Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 11

Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

82
B IU KHIN PI M: T THIT K N NG DNG
Nguyn Ch Ngn
1

ABSTRACT
The article presents an online fuzzy tuning technique for a PI controller (proportional
integral controller) with wide enough tuning ranges around parameters obtained from
Ziegler-Nichols tuning method. A hybrid control structure combining a PI controller and
a fuzzy controller is established, where the PI controller plays a role of main controller to
generate control signal and the fuzzy controller acts as a supervisor for real-time
providing parameters of the PI controller. Experiments on Gunt-Hamburg RT010, RT020
and RT030 process control units indicate that the proposed controller is effective. System
responses have suitable rising and settling times with negligible overshoots and zero
steady-state errors. Besides, this controller also satisfies the requirements of real-time
response and stability under condition of disturbances on the control system.
Keywords: PI controller, Fuzzy controller, Ziegler-Nichols, Process Control
Title: Fuzzy PI Controller: from Design to Application
TM TT
Bi bo ny trnh by mt phng php tinh chnh online thng s ca b iu khin PI
(ProportionalIntegral controller), vi khong tinh chnh rng xung quanh gi tr t
c t phng php thc nghim Ziegler-Nichols, bng k thut logic m. Cu trc iu
khin lai bao gm mt b iu khin PI v mt b iu khin m c thit lp. Trong
, b iu khin PI gi vai tr l b iu khin chnh, to tn hiu iu khin i tng
v b iu khin m gi vai tr l b quan st, cung cp thng s ph hp cho b iu
khin PI theo thi gian thc. Kt qu thc nghim trn cc thit b RT010, RT020 v
RT030 ca hng Gunt-Hamburg cho thy b iu khin c xut t ra hiu qu; p
ng ca cc thit b c thi gian tng v thi gian xc lp hp l, vt l khng ng k v
sai s xc lp c trit tiu. Ngoi ra, b iu khin cn p ng c yu cu v thi
gian thc v s n nh trc tc ng ca nhiu vo h thng.
T kha: B iu khin PI, B iu khin m, Ziegler-Nichols, iu khin qu trnh
1 GII THIU
Ngy nay b iu khin tch phn t l, gi tt l b iu khin PI (Proportional
Integral controller) c ng dng rt ph bin trong iu khin cc qu trnh cng
nghip, do kh nng iu khin hiu qu, cu trc n gin v phm vi ng dng rng
(Salami, M. and G. Cain, 1995; Kanagaraj, N., P. Sivashanmugam, and S. Param-
sivam, 2008). Trong l thuyt iu khin, c rt nhiu phng php hiu chnh
thng s ca b iu khin PI, ph bin nht l phng php Ziegler-Nichols (Kwok,
D.P. & P. Wang, 1992). Tuy nhin, i vi mt s h thng, vic hiu chnh b iu
khin PI bng phng php ny i hi mt qu trnh thc nghim kh mt thi gian
(Jones A.H. & P.B.M. Oliveira, 1995). Thng thng, cc thng s ca b iu khin
c xc lp bng phng php Ziegler-Nichols da trn kt qu o c c t p
ng ca h thng. Tuy nhin, do nh hng ca nhiu v sai s ca php o, dn n

