Zavarivanje

Zavarivanje
Metalne i drvene konstrukcije
ta je zavarivanje?
Tehnoloki postupak spajanja istih ili slinih metala; Na visokim temperaturama tope se osnovni i dodatni materijal, dolazi do njihovog meanja i sjedinjavanja (fizikog i hemijskog); Hlaenjem ove meavine dolazi do ovravanja i nastaje av kao materijalni kontinuitet; Zavarivanjem nastaje kontinualan spoj;
Primena zavarivanja u graevinskim konstrukcijama

Izrada osnovnih elemenata konstrukcije (I, U, Lprofili, sanduasti profili, kruni profili...); Izrada sklopova specifinih konstrukcija (ortotropne ploe kod mostova,...); Izrada veza izmeu elemenata konstrukcije; (samostalno ili u kombinaciji sa zavrtnjevima) Ojaanje elemenata konstrukcije (adaptacije i sanacije);
Prednosti zavarivanja
1. Materijalan kontinuitet (pravilan tok sila); 2. Smanjenje ukupne teine konstrukcije (lake veze, mogunst variranja debljine elemenata); 3. Bra izrada u radionici (nema buenja); 4. Nema slabljenja elemenata rupama za spojna sredstva; 5. Manja deformabilnost veza, a samim tim i konstrukcije; 6. Velike mogunosti konstrukcijskog oblikovanja; 7. Vodonepropusnost spojeva 8. Estetski aspekt;
Metalne i drvene konstrukcije 4
Nedostaci
Kvalifikovana radna snaga; Kontrola kvaliteta spojeva u radionici i na gradilitu; Osetljivost na klimatske uslove na gradilitu (temperatura, vetar); Vea osetljivost na dejstvo poara; Zavarene veze nisu montano-demontane;
Osnovni pojmovi
Osnovni materijal; Dodatni materijal (elektroda ili ica); Spoj meusobni poloaj delova koji se spajaju; av materijalizovano mesto spajanja; ZUT Zona Uticaja Toplote; ljeb prostor u koji se deponuje dodatni materijal; Zavar
a) avovi iz jednog zavara b) avovi iz vie podunih zavara c) avovi izvie poprenih zavara
Zavarljivost
Zavarljivost je sposobnost metala da se moe spajati zavarivanjem; Operativna zavarljivost mogunost ostvarenja materijalnog kontinuiteta; Metalurka zavarljivost dobijanje ava zahtevanog kvaliteta Konstruktivna zavarljivost sposobnost ava da se pod optereenjem ponaa kao osnovni materijal;
Osnovni principi pri projektovanju

Veze i nastavci jednostavni za izvoenje (pre svega izvodljivi!); Izbegavati teke poloaje zavarivanja (manja efikasnost, loiji kvalitet); Racionalan izbor kontrole kvaliteta zavarenih spojeva;
10
Vrste spojeva
Vrste spojeva: sueoni spojevi; ugaoni ili T spojevi; preklopni spojevi
11
Vrste avova
Sueoni avovi sa punom penetracijom; Sueoni avovi sa deliminom penetracijom; Ugaoni avovi; avovi u rupama; ep avovi; Uljebljeni avovi;
Treba uociti da imamo posebno podjelu prema vrsti spoja i prema vrsti ava!!!
12
V r s ta avo va
S ueo ni sp o j
V r s ta s p o ja U gao ni sp o j
P re k lo p n i s p o j
punom penetracijom
Sueoni avovi sa
deliminom penetrtracijom
Sueoni avovi sa
Ugaoni avovi
avovi u
ep avovi
rupama
Z b o g s v o j e s p e c i f i n o s t i u l j e b l j e n i a v o v i n e m o g u p o d l e i o v a k v o j p o d e l i ( s l ik a 2 .9 4 )
Sueoni spojevi
Elementi koji se spajaju lee u istoj ravni;
Elementi iste debljine
Elementi razliite debljine

14
Ugaoni spojevi
Elementi koji se spajaju su pod uglom razliitim od 180.
Pravi ugaoni spojevi
Kosi ugaoni spojevi

15
Prekinuti ugaoni spojevi
Krstasti spojevi
16
Preklopni spojevi
Direktni preklopni spojevi
Prekloplni spojevi sa podvezicama

