UNIVERSITETI I PRIZERENIT UNIVERSITAS STUDIORUM PRIZERENSIS FAKULTETI I EDUKIMIT-FACULTY OD EDUCATION TEL ++381 38 229 022 E-mail: rektorati@uni-pr.

edu

Programi:Fakulteti I Edukimit / Ministria e Arsimit , Shkencs dhe Teknologjis Programi Pa Shkputje nga Puna Drejtimi:Historia dhe filozofia e edukimit PUNIMI SEMINARIK Tema:Shkolla si institucion arsimor Lnda:Shkrim akademik Mentori: Mr.Sc Selim Memeti Studentja: Elfije Palushi Ligjrata e katr -Hyrje -Rndesia e arsimit -Modalitetet e arsimit t t rriturve -Konkluzioni

Prizeren,Mars 2012

Prmbajtja
0 Hyrje ..................................................................................................... 3
1 RENDESIA E ARSIMIT........................................................................4 2 MODALITETET E ARSIMIT TE TE RRITURVE ............................................ 5 2.1 Arsimi joformal(AJF)(joshkencor,joinstitucional).....................................................6
2.2 Pse vetarsimimi apo AJF? ................................................................................................7 2.3 Faktoret qe determinojnAJF-n ........................................................................................8 2.4 Detyrat e AJF-s............................................................................................................9 2.5 Prparsit dhe vshtrsit e zhvillimit t AFJ-s..................................................................10 2.6 Rndesia e AJF-s ............................................................................................................11

3Konkluzioni12

4 Bibliografia ..........................................................................................13

Hyrja
Para se gjithash do t them se e gjith jeta q prshkon i ka prshkuar dhe do t prshkoj paraqet nj shkoll n vete, ajo n ka un do t fokusohem sht shkolla si institucion edukativoarsimor. Njeriu pr tu formuar si personalitet me karakter dhe cilsi t tij s pari duhet q t shkollohet dhe t msoj rregullat e jets n prgjithsi sepse leja paraqet nj vepr madhshtore e cila patjetr duhet t futet n brendsin ton ose ndryshe do t jemi ata njerz t cilt edhe pse jemi t gjall do t dukemi si t vdekur. M hert njerzit jan shkolluar n forma t ndryshme nga ato t sotme pr arsye se rrethanat kan qen t tilla, q do t thot se ata nuk kan pasur rregulla t caktuara t shkollimit, mirpo prapseprap mund t themi se ia kan arritur qllimit. Me kalimin e kohs jan paraqitur forma dhe mnyra t ndryshme t shkollimit t cilat jan klasifikuar dhe jan zgjedhur ato q jan m adekuate, t cilat do t ndikojn n vetdijesimin dhe pjekurin ton dhe do t na propozojn n sferat e ndryshme t cilat do t na nevojiten n t ardhmen si arm pr tu mbrojtur nga armiqt tan q sillen e mbshtillen rreth nesh. sht interesant fakti se kto forma t shkollimit jan t njjta pr t gjith, ndrsa nga shkollat dalin njerz me dituri dhe edukat t ndryshme, jo n aspekt t sferave por n aspekt t aspekt t gjith prfshirjes s njohurive dhe sjelljeve. Kjo ndodh ngaq t gjith iu prshtatn rregullave dhe vepruan sipas tyre mirpo n to ndikon edhe shoqria e keqe e cila bhet si shkas pr mos prosperitetin e tyre q ndikon n shkatrrimin e tyre. ka sht m e keqja se kjo shoqri bn pjes n kt institucion t shkollimit dhe edukimit ku del fakti se jo u vjen nga mosrespektimi i rregullave