1
Khoa Cng Ngh, Trng i hc Cn Th
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

83
vic hiu chnh thng s ca b iu khin PI kh t c gi tr tt. V vy, mt qu
trnh tinh chnh c thc hin trc khi p dng b iu khin vo h thng (Kwok,
D.P. & P. Wang, 1992).
V nguyn tc, c hai kiu tinh chnh b iu khin PI c nghin cu v trin
khai ng dng. l, tinh chnh ngay trong qu trnh hot ng ca h thng (gi tt
l tinh chnh online) v tinh chnh trong lc tt h thng hoc ch cho h thng vn
hnh mt thi gian nht nh (gi tt l tinh chnh off-line). Trong , p dng gii
thut di truyn c xem l mt phng php hiu qu tinh chnh off-line b iu
khin (Singh, R. & I. Sen, 2004; Salami et al., 1995; Kwok et al., 1992). Tuy nhin,
vic tm kim trc tip cc gi tr ti u ca cc thng s b iu khin trong min
xc nh ca chng i hi rt nhiu thi gian, cng nh c th phi cn n m hnh
ton ca i tng (Nguyn Ch Ngn, 2008; Mitsukura et al., 1997). Trong khuynh
hng pht trin cng nghip ngy nay, cc qu trnh thit b i hi vic t ng iu
chnh mt cch hiu qu, trong phm v hot ng rng, cng vi vic thit k v thi
cng b iu khin n gin. Tinh chnh online b iu khin PI bng cc gii thut
thng minh c xem l mt trong nhiu cch thc t c yu cu ny
(Kanagaraj et al., 2008). Trong s cc k thut iu khin thng minh, logic m ni
ln nh l mt phng php th hin kh nng suy din ca b c con ngi v n
c ng dng thnh cng trong nhiu lnh vc vi vai tr ca mt b quan st (Er,
M.J. and Y.L. Sun, 2001). C ch suy din m c xem l mt phng php n
gin v hu hiu tinh chnh cc b iu khin kinh in (Kanagaraj et al., 2008).
Bi bo m t phng php tinh chnh online thng s ca b iu khin PI xung
quanh gi tr kinh in t c t phng php Ziegler-Nichols, bng k thut logic
m. Thng s ca b iu khin PI c quyt nh bi b iu khin m, da trn
iu kin hot ng hin ti ca i tng. y, cu trc h thng bao gm hai b
iu khin, cn c gi l cu trc iu khin lai. B iu khin PI gi vai tr l b
iu khin chnh, to tn hiu iu khin i tng v b iu khin m gi vai tr l
b quan st, cung cp thng s ph hp cho b iu khin PI theo thi gian thc. V
th, n gin hai b iu khin ny c gi l b iu khin PI m. Hiu qu ca
b iu khin PI m c kim chng thng qua cc thc nghim ti Phng th
nghim iu khin Qu trnh, thuc B mn T ng Ho, Khoa Cng Ngh,
Trng i hc Cn Th.
2 PHNG TIN V PHNG PHP
2.1 Phng tin nghin cu
B iu khin PI m trong nghin cu ny c xy dng trn phn mm
MATLAB/Simulink, phin bn sinh vin 2009b v cng c logic m (The Math-
Works, Inc., 2009). B iu khin c kim nghim trn cc thit b RT010,
RT020 v RT030 ca hng Gunt-Hamburg, c (GUNT Gertebau GmbH, 2004),
s c trnh by trong phn kt qu thc nghim, vi cu trc iu khin c
thit lp nh hnh 1. Trong , i tng iu khin c ln lt thc nghim
trn cc thit b RT0x0, vi X l p ng thc t ca i tng; X
ref
l tn hiu
tham kho; e l sai bit gia p ng thc t v tn hiu tham kho v Y l tn hiu
iu khin c xc lp bi b iu khin PI m.
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

84

Hnh 1: M hnh tng qut ca h thng iu khin
2.2 B iu khin PI
B iu khin PI c thc hin bi (Johnson M. A. & M. H. Moradi, 2005):
) ( ) ( ) (
) ( ) ( ) (
0
t X t X t e
dt t e K t e K t Y
ref
t
i p
=
+ =
}
(1)
trong , K
p
v K
i
ln lt l li t l v li tch phn ca b iu khin.
Nhim v ca ngi thit k b iu khin PI, l chn la b gi tr {K
p
, K
i
} tha
mn cc yu cu v cht lng iu khin.
Cc thng s li K
p
v K
i
nh hng n thi gian tng (rise time), vt l
(overshoot) v thi gian xc lp (settling time) ca p ng c cho trong bng 1
(Kanagaraj et. al., 2008). Cc thng tin ny c xem l c s tri thc xc nh
lut chnh nh m b iu khin PI.
Bng 1: nh hng ca vic tng cc thng s li ca b iu khin PI
2.3 Xc nh thng s b iu khin PI theo phng php Ziegler-Nichols
Ziegler v Nichols xut hai phng php thc nghim dng xc nh cc
thng s {K
p
, K
i
} ca b iu khin PI (strm, K.J. & T. Hgglund, 1988).
2.3.1 Phng php Ziegler-Nichols da trn p ng vng h
Phng php ny p dng cho cc h n nh vng h, vi th tc nh sau:
+ p mt hm nc n v ti ng vo ca h thng v xc nh thi gian tr L
v dc cc i R ca ng cong p ng (Hnh 2a);
+ Thng s b iu khin PI c xc nh nh (2):
2
_ _
27 . 0
;
9 . 0
RL
K
RL
K
ZN i ZN p
= = (2)
li Thi gian tng vt l Thi gian xc lp Sai s xc lp
K
p
Gim Tng Thay i t Gim
K
i
Gim Tng Tng Trit tiu
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

