Professional Documents
Culture Documents
Faz Kaymali Darbe Genislik Modulasyonlu DC DC Donusturucu Kullanan Aku Sarj Devresi A Battery Charge Circuit Utilizing Phase Shifted PWM DC DC Converter
Faz Kaymali Darbe Genislik Modulasyonlu DC DC Donusturucu Kullanan Aku Sarj Devresi A Battery Charge Circuit Utilizing Phase Shifted PWM DC DC Converter
Faz Kaymali Darbe Genislik Modulasyonlu DC DC Donusturucu Kullanan Aku Sarj Devresi A Battery Charge Circuit Utilizing Phase Shifted PWM DC DC Converter
N [3.2]
ekil 3.3deki anahtarlama sinyalleri sayesinde, her bir mosfet iletime girmeden nce
mosfet k kapasitesi rezonans dearj olur. Bu da mosfet paralel diyotunun, mosfet
iletime gemeden nce iletime gemesine neden olur. Bylece sfr gerilim
anahtarlama gerekletirilmi olur.
Faz kaymal PWM dntrc herhangi bir aktif elemana ihtiya duymaz. Sfr
gerilim anahtarlama iin g transformatrnn kaak endktans, mosfet k
kapasiteleri ve transformatr sarg kapasitesi kullanlr. Bu dzenlemede,
anahtarlardan geen akmn etkin deeri, sert anahtarlamal tam kpr PWM
dntrcye gre bir miktar fazladr, ama bu deer dier rezonans
dntrclerden daha azdr.
Bu devre ile anahtarlama kayplar nemli lde azaltlr ve snubber ihtiyac da
ortadan kaldrlr. Bylece yksek g younluunda ve yksek verimde yksek
frekans anahtarlama mmkn olur. Bu dntrc bu avantajlar ile zellikle
yksek frekansta alan yksek g uygulamalar iin uygundur.
3.3. alma Prensipleri
Pratikte anahtarlama sinyalleri ekil 3.3ten biraz farkldr. Rezonans geii
salamak iin anahtarlama sinyalleri arsna bir miktar boluk braklr. Anahtarlama
sinyalleri ve primer akm ve gerilimi ekil 3.4te verilmitir.
31
ekil 3.3. Faz kaymal PWM tam kpr dntrc kontrol sinyalleri ve primer
gerilimi
Sfr gerilim anahtarlama, anahtarlar tkamaya sokmadan nce, transformatr kaak
endktansnda depolanan enerjinin, anahtarn k kapasitesini dearj etmek iin
kullanlmas ile elde edilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, sfr gerilim
anahtarlamann sadece anahtar iletime geerken gereklemesidir. Anahtarn
almas esnasnda sert anahtarlama yaplmaktadr. Pratikte anahtar iletime yava
tkamaya hzl sokulduundan, anahtarlama kayplar nemli lde azaltlm olur.
M4 ve M1 t
2
annda iletimdedir. Bu anda M4 alr, transformatr primer akm M4
k kapasitesini arj eder ve M2 k kapasitesini dearj eder. C2 dearj olduktan
sonra D2 iletime geer ve M2 sfr gerilim altnda kapatlr. Sfr gerilim anahtarlama
yapabilmek iin, kaak endktansta biriken enerjinin anahtar k kapasiteleri ve
transformatr sarg kapasitesinde biriken enerjiden byk olmas gerekir. Yukardaki
ilemler t
6
annda M4 mosfeti iin de geerlidir.
M1 t
5
annda alr ve primer akm M1 k kapasitesini arj ve M3 k
kapasitesini de dearj eder. C3 tamamen dearj olduktan sonra D3 iletime girer ve
M3 sfr gerilim altnda kapatlr. Bu durumda M1 kapatldnda primerden akan
akm primere yanstlm k akmdr. Ayn ilemler t1 annda M1 mosfeti iin de
32
geerlidir. Byk szge endktans L
f
den geen akm ZVS iin kullanlr. Bylece
ZVS M1 ve M3 iin kolayca baarlr.
ekil 3.4. Faz kaymal PWM tam kpr dntrc
a) kontrol sinyalleri b) V
AB
ve primer akm c) V
SEC
gerilimi
3.4. Srekli Durum Analizi
3.4.1. Gerekli l zamanlar
ZVS kprnn iki baca iinde farkl ekilde elde edilir. Hangi bacan hangi
ekilde ZVS gerekletirilecei anahtarlama sinyallerinin uygulanma srasna
baldr. Bu analizde anahtarlarn ekil 3.4de gsterildii anahtarland
varsaylacaktr.
M2 ve M4 mosfetleri iin ZVS transformatr kaak endktans L
lk
, anahtarlarn k
kapasiteleri ve transformatr sarg kapasitesi arasndaki rezonans ile salanr. ekil
33
3.4ten de grld gibi sras ile M2 ve M4 mosfetleri, t
2
ve t
6
anlarnda iletime
sokulduu zaman primere gerilim uygulanr ve primer akm kaak endktans L
lk
nn
belirledii eime gre deiir. Bu akm deeri yanstlm k akmna eit olana
kadar ka g aktarm yaplmaz. t
2
ve t
6
anlarnda ZVS yapabilmek iin
transformatr kaak endktans L
lk
da depolanm enerjinin anahtar k kapasiteleri
ve transformatr sarg kapasitesinde biriken enerjiden byk olmas gerekir.
