PROKARIOTI - nemaju jezgre, svi jednostanini - bakterije i modrozelene alge DIJELOVI: - veliina: 0,2 do 10 m - st.

stjenka spreava rasprsnue, od polisaharida mureina - st. membrana sastavljena od bjelanevina i lipida - kapsula omoguava privrivanje na podlogu - bi pokretanje - pili prianjanje na domainske stanice - ribosomi na njima se odvija sinteza proteina - mezosomi stanino disanje - nukleoid nosi nasljednu tvar kao jezgra, ali bez ovojnice, sadri kromosom - plazmid nasljedna tvar par gena, prstenasta samost. DNA, dodatne osobine (imunost na antibiotike) - citoplazma 80% voda DIOBA BAKTERIJSKIH STANICA: Bakterije se razmnoavaju dvostrukom diobom. Nakon diobe kromosomi se primiu polovima stanice, a u sredini stjenka stvara pregradu koja podijeli stanicu. Dijele se svakih 20 minuta. IZMJENA GENA: 1. Transkonjugacija: spolno razmnoavanje, plazmid se udvostruuje i preko konjugacijskog mosta prelazi u drugu stanicu. Genetski materijal je razliit za razliku od diobe. 2. Transformacija: DNA moe prijei iz jedne bakterije u drugu i tako promijeniti gene 3. Transdukcija: prijenos gena bakterijskim virusima, bakteriofagima. PREHRANA BAKTERIJA: AUTOTROFNE: 1. fotosintetske: - imaju bakterioklorofil - stvaraju eer pomou fotosinteze 2. kemosintetske: - duikove i nitrifikacijske bakterije - sudjeluju u kruenju duika u prirodi - od tamo dobivaju organske tvari - koriste energiju za sintezu organskih spojeva HETEROTROFNE: 1. paraziti: - bolesti - tuberkuloza, difterija, tifus 2. saprofiti: ive na uginulim organizmima Bakterije u loim uvjetima stvaraju endospore u kojima su svi vani dijelovi koji miruju dok ponovno ne nastupe povoljni uvjeti. Endospore su tee za unititi od bakterija. BAKTERIJE I ENERGIJA: 1. od aerobnog disanja nakon to ivi organizmi ugrade glukozu, dolazi do raspadanja na CO2 i H2O, oslobaa se en. 2. od anaerobnog disanja bez kisika, fermentacijom ili vrenjem, manja koliina energije

Enzimi pomau metabolikim reakcijama, koje su najuspjenije uz odreenu temperaturu, osmotski tlak i ph, u borbi protiv bakt se cijepimo (i higijena) ili uzimamo bakterijske lijekove koji potpuno unitavaju rad enzima. KAKO UZROKUJU BOLESTI: Nakon to uginu izluuju otrov iz st stjenke, ili dok su ive sadre otrove u metabolizmu. ANTIBIOGRAM je onaj antiobiotik na zdjelici koji najbolje ubija bakterije. UZGOJ BAKTERIJSKIH KULTURA: Postoje vrste i tekue podloge, moraju imati dovoljno hranjivih tvari i vitamina da bi bakterije rasle i razmnoavale se. Kolonija je nakupina vie bakterija istog oblika i boja, mjeovita kultura je nakupina vie kolonija razl. bakterija. Bakteriologija je grana mikrobiologije koja prouava fizioloka uzgojna i morfoloka svojstva bakterija. u 17. stoljeu mikroorganizme prvi promatra levnhuk, u 19. stoljeu Pasteur i Koch, - Pasteur otkrio da su uzronici vrenja i bolesti mikroorganizmi, otkrio cjepivo za kokoju koleru - Koch usavrio mikroskop, u 20 stoljeu Fleming prvi antibiotik - penicilin. Demerec sudjeluje u usavravanju. UNITAVANJE BAKTERIJA: Pasterizacija na 60 Sterilizacija na 100 ZNAENJE farmaceutska industrija, istraivanja, razlagai (amonijak) EUKARIOTSKA STANICA - 10 do 100 puta vee od prokariota IVOTINJSKA STANICA 10-30 m BILJNA STANICA: 10-200 m DIJELOVI BILJNE STANICE - plastidi skupina organela kojoj pripadaju i kloroplasti, pomou njih se odvija fotosinteza - endoplazmatska mreica slui za transport tvari po stanici (hrapava/glatka) - vakuola uvruje stanicu, pohranjuje rezervne tvari (postoji i u ivotinjskoj, ali je manja) - stanina stjenka titi stanicu, od celuloze je, samo kod biljaka - membrana prolaz molekula, komunikacija s okoliem - jezgra nasljedna tvar, u njoj se prepisuje DNA u RNA, najvei organel - jezgrica slui za oblikovanje ribosoma iz rRNA i proteina, nema membranu - ribosomi slue za sintezu proteina, nema membranu - golgijevo tijelo vezanje eer za proteine iz EM, bjelanevine i lipidi se formiraju u mjehurie za izluivanje ili mjehurie s enzimima (lizosome) - lizosomi mjehurii s enzimima koji slue za staninu probavu - mitohondriji slue za stanino disanje, imaju dvije membrane, kriste i matriks (samostalna prstenasta DNA, ribosomi i enzimi, nekad bili samostalni, sitniji od kloroplasta) - bi - pokretanje IVOTINJSKA: - centriol stvara diobeno vreteno ORGANELI: stanini odjeljci omeeni membranom s posebnom funkcijom