85

Hnh 2: Cc thng s o c t phng php Ziegler-Nichols
2.3.2 Phng php Ziegler-Nichols da trn p ng vng kn
Mt phng php khc xc nh b iu khin PI c th tc nh sau:
+ Thit lp vng hi tip m n v, vi b iu khin t l c li K
p
;
+ Tng li K
p
n gi tr K
u
m p ng bt u dao ng v o chu
k dao ng P
u
ca p ng (Hnh 2b);
+ Thng s b iu khin PI c xc nh nh (3):
u
u
ZN i u ZN p
P
K
K K K 54 . 0 ; 5 . 0
_ _
= = (3)
Cc gi tr
{K
p_ZN
, K
i_ZN
}
t c t phng php Ziegler-Nichols cn c tinh
chnh li bng thc nghim, mt kh nhiu thi gian, trc kh p dng (Jones
A.H. & P.B.M. Oliveira, 1995). Mc tiu ca bi bo ny nhm h tr qu trnh
tinh chnh online cc thng s trn bng k thut logic m.
2.4 Tinh chnh m b iu khin PI
B iu khin m c a vo cu trc iu khin hnh 1, nhm mc tiu cung
cp cp gi tr {K
p
, K
i
} cho b iu khin PI, da theo iu kin hin ti ca {e, Y}.
Ngha l b iu khin m s c 2 ng vo v 2 ng ra, nh hnh 3.

Hnh 3: Cu trc b iu khin m
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

86
cu trc hnh 3, ng vo th nht ca b u khin m l e, c m ho bi 5
tp {NB, NS, ZE, PS, PB} v ng vo th hai l Y, c m ho bi 3 tp {LOW,
MED, HIG} (Hnh 4a v 4b). Cc tp m ng vo c k hiu nh sau: NB l
Negative Big, NS l Negative Small, ZE l Zero, PS l Positive Small, PB l
Positive Big, LOW l Low, MED l Medium v HIG l High. Hm lin thuc ca
cc tp m ng vo c s dng l hm Gauss, xc nh bi (4):
( )


=
2
2
i
i
i
2
x c
exp ) x (
A
o
(4)
trong , c
i
v
i
honh tm v rng ca tp m A
i
tng ng.
Min xc nh ca cc bin ng vo ca b iu khin m, c xc nh tu
thuc vo tng i tng c th. Trong nghin cu ny, cc thc nghim da trn
cc h RT0x0 vi {e, Y} xc nh nh (5), c xc lp tu theo tng thit b:
| |
| | 100 , 0 Y
e , e e
max min
e
e
(5)
Hai ng ra ca b iu khin m ln lt l K
p
v K
i
, u c m ho bng 5 tp
{VLOW, LOW, MED, HIG, VHIG} (Hnh 4c v 4d). Cc tp m ng ra c k
hiu nh sau: VLOW l Very Low, LOW l Low, MED l Medium, HIG l High
v VHIG l Very High. Hm lin thuc ca cc tp m ng ra c s dng dng
tam gic, xc nh bi (6):

>
s s

< s

<
=
c x
c x b
c b
c x
b x a
a b
a x
a x
x
A
i
0
0
) ( (6)
vi a, b, c l honh 3 nh ca tp m tam gic A
i
tng ng.

