Fakulteti Juridik

Studenti: Kujtim Ademi # R 592/10 07.04.2011 Gjilan

Pyetje -Pergjigjeje
`sht ekonomia? *Shkenca ekonomike n thelbin e saj sht shkenc empirike, qllimi i saj paresor sht q t shpjegoje boten q na rrethon e pastaj t na ndihmon q t krijojm politiken ekonomike t mbeshtetur n parimet e shendosha ekonomike q mund t rrit standartin jetsore t njerzeve n vend dhe jasht vendit. Fjala Ekonomi rrjeth nga dy fjaleshi oikos dhe monos q d.m.th. oikos - ekonomi,ekonomi shtepiake dhe monos-rregull,ligj perkatesisht rregullim i ekonomis shtepiake ose rregullim i ekonomis shtetrore. `sht rrallesia? Rrallesia sht koncept ekonomik q nnkupton se t mirat ekonomike gjithhere mungojn n raport me krkesat e konsumatorve. `sht zgjedhja? sht proces i seleksionimit t alternativave t mundshme ose seleksionimi i mundsive t kufizuara. Oferta dhe krkesa - Jan dy pole t kunderta por q kan funksionin e njejt dhe jan t paqendrueshme dhe jo funksionale si t ndara prkatesisht si t vetmuara. Oferta-sht sasia e mallrave dhe e shrbimeve n treg pr tu realizuar me mime t caktuara ndersa , Krkesa- sht sasia e paras pr blerje . Bankat-jan institucione financiare,kredituese qllimi i t cilave sht marrja dhe dhenia e kredive prkatsishte ndermejtsimi n fushen e kreditimit dhe pr kryerjen e disa operacioneve me para pr llogari t komuniteteve t saj. Punt bankare jan : aktive,pasive,dhe neutrale Bankat ndahen n:Banka Monetare ,Depozituese,Afariste,Investive, Univerzale dhe Shoqerit e Sigurimeve. `jan Resurset: Resurset jan shpenzimet e bra pr prodhimin e t mirave ekonomike. Resurset ekonomike - jan t mirat apo materialet q shpenzohen pr prodhimin e produkteve (t mirave) dhe sherbimet ekonomike (toka,puna, kualifikimet,resurset natyrore si dhe kapitali jan shpenzime me t cilat prodhohen t mirat). Resurset ndahen n:Resurse natyrore,materiale apo investive,punuese dhe nderrmarse.

Ekonomi

Imputet-jan mallrat dhe sherbimet q shfrytezohen nga ana e firmave ne procesin e prodhimit. Outputet-jan mallrat dhe sherbimet q shpenzohen per prodhimin te metejshem. Pasuri -kapitali,parat,pronesia qe ka vler materiale. Dobi -aftesia e mallrave per te plotsuar nevojat. Puna -sht aftesia fizike dhe mendore e njeriut q perdor per te prodhuar te mira dhe sherbime. Mallra -jan artikuj te prodhuar neper sektor te ndyshem dhe kembehen ne para. Risku-mundesia per fitime apo humbje te nje subjekti ekonomik. Teknologji-njohuri mbi mjetet e punes dhe te rejat ne treg. Pron -nj aset pronesia e tij krijon te drejten per perfitime materiale,aktuale ose te ardhshme. mimi -vlera e diqkaje e shprehur ne para. Divident-quajm e ardhura q rrjedh nga kapitali aksionar. Monopol -quajm kur n ann e ofertes gjendet vetm nj nderrmarje e nse kjo ndermarrje paraqitet me krkes si blerse e vetme ather sht monopson. Duopoli-sht kur si blers paraqiten dy ndermarrje konkuruese perkatesish duopson ,kur keto dy ndermarrje konkurruese jane ne anen e blerjes. Oligopoli- sht kur ne anen e blerjes ka disa ndermarrje monopoliste dhe oligopson kur ka disa bleres monopoliste. Produktivitet t punes -quajm aftesin prodhuese te njeriut qe ne njesi kohe me intesitet te pandyshuar te arrij efekt me te madhe ose me te vogel ne prodhimin e te mirave materiale. Ndarja e ekonomis: Ekonomia ndahet ne Mikroekonomi, Makroekonomi, Mezoekonomi dhe Megaekonomi mirpo perfshihet edhe Ekonomia e Re (E-ekonomia). Mikroekonomia- eshte fushe e shkences ekonomike qe studijon sjelljet dhe qendrimet individuale te disa komponenteve te shoqeris. Makroekonomia- eshte fushe e shkences ekonomike qe studijon funksionimin e ekonomis kombetare si nje tersi.Makroekonomia studion problemet e inflacionit,devalvimit,papunesis etj. Mezoekonomia-eshte fushe e shkences ekonomike qe studijon nivelet e ndermjetme qe gjenden ne mes te njesise atomike te mikroekonomise dhe tersise makroekonomike .Objekt i studimit te mezoekonomise eshte qe te studioj deget ,sektoret,rajonet,etj dhe shpesh here theksohet si mezoekonomia merret me studimin e veprimit te korporatave multi nacionale. Megaekonomia-eshte fushe e shkences ekonomike e cila studion fushveprimin e komplekeseve nacionale dhe multinacionale,zhvillimin e Botes se trete tregtin nderkombetare ,ndotjen e ambientit jetsore etj. Ekonomia e re apo E-Ekonomia-jane terme per produktet e reja sikur tregjet qe jane te lidhura me perdorimin e kompjutereve, komunikimeve, mobile,internetin, etj.

