Li ni u Thc hin vic chuyn i nn kinh t t nc sang nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c s qun l ca nh nc theo ngh quyt ca ng,

Ton Dn ta ang ra sc xy dng t nc tr thnh mt nc giu mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Chuyn i t mt nn kinh t k hoch ha sang mt nn kinh t th trng vi c ch hch ton i hi mi doanh nghip phi t hch ton trong cng vic kinh doanh ca mnh lm sao cho ly thu b chi v c li, li nhun l thc o s thnh cng v quyt nh cho mi doanh nghip, li nhun l mc tiu v ng lc ca mi doanh nghip. V vy m doanh thu v chi ph i vi cc doanh nghip l cc k quan trng; doanh thu n ph thuc vo nhiu yu t cung, cu , iu kin kinh t x hi trong khi chi ph th doanh nghip thuc rt ln vo ch , chnh sch ca nh nc. Mt khon chi ph ca doanh nghip ph thuc rt ln vo ch , chnh sch ca nh nc l chi ph khu hao ti sn c nh (KHTSC) v cc cch tnh khu hao ti sn c nh c nh hng ln chi ph ca doanh nghip dn n nh hng ti gi bn sn phm, nh hng n doanh thu, nh hng ti li nhun chu thu, nh hng ti s pht trin ca doanh nghip v vic thc hin ngha v ca doanh nghip i vi nh nc, i vi t nc vic khu hao ti sn c nh n c nh hng ln ti vic pht trin lc lng sn xut ca x hi. Chnh v tm quan trng ln nh vy ca khu hao ti sn c nh m cc ch chnh sch k ton ban hnh ca nh nc u c quy nh rt cht ch, c th v cc vn c lin quan ti khu hao ti sn c nh v phng php tnh khu hao ti sn c nh. Tuy nhin trong thc tin thc hin cc quy nh ny do ti sn c nh (TSC) trong mt doanh nghip nhiu, gi tr ln, bin ng ln vi nhiu ngnh ngh, iu kin kinh doanh ny sinh khng t cc vn kh khn, cha ph ph hp V vy m khi c la chn ti lm chuyn k ton trng cng vi s gip ca cc thy c gio nn em la chn ti Bn 1

v cch tnh khu hao ti sn c nh v phng php k ton khu hao ti sn c nh theo ch hin hnh trong cc doanh nghip nhm cng c hn na kin thc cho bn thn v vn v gip ch cho cng vic nghin cu, i thc tp sau ny v xa hn na l cho cng vic ca mnh.

Ni dung vn Chng I: C s l lun v vn khu hao ti sn c nh I. Khi nim ti sn c nh 1. Khi nim v ti sn c nh, phn chia ti sn c nh Theo quyt nh s 166/1999/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 1999 ca B trng B Ti Chnh th TSC trong doanh nghip c chia lm 3 loi: 1.1. Ti sn c nh hu hnh L nhng t liu lao ng ch yu c hnh thi vt cht (tng n v ti sn c kt cu c lp hoc l mt h thng gm nhiu b phn ti sn lin kt vi nhau thc hin mt hoc mt s chc nng nht nh) c gi tr ln v thi gian s dng lu di, tham gia nhiu vo chu k kinh doanh 2

nhng vn gi nguyn hnh thi vt cht ban u nh nh ca, vt kin trc, my mc, thit b 1.2. Ti sn c nh v hnh L nhng ti sn c nh khng c hnh thi vt cht c th, th hin mt lng gi tr c u t c lin quan trc tip ti nhiu nhiu chu k kinh doanh ca doanh nghip nh : chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph v s dng t, chi ph v bng pht minh, sng ch, bn quyn tc gi 1.3. Ti sn c nh thu ti chnh Ti sn c nh thu ti chnh l nhng ti sn c nh doanh nghip thu ca cng ty cho thu ti chnh nu hp ng thu tho mn t nht 1 trong 4 iu kin sau: - Khi kt thc thi hn cho thi theo hp ng, bn thu c chuyn quyn s hu ti sn thu hoc c tip tc thu theo s tho thun ca hai bn. - Ni dung ca hp ng thu c quy nh: Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua ti sn thu theo gi danh ngha thp hn gi thc t ca ti sn thu ti thi im mua li. - Thi hn cho thu 1 loi ti sn t nht phi bng 60% thi gian cn thit khu hao ti sn thu. - Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng thu, t nht phi tng ng vi gi ca ti sn trn th trng vo thi im k hp ng. Mi hp ng thu TSC nu khng tho mn bt k iu kin no trong 4 iu kin th c xem l TSC thu hot ng. 2. Tiu chun nhn bit Ti sn c nh Theo ch ny th tiu chun nhn bit 1 ti sn l TSC l: 1.1. Tiu chun v nhn bit ti sn c nh hu hnh Mi t liu lao ng l tng ti sn hu hnh c kt cu c lp, hoc l mt h thng gm nhiu b phn ti sn ring l lin kt vi nhau 3

cng thc hin mt hay mt s chc nng nht nh m nu thiu bt k mt b mt b phn no trong th c h thng khng th hot ng c. Nu tho mn ng thi c hai tiu chun di y th c xem l TSC: - C thi gian s dng t mt nm tr ln - C gi tr t 5.000.000 ng (nm triu ng) tr ln Trng hp mt h thng gm nhiu b phn ring l lin kt vi nhau, trong mi b phn cu thnh c thi gian s dng khc nhau v nu thiu mt b phn no m c h thng vn thc hin c chc nng hot ng chnh ca n m do yu cu v qun l, s dng TSC i hi phi qun l ring tng b phn ti sn th mi b phn ti sn c coi l 1 TSC hu hnh c lp (v d: gh ngi, khung v ng c trong mt my bay) i vi sc vt lm vic hoc/ v cho sn phm, th tng con sc vt c xem l 1 TSC hu hnh i vi vn cy lu nm th tng mnh vn cy c coi l mt ti sn c nh hu hnh 1.2. Tiu chun v nhn bit ti sn c nh v hnh Mi khon chi ph thc t m doanh nghip chi ra tho mn ng thi c hai iu kin v thi gian v gi tr nh trn, iu ny, m khng hnh thnh TSC hu hnh th oc coi l TSC v hnh. Nu khon chi ph ny m khng ng thi tho mn c hai tiu chun nu trn th c hch ton trc tip hoc c phn b dn v chi ph kinh doanh vo doanh nghip. 3. Nguyn gi tsc v vic Xc nh nguyn gi TSC 1.1. Xc nh nguyn gi TSC hu hnh Vic tnh KHTSC th c hai nhn t nh hng ti vic tnh khu hao l nguyn gi TSC v phng php tnh khu hao, chnh v vy m nguyn gi ti sn c nh cn phi c xem xt theo ch mt cch c

th, r rng. Theo quyt nh 166/1999/Q-BTC th vic xc nh nguyn gi c quy nh nh sau: i vi vic xc nh nguyn TSC hu hnh: bao gm : - Ti sn c nh loi mua sm: Nguyn gi TSC mua sm (k c mi v c) bao gm: gi thc t phi tr li tin vay u t cho TSC khi cha a TSC vo s dng, chi ph lp t, chy th, thu v l ph trc b (nu c). - TSC loi u t xy dng : Nguyn gi TSC loi u t xy dng (c t lm v thu ngoi) l gi quyt ton cng trnh theo quy nh ti iu l qun l u t v xy dng hin hnh, cc chi ph c lin quan v l ph trc b (nu c) i vi TSC l con xc vt lm vic v / hoc cho sn phm, vn cy lu nm th nguyn gi l ton b cc chi ph thc t chi ra cho sc vt vn cy t lc hnh thnh cho ti khi a vo khai thc v s dng theo quy nh ti iu l qun l u t v xy dng hin hnh, cc chi ph c lin quan v l ph trc b (nu c) - TSC loi c cp, c iu chuyn n: Nguyn gi TSC c cp c iu chuyn n bao gm : gi tr cn li trn s k ton ca TSC cc n v cp, n v iu chuyn hoc gi tr theo nh gi thc t ca hi ng giao nhn v cc chi ph tn trang, sa cha, chi ph vn chuyn bc d , lp t, chy th, l ph trc b (nu c) m bn nhn ti sn phi a ra chi trc khi a TSC vo s dng Ring TSC c nguyn gi, TSC c iu chuyn gia cc n v thnh vin hch ton ph thuc trong doanh nghip l nguyn gi phn nh n v b iu chuyn ph hp vi b h s ca TSC . n v nhn TSC cn c vo nguyn gi, s khu hao lu k, gi tr cn li trn s k ton ca TSC v phn nh vo s k ton, cc chi ph c lin quan ti vic iu chuyn TSC gia cc n v thnh vin hch ton ph thuc khng hch ton tng nguyn gi TSC m hch ton vo chi ph kinh doanh trong k. 5

