INVENTOR DERS NOTLARI

INVENTOR DERS NOTLARI-I

r. Gr. Vehbi BALAK

INVENTOR DERS NOTLARI

Inventor Programn , aada imalat resimleri verilen makara destekleme makinesini izerek renmeye alacaz.

INVENTOR DERS NOTLARI

INVENTOR programn altrmak iin masa stnde Balat Tm programlarAutodeskInventor 9 Autodesk Inventor yolu izlenir. Yada masa stndeki ksa yol simgesi ift tklanr.

Karmza aadaki pencere kar.

Bu pencerede inventor programnn 6 blmn temsil eden simgeler yer alr. Bu blmleri odalara benzetebiliriz. 1. Blm: Para Tasarm Blm: Bir makineyi meydana getiren paralarn tasarland blmdr.ki boyutlu SKETCH blm ve boyutlu FEATURES blmlerinde paralarn kat modeli tasarlanr. Burada oluturulun para dosyasnn uzants Part kelimesinin pt si ve inventor programnn i sinden meydana gelen ipt dir. Oluturulan bir dosyada sadece bir para bulunur. Dier bir ifade ile bir dosya sadece bir paray ifade eder. 2.Blm: Paralarn montajland blmdr. makineyi oluturan paralar(dosyalar) montaj blmne arlr. Paralarn birbirleri ile temasna gre yerletirme ilemi yaplr. Paralar makinede kullanm saysna gre montaj blmne arlr ve makineya yerletirilir. Montaj blmne daha nce montajlanm alt montajlar (sub assembly) da arlabilir. Montaj dosyasnn uzants Assembly (Montaj) n harfleri kullanarak iam dir. 3.Blm: makinenin demontajnn yapld yerdir. Paralar montaj srasna birbirlerinden ayrlr. Birbirleriyle ilgili konumlar ak bir ekilde sunululmu olur. Demontaj ileminde paralarn birbirlerinden ayrlmas ve tekrar birletirilmesi animasyon halinde izlenebilir. Avi uzantl film olarak kaydedilebilir. Uzants Presentation (Sunu) kelimesininin pn ve inventor un i si olan ipn dir. 3

INVENTOR DERS NOTLARI

4.Blm: Paralarn, montajlarn ve demontajlarn imalat resimlerinin ( grnler, izometrik ve kesit grnler, detay grnler balonlama, para listesi, sayfa antetlerinin hazrlanmas vb.) elde edildii blmdr. Bu blmde hazrlanan dosyalarn uzants idw dir. Dosyalar dwg olarak kaydedilip AutoCAD te alabilir. 5.blm: Sac paralarn tasarland blmdr. Sac paralarn tasarlanmas ilk anmlarnn elde edilmesini mmkn klmaktadr. Uzants para tasarmnda olduu bibi ipt dir.

6.Blm: Kaynakl montajlarn yapld blmdr. Burada standart biimde ve byklkte yaplan kaynakl balantlarn imalat resimlerinde gsterilmesi amalanmtr. Dosyalarn uzants .iam dir. Simgesini ift tklarsak aadaki pencere inventor programnda para tasarm blmne girmi oluruz.

Bu pencerede paralar nce Sketch ortamnda iki boyutlu olarak hazrlayacak sonra Features ksmnda boyutlu olarak ekillendireceiz. Sol taraftaki 2D Sketch Panelde, daha nce AutoCAD te grdmz geometrik ekilleri izmek iin kullandmz aralar (Line, circle, Arc, rectangle .. vs) yer almaktadr. Bu aklamalardan sonra 1.Paramz (BASE=Taban) oluturalm

1.PARANIN (BASE=Taban) OLUTURULMASI

INVENTOR DERS NOTLARI

nce izim alanndaki x ve y eksenlerinin kesitii noktay belirleyelim. Bunun iin Sketch Panelinde Project Geometry yi setikten sonra Model Panelinde Origin seilir ve Center Point iaretlenir. Eksenlerin kesiim noktasnda bir nokta belirir.

