Allahin kitabi ile Ohli

Beytin er-Rehmanin
dostlari haqqinda
dedikleri.
Mellif: Abdullah ibn Ceuran el-Xudeyr.
Yoxlayan: Seyx Rasid Sed er-Rasid.
2
GR$.
Mxtelif sebeblere gre bir ox insanlar sehabe sznn lgeti me-
nasi ile istilahi menalarini bir-birine qarisdirirlar. Bu sebeblerden:
1-Ya onlarin bu barede anlayis ve biliklerinin azligi.
2-Ya da Oreb diline derinden yiyelenmediklerinden bunlarin arasin-
daki ferqi ayird ede bilmemeleridir.
Ele bu iki sebebe gre bir oxlarinin bu barede sehv mvqe tutma-
larinin, Peygemberin sehabelerine bir ox batil sz ve felleri nisbet et-
melerinin sahidi oluruq. Onlar sehabeleri mnafiqlik ve mrtedlik kimi
tehlkeli etiqadlarla ittiham edirler. Btn bu iddialara da sbut olaraq
xeste dsnce ve faydasiz baxisdan ireli gelen, zlerine aydin olmayan
ayeleri, elaqeli meseleleri ve delilleri getirirler. Onlar Sehih ve Mte-
vatir hedislerdeki genis yayilmis kelimeleri gtrb, onlari batil teviller
etmisdirler. Bu da onlarin elmsiz ve sehf dsnceli olmalara sbutdur.
Oreb dilini bilmemelerinden elave onlar z iddialarinda Zeif ve uy-
durma, sehihliyi peygemberden sabit olmayan revayetlere esaslanir,
ve bu delillerden ele mhkem yapisirlar ki, onlarla mnaqise eden sexs
danisiq esnasinda onlarin byk bir elmden bixeber ve elmsiz olduqlari
belli olur. Insani byk xetalardan qoruyan bu elm Mustaleh el-Hedis
ve er-Ricel (ravilerin hallari) adlanir.
Ona gre de Sehabelerin adilliyi baresinde shbet amazdan qabaq
gerek asagidaki suallara esasen bir sira meselelere aydinliq getirek:
-Sehabe sznn terifi nedir?
-Mnafiqler sehabelerden sayilirlarmi?
-Peygemberin vefatindan sonra dinden ixanlara sehabe kelimesi
samil olunurmu?
-Ohli Beyt (onlara salam olsun) sehabeler baresinde neler deyibler?
-Oger nqsansiz Allah sehabelerden razi idise bes neye gre onlarin
arasinda ixtilaf ve ayriliq bas verdi?
-Ohli Beytin sehabelere yaxin ve ya uzaq olmalarina delil nedir?
Allahin izni ile sehabelerin adilliyine ve onlarin yksek meqamla-
rina Allahin kitabi ve Ohli Beytin sahidliyi ile bu sehifeleri oxumaqla
aydinliq getirecek ve asagidaki mvzular esnasinda bir sira sual ve sb-
helere cavab getireceyik.
Birinci mvzu: Sehabe lefzinin lgeti ve istilahi menalari.
3
Ikinci mvzu: Asagidaki basliqlar altinda Allahin kitabi ve Ohli
Beytin sehabelere verdikleri terifler.
Birinci basliq: Allahin kitabi ile Ohli Beytin Peygemberin sehabe-
lerine etdikleri terifler.
Ikinci basliq: Allahin kitabi ile Ohli Beytin xelifeye verdikleri
terifler.
nc basliq: Allahin kitabi ile Ohli Beytin Mhacir ve ensarlara
verdikleri terifler.
Drdnc basliq: Allahin kitabi ile Ohli Beytin Bedr ehline verdikle-
ri terifler.
Besinci basliq: Allahin kitabi ile Ohli Beytin Fethden
1
nce xercle-
yib dyslere verdikleri terifler.
nc mvzu: Sehabelerin arasinda fitneler nece bas verdi? Bu
fitneleri ilk deIe qizisdiranlar kimler olub?
Drdnc mvzu: Islama ve mselmanlara qarsi olan intriqalar.
Besinvici mvzu: Peygemberin sehabeleri ile bagli drst mvqe.
Altinci mvzu: Sehabelerle Ohli Beyt arasinda ad ve qohumluq ela-
qeleri.
Yeddinci mvzu: Sbheler ve onlara redd.
Son sz: Elece de sehabeler baresinde ireli srlen iddia ve sbheleri
dinledikden sonra her bir mselmanin aglina gele bilecek fikirlere nefs-
lere rahatliq gelsin deye bu risaleni sehifeledikden sonra aydinliq getir-
mis olacagiq.
Her vaxt ve her zaman, her yerde yeni-yeni sbhelerin oxalmasi se-
bebinden her bir insanin nefsinde bu mvzu haqqinda keder ve zgnlk
vardir. Ola bilsin ki, qeyd etdiklerimde sbhelerin qovulmasi ve sualla-
rin cavablarla aiqlanmasi n kifayet qeder beyan vardir. Ola bilsin ki,
bu bezi mselmanlarin qelblerini brms qefleti aradan qaldiracaqdir.
Yeqin ki, bundan sonra Allahin izni ile Onun bizim n seib razi
qaldigi dzgnlye mveffeq olaq.

1
Mekkenin fethi nezerde tutulur.
4
Birinci masala:
Sahaba sznn tarifi.
Sehabelerin adilliyine aid olan delilleri beyan etmezden nce seha-
be kelimesinin aiqlamasini qeyd etmek isteyirik. nki bu kelmenin
menasini aydinlasdirmaqla, bu szn ehate dairesinin beyan olunmasi
ile, bu lefzle vesf oluna bilecek sexslerin qeyd edilmesi ve bu kelime de-
yildikde kimin nezerde tutuldugunu bilmekle biz sonra elde edeceyimiz
elm ve tedris zamani mveffeqiyyete nail olmus olacagiq.
Bu aiqlama da iki ynden: lgeti ve istilahi ynden olacaqdir.
Birinci: Sahaba sznn lgati tarifi:
Sehabe sz sahib (yoldas) sznden gtrlb. Onun bir ox mena-
lari da vardir, lakin esasen davamiyyetli olan, tabeilik menasinda isle-
nir.
1
es-Suhbe (yoldasliq) kelimesinin bezi lgeti menalarini qeyd etmez-
den qabaq onu vurgulamaq isteyirem ki, lgeti menada isledildikde bu
sz bir ox hallarda istilahi terife uygun olmur. Az sonra bileceyik ki, bu
zaman hemin sz mtleq sekilde lgeti menada olur. Ele buna gre de
yoldasliq lefzinin bir sira menalarini xatirlatmaq isterdim ki, bu kelime
mumi sekilde islendikde bu menalari oradan ixaraq:
1 - Mecazi suhbe (yoldasliq): Bu iki sexsin arasinda mvcud olan
msterek vesfe aid olur. Ola bilsin ki, peygemberin z xanimlarina
Heqiqeten de siz Yusufun yoldaslarisiniz
2
dediyi kimi onlarin arasin-
da uzun mddet olsun.
2 - Izafi suhbe (sahiblik): Bagliligi olan bir seyin mvcudlugu sebe-
binden izafet olunan sahib sz. Meselen: Mal sahibi, elm sahibi ve s.
3 - Mesuliyyetle mvcud olan suhbe (gzeti): Uca Allahin buyur-
dugu kimi:
[ Z [ \ ] ^ _ Z
Biz Cehennem gzetilerini yalniz meleklerden etdik. [Ol-Mud-
dessir suresi, 31-ci aye]
4 - Grs yoldasligi: Suhbe kelimesi iki neIer arasinda olan grs
zamani da islenir. Hetta bu grs mveqqeti olaraq birce deIe bas verse
bele.
1
Lisenul Orab: (1-519)
2
Biharul Onvar: (28-137)
5
Buna da misal olaraq peygemberin bu szlerini misal getire bile-
rik: Msteri ile satici bir-birinden ayrilmadiqlari mddetde ixtiyar sahi-
bidirler. Onlardan biri z yoldasina deyir ki: Se ......
1
Burada msteri
satici ile yalniz birce deIe grsb ondan mal almasina baxmayaraq yol-
das adlandirilib.
5 - Yanasi isledilmekle olan suhbe: Bu yoldasliq hem mmin hem de
kafir n islenir. Uca Allahin bu ayesini misal getirek:
[ ; < = > ? @ A B C D E F G H I J Z
Onunla shbet eden yoldasi ise dedi: Seni torpaqdan, sonra mtfe-
den yaratmis, daha sonra seni kisi qiyafesine salmis Rebbine qarsi kfr-
m edirsen? [el-Kehf suresi, 37-ci aye]
Heminin bu ayeye nezer salaq:
[ Z
O z mmin yoldasi ile shbet ederken ona: Men servetce senden
daha zengin ve adamlarima gre senden daha qvvetliyem! dedi. [el-
Kehf suresi, 34-c aye]
Ola bilsin ki, insan bir deIe de olsun grsmediyi bir sexse yoldas
demis olsun. Nece ki Abdur Rahmen ibn Auf , Bedr dysnde Pey-
gemberi sydyne gre Obu Cehli qetle yetirmek n axtaran, en-
sarlardan olan iki yeniyetmeye: Sizin sorusdugunuz yoldasiniz budur.
2
Belelikle, qeyd olundugu kimi sehabe sznn bu menalari mumi
sekilde qeyd olunmur. nki eger sehabe kelimesi btn bu menalara
samil olunsaydi o zaman yehudiler, mnafiqler, nesraniler ve peygembe-
ri gren msrikler de sehabe sayilardilar.
nki lgeti menada sehabe deyildikde daimi yoldasliq, Allaha iman ve
iman zerinde lmek nezerde tutulmur.
Tenbeh: Mnafiq olan Abdullah ibn Ubey ibn Selulun peygembere
etdiyi iftira zamani mer peygemberden onun boynunu vurmaq
n icaze istedikde peygember bele buyurdu: Deyme, Sonra insan-
lar deyecekler ki, Muhemmed z yoldaslarini ldrr.
3
Burada peygember mnafiqe sehabe deyir. Lakin o istilahi menani
deyil lgeti menani qesd edirdi. Bu da ereblerin z dillerinde isletdikleri
1
Mustedrak el-Vaseil: (13-299)
2
Bihar el-Onvar: (19/327)
3
Usulul Kefinin serhi /Mvla Muhemmed Selim el-Mezenderani: (12/487), Siranin sehihi
/Seyid CeIer Murteda: (6/163)
6
belagata uygun olaraq peygemberin belagat ve hikmetindendir. Onlarin
bu sz yalniz lgeti menada basa dsmelerinin iki esas sebebi var:
Birinci: Bu kelimenin lgeti menada islenmesinde imanla nifaq ara-
sindaki ferq qesd olunmur. nki bunun meyyen qaydalari qeyri mv-
cuddur.
Ikinci: Peygember mere mnafiqi ldrlmesini qadagan etmesi-
nin sebebini demisdi: Insanlar danismasin. Burada insanlar deyildikde
sehabeler deyil, digerleri nezerde tutulur. nki Quran iman ehline xitab
etdikde bele deyir: Ey iman getirenler. [el-Beqere suresi, 153-c aye],
mumen insanlara, hem kafirlere, hem de mminlere xitab etdikde ise:
Ey insanlar [el-Beqere suresi, 21-ci aye] deye buyurur.
Melumdur ki, peygembere tene vurmaga en ox heris olanlar ka-
firlerdir. Ona gre de peygember Abdullah ibn Ubey ibn Selulu ldr-
dy teqdirde kafirler onun lme layiq olan mnafiqi ldrdyn
deyil; Muhemmed sehabelerini ldrr deyecekdiler. Bu xeber erebler
arasinda sretle yayildiqda ise kafirlerin istekleri olan insanlari bu de-
vetden uzaqlasdirmaq ve peygemberin etrafinda yigismaq heyata ke-
mis olacaq.
Btn bunlari, sehabe szn anlamaq kafir ve mnafiqler n he
de etin deyildi. Ilk mselmanlar n de xsusen bu bele idi. nki
onlar dil ustalari ve bunda digerlerine meydan oxuyanlar idiler. Onlarin
yollari ile geden, onlar kimi anlayan, Allahin bir ox etin dynlerde
dzgn anlayisa, sehih reye mveffeq etdiyi sexsler de onlar kimidir.
kinci: Sahaba sznn istilahi tarifi.
Sehabe sznn istilahi menasini aiqlayan ifadeler mxtelifdir. On-
larin ierisinde en deqiq, en aydin ve en genis beyanli olani budur:
SOHABO: Peygemberle mmin olaraq grsb, mselman olaraq
len sexse deyilir.
Ikinci Sehid
1
demisdir: Sehabe: Peygemberle ona iman getirerek
grsb, mselman olaraq len sexse deyilir. Hetta onu grb iman ge-
tirmesi ile mselmankimi lmesi arasinda o mrted olsa bele sehabe sa-
yilir. Burada grsme dedikde onunla oturub, onunla gezmek birinin di-
gerine atmasindan daha mumi mefhum nezerde tutulur. Onu grmek
ve ya danisdirmaq sert deyildir.
2
1
Byk alim Zeynuddin ibn Nuruddin el-Omili el-Cebi (Hicretin 965-ci ilde vefat etmisdir)
2
er-Riaye (339-cu sehife)
7
Bu terife aydinliq getirerek deyirem ki;
Peygemberle... grsb deyildikde, o sag olarken bunun bas ver-
mesi nezerde tutulur. Ister ona baxmis olsun ve ya Abdullah ibn Ummu
Mektum kimi kor olduguna gre peygemberle grsb, onu gre bil-
meyen sexs.
Peygemberin vefatindan sonra islami qebul edib defninden qabaq
onu gren sexs sehabe sayilmir.
Ona iman getirerek deyildikde peygembere , onun getirdikleri-
ne iman getirmeyin sert olmasi nezerde tutulur. Bununla da belli olur ki,
ehli kitabdan olaraq kafir olanlar, mnafiqler ve qeyrileri peygemberle
grsseler bele, onun vefatindan sonra islama gelseler bele sehabe
sayilmirlar.
Islam zerinde len deyildikde ise o nezerde tutulur ki, peygem-
berin vefatindan sonra mrted olaraq dnyasini deyisen kese sehabe
deyilmir.
XLASO:
Btn bu qeyd etdiklerimizden bize aydin olur ki, mtexessis alim-
lerin reylerini esas tutaraq, nefsin isteklerine ve reye uyaraq tefsirden
uzaq duraraq serietdeki istilahi kelimelerin beyaninda dille istilahin ehe-
miyyeti ne derecededir. Qeyd edeceyimiz meseleleri drst anlamaq
n ox mhm oldugundan bunlari meseleye giris olaraq aiqlamaq
istedim. Bunu da men meselenin megzi olan Quran ve ehli Beytin seha-
belere etdikleri teriflere girmemisden qabaq qeyd etdim.

kinci masala:
Quran va Ohli Beytin sahabalari tariflamalari.
Her bir mselmana vacibdir ki, Muhemmedin sehabelerinin yk-
sek meqamlarda oldugunu etiqad etsin. Etiqad etsinler ki onlar mmetle-
rin en xeyirlisi ve islamin en xeyirli dnemi onlarin esridir. Bu da onla-
rin islami ilk evvel qebul etmeleri, peygemberin sonuncusu ve elilerin
agasi Muhemmede yoldasliq etmeleri, onunla birlikde cihad edib on-
dan serieti yrenmeleri ve ondan sonrakilara teblig etmelerine gredir.
8
Elece de mselmanin etiqad etmesi gereken meselelerden biri de
odur ki, peygemberin sehabelerinin hamisi Fezilet ve mertebe baxi-
mindan eyni derecede deyiller. Islami daha evvel qebul etmelerine, apar-
diqlari cihada ve etdikleri hicrete, dinleri ve peygemberleri n etdik-
leri emellere gre onlarin fezilet baximindan mertebeleri mxtelifdir.
Mselmanlar Allahin kitabi ile Ohli Beytin tefsilatina uygun olaraq
mhacirleri ensarlardan, Bedr ehlini Ridvan beyeti ehlinden, Fethden
nce islami qebul edib cihad edenleri basqalarindan stn tuturlar. Mehz
Allahin kitabi ve Ohli beyti sevmeyi peygember bize vesiyyet etmis-
dir.
Allahin raziligindan sonra Quran ve Ohli Beyt sehabelerin adilliyine
sahidlik etmisler. Onlara verdikleri terifler, onlarin xeyirli szleri ve
gzel emelleri haqqindaki revayetler ox meshurdur.
Mvzumuzun mezmunu da asagidaki basliqlarla bu teriflerin beyani-
dir:
Birinci basliq: Quran ve Ohli Beytin peygember sehabelerine et-
dikleri terifler.
Ikinci basliq: Quran ve Ohli Beytin xelifeye etdikleri terifler.
nc basliq: Quran ve Ohli Beytin mhacir ve ensarlara etdikleri
terifler.
Drdnc basliq: Quran ve Ohli Beytin Bedr ehline etdikleri terifler.
Besinci basliq: Quran ve Ohli Beytin Fethden qabaq ve sonra xerc-
leyib vurusanlara etdikleri terifler.
Birinci baylq:
Quran va Ohli Beytin peygambar sahabalarini
tariflamalari.
Sbhesiz ki, her bir aqil mselman Qurani Kerimi oxuyub, onun
ayelerini yaxindan inceleyir ve orada peygemberin sehabelerinin fezi-
letleri, Allahin onlari seib dogruu sayaraq, qebul sifetleri ile vesf et-
mesi haqqindaki revayetlerin mtevatir olmasini grr.
Allahn kitabnda sahabalarin tariflanmasi:
Uca Allah buyurur:
[ ! " $# % & ' ( ) * ,+ - . / 0 1 2 3 54
6 7 8 9 : < ; = > ? A@ B C D E F G H
9
I J K L M N O P R Q S T U V W X Y
Z [ \ Z
Muhemmed Allahin elisidir. Onunla birlikde olanlar kafirlere qarsi
sert, z aralarinda ise merhemetlidirler. Sen onlari ruku eden, secdeye
qapanan, Allahdan ltf ve rziliq dileyen grersen. Olametleri ise zlerin-
de olan secde izidir. Bu onlarin Tvratdaki vesfidir. Incilde ise onlar ele
bir ekin kimi vesf olunurlar ki, bu ekin ccertisini ze ixarib onu qv-
vetlendirmis, o da getdikce qalinlasib gvdesi stnde sax duraraq ekin-
ileri heyran tmisdir. Allah mminlerin sayini artirir, zlerini de qv-
vetlendirir ki, kafirleri qezeblendirsin. Allah onlardan iman getirib yaxsi
isler grenlere bagislanma ve byk bir mkafat ved etmisdir. [el-Feth
suresi, 29-cu aye]
Seyx Muhmmed Baqir en-Nasiri demisdir: Muhemmed Allahin el-
isidir. Onunla birlikde olanlar kafirlere qarsi sert, z aralarinda ise mer-
hemetlidirler. Sen onlari ruku eden, secdeye qapanan, Allahdan ltf ve
raziliq dileyen grersen. Yeni: Onlar bununla Allahdan daha artiq
nemet ve Onun raziligini isteyirler.
Olametleri ise zlerinde olan secde izidir. Yeni: Onlarin elametleri
qiyamet gn secde yerlerinin daha beyaz olmasidir.
Bu onlarin Tvratdaki vesfidir. Yeni: Btn bu sadalanan vesfler
onlarin Tvratdaki vesfleri ile eynidir.
Elece de Incilde - onu qvvetlendirmis Yeni: ekin gclenib qa-
linlasaraq kk ve gvdesi zerinde qalxaraq byyr.
el-Vahidi demisdir: Uca Allah bu misali Muhemmede ve onun
sehabelerine ekmisdir. Buradaki ekin Muhemmed , ccertiler ise
onun etrafinda olan mminler ve sehabelerdir. Onlar ekinin evvelinde
oldugu kimi zeif idiler.
Sonra biri-birlerini qvvetlendirdiler. Kafirleri qezeblendirsin.
Yeni: Mminlerin oxlugu ve itaetde ittifaq etmeleri kafirlerin qezebine
sebeb olur.
1
Uca Allah yene de buyurmusdur:
[ ! " # $ % & ' ( ) * + , - Z
1
Mecme Beyan tefsirinin mxteseri. Heminin Cemiel-Cevemi, Min vahyil Quran (Feth
suresi, 29-cu aye)-a bax.
10
Dinde hamini tb keen ilk mhacirlere ve ensarlara, heminin
yaxsi isler grmekde onlarin ardinca gedenlere gelince, Allah onlardan
razidir, onlar da Ondan razidirlar. [et-Tvbe suresi, 100-c aye]
Seyx Ominuddin Obu Oli et-Tabrasi demisdir:
Ayede iki qibleye namaz qilanlar nezerde tutulur. Bezileri ise burada
Bedr dysnde istirak edenlerin nezerde tutuldugunu demisler. Onsar-
lar deyildikde ise on iki neIerden ibaret olan birinci Oqabe beyeti ile
yetmis neIerden ibaret olan ikinci Oqabe Beyetinin istirakilari ve
Musab ibn Umeyrin gelib Quran yretdiyi sexsler nezerde tutulur.
1
TONBEH:
Bir qrup fitnekar zelalet ehli bu ayeni aiq-aydin menalarindan uzaq-
lasdirib tevil etmeye sey gsteribler ve deyibler ki; Bu aye btn sehabe-
lere terif olaraq qebul oluna bilmez. Bele ki, Allah ayenin sonunda bu-
yurmusdur:
[ S T U V W X Y Z [ \ Z
Allah onlardan iman getirib yaxsi isler grenlere bagislanma ve
byk bir mkafat ved etmisdir. [el-Feth suresi, 29-cu aye].
Ikinci ayede ise Uca Allah buyurur:
[ ! " # $ % & ' ( ) * + , - Z
Dinde hamini tb keen ilk mhacirlere ve ensarlara... [et-Tvbe
suresi, 100-c aye]
Buradaki onlardan ve -dan lefz ve sekilisi sehabelerin hamisina
deyil, bezilerine samil olunur.
Bu kimi sbheleri aradan qaldirmaq n asagidaki meselelere ay-
dinliq getirmek isteyirik:
Birinci: Uca ve Ulu olan Allah z kitabinda mhkem, aiq-aydin,
tevile ehtiyaci olmayan ayeleri beyan etmisdir. Kim bu cr aiq-aydin
ayelere berq vuraraq onu tevil etmeye alisarsa, onun bu isinin st ai-
lacaq ve sehvi ze ixacaq.
Quranda mtesabeh ayeler de vardir. Yeni menasi bir ox insanlar
n belli olmayan ayelerden shbet gedir. Bu zaman mtesabeh ayeleri
mhkem ayelere qaytarmaq lazimdir. Bele eden kes hidayete varar,
eksini eden ise hidayetin eksine varar.
1
Cemiel-Cevemi tefsirinde ve Tefsir min Vahyil Qurana bax, el-Oyasi (Tvbe suresi, 100-
c aye)
11
Ikinci: Allah onlardan iman getirib yaxsi isler grenlere bagislan-
ma ve byk bir mkafat ved etmisdir ayesindeki onlardan kelimesi
ve Dinde hamini tb keen ilk mhacirlere ve ensarlara... ayesindeki
-dan sekilisi bezilerinin dsndy kimi bezi sehabeleri nezerde
tutmur. Bu ayelerde asagidaki iki menadan biri istenilir:
Birinci mena: Buradaki -dan sekilisinin onlarin cinsinden, on-
larin misalinda menasinda olmasidir.
Asagidaki ayedeki kimi:
[
Z
Bax bele! Her kim Allahin haram buyurduqlarina hrmet etse, bu,
Rebbi yaninda onun n xeyirli olar. Haram oldugu size oxunanlardan
basqa, qalan heyvanlar size halal edilmisdir. Ele ise murdar btlerden
uzaq olun, yalan szlerden de ekinin. [el-Hecc suresi, 30-cu aye]
Bu ayede Uca Allahin bize bezi btlerden ekinmeyimizi emr etme-
sini desek mena dzgn olmur. O: Ele ise murdar btlerden uzaq olun,
yalan szlerden de ekinin buyurmaqla bizi btn btlerden, btlerin
cinsinden uzaqlasmagi emr edir.
Ikinci mena: Buradaki -dan sekilisi tekidleyici rolunu oynayir.
Uca Allahin buyurdugu kimi:
[ t u v w x y z |{ } ~ Z
Biz Quranda mminler n sefa ve merhemet olan ayeler nazil
etdik. Bu ayeler zalimlarin ancaq ziyanini artirir. [el-Isra suresi. 82-ci
aye] Agli basinda olan hansi mselman fikirlese biler ki, ayenin menasi
odur ki, Quranin bir qismi sefa ve rehmetdir, diger qismi ise ele deyil?
Oksine mselman anlayir ki, Quranin hamisi sefa ve rehmetdir ve
Uca ve Ulu Allah bu ayede bunu tekidleyir.
nc: Birinci ayende grsenir ki, orada btn sehabelere terifler
var ve her hansi sehabenin pislenmesi qeyri mvcuddur. Izzet ve celal
sahibi olan Allah buyurmusdur: kafirlere qarsi sert, z aralarinda ise
merhemetlidirler. Sen onlari quku eden, secdeye qapanan grersen. [el-
Feth suresi, 29-cu aye]
12
Oger Uca Allah kimise pislemek istedikde onlarin hem zahirlerini,
hem de batinlerini ze ixarir. Uca Allahin mnafiqler haqqinda buyur-
dugu kimi:
[ H I J K L M N O P Q R S T U V W
X Y Z Z
Mnafiqler, heqiqeten de, Allahi aldatmaga alisirlar. Halbuki Allah
onlari aldadir. Onlar namaza durarken knlsz qalxar, zlerini camaata
gsterer ve Allahi olduqca az yad ederler.en-Nisa suresi,142.
Bununla da belli olur ki, Allah onlardan iman getirib yaxsi isler g-
renlere bagislanma ve byk bir mkafat ved etmisdir. [el-Feth suresi,
29-cu aye], ayesi ile Dinde hamini tb keen ilk mhacirlere ve en-
sarlara... ayesinde mumen sehabeler ve peygemberle birge olmalari
tekidlenir.
Ohli beytin hrmatli sahabalari tariflamalari.
Allahin kitabinda sehabelere bele mbarek terifler verildiyine gre
sehabelerden birini gren sexse de peygemberden byk mjde var
idi: Peygember demisdir: Tuba
1
olsun meni grenlere, Tuba olsun
meni grenleri grenlere ve Tuba olsun meni grenleri, grenleri gren-
lere
2
z qardaslarinin halina ox yaxsi beled olan Mminlerin emiri Oli
ibn Obu Talibe baxin. O kufe ehlini yoxlayib, onlarin ona etdiyi xe-
yaneti grdkde Resulullahin sehabelerini xatirlayib, onlari terifleye-
rek demisdir: Men Muhemmedin sehabelerini grmsem. Sizlerden
he biriniz onlara benzemirsiniz. Onlar salari qarisiq tozlu veziyyetde
oyanar, geceni secde ve qiyamla keirib grsdkde zlerini gizleder,
qiyameti xatirlamaq meqsedi ile kz kimi isti seyin stnde durar, sec-
delerinin uzunlugu sebebinden alinlarinin ortasinda secde nisanesi olar,
Allahin adi zikr olunduqda yaxalari islanacaq qeder gzleri dolar, gcl
klek olduqda agac basini eydiyi kimi onlar da kederlenerek baslarini
eyer, bunu da onlar ezabdan qorxaraq, savaba nail isteyerek ederdiler.
3
1
Tuba yeni Cennet
2
OmelisSaduq (400-c sehife), Omelit Tusi (440-ci sehife), el-Xisal (2/342), Biharul Onvar
(22/305)
3
Nehcul Belega (143-c sehife), el-Kefi (2/236), Biharul Onvar (66/307)
13
Elece de imam Oli z ile peygemberin sehabelerinin dsmen-
lere qarsi etdikleri qehremanliqlarini vesf ederek demisdir: Biz Resu-
lullahla birlikde z atalarimizi, ogullarimizi, qardaslarimizi ve emile-
rimizi qetle yetirirdik. Bu da bizim imanimizi ve teslimiliyimizi daha
da artirir, sixintimizi aparir, agri-aciya sebrimizi, dsmenle cihada ezmi-
mizi oxaldirdi. Bizlerden birimiz kafirlerle mhkem savasdigimiz za-
man gah biz, gah da dsmenimiz zeIer alardi. Allah bizim sadiqliyimi-
zin sahidi olduqda bize kmek, dsmenlerimize ise meglubiyyet nazil
etdi. Belelikle Islam yaxsica oturaraq vetenlerini hazirlayaraq qerar tut-
du. And olsun ki biz yeni sehabeler sizin etdiyiniz emelleri etmis olsay-
diq dinin dayaqlari qurulmaz, imanin bir p de yasillasmazdi. Allaha
and olsun ki, qan bahasina da olsa onlara esaslanir ve pesman olaraq
onlari izleyin.
1
Bu gzel minvalla ve dzgn yolla peygemberin Ohli beytine ba-
balari, mminlerin emiri Oli ibn Obu Talibin dostlarina etirli terifler
kemisdin.
Imam Oli ibn el-Hseyn Zeynul Abidine baxin. O z namazlarin-
da babasi Mustafanin sehabeleri n dua ederek deyirdi: Ey Alla-
him Muhemmedin sehabelerine, o sehabelere ki, onlar gzel yoldasliq
etmis, ona kmek etmek n belalara sine gelmis, onu mdafie ederek
qarsilamaga telesmis, devetini erken qebul etmis, getirdiyi missiyani on-
lara dinletdikden sonra ona cavab vermis, onun szlerinin zhur etmesi
namine z zvcelerini ve vladlarini terk etmis, onun peygemberliyini
sbuta yetirerek ona yardim etmekle z atalarina ve ogullarina qarsi vu-
rusmus, Onu hedsiz derecede sevmis, onu sevmekle mehv olmayan tica-
rete can atmislar. Yaxinlari onlari terk etdikde ondan yapismis, qohum-
lari onlarla elaqeleri kesdikde onun qohumlugu altinda klgelenmisler.
Allahim onlarin Sene ve Senden tr etdiklerini unutma, Senin elinle
birlikde devet eden ve insanlari Sene teref yneldenlerden onlardan razi
ol, Senin yolunda z diyarlarini terk edib genis imkanlari sixici heyatla
deyisenlere tesekkr et, Onlar Senin dininin izzetlenmesi n zlme
qatlanmislar. Allahim onlara gzel bir sekilde tabe olan tabiinlere de xe-
yirli mkafat ver. Onlar bele deyirdiler:
[ & ' ( ) * + , Z
1
Nehcul Belega (91-ci sehife), Biherul Onvar (32/549)
14
Ey Rebbimiz! Bizi ve bizden evvelki iman getirmis qardaslarimizi
bagisla. el-Hesr suresi, 10-cu aye O tabiinler sehabelerin xsusiyyetle-
rini qesd etmis, istiqametlerini aramis, onlarin getdiyi yolla getmis, onla-
rin besiretlerine sbhe gelmemis, olarin ardinca getmekde ve onlarin
nurlarina tabe olmaqda sekk getirmemis, Onlari qoruyaq onlarin dinine
tabe olub hidayetine varmis, onlar barede ittifaq edib getirdiklerinde on-
lari ittiham etmirler. Allahim tabiinlere, onlarin zvcelerine ve zeruriy-
yetlerine bu gnden Qiyamet gnnedek salam ver, Onlardan sene itaet-
kar olanlara ele bir salavat gnder ki, onlari asilikden qoruyub, cennet
baglarinda yer aib onlari seytanin hiylelerinden hifz edesen.
1
Imam Sadiq z babalarindan, Olinin bele dediyini revayet
edir: Size peygemberinizin sehabelerini symemeyi vesiyyet edirem.
Onlar peygemberden sonra he bir yenilik etmemis, yenilik edenlere
de siginmamislar. Allahin resulu onlara qarsi xeyirxah olmagi vesiyyet
etmisdir.
2
Melumdur ki, ilk nce peygemberin , sonra da sehabelerin mv-
cudlugu yer ehli n xeyirlidir. Bu da onlarin hrmetli olmalari ve be-
seriyyetin agasinin hidayetine varmaqla yksek meqamda olmalarina
gredir. Ele buna gre de Allah onlarin mmetin xeyirlileri n etdik-
leri dualarini qebul etmisdir.
Muse ibn CeIer demisdir: Resullullah bele buyurmusdur:
Men sehabelerim n emin-amanligam, men dnyami deyissem seha-
belerime ved olunan yaxinlasar. Sehabelerim ise mmetim n emin-
amanliqdir. Sehabelerim dnyalarini deyisdikde mmetime ved olunan
yaxinlasa. Ne qeder ki, aranizda meni grenler var bu din diger dinler
zerinde zahirde olacaqdir.
3
Musa ibn CeIer z babalarindan revayet edir ki, peygember
demisdir: Drd dvr vardir: Birinci en efzel olan menim dvrm, sonra
ikinci dvr, sonra nc, drdnc dvr geldikde ise kisiler kisilerle,
qadinlar ise qadinlarla grsecek. Allah z kitabini Adem vladinin
qelbinden silecek ve qara bir glek gnderecek. Sonra znden savayi
hamini mehv edecekdir.