17
Vrste sueonih avova

I avovi bez obrade ivica, t =1-5 mm, V i 1/2V avovi t = 5-15 mm, X avovi dvostruki V avovi, t = 12-35 mm, K avovi ugaoni spojevi, t >10 mm, U avovi posebna obrada, t >25 mm, J avovi ugaoni spojevi, t >15 mm.
18
19
Osnovni elementi sueonog ava
V avovi
X avovi
Funkcija ljeba kod sueonih avova

da omogui pristup elektrodi po itavoj debljini lima; da omogui topljenje osnovnog materijala u zoni ava; da formira korito za deponovanje meavie osnovnog i dodatnog materijala;
21
Osnovni elementi ljeba
Ugao ljeba () Otvor korena ljeba (g) Visina korena ljeba (s) Dubina ljeba (d)
d g s
22
23
Oblici ljebova za uobiajene sueone avove

lje b N apom ena Iz g le d N a z iv S u e o n i s p o je v i B ez o b rad e lje b o b lik a 1 /2 V lje b o b lik a V I - a v 1 -5 m m av Iz g le d D e b ljin e lim o v a
1 /2 V - a v
5 -1 5 m m
V - av
5 -1 5 m m
lje b o b lik a K
K - av
1 5 -3 0 m m
Oblik i dimenzije ljeba zavise od: - vrste ava, - postupka zavarivanja, - poloaja zavarivnja.
lje b o b lik a X
X - av
1 2 -3 5 m m
lje b o b lik a Y
Y - av
>15 m m
lje b o b lik a U O b o s tra n i lje b o b lik a U
U - av D v o s tr u k i U - av U g a o n i s p o je v i
> 25 m m
>30 m m
lje b o b lik a 1 /2 V lje b o b lik a K
1 /2 V - a v
5 -1 5 m m
K - a v
> 10 m m
lje b o b lik a J
J - av
>15 m m
24
Oblik i dimenzije ljebova su propisani standardom!

Ugaoni avovi
Nije potrebna posebna obrada ivica; Primenjuju se za ugaone i preklopne spojeve; Dodatni materijal se deponuje u korito koje obrazuju elementi (limovi) koji se spajaju; Tok sila je drugaiji nego kod sueonih avova; Drugaiji postupak prorauna; Mogu biti kontinualni ili isprekidani;
26
Osnovni elementi ugaonog ava
Odreivanje debljine (a) ugaonog ava

Minimalne i maksimalne dimenzije ugaonih avova

Osnovne dimenzije su debljina (a) i duina (l) ava. Minimalna debljina ava je amin = 3 mm Maksimalna debljina ava je amax= 0,7tmin (izuzetno, kod upljih profila, amax= tmin); Maksimalna duina ava je lmax=100a. Minimalna duina ava je lmin= 6a ili 40 mm.
28
Sueoni avovi sa deliminom penetracijom
Sueoni spojevi
Ugaoni spojevi
avovi u rupi
30
ep avovi
31
Uljebljeni avovi
32
Poloaj zavarivanja
Moe da se definie na osnovu osnovnih pokazatelja: ugao nagiba () i ugao zaokreta ()
33
Osnovni poloaji pri zavarivanju
a) b) c) d) e)
horizontalan ili poloen; horizontalno-vertikalan; vertikalan; iznad glave kos

Postupci zavarivanja
Prema izvoru toplotne energije dele se na: elektrotermike, termohemijske, mehanike i ostale
35
36
Najznaajni elektroluni postupci zavarivanja

Naziv postupka zavarivanja Elektroluno zavarivanje sa obloenom elektrodom Elektroluno zavarivanje pod zatitnim prahom Elektroluno zavarivanje elektrodnom icom pod zatitom inertnog gasa Elektroluno zavarivanje elektrodnom icom pod zatitom aktivnog gasa Elektroluno zavarivanje netopljivom elektrodom pod zatitom inertnog gasa Skraeno Oznaka Polje primene Materijali t [mm] 3-50 4-80
nelegirani, niskolegirani i finozrni visokovredni elici nelegirani i niskolegirani elici nelegirani (<0,22%C) i niskolegirani (0,35%C) elici i Allegure nelegirani i niskolegirani elici visokolegirani elici i Al-legure
E EPP
111 12
MIG
131
4-24
MAG
135
<30
TIG
141
<12
37
Elektroluno zavarivanje obloenom elektrodom

