Professional Documents
Culture Documents
Bilgisayarla Baski Devre Cizimi
Bilgisayarla Baski Devre Cizimi
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR .............................................................................................................. iii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET1.................................................................................................3 1. BASKI DEVRE ZM UYGULAMA PROGRAMI......................................................3 1.1. Programn zellikleri ................................................................................................3 1.1.1. Programn Tantlmas........................................................................................3 1.1.2. Ares`in Teknik zellikleri..................................................................................4 1.2. Programn altrlmas............................................................................................4 1.3. Ana Mennn Tantm .............................................................................................5 1.3.1. File Mens ..................................................................................................6 1.3.2. Output Mens .............................................................................................8 1.3.3. View Mens..............................................................................................14 1.3.4. Edit Mens ................................................................................................19 1.3.5. Library Mens...........................................................................................23 1.3.6. Tools Mens .............................................................................................26 1.3.7. System Mens............................................................................................30 1.3.8. Help Mens ................................................................................................36 LME VE DEERLENDRME .................................................................................38 RENME FAALYET2...............................................................................................39 2. TASARIM ORTAMI .....................................................................................................39 2.1. Program Tasarm Ekran..........................................................................................39 2.1.1. Mode Selector Toolbar(Mod seimi Ara ubuu)...........................................42 2.1.2. File Print (Dosya Yazdrma).............................................................................44 2.1.3. Display Commands (Grnm Komutlar) .......................................................44 2.1.4. Editing Commands (Dzenleme Komutlar) .....................................................45 2.1.5. Layout Tools (izim Aralar ).........................................................................46 2.1.6. Orientation Toolbar (Yn Ara ubuu ) .........................................................47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................48 RENME FAALYET3...............................................................................................49 3. PROGRAM MODLARI.................................................................................................49 3.1. Dosya Kaydetme .....................................................................................................49 3.1.1. Pad Ekleme ......................................................................................................50 3.1.2. izgi Hat Ekleme .............................................................................................56 3.1.3. izim Alan Yaz (Text ) lemleri ...................................................................66 3.1.4. Sembol Ekleme ................................................................................................68 LME VE DEERLENDRME .................................................................................74 RENME FAALYET4...............................................................................................75 4. BASKI DEVRE EMASI ZM .................................................................................75 4.1. Bask Devre iziminde Dikkat Edilecek zellikler..................................................75 4.2. Uygulamal Bask Devre izimi ..............................................................................81 4.2.1. Bir PCB emann Hazrlanmas........................................................................81 4.2.2. G Kayna emasnn PCB Devresini izilmesi............................................83 4.2.3. stenilen Bir Alann Blok Ierisine Alnmas.....................................................83 4.2.4. Bloun Kopyalanmas ......................................................................................84 4.2.5. Bloun Tanmas ............................................................................................84 4.2.6.Bloun Silinmesi...............................................................................................84 i
4.2.7. Bloun Dndrlmesi ......................................................................................85 4.2.8. Bloun Yazdrlmas(Print) ..............................................................................85 LME DEERLENDRME .......................................................................................87 RENME FAALYET5...............................................................................................88 5. SEMBOLLER................................................................................................................88 5.1. Bir Semboln Deitirilmesi ...................................................................................88 5.1.1. Eleman Deeri veya Para smini Deitirme ...................................................88 5.1.2. Bir Semboln Deitirilmesi ............................................................................89 5.1.3. Para izgilerinin Deitirilmesi ......................................................................90 5.1.4. Para sminin Deitirilmesi.............................................................................90 5.1.5. Sembol Oluturma............................................................................................91 LME DEERLENDRME .......................................................................................95 RENME FAALYET6...............................................................................................96 6. OTOMATK BASKI DEVRE ZM...........................................................................96 6.1. Ak emadan Bask Devreye Gei........................................................................96 6.1.1. Elemanlarn Otomatik Yerletirilmesi...............................................................98 6.1.2. Bask Devrenin Otomatik izimi......................................................................99 6.1.3. nce izilen Yollarn (Track) Kalnlatrlmas ...............................................101 6.1.4. PCB Bask Devre Kartna sim Yazlmas.......................................................102 6.1.5. Bask Devrenin ktsnn Alnmas ...............................................................102 UYGULAMA FAALYET.........................................................................................104 LME DEERLENDRME .....................................................................................109 MODL DEERLENDRME.........................................................................................110 CEVAP ANAHTARLARI ...............................................................................................112 KAYNAKA ..................................................................................................................114
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 482BK0017 Elektrik Elektronik Teknolojisi Alan Ortak Bilgisayarla Bask Devre izimi Bilgisayarla bask devre izimi ile ilgili temel bilgi ve becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 Bilgisayarl Devre izimi ve Simlasyonu modlnden baarl olmak Elektrik ve elektronik devre ve emalara ait bask devreleri bilgisayar ortamnda izmek. Genel Ama Bu modl ile elektrik-elektronik devre ve emalara ait bask devrelerini bilgisayar ortamnda izebileceksiniz. Amalar 1. Bask devre izimi uygulama programnn menlerini ve zelliklerini tanyarak, men ilemlerini yapabileceksiniz. 2. Tasarm ortamn tanyarak tasarm mensne ait ilemleri yapabileceksiniz. 3. Program modlarn tanyarak; dosya kaydetme, padhat-sembol ekleme ilemlerini yapabileceksiniz. 4. Bask devre iziminde dikkat edilecek noktalar renerek; bask devre uygulamalar yapabileceksiniz. 5. Bask devre iine sembol ekleyebilecek veya sembol dzenleme ilemlerini yapabileceksiniz. 6. Otomatik bask devre izimini gerekletirerek kt ilemlerini yapabileceksiniz. Bilgisayar, letim Sistemi, Elektrik-Elektronik Bask Devre izim Yazlm Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size, uygulama, soru-cevap, boluk doldurma, test uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri deerlendirecektir.
MODLN AMACI
LME ve DEERLENDRME
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Tarihte ilk radyonun imalatnda kullanlan elektrik-elektronik devre elemanlar, ase zerine byk zorluklarla monte edilerek imal ediliyordu. Bunlar, ar ve tanmas zor cihazlard. Gnmzde ise bilgisayar teknolojisinin yazlmlar sayesinde elektrik ve elektronikte kullanlan devre elemanlar klm ve daha az enerji ile alr hale gelmitir. Bu teknolojinin bizlere sunduu kolaylklardan biri de bilgisayarl bask devre tasarmnn en karmak devre emalarn bile kolay bir ekilde bask devre haline dntrmesidir. Teknolojinin her geen gn hzla ilerledii bu zamanda, ilerinizi daha kolay yapabilmeniz iin kullanacanz bask devre tasarm program, zamandan ve i gcnden byk tasarruf salayacaktr. Sabit veya hareket halindeki elektronik cihazlar arza yaptnda bask devre tasarm sayesinde arzalar ksa srede giderilir veya hazrlanan modl kart sayesinde, arzal cihaz tamir edilerek zaman kayb olmadan cihazlarn altrlmas mmkn olur. Yaamn her alannda lkemizi ada medeniyetler seviyesine karmak isteyen Atatrkn yolundan gitmek iin her trl teknoloji ve bilgiyi kullanmamz gerekir. Gnmz bilgisayar yazlmlar ile bask devre tasarm daha da gelitirilerek daha farkl bask devre tasarmlarnn ortaya karlmasn salayacaktr. Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler, sizlere elektrik elektronik alannda her trl bilgisayarl bask devre tasarmnda yeni ufuklar aacaktr.
RENME FAALYET-1
AMA
RENME FAALYET1
Uygun ortam salandnda devre ve emalarn sembol ilemlerini gerekletirerek her trl bask devre izimini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Board Maker, WorkBench, ISIS, UltiBoard programlarnn ne ie yaradklarn aratrnz. Elle bask devre tasarm izimi ile bilgisayarl bask devre izimi arasndaki farklar aratrnz. Boardmaker, workbench, ISIS, UltiBoard programlarnn allarn, simgelerini ve program al sayfasn internette aratrnz. Televizyon, radyo, cep telefonu vb. elektronik cihazlarn bask devre kartlarn elektronik tamircilerinde inceleyiniz. Modl kart sistemi ile alan TV lerin zelliklerini, arzalarnn giderilmesini normal televizyon kartlaryla karlatrnz.
Devrenin sade ve boyutlarnn kk olmasn salar. Seri retimi kolaylatrr. Yksek frekansl devrelerde grlty (distorsiyon) nler. Devrelerin tamir, bakm ve montajn kolaylatrr.
PCB tasarm kurallarna uyarak baskl devre tasarm oluturursak iimiz birok ynden ok kolay olacaktr. ARES program ile elektronik devrenin PCB si hazrlandktan sonra yazc(printer) ile PCB kts aydinger veya asetat kadna aktarlr.
seeneklerini kullanrz (ekil 1.1). ARES 6 demo seeneine tkladktan sonra programmz almaya balar ve programn genel alma alan alr (ekil 1.2). Men ubuu Balk ubuu
Ara ubuklar
Kullanc Ktphanesi
izim Alan
Sembol Dndrme
Durum ubuu
ekil 1.2: ARES bo alma alan
Koordinatlar
ekil 1.3te ana men grlmektedir. Mendeki seeneklere sol fare tuu ile tklandnda gerekli ayarlar yapmak zere men alt gruplar kar. Bu menler Mouse kullanmadan klavye ile de alabilir. rnein, Edit mensnde E harfinin alt izili olduu iin, ALT+E kullanlr (klavyedeki ALT tuu ile E tuuna ayn anda baslr). Dier menlerde alt izili harfler ayn yntemle seilerek alr.
New layout: izim alannda yeni PCB emas izimi iin bu seenek kullanlr. Bu seenee tklandnda yeni bir bo alan alacak ve ismi UNTITLED LYT (adsz) olacaktr. Eer izim alannda PCB ema varsa kaydetmek iin sorar. Load layout: Daha nce oluturmu olduumuz dosyay (PCB emay) izim alanna armak iin kullanlr. Bu seenei kullandmzda iletiim penceresi alr (ekil 1.5). Gerekli dosya ad seilerek A butonuna tklanmas, o dosyann izim alanna yklenmesi iin yeterli olacaktr. izim alannda alrken zaman kaybetmeden dosya yklemek iin ksa yol tuu olarak L harfinden yararlanlr.
Save Layout: izim alannda yapm olduunuz PCB almalarn kaydetmek iin bu seenek kullanlr. ekil 1.5teki gibi bir iletiim kutusu ile PCB emasn bir dosya ad ile kaydedebilirsiniz. izim alannda alrken klavyedeki S harfini ksa yol tuu olarak kullanabilirsiniz. Save layout As: izim alanndaki PCB almanza bir isim vererek kaydetmenizi salar. Gerekirse farkl isim ile dosyaya kaydetme imkan salar. Bu seenek her altrldnda Save Design iletiim penceresi karnza gelir. Clear Netlist: izim alan zerinde bulunan bask devre emasndaki NETlerin tamamn siler. Load Netlist: Daha nceden File-Save Netlist komutu ile kaydedilmi olan Netleri geri arr. Save Netlist: izim alan zerindeki PCB emada bulunan Netleri bir dosya halinde kaydeder. Import DXF: izim alanna DXF grafik formatna sahip bir dosya eklemek iin kullanlr. Import Bitmap: izim alanna Bitmap BMP grafik formatna sahip bir dosya eklemek iin kullanlr. Import Region: Bu seenek, daha nceden yaplm PCB almalarnn bir blmn veya tamamn(Export Region komutu yardmyla kaydedilmi olmas artyla), izim alanndaki PCB emaya eklemeye yarar. Daha nceden izilmi emann baz ksmlarn ya da tamamn tekrar izmeden alma alanna ararak dosyamza ekleyebiliriz. Bu komut bize zamandan tasarruf etmemizi salar. Export region: izim alanndaki PCB almann bir blmnn sonraki almalarda faydalanmak zere kaydedilmesini salar. PCB emann bir blmnn kaydedilmesi iin; fare(Mouse) ile imleci istenilen blgenin balang noktasna tar ve daha sonrada sa fare tuuna basl tutarak imleci istenlen blgeyi bir blok ierisine alacak ekilde srkleriz. Bu setiiniz blme isim verebilirsiniz. Import Region seenei yardmyla setiiniz blm daha sonra kullanmak zere saklayabilirsiniz. Mail To: izim alannda altmz PCB emasn veya bitmi izimi Outlook Expressprogram yardmyla bakalarna e-posta olarak gndermenizi salar.