4
Peygember znden sonra onun xelifesi olacaq adama buna he
kesi teyin etmeden xeyir ve rehmet duasi etmisdir. Ondan sonra xelife
1
Sahifetus Seccediyye: (42-ci sehife)
2
Biharul Onvar: (22/305)
3
Biharul Onvar: (22/309), Navadir er-Ravandi (23-c seh.)
4
Biharul Onvar (22/309)
15
olacaq sexsin peygemverin yolu ile gedeceyini bildirmisdir. Bu da
znden sonra teyin olunacaq sexse sehabelerin yekdil reye gelmesine
delalet edirdi.
Rida z babalarindan revayet edir ki, Peygember demisdir:
Allahim menim xelifelerimi bagisla . deIe Ona dediler: Ey Allahin
resulu senin xelifelerin kimdir? O dedi: Onlar menden sonra gelib, me-
nim hedislerimi ve snnetimi revayet edib onlari gelecek nesillere t-
renlerdir.
1
Sehabelerin bu yksek meqamlarini bilerek, Allahin peygemberi
Musa bu byk fezilete ixan sexsleri grmeyi temenna edirdi.
Ridanin bele dediyi revayet olunur: Izzet ve celal sahibi olan
Allah Musa ibn Imrani seib gnderdikde, denizi onun n yararaq Is-
rail ogullarini xilas etdikde ve ona Tvrati ve lvheleri eta etdikde ve
Musa Izzet ve celal sahibi Allahin yaninda meqamini grdkde dedi: Ey
Rebbim, eger Muhemmedin sehabeleri beledirlerse, peygemberlerin se-
habeleri arasinda elesi varmi ki, onlar menim sehabelerimden daha hr-
metli olsunlar? Izzet ve Celal sahibi olan Allah dedi: Ey Musa, meger
sen agah deyilsen ki, Muhemmedin sehabelerinin diger peygemberlerin
sehabeleri zerindeki fezileti, Muhemmedin ailesinin basqa peygember-
lerin aileleri zerindeki ve Muhemmedin diger peygemberler zerindeki
Iezileti kimidir? Musa celal sahibi olan Allah ona vehy endirdi ki; Ey
Musa, sen onlari gre bilmeyeceksen. Indi onlarin zhur onlarin zhur
dvr deyil. Lakin sen onlari Odn ve Firdovs cennetlerinde Muhemme-
din hzurunda greceksen. Onlar Cenneti nazi-nemeti iinde olacaq,
onun nemetlerine beh-beh deyecekler.
2
SUAL CAVAB:
Birden biri sorussa ki; Sehabeler peygemberin ehli beytinin bu
gzel teriflerine ve bu uca mertebeye neyin sayesinde nail olublar?
Cavab bize Ohli beytden bize gelib atan bir ox revayetlerden belli
olur. Belli olur ki, sehabeler peygembere nece byk ehtiram gster-
mis, ona qarsi ne cr edebli ve exlaqli olmuslar ve onu byk bir me-
hebbetle sevmisler.
Meclisi z bihar eserinde Qazinin es-Sefa kitabindan adeten se-
habelerin peygembere qarsi gsterdikleri ehtirami qeyd ederek Useme
1
Biharul Onvar (2/144)
2
Biharul Onvar: (13/330), Imam el-Oskerinin tefsiri (31-ci seh), Ayelerin tevili (411-ci
seh)
16
ibn Zeydden revayet edir ki; Men peygemberin yanina gelerken
sehabeler onun etrafinda sanki baslarina qus qonmus kimi oturmusdu-
lar.
1
Urva ibn Mesuda baxin. Qureysliler onu el-Qadiyye ilinde Resul-
lullahin yanina gndererken sehabelerin ona etdiyi ehtirama sahid ol-
musdu. Grmsd ki: o destemaz alarken sehabeler onun istifade etdiyi
suyu elde etmekden tr az qala savasirdilar. O tprdkde ve belgem
ixardiqda onlar onu elleri ile tutub zlerine ve bedenlerine srtr, ya da
onun bir tk dsdkde celd onu gtrrdler. Onlara bir sey emr etdik-
de derhal onu yerine yetirir, onun hzurunda danisdiqda alaq sesle da-
nisir ve peygembere hrmet olaraq ona dik baxisla nezer salmirdilar.
O qureyslilerin yanina qayitdiqda dedi: Ey Qureys camaati, men pad-
sah Xosrovun, kral Necasinion yanlarinda olmusam. Lakin Muhemmed
ve onun sehabeleri kimi he vaxt hkmdar grmemisem.
2
Ones revayet edir ki; Men Resullullahi berber onun etrafinda
saini qirxarken grdm ki, onlaralisirlar ki, birce tk bele yere deyil
onlarin eline dssn.
3
Basqa bir hedisde ise revayet edir ki; Men peygemberi bardas
qurub oturan grdkde ona hrmet elameti olaraq titremeye basladim.
4
Mugireden revayet olunan hedisde ise deyilir: Resullullahin
sehabeleri onun qapisini dirnaqlari ile dyrdler.
5
Bera ibn Ozibden revayet olunur ki; Men Allahin Resulundan
sual sorusmaq isteyirdim. Lakin ondan ekindiyine gre suali bir nee il
gecikdirirdim. Sonra o dedi: Peygembere hrmet etmek o sag olar-
ken lazim oldugu kimi lmnden sonra da lazimdir. Bu ehtiram da
onun adi ekildikde, onun hedisi ve snneti onun heyati xatirlandiqda,
ailesi ve qohumlari ile davranis zamani ve Ohli beytine ve sehabelerine
ehtiram gstermekle olur.
6
He ne vaxtsa bu cr edeb ve ehtiram grms ve ya esitmisinizmi?
Sehabelerin beseriyyetin agasina olan sevgilerine nece de gzel de-
lillerdir bunlar.
1
Biharul Onvar: (17/32)
2
Hemin mesder.
3
Hemin mesder.
4
Hemin mesder.
5
Hemin mesder.
6
Hemin mesder.
17
nc baylq:
Quran va Ohli beytin xalifani tariflamasi.
Hrmetli sehabelere olunan teriflerle tanis olduqdan sonra xsusi
olaraq ilk rasidi xelifeler qeyd olunmusdur.
Quran ve Ohli beyt xelifeni xsusen teriflemisler. Szsz ki, Qu-
randa sehabeler baresinde olan ayeler xelifeye de aiddir. Basqa sehabe-
lerde olmayan xsusiyyetlere malik olduqlarina gre xelife Ohli beyt
terefinden oxlu medh olunmuslar. xelife ile peygemberin Ohli
beytinin bu saglam elaqeleri bayraq zerindeki oddan daha meshur idi.
Peygember Obu Bekrle merin qizlari Aise ve Hefsa ile
evlenmisdir. On bir zvcesi olmasina baxmayaraq onlardan he biri
Hasimilerden olmamislar. Onun iki qizi Ruqiyye ile Ummu Kulsum
Osman ibn Offane
1
vermis, Imam Oli ise qizi Ummu Kulsumu
mer ibn el-Xattaba
2
ere vermisdir. Oli ve onun ogullari vladlari-
na xelifenin adlarini vermisler.
3
Sadaladiqlarimizi onlarin bir-biri ile olan gzel elaqelerine aralarin-
da olan mehebbete, Allaha ve Onun Resuluna olan itaete delil gstere
bilerik. Bunu da yalniz qelbi islah olunmus, teessbkeslik perdesini gz-
lerinden qaldirmis ve bir ox meselelerde gzlerile tarix kitablarina ve
bir ox revayetlere baxmis sexsler aiq-aydin gre bilerler. Alimlerin z
kitablarinda imamlardan getirdikleri teriflere delil olan bezi revayetleri
qeyd etmekle kifayetlenirem.
Imam Oli demisdir: And olsun ki, onlarin Islamdaki yerleri ox
bykdr. Onlarin Islam n aldiqlari yaralar ox siddetlidir. Allah on-
lara rehmet edib, onlari en xeyirli emellerinin mqabilinde mkafatlan-
dirsin.
4
Heminin Imam xelifeni ve onlari seenleri terifleyerek demis-
dir: Obu Bekr, mer ve Osmana beyet edenler mene de beyet etmisler.
Bu beyet zamani sahid olan seim etmez, istirak etmeyen ise imtina ede
bilmezdi. Sura ehli mhacir ve ensarlardan ibaret idi. Oger onlar kimise
seib imam teyin ederlerse bu Allahin raziligindan olardi, eger kimse
onlarin emrinden tene ve ya bidet ederek ixardisa onlar onu ixdigi
yere qaytarardilar. Onlar bundan z dnderdikde ise onlari mminlerin
yoluna ve hakime qaytarmaq n onlara qarsi vurusardilar.
5
1
Biharul Onvar: (22/202), Ilem el-Vara: (141-ci sehife)
2
Ol-Kefi: (6/115), Miretul uqul: (21/199)
3
Bu kitabin 79-cu sehifesine bax.
4
Vaqetus Saffeyn: (88-ci seh), Nehcul Beleganin serhi: (15/76)
5
Nehcul Belega: (366-ci seh), el-Bihar: (33/76)
18
Imam Oli mer ibn el-Xattabi terifleyerek demisdir: Allahin
ltf filankesin zerine olsun! O ehtiyac aninda mqavimet gsterib
qesdine melhem qoymusdu. O snneni qaldirmis, fitneni yox etmisdir. O
bu dnyadan temiz libasla, az miqdarda eyble, xeyire nail olmus, serden
uzaqlasmis, Allaha layiqince itaet edib, Ondan laziminca qorxaraq get-
misdir.
1
Heminin mer ibn el-Xattaba sag iken Rumlulara qarsi vurusmaga
ona meslehet verdiyi zaman demisdir: Sen alis bu dsmenle qarsilas-
maga getdiyin zaman zn gedib ireli atilaraq lkelerinden uzaq bir yer-
de onlara siper olma. nki onlarin senden savayi dnecekleri yer yox-
dur. Onlara qarsi yoxlanilmis bir sexs gnder ve onun vasitesi ile bela ve
nesihet ehlini qorumus ol. Allah bu reye seni yneltmis olsa bele de et.
Yox eger olmasa o zaman insanlarin qoruyani ve onlarin dns yeri men
olaram.
2
Peygemberin ehli beyti Obu Bekrle merin vefatindan sonra bele
onlara byk hrmet beslemisler. Bele ki, onlarin yolu ile gederek, onla-
rin emr etdikleri seylerden he bir sey deyismeyerek eksine onlarin elm
ve fetvalarindan behrelenirdiler. Buna sbut olaraq Imam Olinin Xe-
life olarken Fedek bagindan olan payini geri qaytarmasi barede sorusul-
duqda bele demesidir: Obu Bekrin qadagan etdiyi, merin de bununla
razilasdigi bir seyi qaytarmaq n Allahdan utaniram.
3
Imam Muhemmed Baqir Obu Bekr es-Siddiqe tabe olaraq z
telebelerini de buna sesleyirdi. Ondan qilinci bezemek haqqinda sorusul-
duqda o: Beli, bu caizdir. Obu Bekr es-Siddiq z qilincini gmsle be-
zederdi dedi. Dediler: Sen bunu nece deyirsen? Imam yerinden si-
rayaraq dedi: Beli o Siddiqdir, beli o Siddiqdir. Ona Siddiq demeyinin
ise grm Allah ne bu dnyada, ne de axiretde szm tesdiqlemesin.
4
Bu da Obu Bekrle mere en yaxin zamanda yasamis peygemberin
Ohli beyti, onlarin her ikisinin etdiklerinden bixeber deyildiler. Meger
Ohli beytin onlar baresinde dedikleri bize bes etmir? Yoxsa biz onlarin
szlerinden ve yollarindan basqa bir yol isteyirik?!!
1
Nehcul Belega: (350-ci sehife)
2
Nehcul Belega: (192-ci sehife), Biharul Onvar: (31/135)
3
Nehcul Beleganin serhi: (16/252)
4
Kesful gimmeh: (2/147)
19
nc baylq:
Quran va Ohli beytin Mhacir va Onsarlar tariflamalari.
Uca ve nqsansiz olan Allah islami erken qebul ederek peygemberin
agirisina ses verib, ona gre eziyyetlere meruz qaldiqlarina gre
mhacir ve ensarlari basqa sehabelerden stn etmisdir.
Mhacirler hem hicret, hem de kmek etdiklerine gre, z ailelerini,
mallarini ve vetenlerini terk edib, yalniz ecr qazanmaq, Allaha ve Onun
Resuluna yardim etdiklerine gre ensarlardan stndrler.
Onsarlara geldikde ise peygember onlarin torpagina tesrif buyur-
mus, onlar da ona kmek edib, Allaha ve Onun resuluna yardim
etmek n mallarini ve qadinlarini blmsdler.
Onlarin feziletleri, onlardan raziliqlarina Quran ve ehli beyt raziliq
ifade etmis, sehabelerin halini aiqlayan ayeler mtevatirdir. Bu ayeler
onlarin feziletlerinin byklynn ve Alemlerin Rebbinin raziliginin
terennmdr. Bu haqda olan ayeleri ehli beyt mxtelif ibarelerle tefsir
etmisler. Onlardan da bezileri asagidakilardir:
Qurani Karimin Mhacir va ansarlar tariflamasi:
Uca Allah buyurmusdur:
[


Z
Qenimet heminin yurdlarindan qovulmus ve mallarindan mehrum
olunmus yoxsul mhacirlere mexsusdur. Onlar Allahin merhemetini ve
raziligini qazanmaga can atir. Allaha ve Onun elisine kmek edirler.
Dogru olanlar da mehz onlardir. Mhacirlerden Medinede evvel orada
yurd salmis ve iman getirmis kimseler z yanlarina hicret edenleri sevir,
onlara verdiklerine gre qelblerinde pesmaniliq hissi duymurlar. Hetta
zleri ehtiyac iinde olsalar bele, onlari zlerinden stn tuturlar. Nefsi-
nin tamahindan qorunan kimseler nicat tapanlardir. [el-Hesr suresi, 8-9-
cu ayeler.]
Seyx Muhemmed Baqir en-Nasiri demisdir: Kasib mhacirler Mekke
ve ya basqa yerlerden Medineye penah aparanlar z diyarlarindan ve
20
mallarindan ixarilmislar gelib isteyirler yeni teleb edirler, Allahin
Ieziletini ve raziligini yeni onlar bununla Allahin dinine kmek edirler.
Medinede yurd salmis Burada ensarlar nezerde tutulur. Onlar mha-
cirlerden qabaq Medinede meskunlasmisdilar ve ya Oqabe gecesinde
Resulullaha her bir mharibeye beyet edib mhacirlerden evvel iman
getirenler, z yanlarina hicret edenleri sevirler, onlar mhacirlere qarsi
yaxsiliq etmis, onlari evlerinde meskunlasdirmis, onlari z mallarina
ortaq etmis. Beni Nedir qebilesinin qenimetleri onlara deyil mhacirlere
verildiyine gre he bir hesed ve sixinti keirmirler. Hetta zleri ehti-
yac iinde olsalar bele, onlari zlerinden stn tuturlar yeni onlar zleri
buna mhtac olduqlari halda, Nefsinin tamahindan qorunan kimseler,
yeni kim nefsinin paxilligindan qorunarsa, onlar nicat tapanlardir,
Onlar Allahin savabina nail olmaqla zeIer alanlardir.
1
Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi demisdir: Kasib Mhacir-
ler, onlar Darul Herbden darul islama qaaraq Mekkeden Medineye
peygemberle hicret edenlerdir. Onlar z diyarlarindan ve mallarin-
dan didergin dsmslerdir, nce ise bu onlara mexsus idi. isteyirdiler
yeni teleb edirdiler. Allahin fezilet ve raziligini dileyerek onun reh-
mini ve raziligini isteyerek. Allaha kmek edirler yeni onun dinine
yardim ederek hicret edirler, ve Resuluna, ona dsmenlerine qarsi
kmek edirler, Mehz onlar sadiqlerdir, nki onlar dine kmek etmeyi
qesd etmisdiler. Mhacirlerden ve qeyrilerinden ibret olan Mekke ehlini
medh etdikden sonra Onsarlardan ibaret olan Medine ehlini teriflemis-
dir. nki, onlar z paylarini ehtiyaci olan mhacirlerle blsdrmek-
den rahatliq hissi keirmisdiler. Medinede evvel yurd salmisdilar, ve
imanla, yeni onlarin ox az bir hissesi istisna olmaqla mhacirlerden
sonra iman getirmisdiler.
Imanin yurd salnan yerle yanasi gelmesi menevi deyil, zahiri bag-
layicidir. nki imana yurd salinmaz. Onlardan qabaq imani kfrden
stn tutaraq mhacirlerin gelisi ile onlara yaxsiliq ederek, onlari z ev-
lerine ve mallarina hemserik etdiler. Onlara verdiklerine gre qelble-
rinde pesmaniliq hissi duymurlar. Yeni Beni Nedir qebilesinden elde
olunan qenimetleri mhacirler gtrdklerine gre qelblerinde he bir
hesed, qeyz ve kin olmaz. zlerinin ehtiyaclari oldugu halda onlara ve-
rirler, yeni, mhacirleri zlerinden stn tutaraq ehtiyaclari oldugu
1
Mecme el-beyanin mxteser tefsiri ve Tefsir el-Kesif, el-Munir eserleri Hesr suresi:8-10-cu
ayeler.
21
halda onlara eta edirdiler. Bunu ise onlar yalniz ecre ve savaba nail ol-
maq n edirdiler. Nefsinin tamahindan qorunan kimseler, onlar sa-
vaba nail olaraq Allahin Cennetini ve nemetlerini elde etmis olurlar.
1
Uca Allah buyurur:
[

Z
Iman getiren, hicret eden ve Allah yolunda cihad edenler ve sigina-
caq verib kmeklik gsterenler mehz onlar heqiqi mminlerdir. Onlar
n bagislanma ve bolluca ruzi vardir. Sonradan iman getirenler, hicret
edib sizinle beraber cihad edenler de sizdendirler. Qohumlar Allahin Ki-
tabina gre bir-birine varis olmaga daha yaxindirlar. Heqiqeten, Allah
her seyi bilir. [el-Onfal suresi, 74-75-ci ayeler]
Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi demisdir: Iman getiren,
hicret eden ve Allah yolunda cihad edenler, yeni: Allah terefinden ge-
tirdikleri ile Allahin resuluna inananlar, Allahin varligina ve tekliyine
yeqin olanlar, ve dinleri ile peygemberle birge diyarlarini terk edib
qaaraq onunla dinini ve serietine kmek namine vurusanlar. Mehz
onlar heqiqi mminlerdir. Onlar felle, szle ve emelle tesdiqleyib onun
heqiqi iman olmasini tehqiq etmisler. Onlar n bagislanma ve bollu-
ca ruzi vardir. Yeni, Allah onlarin gnahlarini bagislayaraq onlar n
bagislanma ve oxlu, bol-bol ve pozulmayan ruzi hazirlamisdir.
Iman getiren, hicret eden ve Allah yolunda cihad edenler, burada
Mekkenin fethinden sonra iman getirenler nezerde tutulur. Deyirler ki,
burada sizden sonra iman getiren sizden sonra peygembere hicret
edenler nezerde tutulur. Sizinle birge cihad edenler, sizinle birlikde
kafir ve msriklerle vurusanlar. Onlar sizdendirler, yeni imanda cihad-
da, mirasda, dostluqda ve kmekde verilen hkmde, iman ve hicretleri-
nin gecikmesine regmen onlar sizdendirler.
2
Uca Allah buyurmusdur:
[ Z
Iman getirib hicret eden ve Allah yolunda z mali ve cani ile cihad
edenlerin Allah yolunda en yksek dereceleri vardir. Mehz onlar nicat
tapanlardir. [et-Tvbe suresi, 20-ci aye.]
1
Tefsirul cedid: (Hesr suresi, 8-10-cu ayeler)
2
Tefsirul cedid, es-Safi, el-Vaciz, Teqribul Quran (Onfal suresi, 74-c aye)
22
Seyid Muhemmed Hseyn Fedlullah demisdir: Iman getirib, hicret
edib cihad edenler. Onlar azad bir sekilde hereket, devet ve cihad ede
bildiyi vetenlerini terk etmis, dininde fitneye meruz qalmasin deye sixil-
digi yerleri terk etmisler. Bu ise btn sexsi isteklere ve gzel xsusiy-
yetlere inadcil olaraq Allaha byk ixlasin olmasina delalet edir. Onlar
mallari ve canlari ile Allah yolunda cihad ederler, Onlar devet ve cihad
namine mallarini serf etmis, bu yolda maddi ve menevi ziyanlar ekmis,
z sexsi menfeetleri n yasamagi terk etmis ve Herterefli olaraq
birbasa Allahla bagliligi olan bir nsre evrilmisdiler.
Onlarin Allah yaninda yksek dereceleri vardir, bezi vaxtlarda
meyyen yaxsiliqlar eden keslerden ferqli olaraq, Mehz onlar nicat ta-
panlardir, Allahin rehmetine, raziligina ve Cennetine qovusaraq.
1
Uca Allah buyurmusdur:
[
! " #
$ % & ' ( ) * + , .- / 0 21 3 4 5 6 7 8 9 :
; < = > ? @ A B C D E F G H JI K L
M N O Z
Ey Rebbimiz Heqiqeten biz: Rebbinize iman getirin deye ima-
na agiran bir kimsenin agirisini esidib iman getirdik. Ey Rebbimiz!
Gnahlarimizi bize bagisla, teqsirlerimizden ke ve canimizi itaetkarlar-
la bir yerde al! Ey Rebbimiz! z elilerinin vasitesi ile bize ved etdikle-
rini ver ve Qiyamet gn bizi rsvay etme! Sbhesiz ki, Sen vedinden
dnmezsen!
Rebbi onlara bele cavab verdi: Men, sizlerden yaxsi isler gren is-
ter kisi, isterse se qadin olsun, -he bir kesin emeyini pu etmerem. Siz
bir-birinizdensiniz. Hicret edenlerin, z yurdlarindan ixarilanlarin, Me-
nim yolumda eziyyete dar olanlarin, vurusanlarin ve ldrlenlerin, el-
bette, teqsirlerinden keecek ve onlari agaclari altindan aylar axan Cen-
net baglarina daxil edeceyem. Bu, Allah terefinden bir mkafatdir. G-
zel mkafat mehz Allah yanindadir. [Ali Imran suresi, 193-195].
Seyid Abdullah Sibr demisdir:
Rebbi onlara bele cavab verdi, onlarin teleblerine, Men sizlerden yax-
si isler gren ister kisi, isterse de qadin olsun he kesin emelini pu
1
Tefsir min vahyil Quran, et-Tibyen, Teqribul Quran: (Tvbe suresi, 20-ci aye)
23
etmerem, Siz bir-birinizdensiniz yeni qadinli kisili haminiz eynisiniz,
mselmansiniz. Hicret edenler, sirki, vetenlerini ve qvmlerini din na-
mine terk edenler z yurdlarindan ixarilanlarin, Menim yolumda eziy-
yete dar olanlarin, dine gre, msriklerle vurusanlarin, sehid ola-
raq ldrlenlerin, keeceyik yeni sileceyik, onlari agaclari altindan
aylar axan Cennet baglarina daxil edeceyem. Onlar buna layiqdirler.
Gzel mkafat mehz Allah yanindadir, bunun evezini yalniz o verir.
1
Ey peygemberin Ohli beytini seven oxucu qeyd etdiklerimiz bare-
sinde azca dsn. Bu sehabelerin fezileti baresinde varid olanlardan
kiik bir nmunedir.
Peygambarin va onun Ohli beytinin Mhacir va
Onsarlar tariflamalari.
Mhacir ve ensarlarin feziletleri baresinde Ohli beytden bir sira sehih
ve mxtevatir revayetler neql olunmusdur, Onlarin bezilerini qeyd edirem;
Cerir ibn Abdullah revayet edir ki, peygember demisdir: M-
hacirler ve ensarlar hem bu dnyada, hem de axiretde bir-birinin dos-
tudurlar. Onlar Qureys qebilesinden serbest buraxilmislar ve Seqif qebi-
lesinden azad buraxilanlardir. Onlar hem bu dnyada hem de axiretde
biri-birinin dostudurlar.
2
Keb ibni Ucradan gelen revayetde ise deyilir ki; Bir deIe mhacir-
ler, ensarlar ve Hasim ogullari Resulullahin hzurunda mbahise ede-
rek sorusdular ki; Bizim hansimizi daha nde sayir ve daha ox sevir-
sen? Peygember buyurdu: Ey Onsarlar size onu deye bilerem ki, men
sizin qardasinizam, Onlar dediler: Allahu Okber! Kebenin Rebbine and
olsun ki biz apardiq! Sonra dedi: Ey mhacirler, size ise onu deye bi-
lerem ki, men sizlerdenem. Onlar dediler: Allahu Okber! Kebenin
Rebbine and olsun ki, biz apardiq. Sonra yene buyurdu: Ey Hasim
ogullari, siz ise hem mendensiniz, hem de menim nsnz. Belelikle,
bizim hamimiz Resulullahdan razi halda ve ona qipte ederek ayaga
qalxdiq.
3
Obu Seid el-Xudriden revayet olunur ki; Men peygemberin
bele dediyini esitmisem: Men zmden sonra size iki seyi buraxib ge-
direm, lakin onlarin biri digerinden daha bykdr... Sonra o dedi:
1
Tefsir sibr, (Ali Imran suresi; 195-ci aye)
2
el-Meneqib, (3/331), Biharul Onvar: (22/312)
3
el-Meneqib : (3/331), Biharul Onvar: (22/312)
24
'Sbhesiz ki, menim Ohli beytim bagrima basdigim gzmdr. Onsarlar
ise menim qalxanimdir. Onlardan xeta edenleri bagislayin, yaxsi isler
grenlere ise yardimi olun.
1
Btn bu delilleri Ohli beyt ox yaxsi bilirdi. Onlar bu delilleri me-
nimseyerek hafizelerine hekk etmisdiler. Buna misal kimi, imam Olinin
Maviyeye nvanladigi cavab mektubunda mhacirlere verdiyi te-
rifi gstere bilerik. O bele demisdir: Basqalarini tb keenler bununla
qelebe almis, ilk mhacirler ise fezilet elde ederek getmisdir.
2
Heminin o demisdir: Mhacirlerde bizim bildiyimiz bir ox xe-
yirler vardir. Allah onlari en xeyirli mkafatla mkafatlandirsin.
3
Hesen peygemberin bele dediyini revayet etmisdir: Kim dini
namine bir torpaqdan basqa torpaga qaarsa, qadigi mesafe bir qaris
olsa bele Cennet ona vacib olar ve o Ibrahimle Muhemmede yoldas
olar.
4
Btn bunlar byk bir denizden kiicik lepelerdir. Bu denizin dam-
cilari qelblere axaraq sefa, balzam, nur ve hidayavericiye evrilir, qafil
olanlari oyadir ve onlarin feziletlerinden agah olub onlara tabe olmaq
isteyenlere kmek edir. Halal olsun ehli beyte. Onlar sehabeleri terifle-
yerken onlarin he birini istisna etmemisdiler.
Drdnc baylq:
Quran va Ohli Beytin Badr ahlini tariflamasi.
Sehabelere mumen, sonra mhacir ve ensarlara verilen teriflerden
sonra, onlarin arasinda xsusi sebebe ve byk bir emele gre ve basqa-
larindan fezilet baximindan stn olduqlarina gre bir qrupuna xsusi
medhler verilmisdir.
Uca ve nqsansiz olan Allah Bedr dysnde istirak eden sehabelere
xsusi efzellik ve byk meqamlar hazirlamisdir. Onlar o zaman sayca
ox az idiler. Qureys qebilesinin basilarina qarsi vurusa he bir tedark
grmeden dyse agirildiqda kafirlere qarsi savasa qalxmisdilar.
Lakin Allahin kmekliyi ile bu az toplumun eli ile Allah mselman-
lara aiq-askar bir zeIer nesib etdi. Sayca az olan bu toplum erebleri
heyrete getirib, onlari qorxutmusdu ve bu dys ereb qebileleri arasinda
xsusi yer tutmusdu.
1
Biharul Onvar: (22/311)
2
Nehcul Belega: (374-c seh), Biharul Onvar: (33/104), Vaqetus Saffeyn(149-cu seh)
3
Vaqetu Saffeyn: (88-ci seh), Biharul Onvar: (33/110).
4
Biharul Onvar: (19/31), Mecmuetun varam: (1/33), Tefsirus-Safi: (1/490), Tefsir
nurusseqaleyn: (1/541)
25
Allah dysde istirak eden pak insanlarin emellerine nezer saldiqdan
sonra onlara mjde verdi ki, onlar kafir olaraq lmeyecekler ve Onun
izni ile onlarin gnahlari bagislanmisdir.
Bunu mer ibn el-Xettab Hatib ibn Obi Belteznin boynunu vur-
maq istedikde peygember ona tekidleyecek demisdi: Ey mer, sen
ne bilirsen? Allah Bedr ehline baxib, onlari bagislayaraq buyurmusdur
ki; Ne isteyirsinizse, edin, artiq men sizin gnahlarinizi bagislamisam.
1
Bu nqsansiz Allahin, z Resulunun dili ile Bedr ehli n ver-
diyi ebedi sehadet ve terifdir. Bu sahidlik Allahin Qiyamet gnne on-
lardan razi olmalarina delildir.
Beyinci baylq:
Quran va Ohli beytin Makkanin fathindan qabaq Allah
yolunda xarclayib dyyanlari tariflamasi.
agirilaraq devet olunmadan peygemberlerle birge dysmeye te-
lesen Bedr ehline edilen xsusi teriflerden sonra terifler daha genis vset
alaraq Fethden qabaq xercleyib vurusanlara samil olunmusdur.
Her bir mselman Fethden qabaq xercleyib vurusanlarin Fethden
sonra xercleyib vurusanlardan daha efzel olduguna iman getirir.
Feth deyildikde Hdeybiye slh nezerde tutulur. Nece ki, Uca
Allah buyurur:
[ ! " # $ % Z
Heqiqeten, Biz sene aydin bir qelebe verdik. [el-Feth, 1-ci aye]
Hdeybiye: Mekke yaxinliginda yerlesen bir quyunun adidir. Orada
agacin altinda Ridvan beyeti ve Hdeybiye slh bas vermisdir. Bu za-
man msrikler Allahin Resulunu ve onun sehabelerini Mekkeye daxil
olmalarina qarsi ixdiqda sehabeler lme beyet etmisdiler.
Peygember ve onun sehabelerinin o etin vaxtda oxlu sayda or-
duya ve hazirliga ehtiyaclari olduguna gre Feth ve Hdeybiyye slh-
nn istirakilari bu byk fezilet ve uca meqamla seilmisler. Sehabe-
lerin peygemberle etdikleri beyet netice etibari ile ox gzel sonluqla
neticelendi.
Osman Mekke ehlinin yanina peygemberlerle vasiteilik etmek
n gedib geri qayitmadiqda saylari min neIeri ten sehabeler peygem-
bere beyet etdiler. Peygember z serefli ellerinden biri o birinin
zerine vuraraq: Bu da Osman ibn Obfanin yerinedir dedi.
1
Biharul Onvar2; (21/22), Serh Nehcul Belega: (17/89)
26
O vaxt bezi mselmanlar dediler ki, Allah Osmana Cennet nesib et-
sin, artiq o evi tevaf edib, Sefa ve Merva arasinda sey edib ehramini so-
yunub. Resulullah ise dedi: Bu ola bilmez, Osman geri dndkde
peygember ondan sorusdu: Evi tevaf etdinmi? O cavab verdi: Alla-
hin Resulu tevaf etmediyi mddetde men evi tevaf ede bilmerem.
1
Mselmanlara oxlu xeyir ve aiq-askar qelebe getiren bu beyet Feth
adlandirildi. Uca ve ulu olan Allah bu pak bendelerini hem zahirlerini,
hem de batinlerini terif ederek buyurmusdur:
[ ^ _ ` a b c d e f g h i j k l m n
o p q Z
Mminler Hudeybiyyede agac altinda sene beyet ederken Allah on-
lardan razi qaldi. Allah onlarin qelbinde olani bildi, onlara menevi rahat-
liq nazil etdi ve onlari, yaxin bir zeIerle mkafatlandirdi. [el-Feth sure-
si, 18-ci aye]
Seyx Omineddin Obu Oli et-Tabrasi demisdir:
Bu hadisenin Beyetur Ridvan adlanmasinin sebebi odur ki, sehabeler
Hdeybiyyede Semura adli meshur bir agacin altinda peygembere beyet
etmisdiler. Allah onlarin qelblerinde olani bilir, yeni; onlarin sadiq
niyyetlerini, sebrlerini ve vefatlarini bilir. Onlarin sayi min bes yz ve
ya min yz idi. Onlarin zerine skunet nazil etdi, yeni, mminle-
rin Skunet, mminlerin qelblerine rahatliq getiren gclendirici bir ltf-
dr. Onlari yaxin bir zeIerle mkafatlandirdi, yeni Xeyberin fethi ile.