1 - Prikljuak na mreu el. energije 2 - Izvor struje 3 i 3a - Zavarivaki kablovi 4 - Dra elektrode 5 - Obloena elektroda 6 - Elektrini luk 7 - Komad koji se zavaruje 8 - Uzemljenje
Eletrini luk izmeu topljive elektrode i osnovnog materijala. Temperatura 3000-4000 oC. Elektroda se topi i mea sa rastopljenim osnovnim metalom.
Uloga obloge elektrode

U elekrini luk dovodi gasove koji omoguavaju njegovu stabilnost; titi elektrini luk od tetnih atmosferskih uticaja (gasova); Prekriva rastop troskom i spreava njegovo brzo hlaenje; Vri legiranje rastopa;
39
Oprema za runo zavarivanje
40
Kvalitet avova pri runom elektrolunom postupku zavarivanja zavisi od:

vrste elektrode, kvalifikovanosti i sposobnosti radnika (zavarivaa), poloaja zavarivanja, kvaliteta opreme i vremenskih uslova.
41
Nedostatci runog elektrolunog zavarivanja
Lo uinak pri zavarivanju dugih i debelih avova. Slab propust gustine struje (A/mm2) kroz icu elektrode zbog njenog usijavanja, usled ega moe doi do otpadanja obloge elektrode.
42
Elektroluno zavarivanje pod zatitnim prakom (EPP)

1 - El. mrea 2 - Izvor struje 3 - Kablovi 4 - Kotur 5 - ica za zavarivanje 6 - Ureaj za dovod ice 7 - aura 8 - Zrnasti prah 9 - Rezervoar 10 - av 11 - Troska 12 - Osnovni materijal
43
Osnovne karakteristike EPP postupka zavarivanja

Postupak sa topljivom elektrodom; Dodatni materijal je gola elektrodna ica debljine od 0,5 do 10 mm; U rastopu elektrodne ice i praha odvijaju se metalurke reakcije; Preostali, nerastopljeni prah se usisava i vraa u rezervoar; Prah ima ulogu kao obloga elektrode kod runog postpka;
Osnovne karakteristike EPP postupka zavarivanja - nastavak

Ureaj za zavarivanje se kree po voicama konstantnom brzinom 0,15-4,0 m/min; Postupak zavarivanja je poluautomatski; Primenjuje se kod dugakih, pravih avova (npr. puni limeni nosai, ortotropna ploa,...), kod avova velike debljine (i do 80 mm); Omoguava zavarivanje zavara velike debljine (30-40mm), a moe se koristiti i bez ljeba; Primenjuje se u radionikim uslovima u hrizontalnom (poloenom) poloaju; Velika brzina zavarivanja (efikasnost);
Elektroluno zavarivanje sa topljivom elektrodom u zatitnoj atmosferi inertnog gasa (MIG)

1 - Izvor jednosmerne struje 2 - Kablovi 3 - Komadi koji se spajaju 4 - Pitolj 5 - ica 6 - aura 7 - Kotur 8 - Boca 9 - Redukcioni ventil 10 - Greja 11 - Mera protoka gasa 12 - Dovodne cevi za gas 13 - Elektrini luk 14 - Dovod vode 15 - Odvod vode
Osnovne karakteristike MIG postupka

Postupak sa topljivom elektrodom; Dodatni materijal je gola elektrodna ica; Primanjuje se punjena elektrodna ica koja u sebi sadri elemene za dezoksidaciju i metalurka poboljanja, koji imju ulogu obloge (E) ili praka (EPP); Postupak moe da bude runi, poluautomatski i automatski, a zavarivanje je mogue u svim poloajima;
Osnovne karakteristike MIG postupka nastavak

