Koha n trokllimn e poetit

Dalja n drit e vllimit poetik Trokllima e Poetit t poetit shqiptar me banim n Londr, Xhavit Gasa, nuk sht thjesht nj trokllim jete, por nj rendje e afsht... FAQE 6

LONDRA 2012

Jeni t mirpritur
Mesazh pr shqiptart nga Kryeministri Britanik, David Cameron, pr Lojrat Olimpike Londr 2012
Mbas vetm 100 ditsh do t hapet n Londr Olimpiada 2012, nj fillim i mahnitshm pr spektaklin m t madh n bot. Ne dshirojm t ndajm me popullin shqiptar gzimin..

Msuesja Aida Haziri nderohet me ertikat t Art

FAQE 2

FAQE 8

FAQE 5

Nr. 17
MAJ 2012

Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291]

GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE

e-mail: albaniannews.gazeta@gmail.com

Forumi i IV Britaniko Shqiptar

Peja ndihmon jetimt

T rinjt lider t paqes vazhdon udhn n Londr

FAQE 12

U promovua n Londr PrishtinaPoetic Memories

FAQE 18

FAQE 15

2
Nr. 17 - MAJ 2012

Msuesja e talentuar shqiptare, Aida Haziri, q jeton dhe punon n Mbretrin e Bashkuar, u nderua me ertifikatn e Art pr punn e saj t vlersuar n shkollat shqipe t Arsimit Plotsues q operojn n kuadrin e shoqats shqiptare Ardhmria. Ajo ka qen nj nga t przgjedhurat n takimin e 25 Marsit 2012t, ku ka spikatur paraqitja e saj. kt njoftim zyrtar e bn vet Claire Arthur, Drejtuesja e Siguris s Cilsis n organizimin m t detajuar dhe ligjor pr shkollat suplementare t edukimit plotsues n Londr. Korniza e cilsis q i sht paraqitur sht nj arsye e qart e ligjrimit t procesit vlersues. Kshtu msuesja Aida e diplomuar pr Gjuh dhe Letrsi Shqipe pran Universitetit Aleksandr Xhuvani t Elbasanit mbetet objekti i falenderimeve pr punn e saj n shkollat shqipe. N njoftimin zyrtar nga Claire Arthur thuhet se korniza e cilsis pr arsimin plotsues sht organizm i pavarur, skem vullnetare dhe e mbshtetur n vlersimin n grup. Ajo administrohet nga Qendra Kombtare e Burimeve, ContinYou dhe sht e mbshtetur nga fondacioni Hamlyn Paul. Sipas Arthur, Ky vendim sht br mbi ba-

zn e 10 minutave prezantim, t bra nga do shkoll dhe vlersimin e prfaqsuesve t shkolls me portofolet bazuar nga vet Korniza e Cilsis. do shkoll paraqet veten pr nj mim t nivelit t lart. Kur ka mundsi t njjt pr t br nj prezantim dhe t paraqes portofolin e saj, shkolla shtron individt m t shquar. Pasi prfaqsuesit e shkollave kan dgjuar prezantimet e njri tjetrit dhe shikojn nprmjet portofoleve, ata kan nj mundsi t kufizuar pr t krkuar sqarime n do aspekt t puns s shkollave dhe ata japin m pas vlersimin. do prfaqsuesi t shkolls i krkohet pastaj pr t br nj rekomandim t fsheht, t shkruar. Rekomandimet n dispozicion t tyre jan: pr t br kt mim me kusht q nj sasi e kufizuar e provave shtes sht marr brenda nj periudhe t specifikuar; pr t krkuar q nj pjes e portofolit t prsritet n nj takim njohje. Dhe pas gjith ksaj procedure sht msuar nga zonja Arthur n letrn drguar zonjs Aida Haziri, se Kolegt tuaj kan rekomanduar q Shkolla juaj t mar Certifikatn e Qualitetit t Art (Gold Quality). Shum mir!

Msuesja Aida Haziri nderohet me ertikat t Art

M tej zonja Arthur sqaron msuesen Aida se kolegt tuaj vlersuan: Skema shum e qart t puns dhe planet e qarta pr msim; Mnyra t prdorinit t gjuhn shqipe pr gjithka sht e shklqyer dhe kryhet q t ndihmoj fmijt; Dhnia e fmijve pr

zgjedhje sht praktik shum e mir. Kolegt tuaj gjithashtu shkruan se keni pasur nj dosje shum t mir t paraqitur q demonstron punn tuaj m t gjer, pun tuaj t shklqyer q ju bni. Urime pr mimin tuaj, prfundon emaili i zonjs Arthur. Me kt rast ve urimit ton i bashkohen edhe urimet e dhjetra e dhjetra nxnsve shqiptar t shkollave plotsuese ku msuesja Haziri operon. Ajo sht dhe mbetet nj edukatore e prsosur n rrugn e saj t msimdhnies. Urime msueses Haziri!

Nj Jrgen Klinsmann i ri n futbollin londinez

Dion Lutfi Gashi vesh fanelln e Tottenham Hotspur

NJOFTIM
Muslim Aid krkon t punsoj dy ndihmsa shqiptar pr t ndihmuar n do krkes q kan dhe u duhet shqiptarve. Muslim Aid sht n dispozicion t shqiptarve dhe pr m shum informacion kontakto n numrin e telefonit:

Tel: 02076255789

sht vetm nnt vjear dhe ka veshur fanelln sportive t klubit londinez Tottenham Hotspur. Djaloshi nga Peja sht br kshtu shkndija shqiptare n kt klub sportiv me emr. Ka qen nj strvitje e disa viteve, nj prgatitje tejet profesionale, q ka br q Dion Lutfi Gashi t jet nj nga premisat m n z pr t ardhmen n futbollin e ktij klubi me mjaft emr. Nj djalosh energjik, mjeshtr me topin e rrumbullakt, tepr aktiv dhe skillfull (me mjaft aftsi zotruese e prpunuese t topit) e kan klasifikuar Dionin trajnert seleksionuesit t moshave, duke e br kshtu t riun e par shqiptaro-britanik t gzoj t drejtn e ktij klubi. Ai sht edhe nj student i shklqyer n shkolln e tij ku mson. Ve ksaj q n kt mosh ai sht cilsuar si nj Jrgen Klinsmann i ri i futbollit t s ardhmes. Vet specialistt n fakt kshtu mendojn pr t. A nuk ishte vet Jrgen Klinsmann i till n kt mosh? Jrgen Klins-

mann e nisi kariern e tij futbollistike n kt mosh t njjt me Dionin, futbollistin talent shqiptar. Jrgen Klinsmann filloi t luaj pr ekipin e qytetit t tij Gingen, Germani. Kur ai ishte 9 vjear shnoi gati 106 gola. Dhe vetm n nj loj ai theu rekordin e moshs duke shnuar 16 gola n nj ndeshje kur ekipi i tij fitoi 20 me 0 kundr SV Aichelberg. Duhet shnuar se Jrgen Klinsmann ka luajtur edhe me Tottenham Hotspur, kur drejtonte Ossie Ardiles, n sezonin 1994/1995. Dhe kshtu ndoshta vet drejtuesit e ekipit t Tottenham Hotspur shohin nj drit q i shpie tek mjeshtri i madh Jrgen Klinsmann. Djaloshi i talentuar shqiptar vese fiton dhe ska qare po sfitoi n ekipin ku luan. Ai sht energjik dhe bn q loja t flas me forcn dhe energjin e tij- shprehen lojtart dhe specialistt q e vzhgojn. E pse jo kur talenti i tij sht ve n rritje... Urime Dion Lutfi Gashi. Urime!

3
Nr. 17 - MAJ 2012

4
Nr. 17 - MAJ 2012

ALBANA EREKJA,
n majat e shkencs
Nga Fatmir Terziu Emrin e doktoreshs shqiptare Albana erekja e hasim prdit e m shum. Nj emr q vjen sa nga rrjetet m profesionale t mjeksis botrore, aq edhe nga rrjetet q ngushtohen tek profesioni i saj si gjinekologe. sht nj emr n fakt q flet me tr kuptimin dhe kufirin m t arritur shkencor. E akredituar me disa tituj, mes t cilve edhe titulli shkencor Phd, gjinekologja elbasanase ka arritur t shfaqet jo thjesht n majat e shkencs mjeksore. Nj arritje kjo q ka zanafilln e saj tek fmijria e saj e hershme, tek studimet dhe po aq edhe tek pasioni. Nj fmij me dy prindr t nderuar t fushs s arsimit n qytetin e dijes dhe kulturs shqiptare, Elbasanin, natyrshm ka arsyen e vet n kt rrugtim tejet domethns. Albana, doktoresha e talentuar e lindur n Shqipri, ka jetuar dhe studiuar deri n moshn 25 vjeare. Albana erekja ka shklqyer gjithnj, edhe n msime. Ka kryer shkolln e mesme n Elbasan dhe u diplomua me dhjeta. N vitet 1990-1995 mbaroi Fakultetin e Mjeksis n Tiran, edhe kt vetm me dhjeta. M pas, n vitin 1998, Albana u diplomua n Mjeksi n Universitetin La Sapienza t Roms, gjithnj me rezultatet m t larta t mundshme: me notn 110, me lavdrime e prgzime nga komisioni. N vitin 2004 u specializua n Gjinekologji e Obstetrik me notn 70/70 (me burs pr merita nga ministria italiane e Arsimit dhe e Universitetit pr 5 vjet). N vitin 2008 mbrojti Doktoraturn n krkimet shkencore n fushn materno-infantile e n gjinekologji n universitetin La Sapienza. sht zotruese e katr gjuhve t huaja. Ka kryer kurse perfeksionimi n Rom,

mjeksore
Paris, Londr. sht autore e artikujve e relacioneve n revista shkencore, bashkautore e shum librave, merr pjes vazhdimisht n konferenca apo kongrese italiane e ndrkombtare. Rruga e sukseseve N rrugn e saj t studimeve ende mbahen gjall arritjet dhe rezultatet e saj npr auditoret e shkollave dhe universitetit kua jo studioi. Ajo tashm punon dhe jeton n Rom (Itali). Ka gati 16 vjet, pra q nga viti 1997, q sht n rrjedhn m t avancuar t jets italiane. Bashk me jetn e saj normale ajo tashm ka edhe jetn tjetr shkencore, tek e cila zor se dallon njeriun me vizion, eksperienc dhe konkurenc t gjithanshme. N kt lidhje jetike sht edhe vajza e saj 13 vjeare, Irisi, tek e cila Albana ndan edhe prkujdesjen prindrore. Koh m par ishte pikrisht kjo lidhje mama-bij q bri t kthente nj premtim t Albans n realitet. Vet Albana do t shprehej n vitin 2009 se Asaj i premtova se kt vit do t isha nj nga fituesit e nivelit t lart, kshtu q ajo mund mund t m fal mua pr gjith kohn q un nuk ia kushtoj kur un jam zn me hulumtimet e mia ... Por n heshtje do gj ishte e falur pr kohprkushtimin e Albans. Ajo ishte fituesja me emr n nj kompeticion t zjarrt t atij viti. Vet gazetat shkruan. Me kryetitullin Urime pr fituesit e rradhs pr vitin 2009! emri i shqiptares Albana erekja, PhD, renditet e treta, me 21 raste t zgjidhura, pas dy fituesve t tjer si Seerat Malhotra, Oman nga India q ka zgjidhur 23 raste, apo Gulser Bingol, nga Turqia q ka zgjidhur 22 raste. Dhe kshtu kt her shpallja e fituesve q prkonte me vitin e njmbdhjet t ktij konkursi tepr shkencor t thefetus.net, ren-

diti doktoreshn shkenctare nga Elbasani n majat e asaj q vet organizatort e quajn nj impresionim q vjen nga ky brez i ri. Por ajo nuk e la me kaq. Vazhdoi n rrugn e saj t krkimeve, kmbnguli dhe e oi m tej pasionin e saj pr shkencn. Prej tre vjetsh kshtu emri i saj renditet n mesin e konkurrentve m t prkushtuar t konkursit thefetus.net q organizohet nga ky eb-site i mirnjohur i diagnozs prenatale me qendr n Amerik dhe i drejtuar nga profesor Philippe Jeanty, nj nga emrat m t njohur n nivel ndrkombtar n kt fush, e q ka qllime didaktike pr t gjith t interesuarit nga mbar bota. Prve ksaj, thefetus.net ka shpallur dhe nj konkurs mbi gjetjen e diagnozs n disa raste patologjish t rralla t fmijs ende n barkun e nns, nprmjet studimit t imazheve ekografike t botuara n eb-site. Dhe kshtu n vitin 2010 u rendit e dyta. Gjithnj ndr 400-500 konkurrent, specialist nga e gjith bota. N dhjetor t vitit 2011, Albana u shpall fituese t vitit me 25 prgjigje t sakta pr 25 pyetjet e bra, duke merituar konsideratat m t larta nga

vet organizatort e konkursit nj dituri mbreslnse q vjen nga ky brez i ri. Sipas tyre Albana sht nj ndjekse e prkushtuar e faqeve t TheFetus.net. Prve prgjigjeve t sakta q drgon pr konkursin, ajo na ofron vazhdimisht raste shum interesante q ndesh n praktikn e saj t prditshme dhe q prbjn nj kontribut t vlefshm mesimor pr gjith frekuentuesit e sitit. Rezultatet n diagnostikimin me ultratinguj Dhe rezultatet jan vrtet mahnitse n tr rrugtimin e saj. Thuajse kudo. Albana me pasionin, prkushtimin e dhuntit e saj ka arritur nivele t larta n profesion. sht e dashuruar me diagnostikimin me ultratinguj, arrin t kuptoj do linj e njoll q i shfaqet n ekran, duke u siguruar pacienteve t saj diagnoz t sakt me nj t par. Por ve puns s prditshme, nga mngjesi n dark, ajo nuk resht s studiuari pr rritjen e saj profesionale. Un jam nj gjinekologe dhe kryej kryesisht ekografi rrfen ajo Punoj n repartin e ekografis s nj departamenti publik dhe n disa qendra

private. I adhuroj ultratingujt. Pasioni im sht t krkoj e t studioj sa m shum n kt fush. Albana natyrshm fal vulnetit t saj, fal njohurive dhe krkimeve m t avancuara shkencore, por si e theksuam edhe m lart edhe fal edukats prindrore, me nj baba, Sitki erekja, fizikant e pedagog i shklqyer, me nj nn edukatore me nivel t lart dhe krkuese e denj, me nj rreth familjar e fisnor, poetsh, muzikantsh, artistsh, edukatorsh e shkenctarsh, natyrshm me kto arritje mbetet krenaria me t ciln duhet t krenohen t gjith. Pra Albana sht e bija e dy msuesve t mrekullueshm nga Elbasani, Sytki e Natasha erekja, t cilt gjat qndrimit t tyre n Rom, hapn n vitet 20052008 shkolln e gjuhs shqipe Drita n Fontenuova, nj qytez n hyrje t Roms, pr fmijt e emigrantve q vinin nga Shqipria, Kosova dhe Maqedonia. Pr tre vjet me radh bn mos q 3040 fmijve shqiptar t mos u mungonte msimi shqip i t shtuns, t cilit edhe pse pa asnj shprblim iu dedikuan me pasion e dashuri.

5
Nr. 17 - MAJ 2012

MoneyGram International, lideri global i transferimit t parave, organizoi Konferenc pr Shtyp m dat 11 Prill 2012. Konferenca pr shtyp e MoneyGram International u zhvillua n The Waldorf Hilton, Aldwych, London, WC2B 4DD dhe ajo sic ishte planifikuar m par nisi aty rreth ors 9 e 30 minuta. Q n fillim t konferencs s MoneyGram International ra n sy serioziteti i nj organizimi model. Konferenca pati premtuar kt q n fillim t organizimit dhe ajo ia arriti qllimit t saj. Gjat konferencs ra n sy edhe prfshirja e nj cmimi t anoncuar pr fitimin e nj iPad 2, tek i cili pati mjaft pjesmarrs t prfshir n t. Konferenca nisi me rregjistrimet dhe njohjen paraprake t pjesmarrsve n nj nisje tejet mikpritse mes kafes dhe cajit e biskotave t ndryshme, ku secili kishte mundsin t shfrytzonte kt hapsir edhe pr nj bised t zakonshme mes pjesmarrsve. Pasatj nj anoncim paralajmroi dorzimin e bizneskartave t pjesmarrsve t cilt do t prfshiheshin kshtu automatikisht n mimin pr t fituar nj iPad 2. Aty rreth ors njmbdhjet e pesmbdhjet minuta u zhvillua n mnyrn m t konsoliduar sesioni i pyetjeve dhe prgjigjeve n grupe t ndryshme. Sipas organizatorve t ksaj konference, ky sesion i jepte mundsi akoma m t madhe njohjes me tr efikasitetin e punn e MoneyGram International si dhe njohjen me pjesmarrsit e ksaj konference. Ky sesion pasoi m pas sesionin tjetr t pyetjeve dhe intervistave nj e nga nj. Ekipi i MoneyGram UK, Ireland dhe Nordics kishte paraqitur t detajuar edhe shancet dhe mundsit pr intervistime nj nga nj t antarve t panelit. Konferenca rishtroi plane dhe mundsi t reja t puns n ndihm t klientve. Kshtu me nj paraqitje tejet profesionale dhe t bazuar n statistika e fakte parashtroi edhe njher se mbetet kompania model dhe lider global transferimit t parave. MoneyGram International, rikonfirmohet lider global i

kompania lider i tranferimit t parave

MoneyGram Expands Online Money Transfers to Customers in the U.K.