Funksionet e shkences ekonomike jane:njohese ,praktike,dhe metodologjike. Njohse-q nenkupton njohjen e jetes reale ekonomike dhe zbulimin e ligjshmerive qe mundesojne qeverisjen e proceseve ekonomike. Praktike-ku teoria nuk ka vlere ne qoftese nuk gjen nje zbtim praktik. Metodologjike-ku teoria ekonomike eshte baze mbi te cilen ngrihen shkencat tjera ekonomike dhe shoqerore. Shpenzimet e kulluara (neto) te qarkullimit jan: shpenzimet e shitblerjes, kontabilitetit dhe shpenzimet e parase. Shpenzimet e shitblerjes-jane ato qe paraqiten rreth shitblerjes por ajo edhe kapitale me te cilen behet malli. Shpenzimet e kontabilitetit-jane shpenzimet qe nuk jane te lidhura drejtperdrejt per qarkullim. Shpenzimet e parase-jane te domosdoshme sepse qarkullimi i mallrave duhet te behet vetem me ndermjetsimin e parase. Renta-eshte e ardhura nga kapitali i avancuar me blerjen e tokes. Rente monopolistike-quajm renten qe e sjellin ato troje tokash qe kane veti specifike natyrore,ku kultivohen bime me cilesi specifike. Rent diferenciale-eshte rente qe paraqitet ne nje diference te caktuar sikurse edhe fitimi suplementare ne industri. Rente apsolute-quajme renta qe sjell do truall toke pavarsishte nga vetit e saja duke perfshire edhe token me te dobet. Shoqerit aksionare-formohen me vullnet te lire te pjesmarresve. Konkurenca-eshte mekanizem i gares ne pergjithesi. Llojet e konkurences jane:Konkurenca plotesish e lir,konkurenca e kufizuar dhe konkurenca plotesisht e kufizuar. Konkurenca plotsishte e lire-mundeson qe per nje lloj te mirave materiale te formohen mimet e perbashketa ne baze te percaktimit te kohes, shoqerish e domosdoshme te punes se vleres se perbashket. Konkurenca e kufizuar-kjo forme e konkurences ne kushtet bashkohore eshte dukuri normale sepse ne te dy palet konkuruese gjendet nje numer i kufizuar i pjesmarresve te cilet kane fuqi me te madhe konkuruese se prodhuesi i imet ,e me i vogel se sa monopolet. Konkurenca plotsishte e kufizar-paraqitet ne kusht kur behet monopolimi i prodhimtarise perkatesisht kur nje dege ekonomike mbahet nen pronesi vetem te nje pronari dhe kur e drejta e shitjes ose e blerjes eshte e drejt vetem e nje njeriu ose nje grupi qe mund te diktoje kushtet e veta tregut. Faktoret e prodhimit-sipas teorise bashkohore jane:njeriu,toka,kapitali, dhe teknologjia. Institucionet ekonomike jane:Tregu,mimi dhe konkurenca. Tregu-me tregun kuptojm tersin e ofertes dhe te kerkeses qe ne nje vend dhe ne kohe te caktuar mundeson shitjen perkatesishte blerjen e mallrave. Te ardhura kombetare-quajm sasia e te mirave materiale qe mund te shpenzohet nga shoqeria e caktuar duke mos e zvogluar pasurin e vet shoqerore.

