COCUK PSIKOLOJISI

Cocugun gelisimi bagimliliktan bagimsizliga, bencillikten isbirligine,somut dusunceden soyut ve mantikli dusunmeye dogrudur. Duygulari surekli degisiklik gosterir, biraz once kavga ettigi arkadasiyla bir sure sonra barisir oyunlar oynar.bu yuzdendir ki cocuklarin kavgalarina ve oyunlarina yetiskinler karismamalidir. Cocuklar yeni durumlara uymakta gucluk cekmezler, cabuk ogrenirler, kotu olaylari, sayet cok yaralayici degilse cabuk unuturlar. Spontandirlar, dusuncelerini ve olaylari sansurlemeden anlatirlar. Bu yuzden "Cocuktan al haberi" deyimi yaygin bir deyimdir. Cocuklar dinlenilmelidir, kisiliklerine ve farkliliklarina saygi duyulmalidir. Her zaman kendilerini ifade etmelerine olanak verilmeli, bu tavirlari desteklenmeli, "sen cocuksun sus" asla denilmemelidir. Dolayisiyla cocuklarla iletisime girerken gelisim donemlerine (bknz. Cocuk Psikolojisi-Haluk Yavuzer) ozgu niteliklerini de gozonune almak gerekir.Bu bolumde cocuklarda siklikla rastlanan davranissal ve duygusal problemler irdelenecektir. Okul Korkusu Tikler Altini Islatma Yaramazlik Tuvalet Egitimi Parmak Emme Depresif Dusunce Hiperaktivite Yalan Soyleme Ozel Egitim Gelisim Donemleri Oyun Terapisi Cocugu Dinlemek Panik Atak Premack Ilkesi Cinsel Taciz Sorumluluk Cezanin Psikodinamigi Zihinsel Gelisimi Dikkat Cekme Depresyon

Okul Korkusu Diger bir deyisle evden ayrilma korkusudur.Okula gitmek istemeyen gitse bile sinifa girmeyen cocuklarin yasadigi duygu durumudur.Genelde ilkokul caginda ortaya cikar.. Okul korkusu sayet okulla ilgili herhangi somut bir problem yok ise (dayak, asagilayici ogretmen tutumlari vs) anne ve cocuk arasinda ki yogun ve de bagimli iliskiden kaynaklanir.Cocuk annesini kaybetme endisesi ile annesinden ayrilmak istemez Okul Korkusu konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir : Cocugunuzun korkusu uzerine konusarak, nedenlerini cocugunuzla birlikte saptamaya calisiniz. Okula gitmedigi icin onu tehdit etmeyiniz, korkutmayiniz. Ogretmenine durumu anlatiniz ve gerekiyorsa isbirligi saglayiniz. Hic bir sonuc alamiyorsaniz bir uzmana danisiniz. Cocugunuzun okuldan uzak kalmamasina dikkat ediniz. Unutmayiniz, korkular dogal tepkilerdir. Nedenleri vardir. Nedenlerini arastiriniz.

Tikler Kaslarimizda olusan irademiz disi kasilmalardir.Erkek cocuklarinda daha siklikla gorulur.Genel olarak kayginin, bunaltinin disa vurumu olarak degerlendirilir. Cocugunuzun tik sahibi olmasinin baslica nedenleri soyle siralanabilir : Kuralci ve titiz ana, baba tutumlari

 Denetleyici ve cocuktan performansinin uzernde bir seyler bekleyen ana baba tutumlari Tik konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir : Cocugunuza tiki ile ilgili " yapma , etme " mesajlari vermeyiniz. Cocugunuzun duygularini ogrenmeye calisiniz. Tiklerin cogu gelip gecicidir. Kalici olanlar icin bir uzmana basvurunuz. Cocugunuzun hangi ortamlarda ve kimlerin yanindayken tiksel davranislarda bulundugunu belirleyiniz.

Altini Islatma Cocuklar ikinci yasin sonunda diskilarini, ucuncu yas sonunda da cislerini tutmayi ogrenirler. Arastirmalar, yataklarini islatan cocuklarin ebeveynlerinin de cocukluk donemlerinde yataklarini islattiklarini gostermektedir. Bedensel bir bozukluk yoksa psikolojik kokenlidir ve baska belirtilerle beraber gorulur. Altini Islatma problemi fizyolojik olabilir. Fizyolojik nedenler arasinda bobrek ve dosaltim sistemindeki rahatsizliklar, derin uyku durmu sayilabilir. Cocugunuzun oncelikle fiziksel bir muayeneden gecmesi gerekir. Altini Islatma sorunu, psikolojik kokenli ise asagidaki sebeplerden kaynaklanabilmektedir Kardes kiskancliklari Aile ortamindaki huzursuzluklar ana baba kavgalari Korku yaratan olaylardan sonra

Kimi zaman da ana babanin cocuk tarafindan cezalandirilmak istenmesi olasi nedenlerdendir. Altini Islatma konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir : Sayet baska davranissal bozukluklar yok ise bu durum, ana babanin anlayisli, sabirli ve hosgorulu tutumlari ile bu donem atlatilabilir. Cocugunuzu bu durumundan dolayi asla asagilamayiniz, sertlige basvurmayiniz. Yatma vakitlerinde sulu gidalar vermeyiniz. Gece tuvalete gitmesini saglayiniz. Kronik bir hal almissa ve onleyemiyorsaniz bir uzmana danisiniz.