New U.K. website begins global expansion of convenient online service
LONDON (APRIL 11, 2012) MoneyGram (NYSE:MGI), a leading global money transfer company, announced at a news conference in London today that it has expanded its online money transfer service to its customers living and working in the United Kingdom. The new U.K. website, which was unveiled at the mornings event, is the first step in MoneyGrams strategy to expand the convenient online service globally. The growth of MoneyGrams online money transfer service is part of the companys effort to provide self-service enhancements to its core money transfere business and grow its customer base. Our online service provides customers with the ultimate convenience of being able to send money in minutes from the comfort of their homes, or anywhere they can access the Internet, regardless of the time of day, said Mark Perryman, MoneyGram senior regional director for the U.K, Ireland and Nordics. The service is already extremely popular with consumers in the U.S., and is attracting new customers who had not used a traditional walk-in service before. We are confident the service will be very popular here as well. Customers using MoneyGrams online service can: Create and update an online profile with saved information on individuals they send to regularly. Receive notification when funds are collected by their receivers. Estimate a transaction fee or locate a MoneyGram agent location in 192 countries and territories. Online transactions are protected by market-leading fraud protection and monitoring systems for security and customer information. About MoneyGram MoneyGram, a leading global money transfer company, enables consumers who are not fully served by traditional financial institutions to meet their financial needs. MoneyGram offers money transfer services worldwide through a global network of more than 267,000 agent locations including retailers, international post offices and financial institutionsin 192 countries and territories around the world. To learn more about money transfer or bill payment at an agent location or online, please visit www.moneygram. com or connect with us on Facebook. Global Media Contacts: Patty Sullivan/Sean Tuffnell 214-303-9923 media@moneygram.com

transferimit t parave. MoneyGram International ka qen gjithmon nj nga sponsort m t rndsishm t aktiviteteve t komunitetit shqiptar n Mbretri t Bashkuar. Kjo kompani ka qen gjithmon me shrbimin e saj tejet korrekte edhe n t gjith angazhimet e saj ligjore. Kompania ishte sponsor i aktivitetit t 4 Vjetorit t Pavarsis s Kosovs. N nj bised me nj nga specialistet e ksaj kompanie lider n transferimin e parave, Loreta Dziuzaite, msojm se

kjo kompani sht nj lider n transferimin e parave i pranishm n 192 vende t Bots me reth 267,000 agjent. Kompania n fjal afron mundsi pr t drguar dhe marr para kudo n bot. Mtej n fjaln e saj shpjeguese pr lexuesit e gazets son thekson se kompania ka tarifat m t ulta dhe m konkurruese duke filluar nga vetm 4.90 pr t drguar para n Shqipri apo Kosov. Sipas saj t hollat mbrrijn n destinacion vetm brenda 10 minutave. Drgesat jan

prher t garantuara. Msojm gjithashtu se transferimi sht i sigurt, i garantuar dhe i besueshm. Loreta Dziuzaite na sqaron se rrjeti m i madh i agjentve n Britanin e Madhe, sht n dispozicion t pandrprer, dhe prbhet nga zyrat e Post Office, Thomas Cook dhe Going Places, si dhe kudo q shihni logon e MoneyGram. N Shqipri dhe Kosov kompania lidere MoneyGram ofron shrbimet e saj nprmjet Agjentve t mposhtm

dhe zyrave t tyre n mbar vendin: Shqipria: AK Invest + Banka Credins Banka Kombetare Tregtare Societe Generale Raiffeisen Bank First Investment Bank Kosova: DMTH Banka Kombetare Tregtare Banka pr Biznes

6
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga Lindita B. Bocaj Ky sht nj grup fmijsh i shkolls shqipe n Greenwhich, e organizats Ardhmria n Londr. Mosha e tyre varion nga 5 deri n 13 vje. T gjith kta fmij kan nj dshir t vetme: T msojn gjuhn amtare shqipe. Si mund ta shihni edhe nga fotgrafia n kt grup bjn pjes edhe 2 vajza t vogla Melisa Kastrati dhe Eli Kastrati, prkatsisht 7 e 5 vjee. Babai i tyre Araniti sht shqiptar, ndrsa nna Xho sht me origjin vienaneze-kineze, por lindur e rritur n Angli. E veanta e ktyre dy voglushve sht se nna e tyre Xho ka vendosur t plotesoj dshirn e bashkshortit t saj,

Nj copz jete nga shkolla shqipe

tu msoj vajzave t tyre gjuhn ton t bukur shqipe. Ato shkojn shpesh n Shqipri, sidomos gjat sezonit t pushimeve verore, kryesisht n plazhin e Durrsit, si dhe pr t takuar t afrmit e tyre . Pr voglushet gjuha shqip sht nj mundsi t komunikojn dhe t shkmbejn ekspriencat e tyre me shkokt e shoqet q kan n Shqipri. Eli thot se plazhi i Durrs sht e mrekullueshme, ndrsa akulloret jan t shijshme. do ver shkoj me motrn tim n Shqipri. Blejm akullore, ndrtoj kala prej rre, si dhe notoj n det, tregon Eli, 5 vjee. Ndrsa, Melisa rrfen se n Shqipri ka gjyshin dhe gjyshen, por komunikimi ka qen i vshtir, pasi, si thot ajo, i mungon gjuha shqipe. Mua m plqn shum t shkoj n Shqipri. Atje kam shum kushrinj, por gjyshin dhe gjyshen i dua shum, shprehet Melisa. Melisa pohon se prej fal dshirs s saj, muajt e fundit ka fillluar t flas shqip, ashtu si babai. Xho, nna e voglusheve, shprehet se vajzat e saj mezi presin t shkojn n shkoll. Ngrihen hert n mngjez dhe thon mami, shpejt se na fillon shkolla. T them t

drejtn jan t etur pr t msuar gjuhn e babait t tyre, specifikon Xho. Lindita Bocaj, msuesja e dy voglusheve, thot se qysh ku nisi t jap msim pr Melisn dhe Elin, ato krijuan shoqri me fmijt e tjer. Qysh n ditn e par t shkolls, Melisa dhe Eli u ambjentuan me msimit dhe tashm

ato jan nxnse shembullore, nnvizon Bocaj. Bocaj thekson se dashuria pr vendlindjen i ka bashkuar fmijt e shkolls. Ata edhe ku jan n pushim komunikojn vetm n gjuhn shqipe. sht gjaku dhe traditat shqiptare q i bashkon, pfundon Bocaj. Greenwich, 20 prill 2012

Nga Fatmir Terziu

Mes krijuesve shqiptar q koha u nguli dhmbt sht edhe poeti nga Bureli, Xhavit Gasa. Kshtu ai ka koh q me emrin dhe krijimtarin e tij i sht shtuar asaj aradhe t pasur e t ndjeshme matjane n fushn e krijimtaris. Vllimi i tij poetik i mhershm Jehonat e dhimbjes edhe pse n titull ka nj prekje emocionale t lidhur me t shkuarn, n thelb poezia e tij nuk sht qaramane. Vargu i tij sht m s shumti lirik, nj shugurim jetik i shprushitur n valn e jets s tij, n dihamn e trokitjeve t zemrs s tij. Me kt vllim autori trhoqi vmendjen e mjaft krijuesve, pasi ai solli mes tij nj jet t tr t ln pas n lmi lotsh, duke dhuruar nj tuf me poezi q lexohen ndjeshm. Jan t tilla se autori i vendosur n gjetjen e ndrrave t humbura, natyrshm ka shpresn e tij tek vargu poetik, i cili sht elsi i tij i vetm q i hap ato. Ai shkruan tek poezia e tij ndrrat do ti gjej: Ku ti gjej vall ku ti gjej/ndrrat q mi vran/ku ta gjej pranvern/q pa lulzuar e lan/. Pr kt pyetje q bj/mos m quani t mar/nuk sht marzi t gjesh/ndrrat q ti kan vrar/. Ndaj un vrapoj/ dhe nuk do t ndalem asnjher/dhe kohn do ta sfidoj/e ndrrat do ti gjej... (Gasa, poezia: ndrrat do ti gjej). Dhe kshtu poeti q ecn n gjurmt e nj rruge t hershme, n gjurmt e nj talenti t kryqzuar ka besim se ndrrat nuk vdesin; ai ka besimin m t fuqishm se ato ato t gjalla rin/se nuk mbarohen kur pranverat/pas dimrit t tjera vin... (ibid). Normalisht do t vinte muaji korrik i nj viti m par, Korriku i vitit 2010-t, pikrisht ai muaj q do ti sillte si n pasqyr ato ndrra t bukura e t hidhura poetit Gasa, duke kujtuar njzet vite m par. Tek poezia e tij Vrite frikn Xhavit Gasa shkruan: Ai q nga errsira ka frik, Nuk del dot natn, Q ta mposht errsirn, Frikn duhet ta vras. (Gasa, 2 Korrik 2010). Xhavit Gasn e lexojm n tr kt rrugtim ndrash t guximshme si nj dshmi t gjall mes var-

Koha n trokllimn e poetit

E art dhe e mbl e poetit. M thoni, Pra, o njerz, Kur ju lexoni, Vargjet e poetit, A s'ju duket, Se n zemrn tuaj, Deprtojn rrezet e arta, t diellit... Dhe kshtu q poeti Gasa i njeh kohrat dhe takmet e tyre. Ai n tregimin e tij Kuvend brezash sqaron pikrisht kt tem shum qart: N nj dhom tradicionale burrash, kuvendi midis burrave ishte ndezur. Dhoma ishte goxha e madhe, e shtruar me sixhade t punuara shum bukur me dor nga grat e fshatit. Megjithse dimr dhe koha ishte shum e ftoht, n at dhom dukej sikur kishin shprthyer lulet e pranvers, sepse n ato sixhade duart mjeshtrore t grave, kishin qendisur nj mozaik lulesh e ngjyrash t larmishme. Nuk sht thjesht kjo nj ikje nga vargu, por nj kapje e vargut edhe n prozn e tij t shkurtr, aty ku Gasa sht srrish poet. Poet q flet qart dhe hapur duke ritreguar t bukurn, burrroren dhe t menurn n nj od tjetr at t poezis. Poet q kohtakon veten dhe dimensionon tr jetiken e tij. Pra, edhe pse ai i njeh dhe i transmeton kohrat, sht poeti q turret nga ana tjetr t kap dhe shfrytzoj kohn e ikur, kohn e humbur... Tek vllimi Trokllima e Poetit Gasa na shfaqet si nj model i memorjes kulturore, si nj kaps i tejndjeshm i t fshehts me t ciln jeta dhe kultura e urtis popullore qendisi vet jetn njerzore. E n kt vllim ai sht vetvetja, vet poeti q kishte premtuar vargun e tij t ndaluar. Vet vargu i poetit Gasa. Urime n t tjera krijime akoma m t bukura.

gut, ritmit, jets dhe tr asaj q ai l pas pr brezat n varg dhe n rjeshta... Xhavit Gasa e njeh tr kompleksin e s mirs dhe po ashtu tr konvencionin e s keqes. Ai tek poezia e tij Trokllimat e Poetit shkruan me nj forc tjetr dhe na jep vargjet kuptimplote pr kohrat q erdhn mes fjals, at fjal m hert t ndaluar pr poetin: E para trokllim, Q troket, N dern e zemrs. sht fjala,

7
Nr. 17 - MAJ 2012

Nj nga figurat m n z t besimit myslyman, Profesor Mullah Emin Behrami ka mbajtur nj ligjrat t rrndsishme n xhamin e shqiptarve n Londr, qendr e njohur e kulturs dhe komunitetit mysliman shqiptar. Ligjrata e profesorit t nderuar sht prcjell pr besimtart dhe t tjer t ardhur nga t gjitha ant e Mbretris s Bashkuar n nj dit t shnuar dhe pikrisht sipas nj plani konkret t ktij organizmi. N kt prkushtim tejet profesional jan edhe ligjratat e Mullah Rexhep Bajraktarit, i cili me nj prkushtim tejet shpirtror dhe kulturor mundohet q t ndikoj n rritjen dhe afrimin e vlerave t besimit dhe kulturs. Ligjrata dhe lidhje t tjera mund t shihen n sitin e tyre online. Duhet theksuar se nj pun t shklqyer po kryen edhe hapsira internetike e ksaj xhamie me websitin e saj http://xhamiaeshqiptareve. org.uk. Me kt ebsite po jepen pr publikun shqiptar m gjer informacione t ndryshme e tejet t rrndsishme. Xhamia shqiptare dhe organizmi i saj. Qendra Kulturore dhe Komunitare shqiptare myslimane n Britani t Madhe, e vetmja kjo, thuhet n kt website, e njohur dikur si Kosova islame Ltd Qendra e Mbretris s Bashkuar u themelua n vitin 1994 n Londr nga Sheikh Zymer Salihi, ha Khalid, Syed Mohammad Tanzeem Wasti, dhe Bahri Bojaj. N kt koh nj aktivitet dhe prkushtim t madh kan dhn edhe Imamet Hafiz Ahmeti, Efendi Blerim Ciroka, Nexhmedin Ibishaj, dhe Mulla Mehmet Stublla, i cili ka qen i paprtuar n angazhimin e tij. Ather kjo ishte pr t prmbushur nevojat fetare t komunitetit, ato arsimore, si edhe nevojat sociale dhe kulturore. Q nga konflikti n Ballkan dhe gjenocidi n Kosov, rreth 50.000 shqiptar kan mbrritur n Mbretrin e Bashkuar t Britanis s Madhe. Numri i arsyeshm dhe rritja e komunitetit shqiptar krkonte nj institucion t

Nj shrbim model pr komunitetin

Qendra Kulturore dhe Komunitare shqiptare myslimane n Britani t Madhe
till pr t ndihmuar dhe t ndrhyr n nevojat e komunitetit ton, t jap informacionin e nevojshm n lidhje me zakonet lokale, gjuhn, dhe mbrojtjen e ruajtjen e kulturs dhe fes, kjo pr t mundsuar komunitetit ton q t integrohet m leht dhe n t njjtn koh pr t mbajtur gjall identitetin, kulturn dhe fen. Administratort e besuar, apo drejtort kan patur gjithmon prgjegjsin e prgjithshme ligjore pr t siguruar q organizata vepron mir, financat e saj jan shpenzuar me menuri, dhe memorandumi i tij sht ndjekur n prputhje me rrethanat, thuhet m tej n kt hapsir online. Roli dhe Misioni: Qendra Kulturore dhe Komunitare shqiptare myslimane n Britani t Madhe luan nj rol t rndsishm n mbshtetjen e prdoruesit t shrbimit n fjal, dhe pr t gjith antart q jetojn n nj hapsir t gjer t komunitetit n Mbretrin e Bashkuar. Nprmjet programeve qebdra afron dhe jepen mundsi pr komunitetin, si edhe pr t gjitha grupet e moshave pr t shprehur nevojat e tyre. Pr t punuar me Komunitetin pr t zhvilluar shrbimet dhe veprimtarit, pr t nxitur marrdhniet miqsore midis muslimanve dhe jomuslimanve, dhe Islami i pranishm dhe pr t ngushtuar ndasit pr njerzit e besimeve t tjera. Kjo qendr punon pr ndrtimin e urave, dhe zgjerimin e bashkpunimit me institucionet ekzistuese, organizatat dhe miqt e komunitetit ton. Praktikon dhe prhap Islamin n Britani t Madhe, duke siguruar objekte fetare, arsimore dhe rekreative pr antart e publikut n prgjithsi. Qllimi i projektit sht efikas. Informacioni pr ata q nuk e din Si n nj qendr me prvojn e duhur ajo afron q n fillim mirseardhjen e kulturuar: Mir se vini n Komunitetin Mysliman Shqiptar dhe Qendrn Kulturore n Mbretrin e Bashkuar. E vendosur n nj vend t kndshm me parkimin e vet, Qendra Komunitare sht ndrtuar duke ofruar tre dhoma me qira n sektorin vullnetar. Qendra sht e prshtatshme n mnyr ideale, vetm rreth nj gjysm milje nga stacioni Queens Park dhe stacioni nntoksor dhe n rrugt kryesore t autobusve nga Kilburni dhe Maida Vale. Qendra sht projektuar pr t siguruar zyra fleksibile me konferenc trajnimi dhe dhoma pr takime dhe hapsir ekspozit. Ajo sht paraqitur n mnyr t shklqyer, t gjitha dhomat jan plot me drita natyrore, si dhe me ajr t kondicionuar dhe mobilje mund t organizohet pr tiu prshtatur krkesave tuaja dhe pr nj gam t plot e pajisjeve audiovizive jan t disponueshme. Ajo siguron nj mjedis ideal pr konferenca, MPV, takime t vogla, trajnimin dhe intervistave. Lehtsirat Objektet jan n dispozicion shtat dit n jav midis 9:00 am - 10:00 pm dhe javs 9:00 - 5:30 pm fundjav dhe mund t pronotohet e rezervuar pr dit t plot, gjysmditore, n mbrmje apo pr or. Konferenca sall sht me drit dhe e ajrosur, Salla e Konferencs ka nj kapacitet pr 130 njerz dhe sht ideale pr konferenca t mdha, MPV, takimet e komisioneve apo leksione. Salla ka sistem inbuilt PA. Dhomat Qllimi i tyre sht ndrtuar vet m vete suite, me siprfaqe hotelierike t veant, dhe ka tre dhoma t tjera t siguruar nj mjedis t mir pr ngjarje nga 5 - 30 njerz. Kshilla & Support Shrbimet mbshtetse pr prdoruesit e Qendrs prfshijn nj bibliotek t plot, fotokopjimi (prfshir prodhimin e broshurave) dhe Faksimi. Qendra ka nj numr t kufizuar t hapsirave t parkimit. Nj erdhe e pajisur plotsisht mund t vihet n dispozicion n mnyr q fmijt mund t shikohen pas, ndrsa prindrit ose kujdestart marr pjes n takime dhe konferenca. Nj seri e plot e pajisjeve audiovizive mund t sigurohet dhe prfshin: 1 PA Systems 2 objektet taping 3 PowerPoint projektuesit 4 TV / Video 5 OHP / ekranet 6 Projektor Slide 7 flip-Listat Zyrat Qendra ka plotsisht shrbim, zyrat e pamobiluar dispozicion t marrsh me qira nga 150-1,500 sq ft Center sht plotsisht i arritshm me, tri kuzhinat e vogla brenda ambienteve, duke prfshir edhe objektet hotelierike. aj, kafe dhe pije t tjera t lehta mund t sigurohen sipas krkess. do zyr ka nj hapsir parkimi makin, dhe qiraja sht subvencionuar pr sq ft n vit, pr detaje ju lutem telefon ose email pyetjet tuaja. Duhet theksuar se parkimi sht falas dhe pr m tepr detaje ju lutem telefononi ose drgoni prmes emailit pyetjet tuaja. www.xhamiaeshqiptareve.org.uk.

