Voortplanting

Samensteller: Matthias Steinebach

3-2-2008

De mens plant zich geslachtelijk voort. Zowel de man als vrouw geven elk de helft van het erfelijk materiaal aan hun nageslacht, net als konijnen overigens.

Eicel en zaadcel moeten in contact komen met elkaar om een nieuw individu te laten ontstaan.

Bij kikkers, vissen en vele andere dieren komen ei- en zaadcel buiten het lichaam met elkaar in contact en het eitje ontwikkelt zich verder buiten het lichaam van het vrouwtje. Ze zijn vanaf dat moment op zichzelf aangewezen.

Sommige vissen dragen de eitjes bij zich tot ze uitkomen. Dit worden de levend-barende vissen genoemd zoals bij haaien. Bij het zeepaardje neemt zelfs het mannetje de bevruchte eitjes van het vrouwtje over en draagt ze bij zich tot ze uitkomen.

Vogels leggen eieren en besteden daar dan nog veel aandacht aan. Ze moeten warm gehouden worden totdat ze uitkomen.

Ook nadat de eitjes uitgekomen zijn krijgen de kleintjes soms aandacht van pa en ma. Bij vogels is dat bekend maar ook vissen spelen soms papa en mama. Als er gevaar dreigt dan is de mond de veilige haven!

Bij zoogdieren vindt de ontwikkeling van bevrucht eitje tot nieuw individu in het lichaam van het vrouwtje af. Het zorgt voor een veilige omgeving, aanvoer van voedingsstoffen en zuurstof en verwijdering van de afvalstoffen.

In de geslachtsklieren worden daarvoor hormonen en ei/zaadcellen aangemaakt. En de voortplantingsorganen zijn zo gebouwd dat de zaadcel bij de eicel kan komen en het bevruchte eitje zich kan innestelen en ontwikkelen.

Bijzonder is dat in aanleg bij man en vrouw dezelfde structuren aanwezig zijn. Is er tijdens de embryonale ontwikkeling testosteron aanwezig dan wordt de vrouwelijke ontwikkeling geremd en de mannelijke gestimuleerd.

Wat betreft de uitwendige geslachtorganen: er wordt uitgegaan van dezelfde basisstructuren. Bij de man groeit het een en ander dicht en uit zijn krachten.

DE MAN

De geslachtsklieren bij de man zijn vanuit de buikholte afgedaald en uiteindelijk in het scrotum (balzak) terecht gekomen. De wat lagere temperatuur zorgt voor een betere zaadcelproductie.

Via de het lieskanaal lopen de bloedvaten van de testis en de ductus deferens; de zaadleider. De arterie takt af van de aorta vlak bij de nieren. Daar zijn ze immers ontstaan!

Bijzonder is dat er dwarsgestreepte spieren aan de zaadballen vastzitten. Dit zijn de mm. cremaster. Bij koude en opwinding trekken deze samen en worden de zaadballen omhoog getrokken.

De zaadbal bestaat uit vele kleine buisjes waarin de zaadcellen worden geproduceerd. Van begin tot einde duurt deze productie ongeveer 70 dagen. Per dag worden er 200 miljoen zaadcellen geproduceerd. Dit wordt gestimuleerd door FSH uit de voorkwab van de hypofyse.

Hierna komen ze in de epididymis; de bijbal. Hier rijpen ze verder en worden ze bewegelijk. Zaadcellen kunnen tot 6 weken in de bijbal blijven.

De zaadcel zelf bestaat uit een kop, een staart en een acrosoom (hoedje). In de kop zitten 23 chromosomen, de staart is voor beweging en het acrosoom bevat enzymen om te helpen bij het bevruchten van het eitje.

De zaadcel wordt echter pas echt actief na de zaadlozing.

Bij de zaadlozing gaat de zaadcel vanuit de epididymis via de zaadleider (ductus deferens) naar de ampulla. Dit is het laatste gedeelte van de ductus deferens voordat deze samenkomt met het zaadblaasje (vesicula seminalis) achter de prostaat.