Yaramazlik Genelde, cocuklar mevcut duzenimize uygun davranmadigindan onlara "yaramaz-hasari" damgasi vururuz.Unutulmamalidir, cocuklarin her davranisinin, her eyleminin bir amaci vardir. Dolayisiyle "yaramazligin" da nedenleri vardir. Bu nedenleri soyle ozetleyebiliriz: 1- Cocuk ilginin uzerinde olmasini, yetiskinlerin kendisine hizmet etmesini ister. Verilen Mesaj:"Sizin ilginizi ancal yaramazligimla cekebiliyorum" dur 2- Cocuk mevcut otoriteye baskaldirir. Verilen Mesaj: "Burayi ben yonetecegim"dir. Cocukla bu savasin icine giren yetiskin genelde bu savasi kaybeder. 3- Cocuk cevresindeki insanlardan intikam almak isteyebilir. Dayak yiyen, sozel siddete maruz kalan cocuklar, yaramazliklariyla yetiskinlerden intikam alabilirler. Verilen Mesaj: "Madem beni sevmiyorsunuz, o halde benden nefret edin" dir. Yaramazlik konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir Ona daha fazla ilgi gosteriniz. "Seninle ilgilenmemi mi istiyorsun?" sorularla cocugunuza yaklasabilirsiniz. Yaramazlik onemsenmemelidir. Cezalandirma ve azarlama...bu davranis bicimini (yaramazligi) pekistirecektir.

Otoritenizi cocukla paylasarak, ona da kontrol edebilecegi ve yoneltebilecegi alanlar birakiniz. Ornegin; odasinin sorumlulugunu ona verebilirsiniz. Cocugunuzu sevdiginizi, onu anladiginizi, onun her zaman yaninda oldugunuzu ILETEBILMELISINIZ. Cocugunuz yaramazlik yaptiginda, "Ne yaparsan yap, seni sevmekten vazgecmeyecegim" diyebilirsiniz. En iyi sonuclar, odullerle alinir. Bu oduller, ovgu, onay ve ilgidir. Sayet ceza verecekseniz, onlari bu odullerden mahrum ediniz. Dayak ve hakaret bir ise yaramaz, ancak cocuklariniza bu tarz iletisimi ve davranis bicimini ogretmis olursunuz.

BERNARD DEFRANCE adl arastirmaci "Sanctions et discipline l'cole" adl kitabnda {Syros,l999}, okulda ceza ve disiplin konusunda ilginc bulgulara varmistir. Ona gore, Cocuklarn okulda aldiklari cezalarin hemen hemen hic etkisi yoktur. Sorun cezalandirmak veya cezalandirmamak degil, kurali kimin hangi degerlere gore yaptigi ve yanlislarin nasil, hangi gerekcelerle tespit edildigidir. Defrance,"kurala uymama mi cezalandiriliyor, yoksa ogretmenin otoritesi mi kalici kilinmak isteniyor " diye sormaktadir. Bazi durumlarda ceza, cocuk tarafindan yetiskinin ondan intikam almasi olarak algilaniyor ve yetiskine dusmanca duygular beslemesine neden olabiliyor. Sonuc olarak su denilebilir ki, cezadan korkmak "uslu olmanin" gostergesi degildir.Ceza korkusundan kaynaklanan kurallara uygun davranis ta, o kurali kabul etmek degildir.

Ozel Egitime Muhtac Cocuklarin Ailelerine Sunulacak Psikolojik Yardim Ozel egitimde anababanin egitime katkisi cok onemlidir.Ana baba okulla iliskilerini artirmali ogretmenlerle sik sik gorusmeli programin uygun kisimlarini evde calismalidir.

Ozurlu cocuklarla ilgili yasal duzenlemeler ornegin hangi kurumlara gidecekleri, cesitli yas donemlerinde hangi egitim kurumlarindan yararlanabilecekler gibi konular ailelere bildirilmelidir. Ozurlu cocuklarin ana babalarinin cevreden aldiklari destekler soyle ozetlenebilir: aile ici destekler. doktor egitimci ve psikolog tarafindan verilen destekler. medya, devlet hizmetleri egitim sistemi ve okullar araciligi ile saglanan destekler. kulturun ekonominin ve dinin sagladigi destekler.

Ergenlikte cocuga, bagimsiz yasam arkadas iliskileri, kabul gorme ve ergenin kendini oldugu gibi kabul etmesine donuk psikolojik yardimlar gereklidir. Ailelerin arkadasliga, dostluga, yalniz olmadiklarini hissetmeye, kisacaduygusal destege ihtiyaclari vardir.Bu destek aile cevresinden saglanabildigi gibi, psikolojik danisma gruplarinda difer anne ve babalardan da alinabilir. Bu gruplar ana babalarin birbirlerine duygusal ve sosyal yonden yaklasmalarina yalniz olamdiklarini farketmelerine yardimci olur. Boylece depresyon ve karamsarlik duygulari yerini, basarma, kendine guven ve baskalarina yardim etmenin getirdigi tatmin duygularina birakir. Bunun sonucunda ailenin yasadigi kaygi duzeyinde belirgin azalma olur. Aileleri gelecekle ilgili planlar yapmaya gudulemek, kendileri ve cocuklari icin bir gelecek oldugunu hissettirmek, psikolojik

danisma gruplarinin temel amacidir.