Metodat e studimit te ekonomis jane:metoda e vrojtimit,studimit, metoda statistikore dhe eksperimentale. Metoda e vrojtimit-te nje ngjarje qe studion shenimet apo te dhenat e se kaluares. Metoda e analizes ekonomike-apo e studimit qe studion sjelljet e individeve,ndermarrjeve dhe ekonomise ne tersi. Metoda statistikore-permes kesaj metode mundesohet kuptimi i ligjeve ekonomike duke perdorur te dhena statistikore . Llojet e firmave sipas organizimit jane:Individuale,Kolektive, dhe Shoqerit aksionare (Korporatat) Aktivitetet ekonomike jane:Prodhimi,Shperndarja,Kembimi dhe Konsumi Nderrmaresi-quajme dhuntia e veqant qe disa njerze kane per te organizuar burimet e tokes,te punes dhe te kapitalit per te prodhuar te mira materiale,duke kerkuar mudesi te reja biznesi dhe zhvilluar menyra te reja te kryerjes se puneve. Shkalle e mimit-quajm sasia teknike ne njesine monetare qe e mundeson krahasimin ne mes vlerave te perdorimit te mallrave. Lulzimi ekonomik-quajm pika me e larte e ciklit ekonomik kur fillon te shtohet prodhimi dhe investimet dhe zvoglohet papunsia. Format me te uleta te lidhjeve monopolistike jane:marveshjet xhentellmene, konventat,ringet e korneret dhe pulet. Marveshjet xhentellmene-jane marveshje ne mes grupeve kapitaliste qe arrihen per te realizuar nje politik te caktuar ne treg. Ringet e korneret-jane marrveshje afatshkurtera me karakter spekulativ me te cilat pergaditen mashtrime ne tregun. Konventa-eshte marrveshje e ngjajshme me marrveshjen xhentellmene mirpo konventat jane me karakteristike per Bankat. Format e larta te lidhjeve monopolistike jane: Kartelat,Sindikatat,Trustet dhe Koncernet. Kartelat-jane format me te perhapura te lidhjeve monopoliste. Sindikatat-jane lidhje monopolistike ku anetaret e ruajn pavarsin e tyre ekonomike. Trustet-jane forme me e larte e lidhjeve monopoliste me te cilat anetaret e humbin ne teresi pavarsin e vet ekonomike si prodhues,financiar ashtu edhe komercial. Inflacioni galopant-paraqitet ne rastet kur niveli i pergjithshem i mimeve fillon te rritet me shifra dy ose treshifror. Page-quajm shprehjen monetare te vleres se fuqise puntore. Fiziokratizim-quajm drejtimi i te menduarit ekonomike qe perqendrimin paresor te studimit e kishte prodhimtarin bujqesore . Inflacion te moderuar-kemi ne rastet kur niveli i pergjithshem i mimeve ngritet ngadal. Protekcionizmi-eshte teori dhe politike e tregtise se jashtme qe bazohet ne mbrojtjen e prodhimtarise vendore nga konkurrenca e jashtme. Llojet e papunesis:Funksionale,Klasike,Strukturale,Ciklike

Faza e gjallerimit-fillon me rritjen e kerkeses per mallra dhe sherbime , uljen e rezervave te mallrave te pashitura rifillimin si dhe rritjen e vellimit te prodhimtarise. Faza e krizes (depresionit)-eshte pika me e ulet e ciklit ekonomik. Faza e amullis-karakterizohet nga nje lloje stagnacioni ne treguesit e mesiperm makroekonomik si dhe ne nderprerjen e perkeqsimit te metejshem te ketyre treguesve. Per te qene mall duhet te plotsohen disa parakushte,ato jane:duhet te kete vlere te perdorimit dhe duhet te kete vlere te kembimit. Fazat e rrethxhirimit jane: Qarkullimi,prodhimi,qarkullimi. Format e avancimit te kapitalit jane:Kapitali industrial tregtare, financiar, kapitali aksionar si dhe kapitali i avancuar ne blerjen e tokes dhe ne punimin tokes. Kamata (interesi)-eshte mimi i vleres se perdorimit te kapitalit hua Kapitali aksionar-eshte kapitali i cili formohet me parimin e centralizimit te