Exit: ARES programndan kmak iin kullanlr. Bu seenek tklandnda izimi kaydetmek iin sorar. Eer kaydolmu ise sormaz.
Print: izim alanndaki almay kda aktarr. Bu seenek altrldnda ekil 1.9daki pencere karmza gelir.
Yaplacak Ayarlar Printer; bilgisayara bal yazc tanmlanr ve ayarlar yaplr. Options; PCB emann renk ayarlar yaplr. Mode; kda aktarlacak PCB emann aadaki komutlarla ayarlar yaplr: Artwork: PCB emann tamamn Solder Resist: Lehim yzeyi balants olan yzeyleri SMT Mask: Plaketin boyutunu Drill Plot: padlerin tamamn, bu komutlarla kda ktsn alrz. Copies; bu blmde PCB emann ka adet bastrlaca belrlenir. Eer ARTWORK aktif ise Top Copper: st bakr yzeyin baslmasn salar. Bottom Copper: Alt bakr yzeyin baslmasn salar. Top Silk: st eleman yzeyine eleman sembollerinin baslp baslmayaca Bottom Silk: Alt eleman yzeyine eleman sembollerinin baslp baslmayaca Inner: Katlardan istenilenin seilip baslmasn salar. Mech: Mekanik yzeylerin baslmasn salar. Eer SOLDER RESIST aktif ise Top Resist: st bakr yzeydeki pad lerin baslmasn salar. Bottom Resist: Alt bakr yzeydeki pad lerin baslmasn salar. Eer SMT MASK aktif ise Top Mask: st bakr yzey kenar izgisinin ktsnn alnmasn salar. Bottom Mask: Alt bakr kenar izgisinin ktsnn alnmas salar. Eer DRILL PLOT aktif ise Drill: Yalnzca Pad (lehimleme tabanlarnn) deliklerinin baslmasn salar. Aadaki seenekler her zaman aktiftir. Board Edge: Plaket kenar izgisinin baslmasn salar. All: Artwork blmndeki btn seeneklerin onaylanmasn salar. None: Artwork blmndeki btn seeneklerin onaylanmasn iptal eder. Scale; bu blmde kda aktarlacak PCB emann leklendirme ayarlar yaplr. Rotation; kda aktarlacak PCB emann yatay(horizontal) veya dikey (vertical) olarak bastrlmas seilir. 9
Reflection; bu blmde kda aktarlacak PCB emann normal veya ayna grnt (mirror) ktsnn alnp alnmayacann seimi yaplr. Print To File; bu blmde PCB ema PRN uzantl dosyaya kaydedilir. Kda ktsn iptal eder.
NOT: PCB ema kat boyutlarndan ok kkse; pencerede gsterilen PCB emasn fare ile sol tua basl tutarak kadn uygun yerine yerletiririz.(ekil 1.9)
Printer Setup: ARES program bilgisayara bal olan yazcy kullanr. Eer siz bal yazcy deitirmek istiyorsanz bu seenei kullanarak yazc ayarlarn yapabilirsiniz.
Printer Information: Bilgisayarnza bal bulunan yazcnn Windows iletim sistemi ve ARES PCB programna bal olarak teknik zelliklerini geni ve detayl olarak vermektedir.
Set Output Area: Bu seenek izim alanndaki PCB emann istenilen blmnn kada aktarlmas iin kullanlr. Bu seenek altrldnda fare imleci ekil deitirir.
Set Output Origin: CADCAM (bilgisayar destekli tasarm, bilgisayar destekli retim) k iin orjin (balang) noktas belirler. Bu seenek altrldktan sonra mouse u ekili alr.
10
Set Output Origin komutu altrlp fare imleci yukardaki ekil gibi olunca izim alannda orjin noktas olarak seeceiniz yere gtrp farenin sol tuuna tklaynz. Orjin noktas mavi olarak aadaki ekil gibi olacaktr. Orjin noktas artk sizin istediiniz yere gelmitir.
Export Bitmap: izim alanndaki PCB almasnn, Bitmap(BMP) resim dosyas formatnda kaydedilmesini salar. Bu komut seildiinde ekil 1.15teki iletiim penceresi ekrana gelir.
Yukardaki iletiim penceresi ayarlanarak izim alanndaki PCB emasnn resim dosyas olarak kaydedilmesi salanr.
Kullanmadan nce yaplmas gereken ayarlar Artwork: PCB emann tamamn ( padlar, semboller, tracklar vb.) Solder Resist: Lehim yzeyinde balants olan (pad) lehimleme tabanlar SMT Mask: Plaketin eklinin tamam Drill Plot: Padlerin tamamn
Bu seeneklerden herhangi biri mode konumunda aktif yapldnda nelerin kaydedilecei belirlenir. Layers: PCB emann hangi katnn veya katlarnn kaydedilecei seilir. Resulation: Resim kalitesini (DPI) ve boyutunu belirler.
11
Colours: PCB emann resminin tek renkmi(Mono) yoksa ekranda grld ekilde mi kaydedileceini ayarlar. Rotation: Resmin yatay m dikey mi olacan belirler. Reflection: Resmin olduu gibimi veya ayna grntsndemi(mirror) kaydedileceini belirler. Compesation: Resim dosyas olarak PCB emay kaydetmeden nce pikseller aras mesafesini ayarlar. Filename: Fare ile bu butona tkladnzda PCB emann resim dosyas olarak alan iletiim penceresi zerinden bilgisayara kaydedilecei konum ve dosya ismi belirlenir.
Export Metafile: izim alanndaki PCB emann, metafile(WMF) resim dosyas formatnda kaydedilmesini salar. Bu seenek aktif yapldnda ekil 1.15deki iletiim penceresine benzeyen bir pencere alr(bu pencerenin aklamalarn export bitmap seenei altnda bulabilirsiniz). Export DXF File: izim alanndaki PCB emann, EPS resim dosyas formatnda kaydedilmesini salar. Bu seenek aktif yapldnda ekil 1.15deki iletiim penceresine benzeyen bir pencere alr(bu pencerenin aklamalarn export bitmap seenei altnda bulabilirsiniz).
Export Vector File: izim alannda bulunan PCB emann HGL dosyas formatnda kaydedilmesi iin bu komut kullanlr. Bu seenek aktif yapldnda ekil 1.15deki iletiim penceresine benzeyen bir pencere alr(bu pencerenin aklamalarn export bitmap seenei altnda bulabilirsiniz, farkl olan ksm Device blmdr. Bu blmdeki formatlar ka balanacak olan cihazlara gre seilmelidir).
Export Overlay: izim alannda bulunan PCB almasnn, bitmap (BMP) resim dosyas formatnda hafif renk tonunda kaydedilmesini salar, daha sonrada seilen dier katmanlarla st ste getirilerek kolay takip salanm olunur (istenilen katmanlarn hepsi
12
ayn anda grld iin). Bunun iin alacak olan ekil 1.17deki iletiim penceresinde gerekli ayarlar yaplr.
Manufacturing Notes: alma sayfasnda bulunan PCB ema ile ilgili gerekli aklamalar bu seenek kullanlarak ekil 1.18deki iletiim penceresi araclyla kayda geilir. Daha sonra Manufacturing Notes komutu ile aklamalar incelenebilir.
CADCAM Output: izim alannda bulunan PCB ema bu komutla CADCAM komutlarna dntrlr. Bu seenek aktif yapldnda alacak olan iletiim penceresi ile ilgili aklamalar export bitmap seenei altnda bulabilirsiniz.
13
Gerber Wiew: Btn gerber dosyalarn ve izim alanndaki PCB emann daha nce CADCAM Output komutuyla kaydedilmi eklini izim alanna getirmek iin kullanlr. Bu komut seildiinde iletiim penceresi yardmyla ayarlanarak istenilen katlar seebilirsiniz. Pick and Place File: Bu seenek izim alanndaki PCB emann yerleim ve eleman yerini yaz dosyas eklinde gsteren bir komuttur.
ekil 1.20 PCB emasndaki elemanlarn yerlerinin text(yazi) dosyas olarak grlmesi
14
Redraw: izim alannda bulunan PCB emann grntsnn yinelenmesidir. ema zerinde alma yaparken klavyeden ksayol tuu olan R ye baslr. Flip: Tasarm alanndaki PCB emann alttan(tersten) grntsn elde etmek iin kullanlr. Ksayol tuu klavyeden Fdir. (bk. ekil 1.22)
(b)
Grid: izim alannda bulunan gridlerin(noktalarn, zgaralarn) grnmesini ya da grnmemesini salar. Klavyeden G tuuna basarak bu komutu altrabilirsiniz.
15
(b)
Layers: Bu komut yardmyla PCB emasnn istenilen katlar alma alannda grntlenir. Ksayolu Ctrl+L dir
Metric: alma alannda bulunan fare imleci hareketinin milimetrik veya in olarak sa alt kede gsterilmesini salar. Ksayolu M tuudur. Origin: Bu komut altrldnda imlecin ekli deiir. alma alannda tkladmz yer orjin noktas olur. Ksayol O tuudur.
Z-Theta: Bu seenek altrldnda imlecin bulunduu yer ile tand yer arasndaki uzaklk ve a deerlerini durum satrndan renebiliriz. Krmz renk uzakl mavi renk ay verir. Ksayolu Z tuudur.
16
X Cursor: Tasarm alanndaki imlecin grnnn seilmesinde kullanlr. Ksayol tuu X tuudur.
Goto XY: Bu seenek yardmyla imleci istediimiz koordinatlara gtrebiliriz. Ksayolu Ctrl+G dir.
Goto Component: Bu komut tasarm alan ierisinde nulunan PCB ema zerindeki istenilen parann aktif hale getirilmesi ve yaklatrlmasn (zoom) salar. Ksayolu Ctrl+C dir
Goto Pin: Bu komut altrldnda alan iletiim penceresi kutusuna, parann ID numaras ve pin numaras girilirse imle seilen parann pin numaras zerine gider ve pin aydnlatlr (aktif hale getirilir). Ksayol tuu Ctrl+Pdir.
17
Snap 1th-5th-25th-50th: Tasarm alanndaki gridlerin(zgara) aralarndaki mesafeyi ayarlar. (ekil 1.31)
50 th 1 th
Pan: Bu komut altrldnda imle biim deitirir. alma alan ierisinde herhangi bir yere gtrlp sol tu tklandnda gstergenin bulunduu yer merkez olur. F5 tuu ile klavyeden aktif edilir. Zoom In: Tasarm alannda bulunan PCB yaknlatrr(byltr). F6 tuu ile klavyeden aktif hale getirilir. Zoom Out: Tasarm alannda bulunan uzaklatrr(kltr). F7 tuu ile klavyeden aktif edilir. PCB emasnn emasnn grntsn
grntsn
Zoom All: Tasarm alanndaki almann tamamn ekran kaplayacak ekle getirir. F8 tuu ile klavyeden aktif hale getirilir. Zoom To Area: Tasarm alanndaki PCB almasnn seilen ksmn ekran kaplayacak ekilde bytmek iin kullanlr. Bu komut aktif yapldnda imle grn ekil:1-12deki gibi olur. Byltlmek istenen blge imle ile kesik cizgilerle iaretlendiinde belirlenen blge byltlm olur. Toolbar: PCB tasarm yaptmz ARES program kullanclar ilerinin daha hzl olmasn istedikleri zaman, ara ubuklarndan yararlanrlar. Bu komut seildiinde iletiim penceresinden iaretlenerek ekranda grlmesi veya kalkmas tercih edilebilir. (ekil 1.32)
18
Undo: Tasarm alannda yaplan ileri sondan geriye doru srasyla bir geri alr. Ksayol tuu olarak Ctrl+Z kullanlabilir. Redo: Tasarm alannda yaplan ve geriye alnan ileri srasyla bir ileri alr. Ksayol tuu olarak Ctrl+Y kullanlabilir. Tag filter: Bu komut tasarm alanndaki PCB ema zerinde blok ierisine alnan ksm, iletiim penceresinden yaplan tercihlere gre filitreleme yaparak ekranda grntler. Ctrl+X ksa yol tulardr.