HiperAktivite Cocuklar genelde kosar , ziplar,gunboyu hareket halinde olurlar.Ancak bazi cocuklar vardir ki, onlardaki hareketlilik olaganin disindadir. Cocuk yerinde duramaz, saldirgandir,savruk ve duzensizdir, uzun sure bir isle ugrasamaz, surekli kipir kipirdir.Zekasi yasina uygundur ancak dikkat daginikligi ve ogrenme yetenegindeki zayiflik nedeniyle okulda basarisiz olurlar. Cevredekiler tarafindan "duz duvara tirmanan cucuklar" olarak tanimlanabilirler.Ancak boylesine hareketli olmalarina ragmen, hareketlerinde beceriksizlik ve koordinasyon bozuklugu soz konusudur.rn. ayakkabisini baglayamaz, giysilerini giyemez.. Hiperaktif davranislarin kokeninde dogum oncesi ve sonrasinda olusan beyin zedelenmeleri yatar. Ayrica arastirmalar, hiperaktif cocuklarin "putaman" adi verilen beyin bolgesine (beyinde motor aktiviteyi yneten dikkat merkezi) az kanin gittigini bulgulamistir (milliyet gazetesi). Tedavide aile ve davranis tedavisi ile birlikte ilac tedavisi de uygulanir. Cocugun spor ve acikhavada serbestce yapilabilecek etkinliklere yonlendirilmesi de sagaltici bir etki yapar. Hastaligin gidisati, zamaninda ve etkili bir mudahale ile genelde olumludur.. Hiperkaktivite konusunda daha detayli bilgi icin www.hiperaktif.org

Cocuk Nicin Yalan Soyler? Cocuk Ve Yalan Yalan, bir hatayi gizlemek dolayisiyla cezadan kacinmak icin soylenir. Yasamin ilk bes yilinda cocugun soyledigi yalanlardan endise duyulmamalidir.Cunku gercegi algilama ve ona dsadik kalma yetisi yas ilerledikce gelisir. Gercegi ayirtedebilen bir cocuk, yine de yalan soylemeye devam edebilir.Cocuk yalan soyler cunku..., Cevreyle olan iliskilerinde "yolunda gitmeyen bir seyler" vardir. Cezadan kurtulmak ister. Kendini digerlerindebn asagi gormektedir. Ilgi cekmek ve cevresini sasirtarak oz doyum saglamak istediginden olmadik seyleri oluyormuscasina ifade eder, bunlara psuedo yalanlar denir. Kendisini rahatsiz eden gercekleri gizlemek ister /rn, okul basarisizligini gizler. Ana babasinin sevgisine ihtiyaci vardir. Cevresindekiler de yalan soylemektedir, model alir. Bazen de ana babasinin istegi uzerine yalan soyler ve bunu aliskanlik haline getirir. Kendi hayatini gizlemek geregi duyar.

Nasil onleyebiliriz? Cocugunuzu yalan soylemeye iten nedenleri bir dedektif titizligi ile tespit ediniz ve bu nedenleri onunla "boyle demek istiyor olabilir misin" diye irdeleyin. Sizler de yalan soylemeyin. Yalan karsisinda cok sert ve asagilayici tavir takinmayiniz.

Psikososyal Gelisim Donemleri Kuramci, Erikson a gore, gelisim yasamin tumune yayilmaktadir.Bu kuramcinin belirttigi gelisim evrelerinden bazilari, yas sinirlari kesin olmamakla beraber, syledir: 1-Oral dnem (0 ? 1 yas...gven ya da gvensizlik): Bu dnemde cocugun cevresiyle etkilesimi, gven ya da gvensizlik duygularinin yerlesmesinde etkilidir.Bebegin annesiyle olan iliskisi onun herseyidir.Dolayisiyla bebegin ihtiyac ver gereksinimlerinin karsilanmasi, anne ile bebek arasinda karsilikli anlayis ve guvenin olusmasini saglar. Bu temel duygunun gelisimi ise ilerideki yillarda bieryin cevresiyle kurdugu ilsikilerde kendine guven duymasi demektir. Kendine guvenen kisiler, kendi degerlerinin bilincinde olarak, digerleriyle daha rahat ve sevgi dolu iliskiler kurarlar. 2- Anal- kas donemi ( 1 ? 3 yas....zerklik ya da utanc ve kararsizlik.) Bu dnemdeki fiziksel olgunluk, bebeklerin emeklemelerine, yryp kosmalarina olanak saglar.Bu durum da kisilik acisindan zerklik ve bagimsizlik demektir. Ayrica, tuvaletegitiminin verildigi bir donem olarak ta onemlidir..bu donemde ebeveynler tuvalet egitimi sirasinda baskici ve sert tutumlari ile cocukta bir cok nevrozon yerlesmesine neden olabilirler..dolayisiyla, cocugu tuvalete alistirirken oncelikle fiziksel olgunluga erismesi beklenmeli sonrasinda da yumusak ancak kararli bir egitsel tutum sergilenmelidir..diskisini veya isini kaciran cocuk korkutulmamali, cezalandirilmamalidir. Bu evrede cezalandirilan, kisitlanan ve bagimli olmaya yonlendirilen cocuklar, ileriki yaslarinda bastirilan ofke ve utanci yasarlar, kararsiz yetiskinler olurlar. 3- Cinsel dnem ( 3 ? 5 yas....girisim ya da sucluluk duygulari) Cocugun cevresindeki her seye ilgi ve merakla yaklastigi donemdir.Bu nedenle de girisimcidir, arastiricidir, surekli sorar, ogrenmek ister, hareketlidir. Bu donemde, cocugun ana babasina olan cinsel ilgisi de sz konusu olablir.(Freud u odipal ve elektra kompleksleri). Ana babanin elestirel yaklasimi ve ya cocugun merakini rseleyici tutumlar, sucluluk duygusuna neden olacaktir..Dolayisiyla bu donemde cocugun merek ve ilgisini destekleyici, sorularina cevap verici yaklasimlar, zgvenin olusmasinda da etkili olacaktir. 4- Gizil dnem ( 6 ? 11 yas...beceri ya da asagilik duygulari) 6 ? 11 yaslari arasindaki bu donem , surekli etkinlik icerisinde olan okul cagi cocugunu kapsar.Cocuga amaclarinin ve hedeflerinin degerli oldugu hissettirilirse ve desteklenirse, becerileri ve arastirici yani gelisir. Bu donem cocugun hayatina "gretmen" kavraminin girdigi donemdir. Okul problemleri basgsterir.ogretmen ve ailenin isbirlig cok nemlidir. 5 - Ergenlik dnemi Kimlik arayisi, dis gorunum ve begenilme arzusu baskindir.Orta okul donemine denk dusen bu surecte, cinsel uyanisla beraber yani ruhsal tepki ve davranislar gelisir.. Ergen kendini begenmez, surekli kusur arar, elestirilere asiri duyarlidir, hircin ve kavgaci olur.. Derslere ilgi azalir, ebeveynle iliskiler kopar, arkadaslar n plana cikar, bencillik, yasaklara tepki baslar, duygusal gel-gitler artar..