8
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga David Cameron Mbas vetm 100 ditsh do t hapet n Londr Olimpiada 2012, nj fillim i mahnitshm pr spektaklin m t madh n bot. Ne dshirojm t ndajm me popullin shqiptar gzimin pr kto Lojra fantastike Olimpike dhe Paralimpike, dhe kjo sht arsyeja pse mesazhi im pr ju sot sht ky: Jeni t mirpritur. Kto lojra dhe kjo ver do t jen nj moment krenar pr Britanin. Ne jo vetm q do t bjm realitet t mbajm Lojrat Olimpike me t mira ndonjher, por do t jemi edhe duke festuar shrbimin 60-vjear t Madhris s Saj Mbretreshs mbretrimi i dyt m i gjat n historin e bots. sht nj periudh shum e veant pr vendin ton dhe ne duam ta ndajm at me shqiptart. Un e di se Britania do t bj m t mirn e vet. Ne kemi ndrtuar komplekse t reja sportive t shklqyera n koh dhe brenda buxhetit. Ne e kemi br qytetin ton gati, prmirsuam sistemet tona t transportit dhe mezi presim t prshndesim botn. far do t ofroj Londra 2012? Pikpamja ime sht se kto lojra jan t rndsishme pr dy gjra. Po, sporti do t jet n zemr t ksaj gare t madhe. Ne do t shohim t thyhen rekorde botrore, t krijohen kujtime dhe miqsi t reja, t cilat do t fillojn gjat vet lojrave. Por, kur lojrat t ken mbaruar dhe medaljet t jen dorzuar, un jam i vendosur q kto olimpiada do t vazhdojn t ndryshojne jetn pr m mir. Kjo trashgimi sht jetike. Kur oferta jon fitoi, Zhak Rozhe, presidenti i Komitetit Olimpik Ndrkombtar, foli n lidhje me nj magji t veant q Britania e Madhe do tu hidhte Lojrave t 2012s dhe ne jemi siguruar q kjo do t ndodh. Si qyteti i vetm, i cili sht nderuar tri her me organizimin e Olimpiads, ne vijm me nj tradit t madhe. N vitin 1908, Olimpiada moderne erdhi n Londr qytet ku parakaluan pr her t par atlet olimpik nn fla-

LONDRA 2012

Jeni t mirpritur
Mesazh pr shqiptart nga Kryeministri Britanik pr Lojrat Olimpike Londr 2012

mujt e tyre kombtar. Rruga e maratons ~42 km, 352 metra u vendos n mnyr q gara t fillonte n Kshtjelln Windsor dhe t prfundonte para tribuns mbretrore n stadium, dhe kjo sht distanca q sht prdorur q ather n mbar botn. Pastaj, n vitin 1948, Lojrat u zhvilluan n hijen e nj lufte botrore shkatrruese. Megjithat, Londra arriti ti sjell vendet s bashku pr t festuar idealet olimpike t miqsis dhe t komunitetit ndrkombtar. Dhe akoma

m shum se kaq, ata krijuan mundsi t reja pr grat n sport, ishin t part n lvizjen olimpike vullnetare dhe hodhn themelet pr Lojrat moderne Paralimpike. Dhe kt ver, kur atlett dhe vizitort t mbrrijn, ata do t gjejn n Londr nj bllok krejt t ri banimi rreth Parkut Olimpik, n lindje t qytetit. Ka qen nj shtys e fort si nj central elektrik i rigjenerimit, dhe kur lojrat t ken mbaruar, do t jet vendi i shtpive t reja, biznesit dhe vendeve t puns.

Ne duam t ndrtojm lidhje t reja dhe t qndrueshme mes Shqipris dhe Britanis. Nse ju jeni nj student apo akademik, sht nj shans pr t msuar m shum rreth nj vendi, i cili ka katr nga dhjet universitetet m t mira n bot dhe m shum se 75 mime Nobel vetm pr shkenc dhe teknologji.

Ne kemi udhhequr rrugn me metoda t reja t dizajnit dhe t ndrtimit, duke prdorur teknologji me karbon t ult pr t br n Londr 2012 lojrat e para vrtet t qndrueshme. Dhe duke investuar n objekte t reja sportive dhe vendosjen e konkursit t ri Lojrat e Shkolls n shkollat e t gjith vendit, ne po frymzojm gjeneratat e reja t t rinjve q t prjetojn gzimet dhe prfitimet e sportit. Por, trashgimia e Londrs 2012 nuk kufizohet vetm me Britanin. Programi Ndrkombtar i Frymzimit po krijon mundsi pr m shum se 12 milion njerz n 20 vende t bots. Jo vetm q sht duke lejuar m shum njerz t rinj t shijojn sportin sot, por gjithashtu po ndihmon pr t ndryshuar mnyrn se si kto vende promovojn sportin n shkolla dhe n gjith shoqrin pr nj afat t gjat. sht nj shembull fantastik se sa ne jemi t vendosur pr t siguruar se do komb, dhe jo vetm Britania e Madhe, mund t shfrytzoj frymzimin e vitit 2012. Pra un dua q kto lojra t jen m shum se vetm prshndetje pr atlett n Londr pr nj ver t vetme. Ne duam t ndrtojm lidhje t reja dhe t qndrueshme mes Shqipris dhe Britanis. Nse ju jeni nj student apo akademik, sht nj shans pr t msuar m shum rreth nj vendi, i cili ka katr nga dhjet universitetet m t mira n bot dhe m shum se 75 mime Nobel vetm pr shkenc dhe teknologji. Nse ju jeni nj siprmarrs apo investitor, Londra 2012 sht nj shans pr t zbuluar mundsi t reja n nj vend q ka m pak barriera pr siprmarrjet se do vend tjetr n bot. Dhe nse ju jeni nj turist apo vizitor, ky sht nj shans pr t prjetuar nj przierje unike t Britanis s vjetr dhe asaj t re historia dhe trashgimia e kshtjellave tona, peizazhet dhe shtpit mbretrore s bashku me kulturn moderne t muziks dhe t artit tone, teatrit dhe mods son.

9
Nr. 17 - MAJ 2012

Debat: Si e ndjeni kt sot?

Pas m se 30 vjetsh: Buk; Librari; Ushqimore

Autori i librit Albania (1983), Philip Ward, na jep nj pasqyr t qart t Shqipris s viteve 80-t. Ai shkruan n penprekjen e tij gjer e gjat pr at ka syri i nj shkrimtari prek me t gjitha shqisat njerzore n nj vend t izoluar. Ai na paraqet kronologjin e Shqipris, nisjen e aventurs s tij, dhe m tej ndalet n Lezh e Durrs, Fier (Apolloni) e Berat, Vlor e Durrs, Sarand dhe Butrint, Kruj dhe Elbasan, Kor dhe Alpe, dhe Tiran. Autori plotson tr shkrimin e tij edhe me fotografi t mirfillta, dshmuese, tashm me vlera historike. Por jo pak n prshkrimin e tij udhtues npr knde t ndryshme shqiptare t viteve

1980-t, gjejm nj trinom reklamash, thuajse at trinom q e gjenim anemban vendit. sht fjala pr ekzistencn e tre dyqaneve q vinin nn siglat: Buk; Librari; Ushqimore. Kt thot autori e gjeje kudo. N qytete. N fshatra t zgjeruara bujqsore e gjeje thuajse si t dizajnuar njsoj. E gjeje n nj trekndsh t diktuar. E gjeje ndoshta ashtu si gjeje trekndshin revolucionar Msim-Pun-Kalitje. Po pse pikrisht kt trinom reklamash dikton m s shumti syri i autorit Britanik? Pse kjo treshe reklamuese, q zinte fill me bukn, librin dhe ushqimin t ishte e prekshmja, e kapshmja, ... vzhgimorja e

nj vendi tipit si thot vet autori? Kt e shohim ngadal n pamje, shnime, biseda [kto tejet t pakta] por m s shumti n do fjali t rreth 200 faqeve t librit. Autori thot kjo ishte programuar mir. Shteti monopartiak e dinte mir telajon e tij n syt e bots, ndaj jo m kot kishte przgjedhur ushqimin si at me buk ashtu edhe at me libra. Por, nse kjo siglmani vijohej nga syri a ishte e mundur t shihej se kishte mes rafteve? Jo. Kshtu thot autori. T paktn edhe shoqruesit ua kishin thn prer. Edhe vet ata kishin firmosur: Kujdes mos u largoni pa lajmruar, do t arrestoheni pr Armiq t Popullit!

Nga Gjon Keka

Ka dy karakteristika tek ne si popull, se kemi politikan me ideale t prkoshme dhe se kemi patriot jofisnik dhe jo besnik ndaj vetvetes. Ajo far nj popull e bn stoik dhe t talentuar sht t mos lejoj q zemrat e tyre ti pushtoj ndonj pushtues barbar edhe nse tokat e tyre kan qn t pushtuar nga barabart e ndryshm. Ndrkaq, ajo far po tentohet t mbillet sot n mesin ton si komb sht jo vetm e rrezikshme dhe demoniake, por edhe vetvrasse pr kombin ton me rrnjt t lashta europian edhe t ardhmen e tij. Politikant mendjeleht dhe t paprgjegjshm bjn politik me ndjenja dhe ndergjegje t plasaritur, identiteti dhe uni i mungon, sepse gjithnj mbeten imtues dhe t pakurrizor. Idealit dhe fryms s paraardhsve q n kt shekull ia kan zn rrugn dhe po i hedhin gur asaj disa politikan q jan br vegla t sulltanizmit dhe mohues t gjenit dhe identitetit europian t kombit shqiptar. Nga nj popull natyral europian, stoik i virtytshm, si shkruante shkrimtarja e njohur angleze Edith Durham n High Albania (1909), tani n kt shekull jemi br nj popull me pushtetar t paprgjegjshm, pa identitet, q bjn lidhje gjaku me pushtuesit barbar-sulltanizmin, popull q ende nuk din me dallu kohn e tij, me njohft vetveten dhe me iu rikthy

Plasaritja e ndrgjegjs
rrnjve t veta historike dhe gjenealogjike. Kshtu q ne si nj komb kemi nj prgjegjsi t prbashkt pr t kaluarn ton dhe formsimin e s ardhmes ton. Gjithashtu, un nuk arrij t kuptoj disa individ (intelektual) dhe historian q thon me krenari dhe e shohin si pozitive se n kohn e pushtimit t perandoris s errt otomane shqiptart kan pas poste t larta n kuadr t ksaj perandorie. Ky sht absurditeti m i madhe q un kam dgjuar dhe lexuar n kto libra, sepse deri me tani kam pas rastin me taku profesor dhe historian nga vendet e europs dhe nuk kam dgjuar e as lexuar n ndonj libr se ata krenohen apo e shohin si pozitive t qenit me poste t larta n koh e ndonj pushtimi t egr. Kjo ve te ne ndodh dhe kjo tregon se sa kapacitet intelektual kan kta q thon dhe shkruajn kshtu. Me fjal t tjera neve si komb i lasht europian nuk kemi asgj t prbashkt me turqit, si pretendojn disa politikan n Shqipri edhe Kosov (...) nse ata personalisht kan lidhje gjaku me turqit, ne jo, ne si komb i lasht europian jo, kurr dhe n asnj koh. Kjo sht fuqia e pamposhtur e nj populli t talentuar q nuk bie pre e ideologjive t rrezikshme t huaja, q sakrifikon pr t mbrojtur identitetin e tij t vrtet dhe rrnjt e tij, q sfidon t gjitha vetm, e vetm pr t dal faqebardh si para pasqyrs s tij t jets s prditshme, ashtu edhe para pasqyrs s prgjithshme t jets s kombit t tij, q mbetet besnik prgjithmon. Ne si komb europian duhet t reflektojm dhe kshtu n frymn e paraardhsve tan t gjeneroj ideal q drejton botn ton shqiptare n vendin e duhur dhe q sht po ashtu n dritn e prbashkt t qytetrimit t familjes son europiane.

10
Nr. 17 - MAJ 2012

11
Nr. 17 - MAJ 2012

Shtat ndrtuesit vullnetar Irlandez mision pr her t katrt n Shqipri

Nj ekip irlandez prej shtat ndrtuesish nga qytetet Kerry dhe Kilkenny, do t udhtojn n Shqipri pr hr t katrt, muajn q vjen, n nj mision vullnetar. Ky ekip ndrtuesish do t instaloj panele diellore, t cilt do sigurojn ngrohje dhe uj t nxeht pr 26 voglusht t braktisur q jetojn n Shtpin e Fmijve t qytetit t Durrsit. Shtpia e fmijs, i ktij qyeteti, e cila sht n pronsi t shtetit, kujdeset gjithashtu edhe pr 20 fmij t tjer, t cilt vijn ktu do dit pr prkujdesje dhe ushqim, kshtu q ktij institucione i duhet domosdoshmrisht t ket uj t ngroht n do or t dits. Misioni i ktij ekipi ndrtuesish vullnetare nga Irelanda sht t bj q kjo Shtpi Fmijsh t ket uj t ngroht pa ndrprerje dhe pa asnj kosto, gj kjo q do t ul n mnyr t dukshme faturn e energjise elektrike q paguan ky institucion. Si informohemi, sistemi i

paneleve diellore q do t instalohet ktu e paguan mimin q ka kushtuar vetm n pak vite, e m pas vazhdon t furnizoje me uj t nxeht kt institucion pa asnj kosto pr vitet q vijn. Ne u jemi shum mirnjohs RVR nga Kerry dhe disa

firmave t tjera nga ky qytet pr mbeshtetjen e madhe q ata kan dhn ktij misioni, shprehet misionart. Ata kan dhuruar materiale ndrtimore dhe plot gjra t tjera t nevojshme, t cilat ulin koston e shpenzimeve t ketij ekipi.

Prodhues Gjerman i paneleve diellore TiSun, ka dhuruar materialet kryesore. Pa mbeshtetjen dashamirse t tyre, ky ekip do ta kishte t pamundur ta finalizimin e misionin, thuhet n komunikatn e shoqats. Ekipi i ndrtuesve vulln-

Fotoja paraqet ekipin vullnetar t ndrtuesve Irlandez n Rally-n e Liqeneve t vitit t kaluar, ku Aidan Kennedy garoi nn siglen e shoqates ton Miqte Irlandez t Shqipris pr t mbledhur fonde pr kt shoqat humanitare. Nga e mjata n t djatht: Aidan Kennedy, Ger Treacy, John Kehoe, Padraic Kerins, Sean Daly and Donie Broderick.

etar Irlandez sht i prbr nga John Kehoe, Ger Treacy, Dan Aylward, Padraic Kerins, Donie Broderick, Aidan Kennedy dhe Sean Daly. Pr instalimin e ktyre paneleve diellore, ekipi Irlandez do t punoje sbashku me nj ekip tjetr prej pes specialistsh shqiptare. M pas do t jene specialistet vendas ata q do t kujdesen pr mirmbatjen e ktyre paneleve diellore. Kostoja e parashikuar e ktij misioni vullnetar sht rreth 20 mij Euro. Ne do ti jemi shume mirnjohs do personi apo firme private q mund t kontribuojn apo ndihmojn pr t mbuluar koston e shpenzimeve t ketij misioni, gj e cila na mundson ne t planifikojme misione t tjera humanitare n Shqiperi. Qllimi yn afatgjat sht t trajnojm personelin shqiptar n instalimin e ktyre sistemeve t paneleve diellore, n mnyr q ata t aftsohen n t ardhmen, shprehet Kehoe.

12
Nr. 17 - MAJ 2012

Sipas nj bisede me drejtues t Ambasads shqiptare n Londr msuam se n shtpin e Evrops n Londr u zhvillua forumi i 4-rt i investitorve britanik organizuar bashkarisht nga Ambasada shqiptare dhe International Business and Diplomatic Exchange (IBDE). Ambasada e Republiks s Shqipris n Mbretrin e Bashkuar dhe i Ngarkuari me Pun shkrimtari dhe studiuesi diplomat, Mal Berisha dhe IBDE e drejtuar dhe formuar nga z Guraziu kan organizuar evenimentin e katrt n prani t Ministrit t Turizmit Kulturs dhe Sporteve z. Aldo Bumci, zvendsministrit t tregtis z. Eno Bozgo, prfaqsuesve nga Ministria e Jashtme Britanike, Banks Evropiane pr Ndrtim dhe Zhvillim, Komisionit Evropian si dhe shum prfaqsuesve t bizneseve britanik . Z Mal Berisha ka mbajtur fjaln e tij t hapjes dhe sht ndalur kryesisht tek thirrja dhe prkushtimi pr t investuar dhe vizituar Shqiprin. Integrimi evropian s bashku me rritjen e gjithanshme dhe t qndrueshme ekonomike mbesin si synimet kryesore pr Shqiprin. Ndrkoh q Shqipria aspiron pr antarsimin e plot n BE, sfidat e brendshme qe ajo prballet dhe kriteret t antarsimit q ajo pritet t prmbush bjn zbatimin e reformave politike, si dhe politikave t shndosha ekonomike esenciale pr t siguruar progresin e vendit. N terma ekonomike Shqipria sht nj nga vendet e pakta n rajon q tregoj nj rritje t qndrueshme gjat krizs s fundit finan-

FORUMI I KATRT BRITANIKO-SHQIPTAR

Organizuar bashkarisht nga Ambasada shqiptare dhe International Business and Diplomatic Exchange (IBDE) ky forum, i nivelit t lart, synoi t: sjell s bashku nj numer te selektuar t politikanve/ diplomatve, liderve te biznesit si dhe ekonomist/ekspert nga sektort dhe institucionet pjesmarrse; Diskutoje sfidat dhe projektet me t cilat prballet Shqipria n progresin drejt integrimit evropian; Punoje drejt konsensusit ne aspektet kryesore t reformave ekonomike; Promovoje mundsite e biznesit dhe ekspertizn n fushen e turismit, teknologjise, ndrtimit, mjedisit, bujqsis, arsimit, si dhe fushat tjera relevante ne industrine e shrbimeve t biznesit; Prodhoj nj raport me rekomandime per politika te dakorduara q do t veproj si nj Plan Veprimi pr biznesin, qeverine dhe palt te tjera t interesuara.

ciare. Marrdhniet ndermjet Mbretrise se Bashkuar dhe Shqiprise jan t mire-konsoliduara. Produkti Britanik sht i fuqishm n Shqipri, dhe gezone nje mbshtetje t fuqishme pr investime nga Mbretria e Bashkuar nga t gjitha nivelet e biznesit dhe t qeveris. Gjithashtu, procesi i antarsimit n BE ofron nj kuadr brenda t cilit mund te nxiten reformat miqesore ne fushen e biznesit. Avancimi i metutjeshem i reformave ekonomike dhe sundimit te ligjit eshte jetike pr rritjen e vazhduesshme ekonomike. Forumi kishte pr qllim t prqndrohet ne reformat ekonomike kundrejt Raportit te Progresit t Komisionit 2011 si dhe te perforcoj profilin e interesave dhe ekpertizen e bizneseve Britanike. Forumi gjithashtu perforcon nj studim rajonal (Mundesite per Biznes 2011) i cili identifikoi sektoret potenciale

dhe mundsit e biznesit n Shqipri, Kosov dhe Maqedoni, si dhe mundesite ndrkufitare. Si rrjedhim, Forumi do t mundohet te lehtsoj edhe m tej shkmbimin e informacionit dhe kontaktet mes investitoreve te ardhshem te Mbretrise se Bashkuar dhe BE-s dhe aktereve shqiptar duke ndihmuar ne rritjen e mundesive dhe relacioneve n Shqipri. Ky forum sht i rndsishm pr shtetin tim theksoj z.Berisha pasi sivjet ne festojm 100 vjetorin e Pavarsis. Sot jam shum i lumtur t them q shteti im ka br nj progres t qensishm dhe Shqipria ka shum pr t festuar n kt prvjetor; sht transformuar nga vendi m i izoluar n Evrop n vendin me ekonomin m dinamike me liri demokratike t garantuara u shpreh ai. Ashtu si Z.Berisha edhe Ministri Aldo Bumi kan vn thekson n kt Forum

si nj vazhd e rrndsishme e 100 vjetorit t Pavarsis. Fjaln e prforcuan m tej edhe zotrrint Edlir Vokopola, Peter Uelshe nj prfaqsues i nj kompanie q ka investuar n Shqipri, Zvends Ministri i Ekonomis Tregtis dhe Energjis z.Eno Bozgo ee mjaft fols t tjer.