2
Uca Allah buyurur:
[ Z
Sizlerden kknin fethinden evvel xercleyib dysenler baqalar
il eyni deyiller. Onlarin derecesi mallar fthdn sonra xercleyib d-
ysenlerden daha stndr. Amma Allah onlarin hamisina en gzel olani
ved etmisdir. Allah sizin ne etdiklerinizden xeberdardir. [el-Hedid sure-
si, 10-cu aye]
Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi demisdir: Eyni deyiller
seviyye baximindan, xercleyenler, z malindan Allah yolunda, D-
ysenler yeni kafirlere qarsi, Onlarin derecesi mallarini fethden sonra
xercleyib dysenlerden daha stndr, yeni Allahin izzetlendirdiyi
1
el-Kefi: (8/325), Biharul Onvar: (20/365)
2
Tefsir Cemi el-Cevemi2, Muqteniyyet ed-durar, Teqrib el-Quran, [el-Feth suresi, 18-ci
aye]
27
Mekkenin fethinden sonra, Islam ordusuna malindan xercleyib fethden
evvel cihad etmek, fethden sonra xercleyib cihad etmekden daha ox sa-
vabdir. Allah onlarin hamisina en gzel olani ved etmisdir, yeni dere-
ce baximindan mxtelif olmalarina baxmayaraq, Allah onlarin her birini
Cennet vedi vermisdir. Allah sizin etdiklerinizi bilendir. Yeni, o sizin
etdiyiniz her bir emelden xeberdardir, Sizin halinizdan, dediklerinizden,
xerclediklerinizden ve cihadinizdan he bir sey Ondan gizli deyildir. O,
sizin btn niyyet ve davranislarinizi bilendir.
1
Ozelden gzel aqibet yazilmis sexlere Uca ve Ulu olan Allah Cennet
vedi vererek buyurmusdur:
[ ! " $# % & '
( ) * + , - . / 0 1 2 3
4 5 6 7 Z
Ozelden en gzel aqibet yazilmis insanlara geldikde ise, onlar Od-
dan uzaqlasdirilmis olacaqlar Onlar onun xisiltisini bele esitmeyecekler.
Onlar reklerinin istediyi seyler arasinda ebedi qalacaqlar. On byk
dehset onlari kederlendirmeyecek. [el-Onbiya suresi, 101-103].
Obu CeIer et-Tusi demisdir: Ozelden en gzel aqibet yazilmis in-
sanlar, yeni, Cennetle ved. Sonra o demisdir: Uca Allah bize xeber ve-
rir ki, kim bu sifetlere nail olarsa o Oddan yoxa qurtarmis olar.
2
Hdeybiyye slhnde sehabeler etinlik ve sixinti ierisinde oldugu
kimi, Tebrik dysnde de Medinede mnafiqleri ixlasli sexslerden ayi-
ran hal olaraq seilirdi. Bu vaxt bezi insanlarin qelblerini aldatmisdi.
Quran Tebrik dys n Resulullahla birge ixan sehabeler haqqin-
daki mvqeyi ox aydindir:
[
Z
Allah, mselmanlardan bezilerinin qelbi cihaddan yayinmaq zre
olduqdan sonra, Peygemberin de etin vaxtda onun ardinca geden mha-
cirlerin ve ensarlarin da evvelce tvbesini qebul etdi. Sonra da onlari ba-
gisladi. nki Allah onlara qarsi Sefqetlidir, Rehmlidir. [et-Tvbe su-
resi, 117-ci aye]
1
Tefsirul Cedid, Tefsirus-Safi, Sibr, Muqteniyetud durar, el-Ceuherus Semin, (el-Hedid suresi,
10-cu aye)
2
Tefsirul Tibyen, Tefsirul Cedid, (el-Onbiya suresi, 101-ci aye)
28
Seyid Muhemmed Teqi el-Medrasi demisdir:
Allah... mhacirlerin ve ensarlarin evvelce tvbesini qebul etdi.
Allahin peygemberinin tvbesini qebul etmesi, ona olan bereketini artir-
masi, mhacir ve ensarlara olan tvbesi ise onlarin gnahlarinin bagisla-
masi menasini dasiyir. Lakin maraqlidir ki, onlarin gnahlari ne ile pey-
gembere tabe olmaqla bagislamisdir. Bu ox byk bir emel oldugundan
Uca Allah byk savablarin sayesinde kiik gnahlari ehv edir. Aye bu
heqiqeti destekleyerek bele deyir: etin anlarda tabe olanlar. Belelik-
le, etin vaxtlarda sebirli olmaq byk bir emeldir. Allah buna gre
basqa kiik gnahlari bagislayir.
1
Seyx et-Tabrasi demisdir: Allahin Resulu Receb ayinda Rumlu-
lara qarsi dyse hazirlasirdi. O, Islami yeni qebul etmis ereb qebileleri-
ne mektub yazaraq, onlari dyse ve cihada regbetlendiren eliler gn-
derdi. Peygember dys n ixmaq istedikde insarlara xtbe vere-
rek qalxib Allaha hemdi sena ederek, beraberliye, zeife yardim etmeye
ve xerclemeye regbetlendirdi. On birinci malindan xercleyen Osman ibn
Offan oldu. O bir nee qab gms getirib Resulullahin qucagina tk-
d, bir qrup zeif insana kmeklik gsterdi ve Usra ordusu n tedark
grd. Sonra Abbas Resulullahin hzuruna gelib yaxsica z malindan
xercledi ve ordunun tedarkn grd. Sonra Onsarlar telesmeye basla-
di. Abdur Rahmen Zbeyr ve Talhe mallarindan sedeqe verdiler. Sonra
zlerini gstererek bir qrup mnafiq de sedeqe verdiler.
2
Qeyd olunan btn bu aye ve heyretamiz revayetler Uca ve Nqsan-
siz olan Allahin dinine yardim, peygemberin seninin ykselmesi ug-
runda ellerinden geleni esirgemeyen insanlarin halini aiqlamaq n ki-
fayetdir.
Peygemberin ehli beytini seven alimlerin qvllerini izleyerek, agil
gz ve insaf nuru ile baxan sexs aydin bir sekilde grecek ki, o mba-
rek, mxlis, sevimli peygemberlerinin snnetinden yapisdiqlarina
gre peygemberlik nuru ile parlayan ve Quran ve Ohli beytin onlarin
uca meqamlarina sahidlik etdikleri toplumun fezileti nece yksekdir.
nc masala:
Sahabalar arasnda fitna neca yarand.
Allahin izni ile Quran ayeleri ve Ohli beytden neql olunan revayet-
ler vasitesi ile sehabelerin feziletleri haqqindaki neqlleri beyan etdikden
1
Tefsir min heyil Quran, Tefsir cedid, Min Vahyil Quran, (et-Tvbe, 117-ci aye)
2
Ilem el-Vara: (121-ci sehife), Biharul envar: (21/244)
29
sonra bir sira mselmanlarin qarsisina bele bir sual ixir: Oger dogrudan
da sehabeler fezilet sahibleri ve Allahin dinine tabe olanlar idilerse, bes
onlarin arsinda nece ixtilaf bas vermisdir?
Birinci: Msalmanlar arasnda ilk fitnani yaradan.
Danilmaz bir faktdir ki, sehabelerin yasadiqlari xosbext cemiyyet,
Allahin dsmenleri qarsisindaki mbarek fethler ve byk qelebeler, ye-
hudilerin evvelce Medineden, daha sonra btn Orebistan yarimadasin-
dan qovulmalari, Fars imperatorlugunun tenezzl, yeni-yeni camaatla-
rin Islam dinine daxil olaraq mselmanlarla birge yasamasi hansi ki,
onlar eski fikir ve adetletini hele de z zehinlerinden silmemisdiler.
Mselman mmetinin paralanmasi ve mnbit torpaqda tefriqe toxumu-
nun ekilmesi n elverisli serait yaratmisdi.
Sadaladigimiz bu rahat heyat oxlu fethler bezi insanlari ox narahat
edirdi. Onlar nmunevi Islam cemiyyetine tefriqe salmaq n sey gs-
termeye basladilar. Sehabelerin siralarini ayirmaqla ve Islam dinine ye-
nilikler getirmekle tefriqe alovunu yandirdilar. Belelikle, mselmanlarin
siralarini ayirmaq, gclerini zeifletmek n peygemberin sehabeleri-
ne tene etmekle olunan bidet, xeste qelbli insanlara sbhe salmaqla ilk
fitneni alovlandirdi.
Bu isde baslica rol oynayan ve bu xebis alaqligin bnvresini qo-
yan sexs yehudi olan Abdullah ibn Seba olmusdur. Ovvelce o insanlari
mselmanlarin xelifesi olan Osman ibn Offana qarsi ixmaga tehrik
etmis, sonra ise o, Olinin adindan bir ox yalanlar danisaraq ona bir
ox dar dsnceli, zeif imanli ve fitnesever insanlarin arasinda yaya bil-
misdi.
Bu yeni, tehlkeli bidetin xeberleri insanlar arasinda yayildiqda, sey-
tan onlara emellerini gzel gsterdikde ve onlarin szleri mminlerin
emiri Olinin qulagina atdiqda o, qezeblenerek bu iyrenc szlere gz
yummadi. Derhal amir qazdirib ierisinde o yandirdi. O z xeterli ifti-
rasinda israrli olaraq dnmeyen her bir kesi yandirmaqla hedeleyerek
onlarin bir qismini yandirib, diger qismini srgn etdi.
el-Meclisi Bihar el-envar eserinde neql etmisdir ki, Bir neIer kisi
Omirel mminin yanina gelib dedi: Mescidin qapisi nnde bir qrup
insan senin onlarin rebbi oldugunu iddia edirler! O, onlari agirib dedi:
Vay olsun sizin haliniza! Men sizin kimi Allahin bir quluyam, yemek
yeyib, su iirem. Allahdan qorxub dnn!
30
Onlar ikinci ve nc gn de onun yanina gelib eyni fikirleri bildir-
diler. Oli onlara dedi: Ya tvbe edin, ya da sizi en pis sekilde qetle
yetireceyem. O adam agirdi, hemin sexs kesici aletle geldi. O mescidin
qapisindan qesrin nnedek amur qazdirib, ierisini odunla dolduraraq
yandirdi. O dedi: Oger fikrinizden dnmeseniz sizi bu oda atacagam!
Onlar razilasmadilar ve Oli onlari odun ierisine atib yandirdi. Onun
bezi eyanlari onlari yandirmadigini, tstnn ierisine atdigini demisler.
Sonra Oli dedi:
Men islerin sulug oldugunu bildikde,
Odumu yandirib, yerqazan agirdim.
Sonra bir amur, yene bir amur
Qazdirib mnkerleri oraya atdirdim.
Hrmetli oxucu nebade fikirlesesen ki, bu qebahetli isleri gren sex-
siyyet xeyali ve ya uydurma bir sexsiyyetdir. O islamin meydaninda
mvcud olmus, plan cizaraq isler grmsdr. Ele buna gre de alimler
onun halini aiqlamis, sapiqligini tapmis, bir olan islam mmetinin sira-
larinda tefriqe salaraq avam insanlarin beyinlerine tehlkeli fikirler sal-
masini beyan etmisler.
Bir ox alimler Abdullah ibn Sebanin tercmeyi halini aiqlamislar.
Onlardan bezileri asagidakilardir:
1 - Sed ibn Abdullah el-Osari el-Qummi (hicretin 301-ci ilinde vefat
etmisdir) demisdir: Abdullah ibn Sebanin ardicillari olan bu firqe Sebai-
ler adlandirilir. O Abdullah ibn Vahb er-Rasibi el-Hemdanidir. Onun ya-
xin kmekileri ise Abdullah ibn Herasi ve ibn Osvad olmuslar. Bu iki
sexs onun en yaxin havadarlari olmuslar. Abdullah ibn Seba ilk deIe
Obu Bekre, mere, Osmana ve sehabelere tene ederek onlardan uzaq-
lasmisdir.
1
2 - en-Neubexti ibn Sebanin Obu Bekre, mere, Osmana ve sehabe-
lere tene vuraraq onlardan uzaq durmusdur ve demisdir ki: Ona bunu Oli
emr etmisdir. Oli onu agirib bu haqda sorusduqda o bunu iqrar et-
misdi. Oli onun ldrlmesini emr etdikde insanlar igirdilar: Ey Omirel
mminin, Sizin Ohli Beytin sevgisine senin yaxinligina ve dsmenlerin-
den uzaq durmaga sesleyen bir kesi qetlemi yetirirsen? O, onu Medaine
srgn etdi. Sonra o dedi: Abdullah ibn Seba Medainde olarken imam
Olinin lm xeberi gelib atdiqda o hemin xeberi getirene dedi ki; Yalan
deyirsen. Oger sen onun beynini yetmis dene xurcuna qoyub getirsen ve
1
el-Meqalet vel Firaq: (20-ci sehife)
31
onun lmne yetmis adil sahid getirmis olsan da bir onun lmediyini
ve qetle yetirilmediyini yeqin bilerdik. nki o btn yer zn ele ke-
irmeyince lmez.
1
3 - el-Kessi (hicretin 369-cu ilinde vefat etmisdir) demisdir: Oben
ibn Osman revayet edir ki, men Obu Abdullahin bele dediyini esitmi-
sem: Allah Abdullah ibn Sebaya lenet elesin, o emirel mmininin
Rebb oldugunu iddia etmisdi. Allaha and olsun ki Omirel mminnin
Allaha itaetkar bir qul idi. Bizim haqqimizda yalan danisanin vay olsun
halina. Bezileri bizim baremizde zmzn demediyi seyleri deyirler.
Biz onlardan Allaha siginriq, biz onlardan Allaha siginiriq. Heminin
demisdir: Bezi elm ehli qeyd etmisler ki, Abdullah ibn Seba islami qebul
etmis yehudi idi. O Olinin terefdari idi. O hetta yehudi olarken Musa-
nin vesiyyet etdiyi sexs olan Yusi ibn Nun haqqinda ifrata varmisdi.
Resulullahin vefatindan sonra islami qebul ederek Oli haqqinda
eyni fikirleri ireli srd. Ilk deIe Olinin imamligi haqqindaki qvl, on-
un dsmenlerinden uzaqlasmagi, ona mxalif olanlarin kfr baresinde
reyi o yaymisdi.
2
4 - Hrmetli seyx Obu CeIer et-Tusi (hicretin 460-ci ilinde vefat et-
misdir) O Olinin sehabeleri babinda Abdullah ibn Sebanin tercmeyi
halini yazaraq demisdir: Hemin Abdullah ibn Seba kfre qayidaraq hed-
dini asmisdi.
Kitabin hasiyesinde ise bele deyilir: Abdullah ibn Seba heddini as-
mis melumdur. Mminlerin emiri Oli onu odda yandirmisdi. O Olinin
Ilah ve peygember oldugunu iddia edirdi.
3
5 - Mhtesem alim Oli el-Qahbei (1016-ci ilde vefat etmisdir) de-
misdir: Bu hemin Abdullah ibn sebadir ki kfre qayitmis ve heddini
asdigini bruze vermisdi.
4
6 - Alim el-Orbeli (hicretin 1101-ci ilinde vefat etmisdir) demisdir:
O heddini asmis bir melundur. O Olinin ilah ve ya peygember oldugunu
iddia etmisdir.
5
7 - Mirze en-Nuri et-Tabrasi (hicretin 1320-ci ilinde vefat etmisdir)
O znn Mustedrak el-Vaseil kitabinda, heddini asanlarin ve Qede-
rilerin hkm babinda OMMAR es-Sebatinin revayetini xatirlatmisdir
1
Firaqus Sie: (22-ci sehife)
2
Ricel el-Kissi: (107-108-ci sehifeler)
3
Ricel et-Tusi: (51-ci sehife)
4
Ricel el-Qahbei: (3/284)
5
Cemi er-Ruvat: (1/485)
32
ki; Bir deIe Mminlerin emiri Medaine gelmisdi. O Xosrovun yar-
dimisi Delf ibn Mucir de var idi. Az sonra o Delfe dedi: Dur gedek me-
nimle... O siniq bir kelle smyne baxib yoldaslarina dedi: Bu kelle
smyn gtrn! O smk atilmis idi. O saraya gelib eylesdikden
sonra ierisinde su olan bir tas istedi ve dedi; o kelle smyn tasin
ierisine su olan bir tas istedi ve dedi; o kelle smyn tasin ierisinde
qoy. Sonra o dedi: Seni Allaha and verirem ey kelle smy xeber
ver grek men kimem? Ve sen kimsen? Kelle smy aiq-aydin dil
aaraq bele syledi: Sen mminlerin emiri vesiyyet olunmuslarin agasi-
san. Men ise Allahin qulu ve Allahin qulunun oglu Xosrov Onusireva-
nam. Insanlar dagilismaga basladilar, onlarin arasinda Sabat ehlinden
olanlar da var idi. Onlar gedib kelle smynden esitdiklerini danismaga
basladilar. Belelikle onlar emir el-mmininin menasinda ixtilaf etdiler.
Onlardan bezileri gelib nesranilerin Mesih haqqinda dedikleri kimi de-
diler. Bunu Abdullah ibn Seba ve onun terefdarlari kimi dediler. Olinin
yoldaslari ona dediler ki; eger bu isi bele buraxsan insanlar kfre dse-
cekler. Bunu esitcek o dedi: Sizce onlara ne etsem yaxsi olar? Onlari
Abdullah ibn Seba ve terefdarlarina etdiyin kimi yandirsan yaxsi olar.
1
Bu da fesad tredenlere, onlarin mbarek serietimize qoyduqlari ya-
lan, zeher ve ifrata olan mnasibetleri. Gresen biz bundan sonra ev-
velkilerin emirel mminin haqqinda dediklerini derk edeceyikmi?
kinci: Sahabalar arasnda fitnanin baylamas.
Sbhe yoxdur ki, peygemberin sehabeleri arasinda fitnelerin ve
dysn baslangici yehudi esilli Abdulah ibn Sebanin zeif imanli msel-
manlar arasinda yaydigi pis fikirlerden sonraya tesadf edir. Btn bun-
lar z semeresini sonra verdi ve bu ilk nce nadanlarin mselmanlarin
xelifesi Osman ibn Offana qarsi ixmalari ve onu evinde qetle yetirme-
leri ile neticelendi.
Osman sehid olduqdan sonra veziyyet daha da agirlasdi. Pislik
mikroblari mselmanlarin siralarinda yayilmaga basladi. Oli xelife
elan olunduqda Sebailer, Xavaricler Medine ehlinin ve islami ordusunun
siralarina temizlemek, onlardan mselmanlarin xelifesi Osman ibn Offa-
ni qetle yetirdikleri n intiqam almaq imam Olinin teqdirinde de-
yildi. O, Medine ehli arasinda fitnenin ve lm hadiselerinin oxalma-
sindan ehtiyatlanirdi. Nece ki, onlar mezlum xelife Osmanin basina
neler getirmisdiler.
1
Mustedrak el-Vaseil: (18/168), Medinetul Meaciz: (1/226)
33
Medine ehli ondan Osman ibn Offana pislik edenlerin cezalandi-
rilmasini teleb etdikde, imam Oli onlara bele dedi: Ey qardaslarim!
Men sizin dediklerinizden bixeber deyilem. Lakin en ne ede bilerem
onlar z tikanlari ile bize malikdirler, biz ise onlara malik deyilik. Biz
onlara baxin sizler onlar arasinda yayilmis, erebler onlara qarsi ynel-
misler, onlar istedikleri qeder sizin aranizdadirlar. Sizin teleb etdiklerini-
zi yerine yetirmeye macal grrsnzm? Sbhesiz ki, bu cahillikle
bagli siz deyeni, bezileri onun eksini deyecek. Bezileri ise bunlarin he
biri ile razilasmayacaq. Ona gre sebirli olun ay camaat, gerek bir insan-
larin sakitlesmesini, qelbelir z yerinde qerar tutmasini ve imkan yaran-
masini gzleyek. Mene qarsi sakitlesin ve menim size vereceyim emri
gzleyin. Ele bir emel etmeyin ki, o bizim gcmz zeifledib, zelilliye
salsin. Men hele ki gizleyeceyem. Basqa ixis ylu tapmasam, dermanin
sonu yandirandir
1
Bundan sonra peygemberin sehabeleri arasinda onlarin paralan-
masi ile neticelenen fitneler qaynamaga basladi. Onlarin rey ve ictihad-
lari mxtelif oldu. Onlarin bir qismi derhal mselmanlarin xelifesi Os-
man ibn Offani qetle yetirenlerin cezalandirilmasini teleb edir, diger qis-
mi ise mminlerin emiri veziyyeti ele alanadek gzlemeyin vacibliyini
grrdler. Bununla da mxtelif rey ve ictihadlara malik olan bu qv-
mn arasina pislik ve fesad ehli soxuldu.
Tefriqe frsetinden istifade ederek fesad ehli veziyyet oldugu kimi
saxlamayib, alisirdilar ki paralanma ve ixtilaf oduna frerek onu alis-
dirsinlar. Onlar bir qrup sehabenin Mekkeden Iraqa teref ixmasina nail
oldular. Onlara dediler ki, Iraq ehli pislik isteyirler. Belelikle mmetin
siralarini paralayan Cemel dys bas verdi.
Camal dyy:
Tarixi faktlar sbut edir ki, Talhe, Zbeyr, mminlerin anasi Aise
ve onlarla birge olanlar Mekkeden Iraqa dys n ve ya Olini
xilafetden uzaqlasdirmaq n ixmamisdilar. Onlarin ixislarinin esas
meqsedi ixtilafa son qoymaq. Islah etmek, mselmanlarin szlerini bir-
lesdirib onlari cem etmek, mselmanlarin xelifesi Osman ibn Offani
qetle yetirenlerden intiqam alinmasi ve qatilleri Iraqdan, mselmanlarin
siralarindan uzaqlasdirmaq idi. Tarix kitablari bunlari xatirladir. Cemel
1
Nehcul Belega (243-c sehife), Biharul Onvar (31/502)
34
dys sonuncu dys deyildi. Ondan bir mddet sonra Saffeyn dys
de bas verdi. Bu byk hadisenin icmalini bu cr qeyd etmek olar:
Olinin ordusu ile Talhe ve Zbeyrin ordusu arasinda xavariclerin
ordudan kenarlasdirilmasi ve onlara qarsi vurusmaq haqqinda ittifaq ya-
randiqdan sonra, her camaat z lagerine dndkden sonra bu mbarek
hemreylik ve birlik xavariclere xos getmedi. nki bu birlik onlara qarsi
vurusmaga getirib ixaracaqdi. Ona gre onlar mekr ve hiyle ile iki ordu
arasinda fitneni alovlandirdilar. Gece vaxti her iki terefden bezilerini ha-
zirladilar ki, seher savas yaratsinlar. Hetta her iki teref digerinin onu al-
datmasi qenaetine geldi ve onlara qarsi hazirlanmis bu hiyleden xebersiz
oldu. Neticede iki ordu arasinda mharibe oldu.
Saffeyn dyy:
Qaye ve hedef baximidan Cemel ve Saffeyn dyslerinin esas se-
bebleri bir-birinden he de ferqlenmirdi. Tarix alimleri de buna gre Oli
ile Maviye arasinda bas veren ixtilafin baslica sebebini bir ox kitabla-
rin iddia etdiyi kimi Maviyenin xilafet dsgmly ve tamahkarligi ol-
mamisdir.
Maviye ne xilafete qarsi ixmamisdi, ne de mselmanlardan he
kim ona beyet etmemisdi. O xelife oldugunu deyerek Oliye qarsi vurus-
mamisdi. Mselmanlarin xelifesi Oli ibn Obu Talib ile Samin emiri
Maviye araisnda bas veren ixtilafin sebebi onu Samin basiligi vezife-
sinden azad etmesi ve onun xilafetini iqrar etmesi idi.
Maviye qetle yetirilmis xelife Osmanin qisasini almaq isteyirdi.
Sam ehli de bele bir xeber yaymaga baslamisdi ki, guya Oli mselman-
larin xelifesi teyin olunduqda Osmanin qatillerini tapib, onlardan qisas
almaq evezine Cemel ehli ile dysms, Medineni terk edib Osmanin
qatillerinin oldugu Kufe seherinde meskunlasmisdir ve onun ordusunda
kemis xelifenin qetlinde ittiham olunan sexsler mvcuddur.
Meseleye aydinliq getirmek ve yayilmis xeberleri yalanlamaq n
Omirel mminnin Oli mselmanlar paralanmasinlar deye Maviyeye
mektub gnderib beyan edir ki, o xelifeye daha layiqdir ve onun Osma-
nin qaninda eli yoxdur. O bele demisdir: Obu Bekre, mere ve Osma-
na beyet edenler mene de beyet edibler. Ona gre ne istirak eden, ne de
istirak etmeyen bundan imtina ede bilmez. Sura mhacir ve ensarlardan
ibaretdir. Oger onlar kiminse imani olmasinda yekdil reye gelerlerse bu
Allahin raziligina delalet edir. Oger kimse tene etmekle, bidete yol
35
vermekle buna qarsi ixarsa, mminlerin yoluna qayidanadek ona qarsi
vurusariq. Ey Maviye and olsun ki, nefsinin isteklerine uymadan, agilla
baxsan, greceksen ki, men Osmanin qanindan en uzaqda olan sexsem.
Yox eger deli olsan onda zn bildiyini et. Sene salam olsun.
1
Mselmanlarin arasinda dys baslayib, aralarinda qan axidildiqda
dys Maviyenin ordusunun Quranlari qaldirmalari ile yekunlasdiqda
ve onlar izzet ve celal sahibi olan Allahi razi salacaq hkm meselesini
teleb etdikde mselmanlarin xelifesi Oli bu teleble razi oldu. Mey-
yen sertlerle razilasdiqdan sonra Oli Kufeye, Maviye ise Sama qayidir.
Maviye ile z arasinda bas verenleri mminlerin emiri Oli hami-
ya bele neql etmisdi: Ovvelce biz Sam ehli ile grsdk, Bizim Rebbi-
miz de, peygemberimiz de, islama olan devetimiz de birdir. Allaha iman
getirib, Resulunu tesdiqlemekde ne biz onlardan artigiq, ne de onlar biz-
den. Bizim ixtilafimiz yalniz Osmanin qisasinin alinmasi meselesinde
idi. Onu da deyek ki, biz Osmanin qetlinde gnahsiziq.
2
Saffeynde cereyan eden hadiseler mselmanlar ve ya ehli beyt n
he de gizli deyildi. Oksine onlar btn bas verenleri aiqca bilir ve z
aralarinda danisirdilar. Imam CeIer es-Sadiq z atasindan revayet edir
ki, Oli z dyslerine bele demisdir: Biz onlarla onlari kafir hesab
etdiyimize ve ya onlarin bizi kafir saydiqlarina gre vurusmuruq. Sadece
olaraq biz zmz, onlar ise zlerini daha haqli sayiriq
3
Heqiqeten de peygemberin sehabeleri arasinda bas vermis ixtilaf-
lar, dysler ve qarsidurmalar, aralarinda bagladiqlari slh sazisleri ve
Uca Allahi razi salan hkmler, sonra her iki terefin bu hkmle razilas-
masi bize Uca ve Byk Allahin bu ayesini xatirladir:
[ i j k l m n p o q r s t u v w x
y z { | ~ }
Z
Oger mminlerden iki deste bir-biri ile vurussa, onlari barisdirin.
Oger onlardan biri digerine qarsi tecavz etse, tecavzkar deste ile, o,
Allahin emrini yerine yetirmeye qayidanadek vurusun. Oger o qayitsa,
her iki desteni edaletle barisdirin ve insafli olun. Szsz ki, Allah insaf-
lilari sevir. Mminlerin, heqiqeten de qardasdirlar. Ele ise qardaslarinizi
1
Nehcul Belega (366-ci sehife), Biharul Onvar: (33/76)
2
Nehcul Belega (448-ci sehife), Biharul Onvar (33/306)
3
Qurbul Isnad (45-ci sehife), Biharul Onvar (32/324)
36
barisdirin ve Allahdan qorxun ki, size rehm edilsin. [el-Hucurat suresi,
9-10-cu ayeler]
Seyx Muhemmed Baqir en-Nasiri z tefsirinde demisdir: Oger m-
minlerden iki deste bir-biri ile vurussa, yeni bir-birine qarsi, onlari ba-
risdirin yeni onlarin arasini dzeltmeye sey gsterin. Oger onlardan
biri digerine qarsi tecavz etse, yeni haqqi olmayan bir seyi teleb etse
ve tecavzkarliq ederse zlme meruz qalan tereIe yardim edin, tecavz-
kar deste ile vurusun nki onlar zlm edibler, O, Allahin emrini yeri-
ne yetirmeye qayidanadek, yeni Allaha itaet edib, tecavze son qoyana-
dek, onlar buna son qoyduqda siz de aranizda slh yaratmaga alisin.
'Insafli olun, zlm etmeyin ve adil olun, Mminler, heqiqeten de qar-
dasdirlar, yeni din qardaslaridirlar. Ona gre de iki desteni barisdiraraq
mezluma yardim edib, zalimi etdiyi zlmden uzaqlasdirin.
1
Mminlerin emiri Olinin esas meqsedi islah ve mselmanlarin
birliyi, elece de mselmanlarin arasinda kin ve tefriqeye sebeb olan
amillerden uzaq durmaq idi. Ona gre de mminlerin emiri Oli msel-
manlarin sehvlerini ayirib aralarinda nifrete sebeb olacaq seylerden eki-
nirdi. Buna misal olaraq, aralarinda dys olmasina baxmayaraq z or-
dusundan Maviye ibn Obu Sufyanin ordusunu syb lenet edenlere
bunu qadagan etmesini gstere bilerik.
Abdullah ibn Serik revayet edir ki, Hicr ibn Udey ve Amr ibn el-
Humq ixib Sam ehlini lenetlemeye basladilar. Oli bunu esitcek onla-
rin yanina eli gnderib dedi: Haqqinizda esitdiyim emele son qoyun.
Onlar Olinin yanina gelib dediler: Ey mminlerin emiri meger bizim
buna haqqimiz atmirmi? O dedi: atir. Onlar sorsdular: Meger onlarin
emelleri batil deyilmi? O: Eledir deye cavab verdi. Onlar dediler: Ele
ise ne n onlari symeyi bize qadagan edirsen? O dedi: Istemirem ki,
onlar sizin lenet eden ve sys syen oldugunuzu sahidi olub sizden
uzaq dursunlar. Yaxsi olar ki, siz bunun evezinde onlarin pis emellerini
qeyd edib deyesiz ki; onlar bele emeller edibler. Bu szde ve emelde
daha meqsedeuygun olardi. Onlara lenet etmeyin evezine ise gerek bele
deyeydiz: Allahim bizim ve onlarin axitdiqlari qanlarinin qarsisini al,
bizimle onlarin arasini dzelt ve onlari asqinliqdan ixar. Bele et ki,
onlardan cahil olanlar haqqi tapsin, dsmenilik ve qarsidurma yaradan-
lar bundan uzaqlassin. Sizin bele demeyiniz mene daha xosdur ve sizin
n daha yaxsidir.
2
1
Tefsir Muxteser Mecme el-beyan (3/308)
2
Mustedrak el-Vaseil (12/306), Biharul Onvar (32/399), Vaqetus Saffeyn (102-ci sehife)
37
Olinin bu qadagasi tekce z terefdarlari n deyildi. O bu nehyi
aiqca beyan etmis, z ortusuna bunu tvsiyye etmisdi. O bu nehyin her
biz zaman ve mekan samil olundugunu aiqlamaq isteyirdi.
Saffeyn dys esnasinda o z ordusuna heminin bunlari tvsiyye
etmisdi: Men istemirem ki, siz ox syssyen olasiniz. Lakin eger siz
onlarin emellerini vesf edib, hallarini xatirlatsaniz bu szde ve emelde
daha yaxsi olardi. Gerek onlari symeyin evezine bele deyesiniz: Alla-
him bizim ve onlarin tkdkleri qanlarinin qarsisini al ve bizimle onlarin
arasini dzelt.
1
mam Oli $ahid olduqdan sonra bay vermiy olaylar.
Mminlerin emiri Oli xevariclerden olan ibn Mulcinin eli ile se-
hid olduqdan sonra Hesen ibn Oli mselmanlara xelife teyin olundu.
Onun xelife olmasi ile mselmanlar birlesdi ve peygembern mczesi
mheqqeq oldu.
Obu Bekre Bufey ibn el-Haris es-Seqafi revayet edir ki; bir deIe men
grdm ki, peygember Hesen ibn Oli yaninda iken insanlara ve ona
nezer salaraq bele dedi: Menim bu vladim alicenab bir sexsdir. Yeqin
ki, ne vaxtsa Allah onun vasitesi ile iki byk mselman ordusunun
arasinda slh yaratcaq.
2
Imam Hesen ibn Olinin Maviye ile bagladigi slhn sertlerinden
biri, onun insanlar arasinda Quran ve snne ile hkm vermesi ve Rasidi
xelifelerin yolu ile getmesi idi.
3
Mminlerin emiri Oli ile Maviye arasinda ixtilaflarin olmasina bax-
mayaraq six dini qardasligin bariz misallardan Maviyenin Oli sehid ol-
duqdan sonra onu xatirladiqda onu itirdiklerine gre aglayib ona rehmet
oxumasini gstermek olar.
Asbag ibn Nebete revayet edir ki; Bi deIe Dirar ibn Damra en-Neh-
seli Maviye ibn Obu Sufyanin yanina daxil olduqda o Dirara dedi:
Olini menim n vesf et. Dirar dedi: Meni serbest buraxarsanmi? Ma-
viye dedi: Yox, onu menim n vesf et. Dirar dedi: Allah Oliye rehmet
elesin! Allaha and olsun ki, o bizim aramizda, bizlerden biri kimi idi.