Kisaca, gencin, sudan cikmis baliga dondugu cok firtinali bir donemdir.. Dusunme yetenegi gelisirken, ilgi alanlari cesitlenir.Cosku, hayal, idealizm yogunlasir. Kimlik karmasasinin yasandigi bu donemde, yine baskic, anlayissiz ve cezalandirici ana baba tutumlari, ergenin isini daha da guclestirir.. Saglikli cinsel egitim icin ebeveyn ve ergen diyalogu sarttir.. Yetiskinler unutmamalidirlar ki.. Her yetiskin ergen olmustur, ancak ergenler yetiskin olma yolundadirlar..destek, sevgi , ilgi ve analyis beklerler...

Cocuk Egitiminde Premack Ilkesi PREMACK,dl olarak uyarici yerine faaliyeti kullanmayi onermistir. Premack ilkesi." Her cift tepki icin olasiligi yksek olan, olasiligi dsk olani pekistirir yani tesvik eder.." Bu ilke cocuk yetistirmenin kendisi kadar eski olup, BYKANNENIN KURALI olarak ta betimlenir. Premack kuralini su cumlelerle aciklayabiliriz:: "ancak yemegini yedikten sonra top oynayabilirsin"....yemek yemek istemeyen cocuklar icin.. "cp dkersen tv izlemene izin veririm".....................ev islerine yardim etmek istemeyen cocuklar icin..

Kisaca..ilkenin temeli...nce calis, sonra oyna...seklindedir.

Cezanin PsikoDinamigi Ceza terimi, olumsuz bir itici uyaricinin, bir davranimin yapilmasindan sonra ona bagli olarak uygulanmasi olayina verilen teknik bir isimdir. Ceza, istenmedik davranimlari bastirma tekniklerinden biridir.Davranis dagarcigina bir sey katmaz, fakat davranis dagarcigindaki bir davranisin bastirilmasini saglayabilir. Bu anlamiyla ceza, yeni bir davranis ogrenmeyi degil, ,istenmedik bir davranisi yapmamayi gretir. Ceza iki sekilde uygulanir.. Davranis itici bir uyarici ile sonuclandirilir..(.mesela bir tokat gibi) Davranis dln ortamdan kaldirilmasi ile sonuclanir..(..sokaga cikma yasagi gibi..)

Ancak ceza ile davranislari kontrol etmenin nemli sakincalari vardir..Syle ki; Ceza cogu kez itici uyaricinin (dayak, hakaret, yasaklama gibi) kullanlmasini gerekli kilabilir.?tici uyaricilarin kullanilmasi da birey de saldirganlik, korku, kin, nefret gibi duygularin olusumuna zemin hazirlar.Ayrica cezanin etkili olabilmesi icin itici uyaricinin siddeti gun gectikce artirilir.. Ornegin..sikca yapilan hatalardan biri sudur: cocugun belirli bir davranisini kontrol etmek isteyen anne veya baba, dvme , bagirma gibi siddet dolu itici uyaricilar kullanirsa,bunlar baslangicta etkili olmus olsa bile zamanla cocugun bu uyaricilara alistigi gorulur..Ve ebveynler dozu artirmak gibi kisir bir dongu icine girer.. Cezalandirilan davranislar, bireye belirli sonuclar saglayan ogrenilmis davranislardir.

Ceza ile bir davranis bastirilmaya calisilirken, bir baska istenmedik davranis ortaya cikabilir. rnegin.. cok sevdigimiz vazoyu kiran cocugumuzu cezalandiriyorsak, bu davranisimizla cocugumuza yalan soyleme davranisi kazandirabiliriz.Cocuk cezadan kacmak icin yalan soyleyecektir.

Ceza etkili oldugunda, ceza veren kisinin davranislarini dlleyici bir nitelik kazanabilir.Bunun dogal sonucunda, ceza veren kisi, dikkatini , istendik davranislarin kazandirilmasina yogunlastiracagi yerde, zamanla, yalnizca istenmedik davranislarin bastirilmasina yogunlastirabilir. rnegin...bir gretmen cazanin olumsuz ynne yakalanabilir ve zamaninin byk bir blmn grencilere istendik davranislari kazandirmak yerine ceza vermek ve uygulamakla gecirebilir..

BU NEDENLE CEZA, ELDEKI TM OLANAKLAR DENENDIKTEN SONRA NCELIKLE ISTENMEDIK DAVRANISLARIN BASTIRILMASININ KACINILMAZ OLDUGU DURUMLARDA KULLANILABILECEK BIR SISTEM OLARAK DSNLMELIDIR..

