me telegrame pa tel edhe pr gjithato ngjarje t Shqipris, edhe pr udhtimin e Drgats Shqiptare t Pavarsis. udi: Grekt q kishin bllokue portin e Vlors vija-vinin n brigjet e Durrsit t mbetun ende nn kontrollin otoman e i rriskuem nga pushtimi i pritshm serb(!) Sigurisht, ata donin t tregonin ballas se dijn e monitorojn gjithka e si kemi bllokue portin e Vlors mund t vijm edhe n Durrs dhe, prndryshe: Shpalljen e Pavarsis e kemi n dor pr nder e qeder(!) Mytesarifi i Durrsit, m 21 nntor 1912 n ora 12.40 minuta t mesnats e njofton me kabllogram n dy adresa: Kryekomandn e Ushtris s Perndimit t Rumelis e Komands s Fuqinave t Prgjithshme t Kufinit t Malit t Zi n Elbasan, (nr. 13.093, origjinali n turqisht, me 67 fjal): Vaport e anmikut q kan hym n limat ndashti n mesnat u-ban tre. N shesh t limanit po shihen nji vapor i madh qi ka zan vend e slun edhe dy ma t vegjl qi vijn hora 300 metra lark njani prej tjetrit. Se do t bajn nesr merret vesh. Faktikisht, me i ra tro t vrtets, disa delegat t Kolonis s Bukureshtit m 19 nntor 1912 gjat qndrimit t shkurtr n Trieste blen arm dhe xhep-

hane e morn me vete mauzerka e fishek. Gjithsesi ato armatime vetjake t shqiptarve nuk ishin aq shum sa t krijonin nj problem kaq t madh e njiherash nuk ishin aq pak sa shtja t kalonte n heshtje t leht. Realisht, n kt rast, trafikun e kontrabandn ma t madhe po e kryenin vet grekt me anijen luftarake tue sjell npr terrovin armatime t ndryshme pr aleancort e tyne t Lufts Ballkanike, serbt e malazezt, duke i zbarkue ato n segmente t fshehta prgjat vijs bregdetare nga Durrsi n Lezh. Lajmi i The New York Times ban me dije se n Durrs u hetuan pr kontraband dy anije ushtarake torpediniere. Ather: njana sht Graf urmbrand, tjetra anija luftarake greke (ajo e kontrabands), e treta anije prdorej pr patrullime ushtarake t grekve n detin Adriatik. Mytesarifi i Durrsit, Muhamet Mahir Beu nga Berati, m 21 nntor 1912 n ora 12.40 minuta t mesnats e njofton me kabllogram n dy adresa: Kryekomandn e Ushtris s Perndimit t Rumelis e Komands s Fuqinave t Prgjithshme t Kufinit t Malit t Zi n Elbasan: Vaport e anmikut q kan hym n limat ndashti n mesnat u-ban tre. N shesh t limanit po shihen nji vapor i madh qi ka zan vend e slun edhe dy ma t vegjl qi vijn hora 300 metra lark njani prej tjetrit. Se do t bajn nesr merret vesh. Pas lajmeve t shumt q kemi marr, vaport e Greqies po sillen ndrmjet t Shllinzs e Shngjinit edhe qnkan tyke zbras ushtar me lundra prmbrenda Bregut t Matjes, alarmon qndren ushtarake n Elbasan perfekti i Durrsit me nj telegram tepr me rndsi e urgjent m 25 nntor 1912. Grekt po trafikonin arm e ushtar pr serbt e malazezt q po marshonin pr t pushtue Tirann e Durrsin.

(20 nntor) mbrrin n Durrs. Konsujt si ai i Austro-Hungaris (vendue n funshek. XVIII), i Italis, i Greqis etj. Mitropoliti ortodoks Jakov, mytesarifi otoman, Mahmut Mahtir Beu (nga Berati), Myftiu i vendit, komandanti i xhandarrmris t sanxhakut, Hamid Bej Toptani (nga Tirana), Kryearqipeshkvi Prend Bardh Kamberi (Primo Bianco) merrnin e jepnin t dhana edhe me qendrat e tyre diplomatike, politike, fetare, ushtarake rreth mbrritjes e veprimtaris s Ismail Qemal Bej Vlors n Durrs N kthjelltsi t mngjesit, t part n bord t vaporit shkuan Dom Nikoll Kaorri, Abas Efndi elkupa, Haxhi Mustafa Aga, mbas tyne, vet i dyt, edhe Jahja Efndi Ballhysa, t cilt disa dit ma von si prfaqsues t Durrsit do t ishin ndr firmtart e Aktit t Pavarsis t 28 nntorit 1912. Pas tyne ia mbrrini diplomati austriak Rudnej, nnkonsull i konsullats austro-hungareze n Durrs, i cili hyni n bord t anijes pr t bashkbisedue me liderin shqiptar Ismail Qemal Bej Vlora e pas takimit e dijenon MPJ n Vjen, vet kontin Berchtold, se megjithse ishte mngjes hert ishin mbledh nj numr i madh njerzish. Atdhedashs durrsak e t rrethinave me t dalun t drits u tubuan n portin e qytetit. Nga paria e qytetit e disa krahina prrreth erdhn aty, ku nj pjes e tyne shkuan direkt e n bord te Drgata e disa pritn n mol t portit. N mes tyne ishin edhe mutesarifi i sanxhakut t Durrsit, krer si Metropoliti ortodoks Jakov, myftiu, konsujt e huaj t atashuem n kt qytet bregdetar etj. N bord u ban ma shum mikpritsa se sa numri i misionarve t Pavarsis t ardhun me anijen urmbrand t shoqris austriake Lloyd, ku disa prej ktyne, si diplomat, fetar a ushtarak pr arsye t vetat nuk i shoqruan ata gjat zbritjes n tokn shqiptare. Kolonel Murat Bej Toptani, nj nga firmtart e Aktit t Pavarsis, kishte sjell nj repart rezervistsh, q ishin t pranishm aty pr t ruajt rend e qetsi, po, nj numr i tyre, sipas rregullave ushtarake e pritn Ismail Qemal Bej Vlorn me nj ceremoni protokollare t nivelit t lart zyrtar. Qyshce e vuni kambn e djatht n tokn shqiptare, n portin e Durrsit, po pritej si ma i miri burrshtetas shqiptar.

ishte nj votr, rreth s cils do zemr shqiptari mblidhej me afsh atdhetarie dhe mund t shprehej lirshm, e cila fatkeqsisht e barbarisht u dogj nga flakt e dallkaukut Haxhi Qamili m 2 shtator 1914 duke shkrumue bibliotekn private t Kaorrit nj nga ma t pasunat e kohs, gjithato thesare arkivore t Arqipeshkvis s Durrsit, mjaft dokumenta t Pavarsis s Shqipris (1912-1913). N prcjellje, jo rastsisht, nderonte me pranin e tij, edhe Kryearqipeshkvi patriot i Durrsit, Prend Bardh Kamberi prndryshe i thirrun edhe Primo Bianco e disa famulltar t N at koh t Pavarsis e tevona, n oda malsore t sanxhakut t Durrsit, Dibrs (vemas n KrejLur), Elbasanit, Shkodrs, Manastirit, Prizrenit, jehonin vargje ujvar t nj kange epike: Dom Nikolla, shqipe e malit, nkrah t djatht t Ismail Qemalit Po n kt dit, m 23 nn tor 1912, aty kah vakti i dreks, n kt qytet t lasht, u organizue nj tubim i madh i popullit t Durrsit me rrethina. N nj tribun t improvizueme enkas pr kt event, u ngjitn tue prshendet nxehtsisht prfaqsuesit e Pavarsis nga t tre besimet fetare: Ismail Qemal Bej Vlora, Dom Nikoll Kaorri, Abdi Bej Toptani, Mustafa Merlika Kruja, Dhimitr Zografi, Abas Efndi elkupa, Luigj Gurakuqi, Pandeli Cale, Kristo Meksi, Mustafa Ag Hanxhiu N shesh, n rradh t par, rrinin Arqipeshkvi patriot i Durrsit, Prend Bardh Kamberi prndryshe i thirrun edhe Primo Bianco, Gjin Pjetr Mark Previzi i Skurajve - i ardhun nga Kurbini, Murat Bej Toptani, Jahja Efndi Ballhysa, Hafiz Ali Podgorica, Stef Kaulini, Hil Kani, Saida Krtusha, Ma i pari ligjroi Dom Nikoll Kaorri n emn t prfaqsueve t Durrsit pr shpalljen e Pavarsis: Sot asht dita ma e shnueme n historin e kombit ton. Pr t ardh n kt dit, asht dasht t bajm shum sakrifica t gjith shqiptart, musliman, ortodoks e katolik, q gjithher kan qen n krah t njeni tjetrit si vllazn, kur ishte fjala pr ashtjen kombtare tue e prmbyll fjaln me kushtrimin e tij historik: O Sot, O Kurr! Kur Ismail Qemal Bej Vlora po i jepte flatra ides plebishitare t shpalljes s Pavarsis t Shqipris m vete, t lir e t mosvarme as nga Perandoria Otomane e as nga ndonj nga Fuqit e Mdha apo ndonj shtet tjetr fqinj si Italia n vendtubim e npr rrug ia befn turma t manipulueme nga Myftiu i Durrsit, nga Mytesarifi i Durrsit e nga Metropoliti ortodoks, Jakov. Ata silleshin si nj turm e irritueme dhe e organizueme n thirrje e n lvizje t pakontrollueme. Dika si n Mesjet t Hershme, nj far Haxhiqmilizimi apo ndryshe, si antimitingjet e fillimit t Demokracis n Shqipri (!) Ramiz LUSHAJ