- TSC loi c cho, c biu, c tng, nhn vn gp lin doanh, nhn li vn gp, do pht hin tha: Nguyn gi TSC loi c cho, c biu, c tng, nhn vn gp lin doanh, nhn li v gp, do pht hin thabao gm : gi tr theo nh gi thc t ca hi ng giao nhn, cc chi ph tn trang, sa cha TSC, cc chi ph vn chuyn, bc d, lp t, chy th, l ph trc b (nu c) m bn nhn phi chi ra trc khi a vo s dng 1.2. Xc nh nguyn gi tr ti sn c nh v hnh - Chi ph v t s dng: l ton b cc chi ph thc t chi ra c lin quan trc tip ti t s dng bao gm: tin chi ra c quyn s dng t, chi ph cho n b gii phng mt bng, san lp mt bng, l ph trc b (nu c)(khng bao gm cc chi ph chi ra xy dng cc cng trnh trn t) Trng hp doanh nghip tr tin thu t hng nm hoc nh k th cc chi ph ny c phn b dn vo chi ph kinh doanh trong (cc) k, khng hch ton vo nguyn gi TSC. - Chi ph thnh lp doanh nghip: l cc chi ph c lin quan trc tip ti s chun b cho s khai sinh ra doanh nghip v c nhng ngi tham gia thnh lp doanh nghip ng coi nh mt phn vn gp ca mi ngi v c ghi trong vn iu l ca doanh nghip bao gm: cc chi ph cho cng tc nghin cu, thm d, lp d n u t thnh lp doanh nghip, chi ph thm nh d n, hp thnh lp - Chi ph nghin cu, pht trin: l ton b cc chi ph thc t doanh nghip chi ra thc hin cc cng vic nghin cu, thm d, xy dng cc k hoch u t di hn nhm em li li ch lu di cho doanh nghip. - Chi ph v bng pht minh, sng ch, bn quyn tc gi, nhn chuyn giao cng ngh l ton b cc chi ph thc t doanh nghip chi ra cho cc cng trnh nghin cu (bao gm cho c chi cho sn xut th nghim, chi cho cng tc kim nghim, nghim thu ca nh nc) c 6

nh nc cp bng pht minh, bng sng ch, bn quyn tc gi, hoc cc chi ph doanh nghip mua li bn quyn tc gi, bn quyn nhn hiu, chi cho vic nhn chuyn giao cng ngh t cc t chc v c nhn m cc chi ph ny c tc dng dng phc v trc tip hot ng kinh doanh ca doanh nghip. - Chi ph v li th kinh doanh : l khon chi cho phn chnh lnh doanh nghip phi tr thm (chnh lnh phi tr thm = gi mua gi tr ca ti sn theo nh gi thc t) ngoi cc ti sn theo nh gi thc t (TSC, ti sn lu ng). Khi doanh nghip i mua, nhn sp nhp, hp nht mt doanh nghip khc li th ny c hnh thnh bi v tr kinh doanh, v danh ting v uy tn vi bn hng, v trnh tay ngh ca i ng ngi lao ng, v ti iu hnh v t chc ca ban qun l doanh nghip 1.3. Xc nh nguyn gi ti sn c nh thu ti chnh Nguyn gi TSC thu ti chnh phn nh n v i thu nh n v ch s hu ti sn bao gm: gi mua thc t, chi ph vn chuyn bc d, cc chi ph sa cha, tn trang trc khi a TSC vo s dng , chi ph lp t, chy th, thu v l ph trc b (nu c) Cn phn chnh lnh gia tin thu TSC phi tr cho n v cho thu v nguyn gi TSC c hch ton v chi ph kinh doanh ph hp vi thi hn ca hp ng thu ti chnh. II. Phn loi TSC trong doanh nghip Cn c vo tnh cht ca TSC trong doanh nghip , doanh nghip tin hnh phn loi TSC theo cc ch tiu sau: 1. TSC dng cho mc ch kinh doanh L nhng TSC do doanh nghip s dng cho cc mc ch kinh doanh ca doanh nghip + TSC v hnh: chi ph thnh lp, chi ph su tm pht trin, quyn c nhng, quyn khai thc, bng sng ch pht minh, nhn hiu thng mi 7

+ TSC hu hnh: doanh nghip phn loi theo cc loi sau: Loi 1: Nh ca, vt kin trc: l TSC ca doanh nghip c hnh thnh sau qu trnh thi cng xy dng nh tr s lm vic, nh kho, hng ro, thp nc, sn bi, cc cng trnh trang tr cho nh ca ng s, cu cng, ng st, cu tu, cu cng Loi 2: My mc thit b: l ton b cc loi my mc, thit b dng trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip nh my mc chuyn dng, thit b cng tc, dy chuyn cng ngh, nhng my mc n l... Loi 3: Phng tin vn ti, thit b truyn dn: l cc phng tin vn ti gm cc loi: Phng tin vn ti ng st, ng thu, ng b, ng khng, ng ng v cc thit b truyn dn khc nh h thng thng tin, h thng in, ng ng nc, bng ti Loi 4: Thit b, dng c qun l: l nhng thit b, dng c dng trong cng tc qun l hot ng kinh doanh ca doanh nghip nh my vi tnh phc v qun l, thit b in t, thit b, dng c o lng, kim tra cht lng, my ht m, ht bi, chng mi mt Loi 5: Vn cy lu nm, sc vt lm vic v/hoc cho sn phm: l cc vn cy lu nm nh vn c ph, vn ch, vn cao su, vn cy n qu, thm c, thm cy xanhsc vt lm vic v/hoc cho sn phm nh n voi, n nga, n tru, n b Loi 6: Cc loi TSC khc: l ton b cc TSC khc cha lit k vo 5 loi trn nh tranh nh, tc phm ngh thut 2. Ti sn c nh dng cho mc ch phc li, s nghip an ninh, quc phng L nhng TSC do doanh nghip qun l s dng cho cc mc ch phc li, s nghip an ninh, quc phng trong doanh nghip, cc TSC cng c phn loi nh trn. 3. Ti sn c nh bo qun h, gi h, ct gi h nh nc

L nhng TSC doanh nghip bo qun h, gi h cho n v khc hoc ct gi h cho nh nc theo quy nh ca c quan nh nc c thm quyn Tu theo tng yu cu qun l ca tng doanh nghip, doanh nghip t phn loi chi tit hn cc TSC ca doanh nghip trong tng nhm ph hp. III. Khi nim, c im v ngha ca KHTSC Trong qu trnh s dng di tc ng ca mi trng t nhin v iu kin lm vic cng vi s tin b ca khoa hc k thut, TSC b hao mn, phn gi tr hao mn c chuyn dch vo gi tr sn phm lm ra di hnh thc trch khu hao, nh vy: Khu hao TSC l vic tnh ton v phn b mt cch c h thng nguyn gi ca TSC vo chi ph kinh doanh qua thi gian s dng ca TSC. Nh vy KHTSC chnh l biu hin bng tin phn gi tr TSC hao mn vo gi tr sn phm t c ngun b p cho doanh nghip. ngha ca khu hao: v mt kinh t, khu hao cho php doanh nghip phn nh c gi tr thc ca ti sn, ng thi lm gim li tc rng ca doanh nghip. Theo ch k ton th KHTSC l 1 khon chi ph hp l v vy n c tr vo li tc chu thu, n lm tng chi ph ca doanh nghip nn gi vn bn hng ca doanh nghip tng, li tc chu thu gim, thu thu nhp doanh nghip (= li tc chu thu thu nhp doanh nghip x thu sut thu thu nhp doanh nghip) gim, y l mt hnh thc trnh thu thu nhp doanh nghip m khng t doanh nghip p dng, chnh v vy vn KHTSC c quy nh rt cht ch. V mt ti chnh KHTSC ghi nhn s gim gi tr ca TSC tuy nhin chng c thu hi li v tn ti di dng cc loi ti sn khc nh: hng tn kho, tin mt, tin gi ngn hng