Cocuk ve Sorumluluk Iletisim catismalarinin nedenlerinden biri de birey olarak sinirlarimizi ve sorumluluklarimizi bilmemekten kaynaklanmaktadir.Bu nedenle cocuk yetistirirken.dikkat etmemeiz gereken en nemli noktalardan biri, cocuklarimiza. neyi, ne zaman ve nasil yapacaklarini (yani sinirliliklar) ve davranislarinin sorumlulugunu almayi gretmektir. Aile icinde sinir ve sorumluluklarinin biblincinde olan cocuklar, yarin, toplum icinde de kendi sorumluluklarini stlenen , baskasinin haklarina saygi gosteren yetiskinler olacaklardir.. Ebeveynler olarak neler yapmaliyiz?? Mesajinizi iletin :ncelikle cocugunuz, sizin ondan ne istediginizi net ve acik bir sekilde bilsin..mesela, o "kardesinle kavga etmeni istemiyorum" o "odani toplamalisin" o "her gn bir saat ders calismani istiyorum" Simdiye dek kullandiginiz ve bir ise yaramayan cezalandirma yontemlerini birakin. Cocugunuza, istediginiz yapmaz ise sonucun ne olacagini ve bundan da kendisinin sorumlu oldugunu soyleyin. Mesela, o "kardesinle kavga edersen sinemaya gidemezsin" o "odani toplamazsan arkadaslarinla bulusamazsin" Bu son ve en nemli asamadir..SOYLEDIGINIZ SZN ARKASINDA DURUN..ASLA YERINE GETIREMEYECEGINIZ SOZLER SARFETMEYIN..

Muhakkak cocugunuz israrla istemediginiz sekilde davranacakti, ancak sizin dediklerinizi yapacagindan emin olursa davranisini degistirecektir. SAYET BIR KEZ TUTARSIZ DAVRANIRSANIZ. BUNU EN KISA ZAMANDA SUISTIMAL EDILECEGINI BILMELISINIZ. Siz tutarli ve kararli oldugunuz srece, cocugunuz davranislarinin sonucundan kendisinin sorumlu oldugunu ve yapmasi gereken bir isi yapmaz ise sonuclarina katlanmasi gerektigini ogrenecektir.. TOPLUMUMUZUN, DAVRANISLARININ SORUMLULUGUNU ALMASINI BILEN YETISKINLERE IHTIYACI VARDIR.

Cinsel Tacize Ugramis Cocuklar Cinsel taciz, ne yazik ki sadece yetiskinler degil, cocuklar da maruz kalmaktadirlar.Boyle bir durumla karsilastiginizda, mutlaka cocugunuzla beraber bir uzmana basvurmalsnz. Cocuklar bu durumu saklama egilimi icinde olabilirler.Cinsel tacize ugramis cocuklarda gozlemlenen belirtiler syledir:

cinsel organlarda surekli kasinti, dokununca agriyan popo fiziksel nedeni olmayan karin agrilari gece isemeleri yemek dzeninin bozulmasi uyku sorunlari, gece korkulari cocukta bebeksi davranislarn ortaya ckmas, davranssal gerileme durgunluk, arkadaslardan kacma okul basarsnda dss

Unutmayalim ki, KOTU NIYETLI INSANLARI YOK ETMEK MUMKUN DEGILDIR.Kars cns kotuleyerek te bir yere varamayz. COCUKLARIMIZI ASLA KORKUTMADAN, KOTU NIYETLI KISILERINDE OLABLICEGINI ONLARA ANLATARAK VE YASAMIN CRKN YZN ASLA ONLARDAN GZLEMEDEN, BU TIP BIR OLAYLA KARSILASTIKLARINDA NELER YAPMALARI GEREKTIGINI, ONLARA ANLATMALIYIZ.

Tuvalet Egitiminde Dikkat Edilecek Noktalar Tuvalet egitimin amaci, cocugun tuvalete gitme davranisini kontrol etmesidir.12-15 aylar bu egitim icin uygundur. 1-1,5 yas arasinda baslatilan egitim, anne-cocuk arasinda bir cekismeye-guc savasina donusturulmemelidir. Oncelikle cocugunuzun hangi saatler de tuvalete gittigini ve ne kadar sure de tuvalette kaldigini tespit ediniz. Onunla birlikte tuvalete gitmeli, onu tuvalete oturturarak yaninda beklemelisiniz. Tuvaletini yapmiyor ise 10 dakikadan fazla tuvalette beklemeyiniz. Bu 3 basamak cocugunuzun tuvalet ihtiyaci hissettiginde nereye gitmesi ve ne yapmasi gerektigi konusunda yol gostericidir. Daha sonra, cocugunuzu kendi kendine tuvalete gitmesi konusunda desteklemelisiniz. Asagidaki her bir basamakta basari saglamadan digerine gecmeyin. Tuvalete goturerek oturun ancak yaninda beklemeyin. Ellerini kendisi yikamali. Tuvaletin kapisinda getirin, iceri kendisi girmeli. Tuvaletini yaparsa onu guzel bir soz veya davranis ile odullendirin. Bu basamakta cocugunuz tuvalete kendi basina gitmeli. Kendi kendine gittikten sonra kapiyi kapatiniz.

Bu surecte cocugunuzu gosterdigi gayret ve cabalardan dolayi odullendiriniz, ovunuz.Kendi basina bir seyler basarma duygusu hosuna gidecektir. Ancak cocugunuz korkar ve tek basina tuvalete gitmek istemezse israrci olmayiniz. Buraya kadar basardigini, gerisini de basarabilecegini soyleyerek onu yureklendiriniz. Bir basamagi basarmadan digerine gecmeyiniz. Basarisiz oldugunuz basamakta gerekiyorsa bir alt basamaga donerek yeniden baslayiniz.