Primenjuje se za zavarivanje elika, nerajuih elika i Al legura; Pri zavarivanju Al-legura anoda (+) se vezuje za icu a katoda (-) za osnovni materijal; Kao inertni gas koristi se ist argon (skup) ili njegova meavina sa malom koliinom (5%) CO2, O2 ili N2; ist argon se koristi za Al legre;
48
MIG postupak zavarivanja

Elektroluno zavarivanje sa topljivom elektrodom u zatitnoj atmosferi aktivnog gasa (MAG)

1 - Izvor jednosmerne struje 2 - Kablovi 3 - Komadi koji se spajaju 4 - Pitolj 5 - ica 6 - aura 7 - Kotur 8 - Boca 9 - Redukcioni ventil 10 - Greja 11 - Mera protoka gasa 12 - Dovodne cevi za gas 13 - Elektrini luk 14 - Dovod vode 15 - Odvod vode
Osnovne karakteristike MAG postupka

Jedina razlika u odnosu na MIG postupak je vrsta zatitnog gasa; Primenjuje se aktivi gas (CO2) koji je znatno jeftiniji od argona; Koristi se za zavarivanje niskougljeninih i niskolegiranih elika; Postupak sa CO2 se oznaava MAG-C i spada u najekonominije postupke zavarivanja (niska cena - visoka efikasnost); Postupak je 2-3 puta ekikasniji od runog, ali je izgled ava neto loiji; Mogu se zavarivati limovi male i velike debljine; Zbog velike kapljice mogui su vei otvori ljeba;
Elektroluno zavarivanje netopljivom elektrodom u zatitnoj atmosferi inertnog gasa (TIG)

1 - Prikljuak na el. mreu 2 - Izvor struje 3 - Vodovi elektrine energije 4 - Komad koji se zavaruje 5 - Pitolj 6 - Netopljiva elektroda 7 - Dodatna ica za zavarivanje 8 - Boca za inertni gas 9 - Redukcioni ventil 10 - Mera pritiska gasa 11 - Dovod inertnog gasa 11 - Instalacije za inertni gas 12 - Dovod vode za hlaenje 13 - Odvod vode za hlaenje 14 Visokofrekv. generator
Osnovne karakteristike TIG postupka zavarivanja

Postupak sa netopljivom elektrodom; Elektrini luk izmeu elektrode od tungstena ili volframa (prenika 1,6-5,4 mm) i osnovnog materijala; Za zatitnu atmosferu se koristi inertni gas (argon ili helijum); Koristi se za zavarivanje Al-legura, visokolegiranih, niskolegiranih i nelegiranih elika; Dobijaju se homogeni avovi, dobrog izgleda i bez ukljuaka; Preporuuju se za korene avove i za zavarivanje limova male debljine 1-4 mm; Primenjuje se i u hemijskoj, avio i nuklearnoj industriji;
Elektroluno zavarivanje epova
54
eono zavarivanje varnienjem (elektrootporno)
1 - El. mrea 2 - Ignitorski upravlja 3 - Transformator 4 - Poduno-pokretna eljust 5 - Nepokretna eljist 6 - Komadi koji se zavaruju
55
Takasto zavarivanje (elekrootporno)
1 - Izvor el. struje 2 - El. instalacije 3 - Transformator 4 i 5 - Bakarne elektrode 6 - Komadi koji se spajaju
56
Dodatni materijal
Dodatni materijal je metal koji se topi, mea sa rastopljenim osnovnim materijalom i ispunjava ljeb ava; Moe da bude u vidu: obloene elektrode ili elektrodne ice; Mora da poseduje odgovarujue mehanike i metalurke karakteristike;
57
Obloene elektrode
Sastoje se od metalnog jezgra (1) i obloge ili plata (2); Prenik jezgra (d) zavisi od debljine ava i moe biti 2 2,5 3,2 4 ili 5 mm, a duina (l) je 200, 300, 350 ili 450 mm; Na jednom kraju elektrode nema obloge kako bi se uspostavilo strujno kolo;
Uloga obloge u procesu zavarivanja