Khu hao l mt phng tin ti tr cho doanh nghip, tuy nhin cn phi ch rng ngoi khu hao th li nhun l mt phng tin ti tr cho doanh nghip cc k quan trng. V mt thu, khu hao cho php doanh nghip gim mc thu thu nhp doanh nghip phi np. IV. Phn bit hao mn v khu hao ti sn c nh - Hao mn TSC: l s gim gi tr s dng v gi tr ca ti sn c nh do tham gia vo hot ng kinh doanh, do bo mn ca t nhin, do tin b k thut trong qu trnh hot ng ca ti sn c nh. - Khu hao TSC: l vic tnh ton v phn b mt cch c h thng nguyn gi ca TSC vo chi ph kinh doanh qua thi gian s dng ca TSC. Nh vy, trong qu trnh s dng TSC b hao mn v mt gi tr v hin vt, phn gi tr hao mn c chuyn dch vo gi tr sn phm lm ra di hnh thc trch khu hao. Nh vy KHTSC chnh l s biu hin bng tin ca phn gi tr TSC hao mn, hao mn TSC l hin tng khch quan lm gim gi tr v gi tr s dng ca TSC, cn mc ch ca trch KHTSC l bin php ch quan nhm thu hi vn u t ti to li TSC khi n b h hng. Hao mn TSC c chia lm 2 loi: - Hao mn hu hnh l hao mn vt l trong qu trnh s dng do b c st, b n mn h hng tng b phn. Hao mn hu hnh c th din ra 2 dng sau: + Hao mn di dng k thut xy ra trong qu trnh s dng + Hao mn do tc ng ca thin nhin ( m, hi nc, khng kh) khng ph thuc vo vic s dng. Do c s hao mn hu hnh nn TSC mt dn gi tr v gi tr s dng lc ban u, cui cng phi thay th bng mt ti sn khc. - Hao mn v hnh: l s gim gi tr ca TSC do tin b khoa hc k thut. Nh tin b khoa hc k thut m TSC ngy cng c sn xut 10

ra vi nhng tnh nng, vi nng sut cao hn v chi ph t hn. Ngy nay vi s pht trin vt bc ca khoa hc-cng ngh cng vi xu hng ton cu ho, cnh tranh mnh m, yu cu ngy cng cao ca ngi tiu dng chnh v vy i hi doanh nghip phi theo kp v p ng nhu cu nn TSC ca doanh nghip chu nh hng ngy cng ln ca hao mn v hnh. Hao mn v khu hao u phn nh s gim gi tr ca TSC, tuy nhin khu hao l biu hin bng tin ca hao mn, chnh v vy m khu hao TSC c tnh vo chi ph, c tnh vo gi thnh sn phm t thu hi dn gi tr ca TSC. T KHTSC qua nhiu k, qu, nm chng ta c 1 ch tiu l s khu hao lu k ca TSC: l tng cng s khu hao trch vo chi ph kinh doanh qua cc k kinh doanh ca TSC tnh n thi im xc nh. V. Phng php tnh khu hao TSC Ti sn c nh trong 1 doanh nghip nhiu v s lng, a dng v chng loi, bin ng ln, thng xuyn chnh v vy m vic p dng mt phng php khu hao ng cho cc ngnh ngh kinh doanh, loi hnh doanh nghip l rt kh, khng nhng vy vic p dng 1 phng php khu hao nht nh n cn nh hng ln ti kt qu kinh doanh, tnh hnh ti chnh ca doanh nghip v c bit n nh hng cc k to ln ti ngha v ca doanh nghip i vi nh nc, chnh iu ny m trong cc vn bn quy nh t trc ti nay v tnh v trch KHTSC c B Ti chnh quy nh cc k cht ch, theo quyt nh 166/1999/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 1999 ca B trng B Ti Chnh (l vn bn hin nay ang cn hiu lc) th phng php khu hao TSC c p dng Vit Nam l duy nht p dng phng php tnh khu hao theo phng php khu hao ng thng, tuy nhin trong qu trnh thc hin p dng quyt nh ny th c khng t cc vn ny sinh, chnh iu ny m mt s doanh nghip kin ngh cho php s dng mt s phng php tnh khu

11

hao khc. Trong phm tr bi vit ny em ch xin nu mt s phng php khu hao quan trng: 1. Phng php khu hao ng thng Theo iu 18, Quyt nh s 166/1999/Q-BTC th phng php trch khu hao theo phng php khu hao ng thng ni dung nh sau: Cn c vo cc quy nh trong Quyt nh 166, doanh nghip xc nh thi gian s dng ca ti sn c nh Xc nh mc trch khu hao trung bnh hng nm cho TSC thao cng thc sau y: Mc trch khu hao trung bnh hng nm ca TSC Mc trch khu hao trung bnh hng nm TSC (nm) Trong : T l khu hao TSC (nm) Thi gian s dng (nm) T xc nh mc trch khu hao hng thng: Mc trch khu hao thng Mc trch khu hao trung bnh nm 12 Theo Quyt nh 166/1999/Q-BTC th vic trch hoc thi trch KHTSC c thc hin theo nguyn tc trn thng. TSC tng, gim, ngng tham gia vo hot ng kinh doanh ( a vo ct gi theo quy nh ca nh nc, ch thanh l) trong thng, c trch hoc thi trch KHTSC t ngy u ca thng tip theo. Ring vn v xc nh thi gian s dng TSC th Quyt nh 166 quy nh cc cn c xc nh thi gian s dng ca TSC: - Tui th k thut ca TSC theo thit k 12 1 x 100% Nguyn gi TSC Thi gian s dng Nguyn gi T l khu hao (1)

T cng thc (1) chng ta c th bin i nh sau: x bnh hng nm ca TSC

- Hin trng TSC (thi gian TSC qua s dng, th h TSC, tnh trng thc t ca TSC) - Tui th kinh t ca TSC: Ring i vi TSC cn mi (cha qua s dng), TSC qua s dng nhng m gi tr thc t cn t 90% tr ln (so vi gi tr bn ca TSC mi cng loi hoc ca TSC tng ng trn th trng), doanh nghip phi cn c vo ph lc I ban hnh theo ch ny (Quyt nh 166/1999/Q-BTC) xc nh thi gian s dng TSC cho ph hp. Thi gian s dng ca tng TSC ca doanh nghip c xc nh thng nht trong nm Ti chnh. Nu doanh nghip mun xc nh thi gian s dng ca TSC khc vi khung thi gian s dng c quy nh ti ph lc I, Quyt nh 166 th doanh nghip phi trnh r cc cn c xc nh thi gian s dng ca TSC B Ti Chnh xem xt quyt nh. Ring i vi cc doanh nghip vay vn u t, m rng chiu su v kt qu kinh doanh ca doanh nghip khng b l th c php xc nh thi gian s dng ca cc TSC t ngun vn vay theo thi gian trong kh c vay, nhng ti a khng gim qu 30% so vi thi gian s dng ti thiu ca TSC c quy nh ti ph lc I, Quyt nh 166. Trng hp c cc yu t tcng (nh vic nng cp hay tho d mt s b phn ca TSC) nhm ko di hoc rt ngn thi gian s dng ca TSC th doanh nghip phi tin hnh xc nh li thi gian s dng ca TSC theo qui nh trn. Xc nh thi gian s dng i v TSC v hnh: Theo Quyt nh 166 iu 16 quy nh: doanh nghip t xc nh thi gian s dng TSC v hnh trong khong thi gian t 5 n 40 nm. T phng php khu hao ny ta nhn thy i vi phng php ny c nhng u im v nhc im sau: u im ni bt ca phng php tnh khu hao theo ng thng l d dng, n gin, chi ph khu hao c phn b u vo cc k, trnh c s bin ng ln v chi ph gia cc k, v vy n nh cng vic kinh doanh 13