11

Komisioni Nismtar i Kuvendit n Vlor, trenakia atdhetare Xhemil Bej Vlora, Elmaz Kanina, Leonidha Bezhani, e amanetuen telegramin e gjeniut vizionar Ismail Qemal BeutVlora n 30 adresime nprmjet zyrave t telegrafave pr kryetart e bashkive e t klubeve dhe Paris t vilajeteve t Janins, t Shkodrs e t Manastirit. Ky telegram, sipas Lef Nosit - njanit nga firmtart e Aktit t Pavarsis, - mbi dy or pas marrjes n dor iu stafetue direkt me vetdashje misionare zyrs s telegrafs n Tiran pr qytetet: Tiran, Durrs, Shkodr, Kavaj, Kruj. Lajmi trokon jehonshm. Nacionalisti Hasan Sharra nga Vlora iu telegrafon n Durrs Abas Efendi elkups e Haxhi Mustaf Ag Hanxhiut, dy nga nnshkruesit e Aktit t Pavarsis se sonte (20 nntor) Ismail Qemal Beu mbrrin aty, ndrkoh edhe patrioti Bektash Cakrani n Vlor i kishte prcjell Aziz Pash Vrionit dhe shokvet t ndershm n Berat njoftimin se nesr

10

Durrs. E shtun. 23 nnor 1912. Diplomati e politikani Ismail Qemal Bej Vlora, n bashkari ideimi praktik me Murat Bej Toptanin e Jahja Efndi Ballhysen, e przgjodhi udhnisjen nga kulla fetare e atdhetare (qela) e famulltarit t Durrsit, iluministit e misionarit, klerikut e dijetarit, kryengritsit e paqtuesit, Dom Nikoll Kaorrit, pr t shtegtue me guxim e ngutje drejt Kuvendit Kombtar t Pavarsis n Vlor. Kjo qel, sipas Mustafa Krujs,

Nr. 15

17
MARS 2012

Nga Philippe Legrain Vetm masat shtrnguese nuk mund ta zgjidhin krizn ekonomike dhe financiare t Europs. Rritja ekonomike dhe punsimi duhet t nxiten dhe t mbshteten me t njjtin zell. Udhheqsit e Bashkimit Evropian tashm e kan kuptuar kt gj: shtja mbi stimulimin e rritjes ekonomike n vitin 2012 zuri vendin kryesor n agjendn e takimit t Kshillit Europian m 30 janar. Por pyetja e madhe q shtrohet sht: Si? Nevoja pr veprim t menjhershm sht e qart. Ekonomia e eurozons n tre muajt e fundit t vitit 2011 psoi tkurrje; madje edhe ajo e Gjermanis u rrudh. Ky viti i ri po duket i zymt. Franca sht n nj linj t shesht (si sht edhe Britania). Italia dhe Spanja jan zhytur n recesion t thell. Greqia sht n vitin e pest t nj rnieje. Papunsia n eurozon sht n nj lartsi rekord, me pothuajse nj n dy t rinj t papun n Spanj dhe Greqi. Zmbrapsja ekonomike sht e frikshm: asketizmit (masat shtrnguese) fiskale, normat e larta t interesit jasht normave t vendeve AAA, ndrprerja e kredive nga bankat, dobsimi i investimeve n sektorin privat dhe rnia e eksporteve si pasoj e rnies s krkess globale. Deri sa t rinis rritja ekonomike, do tentativ pr stabilizim financiar do t jet jashtzakonisht e brisht. Recesioni do t godas bilancet e bankave dhe qeverive tashm t dobta, duke rritur presionin pr nj shlyerje m t shpejt t borxhit. Por, ndrkoh q rikuperimi gradual sht thelbsor, shkurtimet e menjhershme dhe t thella jan vet-shkatrruese; reduktimet e mdha t kreditimit privat dhe shpenzimeve t qeveris do t shkaktojn nj rnie akoma m t thell duke krijuar kshtu nj spirale vicioze. Prandaj sht me rndsi jetike ti jepet nj shtytje e fort rritjes ekonomike . Deri tani, agjenda mbi rritjen ekonomike ka konsistuar kryesisht n reforma strukturore, t cilat jan thelbsore pr rritjen e produktivitetit dhe fleksibilitetit t ardhshm. Kriza ofron nj mundsi politike pr lvizje t guximshme n kt front n shum vende, por reformat strukturore n prgjithsi nuk do t gjenerojn rritje dhe vende pune t menjhershme. N t kundrtn, shkurtimi i vendeve t puns me pak

Nj agjend e re europiane pr rritjen ekonomike

produktivitet, pr shembull, do t rriste papunsin, do t rriste shpenzimet e qeveris dhe do t zvoglonte shpenzimet private. Dhe, pr shkak se krkesa sht n depresion, kreditimi ka paksuar ofertn dhe pengesat pr ndrmarrje t reja jan t shumta. Do t duhet shum koh deri sa bizneset t krijojn vende pune me m shum produktivitet. Me pak fjal, vetm reformat strukturore nuk do t mjaftojn pr t nxitur rritjen n vitin 2012. N vend t ksaj, fokusi i menjhershm duhet t jet mbi shtimin e investimeve dhe eksporteve n ekonomit deficitare - t tilla si Franca, Italia dhe Spanja (dhe Mbretria e Bashkuar) dhe mbi stimulimin e konsumit n vende me suficit t tilla si Gjermania dhe Holanda. Banka Qendrore Evropiane ka vepruar me vendosmri pr t mbshtetur bankat evropiane, tani ajo gjithashtu duhet t mbshtes ekonomin reale. Ndrsa normat zyrtare t interesit jan vetm 1%, shtete si Spanja paguajn m shum se 5% pr t marr hua pr dhjet vjet, ndrsa bizneset e besueshme n Itali mund t marrin kredi vetm me norma ndshkuese. Pra, BQE duhet t bj m shum pr t zhbllokuar mekanizmin pr politikn monetare; Autoriteti Bankar Evropian duhet t dekurajoj shlyerjet e tepruara, duke insistuar q bankat t rrisin shumat specifike t kapitalit n vend q ti godasin ato m nj norm t unifikuar prej 9% dhe kur sht e nevojshme, qeverit kombtare duhet t ofrojn garanci pr huamarrjet nga bankat pr bizneset e vogla dhe t mesme. Ndrsa ndrhyrja n kto marrdhnie financiare sht jetike, qeverit gjithashtu duhet t bjn m shum pr t rritur investimet. Ata duhet ti japin prioritet masave pr lehtsuar hapjen e nj biznes, t heqin pengesat pr t investuar kapitalin dhe t inkurajoj bizneset pr t vazhduar investimet. N nivelin e BE-s, Kapitali i Banks Evropiane t Investimeve (BEI) duhet t jet rritur n mas t madhe, si tha Presidenti i Komisionit Evropian Jos Manuel Barroso gjat fjals s tij shtatorin e kaluar, kshtu q BEI mund t financoj nj val t madhe investimesh pan-evropiane, sidomos n infrastruktur.Rritja e eksporteve sht gjithashtu thelbsore. Vendet deficitare duhet t bhen m konkurruese, t rrisin produktivitetin duke shkurtuar kostot. Nj monedh m konkurrues do t ishte e mirpritur: ashtu si kolapsi i sterlins nga viti 2008 rriti eksportet n Mbretrin e Bashkuar, edhe nj euro m e dobt do t ndihmonte ekonomit e Mesdheut pr t rifituar konkurrueshmrin pr eksportet e ndjeshme ndaj mimit. Nj zhvlersim fiskal ulja e tatimit t pagave dhe zvendsimi i t ardhurave me nj TVSH m t lart - do t ndihmonte gjithashtu. Vendet me suficit, gjithashtu, duhet t bjn pjesn e tyre, gj q sht n interesin e tyre. Ashtu si Kina duhet t lejoj renminbi ( monedhn e saj) t fuqizohet, n t njjtn mnyr edhe Gjermania suficiti buxhetor i t cils e kalon edhe at t Kins n baz t PBB-s dhe n terma absolut - ka nevoj pr nj norm m t lart reale shkmbimi. Kjo do t thot se gjermant duhet t fitojn paga m t larta, n prputhje me produktivitetin e tyre n rritje, n mnyr q ata t mund t bjn m shum pushime n Greqi dhe Spanj. Nse bizneset nuk prmbushin detyrimet, ulja e takss mbi t ardhurat nuk do t funksionoj. Kjo na on n shtjen e politikave fiskale. Qeverit q nuk mund t marrin hua me mim t ult (ose fare) nga tregjet nuk kan asnj mundsi pr t shtrnguar rripat e tyre. Por ata duhet t ndjekin rrugn e konsolidimit t shpejt sesa rrugn e pamenduar mir t masave shtrnguese. Pra, ata duhet t mbshtesin investimet n kualifikim dhe infrastruktur, duke shkurtuar subvencionet dhe pagesat e transferimit. Ata gjithashtu duhet t nxjerrin ligje pr reformat e ardhshme, sidomos pr t inkurajuar njerzit q t punojn m gjat. E fundit por jo m pak e rndsishmja, qeverit q mund t marrin hua me norma t paprecedenta t ulta - 0% n terma real mbi 10 vjet, n rastin e Gjermanis duhet t luajn rolin e tyre n mbshtetjen e krkess. A do t jet me t vrtet kaq e vshtir pr t par se si do t ulet TVSH-ja prpara zgjedhjeve gjermane vitin e ardhshm? *Philippe Legrain sht nj kshilltar i pavarur ekonomik i presidentit t Komisionit Evropian