19
Align: Seilen nesneleri, noktalar (zgara) zerinde belirli bir konuma getirir(ayarlar). Ksayolu Ctrl+A dr. Replicate: Bu komut istediimiz emay istediimiz kadar ve istediimiz boluklarla kopyalar. Alan pencerede ilk iki satr boluk mesafesini, son komut ise kopya saysn belirler.
Send To Back: Bu komut st ste bulunan PCB paralarndan istemediimizi seerek, setiimizi dierinin altna gnderir. Bir para eer baka para arlmadan nce seilip bu komut altrlrsa seili para hep stte kalr. Ksayolu Ctrl+Bdir. Bring To Front: Bu komut st ste bulunan PCB paralarndan istemediimizi seerek, setiimizi dierinin stne gnderir. Bir para eer baka para arlmadan nce seilip bu komut altrlrsa seili para hep stte kalr. Ksayolu Ctrl+Fdir. Bir nevi Send To Back komutunun tersidir. Convert Vias To Pads: Tasarm alannda setiimiz via y pad e dntrr. Bu komutu kullanmadan nce Tag filter komutundan via filitresi aktif edilmeli daha sonra via seilerek bu komut kullanlmaldr. Duplicate Layer: Bu seenek PCB emann katlarn oaltmak iin kullanlr. Gerekli ayarlar alan pencereden yaplr.
20
Source, kopyalanacak kaynak PCB kat seimi Destn, PCB nin kopyalanaca hedef kat seimi Object types to copy, kopyalanacak nesneler
New component: Bu komut ARES e kaytl paralarn yeni bir isimle yeniden kaydedilmesini salar. Yeni isimle oluturduumuz paralar Components seenei altnda toplanr.
New Pad Style: Bu komut yeni bir pad (lehimleme taban) oluturmak iin kullanlr. Bu komut aktif yapldnda ekil 1.38 daki iletiim penceresi alma sayfasna gelir. Name (isim) kutusu karsna tasarladmz yeni pad in ismini yazar Normal veya SMT ksmndan da pad in eklini seer ve OK dmesine fare ile tklarz. Bu kez karmza ekil 1.39 daki gibi iletiim penceresi gelir. Bu iletiim penceresinden yeni pad in lleri ayarlanarak OKdmesine tklanr. ekil kare pad olarak ara ubuu altnda kar.
21
New Pad Stack: Yeni bir pad yn oluturmak iin kullanlr. ARES programndaki her bir bask devre katman iin farkl l ve ekillere sahip pad oluturulmasna imkn verir. Bu komut seildiinde iletiim penceresi alr. lgili kutulara istenen bilgiler girilir ve continue dmesini tklanr. Karmza yeni bir iletiim penceresi alr.(bk ekil 1.41) Bu iletiim penceresi yeni oluturacamz pad stack iin her bir yzey ve katman iin ayn veya farkl l ve zellikler sememize imkn verir. rnein 1. yz iin daire pad seersek, 2. yz iin kare pad seebiliriz.
New Trace Style: Yeni bir track yol olutururak ARES ktphanesine kaydeder. Bu komut aktif yapldnda alan iletiim penceresinden ayarlar yaplr.
New Via Style: Yeni via (gei delii) oluturarak ARES ktphanesine kaydeder. Bu komut aktif yapldnda iletiim penceresine yeni bilgiler girilir.
Tidy: Bu komut altrldnda kullanc ktphanesindeki ve izim alannda bulunan kullanlmayan paralar silererek temiz bir alma yaplmasn salar. 22
Pick Package/Symbol: smini bildiimiz elektronik para veya eleman(komponent) armak iin kullanlr. P harfi ksayol tuudur. Bu komut seildiinde iletiim penceresi alr. Bu pencerede parann ismini biliyorsak st kutudaki name or text to search for ksmna yazlr. Fakat birok parann adn hatrlamak zor olacandan match name ksmndaki beginning with text seenei iaretlenerek isim kutusuna para ismindeki ilk iki harf yazlarak bu iki harfle balayan btn elemanlar matches kutusunda grlr. Bu kutudan istenilen parann zerine ift tklanarak kullanc ktphanesine getirilir.
Make Package: ARES ktphanesinde olmayan paralarn oluturulup eklenmesi iin kullanlr. Ktphanede olmayan malzemeler bir elektronik parann klf yaps padleri ve izgileri (2D grafik mens) kullanarak oluturulur. Oluturulan yeni ekil sa tula blok ierisine alnp make package komutu aktif yaplarak alan iletiim penceresinden isimlendirilip ktphaneye kullanlmak zere kaydedilir. 23
Decompose: ARES ktphanesinde bulunan bir paray tasarm alanna arp yeniden dzenlemeye veya yeni sembol oluturmaya yarar.
24
Library Manager: Ktphane ile ilgili her trl ilem, bu men sayesinde yaplr. Bu seenek altrldnda, alan iletiim penceresinden yapt ilemler zerindeki dmelere tklayarak ilemlerimizi gerekletirebiliriz.
Bu mendeki komutlar: Dump library : Setiimiz ktphane ya da para hakknda bilgi verir. Delete library : Setiimiz ktphaneyi siler. ADI library : (Asc II Data Import library ) Bu komut klasrde kaytl bulunan ASCII formatndaki bilgileri ktphaneye kaydeder. Backup library : Setiimiz ktphaneyi yedekler. File attribute : Setiimiz dosyann ana zelliini deitirir. Pack library : Setiimiz ktphaneyi paket yapar. Order : ktphanelerin srasn belirlemek iin kullanlr. Unselect all : Kaynak ktphanedeki seilen btn paralarn seili halini kaldrr. Select all : Kaynak ktphanedeki btn paralar seer. Yaptmz ilemin ynn gsterir. Copy items Seilen paralar istediimiz ktphaneye kopyalar.
25
: Seilen paralar istediimiz ktphaneye tar. : Seilen paralar siler. : Seilen paralarn ismini deitirir. : Seilen ktphane ve para ile ilgili bilgileri verir.
Real Time Snap: Bu komut seili ise alma alannda bulunan fare imlecinin u ksmnda ekli meydana gelecek balant yapmak kolaylaacaktr. Bu komut onayl deilse iareti olumayacaktr. Ctrl+S ksa yol tulardr. View mensnden kursr de ayn ilemi yapar. Trace Angle Lock: Bu komut seili olursa izilen yollarn(trace) dn(eklem) yerleri 90 veya 45 a yaparak izilirler. Ctrl+K ksayol tulardr. Auto Trace Selection: Bu komut seili olursa PCB emas zerindeki yol(track) fare sa tuu ile seilirse, seilen yol(track) zelliklerini tayan yeni yollar izmeye balar. Ctrl+T ksayol tulardr. Auto Track Necking: Bu komut seili olursa yollar ile padlerin aras otomatik olarak ayarlanr. Ctrl+N ksa yol tulardr. Auto Zone Regenaration: Otomatik alma alann yeniler. Bu komut bir kere seildiinde system mens altndaki Set Zones seenei de aktifleir. Search And Tag: Tasarm alannda bulunan PCB emada, verilen zel deerlere gre arama yaparak bulduu sonulara gre paralar etiketler. Durum ubuunda ka tane kompenent bulunduu ve etiketlendii takip edilerek renilir. T ksayol tuudur.
26
Tools mensnden search&tag komutunu altr. Field kutusundan REF`i se. String kutusuna R3 yaz Mode blmnden Equals se. Range blmnde All kkn iaretleyiniz. OK(tamam) butonuna tklaynz.(ekil 1.56da R3 setik rengi beyaz olarak deiti.)
Or Search And Tag: Bu seenek Search and Tagseeneine benzer. Fark olarak arama yapar. And Search And Tag: Bu seenek Search And Tag seeneine benzer. Gerekli olan bilgilerin etikette kalmasn salayarak gereksiz bilgileri temizler. Auto Name Generator: Bu komut altrldnda alma alannda bulunan ok saydaki ayn tip elemana isim ve artan numara verir. Yeni oluturulacak paraya isim ve numara verilerek ktphaneden verilen isimle arlmasn salar.
ekil 1.57: Auto Name Generator ekil 1.58: Auto Name komutu ncesi Generator penceresi
Auto Placer: Bu komut ISIS programnda izilmi olan elektronik emann PCB emasnn oluturulmas iin kullanlr. ARES komutu altrldnda PCB emann kart boyu belirlendikten sonra PCB elemanlarn izim alanna otomatik olarak yerletirir.
27
Auto Router: ISIS program ierisinde izilmi. SCH uzantl elektronik emalarn, ISIS program ierisinden ARES program altrldnda PCB bask devre emasn oluturabilmekiin kart ls belirlenip elektronik paralar tasarm alanna yerletirdikten sonra otomatik(Auto) olarak balant yollarn(trace) izmek iin kullanlr.
ISIS de izilen elektronik emann bask devre emasn (PCB) karmak iin ARES programna atldktan sonra (Auto router) komutu altrlrsa ekil 1.60 daki iletiim penceresi gelir. Bu pencere yardmyla otomatik izim ayarlar yaplr. (OK) dmesine tkladktan sonra izim otomatik olarak izilir. Auto router izim penceresinden; Grid: zgara boluklarnn bykl seilir. 50 tavsiye edilir. Routes: hangi net`lerin yola dntrlecei seilir. (Tagged: aretli olanlar; Untagged: aretlenmemi olanlar All: Tamam) Router options: Routing pass: aretli ise izilemeyen yollar gsterir. Tidy pass: aretli ise en iyi izimi yapana kadar izmeye alr. Protect manuel track: aretli ise elle yol izimine koruma (protect) koyar. Edit strategies: bu komut ile ema ile ilgili kat, via gibi elemanlar zerinde dzenlemeleri yaparz. Trace style: Bakr yolun stili Via style: Gei deliinin stili Neck style: Yollarn dn stili Vias: Gei deliklerin tipi Desing rules: ema zerindeki padlar ve yollar arasndaki mesafeler in cinsinden ayarlanr.
28
ekil 1.61: Otomatik PCB tasarmn tek kat yaparken alan iletiim penceresi ekil 1.60daki (Edit Strategies) tklandnda bu pencere alr.
Gateswap Optimizer: Bu komut ile karmak bir ekilde izilmi emann en uygun ekilde yeniden izilmesi salanr.
Power Plane Generator: Tasarm alannda bulunan emadaki power veya ase alannn geniletilmesini ve ema zerindeki boluklarn istediimiz ekilde doldurulmasn salar.
Component Re-Annotator: Bu komut tasarm alanndaki emamzda bulunan paralarn yeniden numaralandrlmas iin kullanlr. Connectivity Checker: Bu komut altrldnda programn otomatik olarak izdii emalarda balant ile ilgili bir hata varsa karmza hata raporu kar.
29
Desing Rule Checker: Bu komut altrldnda dizayn kurallar iersinde emamzn zerindeki pad ve yollar arasnda eer bir hata varsa bu hatalar hakknda bilgi raporu hazrlar.
System Info: Programn (Untitled Ares demo) versiyonu ve lisans ile ilgili bilgiler verir.
30
Set Colours: ARES programnn btn renk ayarlar bu komut aracl ile yaplr.
Set Design Rules: Tasarm alannda izeceimiz PCB emann elemanlar arasndaki mesafeyi ayarlamamz salar. Design Rules komutu altrldnda elemanlar arasndaki uzakl alan pencereden pad-pad, pad-track, track-track vb. ayarlar th cinsinden yapabiliriz. 1Thou= 0,025 mm.
Set Environment: Bu komut ile programn otomatik kayt sresi, geri al seeneinde ka ilemin tutulaca, dosya mensnde ka adet allan dosyann tutulaca vb. ayarlar yaplr.
31
Set Keyboard Mapping: Bu komut programdaki menlere ksayol tular atamak iin kullanlr.