Oyun Terapisi Oyun terapisi, ocuun psikolojik sorunlarn gidermeyi, onun daha uyumlu olmas iin yardmc olmay amalayan, ocuk ve terapistin birbirlerini oyun yolu ile etkiledikleri bir yntemdir. Oyun terapisi, konuma problemlerinde, okuma problemlerinde, handikapl ocuklarda etkili olabilir. ocuklar genelde problemlerinin farknda deillerdir. Yalnzlk ve anlalamamz olmann yaratt kayg ve skntyla baedemezler. Oyun terapisi ile kendi fonksiyonlarn, yeteneklerini gerekletirebilir, duygularn ifade eder ve yaratc davranlar ortaya koyabilirler. Oyun terapisinde terapist ncelikle bu alanda yeterli eitim ve beceriye sahip olmal. ocukla scak, samimi ve dosta bir iliki kurmaldr. ocuun duygularn aklamas iin gerekli destein verilmesi gerekir.

ocuun faaliyetlerine karmamaldr, ocuk yolu belirler, terapist izler ancak (bana-kendine ve oyun odasna zarar vermemelisin) kural belirtilmelidir. Terapiyi hzlandrmamaldr, terapi yava ilerler ve terapist tarafndan olduu gibi onaylanmaldr. lk karlamada, terapist kendini tantmal, ocuun "evet", "hayr", yantlar verebilecei sorular sormamal, melerek onun gz hzasna inmeli, "seninle biraz oyun oynayacaz, benimle gel ve oyun odamz, oyuncaklar gr" denilebilir. ocuun o ortama getirilme nedeni, ona basit ve anlayaca bir dille anlatlmaldr. ocuk duygularn ifade etmekte zorlanyorsa, terapist kendi duygularndan bahsederek onu tevik edebilir. Unutmayn ki aklk akl dourur. Mesela "hastalandmda ben de ok fkeli ve sinirli olurum" gibi.

Cocugun Zihinsel Gelisimi Piaget adli bir kuramciya gre cocugun zihinsel gelisimi 4 ana evreye ayrilmistir.Bunlar, duyusal motor dnem- islem ncesi dnem- somut islemsel dnem- soyut islemsel dnemdir. DUYUSAL MOTOR DNEM: ( 0- 2 yas) ..bu dnemde bebek kendisini dis dunyadan ayridedemez yani kendisinin ve cevresinin basli basina birer varlik oldugunun bilincinde degildir.bu dnemde taklit geli?mistir, kaybolan nesneler gzler ile takip edilir,davran?i? dzenli ve sistemli olarak gelisir, nesne ilsikileri grenilir ve nesne kavrami gelisir.2 yaslarina dogru zihinsel semboller retilir, kelimelrin kullanilisi sembolik anlamlara baglidir. ?SLEM ncesi dnem: ( 2- 7 yaslar )..mantiksal dsnme henz gelismemistir.Cocuklar henuz nesnelerin grntsnn etkisi altindadirlar.Nesneleri baska seylerin simgesi olarak kullanirlar.Bu dnemde dil gelismesiyle dsnce yayginlasir.Bu dnemde cocuk gnes ve ayin hareket etmesi nedeniyle onlarin canli oldugunu dsnr.dogal olaylarin insanlar tarafindan kontrol edildigine inanir. SOMUT ?SLEMSEL DNEM: ( 7- 11 ya?): ..mant?ksal d?nme, say?. mekan, zaman kavramlari yerlesmeye baslamistir.Cocuklar d?ndklerini islevsel olarak gerceklestirmekten cok hoslanirlar..mesela, yazi yazmayi grenmesi , toplama yapmasi hosuna gder.Yrtlen islemler herseyden nce fiziksel gercege dayanir.Somut olmayan seyler hakkinda dsnce yrtemezler. SOYUT ??LEMSEL DNEM. ( 11 ve sonrasi) ..yuksek dzseyde bir dengelenmeye ula?mak dnemim zelligidir.Esnek ve etkin olan dsnce problem czmeye yneliktir.Bu dnemdeki zihinsel yapilar somut olarak varolmayan durumlara iliskin.." eger sonra.." trnde dsnceye olanak verir.

Parmak Emme Cocuklar emme faaliyetlerinden hoslanirlar.Annelerini emerek onla aralarinda duygusal bir bag kurmakta ve bu arada karinlarini da doyurmaktadirlar. Cocuklarda 1 yasina kadar emme faaliyeti faydalidir ve normaldir.Bebek beslenmesi bittikten sonra da parmagini emerse bu yeterince emme faaliyetinin yerine getirilmediini diger bir deyile yeterince doyurulmadn dndrebilir.Aratrmalar gstermektedir ki, 5-6 yalarina kadar parmak emme zararli deildir. Ancak sosyal ortamlarda ebeveynler cocuklarn bu davransndan rahatszlk duyarlar ve bu emme davran ebeveynler iin sorun olur. Bu durumda aadaki davran biimlerinin benimsenmesi neririm: Cocugunuzu rktmeden hatta onunla beraber emme taklidi yaparak duygularini anlamaya alnz. Emme davran cocuk geliiminde bir gereksinim olmakla beraber 6 yandan sonra duygusal bir sorun olarak deerlendirilir.bbu nedenle cocugunuzla olan iletiiminizi tekrar gzden gecirin. Ev ortamna katlacak yeni bir karde veya var olan ortamdaki deiiklikler cocugunuzda kaygi yaratabilir bunlari gz nne alin. Sonucta bu davranis eletirilmeden ilgisini baka ynlere ekilerek ortadan kaldrlabilir.

