Faust Johann Wolfgang von Goethe Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), tm dnyada en byk Alman airi olarak

kabul edilir ama o ayn zamanda yetenekli bir ressam ve bir bilimadamdr. Weimar Dukalnda yksek dzey grevlerde bulunmu, ne ki okynl kiiliiyle yaamn hemen hemen her ynyle ilgilenmitir. Goethe, tam bir romantik olmad halde, dnemin ruhunu nl Faust oyununda mkemmel bir biimde dile getirir. Faust, 1488 ile 1541 arasnda Almanyada yaam olan bir bilimadam ve bycdr; Goethe, onun bu ynyle ilgilenmemi, oyundaki Faust karakterini, kendi tutkularn, zlemlerini ve hayal krklklarn yanstan bir portre olarak ortaya koymutur. lk blm 1775de, tm 1828de baslan Faustun aada sunulan evirisi, oyunu Almanyada Almanca ve Trkiyede Trke solo performans olarak baaryla oynayan tiyatro ve sinema sanats Haydar Zorlunun21 drt yllk titiz emeinin rndr. ANLATICI Bu akam seyircinin beenisini kazanmay ok arzu ediyorum. Yaad ve yaatt iin. te direkler dikilmi, tahtalar aklm ve herkes enlik olacakm gibi beklenti iinde. O halde, size yle bir oyun sunacam ki, bir ak servenin iinde bulacaksnz kendinizi! ki insan rastlantyla birbirine yaklar, bir eyler hisseder ve bir sre orada kalr, hayatn btn tat ve hazlarn alr. Size renkli bir tablo izeceim; az anlalr, ok uydurma, bir damlack da gerek. Balangta bir iddia vard; Tanr ve Mephisto arasnda. ok eskilerde ok ii varm Tanrnn. Havva ile demin yaad dnemlerde mesela. Daha sonra da yleymi. Fakat zamanla insanlar okumay yazmay renmi ve aydnlanm. Okuduka ve bilime ulatka Tanrya ihtiya duymamaya balam; Tanrnn cennette sklmasn hi umursamam. Tanr ise skntsn gidermek iin arada bir eytan yanna arr, onunla sohbet edermi, Tanr ve dnya zerine. Bu saysz, tabii ki bazen sert ve tartmal sohbetlerin birinde Tanr demi ki: TANRI Sevgili kt dmanm, btn inkr eden ruhlarn arasndan en ok seni takdir ediyorum. nsanlarla artk pek uramyorum, onlar kendi yolundalar. Saman altndan su yrten sen ve senin eytanln olmasayd ne yapardm? Hep dinleniyor olurdum. Neyse, bunlar bir yana, sana bir ey soracam ve bana doru cevap vereceksin. Merak ediyorum; acaba sen, yani eytan, benim yarattm bu dnyadan holanyor musun? MEPHISTO Balayn beni Tanrm. Ben gsterili szler sylemeyi bilmem. Eer glmeyi brakmam olsaydnz, belki benim ifade tarzma siz de glerdiniz. Bu dnya? Yani ne diyeyim imdi ben bu dnyaya? Ben sadece insanlarn nasl ac ektiklerini

gryorum. Bu dnyann kk tanrs insanolu, srekli ayn ve ilk gnk gibi tuhaf. Eer o sizin nzdan yansyan tanrsal ve grkemli ss kendisine vermemi olsayd daha iyi yaayacakt. O buna akl diyor ve onu yalnzca, her hayvandan daha hayvanca yaamak iin kullanyor. nsanlara kt gnlerinde acyorum. En fakirine bile ektiresim gelmiyor. Size bir rnek vereyim: Mesela Faust, bu doktor... Zavall kulunuz sabahtan akama kadar yaknyor. Hibir eyi beenmiyor. TANRI nsan aratrp alt srece yanlr. Sen Faustu hi merak etme sevgili Mephistopheles. O yetimekte olan kck bir aa gibi; bu sralar hafif eri byyor fakat yetitiinde onu renkli iekler ve sonra nefis meyveler ssleyecek. MEPHISTO Var msnz iddiaya? Onu kaybedeceksiniz! Bu dnyamzda yaad sre iinde usulca kendi yoluma yneltme iznini bana verirseniz! TANRI yle olsun. Faust iyi bir insandr. Ben tanmaz mym kullarm? MEPHISTO Bu kulunuz gkyznn en gzel yldzlarn ve yeryznn en doyumsuz zevklerini istiyor. Ve btn uzaklar, btn yaknlar derinden rpnan kalbini doyuramyor. TANRI Sonunda Faustun iyi bir insan olduunu greceksin. En derin karanla hevesli olsa da hep doru yolun bilincindedir. ANLATICI Tanr bu szlerle veda eder. Tek bana kalan Mephisto: MEPHISTO Arada bir ihtiyar grmeyi ok severim. Ve onunla aram bozmaktan ekinirim. Ne gzeldir byk Tanrnn byle insanca konumas eytanla! ANLATICI Sonra eytan kendisini sessiz bir yere kapatp bir plan yapmaya balar. Neredeyse unutacaktm. imdi neyin iddiasna girdiler, biliyor musunuz? Tanr iddiay kazanrsa eytan yle bir iddetle cehenneme atacak ki, eytan kyla yeryznn bir ucundan girip dier ucundan mantarn ampanya iesinden frlad gibi frlayacak. Eer eytan kazanrsa, btn yaratm onun olacak ve her eye hkmedecek, Tanrya da... O zaman, eytan efendimiz birdir ve yannda baka eytan yoktur, olacak.