2
i TR
2
i MOS
2
2 lk
V C
2
1
V C
3
4
I L
2
1
E + > = [3.3]
Burada I
2
akm t
2
(veya t
6
) annda primerden akan akmdr. V
in
giri gerilimi, L
lk
transformatr kaak endktans, C
MOS
V
in
gerilimindeki anahtar k kapasitesi, C
TR
ise transformatr sarg kapasitesidir.
2
in MOS
V C
3
4
terimi, zerindeki gerilimin
karekk ile ters orantl olan ve lineer olmayan k kapasitesindeki enerjinin 2
katn ifade eder.
D4 diyotunun M4 mosfetinden nce iletime geip mosfetin sfr gerilimde
anahtarlanmasn salamak iin M2 ve M4 mosfetleri arasna bir l zaman
braklmas gerekmektedir. Bu zaman transformatr kaak endktans L
lk
, mosfet
k kapasitesi C
MOS
ve trafo sarg kapasitesi C
TR
belirler. Bu zamann maksimum
deeri elemanlar arasndaki rezonans frekansnn 1/4 kadardr.
max
= T/4 = C L
2
lk
[3.4]
Burada:
C = C
MOS
+ C
TR
[3.5]
M2 ve M4 arasndaki l zaman
max
deerine ayarlanr ve bylece transformatr
kaak endktans L
lk
da birikmi enerjinin mosfet k kapasitelerini ve
34
transformatr sarg kapasitesini sarj/dearj etmesi salanm olur.
ekil 3.5. M4 V
DS
gerilimi
ekil 3.5 deiik yk akmlarnda, M4 anahtarnn almas annda zerine den
gerilimi gstermektedir. lk dalga eklinde L
lk
da birikmi enerji kapasiteleri
arj/dearj etmek iin gerekli olan enerjiden byktr. Anahtar k kapasitesi
max
dan daha ksa srede giri gerilimine arj olur. kinci dalga eklinde L
lk
da
birikmi enerji kapasiteleri arj/dearj etmek iin gerekli olan enerjiye eittir. nc
dalga eklinde ise L
lk
da birikmi enerji kapasiteleri arj/dearj etmek iin gerekli
olan enerjiden kktr.
max
sresi sonunda V
DS
keskin bir ekilde V
i
ye ykselir.
M2 ve M4 iin ZVS, dntrcnn ykne baldr ve hafif yklerde kaak
endktansta depolanan enerji, kapasiteleri arj/dearj etmek iin yeterli olmaz.
Bylece anahtar iletime girmeden nce anahtarn ters paralel diyotu iletime geemez
ve sert anahtarlama yaplr.
M1 ve M3 anahtarlar iin ZVS baka bir ekilde elde edilir. M1 almadan nce,
primer akm tepe deerine ulamtr. Primer akm yanstlm szge endktans
akmdr. M1 aldnda, M1 k kapasitesini arj etmek ve M3 k kapasitesini
dearj etmek iin gerekli enerji, kaak endktans L
lk
ve k szge endktans L
f
de
depolanm enerjilerin toplamdr. Szge endktansnda birikmi enerjinin de ileme
dahil olmasnn sebebi ise V
SEC
gerilimi sfr deerine dene kadar k akmnn
primerden karlanmasdr. Szge endktansnda biriken enerji yeterince byk
olduundan parazitik kapasitelerin sabit bir akmla arj/dearj olduu kabul edilir.
M1 ve M3 kontrol sinyalleri arasndaki l zaman aadaki forml ile belirlenir:
35
4C
MOS
V
i
+ C
TR
V
i =
I
p
[3.6]
Burada 4C
MOS
V
i
ifadesi lineer olmayan mosfet k kapasitesinde birikmi arjn iki
katn ifade eder. l zaman, szge endktansnn primere yanstlm akmnn tepe
deeri olan I
p
ile hesaplanr.
3.4.2. Sfr gerilim anahtarlama aral
M1 ve M3 mosfetleri iin, yanstlm szge endktansnn akm sayesinde, hafif
yklerde bile ZVS elde edilir. Fakat M2 ve M4 mosfetleri iin ZVS belirli bir yk
akmndan yukar deerlerde elde edilir. Bu kritik akm deeri E. 3.3ten elde edilir:
|
\
|
+ =
2
TR
2
MOS
lk
crit
Vin C
2
1
Vin C
3
4
L
2
I [3.7]
t
2
annda primer akm:
|
|
\
|
+ =
2
T
) D 1 (
L
V
2
I
I
N
N
I
f
out
load
p
s
2
[3.8]
Burada L
f
szge endktans, V
out
k gerilimi, D primer doluluk oran, T
anahtarlama periyodu, I
load
szge endktans akmnn ortalama deeri, I szge
endktans akmnn dalgalanma deeri, N
p
ve N
s
transformatr sarg oranlardr.