Vri jonizaciju gasa u lektrinom luku kao bi se obezbedila stabilnost elektrinog luka (K, Ca, Ba, Li...); Stvara zatitnu atmosferu oko luka i rastopa; Stvara trosku preko rastopa; Dovodi legirajue elemente u rastop koji slue za dezoksidaciju i denitratizaciju (Mn, Al, Si, ...);
59
Pojave u elekrinom luku
60
Oznaavanje obloenih elektroda i njihove mehanike karakteristike

Oznaka elektrode E E E E E E E E E E E E 43 43 43 43 43 43 51 51 51 51 51 51 0 1 2 3 4 5 0 1 2 3 4 5 vrstoa na zatezanje fu M Pa 430 - 510 430 - 510 430 - 510 430 - 510 430 - 510 430 - 510 510 - 610 510 - 610 510 - 610 510 - 610 510 - 610 510 - 610 Najmanje izduenje 5 % 20 22 24 24 24 18 18 20 20 20 Temperatura koja odgovara energiji udara od 28 J C +20 0 20 30 40 +20 0 20 30 40
61
Elektrodne ice
Kontinualne, metalne elektrode za poluautomatsko i automatsko zavarivanje; Mogu da budu: punjene ili pune; Punjene elektrodne ice se sastoje od metalnog cilindra i jezgra od metalnog i mineraog praha;
62
Punjene elektrodne ice
Metalni cilindar se izrauje od hladno valjnih traka koje se povijaju i ispunjavaju prahom; Prah ima istu ulogu kao i obloga kod obloenih elektroda; Izrauju se u dimenzijama d = 1,2 1,6 2,4 3,2 4 i 5 mm;
Pune elektrodne ice

Izrauju se od hladno vuenih ili hladno valjainh ica punog poprenog preseka; Primenju se za zavarivanje MIG, MAG ili EPP postupkom; Presvlae se tankim slojem bakra radi antikorozione zatite;
64
Obeleavanje avova u tehnikoj dokumentaciji

Naziv ava
I - av V - av V - av sa provarenim korenom 1/2V - av
Izgled
Oznaka
K - av
X - av U - av
Ugaoni av
65
Greke u avovima
Greke se prema svojoj prirodi mogu podeliti na: Dimenzionalne greke ili greke oblika; Strukturne greke ili greke kompaktnosti;
66
Dimenzionalne greke u avovima

Nedovoljno ispunjavanje ljeba (1), Preveliko nadvienje ava (2), Neprovaren koren ava (3) Prokapine na mestu korena ava (4), Otar prelaz izmeu ava i osnovnog materijala (5), Zarez na ivici ava (6), Denivelacija elemenata u ljebu (7), Krateri na poetku i kraju ava (8) i Rupiavost povrine ava (9).
Strukturne greke u avovima

Gasne pore (10a) Rasuti mehuri (10b), Mehuri u lancu (10c), Nalepljivanje (11), Greke provarivanja korena (12), Ukljuci troske (13), Podune i poprene prsline (14).
68
Tipine greke u avovima
69
Greke predstavljaju materijalni diskontinuitet; Dolazi do koncentracija napona u zoni ava; Nisu sve greke istog znaaja, odnosno iste opasnosti; Stepen rizika zavisi od: vrste greke, naina naprezanja i karaktera optereenja; Dimenzionalne greke su vidljive golim okom i neke od njih se mogu korigovati;
70
Sruen most preko Albertovog kanala u Belgiji (1938.)
71
Kontrole kvaliteta avova

Obim i vrsta kontrole avova zavise od: naina, karaktera i intenziteta naprezanja, kao i od znaaja spoja u konstrukciji i vanosti same konstrukcije; Treba izabrati optimalan nivo kontrole kvaliteta avova imajui u vidu tehnike i ekonomske pokazaelje;
72
Vrste kontrole kvaliteta avova

Vizuelna kontrola; Radiografska kontrola; Ultrazvuna kontrola; Magnetska kontrola; Penetracijska kontrola;
73
Vizuelna kontrola kvaliteta

Vre je kvalifikovana lica; Mogu se otkriti samo dimenzionalne greke; Koriste se pomona sredstva - abloni;
74
Radiografska kontrola kvaliteta