18
MARS 2012

Nr. 15

Nga Joseph S. Nye A do t ishte m paqsore bota, nse e sundonin grat? Nj libr i ri sfidues, nga psikologu i Universitetit t Harvardit Steven Pinker thot se prgjigja e ksaj pyetje sht po. N Engjjt e Mir t Natyrs Son, Pinker paraqet t dhna, t cilat tregojn se dhuna njerzore edhe pse ekziston akoma mes nesh , ka filluar t jet gradualisht n rnie. Pr m tepr, thot ai, nse i hedhim nj sy historis, grat kan qen dhe do t jen gjithmon nj forc paqsore. Lufta tradicionale sht nj loj burri: Krye-Grat e fiseve, kurr nuk jan bashkuar pr t bastisur fshatrat fqinj. Si nna, grat kan stimuj evolutive pr t ruajtur kushtet paqsore, n t cilat do t ushqejn pasardhsit e tyre dhe pr t siguruar q gjenet e tyre t mbijetojn n gjeneratn e ardhshme. Skeptikt menjher prgjigjen se: Grat nuk kan hapur kurr luft, thjesht sepse mundsit e tyre pr t ardhur n pushtet kan qen t pakta. N qoft se ato ishin t fuqizuara si udhheqse, kushtet e nj bote anarkike do ti detyronin t ndrmerrnin t njjtat vendime luftnxitse me burrat. Margaret Thatcher, Golda Meir dhe Indira Gandhi ishin gra t fuqishme dhe secila prej tyre i drejtoj vendet e tyre drejt lufts. Por sht gjithashtu e vrtet se kto gra arritn pushtetin duke luajtur sipas rregullave politike t bots s nj burri. Ishte suksesi i tyre n prputhje me vlerat mashkullore, t cilat i mundsuan edhe arritjen n krye t qeverisjes e t pushtetit. N nj bot, n t ciln grat posedojn nj pjes proporcionale t pushtetin (nj gjysme) n pozicione drejtuese, ather ato mund t silleshin ndryshe. Pra, kjo pyetje sht br nj nocion edhe m i gjer : A ndikon prkatsia gjinore n udhheqje? N baz t stereotipave, studime t ndryshme psikologjike tregojn se burrat rndojn n pushtetin e komands, ndrsa grat jan bashkpunuese dhe n nj mnyr intuitative arrijn t kuptojn fuqin e but t trheqjes dhe bindjes. Amerikant kan tendenc pr t prshkruar udhheqjen me stereotipa t vshtira meshkujsh, por studimet e lidershipit t kohve t fundit paraqesin nj sukses n rritje, pr at q nj her e nj koh u konsiderua si stili femror. N informata t

Fuqia e grave udhheqse

bazuara n shoqri, rrjetet jan duke zvendsuar hierarkit dhe puntort e kualifikuar n at fush jan m pak t respektueshm. Menaxhimi n nj term m t gjer t organizatave po ndryshon n drejtim t lidershipit t prbashkt dhe nj lidershipi t shprndar, me drejtues n qendr t nj rrethi m tepr sesa n maj t nj piramide , si edhe ka qen. Ish-CEO i Google, Eric Schmidt tha se atij i duhej t llastonte punonjsit e tij. Edhe ushtria po prballet me kto ndryshime. N Shtetet e Bashkuara, Pentagoni thot se komandantt q udhheqin strvitjet dhe trajnimet n Ushtri, brtasin m pak, sepse brezi i sotm i prgjigjet m mir instruktorve, t cilt luajn nj rol t tipit kshillues . Sukseset ushtarake kundr terroristve kan nevoj pr ushtar q fitojn zemrat dhe mendjet, jo vetm pr t thyer ndrtesat dhe trupat. Ish presidenti amerikan George W. Bush nj her e prshkroi rolin e tij si vendimtar, por ka shum m tepr pr udhheqjen moderne se kaq. Udhheqsit modern duhet t jen n gjendje t prdorin rrjetet, t bashkpunojn dhe t inkurajojn pjesmarrjen. Tipi i Grave jo-hierarkike dhe aftsit relative ushqejn nj nevoj t udhheqjes n botn e re t njohurive t bazuara n organizatat dhe grupe dhe na bjn t ditur se mesatarisht, burrat jan m pak t prgatitur pr t prmbushur kto detyra. N t kaluarn, kur grat luftuan pr kryesit e ktyre organizatave, shpesh u nevojitej t adoptonin nj stil mashkullor, duke br nj shkelje t norms m t gjer sociale t femrs, pra mirsis... Tani, duke marr parasysh revolucionin e informacionit dhe demokratizimit q krkon edhe m shum pjesmarrje n udhheqje, stili femror sht duke u br nj rrug drejt nj udhheqje m efikase. Pr t udhhequr me sukses, meshkujt jo vetm q do tu duhet t vlersojm kt taktike tek koleget femra , por gjithashtu do tu duhet t msojn t zotrojn disa nga kto aftsi. Kjo sht nj tendenc, POR (ende jo) nj fakt. Grat ende mbeten mbrapa n pozita udhheqse, duke mbajtur vetm 5% t pozicioneve t larta n korporata dhe nj minoritet n pozicionet e legjislaturs s zgjedhur (pr shembull, vetm 16% n SHBA, n krahasim me 45 % n Suedi). Nj studim i 1.941 sundimtarve t vendeve t pavarura gjat shekullit t njzet, zbuloi vetm 27 gra, afrsisht gjysma e t cilave arritn t vinin n pushtet, por si t veja apo si bijat e nj sundimtari mashkull. M pak se 1% e sundimtarve t shekullit t njzet ishin grat, t cilt e fituan pushtetin me forcat e tyre. Pra, duke pasur parasysh urts-

in konvencionale n studimet e reja t lidershipit, t cilat i prkasin epoks se informacionit dhe q do t thot hyrja n botn e gruas, ather shtrojm pyetjen: Pse nuk po bjn dika grat, pse do gj vazhdon t jet e njjta? Mungesa e eksperiencs, prgjegjsit kryesore t kujdestarit, stili i negocimi dhe plani i vjetr i diskriminimit ndihmojn pr t shpjeguar hendekun gjinor. Rrugt tradicionale t karriers, si dhe normat kulturore q ndrtuan dhe prforcuan ato, nuk i kan lejuar grat t fitojn aftsit e krkuara pr pozitat udhheqse e t larta n shum kontekste organizative. Hulumtimet tregojn se edhe n shoqrit demokratike, grat prballen me nj rrezik m t lart shoqror sesa burrat, kur prpiqen pr t negociuar pr burime t tilla karrier si sht kompensimi. Grat nuk jan prgjithsisht t integruara mir n rrjetet mashkullore q dominojn organizatat dhe stereotipat gjinore ende i pengojn grat q prpiqen t kaprcejn pengesa t tilla. Ky paragjykim ka filluar t rrezohetn shoqri t bazuara n informacion, por do t ishte e gabuar ta identifikonim kt lloj t ri lidershipi si bota e nj gruaje. Edhe stereotipat pozitive kan nj efekt negativ mbi grat, burrat, dhe nj udhheqje efikase. Udhheqsit duhet t shihen m pak si komanda heroike e m shum si nj inkurajim n pjesmarrjen e nj organizat, grupi, vendi, apo rrjeti. Pyetjet e stilit, kur duhet prdorur forca e rnd dhe e but, jan po aq t rndsishme si pr burrat ashtu edhe pr grat dhe nuk duhet t zbehen nga stereotipat tradicionale gjinor. N disa rrethana, burrat duhet t veproj m shum si grat; n disa raste t tjera, grat do t duhet t veprojn pak si burrat. Zgjedhjet kye rreth lufts dhe paqes n t ardhmen, nuk duhet t varen nga gjinia, por mnyra sesi lidert do t jen t aft pr t kombinuar pushtetin e fort e t but, si synim krijimin e strategjive t zgjuara. Si burrat ashtu edhe grat do t jen ato q do t ndrmarrin kto vendime. Pinker, ndoshta ka t drejt kur thot: Aty ku ka dhun mungon fuqizimi i grave. Joseph S. Nye, Jr, ish-Sekretari i Mbrojtjes amerikane, sht profesor n Harvard dhe autori i librit t kohve t fundit