Gelelim Fausta. Heinrich Faust kimdir? Bir iftinin olu olarak doan Faustu zengin bir kuzeni yanna alr ve kendi ocuuymu gibi bytr. Kuzeni sayesinde okul ve niversiteyi okuyan Faust, ok baarl olduu iin niversitede birok blm bitirir ve sonra doktor olarak almaya balar. lk yllar ok baarl geer. nsanlar Dr. Faust tarafndan tedavi edilebilmek iin kuyrua dizilir, niversite rencileri ondan bir eyler renmek iin peinden koard. Fakat birden veba denilen lmcl bir hastalk ortaya kar. Habire can alan vebaya kar Faust da dier aresiz doktorlar gibi derman bulamaz ve binlerce kiinin lmne seyirci kalr. Faust, ald bu yenilgiden sonra bezer ve doktorluktan ayrlr. Faust daha renci iken bir sre byclkle ilgilenmiti. Sonra veba hastalnn yaygn olduu dnemde yaad aresizlik yznden tekrar byclkle ilgilenmeye karar verir. Artk vaktini ran, Arap lkeleri ve Asyadan getirttii by ile ilgili kitaplar okumakla geirir. Bu kitaplarda eytan armann deiik yntemleri yazldr. Faust, artk sabahlar kahvesini itikten sonra falna bakar, geceleri yldzlardan bir anlam karmaya alr ve bilincinin ykselmesini umduundan esrar ier. Bir gn kentin yaknnda bir ormanda, drt yolun ortasnda kum zerinde daireler izerek saatlerce eytan arr. Bu abalarn karlnda yaad en byk olay, boranl havada eytan arrken aniden imein Faustun tam yanndaki bir aaca arpmas olur. Tyleri ve salar yanan Faust yine de bu yaad olay doru yolda olduunun bir iareti olarak grr. Ve daha youn bir ekilde by yapmaya devam eder. Btn abalar boa gittii iin hem talihine hem de alak dnyaya kskndr. FAUST (alma odasnda) Ah, ite felsefe, hukuk, tp Ve maalesef, ilahiyat da fazlasyla okudum, Hem de ateli bir abayla. Ama ben ite yine aynym. Neden eskisinden daha akll deilim? Ben doktorum, hem de profesrm. Ve on yldr rencilerimi burunlarndan ekip, saa sola, Bir aa bir yukar dolatrp durmaktaym. Ve gryorum ki hibir ey bilemiyoruz. te bu yzden iim yanyor. Aslnda btn hocalardan, doktorlardan, yazarlardan

Ve papazlardan daha akllym. Hibir ekingenlik, kuku etkilemez beni. Ne cehennemden korkarm ne de eytandan. Buna karn yoksunum tm sevinlerden. Sanyor muyum doru bilgim olduunu? Bakalarna bilgi verebileceimi? nsanlar adam edip doru yola getirebileceimi? Hi sanmam! Ne param var, ne mal mlk, Ne de dnyann an hretinden payma den bir ey Bir kpek bile byle bir hayat srdrmek istemez! te bu yzden kendimi bycle verdim, Ki ruhsal gcn azndan kimi srlara erieyim, Souk terler aktarak bilmediklerimi saymak zorunda kalmayaym, Dnyann en derinlerinde neler varm kavrayp, Btn yaratc gleri ve tohumlar grp, Szck oyunlarndan kurtulaym. Neden yldzlarn devinimini kavrayamyorum? Ancak byclk bana rehberlik ederse, Belki ruhumun ii alacak. Bu kuru kitaplardan bir anlam karmak imknsz. Ey bycln gl ruhlar, yardm edin, beni duyuyorsanz! ANLATICI Faustun durumu gnden gne ktye gittiinden, artk sabahtan akama kadar yaknp duruyor; kendi evine uursuz ve karanlk bir duvar deliiymi gibi lanet ediyordu. Kurtlarn kemirdii, tozlanm kitap ynlarnn tavana kadar ykseldii ve sevgili gne nn bile

ancak kirli camlardan bulanarak geebildii bir zindan Bir de dolunayn yetersiz ndan kurtulup, kl da tepelerinde bilmem hangi perilerle uumak ister. Doktor olarak bilinen, saylan ve her eye ramen hl herkes tarafndan ok sevilen Faustun neredeyse hi arkada yoktur. Sadece komusu Wagner adnda bir adamla arada bir grr. Onunla sanat, bilim ve hayat zerine tartr. Yine gnn birinde Faust ve Wagner kentin dna geziye karlar. Birden karlarna ekinlerin arasnda gezinen kara bir fino kar. Faust bir tuhaflk hisseder ve finonun arkasnda ate izi brakarak, ikisinin etrafnda geni daireler izerek onlara doru yaklamakta olduunu syler. Fino gerekten iki adama epeyce yaklap yanlarnda sramaya balar. Wagner, Faustu sakinletirmeye alr. Finonun sadece bir kpek, yani rken, karnn yere srten, kuyruunu sallayan bir fino olduunu syler. Faust sakinleir ve eve dnerler. Fino da sanki onlarn kpeiymi gibi pelerine taklr. Faust, Wagnerden ayrldktan sonra, fino onun peini brakmaz. Faust akndr fakat kar da koymaz. Evin kapsna vardklarnda fino bir sramayla eiin zerinden ieri frlar ve Faustun alma odasna girer ve kaybolur. Faust merakla takip eder. Fino, odada Faustun byclkle ilgili btn malzemelerini saklad, duvarda asl eski bir bfenin altnda durur ve etrafn koklayp birdenbire sesler kararak heyecanla kouturmaya balar: FAUST Neyin var kpeim? Saa sola koup durma. Ne kokluyorsun odann tam burasnda? Fino, oday seninle bleceksek hrlamay, Havlamay hemen kes! ANLATICI Faust duvarda asl bfeye bakar ve bfenin iindeki ufak ieden gzlerini ayramaz. iede koyu yeil bir sv tm dikkatini zerine ekmitir. FAUST Selam sana, elime saygyla aldm benzersiz iksir. Sende insan zeksn ve sanatn yceltiyorum. Ey, btn srlar iinde tayan zsularn, Btn byc ince glerin z! Yardm et bana! imdeki acy hafiflet, ruhumun frtnalarn dindir! (Faust svy yudumlar)

Ah! Gnlm nasl da mutlulukla doluyor. Btn sinir ve damarlarmdan alev alev, scack. Krpe ve ilahi bir yaam mutluluu fkryor! Bulutlar zerimde toplanyor. Ay n gizliyor, Buharlar ykseliyor, bamn etrafnda krmz klar akyor, Tavandan esinti iniyor ve beni saryor! Siz misiniz etrafmda dolaan, gelmenizi istediim ruhlar? Bu da ne? Gzlerime inanamyorum! Doada byle bir ey hi grlm mdr? Bir hayalet mi, bir gerek mi o? Kpek nasl da uzuyor, geniliyor ve yerinden glkle kalkyor. Bu bir kpek gvdesine benzemiyor artk. Odamn tamamn kaplyor. Neredeyse sis gibi dalacak. Tavana kadar ykselme! n aa! Efendinin ayaklarna uzan! ANLATICI Birden bir imek, bir grlt, ortalk toz duman. Kkrt ve zift kokusu yaylr. Souk bir esinti Faustu sarar ve tir tir titretir. Toz ve duman kaybolduktan sonra Mephisto grnr. Hepimizin bildii acmasz dman, eytan, Faustun karsnda. rkm olan Faust ona kim olduunu sorar. MEPHISTO Bir g var! Srekli ktlk istemesine karn, Srekli iyilik yaratan. O gcn bir parasym! Hep inkr eden o ruhum ben; bunda da haklym.