Hnh 4: Hm lin thuc ng vo v ng ra ca b iu khin m
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

87
Min xc nh ca cc bin ng ra {K
p
, K
i
} ca b iu khin m c xc nh
xung quanh gi tr
{K
p_ZN
, K
i_ZN
}
t c t phng php Ziegler-Nichols,
cho bi (7):
ZN _ i i ZN _ i
ZN _ p p ZN _ p
K K K
K K K
| o
| o
s s
s s
(7)
trong , (, ) l cc h s c xc nh tu thuc vo tng i tng iu
khin, v c chn sao cho khong tinh chnh rng tm c gi tr ti u
cho {K
p
, K
i
} xung quanh gi tr
{K
p_ZN
, K
i_ZN
}. i vi cc thit b RT0x0 dng
trong cc thc nghim ca nghin cu ny,
=0.1 v =5 l tha mn.
T c s tri thc v b iu khin PI bng 1, lut iu khin ca b iu khin
m c thit k thng qua thc nghim v cho trn bng 2. Nguyn tc xy dng
b lut iu khin c m t nh sau: nu thi gian tng ca p ng ln, tc p
ng ca h thng chm (E=NB), th K
p,i
c hiu chnh tng bi {HIG, VHIG} v
ngc li bi {MED, LOW}; nu p ng b vt l (E=PS, PB) th K
p,i
c gim
xung bi {LOW, VLOW}, Mt lut iu khin c th c pht biu nh (8),
b lut iu khin c p dng to ra tn hiu iu khin ti mi thi im ly
mu, y s dng thi gian ly mu T
s
=0.5 giy:
LOW K and MED K MED Y and NS e I
i p
= = = = Then f (8)
C ch suy din m c chn l MAX-MIN v gii m theo nguyn l trung
bnh ca phng php cc i, xc nh bi (9):
{ }

=
=
=
R
1 i
i
R
1 i
i i
i p
b
K , K

(9)
vi {K
p
, K
i
} l thng s b iu khin PI s t c; b
i
v
i
ln lt l honh
im trung bnh v gi tr ca hm lin thuc ng ra xc nh bi lut th i trong R
lut tc ng ti thi im xem xt.
Bng 2: Lut iu khin
K
p
/K
i

Y
LOW MED HIG
e
NB VHIG/HIG HIG/MED MED/MED
NS HIG/MED MED/LOW LOW/VLOW
ZE MED/LOW LOW/LOW LOW/VLOW
PS MED/VLOW MED/MED HIG/HIG
PB MED/VLOW HIG/VLOW HIG/MED
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

88
3 KT QU THC NGHIM
3.1 Thc nghim 1 - iu khin mc cht lng
H iu khin mc cht lng RT010 (RT010 Liquid Control Unit; Hnh 5a,
G.U.N.T Gertebau GmbH, 2004) c p dng cho thc nghim th nht. H ny
gm c cc ng vo-ra nh sau: X l chiu cao ct nc trong bn kim sot (0-
18cm, i tng iu khin), Z l cng sut valve x t do (0-100%), tng trng
cho nhiu ca tc ng vo h thng v Y l cng sut my bm cht lng (0-
100%, tn hiu iu khin) t bn cha ln bn kim sot, nh hnh 5b. B iu
khin PI m c p dng cho h ny c b tr theo s iu khin hnh 5c.
Vi gi tr mc nh
{K
p_ZN
, K
i_ZN
}
ca h RT010, min xc nh ca cc bin vo-
ra (5) v (7) c thit lp nh sau:
| | | | | | | | 5 . 0 , 01 . 0 K ; 50 , 1 K ; 100 , 0 Y ; 18 , 18 e
i p
e e e e

(a) (b)