ca doanh nghip, thun li, d dng cho cng vic tnh ton, kim tra. Tuy nhin bn cnh nhng u im th phng php ny cn c nhc im l: Trong mt s doanh nghip v mt s ngnh ngh kinh doanh c c im l kinh doanh theo ma v, theo hp ng, sn lngth vic xc nh chi ph khu hao theo phng php khu hao ng thng l khng ph hp v c nhng k doanh nghip khng thc hin cng vic kinh doanh nhng vn c chi ph khu hao. Khng nhng th do mt s doanh nghip do n nn lm ra v vy h mun khu hao nhanh m rng, ti u t nhanh hn th phng php tnh khu hao ny khng gii quyt c vn . Chnh v iu ny m mc d trong ch ch cho php doanh nghip p dng duy nht phng php ny. Tuy nhin khng t doanh nghip xut mt s phng php mi. Sau y chng ta s nghin cu mt s phng php trch khu hao quan trng thng c p dng nhiu mt s nc: 2. Phng php khu hao nhanh L phng php trch khu hao m chi ph khu hao c trch ca k trc ln hn chi ph khu hao phi trch ca k sau. Phng php khu hao nhanh bao gm nhiu cch nh: khu hao nhanh dn u v khu hao nhanh khng u (v d nh khu hao theo gi tr cn li ca TSC). Tuy nhin trong phm vi bi vit ny do iu kin hn ch chng ta ch nghin cu mt cch c trng v quan trng nht c p dng nhiu ca phng php khu hao nhanh l khu hao nhanh dn u: l phng php khu hao m mc khu hao trch k ny ln hn mc khu hao phi trch k sau theo mt mc gim bng nhau gia cc k. Xc nh mc khu hao ca mi nm theo phng php khu hao nhanh dn u ny theo cng thc : - Mc khu hao trch nm th i - T l trch khu hao TSC nm th i Nguyn gi x TSC T l trch khu hao TSC nm th i

(Thi gian s dng(n) nm th i +1) x 100% Tng cc nm t 1n n 2 (t ti +1) 14

t( t+1) Trong : t : l thi gian hu dng ca TSC ti : l thi im nm th i cn trch khu hao T y ta d dng tnh c mc trch khu hao TSC mi nm. u im ca phng php ny l cho php doanh nghip tnh phn ln gi tr TSC vo chi ph trong cc nm u, iu ny lm cho doanh nghip thu hi c phn ln gi tr TSC trong nhng nm u to iu kin thun li, c ngun doanh nghip m rng, ti u t theo chiu suTuy nhin iu ny i vi Nh nc l bt li bi v chi ph khu hao trong cc nm u ln, v vy ga vn trong cc nm u cao, dn n li tc chu thu thp v thu thu nhp doanh nghip trong nhng nm u thp. Trong nhng nm u ny doanh nghip chim dng tin thu ny thc hin kinh doanh. Tuy nhin phng php ny rt phc tp, kh tnh do doanh nghip c nhiu TSC, TSC li c nhiu loi vi ngy nhp, a vo s dng, thi gian s dng v yu cu qun l rt khc nhau.Chnh v vy m vic tnh ton theo phng php ny cc k kh khn, i hi trnh ca i ng k ton, Do s phc tp nh vy trong vic tnh ton mc trch khu hao hng nm nn nu doanh nghip li p dng phng php ny trch khu hao ca mi thng trong nm th li cng phc tp v kh khn hn.Chnh v vy m mc trch khu hao thng trong nm thng c tnh v trch theo phng php khu hao ng thng. 3. Phng php khu hao thao sn lng T vic xem xt phng php khu hao theo ng thng ta nhn thy rng c mt s loi hnh kinh doanh mt s ngnh ngh theo ma v th vic p dng khu hao ng thng l cha ph hp, chnh v vy m phng php khu hao theo sn lng c xut nhm b sung nhng khuyt im ca phng php khu hao theo ng thng. Ni dung ca phng php theo sn lng l: Trong nhng k TSC c dng nhiu cho hot ng sn xut kinh doanh to ra nhiu sn phm hn th mc trch khu hao ca k ny cng ln hn v ngc li vi nhng 15

k TSC ca doanh nghip t tham gia vo hot ng sn xut kinh doanh (to ra t hoc khng to ra sn phm) th mc trch KHTSC cho k gim i. Mc khu hao theo phng php ny c tnh theo cng thc sau: _ Mc khu hao tnh cho n v sn phm _ Mc khu Hao trch Hng nm = = Tng sn phm d kin s lng sn phm thc hin (nm) x Mc khu hao tnh cho 1 n v sn phm nguyn gi TSC

Phng php ny i hi phi xc nh c mc khu hao tnh cho 1 n v sn lng d kin ,t cn c vo sn lng thc t thc hin khi s dng ti sn xc nh mc khu hao phi trch hng nm. u im ca phng php ny l n phn nh c ng bn cht ca chi ph, ng thi gip doanh nghip phn b chi ph khu hao ln mi sn phm tng i ng u, n cn cho php doanh nghip tnh chi ph khu hao nhiu vo k sn xut nhiu sn phm v ngc li, trnh c nhng sai lnh v kt qu ca doanh nghip, phn nh c bn cht k no hot ng nhiu th chi ph nhiu v ngc li, trong trng hp ny chi ph khu haoTSC, nhn tng quan, ng vai tr nh l mt khon bin ph ch khng phi l mt khon chi ph c nh. Nhc im ca phng php ny l doanh nghip rt kh khn trong vic xc nh mc phc v ca cc TSC trong cc k c bin ng khc nhau v sn lng, ng thi mc sn lng tnh chi ph khu hao l c tnh nn c th khc bit rt ln so vi mc sn lng thc t t rt kh xc nh mt mc chi ph KHTSC phn b cho tng k mt cch ph hp 4. Cc phng php trch KHTSC khc Ngoi nhng phng php khu hao TSC quan trng v c bn nh trn th trong vic tnh ton trch KHTSC cn c rt nhiu phng php trch KHTSC khc nh : Phng php trch KHTSC gim dn, s dng 16

kt hp phng php khu hao nhanh v phng php khu hao ng thngPhng php trch khu hao TSC gim dn l phng php trch khu hao m trong mc trch khu hao TSC k ny nh hn mc trch KHTSC ca k sau. u im ca phng php ny l i vi cc doanh nghip ang lm n thua l nhng TSC c c trng l s dng c lu di th vi vic tnh ton v trch nh vy th s lm gim i s thua l ny, c bit l rt ph hp cho nhng ngnh ngh kinh doanh m TSC chim t trng ln v trong nhng thi k kinh doanh kh khn, suy thoi, nhng nghnh m TSC t c hao mn v hnh (vd : nghnh ng ng...). Phng php trch khu hao s dng kt hp 2 phng php khu hao nhanh v khu hao theo ng thng: Phng php khu hao ny c ni dung l ban u TSC c khu hao nhanh (thng l nhanh u) nhng khi n lc m mc trch khu hao nm ca phng php khu hao nhanh gn bng (hoc bng) mc trch khu hao nm theo phng php khu hao ng thng th doanh nghip p dng phng php trch khu hao ng thng. Ni dung ca phng php ny c minh ho nh th sau: T nm u n nm th k th doanh nghip p dng phng php trch khu hao nhanh, cn t nm th k tr i doanh nghip p dng phng php trch khu hao theo phng php khu hao ng thng. Tuy vy, tt c cc phng php khu hao TSC c s dng u phi m bo nguyn tc l cc TSC khu hao ht th khng c trch KHTSC, vic tnh v trch KHTSC phi cn c vo c im kinh doanh ,nghnh ngh kinh doanh, loi TSC ... ng thi vic tnh ton chi ph KHTSC c nh hng ti vic thc hin ngha v ca doanh nghip i vi nh nc nn doanh nghip cn phi tun th cht ch cc Quy nh v KHTSC ca nh nc.