kapitaleve te shperndara ne duart e shume kapitalisteve ne nje te perbashket. Kapitali fiktiv-eshte kapital i imagjinuar i cili nuk ekziston. Merkatilizem-quajm drejtimi i te menduarit ekonomik qe perqendrimin paresor te studimit e kishte tregtine. Subjektet kryesore te ekonomise jane:Amviserit,Nderrmarja,Shteti. Amviserit-jane njesi themelore konsumuese ku behet harxhimi i te mirave materiale dhe shfrytezohen sherbimet. Nderrmarjet-jane njesi organizative si subjekte ekonomike ku zhvillohet procesi i prodhimtaris qe kryhen sherbime tjera te ndryshme. Shteti-eshte subjekt ekonomik si asociacion i nje shoqerie te organizuar ne radh te pare politike shoqerore brenda kufijeve te caktuar nderkombetarish,dhe per te egzistuar si i tille eshte me rendesi paresore dhe si subjekt ekonomik shume specifik,sepse paraqitet si kordinator per te gjitha aktivitetet ekonomike drejtperdrejt ose ne menyre te terthoret. Kembimi i thjesht ose i rastit-quajm ne rast se kembimi behet ne mes dy mallrave dhe vetem nese dy subjektet u duhet malli tjeter. Te mirat ekonomike-jane te gjitha ato te mira qe jane ose qe gjenden ne rrallesi-mungese. Nderrmarjet ndahen ne nderrmarje:Individuale,Ortake dhe Korporata Nderrmarjet individuale-jane firma apo subjekte ekonomike ne pronesine e nje individi,ku pronari eshte i vetem njekohesishte edhe pergjegjes per mbarvajtjen ose deshtimin e firmes. Nderrmarje ortake-jane nderrmarje qe perbehen nga dy ose me shume pronare-bashkpronar ku secili pronare merr pjese ne kapitalin e vet ne formimin e asaj nderrmarje mirpo merr edhe pjesen perkatese te fitimit . Korporatat-jane nderrmarje (firma) shume me te organizuara se sa nderrmarjet individuale dhe ato oratke. Grafikoni-eshte diagrami qe pasqyron se si dy ose me shume teresi te variablave sillen njera ndaj tjetres. Kapitalet-jane te mirat e prodhuara qe mund te shfrytezohen ne forme te imputeve per prodhimin e te mirave materiale.

Kapital qarkullues-quajm kapitalin i cili shpenzohet ne tersi gjat vetem nje lende te punes dhe fuqise puntore. Modeli ekonomik eshte pasqyrim matematikor i raportit ne mes dy ose me shume variablave. Kartmonedhe-quajm parate qe kane vlere vetem derisa qarkullojne dhe posa dalin nga qarkullimi i humbin vleren e perdorimit dhe vleren e kembimit. Prodhimi-eshte process i transformimit te resurseve ne te mira materiale sherbime te dobishme. Prodhues-eshte do individ ose grup individesh qe e bejne transformimin e resurseve ne output te perdoreshem dhe te dobishem per shoqerin. Koncentrim-quajm procesi i shendrrimit te mbivleres ne kapital . Intesitet te punes-quajm shkalla e shpenzimit te fuqise puntore te njeriut Brenda njesise se kohes se punes. Ligjet ekonomike-jane ligje qe e rregullojne ose drejtojne dukurite dhe veprmtarit ekonomike. Depresioni-paraqitet si zvoglim i aftesis blerese te parase. Apresioni-paraqet rritjen e aftesis blerese te parase ne qarkullim. *Analiza ex post dhe ex ante Ne shkencen ekonomike dallojme dy lloje te analizave: Analiza ex post ose llogaria kombetare d.m.th.analiza statistikore e te dhenave ,mundeson analizen e rezultateve ,paraqitjen e problemeve ,dhe ofron masa konkrete. Analiza ex ante d.m.th. prognozimi modular i proceseve ekonomike dhe paraqitja ne baze te koncepcioneve te caktuar teorik. Pyetje nga lnda ekonomia I 1.Drejtimi i te menduarit ekonomike qe perqendrimi paresor te studimit e kishte prodhimtarin bujqesore quhet :a.Fiziokratizim b.Merkantizim c.Idealizmi 