Tirnak Yeme Aliskanligi Sklkla cocuklarda grlmesine ramen yetikinlerde de grlen bir davrantr. Cocuklarda 3-4 yalarnda balar. Ayn zamanda grenilmi bir davrantr. Ailesinde trnak yeme davran olan bir cocuk bunu kopyalayabilir. Olas Nedenleri

unlardr: Ev ortamindaki asiri baskici tutumlar, kuralci yapi Sonucta gvensizlik gstergesidir. Cocugun azarlanmasi, toplum iinde aaglanmas, ona yana uygun sorumluluk verilmemesi ( mesela odasini toplamasi, kahvaltiyi hazirlamasi, gibi basit ev ileri..) kardeler arasinda taraf tutma, ana baba ilgisizlii, yaam olduu korkular gibi nedenler cocukta trnak yeme davrann tetikler.

ALINACAK NLEMLER: Cocuktaki gerginlik ve huzursuzluk yaratan nedenler titizlikle aratirilmalidir.Sonucta tirnak yeme duygusal bir sorundur. Azarlamak korkutmak, bakalarn rnek gstermek veya onu tehdit etmek sorunu zmeyecei gibi daha da airlatirir. Onlarda korku ve kaygi yaratabilecek film video atari gibi faaliyetlerden uzak tutmak gerekir. Ebeveynler cocuklarinin nnde asla kavga etmemelidirler. Ederlerse bile bu bir alikanlik haline gelmemeli anlamazlik nedenleri cocuga uygun bir dille aciklanmalidir. Sorun uzun srerse bir uzmanla yzyze grn.

UNUTMAYINIZ K COCUKLAR YEN ORTAMLARA VE YEN KLERE UYUM GSTERMEKTE ZORLUK EKMEZLER. VE COCUKLARDA BAZ DAVRANS BMLERNN SORUNA DNMESNE NEDEN OLAN YETKNLERDR.

Cocugu Dinlemenin Yararlari Dinlenildigini anlayan ocuk konusmaya daha hevesli olur, szel gelisimi daha hizlanir. Konusma yetenegi artar, kelime bilgisi gelisir, kendini daha iyi ifade etme becerisi kazanir. Herhangi bir sorunu var ise bunu davranisla gstermek yerine ( hirinlik, aglamak, saldirganlik gibi) kelimelere dkerek rahatlar bu da hirinlasmasini engeller. Anlasildigini hissetmek yetiskinlerde oldugu gibi cocukta da rahatlik ve huzur yaratir. Bu da onun kisisel ve sosyal gelisimine katkida bulunur, kendine gveni artar. Cocuk ile egitici (veya ebeveyn) arasinda yakinlik dogar, cocuk onlara danismayi grenir, aralarindaki diyalog zenginlesir. Syledikleri dinlenen ocuk da gretmenini dinlemeye baslar.

ocukta Dikkat ekme Mekanizmasi ogu cocugun ustalikla kullandigi bir yntemdir. Bir grubun parasi olamadigina inanan ocuk ilgi ve dikkat ekme amaciyla bu mekanizmayi kullanir.Olumsuz olan ve dikkat eken bir cok davranis bulunmaktadir. Mesela, grup iinde bagirarak konusma, arkadaslarina szel ve fiziksel tehidtte bulunma, istedigi olmayinca bagirarak aglama, ebeveynin veya yuva egticilerinin sinirlenmesini saglayacak sekilde davranma gibi.Burada nemli olan yetiskinin de sistem iine cekilmesidir..cocugun hedefi budur.yetiskini de oyunu iine cekerek dikkat cekmek ve yetiskinin kendisine hizmet etmesini saglamak. Unutulmamalidir ki ocuk grmemezlikten gelinmek yerine cezalandirilmayi tercih edecektir.Ancak bazen ocuklar olumusz davranmak yerine yetiskinlerle isbirligine giderek kendilerinden istenildigi gibi davranirlar.Bu durumda, ocugun yardim etmek ve katkida bulunmak iin mi yoksa ilgi ihtiyacini karsilamak icin mi isbirligi yaptigini kestirmek gtr. Dikkat cekme yoluyla ilgiyi zerinde toplamak grenilmis bir davranis ta olabilir..ebeveyn tutumlari sonucu cocuk olumsuz davranarak ilgiyi zerine cekebilecegini cabuk kavrar.ve srekli olumsuz davranarak ( mesela, isteklerini bagirarak veya aglayarak belirtir, grup iinde saldirganca davranir, bagirarak konusur, birseyler alar veya kirar vb.) Yetiskinin ilgisini eker.bu gibi durumlarda yetiskin uyanik olmali,

Cocugun kendisini sinirlendirmek istedigini acikca ona ifade etmeli ( beni sinirlendirerek sana ilgi gstermemi istedigini dsnyorum tarzi) Empati yaparak cocugun inde bulundugu duygu durumunu ( fke, nefret kirginlik gibi) anlamaya calismali Kendisinden rnekler vererek cocukla iletisime gecmeli..( Bende senin yasindayken annemi boyle kizdiriyordum ancak sonra istedigimi elde edince de hep sucluluk hissetim. Tarzi..bu yaklasim cocugun kendisiyle ilgili konusmasina olanak verir.