Sonu olarak ZVS yapabilmek iin:
I
2
> I
crit
[3.9]
ya da
I
load
>
2
T
) D 1 (
L
V
2
I
I
N
N
f
out
crit
p
s
+
[3.10]
36
3.4.3. Anahtarlama frekans, kaak endktans ve doluluk oran seimi
Pratikte, transformatr kaak endktansn istenen bir deere ayarlamak zor
olduundan, trafo mmkn olduunca ideal sarlp primer ucuna harici bir endktans
konulabilir. Byk deerli bir L
lk
ile geni bir yk aralnda ZVS yapmak
mmkndr. Fakat L
lk
deeri arttka primer akmnn art ve azal eimleri
azalmaktadr. Bu da transformatr ikinci sargsndaki doluluk orannn azalmasna
neden olur. Bu sebepten L
lk
deeri transformatr sarm oran ve alma frekans ile
birlikte seilmelidir.
ZVS PWM dntrc iin gerilim kazanc:
eff
p
s
in
out
D
N
N
V
V
= [3.11]
Kontrol devresi tarafndan belirlenen doluluk oran aadaki gibi ifade edilir:
D=D
eff
+D [3.12]
Burada D primer akmnn eiminden kaynaklanan doluluk oran kaybdr. ekil
3.6ya baklrsa D aadaki gibi aklanabilir:
D=
2
T
L
V
I I
lk
in
2 1
+
[3.13]
D=
|
|
\
|
2
T
) D 1 (
L
V
I 2
2
T
L
V
N
N
f
out
load
lk
in
p
s
[3.14]
E. 3.14, E. 3.12 iine yazlrsa:
37
f
lk
eff
f
lk
s lk
L
L
D
1
L
L
R
f L
4 1
D
+
= [3.15]
Burada R
= R
load
(N
p
/N
s
)
2
ve
f
L = L
f
(N
p
/N
s
)
2
terimleri sras ile yk direnci ve
szge endktansnn primere yanstlm deerleridir.
E. 3.14te (1-D) terimi I
load
ile karlatrldnda kktr ve E. 3.15 aadaki
gibi basitletirilir:
|
\
|
+ =
s
lk
eff
f
R
L
4 1 D D [3.16]
ekil 3.6. Primer akmna gre doluluk oran deiimi
Verilen bir gte, giri-k gerilim oran, maksimum doluluk oran, transformatr
sarm oran, anahtarlama frekans ve kaak endktans aadaki denklemi
dorulayacak ekilde seilmelidir.
38
|
\
|
+
s
lk
in
out
s
p
max
f
R
L
4 1
V
V
N
N
D 1 [3.17]
3.4.4. Mosfet kayp analizi
Faz kaymal PWM tam kpr dntrcnn iletim kayb sert anahtarlamal PWM
tam kpr dntrcden bir miktar fazladr. Her bir mosfetin zerindeki iletim
kayb:
P
M
=R
on
2
rms
I [3.18]
Burada R
on
anahtar kanal direnci ve
rms
I anahtardan geen akmn etkin deeridir.
Anahtarlar iin iletim kayplar:
M2 ya da M4:
P
M(2,4)
= R
on ( )
(
(
|
|
\
|
+ +
|
|
\
|
+ +
|
|
\
|
D 1
3
I
I D
3
I
I
2
D
3
I
2
2 2
cav eff
2
1 2
out
2
1
[3.19]
M1 ya da M3:
P
M(1,3)
=R
on
(
(
|
|
\
|
+ +
|
|
\
|
eff
2
1 2
out
2
1
D
3
I
I
2
D
3
I
[3.20]
Bu denklemlerde parantez iindeki birinci ve ikinci denklemler sras ile t
3
t
4
ve t
4
t
5
aralklarndaki etkin (rms) akm ifade ederler. M2 ve M4 iin yazlan denklemde
nc terim primer gerilimi V
AB
nin t
1
t
2
ve t
5
t
6
aralndaki akm ifade eder.
Geri kalan deikenler ekil-4.5te tanmlanmtr.
39
Sert anahtarlamal PWM tam kpr dntrcde kaak endktans sfr olacak
ekilde tasarm yapldndan D 0 olur. Bu durumda t
1
t
2
ve t
5
t
6
aralklarnda
anahtarlardan herhangi bir akm gemez.
Primer kpr diyotlarndaki kayp:
P
D
= V
diode
I
av
[3.21]
Burada V
diode
diyot iletim gerilimi ve I
av
diyotlardan geen akmn ortalama
deeridir.
MOSFET diyotlar iin iletim kayb:
D2 ve D4 iin,
P
D(2,4)
=
2
D
V
2
I
diode
2
|
\
|
[3.22]
D1 ve D3 iinse
P
D(1,3)
=
2
(1 )
2 2
diode out
I D
V I D
(
+
(
[3.23]
Bu kayplar sert anahtarlamal tam kpr PWM dntrcde ihmal edilebilir. k
dorultucu diyotlarndaki kayplar iki dntrc iin de ayndr:
P
rect
= 4 |
\
|
f
out
V
2
I
[3.24]
Burada tam kpr dorultma yapld farz edilmitir ve V
f
diyot iletim gerilimidir.