nk yaratlan her ey, her varlk, yerin dibine girmeye layktr. Bu yzden hibir ey yaratlmasa daha iyi olurdu. te sizin gnah, ykclk, ksaca ktlk dediiniz eyler, Benim asl ana maddemdir! Ben bir parann parasym. Balangta her ey olan, dourmu olan, O karanln bir parasym. O gururlu k ki kendisini dourmu olan annesi karanln elinden Yerini ve uzayn almak ister ama yapamaz! Yokluun karsna kan bu dangalak dnyaya, Savalar, hastalklar, depremler, yangnlarla giritim. Yine de etkileyemedim. Sonunda kara ve deniz yerinde duruyor. Hele o uursuz hayvan ve insan soyu yok mu? Ona hibir ey yaplamyor. Ne kadarn topraa gmdm, Yine de yeni ve taze bir kan devredip duruyor. Bu byle srerse ldracam ya! Havadan, sudan, topraktan fkran saysz yeni tohum, Kurakta, nemde, scakta, soukta bile yeeriyor. Eer atei kendime gizlememi olsaydm, Bende gzel hibir ey kalmayacakt. ANLATICI Bu ilgin gsteriden sonra Mephisto, Fausttan gitmek iin msaade ister. Bir daha ki grmede Faust istedii soruyu sorabilecektir. Faust yine de kar kar ve der ki: FAUST

Ben sana bir engel karmyorum. Sen kendi kendini tutsak ettin. eytan yakalayan, onu skca tutmaldr. Yoksa yeniden ele geiremez kolay kolay. ANLATICI Mephisto alayc bir ekilde glerken: Aniden bir imek, bir grlt ve Mephisto ortadan kaybolur. Ertesi gn Mephisto, Faustun alma odasnda keyifli bir halde grnr ve Fausta birlikte bir yolculua kmay teklif eder. FAUST Sen bana dnyay gstereceksin de, Ben de hayatn ne olduunu mu anlayacam? Anlasam ne faydas olacak? Bu snrl yaamn acsn yeryznde nasl olsa hep ekeceim. Ben yalnzca oyunla oyalanacak kadar gen Ve arzusuz yaayacak kadar da ihtiyar deilim. Bu dnya bana ne verebilir? Srekli, her eyden mahrum olmak. Yoksunlua katlan Yaam boyunca, her saat, her kulaa ksk sesle sylenen, Bitmeyen arkdr bu: Yoksunlua katlan. MEPHISTO Yeter artk! Brak bu nakarat. Hayatn srtlan gibi kemiren dertlerinle uramaktan vazge! Sana tavsiyem, benimle bir dnya gezisine k! Dnya kefedilecek saysz servenlerle dolu. Dile benden ne dilersen! stediini yerine getirmeye hazrm!

Senin emrinde kulun, hizmetin olurum. ANLATICI Faust tabii ki aptal deil. Bu kt eytann baka bir niyeti olduunu dnr. Bu yzden koulunu aka sylemesini ister. MEPHISTO Bu dnyada senin emrine girmek, Bir iaretinle durmadan dinlenmeden almak isterim. br dnyada bir daha buluursak, Bu kez sen bana yaparsn sana yaptm. ANLATICI Faust glmekten kendini alamaz. Daha kt artlar bekliyordu. Bu art hemen kabul eder. FAUST ldkten sonra hibir ey umurumda deil. Ben bu dnyada ac ekiyorum. ldkten sonra br dnyann bir st ve bir alt olacak m, dnmem bile. MEPHISTO Daha ne bekliyorsun? Ver elini ve hi kimsenin grmedii eyleri sana vereceim. FAUST Zavall eytan, bana ne verebileceksin ki? Bir insann yksek hedeflere doru rpnan ruhunu Senin gibilerin anladna rastlanm mdr? Fakat yine de doyurmayan yemein, Elinde cva gibi kayan krmz altnn, Asla kazanlmayacak bir oyunun var m? Gster bana koparlmadan ryen meyveyi

Ve her gn yeniden yeillenen aalar. MEPHISTO Aman tanrm, hepsi bu kadar m? Hi merak etme, gerekeni memnuniyetle yaparm senin iin. Bunu, bu belgeyi bir damla kannla imzalaman gerekli. FAUST Kan olduka nemli bir zsudur. Ver elini o hlde. Eer bir gn ben sana yle dersem: Dur, bekle bir anlk, ne kadar gzelsin Beni istersen zincire vurabilirsin, O an yerin dibine girmeye razym. O benim son gnm olacak, Senin de grevin son bulacak. Haklsn tmyle, unutmayacaz. Burada direttiim gibi hizmetiyim. Ama imdi atalm kendimizi zamann alayna! Bu dnyada, kendimi sarhoa en fazla ac veren hazza, Sevgi dolu kine, canlandran acya adyorum. Bilgi tutkusundan kurtulan barm, Artk gelecekte her acy kucaklayacak. Ne varsa artk tm insanla ait, Her eyi en derin itenlikle ben yaamak istiyorum. MEPHISTO Ah! nan bana!

Ka bin yldr bu sert lokmay ineyene. Hibir insan beikten mezara dein, Bu eki hamuru sindiremez. Benim gibilere inan. Btn bunlar, sadece bir Tanr iin yaplmtr. O kendisi sonsuz aydnlk iindedir. Bizi karanlklara salmtr. Ve size vaat edilen sadece gece ve gndz. FAUST Olsun, ben istiyorum! Yoksa ne anlam kalr hayatmn? Tm hislerin yneldii insanlk tacn ele geiremeyeceksem, Ben ben olamam. MEPHISTO Sen neysen osun! Bana bir peruk taksan, Ayana en yksek topuklu izmeyi giysen de, Yine sonunda sen sen kalacaksn. stisnasz. FAUST Olsun, ben istiyorum! (Faust kar.) MEPHISTO imdiden baladm onu. Terk et bakalm akl ve bilimi, nsann en byk gcn.