13
Nr. 17 - MAJ 2012

Malik & Malik solicitors practice in the areas of Criminal, Employment, Family, Litigation, Immigration, and Commercial law. Malik & Malik Solicitors was set up on the 1st June 1998. Their clients include both international and UK listed businesses as well as private individuals and other professional service providers. It is Malik & Malik solicitors priority to ascertain your objectives and circumstances at the outset and then help you achieve your goals through prompt and effective professional advice and assistance. Criminal The criminal department deals with all defence work ranging from common assault, road traffic offences to the more serious criminals such as perverting the course of justice, conspiracy, murder, kidnapping, sexual offences, grievous harm. The Department is headed by the senior partner, Malik M Nazeer, who has a wealth of experience and he has been defending clients since 1998. Malik Nazeer comes from an ethnic background and he speaks variety of Asian languages namely Urdu, Punjabi, Sarkia, and Hindi. He is helped by professional Albanian interpreters and advocates. In addition the firm has the interpretation facilities available to assist clients in their own languages. The firm believes that they understand the needs of the clients and ensures that their reputation and standard are to a high level. Malik and Malik Solicitors are franchised in criminal law and in April 2011 have been accredited for very high cost cases by the Legal Service Commission. The department is supported by other criminal lawyers and representatives at the police station. The firm offers 24 hours representation at the police station and prepared to offer criminal defence services at short notice for representation at the Magistrates Court and the Crown Court. The firm is allied to leading chambers that specialise in criminal defence work. If you need representation at the police station which is a non means tested scheme, call the 24/7 hour emergency number: 07710989203. For representation at the courts which is means tested scheme please call at the office to speak to the Criminal Department on their direct line: 0208 955 0900 or visit the firm at 234 -236 High Road, Willesden, London, NW10 2NX. Our aim is to provide clients with practical and realistic solutions to problems and opportunities which may arise. Please contact us on 020 8830 3050 or e-mail malikandmalik@lawyer.com

Malik & Malik solicitors professional practice

isfaction. Wherever possible, they will endeavour to avoid court action, which can prove stressful and costly to you. Their expertise is in: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Civil Partnership Cohabitation Disputes Children Cases Domestic Violence Divorce / Dissolution Financial Settlements Harassment Injunctions Prenuptial Agreements

LANDLORD & TENANT Malik and Malik act for the private Landlord or Tenant in the private sectors. If you are a Landlord and the Tenant is in arrears, they can provide the service of evicting the tenant lawfully from your premises. If you are the tenant we can provide a quality of legal service in making sure that the legal paperwork served by the Landlord complies with the law and procedure. Please contact us for confidential assistance. malikandmalik@lawyer.com Litigation The types of disputes our civil litigation team can handle are as varied. Malik and Malik have developed a strong reputation for being tough negotiators and will aim to resolve matters before litigation commences in order to save you costs and your valuable time. Malik and Malik deal with the following cases: 1. Personal injury cases on a NO WIN NO FEE basis 2. Debt recovery 3. Bankruptcy and insolvency proceedings 4. Building disputes 5. Neighbours disputes/Boundary disputes 6. Disputes arising from sales of goods 7. Landlord and tenant disputes 8. Professional negligence claims 9. Contract disputes 10. Intellectual property disputes 11. Human Rights issues COMMERCIAL LITIGATION 1. 2. 3. 4. 5. Type of Lease Rights of the Tenant Renew of the Lease Surrendering of the Lease Provisions of The Landlord & Tenant Act 1954

Immigration Malik and Malik Solicitors Immigration Department can help if you have problems with entering, settling in the UK, wanting to enter the UK to work, setting up your own business, studying or settling with a partner or Seeking Asylum. The Immigration Lawyer and a partner of the firm, Malik Saleem, specialises in all aspects of personal immigration work & deals with and advice on legal matters and have passed the specialist Immigration Accreditation Examinations. Malik and Malik have extensive experience in the whole range of immigration, asylum and nationality work, at all levels up to and including the Supreme Court and the European Court of Human Rights. Malik and Malik Solicitors represent clients from around the world, and have access to professional interpreters in most languages. They can assist with: 1. Work permits and business ap-

plications 2. Applications for visas and entry clearance 3. Relationship and marriage applications 4. Students 5. Citizenship and nationality 6. Asylum and human rights applications No case is too big or too small; and the firm bring the same dedication and professionalism to all the work. Family The firm is committed to providing a high quality service within a relaxed environment to ensure that they can get the best resolution to your problem. They listen to your problems and needs and look for solutions. They adopt a sensitive, sympathetic and efficient approach when handling such matters. Sound judgement, formidable negotiating skills and meticulous care means that Malik & Malik Solicitors achieves high levels of settlement and client sat-

14
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga Mitro ela N vitin 1943, gjermant przun italiant dhe pushtuan Shqiprin. U krijua qeveria vasale. Gjermant krkuan tri gjra. S pari, t rrmbenin arin q kishte mbetur. Dhe e rrmbyen. E drguan n Gjermani. Pas kapitullimit t Gjermanis, ari prfundoi n bankat e Anglis. Kur u bn gati letrat pr tu kthyer ari n Shqipri, ndodhi incidenti n Korfuz. U hodh n er nj anije angleze. U b gjyqi n Hag. Qeveria e Enverit u dnua. Gjoba? Bllokimi i arit. Pas 50-vjetsh u rikthye, por ishte katandisur si thela e kokoshit t plaks?! Po pse? Shpenzimet e gjyqit. Interesat bankare. Gjoba. S dyti, gjermant krkuan Kodikt e Beratit. Nuk i morn. Gjasht priftrinj i fshehn. U zbuluan n vitin 1956. Pasi u restauruan n Kin n vitin 1962, sot jan pjesa e shenjt e kulturs shqiptare. S treti, dorzimi i hebrenjve n kampet naziste. N vitit 1943, n vendin ton jetonin rreth 200 familje me hebrenj. Kryesisht n Elbasan, Berat dhe Vlor. Ndrkoh rreth 2000 hebrenj erdhn n Shqipri nga disa vende t Evrops Qendrore. Historiani Shaban Sinani ka publikur nj dokument t Gestapos: T mos bhet asnj veprim me hebrenjt n Shqipri pa plqimin e qeveris s vendit. Dhe qeveria vasale nuk i dorzoi listat tek gjermant. Ndrsa populli u hapi dyert pr t jetuar s bashku. sht rasti unikal n bot, ku populli dhe qeveria nuk lejuan q hebrenjt t prfundonin n kampet naziste?! Harta e Izraelit, pak a shum si harta e Shqipris. Po siprfaqja? 27 mij kilometra katror. Shqipria 1 mij kilometra katror m shum. Popullsia? 7.8 milion banor. U shtua sidomos pas viteve 90-t, kur n Izrael shkuan hebrenj nga Rusia, Polonia, Hungaria etj. Shqipri ka dy mime Nobel. E ka fituar Nn Tereza, si bamirse. Dhe Murati pr zbulimin e viagrs. Izraeli sht rekord. Mbi 40 mime. Edhe vet Alfred Nobel ishte hebre. Pa folur q shkenctart q kan br ekonomin, kul-

Hebrenjt
turn, shkencn jan hebrenj. Duke filluar nga Karl Marksi, Ajshtajni, Max Veber etj. Vitin e kaluar Berisha ishte pr vizit n Izrael. N delegacion isha edhe un. Biseda sekret mes dy kryeministrave zuri vend n faqet e gazetave. Nj PingPong. Berisha: - Taksn e shesht e kemi ulur n 10 prqind. Netanjahu: - Nuk u derdhn rrugve sindikatat? Berisha: - N Shqipri sindikatat vegjetojn Netanjahu: - Mund t na tregoni metodat si i vut n gjum sindikatat? Ktu gjejm belan. Disa koh m par Kryeministri i Rusis, Putin do t bnte vizit zyrtare n Izreal. U anulua. Sindikatat kishin bllokuar do gj. N inat e sipr, Putin shkoi n Palestin?... T vizitosh Izraelin, pa par Betlehemin, do t ishte nj vizit n boshllk. Vendi ku ka lindur Krishti. Disa kilometra larg Jeruzalemit. Para autobusit nj pamje e frikshme. Ruajna Zot! Prball nesh Muri i Berlinit. Beton. Tela me gjemba.

Ushtar me automatik. Muri ndan pjesn izraelite nga ajo palestineze. Dy ushtar u futn n autobus. Kontrolluan pasaportat. Pas Betlehemit morm rrugn pr n Detin e Vdekur. Ciceronia tha: Grat q lahen n Detin e Vdekur, prtrihen 10 vjet Kush lahet toples, prtrihet 20 vjet. sht i vetmi det n bot, q mund t qndrosh me shpin mbi uj, duke lexuar gazetn?! Izraeli sht vendi i prjashtuar nga Zoti pr naft, uj dhe minerale. Por Zoti ka qen bujar me trut q u ka falur hebrenjve. Deti i Vdekur sht kthyer n minier. Nga kripa nxirret magnezium, i lakmuar n industrin e makinave. Nga deti prodhohen kremrat t njohura n gjith botn. Shkenctart kan arritur t krijojn hibride, q rriten me uj t kripur. Dhe perimet nga Izraeli kan pushtuar tregjet e Evrops. N Izrael nuk ka pem natyrore. Dora e njeriut ka uar uj me pikatore kudo. Dhe kan lulzuar pyje t tra me pisha, me palma. Plantacione me sheg, hurma, portokalle. Parqe e lulishte. N qendr t Jeruzalemit sht qyteti i vjetr. Nj labirint me rrugica, t populluara me tregtar. T ndar n parcella: arab, armen, hebrenj. N zemr t sheshit sht kisha ku sht varrosur Krishti. Nn nj kube, jan vendosur tre besime. Kisha Katolike. Kisha Ortodokse. Kisha Armene. Nn kt kube kan ndodhur sherre, vrasje, zemrime, mallkime. Sebepe pr ta pastruar. Pr ta lyer kishn. Pr t rrmbyer nj pllmb tok. 107 vjet m par u b nj traktat mes tre kishave. U vendos: Kisha nuk duhet t ndryshoj. Q nga ai vit kisha ka ndaluar. Nuk sht lyer. Nuk sht riparuar. Nuk ka ndryshuar Jeruzalemi nuk sht vetm vend i shenjt pr kristiant. sht i shenjt edhe pr myslimant. Nga Xhamia Elburg, Muhamedi pas vdekjes, krceu me kal drejt qiellit Xhamia sht vetm 100 metra larg kishs. N bashkjetesn mes feve, Jeruzalemi mund t krahasohet vetm me Shqiprin

15
Nr. 17 - MAJ 2012

N Maida Vale t Londrs parku i gjelbrt publik me t njjtin emr thuajse fliste shqip m 15 Prill. E bnin kt zrrat e shumt burrror t t gjitha moshave q nxitoni t kishin vendin e tyre n nj fush t blert e t bukur ku rreth 16 ekipe t paraprgatitura do t ndesheshin n nj motiv tejet t mircaktuar. Nj motiv q vinte nga drejtuesit e shoqats shqiptare Peja pr tu ardhur n ndihm jetimve n Pej. Binin n sy flamujt Kombtare Kuq e Zi, q zinin vend n nj knd t caktuar dhe prezenca gjithprfshirse shqiptare n kt aktivitet domethns. N mesin midis dy flamujve kuq e zi ishte nj parrull e thjesht: T ndihmojm jetimat n Kosov. M posht nj tryez e thjesht e ngritur enkas me disa dhurime n t, dhe dy pankarta ku shkruhej: Ndihmoje jetimin, ti ndihmon vetveten dhe arsyet pse jemi ne. Dhe m tutje disa libra. Mes tyre edhe libri i autorit nga Peja Sherif Bllaca. Ai me Guri i vatrs sime vllim n poezi afron nj mundsi ndihme pr jetimt dhe i sht prgjigjur ksaj ftese. Kshtu fusha e blert zjen nga optimizmi. Nj kalendar sht gati. Ekipet strviten dhe rrjedha e atmosfers vazhdon gjat. Edhe nn shiun e leht londinez evenimenti ka mishrimin e tij. Nj mishrim shpirti pr njerzit n nevoj. Jan Mithati, Lutfi Gashi, Burhan Lata,

Turni futbolli nga Peja n ndihm t jetimve kosovar

T rinjt lider t paqes vazhdon udhn n Londr

Burimi e mjaft emra t tjer q drejtojn kt shoqat. Jan mjaft human t njohur t komunitetit shqiptar... Angazhimi Shoqata e mirnjohur shqiptare n Mbrettri t Bashkuar, Peja q drejtohet nga i palodhuri i komunitetit shqiptar, Mithat Ibrahimi, n vazhdn e aktiviteteve t saj organizoi m datn 15 Prill n orn 13:00 n Paddington Recreation Ground Randolph Avenue, Maida Vale, London W9 1PD nj turne futbolli. Turneu i futbollit ishte nj nism e ksaj shoqate pr t grumbulluar ndihma n dobi t personave n nevoj n Republikn e Kosovs, kryesisht jetimt. Sipas drejtuesve dhe iniciatorve t ktij turniri msohet se ata kishin krkuar prkrahje t gjer me qllim q evenimenti sportiv dhe tejet domethns t ket rezultat. Lili Nushi n nj mesazh n rrjetin social shprehet Le ta prkrahim Shoqatn Peja n Londr e cila organizon nj turnir t futbollit, ku t githa mjetet e grumbulluara do ti dedikohen skamjorve n Kosov! N kt situat t rnd ekonomike, le ti tregojm bots se bujaria dhe bamirsia tek ne ende ekziston. Shoqata Peja ju lumt pr kt iniciativ t qlluar! Turnir n futboll t vogl nga ana tjetr mbshtetjet e para kan ardhur nga mjaft individ dhe drejtues t tjer shoqatash. Duhet theksuar se kjo shoqat ka ndrmar disa her nisma t tilla komunitare n dobi t personave n nevoj. Ky turnir futbolli flet shum n nj koh q angazhimi sht tejet i rrndsishm. sht mbajtur koh m par n Kosov edhe turniri i futbollit me t rinjt e komuniteteve t ndryshme nga komunat Pej, Klin dhe Istog me moton T rinjt lider t paqes. N kt turnir kan marr pjes 12 ekipe t bra nga institucionet komunale, shoqria civile, KFOR, ekipe nga fshatra t ndryshme t komuns s Pejs, Klins dhe Istogut t bra nga komunitete t ndryshe. Ekip fitues i ktij turniri sht shpallur ekipi nga shoqria civile OJQ Arti nga Peja. Ky turnir sht organizuar nga OJQ Syri i Vizionit n kuadr t projektit T rinjt lider t paqes, q mbshtet nga CARE International dhe financohet nga Komisioni Evropian. Kshtu Peja n Mbretri t Bashkuar tregon se ka angazhimin jetik dhe domethns n nj nism t till t nisur koh m par n Atdhe e t vazhduar tashm n emigrim. Duhet theksuar se fitues i kups ishte ekipi Kosovari q n finale mundi ECI-n.

16
Nr. 17 - MAJ 2012 Shqipria dhe Kosova jan i njjti komb, i njjti popull, kan t njjtn gjuh dhe t gjitha tezat me baza fetare, q propagandojn t kundrtn, jan antihistorike. Ky sht mesazhi q studiuesi i njohur, Prof. Shaban Sinani, prcjell prmes ksaj interviste, n prag t 100-vjetorit t shpalljes s Pavarsis s Shqipris. Prof. Sinani argumenton se, besimi nuk sht faktor identiteti pr popullin shqiptar, si sht pr serbt, grekt, rust dhe popuj t tjer. Ai sqaron se, shqiptart jan heterogjen n besim dhe mbitheksimi i besimit, si faktor identiteti, ka qen dhe sht i gabuar. N kt intervist, studiuesi i njohur ndalet veanrisht te dy ndr figurat m t mdha t pens shqipe, Ismail Kadare dhe Dritro Agolli, duke analizuar t prbashktat dhe dallimet mes tyre; raportin mes titujve cilsor dhe atyre komercial; metodologjin e nj studimi shkencor, si dhe, konceptin e debatit t vrtet dhe profesional. Pyetje: Librat dhe studimet tuaja kan t veant se, ve cilsis s lart, trajtojn dhe probleme madhore t kombit, kulturs dhe letrsis shqiptare: nga letrsia e madhe e Kadares, Agollit te kodikt e Beratit; nga studimet madhore pr ciklin e kreshnikve apo mitolog jin shqiptare tek pritja e shptimi i hebrenjve n Shqipri etj. Cila sht metodologjia juaj dhe far mendoni pr studimet n fushn e letrsis, kulturs dhe historis? Prgjigje: E moj shum mendimin e mir q keni pr librat e mi. Esht vshtir ti prgjigjesh me pak fjal pyetjes suaj. E vshtir sepse argumentet themelor t studimeve t mia: letrsia shqipe e shekullit t 20-t (me Kadaren, Camajn, Agollin), mitologjia, etnotekstet dhe eposi heroik legjendar, kodikt e Beratit dhe t Shqipris dhe shptimi i hebrenjve gjat lufts antifashiste, duken gati t pabashkrenditshm. Dhe sht e vrtet se ndrmjet tyre ka largsi t mdha epokash dhe fushash studimore. Por ka dhe dika thelbsore q i bashkon: jan t gjitha nyja t nj vargori ndrkohor e mbikohor, q shenjojn kodin e identitetit shqiptar. Miq t mi, por edhe njerz kritik q nuk i njoh personalisht, duke par vetm largsin, jo vargorin vet, ndonjher jan shprehur dyshimtar pr mundsin e suksesit duke qen kaq i prhapur. Mendoj se pr lexuesin mund t jet m e leht ta kuptoj sa i vrtet sht teprimi me prhapjen duke shenjuar se rruga e formimit tim sht krejt atipike. U diplomova pr gjuhsi historike, i udhhequr nga prof. Shaban Demiraj, me tezn Ndajfoljet premrore n gjuhn shq-

Shaban Sinani: Dy vende, dy gjuh?! sht antihistorike!