2.Vepra kapitale e Xhon Majnrd Kejns e cila e shpetoje kapitalizmin nga depresioni i madhe ekonomik titullohet:a.Pasuria Kombetare b.Teoria e pergjithshme e punesimit ,interesit dhe paras c.Kapitali 3.Faktoret e prodhimit sipas teoris bashkohore (moderne ) jan: a.Njeriu dhe mardhenjet prodhuese b.Njeriu,mjetet e punes dhe lenda e punes c.Njeriu,toka kapitali dhe teknologjia 4.Institucionet kryesore ekonomike jan:a.Tregu b.Prona c.Planifikimi 5.Afsia prodhuese e njeriut qe ne nj njsi kohe me intezitet te pa ndyshuar te arrij efekt mete madhe ose me te vogel ne prodhimin e te mirave materiale quhet: a.Produktivitet i punes b.Pun prodhuese c.Intezitet i punes. 6.Sasia e te mirave materiale qe mund te shpenzohet nga shoqeria e caktuar duke mos zvogluar pasurin e vet shoqerore quhet:a.Neto produkt b.Te ardhura kombtare(nacionale) c.Bruto produkt shoqeror 7.Nje e mir materiale pr t qen mall duhet te plotsoje keto parakushte, te ket: aVler kembimi b.Vler prodhimi c.Vlere t perdorimit dhe kembimit.

8. Forma m e zhvilluar e kmbimit sht: a.Kembimi i thjesht b.Kembimi monetar c.Kembimi i pergjithshem 9.Si para botrore paraqitet: a.eku dhe kapitali b.Ari c.Para botrore 10.Sasia e paras n qarkullim varet nga; a.Oferta dhe krkesa b.mimi dhe oferta c.Shuma e mimeve te mallrave dhe numrit te rrotullimit te paras. 11.Apresioni si rregullim monetar manifestohet ne form t: a.Bumit ekonomik b.Deflacionit dhe revalvimit c.Inflacionit dhe devalvimit 12.Nese ne treg paraqitet nj numer i pakufizuar i ofertuesve dhe kerkuesve te mallit dhe sherbimeve,kemi te bjm me:a.Konkurrencen e kufizuar b.Konkurrencn plotesish t lire c.Konkurrencn plotsisht t kufizuar. 13.Nobelisti i njohur Amerikan Pauel Samjuellson lenden e ekonomis (ekonomikisin) e definon si shkenc q merret me studimin e se si shoqeria duhet t `i shfrytezoi resurset e rralla pr t prodhuar mallra te vlefshme ,te cilat do ti shperndaj ne mes njerzeve te ndryshem. 14.Ndarja e pergjithshme paraqet ndarjen n lmenje ekonomik: n bujqesi,turizem,zejtari etj. 15.Ne rast se mimet rriten ateher oferta do te rritet dhe ne rast se mimet zvoglohen ateher oferta do te zvoglohet. 16.Resurset ekonomike perfshijn: a.Token b.Kapitalin c.Punen d.Aftesit nderrmarrese. 17.Konkurenca i ka disa strategji ne te cilat bazohet zhvillimi i tregut e keto jane:a.Konkurenca e mimeve b.Depertimi c.Fuqia monopolistike. 18.Zgjidh nje pyetje nga pyetjet e parashtruara: a.Metodat e studimit te ekonomis . b.Format me te larta te monopoleve. c.Ekonomia dhe drejtesia d. Llojet e firmave sipas organizimit e.Shtimi dhe zhvillimi ekonomik d.Nderrmarrsia. PYETJE NGA LNDA E EKONOMIS II 1.Procesi i seleksionimit te alternativave te mundeshme ose seleksionimi i mundesive te kufizuara quhet:a.Rrallesi b.Zgjedhje c.Input. 2.Fusha e shkences ekonomike qe studion funksionimin e ekonomis kombetare si nje teresi quhet: a.makroekonomi b.mikroekonomi c.mezoekonomi. 3.Vlersimi i hipotezes ,ku vihet akcenti ne ate kjo sht dhe far sht sht objekt i studimit te ekonomis: a.normative b.institucionale c.pozitive. 4.Planifiki dhe direktivat ekonomike jan karakteristik e sistemit ekonomik: a.tradicional b.te tregut c.komanduse 5.Sfida ekonomike se per ke te prodhohet ,zgjidhet permes: a.konkurrences b.ofertes dhe kerkeses c.planifikimit. 6.Akumulimi i kapitalit mund t jet: a.nominal dhe real b.publik dhe shteteror c.direkt dhe indirekt. 7.E ardhura nga kapitali aksionar quhet: a.divident b.fitim c.kamata.