Yanina geldikde bizi z yanina buraxar, sual verdikde sualimiza cavab
verer, onu ziyaret etdikde bizi zn yaxin buraxardi. Bizim zmze
onun qapisi baglanmaz, bizimle onun arasinda he bir manee olmazdi.
Allaha and olsun ki, biz ona yaxin olmagimiza baxmayaraq heybetinden
1
Nehcul Belega (323-c sehife), Biharul Onvar (32/561)
2
Kesful gumme (1/519), Biharul Onvar (43/298), Ovali Olleali: (1/102)
3
Kesful gumme (1/570), Biharul Onvar (44/64)
38
dolayi onu danisdirmaz, onun ezemetli olmasina gre baslamaga cret
etmezdik. O sef-sef mirvari tek tebessm ederdi.
Maviye dedi: Bir az daha vesf et. Dirar dedi: Allah Oliye rehmet
elesin, Allaha and olsun ki, o ox vaxt yuxusuz olar, ox az yatar, gece
ve gndz vaxtlarinda Allahin kitabini oxuyardi.
Bunu esitcek Maviye aglamaga basladi ve dedi: Kifayetdir ey Di-
rar! Oli dogrudan da senin vesf etdiyin kimi idi. Allah Obu Hesene reh-
met elesin.
1
Kemisde qardasliq bu cr idi, aralarindaki ictihadi ixtilaf onlarin
bir-birine rehmet dilemesine mane olmurdu. Kemis zamanda bas ver-
mis hadiseleri yaxsica anlamaga bize tarix kmek edir. Bunlari yaxsica
derk etdikden sonra her terefden mselmannin zerine atilan qarisiq his-
lere, seytanin hiylelerine ve insana hakim olmaq isteyen sbhelere yer
qalmir. Allah bizi bunlardan qorusun.
Drdnc masala:
slam va msalmanlara qary hiylalar.
Serqsnaslar ve onlarin ardicillari sehabeler arasinda bas veren ix-
tilaf ve ekismelerden onlarin adilliyine xelel getirib tene vurmaq n
sui istifade etmisler.
Hem evveller, hem de masir dvrmzde gzel natiqliye yiyelene-
rek bilmedikleri meselelerden berq vuran, anlamadiqlari seylere girisen
sexsler zlerini peygemberin sehabelerinin arasina hakim seerek, be-
zilerini dzgn, digerlerinin ise sehv mvqede olduqlarini delisiz ve s-
butsuz olaraq iddia etmisler. Bunu da onlar serqsnaslarin yolunu teqlid
etmekle heyata keirmisler.
Bu nv yaziilar z batil reylerini ve irkin szlerini sbuta yetir-
mek, tarixi tehrif edib mselmanlarin arasinda fitne ve kin-kduret ya-
ratmaq n bir nee eyri slubdan istifade etmisler. Bu slublardan be-
zileri asagidakilardir:
Birinci: Peygambarin sahabalarina tana vurmaq:
Serqsnaslar dinimize tecavz ederek mxtelif sbheler meydana
getirmisler. Hemin sbheler bunlardir:
He insan da z dsturunu ve Qurandan gtrb gedeceyi yolun
menhecini aralarinda xosagelmez hadiseler cereyan etmis ve sehvler et-
mis adamlardan gtrermi?
1
Biharul Onvar (14/41), Omelis Saduq: (624)
39
Avam mselmanlara bu minvalla zeherli sbheler yayan kes, sbhe-
siz ki tarixi namelum olan adi bedevi sehabeleriden birini, adi bir sehabe
qadinin zina etdiyini etiraf etdiyine gre peygemberin onu dasqalaq
etiyi kesi ve ya iki idiyine gre peygemberin onu cezalandirdigi
kisini qesd etmir. O z sbhelerini yaydiqda peygemberin feth etmek
isteti ile geleceyini Qureyse bildirmekle sehv ictihad etmis Hatib ibn
Obi Belteeni de nezerde tutmur. Btn bu sadalanan sexsler ya Allaha
tvbe etmekle, ya da dnyavi ceza ekmekle bagislanmislar.
O bu sbhe ve tenelerini bareletinde mxtelif qisseler revayet olun-
mus byk sehabeler n edirler. Onlar sehabeler arasinda bas vermis
ixtilaflari zahire ixarmaqla Allahin nurunu sndrb mselmanlari az-
dirmaq isteyirler. nki eger onlar sehabelerin qeyri adil olduqlarini ya-
ya bilseler, sonradan Allahin kitabina da mdaxile ele bilecekler. Bele
ki, Qurani hifz edib neql edenler mehz onlar olmuslar. Bu minvalla Reb-
bani serietin tefsilatini bize aiqlayan peygemberin snnesi. Belelikle
de onlar asanliqla islam ve mselmanlari ayirmaq ve onlarin arasinda
fitne ve nifret yaratmaga nail olacaqlar.
Bunun da en bariz nmunesi, insanlar arasinda sehabelker haqqinda
olan uydurma hedislerin yayilmasidir.On qeribesi de budur ki, sehabele-
rin ixtilaf ve tefriqeleri baresinde varid hedislerin arasinda birce dene de
olsun sehih revayete rast gelmemisik.
Amma onlar ox gzel bilirler ki:
1 - Sehabelerin terifi Rebbimizin kitabinda, peygemberimiz Muhem-
medin snnesinde, elece de beytin revayetlerinde mvcuddur.
2 - Sehabelerin arasinda mnafiqler vardir ifadesi yalandir. n-
ki mnafiqler sehabeleriden deyiller. Mnafiqleqin ekseriyyetinin zleri
ve vesfleri peygember ve onun sehabeleri n belli idi. Bele ki,
Quran onlarin her bir hereket ve emellerini, habele nefsi isteklerini de
aiqlamisdi.
Peygemberin en sonuncu dyslerinden biri olan Tebuk dysn
misal getirsek grerik ki, hemin dysde istirak etmemek n bezileri
ox yersiz zrler getirirdiler. Onlar adeten Allah yolunda cihad elan
olunduqda mnafiqlerin getirdikleri birden Rumlularin qadinlarinin fit-
nesine dserik kimi menasiz zrleri getirirdiler.
Qurani Kerimde bir ox yerlerde xatirlandigi kimi, sehabelerin oxu
Allahin resulu ile birge ixdiqda, Medinede yalniz aiq-aydin mnafiq
40
olanlar, Allahin zrl saydigi sexsler ve peygemberin qalmaga izn
verdiyi kesler mvcus idi.
Mnafiqlerin sehabelerden sayilmadiqlarina daha bir sbut Izzetli
Rebbimizin Resulullahla birge zrsz olaraq cihada getmeyin Me-
dine sakininin semimi qelbden etdikleri tvbelerini qebul etmesidir. Uca
Allah buyurur:
[ ! " # $ % & ' ( ) * + , - . / 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 ; : < = > ? @ A B C D
E F G H I J Z
Allah mselmanlardan bezilerinin qelbi cihaddan yayinmaq zre
olduqdan sonra, Peygemberin de, etin vaxtda onun ardinca geden m-
hacirlerin ve ensarlarin da evvelce tvbesini qebul etdi, sonra da onlari
bagisladi. nki Allah onlara qarsi Sefqetlidir, Rehmlidir. Geri qalmis
neIeri de bagisladi. Hetta yer z z genisliyine baxmayaraq onlara
dar gelmis, rekleri kederden sixilmis ve yeqin bilmildiler ki, Allahdan
(Onun ezabindan), ancaq Onun zne siginmaqdan basqa areleti yox-
dur. Sonra Allah pesman olsunlar deye onlarin tvbesini qebul etdi. He-
qiqeten, Allah tvbeleri qebul Edebdir, Rehmlidir.[et-Tvbe suresi,
117-118-ci ayeler]
Qeyd etmeyimiz zeruridir ki, Tvbe suresinin ayeleri Tebuk dy-
snden sonra Medine ehlini qisme blms, drdnc qism baresinde
ise susmusdur. Bu qisme peygemberin qalmaga icaze verdiyi imam
Oli ve ibn Ummi Mektub kimi sexsler ve cihada getmeye imkan tapma-
yan kasiblar daxildir.
Tvbe suresindeki birinci aye gsterir ki, Merhemetli Allah dysde
istirak eden sehabeleri bagislayir. Bunlar birinci qismdir. Ikinci ayede
Medine ehalisinden dysden z eviren mnafiqler qeyd olunmusdur.
Bunlar ikinci qismdir. Sonra Allah bize nc ve sonuncu qism olan
dysden yayinan neIer haqqinda melumat verib bildirir ki, onlar
peygemberle sadiq olduqlarina gre Allah onlarin tvbelerini qebul
etmisdir.
Hadiselerin heqiqetini aiqlayan ayeleri oxuduqdan sonra bele bir
sual meydana ixir. Meger bu sexslerde mnafiqlik varmi?
Oksine sehabeler nifaqdan en ox hezer edecek Allahdan qorxur-
dular.
41
Selem ibn el-Mustenir revayet edir ki; Bir deIe men Obu CeIerin
yaninda idim. Humran ibn Oyun onun yanina gelib bezi suallar verdi.
Humran qalxib getmek istedikde Obu CeIere bele dedi: Allah seni bi-
zim aramizda uzun mddet var elesin, biz senin yanina geldikde qelble-
rimiz incelir, knlmz dnyaya qarsi solur ve insanlarin malik olduqla-
ri mal-dvlet gzmzde adilesir. Ele ki, senin yanindan ixiriq insan-
lara ve tacirlere qosularaq dnyani sevirik. Obu CeIer dedi: Heqiqe-
ten de qelbler herden sertlesir, herden de yumsalir. Sonra o bele dedi:
Bir deIe sehabeler Resulullahdan sorusdular: Ey Allahin Resulu, bizim
n nifaqdan qorxursanmi? O dedi: Siz ne n ondan qorxursunuz?
Onlar cavab verdiler: Biz senin yaninda olduqda sen bize xatirladib, bizi
regbetlendirdikde qorxub, dnyani unudaraq taxtayiriq. Sanki senin h-
zurunda iken axireti, cenneti ce cehennemi gzlerimizle grrk. Senin
yanindan ixb evlerimize qayidib vladlarimizin, ehli-eyalimizin yanina
dndkde ise yaninda iken oldugumuz hal deyisir. Sanki he bir sey ol-
mamisdi. Bu nifaqdan ola bilermi? Allahin Resulu buyurdu: Xeyr bu
seytanin addimlaridir, dnyani size sevdirmek isteyir. Allaha and olsun
ki, eger siz daimi olaraq qeyd etdiyiniz halda olsaniz melekler sizinle
bilavasite grser ve siz suyun zerinde gezerdiniz. Oger siz gnah edib
Allahdan bagislanma dilemis olmasaydiz, Allah sizin evezinize ele bir
mexluqatlar yaradirdi ki, onlar gnah edib Allahdan bagislanma dileyer-
diler. Allah da onlari bagislayardi. Heqiqeten de menim gnah edib
tvbe edendir. Meger Izzet ve Celal sahibinin bu ayesini esitmemisen?:
[ Z
Sbhesiz ki, Allah tvbe edenleri de sevir, pak olanlari da [el-Be-
qere suresi, 222].
Heminin buyurur:
[ { | } ~ Z
Rebbinizden bagislanma dileyib, sonra tvbe edin. [Hud suresi 3].
3 - Sehabeler icma etdikleri halda mesumdurlar, Onlarin her hansi
bir byk ve ya kiik gnahi halal grb etmeleri qeyri mmkndr.
Ayriliqda her hansi birinin gnah etmesi onlarin tek-tek mesum olma-
malarina delildir. Ona gre de onlarin her hansi bir gnah isletmeleri ne
onlarin adilliklerine xelel getirmez, ne de onlarin mvqelerine eksiklik
getirmez.
42
Onlarin mumen adil olmalarina sbutlardan biri de odur ki, imam-
lar sehabelerin peygemberden revayet etdikleri hedisleri yoxladiqdan
sonra bir dene de olsun peygemberin adindan yalan danisan sehabeye
rast gelmeyibler. Baxmayaraq ki, onlarin dvrnde saxta rey ve xeste
agil neticesi olan qederiler, xavaricler ve murcieler ox genis vset tap-
misdi. Buna regmen he bir sehabe o bidetilerin arasinda olmamisdir.
Bu ise onu gsterir ki, allah onlari peygemberine sehabeler edib onla-
rin eli ile z dinini yaymaq n onlari semis, qorumus ve ferqlendir-
misdir.
Abu Abdullah demisdir: Peygemberin sehabelerinin sayi on
iki min idi, onlarin sekkiz mini Medineden, iki mini Mekkeden, iki mini
ise mxtelif yerlerden idiler. Onlarin arasinda he vaxt qederi, murcie,
hruri, mtezili ve ya rey ehli olmamisdir. Onlar gece-gndz aglayaraq
bele deyirdiler: Ey Rebbimiz teze rek dadmamisdan qabaq bizim ru-
humuzu al.
1
Imam CeIer es-Sadiq sehabelerin peygember hedislerini dzgn
neql etdiklerine gre, onlarin adilliklerini sbuta yetirmisdir.
Mensur ibn Hazim revayet edir ki; Men Obu Abdullaha dedim:
Bu nece olur ki, men sene sual verdikde mene bir cr cavab verirsen,
basqasi gelib sene hemin suali verdikde onu basqa cr cavablandirirsan?
O dedi: Biz suala insanin seviyyesine gre cavab veririk. Men dedim:
Ele ise mene xeber ver grm, Resullullahin sehabeleri Muhemmedin
adindan dogru danisiblar, yoxsa yalan? CeIer es-Sadiq dedi: Meger
bilmirsen ki, biri Resullullahin yanina gelib sual verdikde bir cr
cavab verirdi, sonra hemin cavabin hkmn qvveden salan basqa
cavab verirdi? Hedisler de bir-birini nesx edibler.
2
Oger kimse gelib sehabelerin yalan danisdirlarini ve ya onlarin qelb-
lerinde nifaqin oldugunu iddia ederse, o zaman ona sual vererik ki, bu
iddiaya aiq-aydin delil haradadir?
4 - Sehabelerin adil olmalari esla onlarin mesum olmalari demek
deyil. Xeyr, onlar da beser vladidir, dzgn is de edirler, xetalara da
yol verirler. Lakin onlarin xetalari etdikleri savablarin ierisinde rt-bas-
tir olunur.
Onlar ele feziletlere malikdirler ki, he kes onlari haqlaya bilmez.
Onlar, Orebler peygemberi qetle yetirmek n bir oraya geldikde
1
el-Xisal (2/639), Biharul Onvar (22/305)
2
el-Kefi (1/65), Biharul Onvar (2/228)
43
onu qorumus, mallari, vladlari ve canlari ile cihad etmis, z atalari,
qardaslari ve yaxinlari ile savasmls, canlarini Allahin adi uca olsun deye
qurban vermis ve ya ezemetli dinin bize gelib atmasinin sebebkarlari
olmuslar. Btn bunlar ise kfre atmamaq serti ile onlarin etdikleri
irili-xirdali btn gnahlarin bagislanmasini Allahin izni ile vacib edir.
Uca Allah buyurmusdur:
[ ) * + , - / . 0 1 2 3 4 5 6 87 9 : ; <
= > @? A B C D FE G H I J Z
Allahin merhemeti sayesinde sen onlarla mlayim reftar etdin. Oger
sen kobud ve das qelbli olsaydin, onlar hkmen senin etrafindan dagili-
sardilar. Sen onlarin gnahlarindan ke, Allahdan onlarin bagislanmala-
rini dile ve greceyik isler baresinde onlarla meslehetles. Qeti qerara
geldikde ise Allaha tevekkl et! Heqiqeten, Allah tevekkl edenleri
sevir. [Ali Imran suresi, 159-cu aye]
el-Meclisi demisdir: Oger bir gnahla insanin adilliyi aradan gedir-
se, ixtilaf yoxdur ki, tvbe onun adilliyini qaytarmis olur. Bezileri bunun
zerinde icmanin yekdil reye geldiklerini demisler.
1
Seyid Obul Qasim el-Vui demisdir: Gnah etmekle insanin adilliyi
aradan qalxmis olur. Pesmaniliq hissi keirib tvbe etmekle ise geri
qayidir. Bu mesele de byk gnah ile kiik gnah arasinda he bir ferq
yoxdur.
2
Seyid Muhemmed Hseyn Fedlellah peygemberin sehabelerinden
qat-qat asagi seviyyede olan masir camaatlarin adilliyi baresinde de-
misdir: Adillik mesumluq demek deyil, ola bilsin ki, adil bir mmin
gnah is grdkden sonra diqqet edib Uca Allahin bu ayesine uygun
olaraq tvbe etsin:
[ Y Z [ \ ] ^ _ ` a b c d Z
Alahdan qorxanlara seytandan bir vesvese toxundugu zaman Allahi
xatirlayar ve derhal gereyi grerler. [el-Oraf suresi, 201-ci aye] Bes
adillik ne ile sbuta yetirilir?
Adillik insanin cemiyyetde gsterdiyi mumi exlaqi ile belli olur. In-
sanlar onu dininde sabit ferdi exlaqinda ve serietle bagli ictimai elaqele-
rinde drst bir sexs kimi taniyir. Elece de adillik etimad olunan bir
1
Biharul Onvar (85/30)
2
Minhec es-Salihin (2/12)
44
sexsin birinin elmi ve fezileti baresinde xeber vermesi olur. Fasiq bir
sexsin kiminse adilliyi haqqinda msbet ve ya menfi xeber vermesi he
bir ehemiyyet kesb etmir.
kinci: Sahabalarin tarcmeyi hallarn tahrif etmak.
Dediklerimizden melum oldu ki, seqsnaslar ve mselmanlari ayir-
maga cehd gsteren islam dsmenleri z meqsedlerine atmaq n
mxtelif tehlkeli slublara el atiblar. Bunlarin da en dehsetlisi sehabe-
lerin tercmeyi hallarina leke getirmekdir. Buna nail olmaq n onlar
ellerinden geleni etmisler. Onlara lenet etmeyi halal edib, her bir iyrenc
emeli onlara aid ederek z isteklerine ata bilmisler:
Hemin iyrenc slublardan bezileri de bunlardir:
1 - Ister bir, isterse de bir nee sehabenin adindan yalani hekayeler
uydurmaq.
2 - Sehih hedislere elaveler etmek ve ya onlarin bir hissesini eskilt-
mek ve onlari yalan olaraq hedis kitablarina isnad etmek.
3 - Quranin ayelerinde ve peygemberin hedislerinde mvcud olan
hadiseleri z nefslerinin isteklerine, etiqadlarina ve bidetlerine mvafiq
olaraq batil sekilde tevil etmek. Uca Allah bu barede buyurmusdur:
[ g h i j k l m n o p q r ts u v w x y
z { | } ~ Z
Kitabi sene nazil eden Odur. O kitabin bir qismi menasi aydin aye-
lerdir ki, bunlar da Kitabin anasidir. Digerleri ise menasi aydin olmayan
ayelerdir. Qelblerinde eyrilik olanlar fitne-fesad tretmek ve istedikleri
kimi yozmaq meqsedile menasi aydin olmayanin ardinca dserler. Onun
yozumunu ise Allahdan basqa he kes bilmez.[Ali Imran suresi, 7].
4 - Islamin ve devetin ilk dnemlerinde cahilliye dvrnden tesirlen-
diklerine gre sehabelerin yola verdikleri xetalara nem verib onlari za-
hire ixardaraq, terbiyyelendikden ve mhkem iman sahibi olduqlarin-
dan sonra onlarin etdikleri xeyir emellerin, fedakarliq ve byk cihadla-
rin zerinden xett ekmek.
5 - z devetleri ve mselmanlarin arasinda fitnelerinin yayilmasi
n grkemli sexsiyyetlein adina yalani serler uydurmaq. Bu nv ser-
lere Mminlerin emirinin adina uydurulmus sz ve ser beytleri misal
ola biler.
1
1
Biharul Onvar: (20/72, 18, 146, 238, 264, 21/35, 251), Mustedrak el-Vaseil: (8/119) (13/75)
45
Beyinci masala:
Peygambarin sahabalari barada dzgn mvqe.
Sekk yoxdur ki, peygemberin sehabeleri baresinde dzgn mvqe
hem ifratdan, hem de tefritden uzaq olan orta adillik yoludur. Nece ki,
Uca Allah buyurur:
[ : ; < = Z
Belelikle Biz sizi orta bir mmet etdik. [el-Beqere suresi, 143].
Gerek biz Izzet ve Celal sahibi olan Allahin z kitabinda ve peygem-
berin snnesinde qeyd olundugu sekilde sehabelere, elexsus da islami
ilk evvel qebul etmis mhacir ve ensarlara hrmetle yanasaq, onlarin fe-
zilet ve meqamlarini bilek ve en esasi onlarin aralarinda vaxtile bas ver-
mis ixtilaflar baresinde susaq.
Biz bilmeliyik ki, mselmanlarin xelifesi Osman ibn Offanin qet-
linden sonra olmus ixtilaflar ictihad ve tevilin neticesinde bas vermisdir.
Onlardan her biri zn haqq zerinde hesab edirdi. Imam Oli de z
dyslerine bele deyirdi: Ne Biz onlari kafir sayaraq onlara qarsi
vurusmuruq, ne de onlar bizi kafir saydiqlarina gre, dysmrk.
Sadece olaraq biz zmz, onlar ise zlerini daha haqli sayirdilar.
1
Gerek biz imamlarini yolunu tutub gederek peygemberin sehabe-
lerinin he birin syb lenetlemeyek ki Uca Allahin buyurdugu kesler-
den olaq:
[ ! " # $ % & ' ( ) * + , - .
/ 0 1 2 3 4 5 6 7 Z
Sehabelerden sonra gelenler deyirler: Ey Rebbimiz! Bizi ve bizden
evvelki iman getirmis qardaslarimizi bagisla. Bizim qelbimizde iman
getirenlere qarsi nifret ve hesede yer verme. Ey Rebbimiz! Heqiqeten
de, Sen Sefqetlisen, Rehmlisen! [el-Hesr suresi, 10-cu aye]
Seyx Muhemmed Baqir en-Nasiri:
Sehabelerden sonra gelenler, yeni mhacir ve ensarlardan sonra Qi-
yamet gnnedek gelenler. deyirler: Ey Rebbimiz! Bizi bagisla, Onlar
bagislanma dileyerek, zleri ve evvelki iman qardaslari n dua edirler.
Bizim qelbimizde iman getirenlere qarsi nifret ve hesede yer verme.
Burada kin-kduret ve mminler qarsi edavet nezerde tutulur. Mmin
1
Qurbul isned (45-ci sehife), Biharul Onvar (32/324)
46
bir kese imanina gre kin besleyib, ona xeter yetirmek isteyen sexsi
kafir olmasi ixtilafsiz bir meseledir. Oger mmin olmazsa fasiq sayilir.
1
Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi demisdir:
Sehabelerden sonra gelenler yeni mhacir ve ensarlardan sonra ge-
lib Qiyamet gnnedek onlara tabe olanlar. deyirler: Ey Rebbimiz! Bizi
ve bizden evvelki iman getirmis qardaslarimizi bagisla. Onlar zleri ve
zlerinden evvelki qardaslarinin bagislanmasini ve gnahlarinin efv
olunmasini dileyirler. Bizim qelbimizde iman getirenlere qarsi nifret ve
hesede yer verme. Yeni, knlmzde onlara qarsi kin-kduret, nifret
salma ki, onlar haqqinda yalniz xeyir dsnek. Ey Rebbimiz! Heqiqe-
ten de, Sen Sefqetlisen, Rehmlisen, Yeni Rebbin sen bizim gnahlari-
mizi bagislayanve onlara ruzi ve megfiret bexs edensen.
2
Insanlarin abidi ve zahidi olan Iman Zeynul Abididinin heyatina
nezer salin. O, znden sonra ele bir mbarek yol qoymusdur ki, onu se-
venler ve onun yanina Iraq ehlinden bir nee neIer gelmisdi. Onlar Obu
Bekr, mer ve Osman baresinde danismaga basladilar. Shbetlerini
yekunlasdiran kimi, imam onlara bele dedi: Mene xeber verersinizmi
grek Allahin bu ayede xatirlatdigi sexsler sizsinizmi?
[
Z
Qenimet heminin yurdlarindan qovulmus ve mallarindan mehrum
olunmus yoxsul mhacirlere mexsusdur. Onlar Allahin merhemetini ve
raziligini qazanmaga can atir, Allaha ve Onu Elisine kmek edirler.
Dogru olanlar da mehz onlardir. [el-Hesr suresi, 8-ci aye]
Onlar: Xeyr-deye cavab verdiler.
Bes bu ayede xatirlanan sexsler nece, size aiddirmi?
[
Z
Mhacirlerden Medinede evvel orada yurd salmis ve iman getirmis
kimseler z yalanlarina hicret edenleri sevir, onlara verdiklerine gre
qelblerinde pesmaniliq hissi duymurlar. Hetta zleri ehtiyac iinde
olsalar bele, onlari zlerinden stn tuturlar. [el-Hesr suresi, 9-cu aye]
1
Mecme el-beyan tefsirinin mxteseri, el-Kesif, el-Munir (Hesr suresi,10-cu aye)
2
Tefsir el-Cedid, (el-Hesr suresi, 10-cu aye)
47
Onlar yene de: Xeyr -deye cavab verdiler.
Imam buyurdu: Madam ki siz bu iki toplumdan oldugunuzu inkar
edirsiniz, men de sizin bu ayede qeyd olunan toplumdan da olmadigini-
za sahidlik edirem:
[ ! " # $ % & ' ( ) * + , - .
/ 0 1 2 3 4 5 6 7 Z
Sehabelerden sonra gelenler deyirler: Ey Rebbimiz! Bizi ve bizden
evvelki iman getirmis qardaslarimizi bagisla. Bizim qelbimizde iman
getirenlere qarsi nifret ve hesede yer verme. Ey Rebbimiz! Heqiqeten
de, Sen Sefqetlisen, Rehmlisen! [el-Hesr suresi, 10-cu aye].
Imam dedi: ixin menim yanimdan, Allah sizi gtrsn!
1
Nqsansiz Rebbimizin bu ayesini de esla unutmamaliyiq:
[ Z
Onlar bir mmet idi ki, gelib getdiler. Onlarin qazandiqlari zleri-
ne, sizin qazandiginiz ise size aiddir. Siz onlarin etdikleri barede sorgu-
suala tutulmayacaqsiniz. [el-Beqere suresi, 134-c aye]
Muhemmed Cavad Mugniye demisdir:
Bu aye mumi bir qaydaya isare edir ki, emellerin neticesi ister xe-
yirli emel olsun, isterse de ser emel z sahibine qayidir ve basqalari bun-
dan xeyir ve ya ziyan ekmis olmur. Islam bu qaydaya mxtelif slub-
larla isare etmisdir. el-Onam suresinin, 164-c ayesinde bele buyurulur:
[ Z
He bir gnahkar basqasinin gnahini dasimaz.
en-Necm suresinin 39-cu ayesinde ise bele deyilir:
[ Z
Insan yalniz can atdigi seye nail olar
Buna daha bir misal sevimli peygemberimizin z birciyezi Fati-
meye dediyi qvldr: Ey Fatime, yaxsi emeller et, arxayinlasib de-
me ki; Men Muhemmedin qiziyam. nki menim Allah qarsisinda size
xeyirim olmayacaq.
Btn bu kimi delil-sbutlar tekce bir seye delalet edir ki, bir bu g-
nmze qeder aiq ve aydin olan bir seyden qafil olmusuq.
1
1
Kesful gumme: (2/78)
48
Oger peygemberin ehli beytinin sehabelere qarsi olan sevgilerinin
ve onlar arasindaki six rabitenin sahidi olmaq isteyirsinizse, o zaman
qarsidaki fesli oxuyun.
Altnc masala:
Sahabalarla Ohli beyt arasndak qohumluq va adqoyma
alaqalari.
Sehabelerle ehli beyt arasinda olan sevgi ve ehtiram neticesi olan
adqoymalar ve qohumluq elaqelerini sbuta yetiren tarixi faktlari bezi
cahiller gizlede bilmeyibler.
Bu byk sexsiyyetler z vladlarina ad qoyduqda ve ya qizlarini
ere verdikde bunlari dnya n, fani heyatin nemetlerini elde etmek
n deyil, vladlarina mehz nmunevi sexslerin adlarini vermis, qizla-
rini ise beseriyyetin en xeyirlisinin yoluna tabe olub, bunu z terefdar-
larina yayan, saf qelbli, dinleri salamat olan mbarek sifetlere malik
sexslere verirdiler.
Ibrahim ibn Muhemmed el-Hemdeni demisdir: Men Obu CeIere qiz
ere vermek baresinde meslehet vermesini isteyerek ona bir mektub yaz-
dim. O mektuba cavab olaraq z xetti ile bir name gnderdi. Orada bun-
lar yazilmisdi: Allahin Resulu demisdir: Oger sizin yaniniza dinin-
den ve exlaqindan razi qaldiginiz bir sexs evlenmek n gelse, onu ev-
lendirin. Oger siz bunu etmeseniz, yer znde fitne ve byk bir fesad
bas verer. [el-Onfal suresi, 73-c aye]
2
Imam Ridanin fiqhinde ise bele deyilir: Oger yaniniza evlenmek
n dinin ve exlaqini beyendiyiniz bir kisi gelse onu evlendirin. Onun
kasib ehtiyacli olmasina fikir vermeyin. Uca Allah buyurmusdur:
[ [ \ ] ^ _ ` a Z
Oger ayrilsalar, Allah her birini z ltfnden zengin eder. [en-Nisa
suresi,130-cu aye]
3
Obu Abdullah demisdir: Heqiqeten de Izzet ve Celal sahibi olan
Allah lazim olan her bir seyi z peygemberine yretmisdir. Hemin
seylerden biri de budur: Bir gn peygember minbere qalxib Allaha
hemd-sena edib, terifler etdikden sonra buyurdu: Ey insanlar: Cebrayil
Ltfkar ve Bilen Allahdan mene vehy getirmisdi. O bele dedi:
1
Tefsir el-Kesif (el-Beqere suresi, 134-c aye)
2
el-Kefi (5/347), Tehzib el-Ohkem (7/396), Vaseil es Sie (20/77)
3
Fiqh er-Rida: (235-ci sehife), Mustedrak el-Vaseil (14/144), Bihar el-Onvar (100/372)
49
Bakire qizlar agac zerindeki meyve kimidir. Oger meyveleri dermesen
gnes onu xarab edecek, klek de onu aparacaq. Bakire qizlar da
beledir. Heddi bluga atan kimi onlarin yegane dermani ere getmekdir.
Oger bele olmasa onlarin fesad trede bilecekleri istisna olunmur. nki
onlar da beser vladidir. Bunu esitcek bir kisi qalxib sorusdu: Ey
Allahin Resulu! Qizlarimizi kimlere ere verek? O dedi: Etibarli ve
yeterli sexslere. Kisi sorusdu: Ya Resulullah! Yeterli ve etibarli sexsler
kimlerdir? O dedi: Mminler bir-birileri n yeterli ve etibarlidirlar.
1
Sadiq demisdir: Etibarli ve yeterli olmaq iffetli ve aileni saxlaya
bilecek qeder imkanli olmaq demekdir.
2
Ohli beyt insanlari z qizlarini nasibilere, byk gnah sahibleri-
ne, xsusen de kafir, mnafiq ve mrtedlere ere vermekden ekindirirdi-
ler.
Obu Abdullah demisdir: Mmin olan kes nasibiliyi belli olanla
evlenmez.
3
Bir deIe Fudeyl Obu Abdullahdan sorusur: He qizini nasibiye
ere verersenmi? O: Xeyr, he vaxt deye cavab verdi: Fudeyl dedi: Sene
Ieda olum, Vallahi ki, bunu men sene deyirem, eger mene ierisi dir-
hemle dolu olan bir ev verseler bele men z qizimi onlara vermerem.
4
Obu Abdullah heminin demisdir: Yehudi ve ya nesrani ile ev-
lenmek nasibi kisi ve ya qadin ile aile heyati qurmaqdan daha yaxsidir.
5
Ohmed ibn Muhemmed Obu Abdullahin bele dediyini revayet et-
misdir: Kim z qizini serab iene ere vererse, qohumluq elaqelerini
kesmis sayilir.
6
Resulullah demisdir: Kim z qizini fasiq bir kimseye ere vererse
her gn onun zerine min lenet nazil olar, onun emelleri semaya qaldi-
rilmaz, onun he bir duasi ve he bir emeli qebul olmaz.
7
Obu Abdullah demisdir: Serab ien sexs nisanlanmaq istedikde,
ona qiz verilmez.
8
Peygember demisdir: z qizini serab iene veren sexs, sanki onu
zinakarliga svq etmis olur.