115 x 40 boyutlarndaki dikdrtgeni izelim. Bunun iin " Two point rectangle" (ki noktas belirli dikdrtgen) simgesini seelim. Bu esnada ekrann sol alt ksmnda " Select first corner " ( birinci keyi se) yazs grlr. Dikdrtgenin ilk kesi olarak eksenlerin kesiim noktasn seeriz. mleci kesiim noktasna getirdiimiz anda nokta yakalanm ise nokta yeil renge dnr. Alt ksmda "Select opposite corner" ( zt keyi se) yazs kar. Bu kez imleci hareket ettirerek herhangi bir noktay dikdrtgenin dier kesi olarak belirleriz.

imdi dikdrtgeni istediimiz boyutlara (115 x 40) getirelim. Sketch panelinden "General Dimension" simgesini tklar veya klavyeden "D" harfine bastmzda boyutlandrma arac aktif duruma geer. " Dikdrtgenin st kenarn tklarz. mleci, kenarn st ksmna hareket ettirir uygun bir noktay tklarz. O andaki kenar uzunluu l izgisinin arasnda belirir. 5

INVENTOR DERS NOTLARI

Ayn ekilde dikdrtgenin dikey kenarn da boyutlandrrz.

Boyutlar gerek deerlerine getirmek iin mevcut ller tklanr. Alan "Edit Dimension" (Boyut dzeltme) diyalog kutusunda gerek deeri yazar onay simgesine basarz. Bu ekilde "d0" harf deeri ile de tanmlanan boyut gerek deerine gelir. Dikdrtgenin yatay kenarlarnn uzadn grrz. Ayn ekilde dikey kenar boyutunu da gerek deerine getiririz.

Boyutlar artan dikdrtgenin tamamn ekranda grebilmek iin Klavyeden Home tuunu kullanrz.

Zoom All

simgesi veya

Ara ubuundaki zoom simgesini tkladktan sonra imlein sol tuu basl tutularak ileri geri hareket ettirilirse ekrandaki nesnelerin yaknlamas veya uzaklamas salanr. Dier bir yol olarak farenin tekerleini yukar aa doru hareket ettirerek ekrandaki grntleri yaknlatrr veya uzaklatrrz.
Pan simgesi ekrandaki nesnelerin o andaki grntlerini kaydrmak iin kullanlr. Bu simgeye basldnda el simgesi kar. Farenin sol tuu basl tutularak hareket ettirilirse nesnelerin ekrandaki konumlar deiir. Farenin tekerlei basl tutulup imle hareket ettirilirse de ayn ilem yaplm olur.

Zoom All

simgesi tklandnda dikdrtgenin gerek boyutlar ortaya kar.

INVENTOR DERS NOTLARI

Dikdrtgeni izometrik olarak grebilmek iin, ya farenin sa tuuna bastktan sonra kan menden i seeriz ya da klavyede F6 tuuna basarz.

Isometric View

ki boyutlu ilemleri bitirdik. boyutlu ilemlerin yaplaca blme (Part Features) gemek iin Return simgesini tklarz. Farenin sa tuuna bastktan sonra kan pencerede Finish Sketch i seeriz.

Sketch

geldiini grrz.

Panelinin yerine

Part features

Panelinin 7

INVENTOR DERS NOTLARI

(Ykselterek Katlatrma) simgesi tklanr veya klavyede "E" harfine baslr ise Extrude Diyalog penceresi karmza gelir. Bu pencerede Profile
Extrude

Profile: Ykseltilecek iki boyutlu kapal ekil. Distance: Mesafe belirtilerek ykseltileceini belirtir. Alttaki kutuda ykseltilecek mesafeyi yazarz.

Oklu semboller, ykselme dorultusunu belirtirler

Yukar doru ykseltme ( 5 mm) Aa doru ykseltme (5 mm) Hem yukar hem de aa doru ykseltme. Her bir tarafa ykselme mesafesi toplam mesafenin yars kadardr. Bu rnekte 5/2 =2.5 mm dir.

Yukar doru ykselttiimizde para aadaki gibi grnr.