T gjitha librat e mi jan nyjet e nj vargori q shnojn kodin e identitetit shqiptar
ipe, q u propozua gjat mbrojtjes prej t tre oponentve q studimi t riparaqitej si disertacion doktorate brenda gjasht muajve. Pr shkak t detyrave q mu ngarkuan menjher pas diplomimit, fillimisht si gazetar n t prditshmen Zri i popullit dhe m pas si ndihms pr shtje t kulturs pran kryetarit t shtetit Ramiz Alia, e vijova formimin pasuniversitar n shkencat politike. M 1992 u emrova n Institutin e Kulturs Popullore dhe brenda tre vjetsh kisha prfunduar disertacionin Mitologji n eposin e kreshnikve, n fushn e etno-folkloristiks, mbrojtja e t cilit u shty tre vjet pr arsye q nuk ia vlen t prmenden. Monografia m pas u botua e u ribotua disa her. Vitin e kaluar prfundova dy studime t tjera monografike, q lidhen me tezn e doktorats dhe vijim i thelluar i saj: Etnos n epos dhe Tradita gojore si etnotekst. Kur nisa punn n krye t rrjetit arkivor kombtar kisha n mendje tre projekte krkimor, t cilat i realizova n nj proces t gjat pune. N vitin 1990 kisha njohur pr her t par nj koleksion dokumentesh origjinal pr shptimin e hebrenjve n Shqipri, q ruheshin n arkivin e PPSH (pr shkak t detyrs q mu ngarkua pr t sistemuar prfundimisht nj dosje me riprodhime t tyre, q do tu dhuroheshin kongresmenve amerikan J. DioGuardi e T. Lantos, t cilt n fillim t qershorit t atij viti vizituan Tirann - kto fotokopje pr her t par bn t njohur n shkall ndrkombtare nj faqe krejt t heshtur t historis shqiptare, duke u certifikuar, autentifikuar dhe ekspozuar n Yad Vashem). Po m 1990 kisha paraqitur pr botim nj prmbledhje me studime pr veprn e I. Kadares, q njri nga recensuesit e quajti t pagatshm pr tu botuar (m von, ky specialist i partishmris proletare n letrsi, botoi vet disa libra prshkrimor pr Kadaren). Sa u takon kodikve t Shqipris, besoj se do t ishte ndrra e do studiuesi q e sheh t arritshme mundsin e njohjes s tyre. Shpesh mendoj se gjat tri dekadave pune n disa detyra e fusha kam kryer disa universitete: n gjuhsi e letrsi n fillim, n politologji m pas, n etnologji e antropologji, n histori kulture e qytetrimi, dhe ky ka qen fati im i mir. Kshtu, duke punuar s paku nj dekad rresht, shkrova e botova librat monografik Kodikt e Shqipris n Kujtesn e Bots, Prania historike dhe shptimi i hebrenjve n Shqipri, Camaj i paskajuar, Letrsia n totalitarizm dhe Dossier K dhe t tjer. Fakti q kta libra kan pasur dhe botime n gjuh t huaj (frngjisht, anglisht, kroatisht) m bn t mendoj se vrtet kan t bjn me kodin e identitetit shqiptar. Ju m pyesni pr metodologjin. Un shkurtimisht do t thoja se n mnyrn si punoj un vazhdimisht kam 3-4 projekte n duar njhersh (nuk ka pasur ndonj ast n jetn time q t kem pasur vetm nj projekt n pun e sipr) dhe kurr nuk m ka ndodhur q t mos e di se far do t bj minimalisht pr dhjet vjett e s ardhmes. Pak a shum kt un e quaj ideal shkencor. Pyetje: N librin tuaj t fundit Njerzit e krisur t Dritro Agollit ju shkruani se letrsia e Dritroit u rezistoi stuhive. Sipas jush, kjo rezistenc, qoft e Agollit apo e Kadares, ka t bj me lidhjet e postet e tyre n at sistem, apo pr shkak t veprs s tyre? Prgjigje: Mendoj se ajo pjes e letrsis shqipe t realizmit socialist q u ka mbijetuar ndryshimeve politike t dy dekadave t fundme, q shprehen n kalimin prej shoqris s vigjilencs n shoqrin e hapur, bn dallimin me letrsin dogmatike dhe t disiplinuar. N sistemet totalitare, qofshin t majta si n Lindjen ish-komuniste, qofshin t djathta si n botn latinamerikane, letrsia shihet si rrezik kur bhet shkas q t kthehet n lvizje mendimi. N Shqipri lvizjet e mendimit jan t rralla: n traditn shqiptare problemet e zhvillimit m s shpeshti jan zgjidhur me kryengritje, rebelime, revolucione, luftra e konflikte, madje dhe me atentate. Shoqria shqiptare e vigjilencs ka qen e pamshirshme pr ato raste kur vepra e nj shkrimtari mund t bhej faktor ndikues, pavarsisht se n pozit a funksion gjendej shkrimtari. Partia t ngre n qiell, partia t fut nn dh, pikrisht kshtu u formulua zyrtarisht mendimi pr nj vepr t Kadares n fundin e viteve 1970. Pr mnyrn si sht kontrolluar provokimi ideor n veprn e I. Kadares nuk do t zgjatem. Por nuk kan qen m t pakta dhe veprat e D. Agollit q jan kritikuar e ndaluar, sidomos n prozn humoristike dhe n dramaturgji: Zhurma e errave t dikurshme, Fytyra e dyt, Mosha e bardh, Balad pr nj grua, Shklqimi dhe rnia e shokut Zylo, disa tregime dhe cikle me poezi t botuara n fillimin e viteve 1980 n t prjavshmen Drita e n Nntori. Kto vepra nuk jan antikomuniste, por disi dalin jasht kodit, pjesrisht a trsisht. Tek Zhurma e errave t dikurshme karakteret jan atipik dhe rrethanat edhe m atipike. N romanin Shklqimi dhe rnia e shokut Zylo nxitet vetvetiu pyetja nse burokracia sht shtje sistemi apo nj dukuri rastsore. Kjo sht aq e vrtet, sa prkthyesja bullgare e ktij romani Marina Marinova pati probleme, sepse n Sofje u hap nj hetim me paramendimin se autori i vrtet duhej t ishte bullgar, prqeshja duhej t kishte lidhje me Zhivkov-in, ndrsa Dritro Agolli duhej t ishte thjesht nj pseudonim. Dramat Mosha e bardh dhe Balad pr nj grua u ndaluan qysh n shfaqjet e para. Teksti i s dyts u zhduk krejt nga qarkullimi, ndrsa Mosha e bardh u botua n Prishtin. Nisur nga nj pohim publik i autorit, se pr dramn Balad pr nj grua nuk ekzistonte as dorshkrimi, as daktiloshkrimi, vitet e fundit bra disa krkime dhe m n fund teksti u gjet. S bashku me regjisorin Pirro Milkani, q po punon pr realizimin e nj dokumentari pr D. Agollin, ia dhuruam kt dorshkrim disa koh m par dhe ju mund ta merrni me mend se knaqsi shihej n at ast n gjith qenien e tij. Pr t prfunduar: sht shum e qart se detyrat apo prgjegjsit q kan kryer shkrimtar si D. Agolli e I. Kadare, po aq sa mund tu ken krijuar lehtsira botimi, po aq u kan krijuar dhe situata kritike. Ndrsa n leximin e sotm rrethanat e botimit apo t ndalimit t veprave jan pa ndikim, jan thjesht shtje t historishkrimit t letrsis. Nj shekull e ca m par, n esen Le gai savoir, filozofi gjerman F. Nietzsche pati shpallur se Zoti sht zhdukur, domethn Zoti ka vdekur. Grard Genette, n librin e njohur Palimpsestes: La littrature au second degr, zhvilloi mendimin se n botn e sotme ska m krijues po vetm rikrijues. N vitet 1970, studiuesi francez R. Barthes, duke iu referuar pavarsis s veprs nga krijuesi, botoi librin La mort dauteur, duke e prjashtuar kshtu jetn e shkrimtarit nga prftimi i letrsis. N kt kuptim, n receptimin e sotm t letrsis s Kadares apo Agollit ska m rol karriera e tyre, madje as historia e botimit t veprave t tyre. Pyetje: Ju keni studiuar dy ndr emrat m t mdhenj t letrsis n periudhn e komunizmit. Ku dallon letrsia e Kadares nga ajo e Agollit? far i ndan dhe far i bashkon kta dy shkrimtar? Prgjigje: N t vrtet, krahas ktyre dy shkrimtarve, kam studiuar gjithashtu dhe veprn e Martin Camajt, t ciln, pr rrethana q i shpjegova, kam pasur rast ta njoh edhe para viteve 1990. Por ju keni t drejt q e prqendroni pyetjen tuaj tek Kadare e Agolli, sepse monografia ime Camaj i paskajuar pak koh ka q sht botuar. Vijon n faqen 17

17
Nr. 17 - MAJ 2012 Vijon nga faqja 16 Mir, duhet t kthehem tek krahasimi. Dikur shqiptoheshin disa opozicione shum t thjeshta, ndonse nuk kishin t bnin drejtprdrejt me tekstin: Kadare paraprin zhvillimin e prozs, Agolli t poezis; Kadare shkruan letrsin e qytetit, Agolli t fshatit; Kadare shkruan pr lexuesin e Perndimit, Agolli pr lexuesin e vendit; Kadare konteston sistemin, Agolli e qorton pr ta shptuar nga t kqijat; Kadare sht revizionist, Agolli sht i besuar. N mnyrn si lexohej letrsia dikur: si art, ideologji e politik njhersh, kto opozicione ishin t nnkuptueshme. Por ndonjher formuloheshin e shqiptoheshin edhe publikisht. N nj plenum t Lidhjes s Shkrimtarve q u mbajt n fundin e viteve 1970 u tha saktsisht se shkrimtart shqiptar nuk duhet ta krkojn famn n Perndim. I. Kadare disa her sht shprehur se me kalorsi, prej shum vitesh, nuk kam pretenduar, madje kam insistuar t shmangem prej mimeve n poezi. Duke ardhur n kohn e sotme mendoj se letrsia e ktyre dy shkrimtarve ka t prbashkt s pari etnografizmin, pastaj mitin e prejardhjes, mitin e lavdis historike, mitin e qendress. Pavarsisht se letrsi ideologjikisht t rrethuara prej marksizmit, nj ideologji tipike internacionale, tek t dy autort ka me shumic albanocentrizm. N pikpamje t mjeteve t shprehjes, mendoj se t dy, duke pasur si ndrmjetse poezin e Majakovskit, apo t ashtuquajturin levnij futurizm - futurizm i majt, prftuan estetikisht dhe teorikisht prej traktatit t Marinetti-t disa nyja thelbsore: mitin e tekniks, industrializimit dhe urbanizimit; fjalorin teknokratik dhe shthurjen e vargzimit klasik. Do t mjaftonte t kujtonim titujt e dy vepra t tilla t tyre, si Endrr industriale dhe Dashuri e ferrobeton. N rrafshin tematologjik vepra e Kadares dhe ajo e Agollit kan afrsi, por n rrafshin sistematik disi largohen. Po ashtu dhe n figurshmri. Poezia e Agollit sht e hapur pr gjedhe dhe kode poetik lindor, prej rubaive e masnavive perse deri tek hajku e tanka kineze e japoneze. Ndrsa poezia e Kadares, duke prjashtuar fillimet, ku ka ndikime t poezis ruse (Majakovski, Pushkini, Esenini), sht kryesisht europiane. Poezia e Agollit sht m e afrt me kodin poetik popullor tradicional, kurse ajo e Kadares m elitare. N poezin e Agollit ka nj ndikim t dukshm prej Naimit (mund t krahasohen Bagti e bujqsia dhe Nn Shqipri), kurse n at t Kadares m shum ka prerje ndrtekstuale me Migjenin dhe De Radn. Dukurit metafizike (dhimbja, trishtimi, humbja, vdekja) jan m t pranishme n poezin e Agollit. Tek Kadare kto dukuri shprehen n nj form t trthort, prmes paraleleve me dukurit natyrore (shiu, vjeshta, dimri, smundja, zymtsia). N nj rast q prmendet shprehja rituale e ngushllimit pr t mir (tek Dimri i vetmis s madhe), pr Kadaren u b nj diskutim i ashpr deri n zyrn e N. Hoxhs. N prozn e Agollit vrehen gjurmt e nj rendi dhe botkuptimi bektashian (Njeriu me top, Arka e djallit), kurse n prozn e Kadares afrit prfytyrimore jan kryesisht me fondin e baladave mesjetare shqiptare (Ura me tri harqe, Kush e solli Doruntinn, Nj dosje pr Homerin, Prilli i thyer, Konkurs bukurie burrash n Bjeshkt e Nemuna). Karakteret e krijuara nga Kadare e Agolli si rregull nuk u nnshtrohen njhersh pes kanoneve apo kodeve t sjelljeve skematike komuniste. Pyetje: N librin e saj t fundit, bashkshortja e Kadares, shkrimtarja Helena Kadare, tentoi t sheshonte disi tensionin dhe t ulte gjakrat, mes Kadares dhe Qosjes. Si e keni par ju debatin mes tyre? A kaloi ai nga argumenti te sulmet personale? Prgjigje: Jo vetm e kam ndjekur, por kam marr pjes ndoshta dhe me ndonj teprim n polemikn q u hap. Kam shprehur dhe shpreh edhe sot mendimin se besimi nuk sht faktor identiteti pr popullin shqiptar, si sht pr serbt, grekt, rust dhe popuj t tjer. Shqiptart jan heterogjen n besim dhe mbitheksimi i besimit si faktor identiteti ka qen dhe sht i gabuar. Identiteti ka t bj me etnotipin, sht shtje gjenotipike, sigurisht me ndikime prej historis, por jo e kundrta. N shekullin e 15-t, kur u shfaq Islami n Ballkan, identiteti shqiptar ishte kodifikuar. Popujt q prveohen n koht moderne jan t vonuar. Pr mendimin tim Kadare kishte t drejt kur propozoi pr diskutim tezn e identitetit europian t shqiptarve. Kjo tez u keqkuptua, u interpretua si nj thirrje pr rikrishterim t shqiptarve. N fakt, edhe sikur t kishte qen kshtu, dihet mir se thirrjen e par pr kthimin n fen e t parve shqiptarve ua ka br Faik Konitza, i cili edhe vet u ungjillizua. Shum njerz kt mund t mos e din, por studiuesit e historis s letrsis duhet ta din doemos. Po e theksoj kt, sepse n t vrtet ideja e Kadares u demonizua, sikur t kish qen ai i pari shqiptues i ksaj blasfemie. Kam prshtypjen se n gjith ashprsin e polemiks mund t ket ndikuar nj fakt krejt i parndsishm: i ndjeri I. Rugova, me sa dihet, pati pranuar t ungjillizohej. Jam shprehur dhe mendoj ende njsoj, se teza e identitetit t dyfisht apo t trefisht t shqiptarve nj televizioni jopublik, si mund t mendosh pozitivisht pr emetuesit televiziv? Un e kuptoj se n shoqrit demokratike ka media shtetrore dhe joshtetrore, t orientuara majtas e djathtas, t ekuilibruara e t ekuilibruara, biznesi dhe jobiznesi. Si sht dhe Rai, pr shembull. Por nj her n stin edhe zdhnsit e qeveris bjn nj sfid, si qe rasti i Celentano-s. Meq ra fjala, e keni vn re se nuk ekziston m institucioni i zdhnsit, prve atij/asaj t kroniks s zez? Sepse nuk sht e nevojshme: zdhnsit vullnetar jan dhe m t plqyer! Pyetje: Ju jeni n bordin kshillimor t shtpis botuese Naimi. Kemi vn re se u qendroni larg botimeve komerciale (ku fitohen shum para), dhe zgjidhni, mbi t gjitha, cilsin. Pse kjo zgjedhje?! mund t na thoni, shkurtimisht, pr politikn e botimeve n Shqipri? Prgjigje: Esht e vrtet se kam pasur mundsi t prfitoj nga detyrat q kam kryer, duke prdorur t shkuarn time pr botime fitimprurse. Kam punuar shtat vjet me Ramiz Alin, n nj nga koht m t vshtira t historis moderne t Shqipris. Kam punuar dhe tre muaj, n ditt m t ndrlikuara t S. Berishs si president i vendit, si njeriu q erdhi n krye t shtetit pa pasur as njohurit fillestare pr sjelljen zyrtare dhe protokollin. N kohn q drejtova arkivat e Shqipris, megjithse i tejngopur me informacion, vetvetiu n tryezn time kalonin dit pr dit qindra dhe mijra flet fotokopjesh, q linin gjurm n kujtes. Por e kam shpallur prej shum kohsh: do t shkruaj kujtime vetm kur t jem plakur. Po e prsris: tani pr tani kam projekte t saktsuara s paku edhe pr 15 vjet. Ndoshta ather do t shkruaj pr libra t shitshm, por dhe ather si nj detyrim ndaj kujtess s historis. Sa i takon pjess s dyt t pyetjes: mendoj se n Shqipri nuk ka politik botimesh. Nj ndr tre shqiptar sht shkrimtar, nj ndr tre shqiptar sht kngtar a piktor dhe nj ndr tre shqiptar sht emigrant. Kshtu, botohen 1500-2000 libra n vit, dhe ka m shum libra se lexues. Po t shprehej figurativisht, kjo gjendje do t shenjohej si nj vij e drejt, q sht vija e status quo-s, vija mediokre e botimeve t vetfinancuara, q dalin n publik pr qejf t autorit. Pyetje: Ve faktit se jeni cilsor, ju keni edhe nj bum botimesh: far do t marr lexuesi nga ju dhe krijimtaria juaj n vitin 2012? Prgjigje: Esht e vrtet se kam pasur disa botime kto koh. Nj mike q mban ligjratat e letrsis shqipe n Rom m shkruante me humor para disa kohsh se ishte knaqur q ishte botuar libri me studime pr D. Agollin, por mos kisha dika t re ndrkaq? E kam thn dhe her t tjera: kta jan libra q botohen sot, por pjes-pjes n versione t para jan botuar n revista e t prditshme qysh n vitet 1980 e kndej. N fakt, pr vitin 2012, kisha vendosur q, sipas legjislacionit n Shqipri, t krkoja t drejtn e vitit sabatik (sabbatical year), q sht e drejta e studiuesit pr tu marr me veten, me formimin dhe riformimin shkencor n do shtat vjet. Mirpo sivjet sht qindvjetshi i shpalljes s pavarsis dhe e shoh se nuk mund t rri mnjan. Besoj se n kt kuadr sivjet do t botohet nj tekst kolegjial me titull t prafrt Nj shekull letrsi, pjes e nj projekti m t rndsishm q ka Qendra e Studimeve Albanologjike, pr nj histori antologjike t letrsis shqipe, prej fillimeve deri sot, ku do t kem dhe un nj autorsi modeste. Pak a shum do t jet modeli Studi e testi, q sht zbatuar me frytshmri prej Koliqit qysh n fillimet e kolans Shkrimtar shqiptar. Por gjithsesi dhe kt vit do t kem nj libr t ri, me titullin e prtashm Migjeni dhe mitet. N fakt do t ishte m mir t thuhej Migjeni pa mitet: pa mitin e malit, q e pati robruar letrsin shqipe pr disa shekuj me radh; pa mitin e heroit, q gjithashtu e pati kryqzuar letrsin shqipe tek kreshnikt dhe m pas tek heroizmi i popullit ton n shekuj; pa mitin e revolucionit, q gabimisht studiuesit e krkuan dhe ia zmadhuan pr nj gjysm shekulli pas lufts antifashiste, dhe pa shum mite t tjer. Migjeni sht shkrimtari q e ktheu letrsin shqipe n qytet, dhe kjo merit e tij do t mbetet e padiskutueshme. Migjeni sht shkrimtari q, ndonse bashkohej me Neitzsche-n n pyetjen Perndi, ku je?, tekstin biblik e shfrytzoi si metatekst m mir se kushdo tjetr. Migjeni sht i pari q bashkoi n letrsin e tij dshprimin planetar t brezit t humbur, fuqin shenjuese t fjals si n letrsin simboliste, realizmin social q kishte pushtuar gjith Europn, kriticizmin e nj shekulli q do t kalonte n dy luftra. Jasht shkolls jezuite dhe shkolls franceskane, nse do tu referoheshim termave t Koliqit; pran Bots s re po aq sa dhe pran Shkndijs, Migjeni do t mbetet nj outsider i letrsis shqipe t kohs. Libri do t ket dhe nj fashikull dokumentesh t panjohura pr jetn dhe veprn e Migjenit, duke prfshir burime q kan t bjn me etnicitetin e tij, me fatin e Vargjeve t lira (ndalimin apo vetndalimin e tyre), me lidhjet q poeti kishte me grupime ideologjike dhe fetare. Intervistoi Elvin Luku