17

Chng II. phng php hch ton khu hao ti sn c nh I. Ti khon s dng hch ton KHTSC - Theo ch k ton Vit Nam hin hnh th ti khon c s dng hch ton KHTSC l TK 214: Hao mn TSC (HMTSC) - Kt cu ti khon 214: + Bn n: phn nh gi tr hao mn TSC gim do thanh l, nhng bn, iu chuyn ni b, mang i gp vn lin doanh + Bn c: Phn nh gi tr HMTSC tng trong k 18

+ D c: Phn nh gi tr HMTSC lu k hin c doanh nghip. - TK 214 c chi tit thnh 3 Ti Khon cp 2 + TK 2141: Hao mn Ti sn c nh hu hnh, dng phn nh gi tr HMTSC hu hnh trong doanh nghip. + TK 2142: HMTSC thu Ti Chnh, dng phn nh v theo di HMTSC thu Ti Chnh trong doanh nghip. + TK 2143: HMTSC v hnh, dng phn nh v theo di HMTSC v hnh trong doanh nghip. II. Chng t, s sch phn nh khu hao TSC Chng t dng phn nh khu hao TSC bao gm: - Bin bn giao nhn TSC (s hiu 01-TSC ) l mt chng t bt buc n phn nh nguyn gi TSC tng t cho php chng ta trch khu hao tng, lm cn c tnh v trch khu hao TSC. - Bin bn thanh l TSC (s hiu 03- TSC): phn nh nguyn gi, gi tr TSC gim lm cn c chng ta xo s k ton TSC ng thi ghi gim khu hao TSC. S sch dng ghi chp, phn nh khu hao TSC gm: S tng hp: Thng l s ci TK214. Tu vo hnh thc s m doanh nghip p dng nh : Hnh thc nht k chng t, chng t ghi s, nht k s ci hay nht k chung m s ci TK214 c kt cu, hnh thc ring. - S chi tit phn nh khu hao TSC bao gm: + S TSC (mu, trang 209 sch H thng k ton doanh nghip NXB Ti Chnh 1995) + Bng tnh v phn b khu hao : y l s chi tit quan trng nht trong vic phn nh kh hao TSC (mu, trang 225 - sch H thng k ton doanh nghip NXB Ti Chnh 1995). III. Phng php hch ton khu hao TSC 1. Hch ton tng khu hao TSC 1.1. Trong cc n v sn xut kinh doanh 19

nh k (thng, qu) doanh nghip tnh ra s khu hao phi trch

a vo chi ph kinh doanh . K ton ghi: N TK 627( 6274): KHTSC phn xng b phn SXKD N TK 641( 6414): KHTSC b phn bn hng. N TK 642( 6424): KHTSC b phn qun l doanh nghip N TK 214 : KHTSC b phn XDCB. C TK 214(2141- 2143): Tng mc KH phi trch trong k ng thi ghi n trn TK009: N TK009: Tng mc khu hao trch. 1.2. i vi cc TSC dng cho hot ng vn ho, phc li i vi cc TSC ny th doanh nghip khng phi trch khu hao tnh vo chi ph m ch xc nh gi tr hao mn, v gi tr hao mn ny c xc nh theo nm v ghi mt nm mt ln vao cui nm. Cui nm k ton phn nh: N TK 4313 : Gi tr hao mn ca mi nm C TK 214(2141-2143): * i vi cc TSC dng cho hot ng s nghip, hot ng d n: i vi cc TSC ny th cng ging nh TSC dng cho hot ng vn ho, phc li n khng phi trch khu hao TSC tnh vo chi ph m ch xc nh gi tr hao mn v gi tr hao mn ny phi cng c xc nh theo nm v mi nm ghi mt ln vo cui nm. K ton ghi: N TK 466: Gi tr hao mn mi nm C TK214: 1.3. Hch ton gim khu hao TSC TSC gim c th do thanh l, nhng bn, iu chuyn ni b, mang i gp vn lin doanh Khi TSC gim doanh nghip phi thc hin xo s TSC ng thi ghi gim s khu hao TSC lu k trch. K ton phn nh: Thanh l: N TK 214(2141) : Gi tr hao mn TSC lu k 20

N TK 821 C TK 211 N TK 128,222 N (c)TK412 C TK 211

: Gi tr cn li ca TSC : Nguyn gi TSC : Gi tr thc t c nh gi : S chnh lch nh gi li TSC : Nguyn gi

Tham gia gp vn lin doanh: N TK 214(2141) : Gi tr hao mn TSC lu k

2. S hch ton khu hao TSC 211 214(2141-2143) Gi tr hao mn TSC hu hnh gim 212 Gi tr hao mn TSC thu ti chnh gim Khu hao TSC b phn bn hng 21 627(6274)

Khu hao TSC b phn sn xut 641(6414)

624(6244) 213 Gi tr HMTSC v hnh gim Khu hao TSC b phn xy dng c bn 431(4313) Gi tr HMTSC dng cho hot ng vn ho, phc li(theo nm) 466 Gi tr HMTSC dng cho hot ng s nghip, d n (theo nm) D: Phn nh gi tr hao mn TSC lu k hin c ti doanh nghip 241 Khu hao b phn qun l doanh nghip

IV. Vn hao mn v khu hao TSC trong thc tin hin nay Vit Nam 1. Nhng chun mc v quy nh ca Nh Nc v khu hao TSC Hin nay Vit Nam chun mc k ton cha c ban hnh m n ang cn giai on ly kin ng gp xy dng chnh v vy m chun mc v khu hao TSC vn cha thng nht r rng nn trong phm vi bi vit ny em khng cp ti chun mc ny. 1.1. Nhng quy nh ca nh nc trc y v khu hao TSC

22

* Quyt nh s 507-TC/TXD ngy 22 thng7 nm 1986 ca B Ti Chnh. Theo qut nh ny th mt ti sn c 2 iu kin sau c xem l TSC - Cc loi my mc, thit b, nh xng, kho tng cc phng tin giao thng vn ti c gi tr t 10.000 ng tr ln. - C thi gian s dng t dng t 1 nm tr ln Theo quy nh ny th khu hao TSC bao gm: khu hao c bn v khu hao sa cha ln v chng c tnh vo gi thnh sn phm, lao v v ph kinh doanh phc v (iu 7 quyt nh 507) Cng theo quy nh ny th c quy nh r i tng TSC no c trch khu hao c bn, i tng no c trch khu hao sa cha ln Quyt nh 507 quy nh r v bt buc v t l khu hao ca TSC, cng nh qun l cht ch ngun vn khu hao c bn. Nh vy, qua vic xem xt quyt nh 507 - TC/TXD th ta nhn thy rng mt im ni bt ca quyt nh ny l s k hoch ho ch o, quy nh cht ch t trn xung, iu ny l ph hp vi iu kin lc c nc ang thc hin nn kinh t k hoch ho tp trung. Phng php khu hao c p dng trong quyt nh 507 l phng php khu hao ng thng. Tuy nhin ta cng thy qua quyt nh ny c nhng quy nh cha ph hp c bit l iu 11 c quy nh: TSC TSC khu hao c bn ht nhng vn c s dng vo sn xut th x nghip c tip tc trch khu hao c bn tnh vo gi thnh sn phm. Bi v khu hao phn nh chi ph TSC dch chuyn vo sn phm nn khi gi tr ti sn ht TSC th phi khng c trch khu hao . * Quyt nh s 1062 TC/Q/CSTC ngy 14/11/ 1996 B Trng B Ti Chnh . Theo quyt nh ny th: Tiu chun nhn bit 2 ti sn l TSC l tho mn 2 iu kin: - C thi gian s dng t mt nm tr ln 23

- C gi tr t 5000000 (nm triu ng ) tr ln. V phng php tnh khu hao: p dng phng php khu hao ng thng Mc trch Khu hao mi nm = Thi gian s dng TSC Nguyn gi TSC

Nh Nc by gi ch quy nh khung thi gian ti a v ti thiu cho mi loi TSC t cc doanh nghip t xc nh thi gian s dng TSC ca doanh nghip ch khng p t mt t l khu hao nht nh. Quyt nh ny cng quy nh: Vic phn nh tng, gim nguyn gi TSC c thc hin ti thi im tng, gim TSC trong thng ng thi vic tnh hoc thi trch khu hao TSC c thc hin theo nguyn tc trn thng v c tnh theo cng thc: Mc khu hao Phi trch trong thng = mc khu hao trc trch thng mc khu hao + tng trong thng _ (ca TSC tng Thng trc) mc khu hao gim trong thng (ca TSC gim Thng trc)