Vandaar gaat de zaadcel door de prostaat en door de urethra.

Zowel de vesicula seminalis als de prostaat is een klier. Ze produceren samen het vocht dat vrijkomt bij de ejaculatie; de zaadlozing.

Naast zaadcellen produceert de testis ook het hormoon testosteron. Dit gebeurt onder invloed van het hormoon LH (luteniserend hormoon) uit de voorkwab van de hypofyse. De cellen die dit produceren liggen tussen de kleine zaadbuisjes. Dit zijn de cellen van Leydig .

Het testosteron zorgt er in de puberteit voor dat de groeispurt inzet en de secundaire geslachtskenmerken tot ontwikkeling komen.

Deze secundaire geslachtskenmerken zijn: - groei van testes - baard in de keel - groei van penis - baard op de keel - spier- en botgroei - ontwikkelen lichaamshaar

De grootte van de testis kan bepaald worden door deze te vergelijken met standaard maten. Ook de groei van de penis en het verschijnen van schaamhaar maakt een aantal fases door.

Maar soms doen de hormonen hun werk een beetje te goed!

Een ander gevolg van testosteron is het ontstaan van acne. De talgproductie neemt toe en de talgklier raakt verstopt. En glimmende huid met mee-eters en puistjes is het gevolg.

Testosteron is ook nodig voor de geslachtsdrift. Zonder testosteron heeft de man er niet zo veel zin in. Een teveel testosteron is echter ook niet goed. Het maakt mannen agressiever!

De mannelijke seksuele respons

De erectie is een gevolg van het volstromen van de zwellichamen in de penis met bloed. Dit komt omdat de spiercellen rond de bloedvaten in de penis ontspannen. Het is als een eerst samengeknepen spons die zich kun vullen met bloed.

De oorzaak van deze ontspanning van de spieren en dus een erectie is directe prikkeling van de geslachtsorganen en dan met name de glanspenis. Het is dan in feite een reflex. Signalen vanuit de hersenen kunnen hierbij echter aanzienlijk helpen. Dat wat de man denkt, ziet, hoort of wat zijn hoofd maar ook op hol brengt!

En de man denkt misschien meester van de schepping te zijn maar

Biologisch doel is uiteindelijk om de zaadcellen bij het eitje te krijgen. Bij de zaadlozing komen vele miljoenen zaadcellen vrij. Entje maar zal echter de wedstrijd winnen.

DE VROUW

Ook bij de vrouw ontwikkelen de gonaden zich in de buik bij de nieren. Ze zakken echter niet zo ver als bij de man.

Een belangrijk verschil met de man is dat bij de vrouw alle eitje die ooit zullen rijpen en vrijkomen al bij de geboorte in het ovarium aanwezig zijn. Dit worden de primordiale follikels genoemd. Als deze op zijn dan komt de vrouw in de overgang (climacterium). De laatste menstruatie heet dan de menopauze

Ook bij het meisje zorgen de hormonen voor de start van de puberteit. Deze begint wat eerder dan bij de jongens. Wanneer het gebeurt kan variren. De ontwikkeling van de borsten kondigt de puberteit als eerste aan, daarna komt het schaamhaar en vervolgens de menarche.

Bij de meisjes komen dus de volgende secundaire geslachtskenmerken tot ontwikkeling: - groei van uterus en vagina - borstontwikkeling - groei van de labia minora - groei lichaamshaar - toename onderhuids vet - groei van het bekken - de eerste menstruatie (menarche)

Het bekken moet bij de vrouw (li) breder zijn dan bij de man (re) omdat er een kind door moet kunnen. Het gaat dus om de afmetingen van de bekkenopening, niet de heupomvang op zich!

Het gaat daarbij zowel om de ingang (vorige dia) als de uitgang. De hoek tussen beide schaambeenderen bepaalt mede de ruimte voor het kind als het door de bekkenbodem naar buiten moet komen.

Het vet zal met name rond de heupen gaan zitten en bij de borsten. Van belang is daarbij de taile-heupratio (verhouding). Bij de vrouw is die verhouding lager dan bij mannen. Een verhouding van 0,7 wordt in de westerse landen als schoonheidsideaal gezien (voor de vrouw althans).