40
3.5. Faz Kaymal DC/DC Dntrc Simlasyonu
Bu blmde, faz kaymal PWM dntrcnn PSPICE program kullanlarak
gerekletirilen bilgisayar benzetimi verilmektedir. ekil 3.7de emas gsterilen
devrenin tasarm Blm 4te ayrntl olarak sunulacaktr. Dntrcde anahtar
olarak IRF 840 MOSFET elemanlar kullanlmtr. Yazlm ktphanesinde bu
elemana ait model bulunduundan, devre hem yumuak hem de sert anahtarlama ile
altrlm ve g kayplar karlatrlabilmitir. Benzetim almalar srasnda
kaak elemanlarn etkilerini grebilmek iin her bir anahtara seri olarak 15 nH kaak
endktans, transformatrn primer sarglar arasna da 20 pF kaak kapasite
yerletirilmitir.
V3
V2
V1
R7
1
R6
10
R5 1
R4
10
R3 1
R2
10
R1
1
V4
D4
D3
D2
D1
R8
10
V5
300V
TX1
L1
55uH
D8
D7
D6
D5
C2
1000uF R9
4
L2
28uh
0
L3
15nH
L4
15nH
L5
15nH
L6
15nH
M1
IRF840
M2
IRF840
M3
IRF840
M4
IRF840
C1
20p
0
ekil 3.7. Faz kaymal PWM ZVS dntrc simlasyon devresi
Benzetim almalar 6.5 A, 26.5 V dc gerilim k koullarnda gerekletirilmitir.
ekil 3.8de k akm ve gerilim dalga biimleri grlmektedir.
41
Time
0s 0.5ms 1.0ms 1.5ms 2.0ms 2.5ms 3.0ms 3.5ms 4.0ms
-I(R9)
0A
4.0A
8.0A
SEL>>
V(C2:2,0)
0V
10V
20V
30V
ekil 3.8. k gerilimi ve k akm
Devre, 100 kHz anahtarlama frekansnda altrlmtr. Anahtar olarak kullanlan
IRF 840 elemanna ait modelde k kapasitesi bulunmadndan, bu elemanlar
anahtarlara dardan eklenmitir. Anahtarlarn daha hzl tkamaya geebilmesi iin
kap devresine, kap direncini tkama ynnde ksa devre edecek bir diyot
yerletirilmitir.
ekil 3.9da devreye ait eitli dalga biimleri grlmektedir. Primere eklenen
endktansn, etkin doluluk orann azaltt ekillerden aka grlmektedir.
ekil 3.10da, geri fazdaki bacaa ait bir anahtarn kap gerilimi, anahtar akm ve
anahtar gerilimi grlmektedir. Anahtarlama ileminden nce anahtarn ters paralel
diyodu iletimde olduundan dolay, iletime girme kayplarnn sfr olduu ekilden
grlmektedir.
42
ekil 3.11de ise ileri fazdaki bacaa ait bir anahtarn kap gerilimi, anahtar akm ve
anahtar gerilimi grlmektedir.
ekil 3.9. Devreye ait eitli dalga biimleri: (stten alta doru) a) leri fazdaki
bacaa ait kap iaretleri, b) Geri fazdaki bacaa ait kap iaretleri c)
primer gerilimi, d) primer akm, ve e) sekonder gerilimi
ekil 3.12-14, anahtar akm ve gerilimleri ile primer akmn gstermektedir.
43
ekil 3.10. Geri fazdaki bacaa ait M1 anahtarnn kap gerilimi, anahtar akm ve
anahtar gerilimi
ekil 3.11. leri fazdaki bacaa ait M1 anahtarnn kap gerilimi, anahtar akm ve
anahtar gerilimi
44
ekil 3.12. Geri fazdaki bacaa ait M1 anahtarnn akm ve bacak zerindeki
anahtarlarn gerilimleri
ekil 3.13. leri fazdaki bacaa ait M2 anahtarnn akm ve bacak zerindeki
anahtarlarn gerilimleri
45
ekil 3.14. M1 ve M2 anahtarlarnn akmlar ile primer akm
Her ne kadar benzetimde kullanlan yar iletken modelleri anahtarlama kayplarn
yksek dorulukta hesaplayamasa da, bir karlatrma olmas amacyla, devre hem
yumuak hem de sert anahtarlama ile ayn k verecek biimde altrlm ve
anahtar kayplar hesaplanmtr. Hesaplama sonular Tablo 3.1de verilmektedir.
izelge 3.1. Yumuak ve Sert Anahtarlama Durumlarnda Anahtar Kayplarnn
Karlatrlmas
Sert Anahtarlama Yumuak Anahtarlama
Pon
(W)
Pcond
(W)
Poff
(W)
Ptop
(W)
Pon
(W)
Pcond
(W)
Poff
(W)
Ptop
(W)
M1 0.89 0.28 0.53 1.7 0 0.39 0.90 1.29
M2 0.89 0.28 0.53 1.7 0 0.44 0.8 1.24
4 anahtar toplam kayp 6.8 W 4 anahtar toplam kayp 5.06 W
% Kayp % 3.1
% Kayp %2.6
Bilgisayar benzetim sonular, tm koullarn ayn tutulmas durumunda, yumuak
anahtarlama yntemi kullanldnda anahtar kayplarnn daha dk olduunu
kantlamaktadr. kta kullanlan diyotlar hesaplamaya dahil edilmemitir. Ancak,
46
gereki modellerin kullanlmas durumunda, diyot kayplarnda da azalma
grlmesi beklenmektedir.