(c)
Hnh 5: iu khin PI m h n nh mc cht lng RT010
(a): H iu khin mc cht lng RT010, (b): Tn hiu vo-ra h RT010, (c): iu khin PI m h RT010
Vi cng sut valve x Z (nhiu tc ng) c t 20%, kt qu iu khin mc
nc bng b iu khin PI m cho trn hnh 6. Kt qu thc nghim cho thy ng
ra X ca thit b RT010 bm rt tt tn hiu tham kho X_ref vi thi gian tng v
thi gian xc lp hp l, tng ng l 18010 giy v 27020 giy; p ng khng
xy ra vt l, cng nh sai s xc lp.
i vi h RT010, chiu cao mc cht lng c o thng qua p lc ct nc. V
vy, nu chng ta x cn hon ton bn kim sot th ti thi im b iu khin
tc ng s c mt thi gian tr nht nh cho n khi nc trong bn cao th
cm bin p lc mi tc ng. Thi gian tr ny d lm cho ngi quan st hiu
lm l p ng ca b iu khin chm.
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

89

Hnh 6: Kt qu iu khin PI m h n nh mc cht lng RT010
3.2 Thc nghim 2 - iu khin lu lng

(a) (b)

(c)
Hnh 7: iu khin PI m h n nh lu lng RT020
(a): H iu khin lu lng RT020, (b): Tn hiu vo-ra h RT020, (c): iu khin PI m h RT020
H iu khin lu lng RT020 (RT020 Flow Control Unit; Hnh 7a, G.U.N.T
Gertebau GmbH, 2004) c p dng cho thc nghim th hai. H ny gm c
cc ng vo-ra nh sau: X l lu lng nc thc t trong ng kim sot
(0-160 l/h, i tng iu khin), Z l cng sut my bm nc (0-100%) vo ng
dn cng sut ny c th thay i t do gi lp nhiu ca tc ng vo h
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

90
thng v Y l cng sut valve iu tit lu lng trong ng kim sot (0-100%, tn
hiu iu khin), nh hnh 7b. B iu khin PI m c p dng cho h ny c
b tr theo s iu khin hnh 7c. Vi gi tr mc nh {K
p_ZN
, K
i_ZN
} ca h
RT020, min xc nh ca cc bin vo-ra (5) v (7) c thit lp nh sau:
| | | | | | | | 15 . 0 , 003 . 0 K ; 1 , 02 . 0 K ; 100 , 0 Y ; 160 , 160 e
i p
e e e e
Vi cng sut my bm Z (nhiu tc ng) c t thay i trong khong 80-
100%, kt qu iu khin lu lng nc bng b iu khin PI m t c trn
hnh 8. Thc nghim cho thy b iu khin PI m hot ng tt trn thit b
RT020. Ng ra X ca h bm rt tt tn hiu tham kho X_ref vi thi gian tng v
thi gian xc lp hp l, tng ng l 142 giy v 203 giy; p ng c vt
l khng ng k v sai s xc lp c trit tiu.

Hnh 8: Kt qu iu khin PI m h n nh lu lng RT020
3.3 Thc nghim 3 - iu khin p sut
H iu khin p sut RT030 (RT030 Pressure Control Unit; hnh 9a, G.U.N.T
Gertebau GmbH, 2004) c p dng cho thc nghim th ba. H ny gm c
cc ng vo-ra nh sau: X l p sut khng kh thc t trong bnh kim sot (0-1
bar, i tng iu khin), Z valve x khng kh t do (iu chnh c bng tay),
tng trng cho nhiu ca tc ng vo h thng v Y l cng sut my nn khng
kh vo bnh kim sot (0-100%, tn hiu iu khin), nh hnh 9b. B iu khin
PI m c p dng cho h ny c b tr theo s hnh 9c. Vi gi tr mc
nh
{K
p_ZN
, K
i_ZN
}
ca h RT030, min xc nh ca cc bin vo ra (5) v (7)
c thit lp nh sau:
| | | | | | | | 5 , 1 . 0 K ; 300 , 6 K ; 100 , 0 Y ; 1 , 1 e
i p
e e e e
Vi cng sut valve x Z (nhiu tc ng) c iu chnh khong 10-20%, kt
qu iu khin p sut khng kh bng b iu khin PI m cho trn hnh 10. Thc
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

91
nghim cho thy b iu khin PI m hot ng tt trn thit b RT030. Ng ra X
ca h bm rt tt tn hiu tham kho X_ref vi thi gian tng v thi gian xc lp
ph hp, tng ng l 982 giy 1505 giy; p ng khng xut hin vt l cng
nh sai s xc lp.