8.Renten qe e sjellin ato troje tokash qe kane veti specifike natyrore ku kultivohenbimet me cilesi specifike quhen: a.apsolute b.diferenciale c.monopoliste. 9.Forma e larte e lidhjeve monopolistike ,ku antaret e humbin ne tersi pavarsin e tyre ekonomike ,finaciare dhe komerciale jan: a.kartelet b.sindikatat c.trustet. 10.Nese ne anen e ofertes(shitjes) gjendet vetem nje ndermarrje,kemi te bejm me: a.monopol(konkurenc e lire) b.duopol (konkurec plotsishte e kufizuar) c.oligopol(konkurenc e kufizuar). 11.Rritje e aftesis blerese te paras,e quajm:a.depresion b.nultifikim c.apresion . 12.Renja e pergjithshme e nivelit te mimeve te shitjes se mallrave dhe sherbimeve ne ekonomin e nje vendi quhet:a.Deflacion b.Nultifikim c.apresion. 13.pika me e larte e ciklit ekonomik,ku fillonte shtohet prodhimi dhe investimi dhe zvoglohet papunesia quhet: a.depresion b.gjallerim c.lulzim ekonomik . 14.Rregullativa administrative,permes te cilave behet diskriminimi i mallrave te huaj ne krahasim me mallra vendore ,behet permes: a.doganave b.survencioneve esportuese c.barrierave jodoganore . 15.Shkurtesa e Organizates se vendeve esportuese te naftes sht a.ASEAN b.NAFTA c.OPEK . 16.Funksionet e shkences ekonomike jan: a.njohese b.praktike c.metodologjike . 17.Shpenzimet e kulluara(neto) te qarkullimit jan: a.shitblerjes b.kontabiliteti tregtar c.paras . 18.Zgjidhni nj pyetje nga pyetjet e parashtruara:a.Funksionet e shkences ekonomike b.ekonomia kejziane c.Harmonizimi I ekonomis me tregun. Ekonomia kejziane XH.M.Kejnis ne fillim te vitit te 30 beri kthese ne zhvillimin e te menduarit ekonomik.Vepra e ti me e njohur eshte Teoria e Pergjithshme e punesimit,kamates,Paras. Ne ekonomin kejziane paraqitet nje teori e re ku thuhet se shteti duhet te udheheqet nga politikat ekonomike. Pyetje pergjigje III 1.Fazat e rrethxhirimit jan:a.qarkullimi,prodhimi,qarkullimi b.2 here qarkullimi 1 here prodhimi . 2.Llojet e konkurences n raport me partneret:a.lojale b.jo lojale . 3.Oferta sht sasia e mallrave dhe sherbimeve ne treg . 4.Si rregullohen problemet e tregut sot? Me pyetjet: ka ,si pr kend . 5.Principet e formimit te monopoleve jan:te detyrueshme dhe vullnetare. 6.Ekujlibri i mimeve ne tregut arrihet me: me veprimin e lire t tregut . 7.Forma m e zhvilluar e kembimit sht : kembimi monetar 8.Nese ne treg paraqitet nje numer I pakufizuar I ofertuesve dhe kerkuesve te mallit dhe sherbimeve,kemi te bejme me:konkurencen plotsisht te lire .