1 RENDESIA E ARSIMIT Si hyrje ne problemin qe kemi n shqyrtim do t shrbehemi me dy mendime: a) Arsimi i rinis sht themeli i do shteti (proverb) b) Arsimi konsiderohet si shrbetor i qllimeve tona (Ralf Tajler) Nisur nga dy mendimet e lartshnuara, vijm n prfundim se arsimi si proces pedagogjik, sht n lidhje funksionale me jetn, me shoqrin, me ardhmrin njerzore. Prandaj shkalla e arsimimit t njeriut ka rndsi dhe rol dominant n nivelin e zhvillimit t shoqris, t prparimit t jets, t prodhimtaris dhe t riprodhimit biologjik. Pra arsimi vlersohet si faktor pr emancipimin e njeriut. Prvese sht proes pedagogjik, arsimi sht problem shum m i gjr e kompleks, problem interdisiplinar, shtje e prgjithshme shoqrore. Thn shkurt arsimi sht ur n mes njeriut dhe puns. Arsimi sht investim kombtar dhe si i till sht i rndsishm pr t gjith, prandaj kapitali m i vlefshm sht ai q investohet n njeriun. Pra, njeriu si kapital human me aftsit e tij intelektuale dhe fizike sht gjenerator i zhvillimit dhe investimi n prgaditjen dhe aftsimin e tij pr ti bartur proeset zhvillimore paraqet qllimin m t lart e m perspektiv. Arsimi, nuk sht vetm i rndsis s ngritjes kulturore-arsimore e morale t popullit, por ai ka edhe rndsi t veant n rritjen e vlerave materiale e ekonomike t vendit, sepse nj kapital i ktill i diturive q do t prvetsoj njeiru do t shndrrohej n nj kapital frytdhns. S fundi, lidhur me pikpamjet mbi vlern dhe rndsin e arsimit do t prmendim edhe porosin e

rilindases s madhe shqiptare Sevasti Qiriazit e cila thot: lum ai njeri q zbraz qesen e tij pr dituri, sepse ajo nuk mund t mirret as t vidhet prej askujt Arsimi sht kategori dhe proces pedagogjik i cili konsiston n prvetsimin e diturive shkencore, kultivimin e intelektit dhe zhvillimin e aftsive njohse e vlersuese, shkathtsit, shprehit, aftsimin e individit pr jet e veprim t pavarur, pr pjesmarrje kreative e aktive n proeset prodhuese-teknologjike, shoqrore, politike, kulturore, artistike dhe aftsimi pr profesion e pr vetarsimim.

2 MODALITETE E ARSIMIT TE TE RRITURVE Pr jetsimin e konceptit t arsimit permanent, prkatsisht arsimimit t t rinjve e t rriturve prdoren disa modalitete (rrug) t ndryshme dhe sipas kriteriumit se si realizohet arsimi ai ndahet n tre lloje: a) Arsimi formal (shkollor, institucional, ertifikativ) b) Arsimi joformal (joshkencor, joinstitucional) c) Arsimi informal (arsim prkrah arsimit formal)

2.1Arsimi joformal (AJF) (joshkencor, joinstitucional) Arsimi joformal mund t definohet si trsi e aktiviteteve t organizuara msimore jasht arsimit formal. Ai ofron aktivitete msimore fleksibile dhe afatshkurtra t dizajnuara pr t prmbushur nevojat pr t msuar t njerzve n nj kontekst specifik. N kt kontekst, fokusi i tij sht n arsimin n Sektorin Joformal tradicional dmth. t msuarit n kontinuitet. Si i till AJF sht nj vegl pr zhvillimin shoqror dhe ekonomik t komunitetit. AJF prfshin programe n: - shkollimin n gj. amtare - vetdijsimin (prfshir fuqizimin dhe shkathtsit jetsore pr t rinjt dhe t rriturit) - zhvillimi i shkathtsive pr punsim n sektorin joformal dhe krijimi i t ardhurave prmes vetpunsimit dhe arsimimi pr zhvillim personal. Objektivi i prgjithshm i AJF fokusohet n kontributin e tij n zhvillimin e komunitetit, vetbesimin, zvoglimin e varfris dhe krijimin e t ardhurave prmes qasjes s popullsis (t rriturve) n mundsit relevante pr msim. Arsimi i t rinjve dhe t rriturve ngrthen n vete arsimimin permanent dhe vetarsimimin. Kjo supozon arsyen dhe nevojn pr ta ngritur shkalln e dituris, n mnyr permanente t prcillet dhe t njihet individi (puntori, arsimtari dhe profilet tjera t shrbimeve) me t arriturat e reja n shkenc, n praktik, n profesion dhe n krijimtari n prgjithsi.