(a) (b)

(c)
Hnh 9: iu khin PI m h n nh p sut RT030
(a): H iu khin p sut RT030, (b): Tn hiu vo-ra h RT030, (c): iu khin PI m h RT030

Hnh 10: Kt qu iu khin PI m h n nh p sut RT030
Tp ch Khoa hc 2011:18a 82-92 Trng i hc Cn Th

92
4 KT LUN
Bi bo m t phng php t ng tinh chnh online thng s ca b iu khin
PI bng logic m. u im ca phng php ny l thit k v thc hin b quan
st m rt n gin m khng cn quan tm n cu trc bn trong ca i tng
iu khin. Khong tinh chnh cc thng s ca b iu khin PI c thit lp
rng xung quanh gi tr t c t phng php thc nghim Ziegler-Nichols.
Kt qu kim nghim trn cc thit b RT010, RT020 v RT030 ca hng Gunt-
Hamburg, CHLB c cho thy b iu khin c xut trong nghin cu ny
t ra hiu qu; p ng ca cc thit b c thi gian tng v thi gian xc lp ph
hp, vt l khng ng k v sai s xc lp c trit tiu. Ngoi ra, b iu
khin cn p ng c yu cu v thi gian thc, cng nh s n nh trc tc
ng ca nhiu vo h thng.
TI LIU THAM KHO
strm, K.J. and T. Hgglund, 1988. Automatic Tuning of PID Controllers. Instrument
Society of America, Research Triangle Park, NC.
Er, M.J. and Y.L. Sun, 2001. Hybird fuzzy proportional-intergral plus conventional derivative
control of linear and nonlinear systems. IEEE Transacions on Industrial Electronics, vol.
48, no. 6, pp. 1109-1117.
Johnson M.A. and M.H. Moradi, 2005. Chapter 8, in: PID Control - New Identification and
Design Methods, pp. 297-337. Springer-Verlag London Limited. ISBN-10: 1-85233-702-8.
Jones A.H. and P.B.M. Oliveira, 1995. Genetic Auto-tuning of PID Controllers. IEEE Conf.
Publ. No. 414, 12-14 Sep 1995, pp. 141-145.
G.U.N.T. Gertebau GmbH, 2004. Experiment Instructions - RT 010 - RT 060 Principles of
Control Engineering. Barsbttel Germany, Publication-no.: 918.000 00 A 0X0 02 (A).
Kanagaraj, N., P. Sivashanmugam, and S.Paramsivam, 2008. Fuzzy coordinated PI controller:
application to the real-time pressure control process. Journal Advances in Fuzzy Systems,
Vol.8, pp.1-9.
Kwok, D.P. and P. Wang, 1992. Fine-tuning of classical PID Controllers based on Genetic
Algorithms. IEEE Inter. Workshop on Emerging Technologies and Factory Automation,
pp. 37-43.
Mitsukura Y., T. Yamamoto and M. Kaneda.1997. A Genetic Tuning Algorithm of PID
Parameters, Proc. IEEE Confer. Syst, Man and Cyber., Orlando, Oct. 1997, pp. 923-928.
Nguyn Ch Ngn, 2008. Ti u ha b iu khin PID bng gii thut di truyn. Tp ch
Khoa hc i Hc Cn Th, s 2008:9, trang 241-248.
Salami, M. and G. Cain, 1995. An adaptive PID controller based on genetic algorithm
processor. IEEE Conf. Publ. No. 414, 12-14 Sep 1995, pp. 88-93.
Singh, R. and I. Sen, 2004. Tuning of PID Controller Based AGC System Using Genetic
Algorithms. TENCON 2004. IEEE Region 10th Confer., pp. 531-534.
The MathWorks, Inc., 2009. Fuzzy Logic Toolbox Users Guide, Ver. 2.2.10.

You might also like