ROLI I ENZIMAVE NE ORGANIZEM

CJANE ENZIMAT?

Enzimat jane proteina qe funksionojne si katalizatore, te cilat kane vetine te shtojne shpejtesine e reaksioneve kimike pa u shnderruar. Ne fakt, ato mbeten te pandryshuar ne fund te reaksionit ne te cilin kane marre pjese. Enzimat me pak fjale jane katalizatore biologjike. Ashtu si t gjith katalizatort, enzimat punojne duke ulur energjine e aktivizimit pr nj reaksion. Si rezultat, produktet jan t formuar m shpejt dhe reaksione arrijn ekuilibrin e tyre m shpejt. Megjithat, enzimat nuk ndryshojn nga katalizatort e tjer duke qen shum m specifike. Enzimat jan t njohura pr prshpejtim rreth 4.000 reaksione biokimike. Aktiviteti enzim mund t preket nga molekulat e tjera. Frenuesit jan molekula q ulinaktivitetin e enzimes; activators jan molekula q rritin aktivitetin.. Shum droga dhe helme jan frenues enzim. Aktiviteti sht ndikuar edhe nga temperatura, mjedisi kimike (psh,pH), dhe prqendrimi i s ubstrateve.

LLOJE ENZIMASH

PUNA E ENZIMAVE

Veprimi i nje enzime i detyrohet struktures se makromolekules proteinike qe e perben ate, nje proteine rruazore qe ofron siperfaqen e duhur per te vendosur substancat reagente, te quajtura substrate. Keto substanca futen ne nje lloj xhepi qe gjendet ne siperfaqen e enzimes,qe quhet sita aktive. Pas lidhjes enzima ndryshon forme, duke ndikuar ne zberthimin e substratit. Cdo enzime ka nje site aktive qe mund te prese vetem nje substat me nje forme te posacme. Enzimat brenda qelizave te gjallesave jane me mijera dhe te ndryshme nga njera tjetra. Disa prej enzimave mundesojne procesin e bashkimit te molekulave te vogla per te ndertuar disa me te medha.

SI PUNON NJE ENZIME?????????????

DISA LLOJE ENZIMASH

Disa enzima tretese, si laktoza qe mundeson zberthimin e sheqerit te qumeshtit ose amilaza qe mundeson tretjen e amidonit. Sic mund te kuptohet, emrat e enzimave pergjithesisht rrjedhin nga emri i substratit mbi te cilin veprojne dhe te cilit i shtohet prapashtesa aze. Nese keni ne dore te dhenat e analizave tuaja do te gjeni vlera si transaminaza apo fosfataza, enzima te angazhuara ne transferimin e grupeve kimike nga nje molekule ne tjetren dhe qe tregojne funksioninim e melcise. Pjesa me e madhe e enzimave jane enzima qe kryejne shperberjen ose hidrolizen e makromolekulave

ROLI I ENZIMAVE NE ORGANIZEM

Enzimat shrbej pr nj shumllojshmri t gjer t funksioneve brenda organizmave tgjall. Ata jan t domosdoshme pr dhnien e sinjaleve dhe rregullimin qelizor, shpeshnprmjet kinases d he phosphatases. Enzimat jan t prfshir edhe n funksione mekzotike. Viruset mund t prmbaj Enzima p r qelizat e infektuar, t tilla si integrazs HIV dhe transkriptazs kundrt, ose pr lirimin e viraleve nga qelizat, si neuraminidazn , virusin e gripit. Nj funksion i rndsishm t Enzimave sht n sistemet e tretjes t kafshve. Enzimat t tilla si amilaze dhe proteazat kthejne molekulat e t mdha (niseshte apo proteina,respektivisht) n ato m t vogla, kshtu q ata mund t jen zhytur. Enzima t ndryshmetretin substanca t ndryshme ushqimore.

METABOLIZMI

Rralle enzimat kryejne nje pune me vete. Ne fakt, zakonisht proceset qe cojne ne formimin e molekulave te rendesishme biologjike zhvillohen ne stade te njepasnjeshme, ne nje varg reaksionesh, ku secili mundesohet nga enzima specifike. Per shembull, formimi i pigmentit qe i jep ngjyren lekures, melanina, ndodh ne nje sere etapash te kontrolluara nga po kaq enzima. Vargu i reaksioneve qe con ne nje prodhim perfundimtar quhet zinxhir metabolik. Ne etapat e mevonshme te nje zinxhiri metabolik, produkti i reaksionit te stadit te pare behet substrati i te dytit e keshtu me radhe. Teresia e te gjithe zinxhireve metabolike merr emrin metabolizem.

KEQFUNKSIONIMI I ENZIMAVE

Nje organizem per te funksionuar duhet te kete bagazhin e tij te plote te enzimave; keqfunksionimi i enzimave shkakton nje sere semundjesh. Per shembull mungesa e pigmentit te lekures, ose albinizmi shkaktohet nga mungesa e funksionimit te nje enzime, qe quhet tiroksinaze . Tiroksinaza, ne fakt kontrollon nje nga etapat ne melanine. Demtimi i kesaj enzime shkakton mungesen e pigmentit te lekures.

SEMUNDJE TE SHKAKTUARA NGA KEFUNKSIONIMI I ENZIMAVE

ENZIMAT DHE SEMUNDJET GJENETIKE

Shkencetaret kane bere te njohur se reaksionet metabolike ne qelize zhvillohen me ndihmen e enzimave. Shembull (fig). Ne kete zinxhir metabolik substancat shnderrohen perkatesisht; A ne B, B ne C, C ne D. Cdo hallke e ketij zinxhiri kontrollohet nga enzima perkatese, e cila katalizon reaksionin. Per cdo enzime eshte pergjegjes nje gjen perkates.

PUNOI: ORNELA RAMA, MIA MANCKA,

EJONA RUSTA
KLASA: 10/2