47
4. TASARIM VE DENEYSEL ALIMA
Faz kaymal PWM teknii, 100 KHz 150 W gcndeki bir ak arj devresi zerinde
denenmi, devrenin tasarm ve deneysel alma sonular bu blmde sunulmutur.
4.1. Sabit Gerilim Sabit Akm arj Yntemi
Bu arj ynteminde akler maksimum arj gerilimini amad srece maksimum
akm miktarnn 0.4 kat akm ile arj edilir. arj sresi 6-12 saattir. Uygulama,
maksimum arj akmnn %50sini aan arj akm deerleri iin ZVS elde edecek
ekilde tasarlanmtr.
ekil 4.1. Sabit gerilim sabit akm arj gerilimi
4.2. Genel Devre emas
Uygulamas yaplacak faz kaymal PWM dntrcnn genel diyagram ekil
4.2de gsterilmitir.
48
ekil 4.2. Uygulama genel emas
Uygulamada 2 adet 12V 17A deerine sahip ak arj edilecektir. Dntrcnn
giri AC gerilimi, maksimum 240V minimum ise 200V olacak ekilde
tasarlanacaktr. Bu deerler dorultusunda dntrcnn alma parametreleri
yledir:
V
o
= 20-27.6 V
I
o(max)
= 0-6.8 A
f
s
= 100 KHz
V
in
= 280-330V DC
4.3. G Elemanlarn Seimi
DC giri geriliminin minimum deerinde bile (280V) k gerilimi 30V olmaldr.
G trafosunun sarm oran bu deerlere gre seilmelidir. Transformatr primer
sarg says aadaki forml ile hesaplanr:
N
p
= (V
min
t
on
)/( BA
m
) [4.1]
49
V
min
= minimum dc giri gerilimi (280 V)
t
on
= maksimum doluluk oran sresi (5 s)
B = maksimum ak younluu deiimi (0.2 Tesla)
A
m
= transformatr kesit alan (uygulamada 176 mm
2
lik transformatr
kullanlmtr)
Yukardaki veriler E. 4.1de uygulanrsa N
p
= 39 kar. Uygulamada N
p
=38
seilmitir. Bu durumda her bir sargya den gerilim 280/38=7.35 V/sarmdr.
Buna gre sekonder sarg says:
N
s
= 27.6/7.35 4
Sarm orann belirlerken iki husus gz nne alnmaldr. Birincisi devredeki
elemanlar zerine den gerilimlerden dolay oluacak kayptr. kincisi ise faz
kaymal PWM dntrcye ait bir kavramdr. Kaak endktanstan dolay,
uygulanan doluluk orannn etkin deeri gerek deerinden az olacaktr. Bu
sebeplerden, g transformatrnn sekonder sarg says N
s
= 6 seilmitir.
G transformatrnn k iki adet diyotla dorultma ileminin yaplabilmesi iin
ulu yaplmtr. Bu dzenlemede tam kpr dorultucuya gre daha az diyot
kullanlmtr ancak diyot zerindeki ters yndeki gerilim k geriliminin iki
katdr. Transformatrn ikinci sargs gerilimi maksimum deerine giri gerilimi
maksimum deerinde iken ular. Bu durumda V
s(max)
=330/6=55Vtur. Bu durumda
k dorultucu diyotlar minimum 110 V ters gerilim deerine dayanabilmelidir ve
en az 6.8 A akm tayabilmelidir. Uygulamada ise 200V 60A deerlerine sahip
IXYS60-200 diyodu kullanlmtr.
k akm maksimum deeri sarm oranna blnrse g mosfetlerinden geecek
akmn tepe deeri bulunur. 6.8/6=1.13 A ve 330 V deerlerine sahip bir mosfet
kullanlabilir. Gvenli alma iin snr deerlerden daha fazla akm-gerilim
deerine sahip bir mosfet seilmelidir. Bunlar gz nnde bulundurularak, tam kpr
anahtar olarak 500V-8Alik IRF840 mosfeti seilmitir.
50
Devredeki sonuncu yar-iletken g eleman ise giri AC gerilimini dorultan
diyottur. Bu diyot iin snr deerler g mosfeti ile ayndr. Mevcut rnlerin
incelenmesiyle, dorultucu olarak 800V-4Alik KBL08 diyotu seilmitir.