Commands groups: Alt seeneklerine ksayol tuu atanacak ana men seilir. Available commands: Ksayol tuu atanacak seenek seilir. Key sequence for selected command: Atanacak ksayol tuu yazlr.
Set Grids: Bu komut ile zgara(grid) ayarlar yaplr. Bu seenek ile grid noktalar arasndaki uzaklk th cinsinden ayarlanr.
32
Set Layer Usage: Bu komut altrldnda layer kullanma ayarlar yaplr. Bu komut seildiinde alan pencerede her kat iin verilen Inner copper 1 gibi isimler yerine bu isimler silinerek yerine 1.kat, 2.kat gibi istediimiz isimler verilir.
T stunu onaylanrsa; PCB izimi yaparken seilen katman grlr. G stunu onaylanrsa; (2D grafik), graphics modunda grlr. Set Layer Pairs: Bu komut ok katl PCB ema izimlerinde yani ift yz bask devre tasarmlarnda katmanlarn eletirilmesi iin kullanlr. Bu komut seildiinde karmza gelen iletiim penceresinden bask devre katlar eletirilir. (ekil 1.73)
33
Set Library Path: Bu komut, seildiinde ARES programnn ktphane(Library) yolu(path) tanmlanr. letiim penceresinden path yazan kutuya ktphanenin yolu tanmlanr.
Set Plotter Pens: Bu komut plotter(izici) renk ayarlarn yapar. letiim penceresi ile gerekli renk ayarlarn yaparz. (ekil 1.75)
Set Strategies: Bu komut altrldnda otomatik PCB ema izimi ayarlar yaplr. Bu seenein ve iletiim penceresinin aklamalar Tools-Auto Router seenei altnda ayrntl olarak anlatlmtr. Set Template: izim alannda bulunan Textlerin(yazlarn) kalplarn(label), yksekliklerini ve geniliklerini ayarlamaya yarar. Bu komut aktif yapldnda ekil 1.76da grlen iletiim penceresi ekrana gelir.
34
Bu pencerede; Part Reference ksmnda; parann yaz eidi(label font), ykseklii(Height) ve genilii(Width) ayarlanr Part Value ksmnda parann deerinin ykseklik ve genilii, Graphics ksmnda, izim alannda grafik varsa, bu grafie ait yazlarn ykseklik ve genilii ile grafik izgilerinin genilii ayarlanr. Set Work Area: izim alan lleri ayarlanr. Bu seenek altrldnda karmza iletiim penceresi gelir. Bu pencereyi kullanarak izim alanmzn genilii(Width) ve ykseklii (Height) inch olarak ayarlanr.
Set Zones: Bask devre emamzda bulunan bakr blge ayarlar yaplr. Bu komut, ARES programnn otomatik olarak alanlar yeniden izmesi iin konfigrasyon (confg) ayarlarn yaparken kullanrz. Bu komut seildiinde karmza ekil 1.49da grlen iletiim penceresi gelmektedir.
35
Auto-regenerate zones: Alanlarn yeniden otomatik olarak oluturulmas Quick Draw Zones: Hzl izme Background regen. Thershold: Arka plan yenileme hz
Help Index: Bu seenek klasik yardm penceresidir. Yardm konular sol tarafta aklamalar ise sa taraftadr.
36
Contents: indekiler halinde listeleme yapar Index: ndeks halinde listeleme yapar. Search: Yardm konularn arar. Stop Pres: Programn ieriini anlatr. Yeniliklerden bahseder.
ekil 1.81: Proteusun ilgili srmne ait yenilikleri anlatan yardm penceresi
37
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
38
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr. Gnmzde kullanlan bilgisayar yazlm programlarn karlatrarak alma alanlarndaki ara ubuklarnn grevini ve bilgisayar operatrne salad kolaylklar aratrnz.
Boardmaker, Isis, Ultiboard, Workbench, Orcad vb. izim programlarnn tasarm alanlarnn benzerliklerini, ara ubuklarnn programdaki grevlerini aratrp reniniz.
2. TASARIM ORTAMI
2.1. Program Tasarm Ekran
ARES program, bask devre emas izilebilir, yeni sembol ve klflar retilip mevcutlar deitirilebilir. Bu almalarn yapld ortam Tasarm Ekran olarak adlandrlr. Proteus ana mensndeki ISIS ve ARES in hangisini altrrsanz altrn ekrana gelen ortam grnt olarak birbirinin aynsdr. Sadece altrlan fonksiyonun zelliine gre alt menlerde kk farkllklar vardr. ekilde ARES program tasarm ekran grlmektedir.
39
ARES programnn penceresinde izim alann en stnde Balk ubuu yer alr. Balk ubuu: Burada programn ismi yer almaktadr. Men ubuu: Men ubuunda File, Output, View, Edit, Library, Tools, System ve Help menleri bulunmaktadr. Ara ubuklar: Programda, be tane ara ubuu bulunmaktadr. Bu ara ubuklarnn hangileri olduu View-Toolbars komutu altrlarak renilir. Tasarm Ara ubuu: Ekrann solunda yer alr ve editr(ekran) modunu seer. Bu ubuu gizleyemezsiniz. erdii fonksiyonlarn karl menlerde yoktur. izim(Kubak Penceresi) Alan n Grn:
Tm izimin genel grnmn verir. izim alannn ierisine yaptnz almann kltlm halini verir. Turkuaz ereve sayfa snrlar, yeil kutu ise, grlebilir alan gsterir. Fare imlecini bu pencere ierisine gtrp bir kere sol tklarsak izim alannn istediiniz blgesine merkez olacak ekilde yerleir. Kubak penceresi ayn zamanda, yerletirilmek zere seilen parann deneme grntsn verir, bu pencere; o Kullanc ktphanesinden bir para seildiinde, o Rotate /Mirror ikonlar ile ayar yapld zaman (parann saa sola evrilip, ayna grntsnn alnmas ), o Ynlendirilecek(Para, eleman vs.) bir nesne tipi seildii zaman,
40
Kullanc Ktphanesi: PCB eleman oluturmak ve ktphaneden arlan PCB elemanlarn izlemek iin kullanlr.
C Dmesi PCB eleman oluturmak iin kullanlr. Kullanc ktphanesine PCB eleman armak iin tasarm ara ubuu zerindeki ara ubuuna tklanr. Sembol arma dmesi zerinden P ve L dmeleri, PCB eleman armak iin (P), ktphane ile ilgili iler(ktphane silmek, ktphane oluturmak vb.) iin ise (L) dmesi kullanlr.
Ynlendirme ubuu: Nesnelerin dndrlmesinde, ayna grntsnn alnmasnda kullanlan komutlar ierir.
izim ( Tasarm) penceresi: PCB almalarn yapld byk pencere. Ares Program Ara ubuklar
41
Tasarm alanndaki paraya etiket vermek iin kullanlr. Tasarm alanna para armak veya dzenlemek iin kullanlr.
Tasarm alannda yol(track) oluturmak iin kullanlr. Tasarm alannda ok katl izimlerde via(gei delii) koymak iin kullanlr. Blge tanmlamas yapmak ve dzenlemek iin kullanlr. ARES editrnde hazrlanm PCB bask devreye netlist oluturur. Balant yollarn(track) klandrmak(hatalar kontrol amal) iin kullanlr. Tasarm alannda bulunan paralardan istenileni semek ve dzenlemek.
42
Bu simge yeni bir pad yn(matriks) yerletirmek iin kullanlr. 2.1.1.3. 2D Graphics izim alannda izgi oluturmak iin kullanlr. izim alannda kutu oluturmak iin kullanlr. izim alannda daire oluturmak iin kullanlr. izim alannda yay oluturmak iin kullanlr. izim alannda serbest izim yapmak iin kullanlr. izim alannda metin(text) oluturmak iin kullanlr. izim alannda bulunan sembol dzenlemek ya da yeni oluturulan kompenente sembol ismi vermek iin kullanlr. izim alan orjinini ve yeni oluturulan kompenentin orjinini belirlemede kullanlr.
43
izim alannda bulunan objelerin veya blgenin boyutlarnn(mm. veya in. olarak) llmesini salar.
Tasarm alannda bulunan izim dosyasn yazc (printer) yardm ile kada aktarr.
Bu sembol aktif yapldnda, tasarm alanndaki almadan seilen belirli bir alann yazdrlmas (print) salanr. CADCAM k iin Gerber dosyas oluturulur.
44
Tasarm alanndaki PCB kartn katlarnn grntlenmesini veya gizlenmesini salar. Board(pcb kart) llerini durum ubuu zerinde milimetrik veya in olarak seilip grntlenmesini salar. Tasarm alannda istenilen noktay yerel orijin noktas olarak semeye yarar. ptal etmek iin tekrar bu sembol seilir. Z-Theta koordinat noktas oluturur. Bu sembol seili durumda iken, imle izim alannda herhangi bir yere tklanrsa oras merkez seilir ve ekran o noktadan merkezlenir. izim alanndaki grnty byltr(zoom). izim alanndaki grnty kltr(unzoom). Tasarm alannn tamamn ekranda gsterir. Bu sembol seildikten sonra, bir alan belirlenirse, o alan byltr.
Ktphaneden izim alanna eleman ya da sembol armak iin kullanlr. Yeni bir para oluturmak iin kullanlr. Ktphaneye eleman olutururken, etiketlemede kullanlr.
46
Seilen paray 90 derece saa dndrr(Saat ynnde). Seilen paray 90 derece sola dndrr(Saat ynnn tersi). Seilen paray klavyeden girilen a deeri kadar dndrr. Klavyeden a deeri girildikten sonra Enter tuuna baslr. Reflection (Yansma-Ayna Ara ubuu)
47
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
48
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Pad, track, sembol ifadelerini Boardmaker, Workbench programlarnda aratrnz. ematik (SCH) ve PCB semboller arasndaki farklar inceleyerek elektronik malzeme satan iyerlerinden PCB sembollerini ve paralarn ayak(pin) yaplarn aratrnz. G kaynaklarn, televizyon ve radyo devrelerinin PCB kartlarn inceleyiniz.
3. PROGRAM MODLARI
Bu blmde ARES programn kullanarak tasarm alanna izgi(Track), pad, yaz, sembol eklenmesi, bunlarn deitirilmesi(Edit) konular incelenecektir. Konular incelenirken daha nce grm olduumuz menler ve ara ubuklar kullanlacaktr. Konular uygulamalarla aklanacaktr. Bu blmn bilgisayar banda uygulamal olarak allmas tavsiye edilir.
ekil 3.1.a: izilen yollar ekil 3.1.b: Save komutu penceresi ekil 3.1.c: Save Dosyas
Eer nceden altmz bir dosyann adn farkl olarak kaydetmek istiyorsak save as layout seeneini kullanrz. Burada alan pencerede vereceimiz yeni isim girilir ve isteimize bal olarak dosyann kayt yeri deitirilebilir.
50
ekil 3.4: Pad boyutlarnn boyutlarnn deitirilmesi ve eitli byklklerde padlerin izim alannda grn
51
Pad eklini Deitirme ARES program kullanclara Pad Placement ara ubuu zerinden (ekil 3.5) ok eitli pad ekilleri sunmaktadr. ekilde grlen Pad Placement ara ubuu zerinde bulunan dmeler kullanarak, kullanc ktphanesinde gsterilen pad ekilleri ve lleri deitirilebilir. Round(ortas bo daire) PTH
Square(kare) PTH DIL(oval) PTH Edge(kenar balant) connector Circular(dairesel balant) SMT Rectangular(dikdrtgen) SMT Polygonal(okgen) SMT
ekil 3.5: Pad eklinin deitirilmesi ekil 3.6: Pad boyutlandrma ve eitli pad ekilleri
Kullanc ktphanesindeki mavi barl klandrlm ksmdaki C-300-80anlam; C: circle(daire), 300: padn d ap, 80:ortadaki kk dairenin ap anlamna gelir. ekil 3.6da pad ekleme ilemleri srasnda kullandmz ara ubuklar grlmektedir.