Materijali u zavisnosti od svoje gustine i debljine, apsorbuju razliitu koliinu rendgenskih ili gama zraka koji kroz njih prolaze; Ukoliko zrak prolazi kroz poru ili prslinu on se manje apsorbuje, pa izaziva jae eksponiranje foto-emulzije; Ta mesta su na radiogramu tamnija od ostalih "zdravih" delova ava; Pored rendgenskih zraka koriste se i izotopi koji emituju gama zrake (iridijum,kobalt i cezijum);
ematski prikaz radiografske kontrole
1 Izvor rendgenskih ili gama zraka; 2 Blenda; 3 Propust za lokalizaciju ava; 4 av koji se ispituje (snima); 5 Film sa osetljivom emulzijom; 6 Olovna folija;
76
Karakteristike radiografske kontrole

Postupak radiografske kontrole se primenjuje i u radionici i na gradilitu; Za terenske uslove bolji su ureaji na bazi izotopa (laki su i ne koriste el. struju); Postupak je izuzetno precizan i koristi se za veoma vane spojeve i konstrukcije; Radiografski snimak (radiogram) trajni dokument o kvalitetu zavarenog spoja; Koristi se kod elinih i konstrukcija od Al legura; Za vee debljine (vie od 50mm) koriste se izotopi, a za Al rendgenski zraci;
Ureaj za radiografsku kontrolu
78
Radiogram sueonog V ava bez greaka
79
Radiogram sueonog V ava sa ukljucima troske i podunim prslinama
80
Radiogram sueonog V ava sa gasnim mehuriima, ukljucima troske i neprovarenim korenom
81
Ultrazvuna kontrola kvaliteta

Zasniva se na injenici da je brzina prostiranja ultrazvunih talasa kroz odreenu sredinu konstantna (elik v = 5850 m/s; Al v = 6300 m/s); Svaki diskontinuitet (pora, ukljuak,...) izaziva poremeaj promena brzine i intenziteta talasa Primenjuju se ultrazvuni talasi visoke frekvencije 0,5 - 15 MHz;
82
Ultrazvune metode
Primenjuju se dve ultrazvune metode: Metoda prozvuavanja; Eho metoda
1 a) 1 b) 6 5
2 3 4 t
7 3
1 Visokofrekventni generator 2 Predajnik 3 Materijal koji se ispituje 4 Prijemnik 5 Pojaiva signala 6 Indikator vremena prolaska 7 Primopredajna glava
6
Ureaj za ultrazvunu kontrolu
84
Kvalitet sueonih avova

Razlikuju se tri kvaliteta sueonih avova: S ili specijal (B) I kvalitet (C) II kvalitet (D) Za svaki kvalitet ava zahteva se odreen stepen kontrole kvaliteta!
85
avovi S-kvaliteta moraju da zadovolje sledee uslove: da su vizuelno ujednaenog kvaliteta, jedri, bez naprslina, da nemaju greaka na poetku i kraju ava, da su eventualna nadvienja i zarezi obrueni i to u pravcu toka sila, da je koren ava dobro oien i ponovo zavaren, da je radiografska kontrola izvrena na itavoj duini ava (100%).
86
avovi I-kvaliteta
nije potrebno da se obruse eventualna nadvienja, radiografska kontrola na 50% duine ava.
avovi II-kvaliteta
ne zahteva se primena radiografske kontrole.
87
Proraun sueonih avova

Osnovne pretpostavke: zanemaruju se koncentracije napona; zanemaruju se sopstveni (zaostali) naponi; uticaji u avovima se odreuju kao u osnovnom materijalu; dimenzije sueonih avova su jednake dimenzijama osnovnog materijala (a = tmin);
88
Primena polaznih i zavrnih ploica
lw = b 2a
efektivna duina
89
Odreivanje napona u sueonim avovima