Nr. 15

19
MARS 2012

Nga Havier Solana Tashm sht gjithmon e m shum e qart se ajo q filloi n fund t vitit 2008 nuk ishte thjesht nj rnie e zakonshme ekonomike. Gati katr vjet pas fillimit t krizs, ekonomit e zhvilluara nuk kan arritur t ken nj rigjenerim t qndrueshm dhe madje edhe vendet n gjendje m t mir po shfaqin shenja dobsimi. T ballafaquara nj recesion t konfirmuar tashm, vshtirsit e Evrops jan alarmuese . Evropa jo vetm q po prballet me rrezikun e nj rnie t vazhdueshme ekonomike, por papunsia n nj nivel t lart n terma afatgjat dhe paknaqsia popullore po krcnojn t dobsojn n mnyr permanente kohezionin e strukturs s saj sociale. Dhe, politikisht, ekziston nj rrezik real q qytetart t mos ken m besim tek institucionet, si kombtare ashtu edhe evropiane, dhe t joshen nga thirrje populiste, si n t kaluarn. Evropa, me do kusht, duhet ta shmang kt skenar. Rritja ekonomike duhet t jet prioritet, vetm rritja ekonomike do ti rikthej njerzit n pun dhe do t shlyej borxhet e Evrops. N mnyr t kuptueshme, ka nj debat pr mnyrn se si mund t arrihet ky rigjenerimi i ekonomis. Mbrojtsit e ndrmarrjes s masave shtrnguese argumentojn se borxhi ka nj ndikim negativ n rritjen ekonomike; ithtart e stimulimit t mtejshm t rritjes ekonomike kundrshtojn duke thn se sht pikrisht rritja e ult ekonomike q gjeneron borxhin publik dhe jo anasjelltas dhe se masat shtrnguese n nj koh recesioni vetm i prkeqsojn gjrat. Por evropiant nuk duhet t bien dakord pr do gj pr t gjetur nj rrug t prbashkt. Ne mund t mos biem dakord n lidhje me

KURSIMI KUNDR EUROPS

efektet afatgjata t injektimit t likuiditetit, por ne mund t biem t gjith dakord se nuk sht e drejt t lejojm q kompani fitimprurse t dshtoj pr shkak se tregjet e kredive nuk po funksionojn. Nuk sht e nevojshme t jemi dakord me politikn fiskale, pr t kuptuar se sht m e arsyeshme t nxiten investimet se sa pr t shikosh strukturn ton produktive tek dobsohet. Dhe ne t gjith e dim se investimi n rikualifikimin e t papunve sht nj kosto m efektive se sa t lejosh papunsin pr nj afat t gjat. N do rast, dyshimet rreth ndikimit negativ t masave shtrnguese jan br t pamundura t injorohen. Historia tregon se n nj recesion t thell sht shum m e rrezikshme t ndalosh nxitjen e rritjes ekonomike shum hert se sa shum von. Nj shkurtim i tepruar i shpenzimeve publike n rrethanat aktuale mund t oj n nj tkurrje t rritjes ekonomike, gj q tashm sht duke ndodhur: Fondi Monetar Ndrkombtar tashm parashikon q eurozona do t tkurret me 0,5% n vitin 2012. Reformat strukturore jan t rndsishme pr t garantuar nj rritje ekonomike t qndrueshme n t ardhme, por ata nuk po gjenerojn rritje ekonomike n terma afatshkurtr, gj pr t ciln Evropa ka nevoj. N vend t ksaj, n kmbim t progresit t pakt n lidhje me reduktimin e borxhit, Evropa rrezikon t shkaktoj dme t qndrueshme ndaj potencialit t saj t rritjes ekonomike. Krahasuar me nj recesion t ri, kostoja afat-gjat e politikave stimuluese sht e paprfillshme. N shum vende, deficitet buxhetore aktuale jan rezultat jo i qeverive t pamatura q kan shpenzuar m shum se duhet, por i masave t prkohshme q jan marr pr t kaluar krizn. Me normat e interesit tashm t ulta dhe me reduktimin kredive n sektorin privat, rreziku q politikat ekspansioniste t shkaktojn inflacion apo t nxjerrin jasht tregut investime private sht i ult. N t kundrt, reduktimi i shpenzimeve mund t dmtoj veprimtarin ekonomike dhe mund t rris, jo t ul, barrn e borxhit publik. Borxhi publik, pr m tepr, nuk duhet t demonizohet. Nga ana financiare sht e arsyeshme q shtetet t ndajn koston e investimeve publike, t tilla si projekte t infrastrukturs dhe shrbimeve publike, me gjeneratat e ardhshme, t cilat do t prfitojn prej tyre. Borxhi sht nj mekanizm me t cilin ne institucionalizojm solidaritetit midis brezave. Problemi nuk sht borxhi, por duhet t sigurohemi q ky borxh t prdoret pr t financuar investime produktive, q ai t mbahet brenda kufijve t arsyeshm dhe q ai t mund vihet n shrbim me pak vshtirsi. Megjithat, qllimisht, t njjtat argumente q kthyen krizn financiare t vitit 1929 n Depresionin e Madh, jan duke u prdorur sot n favor t masave shtrnguese n lidhje me t gjitha shpenzimet. Ne nuk mund t lejojm q historia t prsritet. Udhheqsit politik duhet t marrin iniciativn pr t shmangur nj kriz sociale t shkaktuar nga ekonomia. Dy veprime jan t nevojshme urgjentisht. N nivel global, duhet br m shum pr t adresuar mosbalancimin makroekonomik dhe pr t gjeneruar krkesn n vendet me suficit, duke prfshir edhe ekonomit e zhvilluara si Gjermania. Ekonomit e tregjeve n zhvillim q kan bilanc pozitiv duhet ta kuptojn se nj kontraktim i tejzgjatur n botn e zhvilluar krijon nj rrezik real pr nj rnie globale, n nj koh kur ata nuk ruajn hapsirn e duhur pr manovrim, hapsir t ciln ata e kishin katr vjet m par. Brenda eurozons, reformat strukturore dhe shpenzimet publike m efikase, t cilat jan thelbsore pr nj rritje t qndrueshme afatgjat dhe nivelet e borxhit, duhet t jen t kombinuara me politikat n mbshtetje t krkess dhe shrimin e ekonomis n terma afat shkurtr. Hapat e ndrmarra n kt drejtim nga kancelarja gjermane Angela Merkel dhe presidenti francez Nikolas Sarkozi jan t mirpritura, por t pamjaftueshme. Ajo q nevojitet sht nj marrveshje e gjer me vendet q kan munges kredibiliteti t politiks s ndjekur, duke ndrmarr reforma strukturore pa vonuar, n kmbim pr m shum hapsir brenda BE-s pr masa q gjenerojn rritjen ekonomike edhe me koston e nj deficiti m t lart afat shkurtr. Bota po prballet me sfida t papara. Asnjher m par n historin e kohve t fundit nuk kish ndodhur q nj recesion i thell t prkonte me ndryshime gjeopolitike. Tundimi pr t favorizuar prioritete t gabuara kombtare mund t ojn n nj katastrof pr t gjith. Vetm nj lidership i shkolluar politik mund t shmang kt rezultat. Udhheqsit evropian duhet ta kuptojn se programet e rregullimit prmbajn si ann e tyre sociale ashtu edhe ann e tyre financiare dhe se ato do t jen t paqndrueshme n qoft se ato pasqyrojn nj perspektiv pa drit n fund t tunelit. Ndrmarrja e masave shtrnguese n lidhje me t gjitha shpenzimet sht nj strategji me t meta dhe nuk do t funksionoj. Ne nuk mund t lejojm q nj nocion i keqkuptuar pr disiplinn t shkaktoj nj dm t prhershm n ekonomit tona dhe t imponoj nj barr t tmerrshme n shoqrit tona. E gjith Europa duhet t bjer dakord mbi nj strategji afat-shkurtr pr rritjen ekonomike - dhe ta zbatoj at sa m shpejt. Havier Solana, ish Prfaqsuesi i Lart i BE pr Politik t Prbashkt t Jashtme dhe Sigurin, Sekretari i Prgjithshm i NATO-s dhe Ministri i Mbrojtjes s Spanjs dhe kryetar i Qendrs ESADE pr ekonomin globale dhe gjeopolitikn