1
1
el-Kefi (5/337), Tehzib el-Ohkem (7/397), Vaseil es-Sie (20/61)
2
Men le yehduruhu el-Feqih (3/394)
3
el-Kefi (5/348), el-Istibsar (3/183), Vaseil es-Sie (20/549)
4
el-Kefi (5/348)
5
el-Kefi (5/351)
6
el-Kefi (5/347), Tehzib el-Ohkem (7/398), Vaseil es-Sie (20/79), Avali elleali (3/341)
7
Irsed el-Qulub (1/174), Mustedrak el-Vaseil (5/279)
8
el-Kefi (5/348), Tehzib el-Ohkem (7/398), Vaseil es-Sie (20/79), Avali ell-leali (3/341)
50
Hseyn ibn Besser el-Vasiti demisdir: Men Obul Hesen er-Ridaya
mektub yazdim ki, menim bir qohumum var qizima nisan gelib.
Onun exlaqi ox da yaxsi deyil! O mene bele dedi: Oger exlaqi yaxsi
deyilse, onu evlendirme
2
Btn bunlardan sonra pak ehli beytin z qizlarini dinlerinde ve ex-
laqlarinda mskilat olan seylere ere vermeleri aglasigmaz ve qeyri
mmkndr.
Onlarin bu mhm meseleye riaet etmelerine, bunun n nesihet ve
yardim etmelerine delillerden biri Obu Bekr, mer ve Osmanin, Fatime-
nin Oliye ere getmesine sey gstermeleridir.
Dahhek ibn Muzehim revayet edir ki, men Oli ibn Obu Talibin
bele dediyini esitmisem: Obu Bekr ve mer menim yanima gelib
dediler: Resulullahin yanina gedib Fatimenin adini onun yaninda ek-
sen ox yaxsi olar.
3
Bu iki grkemli sehabenin imam Oliye etdiyi bu nesihet Oli ibn
Obu Talibin Resulullahin krekeni olmasi n sehabelerin ne cr reg-
bet beslediklerini gsterir.
Oli imkansiz ve kasib olduguna gre onun sehabe qardaslari, o
evlendikde xesislik edib kenara ekilmemisdiler.
Imam Oli ile Fetime ez-Zehranin izdivacina yardim edenlerden biri
de Osman ibn Offan olmusdur.
Imam Oli revayet ederek demisdir: Resullullah mene dedi:
Ey Obul Hesen, get zirehini sat, pulunu da mene getir ki, seninle qi-
zim Fatime n levazimatlar hazirlayim. Oli dedi: men de zirehimi
gtrb bazara gederek, onu Osman ibn Offana drd yz qara dirheme
satdim. Men ondan pulu, o ise zirehi aldiqdan sonra dedi: Ey Oli! Meger
menim daha ox zirehe, senin ise pula ehtiyacin yoxdurmu?! Men: Beli
deye cavab verdim. O dedi: Men bu zirehi sene hediyye edirem! Men
zirehi ve pullari onun qarsisina qoyaraq Osmanla olan sergzestimi ona
danisdim. Peygember ona xeyir-dua etdi.
4
Her sey bununla bitmir. Peygember Fatimenin toyu n Obu
Bekrin hesabina lazim olan avadanliqlarin alinmasini sehabelere emr
etmisdi.
5
1
Mustedrak el-Vaseil (14/191), Ovali elleali (1/272)
2
el-Kefi (5/563) men le yehdurul Feqih (3/409), Vaseil es-Sie (20/81), Biharul Onvar (100/234)
3
Omeli et-Tusi (39-cu aye), Biharul Onvar (43/93).
4
Kesful gumme (1/358), Biharul Onvar (43/130)
5
Omeli et-Tusi (40-ci sehife), Biharul Onvar (43/94)
51
mumilikde btn sehabeler, xsusen de xelife imam Olinin
Resulullahin qizi Fatime ile evlenmesinde xsusi qaygi ve yardim
gstermisler.
Ones revayet edir ki, peygember mene dedi: Get Obu Bekri,
meri, Osmani, Olini, Talheni, Zbeyri ve bir o qeder de ensari menim
yanima agir. Men de gedib onlari agirdim. Onlar gelib eylesdikde
peygember dedi: Men sizi agirmisam ki, Fatimenin Oliye drd yz
misqal dirheme ere vermeyime sahidlik edesiniz.
1
Hrmetli oxucu Ohli beytin z vladlarini yalniz teqvali ve emeli
saleh sexslere vermeye heris olmalari senin n mexfi deyil. Onlar he
vaxt z vladlarini fasiq, mnafiq, nasibi ve mrtedlere ere vermezdiler.
Oger kimse gelib, onlarin z qizlarini fasiq, mnafiq mrted olan keslere
ere vermelerini iddia etse onlara iftira yaxmis ve onlarin sz ve emelleri-
nin eksini demis olur. Bu emel ise Allahin Israil ogullarina ve qeyrileri-
ne qarsi qezeblenmesine sebeb olmusdur. Uca ve byk Allah buyur-
musdur:
[ s t u v w x y z | { } ~ Z
Siz kitab oxuyub insanlara xeyirxahligi emr etdiyiniz halda, zn-
z unudursunuz? Meger anlamirsiniz? [el-Beqere, 44-c aye]
Ohli beyt seven sexs onlar haqqinda esla bele dsnmez ve etiqad
edir ki, onlar z qizlarini yalniz adil ve emelisaleh sexslere ere vere bi-
lerler.
Hrmetli oxucu indi Ohli beytin bezi vladlarinin adlari ve onlarin
qohumlari ile tanis olaq ki, onlarla sehabelerin arasindaki sevgi ve six
bagliligin sahidi olaq. nki ehli beyt peygemberin sehabelerini eme-
lisaleh olaraq tanidiqlari n z qizlarini onlara ere vermis, onlarin qiz-
lari ile nigah baglamis ve vladlarina onlarin adlarini vermisler.
1 - Peygember
Onun xanimlarindan:
--Aise bint Obu Bekr es-Siddiq
--Hefsa bint mer ibn el-Xettab.
--Ramle bint Obi Sufyan.
Onun krekenlerinden:
--Oli ibn Obu Talib (qizi Fatime ile evlenib)
--Osman ibn Offan (qizlari Ruqiyye ve Ummu Glsmle evlenib)
--Obul As ibn er-Rabi (qizi Zeyneble evlenib)
1
Kesful gumme (1/348), Biharul Onvar (43/119)
52
2 - Oli ibn Obu Talib
Fatimenin vefatindan sonra onun zvcelerinden:
--Osma bint Umeys (Obu Bekr es-Siddiqin kemis xanimi)
--Umeme bint Obil As ibn Rabi (anasi peygemberin qizi Zeynebdir)
Olinin vladlarinin arasinda Obu Bekr, mer ve Osman da var
Onun krekenlerinden:
--mer ibn el-Xattab (O, Olinin qizi Ummu Kulsumla evlenib)
--Abdurrahmen ibn Amir ibn Kureyz el-Umevi (O, Olinin qizi Xedi-
ce ile evlenib)
--Maviye ibn Marvan ibn el-Hekem. (O Olinin qizi Ramle ile evle-
nib)
--el-Munzir ibn Ubeyde ibn ez-zubeyr ibn el-Ovvam (O, Olinin qizi
Fatime ile evlenib)
3 - Oqil ibn Obu Talib. Onun vladlarindan birinin adi Osman idi.
4 - Hesen ibn Oli ibn Obu Talib.
Onun xanimlarindan:
--Ummu Ishaq bint Talhe ibn Ubeydullah et-Teymi.
--Hefsa bint AbdurRahmen ibn Obu Bekr.
Onun vladlarindan:
--Obu Bekr, mer, Talhe.
Onun krekenlerinden:
--Abdullah ibn Zubeyr ibn el-Ovvam (Onun qizi Ummu Hesenle ev-
lenib)
--Amr ibn Zubeyr ibn el-Ovvam (Onun qizi Ruqiyye ile evlenib)
--CeIer ibn Musab ibn Zubeyr (Onun qizi Muleyke ile evlenib)
5 - Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Leyla bint Obu Muvra (Onun anasi Obu Sufyanin qizi Meymune
olmusdur)
--Ummu Ishaq bint Talhe ibn Ubeydullah et-Teymi
1
Onun vladlarindan:
--Obu Bekr ve mer olmusdur.
Krekenlerinden:
--Abdullah ibn Amr ibn Osman ibn Offan, O Hseynin qizi Fatime
ile evlenmisdi.
1
Hseynin qardasi Hesen vefat etdiyi zaman qardasina Ummu Ishaqla evlenmeyi vesiyyet
etmisdi.
53
--Musab ibn er-Zubeyr ibn el-Ovvam o, Hseynin qizi Sekine ile ev-
lenmisdi.
6 - Ishaq ibn CeIer ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Ummu Hekim bint Qasim ibn Muhemmed ibn Obu Bekr es-Siddiq.
7 - Abdullah ibn CeIer ibn Obu Talib:
Onun vladlarindan: Obu Bekr ve Maviye olmusdur.
Krekenlerinden ise:
--Abdul Melik ibn Mervan. O, Abdullahin qizi Ummu Olihe ile ev-
lenmisdi.
8 - Oli ibn el-Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib (Zenul Abidin), Kunyesi
Obu Bekr idi:
1
Onun vladlarindan birinin adi mer olmusdur.
9 - Zeyd ibn Hesen ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun krekenlerinden:
--Valid ibn Obdul Melik ibn Mervan. O, Zeydin qizi Nefise ile ev-
lenmisdir.
10 - Hseyn ibn Hesen ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Omine bint Hemze ibn Munzir ibn Zubeyr ibn el-Ovvam.
11 - Hesen (el-Musenne) ibn Hesen ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Ramle bint Seid ibn Zeyd ibn Zmr ibn Nufeyl el-Odevi olmusdur.
Krekenlerinden ise:
--Valid ibn Obdl Melik ibn Mervan. O Hesenin qizi Zeyneble ev-
lenmisdir.
12 - Muhemmed ibn mer ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun vladlarindan birinin adi mer olmusdur.
13 - Muhemmed (el-Baqir) ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Ummu Ferva bint Qasim ibn Muhemmed ibn
Obi Bekr es-Siddiq.
14 - Musa (el-Cun) ibn Abdullah el-Mehd ibn Hesen ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun krekenlerinden:
--Ibn Oxil Mensur el-Abbasi. O, Musanin qizi Ummu Kulsumla ev-
lenmisdir.
1
Firaqus Sie en-Nvbexti (53-c sehife)
54
15 - Hseyn el-Osgar ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Xalide bint Hemze ibn Musab ibn Zbeyr ibn el-Ovvam.
16 - Ubeydullah ibn Muhemmed ibn mer (el-Otraf) ibn Oli ibn
Obu Talib:
Onun xanimlarindan:
--Omma Obu CeIer el-Mensur olmusdur.
17 - CeIer ibn Muhemmed ibn mer ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun vladlarindan birinin adi mer olmusdur.
18 - Hseyn el-Osgar ibn Oli Zeynul Abidin ibn Hseyn:
Onun xanimlarindan:
--Xalide bint Hemze ibn Musab ibn Zbeyr ibn el-Ovvam.
19 - Hesen ibn Oli ibn Hesen ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun vladlarindan birinin adi mer olmusdur:
20 - CeIer es-Sadiq ibn Muhemmed ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn
Obu Talib:
Imam CeIer es-Sadiq demisdir: Men iki terefden Obu Bekrin
vladiyam.
1
Buna gre de ona Serefli dayaq leqebi verilmisdi.
21 - Hesen (el-Offas) ibn Oli ibn Oli Zeyn el-Abidin ibn el-Hseyn:
Onun xanimlarindan:
--Bint Xalid ibn Obu Bekr ibn Abdullah ibn mer ibn el-Xettab.
22 - Muhemmed ibn mer ibn Oli ibn el-Hseyn ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun vladlarindan birinin adi mer idi.
23 - Muse ibn mer ibn Oli ibn el-Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Ubeyde bint Zubeyr ibn Hisam ibn Urva ibn
Zubeyr ibn el-Ovvam.
24 - CeIer el-Okber ibn mer ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun xanimlarindan:
Fatime bint Urva ibn Zbeyr ibn el-Ovvam.
25 - Abdullah ibn el-Hseyn ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun xanimlarindan: Ummu Amr bint Amr ibn Zbeyr ibn Urva ibn
mer ibn Zbeyr.
1
Yeni ana terefden: Onun anasi Ummu Ferva bint el-Qasim ibn Muhemmed ibn Obu Bekr es-
Siddiq, nenesi ise Ummu Fervanin anasi, Osma bint Obdur Rahmen ibn Obu Bekr olmusdur.
Kesful gumme (2/161)
55
26 - Muhemmed ibn Auf ibn Oli ibn Muhemmed ibn Oli ibn Obi
Talib:
Onun xanimlarindan: Safiyye bint Muhemmed ibn Musab ibn Zubeyr.
27 - Muhemmed ibn Abdullah ibn Hesen el-Musenne ibn Hesen ibn
Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Faxite bint Fuleyh ibn Muhemmed ibn el-
Munzir ibn Zubeyr.
1
28 - Muse el-Cun ibn Abdullah ibn Hesen el-Musenne ibn Hesen ibn
Oli ibn Obu Talib.
Onun xanimlarindan: Ummu Seleme bint Muhemmed ibn Talhe ibn
Abdullah ibn Abdur Rahmen ibn Obu Bekr es-Siddiq.
29 - CeIer ibn mer ibn Oli ibn Hseyn ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Fatime bint Urva ibn Zbeyr ibn el-Ovvam.
30 - Abdullah ibn Hseyn ibn Oli in Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Ummu Amr bint Amr ibn Zbeyr ibn Urva ibn
Zubeyr ibn el-Ovvam.
31 - Muhemmed ibn Auf ibn Oli ibn Muhemmed ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun xanimlarindan: Safiyye bint Muhemmed ibn Musab ibn Zubeyr.
32 - Hseyn ibn Zeyd ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun vladlarindan biri mer adlanirdi.
33 - Oli ibn el-Hseyn ibn Oli ibn mer ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun da vladlarindan biri mer idi.
34 - Musa el-Kazim ibn CeIer ibn Muhemmed ibn Oli ibn Hseyn
ibn Oli:
Onun vladlarindan: mer ve Aise.
35 - Oli ibn Hesen ibn Oli ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu Talib:
Onun xanimlarindan: Fatime bint Osman ibn Urva ibn Zubeyr ibn
el-Ovvam.
36 - Yehya ibn Hseyn ibn Zeyd ibn Oli ibn Hseyn ibn Oli ibn Obu
Talib:
Onun vladlarindan birinin adi mer idi.
37 - Oli er-Rida ibn Muse ibn CeIer es-Sadiq. Onun kunyesi Obu
Bekr idi:
1
1
Sirru silsiletil Oleviyye (33-c sehife), Umdetut Talib fi enseb Oli Obi Talib (195-ci sehife) -
------elyazmada bu szler yalniz asagida yazilib metnde qeyd olunmayib. Olyazma seh 68
56
Onun xanimlarindan:
--Ummu Hebib bint Memun el-Abbasi.
Onun bes oglu ve Aise adli bir qizi var idi.
2
38 - CeIer ibn Musa el-Kazim ibn CeIer es-Sadiq:
Qizlarindan birinin adi Aise idi.
39 - Muhemmed el-Cavad ibn Oli ibn Muse ibn CeIer:
Onun xanimlarindan: Ummu Fadl bint Memun el-Abbasi.
3
40 - Oli el-Hedi ibn Muhemmed ibn Oli ibn Musa:
Onun da qizlarindan birinin adi Aise idi.
Sehabelerle Ohli beyt arasinda olan bu mbarek bagliliq, ister evli-
likde, ister adqoymada, isterse de krekenlerde zn bruze verir. Neti-
ce etbari ile de bunlar aydin ve qabariq sekilde onlarin bir-biri ile mehri-
ban olmalarina, saglam din ve menhec sahibleri olmalarina, z aralarin-
da dillerinin ve qelblerinin salamat olmasina delalet edir ve Fitne-fesad
ehlinin yaydiqlari kimi deyil. Bu baximdan diqqetli olmaq labddr.
Yeddinci masala:
Sual cavab.
Hrmetli oxucu! Mxtelif dvrlerde sbhe ehlinden nvbenv sual
ve aiqlamalarla tanis oluruq. Onlar bu deyersiz tenelerini etmekle kin
ve nifretlerini bruze verir ve sehabelerle mselmanlar ve ehli beyt ara-
sindaki elaqeleri pozmaga alisirdialr. Onlar sehabelere iftiralar yaxaraq,
onlar baresinde gz-qasla danisirdilar. Bu cr axmaqlar dsnmrler ki,
onun bu gz-qasla danisiqlari dag boyda ezemetli sexslere deyil, yalniz
onlarin zlerine zerer verir.
Buynuzunu qayaya vurub onu yumsaltmaq isteyen kimi, onun zerbe-
leri qayani deyil, onun z buynuzunu zedeleyer. Greceyiniz bu sbhe-
ler parlaq islam tarixi boyunca peygemberin davamilarina qarsi isti-
fade olunmus sbheler mecmusudur. Sbheler size suallar seklinde teq-
dim olunacaq. Haqq beyan olunsun deye her bir sualdan sonra cavab ge-
lir. Allah bizi aydin haqq yolu ile getmeye mveffeq etsin.
1
Nuri et-Tabrasi z Necmus Seqib Olqab va Osme el-Huccetul gaib kitabinda (14-c seh)
demisdir: Imam Ridanin kunyelerinden biri Obu Bekr idi. Bunu Obul Ferac el-Isfehani de
Muqatil et-Talibin eserinde demisdir.
2
Kesful gumme (2/267)
3
Seyx Muhemmed Teqi Tusturi Tarix en-Nebi val Ol eserinde demisdir: Ridanin zvcelerin-
den yalniz Ummu Hebib bint Memun, Cavadin xanimlarindan ise yalniz Ummu Fadl bint Me-
mun taninir.
57
Birinci sual: Sahabalarin mrtad olmalar haqqnda.
Oger Uca Allah z ayesinde neIerden basqa
1
btn sehabelerin
peygemberin vefatindan sonra dinden ixdiqlarini aiqlamisdirsa, se-
habelerin adilliyinden nece shbet gede biler? Uca Allah buyurur:
[ C D E F G H I J LK M N O P Q R T S U V W
X Y Z [ ]\ ^ _ ` Z
Muhemmed ancaq bir elidir. Ondan evvel de eliler gelib getmis-
ler. Meger o lerse ve ya ldrlerse siz gerimi dneceksiniz? Kim geri
dnerse, Allaha he bir zerer yetirmez. Allah skr edenleri mkafatlan-
dirar. [Ali Imran suresi, 144-c aye]
Cavab:
Birinci: Tefsir kitabi oxuyan sexs gerek kitab seimi etdikde diqqetli
olsun. Dzgn eqideli, alimlerin elm ve feziletlerine sahidlik etdikleri ve
Tefsir qaydalarini, o cmleden Quran ayelerinin nazil olma sebeblerini,
hkm dsms ayeleri, mumi ve xsusi anlayislarini ve basqa elmi me-
seleleri mkemmel bilen sexsleri sesin ki, elmsiz olaraq Allahin ayele-
rine aiqlama vermesin.
Ikinci: Tarixiler ve tefsir alimleri hemin ayenin meyyen ve melum
hadiseye gre, Uhud dysne gre nazil oldugunu deyirler. Bu dys
mselmanlarin apardiqlari ilk dyslerdendir. Bele oldugu halda hicretin
ilk illerinde meyyen hadiseye gre nazil olan aye, peygemberin vefa-
tindan sonra sehabelerin dinden ixmalarina nece delil ola biler?
Seyx Nasir Mekerim es-Sirazi z tefsirinde demisdir: Bu iki ayenin
birincisi digeri kimi Uhud dys esnasinda cereyan eden hadiselerin
birine aiddir. Bu hadise de mselmanlarla btperestlerin arasinda: Mu-
hemmed qetle yetirildi xeberinin yayilmasidir.
2
Muhemmed Cavad Mugniye z tefsir kitabinda demisdir: Bu aye
meyyen hadiseye Uhud dysne aiddir.
3
nc: Aye ilk baxisdan he de sehabelerin mrted olmalarina de-
lalet etmir. Oksine bu aye Uhud dys zamani peygemberin lm
xeberi yayildiqda sehabeler arasinda bas veren asqinliq ve axnasmanin
thmet olunmasina sbutdur. Allah hemin sexslere deyir ki: Muhemmed
bir insandir. Allah onu insanlara eli olaraq seib gndermisdir. Ondan
1
Rical el-Kissi (11-ci sehife), Biharul Onvar (28/259), (71/220), el-Ixtisas (6-ci sehife)
2
Tefsir el-Omsel (2/169)
3
Tefsir el-Kesif (2/554)
58
qabaq da peygemberler gelib getmisler. Allah onlari da z qvmlerine
gndermis, onlar da lms ve bezileri ldrlmsdler ve onlar ldkle-
ri kimi peygember de lecek. lm ve ya qetle yetirilmek he de onun
n qeyri mmkn hal deyil. Sonra Uca Allah bunu tekidleyerek bu-
yurmusdur:
[ M N O P Q R S Z
Meger o lerse ve ya ldrlerse siz gerimi dneceksiniz?
Ayenin menasi beledir: Oger Allah onu ldrse ve ya kafirler onu
qetle yetirse siz dininizden ixib kafir olacaqsiniz ve arxaniz ste yixilib
evrileceksiniz? nki mrted olmaq en qebahetli dine ixmaq oldugu
kimi, arxasi ste yixilib evrilmek de en pis yixilmaq formasidir.
Ayedeki Meger o lse sual evezliyi inkari bildirir. Asagidaki aye-
deki kimi:
[ Z
Senden evvel he bir besere lmszlk nesib etmedik. Meger sen
leceksen, onlar hemiselik qalacaqlar?! [el-Onbiya suresi, 34-c aye]
Drdnc: Allah teala asagidaki ayede sehabeleri ehv etmesini bu-
yurdugu halda, meglub olmus sehabelerin dinden ixmalarina neye esa-
sen hkm vermek olar? O buyurur:
[ u v w x y z { | } ~
Z
Uhudda iki qosun qarsilasdigi gn ierinizden z dnderenleri sey-
tan, qazandiqlari bezi gnahlar znden sehv etmeye vadar etdi. Allah
artiq onlari bagisladi. Heqiqeten, Allah Bagislayandir, Helimdir. [Ali
Imran suresi, 155-ci aye]
Besinci: Bu aye bize Obu Bekr es-Siddiqin mvqeyini, scaetini,
Uca Allaha bagliligini ve Resulullahin vefati kimi etin onlarda bu
ayeni tilavet etmesini xatirladir.
[ C D E F G H I J LK M N O P Q R T S U V W
X Y Z [ ]\ ^ _ ` Z
Muhemmed ancaq bir elidir. Ondan evvel de eliler gelib getmis-
ler. Meger o lerse ve ya ldrlerse siz gerimi dneceksiniz? Kim geri
dnerse, Allaha he bir zerer yetirmez. Allah skr edenleri mkafatlan-
dirar. [Ali Imran suresi, 144-c aye]
59
Peygemberimiz dnyasini deyisdikde qelbleri heddinden artiq ona
bagli olan bir qrup insan peygemberin lm xeberini inkar etmisdiler.
Bezileri ise heyretden susmaga mecbur olmusdular. Inkar edenlerden
biri de mer ibn el-Xettab idi. Bir ox ereb qebileleri peygeberin vefa-
tina gre dinden ixmis, bezileri ise zekat vermekden imtina etmisdiler.
Altinci:
Melum meseledir ki, peygemberin vefatindan sonra dinden ixan
sexsler artiq sehabe sayilmirlar. nki qeyd etdiyimiz kimi seriete gre
sehabe peygemberle mmin olaraq grsb, Islam zerinde len
sexse deyilir. Islam dininden ixan ise yeniden Islama qayitmayanadek
onlardan sayilmir.
kinci sual: Hovuz hadisi
Hovuz hedisinde Allahin zlerinin mrted olaraq dinlerini deyisdik-
lerine hkm verdikden sonra biz ne cr sehabelerin sadiq ve adil olmala-
rindan shbet aa bilerik? Peygember hemin hedisde: Menim seha-
belerim, menim sehabelerim deye sesledikde ona z Rebbi terefinden
qeti bir cavab gelir ki, Sen onlardan ayrildiqdan sonra onlar dinlerinden
ixmisdilar.
CAVAB:
Bu delili asagidaki kimi aiqlamaqla drst anlamaq olar:
Birinci: Ayedeki sehabe anlami peygemberin dneminde zahir-
de zn mselman kimi gsteren mnafiqlere samil olunur. Nece ki
Uca ve Byk Allah buyurmusdur:
[ ` a b c d e f h g i j k l m n o p
q Z
Mnafiqler senin yanina geldikleri zaman: Biz sehadet veririk ki,
sen Allahin Elisisen! deyirler. Allah da bilir ki, sen Onun Elisisen.
Allah sahiddir ki, mnafiqler esl yalanidirlar. |el-Munefiqun suresi, 1].
Mnafiqlerin ekser hissesinin batinlerini peygember bilirdi. Bir
qismi ise onun n namelum idi. Mehz bu qism mnafiqler baresinde
batinlerini bilmediyinden peygember : Sehabelerim, sehabelerim
demisdi. Uca Allah buyurmusdur:
[ < = > ? A @ B C ED F G H I KJ L NM
O P Q R S T U Z
60
evrenizdeki bedevilerden ve Medine ehalisi arasinda mnafiqler
var. Onlar ikizllkde inadkarliq gsterir, sen ise onlari tanimirsan.
Biz ki onlari taniyiriq. Biz onlara iki deIe iskence vereceyik. Sonra ise
byk bir ezaba qaytarilacaqlar. [et-Tvbe suresi, 101-ci aye]
Belelikle Resulullahin hovuz etrafinda sehabelerim deye agir-
digi sexsler sehabe hesab ederek Medine ehlinden mnafiq olanlar idi.
Onlar ise sehabe deyildiler. nki peygember qeybi ve insanlarin ba-
tini hallarini bilmirdi. Serti hkm yalniz zahire verilen hkme aiddir.
Ikinci: Ola bilsin ki, sehabe deyildikde peygemberin vefatindan
sonra bir ox erebler kimi dinden ixmis ve son illerde islami qebul
etmis sexsler nezerde tutulur.
el-Meclisi Biharul Onvar eserinde Seyid ibn Tavusdan revayet
edir ki, Abbas ibn Abdur Rahim el-Mervazi z tarixinde demisdir: Pey-
gember dnyasini deyisdikden sonra Islam yalniz Medine, Mekke ve
Taif ehlinde qalmisdi.
Benu Temim ve er-Rabeb qebileleri dinden ixaraq Melik ibn Nu-
veyra el-Yurbuiye cem olundular. Rabie qebilersinin hamisi mrted
oldu. Onlarin Yemende Museyleme el-Kezzeb ile birge vurusan or-
dusu var idi. Bir ordu da Merur es-Seybani ile birge idi. Yemen ehalisi
ve Kinde qebilesinde Oses ibn Qeys dinden ixanlar arasinda idi. Merib
qebilesi Osvad el-Ansi ile birge, Benu Amir qebilesinde ise Olqame ibn
Olaseden basqa hami mrted olmusdu.
1
nc: Ola bilsin ki, sehabe deyildikde peygemberin yolunun
davamilari nezerde tutulsun. Bu halda peygemberin onlari grmesi
sert deyil. Bu hedisin diger revayetlerindeki: mmetim, mmetim ve
onlar menim mmetimdir lefzleri buna delildir.
Peygemberin : Men onlari taniyiram sylemesine geldikde ise
melumdur ki o, z mmetini onlarin destemaz zvlerinin pariltisindan
taniyacaq.
Bu Izzet ve celal sahibi Allahin peygemberinin dili ile buyurdugu
kimidir:
[ Z
Peygember: Ey Rebbim! Qvmm bu Qurani terk etdi! deye-
cek [el-Furqan suresi, 30-cu aye] Burada peygember qvmm dedik-
de z zamaninda olanlari ve sehabelerini qesd etmirdi. O, mmetinden
olanlarin Qurani terk etmekle edecekleri yenilikleri qesd edirdi. Mehz
1
Biharul Onvar (11/28)
61
onlar baresinde peygember sehabelerim, sehabelerim deyecek.
Ona ise bele deyilecek: Sen onlarin senden sonra neler etdiklerinden bi-
xebersen. Sen onlardan ayrildiqdan sonra onlar mrted olmusdular.
nc sual: Allahn bir qrup sahabani pislamasi haqqnda.
Allah z kitabinda bir nee yerde sehabeleri pislediyi halda sehabe-
lerin adilliyinden nece shbet gede biler? Nqsansiz Allah Cihaddan
yayinanlar baresinde buyurmusdur:
[ D E F G H I J K L M N O P Q SR T
U V W Y X Z [ \ ] ^ _ ` a Z
Ey iman getirenler! Size ne olub ki, Allah yolunda dyse ixin!
deyildikde yerinizde qaxilib qalirsiniz? Olmaya, axiretden daha ox
dnya heyatindan razisiniz? Halbuki dnya heyatinin keici zvq
axiretle mqayisede ox deyersiz bir seydir [et-Tvbe suresi, 38-ci aye]
Allah onlari hedeleyerek buyurmusdur:
[ l m n o p q r s t u v w x y z { | } ~
Z
Ey iman getirenler! Sizlerden her kim dininden dnse, Allah onun
evezine znn sevdiyi ve Onu seven, mminlere qarsi mlayim, kafir-
lere qarsi ise sert olan, Allah yolunda Cihad eden ve tene edenin tenesin-
den qorxmayan bir camaat getirer. Bu Allahin ltfdr, onu istediyine
verer. Allah her seyi Ohateedendir, Bilendir. [el-Maide suresi, 54].
Heminin Uca Allah onlarin qelblerinin zikrle mti olmamasini pis-
leyerek buyurmusdur:
[ ~
Z
Mminlerin qelbinin Allahin zikri ve haqdan nazil olan ayeler n
yumsalmasi, daha nce zlerine Kitab verilmis, uzun bir mddet kedik-
den sonra ise qelbleri sertlesmis, oxusu da fasiq olmus kimseler kimi
olmamasi vaxti gelib atmadimi? [el-Hedid suresi, 16-ci aye]
Elece de Ticaret karvanini grcek peygemberi terk edib gedenleri
pisleyerek buyurmusdur:
[ H I J K L M N O Q P R S T U V W X Y [ Z \ ] ^ Z
62
Onlar ticaret ve ya eylence grdkleri zaman dagilisib ona teref
qadilar ve seni minberde ayaq ste oldugun halda terk etdiler. De:
Allah yaninda qazanacaginiz savab eylenceden de, ticaretden de xeyir-
lidir. Allah en yaxsi ruzi verendir. [Cme suresi, 11-ci aye]
CAVAB:
Birinci: Gerek mselman teessbkesliyi terk ederek haqqi axtarib hi-
dayeti soraqlasin. Biz namazimizda daima oxuyuruq:
[ 7 8 9 Z
Bizi dogru yola ynelt [el-Fatihe suresi, 6-ci aye]. Bununla bele
gerek o, alimden ve ya teqlid etdiyi seyxden olsa bele batilden uzaqlas-
sin. Uca Allah asagidaki szleri deyen teessbkes bir camaati tenqid et-
misdir. Onlar bele deyirdiler.
[ - . / 0 1 2 3 4 5 Z
Biz atalarimizi bu yolda grdk ve biz de onlarin yolunu tutub ge-
deceyik. [ez-Zuxruf suresi, 23-c aye]
Ikinci:
Biz bilmeliyik ki, peygemberin sehabeleri xeta etmekden mesum
deyiller. Islam, onlari olduqlari cemiyyetlerde genis vset tapmis cahil-
lik dvrnden qalma rezilliklerden qorumusdu.
Peygember onlara Allahin tvhidine ve yaxsi isler grmeye, etdik-
leri pis emellerden ekinmeyi devet etdikde onlar onun devetine cavab
vererek iman getirmisdiler. Allah da onlari xeyire ve yaxsi islere mvef-
Ieq etmis, onlari haram isler grmekden ekindirmis ve z kitabinda on-
lara: Ey iman getirenler deye xitab etmisdi.
Sehabeler de bezilerinin cahiliyyetden tesirlenib yeni dine nabeled
olduqlarina gre etdikleri xetalardan bunu yrenmisdiler. Sekk yoxdur
ki, bu hem Abbas, Hemze ve CeIer et-Teyyar kimi ehli beytden olan ve
onlardan olmayan sehabelere aiddir.
Btn bu sadalanan emrler ve qadagalar tekce peygemberin seha-
belerine aid deyil, sevimli peygemberimizin btn ardicillarina samil
olunur. Bele ki, sebebin xsusiliyi deyil lefzin mumiliyi sertdir.
nc: Uca ve Ulu Allah iman ehli ile kfr ehline ferqli olaraq
xitab ederek iman ehline Ey iman getirenler, kafirlere ve mumi in-
sanlara mraciet etdikde ise Ey insanlar2 deye buyurur.