Onun byklk hastaln, Gz kamatran, sihirli ve sahte eserlerle byterek, Ben yalanc ruh, Elime geireceim onu. Yazg ona hep ileri gitmeyi zorlayan bir ruh vermi. Ar hz ve alkanlndan Dnya sevinlerini gremeden, tadamadan geer. Onu vahi hayatn iinden geireceim, Sama sapanla srkleyeceim, Sefalet iinde a ve susuz brakacam. Susuzluunu gidermemi bo yere dileyerek Bana yalvararak yapacak. Katlaacak! Kendini eytana teslim etmeseydi, Yine yerin dibine girecekti. ANLATICI Faust bilgiye olan susuzluunu gidermesi iin Mephistoyla anlamay bir damla kanyla imzalar ve bylece ruhunu eytana satar. Mephisto byl paltosunu Faustun nne serer. Her ikisi paltonun stne karlar ve pencereden dar uup giderler. Nereye? Almanyaya! lk duraklar Almanyann bir kenti olan Leipzigdir. Mephisto, Faustu Leipzig dnda da n yapm olan Auerbachs Keller adl bir birahaneye gtrr. Burada vahi hayatn iine dalp kendilerini zamann alayna brakacaklardr! Ancak ieri girdiklerinde, iki gen ve iki yal sarho adamn masaya oturmu olduklarn ve hem iip hem de bo laflarla zaman geirdiklerini grrler. Mephisto adamlarn yannda yer alr ve pe pee mucizeler yaratr. Masadaki deliklerden en lezzetli arab aktr, kard alevlerle oynar, adamlar zm ktne evirir ve onlarn akln yle bir kartrr ki, adamlar neredeyse birbirlerinin kulak ve burunlarn keserler. Sonunda Mephisto her eyi eski dzenine evirdikten sonra birahaneyi terk ederler. Gnlerce btn Avrupay gezerler. Mephisto, Fausta art arda Avrupann en nemli ve byl kentlerini tantr. Akamlar yaptklar uzunca sohbetlerde Mephisto, Fausta binlerce yllk ak hikyeleri anlatr. Yine byle bir akam Mephisto yeni bir ak hikyesine balayacakken Faust szn keser: FAUST

Fakat ben u beyazlam sakalmla O genlerin yaam tarzna uyamam. Btn cesaretimi toplarsam da, Kadnlar arasnda elim ayama dolar. Bir kadn karsnda kendimi yal, kk Ve bir ktrm gibi hissederim. MEPHISTO Baka sorunun yoksa Faustum, Bunu rahatlkla zerim. ANLATICI Ertesi gn Mephisto, Faustu genletirmesi iin, tand ihtiyar cadnn yanna gtrr. Cadnn evine vardklarnda, ihtiyar cad yoktur. Bir lendeymi. Faust ve Mephisto, cadnn mutfanda onu beklerken, Faust tesadfen Mephistonun arkasnda sihirli bir ayna grr. Bir sandalyenin zerine kar ve aynaya bakar. Aynada kendini deil, bakasn grr, bir kadn... Helena... Antik Yunandan bildiimiz gzel Helenann bu en grkemli plak grnts Faustun akln bandan alr. FAUST Grdm nedir? Bu kadar ho, Ne tanrsal bir tablo gryorum bu byl aynada. Ey ak, ver bana kanatlarnn en hzlsn Ne olur, gtr beni onun diyarna. Gzel olabilir mi bir kadn byle? Bu bir rya! Eyvah, ldracak gibiyim. Byle bir ey var olabilir mi yeryznde? Bir kadnn en gzel resmi! MEPHISTO Sabrszlanma! Sana ok yaknda gerek bir gzel tattracam.

ANLATICI Bu arada ihtiyar cad evine dnm, eytan efendisinin emri zerine byclerin say dzenini okumu ve Faust iin sihirli ikiyi hazrlamtr. MEPHISTO Gvdene yaylan bu ikiyle birer Helena gibi greceksin her kadn. ! ANLATICI Faust, sihirli ikiyi itahszca ier ve aniden yllar zerinden ty gibi dklr. Artk gen ve yakkl bir delikanl olan Faust, Mephistoyla birka gn sonra bir caddede yrrken karlarna gzel bir kz kar. Hepimizin bildii Margarete, yani Gretchen Faustun houna gider bu gzel kz. O yzden ona doru yrr. FAUST Gzel kk hanm, kolunuza girip Size elik etmeye cesaret edebilir miyim? GRETCHEN Ben ne kk hanmm, ne de gzelim, Evime de tek bama gidebilirim. FAUST Bu ne gzellik! Gerekten ilk kez gryorum Byle gzel bir kz. Namuslu ve erdemli Azck da alayc. O dudaklarn krmzl, yanaklarn lts lnceye dek aklmdan kmayacak. O gz indirerek bak, yreimde silinmez bir iz brakt, Ya o konumay kestirip atmas.

Hayran kaldm ben bu kza. Dinle beni Mephisto! Bu kz istiyorum. Onu bana hemen ayarlayacaksn! MEPHISTO O kz olmaz! Ne diyorsun sen? O papazn yanndan geliyor. Btn gnahlarndan arnm. Gnah karmaya gitmi, hi gnah yokken. Onu etkileyecek durumda deilim ben! FAUST Bana bak Mephisto! Sana son szm u: Bu tatl gen kz hemen bu gece Kollarmn arasna alamazsam, Gece yars seninle aramz bozulacak. MEPHISTO Olabilecek ey var, olamayacak ey var. Bylesi bir durumda en az on drt gn gerekir, Bir olanak yakalamak iin. FAUST Benim yedi saat dinlenecek sabrm olsayd, Byle tatl bir kz ayarlamak iin eytana ihtiya duymazdm. MEPHISTO

