FNANSAL RSK YNETM

stanbul niversitesi Sigorta Acente Eitim Program 2 Aralk 2009

Dr. Kadir Tuna ktuna@istanbul /stanbul

RSKN TANIMI ve SINIFLANDIRLMASI

Riskin Tanm
Risk

beklenen sonu ile gerekleen sonu arasndaki sapmadr. Risk belirsizlie maruz kalmaktadr. Ancak ikisi arasndaki en nemli fark riskin belirsizliin bir sonucu olmasdr. Bir olayn gerekleme olasl ve olaydan etkilenme kombinasyonu olarak tanmlanmaktadr.
3

Finansal Risk Ynetimi

Risklerin

olumsuz etkilerinden zarar grmemek iin olaslklar gz nne alnarak, nlemler almaya ynelik, alma ve planlama faaliyetleridir.

Risk Ynetimi Anlaynda Sigorta

Sigorta

bir risk ynetim felsefesi ierisinde, riskin transferini salayan bir aratr. Finansal mhendislik ad altnda birleen risk ynetimi aralar sadece finansal risklerin deil, ayn zamanda dier tm risklerin de belirlenmesini ve teminat altna alnmasn gerektirir.

11 Eyll Sonras Riskler

11 Eyll'de ABD'de yaanan terr eylemleri sonucunda meydana gelen faciann mal, can ve sorumluluk tazminatlar toplamnn hayat ve hayat d sigortacla yaklak 30 milyar dolar ilave bir yk getirecek. Finansal ilemlerin ok youn yapld bir mekan olan Dnya Ticaret Merkezi'nde byle bir hadisenin cereyan etmesi doal olarak finansal riskleri de beraberinde getirdi. Bu lekte bir hadisenin mal, can ve sorumluluk tazminatlar toplamnn hayat ve hayat d sigortacla yaklak 30 milyar dolar ilave bir yk getireceini tahmin ediliyor. Fahri Altngz TEB Sigorta Genel Mdr 2001
5

Finansal risk sigortasnda 'kriz korkusu' canll balad

Artk pek ok kurulu, ticari riskler, finansal riskler, kredi riskleri gibi yatrmn bir ekilde durmas veya hak edilerin tahsilatlarn yaplamamas gibi risklere kar kendilerini sigortalatmak istiyor. Daha detayl sigorta trleri gndeme geldi. Gelimekte olan lkelerde henz bu krizin etkileri tam hissedilmedi. Ama bizim i yaptmz yabanc yatrmc, Trkiye, Ukrayna, Kazakistan, Rusya, Bulgaristan ve Azerbaycan gibi lkelerde yaptklar yatrmlarla ilgili, gemiin aksine daha detayl sigorta trlerini devreye sokuyor. Birok yatrmc bize, mevcut polieleri daha donanml hale nasl getirebiliriz diye soruyor."
Can Ate Martin&Martin Sigorta ve Reasrans Brokerlii Ynetim Kurulu Bakan 2008

Global Dalgalanmalar Sektr Etkiler

Artan finansal risklerin sigorta sektrnde faiz riskini ve varlk ynetimi riskini artrmas olasl var. Gl piyasalardaki finansal krizleri gz nnde bulundurup denetim ve risk ynetimi maliyetlerinde art olabileceini ngrebiliriz. Global dalgalanmalar etkisi farkl dzeylerde kabilecek olsa da, biz sigorta sektrndeki bymenin ve yabanc yatrmclarn da etkinliinin devam edeceini dnyoruz lker Ayc Gne Sigorta Genel Mdr 2008

Sigortaclktaki En Byk 15 Risk

Ar mevzuat, Doal afetler, klim deiiklii Ynetim kalitesi, Faaliyet ynetimi Datm kanallar Uzun vadeli ykmllkler, Akteryal varsaymlar, mr uzunluu varsaymlar, Farkl tipte rakipler, Yatrm performans, Teknoloji ynetimi, Hisse senetleri piyasas, Risk ynetimi teknikleri, Back office

Kaynak: PricewaterhouseCoopers

Risklerin Snflandrlmas
Risk

kontrol altna alabilme veya snrlayabilme olaslnn olup olmamasna gre,

Sistematik Risk Sistematik Olmayan Risk olarak iki ana gruba ayrlmaktadr.

Riskin Kaynaklar Sistematik Risk Faiz Oran Riski Kur Riski Satn Alma Gc(Enflasyon) Riski Piyasa Riski Politik Risk Sistematik Olmayan Risk Finansal Risk Ynetim Riski ve Endstri Riski

10

I. Sistematik Risk
Ekonomik,

politik ve sosyal yaamn ve deikenliinden kaynaklanmakta, tm finansal(para ve sermaye) piyasalar ve piyasalarda ilem gren menkul deerlerin(finansal varlklarn) tmn etkilemektedir. Sistematik riski, irket yneticilerinin kontrol olanaklar yoktur.
11

Sistematik Risk Kaynaklar

Faiz

Oran Riski Kur Riski Satn Alma Gc(Enflasyon Riski) Piyasa Riski Politik Risk

12

Faiz Oran Riski

Piyasada genel faiz haddinin ykselme olasl olarak ifade edilir. Piyasada faiz oranlarndaki deimeler, menkul deerlerin(finansal varlklarn) fiyatlarn etkiler. Tm menkul deerlerin fiyatlar, faiz haddi deimelerinden ayn derecede etkilenmemekle beraber, etkilenme ayn ynde olmaktadr. Tahvil ve pay senetlerinin fiyatlar dier koullar ayn kalmak zere, genel faiz oranndaki deiimlerden ters ynde etkilenmektedir. Faiz oranlarnda art birikim sahiplerinin yatrmlardan bekledikleri verim orannn ykselmesine yol aarak, pay senedinin fiyatnn dmesine yol aan etmen olmaktadr.
13

Kur Riski
Kurun

deerinde yaanan deiiklikler sonucu varlklar ve/veya ykmllklerde meydana gelebilecek deiimler.