20
MARS 2012

Nr. 15

Nga Ana Palacio Nj vit pas rnies s Hosni Mubarak dhe me trazirat popullore q vazhdojn t turbullojn botn arabe, sht gjithnj e m e qart se Evropa nuk mund t rrij duarkryq pa br asgj. Protestat e vazhdueshme kan nxjerr n pah nevojn urgjente pr nj angazhim t ri t Bashkimi Evropian n lidhje me rajonin n prgjithsi - dhe, n veanti, me vendet e Mesdheut jugor dhe lindor q jan fqinjt e Bashkimit Evropian. Deri tani, Politika e Fqinjsis Evropiane (ENP), e lindur si nj rishqyrtim i politiks s suksesshme t BE-s t ndjekur me Europn Qendrore dhe Lindore pas rnies s Murit t Berlinit, ka udhhequr veprimet e Bashkimit Evropian prkundrejt Mesdheut jugor e lindor. Me kalimin e kohs, megjithat, ENP u prqendrua kryesisht tek emigracioni dhe faktori i siguris. Pr m tepr, Politika e Fqinjsis Evropiane u kujdes pr t krijuar nj litar shptimi ekonomik t regjimeve autokratike t rajonit. N bregun jugor t Mesdheut nj seri ankesash, q nga korrupsioni e deri tek dshira pr liri, motivoi paknaqsin dhe trazirat. Por, tem themelore ka qen mungesa e mundsive t qndrueshme ekonomike, q ka uar n rritjen e papunsis, ose punsimit t prkohshm, tek t rinjt n rajon. Nj vit pas shprthimit t Pranvers Arabe, megjithat, mundsit ekonomike jan edhe m t pakta. Ekonomit e Egjiptit, Libis dhe Tunizis, jan t gjitha mjaft t kontraktuara. Buxhetet kombtare jan t tendosura dhe rezervat e shkmbimit t huaj valutor jan paksuar. N vend t ardhjes s investitorve t huaj brenda vendit, kapitali po shkon jasht tij. Duke pasur parasysh shkalln e sfids, me t ciln po prballen fqinjt jugor t Evrops, BE-ja duhet t krijoj nj partneritet euro-mesdhetar shum m efektiv se sht prpjekur t krijoj deri tani. Sfida e par sht t rivendos besimin, gj q krkon q evropiant t rishqyrtojn qndrimin e tyre ndaj islamit politik, n prgjithsi dhe ndaj islamikve n qeveri, n veanti. Nj test prove i rndsishm sht Maroku. Edhe pse nuk ndoqi rrugn revolucionare t rajonit, perceptimet dhe aspirata e marokenve pasqyrojn po ato t vendeve fqinje. BE-ja prshndeti reformat e fundit kushtetuese t vendit, si dhe rezultatet e zgjedhjeve q solln n pushtet nj deg t Vllazris Myslimane t Egjiptit. Por BE-ja gjithashtu bri thirrje pr nj angazhim m t madh pr pluralizm, pr sundimin e ligjit dhe pr t drejta t barabarta pr pakicat dhe grat - fusha kryesore kto, n t ciln islamistt kudo duhet t provojn veten. Ky kushtzim parimi m shum pr m shum - tregon se BE-ja ka gjetur nj mnyr t vlefshme pr t ndikuar n zhvillimet n rajon. Por, ka gjithashtu nj nevoj pr t larguar iden se Evropa, e supozuar n rnie, nuk mund t jet nj bashkbiseduese e dobishm dhe partnere n nxitjen e prosperitetit rajonal. Prkundrazi, BE-ja mbetet partnerja kryesore tregtare e Maghreb-it, duke llogaritur 70 pr qind t eksporteve t rajonit n vitin 2010, pa prfshir naftn. Evropa, edhe pse e dobsuar, gjithashtu mund t ndihmoj angazhimin e insti-

Hapja e dritares Mesdhetare t Europs

Nj vit pas shprthimit t Pranvers Arabe, megjithat, mundsit ekonomik onomike ekonomike jan edhe m t pakta. Ekonomit Ekonomit e Egjiptit, Libis Tunizis, dhe Tunizis, jan t gjitha mjaft mjaft t kontraktuara. Buxhetet ombtare kombtare jan t tendosura dhe rezervat e shkmbimit t huaj valutor jan paksuar. N vend t ardhjes ardhjes s investitorve t brenda huaj brenda vendit, kapitali po shkon shkon jasht tij.

tucioneve shumpalshe, duke filluar nga Fondi Monetar Ndrkombtar dhe Banka Botrore, ku BE-ja sht aksionerja m e madhe (rreth 37%, n krahasim me pjesn e Shteteve t Bashkuara 16%), deri tek Banka Evropiane e Investimeve, e cila koht e fundit ngriti tavanin e kredive t rajonit me 1 bilion (1.3 bilion $). Gjithashtu, Banka Evropiane pr Rindrtim dhe Zhvillim (BERZH) njoftoi koht e fundit fillimin, n vitin 2012, t aktiviteteve t financuara nga donatort n pjes t ndryshme t rajonit, duke prfshir edhe Marokun. Nj shembull i mir pr angazhimin e BE-s sht Impianti i Energjis Diellore prej 37.milion n Ouarzazate dhe Programi i Efikasitetit t Ujit t Pijshm, i sponsorizuar nga Fondi i Investimeve pr Fqinjsin e BE-s, i cili ishte nj instrument i dobishm n sigurimin e kredive q arrijn n m shum se 600 milion . Kt kapacitet mbshtets BE-je duhet ta prdor n mnyr m efikase. Prtej sfidave t perceptimit, suksesi i partneritetit t riprtrir me Europn krkon q rajoni t ndrmarr reforma strukturore jetike. S pari, vendet e rajonit duhet t konsolidojn nj kuadr t shndosh rregullator dhe institucional q do t nxiste efikasitetin dhe sigurin ligjore pr investitort, si vendas dhe ata t huaj. Ky kuadr sht i rndsishm pr t trhequr jo vetm kompani t mdha, por edhe pr t rritur numrin e ndrmarrjeve t vogla dhe t mesme, t cilat n Evrop, pr shembull, ishin ato q gjeneruan 85% t t gjitha vendeve t reja t puns n vitet 2002-2010. sht po aq e rndsishme q t hartohen politika t BE-s si bashk-lokalizuese, jo si de-lokalizuese. Nj ilustrim inkurajues i qasjes s bashk-lokalizimit sht fillimi i nj projekti t Renault n Marok (i cili, pr fat t keq, shkaktoi nj reagim publik n kulmin e etheve para-zgjedhore n Franc).

Infrastruktura sht nj tjetr shqetsim jetik, jo vetm pr lidhjen mes BE-s dhe Mesdheut jugor, por edhe pr nxitjen e integrimit rajonal shum t nevojshm. Sot, shumica e ekonomive t Maghreb jan enklava virtuale, t ndara nga njra tjetra pr arsye q jan shpesh me natyr politike. Ktu, gjithashtu, Maroku sht nj shembull i mir: Konflikti i Saharas Perndimore prvijohet akoma m shum pas mbylljes s kufirit me Algjerin, me nj kosto vjetore pr t dyja palt q vlersohet minimalisht n 1-2 pik prqindjeje t PBB-s. M tej, vendet e Maghreb-it kan nivelin m t ult t tregtis ndr-rajonale n bot, q prbn m pak se 5 pr qind t PBB-s, krahasuar me 70 pr qind n BE dhe 50% n Amerikn e Veriut, pr shkak, n nj mas t madhe, t marrveshjeve tregtare preferenciale dhe pa masa tarifore brenda rajonit. BE-ja duhet t prdori koleksionin e saj t marrveshjeve dypalshe me vendet e Mesdheut jugor pr t promovuar nj kuadr t qndrueshm t tregtis rajonale. Revolucionet arabe i kan dhn mundsin t gjithve pr ta par botn e Mesdheut me sy t freskt. N vend t marrdhnies s vjetr patron / klient, sht i nevojshme nj partneritet BE / Maghreb, si pjes e Politiks s Fqinjsis bazuar n besim. Vetm ky partneritet mund t rris mundsit ekonomike dhe prosperitetin krkesa kto q ndezn trazirat arabe. Nse menaxhohet mir, pr m tepr, nj partneritet i till mund t kontribuoj gjithashtu n mbajtjen mbi uj t ekonomive evropiane n kt koh fatkeqsie pr to. *Ana Palacio sht ish-ministre e Jashtme spanjolle dhe ish Zv/Presidente Nderi dhe Kshilltare e Prgjithshm e Banks Botrore

Nr. 15

21
MARS 2012

Nga Lida Rragami N Konference morn pjes i Drguari me pun i Republiks s Shqipris n Mbretrin e bashkuar, Mal Berisha s bashku me bashkshorten e tij Donika Berisha; Ambasadori i Republiks Kosovs n Mbretrin e Bashkuar, Dr. Muhamet Hamiti; prfaqsues t Qeveris s Republiks s Kosovs, zv. Kryeministrja Edita Tahiri; Parlamentarja e Republiks s Kosovs Dr. Flora Brovina; Avni Dervishi, Kshilltar i lart politik pr Bashkpunim Ndrkombtar pr Zv/Kryeministrin e Kosovs Z. Behgjet Pacolli; Z. Lulzim Dragusha, Kshilltar i Ministrit t Diaspors n Republikn e Kosovs, Z. Ibrahim Makolli; Dr. Mirela Oktrova, Drejtoresh e Televizionit Shqiptar (TVSH), prfaqsues t Pushteteve Lokale t Kosovs dhe Shqipris, drejtues shoqatash, intelektualw, aktivistw etj. Konferenca u hap me mirseardhjen e ngroht nga Znj. Lida Rragami, Presidente dhe Themeluese e Albanian Women Network (Organizata e Gruas Shqiptare) dhe organizatorja e ktij aktiviteti. Pastaj u pasua me prezantimin e Znj. Rragami me temn: Krijimi dhe Fuqizimi i Bashkpunimit Mbarkombtar pr zhvillim ekonomik dhe pr integrim n familjen Evropiane Elementt e domosdoshm t suksesit dhe rekomandimet prkatse. Prezantimi i dyt u b nga Ambasadori i Shqiptarve n Mbretrin e Bashkuar, i ngarkuari me pun Z. Mal Berisha, ku prshndeti pjesmarrsit, organizatort e Konferencs, Lida dhe Luan Rragamin dhe foli rreth rndsis s ruajtjes s Gjuhs Shqipe. Ai solli nj shmbull konkret, ku vlerat dhe kultura Shqiptare jan tashm pjes edhe e reportereve muzikore n sallat m prestigjoze t artit muzikor n Londr, ku nj kompozitore e muziks kalsike hapte dhe mbyllte kolazhin e saj me pjes nga Moxart dhe Stint e Vivaldit, por n zemrn e kolazhit kishte Stint Shqiptare, muzike klasike me motive Shqiptare dhe si u shpreh Z. Berisha, n at sall prestigjoze, muzika foli Shqip. Z. Berisha, foli gjithashtu pr rndsin e bashkepunimit pr zhvillim ekonomik, rolin e Gruas dhe prkrahjen q Ambasada Sh-