Quyt nh 1062 cng quy nh: NHng TSC trch khu hao nhng vn cn s dng th khng phi trch khu hao. Nhng TSC khng dng cho hot ng sn xut kinh doanh (nh hot ng s nghip, hot ng d n, vn ho phc li, an ninh quc phng) th khng phi trch khu hao m ch xc nh gi tr hao mn vo mi nm. Quyt nh ny c nhng thay i rt ln so vi quyt nh 507 n phn no p ng c yu cu qun l v tnh hnh sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip trong c ch mi, c ch thi trng .Tuy nhin bn cnh do yu cu, i hi mi m vic quy nh khung thi gian ti a v ti thiu cho mi loi TSC cho cc doanh nghip khng cn ph hp na chnh v vy m ngy 30/12/1999 B Ti Chnh ban hnh quyt nh 166 thay th quyt nh 1062. 1.2. Quy nh ca Nh Nc v khu hao TSC hin nay. 24

(Quyt nh 166/1999/Q- BTC ngy 30/12/1999) Quyt nh ny quy nh: Tiu chun nhn bit 2 ti sn l TSC tho mn 2 iu kin: - Thi gian s dng ca ti sn l t 1nm tr ln - Gi tr ca ti sn t 5000000 ng (nm triu ng) tr ln Phng php trch khu hao TSC l phng php ng thng : cng thc tnh mc trch khu hao ng thng mi nm nh sau: Mc trch khu hao TSC mi nm = thi gian s dng TSC Nguyn gi TSC

l phng php duy nht tnh v trch khu hao. Nguyn tc trn thng vn c p dng trong quyt nh 166: Vic trch v thi trch khu hao TSC c thc hin theo nguyn tc trn thng nhng TSC khu hao nhng vn ang cn s dng th thi trch khu hao. Nhng TSC dng cho hot ng sn xut kinh doanh (hot ng d n, hot ng phc li, hot ng s nghip) th khng trch khu hao m ch xc nh gi tr hao mn. Khi xem xt quet nh 166 ta thy rng ch mi ny kh thng thong, ci m tao iu kin cho doanh nghip ch ng hn trong vic trch khu hao TSC. Khung thi gian khu hao TSC c sa i ch ph hp hn vi mt s ngnh nh dt, giycc TSC c hnh thnh t ngun vay c php khu hao nhanh trong khun kh khng vt qu 30% so vi khung thi gian quy nh theo quyt nh 1062 /1998/Q, i vi d n u t nc ngoi . Theo hnh thc xy dng kinh doanh - chuyn giao (BOT) thi hn hot ng c xc nh theo cn li ca d n. Mt im mi so vi quy nh trc y, thay v hng nm doanh nghip phi n c quanthu ng k thi gian khu hao TSC, th nay cc doanh nghip t xc nh thi gian khu hao TSC cho nm theo khung quy nh, cn chnh c quan thu phi c trch nhim xc nhn thi gian ny, doanh nghip khng 25

phi ng k vi c quan thu. Vi nhng thay i ny hy vng cc doanh nghip s ch ng hn trong vic xc nh thi gian khu hao TSC ca doanh nghip mt cch ph hp . C mt iu c bit l trong quyt nh s 351-TC/Q/CKT ngy 22/05/1997 v vic ban hnh ch , qun l s dng v tnh hao mn TSC trong cc n v hnh chnh s nghip l mt s ti sn khng p ng y tiu chun v gi tr TSC (>= 5 triu ng ) tuy vn c thi gian s dng trn mt nm nh dng c g, my tre, nha cao cp, bn gh, t tng, cc loi my mc thit b, phng tin vn phng nh u video, my in thoi, cc dng c ngh dng cho nghin cu hc tp th vn c xm l TSC . Trong khi mt s ti sn khc tiu chun v gi tr (>=5 triu ng) nhng d hng d v nn khng coi l TSC nh cc dng bng thu tinh, bng snh s (tr cc dng c th nghim, nghin cu khoa hc). Quy nh ny l ph hp vi thc tin bi khng th qa cng nhc xem xt mt ti sn c phi l TSC khng khi ch xem xt hai tiu chun l gi tr (>= 5triu ng) v thi gian s dng (>= 1nm) m phi cn c vo tng loi hnh thc t s dng, bo qun ti sn nh th no t xc nh mt ti sn c phi l mt TSC khng l mt vic rt hp l. 2. Khu hao TSC mt s nc trn th gii - Php: Phng php khu hao TSC cng l phng php khu hao ng thng. Cng thc tnh: Mc khu hao phi trch hng nm T l khu hao hng nm (%) (h s khu hao) = Nguyn gi ti sn bt ng 1 26 = S nm s dng c tnh Mc khu hao phi trch hng nm x 100 Nguyn gi ti sn bt ng(TSB)

T cng thc ny ta xc nh c:

= S nm s dng

x 100

Tuy nhin theo ch k ton Php th vic trch hoc thi trch khu hao thei nguyn tc ti sanr bt ng a vo s dng ngy no (hoc thi khng s dng ngy no) th trch khu hao (hoc thi trch khu hao) ngy , c khng phi theo nguyn tc trn thng nh trong ch k ton Vit Nam; t ta c thm cc cng thc sau: Mc khu hao phi trch nm dng trong nm bng 1 + Nu thi gian s dng trn thng th: thi gian s dng trong nm Thi gian s dng trong nm Bng tnh khu hao TSC Tn TSC Ngy thng a vo s dng Phng php khu hao Thi gian s dng Nm th 1 2 1 2 27 Nguyn gi T l KH : : : : KH phi trch KH lu k Ga tr cn li = 360 = 12 S ngy s dng S thng s dng trong nm Nguyn gi = ti sn bt ng x h s khu hao x Thi gian s dng trong nm 31/12) th thi gian s

+ Nu thi gian s dng trn nm (t 1/1

+ Nu tnh theo ngy (1 thng ly = 30 ngy)

Sau n s c lp theo bng sau:

(Mi ti sn bt ng c mt bng tnh khu hao ring v trch vo cui nm) Theo ch k ton Php th hch ton khu hao TSC nh sau: Cui nm khi tnh v trch khu hao ghi: Trng hp tng: N TK 68 - Nin khon khu hao v d phng C TK 280: Khu hao ti sn bt ng v hnh C TK 281: Khu hao ti sn bt ng hu hnh Trng hp gim khu hao TSC: N TK 280, 281: C TK 20: Ti sn bt ng v hnh C TK21: Ti sn bt ng hu hnh Theo cch tnh khu hao TSC nh ch k ton Php chng ta thy rng vic tnh ton tng gim khu hao TSC theo ngy kh khn v cc k phc tp. Tuy nhin nu trnh cho php th n s phn nh c chnh xc tnh khu hao TSC v chi ph khu hao TSC. Theo ch k ton ny ta nhn thy rng tt c chi ph KHTSC cc b phn u c tp hp vo 1 ti khon, khc vi vit nam l mi b phn s dng TSC th s c mt TK phn nh chi ph khu haoTSC b phn (TK 6274, TK 6414,TK6424) - M: Trong k ton khu hao, u tin chng ta ghi nhn s chi ph thch hp cho k. Trong trng hp ny tn ca ti khon chi ph l chi ph khu hao. Tip chng ta phi ghi mt s tin tng ng gim trong tng s gi tr ti sn, s gim gi tr ca trang thit b khng c tr trc tip trong tng nguyn gi ca ti sn, thay vo s gim gi thnh gc (Nguyn gi) 28