52
PCB Kart zerinde Pad Deitirme Oluturduunuz bir PCB emada daha sonradan pad ekli deitirilmek istenirse; lem Sras: Tasarm alan ierisinde bulunan ve deitirilmek istenen pad in zerine fare imleci ile gelerek (SA) tklaynz. Pad seili hale geldikten sonra(pad beyaz renkli olur),yine fare imleci zerinde iken bu sefer (SOL) tklaynz.
ekil 3.7: PCB emada bir DIL08 paket ekil 3.8: DIL08 paketin Padlerinin deitirilmesi
Karmza ekil 3.8de verilen Edit Single Pin iletiim penceresi gelmelidir. Bu pencereyi pad katmann (yzeyini), eklini (sitilini) ve numarasn deitirmek veya numaralamak iin kullanabiliriz. ekil 3.8de grld gibi style kutusunun butonunu tklaynz, karnza kan numaralardan birini seiniz; Okey tuuna basnz, ayak eklinin bydn; ayn ilemi tekrar yaptmzda ise daire ayak eklinin kareye dntn grrsnz. Style leri deitirerek rnekleri oaltabiliriz.
53
ekil 3.9
ekil 3.10
ekil 3.11
Karnza gelen ekil 3.9daki pencereyi kullanarak padin eklini giriniz. OK dmesine basnz. ekil 3.10da grlen pencere alacaktr. Bu pencereden yeni padinizin llerini belirleyip ayarlaynz. OK tuuna basnz. Kullanc ktphanesi ksmnda M-2 isimli yeni pad DIL oval eklinde pad grubu iinde yer almaktadr (ekil 3.11).
54
Pad Matrix Oluturma Yeni bir izim alan oluturunuz. Bu izim alan zerinde herhangi bir yere bir pad yerletiriniz. Padi seili hale getiriniz. Edit mensnden Replicate komutunu seiniz. Bu komut altrldnda karnza ekil 3.12 de grlen pencere gelecektir. Bu pencerede; X-Step: oaltlacak padin, yatay eksendeki aralk miktar(inch). Y-Step: oaltlacak padin, dikey eksendeki aralk miktar(inch). Copies: oaltlacak olan padin ka adet oaltlaca belirlenir. ekilde ilgili kutulara, X-Step :0,5in Y-step :0 Copies :4 seerek OK dmesine basnz.
ekil 3.12
ekil 3.13
55
Fare imlecini istenilen trackn zerine gtrnz ve sol tu ile iki kere tklaynz. Bunu yapmanzn nedeni istediimiz trackn zelliklerini grmek iindir. T60 trackn zerine ift tkladnzda ekil 3.17 de verilen pencereler karnza gelecek ve bu trackn geniliini greceksiniz. Bu pencerelerdeki bilgilerden de anlalaca gibi; T60 track 60 th T90 track 90 th
56
Her bir track ismi ayn zamanda genilii gstermektedir.(1 inch =1000 th ve 1 inch =2.54 cm)
ekil 3,17de gsterilen Traces blmnden T60 track seiniz. (setikten sonra bu trackn zeri mavi bar ile kaplanacaktr.) mleci tasarm alan zerine gtrnz.
B: Trackn izilmesi
C: Track iziminin sonlandrlmas D: Trackn tamamlanm hali ekil 3.19: Track izilmesi (A-B-C- D) klar
ekil 3.19.A da gsterildii gibi, Track izeceiniz noktaya imleci getirip, sol tklaynz. mle ekil 3.19.A da gsterildii gibi ekil alacak ve imlecin ucunda ekli oluacaktr.
Daha sonra imleci trackn izimini bitirmeyi dndnz yerine doru srkleyiniz ekil 3.19.B de grld gibi izim esnasnda track yeil renkli bir izgi olarak grlecektir. Bitirmek istediiniz yere gelince ekil 3.19.C de gsterildii gibi, nce sol tua sonra sa tua basp braknz. ekil 3.19.Dde grdnz gibi 60 th geniliinde bir track, tasarm alanna izilmi oldu. Bu ilemler sonucunda tasarm alanmzda ekil 3.19.Dde grld gibi mavi renkli ve 60 th geniliinde bir track olumutur. Bu trackn mavi renkli olmasnn sebebi ise trackn izildii katn Bottom Copper(Alt bakr yzey) mavi renkli olmasdr. Trackn izildii kat deitike her katn rengini alacaktr. ekil 3.16da Trackn izilebilecei katlar ve renkleri grlmektedir. Renkler istenirse yeniden dzenlenebilir.
57
ekil 3.20de grlen File/ New Layout komutunu seerek yeni bir tasarm sayfas anz. izim yapacanz yzeyi Bottom Copper yzeyi olarak seiniz. ekil 3.16 Tasarm ara ubuunda bulunan Track yerletirme ve dzenleme dmesine basnz. Kullanc ktphanesi ksmnda Traces yani listedeki tracklardan T70 i seiniz.
mleci izim alanna, track izmeyi dndnz yerin balang noktasna getiriniz. Farenin sa tuuna tklayp imlecin x eklini aldn ve balang noktasnn iaretlendiini grnz. (ekil 3.21.A)
D: nc blmn izimi E:Track iziminin sonlandrlmas F:Trackn tamamlanm hali ekil 3.21: Track izimi (A-B-C-D-F)
mleci ekil 3.21.Bde grld gibi izginin(track) ilk blmnn biti yeri olarak dndnz yere doru srkleyiniz ve biti yerine geldiinizde farenin sol tuuna basp braknz(sa tua basar brakrsanz (track) izimi sonlandrlm olur). izeceiniz track birok blmden oluacandan izime devam etmeniz gerekmekte ve bu nedenle sol tua basp brakmamz izimin
58
devam etmesini salayacaktr. ekil 3.21.C de ilk blmn grnts verilmitir. mleci ekil 3.21.Cde grld gibi aaya srkleyiniz ve ikinci blmn biti yerine geldiinizde yine sol tua basp braknz. ekil 3.21.Dde ikinci blm grlmektedir. mleci ekil 3.21.Dde gsterildii saa doru srkleyiniz ve nc segmentin biti yerine geldiinizde ekil 3.21.Ede gsterildii gibi nce sol tua, sonra da sa tua basp braknz. ekil 3.21.F de gsterildii gibi 70 th geniliinde bir track Bottom Copper yzeyine izilmi oldu.
Track izme
Uygulamay (Top Copper) katnda tekrarlaynz.
ekil 3.23
59
o o
mleci tasarm alannda bulunan trackn zerine getiriniz ve imle x eklini alnca, sa tua iki kere pe pee tklaynz. Birinci sa tklamada ekil 3.24.Bdeki gibi track seilir. kinci sa tklamada ise ekil 3.24.Cde gsterildii gibi deitirilecek zellik mens karnza gelir. zellik mensnden Delete tklanarak Track (yol) silinir. izginin(yol- track) her trl zelliini deitirebileceimiz ve ekil 3.25te verilmi olan mendeki komutlarn grevlerini tek tek inceleyelim.
Delete: Seilen track siler. Copy: Seilen track kopyalar. Move: Seilen track tasarm alan ierisinde baka bir alana tar.
60
Mitre: izilen tracktaki keskin keleri kaldrr, gnyeli izilmesini salar. Unmitre: Mitre komutunun yapt ilemi geri alr. Set Mitre Dept: izilen iki trackn birleme noktalar arasndaki izim asn(gnye) ayarlar. Trace Layer: Seilen trackn katn(yzey) deitirir. Alt seenekler ekil 3.26da verilmitir. Track seilip sol tklandktan sonra alan menden, Trace Layer seilip, alt seeneklerden istenilen kat seilir. Bu ilemden sonra track n bulunduu kat deimi olur.
Trace Style: Seilen trackn geniliini deitirir. Alt seenekler ekil 3.27de gsterilmitir. Track seilip, sa tklandktan sonra alan menden Trace Style seilip alt seeneklerden istenilen genilik seilir. Aada verilen alt seenekler, seilen trackn; Default: Track geniliini 12 th yapar. Relief: Track geniliini 10 th yapar. Txxx: T harfinin (track ifade eder) yannda bulunan rakam ya da rakamlarn geniliine bir track yapar. Via Style: Eer seilen track zerinde via varsa stilini(lsn) deitirir. Alt seenekleri ekil 3.28de gsterilmitir. Bu seenein kullanlmas Trace Style ile ayndr. 61
62
Inner 8; seeneini aktif yaptmzda mavi renkli track, krmz renk halini alr. Baknz (ekil 3.33)
ekil 3.34
ekil 3.35
63
ekil 3.36
ekil 3.37
ekil 3.38
ekil 3.39
ekil 3.40
ekil 3.41
ekil 3.42
64
lem Basamaklar
Tasarm alanna 90o lik alar olan Tracklar iziniz. (ekil 3.43) Tasarm alanndaki izgilerden herhangi birini seiniz. (ekil 3.44) Seilen izgiyi farenin sa tuu yardm ile ift tklayarak iletiim penceresinden gerekli minimum ve maksimum ay Mitre Settings iletiim penceresinden ayarlaynz. (ekil 3.45) Seili olan track yeniden farenin sa tuuyla tklaynz, alan pencerenin (Mitre) komutunu aktif yapnz; seilen track kelerinin asnn deitiini greceksiniz. (ekil 3.46) Yaplan ayarlarnz istediiniz gibi olmadysa (Unmitre) komutuyla geri alnz.
ekil 3.43
ekil 3.44
ekil 3.46
65
ekil 3.49da verilen 2D Graphics ara ubuu zerinde bulunan dmesine basnz. Fare imlecini izim alanna yazy eklemek istediiniz yere gtrnz ve sol tklaynz. Karnza gelen ekil 3.50deki Edit 2D Graphics Text penceresi aracl ile yaz yazlarak, zellikleri ayarlanr yaznn boyutlar pencerenin sol alt ksmnda grlen Height-ykseklik ve Width-genilikksmndan ayarlanr. Yaznn yazld kat ekil 3.51 de grld gibi seilir.
ekil 3.51
Tasarm Alan Yaz lemleri 2D Graphics Ara ubuklarndan A iaretini tklaynz. Fare imlecini tasarm alanna yazy eklemek istediiniz yere gtrp sol tklaynz. Karnza gelen 2D Graphics iletiim penceresinde String (kayt penceresi)ne gerekli ismi yaznz. (ekil 3.50) OK Tuuna basnz. (ekil 3.52)
66
Yaznn Kopyalanmas Tasarm alanndaki yazy fare imleci ile iaretleyip sa tuuna tklaynz. Yaznn rengi beyaz olacaktr. (ekil 3.53)
ekil 3.53
Editing Commands (Dzenleme) ara ubuunda bulunan (Copy tagged objects kopyalama) dmesine basnz. Fare imleci tasarm alannda bulunan yazya odaklanacak ve etrafnda bir ereve oluarak yaz pembe rengi alacaktr.
ekil 3.54
Fare imlecini hareket ettirdiinizde ereveli ve yeil renkli yaznn hareket ettiini greceksiniz. (ekil 3.55)
ekil 3.55
Fare imlecini yaznn kopyalanaca yere gtrnz ve sol tklaynz. Yaz istenen yere kopyalanmtr. Tek kopya yeterliyse ilemi sona erdirmek iin fareye sa tklaynz. (ekil 3.56)
ekil 3.56
Yaznn zelliklerinin Deitirilmesi Yazy seili hale getiriniz(beyaz renk almasn salaynz). Fare imleci yine yaz zerinde iken sol tklaynz. Karnza gelen ekil 3.50de verilen Edit 2D Graphics Text penceresidir. Bu pencereyi kullanarak, yaz deitirilebilecei gibi, yaznn ykseklii (height) ve genilii de (width) ayarlanr. (ekil 3.57)
67
ekil 3.57
Yaznn Ayna Grntsnn (Mirror) Oluturulmas izim alanna herhangi bir yaz yaznz. Yazdnz yazy seili hale getiriniz. Reflection (yansma- Ayna) Reflection Yatay yansma) grnts elde edilmitir. ara ubuunda bulunan (Horizontal dmesine basnz.ekil 3.58de ayna
ekil 3.59da verilen ara ubuu zerinde bulunan editing) dmesine basnz.