Konferenca e Gruas Shqiptare Mbarkombtare n Londr

qiptare do jap n kt nism madhore. Ai vleresoi Konferencen si nj veprimtari shum t rndsishme n valn e Kremtimit t 100 vjetorit t pavarsis s Shqipris. Fjalimi i Z. Berisha u pasua nga Ambasadori i Republiks s Kosovs Z. Muhamet Hamiti, ku prshendeti pjesmarrsit dhe aktivitetin. Zv. Kryeministrja e Republiks s Kosovs Dr. Edita Tahiri foli gjersisht pr rolin e Gruas Shqiptare n Shekullin e 21-t, sukseset dhe sfidat dhe u ndal me konkretisht n rolin e Grave n pushtet, t cilat, theksoi ajo, sapo marrin detyrn harrojn q duhet t mbshtesin t grat e tjera pr t patur po t njjtin sukses. ZVKM propozoi gjithashtu q 8 Konferencave t Gruas q do bheshin n Ballkan ti shtohej dhe nj zon nga amria, propozim i cili rriti numrin e Konferencave n trevat Shqiptare n Ballkan n 9-t. Dr. Flora Brovina, parlamentarja e Republiks s Kosovs, bri nj fjalim motivues pr ecurin e femrs Shqiptare n nj Kosov Shtet, sukseset, arritjet, vshtirsit dhe sfidat. Ajo u shpreh q Znj. Rragami na krojoi n mes t Londrs nj Shqipri t vogl dhe ku m mir duhej t ndodhte kjo sesa n tokn Angleze ku para 99 vitesh u vendos t ndahej Kosova dhe trevat e tjera Shqiptare nga Kosova. Para s t mbyllej seanca e par e Konferencs, q do pasohej nga dreka dhe seanca e dyte e prezantimeve, u shprndan cmime pr disa gra q shihen si figura dhe modeli i femrs Shqiptare n jetn Shoqrore, prefesion, art, politik etj. U nderua me mim Dr. Flora Brovina, si femra Shqiptare heroin dhe model e njohur gjat lufts s Kosovs, pr sakrificat prsonale dhe familjare, mbijetimin dhe tashme pishtare e Demokracis n nj Kosov t lir, si dhe nj shkrimtare e talentuar. ZVKM Dr. Edita Tahiri u nderua me mim pr rolin e gruas n politik. Zonja e nderuar Vitore Stefa Leka, Nn Lokja e Kosovs, Nn Tereza e Triestes,

Shkrimtare dhe poete, ajo q mbijetoi prsekutimin e egr Komunist n Shqipri, por q ka tolerancn humane dhe kombtare pr paqe dhe prosperitet, ajo q kshillon t mos kthehet koka prapa, por vetm prpara. Zonja e nderuar dhe kngtarja e talentuar Alida Hisku u nderua me mimin e Artit pr arritjet e saj n fushn e muziks, duke qn fituese e shum mimeve vite me radhe n festivalet e kngs n Shqipri n vitet 70-80, deri sa karriera e saj u nda m dysh nga sigurimi i shtetit dhe Partia Komuniste pr idet e saj, duke ln dy fmij t vegjl, ku me i vogli ishte vetm 7-muajsh. Ndonse u godit nga jeta n burgjet komuniste, ku dhunimet dgjoheshin dhe mbyteshin nga betoni i qelive, ajo mbijetoi dhe jo vetm kaq, vazhdoi karriern e saj dhe ishte ajo q mbshteti luftn e Kosovs m ndihma ushqimesh dhe rroba, duke drguar 5 aeroplana me ndihma, vlera e t cilave shkonte mbi gjysm milioni Eurosh. Alida, e emocionuar, prshndeti t gjith pjesmarrsit dhe Znj. Rragami dhe vlersoi dhnien e mimit duk thn q kjo ishte nj dit e veant dhe e paharruar pr t. mim ju dha dhe Ambasadorit t Paqes Globale Z. Can Tahiri, pr punn e palodhur q ka br pr kt aktivitet, duke angazhuar kngtart, kameramane etj. Z. Tahiri sht i njohur pr punn e tij humanitare q bn n Gjermani n mbshtetje t vlerave dhe kulturs Kombtare. Dr. Flora Brovina solli dhurat pr Lida Rragamin n emr t grave n Kuvend

t Republiks s Kosovs. Aferdita Xheladini solli nj dhurat pr Lida Rragamin n emr t Shoqats Nn Tereza dhe Shoqats Kulturore Nermin Vlora Falaschi nga Heidelbergh, Gjermani. Mesuesit e palodhur t gjuhs Shqip n Angli u mirnjohn pr punn e tyre t shkelqyer dhe te palodhur me medalje, konkretisht: Zyra Elezi, Mirjeta dhe Ismet Pali, Nexhmije Ahmeti, Anila Zeqiri, Sanie Pali, Silva Daci, Luan dhe Lida Rragami. Koha e dreks ju dha mundsi pjesmarrsve t bisedonin, krijonin njohje dhe rrjete m t mdha shoqrore dhe bashkpunimi, si nj ndr qllimet kryesore t konferencs. Seanca e dyt e Konferencs u pasua me prezantime mjaft motivuese, dhe u hap nga Z. Avni Dervishi, Kshilltar i lart politik i ZVKM Z. Behgjet Pacolli. Z. Dervishi trajtoi temen Fuqizimi i Gruas Si munden grate te pershpejtojne procesin e integrimit? Fuqizimi i Gruas n Politik A sjell zhvillime t qndrueshme?. Ai foli gjr dhe me statistika rreth fuqizimit t gruas dhe rolit t saj qeveriss, si dhe fuqizimin e saj si hallk e rndsishme e integrimit t vendeve tona n familjen Evropiane. Dr. Mirela Oktrova, Drejtoreshe e televizionit Shqiptar TVSH, trajtoi temn: Risk, sfid apo shans profili mediatik i gruas shqiptare n perspektivn e objektivave gjinor t mijvjearit (Analiz dhe perspektiva), duke i br nj analiz t hollsishme zhvillimit t Shoqris dhe Gruas n epoka t ndryshme. Znj. Leonora Visoka Weller bri nj prezantim motivues duke kapur temn Tranzicioni i Femrs Shqiptare n 20 vitet e fundit dhe imazhi i saj n bot. far do t thot t jesh Grua Shqitpare n shekullin e 21te. Leonora ishte objektive n diskutimin e saj dhe realiste pr gjendjen e gruas sot, pozicionin e saj dhe far pritt t bht me shum nga qeverit pr t mbshtetur zhvillimin e saj, prfshir ketu grat q marrin pozita qeveritare, t cilat duhet t bejn m shum pr t ndihmuar gruan. Znj. Vitore Stefa Leka i prshendeti pjesmarsit dhe foli rreth rndsis s bashkpunimit mbarkombtar pr zhvillim dhe rolit t gruas n kt nism. Vijon n faqen 22

22
MARS 2012

Nr. 15

Vijon nga faqja 21 Ajo u ndal me konretisht pr t kujtuar grat Shqiptar t rna n luftn e kosovs, pr lirimin e vendit, liri t ciln brezat e ardhshm gzojn. Z. Luan Rragami trajtoi temn Roli i burrit dhe shoqris n prkrahjen pr prparimin e femrs Shqiptare. Tabut dhe pengesat kryesore. Rekomandimet pr t mbshtetur ndryshimet n rolin dhe poziten e gruas Shqiptare pr zhvillim ekonomik dhe shoqror. Prezantimi i tij u prit me shum interes, pasi ai po fliste nga opozita e gruas, duke theksuar faktin q mentaliteti yn shoqror, n prgjithsi, e ndrydh femrn dhe ecurin e saj. Ai theksoi se femra duhet t ndrgjegjsohet pr t drejtat e saj, por dhe pr t drejtat q burri mund t ket mbi t, pr t mos lejuar violencn dhe abuzimin, i cili mund t jet verbal apo fizik. Ai theksoi se elsi i suksesit t femrs qndron n forcn e saj mendore, ndergjegjsimin dhe guximin e saj pr t ndryshuar ato q pengojn prparimin. Znj. Teuta Halili ngriti zrin e gruas me aftsi t kufizuara, tabut e shoqrsi, ndryshimet q duhen br dhe punn e saj t madhe n kt drejtim. Znj. Remzie Duli dhe Adelina Toplica, secila trajtuan temen fuqizimit t familjes, nns, Komunitetit dhe nxitjes s atdhedashuris. Znj. Dava Gjoka prshendeti pjesmarrsit dhe aktivitetin, duke prcjell motivimin q Konferenca i dha, t koleget e saj n Itali. Pas Seancave t prezantimeve, Konferenca vazhdoi me tre seminare edukuese: (1) Arti i udhheqjes dhe ndertimi i profilit personal nga Shona Rowan; (2) Gruaja dhe Fuqia Mediatike, nga Dr. Mirela Oktrova; (3) Si t fillojm njbiznes dhe t ndrtojm rrjete njohje pr sukses, nga Sue Tonks. Gjat gjith dits s Konferencs, isht nj sall e dedikuar pr Ekspozitn e Krijuesve Shqiptar, disa pr t prmendur: foto nga lufta e Kosovs (150), nga Dr. Mirela Oktrova; Piktura nga femijet Shqiptare t rritur n Angli Enriko dhe Stela Gjeta; Libra nga autor t ndryshm si Z. Mal Berisha, Fatmir Terziu, Vitore Stefa Leka, Alida Hisku, Mardena Kelmendi; Koleksion muzikor nga t talentuarat Alida Hisku dhe Alma HyskaCiveja.