BIOMEMBRANE - preko membrana se vri izmjena tvari s okoliem - membrana je sjedite enzima, granica ivog svijeta - vri selekciju tvari koje e primiti/odbaciti Prvo miljenje: dvosloj lipida (alkohol hidofilan, masne kiseline hidrofobne), ali nije objanjavao lokaciju proteina Drugo miljenje: Danielli i Dawson 1940. model sendvia uz dvosloj lipida i dvosloj proteina Tree miljenje: Singer i Nicholson 1972. model tekueg mozaika dvosloj lipida, proteini i ugljikohidrati isprepleteni PROLAZ TVARI KROZ MEMBRANU - st. membrana neke tvari proputa, a neke ne PROBIRNO/SELEKTIVNO PROPUSNA - mogu polazit pasivno (kada ne treba energije, kad tvari prelaze iz vee koncentracije u manju) i aktivno (kada je potrebna energija za prolaz) DIFUZIJA: - tako prolaze O2, H2O, CO2 - prolaze samo molekule manje od pora na membrani - iz vee koncentracije u manju OLAKANA DIFUZIJA: - prolaz pomou membranskih transportnih proteina - za sebe veu glukozu i aminokiseline i prebacuju ih preko sebe AKTIVAN PRIJENOS: - za to je potrebna energija od ATP (adenozintrifosfata) - K+ prelazi iz manje koncentracije u veu (u citoplazmi ga ima vie) - ali onda mora neki ion izai OSMOZA: - difuzija vode kroz probirno propusnu membranu - u dvjema otopinama razliite koncentracije - otopina vee koncentracije je hipertonina - otopina manje koncentracije je hipotonina - voda difundira iz hipotonine otopine u hipertoninu, iz vee otopine vode u manju otopinu vode, jer eer ne moe proi kroz membranu, voda e ulaziti sve dok se otopine ne izjednae SMEURANI voda ide van gdje je postotak vode manji, a vei postotak otopljene tvari HIPERTONINA OTOPINA NORMALNI voda i ulazi i izlazi IZOTONINA OTOPINA NABUBRENI voda ide unutra gdje je postotak vode manje, a vei postotak otopljene tvari HIPOTONINA PROPLASTIDIleukoplasti,kromoplasti,kloroplasti - 20-100 u jednoj stanici - CO2 i O2 ulaze kroz pui na listu - 4-8 mikrometara - u njima se nalaze krobna zrnca (modroljubiasta nakon Lugalove otopine) - ovojnica dvostruka membrana - vanjska pripada citoplazmi, unutarnja kloroplastu - trei membranski sustav su tilakoidne membrane oblik spljotene membranske vreice u njima je klorofil - naslage membrana/klorofila GRANA - ostali prostor, tvar u kojoj se nalaze tilakoidi, ribosomi i prstenasta molekula DNA STROMA - u kloroplastu su geni za sintezu bjelanevina TILAKOIDNE MEMBRANE

- jednaka zastupljenost bjelanevina i lipida - za njih su vezana bojila (klorofil, karoten, ksantofil) - 6CO2 + 6H2O svjetlosna energija i klorofil C6H12O6 + 6O2 + 6H2O

KROMOSOMI mozak stanice - chroma + soma - KARIOTIP broj kromosoma jedne vrste, stalan - spolne stanice ili GAMETE (haploidan broj) - 44a + x + x = ene - 44a + x + y = mukarci MITOZA dioba tjelesnih stanica, broj kromosoma ostaje isti - kromosomi se vide samo u diobi 1. PROFAZA - tu su kromosomi kao klupko - postepeno se razgrauje jezgrina ovojnica - HOMOLOGNI KROMOSOMI nose gene za ista svojstva, ali ta svojstva mogu biti razliita - centrosom se dijeli i nastaju 2 centriola koji grade diobeno vreteno o PROFAZNI KROMOSOM KINETOHORA mjesto gdje e se kromosom privrstiti za diobeno vreteno CENTROMERA suenje na sredini 2 kromatide, 2 niti DNA 2. METAFAZA - nema vie ovojnice - stvorilo se diobeno vreteno niti za koje se privrivaju kromosomi, one vuku kromosome - kromosomi se nalaze u ekvatorijalnoj ravnini METAFAZNA PLOA o METAFAZNI KROMOSOM 2 kromatide jaa spiralizacija, krai najbolje vidljivi 3. ANAFAZA - kromosomi se razdvajaju o ANAFAZNI KROMOSOM svaki kromosom ima 1 kromatidu na polovima 4. TELOFAZA - nastaju 2 stanice s istim brojem kromosoma - ali svaki ima jednu kromatidu - CITOKINEZA, KARIOKINEZA (jezgra) 5. INTERFAZA - svaki kromosom udvostruuje svoju nit dna i dobiva jo jednu kromatidu - zatim se raspre o G1 FAZA tad se u stanici sintetiziraju bjelanevine, stanica raste o S FAZA tad se udvostruuje DNA o G2 FAZA stanica se priprema za diobu o GO FAZA postoji samo ako se ne dijeli vie nego ide obavljati neku funkciju radna jezgra MEJOZA

1. PROFAZA1: isto 2. METAFAZA1: crossing over da ne bi bili jednaki, izmjenjuju svoje sadraje, spare se na nekoliko mjesta i nastaju tetrade/bivalenti 3. ANAFAZA1: 2 na jedan pol, 2 na drugi 4. TELOFAZA1: nove 5. MEJOZA 2 je ista ko mitoza