4.4. k Szgei ve Transformatrn Tasarm
Kullanlacak mosfetin k kapasitesi C
MOS
= 100 pFdr. Transformatrn
kapasitesinin ise yaklak C
TR
= 20pF olaca tahmin edilmektedir. ZVS snr ise
%50 olarak seilmitir. Bu durumda I
crit
= 3.4Adir. Bu deerin altndaki ykler iin
sert anahtarlama yaplacaktr. Yumuak anahtarlama iin
2 2
R R i
1 1
L I = C V
2 2
[4.2]
art salanmaldr. Burada:
R DS DS TR
4 4
C = C + C +C
3 3
[4.3]
R LK
L =L [4.4]
Mosfet C
DS
kapasitesi mosfet V
DS
gerilimi ile deien bir deere sahiptir. Bu yzden
uygulamada reticinin verdii deerinin 4/3 kat alnr. E. 3.10dan minimum ZVS
yk akm, D
eff
= %80 iin I
load
= 3.4 A deerinde primerden geen akm I
crit
= 0.6 A
bulunur. E 4.4den C
R
= 287 pF bulunur. E 4.3den;
L
R
= L
LK
= 55 H
bulunur. Ayrca l zaman aralklar E. 3.4den sol bacak iin 100 ns, E. 3.6dan
sa bacak iin 90 ns hesaplanr.
k akm dalgalanmas 3A olarak seilmitir. Bu durumda
51
-6
f L
dt 4x10
L =V =22 =30H
di 3
hesaplanr. D
eff
= %80 seildiinden dt = 4x10
-6
deerindedir. k filtre kapasitesi
k dalgallk deeri V
C
= 0.1V iin:
f 5
3
C = = =375F
8f 8x10 0.1
L
C
I
V x
Daha az dalgallk oran iin uygulamada C
f
= 1000 F kullanlmtr.
4.5. Faz Kaymal DC/DC Dntrc Kontrol
Sistemin kontrol Freescale 56F8323 DSP ilemcisi tarafndan yaplmaktadr.
56F8323 ilemcisinin temel zellikleri yledir:
60 MIPS ilem gc
2 adet 4 kanal 12 bit ADC (1.2 s evrim sresi)
6 kanal PWM (33.33 ns znrlk center alignment modda-)
DSP tarafndan retilen faz kaymal PWM sinyalleri her 50 sde PI algoritmas ile
alnan geri besleme bilgilerine gre ayarlanmaktadr. ekil 4.3de her 50 sde
retilen kesme ile yrtlen, sabit gerilim sabit akm arj ynteminin kontrol
ksmnn ak diyagram verilmitir.
Burada PI hesaplamas akm referansna gre yaplmaktadr. Akm referans giri
gerilimine gre ayarlanabilen bir deikendir. Eer k gerilimi maksimum
deerine ulamadysa maksimum akm ile PI hesaplanr. k geriliminin
maksimum arj gerilimine ulamas durumunda ise akm referans deeri arj akmn
azaltmak iin azaltlr.
52
IKI AKIMINI OKU
IKI GERLMN OKU
AKIM REFERANS 0 MI?
H
IKI GERLM GERLM
REFERANSINI ATI MI?
E
AKIM REFERANSINI AZALT
IKI GERLM GERLM
REFERANSINDAN KK M?
AKIM REFERANSINI ARTTIR
AKIM REFERANSI MAX.
DEERN ATI MI?
E
AKIM REFERANSINI MAX.
DEERNE SET ET
AKIM REFERANS DEERNE
GRE PI HESAPLA
PI DEERNE GRE PWM
DEERN YENLE
ekil 4.3. DSP sabit gerilim sabit akm arj kontrol algoritmas
E
E
H
H
53
4.6. Deneysel Sonular
ekil 4.4, anahtarlarn kap gerilimlerini gstermektedir. Grld gibi, ayn bacak
zerindeki anahtarlar birbirlerini tmleyen biimde anahtarlanrken, iki bacak
arasnda belli bir faz fark bulunmaktadr. Kap gerilimleri arasnda, d=0.42
deerinde bir doluluk oran elde edilecek biimde bir faz fark oluturulmutur.
ekil 4.4. M1-M3-M2-M4 kap gerilimleri (d=0.42)
ekil 4.5. (stten alta) transformatr primer gerilimi (100 V/div), primer akm (500
mA/div), sekonder gerilimi (100 V/div)
54
ekil 4.5te transformatrn primer ve sekonder gerilimleri ile primer akm birlikte
gsterilmektedir. Grld gibi sekondere aktarlan doluluk orannda, L
LK
endktansndan kaynaklanan bir azalma vardr.
ekil 4.6da, nce anahtarlanan bacaktaki MOSFETlerin drain-source gerilimi, bir
MOSFET akm ve transformatrn primer akm grlmektedir. Anahtar tkamaya
geerken, eklem kapasitesinin etkisi nedeniyle gerilim yava ykselmektedir. letime
geite de benzer olarak, akm yava ykseldiinden kayplar azalmaktadr.
ekil 4.6. nce anahtarlanan bacaa ait dalga biimleri: V
DS
gerilimleri (100 V/div),
anahtar akm (500 mA/div), primer akm (750 mA/div)
ekil 4.7. Sonra anahtarlanan bacaa ait dalga biimleri: v
DS
gerilimleri (100 V/div),
anahtar akm (500 mA/div)
55
ekil 4.7de ise sonra anahtarlanan bacaktaki anahtarlarn gerilimleri ve anahtar
akm gsterilmektedir. Bu bacaktaki anahtarlar iletime gemeden nce akm
diyotlarda tandndan, iletime gei kayplar sfr olmaktadr. ekil 4.8de, ayn
dalga biimleri tkamaya gei olayn ayrntl gsterecek biimde yeniden
verilmektedir. Gerilim, akm derken yavaa ykselmektedir. ekil 4.9da da
iletime gei an ayrntl olarak verilmektedir. Grld gibi, anahtar, akm
diyottan devralmaktadr. Dolaysyla, sfr gerilimde anahtarlama sz konusudur.