ca trangthit b do chi ph khu hao c lu k trong mt ti khon ring bit gi l khu hao lu k ( Accumulated depreciation).S gim mt ti sn lun lun c ghi c. Khu hao lu k l s gim ti sn v do n c s d c. K ton ghi nh khon nh sau: N TK chi ph khu hao C TK khu hao lu k 3. kin ca mt s doanh nghip v ch khu hao TSC hin nay - kin ca mt s doanh nghip vn ti t v ch khu hao TSC. Trong n vi vn ti t, gi tr phng tin vn ti thng chim gn 90% tng gi tr ca ton b TSC. Do yu cu i mi k thut v hin i ho vn ti m t trng kon mc chi ph khu hao TSC (khu hao phng tin vn ti) c xu hng ngy cng tng trong c cu gi thnh sn phm vn ti t. Chi ph khu hao phng tin l khon chi ph trc tip ca hot ng vn ti t. Do khi hch ton chi ph khu hao phng tin cc doanh nghip vn ti t, chng ta nhn thy rng hot ng ca doanh nghip vn ti t nc ta l mang tnh cht thi v, ph thuc vo khi lng vn ti v di km vn ti. V vy, hin nay theo quy nh cc doanh nghip ang p dng phng php khu hao ng thng th theo kin ca cc doanh nghip ny l cha ph hp n lm cho doanh nghip phn nh khng ng bn cht chi ph khu hao TSC ng thi gi thnh vn ti gia cc k khng n nh n ti kt qu kinh doanh ca doanh nghip khng ph hp vi thc t. - Rt nhiu doanh nghip hot ng trong lnh vc dch v, du lch... cho rng cc doanh nghip ny do ang gp kh khn nn phi xc nh li thi gian s dng ca TSC gim s tin khu hao TSC t gim ng k s l hin ti. c bit trong kinh doanh khch sn vi c th l gi tr ti sn ln, do s lng khch gim nhiu, hiu sut s dng phng xung thp, hao mn mn hu hnh cc phng cth gim theo. V vy thi gian 29

khu hao TSC c th c ko di thm, nhng ko di n mc n no, c vt khung quy nh ca Nh Nc khng li l chuyn cn phi bn. - Mt s doanh nghip khc hot ng trong lnh vc m c TSC l cc my mc thit b in, in t v phn mm tin hc c xu hng mun khu hao nhanh hn so vi khung quy nh hin hnh.Trong khi mtk s doanh nghip trong nghnh dt, giy, vn chuyn cht lng bng ng ng li ngh c ko di thi gian khu hao TSC. 4. Mt s kin ngh v phng php trch khu hao, hch ton v qun l khu hao TSC nhm hon thin hn v ch khu hao TSC hin nay vit nam nay: Vic quy nh phng php khu hao duy nht nh hin nay l cha hp l v Th nht, trong cc doanh nghip khc nhau TSC l khc nhau, vi cc lnh vc, ngnh ngh kinh doanh i hi cc TSC khc nhau. TSC trong doanh nghip c nhiu loi nhiu nhm khc nhau, cng dng ca ti sn cng nh cch thc pht huy tc dng ca ti sn trong qu trnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip cng c s khc nhau TSC trong cc doanh nghip hot ng trong cc lnh vc khc nhau l khc nhau, thi gian s dng ca TSC l khc nhau, c tnh k thut ca mi TSC cng khc nhau, mc suy gim v gi tr v gi tr s dng cng c s khc nhau, li ch thu c t vic s dng ti sn cng c s khc nhau. V vy khng th p dng chung mt phng php cho mi loi ti sn c nh m mi loi hnh doanh nghip cn phi c mt hnh thc khu hao TSC ph hp vi cng vic kinh doanh ca doanh nghip, ph hp ngnh ngh, lnh vc kinh doanh ca doanh nghip. Th hai, khu hao TSC l s phn b c h thng cc chi ph doanh nghip u t c c ti sn vo chi ph sn xut kinh doanh trong qu trnh s dng ti sn v m bo ph hp li ch thu c t ti sn 30 nh gi v phng php khu hao ng thng nh ch hin

trong qu trnh s dng .V khu hao TSC cn ph thuc vo mc ng gp ca ti sn trong qu trnh sn xut. Th ba, xut pht t nguyn tc ph hp ca k ton vi ni dung c bn l thu nhp phi ph hp vi chi ph chi ra trong k k ton, m chi ph khu hao l mt khon mc chi ph sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Th t, v khu hao l mt yu t chi ph c lin quan n thu thu nhp doanh nghip, nu quy nh cc doanh nghip phi khu hao theo phng php m bo s liu tnh thu c ng n, khi thc hin nh vy th c s ng nht gia k ton doanh nghip v k ton thu, trong khi h thng k ton doanh nghip khng ng nht vi k ton tnh thu. - T cc kin v khu hao TSC ca cc doanh nghip v nhng nh gi v khu hao TSC trn th em xin a ra mt s kin ngh sau: Theo nguyn tc hot ng lin tc ca k ton th chng ta thy xt v bn cht ca khu hao TSC th vic cho php khu hao nhanh tr n ca mt s doanh nghip vay n trang b TSC c nh l khng hp l nhng n hp tnh bi n khuyn khch nhng doanh nghip dm u t i mi TSC, hin i ho cng ngh sn xut. V vy nn chng Nh Nc cho php cc doanh nghip c php khu hao nhanh, tt nhin nu doanh nghip no c iu kin p dng khu hao nhanh th phi m bo : vic p dng phng php khu hao nhanh khng dn ti b thua l. Nh Nc khng ch xt cc yu cu ca doanh nghip v khu hao nhanh m cn xem xt bit c cc doanh nghip no th nn p dng khu hao nhanh doanh nghip no th khng nn, c mt thc tin l cc doanh nghip h ho, yu cu c khu hao nhanh trong khi bn thn doanh nghip cha iu kin khu hao nhanh. V vy cc c quan chc nng ca Nh Nc nn to iu kin tt nht cho cc doanh nghip c th thc hin c khu hao nhanh. Thc hin khu hao nhanh cc doanh nghip c th thu hi vn nhanh ti u t, nhng bn cnh cc c quan ny cng cn phi thc hin vic thanh tra, kim tra cht ch hn na i vi cc doanh nghip v 31

vn ny, trnh tnh trng gian ln trong vic thanh ton chi ph khu hao TSC, vic thc hin khu hao nhanh phi m bo yu cu l Nh Nc to mi iu kin tt nht cho doanh nghip nhng bn cnh n cng bo m vic thc hin ngha v ca doanh nghip i vi Nh Nc . Khng nhng ch c khu hao nhanh m hin nay mt s doanh nghip ang yu cu B Ti Chnh c php ghi gim thi gian s dng, thi gian khu hao TSC xung nh cc doanh nghip kinh doanh trong cc ngnh khch sn, dt, du lch v cc ngnh ny c c th lc gi tr TSC ln . Chi ph khu hao TSC c nh hng quan trng ti kt qu ca n v, v th nn hin nay do vic kinh doanh ca cc doanh nghip l kh khn, thua l nn doanh nghip mun lm p s k ton ng thi gim s l th mt bin php h xem xt u tin l chi ph khu hao TSC. Trong trng hp ny theo quan im ca em th B Ti Chnh c th chp nhn tuy nhin phi xem xt v qun l cht ch hn na bi khu hao l vic tnh vo chi ph thc hin vic thu hi vn u t vo TSC th do vic kinh doanh kh khn nn vic thu hi vn chm thc hin di hn u cng l mt iu d hiu hp l. Vic khu hao nhanh cho php doanh nghip thu hi vn nhanh ti u t ng thi cho php doanh nghip chim dng mt phn thu thu nhp doanh nghip, v vy khi thc hin khu hao nhanh Nh Nc phi thc hin cng tc kim tra gim st vic tnh ton ca doanh nghip cht ch hn bng cch xem xt vic ng k thi gian s dng khu hao, phng php khu hao, hch ton khu hao ca doanh nghip tng k c ph hp vi vic thc hin ca doanh nghip khng. m bo s liu k ton cung cp phn nh ng thc t hot ng kinh doanh ca doanh nghip cng nh tnh hnh s dng TSC ca doanh nghip Nh Nc nn thay i quy nh v khu hao TSC theo hng sau: + Th nht, Nh Nc ch quy nh khung thi gian s dng TSC trong cc doanh nghip yu cu cc doanh nghip s dng ti sn theo ng khung thi gian quy nh v ng k vi c quan qun l chc nng.