2.2Pse, vetarsimimi apo AJF? S pari, si proes objektivisht ekziston, pa t (vetarsimimin) sht e pamundur prparimi dhe e dyta, se arsimi nuk ka vlera ideale, t plota, t prsosura; madje dinamika zhvillimore, diturit e prvetsuara i relativizon pr nj koh t shkurtr, diturit e prfituara nn ndikimin e revulucionit tekniko-teknologjik shpejt vjetrsohen, bhen jofunksionale. Koha, si faktor me rndsin, prej dita n dit dukshm dhe intensivisht ndryshon, e reja vjetrohet shpejt, kurse risit e shumta imponohen si domosdoshmri. Pr kt arsye AJF (si modalitet i vetarsimimit) kuptohet vetvetiu si prshtatje e individit n kushtet e jets, nevojave t reja dhe zhvillimit dinamik. Prandaj, AJF, sht interes i prbashkt q ekziston dhe do t ekzistoj te individi pr t deprtuar n dimensione t panjohura. Pra, pr AJF t t rriturve, ekziston nj krkes shum m e madhe se sa oferta. AJF dhe msimi i prhershm organizohen nga nj mori organizatash private, joqeveritare dhe qeveritare. Prgjegjsia pr AJF sht m pak e prcaktuar qart. Disa nga ministrit (s bashku me kompanit private dhe OJQ-t) jan t prfshira n ofrimin e AJF. Prmes AJF synohet nxitja e qytetarve aktiv, shpalosja e personalitetit, integrimi social, prfshirja n pun. N kontekstin e shtruar mund t kuptohet se AJF sht spontan, sipas dshirs personale, ai qndron n ndrvashmri nga arsimi i mparshm, nga cilsia dhe struktura e diturive, nga niveli njohs, nga vullneti dhe motivi pr vetformimin e vetvets nprmjet vetvets

2.3Faktort q determinojn AJF-n Ka nj numr t madh t faktorve q determinojn AJF, ndr to ne do ti prmendim: - Motivi pr t nxn q sht nj faktor mjaft me rndsi ngase pr t msuar vazhdimisht njeriu duhet t ket motiv, nxitje q e shtyn pr t msuar. - Vetdija pr nevojn pr t nxn njeriu duhet t jet i vetdijshm pr at q din, pr at q mson e q duhet ta msoj n t ardhmen - Pasqyr e qart pr diturit q duhet nxn njeriu duhet ta ket t qart at q duhet t msoj, at q ka nevoj pr t msuar - Diturit e fituara ti zbatoj n praktik q diturit t mbesin m gjat n kujtesn ton dhe t ndikojn n punn ton ato duhet t ushtrohen n praktik - Diturit e fituara ti prforcojm q diturit t mbrrijn efektin e tyre ato duhet q vazhdimisht t prforcohen dhe freskohen me dituri t reja - Diturit e marra te ken dobi t drejtprdrejta sht e rndsishme q rezultatet, sukseset t arrihen pr nj periudh t shkurtr, pra shum shpejt. - Plotsimin, zgjerimin dhe progresimin e diturive diturit e fituara duhet vazhdimisht t plotsohen me informacione t reja, t zgjerohen si dhe t futen risit nga fusha t ndryshme

- Imponohet si domosdoshmri e cila mundson lidhjen e s tashmes me t ardhmen theksohet lidhja e s shkuars, s tashmes dhe t s ardhmes - Eksplodimi dhe ekspansioni i diturive nxisin aspiratat pr AJF shtimi shpejt i diturive, dyfishimi i tyre pr nj koh t shkurtr bn q njeriu t msoj vazhdimisht ngase kjo i imponohet pr nj pun dhe jet m t mir

2.4Detyrat e AJF N baz t konceptit t prgjithshm t AJF dhe funksionit t tij si modalitet i vetarsimimit dalin edhe detyrat e AJF q do ti prmendim n vijim: - Trajnimi dhe aftsimi i t rinjve dhe t rriturve pr punsim - Trajnimin e njerzve pr pun bujqsore dhe industriale - Organizimi i kurseve pr zhvillimin dhe rritjen e vlerave materiale ekonomike (kurse t rrobaqepsis, pr kompjuter, pr gjuh t huaj, etj.) - Prmirsimi i kualitetit t jets - Prforcimi dhe ngritja e nivelit t njohurive - Zhvillimin e aftsive t nj numri t madh t t papunve - Rritjen e punsimit brenda vitit - Ngritjen dhe zhvillimin e kapacitetit t gruas dhe t rinjve - Trajnime dhe ksillime shndetsore dhe kujdesin higjienik

