Evolucioni i regjimit juridik t toks nga Romaket tek Bizanti.

Haki Kola Lindja e prons private mbi tokn ne krahinat bregdetare dhe ne fushat e luginat e vendit dokumentohet q n shekullin e IV prpara krishtit, ndrsa n zonat malore si dhe n ata malore me vshtirsi pr tu arritur, e drejta zakonore s shumti e pashkruar e me nuanca t ndryshme, nga lugina n lugin apo shpati n shpat, rregullonte edhe t drejtat e pronsis mbi tokn q prpiqeshin tja merrnin sa shpat maleve aq edhe ans s ngusht t lumenjve, q ndoshta pr shkak t deficitit t theksuar n t shumtn e malsive mbeti pr shekuj pron e fisit (Harxhi 1991). Fare pran tyre, n pjesn fushore, romaket vendosn ligjin e tyre, t karakterizuar n t shumtat e zonave ku sundonte me zvndsim t prons shoqrore me at private, duke prshpejtuar shthurjen e rendit fisnor. Ne shekullin e IV-t, ishte Bizanti q e vijoi m tutje regjimin romak, si gjysma lindore e tij duke imponuar prmiresime e formalizim t regjimit juridik te tokes. N katr deg,-thot S.B.Bury (historian i perandorise romake) perandori i Bizantit, Justiniani (527-505) prej gjaku Ilir, ka fituar emr t pavdekshm duke vecuar, luftn, arkitekturn (me gjurm t prekshme n kishn e Shn Sofis), n themelimin e kuadrit ligjor, prfshire edhe ligjet pr tokn si dhe historikun e Kishs. Pikrisht Justinianit i dedikohet miratimi i ligjit te par agrar, ligj n ndryshim e adoptim t vazhdueshm, n prputhje me sunduesin e rradhs apo zhvillimet social ekonomike, ne pjesn qe mbante nn sundim. Ligji prbnte nj prmbledhje dispozitash q rregullonin marredheniet midis fshatarve si pronar t vegjl toke si midis njeri tjetrit ashtu edhe midis fshatarve e sundimtarve, dhe zgjati nga shekulli i VII deri ne shekullin e IX (Harxhi 1991).