68
ekil 3.60da grld gibi, kullanc ktphanesi ksmnda PACKAGE bal altnda paralar listelenecektir. Hi bir kompenent arlmam olduu iin bo olacaktr. Para armak iin PACKAGES balnn sol tarfnda bulunan P isimli dmeye basnz. Karnza ekil 3.61de verilen para arma penceresi alacaktr. Daha nceki blmde (ARES Program Para Ktphanesi) ayrntl olarak anlatlmt. Bu pencerede Libraries blmnde stte seilen ktphanenin ierisinde bulunan paralar, pencerenin sol alt tarafnda ise seilen parann ekli grlmektedir. ekil 3.61de gsterilen Category den (Integrated Circuit) ktphanesinden DIL 06 kompenentinin zerine fare imleci ile gelerek ift tklaynz.
69
ekil 3.62
ekil 3.62de gsterildii gibi, kullanc ktphanesinden arlan DIL 06 parasnn listelendiini grrsnz. Dikkat ederseniz para arma penceresi hala karmzda durmaktadr. Bu pencere aracl ile aracamz baka paralarda varsa onlarda ayn yntemle(fare imleci ile zerine ift tklayarak )kullanc ktphanesi blmne alabiliriz. ekil 3.63 de verilen paralar kullanc ktphanesine alnz.
Kullanc ktphanesine alnan paralarn izim alanna tanmas ilemi hepsinden kolaydr. nce kullanc ktphanesinden DIL 08 paraasn seiniz(Fare imleci ile zerine gelip bir kere sol tklaynz).
70
Fare imlecini izim alanna paray yerletirmek istediiniz yere gtrnz ve sol tklaynz. Daha sonra sra ile dier paralar izim alanna taynz ve ekil 3.64teki grntnn olumasn salaynz.
ekil 3.65.A ekil 3.65.B ekil 3.65.C ekil 3.65.D ekil 3.65: Para tama esnasnda objenin beyaz ve yeil renge dnmesi
ekil 3.66.A
ekil 3.66.B
ekil 3.66.C
ekil 3.66.D
71
Orientation Toolbar" ara ubuu zerinde bulunan (Rotate Clockwise paray 90 saa dndr) dmesine basnz. Bu ara dmesine her basnzda para 90 saa dndrlr. Dmesi ise paray her basta 90 sola dndrr. kutusu ierisine yazdnz a kadar para dndrlr, buraya yazacanz a deeri serbesttir(30, 45, vb. gibi a deeri girilip "enter" tuuna baslr).
ekil 3.68: Parann yataydaki ayna grnts ekil 3.68 'de grlecei zere parann yataydaki ayna grnts elde edilmitir.
Paray seili hale getirip , (Vertical Reflection Dikey yansma) dmesine bastmzda ise ekil 3.69da grld zere parann dikeydeki ayna grnts elde edilmi olacaktr.
72
NOT: Track, pad, text, vb. gibi objelerin silinmesi de ayn para silinmesi gibidir. nc yntem (Delete Tagged Objects- SL ) o Tasarm alannda bulunan parann sol st kesine fare imlecini getirip sa tuuna basarak parann sa alt kesine doru srkleyiniz. Biti yerine ekilde grld gibi seilen para geldiinizde sa tuu braknz. mavi renkli ereve ile evrilir iinde bulunan parat beyaz rengi alarak seili hale gelmi olur. ekline o Ara ubuu zerinde bulunan (Delete Tagged Objects sil) tklayarak tasarm alanndaki parann silindiini grrz. (ekil 3.70)
73
Aada bir ksm doru bir ksmda yanl olan cmleler verilmitir. Doru olanlarn bandaki parentezin iine (D), yanl olanlarada (Y) harfi yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. (..) Kare lehimleme taban izebilmek iin Pad placement ara ubuunda SQUARE PADI seeriz. () Pad Matrixs EDIT/REPLICATE komutu ile yaplr. eklini tklarsak izim alanna Pad ekler. () () MTRE dik al izilmi yollarn kelerinin keskinliinin yok edilmesini salar. () TRACK/LAYER komutu tracklarn katn deitirir. (). () iareti tasarm alanna track izer. ekli tasarm alanna ktphaneden sembol armaya yarar.
(). Tasarm alanndaki PCB devre elemanlarn veya blou kopyalar. (). Bir parann ayna grntsn iareti alr. (). areti tklanrsa tasarm alanna track izer.
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
74
AMA
Uygun ortam salandnda bask devre iziminde dikkat edilecek noktalar renip; bask devre izimi uygulamalarn doru olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesi yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Daha nceki modllerde rendiiniz (PCB) bask devre karma yntemlerinden yararlanarak 555 Entegresi yardmyla yaplm Flip-Flop devresinin bask devre emasnn tasarmn yapnz. eitli elektronik cihazlarn (TV, VCD, Mzik seti, MP3 alar, cep telefonu vb.) yapsn ve PCB kartlarn inceleyiniz. PCB tasarmnn veya tasarmclarnn elektronik alandaki nemini ve faydalarn aratrnz. PCB tasarmnda kullanlan PCB kart eitlerini, zelliklerini ve bunlarn aralarndaki avantaj ve dezavantajlar aratrnz.
75
PCB oluturulurken yle bir tasarm yaplmaldr ki, devre sonradan arza yaptnda tamiri esnasnda eleman deiimi zor olmamaldr. Mmkn olduu kadar elemanlar zerindeki yaz, ekil ve dier aklayc bilgiler, bir ynden okunacak ekilde yerletirilmelidir. rnein, birbirine parelel yerletirilmi direnlerin tolerans renkleri ayn ynden okunmal veya ayn tip transistrler mmkn olduka ayn yne taklmaldr. Diyotlarn, kondansatrlerin veya benzeri elemanlarn yazlar rahat okunabilecek ekilde st tarafa gelmelidir. Kuvvetli akm tayan hatlarn bakr genilii, zayf akm tayan hatlarn bakr geniliinden daha fazla olmaldr. Aksi halde kuvvetli akm hatlar ani akm darbelerinde yanarak kopabilirler. Bask devrenin dzenlenmesi srasnda elemanlarn yerletirilmesi asndan bir simetriklik, bir dzen olmal ve gze ho grnmelidir. Elemanlar rastgele yerletirilmi bir bask devre zerinde alma yapmak olduka zordur. Malzemelerin numaras ve deerleri bask devre zerinde yer almal, bu yazlar malzemeli yzden rahatlkla okunabilmelidir. Yine yar iletken malzemelerin ular belirtilmelidir. Bask devre tasarmnda malzemeli yz (stten grn) esas alnmal, plaketin zerine eleman sembolleri yerletirilmi olarak izilmeli, daha sonra izilmi olan plaket ters evrilerek alt grn (bakrl yz) elde edilmeli, yani izilecek ksmda sadece bakr hatlar ve dier padlar olmaldr. ARES programnn ktphanesinde bulunan PCB sembol lleri ile elemann gerek llerinin ayn olup olmad kontrol edilmelidir.
PCB tasarmn yaparken ARES prgramnn ktphanesinden setiiniz malzemelerin lleri ile retici firmalarn satt standart malzemelerin lleri de ayn olmaldr. rnein, eleman Wlk bir diren iken, ktphaneden 1 Wlk bir diren sembol seilirse ller birbirini tutmayacaktr.
1/2
1/4 W 1/8 W ekil 4.1: 1/2,1/4 ve 1/8 watt direnlerin lehimleme taban mesafeleri
76
Dikey olarak yerletirilecek direnlerin ve diyotlarn lehimleme tabanlar arasndaki mesafe, 5 mm olmaldr. (ekil 4.2)
Gl direnlerin lehimleme tabanlar arasndaki mesafe, iletkenleri arasndaki mesafeye uygun olmaldr. (ekil 4.3) apkal tip transistorlerin tabanlar arasndaki mesafe, ekil 4.4te gsterildii gibi olmaldr.
Kondansatrlerin iletkenleri arasndaki mesafeler llmeli ve lehimleme tabanlar bu mesafeye uygun olarak yerletirilmelidir. (ekil 4.7)
77
Diyotlarn lehimleme tabanlar arasndaki mesafe 10mm olmaldr. Gerekirse llmeli lehimleme tabanlar bu mesafeye uygun olmaldr. (ekil 4.8)
Kart zerindeki balant terminallerinin ayn kenar zerine yerletirilmesine zen gsterilmelidir. (ekil 4.9)
DORU
Transistr zerindeki soutucular, birbirine veya baka bir devre elemanna temas etmeyecek kadar uzak olmaldr. Is yayan diren ve transistrler, birbirlerinden etkilenmeyecek kadar uzaa yerletirilmelidir. ekil 4.3teki gibi gl diren rnekleri, elemanlar kart zerine yatay ve dikey olarak yerletirilmelidir. (ekil 4.10)
Trimpotlar, kolayca ayarlanabilecek yn ve ekilde yerletirilmelidir. lm ve kontrol kolayl iin kart zerine, kontrol noktalar konulmaldr. 78
Byk tip kondansatrlerin tek balarna ayr bir kart zerine yerletirilmesi tercih edilmelidir. Yatay olarak yerletirilmi ve wattlk direnlerin lehimleme tabanlar arasndan, en fazla iki balant yolu geirilir. (ekil 4.11)
Diyotlarn lehimleme tabanlar arasndan, en fazla bir balant yolu geirilir. apkal tip transistrlerin lehimleme tabanlarna bal balant yollar ekil 4.12 deki gibi dzenlenmelidir.
YANLI DORU ekil 4.12: Diyotlarn lehimleme tabanlar arasndan geirilen balant yolu
Dikey yerletirilecek direnlerin lehimleme tabanlar arasndan balant yolu geirilmemelidir. (ekil 4.14)
Devre elemanlarnn gvdeleri birbirine dememeli ve aralarndaki mesafe en az 1 mm olmaldr. (ekil 4.15)
79
Devre elemanlar, kart kenarndan 5 mm ieride olacak ekilde tasarlanmaldr. Tm balant yollar yatay ve dikey olmaldr. (ekil 4.17)
YANLI DORU ekil 4.17: Yatay, dikey balant yollar ve yatay veya dikey olmayan balant yollar
Balant yollarndaki dik dnler, yuvarlatlmal ve balant yolu geniliinin sabit kalmasna dikkat edilmelidir. 45o yaplan dnlerde de keler yuvarlatlmaldr. Balant yollar, lehimleme tabanlarna dik olarak balanmaldr. (ekil 4.18)
DORU YANLI ekil 4.18: Lehimleme tabanna dik ve dik olmaya balant yolar
0,2 mm 0,5 mm 1 mm 2 mm 3 mm 4 mm 5 mm
Tad en fazla akm 0,1 amper 0,3 amper 2,5 amper 5 amper 6 amper 7 amper 9 amper
Tablo 4.1: Balant yollunun geniliine bal olarak tayabilecekleri akm miktar
80
Basma devre kartlarnn tasarmlanmas yaplrken balant yollarnn genilii tayaca akma gre belirlenmelidir. retici firmalar 35 mikron kalnlndaki bakr tabaka iin Tablo 4.1 deki deerleri vermilerdir.
Paralar aras track(yol) balantsnn oluturulmaya balanmas iin tasarm alan ara ubuklar zerindeki (Track placement and editing) dmesine basnz. ekil 4.20de grld gibi fare imlecini giri pininin zerine getiriniz ve fare imlecinin ucunda x iareti oluunca sol tklaynz. Fare imlecini ekil 4.21de gsterildii gibi BRIDGE 2 parasn AC1pini zerine gtrnz ve x iareti oluunca sol tklaynz. Bu ilem basamanda track izim kurallarn uygulayarak PCB eklini tamamlaynz.
81
Ayrca track izimlerini yaparken(durum ubuu zerinden) ekil 4.21de gsterilen ve o anda izilen trackn katn ekil 4.22 de sk sk kontrol ediniz.
ekil 4.23de gsterildii gibi PCB emasnn btn tracklar izilmi olup, PCB emasnn byk bir ksm tamamlanmtr. Siz de PCB emanz ekil 4.23 de gsterildii gibi tamamlaynz.
