Pada abad ke- , Aceh telah berkembang menjadi tempat pengajian agama yang tersohor.

Kegemilangan Aceh tersebar hingga ke luar Kepulauan Nusantara. Disebabkan

kegemilangannya, Aceh sering menjadi tumpuan golongan ulama dan pujangga. Sesetengah ulama dating ke Aceh dan pulang setelah tinggal buat seketika. Namun, ada juga golongan ulama dan ilmuan yang mengambil keputusan untuk menetap di Aceh. Salah seorang ilmuan yang terkenal pada zaman kegemilangan Aceh ialah Hamzah Fansuri, yang banyak memberi sumbangan dalam sejarah kegemilangan Aceh. Antara sumbangan Hamzah Fansuri ialah dalam bidang kesusasteraan Melayu. Hamzah Fansuri merupakan ilmuan yang menjadi pelopor penulisan puisi-puisi berbentuk keagamaan. Ketinggian kandungan puisi-puisi yang dihasilkan beliau tidak dapat ditandingi oleh tokoh-tokoh penyair yang lain. Hamzah Fansuri juga merupakan tokoh pertama yang memperkenalkan syair dan puisi empat baris dengan pola bunyi akhir aaaa bagi setiap barisnya. Beliau juga banyak menggunakan petikan-petikan ayat al-Quran, hadis, pepatah dan kata-kata Arab dalam puisipuisinya. Struktur syair yang dihasilkan oleh Hamzah Fansuri memperlihat gabungan unsur sajak Parsi dan pantun Melayu. Selain itu, Hamzah Fansuri juga banyak memberi sumbangan dalam bidang bahasa