Konferenca e dits u mbyll n dark me nj koncert madhshtor dhe argtues live deri n mesnat me kngtaret e njohura dhe t talentuara Alida Hisku, Alma Hyska dhe Benita Pula ku ndezen salln dhe u shoqruan me valle dhe kercime energjike t pjesmarrsve nn tingujt e zerave t tyre t embl. Ne dark u dhan tufa me lule pr pjesmarrsen nga Sllovenia Ganimete Shala; pjesmarrsen nga Kamenica, Gjilani- Besa Hoxha; dy asisitentet n konferenc: Hatixhe Lamnica dhe Silva

Daci; Aferdita Xheladini pjesmarrse nga Gjermania; dhe Liri Mustafa si pjesmarrse nga Italia dhe prezantuese e Koncertit t darks. Dita e tret e aktivitetit filloi me vizita turistike n Londr dhe pasdite, Ambasada Shqiptare organizoi nje pritje t shklqer pr t gjith pjesmarrsit me nj koktej. I ngarkuari me pun z. Mal Berisha prshndeti mysafirt dhe shprehu nderin dhe knaqsin q kisht prezencn e shqiptarve nga treva t ndryshme, duke theksuar se Konferenca e Gruas Shqiptare ishte aktiviteti m i

rndsishm q ka br q nga caktimi i tij n detyrn e tij t re. Dr. Flora Brovina falenderoi Z. Berisha pr ftesn dhe i uroi pun t mbare dhe suksese n detyrn e tij t re. Falenderoi Znj. Lida Rragami pr Konferencn dhe suksesin e saj. Znj. Lida Rragami falenderoi t zotin e shtpis Z. Berisha pr ftesn dhe pritjen e mir, qe po krijonte nje mbyllje t shkelqyer pr nj Konferenc madhor mbarkombtare 3-Ditore. Ajo u shpreh, q si qllim i Konferencs ka qn nxitja e Bash-

kpunimit mbarkombtar n t gjitha sferat, dhe Konferenca, prvecse planit t detajuar t puns dhe temave mjaft t mprehta, ka krijuar hapsira bashkpunimi. Dhe vet Konferenca ka shrbyer si nj model pr bashkpunim, e cila doli me sukses dhe tregoi rezultatet pozitive t para. Ajo theksoi se vetem duke bashkepunuar, duke qn t sinkronizuar dhe t ko-ordinuar, duke qn n unitet pr zhvillim ekonomik, do arrijm t bjm Shqiprin dhe Kosovn modelin pozitiv Ekonomik n Ballkan, Evrop dhe Bot.

CURRICULLUM VITAE
Name and Second name: Date of Birth: Place of Birth: Civil Status: Mal BERISHA 01.09.1952 Tropoj, Albania Married, father of two. Tel: 00 355 69 406 0822 E-mail: Mal.Berisha@mfa.gov.al On web: www.MalBerisha.com EDUCATION: - 1993: - Hacetepe University - Ankara Turkey. Diplomatic School. - 1971 -1975: - Academy of Fine Arts and Culture of Albania, graduated with a Bachelor of Arts degree in history of arts and culture, world civilization and cultural life. PROFESSIONAL EXPERIENCE: - February 2012 Charge DAffaires of the Republic of Albania to the United Kingdom. - June 2010 February 2012 General Director of the Regional Affairs and Initiatives at the MFA of Albania. - October 2009 June 2010 General Director of the Consular and Judicial Affairs at the MFA. - March 2008 - October 2009 Director of Euro - Asia, Russia and Americas at the MFA of Albania. - May 2009 - Executive Director of the Center for Albanian American Studies at the Kristal University in Tirana. - November 2000 March 2008, United Nations Mission in Kosovo Department of Justice, - International Staff. - June 1998 - November 2000 A very active member of two most powerful Albanian American Lobbyist Organizations in the U.S, Pan-Albanian Federation VATRA, and, the Albanian American Civic League in new York City. Extensive contacts with highest representatives of the U.S Congress and Senate, including Senator Robert Dole, , Ben Gilman, Sue Kelly, John McCain, Eliot Engel, General Wesley Clark, Henry Kissinger, Ambassador Holbrook, William Walker, etc. - 1997 - 1999: - Board member of the Albanian Institute of the International Studies. - 1995 1997. General Consul of the Republic of Albania to Istanbul, Turkey. - 1993 -1995: Consul of the Republic of Albania to Istanbul, Turkey. - 1992 -1993: - Ministry of Foreign Affairs Balkan Desk. - 1982 -1992: - Director of Cultural Center of Laci Town, Albania. SPECIAL ACTIVITIES ON KOSOVA - 06 09/1999 - CN8 Comcast Television, one of the most powerful Cable Comcast Television in the United States, participant to 11 live television debates, anchored by veteran journalist Lynn Doyle regarding the crises in Kosova; Live debates with professors from Rutgers University of New Jersey, leaders of the Serbian American Community in the United States during 16 hours live broadcast. BOOKS AND OTHER PUBLICATIONS: - 2008 Published the book, Albanians the most ancient and youngest Europeans, a thorough study of the races and religions in Europe and the place of the Albanians at the old continent - 2006 Published the book, Albanians, Oaks on the Illyrian Soil a thorough study of everything that the oldest US Magazine The National Geographic has published about Albanians from 1908 until 2002. - 1999 Translated from English into Albanian, and published a book named Rescue in Albania an excellent story about the Jewish life in Albania and the contribution of the Albanian nation to save them throughout history, and Holocaust, in particular. - 1998 Translated and published in Albanian: Southern Albania or Northern Epirus in the International European Affairs, 192.1923, written by Dr. Edith Pierpont Stickney of Yale University, New Haven, USA. - 1993 1999 author of a number of articles, published in the Albanian, Turkish, Kosovar and Macedonian press on the Balkan Affairs. Languages: - Albanian: native; English: fluent; Turkish; official use; Italian: basic; German: basic.

Nr. 15

23
MARS 2012

Nga Alqiviadh Dede Emri i msuesit sht nj emr i madh dhe i nderuar pr t gjith dhe, festa e 7 Mars-it kulmon si nj dit e madhe e dijes dhe edukimit. Kjo dit, si n prag pranvere, rrezaton shum me gjer dhe uditrisht afrsia kalendarike e ksaj feste me at t gruas, kan nj domethnie t madhe se, jeta me dijen jan t lidhura kaq ngusht dhe roli i msuesit sht sa i vlefshm, aq edhe fisnik, gj q e bn kontributin e tyre t mbetet i pashlyer n breza. Shum njerz q kan punuar n kt fush kan shkuar nga kjo bot t lodhur e t munduar, nga nj jet e mbushur plot sakrifica e privacione, pa krkuar privilegje dhe pa marr kontribute q i meritonin, por, gjithmon, me at thjeshtsin e tyre, pa ditur as ata vet peshn e rnd q kan mbajtur mbi supe pr t pruar te brezat e rinj drit e dituri aq t domosdoshme n formimin e tyre dhe aq prcaktuese n ardhmrin e nj kombi. E kam t vshtir t portretizoj figurn e tyre pasi jan t shumt, ashtu si sht dhe puna e tyre; por un do t ndalem n njrin prej msuesve t mi m t mir, Pilo Koon, duke menduar se prbn nj simbol edhe pr t tjert paka se koha ka br punn e saj, vitet kan kaluar dhe doemos kan ln nj zbraztir jo t vogl. E, megjithat, jan kujtimet q mbeten, t shumta e t paharruara.E kam t freskt n kujtes q kur dilte nga shtpia, hert n mngjes me at trupin e gjat dhe t drejt, me flok t zi e me pak me onde, veshur thjesht, me nj hap t leht, por t sigurt dhe me librat e fletoret q nuk i ndau kurr nga dora, shokt e tij t prhershm. M ka br prshtypje se me sa kujdes vishej, pastr, thjesht, pa pasur mani pr tu dukur e pr ti ndrruar shpesh, ndonse edhe si mungonin, por edhe si e kam gjykuar m von, nuk donte t bhej m trheqse ana jashtme nga ajo m thelbsorja, msimi Pilo Koo u lind n Vuno, m 1918, n nj familje fshatare me tradita fetare t arsimuar..Vet Piloja, shkolln fillore e bri n vendlindje dhe, pastaj vazhdoi n Tiran n nj shkoll t mesme pedagogjike me profil fetar. Shkolla ndikoi ne formimin e tij dhe, me mbarimin e saj, ushtroi profesionin e msuesit n Dhrmi e Himar, ku m 1947 u