(ose e pluriidentitetit/multiiden titetit, si e propozoi dhe R. Qosja), sht prodhuar prej shkolls serbe, q, koht e fundme, sht pasuar dhe nga studiues t tjer (A. eljaskova, Albanian Identities, Sofia 2000). Antinomit albanac - iftar - iptar, albanci - arnauti, tani s fundmi dhe albanac - iftar - iptar - kosovar, jan kurthe t ngritura ndaj dijes shqiptare qysh n shekullin e romantizmit. Ak. Qosja, duke pretenduar se duhet t diskutojm pr realitetin (me t cilin identifikonte vetveten), jo pr projektet (me t cilt identifikonte Kadaren), i bri dm mendimit shqiptar. Shkencat kombtare e kan pr detyr t promovojn konvergjencn - shkenca e tjetrit le t merret me t kundrtn. Aventurat pr krijimin e dy vendeve, dy popujve, dy gjuhve, duke iu referuar kryesisht dallimit, dhe dallimi i rndsishm sht vetm ai fetar, jan antihistorike. Pak fjal edhe pr pjesn tjetr t pyetjes suaj. Mendoj se pr I. Kadaren sprova pr identitetin europian t shqiptarve sht nj vepr aq modeste sa nuk mund ti shrbente pr protagonizm. Pyetje: N shtyp, dhe sidomos n televizon, n t shumtn e rasteve, nuk ka debat t vrtet dhe profesional, nuk ka ide, por, thn tro, fjal q degjenerojn n sherr dhe banalitet. Sa gisht kan aktort mediatik n kt mes dhe far mendoni pr konceptin e debatit t vrtet dhe profesional? Prgjigje: Kjo sht pamja m e shmtuar e krizs s pashpallur q jeton vendi. Esht kriza e mendimit, e shoqruar prej krizs s karaktereve. Mendoj se aktort mediatik, kur e shpallin veten fitues krahas nj faktori politik, nga ana profesionale e kan faktorizuar veten, dhe t till n Shqipri ju e dini se ka shum. N nj vend ku, bie fjala, pr t prmendur vetm nj fakt t mirnjohur, zgjedhja e kryetarit t shtetit festohet me birr te tymi dhe me pranin e njkohshme publike t kryetarit t qeveris, t kryetarit t kuvendit dhe drejtorit t

18
Nr. 17 - MAJ 2012

Prishtina Poetic Memories i autores Valbona Shujaku pa dritn e promovimit edhe n Londr. Pas dhjetra promovimeve t tjera anemban Globit, ky libr i radh n dimensionin e tij ishte m 20 Prill edhe n mesin e krijuesve londinez. Prishtina Poetic Memories sht libr me fotografi t qytetit t Prishtins gjat periudhs prej rreth tridhjet vitesh pas Lufts s Dyt Botrore. N libr paraqiten pamje dhe peizazhe arkitektonike t kohs s tranzicionit t Prishtins nga nj qytez zejtarsh n kryeqytet t Kosovs. N libr gjenden pamje t rralla t lagjeve, ndrtesave dhe objekteve publike q dikur ishin n funksion t qytetit dhe banorve t saj, t cilat sot

U promovua n Londr

Prishtina - Poetic Memories

pothuajse nuk ekzistojn fare. N libr mund t shihen pamje t arshis s qytetit, eshmet e shumta publike, urat mbi lumenjt Vellusha dhe Prishtev-

ka, fotografi t parqeve t gjelbruara, shtpive t vjetra me arkitektur otomane, pallatet e reja t stilit komunist t ndrtuara mbi rrnojat e

xhamive dhe te nje kishe katolike, si dhe fotografit e sinagogs s vetme n qytet n vendndodhjen e saj origjinale. Libri shpalos vlerat kulturore t qytetit t cilat u shkatrruan nga regjimi i athershm komunist nn sloganin shkatrrojm t vjetrn, ndrtojm t ren. Libri Prishtina Poetic Memories paraqet rreth 240 fotografi qe gjenden ne koleksionin e Muzeut t Kosovs, kurse bashkangjitur librit sht edhe harta e Prishtins nga viti 1961 q tregon vendet prej ku jan fotografuar pamjet n libr. Promovimi i librit Prishtina Poetic Memories u mbajt nn prkujdesjen e Ambasads s Republiks s Kosovs. Ai u realizua me nj pjesmarrje intelektualsh dhe krijuesish n ambientet e

Restorantit Koha n Leicester Square, Londr, pron e shqiptarit Fadil Makedonci. Prishtina Poetic Memories i autores Valbona Shujaku, si u tha edhe nga folsit si dhe vet autorja sht libr me fotografi t qytetit t Prishtins gjat periudhs prej rreth tridhjet vitesh pas Lufts s Dyt Botrore. N libr paraqiten pamje dhe peizazhe arkitektonik t kohs s tranzicionit t Prishtins nga nj qytez zejtarsh n kryeqytet t Kosovs. Ambasadori i Kosovs Dr Muhamet Hamiti n fjaln e tij theksoi se libri ka vlera t padiksutueshme n kujtesn qytetare dhe m gjer. M tej promovimi kaloi n fjaln e autores dhe krijuesve q diskutuan m gjer n nj ambient tejet argtues dhe kulturor.

N kuadrin e aritmetiks ditlindjet jan thjesht numra. Masin e vetmasin rrugn e nj jete q nis ende pa ardhur kjo aritmetik n kalendat njerzore. Dhe pas ksaj arithmetike vijn gjrat. Gjrat q shkrmoqin sekonda, minuta, or, dit, jav, muaj e vite. Gjra q mblidhen grusht pr t formzuar Ditjett, apo shkurt vitet q njeriu ka n jetn e tij. Dhe kshtu jeta rrit dimensionin e vet. Rrit arsyen q vet gzimi i ardhur nga ardhja n jet t kaloj e t deshifrohet, natyrshm prpos kulturave n Ditlindje q na gzojn, mamin, babin, gjyshin e gjyshen, t gjith ata q ne i duam e na duan. Kshtu mendoj se mendon edhe dyvjeari futbollist Edison Agim Halili. Ai sht sot vetm 2 vje. 24 muaj jet dhe nj aritmetik e tr me dit, jav..., q ritakohen nn trikllima gotash me urimin 100 vite pr ju bukuroshi i art Edison. N fakt sht ky urim q ndesh dhe puthet plotsisht edhe me dshirn ton t kahershme q Fjala e Lir ka patur dhe ka, synon ta ket q n mesin ton krijues t ket edhe dit t tilla, pse jo edhe pr voglush, q nesr do t ken mundsin t lexojn aritmetikn e cituar n kalendat e tyre jetike. Pra do t rilexojn Ditlindjen e tyre t bukur, t gzuarn dit t tyre q bashkon gotat dhe urimet. Sot sht Edisoni i vogl sht djaloshi bukurosh i shpirthumanit Agim Halili, (pr t cilin mund t lexoni duke klikuar ktu). sht jeta e nj voglushi q mbetet arsyeja m e madhe q vet Agim Halili t jet njeriu, biznesmeni, trajneri dhe

Nj urim pr Edisonin...
Si shkas pr memorjen e Ditlindjeve..., arsyen e tyre

sponsori i boksierit kampion Kreshnik Qato. EDISONI sot i mbush 2 vjet shkruan ai n faqen e tij sociale. Dhe lajmi merr n krah dhjetra e dhjetra urime. Urimet jan miqsore, familjare

dhe m s shumti jan edhe urime q shkojn drejt n celularin e prindrve t mrekullueshm t Edisonit. I veanti urim shkon tek gjyshi i tij. Ai q mban mbi supe nj aritmetik t madhe vitesh prlotet. Dhe n pr-

lotjen e tij lexohet m s miri urimi... Gzuar dhe u zbardhsh si un e m shum gzim e hare pr ty, nipja im... Gzuar edhe nga ne Edison Agim Halili. Sot ishte shansi yt t ishe n memorjen e Fjala e Lir...

19
Nr. 17 - MAJ 2012

Vendi i

AMERIKS

n botn e re

Nga arles A. Kupan* sht sezon zgjedhore prsri dhe pretendentt kryesor pr Zyrn Ovale po prpiqen ti sigurojn amerikant se kombi i tyre mbetet n majn e rendit global. Mit Romni s fundi deklaroi se ky shekull duhet t jet, shekull amerikan. Pr t mos mbetur pas, presidenti Obama kmbnguli n fjalimin e tij vjetor, se dokush q tregon se Amerika sht n rnie, nuk e di se pr ka po flet. Romni dhe Obama mund ta teprojn pak, por nuk jan larg goditjes n pik. Me gjith dy luftrat e vshtira, rritjes s ngadalt dhe difuzionit t pushtetit nga Perndimi n Kin, kombinimi i fleksibilitetit ekonomik dhe superioritetit ushtarak, do ta mbaj SHBA-n n maj edhe n dekadat e ardhshme. Megjithat, ata po e humbasin thelbin. Sfida m e fuqishme n dominimin e Ameriks nuk vjen nga rishprndarja e vazhdueshme e fuqis globale, por nga nj ndryshim subtil: Format e reja t qeverisjes dhe kapitalizmit t kopjuara nga Kina dhe vendet t tjera n rritje. Modeli i tregut demokratik, sekular, dhe i lir q sht

br sinonim i perndimit, po sfidohet nga kapitalizimi shtetror n Kin, Rusi dhe nga sheikt e Gjirit Persik. Islami politik po rritet n hap me demokracin n Lindjen e Mesme. Populizmi i krahut t majt ka rrokur Indin e shkon deri n Brazil. N vend se t ndjekin rrugn e zhvillimit perndimor dhe t zn vendin e tyre n rendin ndrkombtar liberal, vendet n rritje, po shtyjn prpara versionet e tyre t modernizimit dhe po bjn kthim prapa nga ambiciet ideologjike t perndimit. Derisa po shpaloset ky shekull, mbetja e fuqis amerikane do t jet pjes e leht. Pjesa e vshtir do t jet humbja e dominimit ideologjik t Ameriks dhe trendi pr kompromis dhe konsensus pr nj bot m t larmishme dhe m t ngatht. Nse lidert amerikan mbyllin syt para ktij realiteti t ri dhe vazhdojn t presin prqafim t vlerave perndimore, ata jo q nuk do t keqkuptojn fuqit n rritje, por po ashtu do t tjetrsojn shtetet q jan lodhur nga t ndjekurit standardet perndimore te qeverisjes. Ky tranzicion nuk do t jet i leht. Q nga themelimi, elita amerikane dhe publiku

kan besuar n universalitetin e modelit t tyre. Fundi i lufts s ftoht vetm sa e thelloi kt bindje. Pas kolapsit t Bashkimit Sovjetik, kapitalizmi demokratik dukej e vetmja loj n qytet. Por, fundi i supozuar i historis nuk zgjati. Shum shtete n zhvillim s fundi kan fituar mundsi ekonomike dhe politike pr t konsoliduar markat e modernizmit q prfaqsojn alternativat t qndrueshme. Tridhjet vjett e fundit t zhvillimit kinez, pr shembull, nuk duken aspak si rruga q ka ndjekur Evropa dhe Amerika veriore. Rritja e perndimit sht udhhequr nga klasa e mesme, e cila dobsoi monarkin absolute, kmbnguli n ndarjen e kishs nga shteti dhe liroi potencialet ndrmarrse dhe teknologjike, jetike pr Revolucionin Industrial. N t kundrtn, shteti autoritar kinez, ka fituar ndaj klass s mesme dhe me arsye: ekonomia e saj tejkalon at t konkurrentve perndimor, duke pasuruar borgjezin dhe duke i larguar miliona njerz nga varfria. N ekonomin e sotme t shpejt, fluide globale, kontrolli i siguruar nga shteti kapitalist i ka disa prparsi

dhe kjo sht arsyeja se prse Rusia, Vietnami e t tjert po e ndjekin modelin kinez. Lindja e Mesme ngjashm pritet t hutoj pritjet Amerikane. N shumicn e bots myslimane nuk ka ndarje mes shtetit dhe xhamis. Ndrsa rnia e regjimeve ka br q t kthehet islami politik. Nj sondazh i vitit t kaluar zbuloi se dy t tretat e egjiptianve duan q ligji civil t ishte n prputhje me Kuranin, nj nga arsyet kryesore se prse islamikt fituan s fundi n zgjedhjet parlamentare. Egjipti nuk bn prjashtim. Nse asgj tjetr, Pranvera Arabe ka treguar se demokratizimi nuk sht i barabart me perndimizimin. Fuqit n rritje, si India dhe Brazili jan shoqri stabile, demokratike e sekulare, q duket t jen m afr modelit perndimor. Por, kto shtete jan demokratizuar, ndrsa popullata e tyre prbhet kryesisht nga pjesa urbane dhe rurale dhe nuk ka klas t mesme. Uashingtoni ka supozuar se demokracit botrore, do t lidhnin aleanc me SHBAt, pr shkak t vlerave dhe interesave t supozuara t prbashkta. Por, nse India dhe Brazili, prbjn ndonj indikacion, ather edhe fuq-

it n rritje, q jan demokraci stabile, do t shkojn rrugs s tyre, duke krkuar nj bot q ku nuk luhet m me rregullat e Perndimit. Shekulli 21 nuk do t jet hera e par kur fuqit e mdha prfaqsojn modele t ndryshme t qeverisjes dhe tregtis: gjat shekullit 17 Perandoria Romake, ajo Osmane, Perandoria Mugale, Dinastia King dhe Tokugava Shogunate secila udhhiqnin shtjet e tyre sipas rregullave dhe kulturs s vendit prkats. Por, kto fuqi nuk kishin shum bashkpunim mes vete dhe nuk kishte nevoj pr rregulla t prbashkta. Prkundrazi, ky shekull, do t shnoj hern e par n histori, kur versionet e shumta t rregullave dhe modernizmit do t bashkjetojn n nj bot t ndrlidhur- nuk do ta drejtoj m perndimi globalizmin. Uashingtoni duhet ta kuptoj se brendi amerikan i kapitalizmit dhe demokracia sekulare tash duhet t konkurroj n tregun e ideve. Pr t qen t sigurt, edhe po q se miraton nj qasje pluraliste, SHBA nuk duhet ti mbroje vetm interesat, por edhe vlerat e saj. Duhet t vazhdoj t promovoj demokracin, t mbroj t drejtat e njeriut dhe t bj kado q sht e mundur q t ndaloj dhunn, sikurse ajo e qeveris siriane. Por, lidert amerikan, nuk do ti bjn kurrfar shrbimi vendit, po q se trumbetojn pr nj shekull t ri amerikan apo t rrzojn qeverit n emr t prhapjes s vlerave evropiane. Duke br kshtu, do ti largojn disa shtete nga SHBA, pr t cilat kjo e fundit ka nevoj. Duke ruajtur vlerat e veta, dhe duke i njohur format alternative t qeverisjes, do t rrisin autoritetin moral t vendit, duke br q t respektohen edhe shtetet tjera, ashtu si preferon Amerika t jet e respektuar Autori sht profesor i marrdhnieve ndrkombtare n Xhorxhtaun dhe antar i lart i Kshillit pr Relacione t Jashtme