ekil 4.8. Sonra anahtarlanan bacaa ait dalga biimleri (tkamaya gei annda
yaknlatrlm): V
DS
gerilimleri (100 V/div), anahtar akm (500 mA/div)
ekil 4.9. Sonra anahtarlanan bacaa ait dalga biimleri (tkamaya gei annda
yaknlatrlm): V
DS
gerilimleri (100 V/div), anahtar akm (500 mA/div)
56
ekil 4.10da, tkamaya gei srasnda akm ve gerilim dalga biimi ile, anahtar
zerinde harcanan gcn anlk deiimi gsterilmektedir. lm sonular, problarn
duyarllk dzeylerinin dk olmas nedeniyle anlaml sonular vermediinden
rakamsal kaytlar alnamamtr. Ancak, tkamaya gei srasnda ortaya kan g
kayp erisinin yaklak olarak, ykseklii 34 W, taban genilii 250 ns olan bir
gen olduu dnlerek tkamaya gei kayplar
mW 425 10 100 x 10 250 x 34
2
1
P
3 9
off
= =
olarak hesaplanr. Deneysel sonularn 25 V k gerilimi, 4.5 A k akm
koullarnda alnd gz nnde bulundurulduunda, ve drt anahtarn da tkaya
gei srasnda ayn miktarda kayba sebep olduu varsaymyla, sadece tkamaya
gei kayplar yaklak olarak %1.5 kayp anlamna gelmektedir.
ekil 4.10. Anahtar akm ve gerilimi ile tkamaya gei kayplar (100 V/div, 500
mA/div, 10 W/div)
57
5. SONU VE NERLER
Faz kaymal PWM DC/DC dntrcnn, dier rezonans dntrclere gre en
byk avantaj hem sabit frekansta almas hem de devre parazitik elemanlarn
rezonans iin kullanmasdr. Bu dntrc ile sadece anahtar kapama kayplar yok
edilir ve g anahtarlar iin snubber kullanlmasna gerek kalmaz. Devre
topolojisinin tam kpr olmas nedeni ile zellikle yksek g uygulamalar iin
uygundur.
Bu almada faz kaymal PWM tekniini kullanan dc-dc dntrcler ele alnm,
devrenin alma ilkeleri anlatlm, PSpice yazlm kullanlarak devrenin bilgisayar
benzetimi yaplmtr. Ayrca, 150 W gcnde bir prototip gerekletirilmi ve
batarya arj uygulamasnda kullanlmtr. Gerek benzetim almalar ve gerekse
deneysel almalar, bu teknikle anahtarlama kayplarnn azaldn gstermitir.
Faz kaymal DC/DC dntrc kontrol iin DSP kullanlmas devrenin
esnekliini arttrmaktadr. k akm/gerilim deerlerinin istenen deerlere yazlm
ile ayarlanabilmesinin dnda kullanc ara yz de kolayca
gerekletirilebilmektedir (kullancnn LCD zerinden maksimum arj akmn ve
maksimum arj gerilimini belirlemesi gibi). Kullanlan DSPnin ekirdek frekansnn
60 MHz olmasndan dolay PWM znrl yksek frekanslarda azalmaktadr. Bu
uygulama iin 100 KHzde PWM znrl 300 admdr. Bu da 30 Vluk k
gerilimi iin 0.1 Vluk znrlk salar. Daha yksek frekansl bir DSP
kullanlarak bu znrlk arttrlabilir ve daha yksek frekanslarda allabilir.
Faz kaymal DC/DC dntrcnn avantajlarndan daha fazla faydalanmak iin
daha yksek glerde alma yaplabilir (1 KW ve zeri). Ayrca PFC ve k
dorultucu blmlerinde MOSFET kullanlarak, bu anahtarlarn da kontrol DSP ile
gerekletirilebilir.
58
KAYNAKLAR
1. Mohan, N., Undeland, U. M. and Robbins, W. P., Power Electronics, John
Wiley & Sons, Canada, 161-200 (1995)
2. Billings, K., Switchmode Power Supply Handbook, McGraw-Hill, Inc, USA,
(1989)
3. Erickson, R. W., Fundamentals of Power Electronics, Chapman and Hall,
New York, (1997)
4. SKVARENINA, T. L., The Power Electronics Handbook, CRC Pres, USA,
2000
5. Rashid, M. H., Resonant and soft switching converters, Power Electronics
Handbook, Academic Press, Canada, 271-287 (2001)
6. nternet: Resonant Converter Topologies, In ST Online.
http://www.st.com/stonline/products/literature/an/3712.pdf (1999)
7. nternet: Resonant Mode Converter Topologies: Additional Topics, In TI Online.