N My Mz - normalni napon x = A W y Wz
- smiui napon
xz =
V Sy Iy a
2 2 2 2 u = + II II + 3 + II - uporedni napon
90
Doputen napon za sueone avove (b,w,dop)
b,w,dop = k dop
k koeficijent kvaliteta; dop doputen napon za osnovni materijal;
91
Koeficijent kvaliteta k
Zavisi od: kvaliteta ava; vrste napezanja; vrste elika;
92
Vrednosti koeficijenta k
Kvalitet ava S - kvalitet Vrsta naprezanja Zatezanje ili savijanje Pritisak Smicanje Zatezanje ili savijanje Pritisak Smicanje Zatezanje ili savijanje Pritisak Smicanje Koeficijent k S235, S275 S355 1,00 1,00 1,00 1,00 0,60 0,60 0,80 0,80 1,00 1,00 0,60 0,60 0,72 0,65 1,00 0,80 0,55 0,50
I - kvalitet
II - kvalitet
93
Dokaz nosivosti sueonih avova

Kontrola normalnih napona:
x, max b, w, dop
Kontrola smiuih napona:
xz ,max b, w, dop
Kontrola uporednih napona:
u ,max b, w, dop
Proraun ugaonih avova
95
Dimenzije ugaonih avova - debljina
Izbegavati otre uglove!
96
Efektivna duina ugaonih avova

U optem sluaju:
lw = l w 2a
lw = l w
lw = l w a
97
Minimalne dimenzije ugaonih avova
Debljina ugaonih avova a Duina ugaonih avova l w
Minimalna 3 mm 6a ili 40 mm
Maksimalna 0,7tmin 100a
98
Komponente napona u ugaonim avovima
U merodavnoj ravni n VII V
U ravni spoja
normalni napon koji deluje upravno na ravan spoja; napon smicanja koji deluje u pravcu ava; napon smicanja koji deluje upravno na av;
Kontrola nosivosti ugaonih avova

u = n 2 + VII2 + V 2 w, dop
Uporedni napon u je vektorski zbir svih komponentalnih napona u avu! Doputeni naponi za ugaone avove w,dop
Sluaj optereenja I II Vrsta osnovnog materijala S235 S275 S355 120 145 170 135 160 190
100
Primena ugaonih avova

Aksijalno optereeni elementi: spojevi na preklop i ugaoni spojevi. Veze kod elemenata optereenih na savijanje; Kombinovano napregnuti elementi;
101
Proraun ugaonih avova kod aksijalno optereenih spojeva na preklop

Poduni (boni) ugaoni avovi
N VII = lw 2 a
u = VII w, dop
102

Popreni (eoni) ugaoni avovi
N n= lw a
u = n w, dop
103

Kosi ugaoni avovi
N cos VII = lw 2 a
N sin n= lw 2 a
u = VII2 + n 2 w, dop

Popreni i poduni ugaoni avovi
I sluaj: l w, 2 > 1,5l w,1
VII,2
N = lw,2 2 a
n1 = 0
u = VII,2 w, dop

II sluaj: 0,5l w,1 < l w, 2 1,5l w,1
Fw,max = Fw, 2 + Fw,1 / 3
Fw,1 = a lw,1 w,dop

Fw,2 = 2a lw,2 w,dop
Kontrola nosivosti:
N Fw,max

III sluaj:
l w,2 < 0,5l w,1
Fw, max = Fw, 2 / 3 + Fw,1

Fw,1 = a lw,1 w,dop
Fw,2 = 2a lw,2 w,dop
Kontrola nosivosti:
N Fw,max
Proraun ugaonih avova kod aksijalno optereenih elemenata u ugaonim spojevima
N n= lw 2 a
u = n w, dop
108
Proraun ugaonih avova kod veza optereenih na savijanje

M = n= Ww F l 3 F l = 2 2 a lw a lw 2 6
F VII = 2 a lw
u = n 2 + VII2 w, dop
109

M F l 1 n= = Ww h a lw
F V = 2 a lw
2 u = n 2 + V w,dop
110

Taka 1: n =
My Wy,w
w, dop
V Taka 2: VII = w, dop I y , w 2 a 2 2 a 2 l w, 2

Taka 3:
V S y , w, 2
n=
My I y ,w
z3
2 2 + VII
VII =
V S y , w,3 I y , w 2a 2
u = n
w, dop
111
Geometrijske karakteristike
Moment inercije avova za y-y osu:
I y , w = a1 l w,3 ( h t f ) 2 +
2 a 2 l w,2
Otporni moment avova za y-y osu:
W y ,w = I y ,w /(h / 2 + a1 )
Statiki moment avova u taki 3:
S y ,w,3 = 2a1 l w,1 (h t f ) / 2