Sen Franszlar gibi konuuyorsun. Rica ederim, endielenme. Yalnzca birlemenin verdii tat neye yarar? nce etrafnda dolaarak gzelin ve bin dereden su getirerek O eit eit nazdan, Cilveden, krtmadan, fingirdemeden alacan zevk daha fazla olur. Seni hemen bu akam Margaretenin odasna gtreceim. O, bir komu kadnn evinde olacak. Sen bu srada tek bana, onun soluduu hava iinde, Gelecek sevinlerin umuduyla, Doyumsuz zevke dalacaksn! ANLATICI Faust, Mephistonun tavsiyesini kabul eder ve onu Gretchen iin bir hediye bulup getirmekle vazifelendirir. Sonunda Mephisto, Faustu Gretchenin odasna getirir ve usulca ayrlr. Faust odann iinde yavaa yrrken parmaklarnn ucuyla dokunduu her eyden vcuduna bir rperti yaylr. Birazck gzleri yaarm Faust: FAUST Bu kutsal yeri dolduran, ey tatl gn , Ho geldin! Kuat gnlm sen, tatl sevginin acs, Sen ki umudun iyiyle glkle beslenen. Nefes alr gibidir evresinde sessizlik, dzen ve huzur. Bu yoksullukta bu ne bolluk! Bu zindanda bu ne mutluluk! ANLATICI Faust dayanamayp Gretchenin yatandan yast alr ve ona skca sarlr. Sonrada Gretchenin arafnn kokusunu derin bir nefesle iine eker. Birdenbire karsnda Mephistoyu grr. Gretchen eve dnyormu, hemen kmalar lazmm. Faust, aceleyle Gretchene hediye olarak getirdii ufak kutuyu dolabn iine yerletirir ve dar karlar. Az sonra her eyden habersiz olan Gretchen evine dner ve odasna girer.

GRETCHEN Buras ne ok nemli, ne ok kf kokuyor O kadar scak da deil dars. Bana bir hal oluyor, ama ne? Keke annem gelseydi eve. Ah, btn bedenimi bir titreme kaplyor Ben de her eyden korkan bir kzm. Bu da ne? Nasl geldi buraya bu gzel kutu? Oysa ben dolab kilitlediime eminim. Ne var iinde acaba? Ne kadar gzelmi. Onu amak geliyor iimden. Aman tanrm! Gerekten ilk kez gryorum byle bir eyi. Bu kadar ok altn Ancak soylu bir kadn gezebilir bu ss takmyla En byk bayram gn. Bu gerdanlk bana yakr myd? Kimindir bu grkemli eyler acaba? Acemi ocuk, neyine senin genlik ve gzellik? Her ey gzel ve iyi, ama yine de yerinde brakmal. Acma duygusuyla verler yar yarya. Herkes altn iin deliriyor, Her ey altna bal! Ne varsa... Ah biz yoksullar... ANLATICI

Ertesi gn Faust korkun derecede sinirli bir eytanla karlar. FAUST Neyin var senin? Nedir seni byle kzdran. Hayatmda byle bir surat hi grmedim. MEPHISTO Btn gnahkr aklar adna! Btn cehennem maddeleri adna! sterdim ki kfrn daha ktsn Bilsem de yle rahat svp saysam. eytan olmasaydm, kendimi hemen bir eytana teslim ederdim. Th... Biliyor musun? Gretchene getirdiim mcevherleri bir papaz kapm! Mcevherleri gren annesi, hemen korkuya kaplm. Kzm, demi, Haram mal insann ruhuna azap verir, kann kurutur. Bunlar Meryem Anaya adayalm. Margaretcik de ancak dudan bkerek, Hediyelik bir kutu altnn kusuru mu olur? der, Annesi hi dinlemez onu ve bir papaza haber verir. O da gelir gelmez nne srleni ok beenir ve sevinerek: Doru dnce ite budur, der. Vazgemeyi bilen hep kazanr. Kilisenin midesi byktr, Kim bilir ka lkeyi yiyip yutmu,

Asla sindirim gl ekmemitir. Hanmlar, muhterem hanmlar, Haram mal yalnzca kilise sindirebilir. FAUST Tamam da, Gretchen ne yapyor? MEPHISTO Duramyor yerinde kederli olduundan. Bilemiyor ne yapacan altn kutusunu, zellikle onu getireni gece gndz dnr durur. ANLATICI Faust, Mephistoyu Gretchene yeni mcevherler bulup getirmekle grevlendirir ve artk sevdii kzla en ksa zaman iinde bulumalarn salamasn ister. Gretchenin hep yanna gittii bir komusu var. Marthe Hanm. Gretchen, annesiyle konuamad konular hep Marthe Hanmla paylar. Ancak Marthe Hanmn durumu da pek iyi saylmaz. Kocas bir gn evden kp gitmi ve bir daha dnmemi. Kayplara karan kocasndan hibir haber de gelmiyor. Kadncazn artk geceleri souk yatan paylaacak kimsesi yok. Bu yzden biraz dertli. MARTHE Ah, keke bir lm belgesi elime geiverseydi. Hi olmazsa yeniden evlenirdim. ANLATICI Gretchen aniden ieri girer. Odasnda yine bir kutu altn bulmu. Kutunun iindeki gzel gerdanl, kpeleri ve bilezikleri gren Marthe Hanm: MARTHE Kz sakn annene gsterme. Bunlar da alr, gtrr verir papaza. GRETCHEN Ne yapaym ben? Bunlarla ne sokaa ne de baka yere kabilirim. Bir gren olsa ne der?

MARTHE Gretchen, bak, Sen en iyisi bu kutu ve altnlar bende brak. stediin zaman gelir bende kalrsn, Dilediin kadar bu taklar gizlice takar, Aynann karsna geer zevkini karrsn. GRETCHEN Bu her iki kutuyu getiren kimdir acaba? Bunda hakikaten bir tuhaflk var. ANLATICI Kap alnr. Marthe Hanm kapy aar. Ve ieriye giren: Mephisto MEPHISTO Marthe Hanm siz misiniz? zgnm size ok kt bir haberim var. Gnl isterdi ki iyi bir haber olsun. Umarm beni knamazsnz; Evet, kocanz ld, size selam gnderdi! ANLATICI Marthe Hanm fazla abartl bir ekilde alar. MEPHISTO Bu ac kayp sizi ykma srklememeli Marthe Hanm. Tanr rahmet eylesin. Dnyada yaamakta olan erkek cinsinden Tek varlk sizin kocanz deil ki yani deildi. Ayrca sizin olaanst bir ekiciliiniz var.