http://focus.ti.com/lit/ml/slup092/slup092.pdf
8. Yan-Fei Liu, Paresh C. Sen, Source Reactance Lossless Switch (SRLS) for Soft-
Switching Converters with Constant Switching Frequency, Ieee Transactons On
Crcuts And Systems-I: Fundamental Theory And Applcatons, 43 (4): 301-
312 (1996)
9. J. A. Sabate, V. Vlatkovic, R. B. Ridley, F. C. Lee, and B. H. Cho, Design
Consedirations for high-Voltage High-Power Full-Bridge Zero-
Voltage_Switched PWM Converter Proc. IEEE APEC,. 275-284 (1990)
10. Vlatko VlatkoviC, Juan A. SabatC, Raymond B. Ridley, Fred C. Lee, BO H.
Cho, Small-Signal Analysis of the Phase-Shifted PWM Converter IEEE
Transactons On Power Electroncs, 7: 128-135 (1992)
11. Robert Watson, Fred C. Lee, Analysis, Design, and Experimental Results of a 1-
kW ZVS-FB-PWM Converter Employing Magamp Secondary-Side Control
IEEE Transactons On Industral Electroncs, 45 (5): 806-814 (1998)
59
12. Michael J. Schutten, David A. Torrey, Improved Small-Signal Analysis for the
Phase-Shifted PWM Power Converter IEEE Transactons On Power
Electroncs, 18 (2): 659-669 (2003)
13. Redl, R., Balogh, L., Edwards, D.W.,Optimum ZVS (Zero- Voltage
Switching) Full-Bridge DC/DC Converter with PWM Phase-Shift Control:
Analysis, Design Considerations, and Experimental Results, Proceedings IEEE
Applied Power Electronics Conference, 159-165 (1994).
14. nternet: A 50W, 500kHz, Full-Bridge, Phase-Shift, ZVS Isolated DC to DC
Converter Using the HIP4081A, In Intersil Online.
http://www.intersil.com/data/an/an9506.pdf (1995)
15. nternet: Phase Shifted Zero Voltage Transition Design Considerations and the
UC3875 Controller, In TI Online. http://focus.ti.com/lit/an/slua107/slua107.pdf
(1997)
16. nternet: Design Review: 500W 40w/in
3
phase shifted ZVT converter, In TI
Online. http://focus.ti.com/lit/ml/slup102/slup102.pdf (1993)
17. nternet: Implementing a Digital AC/DC Switched-Mode Power Supply using a
56F8300 Digital Signal Controller, In Freescale Online.
http://www.freescale.com/files/dsp/doc/app_note/AN3115.pdf (2005)
18. nternet: A DSP Controlled, Isolated, Power Factor Corrected AC/DC Converter,
In Analog Devices Online.
http://www.analog.com/UploadedFiles/Technical_Articles/52389953PCIM01pei
ad2_prn.pdf (2001)
19. nternet: High-Voltage MOSFET Behavior in Soft-Switching Converters:
Analysis and Reliability Improvements, In IRF Online.
http://www.irf.com/technical-info/whitepaper/s30p5.pdf (1998)
20. nternet: Improving the Full-bridge Phase-shift ZVT Converter for Failure-free
Operation Under Extreme Conditions in Welding and Similar Applications, In
Advenced Power Technology Online.
http://www.advancedpower.com/TechSupport/ApplicationNotesSP/Downloads_
GetFile.aspx?id=3847&fd=0 (1998)
21. nternet: A More Realistic Characterization of Power MOSFET Output
Capacitance Coss, In IRF Online. http://www.irf.com/technical-info/appnotes/an-
1001.pdf
22. nternet: DSP56800 Hardware Interface Techniques, In Freescale Online.
http://www.freescale.com/files/product/doc/AN1920.pdf (2001)
60
23. nternet: Application Note AN-107: Linear Optocouplers, In Clare Online.
http://www.clare.com/home/pdfs.nsf/www/AN-107.pdf/$file/AN-107.pdf (2002)
24. nternet: Op Amps For Everyone, In TI Online.
http://focus.ti.com/lit/an/slod006b/slod006b.pdf (2002)
25. nternet: Applying Power MOSFET Drivers, In Intersil Online.
http://www.intersil.com/data/an/an1108.pdf
26. nternet: 3.3V DSP for Digital Motor Control, In TI Online.
http://focus.ti.com/lit/an/spra550/spra550.pdf (1999)
61
EKLER
62
EK-1: Uygulama Elemanlarnn Teknik Bilgileri
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
EK-2: Uygulama Kart emalar ve Fotoraflar
80
Kontrol kart emas
81
Kontrol kart bask devresi
82
G kart emas
83
G kart bask devresi
84
G Kart
Kontrol Kart
DSP Kart
85
Faz Kaydrmal DC/DC Dntrc Kullanan Ak arj Sistemi
86
ZGEM
sa GK 2001 ylnda Seluk niversitesi Elektrik-Elektronik Mhendislii
Blmn bitirmitir. Lisans bitirme projesini mikrokontrolr ile niversal motor
hz kontrol zerine yapmtr. Amac zellikle g elektronii uygulamalar ile lke
ekonomisine katkda bulunmaktr.