Drdnc:
Ferz edek ki, biz Qurani anlamasaq da, onun tefsirini basa dsrk. Oger
teessbkes serqsnaslardan biri bizlere deseler ki, Islam peygemberi
63
Muhemmed ibn Abdullah Quranda gsterildiyi kimi kafir ve mnafiq-
lere itaet etmisdir: Uca Allah buyurur:
[ ! " # $ % & ' )( * + -, . / 0 Z
Ey peygember! Zvcelerini razi salmaga alisaraq Allahin sene ha-
lal etdiyi seyi ne n zne qadagan edirsen? Allah, Bagislayandir,
Rehmlidir. [et-Tehrim suresi, 1-ci aye]. Bele oldugu halda biz onlarla
ne cr cavab vermeliyik? Ve ya deseler ki, sizin peygemberiniz mna-
fiqlerin cenaze namazini qilib onlara rehmet dilemek isteyirdi. Buna
delil asagidaki ayedir:
[ Z
He vaxt onlardan lms bir kesin cenaze namazini qilma, qebrinin
basinda da durma. nki onlar Allah ve Onun elisini inkar etdiler ve
gnahkar olaraq ldler. [et-Tvbe suresi, 84-c aye]
Ey peygembere sevgi besleyen, gerek sen onlari bele cavablandira-
san: Peygember z Rebbine esla asi olmaz. Sadece olaraq bu ayelerde
Uca Allah peygemberlerine z dinini yredir ki, onu insanlara teblig et-
sin. Uca Allah buyurmusdur:
[ + , - . / 0 1 Z
Ey Peygember! Heqiqeten, Biz seni sahid, mjdei ve xeberdar
eden olaraq gnderdik. [el-Ohzab suresi, 45-ci aye]
Uca Allah z kitabinda mxtelif yerlerde buna benzer emrler ver-
misdir: o, bele buyurmusdur:
[ Q R S T U V W Z
Ey peygember! Kafirlere ve mnafiqlere qarsi vurus! Onlarla sert
davran! [et-Tehrim suresi, 9-cu aye].
[ m n o p q r s t u v w Z
Ey peygember! Zvcelerine, qizlarina ve mminlerin qadinlarina de
ki, namehrem yaninda arsablari ile rtnsnler. [el-Ohzab suresi, 59].
Besinci:
Birden imam Oliye bir nasibi tene etmek meqsedi ile ve tenesine
Quranin zahirinden ve sabit revayetlerden deliller getirerek dese ki, Re-
sulullah bele buyurmusdur: Uca Allah Ey imam getirenler deye
ele bir aye nazil etmeyib ki, Oli onun basisi ve emiri olsun.
1
1
el-Yeqin fi imrati emiril muminin (174-177-ci sehifeler), Bihar el-Onvar (40/21)
64
Buna sbut imam Rzanin sehifesindeki bu qvldr:
Bu Quranda xatirlanan her bir Ey iman getirenler sz bizim haq-
qimizdadir.
1
Peygemberin Ohli beytine qarsi ixan sexse verdiyimiz cavab pey-
gemberimizin sehabelerine dsmenilik hissi besleyen verdiyimiz ca-
vabla eynidir.
Drdnc sual: Hudeybiyya slh vaxt sahabalarin
peygambarin amrina mxalif olmalar.
Sehabeler peygemberin emrine asi olmaqla, ona mxalif olduqlari
halda biz nece onlarin adil olduqlarini deye bilerik? O vaxt peygember
onlara salarini qirxdirib qurban kesmeyi emr etmis, onlar ise bunu
yerine yetirmemisdiler. Hetta mer aiq bir sekilde peygemberin
msriklerle bagladigi slh mqavilesine qarsi ixdiqda Resulullah
sorusmusdu: Meger men Allahin haqq peygemberi deyilemmi? mer:
Beli deye cavab verdi. Sonra mer sual verdi: Megir biz haqq, ds-
menlerimiz ise batil zerinde deyillermi? Peygember : Beli, eledir
deye cavab verdikde mer dedi: Ele ise dinimizden onlara yaxinliq ver-
meyeceyik.
CAVAB:
Birinci: Gerek mselman olan kes hadiselerin sebeblerini arasdirma-
dan ittihamlar ireli srmesin ve haqqa atmaq isteyirse insafli olsun. He
neden kimese qarsi sert olmasin; elexsus da elmsiz olaraq peygember
sehabeleri haqqinda. Gerek o, sehabelerin peygemberi nece sevdikle-
rini bilsin. Bu da bir ox hallarda zn bruze verirdi. Misal olaraq se-
habelerin peygemberin izleri ile bereket olmalarini gstermek olar.
Onun her bir tprceyini bele elleri ile tutub zlerine ve ellerine srtr-
dler. Basindan tk dsdkde Urva ibn Mesudun revayetindeki kimi be-
reket n onu gtrmeye telesirdiler.
Ikinci: Hdeybiyye slh zamani sehabeler peygembere asi olma-
misdilar. Sadece olaraq onlar Allahin evi Kebeye o qeder ox darixmis-
dilar ki, peygember onlara mreni kesib salarini qirxmagi emr etdik-
de onlar peygemberin bu fikirden dnmesini temenna edirdiler. Ya da
isteyirdiler ki, Uca Allah z peygemberine vehy endirib onlarin Mek-
keye daxil olmalarini emr etsin. Belelikle onlarin hamisi gzlemeye bas-
ladilar ki, grek ne olur! Ele bu sebebden de onlar bele bir emrin bas
1
el-Meneqib (3/53), el-Burhan (el-Beqere suresi, 153-c aye)
65
vermesini gzleyerek peygemberin emrini heyata keirmekde azca
yubandilar. Onlar peygemberin basini qirxdirib qurbanini kesmis gr-
dkde anladilar ki, artiq olan olub, keen keib. O an derhal Allahin ve
Onun Resulunun emrine cavab vererek salarini qirxdirib tereddd et-
meden qurbanlarini kesdiler. Byk Allah da onlarin baresinde bele bir
aye endirdi:
[ _ ` a b c d e f g h i j k l m n
o p q Z
Mminler Hdeybiyyede agac altinda sene beyet ederken Allah on-
lardan razi qaldi. Allah onlarin qelbinde olani bildi, onlara menevi rahat-
liq nazil etdi ve onlari yaxin bir zeIerle mkafatlandirdi. [el-Feth suresi,
18-cia aye].
nc: mer ibn el-Xettab slh zamani he de peygemberin qe-
rarina qarsi ixmamisdi. O peygemberle birge arasdirma aparir ve
mmetin hali haqqinda mesveret aparirdi. Mesveret aparmaq xsusen de
byk sehabelerle birge Resulullahin adeti idi. Bu mesvereti de Ona
Uca Allah emr etmisdi:
[ = > ? Z
Greceyin isler baresinde onlarla meslehetles [Ali Imran, 159].
Feyd el-Kesani bu aye baresinde demisdir: Yeni Onlarla hem mha-
ribe ile bagli, hem de diger meselelerde meslehetles ki, hem onlarin rey-
lerinde faydalanasan, hem bu onlara xos getsin, hem de meslehetlesmek
peygemberin mmeti n snnet olsun ve zn beyenerek tekce
fikir sylemeye son qoyulsun. Sbhesiz ki, meslehetlesende insan hida-
yete varar, tekbasina fikir syleyen ise tehlkede olar.
el-Xisal eserinde Sadiqden bele bir revayet var ki, Isini Allah-
dan qorxanlarla meslehetles.
1
Bu hadisede de peygember mer ibn el-Xettabin mesleheti ile
Osman ibn Offani Mekke ehli ile danisiqlar aparmaq n gnder-
misdi.
Seyx Tabrasi z Mecme el-beyan tefsir eserinde Hdeybiyyenin
Fethi xatirlayarken demisdir: Ibn Abbas revayet edir ki, Allahin Re-
sulu Mekkeye getmek n seIer ixmisdi. Hdeybiyyeye atdiqda
onun devesi dayandi. Ona getmeyi emr etdikde deve sze baxmayaraq
oturdu. Sehabeler dediler: Bu niye gresen bele edir? Resulullah dedi:
1
Tefsir es-Safi, Mecme el-Beyan, Tefsir Muin, Tefsirsibr, (Ali Imran suresi, 159-cu aye)
66
Adeten bu deve bele etmezdi. Herend ki, filleri yerinde durduran bunu
da durdurub. O, mer ibn el-Xettabi agirib Mekkeye gndermek iste-
di ki, gedib mre ziyaretini yerine yetirmek n izn alsin. O dedi: Ey
Allahin Resulu! Qureyse qarsi ele byk dsmeniliyim var ki, qorxu-
ram bu dinc seIer olmasin. Yaxsi olar ki, bu isi daha yaxsi gre bilecek
sexse, Osman ibn Offana hevale edesen. Peygember : Dogru deyir-
sen deye cavab verdi.
1
Drdnc: Peygemberle apardigi meslehetlesmeye gre biz neye
esasen mer ibn el-Xettabi peygembere qarsi ixmaqda ittiham etmeli
ve onun haqqinda nalayiq sz sylemeliyik. Halbuki peygember ona
he bir sz sylememis ve onun emelini pislememisdi?!
Meger biz sehabelerini nece terbiyelendirmeyin gerek oldugunu ve
onlarla nece davranmagin gerek oldugunu peygemberden daha yaxsi
bilirik?
Yoxsa Peygemberin bilmediyi bir seyi bilirik?! Belke mere kin
beslemek n basqa bir sebeb var?
Bu cr msavireler imam Oli ile terefdarlari arasinda, Meselen
Suffin dysnde onunla Hicr ibn Udey arasinda bas vermisdir. O za-
man imam Oli z ordusuna Maviyeni ve onun ordusunu symeyi qa-
dagan etdikde bu mesele ile bagli Hicr ve basqalari ile mnaqise etmis-
di. Bununla bele imam Oli ve ya ondan sonra gelenler imama qarsi
ixdiqlarina gre Hicre bir sz sylemisdiler.
Abdullah ibn Serik revayet edir ki; Bir deIe Hicr ibn Udey ve Amr
ibn el-Hemq le ixaraq Sam ehlini lenetlemeye baslayirlar. Oli on-
lara xeber gnderir ki, Sizin haqqinizda qulagima atanlara son qo-
yun. Onlar imamin yanina gelib dediler: Ey mminlerin emiri! Biz
daha haqli deyilikmi? O: Beli deye cavab verdi. Onlar dediler: Me-
ger onlar batil yolda deyillermi? O: Beli deye cavab verir. Onlar de-
diler: Ele ise ne n bize onlari symeyi qadagan edirsen? O dedi:
Men sizin sys syen, oxlu lenet eden olmanizi istemirem ki, onlar
sizi bele grb uzaqlasmasinlar.
2
Besinci: Ferz edek ki, mer peygemberin szn yere saldigina
gre sehv etmisdi, bes birden bir nasibi bize sual verse ki; Oli
Hdeybiyye slh vaxti peygembere qarsi ixanlarin basinda dururdu.
O diger sehabeler kimi, saini qirdirmayib qurban kesmemekle peygem-
bere asi olmusdu. Bes bunu nece anlayaq?
1
Tefsir Mecme el-Beyan (9/194), Biharul Onvar (20/329)
2
Mustedrak el-Vaseil (12/306), Biharul Onvar (32/399), Vaqatu Saffeyn (102-ci sehife)
67
Oksine Oli ibn Obu Talibin peygembere qarsi ixmasi mer ibn
el-Xettabin ona qarsi ixmasindan daha byk idi. Qureysin nmayen-
desi Suheyl ibn Amr ile birge slh sazisi bagladiqda o peygemberin adi-
nin silinmesini teleb etdikde ve peygember bunu tekidledikde Oli ibn
Obu Talib peygemberin emrine qarsi ixmisdi. Buna delil Hdeybiy-
ye slh haqqinda varid olan, Abdullahdan revayet olunan uzun bir
hedisdir: Mminlerin emiri slh sazisini bele yazdi: Allahim Senin
adinla, Bu Allahin Resulu Muhemmedle Qureys camaatinin arasinda
olan raziliqdir. Suheyl ibn Amr dedi: Oger biz senin Allahin Resulu
oldugunu bilseydik sene qarsi vurusmazdiq. Yaz ki, bu Muhemmed ibn
Abdullahla elde edilen raziliqdir. Ey Muhemmed z soyunu danirsan?
Peygember buyurdu: Siz iqrar etmeseniz bele, men Allahin Resulu-
yam. Sonra o dedi: Ey Oli poz! Ve Muhemmed ibn Abdullah yaz.
Mminlerin emiri dedi: Men esla senin adini peygemberlikden silme-
rem. Bunu esiden peygember onu z sildi...
1
Birden bir nasibi bize irad tutsa ki, Ne n Oli ibn Obu Talib
Peygember ondan adini silmeyi teleb etdikde ona qarsi ixdi. Meger Oli
ibn Obu Talib peygemberden daha elmli ve daha teqvalidir ki,
onun adini silmekden imtina edir? Hele bu cr qarsidurma Oli terefden
Tebuk dysnde de bas vermisdi. O vaxt peygember Abdullah ibn
Ummi Mektum kimi bir ox zrl sehabelerle beraber Oliye de
meyyen sebeblere gre Medinede qalmagi emr etdikde o buna mehel
qoymayaraq dyse getmek n peygemberin yanina gedib ona qo-
sulmaga cehd gsterdi.
Abdullah z atasindan, Obu Seidden, o da Sleyman ibn Bilaldan, o
da Cueyd ibn Abdur Rahmenden, o ise Aise bint Sedden, o da z atasi
Sedden revayet edir ki, Oli peygemberle birge ixaraq Seniyyetul
Vade adlanan yere gelib atir. O aglayaraq deyir: Meni geride qalanlar-
la birge buraxirsan? Peygember ona bele cavab verdi: Meger sen
peygemberlik istisna olmaqla Harun Musaya yaxin oldugu kimi mene
yaxin olmaq istemirsen?
2
Ne n Oli ibn Obu Talib peygember onun Tebuk dys zama-
ni Medinede qalmasini emr etdikde bundan narazi olur. Meger o bilmir-
di ki, onun Medinede qalmasi elde olunan bir feziletdir. Oger o bunu bil-
mirdise bu bir msibet, yox eger bunu bilirdise daha byk bir msibetdir.
1
Mustedrak el Vaseil (8/437)
2
Biharul Onvar (37/262), el-Umde (127-ci sehife)
68
Mminlerin emiri Oli haqqinda danisilan btn bu dedi-qodulara
redd, mminlerin emiri mer haqqinda yayilan danisiqlara da reddir.
nki iftiralar mxtelif formalarda olsa bele haqq bir olaraq qalir.
Beyinci sual: Cma axyam ahvalat.
Peygemberin vefatindan drd gn qabaq cme axsami gn seha-
belerin arasinda bas veren ses-kyl ixtilaf ve onlarin peygemberin
emrine qarsi ixaraq ondan sonra azmamaq n yazi yazdirmaq iste-
dikde onun szne mehel vermemeleri ve onu sayaqlamaqda ittiham et-
melerine ne deyirsiniz? Hetta mer ibn el-Xettab onun haqqinda dedi
ki; Agrilari ona gc gelib. Allahin kitabi bizim n yeter. Peygember
de bunu esitdikde qezeblenerek onlari evinden ixarmisdi. Ibn Abbas
bu hadiseni xatirladiqda bunu bir bedbextlik adlandirirdi. Meger bele
deyilmi?
Cavab:
Birinci: Ilk nce gerek zmze bele bir sual verek. Gresen pey-
gemberin o zamanki saglamliq durumu hansi seviyyede idi? Ve seha-
belerin onun qarsisinda ixtilaf etmelerinin sebebi nedir?
Bu hadise peygemberin lmnden drd gn evvel o, yataqda
iken bas vermisdir. O berk agridan ox rahatsiz idi. Hetta agri o qeder
siddetli idi ki, o herden husunu itirir, sonra zne gelirdi. Bu esnada o
sehabelere buyurdu ki; Menim n yazi levazimati getirin, size bezi
seyleri yazdirim ki menden sonra he vaxt azmayasiniz. Bu vaxt sehabe-
ler arasinda axnasma dsr. Onlarin bezileri peygemberin bu agir
xeste halinda onun eziyyet ekmesini istemediler ve ele fikirlesdiler ki,
bu vacib bir mesele deyil, xatirlatma xarakteri dasiyir. Bezileri ise yazi
levazimatlarinin getirilmesinde israrli idi.
Ikinci: Peygemberden sonra yasamis he kes, hemin hadisenin ne
cr cereyan etdiyini aydin sekilde texeyyl ede bilmez. Bunu yalniz o
hadisenin istirakilari, peygemberin ekdiyi iztirablarin canli sahidi
olanlarin deqiq bilmesi mmkndr. Xsusen de ondan evvel onlar pey-
gemberin bele bir halda olmasi ile qarsilasmamisdilar. Belece qarsilas-
madiqlari bir seyi grdklerinden mxtelif reyler ireli srdler.
nc: Bu hadiseye esasen sehabelere tene vurmaq sonradan mey-
dana ixmis bir seydir. Halbuki sehabeler bu hadiselerde istirak etmis,
lakin onlarin bezileri digerlerini mnafiqlikde, kfrde ve peygembere
itaetsizlikde ittiham etmemisdiler. Ele ise onlardan uzun mddet sonra
69
yasayanlar nece onlardan daha elmli veziyyeti daha dolgun anlayan ola
bilerler?! Drdnc: Bu hadiseden sehabelerin adilliyine xelel getire bi-
lecek meseleleri cem etsek grerik ki onlar asagidakilardir:
A) Seahbelerin peygembere itaetden boyun qairmalari.
B) Peygemberin hzurunda ixtilaf etmeleri ve ses-ky qaldirmalari.
C) Bezi sehabelerin peygember meqamina yarasmayan szler de-
yerek, onu sayaqlamaqla vesf etmesi:
D) mer ibn el-Xettabin peygemberin telebini cavabsiz qoymasi.
Qeyd etdiyimiz bu sbheler asagidaki sekilde redd etmek mmkn-
dr:
Peygemberin emrine qarsi ixmalari: Sehabeler he de peygembe-
rin emrine qarsi ixmamisdirlar. Onlar ele dsnrdler ki, diger in-
sanlarda oldugu kimi peygembere de xestelik gc gelib. Bele ki, onlar
ilk deIe olaraq peygemberi bele bir halda grrdler. Onlar bilirdiler
ki, din artiq kamildir ve onlarin ellerinde Allahin kitabi mvcuddur.
Buna gre de peygemberin neyi nezerde tutmasini dzgn anlamaya-
raq tereddd etdiler.
Ses-ky qaldiraraq ixtilaf etmeleri:
Ovvela sehabelerin z seslerini peygemberin sesinden daha ykse-
ye qaldirmalarina he bir eyani delil-sbut yoxdur. Oger olsaydi o za-
man Allah terefinden onlarin emellerini pisleyen vehy nazil olardi.
Hemin vaxt artiq peygemberle danisiq terzinin nece olmasinin gerek
oldugu edeb normalrini znde cemlesdiren el-Hucurat suresi nazil ol-
musdu.
Sehabeler seslerini peygemberin sesinden ykseye qaldirmamis,
peygemberin onlar n xsusi bir sey yazdirmaq istediyinin aiqla-
masinda mnaqise etdikleri n z aralarinda ses-ky salmisdilar. Me-
lumdur ki, peygember yazib-oxuma bilmirdi.
1
Onlarin arasindaki bu
mnaqisenin uzandigini grdkde peygember onlari bu ixtilafdan e-
kindirmisdi. Oger bele olsaydi o zaman Nqsansiz Allah terefinden nida
nazil olar ve bu problem kknden z hellini tapardi.
Bezilerinin: O, sayaqlayir? demeleri:
Her seyden nce bilmeliyik ki, revayetlerde bu kelimenin deqiq ola-
raq kimin demesi teyin olunmayib. Ola bilsin ki, bu sehabelerin aralari-
na girmis bir mnafiqin szdr. Ya da peygemberin aralarina girmis bir
1
Ilel es-Serai (1/126), Biharul Onvar (16/132)
70
mnafiqin szdr. Ya da peygemberin sehheti baresinde sorusan bir se-
habenin qvldr. O da ola bilsin ki sorusmaq isteyib ki, gresen o da
bizim kimi sayaqlaya bilermi? Ve o bunu mxteser bir sekilde ifade et-
misdir. Ehtimal oluna biler ki, biri bele sorusmaq istesin: Biz ne n
yazi levazimatini getirmeyek? He aglimiza geler ki, peygember de
digerleri kimi ne danisdiginin ferqinde olmasin? Ola bilsin ki, peygem-
berin qizdirmadan dolayi titreyisli sesini yaxsi anlamamasina gre idi.
Peygemberin heyat terzi haqqinda eserler yazmis sira alimleri Resu-
lullahin lmnden qabaq Sesinin titreyisli olmasina icma etmisler.
Belece ereb dilinin slublarina esasen bu sz daha bir nee cr
aiqlamaq mmkndr. He kim o zaman peygemberin hzurunda
mer ibn el-Xettab, Oli ibn Obu Talib ve ibn Abbasdan basqa kimlerin
oldugunu bilmir. Gerek bu aiqlamalar he kime qeribe gelmesin. nki
sz sahibinin kim oldugu belli deyil. Her seyden xeberdar olan Allah da
z sevimli Resuluna bu barede he bir vehy endirmemisdir.
merin peygemberin emrine itaet etmekden boyun qairmasi.
merin btn heyati boyu peygembere tam sekilde itaet etdiyini
bildiyimiz halda, onun kiicik bir xahise etinasiz yanasdigini nece tesev-
vrmze getire bilerik.
merin: Agrilari ona gc gelir, sizin ellerinizde Allahin kitabi var.
Bu bize kifayetdir demesi bele aiqlana biler: mer peygemberin
bu agir xeste halinda sehabelerin ona oxlu sual verib danisdiraraq onu
yarmalarini istemirdi. Onun: Sizin elinizde Allahin kitabi var, bu bize
kifayetdir sz buna sbutdur. Uca Allah dininin ve serietinin kamilliyi
baresinde buyurmusdur:
[ P Q R S T U Z
Biz Kitabda he seyi nezerden qairmadiq. [el-Onam suresi, 38].
[ K L M N O P Q R S T U Z
Bu gn dininizi sizin n kamil etdim, size olan nemetimi tamam-
ladim ve bir din olaraq sizin n Islami beyenib sedim. [el-Maide su-
resi, 3-c aye].
Bele basa dslr ki, peygemberin yazdirmaq istedikleri teblig
olunmasi vacib olan yenilikler deyil, nesihetlerden ibaret idi. nki pey-
gemberin Allahin ona teblig etmeyi vacib etdiyi emrleri terk etmesi ve
ya yalan danismasi qeyri mmkndr.
71
Oger peygemberin beyan etmek istediyi meselelerin arasinda at-
dirilmasi vacib olan mesele olsaydi, he Allah onu o cr buraxardimi?!
Bunlari bildikden sonra bize aydin olur ki, ister xeste halinda, isterse
de saglam veziyyetinde peygemberin ona emr olunani teblig etmesi
qailmazdir. Oger mmet n vacib olan bir seyi atdirmaq niyyetinde
idise, sehabelerin mnaqisesine ehemiyyet vermeden bunu etmeli idi.
Uca Allah buyurmusdur:
[ L M N O P Q Z
Rebbinden sene nazil edileni teblig et [el-Maide suresi, 67-ci aye]
Onun bunu terk etmesi deyeceklerinin vacib ve yeni bir hkm olmadigi-
na delalet edir. Peygember o hadiseden sonra drd gn yasamis ve ye-
niden nese yazdirmaq istediyini bildirmisdi.
Besinci:
Mselmanlarin z qelblerini sehabelere qarsi olan kin ve nifretden
temizlemeleri labddr. Gerek onlar imamlar kimi onlara derin bir me-
hebbet beslesinler. Oger sehabeler baresinde sizin n qaranliq bir me-
sele qalsa, onlara zrler getirin. Imamlarin bele dediyi revayet olunur ki;
alis mmin olan qardasina yetmis deIe zr getiresen... Heminin de-
misler: Qardasin haqqinda z gzlerini ve qulaqlarini bele yalani say.
el-Kafi eserinde Hseyn ibn Muxtar Obu Abdullahdan bele revayet
etmisdir ki; Mminlerin emiri bele buyurmusdur: Deqiqlesdirene qe-
der qardasinin halini yaxsi yere yoz, qardasinin szn ne qeder ki xe-
yirli yere yozmaq mmkndr pis menada anlama. Ubey ibn Keb de-
misdir: Qardasinizdan xosagelmez bir sz esitdikde onu yetmis cr
yaxsi aiqlama verin.
1
Bizim imamlarin yolu ile gederek sehabelere zrler getirmeyimiz
daha nemnlidir. Onlar hemin vaxt en sevimli adamlarinin lm ayagin-
da eziyyet ekdiyini grerek heyret iinde idiler.
Uca ve Byk Allah onlari terifleyerek, bele buyurmusdur:
[ . / 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Z
Siz insanlar arasinda ze ixarilmis en xeyirli mmetsiniz. Siz yax-
si isler grmeyi emr edir, pis emelleri qadagan edir ve Allaha iman geti-
rirsiniz. [Ali Imran suresi, 110-cu aye] Halbuki bezileri lap kiik fiqhi
meselelerde bele sehabelerin reyine qarsi ixirlar.
1
el-Hedeiq en-Nadirah: (15/353)
72
Neye gre aradan uzun esrlerin kemesine baxmayaraq bu ve ya di-
ger hadiselere gre peygember sehabelerine nalayiq szler demeli-
yik?! Bizim meqsedimiz nedir?
Meger biz peygembere onun znden daha elmli ve daha herisik?!
Meger biz peygemberi sehabelerin onu sevdiyinden daha artiq se-
virik?!
Yoxsa biz sadece olaraq nefsimizin isteklerine uymusuq?!
Altinci: Ibn Abbasin hedisi revayet etdikde bu hadiseni bedbextlik
adlandirirdi. Lakin o bu hadisede istirak etmemisdi. O hadiseden uzun
iller sonra peygemberin vefatini xatirladiqda bunu deyirdi. Btn re-
vayetler buna delildir.
Yeddinci: Btn bunlari anladiqdan sonra birden bir nasibi bize dese
ki, btn o problemlerin sebebkari Oli ibn Obu Talib olmusdur. O bir
ox hallarda peygembere qarsi ixir ve ona itaetsizlik gsterirdi. Ele
Hdeybiye slhnde de o peygemberin adini pozmaqla ona itaetsizlik
gsterdi. Elece de o diger sehabeler kimi saini qirxdirib qurbanini da
kesmemis ve Tebuk dysne getmeyerek Medinede qalmaqdan imtina
etmisdi.
Bununla beraber o, peygember lm yataginda iken sehabelerden
yazi levazimati teleb etdikde diger sehabeler kimi onun telebini peygem-
ber dnyasini deyisenedek yerine yetirmemisdi. Hetta o, baresinde
heddini asanlar n Islam serietinin hkmn deyisdirerek onlari qisas
evezine diri-diri yandirmaqla cezalandirmisdi.
1
Mehz bele suallarla peygemberin ehli beytine ve onun sehabeleri-
ne dsmenilik besleyenler taninir.
Altnc sual: Obu Bakr as-Siddiqin Fadak
bag mirasnda mvqeyi.
Birden biri bize dese ki; Deyin grek Obu Bekr es-Siddiqin Fati-
menin Fedek bagindan olan mirasini vermemesine nece baxirsiniz?
Fatime lene qeder onunla danismirdi. Halbuki Byk Allah miras
qerarini eziz kitabinda beyan etmisdir:
[ c d e g f h i j k Z
Allah vladlariniz haqqinda size bele tvsiye edir; kisiye, iki qadinin
payi qeder pay dsr. [en-Nisa suresi, 11-ci aye]. Hetta peygemberler
arasinda bele miras, teyin ederek Zekeriyye baresinde buyurmusdur:
1
Biharul Onvar (24/414)
73
[ > ? @ A B C D E F G H I J K L M N
O QP R S T U Z
Men zmden sonra gelen qohumlarindan dine etinasiz yanasacaq-
larindan qorxuram. Zvcem de sonsuzdur. Mene z terefinden ele bir
vlad bexs et ki, o hem mene, hem de Yaqub nesline varis olsun. Ey
Rebbim! Ele et ki, o Senin raziligini qazanmis olsun! [Meryem suresi,
5-6-ci ayeler]. Sleyman baresinde ise buyurmusdur:
[ ? @ A Z
Sleyman Davuda varis oldu [en-Neml suresi, 16-ci aye]
Alemlerin xanimina qarsi etdiyi bu davranisa gre o peygemberi
qezeblendirmis olub. Peygember Fatime haqqinda demisdir:
'Sbhesiz ki Fatime menden bir paradir. Onu qezeblendiren meni qe-
zeblendirmis olur.
CAVAB:
Birinci: Ovvela unutmamaliyiq ki, Fatime ve onun eri Obu Bekr
es-Siddiqin ve basqa sehabelerin yaninda xsusi hrmete malik idiler.
Buna eyani sbut Obu Bekrin Oli ibn Obu Talibe Fatime ez-Zehra
ile evlenmeyini meslehet grmesidir.
1
Peygember de qizinin Oliye ere
getmesi n lazimi tedarklerin grlmesini Obu Bekre hevale etmis,
sonradan Fatimenin toyu gn onun xanimi Osma bint Umeys de teda-
rklere qosulmusdu.
2
Fatime ez-Zehra dnyasini deyisdikde bele
Obu Bekrin xanimi onun yuyulub keIenlenmesini z icra etmisdi.
3
Ikinci: Yeqin ki, masir dvrmzde mselmanlarin oxu Fedek tor-
paginin Allahin Xeyberden z Resuluna ayirdigi qenimet payi olugunu
bilmirler. Bu qenimet payi mharibe olmadan elde olunduqda olur. Bu
qisse tam sekilde Hesr suresinde xatirlanmisdir: Uca Allah buyurur:
[ X Y Z [ \ ] ^ _ ` a b c d e f g h i j k l
m on p q r s t u v xw y {z | } ~ Z
Allahin z Peygemberlerine kendlerin ehalisinden verdiyi qenimet-
ler Allaha, Peygembere, qohum-eqrabaya, yetimlere, yoxsullara ve m-
safirlere mexsus edilmisdir ki, o, aranizdaki zenginlerin dvleti olub
1
Biharul Onvar (43/93), (19/112)
2
Biharul Onvar (43/138)
3
Biharul Onvar (43/185)
74
qalmasin. Peygember size neyi verirse, onu gtrn, neyi de qadagan
edirse, ondan ekinin. Allahdan qorxun. Heqiqeten, Allah siddetli ceza
verendir. [el-Hesr suresi, 7-ci aye]
Allahin z Resuluna eta etdiyi her sey ona mexsusdur. Peygember
onu znn, ailesinin ehtiyaclarinin denmesi ve sedeqe n ayir-
misdi. Hemin torpaga nezareti de mehz z edirdi. Tarix kitablarinda
qeyd olundugu kimi o, bu torpagi he kime miras qoymamisdi. Peygem-
ber dnyasini deyisdikde onun islerini evvelce Obu Bekr sonra ise
mer icra edirdi. merin xelifeliyi dneminde Oli ibn Obu Talib ve
Abbas hemin torpaga nezareti z zerilerine gtrmeyi merden xahis
etmis, o da bu xahisi cavabsiz qoymamisdi. Belelikle hemin bag me-
rin, Osmanin ve Olinin xilafeti dvrlerinde Olinin nezareti altinda ol-
musdu. Onun vefatindan sonra bag imam Hesen ibn Olinin, sonra imam
Hseynin, sonra Hesenin oglu Hesenin ve Oli ibn Hseynin, daha sonra
ise Zeyd ibn el-Hesenin nezareti altina kemisdi. Lakin bag onlardan
he birinin sexsi mlk olmamisdir.
nc: Miras meselesine geldikde ise peygember z sehabeleri-
ne xeber vermisdi ki, peygemberler basqa insanlar kimi zlerinden sonra
miras qoymazlar. Onlarin buraxdiqlari mal-dvlet sedeqedir. Imamlar da
bunu belece aiqlamislar.
Obu Abdullah revayet edir ki, Resululah buyurmusdur: Kim
elm teleb etmek n bir yol tutub gederse, Allah onun n Cennete bir
yol aar. Heqiqeten de melekler elm telebesine raziliq elameti olaraq qa-
nadlarini yere serer. Yerde ve gyde olanlarin hamisi hetta denizdeki ba-
lina bele elm telebesi n bagislanma dileyer. Alimin Allaha ox ibadet
eden abid zerindeki fezileti on drd gecelik ayin diger ulduzlar zerin-
deki fezileti kimidir. Sbhesiz ki alimler peygemberlerin varisleridirler.
Peygemberler zlerinden ne bir dinar ne de bir dirhem miras qoymurlar.
Onlar zlerinden sonra yalniz elm buraxib gedirler. Kim onu gtrse
seadete atmis olar.
1
Obu Abdullah heminin demisdir: Sbhesiz ki, alimler peygem-
berlerin mirasidir. Bele ki peygemberler zlerinden sonra ne bir dirhem
ne de bir dinar miras qoymazlar. Onlar z hedislerini miras qoyar. Kim
onlardan gtrse seadete nail olar.
2
CeIer z atasindan revayet edir ki; Peygember ne bir dinar, ne
de bir dirhem, ne bir qul, ne bir keniz, ne bir qoyun, ne de bir deve miras
1
el-Kefi (1/34), Biharul Onvar (1/164), emeli es-Saduq (60-ci sehife)
2
el-Kefi (1/32), Vaseil es-Sie (27/78), Mustedrak el-Vaseil (17/299), el-ixtisas(4 seh)
75
qoymamisdir. Resulullah vefat ederken hetta onun zirehi bele Medi-
neli yehudilerden birinin yaninda ailesi n aldigi iyirmi misqal arpa-
nin mqabilinde girov qoyulmusdu.