Cocuklarda Depresyon Yetiskinlerde oldugu gibi cocuklarda da, yasantilarinda herhangi bir stresor uzun sureli etki yaptiginda, cocuk davranisinda gerileme ve yavaslama goze carpacaktir. Ancak yetiskin ve cocuk depresyonlari arasinda onemli farkliliklar vardir. En goze carpan farkiiliklardan biriside sudur ki; cocuklardaki tespitlerde, depresif devre tektir. Oysa yetiskinle siklikla birden fazla depresif devre gecirmektedirler. Asagidaki listede bebeklik cocukluk ve adolesan donemi depresyonlarina iliskin belrtiler verilmistir.BU belirtiler en az 6 ay devam ediyorsa depresyon baslamis demektir. Bebeklik Donemi 1234567konusuldugunda ya da dokunuldugunda tepki vermeme aglamama' gulmeme oyun oynamada isteksizlik uyku ve yemek problemleri sindirim sistemi problemleri sese ve dokunmaya duyarlilik yerinde duramama

Cocukluk Donemi 1- olumsuz dusunme ve surekli sikayet etme 2- kronik ic sikintisi 3- kolayca incinme ve aglama 4- dusuk benlik algisi 5- uyku ve yemek problemleri 6- yavas konusma ve hareketlerde yavaslik 7- kabizlik, ishal, tepkisellik 8- kronik uzuntu ve korku 9- bas agrisi, mide agrisi, kol ve bacak agrilari gib fiziksel sikayetler 10- intihar dusunceleri ve denemeleri Adolesan Donemi 1- kalici mutsuzluk, olumsuzluk, sinirlilik 2- dusuk benlik saygisi, 3- bas donmesi, bas ve mide agrilari, sindirim sistemi sikayetleri gibi fiziksel yakinmalar 4- kontrol edilemeyen ofke patlamalari 5- asiri kendini elestirme, gereksiz sucluluk duygulari 6- intihar dusuncesi ve denemeleri 7- konsantrasyon, dogru dusunme, hatirlama ve karar verme yoklugu 8- yavslamis konusma ve hareket 9- ilgi ve gunluk aktivitelerde gerileme 10- kronik uzuntu ve korku 11- konusmalarda edebiyatta ve cizimlerde olum faktorunun yer almasi Major depresyon tanisi icin yukarda sayilan belirtilerden en az 5 tanesinin son iki hafta ve daha uzun suredir var olmasi

gerekmektedir. Distimi ise depresyonun bir baska cesidi olup, yukarda tanimlanan maddelerin en az bir sene cocukta belirgin bir sekilde var olmasini gerektirir.

Cocuklarda Depresif Dsnce Bicimleri Bilisel psikologlar yaantlara yklenen anlamlar nemserler. Dolaysyla olaylara verilen anlamlar yklenen deerler depresyonu oluturur, gelitirir veya tetikler. Bilisel psikolog Aaron Beck, mantksz dnce biimlerine dikkat ekmitir. Bunlar : keyfi ckarsama : ocugunuz snfn en basarsz grencisi oldugunu syler. Seilmi zetleme : cocugunuz okuldan nefret eder nk cok arkadas yoktur. Ar genelleme : ocugunuz kimsenin onun sevmediini syler nk okul takmnda baarl olamamtr. Ar bytme ve ar kltme : ocugunuz kazanm olduu snava deil baarsz olduu snava odaklanmtr. Ktmserlik sz konusudur. Kiiselletirme : ocugunuz basarsz oldugu ileri kendi sucu gibi alglar. Ya hep ya hi tarz dnme : olaylar deerlendirirken siyah ve beyaz olarak ele alr. Ya mutludur ya mutsuz , ya basarldr ya basarsz ,ya sevilir ya sevilmez. e kapanan, gunluk ilevleri yavaslayan, dikkat sorunu olan, kendini olumsuz degerlendirme eiliminde olan cocuklarnzla kuracagnz iletisimde yukarda belirtilen dusunce bicimlerinin olup olmadgn tespit etmelisiniz. Uzmanlar belirlenmis olumsuz dsncelerin yerine daha olumlu dusunceler olusturulabilecegini ifade ederler. Bunun icinde aileler cocuklarna ornek olmal yeni dusunce bicimleri olusturmada onlara yardmc olmaldrlar. Cunku cocuklar depresyon surecine ailelerini ornek alarak ta girebilirler. ( kaynak : J. Miller. The Childhood Depression Sourcebook)

Cocuklarda Panik Atak Panik atak kaygnn endienin motor ve fiziksel faaliyetlere yansm eklidir. Dnce biimleri tarafndan harekete geirilen kayg aniden beliren bir takm fiziksel ikayetlerle kendini gsterir. Dolaysyla panik atak birden beliren ikayetler ile kaygnn dier ekillerden farkldr. Cocuklar da da gzlenebile panik atak ikayetleri yetikinlerle ayndr. Ancak ayn depresyonda olduu gibi bu tan ncesinde de ocugun bu ikayetleri ebeveynlerinden gzlemleyerek grenip grenmedigini sorgulamak gerekir. Belirtiler: hzl nefes alp verme terleme nefes darlg tkanma hissi titremek ve ya sallanmak gguste sksma veya agr mide bulants gercek ds dusunceler veya kslk daglmas kontrolu kaybetme korkusu olum korkusu soguk veya scak basmas

bu sikayetlere ek olarak , yogunlasan ataklarn kalc olacagn dusunme kontrolumu kaybedecegm , cldracagm dusuncelerinden kaynaklanan yogun endise duygular ataklarla ilgili davranslarda anlaml degismeler Cocuklar bu ataklar yasaa korkusu yznden okula gtmek ve ds mekanlara ckmak istemezler, evde kalmay tercih ederler. Dolaysyla okul korkularnn ardnda bu tip sikayetlerin olup olmadg degerlendirilmelidir.

Bu sikayetlere sahip olan cocuklarn en ksa zamanda cocuk psikiyatristine goturulmeleri gerekir. Uzman aileyle beraber sikayetlerle nasl ba edilebilecegini arastrr.