INVENTOR DERS NOTLARI

Para zerinde drt adet M5x0.8 (di st ap 5 mm adm 0.8 mm) boyutunda dili delik delelim. Bildiimiz gibi bir para zerinde delik delmeden nce deliklerin yerlerini iaretlememiz gerekir. Deliklerin yerlerini para zerinde belirlemek iin para st yzeyini iki boyutlu izim dzlemi olarak belirlememiz gerekir.

Dikdrtgenin st yzeyini seeriz.

Sketch simgesini tklarz. kinci bir yol olarak yzey seildikten sonra farenin sa tuuna baslr. kan menden New Sketch seilir.

st yzeyde sketch dzlemi oluur.

Dzlemi tam karmza almak iin Look At simgesini tklarz veya klavyede Page Up tuuna basarz. Bizden karmza alacamz dzlemi belirlememizi ister Simgesi ktnda karmza alacamz yzeyi seeriz.

Delik yerlerini iaretleyeceimiz dzlem karmza gelir.

INVENTOR DERS NOTLARI

Sketch panelinde

Point, Hole center

( Nokta, delik Merkezi) simgesini seelim.

Dzlem zerinde gelii gzel yerlere drt adet nokta yerletirelim.

Delik merkezlerini, ekilde verilen llere gre boyutlandralm. imdi delik delmeye hazrz. Delik delme ilemi boyutlu (Part features) blmnde yapld iin bu blmden kmamz gerekir. Bunun iin Return simgesine basarz.

F6 tuuna basarsak parann izometrik grn ekrana gelir.

10

INVENTOR DERS NOTLARI

Panelden Delik (Hole) simgesini tklarz.

Dz delik delmek

fFatural Delik Seenei

Fatural Delik Seenei

U as 118 olan delik

Dz ulu delik

Dz Delik

Di alm delik Delik Derinlii belirli ise Distance seenei Delik boydan boya ise Through All Belirli bir yzeye kadar ise To seenei seilir. Boluklu (Clearance Hole) delik 11

INVENTOR DERS NOTLARI

Delik ile ilgili bu seenekleri belirttikten sonra gelelim paramza. Paramzda drt adet boydan boya dili dz delik bulunmaktadr. Bunun iin Holes diyalog penceresinde ekilde grlen seenekleri iaretleyelim.

Di Biimi (ISO Metrik profil) Di st ap

(Size)

5 mm

Di adm Designation kutusunda (0.8 mm) olarak belirlenir.

Class, Delik ileme toleransnn snfn belirtmektedir. Bu deer 6H olarak belirtilmitir. Tolerans tablolarndan Delik apna gre uygun tolerans deeri belirlenir. malat srasnda delik bu tolerans deerine gre ilenir.

Diin sa helisli (Right Hand) veya sol helisli (Left Hand) durumu belirtilir.

OK simgesine baslr. Paramz zerinde drt adet vidal (dili) delik ald grlr.

12

INVENTOR DERS NOTLARI

Paramzn dik kenarlarnda kavis oluturalm. Bu ilemi AutoCAD ten bildiimiz gibi FILLET ile gerekletiririz.

Alan diyalog kutusunda yarap belirleriz.

Daha sonra Edges (kenarlar) semek iin selected i tklarz. Parann dikey kenarlarn seer ve OK simgesine basarz.

Soru: Ke kavisini deitirmek ( 1,5 mm den 2 mm ye ) iin ne yapmalyz ? Cevap:Model panelinde Fillet simgesini ift tklarsak para kenarnda yarap deeri belirir. 1.5 mm olan deer ift tklanrsa dzeltme penceresi ortaya kar. Yeni deeri (2 mm) yazp onay simgesine tklarz. Boyutun deimesi ve deerin gncellenmesi iin Update simgesini tklamamz gerekir.

