Vazduna strujanja

Uzrok vazdunih strujanja

Temperaturne razlike izmeu susednih
vazdunih masa, odnosno

razlike u pritiscima izmeu dva mesta na
Zemlji.


Sastav atmosfere
Uzrok vazdunih strujanja
Uvod

1.1 Kratak opis meteorologije
1.2 Meteoroloki elementi. Pojam o
vremenu i klimi
1.3 Organizacija meteorolokih osmatranja
1.4 Crtice iz istorije meteorologije

Sastav atmosfere
Pravac vazdunih strujanja
Horizontalan (vetar, advekcija)
Vertikalan (konvekcija)
Kos (uzlazna i silazna strujanja na preprekama)
Sile koje dovode do strujanja
vazdunih masa
Sila gradijenta pritiska
p
1
F
p
A

=
( )
1 2 1 2 p
p p je ako p p
1
F > =

odnosno
Sile koje dovode do strujanja
vazdunih masa
Koriolisova (devijaciona sila)
D
F
= 2v e sin
e = 7,2910-5 s-1
- geografska irina
Koriolisova sila

Sile koje dovode do strujanja
vazdunih masa
Centrifugalna sila R
2
F
=
v
r
,
Sila trenja (unutranjeg i spoljanjeg)

F
tr
= k v
Karakteristike vetra
Pravac i smer, brzina, jaina, estina
Vetrokazi i anemometri
s
1
v
1
= s
2
v
2

Preovlaujui vetrovi opta
cirkulacija
Pasati (od 30
o
g.. ka Ekvatoru iznad povrine) i
antipasati (od Ekvatora ka 30
o
g.. na visini)
Zapadni vetrovi (od
visokog pritiska na 40
o

do niskog na 65
o
g..)
Polarni vetrovi od
polova prema
paralelama
Periodini vetrovi sa dnevnim
periodom
Vetar s mora (nastaje izmeu 8 i 9 ujutro; 5-6
m/s) i vetar s kopna (znatno posle zalaska
Sunca; 3-4 m/s). U umerenim irinama samo
pri mirnom vremenu.
Periodini vetrovi sa dnevnim
periodom
Dolinski (od 10 h do zalaska Sunca; uz padinu )
i gorski vetar (od 22 h do izlaska Sunca; niz
padinu) slabi, nastaju leti pri tihom i vedrom
vremenu.
Periodini vetrovi sa dnevnim
periodom
Gradski (seoski) vetar uvek duva ka gradu
Monsuni nastaju na mestu gde se granie
velike vodene i velike kopnene povrine.
Periodini vetrovi sa godinjim
periodom
Slapoviti vetrovi
Duvaju na mahove i imaju karakter silaznih
strujanja

Nastaju kada su vazdune mase primorane da
savladavaju planinske prepreke (fen i bura) ili
da prolaze kroz planinske klance, rene doline
ili klisure (koava)
Slapoviti vetrovi
Fen topao i suv vetar na zavetrenoj strani
planine. Najee se javlja nakon to se vazduh
na navetrenoj strani adijabatski hladi, formiraju
se oblaci i izluuju padavine.
Bura slapovit i jak zimski vetar, suv i hladan.
Duva od kopna prema moru du istone obale
Jadranskog Mora kada je nizak pritisak iznad
mora a visok iznad Panonske Nizije.
Slapoviti vetrovi
Koava suv vetar. Javlja se kada je visok pritisak
iznad Ukrajine i Besarabije a nizak nad zapadnim
Sredozemljem i Jadranom.
Pravac uslovljen reljefom. Umesto da se prebace preko
planinskih masiva, vazdune mase struje kroz kanjone,
doline i klisure.
Duva dolinom Dunava od Golupca do Vukovara ali i u
oblasti Nia, Kruevca i u umadiji.
Najjaa je u dolini Dunava izmedju Novog Sada i Velikog
Gradita i u junom Banatu.
Najea u jesen, zimu i prolee.
Lokalni vetrovi
Koava, bura, jugo, maestral, vardarac
Jugo topao, jak vetar koji duva esto zimi.
Nastaje kada je visok pritisak nad Severnom
Afrikom a nizak nad severnim delom
Sredozemnog mora.
Maestral vetar s mora koji duva u toku leta
kada su dani topli i vedri na istonoj obali
Jadrana.
Vardarac zimski vetar, suv i hladan koji duva
od arplanine dolinom Vardara prema Egejskom
Moru