Siz isterseniz, bu ac durumda, Bu dnyada bir tek erkek bile Akl ve gcyle size yardm etmeyi ihmal etmez. Tabii ki siz arzu ederseniz MARTHE Siz beni ne zannediyorsunuz? Yalnz laf almken, Size u hususu belirtmekte bir saknca grmyorum. lm var kalm var bu fani dnyada. Eer gnn birinde kocam vefat ederse, Ki bu zc durum gerekten de oldu, Bir daha evlenmeyi birka kez aklmdan geirdiim olmutur. Fakat lm belgesi olmadan olmaz. MEPHISTO Hi sorun deil. Bunun laf m olur? Uzun bir sredir birlikte dnyay dolatm ok sevdiim bir arkadam var. Efendi ve cesur! Bu arkadam da rahmetli ve zavall kocanzn ldn Beyan edecekmi. ki kiinin ahitliiyle her gerek ortaya kar. Bu akam vaktiniz olursa bir araya gelir ayrntlar konuuruz. Bu gzel kk hanm da aramza katlrsa ok ho olur. Biraz etrafta dolar, gzel gzel sohbet edip bu vesileyle birazck da tanm oluruz. Ne dersiniz? MARTHE

Tamam. Bekliyoruz bu akam baylar, u evin arkasnda, benim bahemde. ANLATICI Nihayet akam bir araya geldiklerinde balangtaki ekingenlik ve utangalk Mephistonun zarafeti sayesinde abucak giderilir. Kibar bir ekilde Gretchenin Faustun koluna girip birlikte dolamalarn salar. Kendisi de Marthe Hanmla ilgilenir. Faust ve Gretchen konua konua bahenin sonuna varrlar. Orada bir hlamur aacnn altnda batan gnei izlerler. FAUST ou zaman yalnzsnz, yle mi? GRETCHEN Evet, evimiz kktr ama ileri yapmak gerek. Hizmetimiz yok. Yemek piirmek, sprmek, rmek, diki dikmek; Bir yandan da teye beriye komak, sabahtan akama kadar. Annem de tm ilerde ok titizdir. FAUST Syle bakalm, az nce baheye gelince beni hemen tandn m? GRETCHEN Grmediniz mi? Gzlerimi yere evirdim. FAUST Geenlerde sen yanmdan geerken Gsterdiim atakl balyorsun, deil mi? GRETCHEN yice armtm. Byle bir ey bama hi gelmediinden Kimse hakkmda kt bir ey sylemezdi. Dndm, acaba bu adam bende yanl bir hareket mi fark etti? Nasl hi ekinmeden yanma yaklat?

Yoksa beni rasgele grebilecei bir kz m sand? Fakat aka unu da syleyeyim: Buramda bilemediim bir ey size doru yneldi. Tek bildiim u: Kendi kendime epeyce kzdm. Size kzamadmdan. ANLATICI Faust ve Gretchen emin olmayan bir tebessmle bakrlar ve sessiz kalrlar. Birdenbire Gretchen yerden bir iek alr ve yapraklarn tek tek koparrken... GRETCHEN O beni seviyor sevmiyor. Seviyor sevmiyor. Seviyor sevmiyor. Seviyor. FAUST Evet yavrum! iein bu szn Tanrnn sz bil. Evet o seni seviyor! Bunun ne demek olduunu anlyor musun? Seni seviyorum! Sakn korkma! Brak bu an anlatsn sana dille anlatlamayan. Kendimizi bsbtn sonu olmayacak bir mutlulua verelim. Ebediyen! Yoksa perianlk olurdu sonu. Hayr, sonu olmayacak! Hayr, sonu asla olmayacak! ANLATICI Faustun bu denli youn duygular Gretcheni artr. Gretchen bunu hi beklemiyordu. Rengi solmu, ba dnyor. Ne yapacan bilemiyor, yrei hzla arpyor ve karnnda tanmlayamad bir hisle donup kalr. Faust kendisinden gemi artk. FAUST Bu dudaklar, gl gibi krmz.

pmeden olmaz, olmaz. ANLATICI Faust, Gretchene sarlr ve dudaklarndan per. Tam o an Mephisto yanlarna gelir, Gitme zaman geldi, der ve Faustu alr gtrr. Tek bana kalan Gretchenin yava yava akl bana gelir. GRETCHEN Aman tanrm, byle bir adam neler hem de neler dnebiliyor. Onun karsnda utanyorum. Ve her eye, evet, diyorum. Ne yapaym? Ben zavall bilgisiz ocuun biriyim. Ne buldu bu adam bende? Anlayamyorum. ANLATICI Aslnda Faust hedefine ulat. En ufak bir iaretiyle Gretchen hi ekinmeden her eye raz olurdu ve eer Faust caymasayd. Faustun iine bir kuku der. Doaya snp hep ormanda gezer, kendi kendine sonu olmayan konumalara dalar. Evreni kavramaktan ok uzak olduuna inanr. Son zamanlarda birok mucizenin srrna varm olmasna ramen her eye kskndr. Tek bildii, asl arzusunun Gretchenle yataa girmek olduunu inkr etmektir. Faust Fausttur, yani bir Don Juan deil! MEPHISTO Neden kendi kendini oyalyorsun, Neden kendi kendini kandryorsun? Brak bu oyunlar Faustum! nce bin bir abayla kzn gnln al, sonra da elinin tersiyle it. Git onun yanna, sevi kzcazla! FAUST Alak herif! Nasl konuuyorsun sen Gretchen hakknda? Benim amacm o deil. Benim derdim senin anlattklarndan ayr.

MEPHISTO Bir yama daha girdim! u hline bak, Gretchenin scack yumuak yatana deil de cehenneme gidecekmi gibi davranyorsun. FAUST eytan! Kaak deil miyim? nsanlktan uzak bir barbarm ben. Onun kk masum dnyasn ykmaya, Huzurunu darmadan etmeye hakkm yok! MEPHISTO Olan oldu artk, ge kaldn. Ne garip adamsn sen, Git onun yanna, avut onu hi olmazsa. ANLATICI Gretchenin de neesi pek kalmam. nk k olduu adam Faust, ka gndr ortalkta yok. GRETCHEN Gitti artk, kalmad huzurum. Yreimi tayamyorum. Bulamam onu daha. Onsuz bir yer bir mezar bana Btn bu dnya Eer o yoksa yanmda yaanmaz daha. Zavall bam dnm lgna, Zavall aklm parampara Gitti artk, kalmad huzurum. Yreimi tayamyorum. Bulamam onu daha. Penceremi ona bakmak iin aarm