- Kshillim dhe edukim parashkollor Pra, nevoja pr AJF sht shum e madhe, por duhet t jet n ndrlidhje me shkalln e zhvillimit ekonomik dhe krkesn pr fuqi puntore, si dhe t kontribuoj n vetdijsim. AJF duhet tu prgjigjet nevojave lokale, prandaj ai duhet t jet n duart e komunitetit dhe grupeve q do t marrin prgjegjsin e plot pr prcaktimin dhe prmbushjen e nevojave t tyre pr arsimim.

2.5Prparsit dhe vshtirsit e zhvillimit t AJF-s Ant pozitive t zhvillimit t AJF jan: - shtron nevojn dhe rndsin pr vetarsimim - prgaditja dhe prsosja e t rinjve me dituri q u prgjigjen nevojave t ekonomis s tregut - zhvillohet me vetdije dhe dshir t plot t individit - sht m ekonomik Vshtirsit e zhvillimit t AJF jan: - t rriturit kan limite ekstreme n mundsit e t nxnit - AJF sht i varur nga veprimet e komunitetit, me mbshtetje nga OJQ-t pr t siguruar fonde prmes projekteve-vetndihmuese - AJF varet n mas t madhe nga mesimdhnsit vullnetare

10

2.6 Rndsia e AJF Nga kjo prmbajtje e ksaj teme q trajtuam m lart del se, realizimi i s drejts s arsimimit sht nj nga t drejtat themelore t njeriut. Arsimimi i t rinjve dhe t rriturve sot shkon dhe duhet t shkoj n at drejtim q ti aftsoj n mnyr permanente t rinjt dhe t rriturit me aktivitetin kundr lufts, prdorimit t forcs, dhuns, eksploatimit, kundr uris, smundjes dhe vshtirsive t tjera t njeriut bashkkohor. Shkon drejt zhvillimit dhe themelimit t vetdijes pr ndrlidhje m t ngusht t shteteve dhe popujve, pr rndsin e kmbimit t kulturave dhe t civilizimeve t tyre dhe pr bashkpunimin m t zhvilluar dhe tolerancn midis njerzve. Mendoj, se kjo nuk do t arrihet me donacione, as me prdorim t tepruar t metodave verbale n msim, por n radh t par me modernizimin e puns msimore dhe me prfshirje t individve n forma konkrete t edukimit pr paqe dhe bashkpunim (p.sh. aksione t puns, aksione t mbledhjes s ndihmave, manifestimet kulturore-artistike, garave sportive, organizimi i seminareve, etj.).

11

3 KONKLUZIONI Nocioni shkoll ka kuptim shum t gjer. N t vrtet ekzistojn shkolla t llojeve dhe niveleve t ndryshme. Qllimet dhe objektivat e shkollave t caktuara dallojn mesvete, e organizimi i tyre dhe puna edukativo-arsimore varet nga ato synime dhe objective. Shkolla lindi nga nevojat objektive, shoqrore dhe ka nj zhvillim e tradit mjaft t gjat. Gjat historis ka psuar ndryshime dhe sht prkryer, kshtu q puna e saj e sotme edukativoarsimore sht metodike dhe e palnifikuar mir. Duke folur pr edukimin n shkoll, sht e pamundur q t mos prmendim edhe arsimimin. Historia na tregon q shkollimi vetvetiu nuk i edukon njerzit. Shkollimi sht rrug pr tek profesionalisti, por jo edhe rrug, e cila doemos shpie te njeriu i cili ka kuptim dhe ndijsi pr vlerat e jets dhe pr vlerat n prgjithsi. Nuk ekzistojn shkolla t cilat mbase do t mund t quheshin schools of humanity. Pr tu br njeri nuk mund t shkollohemi, por vetm t edukohemi, thoshte Kershenshtajner n kohn e vet. Vlerat e shkollimit, pra, kan kuptim tjetr nga vlerat e edukimit.

12

LITERATURA 1. Murati,Xhelajdine.2004.Petagogjia e prgjithshme.Shkup:Logos-A,fq 495. 2.

3. www.google.com

13