Track izimlerinden sonra sra, giri ve klar yaz ile belirtmeye geldi. Ayrca paralarn zerine sembol isimlerini de yaznz. (ekil 4.24) ekil 4.24te gsterldii gibi yazlar gereken yerlere yerletiriniz. Yazlar boyutlandrma(Size-Widht) ilemi sizin tercihinize kalmtr.
ekil 4.24te izimi tamamlanm olan PCB emas grlmektedir.Bu almay File mensnden Save Layout As seeneini kullanarak kaydediniz.
82
ekil 4.26.a: Yeil renkli izgi ile elemanlarn seilmesi ekil 4.26.b: PCB zerinde blok ierisine alnm alan
83
Eer blok ierisine alnmak istenen alanda hata oldu ise, yani blok ierisine istemediiniz paralar seildi veya istediiniz paralar dahil olmad ise, hatal blou yok etmek iin fare imlecini tasarm alan ierisinde bo bir alana gtrnz ve sa tklaynz. Daha sonra blok alma ilemini tekrar batan balaynz ve doru yapana kadar ilemleri tekrarlaynz.
ekil 4.27de gsterilen ara ubuu zerinde bulunan (Coppy Tagged Objets-kopyala) dmesine basnz. Fare imleci tasarm alannda bulunan PCB bloa odaklanacak ve etrafnda bir ereve oluarak blok pembe rengi alacaktr. Fare imlecini hareket ettirdiinizde ereveli ve yeil renkli bloun hareket ettiini greceksiniz. Fare imlecini bloun kopyalanaca yere gtrnz ve sol tklaynz. Grdnz gibi blok istediiniz yere kopyalanmtr, fakat ilem sona ermemitir. nk kopyalanan blok hala sol tklama ile baka kopyalar yaptrabilir. lemi sona erdirmek iin ise sa tklanr. (ekil 4.28)
4.2.6.Bloun Silinmesi
Bu uygulamay yapabilmek iin ekil 4.26.adaki PCB devreyi blok iine alnz.
84
Klavyeden Delete tuuna basnz ya da ekil 4.27de gsterilen ara ubuu zerinde bulunan (Delete Tagged Objets- sil) dmeye basnz. Blok ierisindeki alan silinmi olacaktr.
ekil 4.29: Blok iindeki PCB devreye block rotate uygulan ekil 4.30 : Block rotate penceresi
PCB emasn incelediinizde ekil 4.31 de grld gibi, PCB emas Y ekseni zerinde 180 derecelik bir a ile dndrlmtr. Bu dndrme ilemi standart alarn dnda da yaplabilmektedir (15, 30, 80 125 ve benzeri gibi). Tek yapmanz gereken ey, ekil 4.30 daki iletiim penceresinden Angle ksmna istediiniz a deerini girerek dndrme eksenini aktif hale getirerek OK dmesine basmaktr.
4.2.8. Bloun Yazdrlmas(Print) Tasarm alanna PCB devre iziniz ya da izmi olduunuz PCB devreyi arnz. (ekil 4.32)
85
Bu PCB ema zerinde yazdrmak zere bir blok oluturalm. Bunun iin Output mensnden Set Output Area komutunu altrnz.
Set Output Area komutu altrlp, fare imleci kare eklini aldktan sonra, tasarm alanndaki almanzn, kda aktarlacak blmnn balangcna fare imleci getirilir. Sol tua basl tutularak, biti noktasna doru srklenir. Biti noktasna gelindiinde sol tu braklr. Bylece yazdrlacak blm blok ierisine alnr ve bloun arka plan rengi gri olur. Output mensnden Print seenei altrlarak alan iletiim penceresinden dier ayarlar yaplr, (Output - Print konusuna baknz.) OK dmesine baslr ve blok ierisine alnan ksm yazcya gnderilir.
86
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
(..) Tracklar paralarn pinlerini birbirine balar. (..) Tracklar dnlerde KESKN KEL olmaldr. (..) Lehimleme tabanlar malzemelerin PN (AYAK)BYKLNE gre belirlenmez. (..) Diren, diyot gibi devre elemanlar PCB kart zerine APRAZ OLARAK yerletirilmelidir. (..) PCB kartlar zerinde giri ve k klemensleri veya konnektrler, AYNI YNLERDE olmaldr. (..) PCB devrelerde direnlerin renk ve toleranslar AYNI YNLERDE olmamaldr. (..) POT, ayarl diren gibi elemanlar kolaylkla ayarlanabilecek ynlerde olmaldr. (..) Bilinmeyen elemanlarn ayaklar aras mesafe llmeden PAD konulmaz. (..) Yaplan PCB tasarmda paralar BRBR ZERNE BASMALIDIR. (..) PCB tasarmlarda snan komponentler iin, SOUTUCU N BOLUK BIRAKILMALIDIR.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
87
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesi yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr. PCB de kullanlan paralar ile SCH de kullanlan semboller arasnda ne fark vardr? Aratrnz. 0-99 Sayc, kara imek, yryen k devrelerinin ARES proramndan PCB devresini karnz. PCB devresini, karmak istediiniz devrelerin paralarndan bazlarn ktphanede bulamazsanz ne yaparsnz. Program ktphanesini eksik malzeme ve sembol bakmndan zenginletirmek iin retici firmalarn katalog larndan nasl yararlanrsnz? Arzal cihazn iinden sklen bozuk malzeme(kompenent) piyasada bulunmazsa cihaz tamir edebilmek iin tamircilerin neler yaptklarn aratrnz. TV, radyo emalarn inceleyiniz, emadaki sembollerin devre zerindeki yerlerini bulmaya alnz. emadaki sembol ve paralar ISIS veya ARES program ktphanesinde aratrnz.
5. SEMBOLLER
5.1. Bir Semboln Deitirilmesi
ARES program, baskl devre (PCB) iziminde, piyasada bulunan bask devre karma programlar ierisinde, ktphanesi en zengin olan programlardan birisidir. Ayrca ktphanesinde olmayan paralar kullanc tarafndan oluturma imknnn kolay olmas ve bu paralarn, internet aracl ile paylalma imknnn bulunmas asndan da gelimi bir programdr.
P tuuna basnz, karnza (tasarm alan) ARES ktphanesi gelir. (ekil 5.2) 88
ARES ktphanesinden deitireceiniz paralar ift tklayarak kullanc ktphanesine arnz. ARES ktphanesinde paralar, tasarm alanna armadan nce para izleme penceresinden klf yapsn grp zelliklerini renebilirsiniz. Fare imlecini tasarm alanna alacanz para zerine getirip sol tuu tklaynz. n grn peneresinden parann ynn gerekirse deitirerek tasarm alanna alnz. (ekil 5.1)
lem sras: ekline fare ile sol tklayarak tasarm alanna gelen iletiim penceresine deiiklik yapacanz elemann adnn ilk iki harfini yaznz. rnek: DILin, DI yazdnzda, iletiim penceresinde yalnzca ismi DI ile balayan paralarn isimleri gzkr. ARES ktphanesinden deiiklik yapacanz paralar ift tklayarak tasarm alanna getiriniz. (ekil 5.3) Deiiklik yapacanz paray, fare sa tuunu kullanarak seili hale getiriniz. (ekil 5.4)
89
ekil 5.3
ekil 5.4
ekil 5.5
Deiiklik yapacanz parann nce padlerini dzenleyiniz. Fare imlecini deiiklik yapacanz padin zerine getirerek sol tklaynz. ekil 5.5te Alan Edit Single Pin penceresinden Stylei iaretleyerek istediiniz lehimleme tabann ve lsn seerek OK dmesini iaretleyiniz. Setiiniz pinin ekil ve lsnn deitiini gzlemleyiniz. (ekil 5.6) Ayn ilemi dier padler iin tekrarlaynz. (ekil 5.7)
ekil 5.6
ekil 5.7
sim deiikliklerini kullanc ktphanesinden grebilirsiniz. (ekil 5.11) Deiiklik yaplan parann en son hali ekil 5.12 de grlmektedir.
ekil 5.11
ekil 5.12
Yeni oluturulacak olan parann pin numaralarnn karkla neden olmamas iin, yeni para olutururken izim kat olarak malzemelerin yerletirildii Compenent Side para yzeyi seilir(stten grn). ayet lehim yzeyini Solder Side seerek bu yzeyde paray oluturmaya balarsak pinleri ters olarak yapmamz gerekir(alttan grn ekil 5.13). Bu noktaya ok dikkat ediniz.
ekil 5.14 te grlen 2D Graphics ara ubuu zerinde bulunan izgi dmesine basnz ve ekil 5.15.Ada verilen ekli oluturunuz.
Yine 2D Graphics ara ubuu zerinde bulunan ve ekil 5.15.Bde verilen ekil haline getiriniz.
91
Dmesine basnz ve kullanc ktphanesinde listelenen padlerden S-6025 padini seerek ekil 5.15.Cde gsterildii gibi 1 nolu pin yerine yerletiriniz. Dmesine basnz ve kullanc ktphanesinde listelenen padlerden C-6030 padini seerek ekil 5.15.D ve Ede gsterildii gibi sra ile yerletiriniz. Dmesine basnz ve parann ismini yazp (LM741 veya 555), dmesini kullanarak sola 90 derece dndrnz. ekil 5.15.Ede gsterildii gibi yerletiriniz.
A:izgi izilmesi
B:Arc izilmesi
D:Dier pinlerin oluturulmas E:sminin verilmesi F:Ktphaneden arlm hali ekil 5.15: LM 741 opampnn PCB klfnn oluturulmas
ekil 5.15.Eyi uyguladysanz para oluturulmu demektir. imdi bu paraya bir isim vererek ktphaneye yerletirme ilemini yapnz. ekil 5.15.E de grlen paranz, fare sa tuunu kullanarak blok ierisine alnz ve ekil 5.16da grlen ekli elde ediniz.
92
Men ubuundan Library- Make Package komutunu ya da ara ubuklarndan semboln tklaynz ve ekil 5.16da gsterilen pencere aracl ile paraya isim veriniz. Paranzn ktphaneye eklenme ilemi de tamamlanmtr. lem, buraya kadardr. imdi ktphaneden, eklediiniz paray, tasarm alanna arnz. ekil 5.17de gsterilen ara ubuu zerinde bulunan (Package placement and editing komponent arma ve dzenleme) dmesine basnz.
ekil 5.18de grld gibi kullanc ktphanesi ksmnn bal PACKAGE olmaktadr ve ierisinde de herhangi bir para bulunmamaktadr. PACKAGE balnn sol tarafnda bulunan para arma dmesi olan Pdmesine basnz.
Karnza gelen ekil 5.20deki Pick Packages para arma penceresinin Libraries blmnden USERPKG ktphanesini seiniz. ekilden de greceiniz gibi Object blmnde ise bizim oluturduumuz ve adna da 555 ve LM 741 dediimiz para listelenmektedir. Bu pencereden(ekil 5.19) LM741 ve 555 paralarnn zerine srasyla fare imleci ile ift tklaynz. Daha sonra bu pencereyi kapatnz ve kullanc ktphanesi ksmn inceleyiniz. ekil 5.19da gsterildii zere para kullanc ktphanesi ksmna arlmtr.
93
imdi de kullanc ktphanesinden listelenen paranz tasarm alanna taynz ve inceleyiniz. Parann izim alanndaki durumu ekil 5.15.Fde grlmektedir. Dikkat ettiyseniz ARES program parann pimlerini otomatik olarak (paray olutururken pinleri yerletirdiimiz sraya bal olarak) ekil 5.21de numaralandrlmtr(paray seiniz, taynz, kopyalaynz, siliniz, ters grntsn elde ediniz vb. gibi ilemleri yapnz. Greceksiniz ki; oluturduunuz paralarn Ares programnn dier paralarndan hi bir fark yoktur).
94
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
95
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Amatrce izdiiniz elektronik PCB bask devre izimlerinin daha dzgn olmas iin bask devre tasarm kurallarn aratrnz. Bir televizyon emasn yakndan inceleyerek PCB bask devresi ile karlatrnz. Ayn TV emasnn bask devresini elle izerseniz ne gibi sorunlarla karlarsnz. Otomatik PCB tasarm tam sizin istediiniz gibi olmazsa ne yaparsnz. Otomatik PCB tasarmnn bizlere salad faydalar cep telefonu PCB kartn inceleyerek aratrnz.