Statiki moment avova u taki 2:
S y ,w, 2 = S y ,w,3 + a 2 l 2 , 2 / 4 w

Vmax S y ,1 I y 2a
VII =
S y ,1 = b f t f (h t f ) / 2
u = VII w, dop
113
VII =
n=
Vmax S y ,1 I y 2a
P
2a bw,eff
bw, eff = 50 + 2h p
u = n 2 + VII2 w, dop
h p = h + t f
Konstruisanje zavarenih spojeva

Lako izvoenje zavarenog spoja (spoj pristupaan, poloaj zavarivanja to jednostavniji); Primenu uobiajenih postupaka zavarivanja. Izvoenje avova sa to manjim dimenzijama. Pravilan izbor vrste i kvaliteta ava. Ravnomeran tok sila. Male deformacije usled zavarivanja; Prihvatljive vrednost sopstvenih napona.
Treba izbegavati
Debele limove i debele avove; Nagomilavanje avova na jednom mestu; Otre prelaze i nagle diskontinitete kod dinamiki optereenih konstrukcija; Montane nastavke u zavarenoj izradi; Teke poloaje zavarivanja; Komplikovane detalje;
116
Kompatibilnost razliitih spojnih sredstava

Ne mogu se sva spojna sredstva meusobno kombinovati u istoj vezi; Razliita krutost spojnih sredstava onemoguava ravnomernu raspodelu sila; Primena razliitih spojnih sredstava u istoj vezi, uglavnom kod sanacija i kod specifinih konstrukcijskih sistema;
117
Ne mogu se kombinovati
1. Zakivci i obini (neupasovani) zavrtnjevi, 2. Neupasovani zavrtnjevi i prednapregnuti visokovredni zavtrnjevi, 3. Neupasovani zavrtnjevi i zavarivanje, 4. Prednapregnuti visokovredni zavrtnjevi i obini (neupasovani) zavrtnjevi sa zazorom veim od 0,3 mm, 5. Prednapregnuti visokovredni zavrtnjevi i zavarivanje kod dinamiki optereenih konstrukcija, osim kod elemenata optereenih na savijanje (nosaa). 6. Sueoni i ugaoni avovi kod dinamikog optereenja.

Zavarivanje

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Zavarivanje

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zavarivanje

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zavarivanje

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Primena zavarivanja u graevinskim konstrukcijama

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Osnovni principi pri projektovanju

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije 13

Elementi iste debljine

Elementi razliite debljine

Metalne i drvene konstrukcije

Pravi ugaoni spojevi

Kosi ugaoni spojevi

Metalne i drvene konstrukcije

Prekinuti ugaoni spojevi

Metalne i drvene konstrukcije

Direktni preklopni spojevi

Prekloplni spojevi sa podvezicama

Metalne i drvene konstrukcije

Vrste sueonih avova

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Osnovni elementi sueonog ava

Funkcija ljeba kod sueonih avova

Metalne i drvene konstrukcije

Osnovni elementi ljeba

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Oblici ljebova za uobiajene sueone avove

lje b o b lik a U O b o s tra n i lje b o b lik a U

lje b o b lik a 1 /2 V lje b o b lik a K

Metalne i drvene konstrukcije

Oblik i dimenzije ljebova su propisani standardom!

Metalne i drvene konstrukcije

Osnovni elementi ugaonog ava

Odreivanje debljine (a) ugaonog ava

Minimalne i maksimalne dimenzije ugaonih avova

Metalne i drvene konstrukcije

Sueoni avovi sa deliminom penetracijom

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Osnovni poloaji pri zavarivanju

horizontalan ili poloen; horizontalno-vertikalan; vertikalan; iznad glave kos

Metalne i drvene konstrukcije

Metalne i drvene konstrukcije

Najznaajni elektroluni postupci zavarivanja

Metalne i drvene konstrukcije

Elektroluno zavarivanje obloenom elektrodom

Uloga obloge elektrode

Metalne i drvene konstrukcije

Oprema za runo zavarivanje