1
He Fedek bagina sahib olan sexs de iyirmi misqal arpanin mqabi-
linde z zirehini girov qoyarmi?
Mminlerin emiri demisdir: Yeddi seyde elm maldan stndr:
1 - Elm peygemberlerin mirasidir, mal-dvlet ise padsahlarin
2 - Elm xerclendikde artiq, mal-dvlet ise azalir.
3 - Mali qoruyan adam lazimdir elmi ise z sahibi qoruyur.
4 - Elm keIene daxil olur, mal-dvlt ise qalir.
5 - Mal-dvlet kafire de olur, mmine de, Elm ise yalniz mmin
n olur.
6 - Btn insanlar dinlerini yrenmek n elmli sexse mhtacdirlar,
lakin onlar mal-dvlet sahibine mhtac deyiller.
7 - Elm insani krpnn (Siratin) zerinden keerken gclendirir,
mal-dvlet ise onu zeifledir.
Drdnc: Asagidaki ayeye esasen Fatimenin ata mirasina daha
layiqli olmasi iddiasi avam insanlarin getirdiyi batil bir delildir. Uca
Allah buyurmusdur:
[ > ? @ A B C D E F G H I J K L M N
O QP R S T U Z
Men zmden sonra gelen qohumlarimdan dine etinasiz yanasacaq-
larindan qorxuram. Zvcem de sonsuzdur. Men z terefinden ele bir v-
lad bexs et ki, o hem mene, hem de Yaqub nesline varis olsun. Ey Reb-
bim! Ele et ki, o Senin raziligini qazanmis olsun! [Meryem suresi, 5-6-
ci ayeler] heminin buyurur:
[ ? @ A Z
Sleyman Davuda (peygemberlikde) varis oldu. [en-Neml suresi,
16-ci aye]
Bu ayelerdeki varislik peygemberlik, elm ve hikmet varisliyidir. Bu-
na da hem eqli, hem de Quran ve snneden deliller sahiddir. Hemin de-
lilleri biz artiq vurgulamisiq. Oqli delillere geldikde ise onlar asagidaki
kimidir:
Birinci aye: o hm mene, hem de Yaqub nesline varis olsun ayesi.
1
Qurbul isned (44-c sehife), Biharul Onvar (16/219)
76
1 - Seyid Muhemmed Hseyn Fedlullah demisdir: yeni varis olsun
ve peygemberliyin yolunu davam etdirib, Allahin yoluna devet edib, ona
emel ederek, onun yolunda cihad etsin ki, peygemberlik onun fikrinde,
ruhunda ve emelinde olsun.
1
2 - He tesevvrnze getire bilersinizmi ki, hrmetli peygember
ebedi cennetin daimi nemetlerinin evezine Allahdan z vladlarina fani
dnya nemetinin miras qoymasini dilesin?! Bunu he emelisaleh bir kes
haqqinda dsnmek dzgn olmaz. Bes peygemberin Allahdan dnya
malina miras ixsin deye vlad dilemeyi nece? Meger bu mmkndr?!
3 - Uca Allahin peygemberleri beseriyyet n en nmunevi insan-
lardir. Onlar yaxsi isler grmeyi emr edir ve zleri de ona emel edirler.
Onlar insanlara mallarini xerclemeyi tvsiye etdikleri halda zleri nece
bu fani dnya nemetini saxlaya bilerler? Uca Allah buyurmusdur:
[ s t u v w x y z | { } ~ Z
Siz Kitab oxuyb insanlara xeyirxahligi emr etdiyiniz halda, zn-
z unudursunuz? Meger anlamirsiniz? [el Beqere suresi, 44-c aye]
Oksine siz onlarin z mallarini xeyre xerclediklerini grersiniz.
Meseleye aydinliq getirmek n bilmeliyik ki, Zekeriyyenin
irsinde mal-dvlet yox idi. Bele ki:
4 - Oger biz Yaqub nesline varis olsun ayesini tamamlasaq aydin
bir sekilde bize belli olacaq ki, buradaki mirasliq anlami elm ve pey-
gemberlik irsi menasindadir. Bir de ki, eger sual Zekeriyye terefin-
den verilmis olsaydi, her hansi bir tarixi Yaqubun ailesinin nee sexs-
den ibaret oldugunu bize xeber vere bilermi? Bes Yaqub neslinden olan
Yehyanin yeri haradadir?
Insafli oxucu Qurini Heimi ve tarix kitablarini oxuyaraq btn pey-
gemberlerin Yaqub neslinden oldugunu bilir. nki Israil Allahin pey-
gemberi Yaqubun zdr. Bes Yaqub neslinden peygember olmayan di-
ger sexsler nece olsun? Btn bu say oxlugu ile Yehyanin miras
payi ne qeder olacaqdir?
Sbhesiz ki, mene ve Yaqub nesline varis olsun ayesi alimlerin
anlami ile, mbarek tefsir ve tarix kitablarina nezer saldiqdan sonra: Bu-
rada mal mirasi nezerde tutulur deyenlerin szn redd edir.
Tbii ki, ayede peygember olan Yaqubun, sonra da peygember olan
Zekeriyyenin adi ekildikde burada mal deyil, mehz peygemberlikden
1
Tefsir min vahyil Quran (Meryem suresi, 6-ci aye)
77
shbet getdiyi belli olur. Sonra da ki, Zekeriyye idi ve eli ile qazan-
diginin hesabina dolanirdi. Bu halda onun Yehyaya buraxacagi mal-
dvlet haradadir?!
Ikinci ayeye geldikde ise bu ayede: Sleyman Davuda varis ixdi
deyildikde mal-dvlete deyil, peygemberlik, elm ve hmmete varis ix-
misdi.
Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi demisdir: Bu ayede gste-
rilir ki, o diger 19 qardasindan ferqli olaraq atasindaki mlk ve peygem-
berliye varis ixmisdi.
1
Tarixden melumdur ki, Davud peygemberin oxlu zvceleri, cari-
yeleri ve vladlari var idi. Bele oldugu halda biz nece deye bilerik ki,
Ona yalniz Sleyman varis ixmisdi?
O da melumdur ki, Sleyman qardaslari da atalarinin varisleridir.
Bele oldugu halda onlarin arasindan tekce Sleymanin varis olmasi
meqsedeuygun deyil.
Lap ele edek ki, burada dnyavi irsden shbet gedir, bes bunun Uca
Allahin kitabinda qeyd olunmasinda ne fayda var? Bu mesele melum ol-
dugu halda bes Allahin kitabindaki ibret ve belaget harada qaldi?
Besinci: Burada Haqqi seven sexs azca duraraq bele sual verir: G-
resen Fatime ez-Zehra Obu Bekrden Fedek bagini istedikde onu
miras olaraq isteyirdi, yoxsa xeyber dysnden sonra ona verilmis bir
hediyye kimi? Shbetimizin sonunda bu sualin cavabina aydinliq getire-
ceyik. Aydindir ki, Fatime Obu Bekrden Fedek bagini teleb et-
dikde ve Obu Bekr ona bagi vermeyerek buna deliller getirdikde Fatime
ksb gedir. Gresen o bu zaman Atasindan qalma mirasi isteyirdi,
yoxsa hediyyeni? Oger irsi isteyirdise qeyd etdiyimiz kimi peygemberler
mal-dvlet, dinar ve ya dirhem miras qoymurlar. Yox eger bu peygembe-
rin z qizina bexs etdiyi bir hediyye idise o zaman ortaya suallar ixir.
1 - Peygember he vaxt Fedek bagini Fatimeye vermemisdi.
Fatime Obu Bekrden bunu teleb etdiyi vaxt bundan xeber tutmusdu, ve
hediyye deyil, mehz miras olaraq onu istemisdi. Bellidir ki, Xeyber d-
ys hicretin yeddinci ilinde bas vermisdi. Peygemberin qizi Zeyneb
hicretin 8-ci ilinde, bacisi Ummu Kulsum ise hicretin 9-cu ilinde vefat
etmisdiler. Ele ise peygember onlari qoyub nece yalniz Fatimeye bu-
nu vere biler?
Bu peygemberin z vladlari arasinda ayrisekilik etmesi barede
bir ittihamdir, nki bu ona esla yarasmaz.
1
Tefsir el-Cedid ve Tefsir el-Muin (en-Neml suresi, 16-ci aye)
78
2-Ferz edek ki, Fedek bagi Fatimeye hediyye olunmusdu. Fatime de
onu ya gtrms ya da terk etmisdi. Oger o bagi gtrbse ne n gelib
onu Obu Bekrden isteyir? Yox eger onu gtrmemisdise seriet baximin-
dan hediyye gtrlmedikde, o ona verilmis sayilmir. O zaman hediyye
olunanin vefatindan sonra hediyye onun varislerine atir.
Altinci: Imamlardan gelen revayetlere esasen melumdur ki, Fiqhi ba-
ximdan torpaq sahelerinden qadinlara miras verilmir, onlara onun qiy-
meti denilir.
Yezid ibn Saigden revayet olunur ki; Men Obu Abdullahdan so-
rusdum ki, qadinlar yere miras olurlarmi? O dedi: yox, lakin oranin qiy-
metine varis ixirlar. Men dedim: Insanlar bununla razilasmir. O dedi:
Oger biz hakim olsaq, onlar da narazi olsalar onlari qami ile vurariq.
Dzelmeseler qilincla vurariq.
1
Oben ibn el-Ohmer revayet edir ki; men Meryemden onun bele dedi-
yini esitdim: Men Obu Abdullahdan qadinlarin mirasi haqqinda sorus-
dum. O dedi: Onlara dasin, tikilinin, taxtanin ve ipliyin haqqi denilir.
Yere ve dasinmaz emlaka geldikde ise onlara miras dsmr. Men sorus-
dum: Bes paltar? O dedi: Paltarda onlara pay var. Men sorusdum: Nece
olur ki, bu ikisinden onlara qiymeti, bundan ise drdde biri dsr? O
dedi: nki qadinin varisi olmur. Bu bele oldu ki, qadin birine ere get-
dikde basqa nesilden olan eri ve ya onun oglu gelib onlarla emlak mba-
hisesi etmesin.
2
Yeddinci: Fatime ile Obu Bekr arasinda bas vermis anlasilmazli-
gin dzgn tehlilini Allahin izni ile size teqdim edirik: Cennet ehlinin
xanimi basqasinin mlknn ona mexsus oldugunu iddia ede bilmez.
Sadece olaraq o, hemin bagin heqiqeten ona mexsus oldugunu zenn ede-
rek onu teleb edirdi. Obu Bekr bagi ona vermesinin sebebini aiqla-
diqda Fatime yeniden gederek onunla danismadi.
Buna da sbut odur ki, Imam Oli hakimiyyete geldikde Fedek ba-
gini z vladlarina vermedi. Bu barede ona sual verildikde ise o bele ca-
vab verdi ki; Obu Bekrin qadagan etdiyi, merin de bunu desteklediyi
bir seyi etmeye Allahdan utaniram.
3
Tutaq ki, Obu Bekr mirasi vermekde zlm etmisdise bes Imam
Oli nece meger o da z vladlarini miras vermemekde zlm etmisdi?
1
el-Kefi (7/129), Vaseil es-Sie (26/70), Tehzib el-Ohkem (9/299)
2
el-Kefi (7/130)
3
Nehcul Belegan serhi (16/252)
79
Ohli beyti ve mselmanlari sevenler onlari he zaman zlmde itti-
ham etmez, Obu Bekr ve qeyrileri barede he vaxt pis zenn etmez.
Sekkizinci: Obu Bekr es-Siddiq bu mlkn qizi Aiseye ve ya bas-
qa mminlerin analarina mexsus oldugunu iddia etmemis ve bu mali
Peygemberin Ohli beytine mumen vermemisdi. O, bunu yalniz pey-
gemberin vesiyyetini heyata keirmek n etmisdi. He peygem-
berin vesiyyetine emel etmek sehv ola bilermi?!
Doqquzuncu: Obu Bekr es-Siddiqin Fatimeye mirasi verme-
mesi he de fitnekarlarin yaydigi kimi dsmenilik ve nifrete gre deyil.
Unutmamaliyiq ki, Fatime peygemberden ona ev islerinde
yardimi olmaq n xadime istedikde mbah olmasina baxmayaraq
peygember bundan imtina etmisdi. Bele ixir ki, gerek biz mmetin
peygemberinin adilliyine de tene vurmaliyiq?!
Imam Oli uzun bir hedisde buyurmusdur: ...Sonra peygember
qalxib getmek istedikde Fatime ona dedi: Atacan menim ev islerimi gr-
meye taqetim yoxdur. Mene bir xidmeti ver ki, yardimim olsun. Pey-
gember dedi: Ey Fatime! Xidmetiden daha xeyirli bir sey isteyirsen-
mi? Oli Fatimeye dedi: De ki, beli! Fatime dedi: Atacan xidmetiden
daha xeyirli? Peygember dedi: Her gn 33 deIe Izzet ve Celal sahibi
olan Allah tesbeh edir, 33 deIe Ona hemd edir, 34 deIe ise tekbir edir-
sen. Dilinle bunu yz deIe demekle z terezine min savab elave etmis
olursan.
1
Onuncu: Fatimenin qezebi peygemberi de qezeblendirirdi ifade-
sinde he bir ixtilaf yoxdur.
Snhesiz ki, bunu Fatimeni qezeblendirmek n deyil, mehz pey-
gemberin vesiyyetine emel etmek n etmisdi. Bu da ne Obu Bekr
es-Siddiqe ne de basqasina ayb etmez.
Ele bu sebebden de, Fatime ez-Zehrani qezeblendiren her sey pey-
gemberi de qezeblendirir ifadesi bura samil olunmur. Ona qalsa Imam
Oli ile Fatime arasinda btn ailelerde oldugu kimi aile ixtilaflari
olmusdur. Bele oldugu halda meger imam Olinin adilliyine tene ederek
demeliyik ki. O Fatimeni qezeblendirdiyine gre peygemberin qezeb-
lenmesine sebeb olmusdu?!
Oksine peygember her zaman emisi oglu ile Cennet ehlinin xani-
mi arasindaki btn ixtilaflarda ata kimi deyil adillik ve insaf mvqeyin-
den ixis edirdi.
1
Biharul Onvar (43/134), Kesful gumme (43/134)
80
Obu Zer revayet edir ki; Men CeIer ibn Obu Talible birge Hebe-
sistanda hicretde olarken. Ona qiymeti drd min dirhem olan bir cariye
hediyye etmisdim. Medineye qayitdiqda CeIer hemin cariyeni evinde
xidmeti olsun deye Oliye verdikde Oli onu Fatime ile birge yasadigi
menzile getirdi. Bir deIe Fatime eve geldikde grd ki, Oli basini
cariyenin qucagina qoyub. Fatime bunu grcek dedi: Ey Obu Hesen!
Sene etdinmi? O dedi: Ey Muhemmedin qizi, Allaha and olsun ki yox
Men he bir sey etmemisem, ne isteyirsen? Fatime dedi: Icaze ver ata-
min evine gedim. Oli dedi: Icaze verdim. O derhal hicabini rterek, ey-
nini geyib peygemberin yanina gelib Oliden sikayet edecek, sen onun
Oli haqqinda etdiyi sikayetlere mehel verme. Fatime onun yanina
geldikde Allahin Resulu ona bele syledi. Gelmisen ki, Oliden sika-
yet edesen? Fatime: Kebbenin Rebbine and olsun ki eledir deye cavab
verdi. Peygember dedi: Onun yanina qayit ve de ki, senin razi olma-
gina mecburam.
1
CeIer ibn Muhemmed demisdir: Bir deIe Fatime peygembe-
re Oliden sikayet ederek dedi: Ey Allahin Resulu! Evde neyi varsa
hamisini yaziqlara paylayir! Peygember dedi: Ey Fatime! Qardasim
ve qardasim ogluna gre meni qezeblendirirsen? Onu qezeblendirmek
meni, meni qezeblendirmek ise Uca Allahi qezeblendirmek demekdir.
2
On birinci:
Her seyden nce unutmamaliyiq ki, Islamin dsmenlerinin esas
meqsedi batil fikirler ve mbarek ilk esrin nmayendeleri arasinda mx-
telif kin ve axnasmalarin olmasi kimi iftirali xeberleri yaymaqla msel-
manlarin birliyini pozmaqdir. Oger biz aglimizi islederek zmze sual
versek ki, her il mselmanlarin mxtelif meclislerinde eyni hekayeleri
seslendirmekle biz neye nail oluruq? Yalniz peygemberin ehli beytine
biz neye nail olmus oluruq? Yalniz peygemberin ehli beytine qarsi
dsmenilik sayelerini yaymis oluruq. Agilli insan Fatime Fedek
bagini istedikde Obu Bekrin neler etdiyini arasdiraraq grecek ki,
Obu Bekrin etdiyi edilmesi vacib olan mesum peygembere tabei-
likden basqa bir sey deyildi. Bele oldugu halda onun sehvi nededir ki?!
Bes biz Cennet ehlinin xanimi Fatime haqqinda Nasibilerin bele
dediklerine ne cavab vereceyik? Onlar deyirler:
1
Ilel es-Serai (1/163), el-Meneqib (3/342), Biharul Onvar (39/208)
2
Biharul Onvar (43/153), Kesful gumme (1/473)
81
Fatimenin hali qeribedir! O, qezeblenerek Islamda qadagan olunmus
hemiselik ksllye getirib ixaranadek mselmanlara mxalif olur.
Bunun da baslica sebebi onun z nefsinin isteklerine uyaraq inadkarliq
etmesi ve fani dnyanin irkin nazi nemetlerine ox sevmesidir. O, ata-
sinin vesiyyetini qulaqardina vuraraq gelib Resulullahu xelifesi Obu
Bekr es-Siddiqden miras teleb edirdi. Ondan nce de deIelerle Oli ibn
Obu Talibin ox kasib olmasindan atasina sikayet edirdi. Buna da asagi-
daki revayetler sbutdur:
Ishaq es-Sebii Harisden, o da Oliden revayet edir ki; Bir deIe Fati-
me Resulullaha sikayet ederken peygember dedi: Meger seni m-
metin en birinci Islama gelenine, en agilli ve en elmlisine ere verdiyim-
den narazisan? Meger sen Imranin qizi Meryem istisna olmaqla Cennet
ehli xaimlarinin basisi olmaq istemirsenmi? Senin iki oglun ise Cennet
ehli genclerinin basilaridir.
1
Obu Saleh ibn Abbasdan revayet edir ki; Bir deIe Fatime acliq-
dan ve paltarsizliqdan aglayirdi. Peygember ona dedi: Ey Fatime,
erinden qane ol. Allaha and olsun ki, o hem bu dnyada, hem de axiret-
de basi olacaqdir. Belelikle onlarin arasini dzeltdi...
Ey peygemberin ehli beytini seven kes: Sen de nasibiler kimi ehli
beyte nifret besleyenlerden olmaq isteyirsen, yoxsa Onlardan beseriyye-
tin xeyirlisi Muhemmed ile birge olanlari saglam qelble mdafie
edenlerden? Indi zn bu iki yoldan birini se.
Yeddinci sual: Obu Bakrin Fatimani alaltmas masalasi.
Birden biri bize dese ki, bes tarix kitablarinda gsterildiyi kimi pey-
gemberin vefatindan sonra Obu Bekr es Siddiq, mer ibn el-Xettabin
ve Xalid ibn el-Validin Imam Olinin evine hcum ederek onu el-qolu-
nu baglayaraq, onun heyat yoldasinin qabirgasini qirib betnindeki usagi-
ni salanadek dymeleri ve sonra evlerini yandirmalari kimi iyrenc emel-
ler sevgiye delalet edir peygemberin ehli
2
beytine qarsi olan nifret ve
kin-kdurete?
CAVAB:
Birinci: Gerek haqqi axtaran kes, tarixi bir revayet oxudugu zaman
mesderini sehih olub-olmadigini deqiqlesdirib bilmeden onu he kime
1
Omeli et-Tusi (248-ci sehife)
2
el-Meneqib (3/319), Biharul Onvar (24/99) -------elyazmada bu szler yalniz asagida yazilib
metnde qeyd olunmayib. Olyazma seh 97
82
deyib insanlarin qelblerini peygemberin sehabelerine qarsi kinle dol-
durmasin.
Heqiqeten de Ohli beyti, elmi ve xeyiri seven kes alismalidir ki,
revayetleri gtrende sehve yol vermesin. Yalniz sehih hedisin sertlerini
znde birlesdiren revayetlere esaslanib uydurma revayetlerin ox ve
meshur olmasina diqqet yetirsin.
Ikinci: Sekk yoxdur ki bu revayet mselmanlari paralanmaga ali-
san fitnekarlarin istifade etdikleri aq yalandan basqa bir sey deyil. Biz
btn haqqi axtaranlari bu revayetin birce sehih olanini tapib ixarmaga
agiririq. Getirsinler grek hemin revayete senedin tamligi, deqiq ve adil
ravilerden revayet olunma kimi sehih hedisin sertleri revayete samil olu-
nacaqmi?
On teeccbls de budur ki, oxlari z hisslerine uyaraq bu hedise
inanirlar. Lakin onlardan he biri surlu suretde hedisin sehih olub ol-
mamasina nem vermir!
Seyid Hasim el-Heseni bu revayetleri xatirlatdiqdan sonra demisdir
ki, elmi arasdirmalar zamani melum olur ki, bu revayetlerin sehih ve
sabit deyildir.
1
Heminin demisdir: Nece olursa olsun, Fedek bagi ve Fatimenin ata-
sindan olan mirasi ve xilafet baredeki mvqeyine dair hedisler uzun ve
oxdur. Hemin revayetleri arasdirdiqdan sonra melum olur ki, onlarin
ox az bir hissesi sabit deyil.
2
Kesif el-gita demisdir: Fatimeni dyb yaxasini itelemek meselesini
oxuyan he bir vicdanli, agil ve derrake sahibi onu qebul ede bilmez.
Ona gre yox ki, onlarin bunu etmeye cretleri atmazdi. Ona gre ki,
cahiliyye dvrnden qalmis ve Islam serieti ile tesdiqlenmis ereb adetle-
ri qadinlari dymeyi yolverilmez bir hal kimi baxir.
Seyid el-Xuiye Fatimenin qabirgalarinin qirilmasi baresinde varid
3
olan revayetler barede sual verildikde cavab vermisdir ki: Bele meshur-
dur. Lakin o sehih olmasina hkm vermemisdi.
4
nc: Ola bilsin biri desin ki, Oliye emr olunmusdu ki, peygem-
berin vefatindan sonra sebirli olub mmetin paralanmasina ekinerek
1
Siratul eimme el-Isney esera (1/133)
2
Siratul eimme el-Isney esera (1/140)
3
Cennetul Meve (135-ci sehife) -------elyazmada bu szler yalniz asagida yazilib metnde qeyd
olunmayib. Olyazma seh 98
4
Sirat en-Nucet: (3/314)
83
Islam bayragini qorumaq n Onun heyat yoldasi hcuma meruz qaldi-
gi zaman onlara qarsi vurusmasin.
Lakin bele bir suallar meydana ixir:
Ovvelce bildiririk ki, bu revayet dzgnlkden ox uzaqdadir. Ferz edek
ki, btn bunlar qeyd olundugu kimidir, bes neye gre Oli Cemel g-
n Talhenin ve mminlerin anasi Aisenin ordusuna qarsi, Saffeynde ise
Maviyenin ordusuna qarsi vurusmusdu? Elece de Nehrevan dysnde
o xevariclere qarsi vurusmusdu. Ele ise ne n o bu qeder dyslerde
istirak ederek qan tkmsd? Bele ixir ki, o mselmanlarin ayrilmama-
si ile bagli peygemberin emrini qulaqardina vurmusdu?
Dzgn rey ise odur ki, he kim zlm olunduqda ve ya Allahin ha-
ramlari edildikde Oliye vurusmagi qadagan etmemisdi. O ki qaldi onun
gzleri nnde zvcesine qarsi zlm olunsun. Bu revayetlei oxumazdan
qabaq gerek insan Omirel mminin Olinin Allahin dinine ve z ailesine
olan qeyretini gzlerinin qabagina getirsin.
Imam Sadiqin bele dediyi revayet olunur ki, Kim zlm olundu-
gu sey yolunda lerse, sehiddir.
1
Meger bunu scaet sahibi mminlerin emiri bilmirdi? Gerek agilli
mselman onun xeyirine deyil ziyanina olan seyleri diline getirmekden
ekinsin. nki Olinin Talhenin ordusuna ve Saffeyn ehline qarsi vurus-
dugunu bilen sexs dsnmelidir ki, ele ise z ailesi vurulduqda ne n
onlarin mdafiesine qalxmamisdi?!
Drdnc: Her bir fitnekar sehih hedisleri deyil esli namelum olan
revayetlerin tarix ve edebiyyat kitablarinda xatirlandigina esaslanaraq
onlari yaya biler. Basqalari da bunlari oxuyub seksiz-sbhesiz ona ina-
nacaqlar.
Hetta Ohli beyte qarsi yalan danisib nifret eden her bir kes iddia ede
biler ki, Fatimenin dylmesi Obu Bekrle merin meqsedynl sekilde
heyata keirdikleri plan esasinda bas vermisdi. Onlar onu qetle yetirmek
isteyirlermis. Bu batil ittihami o bu cr uydurma revayetlerin neticesinde
elde edin ve neticede onun dediyinden bele ixir ki;
1 - Imam Oli onu ve Ohli eyalini vurmaq n onun evine daxil
olduqda rola girmisdi. Bele ki o, birinin yasi altmisdan yuxari, digerinin-
ki ise elli den yuxari olan sexse qarsi he bir sey etmedi. Halbuki
onun gcn insanlardan ve cinlerden he kim ata bilmezdi. Nece ki re-
1
el-Kefi (5/52), Tehzib el-Ohkem (6/167), Vaseil es-Sie (15/121)
84
vayetde gelir ki, o, Xeyber gn qirx neIerin dasiya bilmediyi bir qapini
tekbasina gtrb atmisdi.
2 - Mselmanlarin arasinda qan tklmesin deye Imam Olinin sehabe-
lere qarsi mqavimet gstermemesi esassiz bir reydir. nki Ohli beyt-
den varid olan revayetlere esasen peygemberin vefatindan sonra ne-
Ierden basqa btn sehabeler mrted olmusdular. Meger Olinin msel-
man qani tkmemesinin sebebi hemin neIer idimi?! Meger sehabe-
lerin qani Fatimenin qanindan daha stndr ki, o onu mdafie etmedi?!
3 - Fatimenin vefatindan doqquz gn sonra Imam Oli Henife ogullari
qebilesinden bir qadinla evlenmisdi. Onun olunun leqebi de ibn el-He-
nefiyye idi. Daha sonra o Fatime ez-Zehradan olan qizi Ummu Glsm
hemin hcumun istirakilarindan olan mer ibn el-Xettaba ere vermisdi.
Demeli o zvcesinin dsmenleri ile siz elaqe yaratmaga heris idi ve Fati-
meni szn heqiqi menasinda sevmirdi.
4 - Imam Oli birinci ve ikinci xelifenin vaxtinda qazi ve vezir olduq-
da bu ona etdiklerinin mkafati olaraq teqdim olunmusdu.
5 - O z vladlarina Obu Bekr
1
, mer ve Osman adlari verirdi. Obu
Bekrin vefatindan sonra onun dul zvcesi ile nigah baglanmasinda
Fatimeye xos getmemesine baxmayaraq onunla fexr etmesine delildir.
6 - Imam Oli Xelife oldugu dvrde analari Fatimenin mirasini z v-
ladlarina vermemis, teraveh namazini qilmagi qadagan etmemis ve m-
veqqeti nikaha icaze vermemisdi.
He ehli beyti seven sexs nasibilerin sehabelerin Fatimeni dyb
evini yandirmasi ve Olinin buna susmasi kimi uydurma revayetleri qe-
bul edermi? Getek o delil getirmezden nce haqqi arasdirib axtarsin.
Sakkizinci sual: Xalid ibn Validin Malik ibn Nuveyra
va onun xanmna mnasibati.
Bes Obu Bekr es-Siddiqin ilk xilafet dnemlerinde zekat vermek
meselesini bilmediklerine gre Xalid ibn Velidin basiligi altinda seha-
beleri mselmanlarin qanini tkmelerine ne deyirsiniz. Misal n Me-
lik ibn Nureyvanin qvmn, Xalidin ise onu qetle yetirerek ele hemin
gece Melikin zvcesinin yanina daxil olmasini gsterek.
CAVAB:
Birinci: Sehadet ve namazdan sonra zekat Islamin en mhm esasi-
dir. Zekat deyildikde varlilarin var-dvletinden kasiblarin haqqi nezerde
1
Hrmetli oxucu unutma ki, Obu Bekr bir kunyedir. Onun esl adi Abdullah ibn Obu QuheIe idi
ve bu kunye yalniz ona mexsus idi.
85
tutulur. Ele bu sebebden de Uca Allah z mqeddes kitabinda bir sira
yerlerde namazla zekati yanasi qeyd ederek buyurur:
[ k l m n o p q Z
Namaz qilib zekat verin ve ruku edenlerle birge ruku edin [el-Be-
qere suresi, 43-c aye]
[
Z
Namaz qilin, zekat verin! Qabaqcadan znz n ne xeyir hazir-
lasaniz onun evezini Allahin yaninda tapacaqsiniz. Sbhesiz ki, Allah ne
etdiklerinizi grr. [el-Beqere suresi, 110-cu aye]
Obu CeIer demisdir: Uca Allah namazla zekati yanasi qeyd ede-
rek buyurmusdur ki; Namaz qilib zekat verin. Demeli namaz qilib ze-
kat vermeyen kes namaz qilmamis kimidir.
1
Muhemmed ibn Muslim, Obu Bekr, Bureyd ve Fudeyl Obu CeIer ve
Obu Abdullahdan revayet edirler ki: Allah zekati namazla birge ferz
etmisdir.
2
Zekati vermeyen kes namazi terk eden sexs kimi ldrlmelidir. Bu-
na Allahin kitabi ve Ohli beyt imamlarinin szleri de sbutdur.
Uca Allah buyurur:
[ x y z { | } ~
Z
Haram aylar bitdikde msriklere harada rast gelseniz, onlari ld-
rn, esir tutun, mhasireye alin ve onlara her yerde pusqu qurun. Oger
tvbe etseler, namaz qilib zekat verseler, onlari serbest buraxin. nki
Allah Bagislayandir, Rehmlidir. [et-Tvbe suresi, 5-ci aye]
Oben ibn Tegleb revayet edir ki, Obu Abdullah mene dedi: Islam
dininde iki qan halaldir. Onlar barede ehli beyt olmadan he kim hkm
vermez. Allah ehli beyti gnderdikde ise onlar Allahin hkm ile hkm
verer: evli zinakar dasqalaq olunmur ve zekati vermeyenin boynu vuru-
lur.
3
Oli ibn Ibrahim atasindan, O ise Ismayil ibn Mirardan, Yunusdan, O
ise Meskenden, bir kisinin Obu CeIerden bele revayet edir ki; Bir
1
el-Kefi (3/506), Men le yehduruhul el-Feqih: (2/10), Vaseil es-Sie (9/22)
2
el-Kefi (3/497), Vaseil es-Sie (9/13)
3
el-Kefi (3/503), Men le yehduruhul Feqih (2/12), Vaseil es-Sie (9/33), Bihar el-Onvar (52/325)
86
deIe Resulullah mescidde iken: Ey filankes qalx! Qalx ey filankes!
deyerek bes neIeri qaldirdi ve dedi: Zekat vermediyinize gre bizim
mescidimizden ixin ve burada namaz qilmayin.
1
Ikinci:
Byk alimlerden gelen revayetlere esasen bellidir ki, peygemberin
vefatindan sonra bir ox erebler Islamdan ixdilar. Bezileri ise zekati
terk etdiler.
Tusi el-emeli eserinde Ibrahim ibn Mhacirden, o da Ibrahimden
revayet edir ki, Oses ibn Qeys ve basqa erebler peygember vefat et-
dikde dinden ixdilar ve dediler ki; Biz namaz qilacagiq, zekat ise ver-
meyeceyik. Obu Bekr bunu qebul etmedi ve dedi ki; Peygemberin
qoydugu qanunu men poza bilmerem. Peygemberin sizden aldigindan
az he ne almayacagam. Size qarsi vurusacagam. Ovveller verdikleriniz
zekati bele vermekden boyun qairsaniz size qarsi vurusacagam. Sonra o
bu ayeni oxudu:
[ C D E F G H I J K Z
Muhemmed Allahin elisidir, ondan qabaq da eliler gelib getmis-
ler.
2
[Ali Imran suresi, 144-c aye]
Bu byk hadiseye gre Obu Bekr Xalid ibn Velidin vurusdugu
ordulardan biri de Melik ibn Nureyvanin qvm idi.
nc:
Nefsinin isteklerine uyan bir ox fitnekarlar Obu Bekr es-Siddiqin
Xalid ibn Velidi dyslere gndererek onlarin qanlarini tkb, mallarini
halal etmesini tene vurublar.
Dzgn rey ise budur ki, Obu Bekr Xalid ibn Velidi tekce z
gndermemisdi. Ondan qabaq peygember de Xalidi bir sira dyslere,
o cmleden Taife, Yemene, Urreye, Behreyne, Dimetul Cendele ve bir
sira basqa yerlere gndermisdi.