Otomatik PCB izimi yapacanz iin ISIS programnda devreyi olutururken, dikkat edilmesi gereken nokta udur: ISIS programnda emas izilip, ARES programnda otomatik olarak baskl devresi karlacak olan elektronik devrenin, bu programda kullanlacak olan
96
elemanlar belirlenirken, bu elemanlarn PCB klfnn ARES programnda bulunmas gerekmektedir. Bunu renmenin yntemi ise; eleman, kullanc ktphanesine arlrken karmza gelen "Pick Devices" yani eleman arma penceresinin(ekil 6.3) sa alt tarafnda PCB klfnn gsteriliyor olmas gerekmektedir. Eer bu blmde hibir PCB klf yok ve "No PCB Package" bilgisi varsa, o elemann ARES 'de PCB karl yok demektir. Bu durumda bu eleman deil, bu elemana benzer ve PCB karl bulunan baka bir eleman kullanmanz nerilir.
Yukarda bahsedildii gibi, ekil 6.3te verilen pencere ISIS programnda eleman arlrken, ARES programnda PCB klfnn olup olmadn gsterir. Bunun iin seilen elemann semboln gsteren blmn altna bakmanz gerekmektedir. Bu pencerede "DEVICE" ktphanesinden "BRIDGE" elemann seiniz. Pencerenin sa tarafnda bu elemann sembol, semboln altndaki blmde ise PCB klf grlmektedir. ISIS programnda oluturacanz devrede kullanlan elemanlar bu husus gz nne alnarak seilmitir(Bu husus gz nne alnmadnda otomatik PCB oluturamazsnz anlamna gelmemektedir. Sadece iiniz biraz zorlamaktadr. Bunun nedeni; devreyi ISIS 'da oluturup ARES 'e getiinizde PCB klf tanmlanmam olan elemanlar iin karnza bir pencere gelir ve bu tanmlamalarn yaplmas istenir. Bu tanmlamalarn elemana, zellikle de pin yapsna uygun olmas gerekmektedir).
ekil 6.3: Devrede kullanlacak olan elemann PCB klfnn olup olmadnn kontrol
97
ISIS program aracl ile ekil 6.2'de verilen basit g kayna devresi hazrlandktan sonra otomatik PCB oluturmak iin gereken her ey tamamdr. imdi srayla aada verilen ilem basamaklarn uygulayalm:
ISIS program men ubuu zerinde bulunan "Tools - Netlist to ARES" seeneklerini altrnz. Bu seeneklerin altrlmas ile devrenin "Netlist" dosyas hazrlanmakta, yani otomatik PCB izimi iin hazr hale getirilmektedir(Bu ilem basamandan sonraki ilem basamaklarnn tamam ARES programnda uygulanacaktr). Karnza ARES program gelmekte ve ekil 6.4te gsterildii gibi, ISIS programnda oluturduunuz devrede kullanlan elemanlarn PCB klf sembol isimleri kullanc ktphanesinde bulunmaktadr. Kullanc ktphanesinde listelenen PCB klf isimlerini incelediinizde, ISIS programnda oluturduunuz devrede kullandmz elemanlarn sembol isimleri ile ayn olduunu greceksiniz. Bu durum ok nemli olmakla birlikte, bu paralar izim alanna yerletirirken faydal olacaktr. ekil 6.5te gsterildii gibi paralar izim alanna taynz. Bu ilemi yaparken kullanc ktphanesinde istediiniz para semboln seerek, fare imlecini izim alannda yerletirmek istediiniz yere gtrerek sol tklamanz yeterli olacaktr. Ya da ikinci bir yntem; ISIS programndan "Netlist to ARES" seeneini altrp, ARES programna getiinizde, fare imlecini izim alanna gtrp devaml sol tklama yaparak, paralar birer birer izim alanna yerletirebilirsiniz.
98
Paralar izim alanna ekil 6.5te gsterildii gibi ya da rastgele yerletirdikten sonra, dndrme ara dmelerini kullanarak ve paralar tayarak ekil 6.6 'da gsterildii gibi dzenleyiniz. Bu dzenleme ileminden sonra baskl devre otomatik izim iin hazr hale gelmitir.
99
Baskl devre izimlerinde uyulmas gereken kurallardan daha nce bahsetmitik. Bu kurallar; pad - pad aras, pad - track aras, track - para pini aras, vb. gibi mesafelerin ya da izimde uygulanacak stratejilerin belirlenmesinden olumaktayd. Bu kurallarn belirlenmesi ve otomatik olarak izdirilmek istenen PCB emann tek yzeye izdirilebilmesi iin ekil 6.8 'de verilen pencerede "Edit Strategies" dmesine basnz(Eer bu dmeye basmadan, "OK" dmesine basarsanz baskl devre ift yzeye izilecektir. Bu durum da byle basit PCB izimleri iin hi istenmeyen bir durumdur). Karnza, otomatik PCB izimi iin kurallarn belirlendii ekil 6.9'da verilen "Edit Strategies" penceresi gelecektir(Bu pencere ile ilgili ayrntl bilgi edinmek iin "Tools - Auto Router" konusuna baknz).
Bu pencereyi kullanarak yapacanz en nemli deiiklik; baskl devrenizi tek yzl olarak izdirmektir. Dier ayarlar ARES programnn default ayarlar olduu iin hi dokunmamamz yerinde olacaktr.
Otomatik izim iin kurallarn belirlenmesi baskl devreyi tek yzl olarak izdirebilmek iin; ekil 6.9da verilen pencerede; "Strategy" blmnden "POWER" seeneini seiniz. Pair 1(Hoz) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz. Pair 1 (Vert) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz. "Strategy" blmnden "SIGNAL" seeneini seiniz. Pair 1 (Hoz) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz. Pair 1 (Vert) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz.
Yukarda anlatlan ilemler yapldktan sonra "OK" dmesine basnz. Tekrar ekil 6.6 'da gsterilen otomatik izim penceresine dneceksiniz. Bu pencerede de OK dmesine bastnzda, tasarm alannda bulunan ema otomatik olarak izilmeye balayacaktr. 100
OK
tuuna
tekrar
tklaynz.
izim alannda bulunan emanz otomatik izim sonras ekil 6.10'da gsterildii gibi olacaktr. Grld zere PCB emanz "Top Copper" yzeyine ve tek yzl olarak izilmitir (Track 'larn ince olduunu dnyorsanz, "Edit - Undo" seeneklerini altrarak ya da klavyeden ; "Ctrl +Z" tularna birlikte basarak son yaplan otomatik izim ilemini geri alnz. Tekrar "Tools - Auto Router" seeneklerini altrnz ve "Edit Strategies" dmesine basarak, karnza gelen pencereden "Trace Style" blmnden istediiniz genilii seiniz ve "OK" dmesine basnz.)
ekil 6.11: Otomatik PCB izimde ince yollarn kalnlatrlmas iletiim penceresi
101
ekil 6.13: PCB kartn etiketlendirilmesi ekil 6.14: PCB kartn ereve iine alnmas
102
ekil 6.16: Yazcdan (printer) ayarlar yaparak st, alt grnleri karabiliriz.
103
ekil 6.18: PCB emada kullanlacak olan paralarn izim alanna yerletirilmesi
Elemanlar aras netlist balantlarnn oluturulmaya balanmas iin, verilen ara ubuu zerinde bulunan "(Enter or modify rastnest connections) dmesine basnz. Fare imlecini "D-09-M-R" parasnn 3 nolu pin 'i zerine getiriniz. Fare imleci 3 nolu pin zerinde iken, durum ubuunda verilen mesaj inceleyiniz. (ekil 6.18) 104
ekil 6.18 'de grlen mesajda; 3 nolu pin hakknda bilgiler verilmektedir. Pin-3 : 3 nolu pin Net - <NONE> : net yoktur (net tanmlanmam) Style - S-70-30 : padin sitili ;(square) kare, d ap 70, i ap 30 Fare imleci "D-09-M-R" parasnn 3 nolu pin'i zerinde iken fare imleci ucunda "x" iareti oluunca sol tklaynz. Daha sonra fare imlecini "DIODE25" parasnn "anod" u zerine gtrnz ve "x" iareti oluunca sol tklaynz. Bu ilemi yapmakla ilk net ileminizi ve ilk rastnest balantnz yapm bulunmaktasnz. Fare imlecini tekrar "D-09-M-R" parasnn 3 nolu pin'i zerine getiriniz ve durum ubuunu inceleyiniz, greceksiniz ki verilen "Net" bilgisi deimitir.
ekil 6.20: Balant sonras durum ubuunda pin ile ilgili verilen mesaj
ekil 6.20'de grld gibi, Net - <NONE> bilgisi yerine Net -%00000 bilgisi gelmitir. Artk bu pinin bir balants vardr ve ismi de "Net - %00000" dir. ekil 6.21 de verilen net balantlarn yapnz.
105
Net balantlarnn tamam yapldktan sonra, m (Enter or modify rastnest connections) dmesi aktif iken; kullanc ktphanesi ksmnda, yaplan btn netlerin isimleri listelenir. Bu durum ekil 6.20 'de gsterilmektedir.
NOT: Net lerin silinmesi ilemi ayn dier paralar silme ilemi gibidir. Fare imleci ile zerine gelip, iki kere sa tklamak netin silinmesi iin yeterlidir. Ayrca kullanc ktphanesinde isimleri listelenen netlerin, fare imleci ile isminin zerine gelip iki kere sol tklama yaplrsa, izim alannda bulunan o net klandrlacaktr. Net ilemi tamamlandktan sonra, fare imleci ile pinlerin zerine gidiniz ve durum ubuunda verilen bilgileri inceleyiniz. (Bu bilgiler size, izim alannda ekilsel olarak gsterilen balantlar teorik olarak sunmaktadr.) Hazrladnz ve netlerini oluturduunuz PCB emanzn otomatik olarak baskl devresinin oluturulmasna geebilirsiniz. izime gemeden nce bu baskl devrenin ka kat olacana karar vermeniz gerekir. Devreniz basit olduu iin PCB emay tek kat yapmak uygun olacaktr. Men ubuundan "Tools - Auto Router..." seeneklerini altrnz. Karnza gelen ekil 6.23 'deki pencereden, "Edit Strategies" dmesine basnz. Karnza bu sefer ekil 6.24 te verilen pencere gelecektir. Bu pencere aracl ile; "Strategy" blmnden "SIGNAL" seeneini seiniz. Pair 1 (Hoz) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz. Pair 1 (Vert) blmnden "Top Copper" seeneini seiniz,
ve sonrada "OK" dmesine basnz. Tekrar "Auto Router" penceresine dneceksiniz. Bu pencerede de "OK" dmesine bastnzda otomatik izim ilemi "Top Copper" yzeyine de gerekletirilecektir.
106
ekil 6.23: PCB kartn track kalnlnn ayarlanmas ekil 6.24: Tek kat PCB izmek iin Edit Strategies penceresi
ekil 6.26: nce izilmi olan track larn ayarnn Trace Styl den yapnz.
107
a-
b-
108
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyetteki konularn ilginizi ektiini, yeteneklerinize, deerlerinize ve ihtiyalarnza uygun olduunu dnyorsanz, eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
109
Dijital termometre
110
Hrsz alarm
Trafik devresi
111
112
113
KAYNAKA KAYNAKA
DNER Gkhan, Proteus le ematik izim Ve Simlasyon, ERA Yaynlar. KIRMIZI Doan K., Basma Devre Teknii, MEB Yaynlar, stanbul 1979. AHN Hikmet, Bilgisayar Destekli Tasarm Proteus, Alta Yaynlar, stanbul 2004 TABAI Abdurrahman, Bilgisayarla Elektronik Devre emas ve Bask Devre izimi, BRSEN Yaynlar, stanbul Ekim 1996. YARCI Kemal, Bilgisayar Uygulamalar 1, YCE Yaynlar, stanbul Eyll 1998. www.labcenter.co.uk www.turkengineers.com www.sonsivri.com
114