13

INVENTOR DERS NOTLARI

Soru: Deliklerin yerlerini deitirmek iin ne yapmalyz ? Cevap:Biraz nce kenar kavislerinde yaptmz gibi model panelinde bu kez Delik ( Hole) simgesini ift tklanrz. ift tklarsak para zerinde deliklerin konumunu belirten ller ortaya kar. Deitirmek istediimiz deerleri ift tklar, alan dzeltme penceresinde yeni deerleri gireriz. Boyutlarn deimesi ve deerlerin gncellenmesi iin Update simgesini tklamamz gerekir.
Hole simgesini

Soru: Paramza bir malzeme (elik) atayp ktlesini belirleyebilir miyiz ? Mmkn ise nasl yapabiliriz ? Cevap:st menden File ---- iProperties -----Physical seilir. Material (Malzeme) seeneinde aa ok simgesini tklar alan tablodon Steel, Mild ( Orta karbonlu elik) seeriz. Bundan sonra kan yeni pencerede paramzn 0,179 kg (179 gr) olduunu grrz.

14

INVENTOR DERS NOTLARI

Yandaki tabloda Paramzn ktlesini (Mass), Toplam yzey alann (Area) Hacmini (Volume), Arlk merkezinin koordinatlarn (Center of Gravity) Eylemsizlik Momenti (Initial Properties) ile ilgili koordinatlar

Paramz tamamladk. imdi kaydedelim. st menden aadaki pencere ortaya kar.

File, Save

yolunu seer veya disket simgesini seersek

Alan pencerede Konum olarak daha nce oluturduumuz veya Yeni klasr olutur simgesine basarak oluturduumuz bir klasre (ilk ders isimli) Base (taban) ismi ile kaydederiz. Daha nce de belirttiim gibi bir dosya iinde sadece bir adet para bulunur. Her para iin bir dosya oluturmamz gerekir. izdiimiz para dosyasnn uzants IPT dir. Para dosyasn baka programlarda kullanmak iin alan listeden uygun uzanty seeriz. Biz inventorda alacamz iin IPT uzantsn seip simgesine basalm.
Kaydet

Dosyamz , bilgisayar hafzasn igal etmemesi iin kapatalm. Bunun iin x simgesini tklayalm.

15

INVENTOR DERS NOTLARI

2.PARANIN (SUPPORT) OLUTURULMASI

Yeni bir para dosyas aalm. Eksenlerin kesiim noktasn belirleyelim. (Project geometry - Origin - Center Point)

Dey ve yatay izgileri izmek iin Line simgesini veya klavyeden L harfini seelim. mleci kesiim noktasna getirdikten sonra fareye tklamadan dey dorultuda imleci hareket ettirelim. Bu esnada AutoCAD teki OTRACK ta benzer ekilde kesikli bir izgi kar. Bu dorultu boyunca herhangi bir noktay tklayalm. mleci aa doru hareket ettirirken hareketimizin dikey olduunu belirten dey kk bir izgi belirir. Bu ekilde AutoCAD teki F8 (ORTHO) fonksiyonu salanm olu. mleci deyden kaydrdmzda diklik iaretinin kaybolduunu grrz.

16

INVENTOR DERS NOTLARI

mleci eksenlerin kesiim noktasna getirdiimizde kesiim noktasn yakalad anda yeil bir nokta belirir. Bu ekilde AutoCAD teki OSNAP ilevi yerine getirilmi olur. Kesiim noktasn yakaladktan sonra saa doru hareket edersek diklik sembolnn ortaya ktn grrz. mleci aa veya yukar kaydrr isek diklik sembolnn kaybolduunu gzlemleriz. Yatay dorultuda herhangi bir noktay iaretleyelim. Birbirine dik iki izgi izmi olduk.

Bu izgileri "General Dimension" ile boyutlandralm

izgilerin uzunluklarn 40 mm olarak deitiririz.

17

INVENTOR DERS NOTLARI

FILLET ile kede 6.25 mm yarapnda kavis oluturalm Filet simgesini setikten sonra kan 2D filet kutusunda yarap deerini yazarz. Birbirine dik iki kenar veya ke noktasn seer kavisi olutururuz.