Ratio = 0,45!! 0,6 0,57 0,7 0,8

Om een figuur extra vrouwelijk te laten overkomen wordt de verhouding soms extreem verkleind. Bij stripfiguren geeft dat abnormale smalle tailles en brede heupen! En met fotoshoppen kom je ook een heel eind.

Of het ook daar gaat zitten waar je het het liefste hebt, hangt niet alleen af van je eetlust en activiteit maar ook heel sterk van erfelijke factoren! De paarse figuurtjes geven variaties van de mannelijke vorm van vetopslag weer (bij de vrouw), de groene de normaal vrouwelijke en de roze de extreem vrouwelijke

Vetopslag in de buik (mannelijke vorm) is ongezonder dan rond de heupen (vrouwelijke vorm). Vanwege de vorm wordt dit wel eens vergeleken met appels en peren.

En wat borsten betreft: het heeft ieders interesse!

De inwendige geslachtsorganen

De uterus zit onder in de buikholte en is bedekt met een peritoneumplooi. De bovenrand van de plooi wordt gevormd door de tuba. De ovaria liggen achter de plooi. De bloedvaten voor het ovarium komen van boven net zoals de bloedvaten voor de testes bij de man.

Dit is de doorsnede van aangegeven op de vorige dia. Het laat zien dat het ovarium achter de peritoneumplooi van de uterus hangt. De tuba vormt de bovenrand.

De uterus bestaat uit twee gedeelten: het corpus met de holte waarin de baby groeit , en de cervix. De uterus mondt uit in de vagina.

De baarmoederholte zelf is echter meer een zeer platte driehoekige ruimte tussen de vooren achterwand van de baarmoeder. De wand zelf bestaat uit meerdere lagen.

De uterus en vagina hebben een nauwe relatie met de overige bekkenorganen. De baarmoeder ligt als het ware op de blaas, de schede ligt tussen de urethra en het rectum.

De uitwendige geslachtsorganen

De vagina komt uit tussen beide labiae minora, de kleine schaamlippen. Daar waar de kleine schaamlippen aan de voorzijde samenkomen, zit de clitoris. Deze komt, wat aanleg betreft, overeen met de glans bij de man.

Bij de vrouw staan de geslachtsklieren ook onder invloed van de hormonen uit de hypofyse. Het FSH stimuleert de rijping van het eitje en samen met een LHpiek zorgt het voor de ovulatie, de eisprong.

Het eitje en met name de omgevende cellen maken onder invloed van het FSH en LH een ontwikkeling door.

Die omgevende cellen, de follikelcellen, produceren voor de ovulatie met name oestrogeen. Na de ovulatie (eisprong) wordt er zowel oestrogeen als progesteron door de resterende follikelcellen geproduceerd. Deze cellen worden dan het corpus luteum (gele lichaam) genoemd

Door het oestrogeen wordt het slijmvlies in de baarmoeder (het endometrium) dikker (groei- of proliferatiefase), door het progesteron wordt er veel glycogeen uitgescheiden (secretiefase), als voeding voor het komende, bevruchte eitje.

Het progesteron heeft nog andere gevolgen: de lichaamstemperatuur stijgt iets (0,5 C) en het lichaam gaat meer vocht vasthouden. De weegschaal wordt een vijand (en de kleren zitten strakker). Dit vocht verlies je weer na de menstruatie

Het vrijgekomen eitje heeft een beperkte levensduur. Het eitje wordt opgevangen in het infundibulum (verwijding) van de tuba Fallopii (eileider).

Bevruchting vindt meestal kort na de eisprong plaats, in het infundibulum. De zaadcel moet een omhulsel van follikelcellen passeren en een kapsel rond het eitje; de zona pellucida. Hiervoor zijn de enzymen uit het acrosoom nodig

Op ongeveer de derde dag bereikt het eitje de holte van de baarmoeder (cavum uteri). Het transport door de tuba vindt plaats door: - peristaltiek - trilhaarepitheel - vloeistofstroom

Het bevruchte eitje zal na ongeveer 6-7 dagen na de eisprong/bevruchting innestelen. Dit heet nidatie. Het heeft dan verschillende stappen doorlopen van eitje naar morula (moerbei) naar blastula (blaasje).