20
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga Odise Plaku Lvizja pa viza e qytetarve shqiptar drejt hapsirs Shengen, nj nga ngjarjet m t shnuara n jetn e t gjithve, tashm jo vetm q sht nj realitet, por ka sjell prfitime t shumfishta n shum aspekte t jets: qoft at shoqror, ekonomik, arsimor e deri n at kulturore. Ajo cilsohet padyshim si nj nga premtimet m t qensishme q koalicioni qeveriss realizoi gjat mandatit t tij. Shqipria sht rasti unik n bot, q krkoi lirin prmes eksodeve masive tragjike prej nga u larguan nga vendi me mijra e mijra njerz pa dallim moshe. Cilido q shkon dhe vjen, asnjher nuk duhet t harroj q pr t ardhur n kto dit u krkuan sakrifica sublime, ndaj respektimi i rregullave t lvizjes pa viza n Evropn e qytetruar duhet t jet nj prgjegjsi n jetn e do qytetari shqiptar. Sot, cilido prej nesh lviz lirshm vetm me pasaportn e tij q sht e nj standardi t lart dhe t besueshm. Sot, secili prej nesh takon t afrimit e tij kudo npr Evrop, zhvillon marrdhnie biznesi, arsimohet e edukohet pa qen e nevojshme t qndroj pas kangjellave t ambasadave pr nj viz n pasaport. Dyshimet se far mund t ndodhte nse shqiptart lvizin pa viza, tashm jan hedhur posht dhe kan qen vese spekulime t kota. Vendimin e rndsishm t BE, qytetart shqiptar e kan respektuar dhe vlersuar n do dit t lvizjes s tyre n hapsirn Shengen, duke dhn kshtu nj shembull dinjiteti e qytetarie. Prgjegjsia pr t shmangur do lloj abuzimi tashm sht edukuar te gjithsecili. Por, Shqipria prmes politikave t saj t jashtme, iniciativave diplomatike, marrveshjeve t nnshkruara ka prmbushur dhe nj qllim tjetr t saj. At t krijimit t zons s Shengenit ballkanik, t lvizjes s ndrsjell t shtetasve. Kjo ka qen bashkshoqruese n punn e saj, ndrkoh q punonte pr prmbushjen e detyrimit ndaj

Mes Shengenit evropian dhe atij ballkanik

qytetarve pr lvizjen pa viza drejt BE-s. Tek kalon sot n pikat e kalimit kufitar ku vija ndarse, sht thuajse imagjinare nuk shmang dot kujtimet tragjikisht t trishta t viktimave dhe traumat t shkaktuara provuan t tentojn kalimin e atij brezi q quhet kufi. Mjafton sot nj kart identiteti pr t lvizur lirshm, pa frik, pa komplekse n hapsira q deri dje dukeshin t largta e t pakapshme. Krijimi i zons s Shengenit ballanik ishte nj projekt i propozuar nga pala shqiptare n vitin 2010, gjat kohs q vendi yn kishte presidencn e nisms rajonale MARRI. Projekti parashikonte krijimin e nj zone t lvizjes s lir ndrmjet vendeve t rajonit, nxitur nga prvoja pozitive e regjimit t ri t lvizjes s ndrsjellt t shtetasve me Republikn e Kosovs. Marrveshja ndrmjet Kshillit t Ministrave t Republiks s Shqipris dhe qeveris s Kosovs pr lvizjen e ndrsjell t shtetasve dhe protokolli i saj ishte nnshkruar n tetor t vitit 2009 dhe hyri n fuqi n mes t muajit prill t nj viti m pas. Pak koh m von, Ministria e Punve t Jashtme shqiptare e replikoi kt model marrveshjeje me dy shtete fqinje, respektivisht me Malin e Zi dhe Maqedonin. Marrveshjet parashikojn lehtsimin e mtejshm t

lvizjes s shtetasve ndrmjet dy vendeve, duke prdorur pr kt qllim jo vetm pasaportat, por edhe kartat e identitetit biometrike. Vlera e ktyre marrveshjeve synon lehtsimin dhe nxitjen e lvizjes s njerzve, duke forcuar lidhjet ndrmjet popujve dhe bashkpunimin ndrmjet tyre, duke krijuar nj klim t re rajonale, n funksion t integrimit t plot n familjen evropiane. Nga zbatimi i ktyre marrveshjeve plotsohet lvizja e lir me karta identiteti n t gjith gjatsin e kufirit lindor dhe verior t Shqipris, pra pr Maqedonin, Kosovn dhe Malin e Zi. Ministria e Punve t Jashtme t Shqipris tashm e ka objektiv permanent t diplomacis dhe t shrbimeve konsullore pr t arritur marrveshje t tilla, q do ti shrbejn jo vetm lvizjes s lir t qytetarve t vendeve prkatse, por i japin impulse t shumanta marrdhnieve ndrshtetase. Marrveshja pr lvizjen me dokumenta identifikimi, midis vendeve fqinje me Shqiprin vnia n jet e tyre n aspektin diplomatik mund t cilsohet nj zhvillim tejet i rndsishm, pasi jan hedhur hapa konkret drejt krijimit t nj zone t lvizjes s lir n rajon. Ato jan shprehje e pasqyrimit t shklqyer t marrdhnieve q Shqipria ka me kto vende, por edhe nj vler

tjetr, pasi jan shenja dhe tregues t qart se kto vende kan n prparsi t puns s tyre pikrisht integrimin evropian q fillon s pari mes vetes. Kjo lvizje, mes t tjerave, sht nj hap i krkesave dhe standardeve t BE-s dhe t NATO-s. N kt kuadr bashkpunimi rajonal sht nj ndr prioritetet e domosdoshme pr t gjitha kto vende. Sa m i madh t jet bashkpunimi i vendeve t rajonit, aq m shum rritet pesha e stabilitetit n Ballkanin Perndimor. Kalimi n lvizjen e qytetarve me karta identiteti vjen pas disa marrveshjeve t nnshkruara m par pr lvizjen e ndrsjell vetm me pasaporta, pa qen nevoja e marrjes s vizave pran ambasadave prkatse. Kshtu, qytetart e Bosnj-Hercegovins, Serbis dhe Maqedonis prej shum kohsh udhtojn drejt Shqipris pa viza, vetm me prdorimin e pasaportave. Udhtimi me kartat e identitetit n vendet kufitare me Shqiprin sht nj hap akoma m tej drejt lvizjes s lir t shtetasve t vende prkatse. Lvizja e lir e qytetarve t vendeve kufitare me njratjetrn Shqipri, Kosov, Maqedoni, Mali i Zi sht nj shprehje e qart e prvetsimit t paradigms s integrimit, se pa bashkpunim rajonal nuk mund t ket integrim t plot n BE. Ky proces padyshim q sht shoqruar gjat gjith

kohs me zhvillime t tjera t rndsishme me vnien n jet t shum projekteve t tjera, q si gjithmon lidhen me integrimin evropian t ktyre vendeve. Shkurtimi i distancave t udhtimit t qytetarve t Kosovs dhe Shqipris, ka rritur fluksin e ndrsjellt t lvizjeve mes dy vendeve. Por edhe Shqipria dhe Mali i Zi mes t tjerave kan n qendr t vmendjes projektet e prbashkta t infrastrukturs rrugore, q lidhin dy vendet tona. Nj projekt i till q i shrben zonave t Jugut dhe Juglindjes s Malit t Zi sht rruga n zonn e Plavs dhe Gucis, e cila mund t lidhet me Podgoricn, duke kaluar nga territori shqiptar. E par n pikpamjen infrastrukturore, projekti n fjal ka vlern e vet, por mbi t gjitha sht nj tregues i qart pr mendsit e reja t vendeve t rajonit pr t bashkpunuar konkretisht me njri-tjetrin. Por t dy vendet kan potenciale t mdha turistike, t cilat mund t shfrytzohen prmes nj lvizjeje sa m t lirshme. Maqedonia dhe Shqipria jan t gatshme t instalojn nj pik doganore t prbashkt si dhe realizimin e lidhjes s drejtprdrejt hekurudhore nga Porti i Durrsit deri n Strug. N optikn e do analisti, politikani, diplomati sht mse e qart, se nuk mund t pritet integrimi i vendeve t rajonit n BE, pa integrimin e brendshm t ktyre vendeve. Prshpejtimi dhe vnia n zbatim e procesit t lvizjes s lir t qytetarve, pa procedura t komplikuara, do t shtonte shanset akoma m shum pr integrimet evropiane t gjith ktyre shteteve. Vendet e rajonit t Ballkanit jan t lidhura n mnyr solide n aspektin historik, por zbatimi i ktyre marrveshjeve ua bn m t leht lvizjen qytetarve nprmjet kartave, po ashtu edhe pr biznesment dhe turistt q mund t lvizin n t dy ant e kufirit. Duke ndar kt histori, por edhe nj t tashme miqsore, padyshim q marrveshje t tilla, zbatimi i tyre, t gjitha kto prcaktojn rrugn drejt s ardhmes n BE.

21
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga Eroll Velija Prcaktimi i nj perandorie sht kur nj njsi e vetme ka udhheqje supreme dhe pushtet n nj zon t madhe territori q prbhet nga njerz t kombsive dhe etnive t ndryshme. Por, kush kane qene perandorite me te medha te botes, me te pushtetshme, me jetegjata e me te pazakonta. Qyteti perandorak i Romes ishte qendra me e madhe urbane e kohes se vet, me nje popullsi prej rreth nje milion njerez. Jeta ne Romen e lashte sillej rreth qytetit te Romes, e vendosur mbi shtate male. Qyteti kishte nje numer te madh te strukturave monumentale si Koloseu, Forumi i Trajan dhe Pantheon. Perandoria romake Qyteti perandorak i Romes ishte qendra me e madhe urbane e kohes se vet, me nje popullsi prej rreth nje milion njerez. Jeta ne Romen e lashte sillej rreth qytetit te Romes, e vendosur mbi shtate male. Qyteti kishte nje numer te madh te strukturave monumentale si Koloseu, Forumi i Trajan dhe Pantheon. Ajo kishte burime me uje te pijshem te ri-furnizohet nga qindra milje te kanalizime, teatro, gjimnaze, komplekse dush plote me biblioteka dhe dyqane, sheshe, dhe kanalizime funksionale. Gjate gjithe territorin nen kontroll te Romes lashte, arkitekturen rezidenciale varionte nga shtepite modeste ne vila shume vend. Perandoria mongole Perandoria mongole ishte nje perandori nga shekulli 13 dhe 14 qe perfshin te gjithe Evropen Lindore e deri ne Azi. Kjo eshte perandoria me e madhe ne historine e botes. Ajo doli nga bashkimi i mongoleve dhe fiseve turke ne Mongoli, dhe u rrit me dyndjet, pasi qe Genghis Khan, u shpall sundimtare i te gjithe Mongoleve ne 1206. Ne mase me te madhe te saj ajo shtrihej nga Danubi e deri ne Detin e Japonise dhe prej Arktikut e deri te Kamboxhia, duke mbuluar mbi 33.000.000 kilometra katrore 22 perqind te siperfaqes se tokes te Tokes, dhe arriti te kishte nje popullsi mbi 100 milion njerez. Perandoria ruse Perandoria ruse ishte nje shtet qe ekzistoi nga viti 1721 deri ne kohen e Revolucionit Rus te vitit 1917. Kjo perandori ishte pasardhese e carizmit rus dhe paraardhese e Bashkimit Sovje-

tik. Ishte perandoria e dyte e afert me e madhe ne bote e kaluar vetem nga perandoria mongole dhe e treta me e madhja ne bote pas asaj mongole dhe perandorise britanike. Ne nje pike ne vitin 1866 perandoria ruse shtrihej nga Evropa lindore e pergjate Azise e deri ne Ameriken veriore. Ajo udhehiqej nga perandori dhe ishte nje prej monarkive absolute te mbetura ne Evrope e ne kohen para Luftes I Boterore Rusia ishte nje prej pese fuqive te medha ne Evrope. Perandoria e Shenjte Romake Ne mesjete ajo konsiderohej si superfuqiae kohes. Ne kulmin e saj Perandoria e Shenjte Romake perbehej nga Franca lindore, gjithe Gjermania, veriu i Italise dhe disa pjese te Polonise perendimore. Pavaresisht se ne permasa te vogla gjeografike ne krahasim me perandorite e tjera, influenca e saj ne historine e Evropes qendrore ndjehet akoma sot. Kjo perandori zgjati nga mesjeta e deri ne shekullin e 19-te. Perandoria u shperbe formalisht me 6 gusht 1806, kur perandori i fundit, Fraciss II abdikoi pas nje mundjeje ushtarake nga Franca nen Napoleonin. Pas shperberjes u krijua Zvicra, Holanda, perandoria Austriake etj. Perandoria britanike Perandoria Britanike ishte perandoria me e madhe ne histori dhe per me se nje shekull fuqia me e madhe boterore. Ajo mbulonte me shume se 13,000,000 metra katrore, ka eshte thuajse sa nje e katerta e siperfaqes se thate te tokes dhe kontrollonte me shume se 500 milione njerez qe ishte serish nje e katerta e popullsise se botes. Si rezultat, ajo ka lene ne vendet e pushtuara gjurme kulturore, politike dhe menyre jetese. Gjuha angleze eshte gjuha e dyte me e folur ne bote dhe shume linguiste bien dakord mbi faktin se gjuha angleze eshte de facto gjuha standarde e botes. Dinastia Han Gjate periudhes se shteteve nderluftuese, gjithe Kina u perfshi ne nje lufte civile teksa mbreterite e ndryshme luftonin per supremaci. Ne fund fitoi shteti Qin dhe gelltiti gjithe Kinen me 40 milione banore nen kontroll. Dinastia Qin nuk zgjati shume dhe shume shpejt i kaloi Hanit qe kontrolloi Kinen per rreth 400 vjet. Periudha e dinastise Han konsiderohet nje epoke e arte per historine kineze per sa i perket

10 PERANDORIT M
T MDHA N HISTORI

arritjeve shkencore, avancimit teknologjik, ekonomik, kulturor dhe stabilitetit politik. Edhe sot e kesaj dite kinezet i referohen vetes si populli Han dhe ky grup konsiderohet si grupi etnik me i madh ne bote. Perandoria bizantine Bizanti eshte nje term i cili perdoret per pershkrimin e perandorise romake ne mesjete me qender ne Konstantinopoje sot Stamboll. Bizanti ne fakt eshte perandoria romake lindore. Shteti Bizantin luajti rol te rendesishem ne progresin e historise nderkombetare. Bizanti si nje superfuqi nga njera ane ofroi mbeshtetjen e tij tek Evropianet e atehershem nga sulmet barbare, dhe nga ana tjeter, mbajti dhe transmetoi ne pjesen tjeter te Evropes thesaret artistike te lashtesise. Perandoria mori nje goditje vdekjeprurese ne vitin 1204 nga Krqezata e Katert, kur u shperbe dhe u nda ndermjet bizantinit grek dhe mbreterive latine. Perandoria perse Para se te ishin romaket, ishin perset. Ata unifikuan gjithe Azine qendrore, e cila perbehej nga kultura te ndryshme, mbreteri, perandori dhe fise. Ishte nje prej perandorive me te medha ne historine e lashte. Ne kulmin e pushtetit te saj, perandoria e perfshiu perafersisht 8 milione kilometra katrore. Perandoria ishte krijuar nga Kiri i Madh dhe u shtri ne tre kontinente, duke perfshire edhe territoret e Iranit, Afganistanit dhe Pakistanit, pjese te Azise Qendrore, Azi te vogla, Thrake, shume te rajoneve bregdetare te

Detit te Zi, Iraku, Arabia Saudite e veriut, Jordania, Palestina, Izraeli, Libani, Siria, dhe te gjitha qendrat e rendesishme popullsia e Egjiptit te lashte deri ne perendim te Libise. Kalifati Umajad Kalifati Umajad ishte i dyti nga kater kalifatet Islamike te vendosur pas vdekjes se Muhamedit. Ai udhehiqej nga dinastia Umajad, emri i se ciles vjen nga Umayya in Abd Shams, ster-stergjyshi i kalifatit te pare Umajad. Edhe pse familja Uamajad e kishte origjinen nga qyteti i Mekes, Damasku ishte kryeqyteti i Kalifatit te tyre. Eventualisht ku kalifat perfshinte pese milione milje katrore duke e bere ate perandorine me te madhe qe bota kishte pare. Umajadet krijuan shtetin arab-mysliman me te madh ne histori. Qe nga koha e Muhamedit e deri ne vitin 1924, kalifatet pasardhes u mbajten nga dinasti te ndryshme. Perandoria osmane Ne kulmin e pushtetit te saj (shekulli 16-17) perandoria Osmane zgjerohej ne tre kontinente, duke kontrolluar Evropen juglindore, Azine perendimore dhe veriun e Afrikes. Kishte 29 provinca dhe shume shteteve vasale, te cilet me pas u asimiluan ne perandori, nderkohe qe te tjere perftuan lloj te ndryshme autonomie. Shekujt 16 dhe 17 ishin kulmi i lulezimit te kesaj perandorie, ndersa ne shekujt 18 dhe 19lufterat e shpeshta me Rusine dhe Austro-Hungarine shenojne renien. Perfshirja ne Luften e Pare Boterore, ne krah me fuqite qendrore, Austro-Hungarine dhe Pe-

randorine Gjermane, osmaneve iu solli shkaterrimin e plote te perandorise se tyre. Kohn egjiptiant e kundronin n kontekstin e qenies s prjetshme. Prjetsia t egjiptiant shenjohej me fjalt Neheh (nhh) dhe Xhet (dt). Libri mbi prejardhjen e prjetsis, thot: Ti do t bashkohesh me Nehehun , kur ai t lind n agun mngjesor, dhe Xhet-in, kur ai hyj n nat 3. Kjo t jep arsye ta personifikosh diadn Neheh Xhet, duke e asociuar t parn me zotin Ra, t dytn me Ozirisin. Kto dy hyjni, duke qen t eprme ne panteonin egjiptian, shrbejn si mishrime t rrethqarkullimit t prjetshm t Jets dhe Vdekjes zoti i t gjallve, dielli Ra, q zbret n mbretrin e t vdekurve, dhe zoti i t vdekurve, Oziris, i cili vdes dhe ringjallet. N mbishkrimin e varrit t mbretreshs Nefartari, bashkshortja e faraonit Ramses II (Mbretria e Re), thuhet: Ja Ra q bun n Ozirisin dhe ja Ozirisi q bun n Ra; ndrkaq q n kapitullin 17 t Libri i t Vdekurve gjejm kt rresht: Un jam dita e djeshme. Un e njoh ditn e nesrme ku Ozirisi sht dita e djeshme, ndrsa Ra dita e nesrme. Zoti Ra zbret prnn tok q t ngjall Ozirisin. T dy zotat, duke mishruar Prjetsin duale, jan hyjni me hipostaz t dyfisht. Koha n trsin e saj na del si nj cikl q prmbushet pafundsisht njpasnjshmri lindjesh dhe perndimesh, ditsh e netsh, jete dhe vdekjeje, ku vdekja t shpie n rilindje t jets s prjetshme. N kuptimin kozmogonik Neheh presupozon harmonin e ndrtimit t Gjithsis, ku shprehje e rregullit t prbotshm sht hyjnesha e s vrtets, Maat.