Peygemberin ve diger Xelifelerin gsterisile Xalidin byk dys-
lere getmesine baxmayaraq bezileri bu byk sehabeye tene vuraraq
onun xetalarini yayib yaxsi emellerini gizletmekle onun tarixini ve pey-
gemberin yanindaki yerini rt-basdir etmeye alisirlar.
Drdnc:
Uca Allah buyurmusdur:
1
el-Kefi (3/503), Men le yehduruhul Feqih (2/12), Vaseil es-Sie (9/24)
2
Omeli et-Tusi (262-ci sehife), Biharul Onvar (11/28)
87
[ < = > ? @ A B C D E F G H I
J K L M N O P Q R S T VU W X Y Z \[
] ^ _ ` a b c Z
Allah sizlerden iman getirib yaxsi isler grenlere ved etmisdir ki,
zlerinden evvelkileri varisler etdiyi kimi onlari da yer znn varisleri
edecek, mminler n onlarin znn beyendiyi dinini mhkemlendi-
recek ve onlarin qorxusunu sonra arxayiniliqla evez edecekdir. Onlar
Mene ibadet edir ve he neyi Mene serik qosmurlar. Bundan sonra kfr
edenler mehz onlar fasiqlerdir. [en-Nur suresi, 55-ci aye]
Peygemberin vefatindan sonra insanlar dinden ixdiqda ve seha-
beler onlara qarsi vurusduqda onlara sert yer znde varislik, dinde
mhkemlik ve qorxunun arxayiniliqla evez olunmasi nesib oldu.
Besinci: Xalidin Melik ibn Nureyvani qetle yetirmesi revayetde
gelib.
1 - Xalid ibn Valid Melik ibn Nureyvanin qvmne geldikde onlara
dedi: Zekat mallari hani? Ne n siz namazla zekat arasinda ferq qo-
yursunuz?
Melik ibn Nureyva dedi: Biz bu mali peygember sag iken ona ve-
rirdik. Indi ise o vefat edib. Obu Bekr kimdi ki? Bunu esitcek Xalid ibn
Valid hirslenib dedi: Demeli o senin deyil yalniz bizim basimizdir?
Sonra o, Dirar ibn Ozvara emr etdi ki, onun boynunu vursun.
Deyilene gre Melik ibn Nureyva peygemberlik iddiasinda olan Se-
cehe tabe olmusdu.
nc bele bir revayet var ki, Xalid ibn Valid Melik ibn Nureyva-
nin qvmn danisdirdiqda, onlari tutduqlari emele gre pisleyib bir qis-
mini esir gtrdkde qaravulularindan birine dedi: Osirlerinizi qizindi-
rin. O vaxt bir qis gn idi. Seqif qebilesinin dilinde filankesi qizdirin
dedikde, onu ldrn nezerde tutulur. Qaravulu ele zenn etdi ki, Xalid
onun ldrlmesini isteyir. Ona gre de z anlamina gre Xalidin emri
olmadan onu ldrr.
Bu revayetlerden her hansi birine esaslansaq deye bilerik ki, eger
Melik ibn Nureyvani ldrmek Xalid ibn Velidin buraxdigi sehv netice-
sinde idise O ya zekatdan imtina edenlerden olduguna gre, ya yalani
peygember Seccehe tabe olduguna gre ya da Xalidin teviline esasen
bas vermisdi. Bu tevil de Xalidin zerinde qisas alinmasini vacib etmir.
Xalidin tevil xetasi kimi grkemli sehabe Useme bin Zeydin de basina
88
gelmisdi. O zaman o Leilehe illellah deyen bir kisini tevil ederek
qetle yetirmis, peygember ise ona keffare vacib etmemisdi.
el-Qummi bu aye barede demisdir:
[ t u v w x y z { | } ~
Z
Ey iman getirenler! Allah yolunda dyse ixdigimiz zaman kimin-
le vurusacagimizi yeqin edin ve size salam veren sexse, dnya heyatinin
fani menfeetine can ataraq Sen mmin deyilsen demeyin. [en-Nisa
suresi 94-c aye]
Bu aye Allahin Resulu Xeyber dysnden qayidarken nazil ol-
musdur. O zaman o, Usame ibn Zeydi Fedek istiqametinde bezi yehudi
qebileleri Islama devet etmek n gndermisdi. Kendlerin birinde Mir-
des ibn Nehik el-Fedki adli bir sexs var idi. O peygemberin ordusu-
nun kende atdigini esitdikde ehli eyalini yigib daga qaaraq Leilehe
illellah, Muhemmed Resulullah demeye basladi. Useme ibn Zeyd onu
grerek vurub ldrd. Geri qayitdiqda o basina gelenleri Peygembere
danisdi. Resulullah ise ona bele dedi: Leilehe illellah ve Muhem-
meden Resulullah sahadetini deyen bir kesimi ldrdn? O dedi: -Ey
Allahin Resulu o bunu lmden qorxduguna gre demisdi! Peygember
dedi: -Meger sen onun qelbine girmisdin? Ne onun dili ile dediyini
qebul etdin, ne de onun qelbine girdin. Hemin gnden sonra Useme and
idi ki, Leilehe illellah, Muhemmeden Resulullah deyen he kese qarsi
vurusmasin.
1
Altinci: Xalidin Malik ibn Nureyvani qetle yetirib ele hemin gece
onun xanimi ile evlenmesine geldikde ise bu absurtdan basqa bir sey de-
yildir ve bu barede he bir sehih delil yoxdur. Insafi ve adilliyi olan her
kese bele bir sual vermek olar:
Sen hardan bilirsen ki, Xalid Melik ibn Nureyvani ldrdy gece
onun xanimi ile evlenib? Sen bu iddiani her hansi sehih delille esaslan-
dira bilersenmi?
Fitnekarlar ve nefslerinin isteklerine uyanlarin peygember sehabe-
lerini sevmekde he bir nmuneleri yoxdur. Oksine onlar kitablarda olan
uydurma ve zeif revayetleri gtrb menalarini deyisdirerek batil tevil-
ler edirler. Xalidin Meliki onun xanimi ile evlenmek namine qetle yetir-
mesi hekayesi de bu zemindendir. Sbhesiz ki, bu bhtandan basqa bir
sey deyildir.
1
Tefsir el-Qummi (1/148), Biharul Onvar (21/11), Mustedrak el-Vaseil (16/79)
89
Fitne salib peygemberin sehabelerine tene vurmaq isteyen sexsler
n bu cr revayetleri ve tarixi hekayeleri gtrb istediyi sekilde ya-
zaraq onlari yaymasi he de etin deyil. nki o esla sehih menbelere
esaslanmir.
Ele bu minvalla Xalid ibn Valide ten olundugu kimi serqsnaslar
peygembere bele tene etmisler.
Birden Islama nifret besleyen serqsnaslardan biri sual verse ki:
Peygember Zeyd ibn Harisenin xanimi qsl alarken onu grms ve
xosuna gelmisdi. Ona gre de onu Zeydden bosandirib z evlenmisdi.
biz ona nece redd vereceyik?!
Rida demisdir: Bir deIe peygember Zeyd ibn Harise ibn Sera-
hil el-Kelbinin evine bir is n getmisdi. Bu zaman o, Zeydin xanimini
qsl alarken grd ve bele dedi: Seni yaradan Allah nqsansizdir! O
bununla melekler Allahin qizlaridir deyenlerden Allaha siginaraq bu-
nu demisdi. Uca Allah buyurmusdur:
[ 5 6 7 8 9 : <; = > ? @ Z
Dogrudanmi Rebbiniz oglanlari sizin n seib, zne ise melek-
lerden qizlar gtrb?! Siz heqiqeten de, olduqca yaramaz sz danisirsi-
niz. [el-Isra, 40-ci aye]
Peygember onu qsl alarken grdkde dedi: Seni ele bir Allah ya-
radib ki, o ne zne vlad gtrmeyib, ne de onun qsl alib temizlenme-
ye ehtiyaci yoxdur. Zeyd eve qayitdiqda yoldasi Resulullahin gelisini
ve dediyi szleri ona xeber verdi. Zeyd he bir sey anlamadan ele zenn
etdi ki, onun xeber verdi. Zeyd he bir sey anlamadan ele zenn etdi ki,
onun gzelliyine gre bu szleri deyib. O peygemberin yanina gelerek
dedi: Ey Allahin Resulu! Menim xanimimin exlaqi xosuma getmediyin-
den onu bosamaq isteyirem. Peygember buyurdu: Zvceni yaninda
saxla ve Allahdan qorx. O zaman Izzet ve Celal sahibi olan Allah artiq
peygembere onun zvcelerinin sayini ve hemin qadinin da onlardan biri
oldugunu belli etmisdi. Buna baxmayaraq peygember qorxurdu ki,
insanlar: Muhemmed azad olunmus klelere deyir ki, senin xanimi me-
nim zvcem olacaq deyerek onda ayib tutsunlar. Bu vaxt Uca Allah bu
ayeni nazil etdi:
[ ; < = > ? @ A B C D E F G H I J K
L M N O P Q R TS Z
90
Bir zaman Allahin slam dini il) nemet verdiyi ve senin znn
(qulluqdan azad etmkl) nemet verdiyin Zeyd: Zvceni z yaninda
saxla, Allahdan qorx! deyirdin. Allahin askar edeceyi seyi reyinde gizli
saxlayir ve insanlardan ekinirdin. Halbuki eslinde qorxmali oldugun
mehz Allahdir.
Sonra Zeyd onu bosadi ve o gzleme mddetine girdi. Uca Allah da
onunla peygemberi evlendirib bu barede aye nazil etdi:
[ U V W X Y Z [ \ ] ^ _ ` a b c d e
f h g i j k l Z
Zeyd zvcesini bosadiqda seni onunla evlendirdik ki, ogulluqlari v-
retlerini bosadiqlari zaman o qadnlarla evlnmkd mminlere he bir
sixinti olmasin. Allahin emri mtleq yerine yetecekdir. [el-Ohzab sure-
si, 37-ci aye]
Islama kin besleyen her bir kafir bele batil revayetleri esitdikde az
qalir ki, sevindiyinden usun. Peygembere ve onun sehabelerine sevgi
besleyenler ise, xeta zenn etdiyi her bir emele mxtelif zrler getirir.
nki peygember mesumdur. Sehabeler barede her hansi bir xeber sa-
bit olduqda ise o zaman onlarin grdkleri oxlu savablarla onu rt-bas-
dir edir. Hemin xetalara arxasini evirerek, gzlerini yumub qulaqlarini
kar edir. nki efv etmek ve bagislamaq sevgiye delalet edir.
Batil revayetlere geldikde ise Uca Allah bu barede buyurur:
[ Z
Kpk yox olub gedir. [Red suresi, 17-ci aye].

91
bratamiz fikirlar.
Hem eqli, hem de neqli delillerle bize belli oldu ki, sehabeler bese-
riyyet tarixinde misli grnmemis bir nesil, ve peygemberden sonra en
xeyirli xelifeler olmuslar. Uca Allah buyurmusdur:
[ . / 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Z
Siz insanlar arasinda ze ixarilmis en xeyirli mmetsiniz. Siz yax-
si isleri grmeyi emr edir, pis emelleri qadagan edir ve Allaha iman geti-
rirsiniz. [Ali Imran suresi, 110-cu aye]
Onlarin dinden ixmalarini ise he bir agli basinda olan mselman
qebul ede bilmez. Saglam etiqada sahib olan her bir adi mselman z-
zne besit suallar vermekle Quran ve Snneye ve ya alimlere mraciet
etmeden bu cr qondarma etiqadlari def ede biler. Bu cr fikirler haqqi
arasdiran her bir nurlu agila gele biler. Bele fikirlerden bezileri asagida-
kilardir:
1. Uca Allah Qurani Kerimde, elece de peygember ve onun ehli
beyti sehabeleri zahiren ve batinen terifledikden sonra peygemberlerin
sonuncusunun sehabeleri nece kafir ve mrted olan sexsleri terifleyib?
Nece olur ki, peygember ve pnun ehli beyti onlara sena edibler?
2. Dinden ixan sexs buna ya sbhelere gre, ya da nefsinin istekle-
rine uyaraq edir. Melumdur ki, Islamin ilk dnemlerinde sbheler ve
sehvetler daha oxluq teskil edirdiler. O zaman mselmanlar zeif, kafir-
ler ise gcl idiler ve hemin vaxt mselmanlar kafirler terefinden isgen-
celere meruz qalir z yaxinlari ve qohumlari terefinden ele eziyyet e-
kirdiler ki, onu bir Allah bilir. Buna baxmayaraq onlar btn bu eziyyet-
lere sine gelerek belalara dzrdler. Btn yer ehli peygembere eda-
vet gsterdikde onlar on tabe oldular. Bezi mselmanlar z qvmlerinde
basi bele olduqlari vaxt Allah ve Resulunun sevgisi namine z diyar-
larini be mal-dvletlerini terk etmisdiler.
Sekk yoxdur ki, onlar btn bunlari z istekleri ile semisdiler. Zeif
oldugu vaxt yksek zirveler kimi olan kes Islamin qelebelerinden ve ya-
yilmasindan sonra nece olar? Onlar Allahin emrlerine mxalif olmanin
kfr oldugunu bildikleri halda peygembere qarsi ixmalarina sebeb ne
ola biler?!
Nece ola biler ki eyni anda btn mhacir ve ensarlar Allaha kfr et-
mekde Obu Bekre tabe olsunlar ve Allahin feziletini dileyerek z diyar-
larindan ve mallarindan tecrid olunaraq peygembere asi olsunlar?!
3. Insan sehabelerin kafir ve mrted olduqlarina nece hkm vere
biler ki, Imam Oli bele demisdir: Meni itirmemisden qabaq menden
92
her seyi sorusun. O, Cemel ve Saffeyn dyslerinde istirak edenlerin
he birini kafir saymamis, onlarin ehli-eyalarini symemis ve onlarin
mallarini qenimet gtrmemisdi. O btn bunlardan ox uzaq idi. Oger
ona qarsi vurusanlarla bele mnasibet besleyirdise, o zaman ona qarsi
dyslerde he istirak etmemis Obu Bekr, mer ve Osman nece?!
Obu Bekr ve diger sehabeler Henife ogullarina mrted hkm
verdikleri kimi o, hkm vermemisdi. Cemel dysnde cari bele qisqi-
rirdi: Qaaq qovulmasin, yaralilara toxunulmasin, vratlar ailmasin ve
hicablar qaldirilmasin.
1
Heminin Imam Oli z ordusuna bele xitab edirdi: Biz onlari ka-
fir sayaraq vurusmuruq, onlar da bizi tekfir ederek vurusmurlar. Sadece
olaraq biz zmz, onlar ise zlerini daha haqli sayirdilar.
2
4. Gresen peygember bizlere insanlarla dostluq edib pis adamlar-
dan uzaq olmagi emr etdiyi halda ne n z iddiaya esasen mnafiq
ve mrtedlerle yaxinliq edirdi?! Ne n Allah z peygemberini bu cr
kafir ve mnafiqlerden qorumurdu?!
5. Peygember bize din ve exlaq sahibleri ile qohumluq quraraq b-
yk gnah sahibleri ile aile heyati qurmagi qadagan etdiyi halda ne n
z Obu Bekr, mer, Osman ve Obu Sufyan kimi mrtedlerle qohum
olur?! Meger peygember onlarla qohumluq etmekde yanilirdi?!
6. Ne n Ohli Beyt z vladlarina Obu Bekr, mer, Osman ki-
mi byk sehabelerin adlarini qoymaga heris idiler? Halbuki gnmz-
de bu adlar yas meclislerinde daim pislenir! Oger onlar heqiqeten de ka-
fir idilerse bele ixir ki, Firon ve Qarun kimi adlari da qoymaq caizdir.
nki ferqi yoxdur kfr milleti birdir.
Hamimiz bilirik ki, Ohli Beyt sevgisini zahire ixarmaq yalniz on-
larin mbarek qaynaqlarina esaslanaraq onlarin mbarek elmlerinde
behrelenmekle olur.
7. Imam Oli z z terefdarlarina Maviyeni syb lenetlemeyi
qadagan etdiyi halda biz Imam Oliye qarsi olanlari syb lenetlemeyi
nece caiz gre bilerik? O zaman Imam Oli onlara bele demisdi: Iste-
mirem ki siz lenet eden, sys syen olasiniz!
3
8. Tarixe insafla nezer salan sexs grr ki, sehabeler peygember
sag iken Islam dvleti qurulduqda he bir batil fikir ireli srmemisdiler.
Oksine onlar Islam yolunda mallarindan ve canlarindan keerek bezileri
sehid olmusdular. He mnafiq olan kes de btn bunlari edermi? Heqiqi
1
Mustedrak el-Vaseil (11/52), Biharul Onvar (32/252)
2
Qurbul Isned (45-ci sehife), Biharul Onvar (32/324)
3
Mustedrak el-Vaseil (12/306), Biharul Onvar (32/399), Vaqatu Saffeyn (102-ci seh)
93
mnafiq olan zn qoruyaraq dnya menfeetlerine nail olmaga yollar
arayardi.
9. Meger Islamin qelebeleri ve fethleri peygemberin menhecinin
sehihliyine delalet etmirmi? Belke bunlar sehabelerin dnya sevgisine
nefslerinin sehvetlerine uymalarina batil yolda olmalarina sbutdur?
10. Masir dvlet quruculari bu isde onlara yardimi ola bilecek en
sadiq ve dzgn kisilere etimad gsterirler. Nece ola biler ki Uca Allah
bu ehemiyyetli meseleye nem vermeden onun dinini yaymaga bir qrup
mnafiqe hevale edir? Sonrada xelifenin ve diger Islam dvletlerinin
vaxtinda Islam dininin yayilmasi genis vset almisdi.
11. Adi bir mselman bele bir sual vere biler: Oger sehabeler dogru-
dan da dinden ixmis ve Allahin dinini deyisdirmis sexsler idilerse bele
ixir ki, onlar vasitesi ile biz neql olunan btn seriet hkmleri de batildir.
Ele ise Rebbimize hansi sehih seriete esasen ibadet edeceyik? Hem-
inin sehabelerin neql etdikleri Qurana nece etimad gstere bilerik?!
Hrmetli oxucu: Yeqinlikle bilmeliyik ki, Islamin dsmenleri pey-
gemberin sehabelerine teneleri zlerinden ixarmislar. nki Quran ve
Snneni peygemberden mtavatir olaraq revayet edenler mehz onlar-
dir. Dnyada ele bir din yoxdur ki, onlarin z mqeddes kitablarina ve
peygemberlerinin snnesine tam senedi olsun. Bu nemet yalniz msel-
manlara verilmisdir.
Ozemetli Quran ve peygemberin snnesi bizlee Obu Bekr, mer,
Osman, Oli ve onlarin qardaslarindan revayet olunur. Onlara gzel se-
kilde tabe olanlar da onlarin yollarini davam etdirmisler. Bununla da bu
dini dagidib mselmanlari Islamdan ayirmaq isteyenlerin planli niyyet-
leri belli olur. Bu cr insanlar yehudi ve xaperestlere tabe olanlardir.
Rebbimiz onlar haqqinda bele buyurur:
[ ! " # $ % & ' ( ) Z
Sen onlarin dinine tabe olmayinca, ne yehudiler, ne de xaperestler
senden razi qalmayacaqlar. [el-Beqere suresi, 120-ci aye] Son szmz
ise peygemberimiz meclisden qalxdiqda dua etdiyi kimi bu duadir:
Ey Cebrayilin, Mikayilin ve Israfilin, gylerin ve yerin Rebbi, Sen
gizlini de askari da bilensen. Qullarinin arasinda ixtilaf bas verdikde on-
larin arasinda hkm veren Sensen. Senin izninle haqq barede aramizda
bas veren ixtilaflarda bize dogru yolu gster. Sbhesiz ki, sen istediyin
kesi dogru yola yneldirsen.
Amin... Amin... Amin...
94
Mraciat olunan adabiyyat.
1 - Qurani Kerim (Tercme O. Musayev)
2 - el-Ihticec Obu Mensur Ohmed ibn Oli et-Tabrasi (Murteda Meshed
Meqsudi nesri 1413-c il)
3 - el-Ixtisas Muhemmed ibn Muhemmed en-Numen el-Mufid (Nekra
Cehani nesri Qum) 1413-c il.
4 - Irsed el-Qulub Hesen ibn Obul Hesen ed-Deylemi (Serif Rida nesri)
5 - Ora hevlel Quran Seyid el-Fani el-Osfani (el-Hude nesriyyati)
Beyrut.
6 - Ilem el-Vara Ominuddin Fadl ibn Hesen et-Tabrasi (Kutub el-Isle-
miyye nesriyyati Tehran)
7 - Omeli es-Sadiq Obu CeIer Muhemmed ibn Bebaveyh el-Qummi es-
Saduq (Kitabxanayi islemiyye nesriyyati h 1362-ci il)
8 - Omeli es-Saduq Seyxut Taifeti Obu CeIer Muhemmed ibn el-Hesen
et-Tusi (Der es-Seqafe nesriyyati Qum h 1414-c il)
9 - Biharul Onvar Seyx Muhemmed ibn el-Hesen ibn Ferrux es-Saffer
(Ayetullah el-Merasi nesriyyati Qum h 1404-c il)
11 - Tevil el-eyet ez-Zahirah Seyid Serafeddin Hseyn Ustrabadi (In-
tiseret Cemietu Muderrisin) Qum h 1409-cu il.
12 - Tehzib el-Ohkem Obu CeIer Muhemmed Obdul Hesen et-Tusi
(Der el-Kutub el-Islemiyyeti Tehran) h 1465-ci il.
13 - Tefsir el-Omsel Nasir Mekerim es-Sirazi (Muessesetul besetul
littibeeti van nesr) Beyrut.
14 - Tefsir Deyen es-Seedeh -el-Hec Sultan Muhemmed el-Cenebezi
(Metbeetu Cemietu Tehran)
15 - Tefsir et-Tibyen Obu CeIer Muhemmed ibn el-Hesen et-Tusi (Oh-
med Hebib el-Amili) Qum.
16 - Tefsir teqrib el-Quran Seyid Muhemmed el-Huseyni es-Sirazi
Beyrut.
17 - Tefsir Cemi el-Cevami Omineddin Obu Oli el-Fadl et-Tabresi
(Muessesetun nesri vattabi Tehran)
18 - Tefsir el-Cedid-Seyx Muhemmed es-Sebzevari en-Necefi (Der et-
Tearuf-Beyrut)
19 - Tefsir el-Cevher es-Semin-Seyid Abdullah Sibr (Olfeyn nesriyyati
Kveyt)
20 - Tefsir Sibr-Seyid Sbdulla Sibr (Derul-Belega nesriyyati-Beyrut)
95
21 - Tefsir es-Safi-el-Meule Muhsin Feyd el Keseni (Derul Murteda-
Meshed)
22 - Tefsir el-Oyesi Obun Nadr Muhemmed ibn Mesud ibn Oyes
Tehran (Mektebetul ilmiyyetul islemiyyetu)
23 - Tefsir el-qummi-Oli ibn Ibrahim el-Qummi-Qum (Derul Keteib
nesriyyati)
24 - Tefsir el-Kesif-Muhemmed Cavad Mugniyeh (Derul ilm lilneleyin)
25 - Tefsir Mecme el-Beyan-Omin ed-Din Obu Oli el-Fadl et-Tabrasi
(Ihye et-Turas el-Orabi nesriyyati Beyrut) h 1379-cu il.
26 - Tefsir muxtasar mecme el-beyan-Seyx Muhemmed Baqir en-Nasiri
(Nesrul islemi messisesi Qum)
27 - Tefsir el-Muin-el-Mvla Nureddin Muhemmed ibn Murteda el-Ke-
sani (Ayetullah zma el-Meresi en-Necefi nesriyyati Qum)
28 - Tefsir Muqtene yet ed-Durar-Mir Seyid Oli el-Heiri et-Tahrani (Ku-
tubul Islemiyye nesriyyati Tehran)
29 - Tefsir min hedgil Quran Seyid Muhemmed Teqi el-Medrasi (Derul
Hude nesryyati)
30 - Tefsir el-Munir Muhemmed el-Kerami (Elmi kitabxana Qum)
31 - Tefsir min Vahyil Quran Seyid Muhemmed Hseyn Fadlullah
(Derur-Zehra nesriyyati Beyrut)
32 - Tefsir el-Mizem Seyid Muhemmed Hseyn et-Tabtabai (Derul
Kutub el-Islemiyyeti Tehran)
33 - Tefsir nur es-Seqaleyn Seyx Obdu Oli ibn Cme el-Huveyzi (Elmi
metbee -Qum)
34 - Tefsir el-Vaciz Oli ibn el-Hseyn ibn Obi Cemi el-Omili (Qurani
Kerim nesriyyati Qum).
35 - Sevabel-Omel Obu CeIer Muhemmed ibn Oli ibn Babaveyh el-
Qummi (Serif Rida nesriyyati Qum) h 1346-ci il.
36 - el-Hedeiq en-Nadira -el-Muheqqiq el-Behrani Qum.
37 - el-Xisal Obu CeIer Muhemmed ibn Oli ibn Babaveyh el-Qummi
es Saduq (Cemietul muderrisin nesri Qum) h 1403-c il.
38 - el-Deavat Qutbud Din er-Ravandi (Imam Mehdi medresesi Qum)
39 - Rical ibn Davud ibn Davud el-Hilli (Tehran Universitetinin nesri
Tehran) h 1383-c il.
40 - Rical et-Tusi Obu CeIer Muhemmed ibn el-Hesen et-Tusi (er-
Rehmen nesriyyati Qum)
96
41 - Rical el-Kessi Muhemmed ibn mer ibn Obdul Oziz el-Kissi
(Danskar nesriyyati Meshed) h 1348-ci il.
42 - Sir es-Silsiletul eleviyye -ibn Nasr el-Buxari.
43 - Siratul eimmetul isney Asara Seyid Hasim el-Huseyni (Derul
Mearif nesriyyati)
44 - Serh Usul el-Kefi Mebla Muhemmed Saleh el-Mezenderani.
45 - Serh Nehcul Belega Obdul Hemid ibn Obul Hedid el-Mtezili
(Ayetulla el-Merasi nesriyyati Qum) h 1404-c il
46 - Sahih min Siratin Nebiy el-Ozam -el-Olleme el-Muhaqqiq Seyid
CeIer el-Murteda el-Amili (el-Huda nesriyyati Beyrut)
47 - es-Sahifetus Seccediyye -Imam Oli ibn Hseyn (el-Hda nesriy-
yati Qum) h 1376-ci il.
48 - Siratun Nucet fi Ocvibeti el-Istifteet Ayetulla zma Seyid Obul
Qasim el-Xui (el-Meheccetul Beyda nesriyyati)
49 - Ilel es-Serai Obu CeIer Muhemmed ibn Oli ibn Babaveyh el-Qum-
mi (Devare kitabxanasi Qum)
50 - el-Umde -ibn Betriq Yehya ibn Hesen el-Hilli (Cemietul muderrisin
nesri Qum) h 1407-ci il.
51 - Umdetut-Talib fi enseb Oli Obu Talib Cemelud Din Ohmed H-
seyn ibn Oli ibn Mehne Ibn Onbe (Heyderiyye nesriyyati Necef)
52 - Ovali el-Leali-ibn Obu Cumhur el-Ohsei (Seyid es-Suhede nesriy-
yati Qum) h. 1405-ci il.
53 - Uyun axbar er-Rida : Obu CeIer Muhemmed ibn Oli es-Saduq
(Cahan nesriyyati) h 1378-ci il.
54 - Firaq es-Sie -Seyx Hesen ibn Muse en-Novbaxti (el-Odva nesriyya-
ti Beyrut) h 1404-c il.
55 - Fiqhur Rida Imam Rida nesriyyati (h 1406-ci il)
56 - Qurbul Isned Abdullah ibn CeIer el-Humeyri (Neynevi nesriyyati
Tehran)
57 - el-Kefi Muhemmed ibn Yaqub el-Kuleyni (Kutubul Islemiyye
nesriyyati Tehran )
58 - Kesful qumme fi merifetil eimme: Obul Hesen Obi ibn Isa el-Orbeli
(Beni Hasim et-Terizi nesriyyati)
59 - Lisen el-Orab Obul Fadl Cemel ed-Din Muhemmed ibn Mekram
ibn Menzur (Derul Fikr nesriyyati)
60 - Mecmuetu Veram Veram ibn Obu Firas (el-Feqih nesriyyati
Qum)
97
61 - Mecme er-Rical Oli el-Qahbei (Ismaileti nesriyyati)
62 - Medinetul Meeciz Seyid Hasim el-Behrani Meerif el-Islemiyyeti
Qum)
63 - Mustedrak el-Vaseil Hseyn en-Nevevi et-Tabrasi (Oli beyt nes-
riyyati Qum) h 1408-ci il.
64 - el-Meqalet val Firaq Sed ibn Abdullah el-Oseri (Metlueti Otani
nesriyyati Tehran) 1963-c il.
65 - Men Le yehduruhul Feqih Seyx Saduq (Nesrul islemi nesriyyati
Qum) h 1413-c il.
66 - Meneqib Oli Obu Talib Obu CeIer Muhemmed ibn Oli ibn Sehr
Osub el-Mezenderani (Intiserat el-Olleme -Qum) h 1379-ci il.
67 - Minhec el-Beraet fi serh Nehcul Belega Mirze Hebibullah el-Xui
(Derul Vafe nesriyyati Beyrut)
68 - Nehcul Belega Imam Olinin sizleri (Derul Hicra nesriyyati
Qum)
69 - en-Nevadir Seyid Fedlullah er-Ravandi (Ayetullah Merasi nesriy-
yati Qum) h 1403-c il.
70 - Vaqetu Saffeyn Nasi ibn Muzehim ibn Seyyer el-Menqavi (Derul
Kutteb nesriyyati Qum)
71 - Vaseil es-Sie -Muhemmed ibn Hesen Hur el-Amil (Oli beyt messi-
sesi Qum) h 1409-cu il.

98
MDORICAT
Mqeddime
Giris .................................................................................................... 2
Birinci mesele: Sehabe sznn terifi ............................................... 4
Birinci: Sehabe sznn lgeti terifi ................................................ 4
Tenbeh ................................................................................................ 5
Ikinci: Sehabe sznn istilahi terifi ................................................. 6
Ikinci mesele: Quran ve Ohli beytin sehabeleri teriflemeleri ................ 7
Birinci basliq: Quran ve Ohli beytin peygemberin sehabelerini te-
riflemeleri ............................................................................................ 8
Allahin kitabinda sehabelerin teriflenmesi ........................................... 8
Ohli beytin hrmetli sehabeleri teriflemeleri ...................................... 12
Ikinci basliq: Quran ve Ohli beytin xelifeni teriflemesi .................. 17
nc basliq: Quran ve Ohli beytin Mhacir ve Onsarlari terifleme-
leri ..................................................................................................... 19
Qurani Kerimin Mhacir ve Onsarlari teriflemesi .............................. 19
Peygemberin ve onun Ohli Beytinin Mhacir ve Onsarlari terifle-
meleri ................................................................................................ 23
Drdnc basliq: Quran ve Ohli Beytin Bedr ehlini teriflemesi .......... 24
Besinci basliq: Quran ve Ohli beytin Mekkenin fethinden qabaq
Allah yolunda xercleyib dysenleri teriflemesi ................................ 25
nc mesele: Sehabeler arasinda fitne nece yarandi ....................... 28
Birinci: Mselmanlar arasinda ilk fitneni yaradan .............................. 29
Ikinci: Sehabeler arasinda fitnenin baslamasi ..................................... 32
Cemel dys .................................................................................... 33
Saffeyn dys .................................................................................. 34
Imam Oli Sehid olduqdan sonra bas vermis olaylar ....................... 37
Drdnc mesele: Islam ve mselmanlara qarsi hiyleler .................... 38
Birinci: Peygemberin sehabelerine tene vurmaq ............................. 38
Ikinci: Sehabelerin tercmeyi hallarini tehrif etmek ........................... 44
Besinci mesele: Peygemberin sehabeleri barede dzgn mvqe ..... 45
Altinci mesele: Sehabelerle Ohli beyt arasindaki qohumluq ve ad-
qoyma elaqeleri ................................................................................. 48
Yeddinci mesele: Sual Cavab ............................................................. 56
1-ci sual: Sehabelerin mrted olmalari haqqinda ................................ 57
99
2-ci sual: Hovuz hedisi ...................................................................... 59
3-c sual: Allahin bir qrup sehabeni pislemesi haqqinda .................... 61
4-c sual: Hudeybiyye slh vaxti sehabelerin peygemberin emri-
ne mxalif olmalari ........................................................................... 64
5-ci sual: Cme axsami ehvalati ........................................................ 68
6-ci sual: Obu Bekr es-Siddiqin Fedek bagi mirasinda mvqeyi ....... 72
7-ci sual: Obu Bekrin Fatimeni alaltmasi meselesi ........................... 81
8-ci sual: Xalid ibn Velidin Malik ibn Nuveyra ve onun xanimina
mnasibeti ......................................................................................... 84
Ibratamiz fikirler ............................................................................... 91
Mraciet olunan edebiyyat ................................................................ 94
100