Net aangekomen in de baarmoeder ziet het vruchtje er uit als een blaasje. Het eet zich als het ware een weg in het baarmoeder slijmvlies. Rond de 10e-11e dag stroomt er bloed in de holtes van het weefsel wat later de placenta gaat vormen. De cele en de blauwe cellen vormen uiteindelijk het kindje.

Het weefsel zal dan al snel een hormoon gaan produceren, het HCG. Dit staat voor humaan choriongonadotrofine. Dit HCG komt via het bloed in het ovarium en dus ook bij het gele lichaam. Dit is voor het corpus luteum een signaal om door te gaan met produceren van hormonen. Het baarmoederslijmvlies blijft zo in stand en het vruchtje wordt niet uitgestoten.

Dit HCG wordt ook uitgescheiden via de urine. Het kan gebruikt worden om zwangerschap aan te tonen met de bekende zwangerschapstest. (Maar is natuurlijk niet altijd nodig.)

Komt er geen bevrucht eitje dan krijgt het corpus luteum geen signaal dat het hormonen moet blijven maken. Het gele lichaam stopt er dan ongeveer na 14 dagen mee. Daardoor zal het baarmoederslijmvlies afgestoten worden: de menstruatie

De periode tussen eisprong en menstruatie is dus altijd even lang. Varieert de duur tussen de cycli dan heeft dit te maken met een verschil in snelheid van rijping van de follikelvoor de eisprong! Je vruchtbare periode bereken je vanaf de datum waarop je de volgende menstruatie verwacht!

Als er geen zwangerschap ontstaat sterft het gele lichaam als het ware af. Het wordt een litteken en wordt dan het witte lichaam genoemd. (corpus albus).

De vrouwelijke seksuele respons

Ook bij de vrouw zullen de geslachtorganen reageren op prikkeling. De clitoris bestaat ook uit sponsachtig weefsel en zal zich vullen en daardoor oprichten bij opwinding. De clitoris (met bijbehorend weefsel) is echter veel groter dan menigeen zich realiseert.

Verder spreekt men soms ook nog over de G-spot (Grfenberg), een plek in de voorwand van de schede. Het bestaan van dat plekje en of het daadwerkelijk een rol speelt, daar is iedereen het nog niet over eens!

Naast erectie van de clitoris treedt er ook vochtig worden van de schede op. Dit is een gevolg van de sterkere doorbloeding van de weefsels.

Maar er zijn ook andere dingen nodig voor opwinding en zin in seks. En hier geldt zeer sterk: zoveel hoofden, zoveel zinnen!

Het HYMEN
Of er zoiets bestaat als het hymen of maagdenvlies

Gedurende de ontwikkeling in utero van de baarmoeder en vagina is de ingang van de vagina afgesloten door, inderdaad, een vliesje. Want de schede ontstaat als een holte in bindweefsel die later bekleed wordt met slijmvlies.

Bij de geboorte is dit vliesje grotendeels verdwenen en zeker al doorgankelijk want tijdens de menstruatie moet het afgestoven baarmoederslijmvlies af kunnen vloeien. Die vliesjes (meestal alleen randjes) heb je in vele vormen en maten. Te veel vlies is in feite eerder een afwijking. Of er daadwerkelijk bloedverlies optreedt bij de eerste keer hangt van vele zaken af.

Een vliesje dat de vagina geheel afsluit is dus een afwijking. Dat komt zeer zelden voor en heet een hymen imperforatus. Het meisje zal dan niet zichtbaar gaan menstrueren maar wel de overige klachten hebben. Rechts bij een baby (er hoopt zich slijm op) links bij een meisje dat al menstrueert.

En dat was het dan weer. Bedankt voor de aandacht en bedenk, in de liefde, .

De aanhouder wint!