AutoCAD' ten de bildiimiz OFFSET ile oluturduumuz izgi ve yay saa doru 5 mm kopyalayalm. Bunun iin simge tklandktan sonra izgiyi seeriz. Ok simgesi izginin zerinde belirir. Saa doru srkleriz. Yarapn merkez noktasn gememesine dikkat etmeliyiz. Merkez noktasn geerse kopyalama ilemi gereklemez. Merkez noktasna yetimeden herhangi bir noktay tklarz. izgiler ve yay kopyalanm olur. Dikkat edilirse Line ile izilen tm izgiler AutoCAD 'tekinin aksine tek paradr.

ki izgi arasndaki mesafeye 5 mm olarak belirleriz.

izgilerin u noktalarn birletiririz.

U ksmlar ak olan alanlar AutoCAD' te olduu gibi kat model haline gelmezler.

18

INVENTOR DERS NOTLARI

Klavyede F6 tuuna basarak zometrik grne geelim.

Simgesini tklayarak iki boyutlu ortamdan (Sketch) kalm.

Extrude

ile 40 mm ykseltelim.

19

INVENTOR DERS NOTLARI

Paray daha iyi grebilmek iin ara ubuundaki Rotate simgesini tklayalm. Paray evreleyen bir yrnge ortaya kar.mleci hareket ettirerek paray istediimiz konuma getirebiliriz.

Rotate simgesine bastktan sonra imle yrngenin ierisinde iken farenin sa tuuna basarsak bir men kar. Bu menden Common View seeneini seersek etrafnda bak ynlerini belirten oklar bulunan bir kb ortaya kar. Kelerdeki oklar izometrik baklar, yzeylerdeki oklar dorusal bak alarn ifade ederler. Common View kbnn ortaya kmas, Rotate sembol seili iken Klavyede uzun aralk tuuna (Space) basarak ta salanabilir.

Soru: Paray belirli bir konuma getirdikten sonra izometrik grn setiim zaman belirlediim konum ortadan kayboluyor. zometrik view i setiimde belirlediim konumun kaybolmamas iin ne yapmam lazm ? CevapBelirli bir bak asna getirdikten sonra farenin sa tuuna tklarz. kan menden Redefine Isometric seilirse daha sonra seilen izometrik view de tanmladmz grn ekrana gelir. Daha sonra klavyede Esc tuuna basarak kbn uzaklamasn salarz.

20

INVENTOR DERS NOTLARI

Parann yatay yzeyinde konumu verilen iki adet vidal delik (M5x0.8) oluturabiliriz. ekilde grlen 4.134 mm lik deer vidann i apn(di dibi) gstermektedir. Bildiimiz gibi M5 ifadesinde 5 deeri vidann d apn (di st apn) ifade eder. Parann dey yzeyinde 10 mm apnda dz delii belirtilen llere gre rahatlkla oluturabiliriz. Parann drt ayrtn yarap 2 mm olan kavis ile yuvarlatrsak para aadaki gibi grnr.

Bu paramz, belirtilen yolu takip ederek elik olarak nitelendirirsek ktlesi 111 gr olarak hesap edilir.

Para dosyasn Support(Destek) olarak kaydettikten sonra dosyamz kapatalm.

21

INVENTOR DERS NOTLARI

3.PARANIN (WHEEL) OLUTURULMASI

Yeni bir para dosyas aarz. Eksenlerin kesiim noktasn belirleriz. (Project Geometry -- Origin-- Center point) CAD programlarnda genel bir kural olarak; Silindirik paralarda eksenin st ksmnda kalan blm izilir. Kat model ortamnda (Features) eksen etrafnda tam veya belirli ada dndrlerek (Revolve) kat model haline getirilir. Paramz silindirik olduu iin eksenin st ksmnda kalan blm ki boyutlu ortamda Sketch ortamnda izeceiz. Line ile aadaki ekli lsz olarak izeriz. En alttaki yatay izgiyi eksen olarak tanmlamamz boyutlandrma srasnda aplarn yazlmasn mmkn klar. Bunun iin izgiyi seereiz. Ara ubuunda Centerline simgesini tklarsak izgi eksen haline gelmi olur.

22