Yalnz onu bulmak iin evden karm Soylu duruu, uzunca boyu Dudaklarnn gl, gzlerinin tlsm Szlerinin bys Ellerinin dokunuu, hele bir de p. Gitti artk, kalmad huzurum. Yreimi tayamyorum. Bulamam onu daha Gnlm hep koar ona doru Ah keke bir yakalasam, tutsam iyice psem onu, istediim gibi psem, Onun pleriyle yklp gitsem! Sen, Heinrich? Ne olur, sz ver bana! imdi syle bakalm, nedir din konusunda dndn? Sen iyi yrekli bir adamsn fakat Bu konuya nem vermediini dnyorum. FAUST Bo ver bunu yavrum. Gryorsun ki seni seviyorum. Canm da kanm da hep sevdiklerim iin. Kimsenin hislerine dinine karmam. GRETCHEN Heinrich, Tanrya inanyor musun? FAUST Sevgilim, kim syleyebilir, Ben Tanrya inanyorum diye?

stersen bunu papazlara ve bilginlere sor. Byle bir soruyu soranla Alay etmek olur alacan yant. GRETCHEN nanmyorsun, deil mi? FAUST Yanl anlama beni gzelim. Kim ona bir ad verebilir? Ve kim ona inanyorum diyebilir? Kim hissettii halde inanmyorum demeye cesaret edebilir? GRETCHEN Bunlarn hepsi gzel ve doru. Papaz da aa yukar bunlar sylyor, Ama biraz farkl szcklerle. Yine bu ite srekli bir erilik var, nk sende Hristiyanln izi bile yok. Bunun haricinde oktandr ac duyuyorum Seni onunla arkada olmu grnce. Yannda olan u adamdan nefret ediyorum! Hem de ruhumun en derinliklerinden! O adamn iren surat kadar, Hibir ey kalbime ok gibi saplanmamtr. O oldu mu yanmda kanm karyor. Oysa ben hi kimseye kar kt duygular beslemem. Fakat seni zleyip grmek istediim lde

O adam karsnda gizli bir dehet tayorum iimde. Bana kalrsa sinsinin biri! Tanr beni balasn, eer ona kar hakszsam. FAUST Sevgili Gretchenim, ne olur korkma ondan. GRETCHEN Artk gitmem gerekiyor. FAUST Ah, bir saatliine olsun, senin gsnde dinlenip, Can cana, ruh ruha kalabilmek ksmet olmayacak m hi? GRETCHEN Ah, odada yalnz yatsaydm, Senin ieri girmen iin bu akam Kapnn srgsn ak brakrdm. Fakat annemin uykusu pek derin deildir, Bizi birlikte grecek olursa, hemen orackta o anda lrm. FAUST Ah, gzel meleim, Bu ufak ieden damlack katarsan ikisine. Deliksiz bir uykuya dalar annen te sana bunun aresi. GRETCHEN Sen istedikten sonra, ben ne yapmam ki? Tek dileim, ona bir zarar dokunmasn! FAUST

yle olsa, benim tatl kelebeim, ben nerir miydim bunu sana? GRETCHEN nsanlarn en gzeli, ben senin yzne baknca, Bilmiyorum nedir beni sana srkleyen. Senin urunda yle ok ey yaptm ki, Neredeyse yapacam bir ey kalmad. ANLATICI Neredeyse. Yaplmayan bir ey kald elbette. Bunun da ertesi akam yaplaca malum. Gretchen, annesinin ayna damla uyku ilac katar. Bunun zerine yal kadn derin bir uykuya dalar. Gretchen kapnn srgsn aar ve bekler. Ksa bir sre sonra Faust ieri girer. Olup bitenleri fazla bytmyorum. Zaten artk buradan teye ayrntlar da bilmiyorum. nk ben yanlarnda yoktum. Fakat hatrlarsanz demin bahede olan pme sahnesini, o tutkuyu, o zaman bu gecenin nasl felaket bir gece olduunu gz nne getirebilirsiniz. Ondandr ki ertesi gece bir daha buluurlar. Ondan sonraki gece de ve bir sonraki gece yine... Derken geceler birbirini kovalar. Gretchen, yle bir ak sarholuuna dalm ki, etrafnda olup bitenlerden haberdar deil artk. Faust da aynen yle. Dnmeyi bile brakm. Artk Gretchenle yaad o cokulu gecelerden baka hibir ey tanmyor. Doyduka doyumsuzlaan Faust, Gretchenle birlikte akn tm tat ve hazlarn en byk heyecanla yaar. Ta ki Gretchennin asker olan abisi Valentin hi yoktan ortaya kana kadar. Askerde kz kardeiyle ilgili trl trl dedikoduyu kaldramayan Valentin, bir gece yars evin kapsnn nnde ona doru yaklamakta olan ve kz kardeini batan karan Heinrich Faust ile san kapan Mephistoyu karsna alr, hemen onlarla kavga etmeye balar. nk bir zamanlar kz kardeiyle vnen Valentin, onun bu namus dmanlarnn tuzana dtne inanm, namusundan vazgeen Gretchen, abisine en byk darbeyi zaten vurmutur. Bu kavgann, dvmenin, svmenin, barp armann, kl ekmenin sonu lm olur. eytann, bysyle eli uyuan Valentin, bir an aresiz kalr. Tam o an eytann Sapla klcn! demesiyle, Faustun elindeki klc Valentine geirmesi bir olur. Valentin, ald kl darbesiyle yere yklr ve ac iinde evredekilerden yardm ister. Faust ve Mephisto hemen oradan uzaklap ortadan kaybolurlar. evredeki evlerden koarak gelen insanlar Valentinin etrafnda toplanr. Gretchen geldiinde, abisi Valentin uykudan yeni uyanm komularnn gz nnde kz kardeine, Orospu! der ve lanet ettikten sonra askerce ve namusluca son nefesini verir. Faust ve Mephisto, dalar ap tamamen uzaklarlar. Bu durum Mephistonun iine geldi. Zaten Mephisto ka gndr buralardan ayrlmak istiyordu. nk onun ok nemli bir randevusu vard. Harz Danda her yl yaplan Walpurgis gecesine davetli olan Mephisto, bu toplumsal hayatn en byk enliini uzunca yaamnda hibir zaman karmamtr. Faust ve Mephisto, dan en yksek zirvesine vardklarnda Walpurgis enlii tam kvamnda; artk yer yerinden oynuyor. eytan eytanlarla dans ediyor. alkantl bir kalabalk. Her taraf