emrua drejtor me hapjen e unikes, detyr t ciln do ta ushtronte edhe n Vuno, nga viti 1957 e deri n daljen n pension. Do t ndrronte jet n vitin 1988, nga nj smundje e rnd. Emri i tij, sht i lidhur pazgjidhshmrisht me zhvillimin e shkolls n trsi dhe t krahins s bregut n veanti, ku edhe dha kontributin m t madh. Msues i kompletuar, me nj kultur t admirueshme n t gjitha lndt, ishte i ndrgjegjshm se shkolla ishte vendi i par, ku nxnsi krkon t afirmoj identitetin dhe personalitetin e tij, prandaj e kuptoi m s miri kt mision, punoi pa u lodhur dhe iu prkushtua me devocion formimit t tyre. Msimet e para, ai i kishte marr n shkolln e Vunoit, q kishte krijuar profilin e saj ndr vite me emra t njohur msuesish, paraardhs t tij si: Naqe Konomi me shok, q e obligonin dhe krkonin nj prgjegjsi jo t vogl pr t ecur s paku n rrugn e tyre, n at rrug plot mund e sakrifica q do t prshkonte edhe ai vet. shte kjo arsyeja, q ai ngulmonte shum n prgatitjen e tij sistematike, krkues, serioz dhe i vmendshm ndaj dukurive t reja, e krkonin t ishte n nivelin e detyrs, shembull pr msuesit e tjer dhe prues i metodave m t mira t msimdhnies te nxnsit.. E fillonte msimin me pyetje t shkurtra e t drejtprdrejta pr t kontrolluar prvetsimin e tyre, pr t par nivelin e prgatitjes, por edhe pr t hequr emocionet, e pr ti gjallruar ata. Dhe ja arrinte m s miri. Ngulmonte jo n riprodhimin mekanik t dijeve q harrohen shpejt, por te logjika q ato t bheshin pron e tyre. Bnte pun selektive me nxns relativisht t dobt, q sishte fort e leht dhe, hera hers, nuk jepte at rezultat q krkohej me gjith se skursente as pasditet pr ti ndihmuar nxnsit. Nuk lodhej. Ai, m s shumti, jepte matematik, por kishte njohuri edhe pr t gjitha lndt e tjera .Shpjegonte me nj gjuh elokuente, me arsyetim dhe me nj forc bindse. Shkurtsia ishte talenti i tij. Kishte nj z t mbl dhe t ngroht dhe, shprehja q prdorte shpesh Oh, fmijt e mi t dashur ! sikur na bnte pr vete, na trhiqte e na fuste n botn e tij me nj dashuri prindrore. Pastaj e prmblidhte msimin dhe u drejtohej nxnsve pr t par se sa e kishin kuptuar at dhe pr t

N kuadrin e 7 Marsit

Msuesi im

evidentuar ndonj paqartsi a ndonj pyetje. Prqindjen m t madhe t msimit, gjrat m thelbsore ne i kishim marr q n klas ka na e lehtsonte s teprmi prvetsimin. Ishte zilja q lajmronte se msimi kishte mbaruar dhe ne, si pa kuptuar kishim kaluar nj or pa e ndjer. Shkolla kishte problematikn e vet dhe rreptsia e ashprsia nuk i mungonte pr t goditur an negative tek individ t veant. E kush nuk ka gabuar ndonjher ? Por secili e ndiente fajin dhe e meritonte qortimin dhe ndshkimin e tij. Nuk mund t l pa kujtuar, se si n pushimet midis orve t msimit kur skishte impenjime t tjera shtiste n oborrin e shkolls dhe meditonte, ndoshta si ta prmirsonte procesin msimor, ndoshta si mund t bheshin disa gjra ndryshe e si mund zgjidhej ndonj problem q kish mbetur pezull Ndoshta pak nga t gjitha Ndoshta me imagjinatn e tij mendonte se do t bheshin kta nxns n t ardhmen.. N fakt ata u bn profesor, doktor, inxhinier, shkrimtar agronom, pilot, oficer etj, q ishte knaqsia e tij m e madhe. Ai nuk bhej rob i msimit dhe as ta shndrronte at n nj dika monotone, por me intuitn q e karakterizonte dinte t shkputej nga msimi pr disa aste kur e

shikonte t nevojshme, me nj ndodhi a me nj humor t kndshm. Orientoi dhe nxiti prirjet te nxnsit, t cilat ishin n embrionet e para. Punoi shum me grupet e estrads, teatrit, at polifonik, si m me tradit. Trajtonte tematika t ndryshme por duke goditur dukuri e shfaqje negative me material jetsor pr t qeshur dhe batuta t lezetshme, q kishin efekte jo t pakta. Ndonj pjes e shkruante dhe vet. Ngulmonte shum te knga polifonike si njohs i mir i saj; n intonacionet e zrave, harmonin dhe autenticitetin e tyre, duke przgjedhur kng q revokonin ngjarje historike, figura t spikatura, kapedan, heronj.. I tregojn gjoksin dovletit/ si zogjt n tramundan /t pens e t dyfekut aman trima kapedan.... Kto vargje, ai i quante nj perl, nj himn pr t gjith krahinn. Kur kndonim, largohej n baa me ullishta dhe, bashk me cicrimat e zogjve dhe fshfrimn e gjetheve nga flladi i leht, i vinte edhe jehona e kngs; mrekullohej por hera - hers ndrhynte me takt pr ta prsosur at. Ishte nj stimul q dha rezultate n mime q morm n festivale. Organizonte ekskursione n vende q lidheshin me ngjarje dhe figura historike, q kultivonin ndjenjn e patriotizmit

dhe dashurin pr atdheun. Tek ai ishin prmbledhur n harmoni figura e prindit, msuesit, edukatorit, t cilat, t gjykuara n koh e kuptoj edhe m mir se far vlere kan pasur pr t gjith ata breza t tr nxnsish q kaluan n duart e tij. N optikn time sot e konsideroj si dika t veant pr kohn marrdhniet q ndrtonte me kolegt. Raportet punshoqri, funksiononin me nj seriozitet dhe prgjegjsi t admirueshme. Krkes llogarie pa kompromis dhe pa dallim. Nga kontrollet q bnte, mbaj mnd se ai ulej gjithmon n bankn e fundit, dgjonte dhe, zakonisht, nuk ndrhynte n rrjedhn e msimit, mbante shnime dhe, n fund, mbasi gjithka kishte mbaruar bnte vlersimet. Kam par reagimin e msuesve ndaj vrejtjeve q bnte dhe, mbase ndonjher t ndodhur ngusht e n siklet, skuqeshin. Por ata i pranonin, t ndrgjegjshm se s`kishte asgj tendencioze n kontrollet q ushtronte. Pr mua, kjo ka qen nj arritje e madhe. Prindrit i quante partner dhe duhet thn se pr nj komunitet t vogl, msuesi dhe prifti kan qen kshilluesit m t mir . Dhe n fakt askush smund t jet njeri i vrtet n se dikush nuk e kshillon. Ata gjenin tek ai msuesin, shokun, prindin, vllain. Shkolla me kishn kan qen shum afr me njra - tjetrn, n nj oborr, por ai diti t ruaj raporte t drejta e t ndrsjella; secili n pavarsin e vet. Me ndodh shpesh t takohem me miq e shok, por kur vjen fjala pr konsideratat pr Pilo Koon, ato bashkohen n nj. Taqo Zoto, nj ish msues, m thot sht nder t flas pr t. Njeri i palodhur dhe i prkushtuar, i devotshm, sistematik dhe korrekt n marrdhnie me t gjith, por veanrisht me ne msuesit. Emr i nderuar i shkolls son Pilo Kooja do t mbetet nj njeri i respektuar, msues i nderuar, i thjesht, i ndershm, i prkushtuar e me devocion pr misionin e tij. Ai, as trokiti dhe as u ankua ndonjher n zyrat e shtetit pr t krkuar privilegje me gjith se t njohurit si kishte t pakt; ai mori me vete gjn m t madhe, at q vlersohet m shum: dashurin, respektin, mirnjohjen dhe fjaln e mir nga ata q e rrethonin . Respekt e mirnjohje msuesit tim!

24
MARS 2012

Nr. 15

Rita Ora Ambasadore e heshtur pr Kosovn

Rita Ora, kngtarja me prejardhje nga Kosova, kohve t fundit sht duke br fam n tr botn me kngt e saja dhe zrin e saj t veant. Knga e saj e fundit sht n vendin e par n top listn Britaneze, duke i ln prapa saj shum emra t famshm t Show Biz-it britanez dhe botror. Rita Ora, e familjes Sahatiu nga Prishtina, gjithashtu n intervistat e saj ndrkombtare sht duke e promovuar Kosovn dhe vendlindjen e saj. Kur m pyesin, ju tregoj q kam lindur n Prishtin, i kam treguar dhe Beyonce pr Kosovn, pr historin, pr luftn dhe ajo menjher sht futur n internet t shikoj pamje nga Kosova tha Rita Ora n nj intervist direkte pr RTK-n. Ajo tregoi q krenohet me Kosovn, edhe pse e rritur n Angli, gjithnj e shpreh hapur dhe mundohet ta ndihmoj, por njkohsisht falenderon shqiptart pr prkrahjen q ia japin.

Historiku i

Dits s dashuris