9.funksionet e shkences ekonomike jan:a.njohese b.praktike c.metodologjike . 10.Aktivitetet ekonomike jan: prodhimi ,shperndarja,kembimi,konsumi . 11.Institucionet kryesore ekonomike jan:Tregu,Prona,Planifikimi . 12.Tri dimenzionet e ekonomis kapitaliste jan:a.forma e horizontale (konkurenca) b.forma vertikale(komanda) c.aspekti kohor . 13.Si shprehet permes formules mimi i tokes: CT=R-100/I (/=thyes) 14.Cilat jan llojet tipat e ekonomis s tregut: a.Tipi anglosakson b.tipi Aziatiko-lindor japonez c.tipi continental(gjerman) . 15.Vlersimi hipoteza se si duhet te jet sht objekt studimi i ekonomis:a.institucionale b.normative c.pozitive. 16.Autonomi e plote e subjekteve ekonomike ne jeten e perditshme ekonomike eshte karakteristike e sistemit ekonomik:a.sistemit ekonomik tradicional b.sistemit ekonomik te tregut c.sistemit ekonomik komandues 17.Sfida ekonomike ekonomike se ka do te prodhohetzgjidhet perms: a.votave monetare b.urdherave te shtetit c.rastesis . 18.Ne rast se ne dy polet konkuruese gjendet nje numer I kufizuar (me me shume se dy por j one pakufi), ateher kmei te bejme me konkurencen: a.plotsisht te lire b.kufizuar c. plotsisht te kufizuar . 19.mimi I vleres s perdorimit te kapitalit hua sht:a.fitim b.divident c.kamata . 20.Renta q sjell do truall toke,pavarsishte nga vetit e saj,pra edhe te tka me dobet quhet RENT: a.Absolute b.Diferenciale c.Monopolistik . 21.Perfaqesues i ekonomis Neoklasike ishte:a.Josef Shumpeter b.Fridrih Engelsi c.Adam Smithi . Provimi nga lnda ekonomia 1. PO JO Analiza ex ante nuk merret me nje model ose proces te ardhshem apo hipotetik. 2. PO JO Depresioni nuk paraqitet ne forme te zvoglimit te aftesis blerese te paras. 3. Piknisja e do aktiviteti ekonomik eshte ________,nders qellimi i fundit eshte _______. 4. Idhetare i shkolles monetariste eshte :a.Paul A.Samuelson b.Milton Fridman c.Terli Mings. 5. Cili nga autoret e me poshtem e quante ekonomin liberale fundamentalizem te tregut: a.Milton Fridman b.George Soros c.Teli Mings. 6. Ekonomia e prodhimit natyror,ndryshe quhet edhe ekonomia: a.tregut b.tradicionale c.planifikuar. 7. Teoria dhe politika e tregtis se jashtme ,qe bazohet ne mbrojtjen e prodhimtaris vendor nga konkurrenca e jashtme quhet: a.protekcionizem b.liberalizem c.kuota. 8. Integrimi ekonomik(marrveshja) qe eshte I nenshkruar nga ana e SHBA-ve,Kanadas, dhe Meksikes ,quhet: a.Unioni Evropian b.Nafta c.OPEC . 9. Cila nga keto organizata nderkombetare luan rol te rendesishem ne koordinimin e veprimeve dhe organizimeve sindikale: a.ILO(Organizata

Boterore e Pues) b.BB(Banka Botrore) c.FMN(Fondi Monetare Nderkombetar). 10. Nese kerkesa per capital eshte e larte,ndersa oferta e kapitalit eshte e ulet,ateher norma e kamates do te kete tendence te: a Rritet b.mbetet e njejt c.zvoglohet. 11. Perfaqesuesit kryesor te ekonomise klasike ishin: a.Adam Smith b.David Rikardo c.William Pet d.Sismond e.Zhan Batist Sej f.Robert Malthus. 12. Cilat jane format e uleta te lidhjeve monopolistike: a.Marveshjet xhentellmene b.Konventat c.Ringet e korneret c.Pulet. 13. Qellimet e ekonomis bashkohore te tregut jan: a. b. c. 14. Faktoret m t rendesishem q veprojn n tregun e puns jan: a. b. c. 15. Ku qendron dallimi n mes ekonomis positive dhe asaj normative? Ekonomia Normative studion hipotezat SI DO TE DUHET TE JET, ndersa ekonomia positive e vn akcentin-KJO Q SHT. 16. ka sht ekonomia sociale e tregut ? sht n knflikt te perhershem me natyren njerzore me komoditetin,me friken e tij nga rreziku ,me deshiren e tij per siguri dhe prespektiv te qart. 17. ka sht kerkesa dhe Ligji i kerkeses? 18. ka sht deflaciaoni dhe cilat jan pasojat?