14

Satn Alma Gc (Enflasyon Riski) Riski

Fiyat genel dzeyinin ykselmesi sonucu parann satn alma gcnn azalmas olarak ifade edilmektedir. Satn alma gc riski, enflasyon orannda ortaya kan ykseliin, parann satn alma gcndeki azal nedeniyle, finansal varlklarn fiyatlarn etkilemesidir. Yatrmdan salanacak iki tr getiri sz konusudur;
Nominal getiri, parann satn alma gcndeki dmeleri hesaba katmadan elde edilen getiridir. Reel getiri, parann satn alma gcndeki dmeler dikkate alnarak elde edilen getiridir.

Satn alam gc riskinin kaynan oluturan enflasyon, beklenen getiri dzeyini etkilemesi nedeniyle finansal varlk yatrmlarnn gerek karllk dzeyinin hesaplanmasnda dikkate alnmas gerekir.
15

Piyasa Riski

Piyasa riski, finansal varlklarn deerinde meydana gelen deimeden kaynaklanan zarar riskidir. Piyasa riski, irketin faaliyetlerinden ve denetiminden tamamen bamsz olarak, geerli bir ekonomik neden dayanmayan veya daha ok belirsizlii artrc etkilerin sonucu ortaya kmaktadr. Beklenmeyen bir savan balamas yada bitmesi, seim yl olmas, politik faaliyetlerin artmas, piyasadaki speklatif hareketlerin artmas gibi gelimeler piyasay etkileyen psikolojik faktrlerdir. En ok hisse senedi fiyatlar zerinde etkili olmaktadr.

16

Politik Risk
Politik

koullardaki deimeler nedeniyle finansal varlk fiyatlarnda ve getirilerinde ortaya kan deiiklikleri tanmlamaktadr. Dnyada meydana gelen siyasi ve ekonomik krizler, savalar, igaller, blgesel ve politik srtmeler gibi faktrler olduka etkilidir. Politik riskin bir baka boyutu da uluslar aras ticaret hacmine etki yapan, kotalar, dviz kurlarndaki dalgalanmalar ve yabanc sermaye yatrmlardr.
17

II. Sistematik Olmayan Risk

Firmann

ve/veya firmann faaliyette bulunduu endstriye ait zelliklerin dourduu risktir. Ynetim hatalar, teknolojik gelimeler, yeni bulular, tketici tercihlerine deimeler gibi etmenler, pay senetlerinin veriminde, sistematik olmayan oynamalara yol aabilir. Firma ynetimi, sistematik olmayan risk kaynaklar zerinde baz hallerde snrl olmakla beraber, dorudan kontrol olanaklar vardr. Sistematik olmayan risk, yatrmc asndan, portfyn, yatrmlarn eitlendirilmesi ile giderilebilecek risk olarak da nitelendirilebilir.
18

Sistematik Olmayan Riskin Kaynaklar

Finansal

Risk Ynetim Riski Faaliyet Riski Endstri Riski

19

Finansal Risk

letmenin finansal ykmllklerini yerine getirememesi yada iflas etmesi halinde yatrmcnn yatrd paray kaybetme olasldr. Bir iletmenin finansal riski; dn alma, satlarda dalgalanma, hammadde fiyatlarnda deiiklik, grev olasl, retim modasnn gemesi, rekabetin artmas, likidite yetersizliine bal faktrlerden dolay artmaktadr. Bir firmann finansal riski deerlendirilirken, Yabanc Kaynaklar /z Sermaye, Yabanc Kaynaklar /Varlklar Toplam, Maddi Duran Varlklar/Maddi z Sermaye, Faiz Karlama Oran, Bor Servisi Oran gibi oranlardan yararlanlabilir.
20

Ynetim Riski
Firmalarn

baarlar byk lde ynetici kadrolarnn yeteneklerine baldr. Ynetim hatalar, pay senetlerinin deerini belirleyen deikenleri byk lde etkiler. Ynetim hatalar sonucu firmann satlar, kar azalabilecei gibi riski de artabilir.Bu gelimeler pay senetleri fiyatlarnda de yol aar. Bir pay senedinin tad ynetim riskinin derecesini belirleyebilmek iin ilgili ortakln ynetimini deerlendirmek gerekir.
21

Faaliyet Riski
letmenin

faaliyetleri iinde sabit giderlerinin yksek olmasdr. Satlardaki dalgalanmalar karsnda iletmenin karnda dalgalanmalar byk olmaktadr. Gelirlerinin byk blmn sadece tek bi rn veya hizmetten salayan iletmelerde risk daha yksektir.
22

Endstri Riski
Birka

sektrdeki iletmelerin olumsuz etkilenecei ekonomik, yasal sosyal ve davransal bir takm deimeler, bu iletmelerin satlarn ve karlarn dolaysyla finansal varlklarnn piyasa deerini drc rol oynayabilir. Endstri riskini douran veya artran etmenlere rnek olarak tketici tercih ve beenilerindeki deimeler, iddetlenen d rekabet, i koluna yaygn grevler, hammadde salanmasndaki glkler, teknolojik gelimeler gsterilebilir.
23