32

+ Th hai, cho php doanh nghip c la chn phng php khu hao ph hp vi cng dng, cch thc s dng ti sn nhm mc ch thu c li ch kinh t trong qu trnh s dng c th nh sau: - Nh ca, vt kin trc, cc TSC v hnh p dng phng php khu hao ng thng. - My mc, thit b, phng tin vn ti thng gn lin vi qu trnh sn xut kinh doanh, tnh nng cng sut s dng b gim dn trong qu trnh s dng: cho php p dng phng php khu hao theo sn lng hoc phng php khu hao gim dn. - i vi cc thit b dng c qun l thng chu tc ng ca hao mn v hnh nhiu, p dng phng php khu hao gim dn. + Th ba, c quy nh c th v mc khu hao hoc phng php khu hao phc v mc tiu tnh thu, phm vi p dng ca cc quy nh ny vo cui nin k ton khi tnh thu thu nhp doanh nghip phi thc hin vi ngn sch Nh Nc. + Th t, i vi cc trng hp doanh nghip c TSC hch ton theo hp ng thu di hn phng php khu hao cng c p dng nh TSC cng loi thuc quyn s hu ca doanh nghip, hoc ph hp vi iu kin, cch thc s dng TSC thu li. + Th nm, i vi ti sn tm ngng s dng ti doanh nghip nh ngng v l do thi v cho thu hot ng, ti sn cm c trong thi hn s dng vn phi trch khu hao nhng p dng phng php khu hao ng thng. Ngoi phng php khu hao ng thng v phng php khu hao nhanh (khu hao gim dn) nh trnh by trong bi vit th Nh Nc c th p dng thm mt s phng php khu hao sau: - Phng php khu hao theo sn lng : phng php ny i hi phi xc nh c mc khu haotnh cho mt n v sn lng d kin, t cn c vo sn lng thc t thc hin khi s dng ti sn xc nh mc khu hao phi trch hng nm. 33

Ch rng khng phi doanh nghip no cng p dng c phng php khu hao ny m ch c nhng doanh nghip sn xut kinh doanh c c th l hao mn TSC ca doanh nghip ph thuc rt ln vo vic sn xut khi lng sn phm, doanh nghip sn xut kinh doanh theo ma v. Vic p dung phng php ny cho php doanh nghip phn nh ng n ph hp hn ph trong k ca doanh nghip t xc nh mt cch chnh xc kt qu ca doanh nghip trong k v phn nh chnh xc gi tr cn li ca TSC v hao mn ca TSC . Tuy nhin tng sn phm d kin s l c tnh v vy c th c s chnh lch gia tng sn phm d kin v thc t sn xut v vy s c s chnh lch ca chi ph khu hao TSC v vy m trong cng tc qun l ca c quan qun l chc nng ca nh Nh Nc cn phi ht sc quan tm, ch trng ti vn ny phng doanh nghip c iu chnh s liu k ton cho ph hp vi thc t m khng ph hp vi ch , ng thi vn ny cng i hi doanh nghip cn phi lp k hoch v sn xut v tiu th sn phm mt cch chnh xc. - Ngoi ra chng ta cn c th p dng phng php khu hao cho tng loi hnh kinh doanh c th nh kinh doanh vn ti ta c th p dng phng php khu hao nh sau: bo m vic thc hin ng ch , th doanh nghip vn tnh mc khu hao TSC hng nm theo cng thc: Mc khu hao trung bnh hng nm ca phng tin vn ti = Thi gian s dng Nguyn gi phng tin vn ti

Nhng mt khc hn ch tnh cht khng n nh ca vic hot ng c tnh thi v th cc doanh nghip vn ti t cn xc nh mc khu haotnh vo chi ph hot ng kinh doanh hng thng theo phng php sau: Cn c vo sn lng vn ti k hoch trong nm (1000 tn km hng ho vn chuyn, 1000 ngi km hnh khch vn chuyn ) tnh mc khu hao theo 1000 tn km hng ho vn chuyn v 1000 ngi km vn chuyn. 34

Mc khu hao tnh cho 1000 tn km hng ho (hoc 1000 ngi km hnh khch ) =

Tng mc khu hao phng tin phi trch trong nm ca t xe, i xe sn lng vn ti k hoch trong nm

Hng thng cn c vo sn lng sn phm vn ti thc t tnh mc khu hao phng tin theo tng t, i xe: Mc khu hao phng tin phi = trch trong thng ca t, i xe Mc khu hao tnh cho 1000 tn- km hng ho (hoc 1000 ngi km hnh khch) x sn lng sn phm vn ti thc t trong thng ca t xe, i xe

Tuy nhin vic p dng phng php ny gp phi vn , nu thc t doanh nghip vn ti trong nm c s bin ng v phng tin th doanh nghip phi tin hnh iu chnh li mc khu hao theo quy nh ca Nh Nc (nu phng tin vn ti tng hoc gim thng ny th thng sau mi trch hoc thi trch khu hao phng tin vn ti) Mc chnh xc ca phng php ny cn ph thuc rt ln vo sn lng k hoch vn ti trong nm. M vic xc nh ch tiu ny li mang tnh ch quan.Nh vy c th vn dng c phng php ny i hi cc doanh nghip phi xc nh sn lng k hoch trong nm sao cho st vi tnh hnh vn ti thc t c th t c. - Nn chng, Nh Nc cho php mt s doanh nghip thc hin khu hao nm theo phng php khu hao ng thng nhng i vi mc khu hao trch trong thng th doanh nghip cn c vo gi thnh sn phm sn xut phn b sao cho: chi ph khu hao ca nm c phn b ht, tuy nhin mc phn b gia cc thng khng nht thit phi bng nhau m cn c vo gi thnh sn phm sn xut trong thng phn b sao cho gi thnh

35

gia cc thng c s bin ng khng ln. Lm cho doanh nghip ch ng hn trong vic kim sot gi thnh. - i vi mt s TSC c hao mn v hnh ln nh linh kin in t, vi tnh, phn mmth nn chng Nh Nc nn m rng khung thi gian s dng c th l cho php cc doanh nghip rt ngn thi gian s dng xung. cc doanh nghip c th thay i bt kp xu hng quc t trong bi cnh ton cu ho v xu hng th gii chuyn sang nn kinh t tri thc nh hin nay. Tm li, vic thc hin KHTSC phi c ci tin theo hng ngy cng tip cn hn vi cc chn mc quc t trong xu th hi nhp hin nay ng thi cc ch k ton ca nh nc phi to iu kin thun li cho doanh nghip thu hi vn nhanh bn cnh khng ngng tng cng vai tr qun l ca nh nc bo dm li ch ca nh nc v thc hin tt ngh quyt i hi NG ton quc ln th IX v xy dng, qun l nh nc Vit Nam theo nh hng XHCN.

36

kt lun Vn khu hao TSC ca doanh nghip l mt vn phc tp v kh khn, n c nh hng cc k su sc v rng ln i vi mi doanh nghip ni ring v mi t nc ni chung, i vi mi doanh nghip th n l phng tin ti tr cho doanh nghip trong vic ti u t, m rng sn xut, v mt phn no trnh c ngha v np thu i vi Nh Nc, i vi t nc khu hao TSC v ngun vn khu hao TSC ca cc doanh nghip s gip u t mi, tng nng lc sn xut, khai thc ti a v c hiu qu cc ngun lc ca x hi, t pht trin hn lc lng sn xut ca x hi, nng cao nng sut lao ng x hi, ci m hin nay ang rt thiu. Qun l tt hp l vic trch khu hao TSC v quy nh cht ch cc phng php khu hao TSC cn gip Nh Nc iu hnh c hiu qu nn kinh t, m bo vic thc hin ng, ngha v ca doanh nghip i vi Nh Nc. i vi bn thn em qua vic nghin cu ti cho em nhn thy rng TSC ca mt doanh nghip nhiu, a dng, mang gi tr ln. Chnh v vy m vic khu hao TSC l mt vn cc k quan trng i vi doanh nghip, t cho em hiu su sc thm v bn cht ca khu hao TSC cng nh tm quan trng ca n, t xem xt, nh gi mt cch khch quan ng n v vic hch ton khu hao TSC ng thi cho ta mt cch nhn khoa hc v vn c dp s i su hn nghin cu cc vn khc, hnh thnh nn mt cch thc nghin cu khoa hc phc v su hn cho ngh k ton ca bn thn sau ny.

37

Mc lc

38