22
Nr. 17 - MAJ 2012

Nga Fatmir Terziu Ka qen fare rastsisht. Vizita e biznesmenit dhe trajnerit t kualifikuar t boksit n Kosov, Agim Halili, ka sjell nj dshir t pakontestueshme e tejet mirkuptuese me trajnert e tjer q me dshirn e vet boksierit Ilir Canolli t thirrej dhe t ishte nj nga emrat e trajnerve n krah t tij. Canolli, menjher i sht drejtuar z Halili dhe e ka ftuar at t jet zyrtarisht n krah t tij n ndeshjen e 22 Prillit n Pej t Kosovs. Duhet theksuar se t dieln n Pej me 22 prill u mbajt turneu memorial Gani Muhaxheri, ku pati mjaft boks cilsor. U zhvilluan tre duele n boksin profesionist dhe tet duele n at olimpik. T pranishm ishin afr 2000 shikues ku i dhan atmosfer t madhe ksaj mbrmje. N kt atmosfer prania profesionale e trajnerit Agim Halili ka qen edhe nj frymzim tjetr pr boksierin Canolli q ka mundur kundrshtarin e tij. Kshtu t tre boksiert nga Kosova Shala, Nimani dhe Canolli triumfojn n Pej. Z Halili sht treguar si gjithmon tejet modest, por kmbngulja e kolegve t tij dhe vet sportistit tashm t mirrnjohur, Canolli ka thyer modestin e tij. Ai i ka dhn zemr dhe kualitet nj sportisti si Canolli. Ilir Canolli, edhe pse prball pati nj kundrshtar shum te fort, Florians Strupitz nga Latvia, e mposhti me sukses. Prballja n mes t ktyre dy rivalve solli qaste shum t bukura dhe emocionuese edhe pr publikun e shumt q ishin t pranishm n sall, t cilt po thuajse gjat katr raundeve q u zhvilluan qndruan n kmb duke i dhn edhe mbshtetje morale Canollit. Raundi i par ishte n favor t Ilir Canollit, i cili filloi furishm t godas kundershtarin, i cili e kuptoj se ka t bej me nj boksier shum cilsor edhe pse edhe ky i fundit ishte me permasa t tilla, ne raundin e dyt Canolli hasi n nj rezistenc bukur t fort me Strupitzin, por qe ia doli t jet m i mir pr disa sekuenca. Raundi i tret

Ilir Canolli triumfon n Pej

Fton n ndihm edhe trajnerin Agim Halili...
poashtu filloj dhe perfundoj me shkembim te goditjeve t fuqishme ndrmjet dy kundrshtarve dhe pothuajse ishte i barazpeshuar ky raund, por ishte raundi i katert kur Ilir Canolli, i dhuroi disa goditje t njpasnjshme Strupitzit, te cilin e drmoj, dhe fitoi bindshm. Kush sht Ilir Canolli? Nj nga emrat m t njohur t kick-boksit kosovar, Ilir Canolli, tashm sht nj nga protagonistt m n z e m pasionant t boksit profesionist. Nj sportist me nerv, talent, fuqi e zgjuarsi t pashembullt n fushn e ringut. Ai sht thuajse 14 or nj qenie njerzore q kacafytet me bulat e djerss n tr ndjesisn e tij. sht entuazisti m fenomenal q synon Kampionin e Bots, n pak koh. Dhe kt e sheh dhe e ndjen n pak or q ti e vzhgon gjat strvitjes n mjediset tejet profesionale t n Londr. Canolli pas nj karriere t sukseshme dhe titujve n kick-box, i ka thn lamtumir sportit t ciln e ka br t famshm. Canolli kampion i trefisht botror n kick-boxin amator, karriern do ta filloj n Angli, pikrisht n kt mjedis me emra t shumt sportiv n kt fush. Ai gjithmon deklaron, pra Iliri shprehet se asnjher nuk do t zhgnjej tifozt Kuq e Zi, tifozt e mrekullueshm shqiptar n Mbretrin e Bashkuar. Ilir sht rruga e gjat e nj ndrr fminore. Q n mosh t njom ai i hyri rrugs s bukur t sportit t forcs. N nj mjedis familjar me 5 vllezr, me nj familje n kushtet e mbijetess ai shihte se forca q i kishte dhuruar Zoti, ishte mjeti m efikas t ndrronte imazhin jetik t ekonomis s familjes s tij. Kjo forc shihej n ndeshjet e para mes emocioneve t tij dhe vet fizikut t tij n sportin e Karates. Kshtu karateja ishte disi nj piknisje. Pastaj do t vinin me radh dhjetra e dhjetra medalje pr t. Trajnert e tij, ishin ata q pan prtej muskujve t tij nj zemr t pathyeshme, grushtin e fuqishm t Ilirit. Dhe kshtu ai do t sihte ylli i mtejshm i kick-boksit kosovar. Dhe Thai Boksi ishte padyshim nj arsye tjetr n gjerdanin e art t medaljeve dhe zbukurimeve t merituara t kariers s tij sportive. Ai do t ngjitej n Boteroin e Berlinit 2008, me vendet e para n t dy sportet e cituara. Ka fituar absolutisht 6 duele dhe q nga 2004 deri n 20110 ka qen gjsht her kampion i kosovs. Iliri sht sportisti m i mir i Vitit q nga viti 2004 e n vazhdim. Mediat shqiptare anmban shkruanin se Ilir Canolli sht nj kick-boxier q premton shum. I lindur me 29 Qershor 1983 n Prishtin. Kariern e kick-boxierit e filloi me 2004 n disiplinat, FullContact, Kick-box dhe Thaibox. Ilir Canolli ka qen pjes e klubit t kick-boxit, Kosova nga Vushtrria. Nga viti 2004 deri 2007 ka br gara vetem n nivel t Kosovs. Sukseset n Kosov i arrin qysh me 2004 kur shpallet kampion i Kosovs n Full-Contact. Me 2005 kampion i Kosovs n Kick-box. Fal shkathsive dhe puns s palodhshme nga viti 2008 sht br reprezentues i rregullt i prfaqsueses s Kosovs. N vitet 2008 dhe 2009 ka br gara vetem n nivelin ndrkombtare. N garat ndrkombtare t mbajtura n Franc n Mars t vitit 2008 French Trophy 2008 arrit deri n finale. Po n kt vit n kampionatin botror n Berlin t Gjermanis ka prfaqsuar Kosovn n disilplinat Kick-box dhe Thai-box ku arriti t bhet nnkampion i bots n kick-box dhe n Thai-box kampion botror n versionin WKA. Prsri pjesmarrs n French Trophy 2009 ku arriti prsri n finale t ktij turneu ndrkombtar. Kulminacioni m t madh si sportiest e arrit vitin e kaluar n Punta Umbria n Spanj ku kishte konkurrenc t denj dhe mbron titullin e kampionit botror n Thai-box dhe n kick-box nnkampion botror n versionin WKA. Artan Vrbica shkruan pr t Ilir Canolli sa ishte n kampionat botror, kishte rastin t`a takoj njrin ndr kickboxiert m atraktiv n bot, Ruslan Karaev. Ishte privilegj i tij t takoj nj luftar t madh si Karaev. Si duket Karaev ishte pr pushime mirpo dashuria pr kick-boxin e bri q aj t prcjell kt kampionat, por ndoshta ka qen edhe si pjes e ndonj agjenti. Ai e prgzoi Canollin pr titullin e fituar. Duhet theksuar gjithashtu se n Maj t vitit 2010 ajka e dits ishte mes dy kick-boxierve m kulmor n Kosov, mes Ilir Canollit, kampionit t dyfisht botror n dicilplinn thai-box, -95 kg (2008 n Berlin dhe 2009 n Punta Umbria) dhe kampionit botror n diciplinn kick-box, Maliqit n kampionatin individual t Kick-Boksit.

23
Nr. 17 - MAJ 2012

Impresioni ideal, elsi

sekret i bashkpunimit
Studioni n Universitetin Kristal, pr piano. Kur e keni kuptuar se muzika sht jeta tuaj dhe do t studionit muzik? Cili sht sfondi tuaj muzikor?? Msuesi tuaj i par?? A keni n rrnjt tuaja gen muzikanti, nga prindrit apo ndonj i afrmi tuaj? Knaqsi t jemi n kto momente s bashku t dashur miq e dashamirs. Un realisht studioj n fakultetin e arteve Kristal (Tiran), rezultoj viti 1-r pr piano mosha 19 vje. Koshient mnyra t quajturit, prpjekje, mundsi, vullnet, pun dhe talent... Ktu fillon kuptimi i gjithkaje q t lidh me artin njkohesisht, pr ta studiuar at n mnyrn m korrekte dhe profesionale. Msuesja ime e par ka qn Dorina Sarai, nj pianiste e mrekullueshme, ku n bashkpunim me sinqeritetin dhe sekretin e puns filloi t ushtronte, kujdes dashuri ndaj talentit dhe ecuris time profesionalisht! N fakt un mendoj q po. Nj pjes e talentit tim ka rrjedhur pikrisht nga prindrit dhe pse sot nuk jan t emruar pr pamundsi t kohs s tyre... Cilat jan disa nga mendimet tuaja mbi dukurit; muzik dhome dhe soliste n nj koncert recital pianistik. Cila sht tema tuaj e preferuar dhe pse? A keni ndonj episod t preferuar n seri, n sken apo personazh? Mendoj t jesh pjes e organizimit, pretekst vleresues, pavarsisht nivelit prkats. Muzik dhome konsiderohet ekspresiviteti i qetsis domethnies n muzik. Duke qndruar me stilin e individualitetit si nj pianist, forca dhe akumulimi i emocionit, privilegj i prezantimit m hakmarrs pr rivalet abstrakt, n momentin q ti zotron nj publik t tr, dhe ndihesh i vlersuar. Tema ime n muzik ka t bj me bashkpunimin e suksessshm midis artit shpirtror dhe atij karakterial. sht folur shpesh pr ngjashmrit n mes Moxartit e Shopenit. Cilat jan mendimet tuaja pr kt, dallimet n pianistikn e shkruar dhe efektet stilistike n mes t kompozitorve? Dy kompozitort e mdhenj MOXART dhe CHOPIN prmbajn efekte stilistike sa t njjt aq t ndryshm nga njri - tjetrin. Momenti ekzekutues aq romantik

Artist & Publik!

Bised e Raimonda Moisiut me pianisten e re dhe t talentuar Denisa Gokovi
prkdhels sa dramatik, ku forca e brendshme i shkakton natyrn e origjinalitetit t suksesit. Chopin sht shum i veant n mnyrn e t shkruarit, konceptin e krijimtaris s tij, Moxart u shqua si gjeni i vogl karizmatik i mrekullueshm dhe e konsideronin emrin e tij me mjaft privilegje. Krenari pr kto dy emra t mdhenj, q m interesanten e faktit, artist t lindur... A keni prformuar ndonj koncert recitale pianistik nga mjeshtrat e huaj e shqiptare, sikundr ; Moxart, Bah, Chopen Beethoven, Zadeja, Harapi, Ibrahimi, etjN ras se po a mund t na prshkruani momente nga ky eveniment mbreslnse? Dhe si jeni ndjer q kni realizuar nj sukses t tilla? Sigurisht q po. Puna ime sa e vshtir dhe e bukur mbshtetet n idet dhe krijimtarit e kompozitorve t mdhenj si t huaj dhe shqiptare. Personalisht m bn t ndihem e rritur profesionalisht ky fakt!Momente t paharrueshme kan qn vlersimet me mime, ku n rastin konkret ka qn Sonate Bethoven patetica e cila u vlersua me mim t dyt dhe CHOPIN ETYD revulocion, po ashtu dhe kjo vepr arriti deri tek cmimi i dyt vlersuar nga profesionist, juri e vrtet shqiptare. Jam ndjer e plotsuar n vetvete ku menjher me mbulonte thjeshtsia e shprehjes... do sakrific q numrohet n hapat e par. A kompozoni dhe a bni transkriptim pr piano? N rast se po, Si arrini ju q veprmitarin tuaj ta prshtatni me karriern tuaj interpretuese? sht e vrte q un kompozoj, por efekti q prcjell sht i till! Realizime t vogla pianistike dhe mbi stilin e kngs (muzika e leht) shoqruar, po ashtu nga vet un n realizimet e tekteve. Nj koh e vshtir ka qn ku un rastsisht zbulova tek vetja nj aspekt t veant, si sht krijimtaria, prvec rolit si interpretuese(pianiste) dhe u msova me iden sa her q ekzekutoja n piano, luaja me fantazn dhe shprthimin shpirtror q tregonte cdo gj natyrshm. Ky ishte momenti i prputhjes si interpretuese dhe krijuese. A jeni duke punuar n ndonj projekt tani pr tani? A mund t na jepni ndonj informacion n lidhje me t? Tani pr tani po punoj rreth Denny Production ku do realizoj kngt e mia, njkohsisht vazhdoj t shkruaj librin tim, n nj koh m t vonshme, pikrisht n momentin e duhur, un do preferoj publikimin e tij, me qllim pr t jetuar me fjalt e mia n shpirtin e njeriut. Cila sht gjuha muzikore n pjest jo harmonike, q nuk tingllojn n mnyr tipike atonike, ose 12 akordat tonike, ku t 12 celsat bardh e zi, n nj oktav n piano, jan prdorur n mnyr t prsritur? A ka ndonj sistem apo keni ndjekur veshin tuaj? N krijimtarin time ndiqet nj sistem padashur jo i praktikuar profesionalisht, por tingllon jashtzakonisht shum trheqs dhe interesant tek publiku. Nj rast konkret nse m lejoni t prmend!Isha studente (maturante) kur un realizova me rastin e nj ftese pr koncert, iden pr t luajtur n piano pjest e mia, jo t emrave t mdhenj. momentalisht pasi u dgjua pjesa, pati nj ngjitje efikase n pranimin e gjith profesorve ku rezultoi mjaft suksesshm dhe te publiku. E mbaj mend nj rast t dyt kur mora hapin t vezhgohem edhe si krijuese... . Kush jan disa nga pianistt e mdhenj nga Epoka e Art e Pianizmit, n rregjistrimet e t cilve ju gjeni veten? Nj nga pianistt q un adhuroj sht List (pianist i madh i t gjitha kohrave), por veten time un e gjej n veantin e prezencs s tij, madhshtin q e karakterizon ka nj emr po aq madhshtor. Bethoven! Mekanizmi tuaj sht mbreslns. N far moshe keni filluar t mendoni n lidhje me teknikn, si ta prmirsoni at dhe cila nga Etydet p. sh. t Shopenit, Beethovenit, Bah apo Mozart sht m e vshtir pr dorn tuaj? Normalisht teknika sht detaj i rndsishm profesional n momentin q pretendon t ecsh i sakt me prpikmri sipas nivelit prkats kuptohet. N moshn nnt vjecare un realizova n teatrin Migjeni n Shkodr konert s bashku me nj vilonist po aq sa mosha ime athere, dhe arritm nprmjet nj teknike t msuar prfect kordinim e vecant t tingujve. Ky ka qn rasti im i par ku kam kuptuar rndsin e t fituarit teknik e llojit n baz t eksperiencs... Pr dorn time, por jo vetm, shquhen Etydet List, si m t vshtira teknikisht dhe krkon shum pun pr ti realizuar. Si nj nga talentet n progres, besoni se e ardhmja e muziks klasike sht e sigurt? Un mendoj personalisht q muzika klasike fatkeqsisht n Shqipri nuk ka t ardhme por un e ndjek, sepse garantoj funksionin profesional q t ndihmon shum n cdo rrym tjetr muzikore, njkohsisht si krijuese m shum dua t njoh muzikn e leht dhe t zhvilloj e pretendoj pr m tej n projektet e mia Cili sht impresioni ideal q ju do t dshironit ta ndanit me audiencn? Impresion ideal do ta quaja komunikimin e fsheht pikerisht bashkpunimin perfekt artist dhe publik... . Muzikantt e mdhenj t s kaluars jan shprehur q n mnyr q t piqeni artistikisht, sht e nevojshme q t lexoni dicka rreth aktivitetit t tyre? Ju i prmbaheni ksaj para se t msoni apo t luani nj pjes t re? Sigurisht q i prmbahem njohurive n aktivitetet e artistve t mdhenj. Sot ne e marrin dhe n formn e leksioneve dhe normalisht q t ndihmojn shum dhe n ekzekutimin e veprave t tyre. Jetoni e studioni n Tiran. far ju lidh me Shkodrn? Sa ju mbshtet familja n karriern tuaj artistike? Eheee un jetoj n Tiran, por Shkodra sht vendlidja ime. M msoi t hidhja hapat e par t fmijris time dhe nuk m harroi, por m prcolli e vetdijshme q un t krkoja nj jet tjetr dhe pse larg saj. I premtova q kujtimet m t bukura i kam n Shkodrn time dhe do ti ruaj fort n shpirtin dhe mendjen time. Krenare sigurisht pr gjithcka q e karakterizon. Familja ime sigurisht q m mbshtet dhe mund t them q ajo sht pikqendra e lvizjes time jo vetm n karrier, mrekullisht funksionon fuqia e suksesit dhe se ardhmes ton. Koht e fundit keni prformuar edhe me zrin tuaj n muzikn e leht. Mund t na tregoni dicka rreth ksaj prvoje t re pr ju? Po kan qn mundsi po aq t mira ku un i mirprisja me shum knaqsi pr t knduar live me piano, sidomos gjat ktij viti kam arritur t percjell pozicionin tim artistik me prformanca t ndryshme n disa qytete t Shqiperise. Prvoj e mrekullueshme, ku do ta quaja veten n fillimin e saj me shum t reja n vazhdim. Mesazhi tuaj pr muzikantt e rinj t brezit tuaj Mesazhi im i preferuar do ishte nse me lejoni koleg t dashur... Njiheni veten tuaj, lexoni ditarin e shprfills teatrale q do t thot konceptoni profesionalitet mbi lartsin e mundur t emrit tuaj. Ju faleminderit!

24
Nr. 17 - MAJ 2012