cad dolu, yar cad, tam cad, antik cad, byc cad, generaller, yazarlar, bakanlar, milletvekilleri, proktophantasmistler inanlmaz bir elence havasnda. Kimin eli kimin cebinde belli deil. Faust da btn lgnlyla elenceye katlr ve son zamanlarda olup bitenleri tmyle unutur. Ancak her cokulu elencenin bir de sonu vardr. Harz Dann dibinden doan ve uzaklardan ilk gkyzn maviletiren, ardndan kara bulutlarn arasndan kzl bir yumak gibi yava yava yukar trmanarak yerini alan gne, artk geceye son vermitir. Hele gecenin o muhteem lgn enliindense hibir ey kalmamtr. Rzgrn havaya kartrm olduu tozdan m artk, sis ve dumanl gn henz domaktayken batm gibi bulank. Faust, bir dzlkte topran zerinde yatyor. Yorgun ve argn Faust ban kaldrr ve Mephistoya hi zaman kaybetmeden sevdii ve ok zledii Gretchennin yanna dnmek istediini syler. Mephisto, duruma nce aklk getirir. MEPHISTO Onun kardeini ldrdn iin arandn unuttun mu? Ayrca, bundan sonra Gretcheni ziyaret etmemiz Sz konusu olamaz. Annesi iin ona verdiin o damlalar Ne etmise yanl kullanm. Sabahn birinde nasl olmusa Zavall yal kadn bir daha uykusundan uyanmam; Ve senin tatl sevgilin byk bir hata yapp Elleme annesinin ayna bu damlalar koyduunu duyurmu. imdi de annesini zehirledi diye zindan FAUST Ne, canm Gretchen, hapiste mi? Ben hemen ona gitmek istiyorum. MEPHISTO Gitme dur. Bilmen gereken bir ey daha var senin. Sana nasl anlataym ben? Bu arada, o sana bir olan dourdu. Zavall yavrun uzun yaam deil.

Doumun ertesi gn dourduu pii kendi elleriyle bomu. Ancak btn bu yaptklarnn farknda deil. nk hapishanede uzun sre kal Ve doum yaparken tek bana oluu; Btn bunlar olduka zorlam olmal ki onu, keileri karm! Sabahtan akama yaknp duruyor: ocuumu aldnz! ocuumu geri verin! FAUST Bu mmkn olamaz! Ben daha dn onunla birlikteydim. MEPHISTO Sen nereye gittiimizi de mi unuttun. Sen benimle benim dnyama daldn. Azck da olsa seni bekleyen o dier dnyann Tadn nceden alasn diye gtrdm. te sana bir geceymi gibi grnen, Gerekte bir btn yl idi. ANLATICI Faust sanki anlamakta zorluk ekiyor. Dnceleri vzldayan arlar gibi kafasnda kararak dolayor. Net olarak dnebildii tek ey var, o da ne pahasna olursa olsun hemen Gretchenin yanna gitmek. Mephistodan onu zindana gtrmesini ve Gretcheni kurtarmasn ister! MEPHISTO Baka ne dilein var? Kim sandn sen beni? Tanr mym ben? eytanm ben, eytan! Gkte ve yeryznde tm g benim elimde mi sanrsn? yle olsayd ok sevinirdim.

Ben seni sadece zindana gtrrm. Peki, sana zindann kapsn da aacam. Gardiyanlar da halledeceim. Ancak Gretcheni sen kendi ellerinle karacaksn oradan. ANLATICI Hemen harekete geilir. Faust ve Mephisto, iki siyah byl at hzla kotururlar; ne gece karanl ne de rzgr onlar durdurabilir ve henz gn domadan Gretchenin hapishanesine varrlar. Sonra Mephisto, Faustun zindana girmesini salar ve darda bekler. Faust, rpererek sevgilisi Gretchene doru karanlkta ilerler ve onun kk hcresinin bir kesinde samann stnde, ayakta olduunu fark eder. GRETCHEN Annem, beni ldren, bir orospu! Babam benim, bir haydut, Beni unuttu! Kk kz kardeimi, ayaa kaldrdm. Serin bir yerde; Gzel bir orman kuuydum; Uuyorum uzaklklara, u! u! FAUST Gretchen! Gretchen! GRETCHEN Bu arkadamn sesi? Hani nerede? Onun ardn duyuyorum. imdi serbest miyim ben? Kimse beni tutamaz artk. Onun boynuna atlmak istiyorum. Onun gsnde yr olmak istiyorum. Heinrich sen misin? Bir daha ar beni.

Heinrich! Gerekten sen misin? Sen olsan tm aclar sona erer. Sona erer zindan ve zincir korkusu. Eer sen olsan, beni kurtarmaya gelsen. Heinrich! Gel otur yan bamda. FAUST Hayr! Gretchen! Sen gel! Ve acele et! Eer acele etmezsen, biz bedelini ok ar deriz! GRETCHEN Nasl? Beni pemiyor musun artk? Arkadam! Ksa bir sre benden uzak kaldn. Unuttun mu pmeyi yoksa? Neden byle korku duyuyorum birden bire senden? Oysa senin szlerin, baklarn bana tm gkyzn balard. Ve sen beni boacakm gibi perdin Tutkuyla her gece! Heinrich! Ben annemi ldrdm. FAUST Brak gemii. Bir adm at zgrsn. Gel artk Gretchen! Kap ak. GRETCHEN Ben buradan ayrlamam. Bir umut yok benim iin.

Neye yarar kamak? Beni yakalayacaklar sonunda. FAUST Yalvarp yakarmann faydas yoksa, Seni zorla gtrrm buradan! Gel artk. GRETCHEN Brak beni! Dokunma bana cani gibi! Biliyorsun senin hatrna her eyi yaptm. Heinrich ah Heinrich. MEPHISTO Kalkn yryn. Gevezelii brakn! Gn domak zere. GRETCHEN Bu kutsal yerde bu adamn ii ne? Heinrich, onu gnder burdan! Yce Tanrm, kendimi sana emanet ediyorum, kurtar beni! Heinrich, ah Heinrich, tylerim rperiyor seni dndmde. MEPHISTO zgnm nk hibir ey yapamam. Ge oldu. O yarn idam edilecek. Sonra da benim olacak. zlme Faustum, Daha sonra cehennemde nasl olsa tekrar grrsnz.

ANLATICI O anda yukardaki bulutlar alr ve Tanr gr bir sesle, Hayr, Gretchen kurtuldu! der. Ve oyun biter. * Johann Wolfgang von Goethe, Faust, Trke eviri: Haydar Zorlu.